ИПС "Әділет"

Ескерту: Бұйрықтың күші жойылды - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2008 жылғы 15 сәуірдегі N 179 бұйрығымен.

Үзінді:

      "Нормативтік құқықтық актілер туралы" Заңның 27-бабы 1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
      1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілерінің күші жойылды деп танылсын.
      2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік активтерді басқару әдіснамасы департаменті (Ж.Н. Айтжанова) бір апта мерзімде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне және ресми баспа басылымдарына Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілерінің күші жойылды деп тану туралы хабарласын.
      3. Осы бұйрық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Министр Б. Жәмішев

Қазақстан Республикасы
Қаржы министрінің
2008 жылғы 15 сәуірдегі
N 179 бұйрығына қосымша

Қазақстан Республикасының күшін жойған кейбір
нормативтік құқықтық актілерінің тізбесі

      1. ........ .
      2. "5 аудит Ережелерін (стандарт)" Қаржылық есеп-қисапқа аудиторлық қорытынды" туралы Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Бухгалтерлік есеп әдіснамасы және аудит департаментінің 1998 жылғы 20 мамырдағы N 83 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 575 болып тіркелді).
      3. ........ .
      4. ........ .
      5. ........ .
      6. ........ .
      7. ........ .
      8. ........ .
      9. ........ .
      10. ........ .
      11. ........ .
      12. ........ .
      13. ........ .
      14. ........ .
      15. ........ .
      16. ........ .
      17. ........ .
      18. ........ .
      19. ........ .
      20. ........ .
      21. ........ .
      22. ........ .
      23. ........ .
      24. ........ .
      25. ........ .
      26. ........ .
      27. ........ .
      28. ........ ."
_____________________________________

Қазақстан Республикасы Қазақстан Республикасы Қаржы

Қаржы Министрлігінің Министрлігінің Бухгалтерлік есеп

1998 жылғы 9 шілдедегі N 308 әдіснамасы және аудит

бұйрығы бойынша Департаментінің 1998 жылғы

үйлестірілген 20 мамырдағы N 83 бұйрығымен

бекітілген

5 аудит Ережелерін (стандарт) "Қаржылық

есеп-қисапқа аудиторлық қорытынды"

Кіріспе

1. Осы Ережелер (стандарт) субъекттің қаржылық есебінің тәуелсіз аудитор жасаған аудиторлық қорытындысының форма және мазмұн жағынан түзілу тәртібін қалыптастырады. Осы Ережелердің (стандарт) едәуір бөлегі қаржылық есеп-қисаптан басқа қаржылық ақпараттар бойынша аудиттік есеп жасауға (мәселен Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің, Қазақстан Республикасы құнды қағаздар жөніндегі Ұлттық комиссия тарапынан қойылатын қосымша талаптар) қолданыла алады.
2. Аудитор қаржылық есеп-қисап турасында пікір білдіруге мүмкіндік

тудыратын аудиторлық дәйектемелер негізінде жасалған қорытындыны саралап,

баға беруге міндетті.

3. Осы талдаулар мен баға беру қаржылық есептің белгіленген

талаптарға сәйкес даярланғанын қарауға мұрындық болады.

4. Аудиторлық қорытынды аудитордың қаржылық есептің тұтастай

қамтығандағы жазбаша түрдегі тайға таңба басқандай айқын пікірін білдіруі

тиіс.

Аудиторлық қорытындының негізгі элементтері

5. Аудиторлық қорытынды төмендегідей ретпен орналасатын негізгі

элементтерден тұрады:

1) тақырып ;

2) адресат;

3) кіріспе:

а) аудитке тартылған қаржылық есептер тізімі;<*>

_________________________________________

<*> - Түсініктеме жазулар қаржылық есептің бөлінбес бөлігі болып

табылады.

б) субъект басшысы мен аудитордың жауапкершілігі жайындағы тұжырымдар;

4) аудиттің көлемі мен сипатын суреттеу:

а) аудит Ережелеріне (стандарт), ал егер тиісті Ережелер (стандарт),

болмаған жағдайда - қалыптасқан тәжірибеге сілтеме жасау;

б) аудитор атқарған жұмыстың сипаттамасы;

5) қаржылық есеп жөнінде пікір білдіру;

6) аудиторлық қорытынды берілген күн;

7) аудитті жүргізген адамның аты-жөні мен мекен-тұрағы;

8) аудит жүргізген адамның қолы.

Аудиторлық қорытындының түрі мен мазмұнының бірегейлігі оны

пайдаланушылардың түсінігін жеңілдету және әдеттен тыс жағдаяттар пайда

бола қалған жағдайда оларды тауып-анықтау үшін қажет.

Тақырып

6. Аудиторлық қорытындының тиісті тақырыбы болуы тиіс. Аудиторлық қорытындыға мәселен субъект қызметкерлері немесе тәуелсіз аудиторға тән кәсіби-этикалық талаптарды сақтауға міндетті емес басқа да адамдардың есебінен ажырату мақсатында "тәуелсіз аудитор" деп тақырып қойған дұрыс болады.

Адресат
7. Аудиторлық қорытынды аудит жүргізудің талаптары және басқа да шарттарға сәйкес тиісті дәрежеде белгілі адреске бағытталуы тиіс. Қорытынды әдетте қаржылық есебі тексеріліп жатқан субъекттің Бақылау кеңесіне немесе акционерлерге бағытталады.

      Кіріспе
      8. Аудиторлық қорытындыда тексеріліп жатқан субъекттің қаржылық есебінің қаржылық есеп жасалған күні көрсетілген тізімі болуы тиіс.<*>
      _____________________________________
      <*> - жылдық есептің беттерінің номерлерін көрсетуге болады.

      9. Қорытындыда субъект басшысының қаржылық есеп тарапындағы, ал аудитордың жүргізілген аудит негізінде қаржылық есеп жөніндегі жауапкершіліктері атап көрсетілуі тиіс.
      10. Қаржылық есеп - субъект басшысы тарапынан берілетін ақпарат. Оны даярлау барысы басшылық тарапынан елеулі түрде субъективтік баға беруді және пікір білдіруді, бухгалтерлік есептің негізгі принциптері қолданылуын және бухгалтерлік есептің тиісті әдістері пайдаланылуын талап етеді.
      11. Төменде кіріспенің мысалы берілген:
      "Біз "А" компаниясының төменде көрсетілген бухгалтерлік балансы мен 19 ... жылғы 31 желтоқсанға дейінгі қаржылық-шаруашылық іс әрекеті және ақшадай қорының қозғалысы жөніндегі тиісті есебіне аудит жүргіздік. Осынау қаржылық есепке компанияның бастығы жауап береді. Біз жүргізілген аудит негізінде осы қаржылық есеп жөнінде білдірген пікіріміз үшін жауап береміз".

      Аудиттің көлемін (масштаб) көрсету, сипатын баяндау
      12. Аудиторлық қорытындыда аудиттің Қазақстан Республикасында бекітілген Ережелеріне (стандарттарына), ал егер олар жоқ болған жағдайда қалыптасқан тәжірибеге сәйкес өткізілгені туралы сілтеме жасай отырып аудиттің ауқымы (масштаб) көрсетілуі тиіс. "Масштаб" дегеніміз аудиторға дәл осы жағдай шеңберінде аудиторлық процестерді атқаруға мүмкіндік беру деген сөз. Мұның өзі пайдаланушы тарапына аудиттің Ережелерге (стандарттарға) немесе қалыптасқан тәжірибеге сәйкес өткізілгені турасында сенім ұялатады.
      13. Аудиторлық қорытындыда аудит жалпы алғанда қаржылық есеп-қисапта елеулі қателіктер болмайды деген мағынадағы ақылға сиымды сенімді басшылыққа ала отырып жоспарланды және солай өткізілді деген ұғым бекітілуі тиіс.
      14. Аудиторлық қорытындыда төмендегідей жағдайлар қамтылды деп көрсетілуі тиіс:
      1) қаржылық есеп пен оның ашылуындағы көрсеткіштердің дәлелдері сынақ негізінде зерттелді;
      2) қаржылық есепті даярлау барысында бухгалтерлік есептің негізгі принциптері қолданылды;
      3) қаржылық есепті даярлау барысында басшылық тарапынан елеулі түрде субъективтік баға берілді және пікір білдірілді;
      4) қаржылық есепке жалпы алғанда толық баға берілді.
      15. Қорытындыда аудит пікір білдіруге жеткілікті мөлшерде негіз болды деген дәйектеме орын алуы тиіс.
      16. Төменде аудиттің көлемін (масштаб) көрсету, сипатын баяндаудың мысалы келтірілген:
      "Біз аудиттің Қазақстан Республикасында бекітілген аудит Ережелеріне (стандарттарына) сәйкес өткіздік. Осы Ережелер (стандарттар) аудитті қаржылық есеп-қисапта елеулі қателіктер болмайды деген мағынадағы ақылға сиымды сенімді басшылыққа ала отырып жоспарлауға және өткізуге міндеттейді. Аудит қаржылық есеп пен оның ашылуындағы көрсеткіштердің дәлелдері сынақ негізінде зерттелуін қамтыды. Аудит сонымен қатар оны даярлау барысында басшылық тарапынан елеулі түрде субъективтік баға беруді және пікір білдіруді, бухгалтерлік есептің негізгі принциптері қолданылуын; қаржылық есепке жалпы алғанда толық баға берілуін қоса қамтыды. Өткізілген аудит пікір білдіруге жеткілікті мөлшерде негіз болды деп санаймыз".

      Қаржылық есеп халқында пікір білдіру
      17. Аудиторлық қорытындыда аудитордың тағайындалған талаптарға сәйкес даярланып ұсынылған қаржылық есептің нақтылығы және туралығы (болмаса бүкіл аспектілер бойынша туралығы) жөніндегі пікірі анық көрсетілуі тиіс.
      18. Аудиторлық қорытындыда мынадай терминдер қолданылады: "нақты және тура жағдайды бейнелейді" немесе "бүкіл елеулі аспектілер бойынша тура жағдайды бейнелейді". Осы екі терминнің мағыналары бірдей. Осы екі термин сонымен қатар аудитордың қаржылық есептегі елеулі аспектілерді ғана қарастыратынын байқатады.
      19. Қаржылық есеп жасаудың талаптары бухгалтерлік есепті реттейтін нормативтік заң актілері бойынша анықталады. Пайдаланушыға "туралық" тарапындағы мазмұнды байқату үшін аудиторлық қорытындыда тағайындалған талаптарға "бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес" деген тіркесті қолдана отырып сілтеме жасалуы тиіс.
      20. Аудиторлық қорытындыда нақты және тура жағдайды бейнелейді немесе бүкіл елеулі аспектілер бойынша тура жағдайды бейнелейді дейтін пікірден бөлек қаржылық есептің тиісті заң актілерінде көрсетілген басқа да талаптарға сәйкестігі жөнінде де пікір білдірілуі мүмкін.
      21. Төменде пікір білдірудің мысалы келтірілген:

"Біздің пікіріміз бойынша бухгалтерлік есептің Қазақстан

Республикасында бекітілген стандарттарына сәйкес қаржылық есеп компанияның

қаржылық қалыбының 19... жылғы 31 желтоқсанға дейінгі және қаржылық-

шаруашылық іс-әрекетінің және ақша қоры айналымының осы датаға дейінгі

қорытындыларының нақты әрі тура жағдайын (бүкіл елеулі аспектілер бойынша

тура жағдайды) бейнелейді (және ... сәйкеседі)".<*>

__________________________________________

<*> - Тиісті нормативтік құқықтық акт көрсетіледі.

Аудиторлық қорытындының аяқталу күні

22. Аудитор аудиторлық қорытындыны аудит аяқталған күнді көрсетіп

белгілейді. Мұның өзі пайдаланушы тарапына аудитордың осы күнге дейінгі

өзіне белгілі болған оқиғалар мен існамалардың қаржылық есеп пен

қорытындыға тигізген әсерін қарастырғаны жайында мағлұмат береді.

23. Басшылық тарапынан даярланып ұсынылған қаржылық есепке қорытынды

жасау аудитордың міндетіне жататындықтан аудитордың қорытындыны қаржылық

есепке басшылық тарапынан қол қойылған күннен бұрынғы датаға белгілеуіне

рұқсат етілмейді.

Аудитті жүргізген адамның аты-жөні мен мекен-тұрағы

24. Аудиторлық қорытындыда аудит жүргізуге жауапты адамның аты-жөні

мен заңды мекен-тұрағы көрсетіледі.

Аудит жүргізген адамның қолы

25. Аудиторлық қорытындыға аудитті жүргізу турасында өзіне міндет алған заңды тұлғаның бірінші басшысы лицензия номерін көрсетіп қол қояды немесе қажет болған жағдайда - бірінші басшы мен аудитті тікелей жүргізген аудитор қол қояды.

      Аудиторлық қорытынды
      26. Қаржылық есеп аудитордың тағайындалған талаптарға сәйкес нақты әрі тура жағдайды (бүкіл елеулі аспектілер бойынша тура жағдайды) бейнелейтініне көзі жеткен сәтте ғана үзілді-кесілді пікір білдіріледі. Үзілді-кесілді пікір үшін бухгалтерлік есеп принциптерінің дұрыс қолданылуы, сонымен қатар бухгалтерлік есеп тәсілдерін анықтау және осылардағы кез-келген өзгерістердің қаржылық есеп пен олардың ашылуына тигізетін әсерін анықтау шарт.
      27. Төменде мысалдары жоғарыда көрсетілген негізгі элементтер қамтылған толық аудиторлық қорытындының үлгісі берілген. Бұл мысалда үзілді-кесілді пікір білдіріледі.

Тәуелсіз аудитордың

                         АУДИТОРЛЫҚ ҚОРЫТЫНДЫСЫ
                                                           (Тиісті адресат)
      "Біз "А" компаниясының төменде көрсетілген бухгалтерлік балансы мен 19 ... жылғы 31 желтоқсанға дейінгі қаржылық-шаруашылық іс-әрекеті және ақшадай қорының қозғалысы жөніндегі тиісті есебіне аудит жүргіздік. Осынау қаржылық есепке компанияның бастығы жауап береді. Біз жүргізілген аудит негізінде осы қаржылық есеп жөнінде білдірген үшін жауап береміз.<*> ________________________________________
      <*> - Жылдық есептің беттерінің номерлерін көрсетуге болады.

Біз аудитті Қазақстан Республикасында бекітілген аудит Ережелеріне (стандарттарына) сәйкес өткіздік. Осы Ережелер (стандарттар) аудитті қаржылық есеп-қисапта елеулі қателіктер болмайды деген мағынадағы ақылға сиымды сенімді басшылыққа ала отырып жоспарлауға және өткізуге міндеттейді. Аудит қаржылық есеп пен оның ашылуындағы көрсеткіштердің дәлелдері сынақ негізінде зерттелуін қамтыды. Аудит сонымен қатар оны даярлау барысында басшылық тарапынан елеулі түрде субъективтік баға беруді және пікір білдіруді, бухгалтерлік есептің негізгі принциптері қолданылуын; қаржылық есепке жалпы алғанда толық баға берілуін қоса қамтыды. Өткізілген аудит пікір білдіруге жеткілікті мөлшерде негіз болды деп санаймыз.

Біздің пікіріміз бойынша бухгалтерлік есептің Қазақстан

Республикасында бекітілген стандарттарына сәйкес қаржылық есеп компанияның

қаржылық қалыбының 19 ... жылғы 31 желтоқсанға дейінгі және қаржылық-

шаруашылық іс-әрекетінің және ақша қоры айналымының осы датаға дейінгі

қорытындыларының нақты әрі тура жағдайын (бүкіл елеулі аспектілер бойынша

тура жағдайды) бейнелейді (және ... сәйкеседі)".<**>

________________________________________

<**> - Тиісті нормативтік құқықтық акт көрсетіледі.

Аудитор

Лицензия номері

Айы, жылы, күні

Аудитті жүргізген адамның

аты-жөні мен мекен-тұрағы

Өзгертіліп-жетілдірілетін қорытындылар

28. Аудиторлық қорытынды төмендегі жағдайларда

өзгертіліп-жетілдірілді деп саналады:

1) аудиторлық пікіріне әсер ете алмайтын аспектілер:

а) қандай да болмасын бір аспектіге назар аудартатын параграфты

мысалға келтіру;

2) аудитордың пікіріне әсер ететін аспектілер:

а) шартты пікір;

ә) пікір білдіруден бас тарту;

б) теріс пікір.

Өзгертіліп-жетілдірілді делінген қорытындылардың әр типінің түр мен мазмұн жағынан бірегейлігі осы қорытындыларды пайдаланушылардың түсінуін жеңілдетеді. Соған байланысты осынау Ережелер (стандарттар) шартсыз пікір білдірудің ұсынылған редакциясын және өзгертіліп-жетілдірілді делінген қорытындылар ұсынылғандағы тіркестердің өзгеру мысалдарын қоса қамтиды.

      Аудитордың пікіріне әсер ете алмайтын аспектілер
      29. Кейбір жағдайларда аудиторлық қорытынды қаржылық есепке тіркелген түсіндірме жазуда жан-жақты қаралған әрі қаржылық есепке әсері бар делінген аспектіні көрсететін түсіндірме параграф қосу арқылы өзгертіліп- жетілдіріледі. Мұндай параграфтың қосылуы аудитордың пікіріне әсер ете алмайды. Егер осы параграф пікір білдірілгеннен кейін келтірілсе, онда ол аудитордың осы аспект жөніндегі пікірінің шартты емес екендігін білдіреді.
      30. Аудитор аудиторлық қорытындыны субъекттің осыдан былайғы жердегі іс-әрекетіне (үзіліссіздік принципі) қатысты делінген елеулі себепті көрсететін түсініктеме параграфты қоса отырып өзгертіп-жетілдіруі тиіс.
      31. Үзіліссіздік принципінің бұзылу мүмкіндігінен басқа әрі шешілуі алдағы оқиғаларға байланысты болатын және қаржылық есепке әсер етеді-ау дейтіндей едәуір дәрежедегі әлдебір белгісіз проблемалар орын алған жағдайда аудитор аудиторлық қорытындыны түсініктеме параграфты қоса отырып өзгертіп-жетілдіруі тиіс.
      32. Төменде аудиторлық қорытындыларда осыған ұқсас жағдайларды сипаттаудың мысалдары берілген.
      1) едәуір дәрежедегі әлдебір белгісіздікті меңзейтін параграфтың мысалы:
      "Біздің пікіріміз бойынша ... (қалған бөлігі 27 пунктте көрсетілген пікір білдіру мысалында келтірілген).
      Біз шартты пікір білдірместен түсініктеме жазудағы X ашылуына назар аударамыз. Компания белгілі бір патенттік құқықтарды бұзғаны үшін және келтірілген зиянның орнын толтыруға міндетті делік. Компания қарсы талап қойғандықтан екі талапкердің ісі бойынша екі жақты тыңдау және дау шешу жұмыстары жүріп жатыр. Мұның ақырғы қорытындысының қандай болатыны әзірге белгісіз, ал қаржылық есепте осыған байланысты туындауы мүмкін міндеттемелерді жабатындай резервтер қарастырылмаған".
      2) Үзіліссіздік принципінің бұзылуын көрсететін параграфтың мысалы:
      "Біздің пікіріміз бойынша ... (қалған бөлігі 27 пунктте көрсетілген пікір білдіру мысалында келтірілген).
      Біз шартты пікір білдірместен түсініктеме жазудағы X ашылуына назар аударамыз. Компания 19 ... жылдың 31 желтоқсанында аяқталған мерзімге ... мың теңге таза зиян шекті және осы күнге ағымдағы міндеттемелер ағымдағы активтерден ... мың теңгеге асып кетті, ал жалпы міндеттемелер жалпы активтерден ... мың теңгеге асып кетті. X ашылуында мазмұндалған басқа да аспекттермен қоса бұл факторлар компанияның іс жүзінде әрі қарай әрекет жасауын жалғастыру қабілеті турасында елеулі түрде күмән тудыруға себепкер болып отыр".
      33. Үзіліссіздік принципінің бұзылу мүмкіндігіне немесе елеулі дәрежедегі күңгірттікті байқататын проблемаларды сипаттайтын параграфты қосу әдетте аудитордың осы мәселелер төңірегіндегі міндеттерін атқару үшін жеткілікті саналады. Солай бола тұрса да кейбір төтенше жағдайларда, мысалы қаржылық есеп үшін маңызды саналатын көптеген мөлшердегі белгісіздіктердің бой көрсетуі кез болған жағдайда аудитор жоғарыда көрсетілген параграфты қосудың орнына пікір білдіруден бас тартуды дұрыс деп есептеуі мүмкін.
      34. Қаржылық есепке әсер етеді-ау дейтіндей аспекттерді сипаттайтын параграфтарды пайдаланумен қатар аудитор аудиторлық қорытындыны пікір білдірілгеннен кейінгі жерде қаржылық есепке әсер ететін аспекттерден басқа әлдебір мәселелерді сипаттайтын параграфты қосу арқылы да өзгертіп- жетілдіре алады. Мәселен, егер тексерілген қаржылық есептегі құжатта келтірілген басқа бір ақпаратқа түзету енгізу қажет болғанда басшылық осы түзетуді енгізуге қарсы болса, аудитор аудиторлық қорытындыға елеулі дәрежедегі келіспеушілікті сипаттайтын параграф енгізу мүмкіндігін қарастырады. Мұндай параграфтың есеп-қисап жасаудың қосымша тағайындалған талаптары орын алған жағдайда тағы да пайдаланылуы мүмкін.

      Аудитордың пікіріне әсер ететін аспектілер
      35. Егер аудитордың пікірі бойынша қаржылық есеп үшін әсері едәуір дәрежеде табылған төмендегідей жағдайлардың бірі орын алатын болса, аудитордың шартты пікір білдіруге шарасыз қалуы мүмкін:
      1) аудит көлемін шектеу;
      2) таңдалып алынған есеп-қисап саясатының лайықтығы турасында басшылықпен келісе алмаушылық: қаржылық есептегі ақпаратты ашудың тәсілдері мен сәйкестігін қолдану.
      1) пунктте сипатталған жағдай шартты пікір білдіруге немесе одан бас тартуға әкелуі мүмкін. 2) пунктте сипатталған жағдай шартты пікір немесе теріс білдіруге әкелуі мүмкін. Бұл жағдай 40-45 пункттерде толығырақ қарастырылған.
      36. Шартты пікір аудитор тарапынан шартсыз пікір білдірілмейді, алайда басшылықпен келіспеушілік немесе көлемді шектеу теріс пікір білдіру, болмаса пікір білдіруден мүлде бас тартуға себеп бола алмайды деп саналған жағдайда білдірілуі мүмкін. Шартты пікір "мыналардан басқа" деген сөз тіркесін қолдану арқылы және түсініктеме жасалған аспекттерді сипаттау арқылы білдірілуі тиіс.
      37. Егер аудит көлемін қандай да бір шектеудің қаржылық есеп үшін тигізер әсері соншалықты кең дәрежеде және елеулі болып, соның салдарынан аудитор тиісті аудиторлық дәлелдерді қажетінше ала алмағандықтан қаржылық есеп жөнінде пікір білдіре алмайтындай жағдайда аудитор пікір білдіруден бас тартуға міндетті.
      38. Теріс пікір басшылық тарапынан қандай да бір келіспеушіліктердің қаржылық есеп үшін тигізер әсері соншалықты кең дәрежеде және елеулі болып, соның салдарынан аудитор қорытындыда қаржылық есептің толықтай ашылмауына немесе жалғандығына байланысты түсініктемелерді жеткіліксіз деп санаған жағдайда жарияланады.
      39. Егер аудитор шартсыз емес деп саналатын қандай да бір пікір білдіретін болса, онда қорытындыға барлық елеулі себептер және мүмкін болған жағдайда олардың қаржылық есепке тигізер әсерінің сан арқылы бейнеленген анық сипаты енгізілуі тиіс. Әдетте мұндай ақпарат пікір білдіру немесе пікір білдіруден бас тартудың алдында жеке параграфта келтіріліп, қаржылық есепке байланысты сипаттама берілетін жағдайда қаржылық есепке тіркелетін түсініктемеде жан-жақты мәлімделгені жайындағы сілтемені қоса қамтуы тиіс.

Шартсыз пікірден бөлек пікір бергізетін
жағдаяттар

Көлемді шектеу

      40. Көлемді шектеу субъект тарапынан (мәселен, егер аудитті өткізу турасындағы шарттарда аудитор өзі қажет деп тапқан іс-әрекеттерді атқармайтындай болып көрсетілсе) қойылуы мүмкін. Егер мұндай шектеу аудитор тарапынан пікір білдіруден бас тартуға апаратындай дәрежеде болса, онда аудитор бұған заң актілері жағынан талап қойылмаған жағдайда мұндай шарттарды әдетте қабылдамайды. Бірақ тіпті заң жүзінде тағайындалған аудитордың өзі де заң бойынша аудиторлық міндеттерді орындауға кедергі жасайтындай дәрежедегі шектеулер орын алып отырған жағдайда аудитті жүргізуге келісім бермеуі тиіс.
      41. Көлемді шектеу әлдебір жағдайлардың (мәселен аудит кестесі аудиторға тауарлық-материалдық қорларға түгендеу жүргізуге бақылау жасауға мүмкіндік бермейтіндей жағдайда) салдарынан қойылуы ықтимал. Дәл осындай жәйт егер аудитордың пайымдауынша субъекттің бухгалтерлік жазбалары талапқа сай болмаса немесе аудитор өзі қажет деп тапқан аудиторлық іс-әрекеттерді жүзеге асыра алмайтындай жағдайда да қайталанады. Мұндайда аудитор шартсыз пікір білдіруге негіз болатын тиісті дәлелдерді қажетінше алу мақсатында балама іс-әрекеттерді атқаруға тырысады.
      42. Егер аудитордың жұмыс көлемін шектеу шартты пікір білдіруді немесе пікір білдіруден бас тартуды талап ететіндей болса, онда аудиторлық қорытындыда осы шектеулерге мінездеме беріледі және егер осы шектеулер болмаған жағдайда қаржылық есепке түзетулер енгізу мүмкіндігі ашып көрсетіледі.
      43. Төменде осындай жағдайларды сипаттайтын аудиторлық қорытындының мысалы берілген.

      1) Көлемді шектеу - шартты пікір:
      "Біз аудит өткіздік ... (қалған бөлігі 27 пунктте келтірілген кіріспедегімен бірдей).
      Төмендегі параграфта көрсетілгеннен басқа біз аудитті ... (қалған бөлігі 27 пунктте келтірілген кіріспедегімен бірдей).
      Біз тауарлық-материалдық қорларға 19 ... жылғы 31 желтоқсанда түгендеу жүргізуге бұл мерзім бізді компания аудитор есебінде іске тартудан бұрын өтіп кеткендігі себепті бақылау жасай алмадық. Жазбалардың сипатына байланысты біз тауарлық-материалдық қорлардың көлемін басқа да аудиторлық іс-әрекеттер арқылы қанағаттанарлық дәрежеде анықтай алмадық.
      Біздің пікірімізше егер біз тауарлық-материалдық қорлардың көлемін қанағаттанарлық дәрежеде анықтай алған жағдайда қажет болатын түзетулердің әсерін ескермегенде қаржылық есеп нақты ... (қалған бөлігі 27 пунктте келтірілген кіріспедегімен бірдей)."

      2) Көлемді шектеу - пікір білдіруден бас тарту:
      "Біз "А" компаниясының төменде көрсетілген бухгалтерлік балансы мен 19 ... жылғы 31 желтоқсанға дейінгі қаржылық-шаруашылық іс-әрекеті және ақшадай қорының қозғалысы жөніндегі тиісті есебіне аудит жүргіздік. Осынау қаржылық есепке компанияның бастығы жауап береді. ("Біз жүргізілген аудит негізінде осы қаржылық есеп жөнінде білдірген пікіріміз үшін жауап береміз" деген сөйлем алынып тасталады).
      (Аудиттің көлемі мен сипатын суреттейтін параграф алынып тасталады немесе тиісті жағдайларға байланысты өзгертіледі).
      (Аудиттің көлемі мен сипатын суреттейтін параграф енгізіледі):
      Өз жұмысымыздың көлеміне компания тарапынан шектеулер салынуына байланысты біз заттай тауарлық-материалдық қорларды және дебиторлық қарыздарды зерттеу мүмкіндігіне ие бола алмадық.
      Жоғарыдағы абзацта көрсетілген мәселелердің маңыздылығына байланысты біз қаржылық есеп турасында пікір білдіре алмаймыз."

      Басшылықпен келісе алмаушылық
      44. Таңдап алынған есеп жүргізу саясатының қонымдылығы: қаржылық есептегі ақпаратты ашудың тәсілдері мен бірегейлігі тәрізді мәселелер бойынша аудитордың басшылықпен келісе алмауы мүмкін. Егер мұндай келіспеушіліктер қаржылық есеп үшін елеулі дәрежеде болса аудитор шартты немесе теріс пікір білдіруі тиіс.
      1) Төменде осындай жағдайларды сипаттайтын аудиторлық қорытындының мысалы берілген;
      2) Есеп жүргізу саясатына байланысты келіспеушілік - есеп тәсілінің ақылға қонымсыздығы - шартты пікір.
      "Біз аудит өткіздік ... (қалған бөлігі 27 пунктте келтірілген кіріспедегімен бірдей).
      Төмендегі параграфта көрсетілгеннен басқа біз аудитті ... (қалған бөлігі 27 пунктте келтірілген кіріспедегімен бірдей).
      X ашылуындағы түсініктеме жазбада көрсетілгеніндей, қаржылық есептерде амортизация ескерілмеген, ал мұның өзі біздің пікірімізше 6 "Негізгі қорлардың есебі" аталатын бухгалтерлік стандартқа сәйкеспейді. 19 ... жылдың 31 желтоқсанына дейінгі амортизацияның жылдық сомасы тозу мөлшерінің ғимараттар үшін ... % және құрал-жабдықтар үшін ... % көлемімен есептегендегі жылдық нормасын тікелей қолданғандағы амортизацияның сомасы ... (мың теңге) болуы тиіс. Демек, негізгі қорлар... (мың теңге) көлемінде есептелген тозу сомасына азайтылуы тиіс, ал жылдық шығындар мен өтелмеген шығындар тиісінше ... (мың теңгеге) және ... (мың теңгеге) ұлғаюы тиіс.
      Біздің пікірімізше осының алдындағы параграфта мазмұндалған мәселелердің әсерін есепке алмағанда қаржылық есеп нақты ... (қалған бөлігі 27 пунктте келтірілген кіріспедегімен бірдей)."
      3) Есеп жүргізу саясатына байланысты келіспеушілік - есеп тәсілінің ақылға қонымсыздығы - теріс пікір:
      "Біз аудит өткіздік ... (қалған бөлігі 27 пунктте келтірілген кіріспедегімен бірдей).
      Төмендегі параграфта көрсетілгеннен басқа біз аудитті ... (қалған бөлігі 27 пунктте келтірілген кіріспедегімен бірдей).
      (Келіспеушілікті сипаттайтын параграф(тар)).
      Біздің пікірімізше осының алдындағы параграфта мазмұндалған мәселелердің қаржылық есепке әсер етуіне байланысты бухгалтерлік есептің Қазақстан Республикасында бекітілген стандарттарына сәйкес қаржылық есеп компанияның қаржылық қалыбының 19 ... жылғы 31 желтоқсанға дейінгі және қаржылық-шаруашылық іс-әрекетінің және ақша қоры айналымының осы датаға дейінгі қорытындыларының нақты әрі тура жағдайын (бүкіл елеулі аспектілер

бойынша тура жағдайды) бейнелей алмайды (және ... сәйкеспейді)."<*>

____________________________________

<*> - Тиісті нормативтік құқықтық акт көрсетіледі.

Мемлекеттік сектордан сырт субъекттердің қаржылық есебіне

жүргізілетін аудит

45. Осы Ережелер (стандарт) негізінен мемлекеттік сектордан сырт

субъекттердің қаржылық есебіне жүргізілетін аудитте де қолданылады, тек

аудиторлық қорытындының сипатын, түрі мен мазмұнын заң актілері нақтырақ

анықтауы мүмкін.

46. Егер қаржылық есеп заң актілері немесе ведомостволық нұсқаулар

негізінде ұсынылған бухгалтерлік есеп бойынша жасалғандықтан

адастыратындай дәрежеге әкелетін болса, онда осы Ережелер (стандарт)

аудиторлық қорытындының түрі мен мазмұнына жанастырылмайды.

Оқығандар:

Багарова Ж.А.

Касымбеков Б.А.

Извлечение из приказа
Министра финансов РК
от 15.04.2008 N 179

      "В соответствии с пунктом 1 статьи 27 Закона "О нормативных правовых актах" ПРИКАЗЫВАЮ:
      1. Признать утратившими силу некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан согласно приложению к настоящему приказу.
      2. Департаменту методологии управления государственными активами Министерства финансов Республики Казахстан (Айтжанова Ж.Н.) в недельный срок сообщить Министерству юстиции Республики Казахстан и в официальные печатные издания о признании утратившими силу некоторых нормативных правовых актов Республики Казахстан.
      3. Настоящий приказ вступает в силу со дня подписания.

Министр Б. Жамишев

Приложение
к приказу Министра финансов
Республики Казахстан
от 15 апреля 2008 года N 179

Перечень утративших силу некоторых нормативных
правовых актов Республики Казахстан

      1. ........ .
      2. Приказ Департамента методологии бухгалтерского учета и аудита Министерства финансов Республики Казахстан от 20 мая 1998 года N 83 "Об утверждении Положения (стандарта) аудита 5 "Аудиторское заключение по финансовой отчетности" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за N 575).
      3. ........ .
      4. ........ .
      5. ........ .
      6. ........ .
      7. ........ .
      8. ........ .
      9. ........ .
      10. ........ .
      11. ........ .
      12. ........ .
      13. ........ .
      14. ........ .
      15. ........ .
      16. ........ .
      17. ........ .
      18. ........ .
      19. ........ .
      20. ........ .
      21. ........ .
      22. ........ .
      23. ........ .
      24. ........ .
      25. ........ .
      26. ........ .
      27. ........ .
      28. ........ ."

__________________________________________________________________________

      На основании Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, от 26 декабря 1995 года N 2732 Z952732_ "О бухгалтерском учете", Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, от 17 апреля 1995 года N 2200 Z952200_ "О лицензировании", Положения "О Департаменте методологии бухгалтерского учета и аудита", утвержденного Постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 декабря 1997 года,
      приказываю:
      1. Утвердить Положение (стандарт) аудита 5 "Аудиторское заключение по финансовой отчетности".
      2. Установить, что Положение (стандарт) устанавливает порядок оформления по форме и по содержанию аудиторского заключения, составленного независимым аудитором по результатам аудита финансовой отчетности субъекта.
      3. Настоящее положение (стандарт) аудита вступает в силу со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
      4. Начальнику Управления организации аудиторской деятельности - Пироговской С.Н. зарегистрировать утвержденное Положение (стандарт) в Министерстве юстиции Республики Казахстан, в установленном законодательством порядке.
      5. Отделу внедрения и контроля Департамента методологии

бухгалтерского учета и аудита Министерства финансов Республики Казахстан

довести в недельный срок со дня государственной регистрации Настоящий

приказ и Положение (стандарт) аудита 5 "Аудиторское заключение по

финансовой отчетности" до областных управлений Департамента, комитетов и

министерств.

6. Контроль за исполнением приказа возложить на заместителя директора

Департамента методологии бухгалтерского учета и аудита Министерства

финансов Республики Казахстан - Айтхожину Л.Ж.

Директор

Приказ

Министерства финансов

Республики Казахстан

от 9 июля 1998 года N 308

"О согласовании приказа Департамента

методологии бухгалтерского учета

и аудита от 20.05.98г. N 83 "Об

утверждении Положения (стандарта)

аудита 5 "Аудиторское заключение

по финансовой отчетности"

На основании Закона Республики Казахстан от 28 марта 1998 года N

213-I ЗРК Z980213_ "О нормативных правовых актах" и приказа Министра

финансов Республики Казахстан от 21.05.98г. N 232 "Об утверждении Правил

подготовки нормативных правовых актов Министерства финансов Республики

Казахстан"

приказываю:

Согласовать приказ Департамента методологии бухгалтерского учета и

аудита от 20.05.98г. N 83 "Об утверждении Положения (стандарта) аудита 5

"Аудиторское заключение по финансовой отчетности".

Вице-Министр

Положение (стандарт) аудита 5.

Аудиторское заключение по финансовой отчетности

Введение

1. Настоящее положение (стандарт) устанавливает порядок оформления по форме и по содержанию аудиторского заключения, составленного независимым аудитором по результатам аудита финансовой отчетности субъекта. Значительная часть этого Положения (стандарта) применима и для подготовки аудиторских отчетов по другой финансовой информации, помимо финансовой отчетности (например, дополнительно устанавливаемым требованиям Национального банка Республики Казахстан, Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам).
2. Аудитор должен проанализировать и оценить выводы, сделанные в

результате полученных аудиторских доказательств, являющихся основой для

выражения мнения по финансовой отчетности.

3. Данный анализ и оценка включают рассмотрение того, подготовлена ли

финансовая отчетность в соответствии с установленными требованиями.

4. Аудиторское заключение должно содержать четко выраженное в

письменном виде мнение аудитора по финансовой отчетности в целом.

Основные элементы аудиторского заключения

5. Аудиторское заключение включает основные элементы, обычно

расположенные в следующем порядке:

1) заглавие;

2) адресат;

3) введение

а) перечень подвергнутых аудиту финансовых отчетов*;

б) утверждения об ответственности руководителя субъекта и

ответственности аудитора;

Примечание. Пояснительная записка является неотъемлемой частью

финансовых отчетов;

4) описание масштаба, характера аудита

а) ссылка на положение (стандарты) аудита или в случае отсутствия

соответствующего положения (стандарта) - на установившуюся практику;

б) описание выполненной аудитором работы;

5) выражение мнения по финансовой отчетности;

6) дата аудиторского заключения;

7) наименование и адрес лица, проводившего аудит;

8) подпись лица, проводившего аудит.

      Единообразие в форме и содержании аудиторского заключения необходимо для облегчения его понимания пользователями и обнаружения необычных обстоятельств в случае их возникновения.
      Заглавие
      6. Аудиторское заключение должно иметь соответствующее заглавие. Целесообразно использование в заглавии термина "независимый аудитор", чтобы отличить заключение аудитора от отчетов, например, сотрудников субъекта или других лиц, которым, возможно, необязательно соблюдать профессиональные этические требования, установленные для независимого аудитора.
      Адресат
      7. Аудиторское заключение должно быть надлежащим образом адресовано в соответствии с условиями проведения аудита и иными требованиями. Заключение обычно адресуется акционерам или наблюдательному совету субъекта, финансовая отчетность которого проверяется.
      Введение
      8. Аудиторское заключение должно содержать перечень подвергнутых аудиту финансовых отчетов* субъекта, с указанием даты, на которую составлена финансовая отчетности.
      Примечание. Пояснительная записка является неотъемлемой частью финансовых отчетов.
      9. Заключение должно включать утверждения, что руководитель субъекта несет ответственность за финансовую отчетность, а аудитор - за выраженное мнение по финансовой отчетности на основе проведенного аудита.
      10. Финансовая отчетность - эта информация, предоставленная руководством субъекта. Процесс ее подготовки требует, чтобы руководством были сделаны существенные субъективные оценки и суждения, применены основные принципы бухгалтерскому учета, определены и использованы соответствующие методы бухгалтерского учета. Напротив, в обязанности аудитора входит аудит этой финансовой отчетности с целью выражения мнения по ней.
      11. Ниже приведен пример введения:
      "Мы провели аудит прилагаемых* бухгалтерского баланса компании "А" на 31 декабря 19..г., и соответствующих отчетов о результатах финансово- хозяйственной деятельности и движении денежных средств. Ответственность за эту финансовую отчетность несет руководитель компании. Мы несем ответственность за выраженное мнение по этой финансовой отчетности на основе проведенного нами аудита".
      Примечание. Можно указать номера страниц годового отчета.

      Описание масштаба, характера аудита
      12. В аудиторском заключении должен быть указан масштаб аудита, со ссылкой, что аудит был проведен в соответствии с положениями (стандартами) аудита, утвержденными в Республике Казахстан, или, в случае отсутствия соответствующих положений (стандартов), - установившейся практикой. "Масштаб" означает предоставление возможности аудитору выполнить необходимые в данных обстоятельствах аудиторские процедуры. Для пользователя это служит уверенностью, что аудит был проведен в соответствии с положениями (стандартами) аудита или практикой.
      13. Аудиторское заключение должно содержать утверждение, что аудит был спланирован и проведен с целью получения разумной уверенности отсутствия в финансовой отчетности существенных искажений.
      14. В аудиторском заключении должно указываться, что аудит включал следующее:
      1) изучение на основе тестирования доказательств, подтверждающих показатели финансовой отчетности и раскрытия;
      2) оценку принципов бухгалтерского учета, использованных при подготовке финансовой отчетности;
      3) оценку существенных субъективных оценок и суждений, сделанных руководством при подготовке финансовой отчетности;
      4) оценку представления финансовой отчетности в целом.
      15. Заключение должно содержать утверждение, что аудит предоставляет достаточную основу для выражения мнения.
      16. Ниже приведен пример описания масштаба, характер аудита:
      "Мы провели аудит в соответствии с положениями (стандартами) аудита, утвержденными в Республике Казахстан. Эти положения (стандарты) обязывают нас планировать и проводить аудит таким образом, чтобы получить разумную уверенность отсутствия в финансовой отчетности существенных искажений. Аудит включает изучение на основе тестирования доказательств, подтверждающих показатели финансовой отчетности и раскрытия. Аудит также включает оценку: использованных при подготовке финансовой отчетности принципов бухгалтерского учета; существенных субъективных оценок и суждений, сделанных руководством; представления финансовой отчетности в целом. Считаем, что проведенный аудит предоставляет нам достаточную основу для выражения нашего мнения".

      Выражение мнения по финансовой отчетности
      17. В аудиторском заключении должно быть четко выражено мнение аудитора относительно достоверности и объективности (или объективности по всем существенным аспектам) представленной финансовой отчетности, подготовленной в соответствии с установленными требованиями.
      18. Терминами, используемыми в аудиторском заключении, являются: "предоставляет достоверную и объективную картину" или "представлена объективно по всем существенным аспектам". Указанные термины эквивалентны по значению. Оба термина, наряду с прочим, показывают, что аудитор рассматривает только существенные для финансовой отчетности аспекты.
      19. Требования по составлению финансовой отчетности определяются нормативными правовыми актами, регулирующими бухгалтерский учет. Чтобы показать пользователю контекст, в котором выражена "объективность", аудиторское заключение содержит ссылку на установленные требования, в соответствии с которыми составлена финансовая отчетность, используя формулировку "в соответствии со стандартами бухгалтерского учета".
      20. Помимо мнения относительно достоверности и объективности (объективности по всем существенным аспектам), аудиторское заключение может содержать мнение о соответствии финансовой отчетности другим требованиям, предусмотренным соответствующим законодательством.
      21. Ниже приведен пример выражения мнения:
      "По нашему мнению, финансовая отчетность представляет достоверную и объективную картину (представлена объективно по всем существенным аспектам) о финансовом положении компании на 31 декабря 19...г., результатах ее финансово-хозяйственной деятельности и движении денежных средств на указанную дату, в соответствии со стандартами бухгалтерского учета, утвержденными в Республике Казахстан, (и соответствует ... *)".
     Примечание. Указать соответствующий нормативный правовой акт.

      Дата аудиторского заключения
      22. Аудитор должен датировать аудиторское заключение числом, когда был завершен аудит. Это информирует пользователя о том, что аудитор рассмотрел влияние происшедших до этой даты событий и сделок, ставших известными аудитору, на финансовую отчетность и заключение.
      23. Поскольку в обязанности аудитора входит составление заключения по финансовой отчетности, подготовленной и представленной руководством, аудитор не должен датировать заключение числом, предшествующим дате подписания и утверждения финансовой отчетности руководством.

Наименование и адрес лица, проводившего аудит
24. В аудиторском заключении указывается наименование и юридический адрес лица, ответственного за проведение аудита.

Подпись лица, проводившего аудит
25. Аудиторское заключение должно быть подписано первым руководителем юридического лица, осуществляющего аудит с указанием номера лицензии, так как он принимает на себя ответственность за проведение аудита, или по мере необходимости - первым руководителем и аудитором, непосредственно осуществляющим аудит.

      Аудиторское заключение
      26. Безусловное мнение выражается, когда аудитор приходит к выводу, что финансовая отчетность представляет достоверную и объективную картину (представлена объективно по всем существенным аспектам) в соответствии с установленными требованиями. Безусловное мнение подразумевает правильное применение принципов бухгалтерского учета, а также определение методов бухгалтерского учета, любых их изменений, определение влияния этого на финансовые отчеты и раскрытия.
      27. Ниже приведен пример полного аудиторского заключения, включающего основные элементы, примеры которых приведены выше. В данном примере выражается безусловное мнение.

                       Аудиторское заключение
                       независимого аудитора
                                             (Соответствующий адресат)

Мы провели аудит прилагаемых* бухгалтерского баланса компании "А" на 31 декабря 19...г. и соответствующих отчетов о результатах финансово- хозяйственной деятельности и движении денежных средств. Ответственность за эту финансовую отчетность несет руководитель компании. Мы несем ответственность за выраженное мнение по этой финансовой отчетности на основе проведенного нами аудита.
Мы провели аудит в соответствии с положениями (стандартами) аудита, утвержденными в Республике Казахстан. Эти положения (стандарты) обязывают нас планировать и проводить аудит таким образом, чтобы получить разумную уверенность отсутствия в финансовой отчетности существенных искажений. Аудит включает изучение на основе тестирования доказательств, подтверждающих показатели финансовой отчетности и раскрытия. Аудит также включает оценку: использованных при подготовке финансовой отчетности принципов бухгалтерского учета; существенных субъективных оценок и суждений, сделанных руководством; представления финансовой отчетности в целом. Считаем, что проведенный аудит предоставляет нам достаточную основу для выражения нашего мнения.

По нашему мнению, финансовая отчетность представляет достоверную и

объективную картину (представлена объективно по всем существенным

аспектам) о финансовом положении компании на 31 декабря 19..г.,

результатах ее финансово-хозяйственной деятельности и движении денежных

средств на указанную дату в соответствии со стандартами бухгалтерского

учета, утвержденными в Республике Казахстан (и соответствует...**).

Примечание. * - Можно указать номера страниц годового отчета.

** - Указать соответствующий нормативный правовой акт.

Аудитор

N лицензии

Дата

Наименование и адрес лица,

проводившего аудит

Модифицированные заключения

28. Аудиторское заключение считается модифицированным в следующих

случаях:

1) аспекты, не влияющие на мнение аудитора

а) приведение в качестве примера параграфа, привлекающего внимание к

какому-либо аспекту;

2) аспекты, влияющие на мнение аудитора

а) условное мнение;

б) отказ от выражения мнения;

в) отрицательное мнение.

Единообразие формы и содержания каждого типа модифицированного заключения облегчит понимание этих заключений пользователями. В связи с этим настоящее Положение (стандарт) включает рекомендуемую редакцию выражения безусловного мнения, а также примеры изменения формулировок при предоставлении модифицированных заключений.

      Аспекты, не влияющие на мнение аудитора
      29. В определенных обстоятельствах аудиторское заключение может быть модифицировано посредством добавления пояснительного параграфа с указанием аспекта, влияющего на финансовую отчетность, который более подробно рассмотрен в пояснительной записке к финансовой отчетности. Добавление такого параграфа не влияет на мнение аудитора. Этот параграф, приведенный после выражения мнения, обычно указывает на то, что мнение аудитора по данному аспекту не является условным.
      30. Аудитор должен модифицировать аудиторское заключение, добавляя пояснительный параграф, в котором указывается существенная причина, имеющая отношение к деятельности субъекта в дальнейшем (принцип непрерывности).
      31. Аудитору следует решить вопрос о модификации аудиторского заключения, добавив пояснительный параграф при наличии проблемы значительной неопределенности, помимо возможности нарушения принципа непрерывности, разрешение которой зависит от предстоящих событий и, которая, может влиять на финансовую отчетность. Последствия неопределенности не контролируются непосредственно аудируемым субъектом, но могут повлиять на финансовую отчетность.
      32. Ниже приведены примеры описания подобных случаев в аудиторском заключении.
      1) Пример параграфа, указывающего на значительную неопределенность:
      "По нашему мнению... (остальная часть показана в примере выражения мнения, пункт 27).
      Не выражая условного мнения, мы обращаем внимание на раскрытие X в пояснительной записке. Компания является ответчиком по делу о нарушении определенных патентных прав и возмещении убытков. Компания подала встречный иск, и проходят слушания и разбирательство по обоим искам. Окончательный результат дела не может быть определен в настоящее время, а финансовые отчеты не предусматривают никаких резервов на покрытие обязательств, которые могут возникнуть".
      2) Пример параграфа, указывающего на нарушение принципа непрерывности:
      "По нашему мнению... (остальная часть показана в примере выражения мнения, пункт 27).
      Не выражая условного мнения, мы обращаем внимание на раскрытие X в пояснительной записке. Компания понесла чистых убытков на сумму...тыс.тенге за период, завершившийся 31 декабря 19...г. и к этой дате текущие обязательства превысили его текущие активы на ... тыс.тенге, а общие обязательства превысили общие активы на ... тыс.тенге. Эти факторы, наряду с другим аспектами, изложенными в раскрытии X порождают серьезные сомнения относительно способности компании продолжать деятельность в качество действующего".
      33. Добавление параграфа, описывающего проблему, связанную с возможностью нарушения принципа непрерывности, или указывающего на значительную неопределенность, обычно является достаточным для выполнения обязанностей аудитора по данным вопросам. Тем не менее, в экстремальных случаях, например, наличие большого количества неопределенностей, являющихся значимыми для финансовой отчетности, аудитор может счесть целесообразным отказаться от выражения мнения вместо добавления вышеупомянутого параграфа.
      34. Помимо использования дополнительного параграфа, описывающего аспекты, которые оказывают влияние на финансовую отчетность, аудитор может модифицировать аудиторское заключение включая, после выражения мнения, параграф с описанием каких-либо вопросов, помимо аспектов, влияющих на финансовую отчетность. Например, если необходимо сделать поправку к другой информации в документе, содержащем проверенную финансовую отчетность, но руководство отказывается внести такое изменение, аудитор рассматривает возможность включения в аудиторское заключение параграфа, описывающего существенное несоответствие. Такой параграф может также быть использован, если существуют дополнительные установленные требования по составлению отчетности.

      Аспекты, влияющие на мнение аудитора
      35. Аудитор может оказаться не в состоянии выразить безусловное мнение, если существует одно из нижеследующих обстоятельств, влияние которых, по мнению аудитора, может быть существенным для финансовой отчетности:
      1) ограничение масштаба аудита;
      2) несогласие с руководством относительно приемлемости выбранной учетной политики: применение методов или адекватности раскрытия информации в финансовой отчетности.
      Обстоятельство, описанное в пункте 1) может привести к выражению условного мнения или отказу от мнения. Обстоятельства, описанные в пункте
2) могут привести к выражению условного или отрицательного мнения. Более полно эти обстоятельства рассмотрены в пунктах 40-45.
      36. Условное мнение должно быть выражено, если аудитор считает, что не может быть выражено безусловное мнение, но влияние какого-либо несогласия с руководством или ограничения масштаба не настолько всеобъемлющее и существенное, чтобы выразить отрицательное мнение или отказ от мнения. Условное мнение должно выражаться с использованием фразы "за исключением" с описанием аспектов, по которым сделаны оговорки.
      37. Аудитор должен отказаться от выражения мнения, если возможное влияние какого-либо ограничения масштаба настолько всеобъемлющее и существенное, что аудитор не смог получить достаточные соответствующие аудиторские доказательства и, следовательно, не может выразить мнение по финансовой отчетности.
      38. Отрицательное мнение выражается, когда влияние какого-либо несогласия с руководством настолько всеобъемлющее и существенное для финансовой отчетности, что аудитор считает недостаточными оговорки, включенные в заключение для раскрытия неполноты или недостоверности финансовой отчетности.
      39. Если аудитор выражает какое-либо мнение, не являющееся безусловным, в заключение должно быть включено четкое описание всех существенных причин и, если это практически осуществимо, количественное определение их влияния на финансовую отчетность. Обычно эта информация приводится в отдельном параграфе, предшествующем выражению мнения или отказу от мнения, и может включать ссылку на более подробное описание в пояснительной записке к финансовой отчетности, если такое описание существует.

Обстоятельства, в результате которых будет
выражено мнение, отличное от безусловного

      Ограничение масштаба
      40. Ограничение масштаба иногда может налагаться субъектом (например, если условиями на проведение аудита оговаривается, что аудитор не будет выполнять аудиторские процедуры, которые он считает необходимыми). Если это ограничение таково, что аудитор считает необходимым выразить отказ от мнения, аудитор обычно не принимает таких условий, если это не требуется законодательно. Но даже законодательно назначенный аудитор не должен давать согласие на проведение аудита, при выполнении которого ограничение препятствует выполнению аудиторских обязанностей, предписанных законодательством.
      41. Ограничение масштаба может быть следствием обстоятельств (например, если график аудита таков, что аудитор не может наблюдать за проведением инвентаризации товарно-материальных запасов). Также это может произойти, если, по мнению аудитора, бухгалтерские записи субъекта не соответствуют требованиям или если аудитор не может осуществить аудиторские процедуры, которые он считает необходимыми. В этих случаях аудитор пытается выполнить целесообразные альтернативные процедуры, чтобы получить достаточные соответствующие аудиторские доказательства для выражения безусловного мнения.
      42. Если ограничение масштаба работы аудитора требует выражения условного мнения или отказа от мнения, аудиторское заключение должно представлять описание ограничения и указание о возможности корректировки финансовой отчетности, которая могла бы оказаться необходимой, если бы не существовало данное ограничение.
      43. Ниже приведены примеры описания подобных случаев в аудиторском заключении.
      1) Ограничение масштаба - условное мнение:
      "Мы провели аудит... (остальная часть идентична редакции введения, приведенной в пункте 27).
      За исключением указанного в нижеследующем параграфе, мы провели аудит в соответствии... (остальная часть идентична редакции описания масштаба, характера аудита, приведенной в пункте 27).
      Мы не наблюдали за проведением инвентаризации товарно-материальных запасов 31 декабря 19...г, так как эта дата предшествовала привлечению нас в качестве аудиторов компании. Из-за характера записей, мы не можем удовлетворительно определить количество товарно-материальных запасов посредством других аудиторских процедур.
      По нашему мнению, за исключением влияния корректировки, которая могла бы оказаться необходимой, если бы мы смогли удовлетворительно определить количество товарно-материальных запасов, финансовая отчетность представляет достоверную и ... (остальная часть идентична редакции, приведенной в описании выражения мнения в пункте 27)".
      2) Ограничение масштаба - отказ от выражения мнения:
      "Мы провели аудит прилагаемых бухгалтерского баланса компании "А" на 31 декабря 19..г. и соответствующих отчетов о результатах финансово- хозяйственной деятельности и движении денежных средств. Ответственность за эту финансовую отчетность несет руководитель компании. (Опустить предложение об ответственности аудитора).
      (Параграф, описывающий масштаб, характер аудита не включается или изменяется в соответствии с обстоятельствами).
      (Включить параграф об ограничении масштаба, характера аудита):
      Мы не смогли изучить физические товарно-материальные запасы и дебиторскую задолженность из-за наложенных компанией ограничений масштаба нашей работы.
      Вследствие серьезности вопросов, указанных в предыдущем абзаце, мы не выражаем мнение по финансовой отчетности".

      Несогласие с руководством
      44. Аудитор может не согласиться с руководством по таким вопросам, как приемлемость выбранной учетной политики: применение методов или адекватность раскрытия информации в финансовой отчетности. Если такое несогласие является существенным для финансовой отчетности, аудитор должен выразить условное или отрицательное мнение.
      Ниже приведены примеры описания подобных случаев в аудиторском заключении.
      1) Несогласие относительно учетной политики - нецелесообразность метода учета - условное мнение:
      "Мы провели аудит...(остальная часть идентична редакции введения, приведенной в пункте 27).
      Мы провели аудит в соответствии...(остальная часть идентична редакции, описания масштаба, характера аудита приведенной в пункте 27).
      Как указано в раскрытии Х в пояснительной записке, в финансовых отчетах не учтена амортизация, что, по нашему мнению, не соответствует стандарту бухгалтерского учета 6 "Учет основных средств". Сумма амортизации за год, истекший 31 декабря 19...г., должна составлять ... (тыс.тенге) на основе прямолинейного метода амортизации с использованием годовых норм начисления износа в размере ... % для зданий и ... % для оборудования. Следовательно, основные средства должны быть уменьшены на сумму начисленного износа в размере ... (тыс.тенге), а убытки за год и непокрытый убыток должны быть увеличены на ... (тыс.тенге) и ... (тыс.тенге) соответственно.
      По нашему мнению, за исключением влияния вопросов, изложенных в предыдущем параграфе, финансовая отчетность представляет достоверную и ... (остальная часть идентична редакции, приведенной в описании выражения мнения в пункте 27)".
      2) Несогласие относительно учетной политики - неадекватность раскрытия - условное мнение:
      "Мы провели аудит ... (остальная часть идентична редакции введения, приведенной в пункте 27).
      Мы провели аудит в соответствии ... (остальная часть идентична редакции описания масштаба, характера аудита, приведенной в пункте 27).
      5 января 19..г. компания выпустила акции в размере ... (тыс.тенге) с целью привлечения средств для финансирования расширения производства. При этом, предусматривается ограничение выплаты дивидендов. По нашему мнению, раскрытие этой информации требуется в соответствии со стандартом бухгалтерского учета 2 "Бухгалтерский баланс и основные раскрытия финансовых отчетов".
      По нашему мнению, за исключением отсутствия информации, указанной в предыдущем параграфе, финансовая отчетность представляет достоверную и объективную... (остальная часть идентична редакции, приведенной в описании выражения мнения в пункте 27)".
      3) Несогласие относительно учетной политики - неадекватность раскрытия - отрицательное мнение.
      "Мы провели аудит ... (остальная часть идентична редакции введения, приведенной в пункте 27).
      Мы провели аудит в соответствии ... (остальная часть идентична редакции описания масштаба, характера аудита, приведенной в пункте 27).
      (Параграф(ы), описывающий несогласие).
      По нашему мнению, вследствие влияния на финансовую отчетность вопросов, изложенных в предыдущем параграфе, финансовая отчетность компании представляет недостоверную и необъективную картину (представлена необъективно) о финансовом положении компании на 31 декабря 19...г, результатах финансово-хозяйственной деятельности и движении денежных средств на указанную дату в соответствии со стандартами бухгалтерского учета, утвержденными в Республике Казахстан ... (и не соответствует...*)".

Примечание. Указать соответствующий нормативный правовой акт.

      Аудит финансовой отчетности субъектов государственного сектора
      45. В основном Настоящее положение (стандарт) применяется и при аудите финансовой отчетности субъектов государственного сектора, но законодательство может конкретно определять характер, содержание и форму аудиторского заключения.
      46. Настоящее положение (стандарт) не касается формы и содержания аудиторского заключения в случаях, когда финансовая отчетность составлена в соответствии с основами бухгалтерского учета, изданными законодательно или в виде ведомственных директив, а эти основы приводят к составлению финансовых отчетов, вводящих в заблуждение.