Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының әуе кемелері экипаж мүшелерінің жұмыс уақыты және демалыс уақыты туралы ЕРЕЖЕ

Қазақстан Республикасының Вице-Министрі - ӘКП және ААҚ жөніндегі комитет Төрағасының 1998 ж. 20 шілдедегі N 99-П бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 1998 жылғы 15 тамыз N 574 тіркелді. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2004 жылғы 13 қарашада тіркелді. Тіркеу N 3205. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрінің 2004 жылғы 2 қарашадағы N 207 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Көлік және коммуникациялар министрінің 02.11.2004 N 207 бұйрығымен.

1. Қолданылатын атаулар мен анықтамалар

1.1. Ұшу трассасы бойынша астрономиялық күн (жарық уақыт) және астрономиялық түн, сондай-ақ іңір уақыты (қараңғы уақыт) КСРО ААМ 1984 жылы шығарылған "Күннің шығысы және батысы, таң ату және күн бату уақытының күнтізбелік анықтамалығымен" анықталады.

1.2. Авиациялық уәкілетті орган - Қазақстан Республикасының Әуе кеңістігін пайдалану және азаматтық авиация жөніндегі комитеті.

1.3. Экипаждың (экипаж мүшесінің) биологиялық күні - тұрақты немесе егер тұру мерзімі 3 тәуліктен асса (соның ішінде үш түн қатарынан) уақытша тұрғылықты жер белдеу сағатының 6.00 минөтінен 22.00 минөтіне дейін.

1.4. Экипаждың (экипаж мүшесінің) биологиялық түні - тұрақты немесе егер тұру мерзімі 3 тәуліктен асса (соның ішінде үш түн қатарынан) уақытша тұрғылықты жер белдеу сағатының 22.00 минөтінен 6.00 минөтіне дейін.

1.5. База - экипаж мүшесі тұрақты негізде немесе жұмыстарды орындау мезгіліне пайдаланушы болып тіркелген пайдалану орталығының орналасқан жері.

1.6. Бортсеріктер - ұшақ салонында нақты міндеттерді орындауға пайдаланушымен жалданылатын мамандар.

1.7. ӘК - әуе кемесі.

1.8. Әскери уәкілетті орган - Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі.

1.9. Демалыс уақыты - пайдаланушымен авиациялық қызмет көрсету үшін жалданылған кез келген тұлғаның пайдаланушының тапсырмасы бойынша оның функцияларын орындаумен байланысты барлық міндеттер мен жауапкершіліктен босатылған уақыттың үзіліссіз кезеңін білдіреді.

1.10. Ұшу алдындағы демалыс уақыты - ұйықтайтын орындармен қамтамасыз етілген орында жерде өткізілген, экипажға (экипаж мүшесіне) кейінгі жұмыс кезеңіне дайындалу мақсатымен демалыс үшін берілген уақыт.

1.11. Ұшудан кейінгі демалыс уақыты - күн сайынғы және күн сайынғы емес ұшуларды орындау кезінде күшін қалпына келтіру үшін қажетті экипажға (экипаж мүшесіне) берілетін, ұйықтау үшін жағдайлармен қамтамасыз етілген орында жерде жұмыс уақытын аяқталған сәттен бастап есептелетін үзіліссіз тізбекті сағаттар.

1.12. Ұшу арасындағы демалыс уақыты - базада және одан тысқары күн сайынғы және күн сайынғы емес ұшуларды орындау кезінде ұшу алдындағы және ұшудан кейінгі демалыстың орнына организмнің, қажетті психофизиологиялық деңгейін қалпына келтіру үшін, ұйықтау үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз етілген орында, экипажға (экипаж мүшесіне) берілетін үзіліссіз тізбекті сағаттар.

1.13. Демалыс күні - ұшу алдындағы демалыстың аяқталған сәтінен бастап және ұшудан кейінгі демалыстың басталар алдындағы жердегі демалыс уақыты.

1.14. Эстафеталық тасымалдау уақыты - экипаж (экипаж мүшесі) эстафеталық тасымалдауды орындау үшін өндірістің жағдайларымен талап етілетін орынға келген сәттен бастап эстафеталық тасымалдау аяқталған сәтке дейінгі уақыт кезеңі.

1.15. Эстафетаның (іссапарлардың) уақыты - экипаждың (экипаж мүшесінің) жұмыс кестесіне немесе әуе кемесін пайдаланушының өкіміне сәйкес базадан алыстағы уақытының кезеңі.

1.16. Резервтегі кезекшілік уақыты - экипажбен (экипаж мүшесімен) үйде, қонақ үйде немесе профилакторийде болғанда нақты міндеттерді орындауға әзірлік күйінде өткізілетін уақыт кезеңі.

1.17. Қос ұшу экипажы - ұшу уақытында ӘК кезекпен басқаруды жүзеге асыру үшін бір уақытта тағайындалған толық құрамды 2 ұшу экипажынан құрылатын экипаж.

1.18. Күндіз ұшу - астрономиялық жарық уақытта және/немесе биологиялық күн мезгіліндегі ұшу.

1.19. Ұшу экипажы - пайдаланушымен жұмыс уақытында ӘК басқару бойынша міндеттерді орындау үшін жалданылатын авиация мамандарының тобы.

1.20. Кіші қашықтық маршрут - ұшу уақытының 7 сағатынан кем уақыт шығындалуы қажет ұшуды орындауға маршрут.

1.21. Орта қашықтық маршрут - ұшу уақытының 12 сағатынан кем уақыт шығындалуы қажет ұшуды орындауға маршрут.

1.22. Үлкен қашықтық маршрут - ұшу уақытының 12 сағатынан көп уақыт шығындалуы қажет ұшуды орындауға маршрут.

1.23. Экипаж (экипаж мүшесі) жұмыс уақытының нормасы - тәулік немесе кез келген үзіліссіз 24 сағат үшін есептелетін уақыт кезеңдері; бір аптаға - тізбекті 7 тәулік; бір айға - кез келген тізбекті 28 (29-31) тәулік; бір жылға - экипажда (экипаж мүшесінде) сенімді кәсіби қызмет үшін қажетті психофизиологиялық функциялары сақталатын көрсетілген мезгіл ішінде жұмыс уақытының қосындысын құрайтын кез келген 365 (366) тізбекті тәулік.

1.24. Экипаж (экипаж мүшесі) ұшу уақытының нормасы - тәулікке - кез келген үзіліссіз 24 сағат есептелетін уақыт кезеңдері; бір апта - тізбекті 7 тәулік; бір айға - кез келген тізбекті 28 (29-31) тәулік; бір жылға - экипажда (экипаж мүшесінде) сенімді кәсіби қызмет үшін қажетті психофизиологиялық функциялары сақталатын көрсетілген мезгіл ішінде ұшу уақытының қосындысын құрайтын кез келген 365 (366) тізбекті тәулік.

1.25. Түнгі ұшу - астрономиялық қараңғы уақытта және/немесе биологиялық түн мезгіліндегі ұшу.

1.26. Нақты міндеттер - авиациялық уәкілетті органмен берілген куәлікте (біліктілік карточкасында) көрсетілген авиация мамандығының кәсіби дайындалуымен байланысты және ӘК бортында бөлінетін орында орындалатын міндеттер.

1.27. Демалыс - экипаж мүшесі қолданылатын еңбек заңдарына сәйкес оның мамандығына қатысты кез келген міндеттерді атқарудан босатылатын уақыт кезеңі.

1.28. Ұшу уақыты - экипаждың (экипаж мүшесінің) қозғалтқышты(тарды) ұшу мақсатымен қосқан сәттен қонғаннан кейін соңғы қозғалтқышты өшірген сәтке дейін есептелетін жұмыс уақыты, сондай-ақ экипаждың (экипаж мүшесінің) ұшақ тренажерінің кешенін (ҰТАК КАК) тікелей тренажер кабинасында пайдаланумен жұмысқа жұмсайтын уақыты.

1.29. Уақыт кезеңі - шегінде пайдаланушы өз экипаждарының мүшелері үшін қызмет бағдарламасын құрастыратын және (немесе) олар шын мәнінде жүзеге асыратын қызметті есепке алатын кез келген үзіліссіз 24 сағаттың, кез келген тізбекті жеті тәуліктің, кез келген тізбекті 28 (29-31), сондай- ақ кез келген тізбекті 365 (366) тәуліктің уақыт қосындысы.

1.30. Жұмыс уақыты - экипаждың (экипаж мүшесінің) пайдаланушымен тапсырылған міндеттерді жерде де, әуе кемесінде де (ӘК) атқару кезіндегі, тапсырылған міндеттер орындалатын пунктке олардың жұмысқа келуі үшін белгіленген сәттен бастап осы міндеттерді аяқталған сәтке дейінгі уақыттың үзіліссіз кезеңі.
Осы ескертулердің шеңберінен тыс жұмыс уақытының жеке кезеңін көрсететін екі немесе одан көп кезең бар кезде және осы кезеңдер 8 сағаттан кем аралықпен бөлінген жағдайда осы кезеңдердің біріншісінің басталу және солардың соңғысының аяқталу уақыты жұмыс уақытының үзіліссіз бір кезеңін құратындай қарастырылады.

1.31. Тәуліктер - 24 (жиырма төрт) үзіліссіз сағаттан құралатын және тұрақты тұрғылықты орны немесе уақытша өмір сүру орны бойынша түн ортасында басталатын кезеңді білдіреді.

1.32. Ұшулар сериясы - демалыс уақытымен бөлінбеген ұшулар.

1.33. Нормативтен тыс ұшу (рейс) - ұшу уақытының белгіленген кезеңінде жүзеге асырылуы мүмкін емес ұшу (ұшулардың сериясы).

1.34. Ұйықтау орны - ӘК бортында экипаждың (экипаж мүшесінің) арқада жатып қолайлы және үзіліссіз демалысы үшін барынша қамтамасыз етумен жабдықталған сертификатталған орын.

1.35. Күшейтілген ұшу экипажы - пайдаланушы ӘК басқару бойынша міндеттерді орындауға ұшу экипажының толық құрамына ӘК басқару бойынша жұмысқа ұшудың қайсыбір учаскесінде қосылуы үшін қосымша ұшу маманын тағайындағанда.

1.36. Әуе кемесінің бортында демалу жағдайлары - ӘК бортында жолаушылардан және экипаждың басқа мүшелерінен жеткілікті изоляцияланған, жеделткіш қамтамасыз етілетін және өлшемі экипаждың (экипаж мүшесінің) демалысы үшін орынды жабдықтауды жіберетін орынның және/немесе бөлменің бар болуы.

1.37. Жерде демалу жағдайлары - (қонақ үйлердің, профилакторийлердің) жұмыс істейтін және басқа тұлғаларының кіруінен жеткілікті изоляцияланған және келесі талаптарға сәйкес болатын орынның және/немесе бөлменің бар болуы:
экипажға 1-2 орындық нөмірлерді беру;
нөмірлерді терезелерде тығыз жарықтан қорғайтын перделермен, сапалы төсектермен (көрпе тысымен, қол және аяқ үшін монша орамалдары және оларды тұрақты алмастыру) қамтамасыз ету;
өндірістік және тұрмыстық шуды жою;
әжетханаларды және жалпы пайдаланымдағы басқа орындары күн сайын дезинфекциялауды жүргізу;
тамақтың жеткілікті ассортиментін және сапасын қамтамасыз ету;
тамақтану объектілерінің экипаждың жұмыс тәртібі және уақыты бойынша жұмыс істеуі;
+ 20-дан +26-ға дейінгі температуралық режимді құру.

1.38. ӘК экипажының мүшесі - авиациялық персоналдың ұшуға тапсырмаға қосылған, белгілі қызметтік міндеттерді орындауға тағайындалған және күші бар ұшу куәлігі бар тұлғасы.

1.39. Пайдаланушы - ӘК пайдаланумен айналысатын немесе осы салада өзінің қызмет көрсетулерін ұсынатын заңды немесе жеке тұлға.

2. Ережемен реттелетін қатынастар және жауапкершілік

2.1. Әуе кемелері экипаж мүшелерінің жұмыс уақыты және демалыс уақыты туралы ереже (бұдан әрі - ҚР АА ЖУЕ-98) Қазақстан Республикасының қолданылатын еңбек заңдарына және Халықаралық азаматтық авиация ұйымының ұсыныстарына сәйкес әзірленген.

2.2. Осы Ереже Қазақстан Республикасының аумағында және одан тысқары әуе тасымалдауын және авиациялық арнайы жұмыстардың басқа түрлерін орындайтын Қазақстан Республикасы азаматтық авиациясының әуе кемелері экипаж мүшелерінің еңбегі мен демалысының бірыңғай тәртібін орнатады.

2.3. ҚР АА ЖУЕ-98 талаптарын қолдану және орындау әуе тасымалдауын және авиациялық арнайы жұмыстарды орындайтын Қазақстан Республикасы әуе кемелерінің барлық пайдаланушыларына, сондай-ақ ұшу экипажының құрамына кіретін немесе кірмейтін, бірақ ұшуды жүзеге асыру бойынша міндеттермен байланысты емес әуе кемесінің бортында басқа міндеттерді орындайтын экипаждар мүшелері мен авиаперсонал үшін міндетті.

2.4. Әуе кемелерінің пайдаланушыларымен, ұшу экипажының құрамына кіретін немесе кірмейтін, бірақ ұшуды іс жүзінде жүзеге асыру бойынша міндеттермен байланысты емес әуе кемесінің бортында басқа міндеттерді орындайтын экипаждар мүшелері және авиаперсоналмен ҚР АА ЖУЕ-98 талаптарын бұзу уәкілетті авиациялық орган мен мына түрдегі санкцияларды салуға әкеп соқтырады:
- лицензия күшін үш айдан бір жылға дейін мерзімде тоқтату;
- ҚР АА ЖУЕ-98 талаптарын қайталап бұзғанда, бұзудың ауырлығына қарай, пайдаланушы азаматтық авиация саласындағы қызметке лицензиясынан айыру мәселесі қарастырылады.

3. Жалпы ережелер

3.1. Экипаж мүшелерінің шаршауы ұшулардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты негізгі фактор болғандықтан осы Ережеде, осы шаршаудың алдын алу үшін экипаждың (экипаж мүшелерінің) жұмыс және демалыс ұзақтығын нормалау нұсқалады.

3.2. Жоспарланатын жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы Қазақстан Республикасының заңдарымен орнатылады кез келген жеті тәуліктік кезең ішінде 36 сағатты құрайды.

3.3. Тәулік, апта, ай және жыл ішінде орнатылған нормалардан тысқары жұмыс уақыты және ұшу уақыты нормативтен тыс есептеледі, себебі экипаж мүшесіне орнатылған нормалардан артық әр сағатта психофизиологиялық күш көбейеді.
Нормативтен тыс (мерзімінен тыс) жұмыс және ұшу уақыты қолданылатын заңдарға сәйкес төленеді.
Экипаж (экипаж мүшесі) жұмыс уақытының ұзақтығы жердегі және әуедегі жұмыс уақытынан қосылады.

3.4. Нормативтен тыс (мерзімінен тыс) тізбекті сағаттардың шекті саны тізбекті 48 сағат ішінде 4 сағаттан және тізбекті 365 (366) тәуліктің ішінде 120 сағаттан аспауы тиіс.

3.5. Экипаждың (экипаж мүшесінің) жердегі жұмыс уақытына мыналар кіреді:

- ұшу алдындағы дайындықтың уақыты, кемінде 1 сағат;

- ұшу уақытының аяқталу сәтінен есептелетін ұшудан кейінгі жұмыстың уақыты, кемінде 30 минөт;

- әуежайларда (аралық және базалық) тұру уақыты, демалыс және тамақ ішу үшін үзіліс уақытынан басқа ұзақтығы 2 сағаттан асырылмай;

- қандай да бір себептермен кідіріс жағдайында ұшуды күту уақыты;

- ұшуды күтуде арнайы жабдықталған орындарда резервте кезекшілікте болу уақыты;

- эстафеталық тасымалдау уақыты;

- эстафетаның уақыты (базаның күн тәртібіне сәйкес);

- бөлімшеде жұмыс істеу уақыты (ұшуларға алдын ала дайындалу, ұшуларды талқылау, кәсіби оқу), медициналық қарауларды, ВЛЭК өту, сондай-ақ құжаттарды ресімдеу;

- ӘК ұшуға арнайы әзірлеумен, жүктерді және жабдықтарды тиеуге және түсіруге дайындаумен байланысты жұмыстарды орындауға уақыт және шекаралық пен кедендік бақылауды өту.

3.6. Экипаждың (экипаж мүшесінің) ұшу уақытына мыналар кіреді:

- экипаждың (экипаж мүшесінің) ұшу мақсатымен қозғалтқыштарды қосу сәтінен тұрақта қонғаннан кейін соңғы қозғалтқышты (тарды) өшіру сәтіне дейін есептелетін жұмыс уақыты;

- бұрылғанда маневр жасау уақыты;

- экипаждың (экипаж мүшесінің) ұшақ тренажерінің кешенін (ҰТАК КАК) тікелей тренажер кабинасында пайдаланумен жұмысқа жұмсайтын уақыты.

3.7. Экипаждың (экипаж мүшесінің) демалыс уақыты мыналардан құралады:

- ұшар алдындағы, ұшу арасындағы және ұшудан кейінгі демалыс уақытынан;

- демалыс күніне бөлінген уақыттан;

- жылдық еңбек демалысын құрайтын уақыттан;

- жерде арнайы бөлінген орында тамақ ішу уақытынан, әуе кемесін басқару бойынша нақты міндеттерді орындау уақытында ӘК кабинасында жұмыс орнында тамақ ішу уақытынан басқа.

3.8. Резервте кезекшілік уақыты ұзақтығы 12 сағат бір үзіліссіз кезеңнен аспауы тиіс және үзіліссіз 28 (29) - (30-31) тәулік ішінде 3 реттен аз тағайындалады.
Экипажды (экипаж мүшесін) ұшу тапсырмасын орындау үшін резервтегі кезекшіліктен шақыртқан жағдайда резервте өткізілген уақыт жұмыс уақыты ретінде есептеледі, бірақ алдағы ұшудың жұмыс уақытымен қосылмайды, айға жеке есептеледі және мерзімінен тысқа жатқызылмайды.

3.9. 4 сағаттан аз созылатын эстафеталық тасымалдаудан кейін белгіленген ұшар алдындағы демалыс уақыты берілмеген және ол жұмыс уақытының алдында болған жағдайларда эстафеталық тасымалдау басталу сәтінен аяқталғанға дейінгі кезең жұмыс уақыты ретінде есептеледі. Бұл жағдайда кейінгі жұмыс уақытының ұзақтығы 8 (сегіз) сағаттан аспауы тиіс.

3.10. Егер ұшушы маман немесе пайдаланушы ұшушы маман шаршап тұр немесе алдағы ұшудың жағдайларын есепке алумен осы ұшу барысында шаршайды деп есептеуге қайсібір негіздері бар болса осы Ереженің нормативтеріне қатыссыз ұшушы маман ұшпайды, ал пайдаланушы оны талап етпейді.

3.11. Әуе кемесін пайдаланушы экипаж мүшелерінің, авиамедициналық және мүдделі кәсіподақтық органдардың келісуімен, сондай-ақ азаматтық авиация саласында қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік органмен келісуі бойынша ұшу уақытының айлық нормаларын 25% дейін жоғарылатуы мүмкін, бірақ жылына 3 айдан көп емес.

3.12. Ұрыс жүргізу жағдайларында, табиғи апат кезінде және апаттық жағдайларда экипаждың (экипаж мүшесінің) жұмыс және ұшу уақытының нормалары авиациялық уәкілетті органмен анықталады.

3.13. Жұмыс уақытын нормативтен тыс (мерзімінен тыс) көбейту мемлекеттің қорғаныс қабілетін қамтамасыз етумен байланысты жұмыстарды жүргізу кезінде, сондай-ақ апаттың немесе табиғи апаттың салдарын жою кезінде рұқсат етіледі, осы туралы ұшуға тапсырмада уәкілетті тұлғаның қолы қойылған тиісті жазу орындалуы (немесе радиограмма қоса берілуі) тиіс.

3.14. Кешіктірілген рейске аяқтату үшін ӘК командирі экипаж мүшелерінің келісуімен жұмыс және ұшу уақытының барынша жіберілетін нормаларын, тәуліктің уақытына қарамастан, екі сағатқа көбейтуі мүмкін, осы туралы ӘК командирі ұшуға тапсырмада тиісті жазу орындалуы тиіс.

4. Ең көп жұмыс және ұшу уақытын және экипажбен (экипаж
мүшесімен) авиациялық арнайы жұмыстарды, тұрақты және
оқтын-оқтын әуе тасымалдарын орындау кезінде демалыстың ең
аз уақытын нормалау

4.1. Ең көп жұмыс және ұшу уақытын және экипажбен (экипаж мүшесімен) авиациялық арнайы жұмыстарды, тұрақты және оқтын-оқтын әуе тасымалдарын орындау кезінде демалыстың ең аз уақытын нормалау уақыттың мына кезеңдерінде жүргізіледі:
тәулік - үзіліссіз 24 (жиырма төрт) сағат ішінде;
апта - үзіліссіз 7 тәулік ішінде;
ай - тізбекті 28 (28-31) күннің ішінде;
жыл - тізбекті 365 (366) күннің ішінде.

4.2. Экипаждың (экипаж мүшесінің) шаршау деңгейін бағалау үшін келесі факторлар есепке алынады:
әуе кемесінің үлгісі, оның жабдығы;
экипаж мүшелерінің саны;
ұшу уақытының бір кезеңінің ішінде ұшулардың және қонулардың саны;
әуе қозғалысының жоғары тығыздығы уақытында жұмыс күші;
экипажға (экипаж мүшесіне) демалыс берілетін орында демалу жағдайлары;
тәуліктің міндеттерді орындау уақыты;
ұшуларды орындау үдерісінде кідірістер;
авиациялық арнайы жұмыстардың түрлері;
сағат белдеуінің ауысуы;
сағат тілін жазғы (қысқы) уақытқа ауыстыру сәтінде жұмыс уақытының өзгертілуі.

4.3. Экипажға (экипаж мүшесіне) жұмыс істеген аптаға берілетін ұзақтығы кемінде 42 үзіліссіз сағат құратын демалыс күндері ай ішінде осындай демалыс күндері 4 рет беріледі деген шартпен жетінші күні берілуі тиіс.

4.4. Ұшатын экипаждарды (экипаж мүшелерін) олардың кәсіби қызметімен тікелей байланысты емес жұмыстарға тартуға тыйым салынады.

4.5. Егер 24 үзіліссіз 24 сағат ішінде жұмыс уақыты астрономиялық түн кезеңінде (жергілікті уақытпен) басталса, созылса және аяқталса, онда ол көрсетілген кезеңге кіретін әр сағат немесе оның бөлігі үшін 15 (он бес) минөтке азайтылады.

4.6. Ұшулар сериясына 24 сағаттық кезең ішінде 5 қонудан көп кірген жағдайда ұшу уақыты да, жұмыс уақыты да көрсетілген саннан асатын әрбір қонуға 15 минөттен қысқартылады.

4.7. Экипаж мүшесінің қызметі ол ұшулардың кезекпен әртүрлі экипаждардың құрамында және (немесе) әртүрлі әуе кемелерінде жасаса, онда барлық жағдайлардағы ұшу және жұмыс уақыты қосу жолымен есепке алынады.

4.8. Әуе кемелерін пайдаланушылар қызмет көрсету түрлеріне сәйкес бортсеріктердің саны мен функцияларын белгілейді.

4.9. Бортсеріктер және бортоператорлар үшін ұшу және жұмыс уақыты ұшу құрамына ұқсас белгіленеді, осы Ережеде берілген еңбекке және демалысқа барлық талаптар оларға да қатысты.
Әйел (бортсеріктер) үшін ұшу уақытының нормасы айына 60 сағат және жылына 600 сағат белгіленеді.

4.10. Әйелдер - экипаж мүшелері және бортсеріктер жүктілігін анықтаған сәттен бұрынғы жұмысы бойынша орта жалақысын сақтаумен басқа жеңіл жұмысқа ауыстырылуы тиіс.

4.11. Тұрақты жиі трансмеридиандық ұшуларды орындағанда және экипаждың (экипаж мүшесінің) сағат белдеуінің қозғалу жағдайларында болу кезінде экипаж (экипаж мүшесі) келген орнындағы сағат белдеуі бойынша тәртіпті сақтауы тиіс.

4.12. N 1 кесте

Экипаждың (экипаж мүшесінің) тәуліктегі жоспарланатын
жұмыс уақытының экипаж құрамына байланысты ең ұзақ
ұзақтығы

_____________________________________________________________________
Жоспарланатын жұмыс ! Жоспарланатын жұмыс уақытының
күнінің қалыпты ұзақтығы ! ең ұзақ ұзақтығы
! (соның ішінде ұшу уақыты)
____________________________________!________________________________
бір экипаж ! Бір ! Күшейтілген ! Қос
! экипаж ! экипаж !эки-
! ! !паж
____________________________________!___________!_______________!____
6 сағат ! 10 сағат ! 12 сағат !14
! ! !са.
! ! !ғат
____________________________________!___________!_______________!____

Ескерту: Түнгі кезеңде тәуліктегі жоспарланатын жұмыс уақытының ең ұзақ ұзақтығы осы Ереженің 4.5 т. сәйкес анықталады.

4.13. N 2 кесте

Экипаждың (экипаж мүшесінің) айына және жылына әуе
кемелерінің әртүрлі үлгілерінде ұшу уақытының ең үлкен
нормасы
_____________________________________________________________________
Әуе кемелерінің үлгілері ! Ұшу уақыты
! Ай ! Жыл
_____________________________________!_________________!_____________
А-310, ИЛ-86, ИЛ-96, Б-747, ТУ-204, 65 сағат 650 сағат
АН-124, ДС-10 75 сағат 650 сағат
ИЛ-62 75 сағат 650 сағат
ИЛ-76, ТУ-154 75 сағат 650 сағат
ТУ-134 75 сағат 650 сағат
ИЛ-18, АН-12 75 сағат 650 сағат
ЯК-42 75 сағат 650 сағат
ЯК-40, АН-24, АН-30 көлік түрінде 75 сағат 650 сағат
Л-41 ОУВП, УВПЭ 70 сағат 650 сағат
АН-23 65 сағат 650 сағат
АН-32 50 сағат 500 сағат
АН-26 65 сағат 650 сағат
ЯК-18, ЯК-18Т 75 сағат 650 сағат
АН-2, ИЛ-114 80 сағат 650 сағат
_____________________________________________________________________

4.14. Күшейтілген ұшу экипаждарымен басқарылатын әуе кемелері экипаж мүшелерінің әуе кемесінің бортында демалуы үшін жағдайлармен қамтамасыз етілуі тиіс.

4.15. Қос экипажбен басқарылатын әуе кемелері ұйықтау орындарымен жабдықталуы тиіс.

4.16. Үлкен қашықтықты маршруттар бойынша ұшуларды орындауды тек қана қос ұшу экипаждарымен жүзеге асыру рұқсат етіледі. Бұл жағдайда кез келген уақыттың 24 сағаттық кезеңінде екінші экипаж жұмысқа ұшудың маршруты бойынша қайсібір пунктте кіретін шартпен қоса экипажда 14 сағаттан кем жұмыс уақыты болуы мүмкін. Екінші экипаждың ұшу және жұмыс уақыты бірінші экипажға есептелгендей есептеледі.
Экипаждардың ұшуға жіберілуі ұшу маршруты бойынша ұшу экипаждарын алмастыру жүргізілетін пункттер (кезеңдер) көрсетілетін, сондай-ақ ұшуларды және (немесе) оның кезеңдерін орындау үшін экипаждар арасындағы жауапкершілік бөлінетін бұйрықпен ресімделеді.

4.17. Орта қашықтықты маршруттарда ұшуларды орындау, әдетте, күшейтілген ұшу экипажымен жүзеге асырылады. Сонымен қатар кез келген уақыттың 24 сағаттық кезеңінде экипаж тұрақты ұшуларды жасауы мүмкін және ұшу экипажы қосымша мүшелерінің бірі жұмысқа ұшудың маршруты бойынша қайсібір пунктте кіретін шартпен экипажда 12 сағаттан кем жұмыс уақыты болуы мүмкін. Экипаж қосымша мүшелерінің ұшу және жұмыс уақыты негізгі экипажға есептелгендей есептеледі.

4.18. 24 сағаттық кезеңде экипаж бір ұшқыштың құрамында ұшулар арасында кемінде 4 сағат ішінде үзіліссіз демалысты пайдаланса, онда оның жұмысының ең ұзақ ұзақтығы 10 сағатқа дейін болуы мүмкін.

5. Демалыс уақытының ең аз кезеңдері

5.1. Жеті тізбекті тәуліктен кез келген кезеңде экипаж мүшесінде ұшар алдындағы және ұшудан кейін берілетін демалыстан басқа базада немесе одан тысқары демалыс күндері болуы тиіс.

5.2. Әрбір күнтізбелік ай ішінде экипаж мүшесінде 7 тәулік демалысы болуы тиіс, соның 5-н ол базада алады.

5.3. Әрбір күнтізбелік жыл ішінде экипаж мүшесінде 36 жұмыс күн мөлшерінде (еңбек демалысы) төленетін демалысқа құқығы бар, ал пайдаланушы оны беруі тиіс.

5.4. Базадағы ұшар алдындағы демалыстың ең кем ұзақтығы кемінде 12 сағат болуы тиіс.

5.5. Базадағы ұшудан кейінгі демалыстың ең кем ұзақтығы алдындағы жұмыс уақытының екі есе ұзақтығына тең болуы тиіс, бірақ кемінде 12 сағат.

5.6. Экипаждар мүшелерінің базадан тыс әуежайда болу кезіндегі ұшу арасындағы демалыс ұзақтығы кемінде 10 сағат болуы тиіс.

5.7. Маршруттың әуежай базасы белдеу уақытынан белдеу уақытының батысқа 5 (бес) және шығысқа 3 (үш) сағат айырмашылығымен соңғы әуежайларында экипаж мүшелеріне ұшу арасында кемінде 14 сағат демалыс берілуі тиіс.

5.8. Үлкен қашықтықты маршруттар бойынша ұшуларды орындау кезінде базалық әуежайда ұшар алдындағы және ұшудан кейінгі демалыс уақытының ең аз кезеңдерінің ұзақтығы сәйкес демалыстың кемінде 24 (жиырма төрт) және кемінде 48 (қырық сегіз) үзіліссіз сағатын құруы тиіс.

5.9. Күн сайынғы ұшуларды жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы кезінде орындағанда ұшудан кейінгі демалыс ұшар алдындағы болып табылады, бірақ ол кемінде 12 (он екі) сағат болуы тиіс.

5.10. Экипаж мүшесінің демалыс уақыты экипаждың демалыс алдындағы тікелей қызметіне жұмсалған жұмыс уақытының аяқталған сәтінен бастап есептелінеді және қонақ үйде, профилакторийде нөмір алған сәттен немесе үйіне келген уақыттан бастап есептеледі.

5.11. Пайдаланушы экипажға (экипаж мүшесіне) әдеттегі кестеде сәйкес ұзақ күту кезеңдері қарастырылатын бару пунктілерінің аэродромдары мен әуежайларында және аралық аялдама пункттерде қолайлы жекеленген демалыс орнын қамтамасыз етеді.

6. Әуе кемелері экипаждарының (экипаж мүшелерінің)
авиациялық арнайы жұмыстарды ауыл, орман шаруашылығында,
геологияда және т.т. орындау кезінде еңбек және демалыс
нормативтері

6.1. ӘК тұрақты базада тұру орындарынан тыс авиациялық арнайы жұмыстарды орындаумен айналысатын ұшу және техникалық құрамына жұмыс уақытының тәулігіне ұзақтығы 10 (он) сағатқа дейін белгіленеді.

6.2. Әуе кемесін пайдаланушымен, кәсіподақ және авиамедициналық органмен келіскеннен кейін өкілетті авиациялық органның шешімі бойынша жұмыс уақытының тәулігіне ұзақтығы 12 (он екі) сағатқа дейін белгіленуі мүмкін, сонымен қатар түскі үзіліс уақытымен бірге демалыс алдындағы жұмыс күніндегі жұмыс уақытының екі есе ұзақтығынан кем емес демалыс ұзақтығы сақталуы тиіс.

6.3. Ұшар алдындағы және ұшудан кейінгі демалыстың ең кем ұзақтығы демалыстың әр кезеңі бойынша кемінде 12 (он екі) сағат болуы тиіс. Күн сайынғы ұшуларды орындағанда ұшудан кейінгі демалыс ұшар алдындағы демалыс болып табылады және ол, осы Ереженің 6.2. т. жазылған жағдайдан басқада, кемінде 12 (он екі) сағат болуы тиіс.

6.4. Өте және жоғары қауіпті препараттармен жұмыс істегенде N 3 кестеде көрсетілген ұшу уақыты 20 % азайтылады.

6.5. Жай қауіпті препараттармен жұмыс істегенде N 3 кестеде көрсетілген ұшу уақыты 10 % азайтылады.

6.6. N 3 кесте

Авиациялық арнайы жұмыстарды орындау кезінде жұмыс
және ұшу уақытының ең көп жіберілетін нормалары

_____________________________________________________________________
Әуе кемесінің үлгісі ! Жұмыс уақыты ! Ұшу уақыты
! тәулік! ай ! жыл ! тәулік! ай !жыл
__________________________!_______!_______!_______!________!_________
ұшақтығы пайдаланумен
1 ұшқыш 10 150 860 6 55 550
ұшақты пайдаланумен
2 ұшқыш 10 150 860 6 65 650
тікұшақты
пайдаланумен 1 ұшқыш 10 150 860 6 55 550
тікұшақты
пайдаланумен 2 ұшқыш 10 150 860 7 65 650
бортоператорлар үшін*
_____________________________________________________________________

*Бортоператорлар ШЗО үлгілі шудан қорғау құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс, қажетті жағдайларда ұшу кезінде демалыспен қамтамасыз етілуі тиіс.

6.7. Авиациялық арнайы жұмыстардың барлық түрлерін орындау кезінде ұшу уақытының нормаларынан асыруға, мыналардан басқа да тыйым салынады:
астықты жоғалту қатері кезінде, жұмыстарды аяқтау үшін ӘК командиріне экипаж мүшелерінің келісуімен жұмыс күнінің ішінде ұшу уақытының ұзақтығын өте және жоғары қауіпті пестицидтармен жұмыс істегенде 30 (отыз) минөтке, ал басқа препараттармен жұмыс істегенде 60 (алпыс) минөтке ұзартуға құқық беріледі. Сонымен қатар күш түсіру 6.2. тармақтың талаптарына сәйкес демалыспен өтеледі;
жоғары кеңдіктік экспедицияларға, теңіз кемелерін, мұзды барлауды және аэрофототүсіруді жүргізуге қызмет көрсету бойынша ұшуларды орындағанда тәулігіне ұшу уақыты N 3 кестеде белгіленгеннен тыс көбейтілуі мүмкін және 6.2. тармақтың талаптарына сәйкес демалыспен өтелуі тиіс;
4 класты ұшақтардың және барлық үлгідегі тікұшақтардың экипаждарына - жұмыс уақытын 12 (он екі) сағатқа дейін көбейтумен 10 (он) сағатқа дейін;
1-ші және қоса алғанда 3-ші ұшақтар экипаждарына - жұмыс уақыты 13,5 (он үш жарым) ұзақтығымен 11 (он бір) сағатқа дейін.
Тәулігіне ұшу уақытын белгіленген нормалардан тыс көбейту жылына үш айдың ішінде ғана жіберіледі. Көрсетілген жұмыс түрлері кезінде айына және жылына ұшу уақытын көбейтуге тыйым салынады.

6.8. Еңбекті вахталық әдіспен ұйымдастыру кезінде ӘК экипаждары жұмысының ұзақтығы экипаждың барлық мүшелерінің пікірі мен денсаулығын есепке алумен және жұмыс уақыты мен демалыс уақытының нормаларын сақтаумен тізбекті 28-31 күн ішінде 15 (он бес) күннен аспауы тиіс.

6.9. Сыртқы ілмеде ағаш тасу және ток жүретін сымдарды ширатқан кездерде ұшу уақытының нормасы 5 (бес) сағаттан аспауы тиіс. Бір ұшудың ұзақтығы рейс санына қатыссыз 60 (алпыс) минөтке аспауы тиіс. Ұшулар арасында демалыс үшін үзілістерге кемінде 10 (он) минөт белгіленуі тиіс.

6.10. Теңіз акваторияларын аэрогравиметрикалық түсірген кезде, түсіру учаскесінде гравиметрикалық нүктенің үстінде тұрып тікелей түсірген кезде тікұшақтарда ұшу ұзақтығы 90 (тоқсан) минөттен аспауы тиіс. Гравиметрикалық нүктенің үстінде тұрудың саны 11 (он бірден) аспауы тиіс, сонымен қатар 6 (алты) үстінде тұруды орындағаннан кейін экипаж түсіруді тоқтатуы және 10 (он) минөттей 100 (жүз) метр биіктікте көлденең ұшуды орындауы тиіс, осыдан кейін түсіруді жалғастырады.

6.11. Ұшақтарда және тікұшақтарда авиациялық химиялық жұмыстарда ұшулар сериясын орындау кезінде экипаждың демалысы үшін жұмыс уақыты есептелетін 10-12 қонудан (немесе жұмыстың әрбір бір жарым сағатынан) кейін 15 (он бес) минөтке дейін үзіліс белгіленеді, ал ұшу уақытының 3 (үш) сағатынан немесе 25-30 қонудан кейін демалысқа үзіліс кемінде 1 (бір) сағат болуы тиіс, және тамақ ішуге үзіліспен біріктірілуі мүмкін және жұмыс уақыты есептелмейді.

6.12. Өте шағын көлемді бүркуді және гектарына препараттарды 10 (он) кг (л) дейін шығындау нормасымен басқа жұмыстарды орындағанда ұшудың ұзақтығы 90 (тоқсан) минөттен аспауы тиіс.

6.13. Бір класты қатерлі препараттармен жұмыс істегенде тәулік ішінде жартылай бос болғанда ұшу құрамына әртүрлі класты қатерлі препараттармен, жалпы ұшу уақыты әртүрлі класты қатерлі препараттармен жұмыс кезіндегі ұшу уақытының белгіленген нормаларынан аспайтын шартпен, жұмыс істеу рұқсат етіледі.

6.14. Қоспалы препараттармен жұмыс істегенде тәулігіне ұшу уақытының нормасы жоғары класты қатерлі препараттар бойынша анықталады.

6.15. Ұшақтарда және тікұшақтарда бір ұшуда бұрылыстардың саны 20 (жиырмадан) аспауы тиіс, сонымен қатар ұшулар арасындағы демалыс уақыты кемінде 15 (он бес) минөт болуы тиіс.

6.16. Авиациялық жұмыстарда ұшу және техникалық құрамға бөлшектелген жұмыс күні - таңертең жұмыс және кешке жұмыс, олардың арасында үзіліс кемінде 2 (екі) сағат белгіленуі мүмкін. Таңғы және кешкі жұмыс арасындағы үзіліс жұмыс уақытына кірмейді.
Бұл жағдайда жұмыс уақытының қосынды ұзақтығы 10 (он) сағаттан аспауы тиіс.

6.17. Техникалық құрамның жұмыс уақытына мыналар кіреді:
техникалық қызмет көрсету уақыты;
ӘК аэродромда күту уақыты;
жылдың суық мезгілінде жылыту үшін белгіленген үзіліс уақыты;
басқа базаға тұру орнына ұшып бару уақыты;
техникалық оқу, талқылау, медқарауларды өту және т.т. уақыты.

6.18. Оперативтік нүктеде ұшу және техникалық құрамды ауыстыру бір жарым айдан асырылмай жүргізіледі, осы кезде экипажға 1 (бір) тәулік әрбір 2 (екі) жұмыс істеген апта үшін деген есеппен қосымша төленетін демалыс беріледі.

6.19. Әуені алмастыру және тазалау жүйесімен жабдықталмаған әуе кемелерінде өте қауіпті және жоғары қауіпті (1-2 класты қатерлі) пестицидтармен ұшуларды орындауға тыйым салынады.

Положение "О рабочем времени и времени отдыха членов экипажей воздушных судов гражданской авиации Республики Казахстан (ПРВ ГА РК-98)"

Утверждено приказом Вице-Министра- Председателя Комитета по ИВП и ДГА Республики Казахстан от 20 июля 1998 года N 99-П зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 15.08.1998 г. за N 574. Утратил силу приказом Председателя Комитета гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций Республики Казахстан от 2 ноября 2004 года N 207

Сноска. Утратил силу приказом Председателя Комитета гражданской авиации Министерства транспорта и коммуникаций РК от 02.11.2004 № 207.

1. Применяемые термины и определения

1.1. Астрономический день (светлое время) и астрономическая ночь, а также время сумерек (темное время) по трассе полета определяется "Календарным справочником времени захода и восхода солнца, наступлением рассвета и темноты", изданным МГА СССР в 1984г.
1.2. Авиационный полномочный орган - Комитет по использованию воздушного пространства и деятельности гражданской авиации Республики Казахстан.
1.3. Биологический день экипажа (члена экипажа) - период времени от 6.00 мин. до 22.00 мин. часового пояса постоянного места жительства или временного проживания экипажа (члена экипажа), если его срок составляет более 3-х суток (в том числе три ночи подряд).
1.4. Биологическая ночь экипажа (члена экипажа) - период времени от 22ч.00 мин. до 6ч.00 мин. часового пояса постоянного места жительства или места временного проживания экипажа (члена экипажа), если срок его составляет более 3-х суток (в том числе три ночи подряд).
1.5. База - место расположения эксплуатационного центра, к которому член экипажа приписан эксплуатантом на постоянной основе или на период выполнения работ.
1.6. Бортпроводники (бортпроводницы) - специалисты, нанимаемые эксплуатантом для выполнения конкретных обязанностей в салоне самолета.
1.7. ВС - воздушное судно.
1.8. Военный полномочный орган - Министерство обороны Республики Казахстан.
1.9. Время отдыха - означает непрерывный период времени, в течение которого любое лицо, нанятое эксплуатантом для авиационного обслуживания, освобождено от всех обязанностей и ответственности, связанных с выполнением его функций по поручению эксплуатанта.
1.10. Время предполетного отдыха - время, предоставляемое экипажу (члену экипажа) для отдыха, с целью подготовки к последующему периоду рабочего времени, проведенное на земле в месте, обеспеченном спальными местами.
1.11. Время послеполетного отдыха - непрерывные последовательные часы, предоставляемые экипажу (члену экипажа), необходимые для восстановления сил при выполнении ежедневных и не ежедневных полетов, исчисляемые с момента окончания рабочего времени на земле в месте, обеспеченном условиями для сна.
1.12. Время межполетного отдыха - непрерывное последовательные часы, предоставляемые экипажу (члену экипажа) для восстановления необходимого уровня психофизиологических функций организма вместо предполетного и послеполетного отдыха при выполнении ежедневных и не ежедневных полетов как на базе, так и вне ее, в месте, обеспеченном условиями для сна.
1.13. Выходной день - время отдыха на земле, исчисляемое с момента окончания послеполетного отдыха и до начала предполетного отдыха.
1.14. Время эстафетной перевозки - период времени с момента, когда экипаж (член экипажа) прибыл в требуемое условиями производства место для выполнения эстафетной перевозки, и до того момента, когда эстафетная перевозка завершена.
1.15. Время эстафеты (командировки) - период времени, в течение которого экипаж (член экипажа) в соответствии с графиком работы или распоряжением эксплуатанта воздушного транспорта находится в отрыве от базы.
1.16. Время дежурства в резерве - период времени, проводимый экипажем (членом экипажа) как в домашних условиях, так и в гостинице или в профилактории в состоянии готовности к выполнению конкретных обязанностей.
1.17. Двойной летный экипаж - экипаж, состоящий из 2-х летных экипажей полного состава, назначаемых одновременно, чтобы они в течение полетного времени осуществляли управление ВС поочередно.
1.18. Дневной полет - полет в астрономическое светлое время, и/или в период биологического дня.
1.19. Летний экипаж - группа авиационных специалистов, нанимаемая эксплуатантом для выполнения обязанностей по управлению ВС в течение рабочего времени.
1.20. Маршрут малой дальности - маршрут, для выполнения полета по которому необходимо затратить не более 7 часов полетного времени.
1.21. Маршрут средней дальности - маршрут, для выполнения полета по которому необходимо затратить не более 12 часов полетного времени.
1.22. Маршрут большой дальности - маршрут, для выполнения полета по которому необходимо затратить более 12 часов полетного времени.
1.23. Норма рабочего времени экипажа (члена экипажа) - это периоды времени, исчисляемые за сутки или любые 24 непрерывных часа; за неделю - последовательные 7 суток; за месяц - любые последовательные 28 (29-31) суток, за год - любые 365(366) последовательных суток, которые составляют сумму рабочего времени за указанные периоды, в течение которого у экипажа (члена экипажа) сохраняется необходимый уровень психофизиологических функций для надежной профессиональной деятельности.
1.24. Норма полетного времени экипажа (члена экипажа) - это периоды времени, исчисляемые за сутки - любые 24 непрерывных часа; за неделю - любые последовательные 7 суток; за месяц - любые последовательные 28 (29-31) суток, за год - любые 365(366) последовательных суток, которые составляют сумму полетного времени за указанные периоды, в течение которых у экипажа (члена экипажа) сохраняется необходимый уровень психофизиологических функций для надежного выполнения обязанностей.
1.25. Ночной полет - полет в астрономически темное время, и/или в период биологической ночи.
1.26. Конкретные обязанности - обязанности, связанные с профессиональной подготовкой авиационного специалиста, указанные в свидетельстве (квалификационной отметке), выданных авиационным полномочным органом и выполняемые в том месте, которое отводится для этого на борту ВС.
1.27. Отпуск - период времени, когда член экипажа освобождается от исполнения любых обязанностей, связанных с его профессией в соответствии с действующим трудовым законодательством.
1.28. Полетное время - время работы экипажа (члена экипажа), исчисляемое с момента начала запуска двигателя(лей) с целью взлета и до момента выключения последнего двигателя после посадки, а также время, которое экипаж (член экипажа) затрачивает на работу с использованием комплекса тренажера самолета (КТС) непосредственно в кабине тренажера.
1.29. Период времени - сумма времени непрерывных любых 24 часов, семи любых последовательных суток, 28 (29-31) любых последовательных суток, а также 365(366) любых последовательных суток, в пределах которых эксплуатант составляет программу деятельности для членов своих экипажей и (или) учитывает деятельность, которую осуществляют они в действительности.
1.30. Рабочее время - непрерывный период времени, проведенный экипажем (членом экипажа) при исполнении обязанностей, порученных ему эксплуатантом, как на земле, так и на воздушном судне (ВС), начинающийся с момента времени, установленного для явки их на работу в пункт, где будут выполняться порученные обязанности, и до момента окончания выполнения этих обязанностей.
В том случае, когда имеются два или более периода, которые вне рамок настоящей оговорки представляли бы отдельные периоды рабочего времени и когда эти периоды разделяются интервалами менее 8 часов, то время с начала первого из этих периодов и окончания последнего из них, рассматривается как составляющие один непрерывный период рабочего времени.
1.31. Сутки - означает период, состоящий из 24-х (двадцати четырех) непрерывных часов и начинающийся в полночь по месту постоянного жительства или места временного проживания.
1.32. Серия полетов - полеты не разделенные временем отдыха.
1.33. Сверхнормативный полет (рейс) - это полет (серия полетов), который(е) не может (могут) быть осуществлен(ы) за установленный период полетного времени.
1.34. Спальное место - сертифицированное место, оборудованное на борту ВС таким образом, чтобы обеспечить максимальную возможность для удобного и непрерывного отдыха экипажу (члену экипажа) в положении лежа на спине.
1.35. Усиленный летный экипаж - когда эксплуатант для выполнения обязанностей по управлению ВС в основной полный состав летного экипажа назначает дополнительно летного специалиста, чтобы он включался в работу по управлению ВС на каком-либо участке полета.
1.36. Условия отдыха на борту ВС - наличие места и/или помещения на борту ВС, достаточно изолированного от пассажиров и других членов экипажа, где обеспечивается вентиляция и размеры которых допускают оборудование места для отдыха экипажа (члена экипажа).
1.37. Условия отдыха на земле - наличие места и/или помещения, достаточно изолированного от доступа работающего персонала и других лиц (гостиницы, профилактории) и соответствующего следующим требованиям:
предоставление экипажу 1-2-х местных номеров;
обеспечение номеров плотными светозащитными шторами на окнах, качественными постельными принадлежностями (пододеяльники, банные полотенца для рук и ног и регулярная их замена);
исключение производственного и бытового шума;
проведение ежедневной дезинфекции туалетов и других мест общего пользования;
обеспечение достаточного ассортимента и качества питания;
работа объектов питания по режиму и времени работы экипажа;
создание температурного режима от +20 до 26С.
1.38. Член экипажа ВС - лицо авиационного персонала, включенное в задание на полет, назначенное для выполнения определенных служебных обязанностей и имеющее действующее летное свидетельство.
1.39. Эксплуатант - юридическое или физическое лицо, занимающееся эксплуатацией ВС или предлагающее свои услуги в этой области.

2. Отношения, регулируемые Положением, и ответственность

2.1. Положение о рабочем времени и времени отдыха членов экипажей воздушных судов (в дальнейшем - ПРВ ГА РК-98) разработано в соответствии с действующим трудовым законодательством Республики Казахстан и рекомендациями Международной организации гражданской авиации (ИКАО).
2.2. Настоящее Положение устанавливает единый режим труда и отдыха для членов экипажей воздушных судов гражданской авиации Республики Казахстан, выполняющих воздушные перевозки и другие виды авиационных специальных работ на территории Республики Казахстан и за ее пределами.
2.3. Применение и выполнение требований ПРВ ГА РК-98 обязательно для всех эксплуатантов воздушных судов Республики Казахстан, выполняющих воздушные перевозки и/или авиационные специальные работы, а также для членов экипажей и авиаперсонала, входящих или не входящих в состав летных экипажей, но выполняющих другие обязанности на борту воздушного судна, не связанные с обязанностями по осуществлению полета.
2.4. Нарушение требований ПРВ ГА РК-98 эксплуатантами воздушных судов, членами летных экипажей и авиаперсоналом, входящими или не входящими в состав летных экипажей, но выполняющими другие обязанности на борту воздушного судна, не связанные с обязанностями по фактическому осуществлению полета, влечет наложение санкций авиационным полномочным органом в виде:
- приостановления действия лицензии на срок от трех месяцев до одного года;
- при повторном нарушении положений ПРВ ГА РК-98, в зависимости от тяжести нарушения, может рассматриваться вопрос о лишении эксплуатанта лицензии на деятельность в области гражданской авиации.

3. Общие положения

3.1. Поскольку утомление экипажа (члена экипажа) является основным фактором, связанным с обеспечением безопасности полетов, в настоящем Положении предписывается нормирование продолжительности работы и отдыха экипажей (членов экипажей) с тем, чтобы это утомление предупредить.
3.2. Нормальная продолжительность планируемого рабочего времени устанавливается трудовым законодательством Республики Казахстан и составляет 36 часов в течение любого семисуточного периода.
3.3. Рабочее время и полетное время сверх установленных норм за сутки, неделю, месяц и год считать сверхнормативными (сверхурочными), так как психофизиологическая нагрузка на члена экипажа с каждым часом сверх установленных норм существенно возрастает.
Сверхнормативное (сверхурочное) рабочее и полетное время оплачивается в соответствии с действующем законодательством.
Продолжительность рабочего времени экипажа (члена экипажа) слагается из времени работы на земле и в воздухе.
3.4. Предельное количество сверхнормативных (сверхурочных) последовательных часов не должно превышать 4 часов в течение любых последовательных 48 часов и 120 часов в течение 365 (366) последовательных суток.
3.5. В рабочее время экипажа (члена экипажа) на земле включается:
- время предполетной подготовки, не менее 1 часа;
- время послеполетной работы не менее 30 минут, исчисляемое с момента окончания полетного времени;
- время стоянки в аэропортах (промежуточных и базовых), за исключением времени перерыва для отдыха и приема пищи продолжительностью не более 2 часов;
- время ожидания вылета в случае задержки по каким-либо причинам;
- время нахождения на дежурстве в резерве, проведенное в специально оборудованных местах в ожидании вылета;
- время эстафетной перевозки;
- время эстафеты (согласно распорядку дня базы);
- время работы в подразделении (предварительная подготовка к полетам, разборы полетов, профессиональная учеба), прохождение медицинских осмотров, ВЛЭК, а также оформление документов;
- время для выполнения работ, связанных со специальной подготовкой ВС к полету, подготовкой к погрузке и выгрузке грузов и оборудования, прохождение пограничного и таможенного контроля.
3.6. В полетное время экипажа (члена экипажа) включается:
- время работы экипажа (члена экипажа), исчисляемое с момента начала запуска двигателя(лей) с целью взлета и до момента выключения последнего двигателя(лей) после посадки на стоянке;
- время маневрирования на рулении;
- время, которое экипаж (член экипажа) затрачивает на работу с использованием комплекса тренажера самолета (КТС) непосредственно в кабине тренажера;
3.7. Время отдыха экипажа (члена экипажа) складывается:
- из времени предполетного, межполетного и послеполетного отдыха;
- из времени, отведенного для выходного дня;
- из времени, которое составляет годовой трудовой отпуск;
- из времени приема пищи в специально отведенном для этого месте, на земле, кроме времени приема пищи на рабочем месте в кабине ВС во время выполнения конкретных обязанностей по пилотированию воздушного судна.
3.8. Время дежурства в резерве не должно превышать одного непрерывного периода продолжительностью 12 часов, и назначается не более 3 раз в течение непрерывных 28(29) - (30-31) суток.
В случае вызова экипажа (члена экипажа) из дежурства в резерве для выполнения полетного задания, время, проведенное в резерве, учитывается как рабочее, но с рабочим временем предстоящего полета не суммируется, а учитывается отдельно за месяц и к сверхурочному не относится.
3.9. В тех случаях, когда после эстафетной перевозки, продолжающейся не более 4 (четырех) часов, не предоставляется установленное время предполетного отдыха и оно предшествует рабочему времени, период, с момента начала эстафетной перевозки и до окончания ее, засчитывается в качестве рабочего времени. В этом случае последующая продолжительность рабочего времени не должна превышать 8 (восьми) часов.
3.10. Независимо от нормативов настоящего Положения летный специалист не совершает полета, а эксплуатант не требует его совершения, если летный специалист или эксплуатант имеют какие-либо основания считать, что летный специалист испытывает утомление или, с учетом условий предстоящего полета, будет испытывать утомление в ходе этого полета.
3.11. Эксплуатант воздушного судна может увеличивать месячные нормы полетного времени до 25%, но не более 3-х месяцев в году и без превышения годового полетного времени, с согласия членов экипажа, авиамедицинского и заинтересованного профсоюзного органов, а также по согласованию с государственным органом, осуществляющим надзор в области гражданской авиации.
3.12. В случаях ведения боевых действий, при стихийных бедствиях и аварийных ситуациях нормы рабочего и полетного времени экипажа (члена экипажа) определяются авиационным полномочным органом.
3.13. Сверхнормативное (сверхурочное) увеличение рабочего времени допускается при производстве работ, связанных с обеспечением обороноспособности государства, а также при ликвидации последствий аварии или стихийного бедствия, о чем должна быть выполнена соответствующая запись (или приложена радиограмма) в задание на полет за подписью уполномоченного лица.
3.14. Для завершения задержанного рейса, с согласия членов экипажа, командир ВС имеет право увеличить максимально допустимые нормы рабочего или полетного времени на два часа, независимо от времени суток, о чем командир ВС обязан сделать соответствующую запись в задании на полет.

4. Нормирование максимального рабочего и полетного
времени, а также минимального времени отдыха при выполнении
экипажем (членом экипажа) авиационных специальных работ,
регулярных и нерегулярных воздушных перевозок

4.1. Нормирование максимального рабочего времени, а также минимального времени отдыха экипажей (членов экипажа) при выполнении авиационных специальных работ, регулярных и не регулярных воздушных перевозок проводится в следующие периоды времени: сутки - в течение 24-х (двадцати четырех) непрерывных часов; неделя - в течение непрерывных 7 суток; месяц - в течение 28 (28-31) последовательных дней; год - в течение последовательных 365(366) дней.
4.2. Для оценки степени утомления экипажей (членов экипажа) учитываются следующие факторы: тип воздушного судна, его оборудование; число членов экипажа; число взлетов и посадок в течение одного периода полетного времени; рабочую нагрузку во время высокой плотности воздушного движения; условия отдыха в том месте, где экипажу (члену экипажа) должен быть предоставлен отдых; время суток выполнения обязанностей; задержки в процессе выполнения полетов; виды авиационных специальных работ; смену часовых поясов; изменение рабочего времени в момент перевода стрелок часов на летнее (зимнее) время.
4.3. Выходные дни, продолжительность которых составляет не менее 42 непрерывных часов, предоставляемые экипажу (члену экипажа) за отработанную неделю должны быть предоставлены на седьмой день при условии, что в течение месяца такие выходные дни будут предоставлены 4 раза.
4.4. Привлекать летные экипажи (членов экипажей) на работы, непосредственно не связанные с их профессиональной деятельностью, запрещается.
4.5. Если в течение 24 непрерывных часов, рабочее время начинается, продолжается или заканчивается в период астрономической ночи (по местному времени), то оно уменьшается на 15 (пятнадцать) минут для каждого часа или его части, входящей в указанный период.
4.6. В том случае, когда серия полетов включает более 5 посадок в течение 24-часового периода, как полетное время, так и рабочее время сокращается на 15 минут на каждую посадку, которая превышает указанное число.
4.7. В том случае, когда деятельность члена экипажа планируется таким образом, что он совершает полеты поочередно в составе различных экипажей и (или) на различных воздушных судах, полетное и рабочее время учитывается путем суммирования рабочего и полетного времени во всех ситуациях.
4.8. Эксплуатанты воздушных судов определяют число и функции бортпроводников в соответствии с видом предоставляемого обслуживания.
4.9. Для бортпроводников и бортоператоров норма полетного и рабочего времени устанавливается аналогично с летным составом, на них распространяются все изложенные в данном Положении требования к условиям труда и отдыха.
Для женщин (бортпроводниц) нормы полетного времени устанавливаются 60 часов в месяц и 600 часов в год.
4.10. Женщины - члены экипажей и бортпроводницы с момента установления беременности должны быть переведены на другую легкую работу, с сохранением среднего заработка по прежней работе.
4.11. При выполнении регулярных частных трансмеридианных полетов и пребывания экипажа (члены экипажа) в условиях сдвига часовых поясов, экипаж (член экипажа) в условиях сдвига часовых поясов, экипаж (член экипажа) должен соблюдать порядок по часовому поясу места пребывания.
4.12. Таблица N 1

Максимальная продолжительность планируемого суточного
рабочего времени (РВ) экипажа (члена экипажа) в зависимости
от состава экипажа ____________________________________________________________________
Нормальная продолжительность ! Максимальная продолжительность планируемого рабочего дня ! планируемого рабочего времени
! (в том числе полетное время)
_____________________________!______________________________________ Один экипаж !Один !Усиленный! Двойной экипаж
!экипаж !экипаж ! _______________________________________!_________!__________________
6 час !10 час ! 12 час ! 14 час
_____________________________!_________!_________!__________________

Примечание: Максимальная продолжительность планируемого суточного рабочего времени в ночной период определяется в соответствии с требованиями п.4.5 настоящего Положения.
4.13. Таблица N 2

Максимальная норма полетного времени экипажа (члена
экипажа) в месяц и год на каждом типе воздушного судна
____________________________________________________________________
Типы воздушных судов ! Полетное время
! Месяц ! Год
__________________________________!_______________!_________________
А-310, ИЛ-86, ИЛ-96, Б-747, ТУ-204,
АН-124, ДС-10 65 часов 650 часов
ИЛ-62 75 часов 650 часов
ИЛ-76, ТУ-154 75 часов 650 часов
ТУ-134 75 часов 650 часов
ИЛ-18, АН-12 75 часов 650 часов
ЯК-42 75 часов 650 часов
ЯК-40, АН-24, АН-30 в транспр.варианте 75 часов 650 часов
Л-41 ОУВП, УВПЭ 70 часов 650 часов
АН-23 65 часов 650 часов
АН-32 50 часов 500 часов
АН-26 65 часов 650 часов
ЯК-18, ЯК-18Т 75 часов 650 часов
АН-2, ИЛ-114 80 часов 650 часов
____________________________________________________________________

4.14. Воздушные суда, пилотируемые усиленными летными экипажами, должны обеспечиваться условиями для отдыха членов экипажа на борту воздушного судна.
4.15. Воздушные суда, пилотируемые двойными экипажами должны быть оснащены спальными местами.
4.16. Выполнение полетов по маршрутам большой дальности разрешается осуществлять только двойными летными экипажами. В этом случае, в течение любого 24-х часового периода времени, двойной экипаж может иметь рабочее время не более 14 часов при условии, что второй экипаж включается в работу в каком-либо пункте по маршруту полета. Полетное и рабочее время второго экипажа учитываются также, как и первому экипажу.
Допуск экипажей к полету оформляется приказом по авиакомпании, в котором указываются пункты (этапы) по маршруту полета, в которых будет производится замена членов летных экипажей, а также распределяется ответственность между экипажами за выполнение полета и (или) его этапов.
4.17. Выполнение полета на маршрутах средней дальности осуществляется, как правило, усиленным летным экипажем. При этом в течение любого 24часового периода времени экипаж может совершать регулярный полет и иметь рабочее время не более 12 (двенадцати) часов при условии, что один из дополнительных членов летного экипажа включается в работу на каком-либо пункте по маршруту. Полетное и рабочее время дополнительных членов экипажа, учитываются также, как и основному экипажу.
4.18. В течение 24-часового периода, когда экипаж в составе одного пилота пользуется непрерывным отдыхом в течение не менее 4-х часов между одним полетом и другим, он может иметь максимальную продолжительность рабочего времени до 10 часов.

5. Минимальные периоды времени отдыха

5.1. В течение любого периода из семи последовательных суток член экипажа должен иметь выходные дни на базе или вне ее, кроме предоставляемого ему предполетного и послеполетного отдыха.
5.2. В течение каждого календарного месяца член экипажа должен иметь 7 суток отдыха, 5 из которых он получает на базе.
5.3. В течение каждого календарного года член экипажа имеет право на оплачиваемый отпуск в количестве 36 рабочих дней (трудовой отпуск), а эксплуатант обязан предоставить его.
5.4. Минимальная продолжительность предполетного отдыха на базе должна быть не менее 12 часов.
5.5. Минимальная продолжительность послеполетного отдыха на базе должна быть равна двойной продолжительности предыдущего рабочего времени, но не менее 12 часов.
5.6. Продолжительность межполетного отдыха членов экипажей при нахождении на внебазовом аэропорту должна быть не менее 10 часов.
5.7. В конечных аэропортах маршрута, с разницей поясного времени 5 (пять) часов на запад и 3 (три) часа на восток от поясного времени базового аэропорта, членами экипажа должен быть представлен межполетный отдых не менее 14 часов.
5.8. При выполнении полетов по маршрутам большой дальности длительность минимальных периодов времени предполетного и послеполетного отдыха в базовом аэропорту должна составлять не менее 24 (двадцати четырех) и не менее 48 (сорока восьми) непрерывных часов отдыха соответственно.
5.9. При выполнении ежедневных полетов при нормальной продолжительности рабочего времени, послеполетный отдых является предполетным, но должен быть не менее 12 (двенадцати) часов.
5.10. Время отдыха члена экипажа рассчитывается с момента завершения рабочего времени, затраченного на непосредственно предшествующую деятельность экипажа и исчисляется с момента получения номера в гостинице, профилактории или от времени прибытия домой.
5.11. Эксплуатант обеспечивает для экипажа (члена экипажа) удобное изолированное место отдыха на аэродромах и в аэропортах пунктов назначения и пунктах промежуточных остановок, где согласно обычному графику предусматриваются сравнительно продолжительные периоды ожидания.

6. Нормативы труда и отдыха экипажей (членов экипажа)
воздушных судов при выполнении авиационных специальных
работ в сельском хозяйстве, лесном хозяйстве, геологии и т.д.

6.1. Для летного и технического состава, занятого выполнением авиационных специальных работ вне мест постоянного базирования ВС устанавливается продолжительность рабочего времени за сутки до 10 (десяти) часов.
6.2. По решению полномочного авиационного органа, после согласования с эксплуатантом воздушного судна, профсоюзом и авиамедицинским органом, продолжительность рабочего времени может устанавливаться до 12 (двенадцати) часов за сутки, при этом должна соблюдаться продолжительность отдыха равная, вместе с временем обеденного перерыва не менее двойной продолжительности времени работы в предшествующий отдыху рабочий день.
6.3. Минимальная продолжительность предполетного и послеполетного отдыха должна составлять не менее 12 (двенадцати) часов по каждому периоду отдыха. При выполнении ежедневных полетов послеполетный отдых является предполетным отдыхом, и должен быть не менее 12 (двенадцати) часов, кроме случая, изложенного в пункте 6.2. настоящего Положения.
6.4. При работе с чрезвычайно и высокоопасными препаратами полетное время, указанное в таблице N 3 уменьшается на 20%.
6.5. При работе с умеренно опасными препаратами полетное время, указанное в таблице N 3 уменьшается на 10%.
6.6. Таблица N 3

Максимально допустимые нормы рабочего и полетного времени
при выполнении авиационных специальных работ (час) ____________________________________________________________________
Тип ВС ! Рабочее время ! Полетное время
!сутки ! месяц ! год ! сутки ! месяц ! год
_____________________!______!_______!_______!_______!_______!_______
с использованием
самолета 1 пилот 10 150 860 6 55 550
с использованием
самолета 2 пилота 10 150 860 6 65 650
с использованием
вертолета 1 пилот 10 150 860 6 55 550
с использованием
вертолета 2 пилота 10 150 860 7 65 650
для бортоператоров*
____________________________________________________________________

Примечание. Бортоператоры должны быть обеспечены шумозащитными средствами типа ШЗО и, в необходимых случаях, должны обеспечиваться отдыхом в полете.
6.7. Превышение норм полетного времени за сутки, месяц и год при выполнении всех видов авиационных спец. работ запрещается, кроме как:
при угрозе потери урожая, для завершения работ в течение рабочего дня командировку ВС с согласия членов экипажа предоставляется право увеличивать продолжительность полетного времени при работе с чрезвычайно и высокоопасными пестицидами на 30 (тридцать) минут, а остальными препаратами на 60 (шестьдесят) минут. При этом увеличение нагрузки компенсируется отдыхом в соответствии с требованиями пункта 6.2;
при выполнении полетов по обслуживанию высокоширотных экспедиций, проводки морских судов, разведки льдов и аэрофотосъемки по площадям, полетное время за сутки может быть увеличено сверх установленных в таблице N 3 и должно компенсироваться отдыхом в соответствии с требованиями пункта 6.2;
для экипажей самолетов 4-го класса и вертолетов всех типов - до 10 (десяти) часов с увеличением рабочего времени до 12 (двенадцати) часов;
для экипажей самолетов с 1-го по 3-й класс включительно - до 11 (одиннадцати) часов с продолжительностью рабочего времени до 13,5 (тринадцати с половиной) часов.
Увеличение полетного времени за сутки сверх установленных норм допускается не более чем в трех месяцах в течение года. Увеличение норм полетного времени за месяц и год при указанных видах работ запрещается.
6.8. Длительность работы экипажей ВС при вахтовом методе организации труда не должна превышать 15 (пятнадцати) дней в течение 28-31 последовательных дней, с учетом мнения и состояния здоровья всех членов экипажа и при соблюдении норм рабочего времени и времени отдыха.
6.9. При вывозе древесины на внешней подвеске и раскатке токоведущих проводов норма полетного времени за сутки не должна превышать 5 (пяти) часов. Длительность одного полета не должна превышать 60 (шестидесяти) минут независимо от числа рейсов. Между полетами должны устанавливаться перерывы для отдыха не менее 10 (десяти) минут.
6.10. Длительность полета на вертолетах при выполнении аэрогравиметрической съемки морских акваторий, при выполнении непосредственно съемки на съемочном участке с зависанием над гравиметрической точкой, не должна превышать 90 (девяносто) минут. Количество зависаний над гравиметрической точкой должно быть не более 11 (одиннадцати), при этом, после выполнения 6 (шести) зависаний, экипаж должен прекратить съемку и в течение 10 (десяти) минут выполнять горизонтальный полет на высоте не менее 100 (ста) метров, после чего продолжить съемку.
6.11. При выполнении серии полетов на авиационных химических работах на самолетах и вертолетах установить перерывы для отдыха экипажей до 15 (пятнадцати) минут после 10-12 посадок (или каждые полтора часа работы), которые учитываются как рабочее время, а после 3 (трех) часов полетного времени или 25-30 посадок - перерыв для отдыха должен быть длительностью не менее 1 (одного) часа, и может быть совмещен с перерывом для приема пищи и не считается рабочим временем.
6.12. Продолжительность полета при выполнении ультрамалообъемного опрыскивания и других работ с нормой расхода препарата до 10 (десяти) кг (л) на гектар не должна превышать 90 (девяносто) минут.
6.13. При неполной занятости в течение суток по работе с препаратами одного класса опасности, летному составу разрешается работать с препаратами разных классов опасности при условии, что общее полетное время не должно превышать установленный нормы полетного времени при работе с препаратами разного класса опасности.
6.14. При работе со смесевыми препаратами норма полетного времени за сутки определяется по препарату более высокого класса опасности.
6.15. На самолетах и вертолетах количество разворотов в одном полете не должно превышать 20 (двадцати), при этом время отдыха между полетами должно быть не менее 15 (пятнадцати) минут.
6.16. Для летного и технического состава на авиационных работах может устанавливаться раздробленный рабочий день - работа утром и работа вечером при перерыве между ними не менее 2 (двух) часов. Перерыв между утренней и вечерней работой в рабочее время не включается. Суммарная продолжительность рабочего времени в этом случае не должна превышать 10 (десяти) часов.
6.17. В рабочее время технического состава включается: время технического обслуживания; время ожидания ВС на аэродроме; время регламентированных перерывов для обогревания в холодный период года; время перелетов на другое место базирования; время технической учебы, разборов, прохождение медосмотров и т.д.
6.18. Смена летного и технического состава на оперативной точке производится на более чем через полтора месяца, при этом экипажу предоставляется дополнительно оплачиваемый отпуск из расчета 1 (одни) сутки за каждые 2 (две) отработанные недели.
6.19. Выполнение полетов с чрезвычайно и высокоопасными пестицидами (12 класс опасности) на ВС, не оборудованных системой кондиционирования и фильтрацией воздуха - запрещается.