Екінші деңгейдегі банктердің аударым және жай вексельдермен операциялар жүргізу ережесін бекіту жөнінде

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасы 1999 жылғы 15 қарашадағы N 397 Қаулысы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 1999 жылғы 12 желтоқсанда тіркелді. Тіркеу N 1016. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 261 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 31.12.2015 № 261 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

Қазақстан Республикасының аумағында вексель айналысын жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді :
1. Екінші деңгейдегі банктердің аударым және жай вексельдермен операциялар жүргізу ережесі бекітілсін және Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күннен бастап күшіне енгізілсін.
2. Банктерді қадағалау департаменті (Жұмағұлов Б.Қ.):
1) Заң департаментімен (Шәріпов С.Б.) бірлесіп осы қаулыны және Екінші деңгейдегі банктердің аударым және жай вексельдермен операциялар жүргізу ережесін Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қабылдасын;
2) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күннен бастап он күндік мерзімде осы қаулыны және Екінші деңгейдегі банктердің аударым және жай вексельдермен операциялар жүргізу ережесін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің филиалдарына жіберсін.
3. Осы қаулының орындалуына бақылау жасау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары М.Т.Құдышевке жүктелсін.

Ұлттық Банк
Төрағасы

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 397 қаулысымен бекітілген

Екiншi деңгейдегi банктердiң аударым және
жай вексельдермен операциялар жүргiзу
Ережесi

"Осы Ереже "Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы туралы", "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңдарына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың (бұдан әрі - банктер) аударым және жай коммерциялық вексельдермен (бұдан әрі - вексельдер) операцияларды жүзеге асыру тәртібін айқындайды.
Ескерту: Кіріспе жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 13 мамырдағы N 61 қаулысымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Банктер тиiстi операцияларды жүргiзу құқығына қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның (бұдан әрi - уәкілетті орган) лицензиясы болған кезде вексельдермен операциялардың мынадай түрлерiн жүргiзуге құқылы:
1) вексельдердi инкассаға қабылдау;
2) төлем жасаушы инкассаға қабылдап алған вексельдерге төлем жасау бойынша қызмет ұсыну, сондай-ақ домицилирленген вексельдерге төлем жасау;
3) вексельдердi делдалдық тәртiппен акцептеу;
4) вексельдер бойынша мiндеттi адамдардың бiреуi үшiн авальдар қою;
5) алынып тасталды.
Банкте вексельдермен операциялар жасауға лицензия болған кезде осы тармақтың 1)-3)-тармақшаларында көрсетiлген операцияны банк жүргiзедi.
Екінші деңгейдегі банк өзінде осы тармақтың 4)-тармақшасында көрсетiлген операцияны орындалуы ақшалай нысанда көзделетін банктік кепілдіктер беруге лицензиясы болған кезде жүргізеді.
Вексельдерді есепке алу операцияларын есепке алу операцияларын жүзеге асыруға лицензиясы бар екінші деңгейдегі банктер ғана жүзеге асырады.
Екiншi деңгейдегi банктердiң вексельдердi есепке алу тәртiбi Ұлттық Банктiң жеке нормативтiк құқықтық актiсiмен реттеледi.
Ескерту: 1-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 13 мамырдағы N 61 қаулысымен.

2. Осы Ережеде пайдаланылатын терминдер мен анықтамалар мыналарды бiлдiредi:
1) аваль - вексельдік кепілдік, оны жасаған адам вексель жөнінде міндетті басқа адам үшін вексель бойынша төлемді (толық немесе бөлігін) жүзеге асыру жөнінде өзіне міндеттеме алады;
2) акцепт - вексель төлеуге жазбаша келiсiм;
3) банк-ремитент-банк, инкассоға тапсырыс қабылдаушы;
4) сенiм білдiрушi - банктiң вексельдi инкассалау бойынша операцияны жүзеге асыруға соңғы адамға тапсырушы клиентi;
5) домицилиант - аударым векселi бойынша төлем жасаушы және жай вексель бойынша вексель берушi;
6) домицилиат - вексель бойынша төлем жасауды жүзеге асырушы делдал ретiнде вексельде көрсетiлген банк. Домицилиат вексель бойынша мiндеттi адам болып табылмайды;
7) домицилиация - аударым векселi бойынша төлем жасаушының немесе жай вексель бойынша вексель берушiнiң тапсырымы бойынша үшiншi тұлға (банк-домицилиат) болып вексель бойынша төлем жасаушы;
8) домицилирленген вексель - үшiншi тұлға төлеушiнiң атынан және соның есебiнен төлеушiнiң тұрғылықты жерiнен басқа жерде төлеуге тиiс вексель, бұл жайында вексельдiң өзiнде көрсетiледi;
9) домициль - вексельде көрсетiлген төлем жасау орыны;
10) инкассат - инкассациялау үшiн қайта тапсыратын индоссамент бойынша вексель алған банк, ремитент-банк немесе инкассациялаушы банк болуы мүмкiн;
11) инкассациялаушы банк - инкассациялау бойынша операцияға қатысушы ремитент-банк болып табылмайтын банк;
12) вексельдер инкассасы (инкассалау) - вексельдердi ұсыну бойынша төлем жасауға және клиенттердiң тапсырымы бойынша екiншi деңгейдегi банктердiң төлем алу бойынша операция;
13) инкассаға тапсырма - клиенттiң ремитент-банкке вексель бойынша төлемдi вексельде көрсетiлген мерзiмде алу және/немесе вексель бойынша төлем жасамауға уақытылы наразылық бiлдiру туралы дәл және толық нұсқауы бар нұсқаулығы.
Ескерту: 2-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 13 мамырдағы N 61 қаулысымен.

3. Банк вексельдермен операциялар жүргiзу кезiнде оған берiлген әрбiр вексельдiң жасалу дұрыстығын, сондай-ақ вексельдерге индоссаментердiң ресiмделуiн тексеруге мiндеттi.
Банк деректемелерi заң талаптарына жауап беретiн вексельдермен ғана операциялар жүргiзуге және егер оның Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы туралы" Қазақстан Республикасының Заңында (бұдан әрі - Заң) белгiленген мiндеттi деректемелерi болмаса вексельдермен операция жүргiзуден бас тартуға құқылы.
Ескерту: 3-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 13 мамырдағы N 61 қаулысымен.

4. Банк индоссанттардың қолдарының түпнұсқалылығын тексеруге мiндеттi емес. Дегенмен, вексель берушiнiң, вексель бойынша төлем жасаушының және вексель бойынша мiндеттi басқа тұлғалардың бар екендiгiн тексере алады.

5. Егер вексель бойынша төлемнiң мерзiмi өтiп кетсе, банк вексельдермен операциялар жүргiзуден бас тартуға мiндеттi.

6. Егер төлем мерзiмi көрсетiлген вексель жасалған сәттен бастап бiр жыл өтсе, банк вексельдiң өзiнде оны төлем жасауға ұсыну үшiн ұзағырақ мерзiм көрсетiлгеннен басқа жағдайда вексельмен операция жүргiзуден бас тартуы тиiс.

2-тарау. Вексельдердi инкассоға қабылдау

7. Инкассат вексельдердi өзi мен сенiм бiлдiрушi немесе ремитент-банк арасындағы тиiстi шарт негiзiнде инкассоға тапсырмаларға сәйкес инкассалайды.

8. Инкассаға тапсырмада мынадай мәлiметтер болуы керек:
1) инкассаға тапсырма жасалған күн;
2) сенiм бiлдiрушiнiң атауы;
3) ремитент - банктiң, қажет болған жағдайда инкассалаушы банктiң атауы;
4) вексель бойынша төлем жасаушының немесе төлеу немесе акцептеу үшiн вексель ұсынатын басқа тұлғаның атауы;
5) төлем жасаушы банктiң атауы (егер бар болса);
6) вексель бойынша төлем жасаушының немесе домицилианттың (жеке тұлғаның тұратын жерi немесе заңды тұлғаның мекен-жайы) почталық мекен-жайы;
7) вексель бойынша төлем жасау мерзiмi;
8) төлем жасалатын жер;
9) акцептiң болуы немесе акцепт алуға қажеттiлiк;
10) вексель бойынша мiндеттi басқа тұлғалардың атауы немесе аты-жөнi, аты, әкесiнiң аты және мекен-жайы немесе тұратын жерi;
11) төлемдi немесе акцептi алу тәртiбi немесе тәсiлi туралы сенiм бiлдiрушiнiң нұсқауы;
12) акцептемеген немесе вексель бойынша төлем жасамаған жағдайда наразылық немесе басқа iс-қимылға қатысты арнайы нұсқаулықтар;
13) инкассалауды жүзеге асыру үшiн басқа қажеттi мәлiметтер.
Инкассоға тапсырмалар даналарының санын ремитент-банк белгiлейдi.

9. Инкассат тек инкассоға тапсырмаларда көрсетiлген нұсқаулықтарға сәйкес iс-қимыл жасай алады.

10. Инкассаға вексельдердi қабылдау банктiң атына индоссаментегi "алынатын валюта", "инкассоға", "сенiмдi адамға" немесе төлем алуға тапсырманы, басқа ескертулердi немесе төлемдi алмаған жағдайда вексель наразылығын жасауды орындау арқылы ресiмделедi. Егер инкассоға тапсырманы орындау үшiн инкассалаушы банктiң қатысуы талап етiлсе, ремитент-банк те вексельде осындай инкассалаушы банктiң пайдасына сенiм берушi құрастырған тапсырыстық индоссамент қоюы тиiс.
Инкассат инкассоға вексель алғаннан кейiн вексельде немесе инкассоға тапсырмада көрсетiлген мерзiмнен кешiктiрмей инкассоға құжаттардың түскенi туралы төлем жасаушыны жазбаша хабардар етуге мiндеттi. Егер вексель инкассоға ұсыну мерзiмi бойынша немесе ұсыну бойынша белгiлi уақытқа берiлсе, инкассоға тапсырмада ұсыным мерзiмi көрсетiлмесе, онда инкассат инкассоға вексельдiң түскенi туралы инкассоға вексельдi қабылдап алған күннен кейiнгi келесi операциялық күннен кешiктiрмей төлем жасаушыға немесе вексель ұстаушыға жай вексель бойынша хабар жiберуге мiндеттi.

11. Вексель бойынша толық төлем алынған жағдайда инкассат вексельдi төлем жасаушыға өткiзуi тиiс, iшiнара төлем алынған жағдайда төлем жасаушыға вексель берiлмейдi. Егер төлем жасаушы төлем жасау кезiнде төлем немесе оның бөлiгi алынғаны туралы вексельде белгi қоюды талап етсе, онда инкассат вексельдiң өзiне осындай белгi қоюға мiндеттi.

12. Вексельдердi шетел валютасында инкассалау тәртiбi осы Ережеде белгiленген тәртiппен және валюталық реттеу заңының талаптарына сәйкес жүргiзiледi.

13. Қазақстан Республикасының аумағында вексельдердi инкассалау тәртiбi, ол бойынша Қазақстан Республикасының аумағынан тыс төлем жасалатын жер осы Ережеде белгiленген тәртiппен Қазақстан Республикасының заңдарына және жалпыға бiрдей халықаралық тәжiрибеге сәйкес жүргiзiледi.

14. Егер инкассат төлем жасаушыға төлем үшiн вексель ұсынып, вексель бойынша төлеуден бас тарту алған немесе вексельде көрсетiлген мерзiмде вексель бойынша төлемдi алмаса, инкассат инкассоға тапсырмада наразылық туралы талап болса өзiнiң сенiм бiлдiрушi атынан төлем жасамау немесе акцептемеу наразылығын жасау үшiн нотариуске вексель ұсынуға мiндеттi.
Мұндай нұсқау болмаған кезде инкассат акцептемеу немесе төлем жасамау наразылығына вексель ұсынуға мiндеттi емес.

15. Нотариус төлем жасамау наразылығын жасағаннан кейiн банк арнайы нұсқау болмаған кезде сенiм бiлдiрушiнiң атынан төлем жасаушыдан оның келiсiмiнсiз вексель бойынша соманы өндiрiп алу үшiн заңға сәйкес қажеттi шаралар қабылдайды.

16. Инкассат почтамен жiберген кезде вексельдiң жоғалғаны, байланыс кәсiпорнының кiнәсiнен вексель бойынша төлем алынбағаны, наразылық жасау кезiнде нотариус жiберген кемшiлiктер мен қателiктерге, сондай-ақ инкассатқа қатысы жоқ, клиентке залал келтiретiн жағдайлар туындағаны, оның iшiнде инкассат инкассоға тапсырмадағы барлық нұсқаулықтарды, сондай-ақ вексель заңдарының талаптарын орындап, төлем жасаушы вексель бойынша төлем жасамағаны үшiн жауап бермейдi.

17. Егер инкассалаушы банк инкассоға тапсырманы қандай да бiр себептермен толық немесе iшiнара орындай алмайтын болса, ол бұл туралы ремитент банктi хабардар етуге мiндеттi.
Инкассалаушы банк бұл талаптарды орындамағаны үшiн шартқа сәйкес жауап бередi.

18 . Инкассалаушы банк төлем жасаушыға немесе домицилиатқа төлем жасауға вексельдi вексельдiң өзiнде көрсетiлген мерзiмде ұсынуға тиiстi. Вексель бойынша төлем жасау мерзiмi ұсынған бойда немесе ұсынғаннан кейiн белгiлi бiр уақытта көрсетiлген жағдайда, онда вексель инкассат пен сендiрушi арасындағы шартта немесе инкассоға тапсырмада басқаша көзделмесе төлем жасауға вексельдi инкассалаушы банк вексельдi алғаннан кейiн келесi операциялық күннен кешiктiрмей төлем жасауға ұсынылуы тиiс.

19. Инкассалаушы банк вексель бойынша соманы алғаннан кейiн осы соманы ремитент банкке аударуға мiндеттi. Ремитент банк өз кезегiнде вексель бойынша соманы алған кезде осы ақша сомасын сенiм бiлдiрушiнiң пайдасына төлеуге мiндеттi.

20. Инкассат инкасса бойынша қызмет көрсеткенi үшiн мөлшерi шартта белгiленетiн комиссия алады. Комиссияға инкассаттың төлем алу бойынша шығындары және көрсетiлген қызмет үшiн инкассатқа берілетiн сыйақы кiруi мүмкiн.

21. Егер жағдай талап етсе шартта көзделген жағдайда инкассат сенiм бiлдiрушiмен келiспей-ақ нұсқаулықта белгiленген өкiлеттiгiн көтере алады.

22. Егер ремитент банктiң iс-қимылы осы Ереженiң 21-тармағында көрсетiлген жағдайларда сенiм бiлдiрушiге залал келтiрсе, онда ремитент банк ақталынбайтын тәуекел үшiн нақты келтiрiлген залал шегiнде сенiм білдiрушiнiң алдында жауап бередi. Егер инкассалаушы банктiң iс-қимылынан сенiм бiлдiрушiге залал келтiрiлсе, онда ремитент банк оған қарсы нақты келтiрiлген залал шегiнде регресс құқығына ие болады.

23. Төлем жасаушы мен домицилиаттың инкассоға тапсырысында көрсетiлген мекен жайы болмаған жағдайда, инкассалаушы банк дереу бұл туралы ремитент банкке, ал ол өз кезегiнде сенiм бiлдiрушiге хабарлауға және бұдан әрi нұсқаулық алуға мiндеттi. Сенiм бiлдiрушiден немесе ремитент банктен нұсқаулықтар, егер тапсырмада басқаша көрсетiлмесе, вексельдi төлеу үшiн белгiленген соңғы күнi түгел түспеген жағдайда, инкассалаушы банк алда сенiм бiлдiрушi (ремитент банк) шығынның орнын толтыратынын есептеп, өз ақшасы есебiнен төлем жасаушыны немесе домицилиатты iздестiруге өз бетiнше шара қабылдауға құқығы бар.

3-тарау. Домицилерленген вексельдердi төлеу

24. Банк клиентпен тиiстi шарт негiзiнде вексель бойынша домицилиант ретiнде шыға алады. Сонымен бiрге клиент (жай вексель бойынша вексель ұстаушы немесе төлем жасаушы) вексельде төлем жасау орны ретiнде домицилиат банктiң немесе оның филиалының мекен жайын көрсетедi.

25. Домицилиатты вексель бойынша төлем жасауды жүзеге асыру үшiн қажеттi ақша сомасымен, оның iшiнде регресс сомасы және вексель бойынша төлем жасау үшiн басқа қажеттi сомасы проценттерiн қамтамасыз ету тәртiбi клиент пен домицилиат банк арасындағы шартпен белгiленедi.

26. Егер клиент вексель бойынша төлем жасауды қамтамасыз етуде домицилиатқа оның келiсiмiнсiз өзiнiң банктiк есепшотынан ақша алу құқығын берсе, ал клиенттiң банктiк есепшотындағы ақша төлем жасауға домицилирленген вексельдi ұсыну сәтiне төлем жасауға жеткiлiксiз болса, банктiң:
1) төлем жасаудан бас тартуға, мұндай жағдайда вексель ұстаушы төлем жасаушыға немесе жай вексель бойынша вексель берушiге талаптар ұсыну арқылы вексельге наразылық бiлдiредi;
2) домицилиаттың банктiк есепшотында бар вексельдiк сомасының бөлiгiнде вексель бойынша төлем жасауды Заңның 38-бабына сәйкес жүргiзуге құқылы.

27. Вексель ұстаушы вексель бойынша төлемдi толық алған жағдайда, вексель ұстаушы вексельдi домицилиатқа беруге тиiс, мұндай жағдайда домицилиат вексель ұстаушыдан толық төлем алуға қолхат бере отырып, вексельдi өзiне тапсыруды талап ете алады. Толық төленген вексель клиентке жiберiледi. Вексель бойынша iшiнара төлем алынған жағдайда, вексель домицилиатқа берiлмейдi, сонымен бiрге домицилиат мұндай төлемдi алғанына қолхатты өзiне берудi талап ете алады. Егер төлем жасау кезiнде домицилиат вексельде төлемдi немесе оның бөлiгiн алғаны туралы белгi қоюды талап етсе, онда вексель ұстаушы вексельдiң өзiнде осындай белгi қоюға мiндеттi.

28. Шетел валютасында берiлген вексельдердi домицилилендiру кезiнде шетел валютасында операциялар жүргiзуге лицензиясы бар банк қана домицилиат бола алады. Банк клиентпен шарт жасасу кезiнде вексельдiң валюталық реттеу заңдарына сәйкес жасалуын тексеруге мiндеттi.

29. Банк шетел валютасында берiлген вексельдердi банк пен клиент арасындағы шартқа және Заңның 40-бабына сәйкес төлей алады.

4-тарау. Вексельдердi авальдау

30. Вексель сомасын толық немесе бөлiгiн авальдау арқылы вексель бойынша төлем жасауды қамтамасыз етуге болады.

31. Аваль вексельдiң өзiнде немесе қосымша парағында қойылады. Аваль берiлген жерi көрсетiлген жеке актiмен де берiлуi мүмкiн.

32. Аваль "авальға саналсын" деген сөздермен немесе соны бiлдiретiн кез келген басқа белгiмен бiлдiрiледi. Авальға банктiң атынан мiндеттемелер қабылдауға уәкiлеттi лауазымды адамдары қол қояды.

33. Авальда кiмнiң пайдасына берiлгенi көрсетiлуi тиiс. Мұндай жазба болмаған кезде жай вексель бойынша вексель ұстаушы үшiн немесе аударым вексель бойынша төлем жасаушы үшiн берiлген болып саналады.

34. Авальшы банк кiмнiң пайдасына қанша аваль берсе, сол көлемде жауап бередi. Кепiлдiк берген мiндеттеме қандай да бiр негiздер бойынша заңсыз болып шықса да, нысаны ақаулы болғаннан басқа жағдайда авальшы банктiң мiндеттемесi заңды болады.

35. Авальшы банк вексельдi төлей отырып, пайдасына аваль берiлгенге қарсы және пайдасына аваль берiлген адамның алдында вексель күшiнде мiндеттемелерге қарсы вексельден туындайтын талап құқығына ие болады.

36. Банк аваль қойылғанға дейiн пайдасына аваль берiлген тұлғадан кепiл немесе Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес басқа қамтамасыз етудi талап етуге құқылы.

37. Алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 13 мамырдағы N 61 қаулысымен.

5-тарау. Вексельдер кепілі

38. Вексель кепілі банктің атына жасалған индоссаментке, "қамтамасыз етуге валюта", "кепілге валюта" ескертуіне немесе кепіл түріндегі басқа ескертуге енгізумен ресімделеді. Сонымен бірге вексельге кепіл ұстаушы банк вексельден туындайтын барлық құқығын жүзеге асыра алады және олар қойған индоссамент қайта тапсырылатын индоссаменттің ғана күшіне ие болады.

39. Вексель кепілімен қамтамасыз етілетін кредит беру тәртібі (кепілдік беру, өтелмеген аккредитивтерді ашу) банктің ішкі ережелерімен белгіленеді.

40. Вексель кепілімен қамтамасыз етілген кредитті өтеу мерзімі (кепілдік мерзімі, өтелмеген аккредитив бойынша төлем мерзімі) вексель бойынша төлем жасау мерзімінен аспайды.

6-тарау. Қорытынды ережелер

41. Банк осы Ереженің нормаларын бұзғаны үшін Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жауап береді.

Төраға

Қазақстан республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 397 қаулысымен бекiтiлген
Екiншi деңгейдегi банктердiң
аударым және жай вексельдермен
операциялар жүргiзу ережесiне
N 1 қосымша

Вексельдердi инкассалауға
Тапсырыс

Жасалған жерi _______________________________________________
Жасалған күнi _______________________________________________
Клиент/вексель ұстаушы/ремитент _____________________________
заңды тұлғаның атауы/жеке тұлғаның аты-жөнi,
Ремитент банк _______________________________________________
атауы және тұрған жерi
Төлем жасаушы _______________________________________________
төлем жасаушының почталық мекен-жайы (жеке тұлғаның тұрған жерi
/заңды тұлғаның тұрған жерi) ________________________________
Төлем жасаушы банк __________________________________________
атауы және мекен-жайы
Вексель бойынша төлем жасаған жер ___________________________
Вексель бойынша төлемнiң мерзiмi ____________________________
Вексель бойынша басқа адамдар _______________________________
атауы және почталық мекен-жайы (жеке тұлғаның тұрған жерi/заңды
тұлғаның тұрған жерi)
_____________________________________________________________
Клиенттiң нұсқаулығы
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Қарсылық бiлдiрудiң шарттары
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Ерекше белгiлер
_____________________________________________________________

Мөрдiң орны
_______________________
(егер бар болса)
(ремитенттiң қолы)

Об утверждении Правил проведения банками второго уровня операций с переводными и простыми векселями

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 15 ноября 1999 года N 397 Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 29.12.99г. за N 1016. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 31 декабря 2015 года № 261

Сноска. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка РК от 31.12.2015 № 261 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В целях совершенствования вексельного обращения на территории Республики Казахстан Правление Национального Банка Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить прилагаемые Правила проведения банками второго уровня операций с переводными и простыми векселями и ввести их в действие со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
2. Департаменту банковского надзора (Жумагулов Б.К.):
1) совместно с Юридическим департаментом (Шарипов С.Б.) принять меры к государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления и Правил проведения банками второго уровня операций с переводными и простыми векселями;
2) в 10-дневный срок со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан довести настоящее постановление и Правила проведения банками второго уровня операций с переводными и простыми векселями до сведения филиалов Национального Банка Республики Казахстан и банков второго уровня.
3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Кудышева М.Т.

Председатель

Утверждены
постановлением Правления
Национального Банка
Республики Казахстан
от 15 ноября 1999 года N 397

Правила проведения банками
второго уровня операций c
переводными и простыми векселями

Настоящие Правила разработаны в соответствии с Законами Республики Казахстан " О вексельном обращении в Республике Казахстан", " О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан" и определяют порядок осуществления банками второго уровня Республики Казахстан и организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций (далее - банки), операций с переводными и простыми коммерческими векселями (далее - векселя). <*>
Сноска. Преамбула - в редакции Постановления Правления Национального Банка Республики Казахстан от 13 мая 2005 года N 61 (порядок введения в действие см. п.3).

Глава 1. Общие положения

1. Банки при наличии лицензии уполномоченного органа по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций (далее - уполномоченный орган) на право проведения соответствующих операций вправе проводить следующие виды операций с векселями:
1) принятие векселей на инкассо;
2) предоставление услуг по оплате принятых на инкассо векселей плательщиком, а также оплата домицилированных векселей;
3) акцепт векселей в порядке посредничества;
4) проставление авалей за кого-либо из обязанных лиц по векселю;
5) (исключен - N 61 от 13.05.2005 г.)
Операции, указанные в подпунктах 1)-3) настоящего пункта проводятся банком при наличии у банка лицензии на операции с векселями.
Операция, указанная в подпункте 4) настоящего пункта проводится банком второго уровня при наличии у него лицензии на выдачу банковских гарантий, предусматривающих исполнение в денежной форме.
Операции по учету векселей осуществляют только банки второго уровня, имеющие лицензию на осуществление учетных операций.
Порядок осуществления учета векселей банками второго уровня регулируется отдельным нормативным правовым актом Национального Банка. <*>
Сноска. В пункт 1 внесены изменения - Постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 13 мая 2005 года N 61 (порядок введения в действие см. п.3).
2. Термины и определения, используемые в настоящих Правилах, означают следующее:
1) аваль - вексельная гарантия, при которой лицо, ее совершившее, принимает на себя обязательство по осуществлению платежа по векселю (полностью или в части) за другое лицо, обязанное по векселю;
2) акцепт - письменное согласие на оплату векселя;
3) банк-ремитент - банк, принимающий поручение на инкассо;
4) доверитель - клиент банка, который поручает последнему осуществить операцию по инкассированию векселя;
5) домицилиант - плательщик по переводному векселю и векселедатель по простому векселю;
6) домицилиат - банк, указанный в векселе в качестве посредника, осуществляющего платеж по векселю. Домицилиат не является лицом, обязанным по векселю;
7) домицилиация - совершение платежа по векселю третьим лицом (банком-домицилиатом) по поручению плательщика по переводному векселю или векселедателя по простому векселю;
8) домицилированный вексель - вексель, подлежащий оплате третьим лицом в ином месте, чем место жительства плательщика, от имени и за счет плательщика, при обозначении об этом на самом векселе;
9) домициль - место совершения платежа, указанное в векселе;
10) инкассат - банк, получивший вексель по препоручительному индоссаменту для инкассирования, может быть банком-ремитентом или инкассирующим банком;
11) инкассирующий банк - банк, участвующий в операции по инкассированию, не являющийся банком-ремитентом;
12) инкассо векселей (инкассирование) - операция по предъявлению векселей к платежу и получению по ним платежа банками второго уровня по поручениям клиентов;
13) поручение на инкассо - инструкция клиента банку-ремитенту, содержащая точные и полные указания о получении платежа по векселю в срок, указанный в векселе, и/или своевременном совершении протеста в неплатеже по векселю. <*>
Сноска. В пункт 2 внесены изменения - Постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 13 мая 2005 года N 61 (порядок введения в действие см. п.3).
3. Банк при осуществлении операций с векселями обязан проверить правильность составления каждого передаваемого ему векселя, а также оформления индоссаментов на векселях. Банк вправе осуществлять операции только с векселями, реквизиты которых отвечают требованиям законодательства и обязан отказать в осуществлении операции с векселями, если в нем отсутствуют обязательные реквизиты, установленные Законом Республики Казахстан "О вексельном обращении в Республике Казахстан (далее - Закон). <*>
Сноска. В пункт 3 внесены изменения - Постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 13 мая 2005 года N 61 (порядок введения в действие см. п.3).
4. Банк вправе отказать в осуществлении операций с векселями, если последовательность индоссаментов была прервана. Проверять подлинность подписей индоссантов банк не обязан. Однако банк может проверить существование векселедателя, плательщика по векселю и других лиц, обязанных по векселю.
5. Банк обязан отказать в осуществлении операций с векселями, если срок платежа по векселю истек.
6. Если с момента составления векселя, срок платежа по которому указан по предъявлении, истек один год, банк должен отказать в осуществлении операции с векселем, за исключением случая, если в самом векселе указан более продолжительный срок для его предъявления к платежу.

Глава 2. Принятие векселей на инкассо

7. Инкассирование векселей осуществляется инкассатом на основании соответствующего договора между ним и доверителем или банком-ремитентом в соответствии с поручениями на инкассо.
8. Поручение на инкассо должно содержать следующие сведения:
1) дата составления поручения на инкассо;
2) наименование доверителя;
3) наименование банка-ремитента и, в случае необходимости - инкассирующего банка;
4) наименование плательщика по векселю либо иного лица, которому предъявляется вексель для оплаты или акцепта;
5) наименование банка плательщика (если имеется);
6) почтовый адрес плательщика по векселю или домицилианта (место жительства физического лица или местонахождение юридического лица);
7) срок платежа по векселю;
8) место платежа;
9) наличие акцепта или необходимость получения акцепта;
10) наименование или фамилия, имя, отчество и место нахождения или место жительства других лиц, обязанных по векселю;
11) указания доверителя о порядке или способе получения платежа или акцепта;
12) специальные инструкции в отношении протеста или иного действия в случае неакцепта или неплатежа по векселю;
13) иные необходимые для осуществления инкассирования сведения.
Количество экземпляров поручений на инкассо определяется банком-ремитентом.
9. Инкассат может действовать только в соответствии с инструкциями, указанными в поручении на инкассо.
10. Принятие векселя на инкассо оформляется путем выполнения в индоссаменте на имя банка оговорки "валюта к получению", "на инкассо", "как доверенному" или иной оговорки, имеющей в виду поручение получить платеж или совершить протест векселя в случае неполучения платежа. Если для выполнения поручения на инкассо требуется участие инкассирующего банка, банк-ремитент также должен проставить на векселе аналогичный препоручительный индоссамент в пользу инкассирующего банка и передать ему вместе с векселем поручение на инкассо, составленное доверителем.
После получения векселя на инкассо инкассат обязан в срок, не позднее указанного в векселе или в поручении на инкассо, письменно известить плательщика о поступлении документов на инкассо. Если на инкассо передан вексель сроком по предъявлении или в определенное время по предъявлении, в поручении на инкассо не содержится указание о сроке предъявления, то инкассат обязан направить извещение о поступлении векселя на инкассо плательщику или векселедателю по простому векселю не позднее следующего операционного дня после получения векселя на инкассо.
11. В случае получения полного платежа по векселю инкассат должен передать вексель плательщику, в случае получения частичного платежа, вексель плательщику не передается. Если при осуществлении платежа плательщик потребует поставить на векселе отметку о получении платежа или его части, то инкассат обязан проставить на самом векселе такую отметку.
12. Порядок инкассирования векселей в иностранной валюте совершается в порядке, установленном настоящими Правилами и в соответствии с требованиями законодательства о валютном регулировании.
13. Порядок инкассирования векселей на территории Республики Казахстан, место платежа по которым находится вне территории Республики Казахстан, осуществляется в порядке, установленном настоящими Правилами в соответствии с законодательством Республики Казахстан и общепринятой международной практикой.
14. Если инкассат, предъявив вексель плательщику к оплате, получит отказ от оплаты по векселю либо не получит платеж по векселю в срок, обозначенный на векселе, инкассат обязан предъявить вексель к нотариусу для совершения протеста соответственно в неплатеже или неакцепте от имени своего доверителя, если условие о протесте содержится в поручении на инкассо. При отсутствии такого указания инкассат не обязан предъявлять вексель к протесту в неакцепте или неплатеже.
15. После совершения протеста нотариусом о неплатеже банк от имени доверителя, при наличии специального указания, принимает необходимые меры в соответствии с законодательством для взыскания сумм по векселю с плательщика без его согласия.
16. Инкассат не несет ответственности за утерю векселя при пересылке его по почте, несвоевременное получение платежа по векселю по вине предприятий связи, упущения и недостатки, допущенные нотариусом при совершении протеста, а также за обстоятельства, возникшие независимо от инкассата и могущие повлечь ущерб для клиента, в том числе за неосуществление плательщиком платежа по векселю, если инкассат выполнил все инструкции, содержащиеся в поручении на инкассо, а также требования вексельного законодательства.
17. Если инкассирующий банк не может по какой-либо причине выполнить полностью или частично поручение на инкассо, он обязан немедленно уведомить об этом банк-ремитент. За несоблюдение данного условия инкассирующий банк несет ответственность в соответствии с договором.
18. Инкассирующий банк должен предъявить плательщику или домицилиату вексель к платежу в срок, указанный на самом векселе. В случае, если срок платежа по векселю указан по предъявлении или в определенное время после предъявления, то вексель должен быть предъявлен к платежу не позднее следующего операционного дня, после получения векселя инкассирующим банком, если иное не предусмотрено договором между инкассатом и доверителем или в поручении на инкассо.
19. Инкассирующий банк после получения суммы по векселю обязан произвести перевод данной суммы денег в банк-ремитент. Банк-ремитент, в свою очередь, при получении суммы по векселю обязан произвести платеж данной суммы денег в пользу доверителя.
20. За оказание услуг по инкассо инкассат получает комиссионные, размер которых устанавливается договором. Комиссионные могут включать в себя издержки инкассата по получению платежа и вознаграждение инкассату за оказанные услуги.
21. В случаях, если это предусмотрено в договоре, инкассат без согласования с доверителем может превысить полномочия, определенные инструкцией, если этого требует ситуация.
22. Если действия банка-ремитента в случае, предусмотренном в пункте 21 настоящих Правил, нанесли доверителю ущерб, то банк-ремитент несет ответственность перед доверителем за неоправданный риск в пределах фактически нанесенного ущерба. Если ущерб был нанесен доверителю действиями инкассирующего банка, то банк-ремитент имеет право регресса против него в пределах фактически нанесенного ущерба.
23. В случае отсутствия по адресу, указанному в поручении на инкассо, плательщика или домицилиата, инкассирующий банк обязан незамедлительно сообщить об этом банку-ремитенту, а тот, в свою очередь, доверителю и получить дальнейшие инструкции. Если иное не предусмотрено в поручении, в случае непоступления в последний день, установленный для оплаты векселя, инструкций от доверителя или банка-ремитента, инкассирующий банк вправе самостоятельно предпринять меры к поиску плательщика или домицилиата за счет собственных денег с последующим возмещением издержек доверителем (банком-ремитентом).

Глава 3. Оплата домицилированных векселей

24. Банк выступает в качестве домицилиата по векселю на основании соответствующего договора с клиентом. При этом клиент (векселедатель по простому векселю или плательщик) указывает на векселе в качестве места платежа местонахождение банка-домицилиата или его филиал.
25. Порядок обеспечения домицилиата суммой денег, необходимой для осуществления платежа по векселю, в том числе процентов, суммы регресса и других необходимых для платежа по векселю сумм, определяется договором между клиентом и банком - домицилиатом.
26. Если в обеспечение платежа по векселю клиент предоставил домицилиату право изъятия денег со своего банковского счета без его согласия, а денег на банковском счете клиента в момент предъявления домицилированного векселя к платежу недостаточно для осуществления платежа, то банк вправе:
1) отказать в платеже, в таком случае вексель опротестовывается векселедержателем путем предъявления требований к плательщику или векселедателю по простому векселю;
2) осуществить платеж по векселю в той части вексельной суммы, которая имеется на банковском счете домицилианта в соответствии со статьей 38 Закона.
27. В случае получения векселедержателем полного платежа по векселю векселедержатель должен передать вексель домицилиату, при этом домицилиат может потребовать, чтобы вексель был вручен ему векселедержателем с распиской в получении полного платежа. Полностью оплаченный вексель отсылается клиенту. В случае получения частичного платежа по векселю, вексель домицилиату не передается, при этом домицилиат может потребовать выдачи ему расписки в получении такого платежа. Если при осуществлении платежа домицилиат потребует поставить на векселе отметку о получении платежа или его части, то векселедержатель обязан проставить на самом векселе такую отметку.
28. При домицилиации векселей, выписанных в иностранной валюте, домицилиатом может быть только банк, имеющий лицензию на проведение операций в иностранной валюте. При заключении договора с клиентом банк обязан проверить составление векселя на соответствие законодательству о валютном регулировании.
29. Оплата банком векселей, выписанных в иностранной валюте, производится в соответствии с договором между банком и клиентом и статьей 40 Закона.

Глава 4. Авалирование векселей

30. Платеж по векселю может быть обеспечен полностью или в части вексельной суммы посредством аваля.
31. Аваль делается на самом векселе или на добавочном листе. Аваль может быть дан отдельным актом с указанием места, где он был дан.
32. Аваль выражается словами "считать за аваль" или любой другой равнозначащей формулировкой. Аваль должен быть подписан должностными лицами банка, уполномоченными принимать обязательства от его имени.
33. В авале должно быть указано в пользу кого он дан. При отсутствии такой записи, считается, что он дан за векселедателя по простому векселю или плательщика по переводному векселю.
34. Банк-авалист отвечает в том же объеме, как и тот, в пользу кого он дал аваль. Обязательство банка-авалиста действительно даже в том случае, если то обязательство, которое он гарантировал, окажется недействительным по какому-либо основанию, за исключением дефекта формы.
35. Оплачивая вексель, банк-авалист приобретает право требования, вытекающее из векселя, против того, в пользу кого он дал аваль, и против тех, которые в силу векселя обязаны перед лицом, в пользу которого был дан аваль.
36. До проставления аваля банк вправе потребовать у лица, в пользу которого аваль будет дан, залог или иное обеспечение в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.
37. (Пункт 37 исключен - Постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 13 мая 2005 года N 61 (порядок введения в действие см. п.3).

Глава 5. Залог векселей

38. Залог векселя оформляется включением в индоссамент, совершенный на имя банка, оговорки "валюта в обеспечение", "валюта в залог" или иной оговорки, имеющей в виду залог. При этом банк-залогодержатель векселя может осуществлять все права, вытекающие из векселя, и поставленный им индоссамент, имеет силу только препоручительного индоссамента.
39. Порядок предоставления кредита (представления гарантии, открытия непокрытых аккредитивов) под обеспечение залогом векселя устанавливается внутренними правилами банка.
40. Срок погашения кредита (срок гарантии, срок оплаты по непокрытому аккредитиву), обеспеченного залогом векселя, не может превышать срок платежа по векселю.

Глава 6. Заключительные положения

41. Банк несет ответственность за нарушения норм настоящих Правил в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

Председатель

Приложение N 1
к Правилам проведения банками
второго уровня операций с векселями,
утвержденным постановлением Правления
Национального Банка Республики Казахстан
от 15 ноября 1999 года N 397

Поручение
на инкассо векселей

Место составления __________________

Дата составления____________________

Клиент/векселедержатель/ремитент _______________________________

наименование юридического лица/фамилия, имя, отчество физического

лица

Банк ремитента__________________________________________________

________________________________________________________________

наименование и местонахождение

Плательщик______________________________________________________

почтовый адрес плательщика (место жительства физического

лица/местонахождение юридического лица)

Банк плательщика________________________________________________

наименование и местонахождение

Место платежа по векселю________________________________________

Срок платежа по векселю_________________________________________

Иные лица, обязанные по векселю_________________________________

(наименование и почтовый адрес (место жительства физического

лица/местонахождение юридического лица)_________________________

________________________________________________________________

Инструкции клиента

________________________________________________________________

Условия протеста

________________________________________________________________

Особые отметки

________________________________________________________________

Место печати

______________________

(если имеется)

(подпись ремитента)