ИПС "Әділет"

     Iшкi iстер мекемелерi криминалистiк-сараптау бөлiмшелерiнiң қылмыс пен күресуде криминалистикалық әдiстер мен құралдарды толық пайдалану мәнi мен жауапкершiлiгiн арттыру және қылмыс iстерiн тергеуде сенiмдi, ғылыми тиянақты дәлелдердiң негiзiн даярлау мақсатында, бұйырамын:
     1. Мыналар бекiтiлсiн:
     1.1. Iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiнiң жұмысы жайлы Нұсқау.
     1.2. Iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiнiң криминалистикалық сараптаулары мен зерттеулерiн жүргiзу жөнiндегi Ереже.
     1.3. IIМ, IIББ, IIБ, ТIIБ-ның анықтау ақпарат қорлары мен криминалистикалық есептерiн ұйымдастыру және жүргiзу туралы Нұсқау.
     1.4. Сарапшылардан емтихан алу мен оларға криминалистикалық сараптауды жеке-дара жүргiзу куәлiгiн беретiн мамандық-сараптау комиссиясы туралы Ереже.
     1.5. Қылмыспен күресуде ғылыми-техникалық құралдар мен әдiстердi (ҒТКӘ) меңгеруде және қолдануда басшылар құрамына шұғыл-iс қызметкерлерiне, тергеушiлерге деген мамандық Талап.
     2. Облыстар мен транспорттағы IIБ, Алматы қаласы IIББ, Ленин қаласы IIБ-i бастықтарына:
     2.1. Iшкi iстер мекемелерiнiң шұғыл-басқарушы құрамы мен тергеушiлерi осы бұйрықты және оның қосымшаларын оқып-бiлетiн болсын. Iстердiң шын мәнiн есептей отырып, осы бұйрықтың талаптарын орындаудың, ұйымдастырушылық және практикалық шаралары зерттелiп iске асырылсын;
     2.2. Криминалистикалық құралдар мен әдiстердiң шұғыл қызмет және тергеу жұмысында қолданылу қорытындысы жарты жылда кемiнде бiр рет шұғыл-iс жиналыстарында қаралып тұрсын. IIБ-нiң тергеу мен шұғыл-iстер қызметiнiң бiрiншi басшыларын тыңдап тұру әдетке айналсын. Кемшiлiктер мен оларды тудыратын себептер жан-жақты талдансын, оларды болдырмау шаралары қолданылсын;
     2.3. Қылмыс iстерiн тергеудегi криминалистикалық-сараптау бөлiмшелердiң негiзгi мiндетi - қылмыскерлерден қалған iздер мен заттай айғақтарды түгелдей iздеп тауып алу, сапалы зерттеу, ғылыми дәлелдi айғақтардың негiзiн қалап шұғыл-iздестiру шаралары мен тергеу әрекеттерiн криминалистикалық техника жағынан толық қамтамасыз ету болып табылады;
     2.4. Қалауджел IIБ-i бастықтарының қолда бар криминалистикалық техниканы тиiмдi пайдалану жауапкершiлiгi арттырылсын. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi мамандарының қылмыс iздерiн iздеп-табу, орнықтыру, қылмыскерлердi iздестiру, айқындай iстерiнде шұғыл-қызмет-тергеу топтарына қосылуы қамтамасыз етiлсiн;
     2.5. Ғылыми-техникалық құралдар мен әдiстердi практикалық-үйлесiмдi қолдану бағытында тергеу мен шұғыл-iстер қызметкерлерiн және сарапшыларды қызметке дайындау жүйесiнде, мамандық талаптар шеңберiнде, үздiксiз оқыту ұйымдастырылып, ол iске асырылсын. Оқытуға оқу орындарының профессорлар мен мұғалiмдер құрамы, басқа министерстволар мен ведомстволардың тәжiрибелi мамандары, IIМ-IIБ-ның басқарушы құрамы тартылсын. Әр-бiр қызметкердiң техникалық дайындық деңгейi, оның қызметте жылжыуы мен кезекті атақ аларында ескерiлiп, аттестациясында көрсетiлсiн;
     2.6. Криминалистикалық сараптаулардың, зерттеулердiң және ашылмаған қылмыс орындарынан тауып алынған iздер мен заттай айғақтар картотекаларының, коллекцияларының жәрдемi мен қылмыс жасаушыларды анықтауда сарапшылардың, тергеушiлердiң және шұғыл-iс қызметкерiнiң күш-жiгерi жұмылдырылсын.
     Қылмыстарды ашу бағытында мамандандырылған бөлiмшелер құрылған жағдайда, олардың құрамына сарапшылардың тиiстi мамандары енгiзiлсiн;
     2.7. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi, олардың бекiтiлген штаттық сан құрамына сәйкес, жергiлiктi бюджеттен қосымша бөлiнетiн сан құрамы немесе IIБ, ТIIБ-сы штаттарын қайта бөлу есебiнен кадрлармен нығайтылсын;
     2.8. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi қызметкерлерiнiң, олардың өздерiнiң мiндеттi iстерiнен бөлек жұмыстарға пайдалануға үзiлдi-кесiлдi тыйым салынсын;
     2.9. IIББ, IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалы-сараптау бөлiмшелерi бастықтарына криминалистикалық сараптаудың барлық түрлерiнiң әдiстемелерiн меңгеру мақсатында сарапшылардың дайындығын 1994 жылға дейiн аяқтау мiндетi жүктелсiн.
     3. Криминалистикалық-сараптау басқармасына:
     3.1. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелердiң iс-әрекетiн бақылау тиiмдiлiгiн көтеру шаралары, сол мақсатта компьютер техникасын пайдалану, 1993 жылдың аяғына дейiн жүзеге асырылсын;
     3.2. Iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiнiң қызметiн ұйымдастыру жайлы осы бұйрықтың талаптарының орындалуы IIБ, ТIIБ-да оқтын-оқтын тексерiлiп тұрсын;
     3.3. Қылмыспен күресуде ғылыми-техникалық әдiстер мен құралдарды пайдаланудың жайы сәтсiз қалыптасқан жерлерде, қажеттiгiне қарай, сол IIБ, ТIIБ-ның бастықтарының есебi IIМ-нiң басшысында тыңдалып тұрсын;
     3.4. Негiзгi бағыттағы жұмыстардан жоғарғы көрсеткiштерге жеткен, жарамды тәжiрибелi IIББ, IIБ, ТIIБ-ның криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi кем дегенде екi жылда бiр рет анықталып, сол жерлерде криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiнiң басшыларының тәжiрибе алмасу жұмысы ұйымдастырылсын.
     Аса күрделi және қайталанған сараптаулар тағайындалған кезде жоғарғы мамандығы бар сарапшылардың, сондай-ақ толық аймақтық криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiнiң тiзiмi (тергеу мен шұғыл-iс аппараттары үшiн) жыл сайын Қазақстан Республикасы IIМ-нiң "Тергеу-криминалистикалық бюллетенiнде" жарияланып тұрсын;
     3.5. 1993-1994 жылдары IIБ, ТIIБ-ның барлық криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi лабораториялық жабдықтармен қамтамасыз етiлсiн (хроматографтармен, спектрлық талдау аппаратурасымен, микроскоптармен, тағы басқа техникамен; ПЭВМ негiзiнде дактилоскопиялық жүйелермен; компьютерлермен және портреттiк ұқсастырудың тиiстi бағдарламаларымен, "Видеотека"; видеоаппаратураның жаңа үлгiлерiмен; фото және iздеу техникасымен).
     4. ТББ (А.В.Орлик ж.) ҚIББ (Н.М.Дейхин ж.), ЭҚКББ (Р.А.Ибраимов ж.) ҰҚЖКББ (А.М.Бейсенов ж.) әр қызмет орны бойынша қылмыстарды ашу, анықтау, тергеуде криминалистикалық әдiстер мен құралдардың қолданылуына бақылау қойылсын. Осы мәселе кем дегенде жарты жылда бiр рет шұғыл-iстер жиналысында тыңдалсын.
     5. КООБ (Т.С.Ермағамбетов ж.), АЖМ (Э.О.Басаров ж.), КСБ (Г.И.Поврезнюк ж.) 1993 оқу жылынан бастап, тергеушiлер даярлаудың лимитiнен жыл сайын, сарапшы-криминалистер дайындау үшiн 30 адамнан құралған тыңдаушылар тобы бөлiнiп тұрсын. Қазақстан Республикасы IIМ-нiң 1993 жылғы N 39 бұйрығына тиiстi қосымша енгiзiлсiн. 1993 жылы АЖМ-нiң криминалистика және соттық-сараптау кафедрасының жанынан криминалистикалық-сараптау лабораториясы құрылсын. Онда криминалистикалық және арнаулы зерттеулердiң кейбiр түрлерi бойынша сарапшылар даярланып, қайта даярланып, сараптауды жеке-дара жүргiзу құқы-куәлiгi берiлетiн болсын.
     6. Қазақстан Республикасы iшкi iстер мекемелерiнде қолданылып жүрген ССРО IIМ-нiң мына бұйрықтары күшiн жойсын:
     - "Iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiнiң қызметiндегi тиiмдiлiктi арттыру туралы" 1989 жылдың 30 қарашасындағы N 300;
     - "ССРО iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық бөлiмшелерiнде сараптауды жүргiзу Ережесiн бекiту туралы" 1970 жылдың 6 наурызындағы N 65;
     - "ССРО IIМ ОКЛ-да жалған құжаттардың картотекасын құру жөнiнде" 1972 жылдың 10 шiлдесiндегi N 198.
     Қазақ ССР IIМ-нiң "мамандық-сараптау комиссиясын құру туралы" 1990 жылғы 12 желтоқсандағы N 297 бұйрығы күшiн жойды деп саналсын.
     7. IIМ, IIББ, ТIIБ, қалауджел iшкi iстер мекемелерiнiң шұғыл-iстер, тергеу, сараптау бөлiмшелерiнiң және алдын-ала тергеу мекемелерiнiң қызметкер құрамдары бұйрықты оқып-бiлсiн.
     8. Осы бұйрықтың орындалуын бақылауға алу Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-сы мен осыған мүдделi қызмет орындарында жүктелсiн.

Министрдiң м.а.
милиция полковнигi

Қазақстан Республикасы IIМ-нiң
1993 жылғы 31 мамырдағы
N 210 бұйрығына сәйкес

Iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау
бөлiмшелерiнiң жұмыстары жайлы
Нұсқау

I. Жұмысты ұйымдастырудың негiздерi

1.1. Жалпы ереже

     1.1.1. Криминалистикалық-сараптау орындары - басқармалар, бөлiмдер, бөлiмшелер, топтар, лабораториялар - iшкi iстер министерствосының, облыстардағы, қалалардағы, транспорттағы, сондай-ақ кiшi қалалардағы, аудандардағы, желiлердегi<*> iшкi iстер мекемелерiнiң <**> жеке-дара құрылым бөлшектерi болып саналады.
     Ескерту. <*> Әрi қарай "қалауджел" деп оқылады.
     Ескерту. <**> Бұдан былай қалалық, аудандық iшкi iстер мекемелерi мен транспорттағы iшкi iстер мекемелерi "iшкi iстер бөлiмдерi" деп аталады (егер басқаша атау ерекше берiлмесе).
     1.1.2. IIМ, IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiнiң сан-құрамын (штатын) iшкi iстер министрi, ал қалауджел iшкi iстер мекемелерiнiң сан-құрамы - IIБ, ТIIБ-ның бастығы бекiтедi.
     1.1.3. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелер өз жұмысында Қазақстан Республикасының заңдарын, IIМ-нiң мөлшерi актыларын және осы Нұсқауды басшылыққа алады.
     1.1.4. IIБ, ТIIБ, қалауджел iшкi iстер бөлiмдерi криминалистикалық-сараптау орындарында ұйымдастыру-әдiстемелiк басшылықты Қазақстан Республикасы IIМ-ның криминалистикалық сараптау басқармасы <***> жүргiзедi.
     Ескерту. <***> Әрi қарай текст бойынша "негiзгi бөлiм".
     1.1.5. IIМ-нiң белгiлеген зонаға енетiн iшкi iстер мекемелерiнiң тапсырмаларын орындауды қамтамасыз етедi.
     Негiзгi бөлiмдер, қызмет атқару үшiн бекiтiлген зонадағы iшкi iстер мекемелерi лабораторияларында жинақты пайдалануға қажеттi талдау аппаратурасының болмауына байланысты, сараптаулардың ең күрделi және жаңа түрлерiн толық пiшiнде жүргiзедi, сонымен қатар өздерi құрамына енетiн IIБ-сы үшiн заттарды, материалдарды, бұйымдарды сараптаудың және зерттеудiң барлық түрлерiн жасайды.
     1.1.6. Iшкi iстер мекемелерiнiң ауданаралық бiрлескен криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi бiрнеше iшкi iстер бөлiмдерiнiң тапсырмаларын орындайды. Олардың қызмет атқару зонасын IIБ-сы белгiлейдi.
     1.1.7. IIМ, IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптау орындарының iс-әрекетi, олардың қызметкерлерiнiң немесе құрамды бөлшектемелерiнiң, сараптауды түрге бөлiп мамандандыру жолымен құрылады. Әр бөлiмшелерде сарапшылардың мамандандырылуы, олардың бiрiн-бiрi алмастыра алатындай жағдайда жүргiзiледi.

1.2. Негiзгi мiндеттер

1.2.1. Iшкi iстер мекемелерiнiң тергеу және шұғыл-iздеу орындарының тапсырулары бойынша iздердi, айғақ-дәлелдердi iздеп-табу, бекiту, iске тiркеу және зерттеу үшiн криминалистiк құралдар мен әдiстердi қолдану.
1.2.2. Iшкi iстер мекемелерi тергеу және шұғыл-iздеу орындарының жұмысына криминалистикалық құралдар мен әдiстердi сiңдiру, оларды қылмыстың алдын-алу, оны айқындау, ашу және тергеуде белсендi пайдалану қамтамасыз ету.

1.3. Негiзгi қызметтерi

     1.3.1. Қылмыс iстерi бойынша криминалистикалық сараптаулар жүргiзу, сондай-ақ iшкi iстер мекемелерiнiң тексерiс материалдары бойынша зерттеулер жасау.
     1.3.2. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi қызметкерлерiнiң тергеу iсiне және iздеу шараларына маман ретiнде қатысу.
     1.3.3. Криминалистикалық мәлiметтiк және шұғыл-iздеу картотекалары мен коллекцияларын жүргiзу, басқа бөлiмшелер мен бiрге қылмыстарды ашу бағытында оларды пайдаланудың белсендiлiгiн арттырудың шараларын өңдеп, жүзеге асыру.
     1.3.4. Қылмыстарды жасауға мүмкiндiк туғызатын жағдайларды анықтау, сараптау практикасының материалдарын талдау және криминалистикалық-сараптау бөлiмшелер қызметiнiң басқада үлгiлерiнiң негiзiнде оларды жою ұсыныстарын жасау.
     1.3.5. Тергеу және шұғыл-iздеу орындарымен бiрге криминалистикалық құралдар мен әдiстердiң қолдану практикасына талдау жүргiзу, осы жұмыстың ұйымдастырылуы мен сапасын жетiлдiру үшiн практикалық шараларды өңдеу мен iске асыру.
     1.3.6. IIБ, ТIIБ, iшкi iстер бөлiмдерiнiң тергеу және шұғыл-iздеу бөлiмшелерiне криминалистикалық құралдар мен әдiстердi қолдануды ұйымдастыруда практикалық және әдiстеме көмегiн көрсету, олардың қызметкерлерiн қылмыспен күресудегi криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiнiң мүмкiндiктерi жайлы мәлiметтер мен қамтамасыз ету.
     1.3.7. Қылмыстардың алдын-алу, оларды анықтау, ашу және тергеуде криминалистикалық әдiстер мен құралдарды пайдалануды ұйымдастырудағы алдыңғы тәжiрибенi қорыту, тарату және сiңiру.
     1.3.8. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiндегi криминалистикалық техниканы пайдалану, метрология және жөндеу жайлы шараларды ұйымдастыру және iске асыру; IIМ, IIБ, ТIIБ-сы iшкi iстер бөлiмдерiне техниканы пайдаланудың тиiмдiлiгiн арттыру жайлы ұсыныстар енгiзу; Қазақстан Республикасы IIМ-i бекiткен техниканың тиемелдi табелдерiн жасауға қатысу.
     1.3.9. Iшкi iстер мекемелерiнiң қызметкерлерiн iздер мен заттай дәлелдемелердi iздеп-табу, бекiту, iске қосу тәсiлдерi мен әдiстерiн, сонымен қабат оларды, қылмыстарды ашу, тергеу мүмкiншiлiктерiне пайдалауды үйретуге қатысу.
     1.3.10. Қолда бар криминалистикалық техниканы жетiлдiру, өзгерту мақсатында рационалдық және өнер тапқыштық жұмыстарын жүргiзу.
     1.3.11. Қылмыстарды ашу және тергеудi техникалық-криминалистикалық бағытта қамтудың ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргiзу.

1.4. Жұмыстарды жоспарлау

     1.4.1. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң жұмыстары Қазақстан Республикасы IIМ-нiң белгiлеген жолымен жоспарланады.
     1.4.2. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң жұмыс жоспарлары мына бағыттағы қызметтердi қамтиды:
     1.4.2.1. Қылмыстарды ашу және тергеудi техникалық-криминалистикалық жағынан қамтуды ұйымдастыру; қылмыспен күресте криминалистикалық әдiстер мен құралдарды пайдаланудың және қылмыстың жеке түрлерiнiң алдын-алу, оларды ашу, тергеу нәтижесiн зерттеу; оқиға болған жерлердi қарау iсiндегi және сараптау мен зерттеуге материалдар дайындаудағы жетiспеушiлiктердi анықтау; басқа мекемелермен қарым-қатынастағы алдыңғы тәжiрибенi қорыту және тарту; әдiстеме ұсыныстарын, бағыт-хаттарын, шолуларын, мөлшерлеу құжаттарын дайындау.
     1.4.2.2. Бөлiмдердiң қызметiн ұйымдастыруды жетiлдiру: мамандардың кәсiби шеберлiгiн көрсету және жұмыстың даму үлгiсiн ұйымдастыруды үгiттеу мақсатындағы iскерлiк қорытынды жиналыстар, семинарлар; кадрлармен жұмыс iстеу мәселелерiн (таңдау, орналастыру, жоғарлатуға кадр қорын құру) дайындау.
     1.4.2.3. Мөлшерлеу құжаттарының орындалуын бақылау: iшкi iстер мекемелерiн тексеруге, бақылау тексерiсiне қатысу, оларға практикалық жәрдем көрсету; криминалистикалық сараптау бөлiмдерi басшыларының есептерiн тыңдау; IIМ, IIБ, ТIIБ-сы басшыларына қылмыспен күресте криминалистикалық әдiстер мен құралдарды пайдалануды жетiлдiру жайлы ұсыныстар дайындау.
     1.4.2.4. Техникалық жасақтауды жетiлдiру: криминалистикалық техникаға деген сұранымды зерттеу, белгiленген тәртiп бойынша оны алудың сұранысын дайындау орындарына жiберу; iздер мен заттай айғақтарды iздеп-табудағы, орнықтырудағы, iске тiркеудегi және зерттеудегi жаңа және қолда бар криминалистикалық әдiстер мен құралдарды сiңiстiру, жетiлдiру; криминалистикалық картотекалар мен коллекциялардың жұмысын ұйымдастыру және техникалық жағынан қамтамасыз ету; криминалистикалық құралдардың техникалық (регламенттiк) күтiмi мен жөнделуiн жақсарту; кино-фотоматериалдардағы тағы басқа бұйымдарды пайдаланудан түскен қымбат металдарды жинап Мемлекет қорына өткiзу.
     1.4.2.5. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң жоспарларына шұғыл-iстер ерекшелiктерiне және басқа әдiл жағдайларға байланысты қызметтiң басқа бағыты да ескерiлуi мүмкiн.
     1.4.2.6. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң ғылыми-зерттеу iс-әрекеттерiн жоспарлау.
     1.4.3. Жоспарлардың жобасын өңдегенде мыналар ескерiледi:
     1.4.3.1. Қазақстан Республикасы IIМ, IIБ, ТIIБ, iшкi iстер бөлiмдерiнiң бұйрықтары мен сiлтемелерiнiң талаптары.
     1.4.3.2. Қылмыстың деңгейi мен құрылымы, қылмыстың жеке түрлерiн ашу мен тергеу жұмысының барысы, нақтылы криминалистикалық әдiстер мен құралдардың қолданылуындағы кемшiлiктер.
     1.4.3.3. Қылмыспен күрестегi криминалистикалық әдiстер мен құралдарды пайдалануды қамтамасыз етудiң ұйымдастыру қалi, бұрынғы жоспарлардағы шаралардың орындалу барысы.
     1.4.3.4. Криминалистикалық-сараптау орындарының оған жүктелген мiндеттерi мен қызметтерiне сәйкес жұмыс қорытындысы.

1.5. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң iшкi iстер
мекемелерiнiң басқа қызмет орындарымен
қарым-қатынастарының негiзгi үлгiлерi

     1.5.1. Қылмыспен күресудегi криминалистикалық әдiстер мен құралдарды тиiмдi пайдаланудың ұйымдастырушылық шараларын бiрге жасау.
     1.5.2. Айқын емес жағдайларда iстелген қылмыстарды ашу мен тергеуде криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi қызметкерлерiнiң криминалистикалық әдiстер мен құралдарды пайдалана отырып алдын-алу шараларға, тергеу қимылдарына, пiкiр (версия) ұсыну мен тексеруiне қатысу.
     1.5.3. Нақтылы, сондай-ақ қылмыстарды жекелеген түрлерiн ашудағы сарапшылардың тергеу шұғыл-iстер топтарындағы жұмысы.
     1.5.4. Қылмыс жасалған жерлерiнен iздер мен заттай айғақтар тауып алынса да, ашылмай қалған қылмыстардың iс материалдарын зерттеу, оларды мақсатты бағытта пайдаланудың шараларын қолға алу.
     1.5.5. Шұғыл-iздестiру шараларында ғылыми-техникалық әдiстер мен құралдарды кең пайдалану үшiн мамандарды қатыстыру.
     1.5.6. Жұмысқа ғылымның жетiстiктерi мен алдыңғы тәжiрибенi енгiзу мақсатында шолулар, мәлiметтер және әдiстеме материалдарын дайындау.

1.6. Өзге министерстволар мен ведомстволардың мамандарын,
КСБ-ның штаттан тыс қызметкерлерiнiң көмегiн пайдалану

     1.6.1. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi өздерiне жүктелген мiндеттердi орындау үстiнде басқа министерстволар мен ведомстволардың ғылыми-зерттеу, сараптау тағы басқа ұйымдарының, кәсiпорындарының, мекемелерiнiң көмегiне мына мақсаттарға сүйене алады:
     1.6.1.1. Сараптау мен зерттеу жүргiзгенде, аппаратура мен аспаптарды пайдаланғанда, мамандарды келiсiм-шартпен кеңес алуға тарту.
     1.6.1.2. Келiсiм-шарт бойынша, криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң қызметкерлерiн жаңа аппаратураны және заттай айғақтарды зерттеу әдiстемесiн меңгерту үшiн мерзiмдi сынақтан (стажировкадан) өткiзу.
     1.6.1.3. Заттай айғақтарды iздеп-табу, бекiту, зерттеу тәсiлдерiн жаңа криминалистикалық әдiстердi жетiлдiру және өңдеу.
     1.6.2. Өзге министерстволар мен ведомстволар тартылған мамандардың еңбегi белгiленген тәртiп бойынша Қазақстан Республикасы IIМ-нiң сметасының тиiстi бабынан өтеледi.
     1.6.3. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдер штаттан тыс қызметкерлердiң көмегiн белгiленген тәртiп бойынша пайдаланады. Штаттан тыс қызметкерлер бiрлесiп iстеудiң мына түрлерiне тартылуы мүмкiн:
     1.6.3.1. Тергеу қимылдарына маман ретiнде.
     1.6.3.2. Сараптауларды жүргiзуге.
     1.6.3.3. Заттай айғақтарды зерттеуде криминалистикалық әдiстер мен құралдарды жетiлдiру мен өңдеуге.
     1.6.3.4. Лаборатория жабдықтарын, криминалистикалық техниканы, iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiндегi басқа аппаратураларды жөндеу мен жөнге келтiру.
     1.6.3.5. Видеофото жұмыстарын орындауға.
     1.6.4. Штаттан тыс қызметке таңдау, жұмысқа алу, оның жұмысын ұйымдастыру белгiленген тәртiп бойынша жүргiзiледi.

2. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң қызметкерлерiнiң
тергеу қимылдарына маман ретiнде қатысуы. Сараптауларды
жүргiзу

2.1. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң қызметкерлерiн
тергеу қимылдарына қатысуға тарту

     2.1.1. Криминалистикалық-сараптау орындарының қызметкерлерi тергеу қимылдарын жүргiзу iстерiне, әдетте, тергеушiнiң немесе тергеу орнының бастығының анықтауы мен, криминалистикалық әдiстер мен құралдарды қолдануға бiлгiр маман қажет болған жағдайда қатыстырылады.
     Ескерту:
     IIМ, IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптау орындарының сарапшылары тiкелей оқиға болған жерлердi қарау мен тергеу қимылдарына қатысып жүргендiктен және сараптаулар (зерттеулер) жүргiзгендiктен, басқару аппаратының сан-есебiне қосылмайды.
     2.1.2. Криминалистикалық-сараптау орындарының қызметкерлерiн оқиғалы жерлердi қарауға уақтылы қатыстыру үшiн IIМ, IIБ, ТIIБ және iшкi iстер бөлiмдерiнiң күзетшi бөлшектерiнiң жанындағы тергеу-шұғыл-iс топтарының құрамында олардың күзетшiлiгi ұйымдастырылады.
     2.1.3. Криминалистикалық-сараптау орындарының қызметкерлерiнiң күзетшiлiк тәртiбiн олардың саны мен шұғыл-iстер жағдайына қарай IIМ, IIБ, ТIIБ iшкi iстер бөлiмiнiң бастығы анықтайды.
     2.1.4. Күзетшiлiк мына үлгiлерде жүргiзiледi:
     2.1.4.1. Iшкi iстер мекемелерiнiң күзетшi бөлшектерiнiң жанында тергеу-шұғыл-iс топтарының құрамында, тәулiк бойынша (республика мен облыс орталықтарында орналасқан криминалистикалық-сараптау орындарының штатында 15 сарапшыдан кем болмағанда).
     2.1.4.2. Басқа жағдайларда - жұмыс орнында, жұмыстан тыс уақытта - үйiнде.
     2.1.5. Штат мүмкiншiлiгi болуы мен шұғыл-iстер жағдайына қарай күзетшiлiкке криминалистикалық-сараптау орындарының екi (оданда көбiрек) қызметкерi бөлiнуi мүмкiн.
     2.1.6. Күзетшiлiк графигiне криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң оқиға орындарын қарауға жеке-дара қатысуға құқы бар қызметкерлерi ғана қосылады.
     2.1.7. Криминалистикалық-сараптау орындарының қызметкерлерi оқиға орнын қарауға қатысуға, графиктен тыс, мына жағдайларда тартылуы мүмкiн.
     2.1.7.1. График бойынша күзеттегi қызметкер басқа бiр оқиға орнын қарап жатқанда.
     2.1.7.2. Егер оқиға туралы мәлiметтен осы қараудың жемiстi жүргiзiлуiне бiлiмнiң тиiстi бiр саласының маманының қатыстырылуы қажет болғанда (мысалы: биология, химия, физика, баллистика т.б.).
     2.1.8. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi қызметкерлерiнiң оқиға орнына баруы және қызмет орнына қайтуы, керек жағдайда, арнайы автомобильде-жылжымалы криминалистикалық лабораторияда (ЖКЛ) iске асырылады. Бұндай автомобиль болмаса криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң қызметкерi тергеу қимылдарын жүргiзетiн жерге iшкi iстер мекемесi күзетшiсiнiң автотранспортымен барады. Маманды тергеу қимылдарын жүргiзетiн жерге уақытында жеткiзу мен қайтып алып келуге күзетшi жауапты.
     2.1.9. Iшкi iстер бөлiмiнiң штатында сарапшы болмағанда оқиға орнын қарау үшiн басқа iшкi iстер бөлiмiнiң бастығы мен келiсiм, немесе бiрлесiп, қызмет ету схемасы бойынша, соның маманы қатыстырылады.
     Криминалистикалық-сараптау қызметкерiн басқа қаладағы немесе аудандағы оқиға орнына жеткiзу және алып қайту қылмыс жасалған аймақтағы iшкi iстер бөлiмiнiң транспортымен өтеледi.
     2.1.10. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң қызметкерлерiне жұмыстан тыс уақытта күзеткенi үшiн Қазақстан Республикасы IIМ-гi белгiленген тәртiп бойынша демалыс берiледi.

2.2. Маманның оқиғалы жердi қарау және басқа тергеу
қимылдарын орындау кезiндегi жұмыс тәртiбi

     2.2.1. Маман оқиға орнында жұмысқа кiрiсер алдында қылмыс жағдайын, ол жасалған жердi қору iсiн зерттейдi, алдағы iстелетiн мiндеттердi анықтайды.
     2.2.2. Жағдаймен танысқан соң маман алда тұрған iс-әрекеттi орындаудың жоспарын белгiлейдi, қаралатын жердiң аумағын iздер мен заттай айғақтарды iздеп-табу, орнықтыру жеке iске тiркеудегi кезектi қимылдарды белгiлейдi.
     Тергеушi жағынан жоспардың мәнiне қарсылық болмаса орны орындауға кiрiседi.
     2.2.3. Оқиға орнын видеофотоға түсiру, солай етiлетiн нысандарды (объект) таңдау, суретке түсiру тәсiлi, тағы басқа тактикалық мiндеттердi орындау тергеушiнiң мақұлдауымен анықталады. Суретке түсiрудiң техникалық ерекшелiктерiн (ара қашықтығы, түсiрудi жақындату (ракус), жарлық түрi т.б.) маманның өзi шешедi.
     2.2.4. Маман алдымен, қаралатын жерге өзгерiс жасалмай тұрғанда шолу және бағыттау, онан соң қарау тактикасына сәйкес тәртiппен, тораптау (узловая), дәлдеу (детальная) суретiне түсiредi.
     Алдымен заттай ақиқаттық маңызы бар оқиға орнындағы жекелеген бөлшектер, iздер және бұйымдар, сол алғашқы көрiнген күйiнде суретке түсiрiледi. Онан соң соттық фотография ұсынған тәсiлдер қолданылады (соның iшiнде-нысандарды жылжытумен байланысты да): олардың ең толық дәл, мәлiмдегiш және жеке ерекшелiк қалпы сақталып түсiрiледі.
     2.2.5. Тергеушi оқиға орнын қараудың хаттамасын (протокол) жазғанда маман iздердi бейнелеумен көмек көрсетедi, мынадай хабарлама жасайды:
     - iздердi айқындауға қолданылған құралдар жайлы;
     - оларды алу (құю, бұйымымен бiрге немесе бөлiп алу, т.б.) жайлы;
     - iздердiң табылған орны (бұйым, зат), олар табылған үстiрттiң қалi жайлы;
     - iздердiң түрлерi, саны (үстiрттi немесе көлемдi, орнықты немесе өзгермелi, түссiз немесе боялған, т.б.), үлгiсi, көлемi, жеке ерекшелiгi жайлы;
     - iздердi бекiтудiң қосымша тәсiлдерi (суретке салу, схема жасау) жайлы.
     2.2.6. Қылмысты ашу және iздеу салу мақсатында маман оқиға орында iздердi алдын ала зерттейдi.
     2.2.7. Алдын-ала зерттеудiң қорытындысын тергеушiге және шұғыл-iстер қызметкерiне хабарлайды, кейiнiрек оқиғалы жерге баруды есептеу журналына тiркейдi.
     2.2.8. Қажет болғанда маман алынған iздердi, құйындыларды тағы басқа заттай айғақтарды буып-түйiсуде тергеушiге жәрдем бередi;
     Тергеушi сараптау (зерттеу) жөнiнде қаулы шығарса (шұғыл iстер қызметкерi-жазбаша тапсырма) немесе криминалистикалық картотекадан (коллекция) тексеру керек болса, оларды криминалистикалық-сараптау орнына алып келедi. Маман бес күн iшiнде зерттеудiң қорытындысын тергеушiге жiбередi және осы жайлы шұғыл-iстер қызметiне хабарлайды. Маман оқиға болған орнын қарасуға қатыспаса онда, тергеушiлер мен алдын-ала тергеу қызметкерлерi қаралған орнынан алынған iздер мен заттай айғақтарды криминалистикалық-сараптау орнына зерттеуге үш күн iшiнде жiберуге мiндеттi.
     2.2.9. Оқиға орнын қараудың хаттамасына енгiзу үшiн маман тергеушiге фотокамераның аты мен моделiн объективтiң аты мен қасиетiн, жарық сүзгiштiң таңбасын, жарық жағдайын (жасанды болса, жарық түсiргiштiң түрiн), таспаның үлгiсiн атайды.
     Егер видеожазба (кинотүсiрiлiм) жүргiзiлсе, ол туралы сәйкес ақпарат пен қолданылған әдiстер және тәсiлдер хабарланады.
     2.2.10. Фотография қолданылса, оның шығымынан фототаблица жасалып, түсiрушi маманның қолы қойылады.
     Ескерту:
     Тергеу аппараты мен криминалистикалық-сараптау орындарын фототаблицаның бланктарымен IIМ, IIБ, ТIIБ-ның Шаруашылық-басқармалары, Шаруашылық-бөлiмдерi қамтамасыз етедi.
     2.2.11. Суретке, видеокиноға түсiрген маман фототаблица мен негативтердi, видеокиноаспаны (Қазақстан Республикасы ҚIПК 61-1 бабы) бес тәулiктен аспайтын мерзiмде, ал түрлi-түстi материалдар мен орындалған жұмыстарды қараудың бiтуiнен кейiн 20 тәулiк iшiнде, тергеушiге тапсырады.
     2.2.12. Тергеушiнiң немесе алдын-ала тергеудiң мақұлдауымен видеожазбасы бар таспа криминалистикалық-сараптау орнының видеотекасында сақталады, солардың немесе соттың талабы бойынша көрсетуге берiледi, сол жөнiнде фотовидеоматериалдардың шығыс журналына белгi қойылады. Видеожазба жойылуы осы айғақ туралы үкiмнiң заңды күшiне енуiне байланысты орындалады.
     2.2.13. Фототаблица мен негативтер тергеушiге хатпен қосылып жiберiледi немесе оған фотожұмыстары мен фото материалдардың шығысын тiркейтiн журналға қол қойдыру арқылы берiледi.
     Егер фотоаппаратураның ақауына, таспаның терiс өңделуiне, т.б. жағдайға байланысты фототүсiрулер қанағаттанғысыз шықса, маман тергеушiге фотосуреттердi жiбере алмайтын себептерiн көрсетiп хатпен хабарлайды.
     2.2.14. Маман басқадай тергеу қимылдарын жүргiзуге қатысқанда, нақтылы тергеу мiндеттерiн шешу үшiн, криминалистикалық әдiстер мен құралдарды тiкелей пайдаланады, қажеттi кеңестер бередi.
     Маманның тергеу қимылдарына қатысуы мен оның жұмыс қорытындысы тиiстi хаттама мен 1, 2 үлгiдегi КСО-ның журналдарында көрсетiледi.

2.3. Сараптауларды жүргiзу, заттай айғақтарды
қабылдау мен қайтарудың тәртiбi

Iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау орындарында криминалистикалық-сараптауларды жүргiзудiң тәртiбi "IIБ КСО криминалистикалық сараптауларды жүргiзу туралы Ережесiнде" көрсетiлген.

2.4. Сарапшылардың қорытындыларын сипаттамалау

     2.4.1. Сарапшылардың қорытындысын сипаттамалау заттай айғақтарды зерттеудi және сарапшылардың кәсiби шеберлiктерiн жетiлдiрудi бақылау мақсатында жүргiзiледi. IIМ, IIБ, ТIIБ-ның криминалистикалық-сараптау орындары iшкi iстер мекемелерi сарапшыларының қорытындыларын бөлiмдердiң жұмыс жоспарларына сәйкес жүргiзедi. Негiзгi бөлiмдер өздерi қамтитын iшкi iстер мекемелерi лабораторияларының сарапшыларының қорытындыларын сипаттамалайды.
     2.4.2. Сипаттамалау жұмыс мерзiмi 5 жылдан кем емес және сараптау жүргiзудiң тиiстi түрлерiнен құқы бар қызметкерлерге тапсырылады. Өз кезегiнде, бұл қызметкерлердiң қорытындылары Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-да сипаттамалануы және дұрыс баға алуы шарт.
     2.4.3. Сипаттамаға материалдар криминалистикалық-сараптау бөлімдерінің жазбаша немесе ауызша талаптары бойынша, әсте Қазақстан Республикасы ІІМ КСБ-ның жарлығы бойынша жiберiледi, онда қорытындының қайда, қай мерзiмге, қанша және сараптаулардың қай түрлерiнен жiберiлетiнi көрсетiледi.
     Сипаттамалау үшiн сарапшылардың қорытындыларының копиясы фототаблицасы мен ең күрделi сараптаулары, зерттеулерi (көп нысанды, көбiнесе ұқсастыру жайлы) және оларды жүргiзу туралы қаулылары мен қоса жiберiледi.
     2.4.4. Сипаттамалау қорытындылардың жан-жақты талданған нәтижесiн көрсетуi және оның зерттеудегi мәнi бойынша да, үлгiсi бойынша да бағасын қамтуы керек.
     Сипаттамада:
     2.4.4.1. Зерттеудiң сапасы, оның толықтығы, криминалистикалық әдiстер мен құралдарды таңдаудың дұрыстығы, әдiстерi қолданудың техникалық жағдайы мен реттiлiгiн сақтауы, сарапшының ұқсастыру белгiлерiн айқындауы, оны толықтап, тура бағалап баяндау қабiлетi, фотосуреттемесiнiң сапасы мен көрнектiлiгi, қорытындылардың сарапшы алдында қойылған сұрақтарға лайықтылығы, тиянақтылығы бағаланады.
     2.4.4.2. Анықталған кемшiлiктердi жою, зерттеулер жүргiзудiң, оны хаттаудың сапасын арттыру жайлы ұсыныстар берiледi.
     2.4.5. Сипаттама екi дана етiлiп басылады. Бiрiншiсi материал берген орынға жiберiлiп, екiншiсi-сипаттама жасаушы криминалистикалық-сараптау бөлiмiнде қалдырылады.
     2.4.6. Сипаттаманы алған криминалистикалық-сараптау бөлiмше, ондағы көрсетiлген зерттеулер мен қорытындылар шығарылғанда жiберiлген кемшiлiктердi жою мақсатында қызметкерлердi дайындау жүйесiндегi сабақтарда немесе қызмет жиналыстарында талқылайды.
     2.4.7. Сипаттамалау кезiнде сарапшылардың қорытындыларының қателiгi, зерттеу әдiстемесiнiң және қылмыс-iстерiн жүргiзу заңдарының талаптарының өрескел бұзылғандығы анықтала, сипаттама сарапшының сараптауды жүргiзу құқынан айыру мәселесiн шешу үшiн Қазақстан Республикасы IIМ-нiң мамандық-сараптау комиссиясына жiберiледi.

3. Iздеу орындарының тапсыруы бойынша криминалистикалық
құралдар мен әдiстердi қолдану

3.1. Криминалистикалық құралдар мен әдiстердi
қолданудың тәртiбi мен үлгiлерi

     3.1. Криминалистикалық-сараптау орындарының қызметкерлерi криминалистикалық құралдар мен әдiстердi iздеу орындары бастықтарының жазбаша тапсырмалары бойынша қолданады. Маманның шұғыл-iздеу шараларына (ШIШ) қатысуы тiркеу журналында жүргiзiледi (3 қосымша).
     3.1.2. Криминалистикалық құралдар мен әдiстердi қолданудың негiзгi үлгiлерi мыналар:
     3.1.2.1. Қылмысты ашу және қылмыскердiң жеке басын анықтау мақсатында криминалистикалық белгiлерi бар әр түрлi заттай нысандарды зерттеу. (Зерттеуге түскен материалдар 4-қосымшада тiркеледi);
     3.1.2.2. Криминалистикалық мәлiметтерге сүйену мен жеке адамдар, бұйымдар, қылмыс қарулары, т.б. туралы iздеу таблицаларын құрастыру.
     3.1.2.3. Криминалистикалық техниканы пайдаланып субъективтi сурет құрастыру.
     3.1.2.4. Салыстырмалы зерттеу үшiн үлгiлердi таңдап алуда жәрдем беру.
     3.1.2.5. Iздер мен заттай айғақтарды криминалистикалық зерттеу негiзiнде iздеу тұжырымын (версия) талдауға қатысу.
     3.1.2.6. Криминалистикалық-сараптау орындарының криминалистикалық картотекалары мен коллекцияларын пайдалану.
     3.1.3. Пайдаланылатын криминалистикалық құралдар мен әдiстер: азаматтардың денсаулығына және заңды мүддесiне зиян келтiрмеуге; болашақ қорытындылардың дәлдiгiн қамтамасыз етуге; қылмыс iсi бойынша дәлелдiк маңызы болуы мүмкiн нысандарды сақтауға, мiндеттi.
     3.1.4. Криминалистикалық-сараптау орнының қызметкерi криминалистикалық құралдар мен әдiстердi қолданудың нәтижесi туралы анықтама жазады. Ол алынған материалдармен бiрге тиiстi iздеу бөлiмiне жiберiледi.
     Анықтаманың копиясы криминалистикалық-сараптау орнында арнаулы мұқабада сақталады.

3.2. Зерттеулердi жүргiзу

     3.2.1. Iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау орындарында iшкi iстер мекемелерi үшiн олардың iздеу материалдары бойынша зерттеулер жүргiзiледi. IIМ, IIБ, ТIIБ-сы бастықтарының рұқсаты бойынша мұндай зерттеулер ұлттық қауiпсiздiк мекемелерi үшiн де жүргiзiлуi мүмкiн. Зерттеулер жүргiзуге iздеу орындары бастықтарының жазбаша тапсырмасы себеп болып табылады.
     Ескерту:
     Авторы белгiсiз (анонимные) хаттарды зерттеу тек қылмыс iстерi мен материалдары бойынша жүргiзiледi.
     3.2.2. Зерттеудi тиiстi сараптауды жүргiзуге құқы-куәлiгi бар қызметкер жүргiзедi. Зерттеулер мен сот сараптауларына қойылатын талаптар бірдей.
     3.2.3. Егер iздеу бөлiмiнiң қызметкерiмен басқаша келiсiлмесе зерттеу жүргiзу мерзiмi 20 тәулiктен аспауға мiндеттi.
     3.2.4. Криминалистикалық-сараптау орнының қызметкерi зерттеу кезiнде, тек зерттелетiн нысандардың түрi мен қасиетi өзгермейтiн, олардың жоғалмайтын және болашақта қайта зерттеу мүмкiндiгiнен айырмайтын, әдiстерi қолданады.
     Нысанның сыртқы түрiн өзгертпей немесе одан бiрсыпыра шығын жасамай зерттеу жүргiзу болмайтын жағдайда, зерттеу тек зерттеудi тапсырған адаммен келiсiлгеннен кейiн орындалады.
     Осы мәселе зерттеудiң нәтижесi жөнiндегi анықтамада көрсетiледi.
     3.2.5. Зерттеудiң нәтижесi жайлы, зерттеу жүргiзген сарапшы анықтама жазып, қолын қояды. Анықтамада мыналар көрсетiледi:
     - зерттеуге түскен нысандардың тiзiмi;
     - қойылған сұрақтарға жауаптар;
     - зерттеудi орындаған сарапшының фамилиясы мен аты-жөнi.
     Анықтамаға фототаблицалар, схемалар, чертеждер тiркеледi.
     3.2.6. Зерттеу кезiнде нысандардың сыртқы пiшiнiн өзгертуге, толық немесе бiрсыпыра бұзып-жоюға мәжбүр болған жағдайда, олардың алғашқы қалпы түзiледi, оның iшiнде суретке түсiрумен. Зерттеудiң жүргiзiлуi қолданылған әдiстерiмен, оларды бағалау нәтижелерi мен қоса баяндалады, сондай-ақ жасалған өзгерiстердiң сипаты және жаратылған материалдардың саны көрсетiледi.

3.3. IIМ-IIБ-ның криминалистикалық есептерi мен
анықтама-мәлiмет қорлары

     3.3.1. IIБ, ТIIБ, Қалауджел iшкi iстер бөлiмдерiнiң криминалистикалық-сараптау орындары мына шұғыл-iс криминалистикалық картотекалары мен коллекцияларын жүргiзедi: дактилоскопиялық; микронысандық; бұзу құралдары iздерiнiң: аяқ киiм ұлтандары iздерiнiң; автотранспорт протекторлары мен шиндерi iздерiнiң; милиция есебiндегi адамдардың фото-видеотекаларының; ашылмаған қылмыстар бойынша фонотекалардың; есiрткi және күштi әсерлi дәрi препараттарын алудың медициналық жалған рецептерiнiң және оларды жасап жүрген адамдардың қол жазу үлгiлерiнiң; белгiсiз қылмыскерлердiң субъективтi суреттерiнiң; сондай-ақ отты қарудың, оқ-дәрiлердiң және суық қарулардың коллекциялары (картотекалары); аяқ киiмдердiң бұдырлы ұлтандары; бұзуға қолданылатын саймандар; лак-сыр жабдықтары; фардың шынылары; автотранспорттың протекторлары; қолдан және фабрикада дайындалған есiрткi заттар.
     IIБ, ТIIБ-сы бастығының шешiмiне сәйкес аймақтық шұғыл-iстер жағдайының ерекшелiгiне байланысты басқа да коллекциялар мен картотекалар құрылуы мүмкiн.
     3.3.2. Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-да мынадай Республикалық криминалистикалық есептер жүргiзiледi:
     - қылмыс ашылмаған жерлерден алынған оқ, қауыз және қарудың iзi қалған патрондар коллекциясы;
     - ашылмаған қылмыстар бойынша фонотека;
     - жалған қағаз ақша мен құнды қағаздардың картотекасы;
     - жалған металл ақшалардың картотекасы;
     - полиграфиялық жолмен жасалған жалған құжаттардың картотекасы;
     - қылмыс ашылмаған жерлерден алынған қол iздерiнiң картотекасы (ауыр түрлерiнен);
     - суық қарулардың анықтама коллекциясы (картотекасы);
     - барлық елдердiң жалған қағаз және металл ақша белгiлерiнiң анықтама коллекциясы;
     - отты қарулар мен оқ-дәрiлердiң анықтама коллекциясы (картотекасы);
     - есiрткi заттардың (қолдан, фабрикада жасалған) анықтама коллекциясы (картотекасы);
     IIМ-i басшысының шешiмi мен басқада коллекциялар мен картотекалар құрылуы мүмкiн.
     3.3.3. Криминалистикалық-сараптау орындары криминалистикалық шұғыл-iздеу картотекаларының (коллекцияларының құрылуы мен жүргiзiлуiн шұғыл-iздеу және тергеу орындары мен қарым-қатынаста атқарады. Осы мақсатта олар сол орындармен қылмыстарды ашудағы криминалистикалық картотекалардың (коллекциялардың) қалiн және тиiмдiлiгiн талдайды, нәтижесiнде олардың, техникалық жабдықталуын жақсарту, нәтижелiгiн арттыру және iс жүйесiн жетiлдiру жайында iшкi iстер мекемесi басқармасының шешуi үшiн ұсыныстар енгiзедi. Криминалистикалық есептер мен анықтау-мәлiмет қорларын iстету тәртiбi "IIМ, IIББ, IIБ, ТIIБ-ның анықтау-ақпарат қоры мен криминалистикалық есептерiн ұйымдастыру және жүргiзу туралы Нұсқауда" көрсетiлген.

4. Криминалистикалық-сараптау орындары қызметкерлерiнiң
қылмыстардың жасалуына мүмкiндiк тудыратын жағдайларды
анықтау және болдырмау iсiне қатысуы

     4.1. Криминалистикалық-сараптау орындарының алдын-алу жұмыстарының негiзгi бағыттары мыналар:
     4.1.1. Сараптау жүргiзудiң практикасын талдау мен қорытындылау негiзiнде, тергеу қимылдарына қатысу мен шұғыл-iздеу орындарының тапсырмасы бойынша криминалистикалық құралдар мен әдiстердi қолдану арқылы қылмыстардың жасалуына мүмкiндiк тудыратын жағдайларды анықтау.
     4.1.2. Материалдық және ақшалай қаражаттар сақталатын орындардың конструкторлық кемшiлiктерiн ескерiп, қылмыскерлердiң техникалық құралдарын пайдалана отырып, қылмыстарды жасау тәсiлдерiнiң мүмкiншiлiктерiн анықтау.
     4.1.3. Жалған құжаттар мен құнды қағаздарды жасау, пломбалар мен құлыптау жабдықтарын ашу, тағы басқалар мен байланысты қылмыскерлердiң шын ниетiн айыра бiлу тәсiлдерiне мүдделi министрлiктер мен ведомстволардың қызметкерлерiн үйретуге қатысу.
     4.2. Қылмыстардың жасалуына мүмкiндiк тудыратын жағдайлар сараптаулар жүргiзу үстiнде анықталуға тиiстi, мейлi олар қызметкер адамның немесе мекеменiң тапсырмасы бойынша жүргiзiлсiн, мейлi сарапшының ынтасымен болсын. Соңғы жағдайда бұл қорытындыда көрсетiледi.
     4.3. Қылмыстардың алдын-алу мақсатында криминалистикалық-сараптау орындарының сараптауларды жүргiзуi мен тергеу қимылдарына қатысу практикасын талдау және қорыту мына бағытта өтедi;
     4.3.1. Зерттеудiң нысандары (заттай айғақтардың түрi) бойынша-бiлiктiлiгi ұлғайтылатын, қорғанысы күшейтiлетiн нысандар шеңберiнде анықтау мақсатында.
     4.3.2. Қылмыстарды жасаудың тәсiлдерi бойынша-сәйкес тәсiлдермен жаңа қылмыстарды жасауды қиындататын немесе сол мүмкiндiктi болдырмайтын, сонымен қатар сондай қылмыстардың ашылу мүмкiндiктерiн арттыратын құралдарды қолдану үшiн, оларды зерттеу және жасау мақсатында.
     4.3.3. Қылмыстардың түрлерi бойынша - қылмыстардың белгiлi категорияларының алдын-алуға маңызы бар ұсыныстар жасау мақсатында.
     4.4. Криминалистикалық-сараптау орындары мүдделi қызмет орындарымен бiрге сараптау практикасының материалдарын қорытындылау нәтижесi бойынша қылмыстарды жасауға мүмкiндiк беретiн жағдайларды болдырмау туралы ұсыныстар жасайды. Ал ұсынылатын шаралар мына талаптарға жауап беруге тиiстi:
     4.4.1. Шын мәнiндегi материалға негiзделiп, керек болса зерттеу тәжiрибелерiмен (эксперимент) расталуы керек.
     4.4.2. Экономикалық тұрғыдан қолайлы, ғылым мен техниканың қазiргi өсу деңгейiне сай орындалуы керек.
     4.4.3. Өз күшiндегi, әйтсе де орындалмайтын актылардың, жөн-жобалардың, нұсқаулардың, ГОСТ-дың, техникалық жағдайлардың және т.б. талаптарын қайталамау керек.
     4.4.4. Адамдардың өмiрi мен денсаулығына қауiпсiз болу керек.
     4.5. Ұсыныстар жазғанда қылмыстардың жасалуына мүмкiндiктер тудыратын жағдайлардың анықталғаны жайлы жете дәлелденген мәлiметтер мен ұсынылатын шаралар тиянақты етiлiп, керек болса схемалар, чертеждер, суреттер қоса берiледi.
     4.6. Криминалистикалық-сараптау орнының бастығы қол қойған ұсыныстар iшкi iстер мекемесiнiң бастығына, оның республика көлемiне шешiлетiндерi - Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-на жiберiледi.

5. Криминалистикалық-сараптау орындарының
кадрларын даярлау басқа қызметкерлердi
оқытуға қатысу

5.1. Криминалистикалық-сараптау орындарының
қызметкерлерiн iрiктеу және оқыту

     5.1.1. IIМ, IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi бастықтарының орнына жоғарғы бiлiмдi, сараптау жұмысында бес жылдан кем iстемеген, криминалистикалық-сараптаудың барлық түрiн жеке-дара жүргiзуге құқы бар адамдар қойылады.
     IIМ, IIБ, ТIIБ-ның аға сарапшы қызметiне жоғарғы бiлiмдi және сараптаудан дайындығы бар адам қойылады. IIБ, ТIIБ-ның сарапшы қызметiне, iшкi iстер бөлiмдерiнiң аға сарапшы, сарапшы қызметтерiне жоғарғы бiлiмдi немесе арнаулы орта бiлiмдi және сараптаудан дайындығы бар адамдар тағайындалады.
     Ерекшелiк ретiнде қалауджел iшкi iстер бөлiмдерiне аға сарапшылар және сарапшылар, сараптау дайындығынсыз-ақ, жоғарғы немесе арнаулы орта бiлiмi болса тағайындалуы мүмкiн. Бұл жағдайда олар бiр жыл iшiнде дайындықтан өтiп, белгiленген тәртiп бойынша, кем дегенде сараптаудың екi түрiн (дактилоскопия мен суық қару) жүргiзуге құқық алуға мiндеттi.
     Криминалист-техниктер қызметiне орта бiлiмдi және Қазақстан Республикасы IIМ-гi бекiткен бағдарлама бойынша алғашқы дайындықтан өткен адамдар қойылады.
     Ескерту:
     Қалауджел iшкi iстер мекемелерiнде сараптаудан дайындығы жоқтар, сараптау жүргiзудiң құқын алғанға дейiн, аға сарапшылар немесе сарапшылар есебiнен сарапшыға жәрдемшi қызметiне қойылуы мүмкiн.
     5.1.2. Сараптау жүргiзу құқын Қазақстан Республикасы IIМ-нiң мамандық-сараптау комиссиясы мен криминалист-сарапшылар дайындайтын Қазақстан Республикасы IIМ-гi жоғарғы оқу орнының Мемлекеттiк емтихандау комиссиясы бередi.
     5.1.3. Қазақстан Республикасы IIМ-нiң мамандық-сараптау комиссиясы криминалистикалық-сараптау орындарына сарапшы және басқару қызметiне тағайындалған қызметкерлерге, олар сынақтан өтсе және осы Нұсқауда көрсетiлген тәртiп пен емтихан тапсырса, сол орындарда жүргiзiлетiн сараптаулардың барлық түрiнен құқық бередi.
     5.1.4. Қазақстан Республикасы IIМ-гi жоғарғы оқу орындарында мамандығын көтерген және емтиханды табысты тапсырған сарапшыларға сараптауды жүргiзу құқы, сол оқу орындарының ұсынысы бойынша, Қазақстан Республикасы IIМ-гi мамандық-сараптау комиссиясының шешiмiмен берiледi.
     5.1.5. Криминалистикалық-сараптау орындарының қызметкерлерiн оқыту Қазақстан Республикасы IIМ-гi мөлшерлеу актыларының талабына сәйкес iшкi iстер мекемелерiнiң қатарындағы және басқарушы құрамдағы кәсiби дайындау жүйесi бойынша жүргiзiледi.
     5.1.6. Аға сарапшы (сарапшы) қызметiне тағайындалғандар, әйтседе дайындығын немесе криминалистикалық-сараптау орындарындағы жұмыстан практикалық тәжiрибесi жоқтар, мiндеттi түрде сарапшылық немесе алғашқы дайындықтан өткiзiледi. Ол былай iске асырылады:
     5.1.6.1. Өз қызмет орнында бастығының немесе тәлiмгердiң тiкелей басшылығымен өзiнше оқу жолымен.
     5.1.6.2. Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-да немесе IIМ-нiң оқу орындарында.
     5.1.7. Өзiнше Қазақстан Республикасы IIМ-нiң бекiткен сарапшыларды дайындау бағдарламасына сәйкес криминалистикалық-сараптау орнының бастығы ұсынған жеке-дара жоспармен iске асырылады. Жоспарда оқып-үйренетiн тақырыптар мен практикалық жұмыстар көрсетiлуге тиiстi. Сондай-ақ жоспардың әрбiр тарауының нақтылы орындалу мерзiмi белгiленедi.
     5.1.8. Сараптаушылық дайындығы жоқ қызметкерге тәжiрибелi қызметкерлердiң iшiнен тәлiмгер-сарапшы бекiтiледi. Тәлiмгер бекiтiлген қызметкердiң жеке-дара оқып-үйрену жоспарын жасауға мiндеттi; оның теориялық курсты меңгеруiне және криминалистикалық техникамен жұмыс iстеуге дағдылануына көмек көрсетедi; үйретудiң жеке-дара жоспарының орындалуына бақылау жасайды; оның жүрiсi жайлы бастыққа баяндап тұрады. Тәлiмгер үйренушiнi сараптауларды жүргiзуге және басқа жұмыстарға баулыйды.
     Ескерту:
     Осы жағдайларда сарапшы қорытындыларының копиясына қолды тәлiмгер мен үйренушi сарапшы-сыналушы қояды.
     5.1.9. Сарапшыларды қайта дайындау КСБ-сы мен Қазақстан Республикасы IIМ-гi оқу орындарының негiзiнде жүзеге асырылады. Ол Қазақстан Республикасы IIМ-гi КСБ-сы мен КООББ-сы бiрiгiп бекiтетiн оқу бағдарламалары бойынша iстеледi.
     5.1.10. Кәсiби бiлiмдi көтеру заттай айғақтарды зерттеуге жаңа әдiстемелердi үйрену немесе сараптаулардың басқа түрлерiн жүргiзуге құқық алу үшiн ұйымдастырылады. Осы мақсатта сарапшылар Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-ны немесе IIБ, ТIIБ-ның криминалистикалық-сараптау орындарына, басқа министерстволар мен ведомстволардың курстарына жiберiледi.
     5.1.11. Мерзiмдi сынақ (стажировка) жеке-дара түрде Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-да немесе осы басқарманың белгiлеуi бойынша IIБ, ТIIБ-ның криминалистикалық-сараптау орындарында өтедi (5, 5 а қосымша). Негiзгi бөлiмдерде солардың үлесiндегi iшкi iстер мекемелерiнiң арнаулы лабораторияларының сарапшылары сыналады. Мерзiмдi сынаққа аға сарапшы (сарапшы) қызметiне жаңадан алынғандар, сараптау жүргiзу құқы жоқтар-жiберiледi.
     Сараптау қызметiне жаңадан алынғандар мерзiмi сынаққа тек жеке-дара дайындықтан өткеннен кейiн жiберiледi.
     5.1.12. Мерзiмдi сынақтың мазмұны Қазақстан Республикасы IIМ-гi КСБ-сы сомадағы сарапшыларды жеке-дара дайындау үстiндегi бағдарламада анықталады. Сынақ мерзiмi - 30 күнге дейiн.
     Сынақты ұйымдастыру сынақ өтетiн криминалистикалық-сараптау орнының бастығына жүктеледi.
     5.1.13. Азық-түлiктi зерттеу лабораториясына сарапшы қызметiне тағайындалған, сараптау жүргiзуден практикалық дағдысы жоқ адам үшiн, сынақ екi рет ұйымдастырылады.
     Бiрiншi сынақты ол жергiлiктi тазалық сақтау - iндет станциясының азық-түлiктердi зерттеу лабораториясында, екiншiсiн - Қазақстан Республикасы IIМ-гi КСБ-ның криминалистикалық-сараптау бөлiмiне өтедi.
     5.1.14. Криминалистикалық-сараптау орындарының басшылары оқу орындары мен мерзiмдi сынақтарға шақыру туралы тапсырысты Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-сы жылына бiр рет 1 шiлдеге қарсы жiберiп тұрады.
     5.1.15. Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-сы түскен тапсырыстар негiзiнде мерзiмдi сынақтың жоспарын жасап оны iшкi iстер министрлiгiнiң басшысына бекiттiредi. Жоспардың копиясы барлық мүдделi IIБ, ТIIБ-на жiберiледi. Ол қызметкерлердi сынаққа жiберудiң арқауы болады.
     5.1.16. Мерзiмдi сынақтың жоспарына лайық криминалистикалық-сараптау орнының басшысы сынақтан өткiзетiн орынға жолдама жiбередi. Онда сарапшының аты-жөнi, атағы, қызметi, оны iстеу мерзiмi және ол орындаған сараптаулардың түрлерi көрсетiледi. Жолдамаға сынақтан өтушi жүргiзген зерттеулердiң копиялары (фототаблицасымен бiрге) тiркеледi. Жолдаушы бастық осы қорытындылардың копиясын куәландыруға тиiс.
     Сараптау жүргiзуден құқық алушы қызметкер орындаған сараптаулардың әрбiр түрiнен кем дегенде бес қорытындының копиясын жiбередi.
     5.1.17. Сыналушыға басшылық етуге сараптау жұмысында бес жылдан артық жұмыс iстеген қызметкер тағайындалады. Ол сыналушы меңгеруге тиiстi сараптаулардың түрлерiмен маман болуы керек.
     5.1.18. Басшылық етушi:
     5.1.18.1. Сыналушымен бiрге оның жеке дара жоспарын түзедi, онда жұмыс мазмұны, оның орындалу мерзiмдерi көрсетiледi. Жоспар криминалистикалық-сараптау орнының бастығы бекiткен соң орындалу бақылауына алынады (6 қосымша).
     5.1.18.2. Сыналушыға тиiстi практикалық және әдiстеме көмегiн көрсетедi, оның қорытындыларының копиясын сипаттайды, жұмысын бағалап, мерзiмдi сынақтан нәтижесi бойынша қорытынды шығарып, сараптаулардың қайсы бiр түрлерiн жүргiзуге рұқсат бередi (7 қосымша).
     5.1.19. Сыналушы сынақтан өтер мерзiмде өзi хұқық алатын түрлерi бойынша бестен артық зерттеу жүргiзедi, оқиға орындарын қарауға және тергеу қимылдарына қатысады.
     Сынақ мерзiмi бiткен соң сыналушы бiтiрген жұмыстарының есебiн және Қазақстан Республикасы IIМ-гi бекiткен жеке-дара үйрету жоспарының тиiстi тарауының көлемiнде емтихан тапсырады.
     5.1.20. Емтиханның құрамын Қазақстан Республикасының iшкi iстер министрi бекiткен үздiксiз iстейтiн емтихан комиссиясы қабылдайды.
     Комиссия криминалистикалық-сараптау орнының басшысы (бастық) және үш қызметкерi (мүшелерi) кiредi.
     Емтихан комиссиясы емтиханның нәтижесiн хаттамамен бекiтедi (8 қосымша).
     5.1.21. Қазақстан Республикасы IIМ-гi мамандық-сараптау комиссиясының шешiмi сараптаулардың бiр немесе барлық түрлерiн жүргiзу хұқынан олардың өрескел бұзған мына жағдайларда ғана айырады:
     - қылмыс-iсiн жүргiзу заңдылығын бұзса;
     - заттай айғақты зерттеу әдiстемесiнен қателiк жiберсе.
     5.1.22. Қазақстан Республикасы Жоғарғы мектебiнiң криминалистикалық-сараптау бөлiмшесiн бiтiрiп, криминалистикалық-сараптау орнына қызметке келгендер, оқиға орындарын маман ретiнде жеке-дара қарауға қатысуға, жұмыс орнында сынақтан өткеннен кейiн ғана жiберiледi.
     5.1.23. Арнайы дайындықсыз сарапшы қызметiне тағайындалғандар оқиға орындарын маман ретiнде қарауға, тергеу iс-қимылдарына, iздеу орындарының тапсырмасы бойынша криминалистикалық әдiстер мен құралдарды қолдануға жеке дара қатысуға тек заң негiздерi мен осы жайлы әдiстеме материалдарын оқып-үйренген соң және практикалық дағдыларды меңгеру мақсатында сынақтан өткен соң ғана жiберiледi. Емтихан нәтижелерi хаттамаға (9 қосымша) түсiрiлiп қызметкердiң iс-папкасына тiгiледi.
     5.1.24. Емтиханды ойдағыдай тапсырған қызметкерлерге белгiленген үлгiдегi куәлiк берiледi (10 қосымша).

5.2. Iшкi iстер мекемелерiнiң қызметкерлерiн
оқытуға қатысу

     5.2.1. Криминалистикалық-сараптау орындарының қызметкерлерi iшкi iстер мекемелерi қызметкерлерiнiң техникалық-криминалистикалық дайындық деңгейiн көтеру мақсатында олардың жеке құрамын оқытуға қатысады. Сабақ Қазақстан Республикасы IIМ-гi дайындаған әдiстеме ұсыныстарына лайық тақырыптама бойынша жүргiзiледi. Криминалистикалық-сараптау орындарында, осы мақсатта, iшкi iстер мекемесi басшысы бекiткен жоспар бойынша тергеу мен шұғыл-iстер орындарының қызметкерлерi мерзiмдi сынақтан (3-5 күндiк) өткiзiледi. Криминалистикалық-сараптау органдарының мүмкiншiлiгiне байланысты топтама немесе жеке-дара сынақтар жүргiзiлуi де мүмкiн.
     5.2.2. Оқытудың негiзгi үлесi криминалистикалық әдiстер мен құралдарды қолдануды шын-мәнге жақын жағдайда практикалық үйрету болмақ.
     5.2.3. Сабақ беруге басқа министерстволар мен ведомстволардың мамандары да жегiлуi мүмкiн. Өткiзiлген сабақтар журналда тiркеледi (11 қосымша).

6. Криминалистикалық-сараптау орындарының
жұмыс жағдайын қамтамасыз ету. Тексеру
мен көмек беру, есепке алу және есептiлiк

6.1. Криминалистикалық-сараптау орындарының
материалдық-техникалық қамтылуы

     6.1.1. Криминалистикалық-сараптау орындарын криминалистикалық техникамен, тұтыну материалдарымен, құрастыру, бұйымдарымен, жөндеу және құрастыруға арналған қосымша бөлшектермен, арнайы киiмдермен және қосымша киiм-кешекпен жабдықтауды белгiленген тәртiп бойынша Қазақстан Республикасы IIМ-нiң Әскери және арнаулы жабдықтау басқармасы iске асырады.
     Физикалық-химиялық, биологиялық және басқа арнаулы лабораториялардың жабдықтары мен аспаптары тиiстi мамандықтағы сарапшылары бар және құрамында оларды пайдалану үшiн қажеттi техникалық жағдайлар жасаған орындарға жеткiзiлiп тұрады.
     6.1.2. Табельдiк тиесiлiкте көрсетiлген құрал-жабдықтар, аспаптар және құрастырғыш заттар Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-сы мен келiсiп жергiлiктi жерден тауып алынуы да мүмкiн.
     Криминалистикалық-сараптау орындарына тұтыну материалдарын және химиялық ыдыстарды, осы мақсат үшiн бөлiнген қаржы көлемiнде жергiлiктi сауда ұйымдары арқылы сатып-алуына рұқсат етiледi.
     6.1.3. Криминалистикалық-сараптау орындары IIМ-не, IIБ, ТIIБ-на, келетiн криминалистикалық техниканы, лаборатория жабдықтарын және тұтыну материалдарын бөлу iсiне араласады. Оларды алып келудi, сақтауды және берудi тиiстi шаруашылық орындары жүргiзедi.
     6.1.4. Криминалистикалық-сараптау орындары қалауджел iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiндегi криминалистикалық техниканың пайдаланылуын ұйымдастыруды, түзулiгiн және әр уақытта пайдалануға дайындығын қамтамасыз етедi, техниканың сақталуы, техникалық күтiмнiң уақтылы жүргiзiлуi, жөнделуi, шығынға жiберiлуi, есеп және пайдалану құжаттар жайлы шаралар қолданады.
     6.1.5. Қалауджел iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау орындарына тиiстi әрбiр техникалық құралдарға IIМ-де, IIБ-да, ТIIБ-да екi данадан есеп карточкасы толтырылады (12 қосымша). Оның бiреуi IIМ-нiң, IIБ-ның, ТIIБ-ның криминалистикалық-сараптау орнында сақталады, екiншiсi техникалық құралмен бiрге қалауджел мекемесiне берiледi.
     6.1.6. Сарапшыға өзiнiң кәсiби мiндетiн атқару үстiнде химиялық, фотографиялық ыдыстарды және тетiктердi жуғаны үшiн IIМ-гi мекемелерi сметасынан криминалистикалық техниканың күтiлуiне бөлiнген қаржыдан, оның лайық еңбек ақысының 10% мөлшерiнде төленедi. Арнайы киiмдердiң, еңбек келiсiмi бойынша немесе тұрмыстық ұжымдарда жуылуы, Қазақстан Республикасы IIМ-гi мекемелерiнiң сметасы бойынша бөлiнген қаражат есебiнен өтеледi.
     Сараптаулар мен зерттеулер қажетiне әрбiр алынатын қан үшiн мөлтекдонорларға төлем Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлiгiнiң хатына лайық өтеледi.
     Анықтамалардың, оқулықтардың төлемi Қазақстан Республикасы iшкi iстер мекемелерiнiң сметасынан арнайы кiтаптар алуға бөлiнген қаржы есебiнен өтеледi.
     6.1.7. Анықтама коллекциялары үшiн алынатын нысандарға - отты және суық қаруларға, оқ-дәрiге, аяқ киiмге, полиграфиялық тәсiлмен жасалған құжаттар бланктарына және т.б. деген шығын Қазақстан Республикасы IIМ мекемелерi сметасының қаражатына жатқызылады.

6.2. Еңбек жағдайлары, лабораторияларды жабдықтау
талаптары және қауiпсiздiк техникасы

     6.2.1. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң жабдықтары қауiпсiздiгi мен бұзылмауын қамтамасыз ететiн, тиiстi құрылыс мөлшерлерi мен жол-жобасының талаптарын қанағаттандыратын жайларға орналастырылады.
     6.2.2. Фотолаборатория үшiн және химиялық, азы-түлiктiк, биологиялық, тағы басқа арнайы зерттеулер жүргiзу үшiн бөлек жайлар бөлiнедi. Шын мәнiндегi қажеттiлiкке сәйкес олардың iшiнде сыналар ескерiледi.
     - энергожабдық (ауыспалы және тұрақты ток);
     - сығымдалған ауаны вакуум мен газды, суық және ыстық суды енгiзу;
     - электромагниттiк қоршаудан, дiрiлдеуден, шудан сақтау;
     - электрдi жерге қосу;
     - жергiлiктi желдеткiш, ауа тартатын шкафтан ауаны сорғызу үшiн (жалпы тартқыштан бөлек).
     Рентген аппараттары мен физикалық-ядроны зерттеу жабдықтары жұмыс iстейтiн жайларда сәуледен қорғау қамы жасалады.
     6.2.3. IIМ, IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптауға түскен отты қарулардан тәжiрибелiк атқылау үшiн тирмен қамтамасыз етiледi. Ол үйдiң астында немесе баса бөлiгiнде, терезелерi жоқ оқшау орналасқан жайда жабдықталады.
     Тир салынғанда мыналар қамтылады:
     - оқтың тайғақтауын болдырмау үшiн дуалдары ағашпен қаптау;
     - құрылыс мөлшерiне және жөн-жобасына лайық бөлменi акустикалық өңдеу;
     - бөлменi оқ-дәрiнiң газынан тазарту енгiзе-тартатын желдеткiш орнату;
     - қорғау мен өрттен сақтауды хабарлау жүйесiн, өрт өшiру құралдарын орналастыру.
     Тирдiң жабдықтары: атыс қондырғысы, оқ-қабылдайтын, оқ ұстағыш, қару бөлшектейтiн және тазалайтын стол, сарапшы столы, телефон, МБС-2 үлгiлi микроскоп, дәрi-дәрмек құрамы.
     6.2.4. Транспорт құралдарын, олардың агрегаттарын, механизмдерiн, ара-байланыстарын, бөлшектерiн зерттеу үшiн автотехникалық сараптаулар жүргiзiлетiн қосымша жайлар бокстар қарастырылады. Бокстың құрылысы транспорт құралының кез-келген үлгiсiнiң (тiркеме мен қалалық электротранспортсыз еркiн енуiн және орналасуын, жинау, бөлшектеу жұмыстарын жүргізу мүмкiншiлiгiн қамтамасыз етуi керек. Бокске электроэнергия, су, жылу жүргiзiледi.
     Табель тиесiлiгiне лайық боксты жабдықтауға арнайы диагностикалық, көтерiп тасу тағы басқа саймандар кiредi.
     6.2.5. Әрбiр криминалистикалық-сараптау орындарында жалпылама белгiлi жерде мыналар сақталады:
     - дәрi-дәрмек пен таңып байлау заттары салынған қобдиша;
     - өрт өшiру құралдары;
     - электр тоғы ұрудан сақтандыру құралдары (айырушы төсегiштер, кiлемдер, резинкалы қолғаптар, калоштар);
     - әрбiр жеке жабдықта iстеуде сақтандыру техникасы жайлы нұсқау және қауiпсiздендiру техникасы мен тазалық сақтаудың анықтамасы.
     Химиялық заттар, иондалған сәуле көздерi мен жұмыс iстейтiн арнайы физикалық-химиялық және физикалық-ядролық лабораториялар жекелеген құралдармен жабдықталады.
     6.2.6. Криминалистикалық-сараптау орындары қызметкерлерiнiң мiндетi:
     6.2.6.1. Электр саймандарын, рентген жабдықтарын және басқа аппаратураны пайдаланғанда химиялық, оның iшiнде улы, жарылғыш және өртке қауiптi заттармен сайман, сығымдалған немесе сұйытылған газы бар баллондармен сол сияқтыларды пайдаланғанда, сақтандыру техникасының күшiнде тұрған мөлшерлерiн және жөн-жобасын бiлу және орындау.
     6.2.6.2. Мемлекеттiк немесе ведомстволық, сондай-ақ метрологиялық тексеруден өтпеген саймандармен, жабдықтармен және басқа аппаратурамен жұмыс iстеуге кiрiспеу. Адамдардың өмiрiне немесе денсаулығына қауiптi ақаулар байқалған жағдайда қауiпсiздендiру техникасының жөн-жоба көлемiнде оларды жою шараларын қолдану.
     6.2.6.3. Өрттен сақтанудың жөн-жобасын сақтау, өрт өшiру саймандарын пайдалана бiлу.
     6.2.6.4. Сәтсiздiк жағдайда бiрiншi, дәрiгерге дейiнгi, көмектiң тәсiлдерiн үйрену.
     6.2.6.5. Қауiпсiздендiру техникасы, еңбек тазалығы, өрттен сақтау жөнiнде жүйелi нұсқау алып тұру.
     6.2.7. Криминалистикалық-сараптау орындарының қызметкерлерi техникалық құралдармен жұмыс iстеуге қауiпсiздiк техникасын бiледi деп есептегеннен кейiн ғана жiберiледi.
     Әрбiр криминалистикалық-сараптау орында қауiпсiздендiру техникасы бойынша шараларды есепке алу журналы жүргiзiледi.
     6.2.8. Қызметкердi еңбекке жарамсыз еткен өндiрiстiк жарақат жөнiнде тездетiп Қазақстан Республикасы КСБ-на хабарланады.

6.3. Криминалистикалық-сараптау орындарының жұмысын
тексеру және оларға көмек көрсету

     6.3.1. Iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау орындарының жұмысын тексеру және көмек көрсету мақсатында IIМ, IIБ, ТIIБ-ы криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң қызметкерлерi жұмыс жоспарына сәйкес сол жерлерге шығып тұрады.
     6.3.2. Тексеру кезiнде мыналарды зерттеп бiледi:
     6.3.2.1. Бұйрықтар мен жарлықтардың талаптарының орындалуы жайлы жұмыстың, қылмыстардың алдын-алу, оларды анықтау, ашу және тергеуге соңғы нәтижеге жету үшiн криминалистикалық әдiстермен құралдарды тиiмдi пайдалануды ұйымдастырудың қалi.
     6.3.2.2. Криминалистикалық-сараптау орындарында жұмыстың тиiмдiлiгi мен сапасы жайлы мәлiметтер: тергеу iс-әрекетiн жүргiзуде қызметкерлердiң маман ретiнде қатысуларының нәтижелiлiгi; криминалистикалық картотекалар мен коллекцияларды пайдаланудың тиiмдiлiгi; сараптаулар мен зерттеулердiң нәтижелiлiгi; орындалу мерзiмi, сапасы; алдын-алу жұмыстарының мазмұны мен нәтижелiлiгi; өзге криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң озық тәжiрибесiн үйрену мен қабылдаудың қалi.
     6.3.3. Кемшiлiктер анықталса олардың себептерi ашылады, тексерiлген бөлiмнiң бастығына оларды жоюдың көмегi көрсетiледi.
     6.3.4. Тексеру қорытындысы жайлы мәлiмет жазылады, онда мыналар көрсетiледi:
     6.3.4.1. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшесiнiң тексерiлген мерзiмдегi жұмысының нәтижесi туралы мәлiмет.
     6.3.4.2. Тексеру барысында анықталған кемшiлiктер және олардың себептерi.
     6.3.4.3. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшесi мен басшысының жұмысты ұйымдастыруы жайлы баға.
     6.3.4.4. Жұмысындағы озық тәжiрибе және оны тарату жайлы ұсыныстар.
     6.3.4.5. Сол жерде қолданылған шаралар және кемшiлiктердi болдырмау бағыттағы iстелген жұмыстар.
     Мәлiметке iшкi iстер мекемесiнiң басшысымен келiсiлген-анықталған кемшiлiктердi жою жайлы ұсыныстар тiркеледi.
     6.3.5. IIМ, IIБ, ТIIБ-ның тергеу мен шұғыл-iздеу орындарына және iшкi iстер бөлiмдерiне криминалистикалық әдiстер мен құралдарды пайдалануды ұйымдастыру жайлы көмек желiлiк-зоналық көзқарас бойынша iшке асырылады. Тиiстi бөлiмшенiң немесе iшкi iстер бөлiмiнiң қызметкерлерiн, оған бекiтiлген сарапшы қылмыспен күрестегi криминалистикалық-сараптау орындарының мүмкiндiктерi жайлы хабардар етiп тұруды, оларды криминалистикалық-техникалық жағынан дайындауға қатысады, заттай айғақтарды iздеп-табу, бекiту, зерттеудегi озық тәжiрибенi олардың жұмысына сiңiруге жәрдемдеседi.
     Ескерту:
     Сан-құрамында үштен кем адамы бар криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерiне ондай сарапшы бекiтiлмейдi.
     6.3.6. Тексерiлетiн бөлiмшелерге жәрдем сол жердiң өзiнде мына бағытта жүргiзiледi:
     6.3.6.1. Криминалистикалық картотекалар мен коллекциялар бойынша тексерулер ұйымдастыру.
     6.3.6.2. Аса күрделi сараптаулар мен зерттеулердi жүргiзу.
     6.3.6.3. Бақылаушы ретiнде оқиға орнына бару, жергiлiктi маманның әрекеттерiн талқылау.
     6.3.6.4. Сарапшылардың қорытындыларын сипаттамалау.
     6.3.6.5. Заттай айғақтарды iздеп-табудың, орнықтырудың, iске тiркеудiң және зерттеудiң жаңа тәсiлдерiн, криминалистикалық құралдар мен әдiстердi пайдаланудың озат тәжiрибелерiн үйрету үшiн сабақтар өткiзу.
     6.3.6.6. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшесiнiң жұмысты ұйымдастыруды жақсарту жайлы шараларын сомдау.
     6.3.7. Көрсетiлген жәрдем туралы мәлiметте жолсапарда iстелген iстер, сондай-ақ криминалистикалық-сараптау бөлiмшесiнiң жұмысын жандандыру шараларының тiзiмi көрсетiледi.

6.4. Жұмысты есептеу

     6.4.1. Криминалистикалық-сараптау орындарында жұмысты есептеу үшiн мынадай тiркеу журналдары жүргiзiледi:
     6.4.1.1. Криминалистикалық сараптау бөлiмшелерi қызметкерлерiнiң оқиға орнын қарауға маман ретiнде қатысуы (1 қосымша.)
     6.4.1.2. Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi қызметкерлерiнiң тергеу қимылдарына қатысуы, шұғыл-iздеу орындарының тапсырмасы бойынша криминалистикалық құралдар мен әдiстердi қолдануы (2,3 қосымшалар).
     6.4.1.3. Сараптауға, зерттеуге түскен материалдар (4 қосымша).
     6.4.1.4. Картотекаға, коллекцияға салынған нысандар (есептеу жұмысы жайлы Нұсқауды қараңыз).
     6.4.1.5. Криминалистикалық картотека және коллекция бойынша тексеру. Онда iстiң қысқаша мән-жайы, қашан, қайдан, қандай, қанша нысан, тексерудiң қорытындысы көрсетiледi (әр есеп түрi бойынша еркiн үлгiде жүргiзiледi).
     6.4.1.6. Фотожұмыстары мен фотоматериалдардың шығыны. (13 қосымша).

7. Криминалистiк-сараптау орындарының
ғылыми-зерттеу iстерi

     7.1. Қылмыстың алдын-алу, оны ашу және тергеуде айғақ-дәлелдердi iздеп-табу, бекiту, iске тiркеу және зерттеу үшiн криминалистикалық әдiстер мен құралдарды қолдану проблемалары бойынша ғылыми-зерттеулер мен талдау жүргiзудi ұйымдастыру.
     7.2. Соттық, криминалистикалық-сараптаулардың, жаңа әдiстерiн және соттық дәлелдердi зерттеу әдiстемелердiң теориялық проблемаларын талдап-сомдауға бағытталған ғылыми-зерттеу жұмыстар.
     7.3. Iздеу және жанама ғылыми-зерттеулердi орындау бағыттары:
     - қылмыстарды ашуда криминалистикалық картотекалар мен коллекцияларды жүргiзу және пайдалану;
     - тергеу әрекеттерi мен шұғыл-iздеу шараларын криминалистикалық-техникалық жағынан қамтудағы криминалистикалық сараптау үлгiлерi мен әдiстерiн жетiлдiру.
     7.4. Iшкi iстер мекемелерiнде, қылмыспен күресудi криминалистикалық-техникалық жағынан қолдану үшiн әдiстер мен құралдар жасауға қажет ғылыми-зерттеулер және конструкторлық-тәжiрибе жұмыстарын ұйымдастыру, үйлестiру.
     7.5. Iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау орындарында дайын болған ғылыми-талдауларды автордың қатысуымен практикаға енгiзу.
     7.6. Криминалистикалық-сараптау орындарының жұмыс бағыттары бойынша ғылыми кадрлар дайындауды ұйымдастыру. Қазақстан Республикасының өзге министрлiктерiнiң, ведомстволарының ғылыми-зерттеу институттарымен, мекемелерiмен және лабораторияларымен, сондай-ақ шетел ұйымдарымен өз көрiнiстерi бойынша, ғылыми-техникалық қызметтестiктi жүзеге асыру.
     7.7. Соттық сараптау және тергеу қимылдары мен шұғыл-iздеу шараларын криминалистикалық-техникалық қамту мәселелерi бойынша ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижесi жайлы әдiстеме-оқулық, ұсыныстар, мақалалар, ақпарат материалдарын шығару.
     Конференциялар, ғылыми-практикалық семинарлар, жиналыстар өткiзу.

Нұсқауға
1 қосымша

Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi қызметкерлерiнiң
оқиға орындарын қарауға маман ретiнде қатысуын тiркейтiн
Журнал

Нұсқауға
2 қосымша

           Криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi
        қызметкерлерiнiң тергеу қимылдарын жүргiзуге
             маман ретiнде қатысуын тiркейтiн
                         Журнал

                                                        Нұсқауға
                                                       3 қосымша
                                           ҚҰПИЯ
                                       (толтырылғанда)

Нұсқауға
4 қосымша

Нұсқауға
5 қосымша

          Сараптау жүргiзудiң құқын алуға дайындау
       үшiн сарапшыларды мерзiмдi сынақтан өткiзуге
         рұқсат берiлген iшкi iстер мекемелерiнiң
                         Тiзiмi
________________________________________________________________
Рет N |   IIМ-нiң аттары        |      Сараптаудың түрлерi
________________________________________________________________
1. Қазақстан Республикасы IIМ   Криминалистикалық және арнайы
                                 сараптаулардың барлық түрi
2. Алматы қаласының IIББ        Оқиға орындарын қарау, суық
                                 қаруды зерттеу, дактилоскопиялық,
                                 трасологиялық, баллистикалық,
                                 физикалық, химиялық
3. Ақмола облысы IIБ            Оқиға орындарын қарау, суық
                                 қаруды зерттеу, дактилоско.
                                 пиялық, биологиялық
4. Батыс-Қазақстан облысы IIБ   Оқиға орындары қарау, суық
                                 қаруды зерттеу, дактилоко.
                                 пиялық физикалық-химиялық
5. Қарағанды облысы IIБ         Оқиға орындарын қарау, суық
                                 қаруды зерттеу, дактилоско.
                                 пиялық, химиялық, азық-
                                 түлiктiк
6. Павлодар облысы IIБ          Оқиға орындарын қарау, суық
                                 қаруды зерттеу, дактилоско.
                                 пиялық трасологиялық
7. Шығыс-Қазақстан облысы IIБ    Оқиға орындарын қарау, суық
                                 қаруды зерттеу, дактилоско.
                                 пиялық, трасологиялық,
                                 азық-түлiктiк
8. Шымкент облысы IIБ           Оқиға орындарын қарау, суық
                                 қаруды зерттеу, дактилоско.
                                 пиялық, трасологиялық

Нұсқауға
5а қосымша

IIМ, IIБ бiрлескен (негiзгi) криминалистикалық-сараптау
бөлiмдерiнiң және олар қызмет көрсететiн iшкi iстер
                  мекемелерiнiң
                      Тiзiмi
_________________________________________________________________
РетNN| Бiрлескен лабораториялар | Қызмет көрсетiлген
1. Қазақстан Республикасы IIМ,   Қазақстан Республикасы IIМ
    техникалық жару лабораториясы Алматы қаласының IIББ
                                  Ақтөбе облысының IIБ
                                  Алматы облысының IIБ
                                  Атырау облысының IIБ
                                  Жамбыл облысының IIБ
                                  Қызыл-Орда облысының IIБ
                                  Маңғыстау облысының IIБ
                                  Талдықорған облысының IIБ
                                  Батыс Қазақстан облысының IIБ
                                  Оңтүстiк Қазақстан облысының
                                  IIБ
2. Қарағанды облысының IIБ,      Қарағанды облысының IIБ
    техникалық жару лабора.       Шығыс-Қазақстан облысының IIБ
    ториясы                       Жезқазған облысының IIБ
                                  Көкшетау облысының IIБ
                                  Қостанай облысының IIБ
                                  Павлодар облысының IIБ
                                  Солтүстiк-Қазақстан облысының
                                  IIБ
                                  Семей облысының IIБ
                                  Торғай облысының IIБ
                                  Ақмола облысының IIБ
3. Қазақстан Республикасы IIМ,   Қазақстан Республикасы IIМ:
    бiрлескен: ботаникалық,       Барлық IIБ-лары, ТIIБ.
    топырақтану, дыбыс жазу
    лабораториялары

Нұсқауға
6 қосымша

_____________________________________________________________
(министерствоның немесе iшкi iстер басқармасының аты)
Криминалистикалық бөлiмде ___________________________________
_____________________________________________________________
(атағы, фамилиясы, аты-жөнi)
Сынақтан өткiзу______________________________________________

Жоспары

Сынақ мерзiмi 19___ж. __________________19___ж____________
дейiн

    Сынақ жүргiзуге жауапкер__________________________
    Сыналушы___________________
    "Келiсемiн"
    Бастық_____________19__ж________________________

Нұсқауға
7 қосымша

Сынақ нәтижелерiнiң
Қорытындысы

19__ж______________________   ________________________қаласы
_____________________________________________________да(де)
19__ж_______________нан(нен)19__ж___________________дейiн
____________________________________________________________
       (жұмыс орны, қызметi, атағы, фамилиясы, аты-жөнi)
_______________________________________________сынақтан өттi.
Сынақ кезiнде _______________________жолдас ________________
____________________________________________________________
         (сараптаулар мен зерттеулер көрсетiледi)
____________________________________________________________
__________________________________________________жүргiздi

Қ О Р Ы Т Ы Н Д Ы

__________________________жолдас сараптаулардың мына түрлерiн
жүргiзуге теориялық бiлiмi және практикалық қабiлетi жетедi:
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
    Ескертулер мен ұсыныстар:______________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
    Сынақ жүргiзуге жауапкер____________________
    Келiсемiн
    Бастық_____________ 19__ж___________________

Нұсқауға
8 қосымша

Емтихан комиссиясы мәжiлiсiнiң
Х А Т Т А М А С Ы

19__ж_____________________   ___________________________қаласы.
    Емтихан комиссиясы:______________________________________
                                  (бастық)
______________________________________________________________
                     (мүшелерi)
______________________________________________________________
______________________________________________________________
       (жұмыс орын, қызметi, атағы, фамилиясы, аты-жөнi)
______________________________________________________________
жолдастан емтихан қабылдады.__________________________________
_____________________________________жолдастың бiлiмi мынадай:
    Соттық фотографиядан_____________________________________
    Дактилоскопиядан_________________________________________
    Қолжазба сараптаудан_____________________________________
    Құжаттарды техникалық зерттеуден_________________________
    Трасологиядан (iз жүргiзуден)____________________________
    Соттық баллистикадан_____________________________________

    Емтихан комиссиясының бастығы____________________________
    Мүшелерi:_________________
                                    _________________________
                                    _________________________
                                    _________________________
                                    _________________________

Нұсқауға
9 қосымша

Емтихан комиссиясының
Х А Т Т А М А С Ы

                             19___ж__________________________
    Емтихан комиссиясы:_____________________________________
                        (криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң
                         аты)
______________________________________________________________
     (бастық - оның фамилиясы, аты-жөнi, атағы)
______________________________________________________________
        (мүшелер - фамилиялары, аттары, жөндерi, атақтары)
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
__________________________________________________жолдастан
         (қызметi аты-жөнi, фамилиясы, атағы)
құқықтық курс, криминалистикалық-мамандық теория, практикалық
жағынан дайындау жайлы емтихан алды.
жолдас мынадай бiлiмдiлiк көрсеттi: _________________________
Қылмыс iстерiн жүргiзу заңдарының
негiзiнен                           _________________________
                                         (бағасы)
Оқиға орындарын қарауға, басқадай
тергеу қимылдарына теориялық
және практикалық қатысудан          _________________________
Шұғыл-iздеу бөлiмдерiнiң тапсыруы
бойынша криминалистикалық әдiстер
мен құралдарды теориялық және
практикалық қолданудан              _________________________

Қ О Р Ы Т Ы Н Д Ы

Емтиханның нәтижесiне сүйенiп, _________________________
жолдасқа оқу орындарын қарауға, басқадай тергеу қимылдарына
жеке-дара қатысуына, шұғыл-iздеу бөлiмдерiнiң тапсыруы бойынша
криминалистикалық әдiстер мен құралдарды қолдануға рұқсат
етiледi.

Комиссия бастығы ___________________
Комиссия мүшелерi ___________________

Нұсқауға
10 қосымша

К У Ә Л I К

Қазақстан Республикасының IIМ

К У Ә Л I К
N

    Жолдас
    Қазақстан Республикасының IIМ мамандық-сараптау
комиссиясының шешiмiмен мына ______________________________
___________________________________________________________
__________________________сараптауды жүргiзуге ерiк берiлдi.

Комиссия төрағасы

М.О.

Хатшы

19__ж.____________________
Алматы қаласы Тiркеу N_______________

_______________________________________________________________
____________________________сараптауды жүргiзуге ерiк берiлдi.

Комиссия төрағасы

М.О.

______________________19__ж.г.

Алматы қаласы Тiркеу N____________

_______________________________________________________________

____________________________сараптауды жүргiзуге ерiк берiлдi.

Комиссия төрағасы

М.О.

Хатшы ______________________19__ж.г.

Алматы қаласы Тiркеу N____________

Нұсқауға
11 қосымша

          Iшкi iстер мекемелерiнiң қызметкерлер құрамы
              мен өткiзiлген сабақтарды тiркеу
                          Журналы

_________________________________________________________
Сабақ кiмдер |Сабаққа | Сабақты өткiзушiнiң | Ескерту
үшiн жүргi. |қатысқан.|фамилиясы, аты-жөнi |
зiлдi |дар | |
_________________________________________________________
7 | 8 | 9 | 10
_________________________________________________________

Нұсқауға
12 қосымша

_______________________________________________________________
(iшкi iстер мекемесiнiң аты)

                       Есеп карточкасы
_______________________________________________________________
        (техникалық құралдардың аттары - аспап, аппарат,
_______________________________________________________________
                   машина, жабдық)
_______________________________________________________________
               (техникалық құралдың нөмерi)
_______________________________________________________________
    (техникалық құралдардың құрамына кiретiн түйiндер)
_______________________________________________________________
   мен сәйкестiргiштердiң тiзiмi - объектив, штатив, саптама,
_______________________________________________________________
        микрофон, т.с. олардың номерлерi)
_______________________________________________________________
     (техникалық құралдардың, олардың құрамына кiретiн
_______________________________________________________________
      түйiндер мен сәйкестiргiштердiң бағасы)
_______________________________________________________________
             (iске қосылған күнi, айы, жылы)
_______________________________________________________________
    (техникалық құралдың есептен шығарылған күнi, айы, жылы:
_______________________________________________________________
   есептен шығару құжаттарының аты, номерi, күнi, айы, жылы)

Техникалық құралды
алушының қолы_______________

19____ж.________________

(Есеп карточкасының сыртқы жағы)

        Техникалық құралды жөндеу жайлы мәлiмет
_________________________________________________________________
Рет | Не жөнделдi | Кiм жөнделдi (күнi | Жөндеуге жауапты
NN |               | айы, жылы)        |қызметкердiң қолы
_________________________________________________________________
    |               |                    |
    |               |                    |
    |               |                    |
    |               |                    |

Нұсқауға
13 қосымша

Фотожұмыстар мен фотоматериалдардың шығынын тiркейтiн
Журнал

     Қазақстан Республикасы IIМ-нiң
1993 жылғы 31 мамырдағы
N 210 бұйрығына сәйкес

Қазақстан Республикасы iшкi iстер мекемелерiнiң
криминалистикалық-сараптау орындарының
криминалистикалық-сараптаулар мен зерттеулер
жүргiзуi туралы
Ереже

1. Жалпы ережелер

     1. Iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау орындарында <*> жүргiзiлетiн криминалистикалық-сараптаулар мен зерттеулер заңдылықты қатал сақтау негiзiнде қылмыстарды анықтау, ашу, тергеу және болдырмау мiндеттерiн атқарады.
     Ескерту. <*> Әрi қарай "криминалистикалық орындар" деп аталады.
     Ғылым мен техника саласында арнайы бiлiмдi меңгергендер сарапшы бола алады.
     Iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық орындарында соттық сараптауларды жүргiзу құқын Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасы iшкi iстер мекемелерi туралы" 1992 жылғы маусымның 23-гi N 1405-ХII заңы берген.
     2. Iшкi iстер министрлiгi мекемелерiнiң жүйесiндегi криминалистикалық-сараптаулар мен зерттеулердi министрлiк аппаратындағы, iшкi iстер басқармаларындағы, қалалық, аудандық, желiлiк iшкi iстер бөлiмшелерiндегi криминалистикалық орындар (басқармалар, бөлiмдер, бөлiмшелер, топтар, лабораториялар) қылмыс iстер жүргiзу заңы, "Қазақстан Республикасы iшкi iстер мекемелерi туралы" заңы, Қазақстан Республикасы IIМ бұйрықтары және осы Ереже негiзiнде өзгерiссiз жүргiзедi.
     Биологиялық автотехникалық, топырақтану, өрт-техникалық, жарылыс-техникалық, фонбейнетүсiру, азық-түлiк зерттеулерi бойынша материалдарды, заттарды, бұйымдарды және т.б., құрылымында осындай лабораториялары бар криминалистикалық орындар ғана жүргiзедi.
     3. Қайталанған криминалистикалық-сараптаулар <**> IIМ-нiң криминалистикалық-сараптау басқармасында және Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнiң соттық-сараптау Қазақ Ғылыми-зерттеу институтында жүргiзiледi.
     Ескерту. <**> Келешекте тексте "сараптау" деп көрсетiледi.
     4. Сараптаулар тергеушiнiң, прокурордың, алдын-ала тергеушiнiң қаулысы және соттың анықтамасы негiзiнде қылмыс iстерi бойынша жүргiзiледi.
     5. Сараптауды тағайындаушы сараптау үстiнде нысанның алғашқы қалпы өзгерiлуi, едәуiр зақымдалуы, әлде бұзылып-жойылуы мүмкiн-ау десе, осыған жазбаша келiсiм беруге мiндеттi. Бұлай болмағанда сарапшы 3 күн iшiнде сараптауды тағайындаушыға хабарлауы, сараптауды тоқтата тұруы керек. Бiр ай мерзiмде жауап келмесе материалдар орындалмай керi қайтарылады.
     6. Егер сараптауды тағайындаған кiсiнiң бiр қаулыдағы (анықтамадағы) сұрақтары әр түрлi сараптауларды қажет етсе, немесе сараптауға көп санды нысандар келiп түссе, криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң бастығы бiрнеше сараптаулар жүргiзудi ұйымдастырады. Белгiлi нысандарды бөлек зерттеу мақсатында бiрнеше сарапшыға тапсырады.
     Зерттеу нәтижесi бойынша әр сарапшы бөлек актi жазады, топшылау мүмкiндiгiнiң жоқтығы жайлы да актi жазылады.
     7. Тағайындалған сараптаудың түрi криминалистикалық-сараптау бөлiмiнде жүргiзiлмейтiн болса, немесе оны жүргiзушi маман, жабдық болмаса, бұл туралы оны тағайындаған кiсiге жедел хабар берiлiп, сараптау материалдары керi қайтарылады. Мұндай сараптаулар қай мекемеде жүргiзiлетiнi қоса хабарланады.
     8. Егер сарапшы қосымша материалдардың қажеттiлiгi жайлы тоқтамаға келсе, криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң басшысымен келiсiп сараптауды тағайындаған жаққа сұрау салынады, ал сараптау мерзiмi қосымша материалдар келiп түскенше тоқтатыла тұрады. Олар бiр ай мерзiмде жеткiзiлмесе қолдағы материалдар орындалмай керi қайтарылады.
     9. Сараптауларды IIМ-гi және Қазақстан Республикасы Әдiлет Министрлiгi мамандық-сараптау комиссияларының берген, осыларды жүргiзу құқы туралы куәлiктерi бар қызметкерлер жүргiзедi.
     10. Сараптаулар, кешiктiрудi төзбейтiн жағдайдан бөлек уақытта, материалдардың келiп түсуiне қарай кезегi мен 20 күн iшiнде орындалады. Сараптауды тағайындаушы мен алдын-ала келiсiлген соң криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң басшысы бұл мерзiмдi ұзартуы мүмкiн.
     Сараптауды жүргiзу мерзiмi деп криминалистикалық бөлiмге материалдардың түскен күнi мен қорытындының сараптауды тағайындаушыға жiберiлген күнi аралығы есептеледi.
     Сараптауды тездетiп орындау мүмкiншiлiгiн криминалистикалық бөлiмнiң басшысы сараптауды тағайындаушымен келiсiп анықтайды.
     11. Сараптау бiткен соң заттай айғақтар және басқа материалдар сарапшының актiсi мен бiрге сараптауды тағайындаушыға қайтарылады немесе шабарманға табыс етiледi.
     Заттай айғақтарды криминалистикалық бөлiмдердiң коллекциялары мен картотекаларына салу Қазақстан Республикасы КПК-нiң 60 б. 11 т.-да көрсетiлген тәртiп бойынша жүргiзiледi.

2. Сарапшының мiндеттерi мен құқықтары

     12. Қазақстан Республикасы IIМ-гi криминалистикалық бөлiмнiң сарапшысының мiндеттерi мен құқықтары, сондай-ақ оны мен алдын-ала тергеу жүргiзушi, тергеушi, прокурор және сот арасындағы сараптаулар жүргiзу үстiнде пайда болатын қарым-қатынас Қазақстан Республикасы қылмыс-iс жүргiзу заңының мөлшерiмен анықталады.
     13. Сарапшының мiндеттерi:
     а) алдын-ала жүргiзушiнiң, тергеушiнiң, прокурордың, соттың шақыруы мен барып өз алдына қойылған сұрақтар бойынша тура да, ғылыми тұжырымдалған қорытынды беру (Қазақстан Республикасы КПК-нiң 55 б);
     ә) криминалистикалық бөлiм бастығы тапсырған сараптауды орындау;
     б) алдын-ала тергеу жүргiзушiге, тергеушiге, прокурорға, сотқа, криминалистикалық бөлiм бастығына заңды көрсетiлген жағдайларға сәйкес, оның осы іс бойынша сарапшы ретiнде қатыспау мүмкiншiлiгi жайлы хабарлау (Қазақстан Республикасы ҚПК-нiң 40б);
     в) егер қойылған сұрақ сарапшының арнаулы бiлiмiнен тыс қалып немесе жiберiлген материалдар топшылама жасауға жеткiлiксiз болып, қорытынды шығарылмаса ҚПК-де көрсетiлген үлгi мен сараптауды тағайындаушыға хабарлау (Қазақстан Республикасы ҚПК-нiң 55б);
     г) өзi берген қорытындыны толықтыру немесе түсiндiру үшiн тергеушiнiң немесе сот мәжiлiсiнiң шақыруына бару (сол бап);
     ғ) алдын-ала тергеу жүргiзушiнiң, тергеушiнiң, прокурордың талабы бойынша алдын-ала тергеу мәлiметтерiн жарияламау туралы қолхат беру (сол бап);
     д) криминалистика iлiмi нұсқаған әдiстер мен сарапшының қол астындағы техникалық құралдарды, өзiнiң алдына қойылған сұрақтарға әдiл де, ғылыми тұжырымда жауап беру үшiн қолдану.
     е) сараптаулар үстiнде қылмыс жасауға мүмкiндiк беретiн жағдайларды анықтау, оларды болдырмау жайлы өз ұсыныстарын тапсыру.
     14. Сарапшының құқықтары:
     а) iстiң сараптау тақырыбына жататын материалдарымен танысу (сол бап);
     ә) сарапшының алдына қойылған сұрақтарды топтау, олардың тұжырымдалуын анықтау керек болғанда, мазмұндарын түсiну үшiн сараптау тағайындаған кiсiмен сөйлесу;
     б) қорытындылау үшiн оған қажет болған қосымша материалдарды талап ету (сол бап);
     в) жiберiлген материалдарды қорытындылау үшiн жеткiлiксiздiгiне, немесе қойылған сұрақтардың сарапшының арнаулы бiлiмiнен тыс жатуына байланысты, сараптаудан бас тарту;
     г) алдын-ала тергеудiң, тергеушiнiң, прокурордың, соттың рұқсаты мен жауап алу және басқа тергеу қимылдары кезiнде қатысып отыру, сондай-ақ, сараптау тақырыбына лайық, жауапкерлерге сұрақтар қою (сол бап);
     ғ) егер сараптау бiрнеше сарапшыға тапсырылса қорытынды шығарылғанға дейiн басқа сарапшылармен ақылдасу;
     д) сараптау үстiнде сарапшы өзiне сұрақ қойылмаса да iске маңызы бар кейбiр жағдайларды анықтаса, оларды қорытындыға бөлек тiркеп ұсынады;
     е) жауап беру керек болса өз пiкiрiн өз қолымен жазады (Қазақстан Республикасы ҚПК-нiң 149, 151, 173 б.б.);
     ж) сарапшының құқын бұзған алдын-ала тергеудiң, тергеушiнiң, прокурордың, соттың әрекетiне немесе шешiмiне белгiлi тәртiп бойынша арызданады. Криминалистикалық бөлiмше басшысының осыған ұқсас әрекетiне, шешiмiне деген арыз жоғарғы криминалистикалық-сараптау орнына немесе Қазақстан Республикасы IIМ-нiң ҚПК-на жiберiледi.
     15. Сарапшының құқы жоқ:
     - заң мәнiсiндегi, сондай-ақ сарапшының арнайы бiлiмiнен тыс, басқа сұрақтарды шешуге;
     - өз топшылауын тұжырымдау үшiн, осы iс бойынша заңсыз белгiлi болған хабарлар мен материалдарды пайдалануға;
     - заңды түрде тапсырылмаған материалдарды өзiнше iздеп-тауып, тәргiлеп, сараптауда пайдалануға;
     - заң көздерiнен алынған мен өзiнiң арнайы бiлiмiне жатпайтын мәлiметтердi зерттеуге.
     16. Сарапшы топшылауды өз атынан жасайды, оған жеке өзi жауап бередi. Сараптауды бiр мамандықтағы сарапшылар жүргiзiп жалпы бiр қорытындыға келсе, оған барлығы қол қояды. Сарапшылар арасында айырмашылық болса әр сарапшы өз қорытындысын бөлек бередi (сонда 56б).
     17. Криминалистикалық бөлiмшелердiң қызметкерлерi өз мiндеттерiн орындауға ықылассыз, салқын қарағанды, сараптау жүргiзудің мерзiмiн бұзғаны, зерттеу нысандарын сақтауға ұқыпсыздық жасағаны үшiн, ақырында олар бүлiнсе материалдық жауапкершiлiкке, ал айыптауға негiз болған жағдайда, қылмысқа тартылады.

3. Сараптауларды жүргiзу тәртiбi

     18. Сараптауды жүргiзуге алдын-ала тергейтiн кiсiнiң, тергеушiнiң, прокурордың қаулысы немесе соттың анықтамасы арқау болып саналады. Олар Қазақстан Республикасы қылмыс iстерiн жүргiзу заңына сәйкес мөлшерде шығарылады.
     19. Сараптау қайталанып жүргiзiлгенде сарапшының қолында қаулы мен зерттелетiн материалдарға қоса алғашқы сараптау актiсiнiң түпнұсқасы немесе копиясы болуы мiндеттi.
     20. Сараптауды тағайындаған қаулыны немесе соттың анықтамасын алған соң криминалистикалық бөлiмнiң бастығы оны жүргiзудi сараптаушылардың мамандық бағытына қарай бiрекеуiне немесе бiрнешеуiне тапсырады.
     Сараптау екi яки көп сарапшыға мынадай жағдайда тапсырылады:
     а) сараптауды тағайындау қаулысында немесе соттың анықтамасында тiкелей көрсетiлсе Қазақстан Республикасы (ҚПК 57б);
     ә) қойылған сұрақтарға жауап беру үшiн әр түрлi мамандығы бар сарапшыларды тарту керек болғанда;
     б) ерекше жағдайда, бұл туралы қаулыда немесе соттың анықтамасында көрсетiлмесе, криминалистикалық бөлiм бастығы қажет деп тапқанда.
     21. Алдын-ала тергейтiн кiсiнiң, тергеушiнiң, прокурордың, соттың тапсыруы бойынша криминалистикалық бөлiмнiң бастығы сарапшыларды, олардың Қазақстан Республикасы ҚПК-нiң 56б, көрсетiлген құқтары мен мiндеттерiн таныстырады; Қазақстан Республикасы ҚПК-нiң 187б 1 т. және 193б 11т бойынша сараптаудан бас тартқаны немесе жалтарғаны үшiн жауапкершiлiгiн ескертедi; осы жайлы қолхат алады, ол сарапшының актiсiмен бiрге сараптауды тағайындаушыға жiберiледi (Қазақстан Республикасы ҚПК-нiң 95б).
     22. Қосымша сараптау сол сарапшының өзiне немесе басқасына, ал қайталанған сараптау-сарапшылар комиссиясына тапсырылады (Қазақстан Республикасы ҚПК-нiң 56б).
     23. Зерттеуге жiберiлген материалдар мен танысу үстiнде сарапшы, олардың құндақталу қалiне, бүтiндiгiне, көлемiне, жазуына, мөр мен штамптың басылуына көңiл бөледi, құндақтың iздер мен заттай айғақтарды сақтау алу мүмкiншiлiгiн анықтайды. Құндақтың iшiндегi нысандары шығарып алуға мүмкiндiк беретiн зақымдар немесе қайтадан құндақтаудың iздерi криминалистикалық бөлiмнiң басқа қызметкерлерiнiң қатысуымен актiде көрсетiледi. Актiнiң бiр данасы сарапшының қорытындысына тiркеледi.
     24. Құндақты ашқан соң сарапшы ондағы нысандардың қаулыда көрсетiлген тiзiмi мен сәйкестiгiн салыстырады, ұқыптылықпен қарап шығып, түгелдiгiне көз жеткiзедi; келген материалдар көлемiнiң қорытынды жасауға жетiстiгiн анықтайды.
     Жiберiлген материалдар жеткiлiксiз болғанда сарапшы қосымша материалдар берудi сұрайды. Сұрақты қанағаттандыра алмауы жайлы хабардар болған сарапшы, қолдағы материалдарды зерттейдi немесе қорытынды шығару мүмкiндiгi болмауы себептi, оларды керi қайтарады.
     25. Заттай айғақтардың бүтiндiгiн сақтау мақсатында зерттеудiң алғашқы кезеңiнде олардың түгелдiгiн және түр-түсiн өзгертпейтiн әдiстеме қолданылады. Сарапшы зерттеу үстiне заттай айғақтардың материалдық шығынын үнемдеуге тиiстi. Оларды түгелдей шығындау, сарапшы алдына қойылған сұрақтарға жауап беруге болмайтын және сараптауды тағайындаушы мен келiсiлген жағдайда ғана мүмкiн.
     Заттай айғақтардың үнемделген бөлiгi құндақталып, мөр мен бекiтiлiп сараптауды тағайындаушыға немесе соның мекемесiне қайтарылады.
     26. Заттай айғақтар жоғалмайтын, бүлiнбейтiн жағдайда сақталады, даралағанда:
     - бағалы металдар мен тастар, олардан жасалған бұйымдар, мемлекеттiк құнды қағаздар мен ақшалар мөр басылған сейфте сақталады;
     - есiрткi, улы, әсерi күштi, тез тұтанғыш заттар өзге заттай айғақтардан бөлек мөр басылған арнайы темiр сейфте сақталады; оларға жол тек осы сараптауды жүргiзу тапсырылған сарапшыға ғана ашық;
     - отты қару, оқ-дәрi, жарылғыш заттар арнайы жабдықталған, есiгi темiр мен қапталған, берiк, iлмегi мен құлпы түзу, терезесi ашылмайтын жайда сақталады; бөлме өртке қарсы құралдар мен, қорғау хабаршысы мен жабдықталуға тиiстi. Терезе тесiктерiне көзi 150х150 мм, шыбығының диаметрi 10 мм-ден кем емес темiр тор берiк бекiтiледi; көзi 15х15 мм, сымының жуандығы 2,5 мм-ден кем емес темiр тор қоса орнатылады;
     - отты қару, оқ-дәрi, жарылғыш заттар бiр бiрiнен бөлек темiр шкафта сақталады.
     Отты қару мен оқ-дәрiнiң есебiн жүргiзу, пайдалану, сондай-ақ оларды белгiленген тәртiпте сақтау жауапкершiлiгi криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң бiр қызметкерiнiң кәсiби мiндеттерi қатарына енгiзiледi.
     Отты қару, оқ-дәрiлер және жарылғыш заттар криминалистикалық-сараптау бөлiмi бастығының жарлығы бойынша тек осы нысандарды зерттеу тапсырылған сарапшыларға берiледi. Олар зерттелiп бiтпесе де сол күнi өзi орындарына қайтарылады.
     Қаруды, оқ-дәрiнi, жарылғыш заттарды жұмыстағы үзiлiс кезiнде жұмыс орнында қалдыруға, қаруды бөлiмнен тысқа шығаруға (тәжiрибелiк орнынан басқа жаққа), тыйым салынады.
     Аталған қарулар мен басқа заттай айғақтар ұрланған немесе жоғалған жағдайда криминалистикалық-сараптау бастығы осы жайлы жедел түрде iшкi iстер мекемесiнiң басшысына және сараптауды тағайындаушыға хабарлауға мiндеттi.
     27. Сараптау актiсiн жазған соң:
     Заттай айғақтар және басқа материалдар сарапшының қорытындысымен бiрге почта арқылы қайтарылады немесе мiндеттi түрде, материалдарды тiркеу журналында көрсетiлiп өзiн анықтап қол қойған шабарманға берiледi.
     Құнды материалдар мен тастардан жасалған бұйымдар, бағалы заттар, улы, есiрткi, әсерi күштi, тез тұтанғыш, жарылу қауiпi бар заттар, көлемдi және сынғыш заттай айғақтар почта мен жiберiлмейдi, аталған журналға қол қойдыру арқылы қайтарылады.
     Қару мен оқ-дәрiлер Қазақстан Республикасы IIМ-нiң актiлерде мөлшерлеп белгiленген тәртiп бойынша сараптауды тағайындаған кiсiнiң қолына берiледi.
     Тез бүлiнетiн азық түлiктер сараптау тағайындаушымен келiсiлiп, жойылады. Ол туралы сарапшы қорытындысында көрсетiледi.
     Барлық қайтарылатын бұйымдар (заттай айғақтар, үлгiлер) құндақталады, сарапшының өзiнiң немесе бөлiмнiң мөрi басылып бекiтiледi.
     Заттай айғақтарды почта мен жiберуге болмайтын жағдайда, сараптауды тағайындаушы, оларды алып кетудi өзi қамтамасыз етедi.
     Заттай айғақтарды криминалистикалық-сараптау орындарының мәлiмет коллекциялары мен қорына қосу қылмыс iстерiн қараған соттың шешiмiне сәйкес iстеледi. Соттың шешiмiне дейiн, тергеушi немесе сот қажет етсе, олар тоқтаусыз қайтарылып берiледi.

4. Сараптау актiсi

     28. Сарапшы өзiне қойылған сұрақтарға зерттеудiң топшыламалары бойынша дәлелдi қорытынды актiсiн жазбаша түрде бередi (Қазақстан Республикасы ҚПК-нiң 173б).
     Актiнiң әрбiр бетiне сарапшының қол қойылып криминалистикалық бөлiмнiң дөңгелек мөрi басылады.
     29. Актiде мыналар көрсетiлуi мiндеттi:
     Кiрiспе бөлiгiнде:
     а) сараптау жүргiзген криминалистикалық бөлiмшенiң аты, актi жазылған күнi, айы, жылы;
     ә) сараптауды орындаған сарапшының фамилиясы, аты-жөнi, оның қызметi, бiлiмi, ғылыми дәрежесi, атағы, мамандығы, сараптаушылық жұмыс мерзiмi;
     б) сараптау жүргiзудiң арқауы (алдын-ала тергеу жүргiзушiнiң, прокурордың қаулысы, соттың анықтамасы);
     в) қылмыс iсiнiң номерi, сараптау тақырыбына жататын, iстелген қылмыстың қысқаша мән-жайы;
     г) сараптауға жiберiлген нысандардың тiзiмi;
     ғ) сараптау шешiмiне қойылған сұрақтар тiзiмi.
     Қайталанған сараптауда актiнiң кiрiспесiнде алғашқы сараптауды жүргiзген сарапшы жайлы мәлiмет, оның топшыламасы және сараптаудың қайталану себептерi көрсетiледi.
     Зерттеу бөлiгiнде:
     а) зерттеу үстiнде қолданылған криминалистикалық құралдар, ғылыми әдiстер және алынған нәтижелер;
     ә) жүргiзiлген тәжiрибелер: олардың мақсаты, мазмұны, жағдайы, саны, олардың нәтижелерiн бекiту үшiн пайдаланылған құралдар мен әдiстер;
     б) зерттеу нәтижесiнде анықталған нысандардың ерекше белгiлерiмен қасиеттерi;
     в) анықталған белгiлердiң салыстырмалы зерттеудегi айла-тәсiлдерi, олардың арасынан табылған ұқсастықтар мен айырмашылықтарды бағалау нәтижесi.
     Сарапшы алдына қойылған әрбiр сұрақтың зерттелу жүрiсi жеке тарауда жазылады. Екi немесе өзара тығыз байланысты сұрақтарды шешкенде, немесе бiр түрлi нысандарды зерттегенде (мыс. көп нысанды сараптауда), зерттеу нәтижесi бiр тарауда жазылады. Көп нысанды сараптаулар кезiнде осы тарауда зерттеу жүрiсiн толық қамтып жазудың түрлi үлгiлерi қолданылады.
     Соңғы бөлiгiнде:
     Сарапшының топшыламалары заттай айғақтарды зерттеудiң жан-жақты, терең және әдiл негiзде талданған және жинақталған нәтижелерiнен тұжырымдалады. Ұқсастық сараптаудың жағымды тұжырымдарын дәлелдеген кезде, айырмашылығында бары аталып, олардың болу себептерi түсiндiрiледi.
     Тұжырымдарда сарапшы алдына қойылған сұрақтарға анық, қысқа, әрi түрлi түсiнiске жiбермейтiн үлгiде жауап берiледi.

     Олар мыналар:
     а) тиянақты (жағымды, терiс);
     ә) болжамалы (жағымды, терiс);
     б) сұрақтың шешiлуiнiң мүмкiнсiздiгi туралы тұжырым.
     Сарапшы (сарапшылар тобы) қайталанған сараптауда керi тұжырымға келсе, актiнiң қорытындысында алғашқы сараптаудың тұжырымы мен келiспейтiндiгiне дәлелдер келтiредi.
     30. Зерттеудiң нәтижесi фототаблица, схема, график, чертеж т.б. қосымшалармен көрнектiленедi. Актiнiң текстiнде оларға сiлтеме жасалады. Әр қосымшаға жазбаша түсiнiктеме берiлiп, сарапшының қолы қойылады, криминалистикалық бөлiмнiң мөрi басылады.

5. Сараптауды бақылау, оларды есептеу

    31. Криминалистикалық бөлiмдердiң және оларға бағынышты лабораториялардың сарапшыларының жүргiзген сараптаулары мен зерттеулерiнiң сапасын бақылау криминалистикалық бөлiмдердiң бастықтарына жүктеледi.
     Олардың мiндеттерi:
     а) сараптау жүргiзудiң мерзiмiн бақылау;
     ә) сараптауды бiлгiрлiк деңгейде жүргiзушi үшiн қажеттi жағдай жасау;
     б) сарапшы таңдаған әдiстемемен танысып, зерттеу үстiнде техникалық құралдар мен ғылыми әдiстердi жете, толық пайдалануға қажеттi ұсыныстар беру;
     в) сарапшыға практикалық көмек беру, қажет болған өзге ведомстволардың ғылыми-зерттеу институттарының, лабораторияларының және мекемелерiнiң мамандарының кеңесiн ұйымдастыру;
     г) сараптаушылардың актiлерiн тексерiп тұру, зерттеудiң жан-жақтылығына, толықтығына көңiл аудару, тұжырымдардың дәлелдiгiн, нанымдылығын және көрнекiлеушi материалдардың сапасын бақылау;
     ғ) дұрыс жазылмаған немесе дәлелделмеген актiнi, кемшiлiктердi жою үшiн сарапшыға қайтарып беру;
     д) бағынышты криминалистикалық лабораториялардың сарапшыларының актiлерiн әр мезгiл сипаттамалау.
     32. Криминалистикалық бөлiм бастығының құқықтары:
     а) криминалистикалық бөлiмшелердiң сарапшыларының алдына қойылған сұрақтар, олардың арнайы бiлiмiнен тыс жатқан жағдайда, сараптауға түскен материалдарды орындамай керi қайтару;
     ә) сараптау тағайындаған қаулыда (анықтамада) сарапшының фамилиясы көрсетiлмесе, жүргiзушiнi өзi таңдау;
     б) сарапшының ауырып қалуына немесе жедел iс-сапарына шығып кетуiне байланысты сараптауды тағайындаушы мен келiсiм бойынша, сараптау материалдарын басқа сарапшыға беру;
     в) кешiктiруге болмайтын басқа сараптауды жүргiзу қажеттiгiне байланысты қолдағының мерзiмiн тоқтата тұру.
     33. Қазақстан Республикасы IIМ-нiң криминалистикалық орындарының жұмыс есебi сараптау жүргiзу журналына тiркеледi (2 қосымша).

6. Iшкi iстер мекемелерiнде орындалатын
сараптаулардың түрi

     Iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау орындарында мына түрлi криминалистикалық сараптаулар мен зерттеулер жүргiзiледi:
     а) дактилоскопиялық - қол iздерi бойынша олардың иелерiн анықтау мақсатында;
     ә) трасологиялық - қалған iздер бойынша адамдарды, малдарды, көлiк құралдарын, өндiрiс механизмдерiн, сондай-ақ саймандарды және бұйымдарды ұқсастыру; iздердiң пайда болу механизмiн, жабық құлыптардың өзге кiлт пен немесе басқа зат пен ашылуын, пломбаның алғашқы қалпының бұзылуын анықтау; бөлектерден бүтiндi жинау және iздермен байланысты басқа да зерттеулер жүргiзу, мақсатында;
     б) қол жазуын зерттеу - қол жазуын және қол таңбасын орындаушыларды анықтау мақсатында;
     в) авторлығын зерттеу - жазудағы сөзi бойынша құжаттың егесiн және оны орындаушының сауаттылық деңгейiн анықтау мақсатында;
     г) құжаттарды техникалық зерттеу - құжаттардағы қосып жазуды, түзетудi, өшiрудi, химиялық жоюды; құжаттар мен олардың бөлшектерiнiң орындалу мерзiмiн; көрiнбейтiн және әлсiз көрiнетiн текстердi анықтау; құжаттарды, олардың кейбiр анықтауыштарын жасау кезiнде қолданылған бұйымдарды, механизм мен тетiктердi; материалдарды ұқсастыру; басылған мөр мен штамптың дақтарын, машина жазуларын т.с.с. зерттеу мақсатында;
     ғ) баллистикалық - отты қарудың түрiн, жүйесiн, моделiн анықтау; атылған оқ пен қауыз арқылы қаруды ұқсастыру; қару мен оқ-дәрiнiң техникалық қалiн анықтау; ақ пен қауыздың бiр патронды қарауын, отты қаруды қолдануға байланысты тағы басқа жағдайда анықтау мақсатында;
     д) суық қаруды зерттеу - зерттелетiн бұйымның белгiлi бiр суық қару түрiне немесе ұрып-сындыратын аспапқа жататындығын анықтау мақсатында;
     е) адамды сырт-бет келбетi бойынша салыстыру - екi немесе оданда көп фотоға бiр адам әлде әркiм түсiрiлгендiгiн; бас сүйектiң немесе оның рентгеннограммасының, киiмдердiң аяқ киiмдердiң, әсемдiк тағы басқа бұйымдардың фотодағы кiсiге тиiстiлiгiн анықтау мақсатында.

Материалдарды, заттарды және олардан
iстелген өнiмдердi криминалистикалық
сараптау

     Заттай айғақтық мәлiмет орнына жүретiн әр түрлi материалдар, заттар және солардың өнiмдерi, сондай-ақ топшылама жасауға септiгiн тигiзетiн мәлiметтерi бар тиiстi материалдар мен iстер (тергеу қимылдарының хаттамалары, оқиға орындарының чертеждерi, медицина-сот сараптауларының қорытындылары т.б.), сарапшы зерттеуiнiң нысандары болып саналады.
     Материалдарды, заттарды, олардың өнiмiн криминалистикалық-сараптау, негiзгi мына мiндеттердi шешу үшiн жүргiзiледi:
     - жұқтырушы бұйымдағы немесе алып-келiнген бұйымдағы мөлтек бөлшектер мен мөлтек iздердi iздеп-табу, олардың белгiлi бiр материалдың және өнiмнiң түрiне жататынын анықтау;
     - жалпы түрде немесе топқа жатуын анықтау;
     - нақтылы нысанды, жеке-дара бөлшектерiн немесе iздердi бiр-бiрiне қондыру арқылы салыстыру;
     - нақтылы бұйымдарды өзара жанастыру тәртiбiмен табу;
     - материалдардың, заттардың немесе өнiмдердiң жасалу тәсiлiн, ауқымымен қолдану мақсатын анықтау.

Лак пен сыр материалдарын және бояу-жапқышты
сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - нақтылы зат немесе үстi боялған заттар құрамы (автокөлiк құралы, аспап, есiк, қару, құрал, пышақ т.б.), әсте солардан бөлiнiп түскен бөлшектер;
     - нақтылы көлемдегi лак пен сыр материалдары (шөлмектегi ақ бояу, көркемдiк немесе тұрмыстық сыр);
     - нақтылы құралым көлемiндегi лак-сыр материалдары (жалған құжаттар жасау үшiн пайдаланылған акварель бояулар);
     - лак пен сырды жағу, өңдеу үшiн қолданылатын материалдар, аспаптар мен саймандар (бояу жаққыштар т.б.);
     - сыр шығатын нақтылы орын (дайындаушы-завод).

Маталарды, талшықтарды және солардың
бұйымдарын сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - маталар, тоқыма талшықтар, жiптер;
     - талшықты материалдардан жасалған бұйымдар (киiм, киiм құрамы, бiлтелер, арқандар т.б.);
     - талшықты материалдардың нақтылы көлемдерi (буылған мақта, бума кендер т.б.).

Топырақтану - соттық сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - белгiлi орынның нақтылы бөлшегi;
     - жұқтырушы-бұйымдардағы жабысқан топырақ-балшықтар (көлiк құралдары, киiм, аяқ киiм, бұзу саймандары, күректер т.б.);
     - құйылған дуалдар, үйдiң төбелерi тағы басқа құрылыс материалдары;
     - салыстырып зерттеу үлгiлерi.

Есiрткi, әсерi күштi және улы заттарды сараптау

Өсiмдiк-шикiзатынан (кендiр, көкнәр) қолдан жасалатын және дәрi-дәрмек өнеркәсiбi шығарылатын, сондай-ақ өсімдiктердiң есiрткi бөлшектерi зерттеу нысандары болып саналады.

Металдарды, ертiндiлердi және олардың
бұйымдарын сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - болаттан, мыстан, алюминиядан және олардың ерiтiндiлерiнен жасалған бұйымдар, бөлшектер;
     - асыл металдардан (алтын, күмiс) жасалған бұйымдар және қаптаулар;
     - қорғасыннан, қалайыдан, мыстан, болаттан және асыл металлды бұйымдардан басқа заттарға ауысқан жұғындылар;
     Металдарды, ерiтiндiлердi, солардан жасалған заттарды сараптау мынадай негiзгi мiндеттердi шешу үшiн жүргiзiледi:
     - металдардың түр-түсiн, атқаратын мiндетiн тауып - анықтау;
     - металдардың және солардың жасалған заттардың туыстық (топтық) қатынасын анықтау;
     - металдардан жасалған нақтылы бұйымдар мен олардың шығатын өндiрiс көздерiн ұқсастыру.

Шыныдан, керамикадан және силикатты құрылыс
материалдарынан жасалған заттарды сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - техникалық-жарық шынылары (автокөлiк құралдарының ыдыратқыш фарлары, электр шамдарының сауыты);
     - көлiк құралдарының шанақтары мен кабиналарының желдеткiш және маңдайша әйнектерi, терезелердiң және тұрмыстық бұйымдардың әйнектерi, тұрмыстық әр қалай шыны ыдыстар;
     - жақсы сортты шыныдан жасалған бұйымдар (ыдыс, хрусталь);
     - керамикадан жалпылама өндiрiстiк бұйымдар;
     - әр түрлi құрылыс материалдары (гипстен, әк пен құмнан, асбест пен цементтен жасалған бұйымдар, цемент, бетон, құрылыс езiндiлерi).

Азық-түлiк пен арақ-шараптарды сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - ет-сүт тағамдары, шұжықтар мен сурленгендер, сары май, ара балы, құмшекер;
     - жүзiмдiк және жемiс-жидек шараптары, коньяктар мен арақтар, тұнбалар мен бальзамдар;
     - азаматтардың жеке шаруашылығында iстелетiн брага, самогон, чача, арака.

Арнайы химиялық заттарды сараптау

Мұндағы нысандар әр түрлi бояулар, белгiлегiш заттар (химиялық "қақпан үшiн").

Биологиялық - (ботаникалық) соттық сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - өсімдiктер мен олардың бөлшектерi (жапырақтары, сабақтары, гүлдерi, ұрықтары, дәндерi, қабықтары, тамырлары);
     - малдар мен құстардың жемi (шөп, сабан, силос, сенаж, аралас жем, кебек, дән, дән қалдықтары);
     - өсiмдiк iшкi затының бұйымдары (мақта, ағаш зығыр, кендiр т.б.);
     - малдың жүндерi, түбiттерi;
     - терiлер мен терi бұйымдары;
     - құстың қанаттары мен мамықтары.

Биологиялық - (медициналық) соттық сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - қан, шаш, адам ағзасынан шығатын сұйықтар (түкiрiк, сiдiк, былазық, тер т.б.);
     - танылмаған өлiктiң қол саусақтарының сыртқы терiсi (кейiнiрек оны ұқсастыру үшiн).

Автотехникалық сараптау

     Зерттеу нысандары:
     - автомобильдер, мотоциклдер, мотороллерлер, мопедалар, мотобесiктер, тракторлар, өзi жүретiн механизмдер, тiркеуiштер, жартылай тiркеуiштер, көлiк-жол оқиғасына қатысты велосипедтер;
     - көлiк-жол оқиғасының орны;
     - сарапшыға тапсырылатын материалдар (құжаттар, заттай айғақтар, бөлшектер, механизмдер т.б.);
     Криминалист-сарапшының құзырына мына мiндеттердi шешу енедi:
     а) оқиғаға қатысы бар көлiк құралдардың техникалық қалiн анықтау мақсатындағы:
     - техникалық ақаулардың пайда болу уақыты мен себептерi;
     - көлiк-жол оқиғасы болғанға дейiнгi техникалық ақауларды табу мүмкiншiлiгi;
     - көлiк құралынан табылған техникалық ақаулар мен көлiк-жол оқиғасының (қағу, соқтығысу, аударылу т.с.с.) арасындағы байланыс себебi;
     - оқиға кезiндегi көлiк құралының техникалық қалiнiң оқиғаны болдырмау мүмкiндiгi;
     - көлiк құралының техникалық қалiне байланысты көлiк-жол оқиғасының болуына мүмкiндiк берген немесе беруi мүмкiн жағдайлар;
     ә) көлiк-жол оқиғасы болған жердегi жағдайды дәлдеп, анықтап зерттеу мақсатындағы:
     - көлiк құралдарының және басқа нысандарының оқиға орнындағы қозғалуын сипаттайтын (iлiнгiштiк коэффициентi, шайқау коэффициентi т.б.) коэффициенттердiң маңызы;
     - көлiк-жол оқиғасы сәтiндегi жол жағдайын ескеру арқылы жүргiзушiнiң орнынан шолып-қарау мүмкiндiгi;
     - көлiк-жол оқиғасы алдындағы оның болуына мүмкiндiк берген немесе бiреуi мүмкiн жағдайлар;
     б) тергеу жолымен, оқиға орнын қарау және кейiнгi зерттеулер үстiнде сарапшы жинаған мәлiметтер бойынша көлiк-жол оқиғасының механизмiн немесе оның жеке бөлiктерiн мыналарды анықтау мақсатында зерттеу:
     - көлiк құралының қозғалу жылдамдығын;
     - көлiк құралдарының тежеу және тоқтау iздерiн;
     - соқтығысқан екi көлiк құралының арасындағы күш қимылының бағытын (трасолог-сарапшымен бiрге);
     - көлiк құралдарының өзара орналасуын және көлiк-жол оқиғасының әр түрлi сәттерiн (трасолог-сарапшымен бiрге);
     - тергеу мен сот анықтаған жол жағдайының даму сәтiнде оқиғаны техникалық болдырмау мүмкiншiлiгiн;
     - көлiк құралының жолдың белгiлi бiр шебiн басып өту уақытын және с.с;
     - жүргiзушiнiң әлде болса көлiк-жол оқиғасын техникалық болдырмау мүмкiншiлiгiнiң сәтiн; осы сәттегi кедергiнiң орналасуын.

Өрттi техникалық сараптау

    Зерттеу нысандары:
    - өрт орнынан табылған заттар материалдар;
    - электр сымдары, электр қорғау аппараты, электр аспаптары;
    - үстiнде жанатын, тез тұтанатын заттардың iзi бар-ау дерлiк жұқтырғыш-бұйымдар;
    - өрт ошағы және жаңа бастаудың техникалық себептерi.

Фоновидеоскопиялық сараптау

    Сараптау нысандары:
    - дыбыс және дидар материалдары (адамды дауысы мен сөзi бойынша ұқсастыру және диагноздау мақсатында);
    - дыбыс пен дидар жазу жүргiзiлген аппаратура.

Техникалық-жарылысты сараптау

    Зерттеу нысандары:
    - жарылғыш заттар;
    - жарылыс орнынан тауып алынған заттай материалдар;
    - жару құралының тетiктерi электродетонаторлар, бiлте бауы және с.с.);
    - үстiнде жарылғыштың iзi бар-ау деуге болатын әр-түрлi бұйымдар.
    Материалды-техникалық қор және тиiстi мамандар бар жағдайда тағы басқа сараптаулар да жүргiзiлуi мүмкiн.

Ережеге
1 қосымша

Қазақстан Республикасы IIМ
_______________________________________________________________
(криминалистiк бөлiмнiң аты)
Тел. N___________________ г._____________________________қал.

Сараптау актiсi

N______________      ___________________________19__ж. г.
Сараптау жүргiзу сарапшы(ларға) тапсырылды____________________
_______________________________________________________________
    (қызметi, ғылыми дәрежесi, ғылыми атағы)
_______________________________________________________________
                      (фамилиясы, аты-жөнi)
бiлiмi(дерi) және сараптау жұмысында
_________________________________________жыл стажы (дары) бар.
     Қазақстан Республикасы ҚПК 171 ст. сәйкес, ҚР ҚПК 55 ст.
көрсетiлген сарапшының еркi мен мiндеттерi түсiндiрiлдi.
     Қазақстан Республикасы ҚК 187 және 193 ст.ст. бойынша
сарапшы(лар) әдейi жалған қорытынды шығарғаны үшiн, бас
тартқаны немесе жалтарғаны үшiн қылмысқа тартылатыны ескертiлдi.
_______________________________________________________________
                  (қолдары)
    Сарапшы тағайындау жөнiндегi қаулысына (соттың ұйғарымына)
сүйене отырып,
_____________________________19__ж.г.__________________________
________________________________________________________________
         (қаулы шығарушының қызметi, бөлiмнiң аты)
________________________________________________________________
________________________________________________________________
     (қаулы шығарушының фамилиясы, аты-жөнi)
________________________________________________________________
қозғалған N _________________iс ______________________бойынша
________________________________________________________________
(iстелген қылмыстың ақиқаты, үстiнен қылмысты iс қозғалған
                     кiсiнiң аты-жөнi)
________________________________________________________________
              (қылмыстың түрi)
________________________________________________________________
________________________________________________________________
сараптау_______________________________________жүргiздiм (дiк).
          (сараптаудың түрi)

Сарапшы__________________

Нұсқауға
2 қосымша

Қазақстан Республикасы IIМ
1993 жылғы 31 мамырдағы
N 210 бұйрығына сәйкес

Қазақстан Республикасы IIМ, IIББ, IIБ, ТIIБ-ның
анықтау-ақпарат қорлары мен криминалистикалық есептерiн
ұйымдастыру және жүргiзу туралы
Нұсқау

1. Жалпы ережелер

     1.1. Криминалистикалық-сараптау орындарындағы криминалистикалық есептер қылмыстың алдын-алу, анықтау және тергеу үшiн iздер мен басқа да криминалистикалық мәлiмет көздерiн жете, толық пайдалану мақсатында жүргiзiледi.
     Анықтау-ақпарат қорлары тергеу, шұғыл-iстер және криминалистикалық-сараптау орындарының керектi анықтамалық мәлiметтердi мына жағдайда алып тұруына арналған:
     - қылмыс iсi, iздеудегi адамдар, iздеу бағыттары туралы пiкiр (версия) құрастырғанда;
     - сараптау мен зерттеу жүргiзгенде;
     1.2. Мәлiметтердi сақтау әрбiр нақтылы жағдайда картотекалар, өз бейнесiндегi нысандар коллекциялары, фототекалар, бейнефонограммалар, фонотекалар, альбомдар, журналдар, планшеттер, атластар, каталогтар, электрондық-есептеу негiзiнде мәлiметтер iздеу жүйелерi, т.б. түрiнде iске асырылуы мүмкiн.
     1.3. IIМ, IIББ, IIБ, ТIIБ-ның криминалистикалық-сарапаттау орындарында мынадай криминалистикалық-сараптау есептерi жүргiзiледi:
     Қазақстан Республикасы IIМ-де:
     - қылмыстары ашылмаған орындардан алынған, қарудың iздерi бар оқтар, қауыздар, патрондардың коллекциясы;
     - ашылмаған қылмыстар бойынша фонотека;
     - барлық елдердiң жалған қағаз ақшаларының және құнды қағаздарының картотекасы;
     - полиграфия құралдарымен жасалған жалған құжаттар картотекасы;
     - ашылмаған қылмыстардың (ауыр түрлерi бойынша) орындарынан алынған қол iздерiнiң картотекасы;
     - суық қарулардың анықтағыш коллекциясы;
     - отты қарулар мен оқ-дәрiлердiң анықтағыш коллекциясы;
     - есiрткi заттардың (қолдан және фабрикада жасалған) анықтағыш коллекциясы;
     - барлық елдердің дәл-өзіндік қағаз және метал ақшаларының анықтағыш коллекциясы.
     IIМ-гi басқармасының шешiмi бойынша басқа да картотекалар мен коллекциялар құрылуы мүмкiн.
     IIББ, IIБ, ТIIБ-да:
     - дактилоскопиялық;
     - мөлтек нысандардың;
     - сындырғыш құралдар iздерiнiң;
     - аяқ киiм табандарының;
     - автокөлiк шиндерi протекторлары iздерiнiң;
     - милиция есебiнде тұрған адамдардың фото және бейнетекаларының;
     - ашылмаған қылмыстар бойынша фонотекаларының;
     - анықталмаған қылмыскерлердiң субъективтi портреттерiнiң;
     - әсерi күштi және есiрткi дәрi-дәрмектердi алуға жасалған жалған медициналық рецептер және оларды жасаушылардың қолжазбаларының үлгiлерi.
     Шұғыл-iстер жағдайында, сондай-ақ оқиға орындарын қарау үстiнде табылған iздер мен нысандардың мән-жайына қарай криминалистикалық-сараптау бөлiмiндегi тиiстi лабораториялардың және аталған есептердiң мәлiметтер банктерiнiң құрылуын қамтамасыз етуi керек.
     1.4. Криминалистикалық-сараптау орындарының анықтау-ақиқат қорларына мәлiметтер банктерiндегi заттар мен бұйымдарының қасиеттерi, көлемi, үлгiсi, тағы басқа мiнездемелерi мен қоса, әдетте, өз бейнесiндегi мәлiмет коллекциялары мен картотекалары кiредi. Олар мыналар:
     - отты қарулар мен оқ-дәрiлердiң;
     - бұзып-сындыру мағынасында пайдаланылатын кең тараған бұйымдар мен саймандардың;
     - аяқ киiмнiң табаны мен үстiнiң;
     - автокөлiктiң шин протекторлары дақтарының;
     - ыдыратқыш фарларының;
     Бұлардан басқа да анықтаушы картотекалар мен коллекциялар құрылуы мүмкiн. Мыс: шет ел iстеген пломбалардың, талшықты материалдардың, мал жүндерiнiң, жағу-майлау материалдарының, есiрткiлердiң және әсерi күштi көп тараған дәрi-дәрмектердiң, суық қарулардың, жарылғыш заттардың, құжаттар жасау үшiн пайдаланылатын материалдардың; мөр мен штамп басылымдарының т.б.
     1.5. Егер криминалистикалық-сараптау есептерi мен өз бейнесiндегi анықтаушы нысандардың сақтау тәртiбi арнайы белгiленбесе, олардың сақталуы сейфтерде, шкафтарда, витриндерде, қобдишада атқарылады. Есеп мәлiметтерiнiң сақталуы нысандарының физикалық және химиялық қасиеттерiнiң сыртқы түрлерiнiң табиғи өзгерiстерiне жол бермеуi керек.
     1.6. Сараптауды уақтылы тағайындау және оқиға орындарынан алынған тиiстi нысандардың криминалистикалық-сараптау есебiне қоюды бақылауды iшкi iстер мекемелерiнiң шұғыл-iстер мен тергеу аппараттары атқарады. Криминалистикалық-сараптау орындарында жiберiлген нысандардың сақталуы, уақтылы және сапалы тексерiлуi криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң басшыларына жүктеледi.
     1.7. Тексеру нәтижесi бойынша белгiлi немесе еркiн үлгiде анықтама жазылады, криминалистикалық-сараптау бөлiмi бастығының қолы қойылып тексерiлген нысандармен бiрге тексерушiге - ынтагерге қайтарылады.
     1.8. Қылмыстарды ашу және тергеуде криминалистикалық есептердi пайдалану мәселелерi бойынша хат жазысу "Қызметте пайдалану үшiн" деген грифпен жүргiзiледi.

2. Қару iздерi қалған оқтар, қауыздар, патрондар
коллекциясы

     2.1. Қару iздерi қалған оқтар, қауыздар, патрондар коллекциясы мына жағдайда құрылады:
     а) қылмыскердiң бiрнеше қылмыс жасағанда отты қарудың жеке бiр ғана данасын қолданғанын анықтау үшiн;
     ә) тәргiленген, табылған немесе өз еркiмен өткiзген отты қару қылмыстар жасауда қолданылдыма, жоқпа деген сұрақтарды шешу үшiн.
     2.2. Коллекцияны жүргiзу криминалистикалық бөлiмнiң сот баллистикасымен маманданып жүрген бiр немесе бiр топ қызметкерлерiне тапсырылады. Коллекцияны бiрнеше сарапшы жүргiзсе олардың бiреуiне жауапкершiлiк жүктеледi.
     2.3. Коллекция нысандары арнайы iстелген шкафта немесе қобдида сақталады, жұмыстан тыс уақытта жабылып, мөрмен бекiтiледi. Нысандарды сақтау тәсiлi олардың ұзақ мерзiмдiлiгiн қамтуы қажет.
     2.4. Тергеу жүргiзушi мекеме, IIБ, қалауджел криминалистикалық бөлiмшелерi арқылы, қарудың iзi қалған оқтарды, қауыздарды және патрондарды коллекциядан тексеру үшiн қылмыс iсi қозғалғаннан кейiн 10 күн iшiнде (жасалған қылмыс ашылсын, ашылмасын) жiбередi.
     2.5. Қарудың iзi қалған оқтардың, қауыздардың, патрондардың коллекциясы үш бөлiмнен құралады:
     а) қылмыс орнынан табылған, мәйiттiң немесе жәбiрленушiнiң денесiнен алыған оқтардан;
     ә) қылмыс орнынан табылған қауыздар, патрондардан;
     б) мәлiмет карточкаларының картотекасынан.
     2.6. Коллекцияның әрбiр нысанында тiркеу журналындағы номермен сай келетiн өз номерi болады.
     Коллекцияға түскен оқтарды, қауыздарды, патрондарды тәжiрибелiк нысандармен ауыстырып алмас үшiн олардың қару iзi жоқ жерлерiне қызыл нитролакпен белгi салынады.
     2.7. Қарудың iзi қалған оқтар, қауыздар, патрондар коллекцияға мынадай тәртiппен орналастырылады:
     а) оқтар-қарудың калибрi, жүйесi, iз ойықтарының саны, бағыты бойынша; егер қарудың жүйесi анықталмаса оның түрi бойынша орналастырылады;
     ә) қауыздар мен патрондар оларға тән қарудың түрi, қарудың патрон тiрегiшiнен қалған iздер және шаппа iздерiнiң орналасуы бойынша.
     Коллекцияның осы бөлiмiне қарудың басқа түрiнен атуға бейiмделген патрондардың қауызы және әдеттен тыс iздерi бар қауыздарда орналастырылады.
     2.8. Аймақтық коллекцияға түскен оқтар, қауыздар, патрондар:
     а) тiркеу журналына тiркеледi (1 қосымша);
     ә) олар қандай жүйедегi және үлгiдегi қарудан атылды немесе түстi деген мақсатта зерттеледi;
     б) коллекция бойынша тексерiледi, соңынан оның тиiстi бөлiмiне орналастырылады.
     2.9. Нысандар коллекцияға келiп түскен уақыттан бастап 10 күн мерзiм iшiнде тексерiледi.
     Нысандар iздерi бойынша бiрнеше қылмысты жасауға қатысқан қарудың ұқсастығы анықталса, олар бiрiктiрiледi. Осы туралы журналдың "Ескерту" графасына тиiстi белгi соғылады (1 қосымша).
     Тексерудiң нәтижесi анықтама мен мүдделi мекемеге хабарланады (2 қосымша). Сондай-ақ анықтамада коллекцияға түскен қауыздар мен патрондардағы олардың бiр жерден шыққандығын куәлендiретiн таңбалы белгiлердiң ұқсастығы жайлы да көрсетiледi.
     2.10. Нысандардың аймақтық коллекциядан алынатын кездерi:
     а) оқтың, қауыздың немесе патронның қай отты қарудан атылған немесе түсiп қалғаны анықталғанда;
     ә) тергеушi немесе сот сұратқанда;
     б) 20 жылдық сақтау мерзiмi өткенде;
     Соңғы жағдайда нысандар, қылмыс iстерiнде сақталу үшiн, оларды жiберген мекемеге қайтарылады.
     Оқтың, қауыздың, патронның коллекциядан қай уақытта, не себептi алынғаны, сондай-ақ қайда жiберiлгенi жөнiнде журналға белгi соғылады (1 қосымша).
     2.11. Оқтың, қауыздың, патронның қай қарудан атылғанын немесе түсiп қалғанын анықтау үшiн аймақтық коллекция бойынша тексеруге мыналар жатады:
     а) күдiктi немесе айыпты адамнан тәргiленген отты қару;
     ә) табылған отты қару;
     б) өз еркiмен өткiзiлген отты қару.
     Отты қаруды коллекция бойынша тексеруге жiберу, оны мүдделi мекемеге қайтару, жоғалған және анықталған ойықты отты қарудың жедел есебiнiң тәртiбi туралы Нұсқауына сәйкес жүргiзiледi.
     2.12. Техникалық жағынан бұзық қару коллекция бойынша тексеру үшiн оның сынған немесе жоғалған бөлшектерiн айырбасталмаған бөлшектерiнiң iздерi пайдаланылады. Қарудың бөлшектерiнiң тәжiрибелiк атқылау кезiнде айырбасталғаны тиiстi құжаттарда (сарапшының қорытындысы, зерттеу анықтамасы) көрсетiледi. Техникалық жағынан бұзық қару үшiн, бөлшектер анықтау коллекцияларының нысандарынан таңдап алынады.
     2.13. Қарудың тергеу орнында болмауы тергеуге терiс әсер ететiн жағдайда, аймақтық коллекцияға осы қарудан тәжiрибелiк атылған оқтар мен қауыздар жiберiледi.
     2.14. Аймақтық коллекция бойынша тексеруге жiберiлген отты қару:
     а) журналға тiркеледi (3 қосымша);
     ә) оның техникалық қалiн, атуға жарамдылығын және ату үстiндегi қауiпсiздiгiн анықтау мақсатында зерттеледi;
     б) тәжiрибелiк оқтар мен қауыздар алу үшiн атқыланады.
     Тәжiрибелiк оқтар мен қауыздар коллекция бойынша тексерiледi. Тексеру нәтижесi мүдделi мекемеге анықтамамен хабарланады (4 қосымша).
     2.15. Тергеушiнiң немесе алдын-ала тергеу мекемесiнiң тапсырысы бойынша тәжiрибелiк оқтар мен қауыздар ТМД елдерi IIМ-нiң аймақтық коллекцияларына да жiберiлуi мүмкiн.
     Мұндай тексерiс қажет болмағанда тәжiрибелiк оқтар мен қауыздар бiр ай сақтау мерзiмi өткен соң жойылады.

3. Жалған ақшалар картотекасы

     3.1. Жалған ақшаның, қазына мен банк билеттерiнiң жалпылама шығуын, олардың жасалу тәсiлдерiн және технологиясын анықтау үшiн Қазақстан Республикасы IIМ-нiң Криминалистикалық-сараптау басқармасында жалған ақшалардың картотекасы құрылады.
     3.2. Картотека сараптаулар жүргiзетiн IIБ-нiң криминалистикалық бөлiмдерiнен түсетiн материалдар есебiнен құрылады. Ол жағынан ақшалардың, банк пен қазына билеттерiнiң оң және сырт жағының суреттерiнен және әртүрлi жалған ақшалардың үлгiсiнен тұрады.
     Жасалған ақшалар, банктiң, қазынаның билеттерi қай жерден тәргiленсе де, Ресей Федерациясы IIМ-нiң ҚСО-ның жалған ақшалар картотекасында тексерiлуге тиiстi. Оларды криминалистикалық бөлiмдер көрсетiлген Орталыққа сараптау бiтiсiмен үш тәулiктен кешiктiрмей жiбередi.
     Жалған ақша мен бiрге олардың оң және сырт жағының суреттерi (масштаб: 3:1 - тиындар үшiн; 1:1 - банк пен қазна билеттерi үшiн), сарапшы қорытындысының копия, негiзгi сызықтары белгiленген спектрограмма (3:1 масштабта) қоса жiберiледi.
     3.3. Жалған тиындар мен қағаз ақшалардың фотосуреттерi карточкалары желiмделiнедi. Карточкаға жалған ақша белгiсiнiң өткiзiлген немесе табылған жерi және уақыты туралы, қылмыс iсiнiң номерi, жалған ақша жасаушы жайлы, сараптау мен картотекадан тексерудiң нәтижесi туралы мәлiметтер жазылады.
     3.4. Тиын ақшаның, қазына мен банк билеттерiнiң жалғандығын немесе дәлдiгiн анықтау мақсатындағы зерттеулердi әр аймақтағы криминалистикалық бөлiмдер жүргiзедi.
     Ақша белгiлерi, зерттеуге, iшкi iстер мекемесi бастығының немесе тергеу орнының хаты мен жолданады, онда күмәндi ақшаның табылу жайы көрсетiледi.
     3.5. Түскен белгiлердiң тексерiлуi бес тәулiк iшiнде атқарылады. Тексеру нәтижесi бойынша анықтама жазылып, тексерiлген нысанмен бiрге ынтагерге қайтарылады (5 қосымша). Тексерiлген нысанның картотекада бұрын тiркелген жалған ақшамен бiр жерден шыққаны анықталса, анықтаманың копиясы алғашқы ақша табылған жерге - IIБ-на жiберiледi.
     3.6. Металл ақшаның дәлдiгi аспаптарды қолданумен, ал қағаз ақшаның дәлдiгi - дәл өзiндiк қазына және банк билеттерiнiң үлгiсiмен көзбен (визуально) салыстыру арқылы анықталады. Дәлдiгi анықталған ақша, зерттеуден кейiн, тексертушi-мүддегерге қайтарылады.
     3.7. Жалған ақша мен дәлдiгi анықталмаған ақшалар (полиграфиялық тәсiлмен жасалған қағаз ақшалардан басқалары) криминалистикалық бөлiмнiң анықтамасы мен бiрге сараптау жүргiзу үшiн iшкi iстер министрлiгiне жiберiледi.
     Полиграфиялық тәсiлмен жасалған қағаз ақшалар анықтама мен бiрге Ресей Федерациясы IIМ-нiң криминалистикалық сараптау Орталығына жiберiледi. Онда олардың жасау тәсiлдерi мен технологиясы бойынша жалпылама шығуы анықталады. Анықтаманың копиясы ақша белгiлерiн тексерушi мекемеге немесе тергеушiге жолданады.
     3.8. Криминалистикалық бөлiмнiң физикалық-химиялық лабораториясының сарапшысы ақша белгілерiн сараптаудың нәтижесi бойынша қорытынды шығарады. Ақшалардың картотекада тексерiлгенi жайлы қорытындыда көрсетiлмейдi. Ақша белгiлерiнiң жалғандығы анықталса сарапшы қорытындысының копиясы Қазақстан Республикасы IIМ-нiң экономикалық қылмыспен күрес бас басқармасына (ЭҚКББ) жiберiледi.

4. Дактилоскопиялық есептер

     4.1. Iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң дактилоскопиялық есептерi мыналарды айқындау үшiн құрылған:
     - оқиға орнында қол iздерi қалдырғандарды;
     - бiр адамның бiрнеше оқиға орнында қол iздерi қалдыру жайын;
     - егер бұрын милиция есебiнде тұрса, мәйiттiң жеке басын анықтау үшiн.
     4.2. Дактилоскопиялық есептер ашылмаған қылмыстардың орындарынан тауып алынған қол iздерiнiң фотосуреттерiнiң картотекасынан (iзтека) және iшкi iстер мекемелерiнiң шұғыл-iстер мүддесiне қажет адамдардың дактилоскопиялық карталарынан (дактилокартотека) тұрады.
     4.2.1. Iзтекалар барлық IIББ, IIБ, ТIIБ-да және қалалық, аудандық желiлiк (қалауджел) iшкi iстер мекемелерiнде, ал Қазақстан Республикасы IIМ-де қылмыстардың ауыр түрлерi бойынша жүргiзiледi.
     4.2.2. Дактилокартотекалар криминалистикалық-сараптау орындары бар қалауджел iшкi iстер мекемелерiнде ғана құрылады.
     4.2.3. Аймақтағы шұғыл-iстер жағдайының ерекшелiктерiне орай, қажет болғанда, IIББ, IIБ, ТIIБ-сы бастығының шешiмi мен олардың криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнде кейбiр қатардағы адамдардың (пәтер ұрлаушылар, нашақорлар және с.с.) дактилокартотекалары құрылуы мүмкiн.
     4.3. Iзтекалардың жұмысын ұйымдастыру
     4.3.1. Ізтекалары екi бөлiмнен құрылады. Iзтекалардың бiрiншi бөлiмi қол iздерiнiң фотосуреттерiнен тұрады. Дактилоскопияда қабылданған жiктеу тәртiбi бойынша жүйеленген олардың папилляр (дөңес) өрнектерiнiң түрi мен үлгiсi анықталады. Iзтека бойынша дактилокарталарды тексерудi жеңiлдету мақсатында осы бөлiмде бөлiмшелер болуы мүмкiн, олар қылмыстың жасалу уақыты, тәсiлi және басқа белгiлерi бойынша құрылады.
     Iзтеканың бiрiншi бөлiмi бойынша тексеруге дактилокартотекаға салынған дактилокарталар және шұғыл-iстер орындары мен тергеушiлер жiберген қылмыста күмәндi адамдардың дактилокарталары жатады.
     Iзтеканың екiншi бөлiмi дөңес өрнектерiнiң түрi мен үлгiсi анықталмаған қол мен алақан iздерiнiң фотосуреттерiнен құрылады.
     4.3.2. Криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiне оқиға орнын қарау кезiнде тауып алынған қол iздерi мен қоса қылмыс жағдайына қатысы жоқ адамдардың (жәбiрленушiнiң, қойма ұстаушының және с.с.) қол дақтары да жiберiледi. Олар қылмыс iсiн тергеудi жүргiзушi шұғыл-iс қызметкерлерiнiң немесе тергеушiнiң қаулысы мен қоса қылмыстан кейiн 10 күн өтпей тапсырылады.
     4.3.3. Криминалистикалық-сараптау бөлiмiне түскен, адамның жеке басын ұқсастыруға жарамды деп табылған қол iздерi ең алдымен қылмыс жағдайын қатысы жоқ адамдардың қолдарының дақтарымен салыстырылады. Барлық iздер адамның жеке басын ұқсастыруға жарамсыз деп табылса немесе қылмыс жағдайына қатысы жоқ адамдардiкi болып шықса, онда криминалистикалық-сараптау орны бұл жөнiнде тергеушiнi сарапшының қорытындысымен хабардар етедi.
     4.3.4. Ұқсастыруға жарамды, сондай-ақ қылмыс жағдайына қатынассыз адамдар қалдырған iздер дактилокартотекадағы барлық қол саусақтарының дақтары мен iзтеканың бiрiншi бөлiмiндегi iздер мен салыстырылады. Егер iзтекаға бұрын түскен iздер мен немесе дактилокартотекадағы қол дақтары мен ұқсастығы анықталса, криминалистикалық-сараптау орны бұл жөнiнде тергеушiге және өз аймағында қылмыс жасалған iшкi iстер мекемесiнiң қылмыс зерттеу орны бастығына сарапшының қорытындысын хабарлайды.
     Дактилокарталық есептердегi тексеру терiс нәтиже берсе келген iздер бөлшектеу тәртiбiмен 1:1 масштабта фотоға түсiрiледi, мәлiмет картасына желiмделедi, журналға тiркеледi (6 қосымша), соңында iзтекаға салынады.
     4.3.5. Егер iздердiң зерттелуi қылмыс жасалған аймақтағы қалауджел iшкi iстер мекемесiнiң криминалистикалық-сараптау орнынан басқа жерде жүргiзiлсе, ұқсастыруға жарамды қол iздерiнiң фотосуреттерi, сараптау жүргiзу аяқталған соң, тоқтаусыз екi дана күйiнде iзтекаларға салу үшiн мүдделi қалауджел iшкi iстер мекемесiне немесе IIБ-на жiберiледi.
     4.3.6. Қол iздерiнiң фотосуреттерiн iзтекасына салған қалауджел iшкi iстер мекемесiнiң криминалистикалық-сараптау бөлiмшесi олардың екiншi данасын 15 күн мерзiмге дейiн өзi бағынатын IIБ-ның криминалистикалық-сараптау бөлiмiне жiбередi. Транспорттағы сараптау орны аймақтағы iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiндегi iзтекаларға қол iздерi суреттерiнiң екiншi даналарын қосымша жiбередi.
     4.3.7. Iзтекадағы бiр адамның саусақтары қалдырған алтыдан кем емес iздердiң дөңес өрнектерiнiң үлгiсiн анықтауға болса, олардың суреттерi дактилобланкiсiне желiмделiнедi, онсаусақтық жүйе бойынша ықтимал дактилоскопиялық формуласын шығару үшiн IIББ, IIБ, ТIIБ-ның мәлiмет орталығына тапсырылады. Iшкi iстер басқармалары мәлiмет орталықтарының (МО) барлық дактилокарталары бойынша iздердi тексеру криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi қызметкерлерiнiң еншiсiнде. Iзтекада осындай iздердiң сегiзi болса, онда олар, Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-сы арқылы Республика IIМ МО-ның орталықтандырылған дактилоскопиялық есебi бойынша тексеруге жiберiледi.
     4.3.8. Тексерушiнiң (қылмыс зерттеу орны бастығының) тапсырысы бойынша криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi қол iздерi суреттерiнiң екiншi даналарын тексеру және iзтекасына салу үшiн басқа iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiне жiбередi. Мақсат-қылмыс жасаудағы күмәндi адамдар сол жақтарға баруы немесе сонда болуы мүмкiн. Бұлай болғанда жолдама хатта қылмыс қай iшкi iстер мекемесiнiң аумағында жасалған, қылмыс iстiң номерi, қылмыстың жасалған уақыты, орны және тәсiлi, сараптаудың уақыты, номерi, сондай-ақ iздер туралы мәлiметтер (қандай заттан, қалай тауып алынды, қай қолдың қай саусақтарынан қалған) толық көрсетiледi.
     4.3.9. Қол iздерiнiң суретiн алған криминалистикалық-сараптау бөлiмi, олардың өзiндегi барлық iзтека мен дактилокартотека бойынша 15 тәулiк iшiнде тексеруге, нәтижесiн тапсырушы-ынтагерге хабарлауға мiндеттi. Жағымды нәтиже шықса ынтагерге қол iздерiнiң суретiмен бiрге анықталған адамның дактилокартотекасының фотокопиясы қайтарылады.
     4.3.10. Iшкi iстер мекемелерi шұғыл-iздестiру орындары және тергеушiлер тапсырма-хатпен iздер бойынша материалдардың саусақ және алақан дақтарын тексеруге жiбередi:
     - қылмысқа күдiктiлiгi үшiн ұсталғандардың;
     - абақтыға жабылғандардың;
     - қылмыспен айыптаушылардың;
     - әдейi жасалған қылмыспен сотталғандар мен бас бостандығынан айыру орындарынан босағандардың;
     - милиция әкiмшiлiк бақылауына жататындардың;
     - тұрмыс қатынастары айналасында құқық бұзушылардың;
     - спирт iшiмдiктерiн терiс пайдаланушылар мен маскүнемдердiң;
     - ұсақ сатқарлық мен ұсақ ұрлық жасаушылардың;
     - дәрiгердiң рұқсатынсыз елiткiштер (наркотики) пайдаланатындардың;
     - ұры-қары қордаларын ұстайтындар және соларға баратындардың;
     - қоғамға қарсы тұрмыс қалпын ұстаушылардың.
     (1992 жылғы 23 маусымдағы "Қазақстан Республикасының iшкi iстер мекемелерi туралы" заңы).
     4.3.11. Криминалистикалық-сараптау орындарына жiберiлетiн iзтеке бойынша дактилокарталарды тексеру тапсырмасы мынадай ақпардан құралады: қай iшкi iстер мекемесi қамтыйтын аймақта, қай уақыт мерзiмiнде шүбәлi адамдар қылмыс жасауы мүмкiн және оларды қылмыстың қай түрi бойынша тексеру қажет.
     4.3.12. Дактилокарталардың тексерiлу нәтижесi алфавиттiк журналда (7 қосымша) белгiленедi, ынтагерге хатпен хабарланады.
     4.3.13. Қол iздерiнiң фотосуреттерi iзтекадан мына жағдайда бөлiнiп алынады және жойылады:
     а) егер iздердi қалдырған кiсi анықталса;
     ә) осы қылмыс бойынша жауапқа тарту мерзiмi өтсе;
     б) егер iзтекаға құйылған қол iздерi табылған қылмыс бойынша нақтылы адам қылмысқа тартылса (iздердiң кiмге тиiстi екенi анықталмасада).
     4.3.14. Қол iздерiнiң фотосуретiн iзтекадан бөлiп алғанда iздердi тiркеу журналында олардың алыну себебi және уақыты туралы белгi жазылады.
     4.4. Дактилокартотеканың жұмысын ұйымдастыру
     4.4.1. Дактилокартотекалар қалауджел iшкi iстер мекемелерiнiң шұғыл-iстер назарындағы адамдардың дактилокарталарынан құралады. Бұлар бойынша тексерiске iзтеканың бiрiншi бөлiмiндегi iздер жатады. Картотекаға, әдетте, жасы 45-ке дейiнгi адамдардың дактилокарталары құйылады.
     4.4.2. Қалауджел iшкi iстер мекемелерiнiң криминалистикалық-сараптау орындарында дактилокартотекалардың қорын құрастыру шұғыл-iстер қызметкерлерiнiң шешiмiмен iске асырылады. Бұл жұмыс шұғыл-iстер назарындағы адамдарға қалауджел iшкi iстер орындарында алфавиттiк-мәлiмет карточкасы толтырылғаннан бастап 15 тәулiк iшiнде есепке алумен орындалады.
     Дактилокартотекаларды ұйымдастыру, олардың тексерiс қал-ахуалын қамтамасыз ету, картотекаларға дактилокарталардың уақтылы құйылуы мен алынуын қадағалау жауапкершiлiгi қалауджел iшкi iстер мекемелерi бастықтарының шұғыл-iстер бойынша орынбасарларына жүктеледi. Олар бөлiмшеден нақтылы кiсiлердi тағайындайды, бұлардың қызметтiк мiндетiне дактилокартотекалардың қорларын толықтыруды бақылау енедi.
     4.4.3. Шұғыл-iстер назарындағы, бұрын сотталған адамдардың дактилокарталарының копиясын шұғыл-iстер қызметкерлерi дайындайды. Копиялары алынған дактокарталар IIМ, IIББ, ТIIБ-ның мәлiмет орталығына қайтарылады.
     4.4.4. Дактилокартотекаға түскен саусақтар мен алақандардың дақтары (дактокарталар) журналға тiркеледi (8 қосымша), iзтеканың бiрiншi бөлiмi бойынша тексерiлiп, қорға құйылады.
     4.4.5. Криминалистикалық-сараптау бөлiмi қол iздерiн қалдырған адам анықталған жағдайда тездеп дактокартаны жiберген шұғыл-iстер орнына хабар бередi және қылмыс iстi жүргiзушi тергеушiге 7а қосымша, ал тексерiс терiс шыққанда 7б қосымша бойынша хабарлайды.
     4.4.6. Күдiктi адам басқа аймақтарда қылмыс жасауы мүмкiн деген дәлелдi мәлiметтер болған жағдайда, шұғыл-iстер бөлiмшесi бастығының немесе тергеушiнiң жазба нұсқауы бойынша дактилокартаның копиясы сол аймақтардағы криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң iзтекаларына тексеруге жiберiледi.
     4.4.7. Қалауджел iшкi iстер мекемесi бастығының жарлығы бойынша кем дегенде жылына бiр рет дактилокартаның қоры қалауджел iшкi iстер орнының назарындағы адамдардың картотекасымен салыстырылып тексерiледi.
     Әрбiр салыстырмалы тексерiс дактокарталардың есеп журналына (8 қосымша) тiркеледi, онда тексеру уақыты, тексерушiнiң аты-жөнi, сондай-ақ адамды дактилоскопиялық есептен шығару себептерi көрсетiледi.
     4.4.8. Картотекадан дактилокарталар мына жағдайларда шығарылады (алынады):
     а) шұғыл-iздеу немесе алдын алу есебiнен шығарылғанда;
     ә) басқа қалаға, ауданға орын ауыстырғанда (бұл жағдайда дактилокарта есепте тұрған адамның барған жерiндегi милицияға жiберiледi);
     б) еркiнен айырылып сотталғанда;
     в) өлгенде.

5. Субъективтi портреттердiң картотекасы

     5.1. Субъективтi портреттердiң картотекасы жасырынып жүрген қылмыскерлердi iздеу және анықтау мақсатында құрылады.
     5.2. Картотека IIББ, IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптау бөлiмiнде дайындалған субъективтi портреттерден құрастырылады. Дайын сурет жапсырылған карталар (9 қосымша) бiркелкi үлгiде толтырылады.
     Субъективтi суреттер қалауджел iшкi iстер орындарында немесе криминалистикалық-сараптау маманынсыз дайындалған жағдайда, ынтагер үш тәулiк iшiнде осы суреттердi IIББ, IIБ, ТIIБ-ның криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнде тексеру және картотекаға салу үшiн жiберуге мiндеттi.
     5.3. Әрбiр дайындалған субъективтi портрет мiндеттi түрде қылмыстардың осы жылы жасалған барлық және соңғы екi жылдағы нақтылы түрi бойынша (күдiктi, iздеуде жүрген адам) тексерiледi.
     5.4. Тексеру нәтижесi жағымды болғанда 10 қосымшадағы үлгiде субъективтi портреттер картотекасы бойынша бейне ұқсастығы жайлы анықтама жазылып, тапсырыс ынтагерiне сурет құрастыру үшiн жiберiледi.
     5.5. Тексеру нәтижесi терiс шықса картаға тиiстi белгi соғылып, субъективтi суреттi құрастырушы телефонмен хабарланады.
     5.6. Қылмыс ашылған жағдайда немесе субъективтi сурет куәгердiкi немесе қылмысқа қатысы жоқ кiсiнiкi болса, сурет құрастырушы 10 тәулiк iшiнде, белгiлi үлгiде (11 қосымша), IIББ, IIБ, ТIIБ-ның криминалистикалық-сараптау бөлiмiн ескертуге мiндеттi.
     5.7. Қылмыс ашылған немесе осы қылмыс бойынша қылмысқа тарту мерзiмi өтiп кеткен жағдайда, тиiстi карта картотекадан алынып, архивке өткiзiледi.
     5.8. Қажет болғанда шұғыл-iс орнының хатына сүйенiп субъективтi суреттер картотекасы бойынша қылмыскер жасауда күдiктi адамдардың суреттерi тексерiлуi мүмкiн. Тексерiлу нәтижесi 5.4. және 5.5. тарауларға сәйкес атқарылады.

6. Криминалистикалық "видеотека" есебi

Қазақстан Республикасы iшкi iстер мекемелерiнiң қылмыскер қатарына жататындардың, дидаржазғыш аппаратура ("Видеотека") пайдалану арқылы, криминалистик есебi құрылады. "Видеотеканы" құруда криминалистикалық-сараптау және шұғыл-iздестiру орындарының қызметiн реттейтiн құқық негiзгi қылмыс iстерiн жүргiзу заңы, қалыпты актiлер болып саналады.
"Видеотека" шұғыл-iстер ауқымен қызықтыратын кiсiнiң бейнесiн монитор экранынан толық көрсетедi, оның аяқ басын, және бет қимылын (ымдауын), сөйлеу ерекшелiгiн тап басып жазып алады. Осының бәрi нақты кiсiнi тануда аса маңызды және фотосуретке қарағанда талассыз артықшылық. "Видеотека" қорын құру үшiн IIББ, IIБ, ТIIБ-ның бұйрығымен осы жұмысқа маманданатын топтың құрамы белгiленедi, жұмыс орын-жайы бөлiнедi және материалды техникалық қамту жағы анықталады.

Криминалистикалық "Видеотека" есеп тобы
мүшелерiнiң мiндеттерi

Криминалистикалық "Видеотека" есебi жұмысының жауапкершiлiгi IIБ қылмыс зерттеу бөлiмiнiң (ҚЗБ) бастығына жүктеледi, ал шұғыл-мәлiметтер мен толықтыру шұғыл-iстер қызметiне тиiстi.
Техникалық жағын IIБ-сы криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң бастығы қамтамасыз етедi.

     I. Шұғыл-iс қызметкерi, тергеушi:
     - тiркелуге жататындарды алып келедi;
     - қамауға уақытша ұсталғандар (ҚУҰ), тергеу қамау (ТҚ), қабылдау-тарту (ҚТ), арнайы қабылдау (АҚ) үйлерiнде және с.с. тiркеудiң күнiн уақытын анықтайды;
     - тiркелуге тиiстi кiсiге видео есепке қою себебiн түсiндiредi;
     - қылмыскердiң (күмәндi адамның) белгiлерi туралы алынған жауаптарға сәйкес видеотеканың қорынан жәбiрленгендерге және куәгерге көрсету үшiн қажеттi сырт бейнелердi таңдап алады.
     II. КСБ-нiң маманы:
     - техникалық құралдарды түсiру iсiне дайындайды және олардың түзулiгiн бақылайды;
     - тiркелетiндердiң бейнежазуын жүргiзедi;
     - тiркелгендердiң есебiн, видеомагнитофонның есеп көрсеткiшiн, видеокассеттiң номерiн жазып тiркейдi;
     - видеотека қорын жүйелейдi;
     - тергеушiнiң немесе шұғыл-iс қызметiнiң тапсыруы бойынша видеотека қорындағы, алдын-ала түр-сипат белгiлерi бойынша таңдап алынған, адамдар бейнежазуын түстеп-танушыларға көрсетедi.
     Техникалық қамту
     Бейне түсiрiмге мыналар қажет:
     1. Бөгде дыбыссыз (көше шуы, телефон сылдыры, радио және с.с.) кең үй-жай.
     2. Видеокамералы кассеттi бейнемагнитофон.
     3. Телевизиялық қабылдағышы немесе көру мен жалғауға арналған бейнемониторы бар тұрақты бейнемагнитофон.
     4. Видеокамераның штативi.
     5. Қосымша жарықтандыру аспаптары.
     6. Қорды жүйелеу үшiн кем дегенде 20 видеокассеттер.
     Бейнежазуды жүргiзу
     Тiркелушiнi жазу үшiн КСБ-нiң маманы бейнекамераны адамның бойын түгелдей (алдынан, жанынан) қамтитындай етiп орналастыруға тиiстi. Қозғалыста түсiру үшiн тiркелушiге шеңбер қуалап және қиғаш бағытта жүру ұсынылады. Зерттеу үстiнде сөзден ұқсастыру белгiлерiн тауып айқындау үшiн микрофон алдында анкеттiк мәлiметтердi оқытады. "Бастыру" тәсiлiн қолданып, iрi нұсқада бетi және ерекше белгiлерi (тыртықтар, тәндегi нақыштар және с.с.) түсiрiледi. Күмәндi адамның денесiндегi ерекше белгiлерде осы тәсiлмен түсiрiледi.
     Бейнетека қорын ұйымдастыру
     Ерлер және әйелдер:
     а) сырт бейнесi бойынша:
     - европалықтар;
     - монголдықтар (қазақтар, қызғыздар, корейлер т.б.);
     - азиялықтар (ұйғырлар, өзбектер, тәжiктер т.б.);
     - кавказдықтар (грузиндер, армяндар, түрiктер т.б.);
     ә) жас топтамалары бойынша:
     - 18 жасқа дейiнгiлер;
     - 18-ден 30 жасқа дейiнгiлер;
     - 30-дан 50 жасқа дейiнгiлер.
     Бейнетеканың қоры жергiлiктi жағдайға және жазудың ыңғайына қарай басқа көзқараста да құрылуы мүмкiн.
     Бейнежазу бойынша тану
     Қылмыстық процессуалдық кодексi мен IIМ-нiң мөлшерлеу актiлерiнде жеке адамды таныту үшiн фотосурет, киносурет түрiнде ұсыну көрсетiлген; осыған байланысты таныту әрекетi бейнежазу бойынша да жүргiзiлуi мүмкiн.
     Бейнетеканың қоры бойынша тексерiс тергеушiнiң немесе шұғыл-iстер аппараты бастығының жазбаша нұсқауына сүйенiп жүргiзiледi. КСБ-ның маманы тергеушi немесе шұғыл-iс қызметкерi мен бiрге қылмыс iстегi күмәндiнiң белгiлерi жайлы жауаптар негiзiнде қордан жеке адамның бейнетаспаларын iрiктеп алады, оларды көрсетуге дайындайды. Әрi қарай бейнесуреттi таныту үшiн ұсыну Қазақстан Республикасы ҚПК-де көрсетiлген үлгi бойынша атқарылады.
     Бейнефильмдi мiндеттi түрде дыбыссыз көрсетедi. Қылмыскер даусының ерекшелiгi таңдаушының есiнде қалған жағдайда, бейнежазу дыбыспен қоса көрсетiледi.
     Бейнежазу бойынша таныту ұсыну Қазақстан Республикасы ҚПК-сi 154 бабының талабына сай хаттама жазылу мен бiтуi тиiс. Хаттамаға танылушының фототаблицаға жапсырылған фотосуреттерi және кем дегенде үш кiсiнiң бейнетаспаға түсiрiлiп, танушыға көрсетiлген бейнежазу тiркеледi. Сурет телевизордың (монитордың) экраннан "Тұрған-кадр" тәсiлiмен, ГОСТ бойынша 65 ед. сезгiштiк фототаспаға ГЕЛИОС-44" объективпен, қол жағдайында, 1 секундттық уақытпен, 5,6 диафрагмада түсiрiледi.

7. Сындырғыш құралдар iздерiнiң, аяқ киiм ұлтандары
iздерiнiң, автокөлiк шиндерi протекторлары iздерiнiң
картотекалары мен коллекциялары (iзтекалары)

     7.1. Iзтекалар, iздердiң бiр немесе бiрнеше қылмыстарды жасағанда тек сол бiр сындырғыш құралдан, аяқ киiмнен немесе автокөлiктен қалған шығындығын анықтау мақсатында құралады.
     7.2. IIББ, IББ, ТIIБ-ның шешiмi бойынша шұғыл-iстер жағдайына сай, iзтекалар, солардың криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiне немесе қалауджел iшкi iстер мекемелерiнде құрылуы мүмкiн.
     7.3. Тергеушi немесе алдын-ала тергеу орны, оқиға орнын қараудан кейiн 10 тәулiктен кешiктiрмей, тауып алынған сындырғыш құралдың, табанның, автокөлiктiң iздерiн сараптауды тағайындау туралы қаулымен қосып криминалистикалық-сараптау бөлiмiне жөнелтедi.
     7.4. Сараптаудан кейiн iздер (бойында сындырғыш құралдың, табанның, автокөлiктiң iздерi бар бұйымдар немесе iз көшiргiш материалдардың көмегi мен жасалған олардың копиялары) тиiстi iзтекаға салынады. Iзтекаға 1:1 масштабта орындалған ұлтан және автокөлiк iздерiнiң фотокөшiрмесiн де салуға болады. Iздердiң iзтекада қалдырылғаны жайлы сарапшының қорытындысын жолдайтын хатта тергеушiге немесе шұғыл-iстер орнына хабарланады. Iзтекаға салынған нысандар журналда (12 қосымша) тiркеледi.
     7.5. Iзтекаға түскен iздер журналға тiркеледi, онда олардың қылмыс жайлы мәлiметтерi мен бiрге түр-сипаты, үлгiсi, көлемi, орын-жайы және iзқұрайтын нысанның жеке белгiлерi жазылады. Содан кейiн олар iзтекадағы iздермен салыстырылады. Мақсат бiрнеше қылмыс жасауға бiр ғана нысанның шын қатыстығын анықтау.
     7.6. Iздiң басқа iздермен ұқсастығы анықталған жағдайда криминалистикалық-сараптау бөлiмi қылмыс жасалған аймақтағы қылмыс зерттеу басшысына және сол iстi тергеушiге тездеп хабар бередi. Әрi қарай осы оқиға бойынша сараптау жүргiзiледi.
     7.7. Ашылмаған қылмыстардың iздерi (iздер түскен бұйымдар) iзтекада 2 жыл бойы жатады, осы мерзiмнен кейiн тергеу жүргiзушi бөлiмiмен келiсiм бойынша iздер одан да ұзақ жатуы мүмкiн.
     7.8. Егер қылмыс ашылса, немесе қылмыс iс тоқтатылса тергеушi немесе алдын-ала тергеушi осы жайлы криминалистикалық-сараптау бөлiмiне хабар бередi. Осыған байланысты iздер iзтекадан алынып сараптау тағайындаушыға қайтарылады.
     7.9. Оқиға орнынан немесе қылмыс жасауда күмәндiлерден алынған нысандар (сындырғыш қару, аяқ киiм, автокөлiктiң шиндерi) 15 тәулiк iшiнде iзтека бойынша тексерілуге криминалистикалық-сараптау бөлiмiне жеткiзiлуге тиiстi.
     7.10. Нысандарды iзтека бойынша тексеру сараптау тағайындай қаулысына немесе қызмет бабындағы хатқа сүйенiп 15 тәулiк iшiнде атқарылады.
     7.11. Тексеруге түскен нысандар журналда (12 қосымша) тiркеледi, онда оқиға орнының мекен жайы, оның мәнiсi, күдiктi адамның фамилиясы, аты-жөнi, қылмыс iсiнiң номерi және нысанның түр сипаты жазылады.
     7.12. Тексеру жағымды нәтиже берсе криминалистикалық-сараптау бөлiмi осы жайлы нысанды жiберушiге тез хабар бередi.
     7.13. Ұқсастық жоқ жағдайда зерттеушi осы жайлы тексерудi тағайындаушыға хатпен хабарлап, нысанды керi қайтарады.

8. Ашылмаған қылмыстар бойынша фонотека

     Фонотека дегенiмiз фонға немесе бейнекассетаға жазылған белгiсiз кiсiлердiң сөзi мен даусының есебi. Дауыс тiкелей дыбысжазғыш аспапқа микрофон арқылы немесе телерадиоаппаратура арқылы жазылуы мүмкiн. Фонотека Қазақстан Республикасы IIМ-гi криминалистикалық-сараптау басқармасының фоновидеоскопиялық зерттеу бөлiмiнде ұйымдастырылады.
     Iшкi iстер мекемелерiнiң практикалық жұмысында бейне-дыбысжазу құралдарын пайдалану жөнiндегi ұсыныстар Қазақстан Республикасы IIМ-гi КСБ-ның шұғыл-істер қызметкерлерiне жiберiлген хатта көрсетiлген.
     Тергеу жұмысында дыбысжазуды қолдану (iс жүргiзу, дыбысжазу техникасы, дыбысжазу тәсiлi, дыбысжазудың өзi, оның нәтижесiн хаттау, дыбысжазуды қолданудың тактикалық тәсiлдерi) Корнеев Л.М., Ратинов А.Р., Холобок М.П. сынды авторлардың "Тергеу жұмысында дыбысжазуды қолдану" атты оқу құралында (Мәскеу -1967 ж.) баяндалған.

9. Әсерi күштi және есiрткi дәрi-дәрмектердi алуға
жасалған жалған медициналық рецептер және оларды
жасаушылардың қолжазбалары үлгiлерiнiң коллекциялары

     9.1. Коллекцияларды ұйымдастыру мен жүргiзудi IIББ, IББ қылмыс зерттеу аппараттары мен криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi жүзеге асырады.
     Медициналық жалған рецептер мен қолжазба үлгiлерiнiң коллекциялары мыналарға арналған:
     а) Медициналық жалған рецептердiң қолжазбаларының орындаушысын анықтау үшiн;
     ә) қолжазуы бойынша бiрнеше рецептi қолжазбалардың орындаушыларын бiрiктiру үшiн;
     б) рецептер бланктерiн техникалық жағынан сақтау жайлы ұсыныстар мен iшкi iстер және медициналық мекемелерге мәлiмет хабарламаларын дайындау мақсатында, жалған рецептер жасау тәсiлi мен оларды пайдаға асыру әдiстерiн талдау үшiн.
     9.2. Медициналық жалған рецептердi және күмәндi кiсiлердiң қолжазба үлгiлерiн жинақтап криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiне жiберудi IIББ, IIБ-ның қылмыс зерттеушi орындары және қалауджел iшкi iстер мекемелерi iске асырады.
     9.3. Iшкi iстер орындарында кәсiпорындар, мекемелер, ұжымдар және жеке адамдар тапсырған, сондай-ақ;
     - шұғыл-iстер әрекетi бойынша дәрiханалар мен басқа да медициналық мекемелерi тексергенде;
     - медициналық рецептердi жалған жасаумен айналысатындардан немесе соған қақысы барлардан, сондай-ақ күдiкпен ұсталғандардан, тәргiленген медициналық жалған рецептерде есепке алынады.
     9.4. Медициналық жалған рецептер қолжазба үлгiлерi осы аттағы журналдарда (13,14 қосымшалар) тiркелiп, жолдама хатпен қоса криминалистикалық-сараптау бөлiмiне жiберiледi.
     9.5. Криминалистикалық-сараптау бөлiмiне түскен жалған медициналық рецептер және қолжазба үлгiлерi тиiстi журналдарда (15,16 қосымшалар) тiркеледi. Бiр жолдама хатпен бiрнеше медициналық жалған рецептер немесе қолжазба үлгiлерi түскен жағдайда, олардың әрқайсысы журналға жеке тiркеледi. Рецептер мен қолжазба үлгiлерiнiң оң бетiндегi жоғарғы оң бұрышына тiркеу номерi қойылады.
     9.6. Жалған медициналық рецептер мен қолжазба үлгiлерi тiркелгеннен кейiн қабылданған топтау тәртiбi бойынша кодталады және қолдағы есеп қорына қосылады.
     9.7. Кодтар өзара ұқсаса, жалған рецептiң орындаушысын анықтау немесе қолжазбасы бойынша рецептердi бiрiктiру мақсатында, қолжазба зерттеуi жүргiзiледi.
     9.8. Коллекция бойынша тексерiс және ынтагерге оның нәтижесiн хабарлау 10 күн мерзiмiнде атқарылады. Тексеру нәтижесi жалған рецептер мен қолжазба үлгiлерiнiң есеп журналында (15, 16 қосымша) көрсетiледi.
     9.9. Жыл сайын 1 желтоқсанға қарсы қылмыс зерттеу орындары криминалистикалық-сараптау бөлiмiне, коллекция қорынан шығарылатын жалған рецептер мен қолжазба үлгiлерiнiң тiзiмiн жiберiп тұрады.
     9.10. Қордан жалған рецептер мына жағдайда шығарылады:
     а) орындаушылары анықталғанда;
     ә) қылмысқа тарту мерзiмi өтiп кетуiне байланысты.
     Қолжазба үлгiлерi қордан мына жағдайларда шығарылады:
     а) егер жалған рецептер жасаушы бұл iстi тоқтатса;
     ә) егер тұрақты орнын басқа аймаққа ауыстырса (бұл жағдайда, бұл кiсi туралы анықтама, ол барған жердегi iшкi iстер мекемесiне жiберiледi, ал қолжазба үлгiсi криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң архивiне өткiзiледi).

10. Мөлтек нысандар картотекалары

     10.1. Мөлтек нысандар картотекалары IIББ, IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiндегi физика-химиялық лабораторияларда құрылады, 12 қосымша бойынша журналға тiркеледi.
     10.2. Картотекалар ауыр қылмыстар жасалуына байланысты оқиға орындарын қарау кезiнде тауып алынған мөлтек нысандар жайлы жүйеленiп жиналған мәлiметтер, қылмыскердiң сырт пiшiнi, қылмысты жасағанда қолданылған қарулар мен бұйымдар, қылмыс жасаудағы жағдайлар, т.б. жайлы мәлiметтер болып есептеледi.
     10.3. Картотекалар оқиға орындарынан табылған мөлтек нысандар мен қылмыс жасауда күдiктi кiсiден алынған (үлгi ретiнде) нысанның шыққан тегiнiң бiркелкiлiгiн анықтауға арналған.
     10.4. Тергеушi немесе алдын-ала тергеу жүргiзушi мекеме оқиға орнын қараудан кейiн 10 тәулiктен кешiктiрмей табылған мөлтек нысандарды қаулы мен бiрге криминалистикалық-сараптау бөлiмiне жiбередi.
     10.5. Сараптау бiткеннен кейiн зерттеу нәтижелерi туралы мәлiметтер (суреттер, спектрограммалар, графиктер, құрылысы туралы анықтамалар, құрамы мен пайда болу механизмi, схемасы мен бұйым үстiндегi орны) қылмыстың жалпы мәлiметтерi мен бiрге картотекаға орналастырылады және журналға тiркеледi.
     Сараптауды тағайындаушы мен келiсiм бойынша, картотекада мөлтек нысандардың өздерiне қалдырылуы мүмкiн.
     10.6. Шығу тегiн анықтау мақсатында, картотекаларға түскен мағлұматтар немесе мөлтек нысандар банктағы мәлiметтер мен салыстырылады. Салыстырғанда iздеу немесе айғақтық маңыздағы шындық анықталса, криминалистикалық-сараптау бөлiмi, осы жайлы аймағында қылмыс жасалған қылмыс зерттеу орнының бастығы мен сараптауды тағайындаған тергеушiге хабар бередi.
     10.7. Қылмыс ашылса немесе осы iс тоқтатылса тергеушi немесе алдын-ала тергеу орны осы туралы криминалистикалық-сараптау бөлiмiне хабар жеткiзедi. Осыған сәйкес, әлде картотекада бiр жыл тұруына байланысты мөлтек нысандар сараптауды тағайындаушыға қайтарылады, ал олар туралы мағлұматтар белгiлi тәртiп бойынша жойылады.
     10.8. Қылмыс жасауда күмәндi кiсi анықталса тергеушi әлде алдын-ала тергеу орны мөлтек нысандар денелерiне даруы мүмкiн болған, сол кiсiден тәргiленген бұйымдарды криминалистикалық-сараптау бөлiмiне жолдайды.

11. Мәлiметтiк-анықтау қорлары

     11.1. Криминалистикалық-сараптау орындарының мәлiметтiк-анықтау қорлары қылмыстарды ашу және тергеу кезiнде сараптау, зерттеу және есеп жүргiзуде, оқиға орындарын алдын-ала зерттеуде, шұғыл-iздестiру шаралары мен тергеу қимылдарын атқаруда белсендi түрде пайдаланылатын және анықтамалық маңызы бар жүйелеген мәлiметтер жиынтығы болып саналады. Анықтау картотекалар мен өз бейнесiндегi коллекциялар мәлiметтiк-анықтау қорларының құрамды бөлшегi болмақ.
     11.2. Өз бейнесiндегi анықтау коллекцияларын құру-iстеп шығарушы кәсiби орындардан, өнiмдер мен шикiзаттарды пайдаланытандардан, сауда орындарынан, дәрiханалардан, емдеу мекемелерiнен т.б. алынған нысандар мен мәлiметтерден, шығын материалдарын сатып алуға бөлiнген қаржының есебiнен, сондай-ақ басқа аймақтардағы криминалистикалық-сараптау бөлiмдерi мен мәлiметтер алмасу жолымен, iске асырылады.
     11.3. Анықтағыш коллекциялар өз бейнесiндегi нысандардан да және олардың дақтарынан да (құйынды, фотосуреттер т.с.с.) құралуы мүмкiн. Копиялар құйындыдан дайындалады, фотосуреттер криминалистикалық-сараптау тәртiбi бойынша орындалады.
     11.4. Анықтағыш коллекцияға салынатын нысандар журналда тiркеледi. Онда: нысанның аты, ондағы белгiлердiң түр-сыйпаты, iстеп шығарушы жайлы мәлiметтер және шыққан уақты т.с.с. көрсетiледi. Журналдағы рет саны, нысанның коллекциядағы номерi болып саналады.
     11.5. Суық қарудың, оқ-дәрiнiң, жарылғыш заттардың, есiрткiлердiң, химфармдәрiлердiң коллекциялары Рұқсат беру жүйесiнiң тәртiбiне сәйкес сақталуға және бұл коллекцияларға қатысы жоқтарға жол бостық болмауға тиiстi. Бұл коллекцияларды жүргiзу және олардың нысандарының қозғалысын есептеу министрдiң, IIББ, IIБ, ТIIБ-сы бастығының бұйрығы мен криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң нақтылы қызметкерлерiне жүктеледi.
     11.6. Әлемдiк барлық елдердiң ақшаларының дәл-өздерiнiң (подлинных) коллекциясы Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-да жүргiзiледi. IIБ, ТIIБ-сы бастығының шешiмi бойынша ол жергiлiктi орындарда да құрылуы мүмкiн.
     Коллекцияларға арналған ақша белгiлерi Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi арқылы сатып алынады. Бұл мақсат үшiн шығынды белгiлi тәртiп бойынша iшкi iстер мекемелерiнiң қаржы бөлiмдерi өтейдi.
     11.7. Нысандарды босатуды және олардың қажетсiз болуына байланысты керi қайтарылуын нақтылы анықтағыш коллекциясын жүргiзушi маман бақылап отырады.
     11.8. Анықтағыш коллекциясын пайдаланудан алынған мәлiмет, мүдделi қызмет орындарына, олардың жазбаша талабына сәйкес немесе коллекцияның жауапкерi, криминалистикалық-сараптау бөлiмi маманының ынтасы бойынша берiледi.
     11.9. Талапқа жауап iздеу тек осы криминалистикалық-сараптау бөлiмiндегi коллекциялар мен басқа банктардағы мәлiметтiк-анықтау қорлары мен шектелмеуге тиiс, қажет болған жағдайда аймақтық криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiндегi әйтпесе Ресей Федерациясы IIМ-нiң Криминалистикалық-сараптау Орталығындағы мәлiметтiк-анықтау қорларындағы ақпараттарды пайдалануға болады.
     11.10. Тексерудiң нәтижесi жазбаша талап етушiге еркiн үлгiдегi анықтама мен хабарланады. Анықтаманы мәлiмет iздеушi маман қолын қойып, криминалистикалық-сараптау бөлiмiнiң бастығы растап жiбередi.

12. Отты қару мен оқ-дәрiлердiң анықтағыш
коллекцияларын жүргiзудiң тәртiптерi

     IIМ, IIБ-ның криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнде отты қару мен оқ-дәрiлердiң коллекциялары мына мақсаттарда құрылады:
     а) оқиға орындарынан табылған оқтар, қауыздар, патрондар, сондай-ақ мәйiттердiң және жәбiрленушiлердiң денелерiнен алынған оқтар атылған (немесе оқтаған) қарудың жүйесiн және үлгiсiн анықтау үшiн;
     ә) кейбiр бөлшектерi жоқ немесе сынған қарудан тәжiрибелi атқылау жасағанда коллекциядағы қарудың тиiстi бөлшектерiн пайдалану үшiн;
     б) сараптау және тексеру үстiнде ашылған басқада сұрақтарды шешу үшiн.
     Қазақстан Республикасы IIМ-нiң КСБ-да орталық анықтағыш коллекциясы жұмыс iстейдi, оған айналадағы iшкi iстер мекемелерiндегi коллекциялардың жұмысын үйлестiру жүктелген.
     Коллекция мен қару және оқ-дәрiлердiң қозғалысының есебiн жүргiзу министрдiң немесе iшкi iстер басқармасы бастығының бұйрығы мен криминалистикалық бөлiмнiң бiр қызметкерiне жүктеледi.
     Отты қарудың анықтағыш коллекциясына қарудың әр түрлi жүйедегi, үлгiдегi, калибрдегi техникалық жағынан түзулерi, ал олар болмағанда түзу еместерi де (оның iшiнде атуға жарамсыз да) қабылданады. Отты қарудың анықтағыш коллекциясымен қатар, әр түрлi себептерге байланысты, анықтағыш коллекциясына түспейтiн қарулардан атылып-алынған оқтар мен қауыздардың да коллекциясы құрылуы мүмкiн.
     Оқ-дәрiлердiң анықтағыш коллекциясы ойық (нарезной) тегiсүңгiлi (гладкоствольный) қарулардың әр түрлi үлгiлi және калибрлi патрондарынан тұрады.
     Отты қарулар мен оқ-дәрiлердiң анықтағыш коллекциялары мына қарулардан және оқ-дәрiлерден құрылып және толтырылып тұрады:
     а) iшкi iстер мекемелерi шаруашылық орындарының қоймаларына өткiзiлетiндерден;
     ә) сараптауға немесе тексеруге түсетiндерден (алдын-ала тергеу, тергеу немесе сот мекемелерi мен келiсiлгеннен кейiн).
     Коллекцияға, криминалистикалық бөлiмде үлгiлерi бар, шет елдерде жасалған отты қарулар түсе қалған жағдайда, осы бөлiм осы жайлы орталық коллекцияға хабарлайды және оның көрсетуi бойынша қаруларды басқа коллекцияға жiбередi.
     Анықтағыш коллекцияда қарудың нақтылы үлгiдегi тек бiр ғана данасы сақталуы мүмкiн. Қарудың құрылысында өзгеше түр немесе iз қалдыратын бөлшектерiнiң өңделуiнде айырмашылық (ойықтар саны әртүрлi, патрон тiрегiш өзгеше өңделген, т.с.с.) болған жағдайда, коллекцияға, оның бiр үлгiдегi бiрнеше данасы орналастырылуы мүмкiн.
     Коллекциядағы қаруды техникалық жағынан түзуiрек, сараптауға немесе тексеруге кейiнiрек түскен қару алмастыруы мүмкiн. Бұл жағдайда айырбасталатын қару белгiленген тәртiп бойынша IIМ, IIБ-сы шаруашылық аппаратының қоймасына өткiзiледi.
     Анықтағыш коллекциясына түскен отты қару 17 қосымша, оқ-дәрiлер 18 қосымша бойынша журналдарға тiркеледi. Коллекцияның жұмысы ыңғайлы болу үшiн қарудың әрбiр данасына тiркеу карточка толтырылады (19 қосымша).
     Анықтағыш коллекциялардағы қарулар мен оқ-дәрiлер, олардың түгелдiгiн қамтамасыз ететiн, құлыптанып жабылатын темiр шкаф қойылған жайда сақталады. Шкафтар, оларда сақталатын қаруларды алып-салуға ыңғайлы ұялары бар әдейi жасалған арматурамен жабдықталады. Әрбiр ұя жанына қарудың инвентарлық номерi көрсетiлген жапырақша жапсырылады.
     Коллекция қойылатын қару оқтан ада болуы, тазалануы, майлануы қажет.
     Шкаф кiлтiнiң бiр данасы коллекция жүргiзуге жауапты кiсi де, екiншiсi (осы кiсiнiң мөрiмен бекiтiлген қобдишада) КСБ-ның бастығында болуға мiндеттi.
     Қарулар коллекцияға олардың жүйесiне, үлгiсiне, калибрiне қарай орналастырылады. Әрбiр қаруға тақтайша iлiнедi, онда қарудың инвентарлық номерi көрсетiледi.
     Коллекциядағы оқ-дәрiлер планшет бетiне патрондардың түрiне, үлгiсiне, калибрiне қарай орналастырылады. Аңшы мылтығы мен жанынан тұтандырылатындардың патрондары бөлек жайғастырылады. Оқ-дәрiлер коллекцияларында, бұнымен бiрге, патрондар ашылып-жiктелген және келiсiп-жарылған күйде қойылуы мүмкiн.
     Анықтағыш коллекцияға салмастан бұрын атуға жарамды қарудан атқыланып оқтар мен қауыздардың үлгiлерi алынады, олар планшеттерге орналастырылады. Әрбiр үлгi-нысанның астына қарудың жүйесi мен үлгiсiнiң аты жазылады.
     Отты қарулар коллекциядан мына жағдайларда шығарылады:
     а) сот немесе тергеу мекемесi талап еткенде;
     ә) басқа бiр данаға алмастырылғанда;
     б) әрi қарай сақтаудың қажетi болмағанда.
     Отты қару криминалистикалық бөлiмдердiң қызметкерлерiне журналға өздерi қол қойғанда ғана берiледi (20 қосымша).
     Коллекцияға түскен қарулар уақытша пайдалану үшiн басқа криминалистикалық бөлiмдерге, олардың жазбаша сұранымына лайық берiлуi мүмкiн. Бұндай қарулар Қазақстан Республикасы IIМ-де белгiленген тәртiптер бойынша жөнелтiледi.
     Анықтағыш коллекциясына салынған отты қаруларға, олардың мақсатының ерекшелiктерiне орай, табельдi қаруларға тән техникалық талаптар қойылмайды.
     13. Сараптау жүргiзгенде криминалистикалық-сараптау анықтағыш коллекциясының пайдаланылғаны сарапшының қорытындысында көрсетiлуге тиiстi, ал егер басқа мәлiметтер-анықтағыш қорларындағы банктарда жатқан мәлiметтер пайдаланылса (мәлiмет-оқулықтар, каталогтар, тағы басқа осындай көздер), онда оларға сiлтеме жасау керек (мыс: баспаның аты, шыққан жылы т.с.).

Қазақстан Республикасы IIМ

Нұсқауға
1 қосымша

Нұсқауға
2 қосымша

           ____________________________________________________
           ____________________________________________________
           ______________________________бастығына (тергеушiге)
           _________________________________қаласы (ауыл, пос)

Анықтама

    Сiздiң 19__ж._______________________________N __________
жолдамаңызбен жiберiлген оқтар, қауыздар, патрондар қару iздерi
қалған оқтардың, қауыздардың, патрондардың коллекциясы бойынша
тексерiлдi.
    1. Бұлардың және___________________________________________
                           (қашан, қай орган қозғаған)
қозғалған N__________ қылмыс iсi бойынша айғақты заттар ретiнде
алынған оқтардың, қауыздардың, патрондардың (керексiзi сызып
тасталады) бiр қарудан атылғандығы анықталды.
    2. Жағымды нәтиже анықталмады.
    Сiздер жiберген нысандар осында сақталады.

    Тексеру жүргiзушi
    Бастық
    19___ж.__________________
    Шығыс N__________

Нұсқауға
3 қосымша

Нұсқауға
4 қосымша

                  ________________________________________
                  ________________________________________
                  __________________бастығына (тергеушiге)
                  _____________________қаласы (ауыл, пос.)

Анықтама

    Сiздiң 19__ж._____________________________N_______________
жолдамаңызбен жiберiлген ______________________________________
_______________________________________________________________
       (отты қарудың түрi, жүйесi, үлгiсi, калибрi, номерi)
қару iздерi қалған оқтардың, қауыздардың, патрондардың коллек-
циясы бойынша тексерiлдi.
    1. Тексерiлген қарудан __________________________________
қозғалған N___________қылмыс iсi бойынша айғақты заттар ретiнде
алынған оқтардың, қауыздардың, патрондардың (керексiзi сызылып
тасталады) атылғандығы анықталды.
    2. Қарудың қылмыстар жасауға қатыстығы жайлы мәлiметтер жоқ.

Тексеру жүргiзушi
Бастық

19___ж.___________________
Шығыс N _______________

5 қосымша
Нұсқауға

Анықтама

    Зерттеуге ________________________________________________
_______________________________________________________________
                      (мекеменiң аты)
_________________________________________________жолдама мен
  (жолдаушы, құжаттың номерi, күнi, айы, жылы)
_______________________________________________________түскен,
________________________________________________________________
         (тәргiленген жерi, күнi, айы, жылы)
____________________________________________________тәргiленген
ақша белгiлерi__________________________________________________
                   (металл ақша, билет)
жалған болып шықты.
_______________________________________________________жасалған
__________________және_________________________________бойынша
                        (басылу, көлем ерекшелiгi)
_________________________________________________________ұқсас.
             (картотека бойынша тексеру нәтижесi)
________________________________________________________________
            (монета, билет)
_________________________________сараптау жүргiзу үшiн жiберiлдi.
     (күнi, айы, жылы)
________________________________________________________________
             (IIБ-сы криминалистiк бөлiмнiң аты)
________________________________________________________________
    Тексеру мен зерттеудi жүргiзген____________________________
19___ж.______________________

Нұсқауға
6 қосымша

Нұсқауға
7 қосымша

Нұсқауға
7а қосымша

                       Қылмыс iсiне тiркелмесiн
              _______________________________________________
              _______________________________________________
              ______________________________________бастығына
              _________________________________қаласы (ауылы)

    Сiздiң 19__ж.__________________________ N ________________
жолдамаңызбен ашылмаған қылмыстардың орындарынан тауып
алған қол саусақтары iздерiнiң картотекасы бойынша
тексеруге_____________ адамның, оның iшiнде ___________________
           (саны)
_______________________________________________________________
                 (фамилиясы, аты-жөнi)
__________________________________дактокартасы түскен едi.
    Тексергенде 19__ж.______________________________жасалған
_______________________________________________________________
                     (қылмыстың түрi)
орнынан табылған қол саусақтарының iздерiн (N __________________
_______________________________________________________________
               (мекеме органның аты)
қылмыс iс, ____________________________________________________
___________________________мекеме өндiрiсiнде)_________________
_______________________________________________________________
          (анықталған кiсiнiң фамилиясы, аты-жөнi)
қалдырғандығы анықталды.

    Қосымша:   _______________________________________________
    Тексерудi жүргiзген
    Бастық

19__ж.__________________________ Шығыс N _________________

Нұсқауға
7б қосымша

                               Қылмыс iсiне тiркемесiн
                    __________________________________________
                    __________________________________________
                    _________________________________бастығына
                    _________________________қаласы (ауылы)
    Сiздiң 19__ж.________________________ N ________жолдамаңыз
бен ашылмаған қылмыстардың орындарынан тауып алынған қол
саусақтары iздерiнiң картотекасы бойынша тексеруге_____________
_________________адамның дактилокартасы түскен едi.
   (саны)
    Тексергенде 19__ж. _____________________дейiн келiп түскен
қол саусақтарының iздерiн дактилокарталары жiберiлген адамдардың
ешқайсысы қалдырылмағандығы анықталды.
    Қосымша: ________________________________________________

    Тексерудi жүргiзген
    Бастық
19__ж________________   Шығыс N _________

Нұсқауға
8 қосымша

Нұсқауға
9 қосымша

          ___________________________________________
          ___________________________________________
                    (қашан, кiм дайындаған)
               дайындаған субъективтi портреттiң
                      N_________ Картасы

                      _________________________________________
   6 х 9 см           _________________________________________
                         (шартты белгi, суб. порт. индексi)

    Қылмыс жасалған ауданы, уақыты_____________________________
________________________________________________________________
қылмыс түрi_____________________________________________________
________________________________________________________________
    Iздеушiнiң суретте байқалмайтын сыртқы белгiлерi
________________________________________________________________
________________________________________________________________
         (шашының, көзiнiң түсi, ерекше белгiлерi)
    Киiмдерiнiң суреттемесi____________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
    Картаны құрастырушы            ________________________
                                          (қолы)

19__ж ______________________
СП-тi картотека бойынша тексеру нәтижесi жайлы белгiлер
________________________________________________________________
________________________________________________________________

                                                      Нұсқауға
                                                    10 қосымша                           ______________________________________
                    ______________________________________
                    _____________________________бастығына

Субъективтi портрет кортотекасы бойынша
бейне ұқсастығын анықтау жайлы

                      N _________ Анықтама
______________________________________________________нен (нан)
19__ж. __________________ N ______________түскен, қылмыс түрi
_______________________________________________________________
өз көзiмен көрушiнiң жауабына сай _____________________________
                                  (фамилиясы, аты-жөнi)
19__ж. _________________________ N__________
    Субъективтi портрет ____________________құрастырылды.
                            (СП-ң түрі)
    Портреттi (тердi) картотека бойынша тексеру нәтижесiнде
19__ж._____________________, қылмыс түрi______________________
бойынша құрастырылған портрет (тер) мен бейне ұқсастығы анықталды.
    Көрсетiлген сәйкес қылмыстар бойынша шұғыл-iздестiру
шараларын ___________________________________________________
______________________________________________________________
                        (бөлiмше аты)
бiрлесiп жүргiзiңiздер.

                                      (сыртқы бетi)
____________________                 _____________________
|                  |                 |                   |
|                  |                 |                   |
|                  |                 |                   |
|                  |                 |                   |
____________________                 _____________________

19__ж._____________ 19__ж.____________

N ______ СП-iң N ________ СП-iң
фотосуретi фотосуретi

Тексерудi жүргiзген (қолы)

КСБ-нiң Бастығы (қолы)

19__ж.___________

Нұсқауға
11 қосымша

                            __________________________________
                            __________________________________
                            __________________КС-нiң бастығына

    Қылмыс түрi _______________________________________________
бойынша құрастырылған __________________________________________
________________________________________________________________
(қашан, КСБ-нiң аты, маманның, суретшiнiң фамилиясы, аты-жөнi)
________________________________________________________________
    N ______ субъективтi портреттi (тердi), қылмыстың
ашылуына байланысты, картотека есебiнен шығаруды сұраймын.
    Портреттi пайдалану үстiнде қолданылған техникалық
құралдар _______________________________________________________
________________________________________________________________
    (теледидар, фототелеграф, iздестiру плакаттары т.б.)
    Субъективтi портрет бойынша iздеудегi _____________________
___________________________________________________анықталды.
       (фамилиясы, аты-жөнi, туған жылы)

________________
|               |
| Іздеудегінің |______________________________________________
|   анфастық    |               (iздеушiнi анықтаған қызметкердiң
|    фотосы     |_____________________________________________
________________    жұмыс орны, қызметi, фамилиясы, аты-жөнi)
    Бастық ______________________________________
                (шұғыл-iстер бөлiмiнiң аты)
19__ж. ____________________

Нұсқауға
12 қосымша

        _____________________картотекаға (коллекцияға)
             (аты)
                      салынған нысандардың тiркеу
                             Журналы

Нұсқауға
13 қосымша

Нұсқауға
14 қосымша

Нұсқауға
15 қосымша

Нұсқауға
16 қосымша

Нұсқауға
17 қосымша

Нұсқауға
18 қосымша

                                                     Нұсқауға
                                                    19 қосымша
                                 (145х200 мм көлемде)

Анықтағыш коллекцияға түскен қарудың
Тiркеу карточкасы

                                        инвентарь N ___________
1.______________________________________________________________
   (қарудың түрi, жүйесi, үлгiсi, калибрi, зауыттық номерi)
2. Ойықтарының бағыты, саны_____________________________________
3. Қарудың техникалық қал-жайы__________________________________
4. Коллекцияға қойылды__________________________________________
                              (күнi, айы, жылы)
5. Келiп түстi__________________________________________________
                                 (қай жерден түстi)
  жолдама құжатпен_____________________________________________
                      (кiрiс N, қайда тiгiлдi)
6. Қару коллекциядан шықты______________________________________
                            (күнi, айы, жылы)
  себебi_______________________________________________________
  қайда жiберiлдi______________________________________________
________________________________________________________________
   шығыс құжаты________________________________________________
                        (номерi, күнi, айы, жылы)

Карточканы толтырушы_____________________

Нұсқауға
20 қосымша

_________________________________________________________________
Қаруды алушының | Қару қайтарылды (коллекцияларға| Ескерту
   қолы        |жауапкердiң қолы, күнi, айы,жылы|
__________________________________________________________________
       6       |               7               |       8
___________________________________________________________________

Қазақстан Республикасы IIМ-нiң
1993 жылғы 31 мамырдағы
N 210 бұйрығына сәйкес

Қазақстан Республикасы IIМ
мамандық-сараптау комиссиясы туралы
Ереже

1. Жалпы ережелер

1.1. Мамандық-сараптау комиссиясы <*> Қазақстан Республикасы Криминалистикалық-сараптау басқармасының (КСБ) жанынан құрылады.

Ескерту. <*> Әрi қарай комиссия

     1.2. Комиссияның бастығы - Қазақстан Республикасы IIМ Криминалистикалық-сараптау басқармасының бастығы болады. Ол комиссияның құрамын белгiлейдi және министрдiң кураторлық етушi орынбасарына бекiтуге ұсынады.
     1.3. Комиссия өз жұмысында қылмыс iстер жүргiзу заңын, iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң жұмысы жайлы Нұсқауын (Қазақстан Республикасы IIМ-нiң 1993 ж. N 210 бұйрығындағы, Қазақстан Республикасы IIМ-нiң мөлшерлеу актiлерiн (бұның iшiнде ТМД мемлекеттерi мен шарттарын), сондай-ақ Ереженi басшылықа алады.
     1.4. Комиссияның iс жүргiзуiн оның хатшысы атқарады.
     1.5. Комиссия жұмысын материалдық-техникалық жағынан қамтуды Қазақстан Республикасы IIМ-нiң Криминалистикалық-сараптау басқармасы iске асырады.

2. Негiзгi мiндеттер

     2.1. Iшкi iстер мекемелерi үшiн сарапшы кадрларын даярлау.
     2.2. Iшкi iстер мекемелерiнiң сарапшыларының кәсiби шеберлiктерiн арттыру.
     2.3. Сараптау орындарының жұмысына енгiзiлген, айғақты заттарды сараптау мен зерттеу практикасындағы қазiргi ғылыми-дәлелденген әдiстемелердi тура пайдалануды қадағалау.
     2.4. Сарапшы кадрларына деген бiлгiрлiк талаптарды қалыптастыру.

3. Мiндеттi iстерi

     3.1. Сарапшылардың кәсiби дайындық халдерiн бақылау.
     3.2. Аймақтық (негiзгi) криминалистикалық-сараптау орындары мен Қазақстан Республикасы IIМ-нiң криминалистикалық-сараптау басқармасында мерзiмдi сынақтан өтуге талапкер сарапшылардың сараптау жүргiзу хұқын алуын ұйымдастыру жайлы ұсыныстар енгiзу.
     3.3. IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiне, олардың сараптау жүргiзу құқын алуға талапкер сарапшылардың оқыту жиындарын өткiзiп тұруына көмектесу.
     3.4. Сарапшыларға сараптау жүргiзу құқын беру жайлы мәселелердi шешу үшiн жергiлiктi мәжiлiстерде емтихандар алу.
     3.5. Сарапшыларды мерзiмдi сынаққа шақыру мен сараптау жүргiзу құқын беру мәселелерiн шешу үшiн, комиссияға жiберiлген сараптау актiлерiнiң копияларын сипаттауды ұйымдастыру.
     3.6. Сарапшыларға сараптау жүргiзу құқын берудi шешу үшiн криминалистикалық-сараптау орындары басшыларының комиссияға жiберген сипаттамасын, өтiнiшiн және басқа материалдарын талқылау.
     3.7. Сарапшыларға сараптаулар мен зерттеулердiң мына рұқсат етiлген түрлерiн жүргiзуге құқық пен белгiленген үлгiдегi куәлiктер беру: суық қарулық, дактилоскопиялық, трассологиялық, баллистикалық, қолжазбалық, құжатты портреттiк, құжаттарды техникалық зерттеулiк, құжаттар материалын зерттеулiк, авторлық, өрт-техникалық, жарылыс-техникалық, биологиялық, автотехникалық, азық-түлiктiк, бұйымдардағы өзгертiлген және жойылған номерлердi, нашақорлық және әсерi күштi құралдарды, арнайы химиялық заттарды, талшық пен талшықты материалдарды, лак-бояу материалдарды және бүркеме-бояуды, металдар мен ерiтiндiлердi, нефтөнiмдердi, атыс продуктыларын, әйнек пен керамика, пластмасса мен резина, фоноскопиялық (сөз фонограммасы бойынша жеке кiсiнi ұқсастыру), магниттi фонограмманы техникалық зерттеу, видеофоноскопиялық, жарылғыш заттарды, белгiлi құрылымдағы зиянсыздалған жарылғыш жабдықтар .<*> Сарапшылар осыдан,өзiне тиiстiлерiн Қазақстан Республикасы IФIМ-нiң КСБ-да мерзiмдi сынақтан өткенде үйренуi және меңгеруi шарт.
    Ескерту. <*> Сараптау мен зерттеу түрлерiнiң тiзiмi шектелмейдi, заттай айғақтарды зерттеудiң жаңа әдiсiн меңгерген сайын кеңейтiлуi мүмкiн.

3.8. Сарапшыларды сараптау жүргiзу құқынан айыру туралы мәселелердi қарау.
3.9. Iшкi iстер мекемелерiнiң сарапшылары дайындықпен және қайта дайындықтан өтiп жатқан оқу орындарына ұйымдастыру-әдiстемелiк басшылық көрсету.

4. Комиссияның жұмыс тәртiбi

    4.1. Комиссия бастығының немесе оның орынбасарының басшылығымен жүйелi түрде (әр тоқсанда кем дегенде бiр рет) мәжiлiс өткiзiп тұрады.
    4.2. Комиссия мәжiлiсi өз құрамының жартысынан кем болмағанда ғана заңды деп саналады.
    4.3. Комиссия шешiмi көпшiлiк дауыспен қабылданып, хаттамамен бекiтiледi, оған басқарушы мен комиссияға қатысқан мүшелер қолдарын қояды.
    4.4. Комиссия мәжiлiсiне дайындалған материалдар, оның мүшелерiне мәжiлiстен бес тәулiк бұрын танысуға жiберiледi. Бұл мiндеттi комиссия хатшысы атқарады.

           5. Сарапшыны комиссияға шақырып, оған сараптау
            жүргiзу құқын беру жайлы комиссия қарауына
               жiберiлетiн материалдар тiзiмi

    5.1. IIБ, ТIIБ-сы криминалистикалық-сараптау бөлiмшелерi басшыларының өтiнiшi.
    5.2. Сараптау жүргiзу құқын алудан үмiткер сарапшы туралы мәлiметтер.
    5.3. Сарапшының IIБ, ТIIБ-ның КСБ-нен алғашқы мерзiмдi сынақтан өткенi жайлы қорытынды.
    5.4. IIБ, ТIIБ-сы КСБ-мi емтихандау комиссиясының мәжiлiсiнiң хаттамасы.
    5.5. Сарапшы құқық алудан үмiттенген сараптаулардың әрбiр түрi бойынша актiлерiнiң бестен кем емес копиялары (суреттаблицаларымен бiрге).
    5.6. Сараптау жүргiзуге құқық берген бұрынғы куәлiк (егер ол бар болса).

6. Сараптау жүргiзу хұқын беру туралы
мәселенi қарағанда ескерiлетiн мәлiметтер

    6.1. Сараптау қызметiндегi жұмыс мерзiмi.
    6.2. Бiлiмi туралы мәлiметтер.
    6.3. Сараптаудың осы түрi үшiн ұсынылған заттай айғақтарды зерттеу әдiстемелерiнiң дағдыларын меңгергендiгi.
    6.4. Тиiстi сараптауларды жүргiзу үшiн техникалық құралдарды пайдалана бiлуi.
    6.5. Сараптау актiсiн жазғанда зерттеу нәтижелерiн баяндау сапасы (толықтығы, бiр iздiлiгi, сауаттылығы).
    6.6. Сараптау актiлерiне қосылып жiберiлген көрнекi материалының сапасы.

7. Комиссия хұқықтары

    7.1. Сарапаттау жүргiзудiң бiр немесе бiрнеше түрiнен құқық беру.
    7.2. Сараптау жүргiзудiң бiр немесе бiрнеше түрiнен құқық беруден бас тарту.
    7.3. Шешiм қабылдауға қажеттi құжаттар болмаған жағдайда, материалдарды қарауды кейiнге қалдыру.
    7.4. Сараптаудың бiр немесе бiрнеше түрiн жүргiзу құқынан айыру.

8. Сараптау жүргiзу құқы жайлы куәлiктi
дайындау

8.1. Сараптау жүргiзу құқын беру туралы куәлiк белгiлi үлгiдегi бланкке толтырылады. Сараптау жүргiзу құқын беру туралы жазулар Комиссия бастығы мен хатшысының қолы қойылып расталады, Қазақстан Республикасы IIМ-нiң елтаңбалы мөрi басылып бекiтiледi.
8.2. Куәлiктер мен олардағы жазуды тiркеудi арнайы журналда Комиссия хатшысы жүргiзедi.

          Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгiнiң
                мамандық-сараптау комиссиясының
                           Құрамы

     1. Төрағасы:
     Қазақстан Республикасы
     IIМ криминалистикалық-сараптау
     басқармасының бастығы.

     2. Төрағасының орынбасарлары:
     Қазақстан Республикасы IIМ
     криминалистикалық-сараптау
     басқармасы бастығының
     орынбасары (әдеттегi
     криминалистикалық-сараптаулар бойынша);
     Қазақстан Республикасы IIМ
     КСБ-сы бастығының орынбасары.

     3. Комиссия мүшелерi:
     Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-сы
     анықтау, бақылау және хабарлама
     бөлiмiнiң бастығы;
     Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-сы
     химия-биологиялық зерттеу бөлiмiнiң
     бастығы;
     Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-сы
     физика-техникалық зерттеу бөлiмiнiң
     бастығы;
     Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-сы
     баллистикалық, трассологиялық және
     дактилоскопиялық зерттеу бөлiмiнiң
     бастығы;
     Қазақстан Республикасы IIМ КСБ-сы
     ғылыми-зерттеу бөлiмiнiң бастығы;
     Қазақстан Республикасы IIМ Алматы
     Жоғарғы мектебiнiң криминалистикалық
     және соттық-сараптау кафедрасының бастығы;

     4. Комиссияның хатшысы:
     Қазақстан Республикасы IIМ
     КСБ-сы бақылау және хабарлама, анықтау
     бөлiмнiң бастығының орынбасары.

Қазақстан Республикасы IIМ-нiң
1993 жылғы 31 мамырдағы
N 210 бұйрығына сәйкес

Қылмыспен күресте ғылыми-техникалық құралдар мен
әдiстердi (ҒТҚӘ) меңгеру және қолдану жайлы басқарушы
құрамдары, шұғыл-iс қызметкерлерi және тергеушiлерi үшiн
Мамандық талаптар

1. Қалауджел мекемелерiнiң тергеу бөлiмшелерiнiң
бастықтары, олардың орынбасарлары мыналарды

     Бiлуге мiндеттi:
     - кезекшi бөлiмшесiне хабар түскен сәттен бастап оқиға орынын қарауды ұйымдастыру мен керектi әдiстемелердi, криминалистикалық және басқа техниканы, қолда бар байланыс құралдарын пайдаланып, кiдiртуге болмайтын тергеу қимылдары мен шұғыл-iздестiру шараларын iске асыруды;
     - криминалистикалық-сараптау лабораторияларының, мәлiмет орталықтарының, автоматты мәлiмет iздеу жүйелерiнiң, шұғыл-анықтаудың, криминалистикалық есептер мен коллекциялардың, оларды қылмыстың алдын-алуға, ашуға және қылмыскердi iздеуге пайдалану мүмкiндiктерiн;
     - қылмыстарды алдын-ала тергеу мен тергеу кезiнде ҒТҚӘ-дi пайдалану практикасын, осы мәселе бойынша Қазақстан Республикасы IIМ-нiң талаптарын дәл орындаудың бақылау жүйесiн;
     - Қазақ КСР-сы ҚПК-нiң 58;61-1;61-2 баптарын.
     Iстей алуға мiндеттi:
     - оқиға орнын қору және тиiсiнше техника мен жабдықталған тергеу-шұғыл-iс топтарының уақтылы шығуын қамтамасыз етудi; кiдiруге болмайтын тергеу қимылдары мен iздестiру шараларын жүргiзудi; барлық шұғыл және криминалистiк құралдарды, iстеп тұрған автоматтық мәлiметтiк iздестiру жүйенi (АМIЖ-нi) және есептер жүйесiн iске жегудi;
     - тергеу-шұғыл-iс тобының құрамында оқиға орнын қарауды жеке-өзi ұйымдастыруды, қылмыскерлердi анықтау үшiн жинақы күштер мен құралдарды iске қосуды, құзырындағыларға жедел және криминалистикалық техниканы қолдану мәнiсiн көрсетудi.

2. Тергеу аппараты қызметкерлерi мыналарды

     Бiлуге мiндеттi:
     - оқиға орындарын қарау үшiн ыңғайландырылған чемодандағы бұйымдар мен құралдарды оқиға орындарындағы iздердi iздеп-табу-алу үшiн қолданылатын әдiстемелердi; тiнту мен тағы басқа тергеу қимылдарын жүргiзгенде басқа да техниканы пайдалануды;
     - мамандануларымен санаса тұрып толық құрамдағы тергеу шұғыл-iс тобының жұмысын ұйымдастыру жүйесiн; тiкелей оқиға орнында шұғыл-iздестiру мәлiметтерiн алу мақсатында iздердi, мөлтек нысандарды және басқа заттай аймақтарды алдын-ала зерттеу жүргiзудегi КСБ-рi қызметкерлерiнiң мүмкiншiлiктерiн;
     - оқиға орындарын қарау үшiн чемоданға салынған бұйымдарды; жылжымалы криминалистикалық лабораторияның арнайы техникалық құралдарын, олардың практикалық қолданылуын;
     - оқиға орнындағы суретке түсiру тәсiлдерiн; фототаблицаларды жасауды; суреттердiң дәлдiк маңызын;
     - iздердiң, мөлтек нысандардың және басқа заттай айғақтардың сақталу ережесiн; оларды тиiстi картотекалар мен коллекцияларға салу үшiн жiберу және АМIЖ-нiң қорын құру тәртiбiн;
     - криминалистикалық есептер мен коллекциялардың, сондай-ақ АМIЖ-нiң түрлерiн, олардың мақсатын және қылмыстарды ашу мен тергеудегi практикасын;
     - сараптаулардың түрлерiн, олардың мақсаттарын, қылмыс iстерiн атқару заңының талаптарына сәйкес жүргiзiлуi мен айғақтық (дәлелдiк) маңызын;
     - сараптау мекемелерiнiң аймақта бар болуын, тиiстi зерттеулердiң басқа мекемелер мен ұжымдарда жүргiзiлуi мүмкiндiктерiн;
     - Қазақ ҚСР-сы ҚПК-нiң 58; 61-1; 61-2 баптарын,
     Iстей алуға мiндеттi:
     - мамандануларымен санаса тұрып толық құрамдағы тергеу-шұғыл-iс тобында қатысушылардың жұмысын ұйымдастыруды, оқиға орнында iздер мен басқадай заттай айғақтардың алдын-ала зерттелу мiндеттерiн және нысандарын анықтауды;
     - оқиға орнын қарағанда iздердi және заттай айғақтарды iздеу-табу-алу үшiн ыңғайландырылған чемодандағы техникалық құралдарды пайдалануды, қылмыс-iстерiн жүргiзу заңының талабына сәйкес заттарды бұйып-түюдi;
     - криминалистикалық фотографияның ережесi бойынша оқиға орнының жағдайын, табылған iздер мен заттай айғақтарды суретке түсiрудi;
     - ұрланған заттарды, қылмыс қаруларын тағы басқа iздердi iздеп-табу, сондай-ақ осы қимылдардың барысын, нәтижесiн бекiту мақсатында, тiнту, тәжiрибе тағы басқа тергеу қимылдарын жүргiзгенде криминалистикалық техниканы пайдалануды;
     - жауап алғанда және басқа тергеу қимылдарын жүргiзгенде магнит таспасына жазуды;
     - тауып алынған iздер мен заттай айғақтар бойынша сараптаудың қай түрiн тағайындау керектiгiн анықтауды; сарапшы зерттеуi арқылы шешiлетін сұрақтарды жұптауды.

3. Шұғыл-iс қызметкерлерi мыналарды

     Бiлуге мiндеттi:
     - iшкi iстер мекемелерi шұғыл-iс қызметi қолындағы шұғыл-iс және криминалистикалық техниканың тактикалық-техникалық мәнсипатын, оның жедел-iздестiру шараларында қолданылу есебiн;
     - iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң мәлiмет орталықтарының, АМIЖ-ның, жедел-анықтаулардың, криминалистикалық есептер мен коллекциялардың мүмкiншiлiктерiн, олардың қылмыстарды анықтаудағы, ашудағы және қылмыскерлердi iздестiрудегі құрылу мен пайдалану тәртiбiн;
     - оқиға орнын қараудың тактикасын; iздердi iздеп-табуға, бекiтуге және алып-кетуге арналған ыңғайландырылған чемодандағы техникалық құралдарды; тiкелей оқиға орнында iздердi, мөлтек нысандарды, тағы басқа заттай айғақтарды маманның алдын-ала зерттей алу мүмкiндiктерiн;
     - шұғыл-iс қызметкерлерiнiң тапсырмалары бойынша орындалатын криминалистикалық зерттеулердiң түрiн;
     - елiтетiн заттарға шапшаң талдау жасау тәсiлдерiн және оларды жасайтын құралдарды;
     - ұрлықтың әр түрiмен күресте арнайы химиялық заттарды (АХЗ) қолдану мүмкiншiлiктерiн;
     - Қазақ КСР-сы ҚПК-ның 58, 61-1;61-2 баптарын.
     Iстей алуға мiндеттi:
     - iшкi iстер мекемелерi шұғыл-iс қызметтерi өз қолдарындағы жедел және криминалистикалық техниканы қылмыстарды анықтау, ашу және қылмыскерлердi iздестiру шараларында қолдануды;
     - оқиға орнын қарағанда iздердi, мөлтек нысандарды, тағы басқа заттай айғақтарды iздеп-табу, бекiту және алып-кету үшiн техникалық құралдар мен криминалистикалық әдiстердi пайдалануды, сол орынды суретке түсiрудi.
     - қылмыскерлердi iздестiруде iздердiң оқиға орнында алдын ала зерттелу нәтижелерiн пайдалануды;
     - iзделiнушiнiң субъективтiк портретiнiң жасалуын ұйымдастыруды және сыртқы белгiлерiнiң сипаты, суреттерi; субъективтiк портреттерi бойынша адамдардың iзделуiн жүргiзудi;
     - құжаттардың жалған белгiлерiн (өшiру, химиялық өңдеу, қосып жазу, фотокарточканы алмастыру, жалған мөр мен штамп дақтарын) ажырата бiлудi;
     - шұғыл-iздеу және басқа iстер бойынша, криминалистикалық зерттеулердiң сұрақтарын жұптауды, олардың нәтижелерiн жедел-iздестiру жұмысында пайдалануды;
     - құнды материалдар шоғырланған нысандарды АХЗ қойылған арнайы жабдықтар орнату мен бекiтудi (блокировка) ұйымдастыруды.

4. МАИ қызметкерлерi мыналарды

     Бiлуге мiндеттi:
     - автотранспорт жүргiзушiлерiнiң елiтетiн заттан және алкогольден масаңдығын алдын-ала анықтауға арналған техникалық құралдарды және оларды пайдаланудың мүмкiндiктерiн; шапшаң-талдау жасаудың тәртiбiн, оның нәтижелерiн өз жұмысына өзек етудi;
     - автотранспортқа егелiк ету, оны жүргiзу мен пайдалану құқы жайлы құжаттардың жасанды белгiлерiн, жүктердi тасу құжаттарын тексеру әдiсiн;
     - криминалистикалық-сараптау бөлімдерiнiң, шұғыл-анықтамалардың, криминалистикалық есептердiң лак-сыр жапқыштар, фар шынылары тағы басқа нысандар коллекцияларының мүмкiндiктерiн, оларды жол-транспорт оқиғаларына, автотранспорт құралдарын ұрлау, айдап кетулерiне байланысты iстердi тергеуде пайдалануды;
     - автоинспектор чемоданындағы, жылжымалы криминалистiк лабораториядағы әдейi арналған техникалық құралдар мен бұйымдарды; тергеу-шұғыл-iс тобы келгенше жол-транспорт оқиғасы (ЖТО) болған жердегi iздер мен басқадай заттай айғақтарды сақтау ережесiн;
     - адам шығыны болмаған жол-транспорт оқиға орнын, сондай-ақ шанақ пен қозғалтқыштағы таңба-белгiлерiн анықтау мақсатында автотранспорт құралдарын қарау тәртiбiн;
     - жол-транспорт оқиғалары орындарындағы iздердi, басқа заттай айғақтарды iздеп-табу, бекiту, алып-қайту үшiн маи автоинспекторының чемоданындағы техникалық құралдарды қолдану әдiстемелерiн; ЖТО-ның әйгiлi жағдайларында пайда болған iздер жиынтығын, олардың орналасуын және оқиғаны зерттеудегi маңызын.
     Iстей алуға мiндеттi:
     - автотранспорт жүргiзушiлерiнiң алкогольден және елiтетiн заттан масаңдығын алдын-ала анықтау үшiн техникалық құралдарды қолдануды;
     - автотранспортқа егелiк ету, оны жүргiзу мен пайдалану құқы және тасылатын жүктер жайлы құжаттарды жасандылық белгiлердi криминалистикалық құралдардың жәрдемi мен анықтауды;
     - криминалистикалық фотография ережелерiне сәйкес жол-транспорт оқиға орындарының жай-жапсарын суретке түсiрудi;
     - қылмыс iсiн жүргiзу заңының талаптарына сәйкес, ЖТО-ын қарауды атқарғанда iздердi, тағы басқа заттай айғақтарды тауып-алу, және алып-қайту үшiн техникалық құралдарды қолдануды;
     - автотехникалық сараптау жүргiзудi тағайындауды.

5. Милицияның учаскелiк инспекторлары
мыналарды

     Бiлуге мiндеттi:
     - тергеу-шұғыл-iс тобы келгенше оқиға орнын сақтау жайын ұйымдастыруды; кейбiр қатардағы қылмыстар бойынша оқиға орындарын өзiнше қараудың тәртiбiн;
     - оқиға орнын қарау үшiн ыңғайландырылған чемоданның iшiндегi бұйымдарын;
     - үйде өндiрiлген спирт iшiмдiктерi жайлы сараптау мен зерттеудi тағайындау жүйесiн;
     - ұрлықтар мен күресте пайдаланылатын АХЗ-дың құрылыс түрлерiн;
     - құжаттарды жалғандық белгiлерiн, олардан қорғаудың маңызын;
     - iшкi iстер мекемелерi криминалистикалық-сараптау бөлiмдерiнiң заттай айғақтарды зерттеу мен криминалистикалық есептердi жүргiзу мүмкiндiктерiн;
     - соттық сараптаудың заттай айғақтарды зерттеудегi мүмкiндiктерiн.
      Iстей алуға мiндеттi:
     - тергеу-шұғыл-iс тобы келгенше оқиға орнын қоруды қамтамасыз етудi;
     - оқиға орнын қарауды, ондағы жағдайларды суретке түсiрудi, iздер мен заттай айғақтарды iздеп-табу, бекiту, тауып-алу үшiн техникалық құралдарды пайдалануды;
     - үйде өндiрiлген спирт iшiмдiктерi бойынша зерттеу (сараптау) тағайындалатын тұста сұрақтар жұптауды;
     - құнды материалдар тоғайласқан әрбiр нысандарға АХЗ құрылымындарын орналастыруды;
     - АХЗ-дың әрекетiне ұшыраған адамдардан, iздерiн табу үшiн ультракүлгiн сәуле түсiргiштi iске қосуды;
     - паспорттар мен басқа құжаттардағы өшiру, химиялық өңдеу (жуу), қосып жазу, фотокарточканы алмастыру, жалған мөр мен штамптың дақтарын ажырата бiлудi.

6. Кезекшi бөлiмшелер қызметкерлерi мыналарды

     Бiлуге мiндеттi:
     - маман-криминалистердiң оқиға орындарын қарауға қатысуы мiндеттi деп табылған қылмыс бойынша тiзiмдi;
     - оқиға орнын қарауды және барлық шұғыл-қимылдар мен криминалистикалық құралдарды, iстеп тұрған АМIЖ-дi, басқадай есептердi iзді суытпай қылмысты ашуға жұмылдыру үшiн тергеу-шұғыл-iс тобының толық құрамда аттануын қамтамасыз ету тәртiбiн;
     - оқиға орнын қоруды ұйымдастыру талаптарын;
     - шұғыл-анықтамалардың, криминалистикалық есептердiң және коллекциялардың түрлерiн, олардың мақсатын және қылмыстарды ашу мен тергеуде пайдалану тәртiбiн;
     - әр сала қызметкерлерiне жедел және криминалистикалық техниканы беру жолын, оның тергеу және шұғыл-шараларға жегiлу есебiн;
     - АХЗ-тар мен бекiтiлген нысандардың есебiн жүргiзудi; АХЗ-нтың әрекетiне ұшыраған адамдарды iздеудi ұйымдастыру.
     Iстей алуға мiндеттi:
     - оқиға орнын қоруды, оқиға орнын қарау және қылмысты ашу үшiн тергеу-шұғыл-iс тобын толық құрамда аттандыруды ұйымдастыруды; сырт пiшiндерiнiң сипаты, фотосуреттерi, субъективтi портреттерi бойынша күдiктiлердi iздеу үшiн күш-құралдарды жұмылдыруды;
     - жедел және криминалистикалық техниканың iске дайындығын тексерудi;
     оның жеңiл ақауларын түзетудi;
     - заңда белгiленген тәртiпке сай күдiктiлердi суретке түсiрудi және дактилоскопиялауды (саусақ бедерлерiн түсiрудi);
     - тiрi жандағы және бұйымдағы АХЗ-дың iздерiн iздеу үшiн ультракүлгiн сәуле түсiргiштi пайдалануды;
     - дүкендерден тағы басқа құнды материалдар шоғырланған орындардан ұрлық жасалғанда АХЗ-дың әрекетiне ұшыраған адамдарды iздестiрудi;
     - кiсiнiң денесiндегi және киiмдерiндегi металл бұйымдарды тауып алу үшiн ықшамды металл iздегiштi iске қосуды.

    Қазақстан Республикасы IIМ
     криминалистикалық-сараптау
            басқармасы

В целях повышения роли и ответственности экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел за полное использование криминалистических методов и средств в борьбе с преступностью и создания надежной научно-обоснованной доказательственной базы при расследовании уголовных дел.
Приказываю:

      1. Утвердить:
      1.1. Наставление по работе экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел (приложение 1).
      1.2. Положение о производстве криминалистических экспертиз и исследований в экспертно-криминалистических подразделениях органов внутренних дел (приложение 2).
      1.3. Наставление по организации и ведению криминалистических учетов и справочно-информационных фондов МВД, ГУВД, УВД, УВДТ (приложение 3).
      1.4. Положение об экспертно-квалификационной комиссии по приему экзаменов у экспертов и выдаче им свидетельств на самостоятельное производство криминалистических экспертиз (приложение 4).
      1.5. Квалификационные требования для руководящего состава, оперативных работников и следователей по освоению и применению научно-технических средств и методов (НТСМ) в борьбе с преступностью (приложение 5).

      2. Начальникам УВД областей, на транспорте, ГУВД г. Алматы, ОВД г. Ленинска:
      2.1. изучить настоящий приказ и его приложения с оперативно-начальствующим составом и следователями органов внутренних дел. С учетом фактического положения дел разработать и осуществить организационные и практические меры по реализации его требований.
      2.2. Не реже одного раза в полугодие рассматривать на оперативных совещаниях итоги применения криминалистических средств и методов в оперативной и следственной работе. Как правило, заслушивать первых руководителей оперативных служб и следствия УВД и ГОРОЛОВД. Всесторонне анализировать недостатки и причины, их порождающие, принимать меры к их устранению.
      2.3. Основной задачей экспертно-криминалистических подразделений является полное технико-криминалистическое обеспечение оперативно-розыскных мероприятий и следственных действий по обнаружению, комплексному изъятию, качественному исследованию следов преступников и вещественных доказательств, созданию надежной научно-обоснованной доказательственной базы при расследовании уголовных дел.
      2.4. Повысить ответственность начальников ГОРОЛОВД за эффективное применение имеющейся на вооружении криминалистической техники. Обеспечить участие специалистов экспертно-криминалистических подразделений в следственно-оперативных группах по обнаружению и закреплению следов преступлений, выявлению лиц, совершивших преступления, и розыску преступников.
      2.5. Организовать и обеспечить непрерывное обучение в рамках квалификационных требований (приложение 5) следственных, оперативных работников и экспертов в системе служебной подготовки по практическому применению научно-технических методов и средств. Привлекать к занятиям профессорско-преподавательский состав учебных заведений, опытных специалистов других министерств и ведомств, руководящий состав МВД-УВД. Уровень технической подготовки каждого сотрудника учитывать при продвижении по службе, присвоении очередного звания и отмечать в аттестации.
      2.6. Сосредоточить усилия экспертов, следователей и оперативных работников на взаимодействии по установлению лиц, совершивших преступления, с помощью криминалистических экспертиз и исследований, картотек, коллекций следов и вещественных доказательств, изъятых с мест нераскрытых преступлений.
      При создании специализированных подразделений по раскрытию преступлений вводить в их состав экспертов соответствующих специальностей.
      2.7. Укреплять кадрами экспертно-криминалистические подразделения за счет местного бюджета и дополнительно выделяемой численности и перераспределения штатов УВД-УВДТ, в соответствии с утвержденными нормативами штатной численности экспертно-криминалистических подразделений.
      2.8. Категорически запретить использование сотрудников экспертно-криминалистических подразделений на мероприятиях, не связанных с их функциональными обязанностями.
      2.9. Обязать начальников экспертно-криминалистических подразделений ГУВД, УВД, УВДТ обеспечить до 1994 года завершение подготовки экспертов в целях овладения методиками производства всех видов криминалистических экспертиз.

      3. Экспертно-криминалистическому управлению:
      3.1. Осуществить до конца 1993 года меры по повышению эффективности контроля за деятельностью экспертно-криминалистических подразделений, использованию в этих целях компьютерной техники.
      3.2. Периодически проверять в УВД-УВДТ выполнение требований настоящего приказа по организации деятельности экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел.
      3.3. По мере необходимости заслушивать у руководства МВД отчеты начальников УВД-УВДТ, где сложилось неблагополучное положение по применению научно-технических средств и методов в борьбе с преступностью.
      3.4. Не реже чем раз в два года определять экспертно-криминалистические отделы ГУВД, УВД, УВДТ, имеющие положительный опыт и высокие показатели по основным направлениям работы, и организовывать в них обмен опытом работы руководителей экспертно-криминалистических подразделений.
      Ежегодно публиковать в "Следственно-криминалистическом бюллетене" МВД Республики Казахстан для сведения следственных и оперативных аппаратов при назначении наиболее сложных и повторных экспертиз списки экспертов высшей квалификации, а также экспертно-криминалистических подразделений, имеющих полные региональные криминалистические справочные коллекции и фонды.
      3.5. В 1993-1994 гг. обеспечить все экспертно-криминалистические отделы УВД-УВДТ лабораторным оборудованием (хроматографами, аппаратурой для спектрального анализа, микроскопами и другой техникой; дактилоскопическими системами на базе ПЭВМ; компьютерами и соответствующими программами по портретной идентификации, "видеотеки"; новыми моделями видеоаппаратуры, фотоаппаратуры и поисковой техникой).
      4. ГСУ, ГУУР. ГУБЭП, ГУБОПК по службам установить контроль за применением криминалистических методов и средств в раскрытии, выявлении и расследовании преступлений. Не реже одного раза в полугодие заслушивать данный вопрос на оперативном совещании службы.
      5. УКУЗ, АВШ, ЭКУ выделять ежегодно из лимита подготовки следователей, начиная с 1993 учебного года, группу слушателей, в количестве 30 человек для подготовки экспертов-криминалистов. Внести соответствующие дополнения в приказ МВД Республики Казахстан N 39 1993 года. Создать в 1993 году при кафедре криминалистики и судебной экспертизы АВШ экспертно-криминалистическую лабораторию по подготовке и переподготовке экспертов по отдельным видам криминалистических и специальных исследований с выдачей свидетельств на право самостоятельного производства экспертиз.
      6. Отменить действия в органах внутренних дел Республики Казахстан следующих приказов МВД СССР:
      - N 300 от 30 ноября 1989 года "О повышении эффективности деятельности экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел";
      - N 65 от 6 марта 1970 года "Об утверждении Положения о производстве экспертиз в криминалистических подразделениях органов Министерства внутренних дел СССР";
      - N 198 от 10 июля 1972 года "О создании в ЦКЛМВД СССР картотек поддельных документов".
      Признать утратившим силу приказ МВД Казахстан ССР N 297 от 12 декабря 1990 года "О создании экспертно-квалификационной комиссии".
      7. Приказ изучить личному составу оперативных, следственных, экспертно-криминалистических подразделений и органов дознания МВД, ГУВД, УВД, УВДТ, горрайлинорганов внутренних дел.
      8. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на ЭКУ и заинтересованные службы МВД Республики Казахстан.

И.о. министра

                                          Приложение 1
                                к приказу МВД Республики Казахстан
                                      от 31 мая 1993 г. N 210

                             НАСТАВЛЕНИЕ
                по работе экспертно-криминалистических
                 подразделений органов внутренних дел

1. Основы организации работы

      1.1. Общие положения
      1.1.1. Экспертно-криминалистические подразделения - управления, отделы, отделения, группы, лаборатории - являются самостоятельными структурными подразделениями Министерства внутренних дел, управлений внутренних дел областей, городов, на транспорте и горрайлинорганов внутренних дел. <*>
      Сноска. В дальнейшем горрайорганы внутренних дел и органы внутренних дел на транспорте именуются отделами внутренних дел, если иное не оговорено особо.
      1.1.2. Штаты экспертно-криминалистических подразделений МВД, УВД, УВДТ утверждаются Министром внутренних дел; горрайлинорганов - начальниками УВД, УВДТ.
      1.1.3. Экспертно-криминалистические подразделения в своей деятельности руководствуются законодательством Республики Казахстан и нормативными актами МВД, а также настоящим Наставлением.
      1.1.4. Организационно-методическое руководство экспертно-криминалистическими подразделениями УВД, УВДТ, ГОРОЛОВД осуществляется Экспертно-криминалистическим управлением МВД Республики Казахстан. <*>
      Сноска. В дальнейшем ЭКУ.
      1.1.5. Базовые (кустовые) экспертно-криминалистические отделы <*> (приложение 1) МВД, УВД обеспечивают выполнение заданий органов внутренних дел, входящих в зону обслуживания, определяемую МВД Республики Казахстан.
      Сноска. Далее по тексту базовый отдел.
      Базовые отделы функционируют по полному профилю для производства наиболее сложных и новых видов экспертиз, требующих комплексного использования аналитической аппаратуры, отсутствующей в лабораториях органов внутренних дел закрепленной зоны обслуживания, а также всех видов экспертиз и исследований веществ, материалов и изделий для УВД, в состав которых они входят.
      1.1.6. Межрайонные кустовые экспертно-криминалистические подразделения органов внутренних дел выполняют задания нескольких отделов внутренних дел. Зона их обслуживания определяется УВД.
      1.1.7. Деятельность экспертно-криминалистических подразделений МВД, УВД, УВДТ строится по принципу специализации их структурных подразделений или работников по видам экспертиз. В каждом подразделении специализация экспертов осуществляется таким образом, чтобы обеспечивалась из взаимозаменяемость.

1.2. Основные задачи

1.2.1. Применение криминалистических средств и методов по заданиям следственных и оперативно-розыскных подразделений органов внутренних дел для обнаружения, фиксации, изъятия и исследования следов, вещественных доказательств.
1.2.2. Внедрение в следственную и оперативно-розыскную работу органов внутренних дел криминалистических средств и методов, обеспечение их активного использования в предупреждении, выявлении, раскрытии и расследовании преступлений.

1.3. Основные функции

      1.3.1. Производство криминалистических экспертиз по уголовным делам, а также исследований по материалам проверок органов внутренних дел.
      1.3.2. Участие работников экспертно-криминалистических подразделений в качестве специалистов в следственных действиях и розыскных мероприятиях.
      1.3.3. Ведение оперативно-розыскных и информационно-справочных криминалистических картотек и коллекций, разработка и осуществление совместно с другими подразделениями мероприятий по повышению эффективности их использования в раскрытии преступлений.
      1.3.4. Выявление условий, способствующих совершению преступлений, и разработка предложений, направленных на их устранение, на основе анализа материалов экспертной практики и иных форм деятельности экспертно-криминалистических подразделений.
      1.3.5. Проведение совместно со следственными и оперативно-розыскными подразделениями анализа практики использования криминалистических средств и методов, разработка и осуществление практических мер по совершенствованию организации и повышению качества этой работы.
      1.3.6. Оказание практической и методической помощи в организации использования криминалистических средств и методов следственным и оперативно-розыскным подразделениям УВД, УВДТ, отделом внутренних дел, обеспечение работников информацией о возможностях экспертно-криминалистических подразделений в борьбе с преступностью.
      1.3.7. Обобщение, распространение и внедрение передового опыта в организации использования криминалистических средств и методов в предупреждении, выявлении, раскрытии и расследовании преступлений.
      1.3.8. Организация и осуществление мероприятий по технической эксплуатации, метрологии и ремонту криминалистической техники, имеющейся в экспертно-криминалистических подразделениях; разработка и внесение руководству МВД, УВД, УВДТ, отделов внутренних дел предложений по повышению эффективности ее использования; участие в разработке табелей положенности техники и утвержденных МВД Республики Казахстан норм.
      1.3.9. Участие в обучении работников органов внутренних дел приемам и методам выявления, фиксации, изъятия следов и вещественных доказательств, а также возможностям их использования в раскрытии и расследовании преступлений.
      1.3.10. Проведение рационализаторской и изобретательской работы в целях совершенствования и модернизации имеющейся криминалистической техники.
      1.3.11. Проведение научно-исследовательской работы в области технико-криминалистического обеспечения раскрытия и расследования преступлений.

1.4. Планирование работы

      1.4.1. Работа экспертно-криминалистических подразделений планируется в порядке, установленном МВД Республики Казахстан.
      1.4.2. Планы работы экспертно-криминалистических подразделений предусматривают следующие направления деятельности:
      1.4.2.1. Организацию технико-криминалистического обеспечения раскрытия и расследования преступлений; изучение результативности использования криминалистических средств и методов в борьбе с преступностью, в предупреждении, раскрытии и расследовании отдельных видов преступлений; выявление недостатков в работе по осмотрам мест происшествий, в подготовке материалов на экспертизы и исследования; обобщение и распространение передового опыта во взаимодействии с др. службами; подготовку методических рекомендаций, ориентировок, обзоров, проектов нормативных документов.
      1.4.2.2. Совершенствование организации деятельности подразделений: итоговые служебные совещания, семинары в целях повышения профессионального мастерства специалистов и пропаганды прогрессивных форм организации работы; вопросы работы с кадрами (подбор, расстановку, формирование резерва кадров для выдвижения, подготовка).
      1.4.2.3. Контроль исполнения нормативных документов: участие в инспектировании, проведении контрольных проверок органов внутренних дел, оказание им практической помощи; заслушивание отчетов руководителей экспертно-криминалистических подразделений; подготовка предложений руководству МВД, УВД, УВДТ по совершенствованию организации использования криминалистических средств и методов в борьбе с преступностью.
      1.4.2.4. Улучшение технической оснащенности: изучение потребностей в криминалистической технике, подготовка и направление в установленном порядке заявок на ее приобретение; внедрение новых, совершенствование имеющихся криминалистических средств и методов обнаружения, фиксации, изъятия и исследования следов и вещественных доказательств; техническое обеспечение и организация работы криминалистических картотек и коллекций; улучшение технического (регламентного) обслуживания и ремонта криминалистических средств; сбор и сдача в Госфонд драгоценных металлов от использования кинофотоматериалов и других изделий.
      1.4.2.5. С учетом особенностей оперативной обстановки и других объективных условий в планах работы экспертно-криминалистических подразделений могут быть предусмотрены и другие направления деятельности.
      1.4.2.6. Планирование научно-исследовательской деятельности экспертно-криминалистических подразделений.
      1.4.3. При разработке проектов планов учитываются:
      1.4.3.1. Требования приказов и указаний МВД Республики Казахстан, УВД, УВДТ, отделов внутренних дел.
      1.4.3.2. Уровень и структура преступности, результаты работы по раскрытию и расследованию отдельных видов преступлений, недостатки в применении конкретных криминалистических средств и методов.
      1.4.3.3. Состояние организационного обеспечения использования криминалистических средств и методов в борьбе с преступностью, результаты выполнения мероприятий предыдущих планов.
      1.4.3.4. Итоги работы экспертно-криминалистического подразделения в соответствии с возложенными на него задачами и функциями.

                1.5. Основные формы взаимодействия
              экспертно-криминалистических подразделений
              с другими службами органов внутренних дел

      1.5.1. Разработка совместных организационных мер по эффективному использованию криминалистических средств и методов в борьбе с преступностью.
      1.5.2. Участие работников экспертно-криминалистического подразделения в профилактических мероприятиях, следственных действиях, в выдвижении и проверке версий с использованием криминалистических средств и методов в раскрытии и расследовании преступлений, совершенных в условиях неочевидности.
      1.5.3. Работа экспертов в составе следственно-оперативных групп по раскрытию отдельных видов, а также конкретных преступлений.
      1.5.4. Изучение материалов уголовных дел по нераскрытым преступлениям, с мест совершения которых изъяты следы и другие вещественные доказательства, и принятие мер к их целенаправленному использованию в раскрытии преступлений.
      1.5.5. Участие специалистов в оперативно-розыскных мероприятиях с широким использованием научно-технических методов и средств.
      1.5.6. Подготовка обзоров, информационных и методических материалов в целях внедрения в работу научных достижений, передового опыта.

               1.6. Использование помощи специалистов
                     иных министерств и ведомств,
                      внештатных сотрудников ЭКП

      1.6.1. Экспертно-криминалистические подразделения при выполнении возложенных на них задач могут обращаться за помощью в научно-исследовательские, экспертные и иные учреждения, организации, предприятия других министерств и ведомств в целях:
      1.6.1.1. Привлечения на договорных началах специалистов для получения консультаций в процессе производства экспертиз и исследований, использования аппаратуры и приборов.
      1.6.1.2. Проведения на договорных началах стажировок работников экспертно-криминалистических подразделений по освоению новой аппаратуры и методик исследования вещественных доказательств.
      1.6.1.3. Совершенствования и разработки новых криминалистических средств, методов, приемов обнаружения, фиксации и исследования вещественных доказательств.
      1.6.2. Оплата труда привлекаемых специалистов других министерств и ведомств производится в установленном порядке за счет соответствующих статей сметы МВД Республики Казахстан.
      1.6.3. Экспертно-криминалистические подразделения используют в установленном порядке помощь внештатных сотрудников. Внештатные сотрудники могут быть привлечены для совместного участия:
      1.6.3.1. В качестве специалистов в следственных действиях.
      1.6.3.2. В производстве экспертиз.
      1.6.3.3. В разработке и совершенствовании криминалистических средств и методов исследования вещественных доказательств.
      1.6.3.4. В ремонте и наладке лабораторного оборудования, криминалистической техники, а также иной аппаратуры, имеющейся в экспертно-криминалистических подразделениях органов внутренних дел.
      1.6.3.5. В выполнении видеофоторабот.
      1.6.4. Подбор и оформление внештатных сотрудников, организация работы с ними осуществляется в установленном порядке.

                   2. Участие работников экспертно-
             криминалистических подразделений в качестве
                специалистов в следственных действиях.
                       Производство экспертиз.

               2.1. Привлечение работников экспертно-
                  криминалистических подразделений к
                   участию в следственных действиях

      2.1.1. Работники экспертно-криминалистических подразделений привлекаются в качестве специалистов при производстве следственных действий в случаях, требующих квалифицированного применения криминалистических средств и методов, определяемых, как правило, следователем или руководителем следственного подразделения.
      Примечание.
      Эксперты экспертно-криминалистических подразделений МВД, УВД, УВДТ непосредственно участвующие в осмотрах мест происшествий, иных следственных действиях, выполняющие экспертизы и исследования, не включаются в численность управленческого аппарата.
      2.1.2. Для своевременного привлечения работников экспертно-криминалистических подразделений к участию в осмотрах мест происшествий организуется их дежурство в составе следственно-оперативных групп при дежурных частях МВД, УВД, УВДТ и отделов внутренних дел.
      2.1.3. Порядок дежурства работников экспертно-криминалистических подразделений определяется руководством МВД, УВД, УВДТ, отдела внутренних дел с учетом их численности и оперативной обстановки.
      2.1.4. Дежурство осуществляется в следующих формах:
      2.1.4.1. При дежурных частях органов внутренних дел круглосуточно в составе следственно-оперативных групп - при наличии в штатах территориальных экспертно-криминалистических подразделений, дислоцируемых в республиканских и областных центрах, не менее 15 экспертов.
      2.1.4.2. В остальных случаях на рабочем месте и на дому в нерабочее время.
      2.1.5. При наличии штатных возможностей и в зависимости от оперативной обстановки для несения дежурства могут выделяться два (и более) работника экспертно-криминалистических подразделений с уточнением времени и формы дежурства.
      2.1.6. В график дежурства включаются лишь те работники экспертно-криминалистических подразделений, которые имеют право на самостоятельное участие в осмотрах мест происшествий.
      2.1.7. Для участия в осмотре места происшествия работники экспертно-криминалистических подразделений могут привлекаться вне графика в случаях:
      2.1.7.1. Когда работник, дежурящий согласно графику, занят на осмотре другого места происшествия.
      2.1.7.2. Если из информации о происшествии усматривается, что для успешного проведения осмотра целесообразно участие специалиста, обладающего познаниями в определенной отрасли знаний (биологии, химии, физике, баллистике и т.д.).
      2.1.8. Выезд работника экспертно-криминалистического подразделения на место происшествия и возвращение его к месту службы осуществляется в необходимых случаях на специальном автомобиле - передвижной криминалистической лаборатории (ПКЛ). При отсутствии такого автомобиля работник экспертно-криминалистического подразделения выезжает на место проведения следственного действия на автотранспорте, предоставляемом дежурным по органу. Дежурный несет ответственность за своевременную доставку специалиста к месту проведения следственного действия и обратно.
      2.1.9. При отсутствии эксперта в штате отдела внутренних дел для участия в осмотре места происшествия может быть привлечен специалист другого отдела внутренних дел по согласованию с соответствующим руководителем или согласно схеме кустового обслуживания.
      Доставка работника экспертно-криминалистического подразделения к месту происшествия в другой город или район и обратно обеспечивается на транспортном средстве отдела внутренних дел, на территории обслуживания которого совершено преступление.
      2.1.10. Работникам экспертно-криминалистических подразделений за дежурства в нерабочее время предоставляются отгулы в порядке, установленном МВД Республики Казахстан.

                  2.2. Порядок работы специалиста при
              осмотре места происшествия и осуществлении
                      иных следственных действий

      2.2.1. Приступая к работе на месте происшествия, специалист предварительно изучает обстоятельства преступления, действия по охране места его совершения, уточняет задачи, которые предстоит решить.
      2.2.2. Уяснив обстановку, специалист намечает план своих действий, обеспечивающий выполнение поставленных перед ним задач, уточняет границы осмотра, последовательность действий по обнаружению, фиксации и изъятию следов и вещественных доказательств.
      При отсутствии возражений со стороны следователя по существу плана специалист приступает к его выполнению.
      2.2.3. Порядок фотовидеосъемки места происшествия, выбор объектов, подлежащих запечатлению, способ фотографирования и другие тактические задачи применения съемки определяются по согласованию со следователем. Технические особенности фотографирования (дистанция, ракурс съемки, вид освещения и другие) определяются самим специалистом.
      2.2.4. Специалист производит вначале, до внесения изменений в обстановку, ориентирующую и обзорную фотосъемку, а затем в порядке, соответствующем тактике осмотра, - узловую и детальную съемку.
      Отдельные детали места происшествия, следы и предметы, имеющие значение вещественных доказательств, сначала фотографируются в том виде, в каком они были обнаружены. После этого используются рекомендуемые судебной фотографией приемы (в том числе связанные с изменением положения объектов), позволяющие запечатлеть наиболее полно, точно и информативно их состояние и индивидуальные особенности.
      2.2.5. При составлении следователем протокола осмотра места происшествия специалист оказывает помощь в описании следов, сообщая следующие сведения:
      - применявшиеся средства для выявления следов;
      - способы их изъятия (изготовлен слепок, изъят вместе с предметом или его частью и т.д.);
      - местонахождение следов (предмет, на котором они обнаружены, характер поверхности пр.);
      - количество следов, их вид (поверхностные или объемные, статические или динамические, бесцветные или окрашенные и пр.), форму, размеры, индивидуальные особенности;
      - способ дополнительной фиксации следов (фотографирование, составление схемы).
      2.2.6. Специалист проводит на месте происшествия предварительное исследование следов в целях раскрытия преступлений и розыска преступников.
      2.2.7. Результаты предварительного исследования доводятся до сведения следователя и оперативного работника и в последующем фиксируются в журнале учета выездов на места происшествий.
      2.2.8. В необходимых случаях специалист оказывает помощь следователю в упаковке изъятых следов, слепков и других вещественных доказательств и при наличии постановления (письменного задания оперативного работника) о производстве экспертизы (исследования) или проверке по криминалистической картотеке (коллекции) доставляет их в экспертно-криминалистическое подразделение. В течение пяти дней специалист направляет результаты исследования следователю и информирует о них оперативные службы. В случаях, когда в осмотре места происшествия специалист не принимает участия, следователи и работники дознания обязаны все вещественные доказательства и следы, изъятые при осмотре, в течение трех дней направлять на исследование в экспертно-криминалистическое подразделение.
      2.2.9. Для внесения в протокол осмотра места происшествия сведений о применении фотосъемки специалист называет следователю наименование и модель фотокамеры, наименование и характеристику объектива, марку светофильтра, условия освещения (при искусственном освещении - вид осветителей), тип пленки.
      Если производилась видеозапись (киносъемка), о ней сообщаются аналогичные сведения, а также указываются использованные приемы и метод.
      2.2.10. Результаты применения фотосъемки оформляются в виде фототаблицы, подписываются специалистом, проводившим фотосъемку.
      Примечание.
      Бланками фототаблиц следственные аппараты и экспертно-криминалистические подразделения обеспечиваются ХОЗУ, ХОЗО МВД, УВД, УВДТ.
      2.2.11. Специалист, производивший фотографирование, видеокиносъемку представляет следователю фототаблицу и негативы, видеокинопленку (ст. 61-1 УПК Казахской ССР) в срок, не превышающий пяти суток, а работы, выполненные на цветных фотоматериалах, - 20 суток с момента окончания производства осмотра.
      2.2.12. По согласованию со следователем или лицом, производившим дознание, пленка с видеозаписью хранится в видеотеке экспертно-криминалистического подразделения и по требованию их или суда представляется для демонстрации, о чем делается отметка в журнале расхода фотовидеоматериалов. Уничтожение видеозаписи производится на основании вступившего в законную силу приговора в части, касающейся указанного доказательства.
      2.2.13. Фототаблица и негативы с сопроводительным письмом направляются следователю или передаются ему под расписку в журнале регистрации фоторабот и расхода фотоматериалов.
      Если результаты фотографирования оказались неудовлетворительными (вследствие неисправности фотоаппаратуры, неправильной обработки пленки и т.п.), специалист письменно сообщает об этом следователю с указанием причин невозможности предоставления фотоснимков.
      2.2.14. Специалист, участвуя в проведении иных следственных действий, непосредственно применяет криминалистические средства и методы для решения конкретных следственных задач, дает необходимые консультации.
      Участие специалиста в проведении следственных действий и результаты его работы отражаются в соответствующих протоколах и журналах ЭКП по формам NN 1,2.

2.3. Производство экспертиз, порядок приема
и возврата вещественных доказательств

Порядок производства криминалистических экспертиз в криминалистических подразделениях органов внутренних дел изложен в "Положении о производстве криминалистических экспертиз в ЭКП ОВД". (Приложение 2 к настоящему приказу).

2.4. Рецензирование заключений экспертов

      2.4.1. Рецензирование заключений экспертов проводится в целях контроля за качеством исследований вещественных доказательств и совершенствования профессионального мастерства экспертов. Экспертно-криминалистические подразделения МВД, УВД, УВДТ проводят рецензирование заключений экспертов органов внутренних дел в соответствии с планами работы подразделения. Базовые отделы осуществляют рецензирование заключений экспертов лабораторий, обслуживаемых органов внутренних дел.
      2.4.2. Рецензирование поручается работникам, имеющим стаж работы не менее 5 лет и право производства соответствующих видов экспертиз при условии, что заключения этих работников, в свою очередь, рецензировались в ЭКУ МВД Республики Казахстан и были положительно оценены.
      2.4.3. Материалы на рецензирование направляются по письменному или устному запросу экспертно-криминалистического подразделения либо по распоряжению ЭКУ МВД Республики Казахстан, в котором указывается куда, к какому сроку, в каком количестве и по каким видам экспертиз представляются заключения на рецензирование.
      Для рецензирования представляются копии заключений экспертов с фототаблицами и постановлениями (определениями) об их назначении по наиболее сложным (многообъектным, преимущественно идентификационным) экспертизам и исследованиям.
      2.4.4. Рецензия должна отражать результаты всестороннего анализа заключения и содержать его оценку как по существу исследования, так и по форме. В рецензии:
      2.4.4.1. Оценивается качество исследования, его полнота, правильность выбора методов и криминалистических средств, соблюдение последовательности и технических условий применения методов, умение эксперта выделять идентификационные признаки, полно, правильно их описывать и оценивать, качество и наглядность иллюстрированных материалов, соответствие выводов вопросам, поставленным перед экспертом, обоснованность выводов.
      2.4.4.2. Даются рекомендации по устранению выявленных недостатков, повышению качества производства экспертных исследований и их оформлению.
      2.4.5. Рецензии составляются в двух экземплярах. Первый экземпляр направляется в подразделение, представившее материалы, второй остается в экспертно-криминалистическом подразделении, в котором проводилось рецензирование.
      2.4.6. Рецензии, поступившие в экспертно-криминалистическое подразделение, обсуждаются на служебных совещаниях или на занятиях в системе служебной подготовки с целью устранения выявленных недостатков в проведении исследований и составлении заключений эксперта.
      2.4.7. В случае обнаружения при рецензировании заключений экспертом ошибочных выводов, грубого нарушения методики исследования, требований уголовно-процессуального законодательства рецензия направляется в Экспертно-квалификационную комиссию МВД Республики Казахстан для решения вопроса о лишении эксперта права производства экспертиз.

                  3. Применение криминалистических
                   средств и методов по заданиям
                      розыскных подразделений

3.1. Порядок и формы применения криминалистических
средств и методов

      3.1.1. Работники экспертно-криминалистических подразделений применяют криминалистические средства и методы на основании письменных заданий руководителей розыскных подразделений. Регистрация участия специалиста в ОРМ осуществляется в журнале (приложение 3).
      3.1.2. Основными формами применения криминалистических средств и методов являются:
      3.1.2.1. Исследование различных вещественных объектов в целях выявления криминалистических признаков, имеющих значение для раскрытия преступления и установления личности преступника. Регистрация материалов, поступивших на исследование, осуществляется в журнале ф. N 4.
      3.1.2.2. Составление розыскных таблиц с использованием криминалистической информации о лицах, предметах, орудиях преступления и т.д.
      3.1.2.3. Составление субъективных портретов с использованием криминалистической техники.
      3.1.2.4. Оказание в отборе образцов для сравнительного исследования.
      3.1.2.5. Участие в разработке розыскных версий на основании криминалистического изучения следов и вещественных доказательств.
      3.1.2.6. Использование криминалистических картотек и коллекций экспертно-криминалистических подразделений.
      3.1.3. Применяемые криминалистические средства и методы должны: не причинять вреда здоровью и законным интересам граждан; обеспечивать достоверность получаемых результатов; гарантировать сохранность объектов, которые могут приобрести доказательственное значение по уголовному делу.
      3.1.4. О результатах применения криминалистических средств и методов работников экспертно-криминалистического подразделения составляется справка, которая вместе с полученными материалами передается в соответствующее розыскное подразделение.
      Копии справок хранятся в специальном деле экспертно-криминалистического подразделения.

3.2. Производство исследований

      3.2.1. В экспертно-криминалистических подразделениях органов внутренних дел проводятся исследования по розыскным материалам для органов внутренних дел. По разрешению руководства МВД, УВД, УВДТ такие исследования могут проводиться для органов национальной безопасности. Основанием для производства исследований являются письменные задания руководителей розыскных подразделений.
      Примечание.
      Исследования анонимных писем проводятся только по уголовным делам и розыскным материалам.
      3.2.2. Исследование проводится работником, имеющим свидетельство на право производства соответствующих экспертиз. Требования к исследованиям те же, что и к судебным экспертизам (см. приложение 2 к приказу).
      3.2.3. Срок проведения исследования не должен превышаться 20 суток, если иной не согласован с работником розыскного подразделения, представившим соответствующее задание.
      3.2.4. Работник экспертно-криминалистического подразделения при выполнении исследования применяет только методы, которые не вызывают изменения вида и свойства объектов исследования, не влекут их утраты и не исключают возможности последующего экспертного исследования.

      Если проведение исследования невозможно без изменения внешнего вида объекта или частичного его расходования, оно может выполняться только после согласования с лицом, поручившим исследование, о чем указывается в справке о результатах исследования.
      3.2.5. Результаты исследований оформляются справкой, которая подписывается экспертом, проводившим исследование. В справке указывается:
     - перечень объектов, представленных на исследование;
     - ответы на поставленные вопросы;
     - фамилия и инициалы эксперта, выполнившего исследование.
     К справке прилагаются фототаблицы, схемы, чертежи.
     3.2.6. В случаях, когда исследование невозможно без применения методов, изменяемых внешний вид объектов или сопровождающихся полным или частичным разрушением объекта исследования, дополнительно фиксируется, в том числе фотографированием, первоначальное состояние, проводится изложение процесса исследования с указанием применявшихся методик и результатов их оценки, а также указывается характер произведенных изменений и количество израсходованного материала.

3.3. Криминалистические учеты
и справочно-информационные фонды МВД-УВД

      3.3.1. Экспертно-криминалистические подразделения УВД, УВДТ, ГОРОЛОВД ведут оперативно-криминалистические картотеки и коллекции: дактилоскопические; микрообъектов; следов орудий взлома; следов подошв обуви; следов протекторов и шин автомототранспортных средств; микрообъектов; фото- и видеотеки лиц, состоящих на учете в милиции; фонотека по нераскрытым преступлениям; поддельных медицинских рецептов на получение наркотических и сильнодействующих лекарственных препаратов и образцов почерка лиц, занимающихся их подделкой; субъективных портретов неустановленных преступников; а также информационно-справочные коллекции (картотеки) огнестрельного оружия и боеприпасов, холодного оружия; рельефных подошв обуви; инструментов, используемых при взломах; лакокрасочных покрытий, фарного стекла; протекторов шин автотранспортных средств; наркотических веществ кустарного и фабричного изготовления.
      По решению руководства УВД, УВДТ с учетом специфики оперативной обстановки в регионе могут быть созданы и другие картотеки и коллекции.
      3.3.2. В ЭКУ МВД Республики Казахстан ведутся республиканские криминалистические учеты:

      - коллекция пуль, гильз и патронов со следами оружия, изъятых с мест нераскрытых преступлений;
      - фонотека по нераскрытым преступлениям;
      - картотека поддельных бумажных денег и ценных бумаг;
      - картотека поддельных металлических денег;
      - картотека поддельных документов, выполненных с использованием средств полиграфии;
      - картотека следов рук, изъятых с мест нераскрытых преступлений (по тяжким видам);
      - справочная коллекция (картотека) холодного оружия;
      - справочная коллекция (картотека) огнестрельного оружия и боеприпасов;
      - справочная коллекция (картотека) наркотических веществ (кустарного и фабричного изготовления).
      Справочная коллекция поддельных бумажных и металлических денежных знаков всех стран.
      По решению руководства МВД могут быть созданы и другие картотеки и коллекции.

3.3.3. Организация и ведение оперативно-розыскных криминалистических карточек (коллекций) экспертно-криминалистические подразделения осуществляют во взаимодействии с оперативно-розыскными и следственными подразделениями. В этих целях они анализируют совместно с этими подразделениями состояние и эффективность использования криминалистических картотек (коллекций) в раскрытии преступлений, разрабатывают и вносят на рассмотрение руководства органов внутренних дел предложения по улучшению их технической оснащенности, совершенствованию системы функционирования и повышению их результативности. Порядок ведения криминалистических учетов и справочно-информационных фондов изложены в "Наставлении по организации и ведению криминалистических учетов и справочно-информационных фондов МВД, ГУВД, УВД, УВДТ" (приложение 3 к приказу).

        4. Участие работников экспертно-криминалистических
           подразделений в выявлении и устранении условий,
                способствующих совершению преступлений

         4.1. Основными направлениями профилактической
                 работы экспертно-криминалистических
                       подразделений являются:

           4.1.1. Выявление условий, способствующих совершению преступлений, на основе анализа и обобщения практики производства экспертиз, участия в следственных действиях, применения криминалистических средств и методов по заданиям оперативно-розыскных подразделений.
           4.1.2. Определение возможных способов совершения преступлений с учетом использования преступниками технических средств и конструктивных недостатков мест хранения материальных и денежных средств.
           4.1.3. Участие в обучении должностных лиц заинтересованных министерств и ведомств способам распознавания фактов преступных проявлений, связанных с подделкой документов, ценных бумаг, вскрытием пломб, запирающих устройств и т.п.
           4.2. Условия, способствующие совершению преступлений, должны выявляться при производстве экспертиз как по заданиям лица или органа, назначивших экспертизу, так и по инициативе эксперта, и отражаться им в заключении.
           4.3. Анализ и обобщение практики производства экспертиз и участие работников экспертно-криминалистических подразделений в следственных действиях в целях профилактики преступлений проводятся по:
      4.3.1. Объектам исследования (видам вещественных доказательств) в целях определения круга объектов, защита которых должна быть улучшена, а надежность - повышена.
      4.3.2. Способам совершения преступлений - в целях их изучения и разработки средств, применение которых исключит возможность или затруднит совершение новых преступлений аналогичными способами, а также средств, повышающих возможность раскрытия таких преступлений.
      4.3.3. Видам преступлений - в целях разработки рекомендаций, имеющих значение для предупреждения определенных категорий преступлений.
      4.4. По результатам обобщения материалов экспертной практики экспертно-криминалистические подразделения совместно с заинтересованными службами разрабатывают предложения об устранении условий, способствующих совершению преступлений. При этом предлагаемые меры должны отвечать следующим требованиям:
      4.4.1. Основываться на фактическом материале, при необходимости подтверждаться экспериментальными исследованиями.
      4.4.2. Быть приемлемыми с экономической точки зрения, реально выполнимыми на данном уровне развития науки и техники.
      4.4.3. Не повторять требований действующих, но не выполняемых нормативных актов правил, инструкций, ГОСТов, технических условий и т.п.
      4.4.4. Быть безопасными для жизни и здоровья граждан.
      4.5. При составлении предложений дается детальная информация о выявленных условиях, способствующих совершению преступлений, аргументированное обоснование рекомендуемых мер. В необходимых случаях прилагаются схемы, чертежи, фотоснимки.
      4.6. Предложения за подписью руководителя экспертно-криминалистического подразделения представляются руководству отдела внутренних дел, МВД, УВД, УВДТ, а требующие решения в масштабе республики,- ЭКУ МВД Республики Казахстан.

                        5. Подготовка кадров
                    экспертно-криминалистических
                 подразделений, участие в обучении
                      работников других служб

5.1. Подбор и обучение работников экспертно-
криминалистических подразделений

      5.1.1. Должности руководителей экспертно-криминалистических подразделений МВД, УВД, УВДТ замещаются лицами с высшим образованием, проработавшими в экспертной службе не менее пяти лет и имеющими право на самостоятельное производство всех видов криминалистических экспертиз.
      Должности старших экспертов МВД, УВД, УВДТ замещаются лицами, имеющими высшее образование и экспертную подготовку. Должности экспертов УВД, УВДТ, старших экспертов и экспертов отделов внутренних дел замещаются лицами, имеющими высшее или среднее специальное образование и экспертную подготовку.
      В порядке исключения на должности старших экспертов и экспертов ГОРОЛОВД могут назначаться лица с высшим или средним специальным образование без экспертной подготовки. В этих случаях они в течение одного года обязаны пройти подготовку и в установленном порядке получить право производства не менее двух видов экспертиз (холодного оружия и дактилоскопии), в течение последующих четырех лет - всех остальных видов экспертиз.
      Должности техников-криминалистов замещаются лицами, имеющими среднее образование и прошедшими первоначальную подготовку по программе, утвержденной МВД Республики Казахстан.
      Примечание. В горрайлинорганах внутренних дел лица без экспертной подготовки до получения ими права производства экспертиз могут назначаться на должности помощников экспертов в счет должностей старших экспертов или экспертов.
      5.1.2. Право на производство экспертиз предоставляется Экспертно-квалификационной комиссией МВД Республики Казахстан и Государственной экзаменационной комиссией высшего учебного заведения МВД Республики Казахстан, осуществляющего подготовку экспертов-криминалистов.
      5.1.3. Экспертно-квалификационная комиссия МВД Республики Казахстан предоставляет право на производство всех видов экспертиз, выполняемых в экспертно-криминалистических подразделениях, лицам, назначенным на экспертные и руководящие должности экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел, прошедших стажировку и сдавших экзамены в порядке, предусмотренном настоящим Наставлением.
      5.1.4. Экспертам, прошедшим повышение квалификации на базе высших учебных заведений МВД Республики Казахстан и успешно сдавшим экзамены, право на производство экспертиз предоставляется решением Экспертно-квалификационной комиссии МВД Республики Казахстан по представлению этих учебных заведений.
      5.1.5. Обучение работников экспертно-криминалистических подразделений осуществляется в соответствии с требованиями нормативных актов МВД Республики Казахстан по профессиональной подготовке рядового и начальствующего состава органов внутренних дел.
      5.1.6. Экспертную или первоначальную подготовку в обязательном порядке проходят лица, назначенные на должности старших экспертов (экспертов), не имеющие такой подготовки или опыта практической работы в экспертно-криминалистических подразделениях.
      Она осуществляется:
      5.1.6.1. По месту службы путем самостоятельной учебы под руководством непосредственно начальника или наставника.
      5.1.6.2. В ЭКУ МВД Республики Казахстан и в учебных заведениях МВД Республики Казахстан.
      5.1.7. Самостоятельная учеба осуществляется по индивидуальному плану, утвержденному руководителем экспертно-криминалистического подразделения, в соответствии с программой подготовки экспертов, утвержденной МВД Республики Казахстан. В плане указываются темы, которые должны быть изучены, и задания для практических работ. При этом устанавливаются конкретные сроки выполнения каждого пункта плана.
      5.1.8. За работником, не имеющим экспертной подготовки, закрепляется эксперт-наставник из числа опытных работников. Наставник обязан составить план индивидуального обучения закрепленного за ним работника, оказывает ему помощь в освоении теоретического курса и приобретении практических навыков работы с криминалистической техникой, осуществлять контроль за выполнением индивидуального плана подготовки, докладывать руководству о ходе обучения. Наставник привлекает обучающегося к производству экспертиз и других работ.
      Примечание.
      В этих случаях копия заключения экспертиз подписывается наставником и обучающимся экспертом-стажером.
      5.1.9. Переподготовка экспертов осуществляется на базе ЭКУ и учебных заведений МВД Республики Казахстан. Она проводится по учебным планам программ, утверждаемым ЭКУ совместно с ГУКУЗ МВД Республики Казахстан.
      5.1.10. Повышение квалификации организуется для освоения новых методик исследования вещественных доказательств или получения права на производство других видов экспертиз. В этих целях эксперты направляются:
      - в ЭКУ МВД Республики Казахстан или в экспертно-криминалистические подразделения УВД, УВДТ;
      - на курсы учебных заведений других министерств и ведомств.
      5.1.11. Стажировка проводится в индивидуальном порядке в ЭКУ МВД Республики Казахстан или экспертно-криминалистических подразделениях УВД, УВДТ, определенных для этих целей ЭКУ МВД Республики Казахстан (приложения 5, 5а). В базовых отделах проводятся стажировки экспертов специальных лабораторий, обслуживаемых органов внутренних дел. На стажировку направляются работники:
      - вновь принятые на должность старшего эксперта (эксперта);
      - не имеющие права на производство экспертиз.
      Вновь принятые на экспертную должность работники направляются на стажировку только после прохождения ими самостоятельной подготовки.
      5.1.12. Содержание стажировки определяется типовыми программами самостоятельной подготовки экспертов, разработанными ЭКУ МВД Республики Казахстан.
      Продолжительность стажировки - до 30 дней.
      Организация стажировки возлагается на начальника экспертно-криминалистического подразделения, в котором она проводится.
      5.1.13. Для работника, назначенного на должность эксперта лаборатории по исследованию пищевых продуктов и не имеющего практических навыков производства экспертиз, стажировка организуется дважды. Первую стажировку он проходит в местной лаборатории исследования продуктов питания санитарно-эпидемиологической станции, вторую - в экспертно-криминалистическом подразделении ЭКУ МВД Республики Казахстан.
      5.1.14. Заявки на прохождение сборов в учебных заведениях и стажировки направляются руководителями экспертно-криминалистических подразделений в ЭКУ МВД Республики Казахстан один раз в год к 1 июля.
      5.1.15. ЭКУ МВД Республики Казахстан на основании поступивших заявок составляет план стажировки и утверждает его у руководства МВД Республики Казахстан. Копия плана высылается во все заинтересованные УВД, УВДТ. Она является основанием для направления работника на стажировку.
      5.1.16. В соответствии с планом стажировки руководитель экспертно-криминалистического подразделения высылает в стажирующее подразделение направление, в котором указывается должность, звание, фамилия, имя, отчество эксперта, срок работы в должности, количество и виды выполненных им экспертиз. К направлению прилагаются копии заключений (с фототаблицами) по исследованиям, в которых принимал участие работник, командируемый для прохождения стажировки. Копии таких заключений заверяются руководителем подразделения.
      По каждому виду экспертиз, право на производство которых желает получить работник, должны быть представлены копии не менее 5 заключений.
      5.1.17. Руководителем стажировки назначается работник, имеющий стаж экспертной работы не менее пяти лет и специализирующийся в производстве тех видов экспертиз, которые осваивает стажер.
      5.1.18. Руководитель стажировки:
      5.1.18.1. Совместно со стажером разрабатывает индивидуальный план, в котором указывается содержание работ, время их выполнения, и представляет его на утверждение руководителю экспертно-криминалистического подразделения, осуществляет контроль за ходом выполнения плана стажировки (приложение 6).
      5.1.18.2. Оказывает стажеру необходимую практическую и методическую помощь, рецензирует представленные стажером копии заключений, оценивает работу стажера и готовит заключение по результатам стажировки с выводами, к производству каких видов экспертиз стажер может получить допуск (приложение 7).
      5.1.19. Стажер за время стажировки выполняет не менее 5 экспертиз по тому виду исследований, право на производство которого он готовится получить, участвует в осмотрах мест происшествий и иных следственных действий.
      По окончании стажировки стажер представляет отчет о проделанной работе, сдает экзамены в объеме соответствующего раздела программы самостоятельной подготовки, утвержденной МВД Республики Казахстан.
      5.1.20. Экзамены принимает постоянно действующая экзаменационная комиссия, состав которой утверждается Министром внутренних дел Республики Казахстан.
      В комиссию входят руководитель (председатель) и три работника экспертно-криминалистического подразделения.
      Результаты экзаменов оформляются протоколом экзаменационной комиссии (приложение 8).
      Материалы стажировки высылаются в экспертно-криминалистическое подразделение по месту работы стажера.
      5.1.21. Лишение права на производство одного или всех видов экспертиз может быть произведено только по решению Экспертно-квалификационной комиссии МВД Республики Казахстан в случаях грубых нарушений при производстве экспертиз:
      - требований уголовно-процессуального законодательства;
      - методик исследования вещественных доказательств, повлекших ошибочные выводы.
      5.1.22. Работники экспертно-криминалистических подразделений, являющиеся выпускниками отделения подготовки экспертов-криминалистов Высшей школы МВД Республики Казахстан, допускаются к самостоятельному участию в качестве специалистов в осмотрах мест происшествий после прохождения ими стажировки по месту работы.
      5.1.23. Работники, назначенные на должность эксперта без специальной подготовки, допускаются к самостоятельному участию в качестве специалистов в осмотрах мест происшествий, иных следственных действиях, в применении криминалистических средств и методов по заданиям розыскных подразделений только после изучения ими правовых основ и методических материалов по этим линиям работы, прохождении стажировки в целях овладения практическими навыками. Результаты экзаменов оформляются протоколом (приложение 9), который приобщается к личному делу работника.
      5.1.24. Сотрудникам, успешно сдавшим экзамены, выдаются свидетельства установленного образца (приложение 10).

5.2. Участие в обучении работников
органов внутренних дел

      5.2.1. Работники экспертно-криминалистических подразделений принимают участие в обучении личного состава органов внутренних дел в целях повышения уровня их технико-криминалистической подготовки. Занятия проводятся по тематике, разработанной в соответствии с методическими рекомендациями МВД Республики Казахстан. В этих же целях по планам, утвержденным руководством органа внутренних дел, в экспертно-криминалистических подразделениях проводятся краткосрочные (3-5 - дневные) стажировки работников следственных и оперативно-розыскных подразделений.
      В зависимости от возможностей экспертно-криминалистических подразделений могут проводиться групповые или индивидуальные стажировки.
      5.2.2. Основной формой обучения является практические занятия в условиях, приближенных в реальной обстановке применения криминалистических средств и методов.
      5.2.3. Кроме работников экспертно-криминалистических подразделений, к проведению занятий могут привлекаться специалисты других министерств и ведомств. Регистрация занятий осуществляется в журнале (приложение 11).

             6. Обеспечение условий работы экспертно-
                 криминалистических подразделений.
                    Проверка и оказание помощи.
                      Учет работы и отчетность

6.1. Материально-техническое обеспечение
экспертно-криминалистических подразделений

      6.1.1. Обеспечение экспертно-криминалистических подразделений криминалистической техникой, расходными материалами, комплектующими изделиями, запасными частями для ремонта и докомплектования техники, спецодеждой и дополнительным обмундированием осуществляется довольствующим управлением военного и специального снабжения МВД Республики Казахстан в установленном порядке.
      Оборудование и приборы физико-химических, биологических и других специальных лабораторий поставляются в те подразделения, в составе которых имеются эксперты соответствующих специальностей и созданы необходимые технические условия для их эксплуатации.
      6.1.2. Аппаратура, приборы и принадлежности, предусмотренные табелем положенности, могут быть приобретены на месте по согласованию с Экспертно-криминалистическим управлением МВД Республики Казахстан.
      Экспертно-криминалистическим подразделениям разрешается приобретать расходные материалы и химическую посуду через местные торгующие организации в пределах ассигнований, выделенных для этих целей.
      6.1.3. Экспертно-криминалистические подразделения участвуют в распределении поступающей в МВД, УВД, УВДТ криминалистической техники, лабораторного оборудования и расходных материалов. Их получение, хранение и выдачу производят соответствующие хозяйственные подразделения.
      6.1.4. Экспертно-криминалистическое подразделение организует техническую эксплуатацию криминалистической техники, находящейся на вооружении экспертно-криминалистических подразделений горрайлинорганов внутренних дел, обеспечивает ее исправность и постоянную готовность к использованию, проведение мероприятий по сохранности техники, соблюдение сроков проведения технического обслуживания, ремонта и списания техники, ведение учетной и эксплуатационной документации.
      6.1.5. На каждое техническое средство, предназначенное для экспертно-криминалистических подразделений горрайлинорганов внутренних дел, в МВД, УВД, УВДТ заполняются два экземпляра учетной карточки (приложение 12). Один экземпляр карточки хранится в экспертно-криминалистическом подразделении МВД, УВД, УВДТ, а другой вместе с техническом средством передается в горрайлинорган.
      6.1.6. Оплата за мытье химической, фотографической посуды и приспособлений производится эксперту, выполняющему эту работу по функциональным обязанностям, в пределах ассигнований, выделенных на содержание криминалистической техники по смете органов МВД, в размере 10 % месячного должностного оклада. За стирку спецодежды по трудовому соглашению или в бытовых организациях - за счет и в пределах средств, выделенных по смете органов МВД Республики Казахстан.
      Оплата микродонорам за каждое взятие крови для экспертиз и исследований производится в соответствии с письмом Министерства здравоохранения Республики Казахстан. Оплата справочников, учебной литературы производится за счет средств. выделяемых на приобретение специальной литературы по смете органов МВД Республики Казахстан.
      6.1.7. Расходы по приобретению объектов для справочных коллекций огнестрельного и холодного оружия, боеприпасов, обуви, бланков документов, изготовленных полиграфическим способом, и т.д. относятся за счет средств сметы МВД Республики Казахстан.

6.2. Условия труда, требования к
оборудованию лабораторий и техника безопасности

      6.2.1. Экспертно-криминалистические подразделения размещаются в помещениях, удовлетворяющих требованиям соответствующих строительных норм и правил, обеспечивающих безопасную эксплуатацию и сохранность оборудования.
      6.2.2. Отдельные помещения выделяются для фотолаборатории, производства химических, физических, пищевых, биологических и других специальных исследований. В соответствии с фактической потребностью в них должно быть предусмотрено:
      - энергоснабжение (переменный и постоянный ток);
      - подводка сжатого воздуха, вакуума и газа, холодной и горячей воды;
      - защита от электромагнитных полей, вибраций, шума;
      - электрозаземление;
      - местная вентиляция (помимо общей приточно-вытяжной) для отсоса воздуха из вытяжных шкафов.
      В помещениях, где ведутся работы на рентгеновских аппаратах, установках для ядерно-физических исследований, обеспечивается противолучевая защита.
      6.2.3. Экспертно-криминалистические подразделения МВД, УВД, УВДТ обеспечиваются тиром для экспериментального отстрела поступившего на экспертизу огнестрельного оружия. Он оборудуется в цокольной или иной части здания, в изолированном помещении, не имеющем окон.
      При устройстве тира обеспечиваются:
      - облицовка стен деревом для исключения возможности рикошета;
      - акустическая обработка помещения в соответствии со строительными нормами и правилами;
      - приточно-вытяжная вентиляция для очистки помещения от пороховых газов;
      - установка охранной, противопожарной сигнализации, средств пожаротушения.
      В оснащении тира входит: установка для производства стрельбы, пулеприемник, пулеловитель, стол для разборки и чистки оружия, стол эксперта, телефон, микроскоп типа МБС-2, аптека с набором медикаментов.
      6.2.4. В экспертно-криминалистических подразделениях, выполняющих автотехнические экспертизы, предусматриваются дополнительные помещения - боксы для производства исследований транспортных средств, их агрегатов, механизмов, узлов, деталей. Конструкция бокса должна обеспечивать свободный въезд и размещение в нем транспортного средства любого типа (исключая городской электротранспорт), без прицепных устройств, возможность производства монтажно-демонтажных работ. В помещении бокса предусматривается подводка электроэнергии, водоснабжение и отопление.
      В оснащение бокса входит специальное диагностическое, подъемно-транспортное и иное оборудование в соответствии с табелем положенности.
      6.2.5. В каждом экспертно-криминалистическом подразделении в общедоступном месте хранятся:
      - аптечка с набором медицинских препаратов и перевязочных средств;
      - средства пожаротушения;
      - средства защиты от поражения электрическим током (изолирующие подставки, коврики, резиновые перчатки, калоши);
      - инструкции по технике безопасности работы на каждой единице оборудования и справочники по технике безопасности и производственной санитарии.
      Специализированные физико-химические и ядерно-физические лаборатории оснащаются индивидуальными средствами защиты при работе с химическими веществами, источниками ионизирующих излучений.
      6.2.6. Работники экспертно-криминалистических подразделений обязаны:
      6.2.6.1. Знать и выполнять действующие нормы и правила техники безопасности при эксплуатации электроприборов, рентгеновских установок и другой аппаратуры, при работе с химическими веществами, в том числе ядовитыми, взрыво- и пожароопасными, при пользовании аппаратами, работающими под давлением, баллонами со сжатым или сжиженным газом и пр.
      6.2.6.2. Не приступать к работе на приборах, установках и иной аппаратуре, не прошедших государственную или ведомственную, а также метрологическую проверку. В случаях обнаружения неисправностей, представляющих опасность для здоровья или жизни людей, принимать меры к устранению в пределах правил техники безопасности.
      6.2.6.3. Соблюдать правила пожарной безопасности и уметь применять средства пожаротушения.
      6.2.6.4. Владеть приемами оказания первой доврачебной помощи при несчастных случаях.
      6.2.6.5. Регулярно проходить инструктаж по технике безопасности, гигиене труда, пожарной безопасности.
      6.2.7. Работники экспертно-криминалистических подразделений допускаются к работе с техническими средствами только после сдачи зачета по технике безопасности.
      В каждом экспертно-криминалистическом подразделении ведется журнал учета мероприятий по технике безопасности.
      6.2.8. О случаях производственного травматизма, повлекших потерю трудоспособности работника, немедленно сообщается в ЭКУ МВД Республики Казахстан.

                   6.3. Проверка работы экспертно-
                   криминалистических подразделений
                  и оказание им практической помощи

      6.3.1. В целях проверки работы экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел и оказания им практической помощи работники экспертно-криминалистических аппаратов МВД, УВД, УВДТ выезжают на места в соответствии с планами работы.
      6.3.2. В процессе проверки изучаются:
      6.3.2.1. Состояние работы по выполнению требований приказов и указаний, организации эффективного использования криминалистических средств и методов для достижения конечных результатов предупреждения, выявления, раскрытия и расследования преступлений.
      6.3.2.2. Данные об эффективности и качестве работы экспертно-криминалистического подразделения: результативность участий работников в качестве специалистов при проведении следственных действий; эффективность использования криминалистических картотек и коллекций; сроки, качество, результативность экспертиз и исследований; содержание и результаты профилактической работы; состояние изучения и внедрения передового опыта других экспертно-криминалистических подразделений.
      6.3.3. При выявлении недостатков вскрываются причины, оказывается помощь руководителю проверяемого подразделения в их устранении.
      6.3.4. Результаты проверки оформляются справкой, в которой указываются:
      6.3.4.1. Сведения о результатах работы экспертно-криминалистического подразделения за проверяемый период.
      6.3.4.2. Установленные в ходе проверки недостатки и их причины.
      6.3.4.3. Оценка организации работы экспертно-криминалистического подразделения и его руководителя.
      6.3.4.4. Имеющийся передовой опыт работы и рекомендации по его распространению.
      6.3.4.5. Принятые на месте меры и проделанная работа по устранению недостатков.
      К справке прилагаются согласованные с руководством органа внутренних дел предложения по устранению выявленных недостатков.
      6.3.5. Оказание практической помощи в организации использования криминалистических средств и методов следственным и оперативно-розыскным подразделениям МВД, УВД, УВДТ и отделам внутренних дел осуществляется по зонально-линейному принципу. Работник, закрепленный за соответствующим подразделением или отделом внутренних дел, обеспечивает информацией его сотрудников о возможностях экспертно-криминалистических подразделений в борьбе с преступностью, участвует в их технико-криминалистической подготовке, содействует внедрению в их работу передового опыта обнаружения, фиксации и исследования вещественных доказательств.
      Примечание. В экспертно-криминалистических подразделениях отделов внутренних дел со штатом менее трех человек закрепление работников за подразделениями не производится.
      6.3.6. Оказание помощи проверяемым подразделениям осуществляется непосредственно на месте путем:
      6.3.6.1. Организации проверок по криминалистическим картотекам и коллекциям.
      6.3.6.2. Производства наиболее сложных экспертиз и исследований.
      6.3.6.3. Проведение контрольных выездов на места происшествий с последующим анализом действий специалиста.
      6.3.6.4. Рецензирования заключений экспертов.
      6.3.6.5. Проведения занятий по изучению новых методов обнаружения, фиксации, изъятия и исследования вещественных доказательств, передового опыта использования криминалистических средств и методов.
      6.3.6.6. Разработки мер по улучшению организации работы экспертно-криминалистического подразделения.
      6.3.7. В справке по оказанию помощи указывается о проделанной в командировке работе, а также перечень приложенных мероприятий по совершенствованию работы экспертно-криминалистического подразделения.

6.4. Учет работы

      6.4.1. В экспертно-криминалистических подразделениях для учета работы ведутся следующие журналы регистрации:
      6.4.1.1. Участия работников экспертно-криминалистического подразделения в качестве специалистов в осмотрах мест происшествий (приложение 1).
      6.4.1.2. Участия работников экспертно-криминалистического подразделения в следственных действиях, применения криминалистических средств и методов по заданиям оперативно-розыскных подразделений (приложения 2, 3).
      6.4.1.3. Материалов, поступивших на экспертизу и исследование (приложение 4).
      6.4.1.4. Объектов, помещенных в картотеку, коллекцию (см. Наставление по работе с учетами). (Приложение к настоящему приказу).
      6.4.1.5. Проверок по криминалистическим картотекам и коллекциям, в которых указывается: краткая фабула дела, когда, откуда, какие и сколько объектов поступило для проверки, результаты проверки (ведется в произвольной форме по каждому виду учета).
      6.4.1.6. Фоторабот и расхода фотоматериалов (приложение 13).

7. Научно-исследовательская деятельность
экспертно-криминалистических подразделений

      7.1. Организация проведения научных исследований и разработок по проблемам применения криминалистических средств и методов для обнаружения, фиксации, изъятия, исследования и использования доказательств в предупреждении, раскрытии и расследовании преступлений.
      7.2. Научно-исследовательская работа, направленная на разработку теоретических проблем судебной криминалистической экспертизы и новых методов и методик исследования судебных доказательств.
      7.3. Выполнение поисковых и прикладных научных исследований по:
      - ведению и использованию криминалистических картотек и коллекций в раскрытии преступлений;
      - совершенствованию форм и методов экспертно-криминалистической деятельности при технико-криминалистическом обеспечении следственных действий и оперативно-розыскных мероприятий.
      7.4. Организация и координация проведения в органах внутренних дел научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ по разработке методов и технических средств, необходимых для технико-криминалистического обеспечения борьбы с преступностью.
      7.5. Осуществление авторского сопровождения внедрения законченных научных разработок в экспертно-криминалистических подразделениях органов внутренних дел.
      7.6. Организация подготовки научных кадров по направлениям деятельности экспертно-криминалистических подразделений. Осуществление научно-технического сотрудничества с научно-исследовательскими институтами, учреждениями и лабораториями других министерств и ведомств Республики Казахстан, а также с зарубежными организациями по своему профилю.
      7.7. Издание по результатам научно-исследовательской работы методических пособий, рекомендаций, статей, информационных материалов по вопросам судебной экспертизы и технико-криминалистического обеспечения следственных действий и оперативно-розыскных мероприятий.
      Проведение конференций, научно-практических семинаров, совещаний по указанным проблемам.

Приложение 1
к наставлению

Приложение 2
к наставлению

                               ЖУРНАЛ
                  регистрации участия сотрудников
                 криминалистического подразделения
               в качестве специалистов в производстве
                       следственных действий

(т а б л и ц а)

1 - NN пп.

2 - Наименование следственного действия

3 - Дата проведения следственного действия

4 - Место проведения следственного действия

5 - Фамилия ответственного за проведение следственного действия
и фамилия участвовавшего специалиста

6 - Состав преступления или обстоятельства происшествия, номер
уголовного дела

7 - Какие действия выполнены специалистом в ходе следственного
действия

8 - Какие вещественные доказательства изъяты и кому переданы

9 - Сведения о поступлении вещественных доказательств на
экспертизу или исследование.

10 - Примечание
-------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8
-------------------------------------------------------------------

                                                Приложение 3
                                                к наставлению

                                                секретно
                                                (по заполнении)

                               ЖУРНАЛ
                  регистрации участия сотрудников
                 криминалистического подразделения
                в оперативно-розыскных мероприятиях

(т а б л и ц а)

1 - NN пп.

2 - Дата проведения оперативно-розыскного мероприятия

3 - N дела оперативно-розыскного учета, наименование дела или
характер оперативно-розыскного мероприятия

4 - Фамилия ответственного за проведение оперативно-розыскного
мероприятия и фамилия участвовавшего специалиста

5 - Характер осуществляемого оперативно-розыскного мероприятия

6 - Какие действия выполнены специалистом в ходе розыскного
мероприятия

7 - Результаты участия специалиста в оперативно-розыскном
мероприятии

8 - Примечание
-------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8
-------------------------------------------------------------------

Приложение 4
к наставлению

                               ЖУРНАЛ
                регистрации материалов, поступивших
                    на экспертизу и исследование
                          (т а б л и ц а)

1 - N по порядку (он же номер заключения эксперта или справки об исследовании)

2 - Дата поступления

3 - Откуда поступили материалы

4 - Состав преступления, номер дела (уголовного или оперативного учета)

5 - Вид экспертизы (исследования)

6 - Что поступило на экспертизу (исследование)

7 - Фамилия и инициалы эксперта, выполнившего экспертизу
(исслед.)

8 - Краткие выводы

9 - Установлено лиц, причастных к совершению преступления

10 - Способствовали ли результаты экспертизы раскрытию
преступления

11 - Дата и номер исходящего документа или расписка в получении
заключения (справки) и вещественных доказательств

12 - Примечание
-------------------------------------------------------------------
1| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12
-------------------------------------------------------------------

Приложение 5
к наставлению

                              ПЕРЕЧЕНЬ
            органов внутренних дел, в которых разрешено
           проведение стажировок экспертов для подготовки
            и получения права на производство экспертиз
___________________________________________________________________
NN пп | Наименование ОВД        | Виды экспертиз
-------------------------------------------------------------------
1.    МВД Республики Казахстан Все виды криминалистических
                                  и специальных экспертиз

2.    УВД г. Алматы             Осмотр мест происшествий,
                                  исследование холодного
                                  оружия, дактилоскопическая,
                                  трасологическая,
                                  баллистическая, физико-
                                  химическая

3.    УВД Восточно-             Осмотр мест происшествий,
        Казахстанской             исследование холодного
        области                   оружия, дактилоскопическая,
                                  трасологическая, пищевая.

4.    УВД Карагандинской        Осмотр мест происшествий,
        области                   исследование холодного
                                  оружия, дактилоскопическая,
                                  химическая, пищевая

5.    УВД Павлодарской          Осмотр мест происшествий,
        области                   исследование холодного
                                  оружия, дактилоскопическая,
                                  трасологическая

6.    УВД Западно-              Осмотр мест происшествий,
        Казахстанской             исследование холодного
        области                   оружия, дактилоскопическая,
                                  физико-химическая

7.    УВД Акмолинской           Осмотр мест происшествий,
        области                   исследование холодного оружия,
                                  дактилоскопическая,
                                  биологическая

8.    УВД Шымкентской           Осмотр мест происшествий,
        области                   исследование холодного
                                  оружия, дактилоскопическая,
                                  трасологическая

Приложение 5а
к наставлению

                              ПЕРЕЧЕНЬ
                   кустовых (базовых) экспертно-
               криминалистических отделов МВД, УВД и
              обслуживаемых ими органов внутренних дел
___________________________________________________________________
NN пп| МВД, УВД, где функционирует|   Обслуживаемые органы
     |   кустовая лаборатория     |     внутренних дел
-------------------------------------------------------------------

1.    МВД Республики Казахстан    МВД Республики Казахстан
        Взрывотехническая           УВД г.Алматы
        лаборатория                 УВД Актюбинской области
                                    УВД Алматинской области
                                    УВД Атырауской области
                                    УВД Жамбылской области
                                    УВД Кзыл-Ординской области
                                    УВД Мангистауской области
                                    УВД Талдыкорганской области
                                    УВД Западно-Казахстанской обл.
                                    УВД Ю-Казахстанской области

2.    УВД Карагандинской          УВД Карагандинской области
        области                     УВД В-Казахстанской
                                    области

        Взрывотехническая           УВД Жезказганской области
        лаборатории                 УВД Кокчетавской области
                                    УВД Кустанайской области
                                    УВД Павлодарской области
                                    УВД С-Казахстанской
                                    области
                                    УВД Семипалатинской области
                                    УВД Тургайской области
                                    УВД Целиноградской области

3.    МВД Республики Казахстан    МВД Республики Казахстан
        Кустовые: ботаническая,     Все УВД, УВДТ
        почвоведческая,
        фоноскопическая
        лаборатории

Приложение 6
к наставлению

ПЛАН

стажировки эксперта ____________________________________
(звание, фамилия, имя, отчество)

в криминалистическом подразделении ______________________
(министерства, управления внутренних дел)

Ответственный
за проведение стажировки

Стажер

СОГЛАСЕН

Начальник
_______________19___г.

Приложение 7
к наставлению

ЗАКЛЮЧЕНИЕ
по результатам стажировки

_______19__г. гор._____________

     В__________________________________________________________
                          (наименование
________________________________________________________________
                 криминалистического подразделения)
с_________________________по_________________19__г.
проходил стажировку_____________________________________________
________________________________________________________________
     (должность, место работы, звание, фамилия, имя, отчество)
________________________________________________________________

За время стажировки тов.__________________________ выполнил
________________________________________________________________
(перечислить экспертизы и исследования)
________________________________________________________________

ВЫВОДЫ:
Тов. __________________________________обладает необходимыми
теоретическими знаниями и практическими навыками в производстве
следующих видов экспертиз:______________________________________
________________________________________________________________

Замечания и рекомендации:__________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________

Ответственный
за проведение стажировки

СОГЛАСЕН

Начальник
________________19___г.

Приложение 8
к наставлению

ПРОТОКОЛ
заседания экзаменационной комиссии

______________19___г. гор._____________

Экзаменационная комиссия в составе председателя _________
______________________________________________________________
и членов _____________________________________________________
______________________________________________________________

приняла экзамен у _______________________________________
______________________________________________________________
(должность, место работы, звание, фамилия, имя, отчество)
______________________________________________________________
______________________________________________________________

Тов. ___________________________показал следующие знания:

    Судебная фотография             _______________________
    Дактилоскопия                   _______________________
    Почерковедение                  _______________________
    Техническое исследование
    документов                      _______________________
    Трасология (следоведение)       _______________________
    Судебная баллистика             _______________________

Председатель
экзаменационной комиссии _______________________

                 Члены:             _______________________
                                    _______________________
                                    _______________________
                                    _______________________

Приложение 9
к наставлению

ПРОТОКОЛ
экзаменационной комиссии

________________19___г.

     Комиссия в составе начальника (заместителя)_________________
_________________________________________________________________
     (наименование экспертно-криминалистического подразделения)
___________________________________________________председатель
                  (звание, фамилия, имя, отчество)
__________________________________________________________________
_____________________________________________________________члены
приняла экзамены у _______________________________________________
                   (должность, звание, фамилия, имя, отчество)
по курсу правовой, теоретической и практической подготовки
специалиста-криминалиста.

При этом тов. ______________________________показал следующие
знания:

Основы уголовно-процессуального
законодательства _________________
(оценка)

Теория и практика участия в осмотрах
мест происшествий и иных
следственных действиях _____________________

Теория и практика применения
криминалистических средств
и методов по заданиям
оперативно-розыскных
подразделений _____________________

ЗАКЛЮЧЕНИЕ

На основании результатов экзаменов тов. _____________________
_______________________разрешается самостоятельное участие в
осмотрах
мест происшествий и иных следственных действиях, применение
криминалистических средств и методов по заданиям
оперативно-розыскных подразделений.

Председатель комиссии _____________________________
(звание, фамилия, имя, отчество)

Члены комиссии ____________________________
____________________________19___г.

Приложение 10
к наставлению

(г е р б)

СВИДЕТЕЛЬСТВО

МВД Республики Казахстан

СВИДЕТЕЛЬСТВО
N

     Выдано тов.__________________________________________________
     в том, что ему (ей) решением Экспертно-квалификационной
     комиссии МВД Республики Казахстан

                             предоставлено
     право производства __________________________________________
     _____________________________________________________________
     ____________________________экспертиз

Председатель комиссии

М.П.

Секретарь

___________________19___г.

город Алматы Регистрационный N

предоставлено

право производства_________________________________________
_________________________________________экспертиз.

Председатель комиссии

М.П.

_______________19___г.

город Алматы Регистрационный N

                            предоставлено
     право производства__________________________________________
     ____________________________________________________________
     ________________________________________экспертиз

Председатель комиссии

М.П.

Секретарь

__________________19___г.

город Алматы Регистрационный N

Приложение 11
к наставлению

                               ЖУРНАЛ
                    регистрации занятий, проведенных
              с личным составом органов внутренних дел

(таблица)
1 - NN пп.

2 - Дата проведения занятия

3 - Место проведения занятия

4 - Тема занятия

5 - Форма проведения занятия

6 - Количество затраченных часов

7 - С кем проводилось занятие

8 - Количество присутствующих на занятии

9 - Должность, фамилия, имя, отчество проводившего занятие

10 - Примечание
-------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10
-------------------------------------------------------------------

Приложение 12
к наставлению

____________________________________________________________
(наименование органа внутренних дел)

                           УЧЕТНАЯ КАРТОЧКА
     ____________________________________________________________
        (наименование технического средства - прибор, аппарат,
     ____________________________________________________________
                         машина, устройство)
     ____________________________________________________________
                    (номер технического средства)
     ____________________________________________________________
          (перечень сменных узлов и приспособлений, входящих
     ____________________________________________________________
    в комплект технического средства, - объектив, штатив, насадка,
     ____________________________________________________________
               микрофон и т.д., с указанием их номеров)
     ____________________________________________________________
        (стоимость технического средства с комплектом узлов и
     ____________________________________________________________
                           приспособлений)
     ____________________________________________________________
                     (дата ввода в эксплуатацию)

     (дата списания технического средства, наименование документа
     ____________________________________________________________
                      о списании, номер и дата)

            Подпись лица,
     получившего техническое средство____________________________
     ____________________19___г.

(оборотная сторона учетной карточки)

Сведения о ремонте технического средства

Приложение 13
к наставлению

ЖУРНАЛ
регистрации фоторабот и расхода фотоматериалов

(т а б л и ц а)

1 - N пп. (он же архивный негатива)

2 - Дата поступления задания и номер входящего документа

3 - Орган внутренних дел, из которого поступило задание, и
линия работы (Крим. милиция, СУ, ГАИ и т.д.)

4 - Содержание работы, наименование мероприятия (экспертиза,
следственное действие, оперативно-розыскное мероприятие, репродукция
для оперативной цели и т.д.)

     Объем работы:
     ------------
     5 - Количество объектов

6 - Изготовлено негативов

7 - Изготовлено отпечатков

     Расход фотоматериалов:
     ---------------------
     8 - Пленка

9 - Пластинки

10 - Бумага

11 - Дата выполнения работы. Дата направления, номер
исходящего документа или расписка в получении

                                            Приложение 2
                                к приказу МВД Республики Казахстан
                                     от 31 мая 1993 года N 210

                               ПОЛОЖЕНИЕ
                   о производстве криминалистических
                 экспертиз и исследований в экспертно-
               криминалистических подразделениях органов
                  внутренних дел Республики Казахстан

                            1. Общие положения
      1. Криминалистические экспертизы и исследования, производимые в экспертно-криминалистических подразделениях <*> органов внутренних дел, служат задачами выявления, раскрытия, расследования и предотвращения преступлений на основе строгого соблюдения законности.
      Экспертами могут быть лица, обладающие специальными познаниями в области науки и техники.
      Право производства судебных эспертиз в криминалистических подразделениях органов внутренних дел предоставлено Законом Республики Казахстан "Об органах внутренних дел Республики Казахстан N 1405-ХII от 23 июня 1992 года.
      Сноска. В дальнейшем криминалистические подразделения.
      2. Криминалистические экспертизы и исследования в системе органов Министерства внутренних дел производятся в экспертно-криминалистических подразделениях (управлениях, отделах, отделениях, группах, лабораториях) аппарата министерства, управлений внутренних дел, городских, районных, линейных отделов внутренних дел на основе и с соблюдением уголовно-процессуального законодательства, "Закона об органах внутренних дел Республики Казахстан", приказов МВД Республики Казахстан и настоящего Положения.
      Криминалистические экспертизы и исследования материалов, веществ и изделий, биологические, автотехнические, почвоведческие, пожарно-технические, взрыво-технические, фоновидеоскопические, по исследованию пищевых продуктов и др. проводятся только в криминалистических подразделениях, имеющих в своей структуре соответствующие лаборатории.
      3. Повторные криминалистически экспертизы <*> проводятся в Экспертно-криминалистическом управлении Министерства внутренних дел и в Казахском научно-исследовательском институте судебных экспертиз Министерства юстиции Республики Казахстан.
      Сноска. В последующем экспертиза.
      4. Экспертизы выполняются по уголовным делам на основании постановлений следователя, прокурора, лица, производящего дознание, и определения суда.
      5. В случаях, когда лицо, назначившее экспертизу, усмотрит, что производство экспертизы требует уничтожения, существенного повреждения или изменения первоначального состояния объекта, оно должно дать на это письменное согласие. Если такового нет, то эксперт обязан в 3-дневный срок уведомить об этом лицо, назначившее экспертизу, а производство экспертизы приостановить. В случае неполучения ответа в месячный срок материалы возвращаются без исполнения.
      6. Если в одном постановлении (определении) о назначении экспертизы содержатся вопросы, относящиеся к предмету различных экспертиз, или при одном постановлении (определении) о назначении первичной экспертизы поступает большое количество объектов, руководитель экспертно-криминалистического подразделения организует производство нескольких экспертиз, каждая из которых поручается отдельному эксперту с целью исследования определенных объектов.
      По результатам исследования каждый эксперт составляет отдельный акт или акт о невозможности дачи заключения.
      7. Если производство назначенной экспертизы в экспертно-криминалистическом подразделении не предусмотрено или для ее производства отсутствуют соответствующие специалисты или оборудование, об этом немедленно уведомляется лицо, назначившее экспертизу, а материалы экспертизы ему возвращаются. Здесь же указывается экспертное учреждение, где выполняются подобные экспертизы.
      8. Если эксперт пришел к выводу о необходимости представления дополнительных материалов, такие материалы запрашиваются по согласованию с руководителем экспертно-криминалистического подразделения у лица или органа, назначившего экспертизу, а срок производства экспертизы приостанавливается со дня истребования дополнительных материалов до их получения. В случае непредставления их в месячный срок материалы возвращаются без исполнения.
      9. Экспертизы производятся сотрудниками криминалистических подразделений, имеющими свидетельства на право производства экспертиз, выдаваемые экспертно-квалификационными комиссиями МВД и Министерством юстиции Республики Казахстан.
      10. Экспертизы выполняются в порядке очередности поступления материалов, кроме случаев, не терпящих отлагательства, в срок, не превышающий 20 дней. Этот срок может быть продлен руководителем криминалистического подразделения по предварительному согласованию с лицом или органом, ее назначившим.
      Срок производства экспертизы исчисляется со дня поступления материала в криминалистическое подразделение по день отправления заключения лицу или органу, назначившему экспертизу.
      Возможность срочного проведения экспертиз определяется руководителем криминалистического подразделения по согласованию с назначившим экспертизу лицом или органом.
      11. По окончании производства экспертизы вещественные доказательства и другие материалы вместе с актом эксперта высылаются или передаются с нарочным лицу или органу, назначившему экспертизу.
      Помещение вещественных доказательств в коллекции и картотеки криминалистических подразделений производится в порядке, предусмотренном ст. 60 ч. II УПК Казахской ССР.

II. Обязанности и права эксперта

12. Обязанности и права эксперта криминалистического подразделения МВД Республики Казахстан, а также взаимоотношения между ним и лицом, производящим дознание, следователем, прокурором и судом, складывающиеся в процессе производства экспертиз, определяются нормами уголовно-процессуального законодательства Республики Казахстан.

                          13. Эксперт обязан:
      а) явиться по вывозу лица, производящего дознание, следователя, прокурора, суда и дать правильное научно-обоснованное заключение по поставленным перед ним вопросам (ст. 55 УПК Казахской ССР);
      б) принять к исполнению производство экспертизы, поручаемой руководителем криминалистического подразделения;
      в) сообщить лицу, производящему дознание, следователю, прокурору, суду, руководителю криминалистического подразделения об обстоятельствах, указанных в законе, исключающих возможность его участия в данном деле в качестве эксперта (ст. 40 УПК Казахской ССР);
      г) сообщить в предусмотренной УПК форме лицу или органу, назначившему экспертизу, о невозможности дачи заключения, если поставленный вопрос выходит за пределы специальных познаний эксперта или представленные ему материалы недостаточны для дачи заключения (ст. 55 УПК Казахской ССР);
      д) явиться по вызову к следователю или в судебное заседание для разъяснения или дополнения данного им заключения (ст. 55 УПК Казахской ССР);
      е) по требованию лица, производящего дознание, следователя, прокурора давать подписку о неразглашении данных предварительного следствия (ст. 55 УПК Казахской ССР);
      ж) применять все рекомендуемые наукой криминалистической методы и имеющиеся в распоряжении эксперта технические средства для правильного и научно-обоснованного решения поставленных перед ним вопросов;
      з) выявлять при производстве экспертиз условия, способствующие совершению преступлений, представлять свои предложения по их устранению.

                          14. Эксперт вправе:
      а) знакомиться с материалами дела, относящимися к предмету экспертизы (ст. 55 УПК Казахской ССР);
      б) группировать поставленные перед экспертом вопросы, уточнять их формулировки, а при необходимости обращаться к лицу, назначившему экспертизу, за разъяснением их содержания;
      в) заявлять ходатайство о предоставлении ему дополнительных материалов, необходимых для дачи заключения (ст. 55 УПК Казахской ССР);
      г) отказаться от производства экспертизы ввиду недостаточности представленных ему материалов для дачи заключения или когда поставленные перед ним вопросы выходят за пределы его специальных познаний;
      д) с разрешения лица, производящего дознание, следователя, прокурора или суда присутствовать при производстве допросов и других следственных действий и задавать допрашиваемым вопросы, относящиеся к предмету экспертизы (ст. 55 УПК Казахской ССР);
      е) совещаться до дачи заключения с другими экспертами, если производство экспертизы поручено нескольким экспертам;
      ж) указывать отдельным приложением к заключению на обстоятельства, установленные при производстве экспертизы, имеющие значение для дела, по поводу которых ему не были поставлены вопросы;
      з) излагать при допросе свои ответы собственноручно (ст.ст. 149, 151, 173 УПК Казахской ССР);
      и) обжаловать в установленном порядке действия или решения лица, производящего дознание, следователя, прокурора и суда, нарушающие права эксперта. Жалоба на аналогичные действия и решения руководителя криминалистического подразделения направляется в вышестоящие экспертно-криминалистическое подразделение или в Экспертно-криминалистическое управление МВД Республики Казахстан.

                         15. Эксперт не вправе:
      - решать вопросы юридического характера, а также другие вопросы, выходящие за пределы специальных знаний эксперта;
      - использовать для обоснования своих выводов сведения или материалы, ставшие ему известными по данному делу из непроцессуальных источников;
      - самостоятельно отыскивать, изымать и использовать для производства экспертизы материалы, не представленные ему в установленном законом порядке;
      - исследовать сведения, не относящиеся к его специальным познаниям, хотя бы и почерпнутым из процессуальных источников.
      16. Эксперт дает заключение от своего имени и несет за него личную ответственность. Если при производстве экспертизы несколькими экспертами эксперты одной специальности придут к общему заключению, оно подписывается всеми экспертами. В случае разногласия между экспертами каждый эксперт дает заключение отдельно (ст. 56 УПК Казахской ССР).
      17. За недобросовестное, халатное отношение к исполнению экспертных обязанностей, нарушение сроков производства экспертиз, небрежное отношение к хранению объектов исследования, повлекшие их порчу или утрату, сотрудники криминалистических подразделений могут быть привлечены в установленном порядке к дисциплинарной, материальной, а при наличии к тому оснований - к уголовной ответственности.

III. Порядок производства экспертиз

      18. Основанием для производства экспертизы служит постановление лица, ведущего дознание, следователя, прокурора или определение суда, вынесенное в соответствии с нормами Уголовно-процессуального законодательства Казахской ССР.
      19. При производстве повторной экспертизы эксперт, кроме постановления и исследуемых материалов, должен иметь подлинник или копию акта первичной экспертизы.
      20. Получив постановление или определение суда о назначении экспертизы, руководитель криминалистического подразделения поручает ее проведение одному или нескольким экспертам с учетом их специализации и квалификации.
      Производство экспертизы двум или более экспертам поручается в случаях:
      а) прямого указания в постановлении или определении суда о назначении экспертизы (ст. 57 УПК Казахской ССР);
      б) необходимости привлечения для решения поставленных вопросов экспертов различных специальностей;
      в) в исключительных случаях, когда это не оговорено в постановлении и определении суда, будет признано необходимым руководителем криминалистического подразделения.
      21. По поручению лица, ведущего дознание, следователя, прокурора, суда руководитель криминалистического подразделения разъясняет экспертам их права и обязанности, предусмотренные ст. 55 УПК Казахской ССР, предупреждает об ответственности за отказ или уклонение от дачи заключения или за дачу заведомо ложного заключения по ст. ст. 187 ч. I и 193 ч. II УПК Казахской ССР, о чем отбирает подписку, которая вместе с актом эксперта направляется лицу или органу, назначившему экспертизу (ст. 95 УПК Казахской ССР).
      22. Дополнительная экспертиза поручается тому же или другому эксперту, повторная экспертиза поручается комиссии экспертов (ст. 57 УПК Казахской ССР).
      23. В процессе изучения материалов, присланных на исследование, эксперт обращает внимание на характер и целостность упаковки, ее размеры, имеющиеся надписи и оттиски печатей и штампов, выясняет, обеспечивает ли упаковка сохранность следов на вещественных доказательствах. Повреждения упаковки, позволяющие извлечь содержащиеся в ней объекты, или следы повторной упаковки отражаются в акте, составленном экспертом в присутствии других работников криминалистического подразделения. Один экземпляр акта прилагается к заключению эксперта.
      24. После вскрытия упаковки эксперт сверяет соответствие объектов их перечню, содержащемуся в постановлении о назначении экспертизы, тщательно осматривает и убеждается в их сохранности; выясняет, достаточен ли для дачи заключения объем имеющихся в его распоряжении материалов.
      В случае неполноты представленных материалов эксперт заявляет ходатайство о предоставлении ему дополнительных материалов. При получении сообщения о невозможности удовлетворения заявленного ходатайства эксперт проводит экспертиз по имеющемся у него материалам или материалы возвращаются с указанием причин невозможности дачи заключения.
      25. В целях сохранения вещественных доказательств при исследовании в первую очередь применяются методики, не связанные с их видоизменением и расходованием. Эксперт в процессе исследования должен экономно относиться к расходованию материала вещественного доказательства. Полное его расходование допускается лишь в случаях, когда без этого невозможно решить поставленные перед экспертом вопросы и по согласованию с лицом или органом, назначившим экспертизу.
      Неизрасходованная часть вещественных доказательств упаковывается, опечатывается и возвращается лицу или органу, назначившему экспертизу.
      26. Вещественные доказательства хранятся в условиях, исключающих их утрату и порчу, в частности:
      - драгоценные металлы и камни, изделия из них, государственные ценные бумаги, денежные знаки хранятся в опечатываемом сейфе;
      - наркотические, токсичные, сильнодействующие, легковоспламеняющиеся вещества хранятся отдельно от других вещественных доказательств в специальных опечатанных металлических шкафах. Доступ к ним разрешается только эксперту, которому поручено производство экспертизы;
      - огнестрельное оружие, боеприпасы и взрывчатые вещества хранятся в специально оборудованном помещении, имеющем прочные, обитые железом двери, неоткрывающиеся окна, исправные запоры и замки. Помещение должно быть оснащено необходимым противопожарным оборудованием и охранной сигнализацией. В проемах окон надежно закрепляются металлические решетки с ячейками 150х150 мм и диаметром прутка не менее 10 мм. Кроме решеток, устанавливаются металлические сетки с ячейками не более 15х15 мм, толщиной проволоки не менее 2,5 мм;
      - огнестрельное оружие, боеприпасы и взрывчатые вещества хранятся раздельно друг от друга в металлических шкафах.
      Ведение учета поступления и использования огнестрельного оружия и боеприпасов, а также ответственности за соблюдение установленного порядка их хранения включается в функциональные обязанности одного из работников экспертно-криминалистического подразделения.
      Огнестрельное оружие, боеприпасы и взрывчатые вещества выдаются по указанию руководителя экспертно-криминалистического подразделения лишь лицам, которым поручено исследование этих объектов.
      Порученное огнестрельное оружие, боеприпасы и взрывчатые вещества возвращаются экспертом в день выдачи независимо от окончания работы с ними.
      Оставление оружия, боеприпасов и взрывчатых веществ на рабочих местах на время перерывов в работе, а также вынос оружия из экспертно-криминалистического подразделения кроме как в места, предназначенные для экспериментальной стрельбы, запрещаются.
      В случае хищения или утраты оружия, боеприпасов, взрывчатых веществ и других вещественных доказательств руководитель экспертно-криминалистического подразделения обязан немедленно сообщить об этом руководству органа внутренних дел, а также лицу или органу, назначившему экспертизу.

                 27. После составления акта экспертизы:
      Вещественные доказательства и другие материалы вместе с заключением эксперта высылаются по почте или передаются с нарочным лицу, назначившему экспертизу, под расписку, удостоверяющую личность получателя, с обязательным указанием в журнале регистрации материалов.
      Изделия из драгоценных металлов и камней, другие ценности, ядовитые, наркотические, сильнодействующие, легковоспламеняющиеся, взрывоопасные вещества, громоздкие и хрупкие вещественные доказательства отправке по почте не подлежат, а возвращаются лицу, назначившему экспертизу, под расписку в журнале регистрации материалов, поступивших на экспертизу и и исследование.
      Оружие и боеприпасы передаются лицу, назначившему экспертизу, в порядке, установленном нормативными актами МВД Республики Казахстан.
      Скоропортящиеся пищевые продукты с согласия лица или органа, назначившего экспертизу, уничтожаются. Об этом указывается в заключении эксперта.
      Все подлежащие возвращению предметы (вещественные доказательства, образцы) упаковываются и опечатываются личной печатью эксперта, проводившего экспертизу, или криминалистического подразделения.
      Лицо, назначившее экспертизу, обеспечивает транспортировку вещественных доказательств, если они не могут пересылаться по почте.
      Передача вещественных доказательств для помещения в справочные коллекции и фонды экспертно-криминалистических подразделений производится по решению суда, рассмотревшего уголовное дело. До решения суда - по согласованию со следователем или лицом, проводящим дознание, по требованию которых (или суда) они незамедлительно выдаются.

IV. Акт экспертизы

      28. По результатам исследований эксперт по поставленным ему вопросам дает мотивированное заключение в акте (приложение 1), представляемом в письменной форме (ст. 173 УПК Казахской ССР).
      Каждая страница акта подписывается экспертом и заверяется оттиском круглой печати криминалистического подразделения.
      29. В акте должно быть указано следующее:

                            В водной части:
      а) наименование криминалистического подразделения, в котором произведена экспертиза и дата составления акта;
      б) фамилия, имя, отчество эксперта, выполнившего экспертизу, должность, образование, ученая степень и звание, специальность, стаж экспертной работы;
      в) основание для производства экспертизы (постановление лица, ведущего дознание, следователя, прокурора или определение суда);
      г) номер уголовного дела и краткие обстоятельства совершенного преступления, относящиеся к предмету экспертизы;
      д) перечень объектов, направленных на экспертизу;
      е) перечень вопросов, поставленных на разрешение эксперта.
      При повторной экспертизе в вводной части заключения указываются сведения об эксперте, проводившем первичную экспертизу, выводы первичной экспертизы, а также мотивы назначения повторной экспертизы.

              В исследовательской части акта излагается
                        процесс исследования:
      а) примененные при исследовании криминалистические средства, научные методы и полученные результаты;
      б) проведенные эксперименты: их цель, содержание, условия, количество, средства и методы, использование для фиксации их результатов;
      в) выявленные в результате исследования наиболее существенные признаки и свойства объектов;
      г) способы и приемы сравнительного исследования выявленных признаков, результаты оценки установленных между ними совпадений и различий.
      Процесс исследования по решению каждого вопроса, поставленного перед экспертом, излагается в отдельном разделе. При решении двух или более тесно связанных между собой вопросов или исследований однородных объектов (при многообъектных экспертизах) процесс и результаты исследования описываются в одном разделе. При многообъектных экспертизах этот раздел может быть изложен с применением различных форм, обеспечивающих полноту описания процесса исследования.

                          Заключительная часть
      Выводы эксперта формулируются на основе всестороннего, глубокого и объективного анализа и синтеза результатов, полученных при исследовании вещественных доказательств. При обосновании положительных выводов идентификационных экспертиз отмечается наличие имеющихся различий и дается объяснение причин их существования.
      В выводах в краткой, четкой, не допускающей различных толкований форме излагаются ответы на поставленные перед экспертом вопросы.
      Они могут быть:
      а) категорические (положительные и отрицательные);
      б) предположительные (положительные и отрицательные);
      в) выводы о невозможности решения вопроса.
      Если при повторной экспертизе эксперт или группа экспертов приходит к противоположному выводу, в заключении излагаются мотивы несогласия с выводами первичной экспертизы.

30. Результаты исследования иллюстрируются фототаблицами, схемами, графиками, чертежами и другими приложениями. В тексте акта на них делается ссылка. Каждое приложение снабжается пояснительными надписями, подписывается экспертом и заверяется печатью криминалистического подразделения.

V. Контроль за производством экспертиз и их учет

31. Контроль за качеством экспертиз и исследований, производимых экспертами криминалистического подразделения и подчиненных ему лабораторий, возлагается на руководителя криминалистических подразделений.

                           Они обязаны:
      а) контролировать сроки производства экспертиз;
      б) создавать необходимые условия для квалифицированного производства экспертиз;
      в) знакомиться с методикой, избранной экспертом, и давать необходимые рекомендации по более полному использованию в процессе исследования технических средств и научных методов;
      г) оказывать эксперту практическую помощь, а в необходимых случаях организовывать консультации специалистов научно-исследовательских институтов, лабораторий предприятий и учреждений других ведомств;
      д) проверять акты экспертов, обращая внимание на всесторонность и полноту исследования, обоснованность выводов, убедительность и качество иллюстрированного материала;
      е) возвратить эксперту неправильно составленный или необоснованный акт для устранения недостатков;
      ж) периодически проводить рецензирование актов экспертов подчиненных криминалистических лабораторий.

              32. Руководитель криминалистического
                      подразделения имеет право:
      а) возвратить без исполнения материалы, поступившие на экспертизу, в случаях, когда вопросы, поставленные на разрешение экспертизы, выходят за пределы специальных познаний экспертов криминалистического подразделения;
      б) поручать производство экспертизы конкретному эксперту в случае, если в постановлении (определении) о назначении экспертизы не указана фамилия эксперта;
      в) по согласованию с лицом или органом, назначившим экспертизу, передавать материалы экспертизы другому эксперту в случаях болезни или срочной командировки эксперта, которому ранее поручалось производство этой экспертизы;
      г) приостановить течение срока производств экспертизы в случае необходимости проведения другой экспертизы, не терпящей отлагательства.

VI. Виды экспертиз, выполняемых в органах
внутренних дел

      33. В экспертно-криминалистических подразделениях органов внутренних дел проводятся следующие виды криминалистических экспертиз и исследований:
      а) дактилоскопические - в целях установления лиц по следам и отпечаткам рук;
      б) трасологические - в целях идентификации лиц, животных, транспортных средств, производственных механизмов, а также различных орудий, инструментов и предметов по оставленным ими следам; установления механизма образования следов, факта отпирания запирающих устройств подобранными ключами или посторонними предметами и нарушения первоначального состояния пломбы; установления целого по частям и иных исследований, связанных с изучением следов;
      в) почерковедческие - в целях установления исполнителей рукописных текстов и подписей;
      г) автороведческие - в целях установления автора документа по письменной речи и определения уровня грамотности его исполнителя;
      д) техническое исследование документов - в целях установления дописок, исправлений, подчисток, травления в документах; определения давности исполнения документов и их частей; выявления невидимых, слабовидимых текстов; идентификации предметов, материалов, механизмов и приспособлений, применявшихся при изготовлении документов и отдельных реквизитов; исследования оттисков печатей и штампов, машинописи и т.д.;
      е) баллистические - в целях установления вида, системы, модели огнестрельного оружия; идентификации оружия по стреляным пулям и гильзам; определения технического состояния оружия и боеприпасов; принадлежности пули и гильзы одному патрону, а также других обстоятельств, связанных с применением огнестрельного оружия;
      ж) исследование холодного оружия - в целях установления относимости исследуемых предметов к определенному виду холодного оружия или предметам ударно-раздробляющего действия;
      з) отождествление личности по чертам внешности - в целях установления, одно или разные лица изображены на двух или нескольких фотокарточках, а также принадлежности черепа или его рентгенограмм, одежды, обуви, украшений и других предметов лицу, изображенному на фотоснимке.

               Криминалистическая экспертиза материалов,
                       веществ и изделий из них
      Объектами экспертного исследования являются различные материалы, вещества и изделия из них, выступающие в роли вещественных источников доказательственной информации, а также соответствующие материалы, дела, содержащие существенную для дачи заключения информацию (протоколы следственных действий, чертежи мест происшествий, заключения судебно-медицинских экспертов и др.).
      Криминалистическая экспертиза материалов, веществ и изделий из них проводится для решения следующих основных задач:
     - обнаружение на предмете-носителе или представленном объекте микрочастиц или микроследов определенного рода материалов, веществ и изделий;
     - определение родовой принадлежности материалов, веществ и изделий;
     - установление общей родовой или групповой принадлежности;
     - отождествление конкретного объекта по отдельным частям или следам-наложениям;
     - нахождение конкретных предметов в контактном взаимодействии;
     - определение способа изготовления, назначения и области применения материала, вещества или изделия.

Экспертиза лакокрасочных материалов и покрытий

      Объектами исследования являются:
      - конкретный предмет или совокупность предметов с окрашенной поверхностью (автотранспортное средство, приборы, дверь, оружие, инструмент, нож и т.д.) и частицы вещества, предположительно от него отделившиеся;
      - конкретный объем лакокрасочного материала (банка белил, художественных или бытовых красок);
      - конкретный набор объемов лакокрасочных материалов (акварельные краски, использованные для изготовления фальшивых документов);
      - материалы, инструменты и приспособления, применяемые для нанесения лакокрасочных материалов и их обработки (кисти и т.д.);
    - конкретный источник происхождения краски (завод-изготовитель).

Экспертиза тканей, волокон и изделий из них

     Объектами исследования являются:
     - ткани, текстильные волокна, пряжа и нити;
     - изделия из волокнистых материалов (одежда, комплекты одежды, фитили, веревки и т.д.);
     - конкретные объемы из волокнистых материалов (пачка ваты, пук пеньки и т.д.).

                 Судебно-почвоведческая экспертиза
     Объектами исследования являются:
     - конкретный участок местности;
     - наслоения веществ почвенного происхождения на различных предметах-носителях (транспортных средствах, одежде, обуви, инструментов взлома, лопатах, мотыгах, оружии и т.п.);
     - засыпка стен, потолков и других материалов строительных конструкций;
     - образцы сравнительного исследования.

Экспертиза наркотических, сильнодействующих
и ядовитых веществ

Объектами исследования являются вещества, получаемые кустарно из растительного сырья (конопли, мака) и выпускаемые фармацевтической промышленностью, а также наркотические части растений.

Экспертиза металлов, сплавов и
изделий из них

     Объектами исследования являются:
     - изделия или части изделий из стали, меди, алюминия и др., их сплавов;
     - изделия и покрытия из благородных металлов (золота, серебра);
     - изделия со следами металлизации от предметов из свинца, олова, меди, благородных металлов и стали.
     Экспертиза металлов, сплавов и изделий из них проводится для решения следующих основных задач:
     - обнаружение и определение вида, а также назначение металлов;
     - установление родовой (групповой) принадлежности металлов и изделий из них;
     - идентификация конкретных изделий из металлов и производственных источников их происхождения.

Экспертиза изделий из стекла, керамики
и силикатных строительных материалов

     Объектами исследования являются:
     - светотехнические стекла (фарные рассеиватели автотранспортных средств, колбы электроламп);
     - ветровые и лобные стекла кузовов и кабин транспортных средств, стекла окон зданий и бытовых предметов (листовое стекло), различные емкости бытового назначения (тарное стекло);
     - изделия из сортового стекла (посуда, хрусталь);
     - изделия массового производства из керамики;
     - различные строительные материалы (гипсовые, известково-песочные, асбестоцементные изделия, цемент, бетон, строительные растворы).

Экспертиза пищевых продуктов и
винно-водочных изделий

Объектами исследования являются:

     - мясо-молочные продукты, колбасные изделия и копчености, масла, мед пчелиный, сахар-песок;
     - виноградные и плодово-ягодные вина, коньяки и водка, настойки и бальзамы, выпускаемые винодельческой промышленностью;
     - брага, самогон, чача, арака, вырабатываемые в личных хозяйствах граждан.

Экспертиза специальных химических веществ

Объектами исследования являются различные красители, вещества-маркеры, используемые в химических ловушках.

Судебно-биологическая
(ботаническая) экспертиза

      Объектами исследования являются:
      - растения и их части (листья, стебли, цветы, семена, плоды, кора, корни);
      - изделия из растительного сырья (вата, лен, пенька, древесина, циновки и т.д.);
      - корма для животных и птиц (сено, солома, силос, сенаж, комбикорм, отруби, зерно, зерноотходы);
      - шерсть животных (волосы, руно);
      - меха и меховые изделия;
      - перья и пух птицы.

Судебно-биологическая (медицинская)
экспертиза

     Объектами исследования являются:
     - кровь, волосы, различные выделения человеческого тела (слюна, моча, сперма, пот и т.д.);
     - кожные покровы пальцев рук неопознанных трупов для их дальнейшей идентификации.

Автотехническая экспертиза

      Объектами исследования являются:
      - автомобили, мотоциклы, мотороллеры, мопеды, мотоколяски, тракторы и иные самоходные механизмы, а также прицепы, полуприцепы, велосипеды, участвовавшие в дорожно-транспортном происшествии;
      - место дорожно-транспортного происшествия;
      - материалы (документы, вещественные доказательства, детали, механизмы и т.д.), представляемые в распоряжение эксперта.
      В компетенцию эксперта-криминалиста входит решение следующих задач:
      а) исследование технического состояния причастных к происшествию транспортных средств с целью установления:
      - причин и времени возникновения технических неисправностей;
      - возможности обнаружения технической неисправности до момента наступления дорожно-транспортного происшествия;
      - причинной связи между обнаруженной технической неисправностью транспортного средства и дорожно-транспортным происшествием (наездом, столкновением, опрокидыванием и т.п.);
      - технической возможности предотвращения происшествия при техническом состоянии транспортного средства на момент происшествия;
      - обстоятельств, связанных с техническим состоянием транспортных средств, которые способствовали или могли способствовать возникновению дорожно-транспортного происшествия;
      б) исследование обстановки на месте дорожно-транспортного происшествия с целью установления и уточнения:
      - значения коэффициентов, характеризующих движение транспортных средств или других объектов в месте дорожно-транспортного происшествия (коэффициент цепления, коэффициент качения и т.д.);
      - условий обзорности с места водителя с учетом данных о дорожной обстановке в момент дорожно-транспортного происшествия;
      - обстоятельств, связанных с дорожной обстановкой перед дорожно-транспортным происшествием, которые способствовали или могли способствовать его наступлению;
      в) изучение механизма дорожно-транспортного происшествия или отдельных его элементов на основании данных, полученных следственным путем и собранных экспертом в процессе осмотра места происшествия и дальнейших исследований, с целью установления:
      - скорости движения транспортных средств;
      - тормозного и остановочного путей транспортных средств;
      - направления действия сил между двумя сталкивающимися транспортными средствами (совместно с экспертом-трасологом);
      - взаимного расположения транспортных средств и различных моментов дорожно-транспортного происшествия (совместно с экспертом-трасологом);
      - технической возможности предотвращения происшествия в момент развития дорожной ситуации, установленной следствием и судом;
      - времени преодоления транспортным средством определенных участков пути и т.п.;
      - момента, когда водитель еще имел техническую возможности предотвратить дорожно-транспортное происшествие;
      расположения препятствия в этот момент.

Пожарно-техническая экспертиза

     Объектами исследования являются:
     - вещественные материалы, обнаруженные на месте пожара;
     - электрические провода, электрозащитная аппаратура, электрическая арматура и другие электроприборы;
     - различные предметы-носители, в отношении которых имеется предположение о наличии на них следов горючих и легковоспламеняющихся веществ;
     - очаг пожара и технические причины, вызвавшие загорание (начало горения).

Фоновидеоскопическая экспертиза

     Объектами фоновидеоскопической экспертизы являются:
     - звуковые и видеоматериалы с целью идентификации и диагностики человека по голосу и речи;
     - аппаратура, на которой проводилась звуко- и видеозапись.

Взрывотехническая экспертиза

     Объектами исследования являются:
     - взрывчатые вещества;
     - вещественные материалы, обнаруженные на месте взрыва;
     - приспособления для взрывных устройств (электродетонаторы, детонирующие шнуры и т.п.);
     - различные предметоносители, в отношении которых имеется
предположение о наличии на них следов взрыва.
     При наличии материально-технической базы и соответствующих специалистов могут проводиться и другие экспертизы.

Приложение 1
к положению

                      МВД Республики Казахстан
     ___________________________________________________________
          (наименование криминалистического подразделения)

Тел. N _____ г. ___________________

Акт экспертизы

N ____ _________________19____г.

          Производство экспертизы поручено эксперту (там) _______
     ____________________________________________________________
            (должность, ученая степень и ученое звание)
     ____________________________________________________________
                        (фамилия и инициалы)
     имеющему (щим) _____________________________________________
     образование и стаж экспертной работы _______________________
     __________________________________________________года (лет)
     В соответствии со ст. 171 УПК Республики Казахстан права и
     обязанности эксперта, предусмотренные ст. 55 УПК РК,
     разъяснены.
          Об уголовной ответственности за дачу заведомо ложного
     заключения, за отказ или уклонение от дачи заключения по
     ст.ст. 187 и 193 УК РК эксперт (ы) предупрежден (ы).
     ____________________________________________________________
                             (подписи)
          На основании постановления (определения суда) о
     назначении экспертизы, вынесенного
     ____________________19___г._________________________________
     ____________________________________________________________
              (должность, наименование подразделения)
     ____________________________________________________________
         (фамилия, имя, отчество лица, вынесшего постановление)
     по уголовному делу N _____________возбуждено по ____________
     ____________________________________________________________
        (факт совершенного преступления, лицо, по обвинению
                которого возбуждено уголовное дело)
     ____________________________________________________________
                         (вид преступления)
     ____________________________________________________________
     ____________________________________________________________
     ____________________________________________________________
                          (вид экспертизы)
     произвел (и)_________________________________экспертизу.

Эксперт______________________

                                        Приложение 3
                                        к приказу МВД
                                     Республики Казахстан
                                    от 31 мая 1993 г. N 210

                            НАСТАВЛЕНИЕ
         по организации и ведению криминалистических учетов
         и справочно-информационных фондов МВД, ГУВД, УВД,
                     УВДТ Республики Казахстан

1. Общие положения

1.1. Криминалистические учеты ведутся в

экспертно-криминалистических подразделениях с целью наиболее полного использования следов и других источников криминалистической информации для предупреждения, выявления и расследования преступлений.
      Справочно-информационные фонды предназначены для получения необходимой справочной информации следственными, оперативными и экспертно-криминалистическими подразделениями:
      - формировании версии о событии преступления и разыскиваемых лицах, определении направлений поиска преступника;
      - производстве экспертиз и исследований;
      - ведении экспертно-криминалистических учетов.
      1.2. Хранение информации в каждом конкретном случае может осуществляться в виде картотек, коллекции натурных объектов, фототек, видеофонограмм, фонотек, альбомов, журналов, планшетов, атласов, каталогов, информационно-поисковых систем на базе электронно-вычислительной техники и т.п.
     1.3. В экспертно-криминалистических подразделениях МВД, ГУВД,УВД, УВДТ ведутся следующие экспертно-криминалистические учеты:
     в МВД Республики Казахстан:
     - коллекция пуль, гильз и патронов со следами оружия, изъятых с
мест нераскрытых преступлений;
     - фонотека по нераскрытым преступлениям;
     - картотека поддельных бумажных денег и ценных бумаг всех
стран;
     - картотека поддельных документов, выполненных с
использованием средств полиграфии;
     - картотека следов рук, изъятых с мест нераскрытых преступлений
по тяжким видам);
     - справочная коллекция холодного оружия;
     - справочная коллекция огнестрельного оружия и боеприпасов;
     - справочная коллекция наркотических веществ (кустарного и
фабричного изготовления);
     - справочная коллекция подлинных бумажных и металлических
денежных знаков всех стран.
     По решению руководства МВД могут быть созданы и другие
картотеки и коллекции.

     в ГУВД, УВД, УВДТ:
     - дактилоскопические;
     - микрообъектов;
     - следов орудий взлома;
     - следов подошв обуви;
     - следов протекторов шин автомототранспортных средств;
     - фоно- и видеотеки лиц, состоящих на учете в милиции;
     - фонотеки по нераскрытым преступлениям;
     - субъективных портретов неустановленных преступников;
     - поддельных медицинских рецептов на получение наркотических и сильнодействующих лекарственных препаратов и образцов почерка лиц, занимающихся их подделкой.
      В зависимости от оперативной обстановки, а также характера следов и объектов, обнаруживаемых при осмотрах мест происшествий, в экспертно-криминалистических подразделениях могут создаваться и другие виды учетов.
      1.4. Структура справочно-информационных фондов определяется уровнем их ведения, наличием в экспертно-криминалистическом подразделении соответствующих лабораторий и имеющихся в них экспертно-криминалистических учетов, она должна обеспечить формирование единых банков данных в регионе и получение возможно более полной справочной информации.
      В справочно-информационный фонд экспертно-криминалистического подразделения УВД, УВДТ наряду с информационными (справочными) банками данных о свойствах, размерах, форме и иных характеристиках веществ и предметов, как правило, входят справочные натурные коллекции и картотеки:
      - огнестрельного оружия и боеприпасов;
      - инструментов и других распространенных предметов, используемых в качестве орудий взлома;
      - изображений подошв и верха обуви;
      - отпечатков протекторов шин автотранспорта;
      - фарных рассеивателей.
      Кроме них, могут создаваться и другие справочные картотеки и коллекции (пломб зарубежного производства; волокнистых материалов; волос животных; горюче-смазочных материалов; наркотиков и наиболее распространенных сильнодействующих фармпрепаратов; холодного оружия; взрывчатых веществ; материалов, используемых для изготовления документов; оттисков печатей и штампов и т.д.).
      1.5. Хранение объектов экспертно-криминалистических учетов и справочных натурных коллекций осуществляется в хранилищах (сейфах, шкафах, витринах, ящиках и т.п.), если не определен специальный порядок их хранения. Хранение учетной информации должно исключать естественную изменяемость внешнего вида физических и химических свойств объектов.
      1.6. Контроль за своевременным назначением экспертиз и направлением соответствующих объектов, изъятых с мест происшествий, для постановки на экспертно-криминалистические учеты обеспечивается оперативными и следственными аппаратами органов внутренних дел. На них же возлагается обязанность по организации проверок по этим учетам. Ответственность за сохранность направленных в экспертно-криминалистические подразделения объектов, своевременность и качество проверок возлагается на руководителей экспертно-криминалистических подразделений.
      1.7. По результатам проверки составляется справка установленной или произвольной формы, которая подписывается руководителем экспертно-криминалистического подразделения и вместе с проверяемыми объектами направляется инициатору проверки.
      1.8. Переписка по вопросам использования экспертно-криминалистических учетов в раскрытии и расследовании преступлений ведется под грифом "Для служебного пользования".

2. Коллекция пуль, гильз и патронов
со следами оружия

      2.1. Коллекция пуль, гильз и патронов со следами оружия создаются:
      а) для установления фактов использования преступниками одного и того же экземпляра огнестрельного оружия при совершении нескольких преступлений;
      б) для решения вопросов о том, не применялось ли изъятое, найденное или добровольно сданное огнестрельное оружие при совершении преступлений.
      2.2. Ведение коллекции поручается одному сотруднику или группе сотрудников криминалистического подразделения, специализирующихся в области судебной баллистики. При ведении коллекции несколькими экспертами один из них назначается ответственным.
      2.3. Объекты коллекции хранятся в специально приспособленных шкафах или ящиках, которые в нерабочее время закрываются и опечатываются. Способ хранения объектов должен обеспечивать их долговременную сохранность.
      2.4. Пули, гильзы и патроны со следами оружия для проверки по коллекции направляются органом, ведущим расследование, через криминалистическое подразделение УВД, ГОРОЛОВД, не позднее 10 суток со дня возбуждения уголовного дела, независимо от того, раскрыто или не раскрыто совершенное преступление.
      2.5. Коллекция пуль, гильз и патронов со следами оружия состоит из трех разделов:
      а) пули, изъятые с мест преступлений и извлеченные из трупов и тел потерпевших;
      б) гильзы и патроны со следами оружия, изъятые с мест преступлений;
      в) картотека информационных карточек.
      2.6. Каждый объект коллекции имеет свой номер, соответствующий его регистрационному номеру в журнале.
      В целях исключения возможности случайной замены пуль, гильз, патронов, помещенных в коллекцию, экспериментальными объектами они помечаются нитролаком красного цвета. Нитролак наносится на кончик пули или на корпус гильзы в виде ободка.
      2.7. Пули, гильзы и патроны со следами оружия раскладываются в коллекции в следующем порядке:
      а) пули - по калибру и системе оружия (если система не установлена, раскладка производится по виду оружия, для которого предназначены патроны с такими пулями), количеству и направлению следов полей нарезов;
      б) гильзы и патроны - по виду оружия, для которого они предназначены, виду обработки патронного упора и положения следа бойка.
      В этом же разделе коллекции помещаются гильзы патронов, приспособленных для стрельбы из оружия другого вида, и гильзы с нетипичными следами.
      2.8. Пули, гильзы и патроны, поступившие в кустовую коллекцию:
      а) регистрируются в регистрационном журнале (приложение 1);
      б) исследуются с целью определения системы и модели оружия, из которого выстрелены пули, выброшены патроны или которым стреляны гильзы;
      в) проверяются по коллекции, после чего помещаются в соответствующие ее разделы.
      2.9. Проверка производится в срок, не превышающий десяти суток со дня поступления объектов в коллекцию.
      Объекты, по которым установлено тождество оружия, применявшегося при совершении нескольких преступлений, объединяются, о чем производится соответствующая отметка в графе "Примечание" журнала (приложение 1).
      Результаты проверок сообщаются заинтересованным органам справкой (приложение 2).
      В справках отражаются также сведения о совпадении маркировочных обозначений, имеющихся на поступивших в коллекцию гильзах и патронах и свидетельствующих о едином источнике их происхождения.
      2.10. Объекты из кустовой коллекции изымаются:
      а) в случае установления огнестрельного оружия, из которого выстрелена пуля, выброшен патрон или которым стреляна гильза;
      б) при истребовании следователем или судом;
      в) по истечении 20-летнего срока хранения.
      В последнем случае изымаемые объекты направляются в орган, из которого они поступили, для хранения при уголовных делах.
      Об изъятии из коллекций пуль, гильз, патронов производится отметка в журнале (приложение 1) с указанием даты и основания изъятия, а также органа, которому они направлены.
      2.11. Для установления оружия, из которого выстрелены пули, выброшены патроны или которым стреляны гильзы, проверке по кустовой коллекции подлежат:
      а) огнестрельное оружие, изъятое у подозреваемого или обвиняемого;
      б) найденное огнестрельное оружие;
      в) добровольно сданное огнестрельное оружие.
      Пересылка огнестрельного оружия для проверки по коллекциям, а также его возврат органам производится в соответствии с Инструкцией о порядке оперативного учета утраченного и выявленного огнестрельного нарезного оружия.
      2.12. Технически неисправное оружие направляется для проверки по коллекции при возможности замены поломанных или восполнения отсутствующих деталей. В этих случаях используются только следы незаменявшихся деталей. Замена деталей оружия при экспериментальной стрельбе отражается в соответствующих документах (в заключениях экспертов в справках об исследовании). Детали для технически не исправного оружия подбираются из объектов справочных коллекций.
      2.13. В случае, когда отсутствие оружия при уголовном деле может отрицательно сказаться на ходе расследования, в кустовую коллекцию направляются отстрелянные из этого оружия экспериментальные пули и гильзы.
      2.14. Огнестрельное оружие, поступившее для проверки по кустовой коллекции:
      а) регистрируется в журнале (приложение 3);
      б) исследуется с целью определения его технического состояния; пригодности к стрельбе и безопасности производства выстрелов;
      в) отстреливается для получения экспериментальных пуль и гильз.
      Экспериментальные пули и гильзы проверяются по коллекции.
      Результаты проверки сообщаются заинтересованным органам справкой (приложение 4).
      2.15. По заданию следователя или органа дознания экспериментальные пули и гильзы могут быть направлены для проверки по другим кустовым коллекциям МВД стран СНГ.
      При отсутствии необходимости в такой проверке экспериментальные пули и гильзы уничтожаются по истечении месячного срока их хранения.

3. Картотека поддельных денег

      3.1. Картотека поддельных денег создается в Экспертно-криминалистическом управлении МВД Республики Казахстан для установления общности происхождения фальшивых монет, казначейских и банковских билетов по способу и технологии их изготовления.
      3.2. Картотека комплектуется за счет материалов, поступающих из криминалистических подразделений УВД, производящих экспертизу денег. Она состоит из фотоснимков лицевой и оборотной сторон фальшивых денег, банковских и казначейских билетов и образцов разновидностей поддельных денег.
      Все фальшивые монеты, банковские и казначейские билеты, независимо от места их изъятия, подлежат проверке по картотеке поддельных денег ЭКЦ МВД Республики Казахстан Российской Федерации. Поддельные деньги криминалистические подразделения направляют в ЭКЦ МВД Российской Федерации не позднее трех суток со дня окончания производства экспертизы.
      Вместе с фальшивыми деньгами высылаются фотоснимки лицевой и оборотной сторон денежных знаков (в масштабе 3:1 - для монет и 1:1 - для банковских и казначейских билетов), копии заключений экспертов и спектрограмм в масштабе 3:1 с разметками основных спектральных линий.
      3.3. Фотоснимки фальшивых монет и бумажных денег наклеиваются на карточки. В карточку заносятся данные о месте и времени сбыта и обнаружения поддельного денежного знака, номер уголовного дела, номер заключения эксперта или справки об исследовании, сведения о фальшивомонетчике, результаты экспертизы и проверки по картотеке.
      3.4. Исследования с целью определения подлинности или поддельности монет, казначейских и банковских билетов осуществляются криминалистическими подразделениями УВД по территориальности.
      Денежные знаки на исследование направляются с сопроводительным письмом начальника органа внутренних дел или следственного подразделения, в котором указываются обстоятельства обнаружения сомнительных денег.
      3.5. Проверка поступивших знаков осуществляется в срок до 5 суток. Результаты проверки оформляются справкой (приложение 5), которая вместе с проверенными объектами направляется инициатору проверки. При установлении общности происхождения проверяемых фальшивых знаков с ранее зарегистрированными в картотеке копии справок направляются в УВД, на территории которых были ранее обнаружены аналогичные поддельные деньги.
      3.6. Определение подлинности монет производится с использованием приборов, а бумажных денежных знаков - путем визуального сравнения с образцами подлинных казначейских и банковских билетов.
      Подлинные деньги после исследования вместе со справкой возвращаются инициатору проверки.
      3.7. Поддельные деньги и деньги, подлинность которых на месте не установлена, за исключением бумажных денег, изготовленных полиграфическим способом, вместе со справкой криминалистическое подразделение направляет для производства экспертизы в Министерство внутренних дел.
      Бумажные деньги, выполненные полиграфическим способом, вместе со справкой направляются в Экспертно-криминалистический центр МВД Российской Федерации с целью установления общности происхождения фальшивых денег по способу и технологии их изготовления.
      Копия справки высылается органу дознания или следователю, приславшему для проверки денежные знаки.
      3.8. По результатам экспертизы денежных знаков эксперт физико-химической лаборатории криминалистического подразделения составляет заключение эксперта. Факт проверки денег по картотеке в заключении не отражается. При установлении поддельности денежных знаков копии заключений эксперта криминалистические подразделения, в которых проводились экспертизы, направляют в Главное управление по борьбе с экономическими преступлениями (ГУБЭП) МВД Республики Казахстан.

                      4. Дактилоскопические учеты

      4.1. Дактилоскопические учеты экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел предназначены для установления:
      - лиц, оставивших следы рук на месте происшествий;
      - факта оставления следов рук одним и тем же лицом на нескольких местах происшествий;
      - для установления личности погибшего, если он ранее состоял на учете в ОВД.
      4.2. Дактилоскопические учеты состоят из картотек фотоснимков следов рук, изъятых с мест нераскрытых преступлений (следотек), и дактилоскопических карт лиц, представляющих оперативный интерес для органов внутренних дел (дактилокартотек).
      4.2.1. Следотеки ведутся во всех экспертно-криминалистических подразделениях ГУВД, УВД, УВДТ и горрайлинорганов внутренних дел, в МВД Республики Казахстан - по тяжким видам преступлений.
      4.2.2. Дактилокартотеки ведутся только в горрайлинорганах внутренних дел, где имеются экспертно-криминалистические подразделения.
      4.2.3. При необходимости, продиктованной особенностями оперативной обстановки в регионе, и по решению руководства ГУВД, УВД, УВДТ могут создаваться дактилокартотеки на отдельные категории лиц (квартирных воров, наркоманов и т.п.) в экспертно-криминалистических подразделениях ГУВД, УВД, УВДТ.

                  4.3. Организация работы следотек

      4.3.1. Следотеки состоят из двух разделов. Первый раздел следотеки содержит фотоснимки следов пальцев рук с установленным типом и видом папиллярного узора, систематизированных по выбранной дактилоскопической классификации. Допускается создание подразделов этого раздела по времени, способу совершения преступления и другим признакам, облегчающим проверку дактилокарт по следотеке.
      Проверке по первому разделу следотеки подлежат дактилокарты, помещенные в дактилокартотеки и направленные оперативными подразделениями и следователями дактилокарты лиц, подозреваемых в совершении преступлений.
      Второй раздел следотеки содержит фотоснимки следов пальцев рук с неустановленным типом и видом папиллярного узора, а также ладоней. Проверке по этому разделу следотеки подлежат дактилокарты лиц, подозреваемых в совершении конкретных преступлений.
      4.3.2. Следы рук, изъятые при осмотре места происшествия, вместе с отпечатками рук лиц, которые могли их оставить в связи с обстоятельствами, не связанными с событием преступления (потерпевших, материально-ответственных лиц и т.п.), представляются оперработником или следователем, ведущим расследование уголовного дела, в экспертно-криминалистическое подразделение с постановлением о назначении экспертизы не позднее 10 дней с момента их обнаружения.
      4.3.3. Следы рук, поступившие в экспертно-криминалистическое подразделение и признанные пригодными для идентификации личности, сравниваются, в первую очередь, с отпечатками рук лиц, не связанных с событием преступления. В случаях установления непригодности всех изъятых рук для идентификации личности или их принадлежности лицам, не связанным с событием преступления, экспертно-криминалистическое подразделение информирует об этом следователя в заключении эксперта.
      4.3.4. Следы рук, пригодные для идентификации и не оставленные лицами, не связанными с событием преступления, сравниваются с отпечатками пальцев рук массива дактилокартотеки и следами первого раздела следотеки. Если при этом будет установлено тождество со следами, ранее помещенными в следотеку, или отпечатками рук, находящимися в дактилокартотеке, экспертно-криминалистическое подразделение информирует об этом следователя в заключении эксперта и начальника уголовного розыска органа внутренних дел, на территории которого совершено преступление.
      При отрицательных результатах проверки следов по дактилоскопическим учетам поступившие следы фотографируют в масштабе 1:1 по правилам детальной съемки, наклеивают на информационную карту и регистрируют в журнале (приложение 6), после чего вливают в следотеку.
      4.3.5. Если расследование следов проводилось не в экспертно-криминалистическом подразделении горрайлиноргана внутренних дел, на территории обслуживания которого совершено преступление, фотоснимки следов рук, пригодных для идентификации, по окончании производства экспертизы немедленно направляются в двух экземплярах для помещения в следотеку заинтересованного горрайлиноргана или УВД.
      4.3.6. Экспертно-криминалистические подразделения горрайлинорганов внутренних дел, поместившие фотоснимки следов рук в следотеки, направляют их дубликаты в срок до 15 дней в экспертно-криминалистические подразделения ГУВД, УВД, УВДТ, которым они подчинены. Экспертно-криминалистические подразделения органов внутренних дел на транспорте дополнительно направляют дубликаты фотоснимков следов рук в следотеки экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел по территориальности.
      4.3.7. При наличии в следотеке не менее шести следов, оставленных пальцами рук одного лица, по которым можно определить тип папиллярного узора, они наклеиваются на бланки дактилокарт и направляются в информационный центр ГУВД, УВД, УВДТ для выведения вероятных дактилоскопических формул по десятипальцевой системе. Проверка следов по массивам дактилокарт информационных центров ГУВД, УВД, УВДТ проводится работниками экспертно-криминалистических подразделений. При наличии в следотеке восьми таких следов они направляются через ЭКУ МВД Республики Казахстан для проверки по централизованному дактилоскопическому учету ИЦ МВД Республики Казахстан.
      4.3.8. По поручению следователя (начальника уголовного розыска) экспертно-криминалистические подразделения направляют дубликаты фотоснимков следов рук для проверки и помещения в следотеки экспертно-криминалистических подразделений других органов внутренних дел, на территории обслуживания которых возможно нахождение или появление подозреваемых в совершении преступления лиц. При этом в сопроводительном письме подробно указывается, на территории какого органа внутренних дел совершено преступление, номер уголовного дела, время, место и способ совершения преступления, номер и дата проведения экспертиз, а также сведения о следах (на каком объекте обнаружены, как изъяты, какой рукой и какими пальцами оставлены).
      4.3.9. Экспертно-криминалистическое подразделение, получившее дубликат фотоснимков следов рук, обязано в течение 15 суток проверить их по соответствующим массивам следотеки и дактилокартотеки и сообщить инициатору запроса результаты проверки. При положительных результатах инициатору возвращаются фотоснимки следов рук и одновременно высылается фотокопия дактилокарты установленного лица.
      4.3.10. Оперативно-розыскные подразделения органов внутренних дел и следователи направляют с письменным заданием для проверки по следам отпечатки пальцев и ладоней рук следующих лиц:
      - задержанных по подозрению в совершении преступлений;
      - заключенных под стражу;
      - обвиняемых в совершении преступлений;
      - судимых за умышленные преступления и освобожденных из мест лишения свободы;
      - подлежащих взятию под административный надзор милиции;
      - совершивших правонарушения в сфере бытовых отношений;
      - злоупотребляющих спиртными напитками и алкоголиков;
      - совершивших мелкое хулиганство и мелкое хищение;
      - потребляющих наркотики без назначения врача;
      - содержащих притоны, а также посещающих такие притоны;
      - иных лиц, ведущих антиобщественный образ жизни.
      (Закон Республики Казахстан "Об органах внутренних дел Республики Казахстан" от 23 июня 1992 года).
      4.3.11. Направляемое в экспертно-криминалистическое подразделение задание на проверку дактилокарт по следотеке должно содержать сведения: на территории обслуживания какого органа внутренних дел, в какой период времени подозреваемые лица могли совершить преступления и по каким видам преступлений их необходимо проверить.
      4.3.12. Результаты проверки дактилокарт отмечаются в алфавитном журнале (приложение 7) и сообщаются инициатору письмом.
      4.3.13. Фотоснимки следов рук изымаются из следотеки и уничтожаются в следующих случаях:
      а) если установлено лицо, оставившее следы;
      б) по истечении срока давности привлечения к уголовной ответственности за данное преступление;
      в) если за преступление, с места совершения которого в следотеку были помещены следы рук, к уголовной ответственности привлечено конкретное лицо, хотя и не установлено, кем оставлены следы.
      4.3.14. При изъятии фотоснимков следов рук из следотеки в журнале регистрации следов производят запись о дате и причине изъятия.

           4.4. Организация работы дактилокартотеки

      4.4.1. Дактилокартотеки содержат дактилокарты лиц, представляющих оперативный интерес для горрайлиноргана внутренних дел, по которым подлежат проверке следы, помещаемые в первый раздел следотеки. В картотеку вливаются дактилокарты лиц в возрасте, как правило, до 45 лет.
      4.4.2. Формирование массивов дактилокартотек экспертно-криминалистических подразделений горрайлинорганов внутренних дел осуществляется работниками оперативных подразделений, принявших решение о постановке лица, представляющего оперативный интерес, на картотечный учет в горрайлиноргане не позднее 15 суток с момента заполнения алфавитно-справочной карточки.
      Ответственность за организацию дактилокартотек, обеспечение проверки их состояния, своевременность помещения и изъятия дактилокарт из картотек возлагается на заместителей начальников горрайлинорганов внутренних дел по оперативной работе. Они назначают конкретных работников подразделений, в функциональные обязанности которых входит контроль за формированием массивов дактилокарточек.
      4.4.3. Копии дактилокарт ранее судимых лиц, представляющих интерес, изготавливают работники оперативных аппаратов. После изготовления копий дактилокарты возвращаются в информационные центры МВД. ГУВД, УВД, УВДТ.
      4.4.4. Поступившие в дактилокартотеку отпечатки пальцев и ладоней рук (дактилокарты) регистрируются в журнале (приложение 8), проверяются по первому разделу следотеки и вливаются в массив.
      4.4.5. При установлении лица, оставившего следы рук, экспертно-криминалистическое подразделение немедленно информирует об этом работника оперативного подразделения (справкой), направившего дактилокарту, и направляет письменное уведомление следователю, ведущего расследование уголовного дела (приложение 7а); при отрицательной проверке (приложение 7б).
      4.4.6. В тех случаях, когда имеются обоснованные данные о том, что подозреваемое лицо могло совершить преступление на территории других регионов, фотокопия его дактилокарты по письменному указанию руководителя оперативного подразделения или следователя направляется для проверки по следотекам других экспертно-криминалистических подразделений.
      4.4.7. Не реже одного раза в год по распоряжению руководителя горрайлиноргана внутренних дел производится сверка массивов дактилокартотеки с картотекой лиц, представляющих оперативный интерес для горрайлиноргана внутренних дел.
      Каждая такая сверка регистрируется в журнале учета дактилокарт (приложение 8), где указывается дата, фамилия и инициалы лиц, проводивших сверку, а также основания снятия лица с дактилоскопического учета.
      4.4.8. Дактилокарты изымаются из картотеки в случаях:
      а) снятия с оперативно-розыскного или профилактического учета;
      б) выбытия на жительство в другой город, район (в этом случае дактилокарта пересылается в орган внутренних дел (милиции) того города, района, куда убыло состоявшее на учете лицо);
      в) осуждения к лишению свободы;
      г) смерти.

                5. Картотека субъективных портретов

      5.1. Картотеки субъективных портретов создаются с целью розыска и установления скрывшихся неизвестных преступников.
      5.2. Картотека комплектуется субъективными портретами, изготовленными в экспертно-криминалистическом подразделении ГУВД, УВД, УВДТ, и представляет собой массив карт единого образца (приложение 9), заполняемых после изготовления субъективного портрета.
      В случае изготовления субъективных портретов в горрайлинорганах внутренних дел или не специалистом экспертно-криминалистического подразделения инициатор обязан в течение трех суток направить эти портреты в экспертно-криминалистические подразделения ГУВД, УВД, УВДТ для проверки и помещения в картотеку.
      5.3. Каждый изготовленный субъективный портрет в обязательном порядке проверяется по картотеке:
      - по всем видам преступлений текущего года;
      - по конкретному виду преступлений, совершенных за последние два года, в совершении которых подозревается разыскиваемое лицо.
      5.4. При положительном результате проверки составляется справка по установлению типажного сходства по картотеке субъективных портретов (приложение 10), которая передается инициатору задания на составление портрета.
      5.5. При отрицательном результате проверки в карте делается соответствующая запись и информируется (по телефону) инициатор составления субъективного портрета.
      5.6. В случае раскрытия преступления или установления, что субъективный портрет изготавливался на свидетеля или не причастного к преступлению лица, инициатор составления портрета обязан в течение 10 суток уведомить экспертно-криминалистическое подразделение ГУВД, УВД, УВДТ по установленной форме (приложение 11).
      5.7. При раскрытии преступления или по истечении срока давности привлечения к уголовной ответственности за данное преступление соответствующая карта изымается из картотеки и помещается в архив.
      5.8. В необходимых случаях по письменному запросу оперативного подразделения органа внутренних дел по картотеке субъективных портретов могут проверяться фотографии лиц, подозреваемых в совершении преступлений. Результаты проверки оформляются в соответствии с пп. 5.4. и 5.5.

              6. Криминалистический учет "Видеотека"

      В органах внутренних дел Республики Казахстан создается криминалистический учет на лиц, отнесенных к криминогенной категории, с использованием видеозаписывающей аппаратурой ("Видеотека"). Правовым основанием для создания "Видеотеки" является уголовно-процессуальное законодательство, нормативные акты, регламентирующие деятельность экспертно-криминалистических подразделений и оперативно-розыскных аппаратов.
      "Видеотека" позволяет получить на экране монитора наиболее полное изображение лица, представляющего оперативный интерес, видеть его походку, жесты, мимику, фиксировать особенности речи. Все это имеет большое значение для опознания конкретного лица и неоспоримые преимущества перед фотографией. Для организации массива "Видеотека" приказом ГУВД, УВД, УВДТ определяется состав группы, специализирующейся в этом направлении работы, выделяется помещение и определяется материально-техническое обеспечение.

Обязанности членов группы
криминалистического учета "Видеотека"

Ответственность за работу криминалистического учета "Видеотека" возлагается на руководство УУР, УВД, пополнением оперативной информации занимаются оперативные службы.

Техническую сторону обеспечивает руководитель экспертно-криминалистического подразделения УВД.

           1. Сотрудник оперативной службы, следователь:

     - осуществляет доставку лиц, подлежащих регистрации;
     - определяет день и время регистрации лиц, находящихся в изоляторе временного содержания, следственных изоляторах, приемниках-распределителях, спецприемниках и т.п.;
     - разъясняет лицу, подлежащему регистрации, причину постановки на видеоучет;
     - в соответствии с имеющимися показаниями о приметах преступника (подозреваемого лица) отбирает в массиве видеотеки необходимые типы внешности для дальнейшей демонстрации потерпевшим и свидетелям.

II Специалист ЭКП:

     - подготавливает к съемке и следит за исправностью технических средств;
     - осуществляет видеозапись регистрируемых лиц;
     - ведет учет регистрируемых лиц, показаний счетчика
видеомагнитофонов, номера видеокассеты;
     - систематизирует массив видеотеки;
     - по заданию следователя или оперативного работника демонстрирует опознающим видеозаписи лиц, имеющиеся в массиве видеотеки, предварительно отобранные по характерным признакам.

Техническое обеспечение

     Для видеосъемки необходимо:
     1. Просторное помещение без посторонних звуков (уличного шума, телефонных звонков, радио и т.п.).
     2. Кассетный видеомагнитофон с видеокамерой.
     3. Стационарный видеомагнитофон с телевизионным приемником или видеомонитор для просмотра и монтажа.
     4. Штатив для видеокамеры.
     5. Дополнительные осветительные приборы.
     6. Не менее 20 видеокассет для систематизации массива.

Проведение видеозаписи

Для записи регистрируемого специалист ЭКП должен расположить видеокамеру таким образом, чтобы можно было провести фиксацию человека в полный рост (в фас, профиль). Для фиксации в динамике регистрируемому предлагается пройти по кругу и диагонали, затем перед микрофоном зачитать анкетные данные, для выявления при исследовании идентификационных признаков речи. Используя прием "наезд", крупным планом фиксируется лицо и имеющиеся особые приметы (шрамы, татуировки и т.п.). Также производится видеосъемка особых примет на теле подозреваемого тем же способом.

Организация массива видеотеки

В целях эффективного использования видеотеки в розыске преступников, а также для удобства тиражирования видеозаписей регистрируемого и обмена видеоинформацией между УВД, УВДТ, необходимо в самой начальной стадии ее организации произвести систематизацию массива.

Массив видеотеки систематизируется:

     Мужчины и женщины:
     а) по типу внешности:
     - европеоидный;
     - монголоидный (казахи, киргизы, корейцы и т.д.);
     - азиатский (уйгуры, узбеки, таджики и др.);
     - кавказский (грузины, армяне, турки и т.д.);
     б) по возрастным подгруппам:
     - до 18 лет;
     - от 18 до 30 лет;
     - от 30 до 50 лет.
     Массив видеотеки может создаваться и по другому принципу, в зависимости от местных условий и удобства проведения записи.

Опознание по видеозаписи

      Уголовно-процессуальным кодексом и нормативными актами МВД предусматривается предъявление личности для опознания по фотоснимкам и киносъемке, в связи с этим опознание может производиться и по видеоизображению.
      Проверка по массиву видеотеки проводится по письменному указанию следователя или руководителя оперативного аппарата. Специалист ЭКП совместно со следователем или дознавателем на основании имеющихся в деле показаний о приметах подозреваемого отбирают в массиве видеопленки с типом личности, готовят их к демонстрации. Далее предъявление видеопортрета для опознания проводится по правилам, предусмотренным УПК Казахской ССР.
      Воспроизведение видеофильмов в обязательном порядке проводится без звукового сопровождения. В том случае, если опознающий запомнил особенности голоса преступника, воспроизводится видеоизображение со звуковым сопровождением.
      Предъявление для опознания по видеозаписям следует оформлять протоколом, составленным в соответствии с требованиями статьи 154 УПК Казахской ССР. К протоколу прилагается фототаблица с фотографиями опознаваемого и не менее трех лиц, запечатленных на видеопленке и демонстрировавшихся опознающему. Фотографирование производится с экрана телевизора (монитора) в режиме "Стоп-кадр", на фотопленку, чувствительность 65 ед. ГОСТ, через объектив "Гелиос-44", при ручной выдержке 1 секунда, с установкой диафрагмы 5,6 единицы.

                   7. Картотеки и коллекции следов
                     орудий взлома, следов подошв
                    обуви и следов протекторов шин
                 автотранспортных средств (следотеки)

      7.1. Следотеки создаются в целях установления факта оставления следов одними и теми же орудиями взлома, обувью или автотранспортными средствами при совершении одного или нескольких преступлений.
      7.2. Следотеки могут создаваться в экспертно-криминалистических подразделениях ГУВД, УВД, УВДТ или горрайлинорганов внутренних дел исходя из оперативной обстановки по решению руководства ГУВД, УВД, УВДТ.
      7.3. Следователь или орган, производящий дознание, не позднее 10 суток после осмотра места происшествия, при котором были изъяты следы орудий взлома, подошв и протекторов шин автотранспортных средств, с постановлением о назначении экспертизы направляет их в экспертно-криминалистическое подразделение.
      7.4. После производства экспертизы следы (предметы со следами орудий взлома, подошв обуви, протекторов шин автотранспортных средств или их копии, изготовленные с помощью следокопировальных материалов) помещаются в соответствующие следотеки. Допускается помещение в следотеки фоторепродукций следов обуви и протекторов шин, выполненных в масштабе 1:1. О помещении следов в следотеки сообщается следователю или органу, производящему дознание в сопроводительном письме к заключению эксперта. Регистрация объектов, помещенных в следотеку (картотеку), ведется в журнале (приложение 12).
      7.5. Поступившие в следотеки следы регистрируются в журнале, в котором наряду с общими сведениями о преступлении фиксируются характер следов, форма, размеры, их локализация и частные признаки следообразующего объекта. После этого они сравниваются со следами, имеющимися в следотеке, с целью установления факта использования одного и того же объекта при совершении нескольких преступлений.
      7.6. Если в результате сравнения установлено, что след совпадает с другими следами, экспертно-криминалистическое подразделение немедленно информирует об этом руководителей уголовного розыска органа внутренних дел, на территории которого совершено преступление, и следователя, расследующего дело. В дальнейшем по этому факту производится экспертиза.
      7.7. Следы (предметы со следами) по нераскрытым преступлениям находятся в следотеках в течение 2 лет, после чего возвращаются в следственное подразделение, ведущее расследование. При необходимости по согласованию со следователем и лицом, производящим дознание, следы могут находиться в следотеках более длительный срок.
      7.8. В случае раскрытия преступления или прекращения уголовного дела следователь или лицо, ведущее дознание, информирует об этом экспертно-криминалистическое подразделение. На основании этого следы изымаются из следотеки и возвращаются лицу, назначившему экспертизу.
      7.9. Объекты (орудия взлома, обувь, шины автотранспортных средств), изъятые на месте происшествий или у лиц, подозреваемых в совершении преступлений, в течение 15 суток должны быть представлены в экспертно-криминалистическое подразделение для проверки по следотекам.
      7.10. Проверка объектов по следотекам производится на основании постановления о назначении экспертизы или служебной записки в течение 15 суток.
      7.11. Поступившие на проверку объекты регистрируются в журнале (приложении 12), где фиксируется адрес места происшествия и его фабула, ф., и., о. подозреваемого, номер уголовного дела и характер объекта.
      7.12. При положительном результате проверки экспертно-криминалистическое подразделение немедленно уведомляет об этом лицо, направившее объект на исследование.
      7.13. В случае отсутствия совпадений экспертно-криминалистическое подразделение письменно сообщает об этом лицу, назначившему проверку и возвращает объект.

8. Фонотека по нераскрытым преступлениям

      Фонотека - это учет речи и голоса неизвестных лиц, записанных на фоно- или видеокассетах. Голоса могут записываться через микрофон непосредственно на звукозаписывающий прибор или через телерадиоаппаратуру. Фонотека организовывается в отделе фоновидеоскопических исследований Экспертно-криминалистического управления МВД Республики Казахстан.
      Рекомендации по использованию средств видеозвукозаписи в практической деятельности органов внутренних дел излагается в письме ЭКУ МВД Республики Казахстан, направленное в оперативные службы.
      Применение звукозаписи в следственной работе (процессуальная сторона, техника звукозаписи, приемы звукозаписи, производство звукозаписи и оформление ее результатов, тактические приемы применения звукозаписи) изложены в пособии авторов Л.М.Корнеева, А.Р.Ратинова, М.П.Холобок "Применение звукозаписи в следственной работе". Москва - 1967 г.

                  9. Коллекция поддельных медицинских
                  рецептов на получение наркотических
                  и сильнодействующих лекарственных
                  препаратов и образцов почерка лиц,
                      занимающихся их подделкой

      9.1. Организация и ведение коллекций осуществляется аппаратами уголовного розыска и экспертно-криминалистическими подразделениями ГУВД, УВД.
      Коллекции поддельных медицинских рецептов и образцов почерка предназначены для:
      а) установления исполнителя рукописных текстов поддельных медицинских рецептов;
      б) объединения по почерку исполнителей рукописных текстов поддельных медицинских рецептов;
      в) анализа способа подделки рецептов и приемов их использования с целью разработки предложений по технической защите бланков рецептов и подготовки информационных сообщений в органы внутренних дел и медицинские учреждения.
      9.2. Отбор и направление в экспертно-криминалистические подразделения поддельных медицинских рецептов и образцов почерка лиц, занимающихся их подделкой, осуществляется аппаратами уголовного розыска ГУВД, УВД и горрайлинорганов внутренних дел.
      9.3. Постановке на учет подлежат поддельные медицинские рецепты, представленные органам внутренних дел предприятиями, учреждениями, организациями и гражданами, а также изъятые:
      а) при осуществлении оперативных мероприятий по проверке аптек и других медицинских учреждений;
      б) у лиц, занимающихся подделкой медицинских рецептов или причастных к их изготовлению, а также задержанных с поддельными медицинскими рецептами.
      9.4. Поддельные медицинские рецепты и образцы почерка регистрируются в журналах учета поддельных медицинских рецептов и образцов почерка (приложения 13, 14) и направляются в экспертно-криминалистическое подразделение с сопроводительным письмом.
      9.5. Поступившие в экспертно-криминалистическое подразделение поддельные медицинские рецепты и образцы почерка регистрируются в соответствующих журналах (приложения 15, 16). При поступлении нескольких поддельных медицинских рецептов или образцов почерка с одним сопроводительным письмом каждый из них регистрируется в журналах отдельно. На рецептах и образцах почерка в правом верхнем углу с лицевой стороны проставляется регистрационный номер.
      9.6. После регистрации поддельные медицинские рецепты и образцы почерка кодируются в соответствии с принятой классификацией и проверяются по имеющимся массивам учета.
      9.7. При совпадении кодов проводится почерковедческое исследование в целях установления исполнителя поддельных медицинских рецептов или объединения рецептов по почерку.
      9.8. Проверка по коллекции и сообщение результатов инициатору запроса осуществляется в 10-дневный срок. Результаты проверки отражаются в журналах учета поддельных медицинских рецептов и образцов почерка (приложения 15, 16).
      9.9. Ежегодно к 1 декабря аппарат уголовного розыска направляет в экспертно-криминалистическое подразделение список, в котором указывает перечень поддельных медицинских рецептов и образцов почерка, подлежащих изъятию из массива коллекции.
      9.10. Изъятию из массива подлежат поддельные медицинские рецепты:
     а) исполнители которых установлены;
     б) по истечении срока давности привлечения к уголовной ответственности.
     Образцы почерка изымаются в случаях, если лицо, занимавшееся подделкой медицинских рецептов:
     а) прекратило деятельность, связанную с их подделкой;
     б) выехало в другой регион на постоянное место жительства (сведения о лице должны быть направлены заинтересованной службе органов внутренних дел по месту прибытия его, а образцы почерка помещены в архив экспертно-криминалистического подразделения).

10. Картотеки микрообъектов

      10.1. Картотеки микрообъектов создаются в физико-химических лабораториях экспертно-криминалистических подразделений ГУВД, УВД, УВДТ. Регистрируются по журналу (приложение 12).
      10.2. Картотеки представляют собой систематизированное собрание сведений о микрообъектах, изъятых при осмотрах мест происшествий, связанных с совершением тяжких преступлений и содержащих информацию о внешнем облике преступника, орудиях и предметах, использованных при совершении преступлений, обстоятельствах совершения преступления и т.п.
      10.3. Картотеки предназначены для установления факта однородности происхождения микрообъектов, обнаруженных на местах происшествий и изъятых в качестве образцов у подозреваемых в совершении преступлений лиц.
      10.4. В случае изъятия микрообъектов следователь или орган, производящий дознание, не позднее 10 суток после осмотра места происшествия направляет их с постановлением о назначении экспертизы в экспертно-криминалистическое подразделение.
      10.5. После производства экспертизы данные о результатах исследования (фотоснимки, спектрограммы, графики, сведения о строении, составе и механизме образования, схемы их локализации на предметах-носителях) вместе с общими сведениями о преступлении помещаются в картотеку и регистрируются в журнале.
      По согласованию с лицом, назначившим экспертизу, к картотеке могут приобщаться и сами микрообъекты.
      10.6. Поступившие в картотеку сведения или микрообъекты сравниваются с имеющимся банком данных в целях установления однородности их происхождения. Если в результате сравнения устанавливаются фактические данные, имеющие розыскное или доказательственное значение, экспертно-криминалистическое подразделение информирует об этом руководителей уголовного розыска, на территории которых совершены преступления, и следователя, назначившего экспертизу.
      10.7. В случае раскрытия преступления или прекращения уголовного дела следователь или лицо, ведущее дознание, уведомляет об этом экспертно-криминалистическое подразделение. На основании этого или по истечении года нахождения в картотеке микрообъекты возвращаются лицу, назначившему экспертизу, а сведения о микрообъектах уничтожаются в установленном порядке.
      10.8. При установлении лиц, подозреваемых в совершении преступлений, следователь или лицо, ведущее дознание, направляет в экспертно-криминалистическое подразделение на проверку по картотеке предметы, изъятые у них, которые могли быть носителями микрообъектов, изъятых на месте происшествия.

11. Справочно-информационные фонды

      11.1. Справочно-информационные фонды экспертно-криминалистических подразделений представляют собой систематизированный сбор сведений, имеющих справочное значение и активно-использующийся при производстве экспертиз и исследований, ведении учетов, предварительных исследованиях на местах происшествий, проведении оперативно-розыскных мероприятий и следственных действий в процессе раскрытия и расследования преступлений. Составной частью справочно-информационных фондов экспертно-криминалистических подразделений являются справочные картотеки и натурные коллекции.
      11.2. Формирование натурных справочных коллекций осуществляется из объектов и сведений о них, получаемых на предприятиях-изготовителях и потребителях сырья и продукции, в торговых организациях, аптеках, лечебных учреждениях и т.п., за счет средств, выделенных на приобретение расходных материалов, а также путем обмена информацией с экспертно-криминалистическими подразделениями других регионов.
      11.3. Справочные коллекции могут состоять как из объектов в натуре, так и их отображений (слепков, фотоснимков и т.п.). Копии изготавливаются из слепочных масс, фотоснимки выполняются по правилам криминалистической съемки.
      11.4. При помещении объектов в справочные коллекции сведения о них регистрируются в журналах и включают: наименование объекта, характеристику его признаков, данные об изготовителе и времени изготовления и т.п. Порядковый номер объекта по журналу является номером объекта в коллекции.
      11.5. Коллекции холодного оружия, порохов, взрывчатых веществ, наркотиков, химфармпрепаратов должны храниться в соответствии с правилами Разрешительной системы и исключать возможность доступа к ним лиц, не ведущих эти коллекции. Ведение этих коллекций и учет движения их объектов возлагается приказом Министра внутренних дел, начальника ГУВД, УВД, УВДТ на конкретных сотрудников экспертно-криминалистического подразделения.
      11.6. Коллекция подлинных денежных знаков всех стран мира ведется в ЭКУ МВД Республики Казахстан. По решению руководства УВД, УВДТ она может создаваться на местах.
      Денежные знаки приобретаются для коллекции через Национальный банк Республики Казахстан в одном экземпляре. Расходы для этих целей оплачиваются в установленном порядке финансовыми подразделениями органов внутренних дел.
      11.7. Выдача объектов и их возврат по истечении надобности контролируется специалистом, ведущим конкретную справочную коллекцию.
      11.8. Информация, получаемая с использованием справочных коллекций, выдается заинтересованным службам на основании письменного запроса или по личной инициативе специалиста экспертно-криминалистического подразделения, ответственного за ведение коллекции.
      11.9. Ответ на запрос не должен ограничиваться поиском необходимой информации только в массиве коллекций и других банках данных справочно-информационных фондов данного экспертно-криминалистического подразделения, а в необходимых случаях распространяться на использование сведений, содержащихся в справочно-информационных фондах экспертно-криминалистических подразделений региона или Экспертно-криминалистического центра МВД Российской Федерации.
      11.10. Результаты проверки сообщаются инициатору письменного запроса справкой произвольной формы. Справка подписывается специалистом, проводившим поиск информации и визируется руководителем экспертно-криминалистического подразделения.

12. Порядок ведения справочных
коллекций огнестрельного оружия и боеприпасов

      Справочные коллекции огнестрельного оружия и боеприпасов создаются в криминалистических подразделениях МВД, УВД в целях:
      а) определения системы и модели оружия, из которого выстрелены пули, выброшенные патроны или которым стреляны гильзы, изъятые с мест преступлений, а также пули, извлеченные из трупов и тел потерпевших;
      б) использования деталей оружия, помещенного в коллекцию, для производства экспериментальной стрельбы из оружия с отсутствующими или поломанными деталями;
      в) решения иных вопросов, возникающих при проверке оружия и производстве экспертиз.
      В ЭКУ МВД Республики Казахстан действует центральная справочная коллекция огнестрельного оружия и боеприпасов, на которую возлагается обязанность по координации работы коллекций периферийных органов внутренних дел.
      Ведение коллекции и учет движения оружия и боеприпасов возлагается приказом Министра внутренних дел или начальника управления внутренних дел на одного из сотрудников криминалистического подразделения.
      В справочную коллекцию огнестрельного оружия помещается технически исправное оружие, а при отсутствии исправного - технически неисправное (в том числе и непригодное к стрельбе) оружие различных систем, образцов, моделей и калибров. Наряду со справочной коллекцией огнестрельного оружия может создаваться коллекция пуль и гильз, отстрелянных из оружия, которое по тем или иным причинам не может быть помещено в справочную коллекцию.
      Справочные коллекции боеприпасов состоят из патронов различных видов, образцов и калибров к нарезному и гладкоствольному оружию.
      Справочные коллекции огнестрельного оружия и боеприпасов создаются и пополняются за счет оружия и боеприпасов:
      а) сдаваемых на склады хозяйственных аппаратов органов внутренних дел;
      б) поступающих на экспертизу или для проверки (после согласования вопроса с органами дознания, следствия или суда).
      При поступлении в коллекцию огнестрельного оружия иностранного производства, образцы которого имеются в коллекции данного криминалистического подразделения, последнее информирует об этом центральную коллекцию и по ее указанию направляет оружие в другую коллекцию.
      В справочной коллекции может храниться только один экземпляр оружия конкретной модели. В коллекцию может быть помещено несколько экземпляров оружия одной модели при наличии вариаций в их конструкции или различий в способе обработки следообразующих деталей (различное количество нарезов, различный способ обработки патронного упора и т.п.).
      Оружие, находящееся в коллекции, может быть заменено другим, более сохранившимся в техническом отношении экземпляром, поступившим впоследствии на экспертизу или для проверки. В этом случае заменяемое оружие в установленном порядке сдается на склад хозяйственного аппарата МВД, УВД.
      Помещенное в справочную коллекцию огнестрельное оружие регистрируется в журнале (приложение 17), объекты справочной коллекции боеприпасов регистрируются в журнале (приложение 18). Для удобства в работе с коллекцией на каждый экземпляр оружия заполняется регистрационная карточка (приложение 19).
      Оружие и боеприпасы справочных коллекций хранятся в опечатываемых, запирающихся на замки железных шкафах, размещенных в помещениях, обеспечивающих их сохранность. Шкафы оборудуются соответствующей арматурой, с гнездами, удобными для постановки и вынимания хранящегося в них оружия. У каждого гнезда приклеивается ярлык с указанием инвентарного номера оружия.
      Помещаемое в коллекцию оружие должно быть разряжено, вычищено и смазано.
      Один экземпляр ключей от шкафов должен находиться у лица, ответственного за ведение коллекции, второй экземпляр (в опечатанной печатью этого лица коробке) - у руководства ЭКО.
      Раскладка оружия в коллекции производится по системам, моделям и калибрам. К каждому экземпляру оружия прикрепляется бирка с указанием его инвентарного номера.
      Раскладка боеприпасов в коллекции производится на планшетах по видам, образцам и калибрам патронов. Отдельно помещаются ружейные патроны, патроны бокового огня. В справочных коллекциях боеприпасов, кроме того, могут помещаться патроны в разобранном виде и в разрезе.
      До помещения в справочную коллекцию пригодное для производства стрельбы оружие отстреливается. Образцы пуль и гильз, полученные в результате отстрела, помещаются на планшетах. Под каждым из образцов надписываются наименование системы и модели оружия.
      Огнестрельное оружие изымается из коллекции в случаях:
      а) затребования судом или органом расследования;
      б) замены другим экземпляром;
      в) нецелесообразности дальнейшего хранения.
      Выдача огнестрельного оружия производится только сотрудникам криминалистического подразделения под их личную расписку в журнале (приложение 20).
      Оружие, помещенное в коллекцию, может быть выдано для временного пользования в другие криминалистические подразделения по их письменному запросу. Пересылка такого оружия производится в соответствии с правилами, определяемыми МВД Республики Казахстан.
      В связи со специфическим назначением огнестрельного оружия, помещенного в справочную коллекцию, к нему неприменимы технические требования, предъявляемые к табельному оружию.

13. Использование экспертно-криминалистических справочных коллекций при производстве экспертиз должно отражаться в заключении эксперта, а если использовались сведения, содержащиеся в других банках данных справочно-информационных фондов (справочные пособия, каталоги и другие подобные источники), то на них необходима ссылка (название, издательство, год выпуска и пр.).

Приложение 1
к наставлению

                               ЖУРНАЛ
                 регистрации пуль, гильз и патронов
                   со следами оружия, помещенных
                        в кустовую коллекцию
____________________________________________________________________
NN|Да-|Что|Ка-|По ка-|Система ору-|Отметка о|Оружие|Дата и |Приме-
пп|та |пос|ким|кому |жия, из кото|направле-|иденти|основа-|чание
|пос|ту-|ор-|уголов|рого выстре-|нии пули,|фициро|ние    |
|туп|пи-|га-|ному |лена пуля   |гильзы, |вано |изъятия|
|ле-|ло |ном|делу |или которым |патрона |(дата |пули, |
|ния|(пу|пре|(номер|стреляна    |для про- | и   |гильзы,|
|   |ля,|дст|дела и|гильза, N за|верки по |N зак-|патрона|
|   |ги-|ав-|вид   |ключения экс|др. кол- |люче- |из кол-|
|   |ль-|ле-|престу|перта об ус-|лекции   |ния   |лекции |
|   |за,|но |пления|тановлении |         |экс- |       |
|   |пат|   |      |системы     |         |перта)|       |
|   |рон|   |      |оружия      |         |      |       |
|   |   |   |      |            |         |      |       |
------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3 | 4 | 5   |     6      |    7    | 8   |   9   | 10
-------------------------------------------------------------------

Приложение 2
к наставлению

                Начальнику (следователю)___________________
                ___________________________________________
                ___________________________________________
                гор. (село, поселок)_______________________

С П Р А В К А

     Присланные Вами при отношении N___________________________
     от ________________19__г. пули, гильзы и патроны проверены
     по коллекции пуль, гильз и патронов со следами оружия.
          1. Установлено, что они отстреляны из того же экземпляра
     оружия, что и пули гильзы, патроны (ненужное зачеркнуть),
     изъятые в качестве вещественных доказательств по
     уголовному делу N _____, возбужденному____________________
     __________________________________________________________
                      (когда и каким органом)
          2. Положительных результатов не установлено.
          Полученные от Вас объекты оставлены на хранение.

          Проверку проводил______________
          Начальник________________
          ________________19___г.

Исх. N ____

Приложение 3
к наставлению

Приложение 4
к наставлению

                        Начальнику (следователю)______________
                        ______________________________________
                        город (село, поселок)_________________

С П Р А В К А

     Присланный Вами при отношении N____________________________
от __________________19___г.
________________________________________________________________
                       (вид, система, модель,
________________________________________________________________
                калибр, номер огнестрельного оружия)
проверен по коллекции пуль, гильз и патронов со следами оружия.
     1. Установлено, что из проверенного оружия отстреляны пули,
гильзы, патроны (ненужное зачеркнуть), изъятые в качестве
вещественных доказательств по уголовному делу
N____, возбужденному_____________________________________________
________________________________________________________________
                      (когда и каким органом)
     2. Сведений о применении оружия при совершении преступлений не
имеется.

     Проверку проводил__________________
     Начальник_________________
     _____________19______г.

Исх. N_______

Приложение 5
к наставлению

С П Р А В К А

     Поступивш_______на исследование из_____________________________
____________________________________________________________________
                       (наименование органа)
при_________________________________________________________________
             (номер и дата сопроводительного документа)
изъят_______________________________________________________________
                       (дата место изъятия)
является поддельным____
____________________изготовлен___________________________________  и                                  (способ изготовления)
по__________________________________________________________________
                    (особенности формы, штампа)
аналогична__________________________________________________________
                 (результат проверки по картотеке)
Для проведения экспертизы___________________________________________
                          (монета, билет)
направлен_______ ________________19___г. в _________________________
____________________________________________________________________
        (наименование криминалистического подразделения УВД)
____________________________________________________________________

     Исследование и проверку
        проводил_________________
     _____________19___г.

Приложение 6
к наставлению

                               Ж У Р Н А Л
                         регистрации следов рук,
                           влитых в следотеку

(таблица)

1 - NN п.п.

2 - Орган, из которого поступили следы

3 - Дата

4 - Вид преступления, N уголовного дела

5 - Фамилия, имя, отчество потерпевшего

6 - N и дата экспертизы, кто проводил

7 - Количество следов: пальцев

8 - Количество следов: ладоней

9 - Когда и кому направлены фотокопии следов

10 - Основание изъятия следов

11 - Примечание

--------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |11
--------------------------------------------------------------------

Приложение 7
к наставлению

                               Ж У Р Н А Л
                         регистрации дактилокарт,
               поступающих для проверки по следотеке______

(таблица)

1 - NN п.п.

2 - Фамилия, имя, отчество

3 - Орган, из которого поступили дактилокарты

4 - Дата поступления

5 - По какому разделу следотеки проверены

6 - Результат

7 - Примечание
--------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7
--------------------------------------------------------------------

Приложение 7а
к наставлению

К уголовному делу не приобщать

                        Начальнику____________________________
                        ______________________________________
                        ______________________________________
                        гор. (пос)____________________________

     При Вашем отношении N____ от _____________________ 19___г.
для проверки по картотеке следов пальцев рук, изъятых с мест
нераскрытых преступлений, поступили дактилокарты
на_____________человек, в том числе на________________________
                                   (фамилия, имя, отчество)
При сравнении установлено, что след(ы) пальцев рук,
изъятый (е)______________19__г. с места_______________________
______________________________________________________________
                           (вид преступления)
(уголовное дело N_____________,     находящееся в производстве
___________________), оставлен (ы)____________________________
(наименование органа)
______________________________________________________________
              (фамилия, имя, отчество установленного лица)

Приложение:___________________________________
Проверку произвел_____________________________

                Начальник______________________
                _________________19___г.
                Исх. N_______

Приложение 7б
к наставлению

к уголовному делу не приобщать

                        Начальнику_____________________________
                        _______________________________________
                        _______________________________________
                        гор. (пос.)____________________________

     При Вашем отношении N_____________от ________________19__г.
для проверки по картотеке следов пальцев рук, изъятых с мест
нераскрытых преступлений, поступили дактилокарты на
________________________человек.
     (количество лиц)
     Проверкой установлено, что следы пальцев рук, помешенные в
следотеку на ________________________________19___г., оставлены
не лицами, дактилокарты которых представлены.

Приложение:_______________________________________________

     Проверку произвел_________________________________________
     Начальник_______________________________
     ________________________19____г.
     Исх. N____________

Приложение 8
к наставлению

                            Ж У Р Н А Л
             учета дактилокарт, помещенных в картотеку
                             (таблица)

1 - NN п.п.

2 - Фамилия, имя, отчество

3 - Год и место рождения

4 - Дата постановки на учет

5 - Склонность к совершению преступлений или окраска ранее
совершенных

6 - Когда и кому направлены фотокопии дактилокарт

7 - Основание снятия с учета

8 - Примечание
--------------------------------------------------------------------
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8
--------------------------------------------------------------------

Приложение 9
к наставлению

                        К А Р Т А N_____
               на субъективный портрет, изготовленный

     _______________________________________________________________
     _______________________________________________________________
                      (когда и кем изготовлен)
     __________
     |        |       ______________________________________________
     |        |            (условное обозначение, индекс СП)
     | 6х9 см |       ______________________________________________
     |        |
     |        |
     _________

     Район, дата совершения преступления____________________________
     ___________________, по факту__________________________________
     _______________________________________________________________
     Признаки внешности разыскиваемого, не нашедшие отображения на
     портрете_______________________________________________________
                 (цвет волос, глаз, особые приметы)
     _______________________________________________________________
     _______________________________________________________________
     Описание одежды________________________________________________
     _______________________________________________________________
     _______________________________________________________________
     _______________________________________________________________
     _______________________________________________________________

          Карту составил_____________________
                          (подпись)
          ________________________19_____г.

     Отметки о результатах проверки СП по картотеке
     _______________________________________________________________
     _______________________________________________________________

Приложение 10
к наставлению

                         Начальнику_________________________________
                         ___________________________________________
                         ___________________________________________

                        С П Р А В К А N______
                  по установлению типажного сходства
                 по картотеке субъективных портретов

На основании задания N____от ____________________________19__г.
поступившего из ____________________________________________________
(наименование подразделения)
по показаниям очевидца______________________________________________
по факту____________________________________________________________
____________________________________________________________.
составлен (ы) ___________________________субъективный (е) портрет(ы)
за N ______от _____________________________19__г. (N карты и дата
изготовления).

     В результате проверки портрета (ов) по картотеке установлено
типажное сходство с портретом (ами), составленному
(ым)___________19__г. по факту______________________________________
____________________________________________________________________
     По указанным аналогичным преступлениям при проведении
оперативно-розыскных мероприятий контактируйте с ___________________
____________________________________________________________________
                     (наименование подразделения)
____________________________________________________________________

                                        (оборотная сторона)
     ___________________              ___________________
     |                 |              |                 |
     |                 |              |                 |
     |                 |              |                 |
     |                 |              |                 |
     |                 |              |                 |
     |                 |              |                 |
     |                 |              |                 |
     ___________________              ___________________

Фотоснимок СП N________ Фотоснимок СП N________
от _______________19__г. от _______________19__г

       Проверку произвел_________________
                              (подпись)
     Начальник ЭКП_____________________
                      (подпись)

_______________19___г.

Приложение 11
к наставлению

                Начальнику ЭКП_______________________________
                _____________________________________________
                _____________________________________________

     В связи с раскрытием преступления прошу снять с картотечного
учета субъективный (е) портрет (ы) N_________________________
изготовленный (е) ___________________________________________
           (когда наименование ЭКП и фамилия, имя, отчество
_____________________________________________________________
                       специалиста, художника)
_____________________________________________________________
по факту_____________________________________________________
_____________________________________________________________
(технические средства, применявшиеся при использовании портрета)
_____________________________________________________________
        (телевидение, фототелеграф, розыскные плакаты и т.п.)
     По субъективному портрету установлен разыскиваемый______
_____________________________________________________________
                (фамилия, имя, отчество, год рождения)

    ___________________
    |   Анфасный      |    _________________________________
    | фотоснимок     |    (фамилия, имя, отчество, должность
    | разыскиваемого |    _________________________________
    |                 |        и место работы работника,
    |                 |    _________________________________
    |                 |      установившего разыскиваемого)
    |                 |
    ___________________

           Начальник_________________________
                   (наименование оперативного
           __________________________________
                подразделения)
           __________________________________
                    (подпись)
                _______________19__г.

Приложение 12
к наставлению

                             Ж У Р Н А Л
                  регистрации объектов, помещенных в
                _____________________________________
                 (наименование картотеки, коллекции)

(таблица)

1 - NN п.п.

2 - Дата поступления объекта

3 - Орган внутренних дел, из которого поступил объект

4 - Количество объектов

5 - Вид преступления, дата его совершения, N уголовного дела

6 - Регистрационная формула объекта, индекс, калибр и т.п.

7 - Куда объект направлен для проверки

8 - Дата, номер справки и результат проверки

9 - Дата и основание изъятия объекта из картотеки (коллекции)

10 - Примечание
__________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10
------------------------------------------------------------------

Приложение 13
к наставлению

                             Ж У Р Н А Л
                учета поддельных медицинских рецептов,
             направленных в экспертно-криминалистическое
          подразделение для проверки и помещения их в массив

(таблица)

1 - NN п.п.

2 - Дата направления рецепта в ЭКП

3 - Наименование медучреждения, от имени которого выдан рецепт

4 - Фамилия, имя, отчество врача

5 - Фамилия, имя, отчество больного

6 - Краткие обстоятельства изъятого рецепта.

Фамилия, имя, отчество лица, у которого он изъят

7 - Результаты проверки:

установлен исполнитель рецепта (ф.и.о.)

8 - Результаты проверки:

объединен по почерку с рецептом в массиве (поряд.N)

9 - Основание и дата изъятия рецепта из массива

10 - Примечание
__________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10
------------------------------------------------------------------

Приложение 14
к наставлению

                             Ж У Р Н А Л
                      учета лиц, образцы почерка
                   которых направлены в экспертно-
                   криминалистическое подразделение

(таблица)

1 - NN п.п.

2 - Фамилия, имя, отчество

3 - Краткие сведения о лице (наркоман, полинаркоман, не
употребляет наркотические вещества)

4 - Дата направления и перечень документов (автобиография,
объяснение и т.п.)

5 - Результаты проверки (порядковый номер установленного
рецепта и на чье имя он заполнен)

6 - Основание и дата изъятия образцов из массива

7 - Примечание
________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
----------------------------------------------------------------

Приложение 15
к наставлению

                             Ж У Р Н А Л
                    учета поступивших в экспертно-
                   криминалистическое подразделение
                   поддельных медицинских рецептов

(таблица)

1 - NN п.п.

2 - Дата поступления и орган, направивший рецеп

3 - Фамилия, имя, отчество врача

4 - Фамилия, имя, отчество больного

5 - Название лекарственного препарата

6 - Порядковый N кода

7 - Код почерка

8 - Дата проверки

9 - Результаты проверки

10 - Основание и дата изъятия рецепта из массива

11 - Примечание
____________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |11
--------------------------------------------------------------------

Приложение 16
к наставлению

                             Ж У Р Н А Л
                         учета поступающих в
                     экспертно-криминалистическое
                  подразделение образцов очерка лиц,
             занимающихся подделкой медицинских рецептов

(таблица)

1 - NN п.п.

2 - Дата поступления и орган, представивший образцы почерка

3 - Фамилия, имя, отчество, перечень образцов почерка

4 - Порядковый N кода

5 - Код почерка

6 - Дата проверки

7 - Результаты проверки

8 - Основание и дата изъятия образцов почерка из массива

9 - Примечание
________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
----------------------------------------------------------------

Приложение 17
к наставлению

                             Ж У Р Н А Л
                  регистрации огнестрельного оружия,
                  помещенного в справочную коллекцию

(таблица)

1 - NN п.п. (инвентарный номер)

2 - Вид, система, модель и калибр, заводской номер оружия

3 - Дата поступления в коллекцию и вх. N сопроводительного
документа

4 - Откуда поступило

5 - Техническое состояние оружия

6 - Дата и основание изъятия оружия из коллекции

7 - Куда направлено изъятое из коллекции оружие и исходящий N
сопроводительного документа

8 - Примечание
________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8
----------------------------------------------------------------

Приложение 18
к наставлению

                             Ж У Р Н А Л
                  регистрации патронов, помещенных в
                   справочную коллекцию боеприпасов

(таблица)

1 - N п.п.

2 - Вид, система, калибр, патронов

3 - Дата поступления в коллекцию

4 - Откуда поступили боеприпасы

5 - Количество патронов, помещенных в коллекцию

6 - Дата и основания изъятия патронов из коллекции

7 - Куда направлены патроны и номер исходящего документа

8 - Примечание
________________________________________________________________
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8
----------------------------------------------------------------

Приложение 19
к наставлению

                       РЕГИСТРАЦИОННАЯ КАРТОЧКА
                        на оружие, помещенное
                        в справочную коллекцию

Инвентарный номер______

     1. ________________________________________________________
       (вид, система, модель, калибр и заводской номер оружия)
     2. Количество и направление нарезов_______________________
     3. Техническое состояние оружия___________________________
     4. Помещено в коллекцию___________________________________
                               (дата)
     5. Поступило из __________________________________________
                        (источник поступления)
          при документе________________________________________
                         (вх. N и где подшит)
     6. Оружие изъято из коллекции_____________________________
                                      (дата)
          на основании_________________________________________
          и направлено_________________________________________
                                (куда)
          при исходящем документе_____________________________
                                    (его номер и дата)

Карточку составил____________________________________

Размер 145 х 200 мм

Приложение 20
к наставлению

                             Ж У Р Н А Л
                      выдачи оружия, помещенного
                        в справочную коллекцию
                              (таблица)

1 - N п.п.

2 - Дата выдачи

3 - Наименование оружия (вид, система, модель, калибр и
заводской номер)

4 - Для каких целей выдано

5 - Оружие получено (должность, фамилия, имя, отчество)

6 - Подпись в получении оружия

     7 - Оружие возвращено (дата и подпись ответственного за
коллекцию)
     8 - Примечание
________________________________________________________________
1    |   2   |   3   |   4   |    5   |   6    |    7   | 8
----------------------------------------------------------------

                                               Приложение 4
                                              к приказу МВД
                                           Республики Казахстан
                                          от 31 мая 1993 г. N 210

                              ПОЛОЖЕНИЕ
                    об Экспертно-квалификационной
                  комиссии МВД Республики Казахстан

1. Общее положение

      1.1. Экспертно-квалификационная комиссия <*> создается при Экспертно-криминалистическом управлении (ЭКУ) МВД Республики Казахстан.
      Сноска. В дальнейшем комиссия.
      1.2. Председателем комиссии является начальник Экспертно-криминалистического управления МВД Республики Казахстан. Он определяет ее состав и вносит предложения на утверждение курирующему заместителю министра.
      1.3. В своей работе Комиссия руководствуется уголовно-процессуальным законодательством. Наставлением по работе экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел (приложение к приказу МВД РК N 210 1993 года), другими нормативными актами МВД Республики Казахстан (в том числе договорами с государствами СНГ), а также настоящим Положением.
      1.4. Делопроизводство Комиссии ведется ее секретарем.
      1.5. Материально-техническое обеспечение работы Комиссии осуществляется Экспертно-криминалистическим управлением МВД Республики Казахстан.

      2. Основные задачи.
      2.1. Подготовка экспертных кадров для органов внутренних дел.
      2.2. Повышение профессионального мастерства экспертов органов внутренних дел.
      2.3. Контроль за правильным использованием современных научно-обоснованных методик исследования вещественных доказательство в практике производства экспертиз и исследований, внедренных в работу экспертных подразделений.
      2.4. Формирование квалификационных требований к экспертным кадрам.

      3. Функции.
      3.1. Контроль за состоянием профессиональной подготовки экспертов.
      3.2. Внесение предложений по организации стажировки экспертов, претендующих на получение права производства экспертиз в базовых экспертно-криминалистических подразделениях и Экспертно-криминалистическому подразделению МВД Республики Казахстан.
      3.3. Оказание помощи экспертно-криминалистическим подразделениям УВД, УВДТ по проведению учебных сборов экспертов, претендующих на получение права производства экспертиз.
      3.4. Прием экзаменов на выездных заседаниях для решения вопросов о предоставлении экспертам права производства экспертиз.
      3.5. Организация рецензирования копий актов экспертиз, направленных на Комиссию для решения вопроса о вызове экспертов на стажировку и предоставления им права производства экспертиз.
      3.6. Обсуждение рецензий, ходатайств и других материалов, представленных руководителями экспертно-криминалистических подразделений в Комиссию для решения вопроса о предоставлении экспертам права производства экспертиз.
      3.7. Выдача свидетельств установленного образца экспертам, получившим право производства разрешенных видов исследований и экспертиз: холодного оружия, дактилоскопических, трасологических, баллистических, почерковедческих, портретных документов, технического исследования документов, исследования материалов документов, автороведческих, пожарно-технических, взрыво-технических, биологических, автотехнических, пищевых продуктов, измененных и уничтоженных номеров на предметах, наркотических и сильнодействующих средств, специальных химических веществ, волокон и волокнистых материалов, лакокрасочных материалов и покрытий, металлов и сплавов, нефтепродуктов, продуктов выстрела, стекла и керамики, пластмасс и резин, фоноскопических (идентификация личности по фонограммам речи), техническое исследование магнитных фонограмм, видеофоноскопических, взрывчатых веществ, обезвреженных взрывных устройств определенной конструкции, изученных и освоенных в ходе стажировки в ЭКУ МВД Республики Казахстан.<*>
      Сноска. Перечень видов экспертиз и исследований не исчерпывающий и может быть расширен при освоении новых методик исследования вещественных доказательств.
      3.8. Рассмотрение вопросов о лишении экспертов права производства экспертиз.
      3.9. Осуществление организационно-методического руководства экспертно-квалификационными комиссиями учебных заведений, где проходят подготовку и переподготовку эксперты органов внутренних дел.

      4. Порядок работы комиссии.
      4.1. Комиссия регулярно (не реже одного раза в квартал) проводит заседания под руководством председателя или его заместителей.
      4.2. Заседание Комиссии считается правомочным при наличии не менее половины ее состава.
      4.3. Решение Комиссии принимается большинством голосов и оформляется протоколом, который подписывается председательствующим и присутствующими членами Комиссии.
      4.4. Материалы, подготовленные к заседанию Комиссии, направляются членам Комиссии на ознакомление не менее чем за пять суток до заседания. Эти функции осуществляет секретарь Комиссии.

      5. Перечень материалов, направляемых в Комиссию для рассмотрения вопроса о вызове эксперта на Комиссию и предоставления ему права производства экспертиз.
      5.1. Ходатайство руководства экспертно-криминалистического подразделения УВД, УВДТ.
      5.2. Сведения об эксперте, претендующем на право производства экспертиз.
      5.3. Заключение о прохождении первоначальной стажировки эксперта в ЭКО УВД, УВДТ.
      5.4. Протокол заседания экзаменационной комиссии ЭКО УВД, УВДТ.
      5.5. Копии не менее пяти актов экспертиз с фототаблицами по каждому виду экспертиз, на получение права производства которых эксперт претендует.
      5.6. Ранее выданное свидетельство на право производства экспертиз (если таковое имеется у эксперта).

      6. Сведения, учитывающиеся при рассмотрении вопроса о предоставлении права производства экспертиз.
      6.1. Стаж работы в должности эксперта.
      6.2. Сведения об образовании.
      6.3. Навыки владения методиками исследования вещественных доказательств, рекомендованными для данного вида экспертизы.
      6.4. Умение использовать технические средства, предназначенные для производства соответствующих экспертиз.
      6.5. Качество изложения результатов исследования при составлении акта экспертизы (полнота, последовательность, грамотность).
      6.6. Качество иллюстративного материала, прилагаемого к актам экспертиз.

     7. Права Комиссии.
     7.1. Предоставление права на производство одного или нескольких видов экспертиз.
     7.2. Отказ в предоставлении права производства одного или нескольких видов экспертиз.
     7.3. Отсрочка рассмотрения материалов в случае отсутствия документов, необходимых для принятия решения.
     7.4. Лишение права производства одного или нескольких видов экспертиз.

     8. Оформление свидетельства на право производства экспертизы.
     8.1. Свидетельство о предоставлении права производства экспертизы оформляется на бланке установленной формы. Записи о предоставлении права производства экспертизы заверяются председателем Комиссии и секретарем, скрепляются оттиском гербовой печати МВД Республики Казахстан.
     8.2. Регистрация свидетельств и записей в них осуществляется секретарем Комиссии в специальном журнале.

                             С О С Т А В
                      Экспертно-квалификационной
                  комиссии МВД Республики Казахстан

1. Председатель - начальник Экспертно-криминалистического управления МВД Республики Казахстан.

2. Заместители председателя:

- заместитель начальника ЭКУ МВД Республики Казахстан (по традиционным криминалистическим экспертизам)
- заместитель начальника ЭКУ МВД Республики Казахстан.

3. Члены комиссии:

- начальник отдела анализа, контроля и информации ЭКУ МВД Республики Казахстан

- начальник отдела химико-биологических исследований ЭКУ МВД Республики Казахстан

- начальник отдела физико-технических исследований ЭКУ МВД Республики Казахстан

- начальник отдела баллистики, трасологии и дактилоскопических исследований ЭКУ МВД Республики Казахстан

- начальник научно-исследовательского отдела ЭКУ МВД Республики Казахстан

- начальник кафедры криминалистики и судебной экспертизы Алматинской высшей школы МВД Республики Казахстан

4. Секретарь комиссии - заместитель начальника отдела анализа, контроля и информации ЭКУ МВД Республики Казахстан.

                                                Приложение 5
                                             к приказу МВД
                                          Республики Казахстан
                                         от 31 мая 1993 г. N 210

                     КВАЛИФИКАЦИОННЫЕ ТРЕБОВАНИЯ
                для руководящего состава, оперативных
               работников и следователей по освоению и
                применению научно-технических средств
              и методов (НТСМ) в борьбе с преступностью

1. Начальники горрайлинорганов, следственных
подразделений, их заместители должны

Знать:

      - организацию и методику осмотра места происшествия с момента поступления сообщения в дежурную часть, обеспечения неотложных следственных действий и оперативно-розыскных мероприятий с применением криминалистической и другой техники, имеющихся средств связи;
      - возможности экспертно-криминалистических лабораторий и информационных центров, автоматизированных информационно-поисковых систем, оперативно-справочных, криминалистических учетов и коллекций, их использование в предупреждении, раскрытии преступлений и розыске преступников;
      - практику применения НТСМ в процессе дознания и расследования преступлений, систему контроля за фактическим исполнением требований МВД Республики Казахстан по этому вопросу;
      - ст. ст. 58; 61-1; 61-2 УПК Казахской ССР.

      Уметь:
      - обеспечить охрану места происшествия, своевременный выезд следственно-оперативной группы при соответствующей технической экипировке; производство неотложных следственных действий и розыскных мероприятий с задействованием всех оперативных и криминалистических средств, функционирующих АИПС и другой системы учетов;
      - лично организовать осмотр места происшествия в составе следственно-оперативной группы, привлечь комплексные силы и средства для установления преступников, показать подчиненным применение оперативной и криминалистической техники.

                2. Работники следственных аппаратов должны
      Знать:
      - методику применения находящихся в унифицированном чемодане для осмотра мест происшествий приборов и средств для обнаружения и изъятия следов на местах происшествий; использования другой техники при производстве обысков и иных следственных действиях;
      - систему организации работы следственно-оперативной группы в полном составе с учетом специализации; возможности проведения сотрудником ЭКО предварительных исследований следов, микрообъектов и иных вещественных доказательств с целью получения оперативно-розыскной информации непосредственно на месте происшествия;
      - предметы вложения чемоданов для осмотра мест происшествий; специализированных технических средств передвижных криминалистических лабораторий, практическое их применение;
      - способы фотосъемки на месте происшествия; оформление фототаблиц; доказательственное значение фотоснимков;
      - правила сохранения следов, микрообъектов и иных вещественных доказательств; порядок направления их для помещения в соответствующие картотеки и коллекции и формирования массивов АИПС;
      - виды криминалистических учетов и коллекций, а также АИПС, их назначение и практику использования при раскрытии и расследовании преступлений;
      - виды экспертиз, их назначение, производство и доказательственное значение в соответствии с требованиями уголовно-процессуального законодательства;
      - наличие экспертных учреждений в регионе, возможности производства соответствующих исследований в других учреждениях и организациях;
      - ст. ст. 58; 61-1; 61-2 УПК Казахской ССР.

      Уметь:
      - организовать работу участников следственно-оперативной группы в полном составе с учетом их специализации, определить задачи и объекты предварительного исследования следов и иных вещественных доказательств на мест осмотра;
      - применять имеющиеся в унифицированном чемодане технические средства для обнаружения и изъятия следов и вещественных доказательств при осмотре места происшествия, их упаковки в соответствии с требованиями уголовно-процессуального законодательства;
      - фотографировать обстановку места происшествия, обнаруженные следы и вещественные доказательства по правилам криминалистической фотографии;
      - использовать криминалистическую технику при производстве обысков, экспериментов и других следственных действий с целью обнаружения похищенных предметов, орудий преступления и иных следов, а также фиксации хода и результатов этих действий;
      - производить магнитную запись при допросе и проведении других следственных действий;
      - определить виды экспертиз, которые необходимо назначать по изъятым следам и вещественным доказательствам; формулировать по ним вопросы, подлежащие разрешению экспертными исследованиями.

      3. Работники оперативных служб должны
      Знать:
      - тактико-технические характеристики оперативной и криминалистической техники, имеющейся в оперативных службах органов внутренних дел, учет ее применения в оперативно-розыскных мероприятиях;
      - возможности экспертно-криминалистических подразделений органов внутренних дел, информационных центров, АИПС, оперативно-справочных, криминалистических учетов и коллекций, порядок их формирования и использования в выявлении, раскрытии преступлений и розыске преступников;
      - тактику осмотра места происшествия; технические средства унифицированного чемодана для выявления, фиксации и изъятия следов; возможности предварительных исследований следов, микрообъектов и других вещественных доказательств, проводимых специалистом непосредственно на месте происшествия;
      - виды криминалистических исследований, проводимых по заданиям работников оперативных служб;
      - технические средства и приемы их применения в проведении экспресс-анализа наркотических веществ;
      - возможности использования в борьбе с кражами и хищениями госимущества специальных химических веществ (СХВ);
      - ст. ст. 58; 61-1; 61-2 УПК Казахской ССР.

      Уметь:
      - применять в оперативно-розыскных мероприятиях по выявлению, раскрытию преступлений и розыску преступников оперативную и криминалистическую технику, имеющуюся в оперативных службах органов внутренних дел;
      - использовать технические средства и криминалистические методы для обнаружения, фиксации и изъятия следов, микрообъектов и иных вещественных доказательств при осмотре места происшествия, фотографировать его обстановку;
      - использовать в розыске преступников результаты предварительного исследования следов на месте происшествия;
      - организовать составление субъективного портрета разыскиваемого и вести розыск лиц по описаниям признаков внешности, фотоснимкам, субъективным портретам;
      - распознавать признаки подделки в документах (подчистку, травление, дописку, замену фотокарточки, подделку оттисков печатей и штампов);
      - формулировать вопросы криминалистических исследований по оперативно-поисковым и иным делам и использовать их результаты в оперативно-розыскной работе;
      - организовать блокировку и произвести установку специальных устройств, снаряженных СХВ, на объекты сосредоточения материальных ценностей, вести поиск лиц, попавших под действие СХВ, и обнаруживать на них их следы.

      4. Работники ГАИ должны
      Знать:
      - технические средства для предварительного определения алкогольного и наркотического опьянения водителей автотранспорта и возможности их применения; порядок проведения экспресс-анализа и использования его результатов в своей работе;
      - признаки подделки документов на право вождения, владения и пользования автомототранспортом, методы проверки документов на перевозимые грузы;
      - возможности экспертно-криминалистических подразделений, оперативно-справочных, криминалистических учетов, коллекций лакокрасочных покрытий, фарных стекол и иных объектов, их использование в расследовании дел, связанных с дорожно-транспортными происшествиями, кражами, угонами автомототранспортных средств;
      - предметы вложения чемоданов госавтоинспектора, специализированных технических средств передвижных криминалистических лабораторий; правила сохранения следов и иных вещественных доказательств на месте дорожно-транспортного происшествия (ДТП) до прибытия следственно-оперативной группы;
      - порядок осмотра места дорожно-транспортного происшествия, не повлекшего человеческой жертвы, а также автотранспортных средств с целью выявления изменений маркировочных обозначений на кузовах и двигателях;
      - методику применения находящихся в чемодане госавтоинспектора технических средств для обнаружения, фиксации и изъятия следов и иных вещественных доказательств на местах дорожно-транспортных происшествий; совокупность следов, образовавшихся в типовых ситуациях ДТП, их локализацию и значение для расследования происшествия.
      Уметь:
      - применять технические средства для предварительного определения алкогольного и наркотического опьянения водителей автомототранспорта;
      - выявлять с помощью криминалистических средств признаки подделки в документах на право вождения, владения и пользования автотранспортом документов на перевозимые грузы;
      - фотографировать обстановку места дорожно-транспортного происшествия по правилам криминалистической фотографии;
      - использовать технические средства при производстве осмотра ДТП для обнаружения, фиксации и изъятия следов и иных вещественных доказательств в соответствии с требованиями уголовно-процессуального законодательства;
      - назначить проведение автотехнической экспертизы.

               5. Участковые инспектора милиции должны
      Знать:
      - организацию охраны места происшествия до прибытия следственно-оперативной группы; порядок самостоятельного осмотра мест происшествий по отдельным категориям преступлений;
      - предметы вложения унифицированного чемодана для осмотра места происшествия;
      - правила назначения экспертизы и исследования спиртных напитков домашней выработки;
      - виды устройств СХВ, используемых в борьбе с кражами; правила их установки и контроля;
      - признаки подделки в документах, значение их защитных средств;
      - возможности экспертно-криминалистического подразделения органа внутренних дел по исследованию вещественных доказательств и ведению криминалистических учетов;
      - возможности судебной экспертизы по исследованию вещественных доказательств.

      Уметь:
      - организовать охрану места происшествия до прибытия следственно-оперативной группы;
      - произвести осмотр места происшествия, фотографировать его обстановку, применять технические средства для выявления, фиксации и изъятия следов и вещественных доказательств;
      - формулировать вопросы при назначении исследования (экспертизы) по спиртным напиткам домашней выработки;

- размещать устройства СХВ на различных объектах сосредоточения материальных ценностей;

- использовать ультрафиолетовый осветитель для выявления следов СХВ на лицах, попавших под их действие;

- распознавать подчистку, травление (смывание), дописку, замену фотокарточки, подделку оттисков печатей и штампов в паспортах и иных документах.

6. Работники дежурной части должны

Знать:

      - перечень преступлений, по которым участие специалистов-криминалистов в осмотрах мест происшествий является обязательным;
      - порядок обеспечения выезда следственно-оперативной группы в полном составе для осмотра места происшествия и организации раскрытия преступления по горячим следам с использованием всех оперативных и криминалистических средств, функционирующих АИПС и других учетов;
      - требования к организации охраны места происшествия;
      - виды оперативно-справочных, криминалистических учетов и коллекций, их назначение и порядок использования при раскрытии и расследовании преступлений;
      - порядок выдачи оперативной и криминалистической техники работникам служб, учета ее использования в следственных мероприятиях;
      - ведение учета объектов, заблокированных СХВ; организацию розыска лиц, попавших под действие СХВ.

      Уметь:
      - организовать охрану места происшествия и выезд следственно-оперативной группы в полном составе для осмотра места происшествия и раскрытия преступления; задействовать силы и средства для поиска лиц по описаниям признаков внешности, фотоснимкам, субъективным портретам;
      - проверить готовность к применению оперативной и криминалистической техники; устранить незначительные ее неисправности;
      - дактилоскопировать и фотографировать в установленном законом порядке лиц;
      - использовать ультрафиолетовый осветитель для поиска следов специальных химических веществ на живых лицах и предметах;
      - организовать поиск лиц, попавших под действий СХВ при совершении краж из магазинов и других мест сосредоточения материальных ценностей;
      - пользоваться портативным металлоискателем для обнаружения металлических предметов на одежде и теле человека.

Қылмыспен күресуде ғылыми-техникалық әдiстер мен құралдарды тиiмдi пайдалану туралы

О повышении эффективности применения научно-технических методов и средств в борьбе с преступностью