Қоршаған табиғи ортаны қорғау жөнiндегi нормативтiк құжаттар мен гигиеналық нормативтердiң Жүйесi

Қазақстан Республикасының Экология және биоресурстар министрлiгi, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрi 1996 жылғы 6 қаңтар. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 1997 жылғы 10 қаңтар N 242 тіркелді. Қолданылуы тоқтатылды - ҚР Үкіметінің 2005 жылғы 9 ақпандағы N 124 қаулысымен.

Ионизация туғызатын сәулеленулердiң табиғи көздерiнен халықтың сәулеленуiне шек қою жөнiндегi шешiмдi қабылдау үшiн уақытша белгiлер. РНД 211. 1. 06.01-96
Ресми баспа
Дайындаған: "Экопроект" ТОО Қазақстан
Республикасының Денсаулық сақтауминi мен
Экобиоресурстарминiнiң мамандарымен бiрiгiп.
Бекiтуге
енгiзген: Қазақстан Республикасы Экология және биоресурстар
министрлiгiнiң Мемлекеттiк экологиялық бақылау
Бас басқармасы мен Қазақстан Республикасы Денсаулық
сақтау министрлiгiнiң Бас санитарлық-гигиеналық
басқармасы

Пайдаланылған материалдар:
Осы "Ионизация туғызатын сәулеленулердiң табиғи көздерiнен халықты сәулемен емдеуге шек қою жөнiндегi шешiмдi қабылдау үшiн уақытша белгiлер" (КПР-91) құжатының негiзiне Санкт-Петербург радиациялық гигиена ғылыми-зерттеу институтының профессоры Э.М.Крисюк және Украина радиационды медицина орталығының профессоры И.А.Лихтарев сияқты мамандармен дайындалған материалдар енгiзiлген.
Минералдық тыңайтқыштар мен отын-энергетикасы шикiзаттарындағы радионуклидтер мөлшерiнiң шектi рұқсат етiлген деңгейiн мекендi пункттердiң аумақтарында табиғи радиация фонының деңгейiне шек қоюға қосымша енгiзiлген, сонымен НРБ-96 (Госкомсанэпиднадзор, Россия, Москва, 1996 ж), НКДАР ООН "Ионизация" туғызатын сәулеленудiң табиғи көздерiнен сәулеге түсiру материалдары (1988 ж), МКРЗ NN 26,32,39,50 жарналары, Санкт-Петербург Минералдық тыңайтқыш радиобелсендiлiгiн нормалау жөнiндегi радиациялық гигиена ғылыми-зерттеу институтының ұсыныстары, "Құрылыс бұйымдары мен материалдары", "Табиғи радионуклидтердiң меншiктi эффективтi активтiлiгiн анықтау", ГОСТ 30108-94.
Мақұлданған: ҚР ҒЯО жанындағы техникалық комитетiмен.
Келiсiлген: ҚР Әдiлет министрлiгiмен.
ҚР Мемстандарт.
Осы құжат оның бекiтiлген күнiнен бастап (КПР-93 орнына) күшiне енгiзiледi және барлық мемлекеттiк органдар мен қоғамдық бiрлестiктердiң, кәсiпорындар және өзге де шаруашылық субъектiлердiң ұйымдар мен мекемелердiң, олардың бағыныштылығы мен жеке меншiк түрiне қарамай, лауазымды адамдар мен азаматтардың сақтаулары мiндеттi.

Қоршаған табиғи ортаны қорғау жөнiндегi
нормативтiк құжаттар мен гигиеналық нормативтердiң
Жүйесi

I. Жалпы ережелер

1.1. Ионизация туғызатын сәулеленулердiң табиғи көздерiне жататын, халықтың денсаулығы жағдайына және қоршаған табиғи орта объектiлерiнiң радиоактивтiлiгi деңгейiне әсерiн тигiзетiн топырақта, ауада, азық-түлiк өнiмдерiнде, құрылыс материалдарында, отын-энергетикасы шикiзаттарында және минералдық тыңайтқыштарда болатын табиғи радионуклидтер (ЕРН).
1.2. Су және азық-түлiк өнiмдерiнде болатын табиғи радионуклидтерден халықтың сәулеленуiне шек қою, радиациялық қауiпсiздiктiң қолданудағы мөлшерлерiмен сәйкес олардың сақталуына тәртiп белгiлеу жолымен жүзеге асырылады.
1.3. Осы құжатта елдi-мекендi жерлердiң аумақтарында сыртқы гамма-сәулеленудiң (МЭД) рұқсат етiлетiн экспозициялық мөлшерлерiнiң қуаттылық деңгейi, сондай-ақ тұрғын үйлер мен қоғамдық ғимараттардың, осы ғимараттардың ауасындағы радон мен торонның орташа жылдық эквиваленттiк тепе-теңдiк көлемдiк активтiлiгiн, органикалық емес сусымалыдағы (шағыл, тас, қиыршық тас, құм, цемент гипс және басқа да), құрылыс материалдары мен құрылыс бұйымдарындағы (өңделген плиталар, сәндiк және басқа да табиғи тастан жасалған бұйымдар, кiрпiш және қабырғалық тастар) меншiктiк эффективтiк активтiлiгi, тыңайтқыштар мен отындық шикi заттардағы ЕРН мөлшерi белгiленген.
1.4. Осы белгiлермен белгiленген рұқсат етiлетiн радиоактивтiлiктiң деңгейiн бақылау үшiн өндiрiстiк және мемлекеттiк санитарлық және экологиялық бақылау жүргiзiледi.
1.5. Мемлекеттiк бақылау Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң санэпидмекемелерiмен және Қазақстан Республикасы Экология және биоресурстар министрлiгiнiң құрылымдық бөлiмдерiмен жүзеге асырылады.
1.6. Өндiрiстiк бақылау құрылыс материалдары мен бұйымдарын даярлауды және орындауды жүзеге асыратын, минералдық тыңайтқыштар шығаратын, отын шикiзаттарын дайындайтын, өндiретiн және барлау жүргiзетiн барлық министрлiктер мен ведомстволардың кәсiпорын, мекеме және ұйымдарымен, кооперативтерiмен, бiрлескен және жеке кәсiпорындарымен жүргiзiледi.

2. Мекендi жерлердiң аумақтарында, тұрғын үй және
қоғамдық ғимараттардағы рұқсат етiлетiн табиғи
радиациялық фонның деңгейi

2.1. Сыртқы гамма-сәулеленудiң (МЭД) экспозициялық дозасының қуаттылығы, рұқсат етiлетiн және бақыланатын табиғи радиация фонының деңгейi ретiнде белгiленедi.
2.2. Тұрғын үй-тұрмыстық құрылысқа бөлiнетiн аумақтардың учаскелерiнде, МЭД сағатына 03 мк3в (сағ. 33 мкр) артық болмауы керек.
2.3. Салынған тұрғын үйлер мен қоғамдық ғимараттардағы МЭД аумақтардың табиғи фоны деңгейiн сағ. 03 мк3в (сағ. 33 мкр)-ден артпауы керек.
2.4. Деңгейден жоғары МЭД-нi тiзбекке алу кезiнде, 2.3 тармақта көрсетiлген оны төмендету жөнiндегi шараларды жүргiзу ұсынылады. Осы жерде фондық МЭД үстiндегi мөлшерiн сағ 06 мк3в (жыл 5 м3в) дейiн төмендету мүмкiн болмаған кезiнде, тұрғындарды (олардың келiсiмiмен) көшiру және адамдарды шек қойылған мерзiммен орналасқан ғимараттарды қайта пiшiндеу туралы мәселе шешiледi.

3. Тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардың ауасындағы
рұқсат етiлетiн радон торонның изотоптар
мөлшерiнiң деңгейi

3.1. Радонның (радон және торон) изотоптарының орташа жылдық эквиваленттiк тепе-теңдiк көлемдiк активтiлiгi рұқсат етiлетiн және бақыланатын деңгей ретiнде белгiленедi:
А + 4.6А
Rпэкв Тпэкв
3.2. Тұрғын үй және тұрмысқа арналған жаңа ғимараттарды жобалау кезiнде, ауадағы радонның орташа жылдық эквиваленттiк тепе-теңдiк көлемдiк активтiлiгiнiң алынатын есеп көлемi 100 Бк/куб.м. артпауы керек.
3.3. Салынған ғимараттардың iшкi ауасындағы радонның орташа жылдық эквиваленттiк тепе-теңдiк көлемдiк активтiлiгi 200 Бк/куб.м аспауы керек.
3.4. Радонның орташа жылдық эквиваленттiк тепе-теңдiк көлемдiк активтiлiгi 200 Бк/м-ден көбiрек маңызы кезiнде, қорғану шараларын жүргiзу қажет:
1) - бiрiншi қабттың iшiндегi едендердi герметизациялау (саңылаусыздандыру);
2) - тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарының бiрiншi қабатындағы едендерi астының кеңiстiгiндегi ауаны жаңарту (вентиляция);
3) - қабырғаға радон өткiзбейтiн жабынды жабуды және iштегi ауаны тазартуды жақсартуды қолдану.
Радонның тепе-теңдiк көлемдiк эквиваленттiк активтiлiгiн 400 Бк/к.м. кiшi мағынасына дейiн кемiту мүмкiн болмаған жағдайда тұрғындарды (олардың келiсiмiмен) көшiру және адамдардың шек қойылған мерзiммен орналасқан ғимараттарды қайта пiшiндеу туралы мәселелер шешiледi.

4. Рұқсат етiлетiн радиоактивтiлiктiң деңгейi

4.1. Меншiктi эффективтi активтiлiк ЕРН(АЭЭФ) құрылыс материалдарының рұқсат етiлетiн және бақыланатын радиоактивтiлiк деңгейi ретiнде белгiленедi, мына формула бойынша алынады:
А = А + IЗIА + 0,085А А және А - меншiктi
эфф R ТҺ к Rа ТҺ

радон белсендiлiгi - 226, Торон - 232, уранның және торонның элементтер шоғыры қалған мүшелерi мен тепе-теңдiкте болатын
А - көлемiнiң
к
меншiктi активтiлiгi - 40, Бк/кг/I/.
4.2. Барлық құрылыс материалдары меншiктi эффективтi активтiлiк
деңгейiне байланысты 4 сыныпқа (класқа) бөлiнедi, N 1 кестеде берiлген.

Құрылыс материалдарының сыныптары

I кесте
____________________________________________________________________
Құрылыс материал.|Меншiктi эффективтi |Қолданылған құрылыс
дарының сыныптары|активтiлiгi,Аэфф/Бк |материалдарының түрлерi
кг
____________________________________________________________________
I 370 дейiн Шек қойылмай
II 370-тен 740 дейiн Өнеркәсiптiк және жол
құрылыстарында, тұрғын
үйлердiң сыртқы өңдеулерi
үшiн пайдалануға рұқсат
етiлген.
Тұрғын үй, қоғамдық
ғимараттар, бала бақшалары,
жасөспiрiм, емделу және
сауықтыру мекемелерi үшiн
тыйым салынған.
III 740-тан 2800 дейiн Мекендi жердiң шегiнен
сырттағы жол құрылыстарына
ғана рұқсат етiлген.
IV 2800 Мемсанэпид қадағалау және
Экобиоресурстарминi
органдарымен келiсiмi бойынша
материалды пайдалану туралы
мәселе шешiледi.

5. Минералдық тыңайтқыштар мен мелиоранттардың рұқсат
етiлетiн радиоактивтiлiк деңгейi

5.1. Минералдық тыңайтқыштар мен мелиоранттардың рұқсат етiлетiн және бақыланатын радиоактивтiлiгiнiң параметрi ретiнде радий-226 және торий-232 меншiктi активтiлiгiнiң қосынды саны (суммасы) белгiленедi: А + 1.2 А , A және А радий-226 және торий-232
rа tҺ ra tҺ
меншiктi активтiлiгi, қалған мүшелерiмен тепе-теңдiгiнде болатын
тиiстi урандық және торий элементтер шоғыры.
5.2. Радий-226 және торий-232 меншiктi активтiлiк қосынды саны
минералдық тыңайтқыштар мен мелиоранттарда 2800 Бк/кг-дан артпауы
керек.

6. Көмiрден рұқсат етiлетiн радиоактивтiлiгiнiң деңгейi

6.1. Көмiрдiң рұқсат етiлетiн және бақыланатын радиоактивтiлiгiнiң параметрi ретiнде көмiрдi жаққан кезiнде радионуклидтердiң концентрациясы коэффициенттiң меншiктi эффекттi
активтiлiк көбейтiндiсi белгiленедi:
А х К = /А - 226 + 1.31 + 0,085А /хК
эфф х Rа тh-232 к-40 к

К - күрделi қалдықтарындағы радионуклидтердiң концентрация
к
коэффициентi, көмiр күл коэффициентiнiң керi көлемiне тең есептелiнедi
К /К = 100 % К /
з% к з%
Меншiктi эффекттi активтiлiгi бойынша және жаққан кезiндегi
радионуклидтердiң концентрациялары коэффициентiне байланысты барлық
көмiр 4 сыныпқа бөлiнедi
____________________________________________________________________
Көмiр | Көмiрдiң рұқсат |Көмiрдi пайдалану |Күлдi қалдықтарды
сынып. |етiлетiн радиоак. |шарты |айналдыру шарты
тары |тивтiлiгiнiң деңгейi |
|А хК вБк/кг | |
| эфф к | |
____________________________________________________________________
I 370 дейiн Өнеркәсiптiк және Күлдi қалдықтарды
тұрмыстық қажеттер құрылыста шексiз
үшiн көмiрдi энерге. пайдалана алады
тикалық шикiзат
есебiнде пайдаланылады
II 370-тен 740 дейiн Өнеркәсiптiк және Күлдi қалдықтарын
тұрмыстық қажеттер өнеркәсiптiк және
үшiн көмiрдi энерге. жол құрылыстары
тикалық шикiзат үшiн пайдалана
есебiнде пайдаланады алады
III 740-тан 2800 дейiн Өнеркәсiптiк қондыр. Мекендi пункттардан
ғылар үшiн көмiрдi сыртқары жол
энергетикалық құрылыстары үшiн
шикiзат есебiнде күлдi қалдықтары
пайдаланады. Қалада пайдалана алады
немесе ауылда күл
жиынын пайдалану
ұйымдастырылған
орталықтандырылған
жылу жүйесi кезiнде
тұрмыстық қажет үшiн
пайдалануға рұқсат
етiледi.
IV 2800 жоғары ПДВ және ПК(ДК-т.8.1. Әртүрлi белгiленген
НРБ-76.87 бойынша) құрылыстарда күлдi
шартын сақтау кезiн. қалдықтарды пайда.
де (ТЭЦ, ГРЭС) тек лануға тыйым
қана өнеркәсiптiк салынған.
қондырғыларда күл кәсiпорындарда
шығару орталықтан. алтын үйiндiсiн
дырылған жүйесiнде қайта өңдеудi
көмiрдi энергетика. пайдалануға жатады.
лық шикiзат есебiнде
пайдалануға болады.
____________________________________________________________________

7. Мұнай-газ шикiзаттарын iздестiру, шығару, тасымалдау
және өңдеу кезiнде рұқсат етiлетiн радиоактивтiлiк
деңгейi

7.1. Алдын-ала қарастырылған қолданылатын радиациялық қауiпсiздiк нормалары мен және санитарлық тәртiптермен мұнай суы суспензияларының және мұнай өңдеу мен iздестiру, шығару, тасымалдау технологиясының, технологиялық құралдардың және қоршаған ортаның объектiлерiнiң жоғары дәрежедегi табиғи радионуклидтермен ластану мүмкiндiгi жойылуы тиiстi.
7 0 Бк/кг артық А бар мұнайды пайдалануға оны тазартқаннан
эфф кейiн ғана мүмкiн болады.
7.2. Мұнай өнiмдерiн шығару процестерiнде бойынша табиғи мұнай газы бар қабаттардағы айдалынатын қат-қат сулардың табиғи радионуклидтер сақтауы жөнiнде нормаланбайды. Оларды су сақтағыш қабаттарға айдаған кезiнде немесе оларды бедерлi жерлерге тастаған жағдайда белгiленген қолданылатын радиациялық қауiпсiздiк нормадан олардағы ЕРН концентрациясы суға арналған ДКП-дан артпауы тиiс. Су жайылған егiстiктiң булануы кепкеннен кейiн радиактивтiлiк қалдықтарды көмуде қайтадан өңдеуге жатады.

8. Мекендi жердiң аймақтарындағы, тұрғын үй мен қоғамдық
ғимараттардың iшiндегi радиациялық сапасы бар құрылыс
материалдарындағы, минералдық тыңайтқыштардағы,
отын-энергетикалық шикiзаттарындағы радиациялық
жағдайға бақылау ұйымы

8.1. Радиациялық бақылау ұйымы радиациялық қауiпсiздiктiң белгiленген нормативтiк көлемiнiң артуына жол бермеудi, сондай-ақ мекендерде негiзгi мөлшерлiк ауыртпалықты кемiту жөнiнде шараларды әзiрлеу мен жетiлдiрудi өзiнiң мiндетi деп қояды.
8.2. Жер учаскелерiн мекендi пункттерге, тұрғын үй-тұрмыстық объектiлерге, өнеркәсiптiк кәсiпорындарға, демалыс және үзiлiстiк үйлерге, бақ өсiрушiлiк серiктестiкке бөлiнген кезде мiндеттi зерттелiнетiн жұмыстың көлемiне берiлетiн учаскiлер аумақтарында сыртқы гамма-сәулеленудiң экспозициялық мөлшерiнiң қуаттылығын өлшеу кiргiзiлуi тиiстi.
Құрылыс салуға таңдалынған учаскiлер жөнiндегi комиссия ұсынатын нәтижелерi хаттамада дайындалады.
8.3. Құрылыс ұйымдары тұрғын үйдi және жабдықтарды пайдалануға беру кезiнде Мемлекеттiк комиссияға N 8 қосымшаға сай радиациялық тексеру актiсiн ұсынады. Сыртқы гамма-сәулеленудiң экспозициялық мөлшерi әрбiр пәтерде, бiрiншi қабаттың бiр пәтерiнде радон концентрациясы өлшенедi. Радон концентрациясы рұқсат етiлетiннен артық көрсетiлген жағдайда, үйдiң барлық пәтерiнде зерттеулер жүргiзiледi.
8.4. Сыртқы гамма-сәулелену мөлшерiнiң қуаттылығын өлшеу, жер бетiнен немесе жай iшiнiң еденiнен I м жоғары биiктiкте жүргiзiледi. Өлшеу үшiн газ айыру есептегiштерiнде (ДРГ-ОIТ, ДРГ-107Ц және басқа) радиометрлер қолданылады. Табиғи радиация фоны деңгейiнiң бағытын бағалау үшiн газ айыру есептегiшiнде салыстырмалы мөлшерлiк метрлер бойынша белгiленетiн СРП-68-01, СРП-88 Н түрлi 0.6-0.8 қайта есептi коэффициентi бар радиометрлер қолдануы мүмкiн.
Қолданылатын аспаптар мiндеттi түрде мемлекеттiк тексеруден немесе метрологиялық аттестациялардан өткiзiледi.
8.5. Радонның эквиваленттiк тепе-теңдiк көлемдiк активтiлiк сақтауын бақылау Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң әдiстемелiк нұсқауларымен және белгiленген тәртiппен аттестацияланған әдiстемелерге сәйкес жүзеге асырылады. Қолдануға мына түрлi аспаптар ұсынылады: радондық монитор РАНОН-01, радиометр РВ-4 және басқа да радонның тепе-теңдiк эквиваленттiк көлемдiк активтiлiк көлемiн тiкелей көрсететiн, ауадағы немесе оны есептеу жолымен анықтауға рұқсат етiлген, сондай-ақ адсорберлi жинаушы аспаптар.
8.6. Пайдалануға берiлетiн құрылыс объектiлерiндегi өлшеу нәтижелерi радиациялық тексеру актiлерi түрiнде дайындалады, бiр данасы объектiнi пайдалануға енгiзу жөнiндегi мемлекеттiк қабылдау комиссиясының актiсiне тiгiледi.
Өлшеу жүргiзу үшiн құрылысты жүзеге асыратын және объектiнi пайдалануға тапсыруға ұсынатын кәсiпорынға (мекеме) жекеменшiк түрiне қарамай, жауапкершiлiк жүктеледi.
8.7. Жайлардың iшiндегi гамма фонын төмендету және радонның сақталуы жөнiнде шараларды жүргiзудiң мүмкiндiгi, қажеттiлiгi, көлемi мен уақыты мемлекеттiк басқару жергiлiктi органдары комиссиясында Мемсанэпидқызметi және Экобиоресурстарминi органдары өкiлдерiнiң мiндеттi қатысуларымен анықталады.
8.8. Құрылыс материалдарының, минералдық тыңайтқыштардың, мелиоранттардың және көмiрдiң меншiктi эффективтi активтiлiгiн анықтау "Құрылыс материалдары және бұйымдары", "Табиғи радионуклидтердiң меншiктi эффективтi активтiлiгiн анықтау", мемлекетаралық стандарттар ГОСТ 30108-94 сәйкес жүзеге асырылады.
8.9. Кәсiпорындар құрылыс материалдарын, минералдық тыңайтқыштардың, мелиоранттар мен отын-энергетикасы шикiзаттарының кен орнын өңдеуге дейiн олардың қауiпсiздiгi деңгейi және оларды пайдалану жағдайы туралы санитарлық-гигиеналық қорытынды алулары тиiстi.
Қорытынды геологиялық-iздену жұмысының нәтижесi жөнiнде пайдалы қазбаларды радиациялық-гигиеналық бағалау бөлiмiн қосатын, кен орнын өңдеудi жобалау негiзiнде мемлекеттiк экологиялық және санитарлық сараптау органдарымен берiледi.
8.10. Кен орнын радиациялық-гигиеналық бағалау болмаған кезiнде, сондай-ақ кен орнын өңдеу жобасында пайдалы қазбалардың құрамының әртектi кезiнде радиациялық бақылау қызметiн ұйымдастыру алдын-ала ескерiлуi тиiстi.
8.11. Кәсiпорынның радиациялық бақылау қызметi кен орнын өңдеу жөнiндегi жобаның талаптарын орындауды жүзеге асырады, радиациялық бақылаудың нәтижелерiн 30108-94 (қосымшалар Б және В) ГОСТ-қа сәйкестi құжатпен дайындалды.
8.12. Өнiмнiң радиациялық сапасы аттестацияланған лабораториялармен орындалған, лабораториялық зерттеулер негiзiнде Мембақылау органдарының қорытындысымен расталынады.
8.13. Қазақстан Республикасы сертификаттау (куәлiк) жөнiнде Мембақылау орталық органдарының қорытындысы негiзiнде сәйкестi куәлiк (сертификат) берiледi. Сәйкестi куәлiктiң көшiрмесi тұтынушыға жеткiзiлетiн өнiмнiң әрбiр тобына қоса тiркеледi.

Қосымша А РНД 211.1.06.01-96

Құрылыс материалдарын (бұйымдарын) радиациялық
бақылау журналы

Өлшелiнетiн материал, топ, көлiктiк жол
Күн ___________________________________
Оператор_______________________________
Аспап__________________________________
___________________________________________________________________
Бақылау орны|Бақылау орнын|Ауа ылғалы |Орнында өлшеу | А
номерi | бекiту |температу. |нәтижелерi | эфф
| |расын өлшеу|_______________________|
| |шарты |өлшеу | радио.|қате |
| | |номе. |метрдiң|жiберу. |
| | |рi |көрсетуi шiлiк |
| | |______|_______|________|
| | | i | А |дельта |
| | | | эфф |(жиек) |
____________________________________________________________________
Құрылыс материалдарындағы (бұйымдар) ЕРН-ң меншiктi нәтижелiк
активтiлiк анықтаудың нәтижесi.
А және _____________________________________________________
эфф
Материалдық сыныптары туралы қорытынды ________________________
____________________________________________________________________

РНД 211.06.01-96
Қосымша Б
(ұсынылатын)

Құрылыс материалдарындағы (бұйымдар) ЕРН-ң меншiктiк нәтижелiк
активтiлiгiн анықтау жөнiнде сынаудың хаттамасы.
1. Өлшеу жүргiзушi ұйымның және бөлiмнiң аталуы,
аккредитациялық аттестаттың нөмiрi (радиометрлiк қондырғыларды
мемлекеттiк метрологиялық аттестациялау туралы куәлiк).
2. Өлшеу жүргiзу күнi.
3. Өлшеу әдiсi.
4. Шығарушы-кәсiпорын немесе тұтынушы-кәсiпорынның аталуы.
5. Материалдың (ГОСТ.ТУ) аталуы.
6. Бақылау орындарының саны және тұрған жерi.
7. Көруге алынатын сынаманы өлшеу нәтижелерi (жұмыс журналы
бойынша сынау хаттамасының номерi).
___________________________________________________________________
Нақты |Бк/кг, меншiктiк активтiлiк |Анықтауда қате |А
мөлшерi. |________________________________|жiберушiлiк | эфф
нiң номерi R - 226 | Т - 232 | К | | М
| а | h | -40 | |
___________________________________________________________________
Ескерту - активтiлiк туралы мәлiметтер өлшеуде қате жiберушiлiк
көрсеткiштерiмен келтiрiледi.
8. Материалдың сыныпы туралы қорытынды _______________________
___________________________________________________________________
9. Өлшеу жүргiзетiн жауапкер
адамның қызметi және қолы _________________________________

РНД 211.06.01-96
Қосымша В

Радиациялық тексеру А К Т
" "____________199__ж. қала(ауыл)

(Тексеру объектiсiнiң аталуы)
Аспаптардың түрлерi, олардың нөмiрi __________________________
Мемлекеттiк тексеру туралы куәлiктiң N ____________нен________
___________________________________________________________________
NN | Өлшеу орны | МЭД, сағ. микр |Бк/куб.м.радонның
п/п| | | концентрациясы
___________________________________________________________________

Қорытынды
Тексерiлген объектiде рұқсат етiлетiн МЭД деңгейiнiң артуы белгiленген (белгiленбеген). Ауадағы радонның тепе-теңдiк эквиваленттiк көлемдiк активтiлiктi сақтауы рұқсат етiлетiн деңгейден артады (артпайды).
1. Ғимарат шек қоюсыз пайдаланылады.
2. Ғимарат iшiндегi (санап шығу керек) радонның тепе-теңдiк көлемдiк активтiлiк сақтауын төмендету жөнiнде қорғау шараларын жүргiзудi талап етедi.
Қорғау шараларын және бақылау өлшемдерiн жүргiзгенге дейiн объект пайдалануға рұқсат етiлмейдi.
Өлшеудi жүргiзген____________________________________________
(қызметi, әкесiнiң аты, жөнi, қолы)
Лаборатория жетекшiсi________________________________________
(қызметi, әкесiнiң аты, жөнi, қолы)

Временные критерии для принятия решений по ограничению облучения населения от природных источников ионизирующих излучений (КПР-96)

Утверждены приказом первого заместителя Министра экологии и биоресурсов Республики Казахстан и постановлением Главного государственного санитарного врача Республики Казахстан 10 сентября 1996 г. Зарегистрированы в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 января 1997 г. N 242. Отменены - постановлением Правительства РК от 9 февраля 2005 года N 124 (P050124)

1. Общие положения
1.1. К природным источникам ионизирующего излучения, оказывающим влияние на состояние здоровья населения и уровень радиоактивности объектов окружающей природной среды, относятся естественные радионуклиды (ЕРН), содержащиеся в почве, воздухе, воде, пищевых продуктах, строительных материалах, топливно-энергетическом сырье и минеральных удобрениях.
1.2. Ограничение облучения населения от естественных радионуклидов, находящихся в воде и пищевых продуктах, осуществляется путем регламентации их содержания в соответствии с действующими нормами радиационной безопасности.
1.3. В данном документе установлены допустимые уровни мощности экспозиционной дозы внешнего гамма-излучения (МЭД) на территории населенных мест, а также в жилых и общественных зданиях, среднегодовой эквивалентной равновесной объемной активности радона и торона в воздухе этих зданий, удельной эффективной активности естественных радионуклидов в неорганических сыпучих (щебень, гравий, песок, цемент, гипс и др.) строительных материалах и строительных изделиях (плиты, облицовочные, декоративные и другие изделия из природного камня, кирпич и камни стеновые), содержания ЕРН в удобрениях и топливном сырье.
1.4. За соблюдением допустимых уровней радиоактивности, установленных настоящими Критериями, проводится производственный и государственный санитарный и экологический контроль.
1.5. Государственный контроль осуществляется санэпидучреждениями Министерства здравоохранения Республики Казахстан и структурными подразделениями Министерства экологии и биоресурсов Республики Казахстан.
1.6. Производственный контроль проводится предприятиями, учреждениями и организациями всех министерств и ведомств, кооперативами, совместными и частными предприятиями, осуществляющими изготовление и реализацию строительных материалов и изделий, производящими минеральные удобрения, ведущими разведку, добычу и переработку топливного сырья.

2. Допустимые уровни естественного
радиационного фона на территории населенных мест,
в помещениях жилых и общественных зданиях

2.1. В качестве допустимого и контролируемого уровня естественного радиационного фона устанавливается мощность экспозиционной дозы внешнего гамма-излучения (МЭД).
2.2. На участках территорий, отводимых под жилищно-бытовое строительство, МЭД не должна превышать 0,3 мк3в.час (33 мкр.час).
2.3. В построенных жилых и общественных зданиях МЭД не должна превышать уровня естественного фона на территории более, чем на 0,3 мк3в.час (33 мкр.час).
2.4. При регистрации МЭД выше уровней, указанных в п.2.3 рекомендуется проводить мероприятия по ее снижению. При невозможности снижения мощности дозы до 0,6 мк3в/час (5 м3в/год) над фоновой МЭД на данной местности решается вопрос о переселении жильцов (с их согласия) и перепрофилирования здания под помещение с ограниченным временем пребывания людей.

3. Допустимые уровни содержания
изотопов радона и торона в воздухе
жилых и общественных зданий

3.1. В качестве допустимого и контролируемого уровня устанавливается среднегодовая эквивалентная равновесная объемная активность изотопов радона (радона и торона):
А + 4,6А
Rn экв Тnэкв

3.2. При проектировании новых зданий жилищного и бытового назначения ожидаемая расчетная величина среднегодовой эквивалентной равновесной объемной активности радона в воздухе не должна превышать 100 Бк/куб.м.
3.3. В построенных зданиях среднегодовая эквивалентная равновесная объемная активность радона в воздухе жилых помещений не должна превышать 200 Бк/куб.м.
3.4. При значениях среднегодовой эквивалентной равновесной объемной активности радона более 200 Бк/куб.м необходимо проведение защитных мероприятий:
1) - герметизация пола помещений первого этажа;
2) - вентиляция пространства под полом первого этажа жилых и общественных зданий;
3) - применение радононепроницаемых покрытий стен и улучшении вентиляции помещений.
При невозможности снижения равновесной объемной эквивалентной активности радона до значений меньших 400 Бк/куб.м решается вопрос о переселении жильцов (с их согласия) и перепрофилировании зданий под помещения с ограниченным временем пребывания людей.

4. Допустимые уровни
радиоактивности строительных материалов

4.1. В качестве допустимого и контролируемого уровня радиоактивности строительных материалов устанавливается удельная эффективная активность ЕРН (Аэфф), рассчитываемая по формуле:
Аэфф = А + 1.31 A + 0,085 A ,
Ra Th k
где А и А - удельная активность радия-226, тория - 232,
Ra Th
находящихся в равновесии с остальными членами уранового и ториевого семейства А - удельная активность калия - 40, Бк/кг [1] .
k
4.2. В зависимости от уровня удельной эффективной активности все стройматериалы делятся на 4 класса, представленные в таблице N 1.

Таблица N 1

Классы строительных материалов

Класс строительного Удельная эффективная Виды использования
материала активность, (Аэфф) стройматериалов
Бк/кг
I до 370 Без ограничения
II От 370 до 740 Разрешено использовать
в промышленном и
дорожном строитель-
стве, для наружной
отделки жилых
зданий.
Запрещено - для
строительства и
внутренней отделки
жилых, общественных
зданий, детских,
подростковых,
лечебных и
профилактических
учреждений.

III От 740 до 2800 Разрешено только в
дорожном строительстве
за пределами
населенных мест.

IV Свыше 2800 Вопрос об исполь-
зовании материала
решается по
согласованию с
органами
Госсанэпиднадзора
и Минэкобиоресурсов.

5. Допустимые уровни радиоактивности
минеральных удобрений и мелиорантов

5.1. В качестве допустимого и контролируемого параметра радиоактивности минеральных удобрений и мелиорантов устанавливается сумма удельных активностей радия-226 и тория-232
Аrа + 1.2Аrh, где Ara и Arh - удельные активности радия-226 и тория 232, находящихся в равновесии с остальными членами уранового и ториевого семейства, соответственно.
5.2. Сумма удельных активностей радия-226 и тория-232 в минеральных удобрениях и мелиорантах не должна превышать 2800 Бк/кг.

6. Допустимые уровни радиоактивности углей

6.1. В качестве допустимого и контролируемого параметра радиоактивности углей устанавливается произведение удельной эффективной активности на коэффициент концентрации радионуклидов при сжигании угля.

Аэфф х Кк = (А = 1,31 + 0,085 A x K
Rа226 Th-232 K-40) к,
где Кк - коэффициент концентрации радионуклидов в зольных остатках, численно равный обратной величине коэффициента зональности угля Кз % (Кк = 100 % /Кз %).
По величине удельной эффективной активности и в зависимости от коэффициента концентрации радионуклидов при сжигании все угли делятся на 4 класса

ДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
КлассіДопустимые іУсловия использованияіУсловия обращения с
углейіуровни іугля ізональными остатками
ірадиоактивности і і
іуглей А х Кк ві і
і эфф і і
іБк/кг і і
ДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
I і До 370 іУголь может і Зольные остатки могут
і іиспользоваться в і использоваться в
і ікачестве энергети- і строительстве без
і іческого сырья для і ограничения
і іпромышленных и і
і ібытовых нужд і
ДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
II і От 370 до 740 іУголь может і Зольные остатки могут
і іиспользоваться в і использоваться для
і ікачестве энергети- і промышленного и
і іческого сырья для і дорожного
і іпромышленных и і строительства
і ібытовых нужд і
ДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
III і от 740 до 2800 іУголь может і Зольные остатки могут
і іиспользоваться в і использоваться для
і ікачестве і дорожного
і іэнергетического і строительства
і ісырья для і за пределами
і іпромышленных і населенных
і іустановок. і пунктов
і іРазрешается і
і іиспользовать для і
і ібытовых нужд при і
і іцентрализованной і
і ісистеме сбора золы с і
і іутилизацией на і
і іорганизованной городской
і іили поселковой свалкеі
ДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД
IV і Свыше 2800 іУголь может і Зольные остатки
і іиспользоваться в і запрещено использовать
і ікачестве і в строительстве любого
і іэнергетического і назначения. Они
і ісырья только на і подлежат утилизации на
і іпромышленных і золоотвале предприятия
і іустановках с і с последующей
і іцентрализованной і рекультивацией
і ісистемой золоудаленияі
і і(ТЭЦ, ГРЭС) при і
і іусловии соблюдения і
і іПДВ и ДК, (ДК-по т.8.1
і іНРБ-76.87) і
ДДДДДДБДДДДДДДДДДДДДДДДБДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДБДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДД

7. Допустимые уровни радиоактивности
при разведке, добыче, транспортировке
и переработке газонефтяного сырья

7.1. Технология разведки, добычи, транспортировки и переработки нефтяной и нефтеводяной суспензии должна исключать возможность загрязнения естественными радионуклидами технологического оборудования и объектов окружающей среды выше уровней, предусмотренных действующими нормами радиационной безопасности и санитарными правилами.
Использование нефти с Аэфф более 740 Бк/кг возможно только после ее очистки.
7.2. Пластовые воды, закачиваемые в нефтегазоносный горизонт в процессе добычи нефтепродуктов, по содержанию естественных радионуклидов не нормируются. При казачке их в водоносные горизонты или сбросе их по рельефу местности концентрация ЕРН в них не должна превышать ДБб для воды, установленной действующими нормами радиационной безопасности. Залитые водой поля испарения после осушения подлежат рекультивации с захоронением радиоактивных отходов.

8. Организация контроля за радиационной обстановкой
на территории населенных мест, в помещениях жилых
и общественных зданий, радиационным качеством
стройматериалов, минеральных удобрений,
топливноэнергетического сырья

8.1. Организация радиационного контроля ставит своей задачей недопущение превышения установленных нормативных величин радиационной безопасности, а также разработку и внедрение мероприятий по снижению основных дозовых нагрузок на население.
8.2. При отводе земельных участков под застройку населенных пунктов, жилищно-бытовых объектов, промышленных предприятий, зон отдыха и рекреации, садоводческих товариществ в объем обязательных изыскательских работ должны быть включены измерения мощности экспозиционной дозы внешнего гамма-излучения на территории отводимого участка. Результаты оформляются протоколом, предъявляемым комиссии по выбору участка под строительство.
8.3. При сдаче в эксплуатацию жилых зданий и сооружений строительной организацией представляется Государственной комиссии акт радиационного обследования в соответствии с приложением N 8. Мощность экспозиционной дозы внешнего гамма-излучения измеряется в каждой квартире, концентрация радона в одной из квартир первого этажа каждого подъезда. При выявлении превышений допустимых концентраций радона, исследования проводятся во всех квартирах дома.
8.4. Измерения мощности дозы внешнего гамма-излучения проводятся на высоте 1 м от поверхности земли или пола помещения. Для измерения используются радиометры на газоразрядных счетчиках (ДРГ-01Т, ДРГ-107Ц и др.). Для ориентировочной оценки уровня естественного радиационного фона могут использоваться радиометры типа СРП-68-01, СРП-88 Н с коэффициентом пересчета 0.6-0.8, устанавливаемым по сравнительным показаниям дозиметров на газоразрядных счетчиках.
Приборы в обязательном порядке подвергаются государственной поверке или метрологической аттестации.
8.5. Контроль за содержанием эквивалентной равновесной объемной активности радона осуществляется в соответствии с методическими указаниями Министерства здравоохранения Республики Казахстан и другими методиками, аттестованными в установленном порядке. Рекомендуются приборы типа: радоновый монитор РАМОН-01, радиометр РВ-4 и другие приборы, прямо показывающие величину равновесной эквивалентной объемной активности радона в воздухе или позволяющие определить ее расчетным путем, а также радиометры с накопителями-адсорберами.
8.6. Результаты измерений на объектах строительства, сдаваемых в эксплуатацию, оформляются в виде актов радиационного обследования, один экземпляр которого прилагается к акту государственной приемочной комиссии по вводу объекта в эксплуатацию.
Ответственность за проведение измерений возлагается на предприятие (учреждение) независимо от формы собственности, осуществляющее строительство и предъявляющее объект к сдаче в эксплуатацию.
8.7. Возможность, необходимость, объемы и сроки проведения мероприятий по снижению гамма-фона в помещениях и содержания радона определяются комиссией местных органов государственного управления с обязательным участием представителей органов Госсанэпидслужбы и Минэкобиоресурсов.
8.8. Определение удельной эффективной активности строительных материалов, минеральных удобрений, мелиорантов и угля осуществляется в соответствии с межгосударственным стандартом ГОСТ 30108-94 "Материалы и изделия строительные", "Определение удельной эффективной активности естественных радионуклидов".
8.9. Предприятие до начала разработки месторождения строительных материалов, минеральных удобрений, мелиорантов и топливно-энергетического сырья должны получить санитарно-гигиеническое заключение о степени их радиационной опасности и условиях их использования.
Заключение выдается органами государственной экологической и санитарной экспертизы на основании проекта разработки месторождения, включающего раздел радиационно-гигиенической оценки полезного ископаемого по результатам геолого-разведочных работ.
8.10. При отсутствии радиационно-гигиенической оценки месторождения, а также при неоднородном составе полезного ископаемого, проектом разработки месторождения должна предусматриваться организация службы радиационного контроля.
8.11. Служба радиационного контроля предприятия обеспечивает выполнение требований проекта по разработке месторождения, результаты радиационного контроля документально оформляются согласно ГОСТа 30108-94 (Приложение Б и В).
8.12. Радиационное качество продукции подтверждается заключением органов госконтроля на основании лабораторных исследований, выполненных аттестованными лабораториями. Порядок и периодичность подтверждения качества продукции устанавливается при экспертизе проектов разработки месторождения.
8.13. На основании заключения органов госконтроля центрами по сертификации Госстандарта Республики Казахстан выдаются сертификаты соответствия. Копии сертификатов соответствия прилагаются к каждой партии поставляемой потребителю продукции.

Приложение А
(рекомендуемое)

Журнал радиационного контроля
строительных материалов (изделий)

Измеряемый материал, партия, транспортное средство

Дата______________________________________________

Оператор__________________________________________

Прибор____________________________________________

ЪДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДВДДДДДү
іНомер іпривязка іусловия іРезультаты измерения в точкеіА эффі
іконтроль іконтрольнойіизмерений і і і
іной точкиіточки ітемператураі і і
і і івлажность і і і
і і івоздуха і і і
ГДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДВДДДДДДДЕДДДДДө
і і і іномер іпоказания іпогреш і і
і і і іизмеренияірадиометраіность і і
ГДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДЕДДДДДДДЕДДДДДө
і і і іi іА эффi ідельта і і
і і і і і і і і
АДДДДДДДДДБДДДДДДДДДДДБДДДДДДДДДДДБДДДДДДДДДБДДДДДДДДДДБДДДДДДДБДДДДДЩ

Результат определения удельной эффективной активности ЕРН в строительных материалах (изделиях)

Аэфф. и_______________________________________

Заключение о классе материала_________________

Приложение Б
(рекомендуемое)

Протокол испытаний
по определению удельной эффективной активности ЕРН
в строительных материалах (изделиях)

1. Наименование организации и подразделения, проводившего измерения, номер аттестата аккредитации (свидетельства о государственной метрологической аттестации радиометрической установки).
2. Дата проведения измерения.
3. Метод измерения.
4. Наименование материала (ГОСТ, ТУ).
5. Наименование предприятия-изготовителя или предприятия-потребителя.
6. Количество и местоположение контрольных точек.
7. Результаты измерений представительной пробы (номер протокола испытаний по рабочему журналу).
ЪДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДВДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДДДДДү
іНомер і Удельная активность, Бк/кг і Погреш і Аэфф.м і
інавески і і ность і і
і і і опреде і і
і і і ления і і
ГДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДө
і і Rа-226 Th-232 К-40 і і і
ГДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДө
і і і і і
АДДДДДДДДДБДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДБДДДДДДДДБДДДДДДДДДДДДДДДДДДЩ

Примечание - данные об активностях приводятся с указанием погрешностей измерений.

8. Заключение о классе материала______________________________
9. Должность и подпись лица, ответственного
за проведение измерений____________________________________

Приложение В

А К Т
радиационного обследования

"___"_____199__г. город(поселок)

(наименование объекта обследования)

Тип приборов, их номер_____________________________________

Свидетельство о государственной поверке N____от____________
ЪДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДВДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДү
і NN іМесто измеренияіМЭД, мкр.час іКонцентрация і
і п/п і і ірадона, Бк/куб.м і
ГДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДЕДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДө
АДДДДДДБДДДДДДДДДДДДДДДБДДДДДДДДДДДДДДБДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДДЩ

Заключение:
На обследованном объекте (не) установлено превышение допустимого уровня МЭД. Содержание равновесной эквивалентной объемной активности радона в воздухе (не) превышает допустимые уровни.

1) Здание может эксплуатироваться без ограничений.
2) Здание требует проведения защитных мероприятий от внешнего гамма-излучения в помещение (перечислить).
3) Здание требует проведения мероприятий по снижению содержания равновесной объемной активности радона в помещение (перечислить).

До проведения защитных мероприятий и проведения контрольных замеров эксплуатация объекта не допускается.

Измерения проводил_____________________________________________
(должность, Ф.И.О., роспись)
Руководитель лаборатории_______________________________________
(должность, Ф.И.О., роспись)