Ақпаратқа кіру, шешімдер қабылдау процесіне жұртшылықтың қатысуы және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әділдігіне қол жеткізу туралы конвенцияны бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2000 жылғы 23 қазан N 92-ІІ

Орхуста (Дания) 1998 жылғы 25 маусымда жасалған Ақпаратқа кіру,шешімдер қабылдау процесіне жұртшылықтың қатысуы және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әділдігіне қол жеткізу туралы конвенция бекітілсін.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Ақпаратқа кіру, шешімдер қабылдау процесіне жұртшылықтың қатысуы және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әділдігіне қол жеткізу туралы
КОНВЕНЦИЯ

(2001 жылғы 11 қаңтарда күшіне енді - ҚР СІМ-нің ресми сайты)

Осы Конвенцияның Тараптары, адамды қоршаған орта проблемалары жөнiндегi 1 Стокгольм декларациясының принципiне сүйене отырып, сондай-ақ қоршаған орта және даму жөнiндегi 10 Рио-де-Женейро принципiне сүйене отырып,
одан әрi Бас Ассамблеяның Бүкілдүниежүзiлiк табиғат хартиясы туралы 1982 жылғы 28 қазандағы 37/7 және адамдардың әл-ауқатын арттыру мүдделерiнде салауатты қоршаған ортаны қамтамасыз ету қажеттiгi туралы 1990 жылғы 14 желтоқсандағы 45/94 қарарларына сүйене отырып,
1989 жылғы 8 желтоқсанда Германияның Майндағы Франкфуртында Бүкiлдүниежүзілiк денсаулық сақтау ұйымының "Қоршаған орта және денсаулық" бiрiншi Еуропа конференциясында қабылданған қоршаған орта және денсаулық жөнiндегi Еуропа хартиясына сүйене отырып,
қоршаған ортаны қорғау және сақтау, оның жай-күйiн жақсарту, тұрақты және экологиялық жағынан қауiпсiз дамуды қамтамасыз ету қажеттiгiн растай отырып,
адамның әл-ауқатын қамтамасыз ету және өмiр сүруге құқықтың өзiн қоса алғанда, адамның негiзгi құқықтарын жүзеге асыру үшiн қоршаған ортаны барабар қорғау қажеттiгiн мойындай отырып,
сондай-ақ әрбiр адамның өз денсаулығы мен әл-ауқаты үшiн қолайлы қоршаған ортада өмiр сүруге құқығы бар екенiн, жеке-дара да, сол секiлдi басқалармен ынтымақтастықта да қазiргi және болашақ ұрпақтардың игiлiгiне қоршаған ортаны қорғауға және жақсартуға мiндеттi екенiн мойындай отырып,
осы құқықты қорғаудың және осы мiндеттi орындаудың мүмкiндiгiн қамтамасыз ету мақсатында азаматтар экологиялық ақпаратқа қолы жетуге, шешiмдер қабылдау процесiне қатысу құқығы болуға және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әдiлдігіне қолы жетуге тиiс деп есептей отырып және осыған байланысты азаматтарға өз құқықтарын жүзеге асыру үшiн қажеттi көмек көрсетiлуi мүмкiн екенiн мойындай отырып,
қоршаған ортаға қатысты мәселелерде ақпаратқа қол жеткiзудi және шешiмдер қабылдау процесiне жұртшылықтың қатысуын жетiлдiру қабылданатын шешiмдердiң және оларды жүзеге асыру процесiнiң сапасын арттыратынын, экологиялық проблемалар туралы хабардарлықты жақсартуға жәрдемдесетiнiн, жұртшылықтың өз алаңдаушылығын бiлдiруiне мүмкiндiк жасайтынын, мемлекеттiк органдарға мұндай мүдделердiң лайықты есебiн жүргiзудi қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiнiн мойындай отырып,
сөйтiп, есеп жүргiзудi және шешiмдер қабылдау процесiнің ашықтығын күшейтуге және қоршаған орта саласындағы шешiмдердi жұртшылықтың қолдауын күшейтуге жәрдемдесуге ұмтыла отырып,
мемлекеттiк басқарудың барлық тармақтарында ашықтықтың қажеттiгiн мойындай отырып және өз жұмысында осы Конвенцияның принциптерiн жүзеге асыруды заң органдарына ұсына отырып,
сондай-ақ жұртшылықтың қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешiмдер қабылдау процесiне қатысу рәсiмдерi туралы хабардар болуға, оларды еркiн алуға және оларды қалай пайдалануды бiлуге тиiс екенiн мойындай отырып,
қоршаған ортаны қорғауда жекелеген азаматтар, үкiметтік емес ұйымдар мен жеке сектор атқара алатын тиiстi рольдердің маңызды мәнiн одан әрi мойындай отырып,
қоршаған ортамен және тұрақты дамумен байланысты процестердi түсiнудi тереңдету мақсатында экологиялық ағартуға жәрдемдесу, қоршаған ортаға және тұрақты дамуға ықпал жасайтын шешiмдер туралы жұртшылықтың кеңiнен хабардар болуын және оның мұндай шешiмдер қабылдау процесiне қатысуын көтермелеп отыру қажет деп есептей отырып,
осыған байланысты бұқаралық ақпарат құралдарын және электронды немесе болашақта пайда болатын басқа да байланыс құралдарын пайдаланудың маңызды ролiн атап өте отырып,
үкiметтiк деңгейде шешiмдер қабылдау кезiнде экологиялық пайымдардың толық есепке алынуының маңызды мәнiн және осыдан туындайтын мемлекеттiк органдарда дәл, жан-жақты және жаңа экологиялық ақпарат болу қажеттiгiн мойындай отырып,
мемлекеттiк органдардың жұртшылықтың мүдделерiне сай экологиялық ақпаратқа ие болатынын мойындай отырып,
тиiмдi сот механизмдерi заңды мүдделерiн қорғауды және заңды қолдануды қамтамасыз ету мақсатында ұйымды қоса алғанда, жұртшылық үшiн алуға жеңiл болуға тиiс деп есептей отырып,
тұтынушыларға қоршаған ортаны қорғаудың мүдделерiн ескере отырып негiзi бар таңдау жасау мүмкiндiгiн беру үшiн өнiмдер туралы тиiстi ақпарат берудің маңыздылығын атап өте отырып,
қоршаған ортаға генетикалық өзгерiске түскен организмдердің қасақана жiберiлуiне байланысты жұртшылықтың алаңдауын, ашықтықты арттыру және бұл саладағы шешiмдердің қабылдану процесiне жұртшылықтың көбiрек қатысуы қажеттiгiн мойындай отырып,
осы Конвенцияны жүзеге асыру Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Еуропа экономикалық комиссиясы (ЕЭК) аймағында демократияны нығайтуға жәрдемдесетiн болатынына сенімді бола отырып,
ЕЭК осыған байланысты атқаратын рольдi мойындай отырып және атап айтқанда, Болгарияда, Софияда 1995 жылғы 25 қазанда "Еуропа үшiн қоршаған орта" үшiншi Министрлер конференциясында қабылданған, Министрлер декларациясында мақұлданған экологиялық ақпаратқа қол жеткiзудi және қоршаған ортаны қорғау саласындағы шешiмдердi қабылдау процесiне жұртшылықтың қатысуын қамтамасыз ету жөнiндегi ЕЭК-ның Басшы принциптерiне сүйене отырып,
1991 жылғы 25 ақпанда Финляндияда, Эспода қабылданған Аралық шекара контексiндегi қоршаған ортаға ықпал етудi бағалау туралы конвенцияның, Өнеркәсiп аварияларының аралық шекара ықталы туралы конвенцияның және 1992 жылғы 17 наурызда Хельсинкиде қабылданған аралық шекара су ағыстары мен халықаралық көлдердi қорғау және пайдалану жөнiндегi конференцияның, сондай-ақ басқа да аймақтық конференциялардың тиiстi ережелерiн назарға ала отырып,
осы Конвенцияны қабылдау "Еуропа үшiн қоршаған орта" процесiн одан әрi нығайтуға және 1998 жылғы маусымда Данияда, Орхуста өткен төртiншi Министрлер конференциясы қорытындыларын дамытуға жәрдемдесетiнiн түсiне отырып,
мына төмендегiлер туралы уағдаласты:

1-бап Мақсат

Қазiргi және болашақ ұрпақтардың әрбiр адамының оның денсаулығы мен әл-ауқаты үшiн қолайлы қоршаған ортада өмiр сүру құқығын қорғауға жәрдемдесу үшiн әрбiр Тарап осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес экологиялық ақпаратқа қол жеткiзу, жұртшылықтың шешiмдер қабылдау процесiне қатысуы, қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әдiлдiгiне қол жеткiзу құқығына кепілдiк бередi.

2-бап Анықтамалар

Осы Конвенцияның мақсаттары үшiн:
1. "Тарап", егер мәтiнде өзгеше нұсқау болмаса, осы Конвенцияның Уағдаласушы Тарабын бiлдiредi.
2. "Мемлекеттiк орган":
а) ұлттық, аймақтық және басқа деңгейдегi әкiмшiлiктi;
b) қоршаған ортаға қатысы бар нақты мiндеттердi, қызметтi немесе қызметтер көрсетудi қоса алғанда, ұлттық заңдарға сәйкес мемлекеттiк әкiмшiлiк функцияларды атқаратын жеке немесе заңды тұлғаларды;
с) мемлекеттiк мiндеттердi немесе функцияларды атқаратын немесе жоғарыда а) немесе b) тармақшаларында аталған органның немесе адамның бақылауымен қоршаған ортаға қатысы бар қызметтердi халыққа көрсететiн кез келген басқа жеке немесе заңды тұлғаларды;
d) осы Конвенцияның Тарабы болып табылатын, 17-бапта аталған экономикалық интеграцияның кез келген аймақтық ұйымының мекемесiн бiлдiредi.
Бұл анықтама сот немесе заң шығарушы ретiнде әрекет ететiн органдарды немесе мекемелердi қамтымайды.
3. "Экологиялық ақпарат" жазбаша, аудиокөргi, электронды немесе кез келген өзге де материалдық нысанда мынау туралы жазылған кез келген ақпаратты бiлдiредi:
а) ауа және атмосфера, су, топырақ, жер, ландшафт және табиғи объектiлер секiлдi қоршаған орта элементтерiнiң жай-күйi, генетикалық жағынан өзгертiлген организмдердi қоса алғанда, биологиялық алуан түрлер мен оның компоненттерi және осы элементтер арасындағы өзара әрекет;
b) заттар, энергия, шу және сәулелену секiлдi факторлар, сондай-ақ, әкiмшiлiк шараларды қоса алғанда, қызмет немесе шаралар, қоршаған орта саласындағы келiсiмдер, саясат, заңдар, жоғарыда а) тармақшасында қамтылған қоршаған орта элементтерiне ықпал жасайтын немесе ықпал жасауға қабiлеттi жоспарлар мен бағдарламалар, шығындар мен нәтижелердiң талдамасы және басқа да экономикалық талдау және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешiмдер қабылдаған кезде пайдаланылған жорамалдар;
с) адамдардың денсаулығы мен қауіпсiздігінiң жай-күйi, адамдар өмiрiнiң жағдайлары, мәдениет объектiлерiнің және үйлер мен ғимараттардың жай-күйi, олардың әрқайсысына қоршаған орта элементтерiнің жай-күйi ықпал ететiнi немесе ықпал ете алатыны немесе осы элементтер арқылы жоғарыда
b) тармақшасында айтылған факторлар, қызмет немесе шаралар.
4. "Жұртшылық" ұлттық заңдарға және олардың қауымдастығы, ұйымы немесе тобы практикасына сәйкес бiр немесе бiреуден көп жеке немесе заңды тұлғаны бiлдiредi.
5. "Мүдделi жұртшылық" қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешiмдер қабылдау процесiмен қозғалатын немесе қозғалуы мүмкiн, немесе бұл процесте мүдделiлiгi бар жұртшылықты бiлдiредi; осы анықтаманың мақсаттары үшiн қоршаған ортаға жәрдемдесуші және ұлттық заңдармен қойылатын кез келген талаптарға сай келетiн үкiметтiк емес ұйымдар мүдделiлiгi бар ұйымдар деп есептеледi.

3-бап Жалпы ережелер

1. Әрбiр Тарап осы Конвенцияның ақпаратқа, жұртшылықтың қатысуына және сот әдiлдiгiне қол жеткiзуге қатысты ережелерiн жүзеге асыру тәртiбiн регламенттейтiн ережелердiң бiрлесуiне жету жөнiндегі шараларды қоса алғанда, қажеттi заңдық, регламенттеушi және басқа шаралар, осы Конвенцияның ережелерiн жүзеге асыру үшiн айқын, ашық және келiсiлген құрылым құру және оны ұстау үшiн олардың қолданылуын қамтамасыз ету жөнiнде тиiстi шаралар қолданады.
2. Әрбiр Тарап лауазымды адамдар мен мемлекеттiк органдардың жұртшылыққа көмек көрсетуiн және ақпарат алуда, оның шешiмдер қабылдау процесiне қатысуын жеңiлдетуде және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әдiлдiгiне қол жеткiзуде оған бағдар беруiн қамтамасыз етуге ұмтылады.
3. Әрбiр Тарап экологиялық ағартуға және қоршаған орта туралы, әсiресе ақпарат алуға, шешiмдер қабылдау процесiне қатысуға және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әдiлдiгiне қол жеткiзуге қатысты жұртшылықтың хабардарлық деңгейiн арттыруға жәрдемдеседi.
4. Әрбiр Тарап қоршаған ортаны қорғауға жәрдемдесушi бiрлестiктердiң, ұйымдардың немесе топтардың тиiсiнше танылуын қамтамасыз етедi және оларға тиiстi қолдау көрсетедi және өзiнің ұлттық құқықтық жүйесiнің осы мiндеттемеге сәйкес келуi қамтамасыз етедi.
5. Осы Конвенцияның ережелерi қайсы бiр Тараптың ақпаратқа неғұрлым кеңiрек қол жеткiзiлуiн, шешiмдер қабылдау процесiне жұртшылықтың неғұрлым белсендi қатысуын және осы Конвенцияда көзделгендей қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әдiлдiгiне неғұрлым кеңiрек қол жеткiзiлуiн көздейтiн шараларды жүзеге асыруды жалғастыру немесе енгiзу құқығын қозғамайды.
6. Осы Конвенция экологиялық ақпаратқа енуге, шешiмдер қабылдау процесiне жұртшылықтың қатысуына және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша қол жеткiзуге қолданылып жүрген құқықтарды қандай да бiр әлсiретудi қажет етпейдi.
7. Әрбiр тарап қоршаған ортаға қатысты шешiмдер қабылдаудың халықаралық принциптерiне және қоршаған ортаға қатысты мәселелерде халықаралық ұйымдар шеңберiнде осы Конвенцияның принциптерi қолданылуына жәрдемдеседi.
8. Әрбiр Тарап осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес өз құқықтарын жүзеге асыратын адамдар өз қызметi үшiн жазаға, қуғындауға және кез келген нысанда қысымға ұшырамауын қамтамасыз етедi. Осы ереже ұлттық соттардың сот шығындарына байланысты ақылға сыйымды шығыстарды жабу туралы қаулы шығару өкiлеттiгiн қозғамайды.
9. Осы Конвенцияның тиiстi ережелерi шеңберiнде азаматтық, қай ұлтқа жататындығы немесе тұрғылықты жерi белгiлерi бойынша кемсiтусiз және заңды тұлға жағдайында, оның тiркелген жерi немесе iс жүзiндегi қызмет орталығы белгiлерi бойынша кемсiтусiз, жұртшылық ақпаратқа қол жеткiзедi, шешiмдер қабылдау процесiне қатысу мүмкiндiгiне ие болады және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әдiлдiгiне қол жеткiзедi.

4-бап Экологиялық ақпаратқа қол жеткізу

1. Әрбiр Тарап осы баптың келесi тармақтарын сақтау жағдайында мемлекеттiк органдар экологиялық ақпарат беру туралы өтiнiшке жауап ретiнде, ұлттық заңдар нормаларын ескере отырып, сауал болған кезде және төмендегі b) тармағына сәйкес, мұндай ақпараттан тұратын немесе оны қамтитын iс жүзiндегі құжаттаманың көшiрмесiн қоса алғанда, жұртшылыққа мұндай ақпарат беруiн қамтамасыз етедi:
а) өз мүдделiлiгiн тұжырымдаудың қажеттiлiгiнсiз;
b) сұрау салынған нысанда, егер тек:
i) мемлекеттiк органда оны басқа нысанда беруге негiздер болмаса, мұндай жағдайда ол осындай нысанда ақпарат берiлуiн ақтайтын себептердi көрсетуге тиiс; немесе
ii) ақпарат жұртшылыққа басқа нысанда берiлмеген болса.
2. Жоғарыда 1-тармақта айтылған экологиялық ақпарат, егер тиiстi ақпараттың тек көлемi мен күрделiлiгi бұл кезеңдi өтiнiш берiлгеннен кейiн екi айға дейiн ұзартуды ақтамайтын болса, барынша қысқа мерзiмде, бiрақ өтiнiш берiлгеннен кейiн бiр айдан кешiктiрмей берiледi. Бұл кезеңнiң кез келген ұзартылуы туралы және мұндай шешiм қабылдануын ақтайтын себептер туралы өтiнiш берушi хабардар етiледi.
3. Егер:
а) өтiнiш жiберiлген мемлекеттiк органда сұрау салынған экологиялық ақпарат болмаса;
b) өтiнiш анық негiзсiз болып табылса немесе тым жалпылама түрде тұжырымдалса; немесе
с) өтiнiш әзiрлеудің ақырғы кезеңiнде, немесе мемлекеттiк органдардың iшкi хат жазысуларында және олардың арасында тұрған, ұлттық заңдарда немесе қалыптасқан практикада мұндай жағдай көзделген материалдарға қатысты болса, экологиялық ақпарат беру туралы өтiнiштен бас тартылуы мүмкiн, бұл орайда жұртшылықтың мұндай ақпарат алуға мүдделiлігі ескерiледi.
4. Егер мұндай ақпаратты жария ету мыналарға терiс ықпал ететiн болса, экономикалық ақпарат беру туралы өтiнiштен бас тартылуы мүмкiн:
а) мұндай құпиялық ұлттық заңдарда көзделген жағдайларда мемлекеттiк органдар жұмысының құпиялылығына;
b) халықаралық қатынастарға, ұлттық қорғанысқа немесе мемлекет қауiпсiздiгiне;
с) сот әдiлдiгiн жасауға, адамдардың әдiлеттi сот тергеуiне ұшырау мүмкiндігiне немесе мемлекеттік органдардың қылмыстық немесе тәртiптiк сипаттағы тергеу жүргiзу қабiлетiне;
d) заңды экономикалық мүдделердi қорғау мақсатында мұндай құпиялылық заңмен қорғалатын жағдайларда коммерциялық және өнеркәсiптiк ақпараттың құпиялылығына. Бұл шеңберде қоршаған ортаны қорғауға қатысты шығарылып тасталған қалдықтар туралы ақпарат ашып көрсетiлуге тиiс;
е) интеллектiлiк меншiк құқықтарына;
f) ұлттық заңдардың ережелерiне сәйкес жұртшылыққа мұндай ақпарат беруге тиiстi адам келiсiм бермеген кезде жеке адамға қатысты жеке деректердің және/немесе мұрағаттардың құпиялылығына;
g) егер бұл тарап бұлайша әрекет жасауға құқықтық мiндеттемемен байланысты болмаса, немесе егер бұл тарапқа мұндай мiндеттеме жүктелуi мүмкiн болмаса және бұл тарап материалды жария етуге келiсiм бермесе, сұрау салынған ақпаратты берген үшiншi тараптың мүдделерiне; немесе
h) осы ақпарат қатысты қоршаған ортаға, мысалы, сирек кездесетiн түрлердің өсiп-өнетiн орындарына.
Бас тарту үшiн жоғарыда аталған негiздемелер осы ақпараттың ашылуына жұртшылықтың мүдделiлiгi ескерiле отырып және сұрау салынған ақпараттың қоршаған ортаға қалдықтар шығарып тастауға қатысы бар-жоғы ескерiле отырып шектеулi түсiндiрiледi.
5. Мемлекеттiк органда сұрау салынған экологиялық ақпарат болмаған жағдайларда, бұл мемлекеттiк орган барынша қысқа мерзiмде ақпарат беру туралы өтiнiш жасауға болады деп есептеген мемлекеттiк орган туралы өтiнiш берушiнi хабардар етедi немесе бұл өтiнiштi сондай органға бередi және тиiстi түрде бұл туралы өтiнiш берушiге хабарлайды.
6. Жоғарыдағы 3 с) және 4-тармақтарға сәйкес ашып көрсетiлуге жатпайтын ақпарат ақпараттың құпиялылығы үшiн нұқсан келтiрмей басқа ақпараттан бөлiп алынуы мүмкiн болған жағдайларда, мемлекеттiк органдар сұрау салынған экологиялық ақпараттың қалған бөлiгiн беруiн әрбiр Тарап қамтамасыз етедi.
7. Егер ақпарат беру туралы өтiнiш жазбаша түрде жiберiлсе немесе егер өтiнiш берушi бұл туралы өтiнсе, онда бас тарту да жазбаша түрде берiледi. Бас тартуда оның себептерi көрсетiледi және 9-бапқа сәйкес қабылданған шешiмдi қарау рәсiмiне қол жеткiзу туралы тиiстi ақпарат келтiрiледi. Егер ақпараттың күрделiлiгi ғана өтiнiш берiлген кезден бастап екi айға дейiн бұл мерзiмдi ұзартуды ақтамайтын болса, ақпарат беру туралы өтiнiштен бас тарту барынша қысқа мерзiмде, бiрақ бiр айдан кешiктiрмей берiледi. Өтiнiш берушi бұл мерзiмнiң кез келген ұзартылуы және оның себептерi туралы хабардар етiледi.
8. Әрбiр Тарап бұл төлем ақылға сыйымды деңгейден аспайтын жағдайда ақпарат бергенi үшiн төлемақы өндiрiп алуға өз мемлекеттiк органдарына рұқсат етуi мүмкiн. Берiлген ақпарат үшiн төлемақы өндiрiп алғысы келетiн мемлекеттiк органдар алым өндiрiп алуды көздейтiн немесе оларды төлеуден босататын мән-жайларды және мұндай алымды алдын ала төлеу жағдайында ақпарат берiлетiн жағдайларды көрсете отырып, алымдар өндiріп алынуы мүмкiн ставкалардың тарифтерiн өтiнiштер берушiлерге хабарлайды.

5-бап Экологиялық ақпарат жинау және тарату

1. Әрбiр Тарап:
а) мемлекеттiк органдардың өздерiнің функцияларына қатысы бар экологиялық ақпаратқа ие болуын және оны жаңғыртып отыруын;
b) жоспарланған және жүзеге асырылатын, қоршаған ортаға едәуiр ықпал ете алатын қызмет туралы ақпараттың мемлекеттiк органдарға тиiстi дәрежеде түсуiн қамтамасыз ету үшiн мiндеттi жүйелер құрылуын;
с) адам қызметiнiң нәтижесiнде және табиғи сипаттағы себептер бойынша адамның денсаулығына немесе қоршаған ортаға кез келген қатер төнген жағдайда осындай қатерге байланысты туындайтын залалдың зардаптарын болдырмау немесе жеңiлдету үшiн жұртшылықтың шаралар қолдануына мүмкiндiк беретiн, мемлекеттiк органның қолында бар барлық ақпарат әлеуеттi қатер төнген қоғам мүшелерiнің арасында дереу және кідірiссiз таралуын қамтамасыз етедi.
2. Әрбiр Тарап ұлттық заңдар шеңберiнде мемлекеттiк органдардың жұртшылыққа ақпарат беру рәсiмдерi түсiнiктi болуын және экологиялық ақпарат оңай жолмен алынуын, оның iшiнде:
а) тиiстi мемлекеттiк органдардың иелiгiндегi экологиялық ақпараттың түрi және қамтылуы туралы және мұндай ақпарат берудің мүмкiндiгiн айқындайтын негiзгi шарттар және оған қол жеткiзу туралы, оны алудың процесi туралы жұртшылыққа жеткiлiктi ақпарат берiлуiн;
b) мұндай практикалық шаралардың ұйымдастырылуы мен жүзеге асырылуын;
i) тiзiмдердi, тiзiлiмдердi немесе мұрағаттарды жұртшылықтың алуын қамтамасыз етудi;
ii) осы Конвенцияға сәйкес ақпарат алуда жұртшылыққа қолдау жасаудағы лауазымды адамдардың мiндеттерiн белгілеудi; және
с) жоғарыдағы b) i) тармақшасына сәйкес тiзiмдердегi, тiзiлiмдердегi немесе мұрағаттардағы бар экологиялық ақпаратты тегiн берудi қамтамасыз етедi.
3. Әрбiр Тарап байланыстың көпшiлiкке арналған тораптары арқылы жұртшылықтың алуына жеңiл электронды деректер базаларындағы экологиялық ақпарат көлемiнiң бiртiндеп ұлғайтылуын қамтамасыз етедi. Мұндай нысанда алынатын ақпарат мыналарды қамтуға тиiс:
а) төменде 4-тармақта аталған қоршаған ортаның жай-күйi туралы баяндамалар;
b) қоршаған орта немесе бұған қатысы бар мәселелер жөнiндегi заң актiлерiнің мәтiндерi;
с) тиiстi жағдайларда, саясат мәселелерi жөнiндегi құжаттар, қоршаған ортаны қорғау саласындағы немесе оған қатысты жоспарлар мен бағдарламалар, сондай-ақ табиғат қорғау келiсiмдерi; және
d) мұндай ақпарат электронды нысанда болған жағдайда, мұндай нысандағы аталған ақпараттың болуы осы Конвенцияны жүзеге асыру жөнiнде ұлттық заңдардың қолданылуын жеңiлдететiн басқа ақпарат.
4. Әрбiр Тарап үш немесе төрт жылдан аспайтын жүйелi аралықтарда, қоршаған ортаның сапасы туралы ақпаратты және қоршаған ортаға жүктеме туралы ақпаратты қоса алғанда, қоршаған ортаның жай-күйi туралы ұлттық баяндаманы жариялап, таратады.
5. Әрбiр Тарап өз заңдары шегiнде тарату мақсаттарында мынадай шаралар қолданады, атап айтқанда:
а) заң актiлерi мен стратегия ретiндегi директивалық құжаттар, саясат мәселелерi жөнiндегi құжаттар, қоршаған орта саласындағы iс-әрекеттердің бағдарламалары мен жоспарлары және мемлекеттiк басқарудың түрлi деңгейлерiнде әзiрленген оларды жүзеге асырудың барысы туралы баяндамалар;
b) қоршаған ортаға қатысты мәселелер жөнiндегi халықаралық шарттар, конвенциялар мен келiсiмдер; және
с) тиiстi жағдайларда қоршаған ортаға қатысты мәселелер жөнiндегi басқа маңызды құжаттар.
6. Әрбiр Тарап қызметi қоршаған ортаға елеулi ықпал жасайтын операторларды көтермелеп отырады, олардың қызметi мен өнiмдерiнiң қоршаған ортаға әсерi туралы жұртшылыққа үнемi хабарлайды, мұны, тиiстi жағдайларда ерiктi түрде экотаңбалау жүйелерiн және экологиялық сараптаманы пайдалану шеңберiнде немесе басқа құралдардың көмегiмен жасайды.
7. Әрбiр Тарап:
а) экологиялық саясат мәселелерi бойынша мейлiнше елеулi ұсыныстар әзiрлеу үшiн өзi орынды және маңызды деп есептейтiн iс жүзiндегi ақпаратты және оған жасалған талдауды жариялайды;
b) осы Конвенцияның қолданылу аясына кiретiн мәселелер бойынша жұртшылықпен өз байланыстары туралы қолдағы түсiндiрме материалды жариялайды немесе оны басқаша түрде алуды қамтамасыз етедi; және
с) мемлекеттiк органдардың барлық деңгейлерде мемлекеттiк функцияларды орындауы туралы немесе қоршаған ортаға қатысы бар халыққа қызметтер көрсету туралы ақпаратты тиiстi нысанда бередi.
8. Әрбiр Тарап қоршаған ортаны қорғаудың мүдделерiн ескере отырып, тұтынушыларға негіздi талдау жасауға мүмкiндiк беру үшiн өнiмдер туралы жеткiлiктi ақпараттың жұртшылыққа берiлуiн қамтамасыз ету мақсатында тетiктер әзiрлейдi.
9. Әрбiр Тарап есеп берудің стандартталған жүйесiн пайдалану арқылы жасалған, құрылымға келтiрiлген, компьютерлендiрiлген және жұртшылық үшiн алуға жеңiл деректер базасын пайдалана отырып кадастрлардың немесе ластану регистрлерінің келiсілген жалпыұлттық жүйесiн, халықаралық деңгейде жүзеге асырылатын процестердi тиiстi дәрежеде ескере отырып, бiртiндеп қанат жаю жөнiнде шаралар қолданады. Мұндай жүйе қызмет түрлерiнің нақты шеңберiн, заттар мен өнiмдердің белгiлi бiр қатарын жүзеге асыру кезiнде, оның iшiнде қоршаған ортаның түрлi салаларындағы, сондай-ақ өнеркәсiп объектiлерi шеңберiнде немесе олардан тысқары өңдеу мен қалдық тастау учаскелерiндегi суды, энергия мен ресурстарды пайдалану кезiндегі түсулер, бөлу және ауыстыру туралы деректердi қамтуы мүмкiн.
10. Осы бапта ештеңе де 4-баптың 3 және 4-тармақтарының ережелерiне сәйкес белгiлi бiр экологиялық ақпаратты ашудан бас тарту Тараптардың құқығына нұқсан келтiре алмайды.

6-бап Қызметтің нақты түрлері бойынша
шешімдер қабылдауға жұртшылықтың
қатысуы

1. Әрбiр Тарап:
а) І Қосымшада аталған қызметтiң жоспарланған түрлерiн шешудiң орындылығы туралы мәселе бойынша шешiмдерге қатысты осы баптың ережелерiн қолданады;
b) өзiнің ұлттық заңдарына сәйкес, сондай-ақ І қосымшада аталмаған, қоршаған ортаға едәуiр ықпал жасай алатын қызметтің ұсынылған түрлерi бойынша шешiмдерге осы баптың ережелерiн қолданады. Осы мақсатта Тараптар қызметтің мұндай түрi осы ережелермен қамтылатынын айқындайды; және
с) егер бұл ұлттық заңдарда көзделетiн болса, егер бұл Тарап мұндай қолдану бұл мақсаттарға терiс әсер етедi деп есептесе, ұлттық қорғаныс мақсаттарына қызмет ететiн жоспарланған қызметке осы баптың ережесiн қолданбауға әрбiр нақты жағдайда шешiм қабылдай алады.
2. Мүдделi жұртшылық мән-жайларға байланысты не көпшiлiкке хабарлау арқылы, не қоршаған ортаға қатысты мәселелердi қабылдау рәсiмiнiң ең бастапқы кезеңiнде, оның iшiнде мынау туралы барабар, уақытылы және тиiмдi түрде хабардар етiледi:
а) қызметтің жоспарланған түрi және шешiм қабылданатын мәселе бойынша өтiнiм;
b) ықтимал шешiмдердің сипаты немесе шешiмнің жобасы;
с) шешiм қабылдауға жауапты мемлекеттiк орган;
d) мұндай ақпарат қалайша және қашан берiлуi мүмкiн екенiн қоса алғанда, қаралатын рәсiм;
i) рәсiмдi жүзеге асырудың басталуы туралы;
ii) жұртшылықтың қатысуы үшiн жасалатын мүмкіндiктер туралы;
ііі) кез келген жоспарланған көпшiлiк тыңдаудың уақыты мен орыны туралы;
iv) тиiстi ақпарат алуға болатын мемлекеттiк органның бар екенi туралы және жұртшылықтың қарауы үшiн тиiстi ақпарат қайда берiлгенi туралы;
v) тиiстi мемлекеттiк органның немесе ескертпелер немесе мәселелер берiлуi мүмкiн кез келген басқа ресми органның бар екенi туралы және ескертпелердi немесе мәселелердi беру мерзiмдерi туралы; және
vi) қызметтің жоспарланған түрiне қатысты қандай экологиялық ақпарат қолда бар екенi туралы; және
е) қоршаған ортаға ықпал етудi бағалаудың ұлттық және аралық шекаралық рәсiмiмен қызметтің осы түрiн қамту.
3. Жұртшылықтың қатысу рәсiмдерi түрлi кезеңдердi жүзеге асырудың ақылға сыйымды мерзiмiн қамтиды, олар жоғарыдағы 2-тармаққа сәйкес және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешiмдер қабылдау процесiне жұртшылықтың қатысуын әзiрлеу мен оның тиiмдi қатысуы үшiн жеткiлiктi уақытты қамтамасыз етедi.
4. Әрбiр Тарап түрлi нұсқаларды қарау үшiн барлық мүмкiндiктер ашық болатын және жұртшылықтың тиiмдi қатысуын қамтамасыз ету мүмкiн болатын ең бастапқы кезеңде жұртшылықтың қатысуын қамтамасыз етедi.
5. Әрбiр Тарап, қажеттi жағдайларда, жұртшылықтың мүдделi топтарын анықтауға рұқсат алу нысанына өтiнiм берер алдында әлеуеттi өтiнiш берушiлердi көтермелеп отырғаны, талқылау өткiзгенi және өздерiнiң өтiнiмдерiнің мақсаттарына қатысты ақпарат бергенi жөн.
6. Әрбiр Тарап құзыреттi мемлекеттiк органдардан жұртшылықтың мүдделi топтарына олардан сұрау алынуы бойынша ұлттық заңдарға сәйкес бұл талап етiлетiн жерде осы бапта аталған шешiмдердi қабылдау процесiне қатысты және жұртшылықтың қатысу рәсiмiн жүзеге асыру кезiнде иелiгiнде болған барлық ақпаратты тегiн алуды, Тараптардың құқықтарына залал келтiрмей оны түсу бойынша зерделеу мақсатында 4-баптың 3 және 4-тармақтарына сәйкес белгiлi бiр ақпаратты ашудан бас тартуды талап етедi. Тиiстi ақпарат ең болмағанда 4-баптың ережелерiне залал келтiрмей мыналарды:
а) өнеркәсiп объектiсiнің сипатын, болжанған қалдықтар мен тастандыларды бағалауды қоса алғанда, ұсынылған қызметтің физикалық және техникалық сипаттамаларын;
b) қоршаған ортаға жоспарланған қызметтің едәуiр ықпалының сипаттамасын;
с) шығарып тасталған қалдықтарды қоса алғанда, ықпал етудi болдырмау және/немесе азайту үшiн көзделген шаралардың сипаттамасын;
d) жоғарыда аталғанның техникалық емес қорытындысы;
е) өтiнiм берушi қарастырған негiзгi альтернативтердің жоспары; және
f) мүдделi жұртшылыққа жоғарыдағы 2-тармаққа сәйкес ақпарат берiлетiн кезде ұлттық заңдарға сәйкес мемлекеттiк органға жiберiлген негiзгi баяндамалар мен ұсыныстарды қамтуға тиiс.
7. Жұртшылықтың қатысу рәсiмдерi жазбаша түрде немесе, қажеттi жағдайларда, мәселенi көпшiлiк алдында тыңдау немесе қарау барысында өтiнiм берушiнің қатысуымен кез келген ескертпелердi, ақпаратты, талдауды немесе өзi жоспарланған қызметке қатысы бар деп есептейтiн пiкiрлердi беруге мүмкiндiк бередi.
8. Әрбiр Тарап қабылданған шешiмде жұртшылықтың қатысу нәтижелерi тиiстi дәрежеде көрсетiлуiн қамтамасыз етедi.
9. Әрбiр Тарап мемлекеттiк орган шешiм қабылдағаннан кейiн жұртшылық тиiстi рәсiмдерге сәйкес бұл шешiм туралы дереу хабардар етiлуiн қамтамасыз етедi.
10. Әрбiр Тарап, сондай-ақ бұл орынды болған жағдайларда осы баптың 2-9-баптарының ережелерi уt mutatis mutandis қолданылуын қамтамасыз етедi.
11. Әрбiр Тарап өз ұлттық заңдары шеңберiнде қоршаған ортаға генетикалық өзгерген организмдердi әдейi босатуға шешiмдер беруге қатысты шешiмдерге осы баптың ережелерiн мүмкiн болған дәрежеде және тиiсiнше қолданады.

7-бап Жоспарларға, бағдарламаларға қатысты мәселелерді
шешуге және қоршаған ортамен байланысты
саясатқа жұртшылықтың қатысуы

Әрбiр тарап жұртшылыққа қоршаған ортамен байланысты жоспарлар мен бағдарламаларды әзiрлеу процесiне ашық та әдiл құрылым шеңберінде жұртшылықтың қатысуына қатысты тиiстi практикалық және/немесе басқа да ережелердi көздейдi. Осы құрылым шеңберiнде 6-баптың 3, 4 және 8-тармақтары қолданылады. Тиiстi мемлекеттiк орган осы Конвенцияның мақсаттарын ескере отырып осы процеске қатысуы мүмкiн жұртшылықтың шеңберiн айқындайды. Әрбiр Тарап мүмкiндiгiнше қоршаған ортамен байланысты саясатты әзiрлеуге қатысу үшiн жұртшылықтың мүмкiндiгiн қамтамасыз етуге күш жұмсайды.

8-бап Тікелей атқарушылық күші бар нормативтік ережелерді және/немесе көпшілік қабылдаған заңдық міндетті нормативтік актілерді әзірлеуге жұртшылықтың қатысуы

Әрбiр Тарап таңдау үшiн мүмкiндiк ашық қалып отырған тиiстi кезеңде мемлекеттiк органдардың тiкелей атқарушылық күшi бар нормативтiк ережелердi және қоршаған ортаға елеулi ықпал жасай алатын көпшiлiк жұрт қабылдаған басқа да заңдық мiндеттi ережелердi әзiрлеуiне жұртшылықтың тиiмдi қатысуына күш жұмсайды. Осы мақсатта мынадай шаралар қолданылады:
а) тиiмдi қатысуды қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi мерзiм белгiленедi;
b) ережелер жобалары жарияланады және жұртшылыққа өзгеше ретпен берiледi; және
с) жұртшылыққа өкілдi консультациялық органдар арқылы жасауға мүмкiндiк берiледi.
Жұртшылықтың қатысу нәтижелерi ықтимал дәрежеде ескерiледi.

9-бап Сот әділдігіне қол жеткізу

1. Әрбiр Тарап өзiнің ұлттық заңдары шеңберiнде 4-бапқа сәйкес берiлген ақпарат алу туралы өзiнің өтiнiшi iшiнара немесе толық қаралмады, заңсыз қайтарылды, лайықты дәрежеде қайтарылымды немесе қандай да бiр өзгеше тұрғыда өзiнiң өтiнiшiне арналған баптың ережелерiне сәйкес келмейтiндей көрiнедi деп есептейтiн кез келген адам сотта немесе заңға сәйкес құрылған басқа да тәуелсiз және әдiл органда қабылданған шешiмнiң қаралу рәсiмiне қол жеткiзуiн қамтамасыз етедi.
Мұндай шешiмдi сотта қарау көзделген жағдайларда, Тараптар мемлекеттiк органның қайта қарауы немесе сот болып табылмайтын тәуелсiз және әдiл органның қарауы үшiн барынша аз ақы төлеудi талап ететiн, заңмен белгiленген жылдам рәсiмге мұндай адамның қол жеткiзуiн қамтамасыз етедi.
Осы тармаққа сәйкес қабылданған түпкiлiктi шешiмдер тиiстi ақпаратты иеленген мемлекеттiк орган үшiн мiндеттi сипатта болады. Себептер, тiптi болмағанда, осы тармаққа сәйкес ақпарат беру туралы өтiнiш қабылданбайтын жағдайларда жазбаша түрде көрсетiледi.
2. Әрбiр Тарап өз заңдары шеңберiнде:
а) жеткiлiктi, немесе баламалы нұсқа ретiнде мүдделiлiк танытатын;
b) тиiстi Тараптың әкiмшiлiк iс жүргiзу нормаларында көрсетiлген өздерiнiң қандай да бiр құқықтары бұзылды деп есептейтiн жұртшылықтың тиiстi өкiлдерi 6-баптың ережелерiн, мұның өзi көзделетiн және төмендегi 3-тармаққа нұқсан келтiрмей, осы Конвенцияның басқа да тиiстi ережелерiн сақтай отырып, құқықтық және iс жүргiзу тұрғысынан кез келген шешiмнiң заңдылығына дау айту мақсатында қабылданған шешiмдердің сотта және/немесе заңға сәйкес құрылған басқа да тәуелсiз және әдiл органда қаралу рәсiмiне қол жеткiзуiн қамтамасыз етедi.
Жеткiлiктi мүдделiлiктің болуы және қайсы бiр құқықтың бұзылуы ұлттық заңдардың ережелерi негiзiнде және осы Конвенция шеңберiнде мүдделi жұртшылықтың сот әдiлдiгiне кеңiнен қолын жеткiзу мақсатына сәйкес айқындалады. Осыған байланысты жоғарыдағы а) тармақшасының мақсаттары үшiн 2-баптың 5-тармағында аталған талаптарға жауап беретiн кез келген үкiметтiк емес ұйымның мүдделiлігi жеткiлiктi. Жоғарыдағы b) тармақшасының мақсаттары үшiн мұндай ұйымның өз құқықтарының бұзылуы туралы мәлiмдеуге құқығы бар.
Осы 2-тармақтың ережелерi әкiмшiлiк органда алдын ала қарау рәсiмдерiн пайдалану мүмкiндiгiн жоққа шығармайды және ұлттық заңдарда мұндай талап көзделген жағдайларда қараудың сот рәсiмдерiне жүгiнгенге дейiн қараудың әкiмшiлік рәсімдерiн сарқа пайдалану туралы талаптарды қозғамайды.
3. Жоғарыдағы 1 және 2-тармақтарда аталған қарау рәсiмдерiмен қатар және оларға нұқсан келтiрмей, әрбiр Тарап, өзiнің заңдарында, егер олар бар болса, көзделген өлшемдерге сай келетiн жұртшылық өкiлдерi жеке адамдар мен мемлекеттiк органдардың қоршаған ортаға қатысты ұлттық заңдардың ережелерiн бұзатын әрекеттерiне дау айту үшiн әкiмшiлiк немесе сот рәсiмдерiне қол жеткiзуiн қамтамасыз етедi.
4. Рәсiмнiң 1-тармағымен қатар және оған нұқсан келтiрмеу, жоғарыдағы 1, 2 және 3-тармақтарда аталғандар, сот тыйым салуы түрiнде құқықтық қорғау құралдарының қажеттігін, әділ, алалаусыз, дер кезiнде болуды және қол жетпейтiн жоғары шығындармен байланыссыз болуды қоса алғанда, құқық қорғаудың барабар және тиiмдi құралдарын қамтамасыз етуге тиiс. Осы бапқа сәйкес қабылданатын шешiмдер жазбаша түрде шығарылады немесе хаттама жасалады. Жұртшылық соттардың және мүмкiн болған жағдайларда басқа да органдардың шешiмдерiне қол жеткiзедi.
5. Осы бап ережелерiнің тиiмдiлiгiн арттыру үшiн әрбiр Тарап жұртшылыққа шешiмдердi қараудың әкiмшiлiк және сот рәсiмдерiне қол жеткiзу туралы ақпарат берiлуiн қамтамасыз етедi және сот әдiлдігiне қол жеткiзудiң қаржылық немесе өзге де кедергілерiн жою немесе азайту үшiн көмек көрсетудің тиiстi тетiктерiн құру туралы мәселе қарайды.

10-бап Тараптардың кеңесі

1. Тараптардың бiрiншi кеңесi осы Конвенция күшiне енген күннен бастап бiр жылдан кешiктiрiлмей шақырылады. Егер Тараптар өзге шешiм қабылдамаса немесе Тараптардың кез келген бiреуiнің жазбаша өтiнiшi бойынша Еуропа экономикалық комиссиясы Атқарушы хатшысының осы өтiнiшi туралы барлық Тараптар хабардар етiлген күннен бастап алты ай iшiнде оны Тараптардың кемiнде үштен бiрi қолданған жағдайда, Тараптардың одан кейiнгi кезектi кеңестерi, ең болмағанда, әрбiр екi жыл сайын өткiзiледi.
2. Тараптар өз кеңестерiнде Тараптардан үнемi түсiп отыратын ақпарат негiзiнде осы Конвенцияның орындалу барысын тұрақты бақылайды және осы мақсатта:
а) ақпаратқа қол жеткiзуге, шешiмдер қабылдау процесiне жұртшылықтың қатысуына және қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша сот әдiлдiгiне қол жеткiзуге оларды одан әрi жетiлдiру мақсатымен саясатқа, құқықтық және әдiснамалық көзқарастарға шалуды жүзеге асырады;
b) осы Конвенцияның мақсаттарына қатысты, бiр және одан да көп Тарап қатысушылары болып табылатын екiжақты және көпжақты келiсiмдердi немесе басқа да уағдаласушылықтарды жасасу және орындау саласында иеленген тәжiрибеге қатысты ақпарат алмасады;
с) осы Конвенцияның мақсаттарына жетуге қатысы бар барлық аспектiлердi қарау үшiн қажет болған жағдайда Еуропа экономикалық комиссиясының тиiстi органдарының, сондай-ақ басқа құзыреттi халықаралық органдар мен арнаулы комитеттердің көрсететiн қызметтерiне иек артады;
d) қажет болған жағдайда кез келген көмекшi органдарды құрады;
е) тиiстi жағдайларда осы Конвенцияға хаттамалар әзiрлейдi;
f) 14-баптың ережелерiне сәйкес осы Конвенцияға түзету енгiзу туралы ұсыныстарды қарап, бекiтедi;
g) осы Конвенцияның мақсаттарына жету үшiн талап етiлетiн кез келген қосымша шараларды қарайды және қолданады;
h) өзiнің бiрiншi кеңесiнде өз кеңестерiнiң және көмекшi органдар кеңестерiнің ережелерiн қарайды және бiр ауыздан қабылдайды;
i) өзiнiң бiрiншi кеңесiнде 5-баптың 9-тармағының ережелерiн iске асырудың өздерi жинақтаған тәжiрибесiн қарайды және халықаралық деңгейде өтiп жатқан процестер мен өзгерiстердi ескере отырып, қоршаған ортаға лас заттардың түсуiне қатысты тиiстi құжатты және осы Конвенцияның қосымшасына енгiзiлуi мүмкiн ауыстыру регистрлерi мен кадастрларын әзiрлеудi қоса алғанда, жүйенi одан әрi дамыту мақсатында қандай қадамдар жасау қажеттiгi туралы мәселенi шешедi.
3. Тараптар кеңесi, қажет болған жағдайда, бiр ауыздылық негiзінде қаржы жағдайларын анықтау туралы мәселе қарауы мүмкiн.
4. Бiрiккен Ұлттар Ұйымы, оның мамандандырылған мекемелерi мен Атом энергиясы бойынша агенттiк, сондай-ақ 17-бапқа сәйкес осы Конвенцияға қол қоюға құқығы бар, бiрақ осы Конвенцияның Тарабы болып табылмайтын кез келген мемлекет немесе экономикалық ықпалдасудың аймақтық ұйымы және осы Конвенция жататын салаларда құзыретке ие кез келген үкiметаралық ұйым байқаушылар ретiнде Тараптардың кеңестерiне қатысу құқығы бар.
5. Осы Конвенция жататын салаларда құзыретке ие және Тараптар кеңесiне өзiнің қатысқысы келетiнi туралы Еуропа экономикалық комиссиясының Атқарушы хатшысына хабарлаған кез келген үкiметтiк емес ұйымның, егер кеңеске қатысушы Тараптардың, егер болмағанда, үштен бiрi бұған қарсылық бiлдiрмесе ғана байқаушы ретiнде мұндай қатысуға құқығы бар.
6. Жоғарыдағы 4 және 5-тармақтардың мақсаты үшiн жоғарыдағы 2
h) тармағында аталған рәсiмнiң ережелерi жол беру рәсiмiне қатысты практикалық тетiктердi және басқа да тиiстi жағдайларды көздейдi.

11-бап Дауыс беру құқығы

1. Төмендегi 2-тармақта көзделген жағдайларды қоспағанда, осыКонвенцияның әрбiр Тарабы бiр дауысқа ие болады.
2. Экономикалық ықпалдасудың аймақтық ұйымдары осы КонвенцияныңТараптары болып табылатын мүше мемлекеттердің санына тең дауыстар санына ие бола отырып, өз құзыретiне кiретiн мәселелер бойынша өз құқығын жүзеге асырады. Егер мүше мемлекеттер өз дауыс құқығын жүзеге асырса және керiсiнше жасаса, мұндай ұйымдар өзiнiң дауыс құқығын жоғалтады.

12-бап Хатшылық

Еуропа экономикалық комиссиясының Атқарушы хатшысы мынадай қызметтер атқарады:
а) Тараптардың кеңестерiн шақырады және әзiрлейдi;
b) Тараптарға баламаларды және осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес алынған басқа да ақпаратты бередi; және
с) Тараптар белгiлеуi мүмкiн осындай өзге де қызметтердi жүзеге асырады.

13-бап Қосымша

Осы Конвенцияға қосымша оның ажырамас бөлiгiн құрайды.

14-бап Конвенцияға түзетулер

1. Кез келген Тарап осы Конвенцияға түзетулер ұсынуы мүмкiн.
2. Осы Конвенцияға ұсынылатын кез келген мәтiн Еуропа экономикалық комиссиясының Атқарушы хатшысына жазбаша түрде берiледi, ол оны осы түзетудi қабылдау ұсынылатын Тараптар кеңесi басталғанға дейiн кем дегенде тоқсан күн бұрын барлық Тараптарға жiбередi.
3. Тараптар осы Конвенцияға ұсынылған кез келген түзетудi қабылдауға қатысты бiр ауыздылық арқылы келiсiмге жету үшiн барлық күш-жiгерiн жұмсайды. Егер бiр ауыздылыққа жету үшiн барлық құралдар түгесiлсе, ал келiсiмге қол жетпесе, соңғы шара ретiнде түзету кеңесте болған және дауыс беруге қатысушы Тараптардың төрттен үш көпшiлiк даусымен қабылданады.
4. Депозитарийлер жоғарыдағы 3-тармаққа сәйкес қабылданған осы Конвенцияға түзету бекiту, мақұлдау немесе қабылдау үшiн Тараптардың бәрiнің назарына жеткiзiледi. Депозитариймен олардың бекiтiлгенi, орнықтырылғаны немесе қабылданғаны туралы кемiнде осы Тараптардың үштен бiрi хабарлама алғаннан кейiн тоқсаныншы күнi осы Конвенцияға түзетулер, қосымшаларға түзетулермен қатар, оларды бекiткен, мақұлдаған немесе қабылдаған Тараптар үшiн күшiне енедi. Одан әрi кез келген Тарап үшiн түзетулер осы Тарап үшiн бұл түзетулердi бекiту, мақұлдау және қабылдау үшiн құжатты тапсырғаннан кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енедi.
5. Осы Конвенцияға қатысты қосымшаға қандай да бiр түзетудi мақұлдай алмайтын кез келген Тарап түзету қабылданғаны туралы хабар алынған күннен кейiн он екi ай iшiнде бұл туралы Депозитарийге жазбаша хабарлайды. Кез келген Тарап өзiнiң бұрынғы түзетуiнен бас тартып түзетулердi кез келген уақытта қабылдай алады және қабылданғаны туралы құжат Депозитарийге сақтауға тапсырылғаннан кейiн мұндай қосымшаға осы түзетулер бұл Тарап үшiн күшiне енедi.
6. Жоғарыдағы 4-тармақта көзделген Депозитариймен хабар берiлген күннен кейiн он екi ай iшiнде жоғарыдағы 5-тармақтың ережелерiне сәйкес, Тараптар санының үштен бiрiнен аспайтын бөлiгi мұндай хабарлама бермеген жағдайда, қосымшаға түзету туралы Депозитарийге хабарлама бермеген Тараптар үшiн күшiне енедi.
7. Осы баптың мақсаттары үшiн "болатын және дауыс беруге қатысатын Тараптар" деп қатысатын және "жақтап" немесе "қарсы" дауыс беретiн Тараптар түсiнiледi.

15-бап Сақталуын қарау

Тараптардың кеңесi осы Конвенция ережелерiнің сақталуын қарау үшiн теке-тіреспеу, соттық емес және консультациялық сипаттағы факультативтiк шараларды бiр ауыздан белгiлейдi. Бұл шаралар жұртшылықтың тиiстi қатысуын қамтамасыз етедi және осы Конвенцияға қатысты мәселелер бойынша жұртшылық өкiлдерiнiң хабарламаларын қарау мүмкiндiгiн қамтуы мүмкiн.

16-бап Дауларды реттеу

1. Осы Конвенцияны түсiндiруге немесе қолдануға қатысты екi немесе одан да көп Тараптардың арасында даулар туындаған жағдайда олар шешiмдi келiссөздер немесе дауға қатысушы Тараптар үшiн қабылдауға болатын дауларды реттеудiң кез келген басқа әдiсiмен iздестiруге ұмтылады.
2. Осы Конвенцияға қол қою, оны бекiту, қабылдау, мақұлдау кезiнде немесе оған қосылу кезiнде немесе бұдан кейiн кез келген кезде Тарап жоғарыдағы 1-тармақтың ережелерiне сәйкес шешiлмеген дауларға қатысты Депозитарийге жазбаша өтiнiш жiберуi мүмкiн, кез келгенiне қатысты мiндеттi болып табылатын дауды реттеудің келесi құралдарынан ол бiреуiн немесе екеуiн мойындайды.
Өзiне мынадай мiндеттемелер алатын Тараптар:
а) Халықаралық Сотқа беру;
b) II қосымшада белгiленген рәсiмге төрелiк.
3. Егер дау тараптары жоғарыдағы 2-тармақта аталған дауды реттеудің екi құралын қабылдаса, егер тек тараптар өзге туралы уағдаласпаса, дау тек Халықаралық Сотқа ғана берiлуi мүмкiн.

17-бап Қол қою

Осы Конвенция 1998 жылғы 25 маусымда Орхуста (Дания), ал содан соң 1998 жылғы 21 желтоқсанға дейiн Еуропа экономикалық комиссиясына мүше мемлекеттердің, 1947 жылғы 28 наурыздағы Экономикалық және Әлеуметтiк Кеңестiң 36 (IV) қарарының 8 және 11-тармақтарына сәйкес Еуропа экономикалық комиссиясының жанындағы консультациялық мәртебесi бар мемлекеттердiң, осы мәселелерге қатысты шарттар жасасу өкiлеттiгiн қоса алғанда, осы Конвенциямен реттелетiн мәселелерге қатысты өздерiнің мүше мемлекеттерi өкiлеттiгiн берген Еуропа экономикалық комиссиясының егемендi мүше мемлекеттерi құрған экономикалық интеграцияның аймақтық ұйымдары қол қоюы үшiн ашық.

18-бап Депозитарий

Осы Конвенцияның Депозитарийi ретiнде Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы әрекет етедi.

19-бап Бекіту, қабылдау, мақұлдау және бірігу

1. Осы Конвенцияны оған қол қойған мемлекеттер және экономикалық интеграцияның аймақтық ұйымдары бекiтуге, қабылдауға немесе мақұлдауға тиiс.
2. Осы Конвенция мемлекеттер және 1998 жылғы 22 желтоқсандағы 17-бапта көрсетiлген экономикалық интеграцияның аймақтық ұйымдары үшiн ашық.
3. Жоғарыдағы 2-тармақта көрсетiлмеген, Бiрiккен Ұлттар Ұйымының мүше мемлекетi болып табылатын кез келген басқа мемлекет Тараптар Кеңесiнің келiсiмiмен Конвенцияға қосылуы мүмкін.
4. Бекiту, қабылдау, мақұлдау немесе қосылу туралы өз құжаттарында 17-бапта аталған экономикалық интеграцияның аймақтық ұйымдары осы Конвенциямен реттелетiн мәселелерде өз құзыретiнің шектерi туралы мәлiмдейдi.

20-бап Күшіне енгізу

1. Осы Конвенция бекiту, қабылдау, мақұлдау немесе қосылу туралы он алтыншы құжат сақтауға тапсырылғаннан кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енедi.
2. Жоғарыдағы 1-тармақтың мақсаты үшiн экономикалық интеграцияның қандай да бiр аймақтық ұйымына сақтауға тапсырылған кез келген құжат мұндай ұйымның мүше мемлекеттерiне сақтауға тапсырылған құжаттарға толықтыру ретiнде қарастырылмайды.
3. 17-бапта аталған және осы Конвенцияны бекiтетiн, қабылдайтын немесе мақұлдайтын немесе оған қосылатын әрбiр мемлекет немесе ұйым үшiн бекiту, қабылдау, мақұлдау немесе қосылу туралы он алтыншы құжат сақтауға тапсырылғаннан кейiн осы Конвенция бекiту, қабылдау, мақұлдау немесе қосылу туралы құжатты мұндай мемлекет немесе ұйым сақтауға тапсырғаннан кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енедi.

21-бап Конвенциядан шығу

Қандай да бiр Тарапқа қатысты осы Конвенция күшiне енген күннен бастап үш жыл өткенше кез келген уақытта бұл Тарап Депозитарийге жазбаша хабарлама жiберу арқылы Конвенциядан шыға алады. Мұндай кез келген шығу Депозитарий ол туралы хабарлама алған күннен кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енедi.

22-бап Түпнұсқа мәтіндер

Осы Конвенцияның түпнұсқасы, түпнұсқа мәтiндер болып табылатын ағылшын, орыс және француз мәтiндерi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырылады.
ОСЫНЫ КУӘЛАНДЫРЫП осыған уәкiлеттi адамдар осы Конвенцияға қол қойды.
Бiр мың тоғыз жүз тоқсан сегiзiншi жылғы жиырма бесiншi маусымда Орхуста (Дания) ЖАСАЛДЫ.

I-қосымша

6-баптың 1 а) тармағында аталған
қызмет түрлерінің тізбесі

1. Энергетика:
- мұнай өңдеушi және газ өңдеушi зауыттар;
- газдандыруға және көмiрдi сұйылтуға арналған қондырғылар;
- жылу электр станциялары және жағу үшiн 50 мегаватт (МВт) немесе одан да көп жылу қуаты әкелiнген басқа да қондырғылар;
- кокос пештерi;
- мұнай электр станцияларын немесе 1-реакторларды бөлшектеудi немесе пайдаланудан шығаруды қоса алғанда (барынша қуатты тұрақты жылу жүктемесiнің 1 кВт-нан аспайтын бөлiнетiн және өндiрiлетiн материалдарды өндiру мен консервациялауға арналған зерттеу қондырғыларын қоспағанда) атом электр станциялары және атомды реакторы бар басқа да қондырғылар;
- сәулеленген ядролық отынды ұқсатуға арналған қондырғылар;
- мынаған арналған қондырғылар:
- ядролық отынды өндiру мен байытуға арналған;
- сәулеленген ядролық отынды немесе жоғары радиоактивтiк қалдықтарды өңдеуге арналған;
- сәулеленген ядролық отынды түпкiліктi ажыратуға арналған;
- өндiрiстiк объектi аумағынан тысқары басқа орындардағы сәулеленген ядролық отынды немесе радиоактивтi қалдықтарды тек сақтауға арналған (10 жылдан астам уақытқа жоспарланған).
2. Металдар өндiру және өңдеу:
- металл рудаларын (сульфиттi руданы қоса алғанда) күйдiруге немесе агломерациялауға арналған қондырғылар;
- сағатына 2,5 тоннадан асатын өнiмдiлiктегi үздiксiз ағызуды қоса алғанда, шойынды немесе болатты қайта балқытуға (бiрiншi немесе екiншi балқыту) арналған қондырғылар;
- қара металдарды өңдеуге арналған қондырғылар:
i) сағатына 20 т шикi болаттан асатын қуаты бар ыстық прокаттау стандары;
ii) балғаға 50 кДж-ден асатын, тұтынылатын жылу қуаты 20 МВт-тан асатын ұста балғалары;
ііі) сағатына 2 тоннадан асатын шикi болатты бере отырып қорғаныш шашыратқы металл жамылғыларын жағу;
- өндiрiстiк қуаты күнiне 20 тоннадан асатын қара металлдар құю;
- мыналарға арналған қондырғылар:
i) рудадан қышқылдандырылмаған металдарды, металлургиялық, химиялық немесе электролиттiк процестер арқылы концентраттарды немесе қайталама шикiзат материалдарын өндiру;
іі) қорғасын мен кадмий үшiн күнiне 4 тоннадан немесе басқа барлық металдар үшiн 20 тоннадан асатын балқыту қуаты бар, легирленгенiн қоса алғанда, түстi металдардың, оның iшiнде рекуперирленген өнiмдердің (рафинирленген, құю өндiрiсi және т.б.) қорытпалары;
- электролиттiк немесе химиялық процестердi пайдалана отырып металдарды және пластикалық материктердi беткi өңдеуге арналған қондырғылар, бұл кезде өңдеу үшiн пайдаланылатын күбiлердiң көлемi 30 текше м-ге артады.
3. Минерал шикiзатын ұқсату жөнiндегi өнеркәсiп:
- күнiне 500 т-дан асатын өндiрiстiк қуаты бар айналмалы күйдiру пештерiнде цемент клинкерiн, немесе күнiне 50 т-дан асатын өндiрiстiк қуаты бар айналмалы күйдiру пештерiнде, немесе күнiне 50 т-дан асатын өндiрiстiк қуаты бар басқа да пештерде әк өндiруге арналған қондырғылар;
- асбест өндiруге немесе құрамында асбест бар өнiмдердi әзiрлеуге арналған қондырғылар;
- әйнек талшығын қоса алғанда, күнiне 20 т-дан асатын балқытқыш қуаты бар әйнек өндiрiсiне арналған қондырғылар;
- күнiне 20 т-дан асатын балқытқыш қуаты бар, минералдық талшықтар өндiрiсiн қоса алғанда, минералды заттар ерiтуге арналған қондырғылар;
- күйдiру арқылы керамикалық өнiмдердi, атап айтқанда шатыр қыштарын, кiрпiш, отқа төзiмдi кiрпiш, керамикалық плиткалар, тас керамикалар немесе фарфор бұйымдар өндiруге арналған, күйдiру пештерiнiң қуаты 4 текше метрден асатын және күйдiру пештерiндегi садкидiң тығыздығы 300 кг/текше метрден асатын қондырғылар.
4. Химия өнеркәсiбi: осы тармақта аталған қызмет санаттарының мәнi шегiндегi өндiрiс а) - g) тармақшаларында аталған заттарды немесе заттар топтарын химиялық өңдеу көмегiмен өнеркәсiптiк көлемдерде өндiрудi бiлдiредi:
а) мынадай негiзгі органикалық химиялық заттарды өндiруге арналған химиялық қондырғылар;
I) қарапайым көмiрсутектер (линиялық немесе циклдiк, қаныққан немесе қанықпаған, алифаттық немесе ароматтық);
II) спирттер, альдегидтер, кетондар, карбонды қышқылдар, күрделi эфирлер, ацетаттар, қарапайым эфирлер, тотықтар, эпоксидтi смолалар секiлдi құрамында қышқыл бар көмiрсутектер;
III) күкiрттi көмiрсутектер;
IV) аминдер, амидтер, азоттың қосылысы секiлдi азотты көмiрсутектер;
V) құрамында фосфор бар көмiрсутектер;
VI) галогенизделген көмiрсутектер;
VII) органометалдық қосылыстар;
VIII) негiзгi пластикалық материалдар (полимерлер, синтетикалықталшықтар және целлюлоза базасындағы талшықтар);
IX) синтетикалық каучук;
X) бояулар мен пигменттер;
XI) беткi-активтi заттар;
b) мына секiлдi негiзгi бейорганикалық заттарды өндiруге арналған химиялық қондырғылар:
I) аммиак, хлор немесе хлорлы сутек, фтор немесе фторлы сутек, көмiртек оксидтерi, күкiрт қосылыстары, азот оксидтерi, сутек, күкiрт диоксидi, көмiртек хлорокисi секiлдi газдар;
II) хромды қышқыл, азот қышқылы, хлорлы-сутектi қышқыл, күкiрт қышқылы, олеум, күкiрттi қышқыл секiлдi қышқылдар;
III) аммоний гидрокисi, калий гидрокисi, натрий гидрокисi секiлдi сiлтiлер;
IV) хлорлы аммоний, хлорлықышқыл калий, көмiрқышқыл калий, көмiрқышқыл натрий, перборат, азотқышқыл күмiс секiлдi тұздар;
V) металл еместер, металдардың оксидтерi немесе кальций карбидi, кремний, кремний карбидi секiлдi басқа да бейорганикалық қосылыстар;
с) фосфор, азот немесе калий минералды тыңайтқыштарын (қарапайым немесе күрделi тыңайтқыштарды) өндiруге арналған химиялық қондырғылар;
d) өсiмдiк шаруашылығы және биоцидтер үшiн негiзгi өнiмдердi өндiруге арналған химиялық қондырғылар;
е) негiзгi фармацевтикалық өнiмдердi өндiру үшiн химиялық немесе биологиялық процестер қолданылатын қондырғылар;
f) жарылғыш заттарды өндiруге арналған химиялық қондырғылар;
g) белок жем қоспаларын, ферменттер және басқа белоктық заттар өндiру үшiн химиялық немесе биологиялық процестер пайдаланылатын химиялық қондырғылар.
5. Қалдықтарды өңдеу және алып тастау:
- қауiптi қалдықтарды өртеуге, рекуперациялауға, химиялық өңдеуге немесе көмуге арналған қондырғылар;
- сағатына 3 т-дан асатын өнiмдiлiгi бар коммуналдық-тұрмыстық қалдықтарды жағуға арналған қондырғылар;
- күнiне 50 т-дан асатын өнімдiлiгi бар қауіптi емес қалдықтарды жоюға арналған қондырғылар;
- инерттiк қалдықтарды қоспағанда, күнiне 10 т-дан астам қалдықтар түсетiн, немесе жалпы сыйымдылығы 25 000 т-дан асатын төгiндi орындар.
6. 150 000 адам мөлшерiндегi халық санының эквивалентiнен асып түсетiн өнiмдiлiгi бар сарқынды суларды тазартуға арналған қондырғылар.
7. Мыналарға арналған өнеркәсiптiк қондырғылар:
а) ағаштан немесе соған ұқсас талшықты материалдардан целлюлоза өндiрiсi;
b) күнiне 20 т-дан асатын өндiрiстiк қуаты бар қағаз және картон өндiрiсi.
8. а) Алысқа қатынайтын темiр жол линияларын және негiзгi ұшу-қону алаңының ұзындығы 2 100 м немесе одан да астам аэропорттар салу;
b) автомагистральдар мен ұшқыр жолдар салу;
с) төрт немесе одан да көп жүрiс жолы бар жаңа жолдар салу немесе төрт немесе одан да көп жүрiс жолдарын жасау мақсатында, жаңа жол немесе қайта жаңғыртылған және/немесе кеңейтiлген участок 10 км немесе одан да үздiксiз ұзақ болатындай, екi немесе одан аз жүрiс жолдары бар бұрынғы жолдарды қайта жаңғырту және/немесе ұлғайту.
9. а) Iшкi кеме жүрiсiне арналған, 1 350 т-дан астам су сыйымдылығы бар кемелердің өтуiне жол беретiн iшкi кеме жүзiсiне арналған ішкi су жолдары;
b) 1 350 т-дан астам су сыйымдылығы бар кемелердi қабылдай алатын жағалаулық және шығыңқы порттармен байланысты (паромдық өткел айлақтарын қоспағанда) жүк тиеу мен түсiруге арналған сауда порттары, айлақтар.
10. Жер асты суларын жинау немесе жыл сайынғы жиналатын немесе толтырылатын су 10 млн. текше метрге тең болатын немесе одан асып түсетiн жер асты суларын жасанды жолмен толықтыру жүйелерi.
11. а) Өзен бассейндерi арасындағы су ресурстарын ауыстырып отыру жөнiндегi жұмыстар, мұндай жағдайда бұл ауыстыру су жетiмсiздiгiн болдырмауға бағытталған және ауыстырылатын су мөлшерi жылына 1000 млн. текше метрден асады;
Екi жағдайда да су құбырының ауыз суын ауыстырып жiберуге болмайды.
12. Коммерциялық мақсаттарда мұнай мен табиғи газ өндiру, бұл жағдайда алынатын мөлшер мұнай жағдайында күнiне 5000 тоннадан және газ жағдайында 500 000 текше метрден асады.
13. Ұсталатын немесе сақталатын судың жаңа немесе қосымша мөлшерi 10 млн. текше метрден асатын суды ұстауға немесе үнемi сақтауға арналған бөгендер немесе басқа да объектiлер.
14. Диаметрi 8000 мм-ден астам және ұзақтығы 40 км-ден астам газды, мұнайды немесе химиялық заттарды тасымалдауға арналған құбыр желiлерi.
15. Құстарды немесе шошқаларды қарқынды өсiруге арналған:
а) құстар үшiн 40 000-нан;
b) бордақы шошқалар (салмағы 30 кг-нан астам) үшiн 2 000 орыннан;
с) аналық шошқалар үшiн 750-ден астамға есептелген қондырғылар.
16. Карьерлер және 25 га-дан асатын учаске бетiнен пайдалы қазбаларды ашық алу немесе 150 га-дан асатын учаске бетiнен торф алу.
17. Кернеуi 2220 кВ немесе ұзақтығы 15 км-ден асатын электр берiлiстерiнің әуе желiлерiн салу.
18. Мұнай, мұнай-химия немесе химия өнiмдерiн сақтау үшiн сыйымдылығы 200 000 т немесе одан да көп қондырғылар.
19. Қызметтің басқа да түрлерi:
- күнiне өңделетiн материалдардың көлемi 10 т-дан асып түсетiн алдын ала өңдеуге (жуу, ағарту, мерсеризация секiлдi операциялар) немесе талшықты немесе текстильдi бояуға арналған қондырғылар;
- ұқсату мөлшерi күнiне 12 т-дан асып түсетiн былғары мен терiлердi илеуге арналған қондырғылар;
а) күнiне 50 т-дан асатын тұтас еттi ұқсату бойынша қуаты бар қасапханалар;
b) мыналардан тамақ өнiмдерiн өндiру мақсатында өңдеу және ұқсату:
i) күнiне 75 т-дан асатын дайын өнiм өндiру жөнiнде қуаты бар мал шикiзаты (сүттен басқа);
й) күнiне 300 тоннадан асатын дайын өнiм өндiретiн өндiрiстiк қуаты бар (тоқсандық негiзде орташа көрсеткiш) өсiмдiк шикiзаты;
с) сүттi өңдеу мен ұқсату, бұл кезде алынатын сүттің мөлшерi күнiне 200 т-дан асады (жылдық негiзде орташа көрсеткiш);
- күнiне 10 т-дан асатын ұқсатушы қуаты бар үй жануарларының тұтас еттерiн немесе мал шаруашылығы қалдықтарын бөлуге немесе рециркуляциялауға арналған қондырғылар;
- сағатына 150 кг-нан астам немесе жылына 200 т-дан астам өндiрiстiк қуаты бар, органикалық ерiткiштердi пайдалана отырып заттарды, бұйымдарды немесе өнімдердi беткi өңдеуге арналған, атап айтқанда әрлеуге, басуға, жабуға, майсыздандыруға, гидрооқшаулауға, калибровкалауға, бояуға, тазалауға немесе дымқылдауға арналған қондырғылар;
- жағу немесе графиттендiру арқылы көмiртек (табиғи кокс) немесе электрографит өндiруге арналған қондырғылар.
20. 1 - 19-тармақтарда қамтылмаған кез келген қызмет түрi жұртшылықтың қатысуы ұлттық заңдарға сәйкес қоршаған ортаға ықпал етудi бағалаудың рәсiмдерi шеңберiнде көзделедi.
21. Осы Конвенцияның 6-бабының 1 а) тармағының ережесi, егер тек олардың қоршаған орта мен денсаулыққа айтарлықтай зиянды ықпал жасау мүмкiндiгi болмаса, айрықша немесе негiзiнен жаңа әдiстердi немесе өнiмдердi әзiрлеу және тексеру мақсатында жүзеге асырылатын жоғарыда аталған жобалардың ешбiрiне қолданылмайды.
22. Осы сөйлемде белгiленген өлшемдерге/ақаулы мөлшерлерге өзiнше жауап беретiн қызметтің кез келген өзгеруi немесе ұлғайтылуы осы Конвенцияның 6-бабының 1 а) тармағының қолданылуына iлiгедi. Қызметтің кез келген өзгеруi немесе ұлғайтылуы осы Конвенцияның 6-бабының 1 b) тармағының қолданылуына iлiгедi.

Ескерту:
1) Атом электр станциялары және басқа да атом реакторлары барлық ядролық отын немесе басқа радиоактивтi ластаушы элементтер қондырғының өнеркәсiптiк алаңынан түпкiлiктi әкетiлген кезде мұндай қондырғылар болудан қалады.
2) Осы Конвенцияның мақсаттары үшiн "аэропорт" 1944 жылғы Чикаго конвенциясының мазмұнында бар, Халықаралық азаматтық авиация ұйымын құратын (14-қосымша) анықтамаға сәйкес келетiн аэропортты бiлдiредi.
3) Осы Конвенцияның мақсаттары үшiн "ұшқыр жол" 1975 жылғы 15 қарашада Халықаралық автомагистральдар туралы Еуропа келiсiмiнде мазмұндалған анықтамаға сәйкес келетiн жолды бiлдiредi.

ІІ қосымша

Төрелік

1. Осы Конвенцияның 16-бабының 2-тармағына сәйкес дау төрелiк iс қарауға берiлген жағдайда тарапты немесе тараптарды хатшылық төрелiк iс қарау нысанасы туралы хабарлайды және атап айтқанда, түсiндiру немесе қолдану дауды тудырған осы Конвенцияның баптарын көрсетедi. Хатшылық осылайша алынған ақпаратты осы Конвенцияның барлық Тараптарына жолдайды.
2. Төрелiк сот үш мүшеден тұрады. Дауға қатысушы талапкер-тарап немесе талапкер-тараптар да, сондай-ақ басқа тарап немесе басқа тараптар да бiр төрешіден тағайындайды, осылайша тағайындалған екi арбитр өзара келiсiм бойынша төрелiк соттың төрағасы қызметiн атқаратын үшiншi төрешiнi тағайындайды. Соңғысы дау тараптары бiрiнiң азаматы бола алмайды және осы тараптардың бiрiнiң аумағында өзiнің әдеттегi тұрғылықты жерiне ие бола алмайды, оларда қызметте бола алмайды немесе қандай да бiр сапада бұл iске қатысы бола алмайды.
3. Егер екiншi төрешi тағайындалғаннан кейiн екi ай өткенде төрелiк соттың төрағасы тағайындалмаса, тараптардың кез келгенiнің өтiнiшi бойынша Еуропа экономикалық комиссиясының Атқарушы хатшысы оны келесi екi ай iшiнде тағайындайды.
4. Егер дау тараптарының бiрi екi ай iшiнде төрешiнi тағайындамаса, басқа тарап бұл туралы Еуропа экономикалық комиссиясының Атқарушы хатшысын хабардар етуге құқылы, ол төрелiк соттың төрағасын келесi екi айдың iшiнде тағайындайды. Өзi тағайындалғаннан кейiн төрелiк соттың төрағасы төрешi тағайындамаған тарапты мұны екi айдың iшiнде жасауды өтiнедi. Егер ол мұндай мерзiмнің iшiнде мұны жасамаса, төраға Еуропа экономикалық комиссиясының Атқарушы хатшысын хабардар етедi, ол келесi екi айдың iшiнде бұл төрешiнi тағайындайды.
5. Төрелiк сот халықаралық құқыққа және осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес өз шешiмiн шығарады.
6. Осы қосымшаның ережелерiне сәйкес құрылған кез келген төрелiк сот жеке өзiнің рәсiм ережелерiн әзiрлейдi.
7. Рәсiмдiк мәселелер бойынша да, мәнi мәселелерi бойынша да төрелiк соттың шешiмдерi оның мүшелерiнің көпшiлiк даусымен қабылданады.
8. Сот фактiлердi анықтау үшiн барлық тиiстi шараларды қолдануы мүмкiн.
9. Дау тараптары төрелiк сот жұмысына жәрдемдеседi және, атап айтқанда өздерiнің иелiгiнде бар құралдардың бәрiн пайдалана отырып:
а) оған барлық тиiстi құжаттарды, шарттарды және ақпаратты бередi;
b) қажет болған жағдайда сотқа куәларды немесе сарапшыларды шақыру және олардың жауаптарын тыңдау мүмкiндiгiн бередi.
10. Стороны спора и члены арбитражного суда соблюдают конфиденциальность любой информации, получаемой ими в конфиденциальном порядке в ходе разбирательства в арбитражном суде.
Ескерту. 10-тармақтың қазақша аудармасы жоқ.
11. Төрелiк сот тараптардың бiрiнің өтiнiшi бойынша уақытша қорғау шараларын қабылдауын ұсынуы мүмкiн.
12. Егер тараптардың бiрi төрелiк сотқа келмесе немесе өз iсiн қарауға қатыспаса, екiншi тарап соттан iс қарауды жалғастыруды және өзiнің түпкiлiктi шешiмiн шығаруды өтiнуi мүмкiн. Тараптардың бiрiнің сотта болмауы немесе тараптардың бiрiнiң iстi қарауға қатыспауы iстi қарау үшiн кедергi бола алмайды.
13. Төрелiк сот даудың мәнiнен тiкелей туындайтын қарама-қарсы талаптарды тыңдап, олар бойынша шешiм шығаруы мүмкiн.
14. Егер төрелiк сот өзге шешiм қабылдамаса, iстің нақты мән-жайларын негiзге ала отырып, сот мүшелерiнің көрсеткен қызметiне ақы төлеудi қоса алғанда, сот шығындарын дау тараптары тең бөлiп төлейдi. Сот өзiнің барлық шығындарын тiркейдi және осы шығыстар туралы түпкiлiктi есептi дау тараптарына бередi.
15. Осы Конвенцияның дау нысанасына құқықтық сипаттағы мүдделiлiгi бар және осы iс жөнiндегi шешiммен қозғалуы мүмкiн кез келген Тарабы соттың келiсiмiмен iс қарауға қатысуға құқығы бар.
16. Төрелiк сот, егер тек ол бұл мерзiмдi бес айдан асатын кезеңге созуды қажет деп есептемесе, өзi тағайындалған күннен кейiн бес айдың iшiнде өзiнің шешiмiн шығарады.
17. Төрелiк соттың шешiмi себептер түсiндiрiлумен қатар жүредi. Бұл шешiм түпкiлiктi және даудың барлық тараптары үшiн мiндеттi болып табылады. Төрелiк сот өз шешiмiн даудың тараптарына және хатшылыққа жiбередi. Хатшылық өзi алған ақпаратты осы Конвенцияның барлық Тараптарына жолдайды.
18. Соттың шешiмiн түсiндiруге немесе орындауға қатысты тараптар арасында тууы мүмкiн кез келген дауды кез келген тарап осы шешiмдi шығарған төрелiк сотқа бере алады, немесе соңғысының қызметiн пайдалану мүмкiн болмаған жағдайда бiрiншiсi сияқты жолмен осы мақсатта құрылған басқа сотқа беруi мүмкiн.

О ратификации Конвенции о доступе к информации, участию общественности в процессе принятия решений и доступе к правосудию по вопросам, касающимся окружающей среды

Закон Республики Казахстан от 23 октября 2000 года N 92-II ЗРК

     Ратифицировать Конвенцию о доступе к информации, участию 
общественности в процессе принятия решений и доступе к правосудию по 
вопросам, касающимся окружающей среды, совершенную в Орхусе (Дания) 
25 июня 1998 года.

   Президент Республики
        Казахстан

         Конвенция о доступе к информации, участию общественности
          в процессе принятия решений и доступе к правосудию по
                 вопросам, касающимся окружающей среды
     
     Стороны настоящей Конвенции,
     ссылаясь на принцип 1 Стокгольмской декларации по проблемам 
окружающей человека среды, 
     ссылаясь также на принцип 10 Рио-де-Жанейрской декларации по 
окружающей среде и развитию,

ссылаясь далее на резолюции Генеральной Ассамблеи 37/7 от 28 октября 1982 года о Всемирной хартии природы и 45/94 от 14 декабря 1990 года о необходимости обеспечения здоровой окружающей среды в интересах благосостояния людей, ссылаясь на Европейскую хартию по окружающей среде и здравоохранению, принятую на первой Европейской конференции "Окружающая среда и здоровье" Всемирной организации здравоохранения во Франкфурте- на-Майне, Германия, 8 декабря 1989 года,
подтверждая необходимость защищать и сохранять окружающую среду, улучшать ее состояние и обеспечивать устойчивое и экологически безопасное развитие,
признавая, что адекватная охрана окружающей среды необходима для обеспечения благосостояния человека и осуществления основных прав человека, включая само право на жизнь,
признавая также, что каждый человек имеет право жить в окружающей среде, благоприятной для его здоровья и благосостояния, и обязан как индивидуально, так и в сотрудничестве с другими охранять и улучшать окружающую среду на благо нынешнего и будущих поколений,
считая что в целях обеспечения возможности отстаивать это право и выполнять эту обязанность граждане должны иметь доступ к экологической информации, право участвовать в процессе принятия решений и доступ к правосудию по вопросам, касающимся окружающей среды, и признавая в этой связи, что гражданам может оказаться необходимой помощь для осуществления своих прав,
признавая, что в вопросах, касающихся окружающей среды, совершенствование доступа к информации и участия общественности в процессе принятия решений повышает качество принимаемых решений и процесса их осуществления, способствует улучшению информированности об экологических проблемах, предоставляет общественности возможность выражать свою озабоченность и позволяет государственным органам обеспечивать должный учет таких интересов,
стремясь, таким образом, способствовать усилению подотчетности и открытости процесса принятия решений и усилению поддержки общественностью решений в области окружающей среды,
признавая, что желательность открытости во всех ветвях государственного управления и предлагая законодательным органам осуществлять принципы настоящей Конвенции в своей работе,
признавая также общественность должна быть осведомлена о процедурах участия в процесс принятия решений по вопросам, касающимся окружающей среды, иметь свободный доступ к ним и знать, каким образом пользоваться ими,
признавая далее важное значение соответствующих ролей, которые могут играть в охране окружающей среды отдельные граждане, неправительственные организации и частный сектор,
считая желательным способствовать экологическому просвещению в целях углубления понимания процессов, связанных с окружающей средой и устойчивым развитием, и поощрять широкое информирование общественности о решениях, оказывающих воздействие на окружающую среду и устойчивое развитие, и ее участие в процессе принятия таких решений,
отмечая в этой связи важную роль использования средств массовой информации и электронных или других средств связи, которые появятся в будущем,
признавая важное значение полного учета экологических соображений при принятии решений на правительственном уровне и вытекающую из этого необходимость того, чтобы государственные органы располагали точной, всеобъемлющей и новейшей экологической информацией,
признавая, что государственные органы располагают экологической информацией в интересах общественности,
считая, что эффективные судебные механизмы должны быть доступными для общественности, включая организации, с целью обеспечения защиты ее законных интересов и применения закона,
отмечая важность предоставления потребителям надлежащей информации о продуктах, с тем чтобы обеспечить им возможность делать обоснованный выбор с учетом интересов охраны окружающей среды,
признавая обеспокоенность общественности в связи с преднамеренным высвобождением генетически измененных организмов в окружающую среду и необходимость повышения открытости и большего участия общественности в процессе принятия решений в этой области,
будучи убеждены в том, что осуществление настоящей Конвенции будет способствовать укреплению демократии в регионе Европейской экономической комиссии (ЕЭК) Организации Объединенных Наций,
признавая ту роль, которую в этой связи играет ЕЭК, и ссылаясь, в частности, на Руководящие принципы ЕЭК по обеспечению доступа к экологической информации и участию общественности в процессе принятия решений в области охраны окружающей среды, одобренные в Декларации министров, принятой на третьей Конференции министров "Окружающая среда для Европы" 25 октября 1995 года в Софии, Болгария,
принимая во внимание соответствующие положения Конвенции об оценке воздействия на окружающую среду в трансграничном контексте, принятой в Эспо, Финляндия, 25 февраля 1991 года, Конвенции о трансграничном воздействии промышленных аварий и Конвенции по охране и использованию трансграничных водотоков и международных озер, принятых в Хельсинки 17 марта 1992 года, а также других региональных конвенций,
сознавая, что принятие настоящей Конвенции будет способствовать дальнейшему укреплению процесса "Окружающая среда для Европы" и развитию итогов четвертой Конференции министров в Орхусе, Дания, в июне 1998 года,
договорились о нижеследующем:

Статья 1
Цель

Для содействия защите права каждого человека нынешнего и будущих поколений жить в окружающей среде, благоприятной для его здоровья и благосостояния, каждая Сторона гарантирует права на доступ к экологической информации, на участие общественности в процессе принятия решений на

доступ правосудию по вопросам, касающимся окружающей среды, в соответствии 
с положениями настоящей Конвенции.

                              Статья 2 
                            Определения

     Для целей настоящей Конвенции:
     1. "Сторона" означает, если в тексте не содержится иного указания, 
Договаривающуюся Сторону настоящей Конвенции;
     2. "Государственный орган" означает:
     а) администрацию на национальном, региональном и другом уровне;

b) физических или юридических лиц, выполняющих государственные административные функции в соответствии с национальным законодательством, включая конкретные обязанности, деятельность или услуги, имеющие отношение к окружающей среде;
с) любых других физических или юридических лиц, выполняющих государственные обязанности или функции или оказывающих населению услуги, имеющие отношение к окружающей среде, под контролем органа или лица, указываемого в подпунктах а) или b) выше;
d) учреждения любой региональной организации экономической интеграции, указываемой в статье 17, которая является Стороной настоящей Конвенции.
Это определение не включает органы или учреждения, действующие в судебном или законодательном качестве.
3. "Экологическая информация" означает любую информацию в письменной, аудиовизуальной, электронной или любой иной материальной форме о:
а) состоянии элементов окружающей среды, таких, как воздух и атмосфера, вода, почва, земля, ландшафт и природные объекты, биологическое разнообразие и его компоненты, включая генетически измененные организмы, и взаимодействие между этими элементами;
b) факторах, таких, как вещества, энергия, шум и излучение, а также деятельность или меры, включая административные меры, соглашения в области окружающей среды, политику, законодательство, планы и программы, оказывающие или способные оказать воздействие на элементы окружающей среды, охватываемые в подпункте а) выше, и анализ затрат и результатов и другой экономический анализ и допущения, использованные при принятии решений по вопросам, касающимся окружающей среды;
с) состоянии здоровья и безопасности людей, условиях жизни людей, состоянии объектов культуры и зданий и сооружений в той степени, в какой на них воздействует или может воздействовать состояние элементов окружающей среды или, через посредство этих элементов, факторы, деятельность или меры, упомянутые в подпункте b) выше.
4. "Общественность" означает одно или более чем одно физическое или юридическое лицо и в соответствии с национальным законодательством и практикой их ассоциации, организации или группы.
5. "Заинтересованная общественность" означает общественность, которая затрагивается или может затрагиваться процессом принятия решений по вопросам, касающимся окружающей среды, или которая имеет заинтересованность в этом процессе; для целей данного определения неправительственные организации, содействующие охране окружающей среды и отвечающие любым требованиям, предъявляемым национальным законодательством, считаются организациями, имеющими заинтересованность.

Статья 3
Общие положения

1. Каждая Сторона принимает необходимые законодательные, регламентирующие и другие меры, включая меры по достижению совместимости положений, регламентирующих порядок осуществления положений настоящей Конвенции, касающихся информации, участия общественности и доступа к правосудию, а также надлежащие меры по обеспечению их применения, для создания и поддержания четкой, открытой и согласованной структуры для осуществления положений настоящей Конвенции.
2. Каждая Сторона стремится обеспечить, чтобы должностные лица и государственные органы оказывали общественности помощь и обеспечивали ей ориентацию в получении доступа к информации, в облегчении ее участия в процессе принятия решений и в получении доступа к правосудию по вопросам, касающимся окружающей среды.
3. Каждая Сторона способствует экологическому просвещению и повышению уровня информированности общественности о проблемах окружающей среды, особенно в отношении получения доступа к информации, участия в процессе принятия решений и получения доступа к правосудию по вопросам, касающимся окружающей среды.
4. Каждая Сторона обеспечивает надлежащее признание объединений, организаций или групп, способствующих охране окружающей среды, и оказывает им соответствующую поддержку и обеспечивает соответствие своей национальной правовой системы этому обязательству.
5. Положения настоящей Конвенции не затрагивают право какой-либо Стороны продолжать осуществлять или вводить меры, предусматривающие более широкий доступ к информации, более активное участие общественности в процессе принятия решений и более широкий доступ к правосудию по вопросам, касающимся окружающей среды, чем это предусмотрено в настоящей Конвенции.
6. Настоящая Конвенция не требует какого-либо ослабления существующих прав на доступ к экологической информации, на участие общественности в процессе принятия решений и на доступ к правосудию по вопросам, касающимся окружающей среды.
7. Каждая Сторона способствует применению принципов настоящей Конвенции в международных процессах принятия решений по вопросам, касающимся окружающей среды, и в рамках международных организаций в вопросах, относящихся к окружающей среде.
8. Каждая Сторона обеспечивает, чтобы лица, осуществляющие свои права в соответствии с положениями настоящей Конвенции, не подвергались за свою деятельность наказанию, преследованиям или притеснениям в любой форме. Настоящее положение не затрагивает полномочий национальных судов выносить постановления о покрытии разумных расходов, связанных с судебными издержками.
9. В рамках соответствующих положений настоящей Конвенции общественность обладает доступом к информации, располагает возможностью участвовать в процессе принятия решений и имеет доступ к правосудию по вопросам, касающимся окружающей среды, без дискриминации по признаку гражданства, национальной принадлежности или местожительства и, в случае юридического лица, без дискриминации по признаку его зарегистрированного местонахождения или фактического центра деятельности.

Статья 4
Доступ к экологической информации

1. Каждая Сторона обеспечивает, чтобы, при условии соблюдения последующих пунктов настоящей статьи, государственные органы в ответ на просьбу о предоставлении экологической информации предоставляли общественности, с учетом норм национального законодательства, такую информацию, включая, при наличии запроса и в соответствии с пунктом b) ниже, копии фактической документации, содержащей или включающей такую информацию:
а) без необходимости формулировать свою заинтересованность;
b) в запрошенной форме, если только:
i) государственный орган не имеет оснований представить ее в другой форме, при этом в данном случае он должен указать причины, оправдывающие представление информации в данной форме; или
ii) информация уже не была предоставлена общественности в другой форме.
2. Экологическая информация, о которой говорится в пункте 1 выше, предоставляется в максимально сжатые сроки, но не позднее одного месяца после подачи просьбы, если только объем и сложность соответствующей информации не оправдывают продления этого периода до двух месяцев после подачи просьбы. Податель просьбы информируется о любом продлении этого периода и о причинах, оправдывающих принятие такого решения.
3. В просьбе о предоставлении экологической информации может быть отказано, если:
а) государственный орган, в который направлена просьба, не располагает запрашиваемой экологической информацией;
b) просьба является явно необоснованной или сформулирована в слишком общем виде; или
с) просьба касается материалов, находящихся на заключительном этапе их подготовки, или внутренней переписки государственных органов и между ними, когда такое исключение предусматривается национальным законодательством или сложившейся практикой, при этом учитывается заинтересованность общественности в получении такой информации.
4. В просьбе о предоставлении экологической информации может быть отказано, если разглашение такой информации отрицательно повлияет на:
а) конфиденциальность работы государственных органов в тех случаях, когда такая конфиденциальность предусматривается национальным законодательством;
b) международные отношения, национальную оборону или государственную безопасность;
с) отправление правосудия, возможность для лиц подвергаться справедливому судебному разбирательству или способность государственных органов проводить расследование уголовного или дисциплинарного характера;
d) конфиденциальность коммерческой и промышленной информации в тех случаях, когда такая конфиденциальность охраняется законом в целях защиты законных экономических интересов. В этих рамках информация о выбросах, относящаяся к охране окружающей среды, подлежит раскрытию;
е) права интеллектуальной собственности;
f) конфиденциальность личных данных и/или архивов, касающихся физического лица, когда соответствующее лицо не дало согласия на предоставление такой информации общественности в соответствии с положениями национального законодательства;
g) интересы третьей стороны, представившей запрашиваемую информацию, если эта сторона не связана правовым обязательством поступать подобным образом или если на эту сторону не может быть возложено такого обязательства, и в тех случаях, когда эта сторона не дает согласия на разглашение материала; или
h) окружающую среду, к которой относится эта информация, например местам размножения редких видов.
Вышеупомянутые основания для отказа толкуются ограничительно с учетом заинтересованности общественности в раскрытии этой информации и с учетом того, относится ли запрошенная информация к выбросам в окружающую среду.
5. В тех случаях, когда государственный орган не располагает запрашиваемой экологической информацией, этот государственный орган в максимально сжатые сроки информирует подателя просьбы о государственном органе, в который, как он считает, можно обратиться с просьбой о предоставлении информации, или передает эту просьбу такому органу и соответствующим образом уведомляет лицо об этом подателя просьбы.
6. Каждая Сторона обеспечивает, чтобы в тех случаях, когда информация, не подлежащая раскрытию в соответствии с пунктами 3 с) и 4 выше, может быть отделена от остальной информации без ущерба для конфиденциальности информации, не подлежащей раскрытию, государственные органы представляли остальную часть запрашиваемой экологической информации.
7. Если просьба о предоставлении информации была направлена в письменном виде или если податель просьбы просит об этом, то отказ также дается в письменном виде. В отказе указываются его причины и приводится соответствующая информация о доступе к процедуре рассмотрения принятого решения в соответствии со статьей 9. Отказ в просьбе о предоставлении информации дается в максимально сжатые сроки, но не позднее, чем через один месяц, если только сложность информации не оправдывает продления этого срока до двух месяцев с момента подачи просьбы. Податель просьбы информируется о любом продлении этого срока и его причинах.
8. Каждая Сторона может разрешить своим государственным органам взимать плату за предоставление информации при условии, что эта плата не превышает разумного уровня. Государственные органы, намеревающиеся взимать плату за предоставление информации, сообщают подателям просьб тарифы ставок, по которым могут взиматься сборы, с указанием обстоятельств, предусматривающих взимание сборов или освобождающих от их уплаты, и случаев, когда информация представляется при условии предварительной оплаты такого сбора.

Статья 5
Сбор и распространение экологической информации

1. Каждая Сторона обеспечивает, чтобы:
а) государственные органы располагали экологической информацией, имеющей отношение к их функциям, и обновляли ее;
b) были созданы обязательные системы для обеспечения надлежащего поступления в государственные органы информации о планируемой и осуществляемой деятельности, которая может оказывать значительное воздействие на окружающую среду;
с) в случае любой надвигающейся угрозы здоровью человека или окружающей среде, возникающей в результате деятельности человека или по причинам природного характера, вся информация, которая могла бы позволить общественности принять меры для предотвращения или смягчения последствий ущерба, возникающего в связи с такой угрозой, и которой располагает государственный орган, распространялась незамедлительно и без задержки среди потенциально затрагиваемых угрозой членов общества.
2. Каждая Сторона обеспечивает, чтобы в рамках национального законодательства процедуры предоставления экологической информации государственными органами общественности были понятными и экологическая информация была легко доступной путем, среди прочего:
а) предоставления общественности достаточной информации о виде и охвате экологической информации, находящейся в распоряжении соответствующих государственных органов, и об основных условиях, определяющих возможность предоставления такой информации и доступа к ней, и о процессе ее получения;
b) организации и осуществления таких практических мер, как:
i) обеспечение для общественности доступности списков, реестров или архивов;
ii) установление обязанности для должностных лиц оказывать поддержку общественности в получении доступа к информации в соответствии с настоящей Конвенцией; и
iii) выделение пунктов связи; и
с) бесплатного предоставления доступа к содержащейся в списках, реестрах или архивах экологической информации в соответствии с подпунктом
b) i) выше.
3. Каждая Сторона обеспечивает постепенное увеличение объема экологической информации в электронных базах данных, являющихся легкодоступными для общественности через публичные сети связи. Доступная в такой форме информация должна включать:
а) доклады о состоянии окружающей среды, упоминаемые в пункте 4 ниже;
b) тексты законодательных актов по вопросам окружающей среды или имеющим к ней отношение;
с) в соответствующих случаях, документы по вопросам политики, планы и программы в области охраны окружающей среды или относящимся к ней, а также природоохранные соглашения; и
d) другую информацию в той степени, в которой наличие указанной информации в такой форме облегчит применение национального законодательства по осуществлению настоящей Конвенции, при условии, что такая информация уже имеется в электронной форме.
4. Каждая Сторона через регулярные интервалы, не превышающие три или четыре года, публикует и распространяет национальный доклад о состоянии окружающей среды, включая информацию о качестве окружающей среды и информацию о нагрузке на окружающую среду.
5. Каждая Сторона принимает в рамках своего законодательства меры с целью распространения, в частности:
а) законодательных актов и директивных документов, таких, как стратегии, документы по вопросам политики, программы и планы действий в области окружающей среды и доклады о ходе их осуществления, подготовленные на различных уровнях государственного управления;
b) международных договоров, конвенций и соглашений по вопросам, касающимся окружающей среды; и
с) в соответствующих случаях других важных международных документов по вопросам, касающимся окружающей среды.
6. Каждая Сторона поощряет операторов, деятельность которых оказывает существенное воздействие на окружающую среду, регулярно информировать общественность о воздействии их деятельности и продуктов на окружающую среду, делая это, в соответствующих случаях, в рамках использования добровольных систем экомаркировки и экологической экспертизы или с помощью других средств.
7. Каждая Сторона:
а) публикует фактическую информацию и ее анализ, которые она считает уместными и важными для разработки наиболее существенных предложений по вопросам экологической политики;
b) публикует или иным образом обеспечивает доступ к имеющемуся пояснительному материалу о своих контактах с общественностью по вопросам, входящим в сферу действия настоящей Конвенции; и
с) предоставляет в надлежащей форме информацию о выполнении государственными органами на всех уровнях государственных функций или о предоставлении услуг населению, имеющих отношение к окружающей среде.
8. Каждая Сторона разрабатывает механизмы с целью обеспечения предоставления общественности достаточной информации о продуктах таким образом, чтобы давать возможность потребителям производить обоснованный выбор с учетом интересов охраны окружающей среды.
9. Каждая Сторона принимает меры по постепенному развертыванию, с учетом в надлежащих случаях осуществляемых на международном уровне процессов, согласованной общенациональной системы кадастров или регистров загрязнения с использованием структурированной, компьютеризованной и доступной для общественности базы данных, составляемой путем использования стандартизованной системы представления отчетности. Такая система может включать данные о поступлении, выделении и переносе в результате осуществления конкретного круга видов деятельности определенного ряда веществ и продуктов, в том числе при использовании воды, энергии и ресурсов, в различные сферы окружающей среды, а также на находящиеся в пределах промышленных объектов или за их пределами участки обработки и сброса.
10. Ничто в настоящей статье не может наносить ущерба праву Сторон отказывать в раскрытии определенной экологической информации в соответствии с положениями пунктов 3 и 4 статьи 4.

Статья 6
Участие общественности в принятии решений
по конкретным видам деятельности

1. Каждая сторона:
а) применяет положения настоящей статьи в отношении решений по вопросу о целесообразности разрешения планируемых видов деятельности, перечисленных в приложении I;
b) в соответствии со своим национальным законодательством также применяет положения настоящей статьи к решениям по предлагаемым видам деятельности, не перечисленным в приложении I, которые могут оказывать значительное воздействие на окружающую среду. С этой целью Стороны определяют, охватывается ли такой планируемый вид деятельности этими положениями; и
с) может, если это предусматривается национальным законодательством, принимать в каждом конкретном случае решение не применять положения настоящей статьи к планируемой деятельности, служащей целям национальной обороны, если эта Сторона считает, что такое применение окажет отрицательное воздействие на эти цели.
2. Заинтересованная общественность адекватно, своевременно и эффективно информируются, в зависимости от обстоятельств, либо путем публичного уведомления, либо в индивидуальном порядке на самом начальном этапе процедуры принятия решений по вопросам, касающимся окружающей среды, и, среди прочего:
а) планируемом виде деятельности и заявке, по которой будет приниматься решение;
b) характере возможных решений или проекте решения;
с) государственном органе, ответственном за принятие решения;
d) предусматриваемой процедуре, включая то, каким образом и когда такая информация может быть предоставлена:
i) о начале осуществления процедуры;
ii) о возможностях для участия общественности;
iii) о времени и месте любого планируемого публичного слушания;
iv) о наличии государственного органа, в котором можно получить соответствующую информацию, и о том, куда соответствующая информация была передана для рассмотрения общественностью;
v) о наличии соответствующего государственного органа или любого другого официального органа, которому могут представляться замечания или вопросы, и о сроках представления замечаний или вопросов; и
vi) о том, какая экологическая информация, касающаяся планируемого вида деятельности, имеется в наличии; и
е) охвате данного вида деятельности национальной или трансграничной процедурой оценки воздействия на окружающую среду.
3. Процедуры участия общественности предусматривают разумные сроки осуществления различных этапов, которые обеспечивают достаточное время для информирования общественности в соответствии с пунктом 2 выше и подготовки и эффективного участия общественности в процессе принятия решений по вопросам, касающимся окружающей среды.
4. Каждая Сторона обеспечивает участие общественности уже на самом раннем этапе, когда открыты все возможности для рассмотрения различных вариантов и когда может быть обеспечено эффективное участие общественности.
5. Каждой Стороне следует, в необходимых случаях, поощрять потенциальных заявителей перед подачей заявки на предмет получения разрешения определить заинтересованные круги общественности, провести обсуждения и представить информацию относительно целей их заявки.
6. Каждая Сторона требует от компетентных государственных органов обеспечить заинтересованным кругам общественности по получении от них запроса, где это требуется в соответствии с национальным законодательством, бесплатный доступ ко всей информации, относящейся к процессу принятия решений, упоминаемому в этой статье, и имеющейся в распоряжении на момент осуществления процедуры участия общественности, в целях ее изучения по мере ее поступления без ущерба для права Сторон отказывать в раскрытии определенной информации в соответствии с пунктами 3 и 4 статьи 4. Соответствующая информация должна, по крайне мере и без ущерба положениям статьи 4, включать:
а) описание промышленного объекта и физических и технических характеристик предлагаемой деятельности, включая оценку предполагаемых остатков и выбросов;
b) описание значительного воздействия планируемой деятельности на окружающую среду;
с) описание мер, предусмотренных для предотвращения и/или уменьшения воздействия, включая выбросы;
d) нетехническое резюме вышеуказанного;
е) план основных альтернатив, рассмотренных подателем заявки; и
f) в соответствии с национальным законодательством основные доклады и рекомендации, направленные государственному органу, в то время когда заинтересованной общественности будет предоставляться информация в соответствии с пунктом 2 выше.
7. Процедуры участия общественности позволяют ей представлять в письменной форме или, в необходимых случаях, в ходе публичного слушания или рассмотрения вопроса с участием подателя заявки любые замечания, информацию, анализ или мнения, которые, как она считает, имеют отношение к планируемой деятельности.
8. Каждая Сторона обеспечивает, чтобы в принимаемом решении надлежащим образом были отражены результаты участия общественности.
9. Каждая Сторона обеспечивает, чтобы после принятия решения государственным органом общественность была незамедлительно информирована об этом решении в соответствии с надлежащими процедурами. Каждая Сторона предоставляет общественности текст решения вместе с указанием причин и соображений, положенных в основу этого решения.
10. Каждая Сторона обеспечивает, чтобы при пересмотре или обновлении государственным органом условий осуществления деятельности, о которой говорится в пункте 1, положения пунктов 2-9 настоящей статьи применялись mutatis мutаndis, а также в тех случаях, когда это целесообразно.
11. Каждая Сторона в рамках своего национального законодательства применяет в возможной степени и надлежащим образом положения настоящей статьи к решениям, относящимся к выдаче разрешений на преднамеренное высвобождение генетически измененных организмов в окружающую среду.

Статья 7
Участие общественности в решении вопросов, касающихся
планов, программ и политики, связанных с окружающей средой

Каждая Сторона предусматривает соответствующие практические и/или другие положения в отношении участия общественности в рамках открытой и справедливой структуры в процессе подготовки планов и программ, связанных с окружающей средой, предоставляя общественности необходимую информацию. В рамках этой структуры применяются пункты 3, 4 и 8 статьи 6. Соответствующий государственный орган с учетом целей настоящей Конвенции определяет круги общественности, которые могут принимать участие в этом процессе. По возможности каждая Сторона прилагает усилия для обеспечения общественности возможности для участия в разработке политики, связанной с окружающей средой.

Статья 8
Участие общественности в подготовке нормативных положений,
имеющих непосредственную исполнительную силу, и/или
общеприменимых юридически обязательных нормативных актов

Каждая Сторона прилагает усилия для содействия эффективному участию общественности на соответствующем этапе, пока остаются открытыми возможности для выбора, в подготовке государственными органами нормативных положений, имеющих непосредственную исполнительную силу, и других общеприменимых юридически обязательных правил, которые могут оказать существенное воздействие на окружающую среду. С этой целью принимаются следующие меры:
а) устанавливаются сроки, достаточные для обеспечения эффективного участия;
b) проекты правил публикуются или предоставляются общественности иным образом; и
с) общественности предоставляется возможность представить свои замечания непосредственно или через представительные консультативные органы.
Результаты участия общественности учитываются в максимально возможной степени.

Статья 9
Доступ к правосудию

1. Каждая Сторона в рамках своего национального законодательства обеспечивает, чтобы любое лицо, считающее, что его просьба о доступе к информации, поданная в соответствии со статьей 4, не рассмотрена, неправомерно отклонена, будь то частично или полностью, неадекватно удовлетворена или что в каком-либо ином отношении к его просьбе проявлен подход, не соответствующий положениям указанной статьи, имело доступ к процедуре рассмотрения принятого решения в суде или в другом независимом и беспристрастном органе, учрежденном в соответствии с законом.
В тех случаях, когда предусматривается такое рассмотрение решения в суде, Сторона обеспечивает, чтобы такое лицо имело также доступ к установленной законом быстрой процедуре, не требующей или требующей в минимальном объеме оплаты, для повторного рассмотрения государственным органом или рассмотрения независимым и беспристрастным органом, не являющимся судом.
Окончательные решения, принимаемые в соответствии с настоящим пунктом 1, носят обязательный характер для государственного органа, располагающего соответствующей информацией. Причины указываются в письменной форме, по крайней мере, в тех случаях, когда просьба о предоставлении информации отклоняется в соответствии с настоящим пунктом.
2. Каждая Сторона в рамках своего национального законодательства обеспечивает, чтобы соответствующие представители общественности,
а) проявляющие достаточную заинтересованность, или в качестве альтернативного варианта,
b) считающие, что произошло нарушение того или иного их права, когда это обусловлено в административных процессуальных нормах соответствующей Стороны, имели доступ к процедуре рассмотрения принятых решений в суде и/или другом независимом и беспристрастном органе, учрежденном в соответствии с законом, с целью оспаривать законность с правовой и процессуальной точки зрения любого решения, действия или бездействия при условии соблюдения положений статьи 6, и, где это предусматривается в соответствии с национальными законами и без ущерба пункту 3 ниже, других соответствующих положений настоящей Конвенции.
Наличие достаточной заинтересованности и нарушение того или иного права определяется на основании положений национального законодательства и в соответствии с целью предоставления заинтересованной общественности широкого доступа к правосудию в рамках настоящей Конвенции. В связи с этим для цели подпункта а) выше достаточно заинтересованности любой неправительственной организации, отвечающей требованиям, указанным в пункте 5 статьи 2. Для цели подпункта b) выше такая организация также имеет право заявлять о нарушении своих прав.
Положения настоящего пункта 2 не исключают возможности использования процедуры предварительного рассмотрения в административном органе и не затрагивают требования об исчерпании административных процедур рассмотрения до обращения к судебным процедурам рассмотрения в тех случаях, когда такое требование предусмотрено в национальном законодательстве.
3. Помимо и без ущерба для процедур рассмотрения, упомянутых в пунктах 1 и 2 выше, каждая Сторона обеспечивает, чтобы представители общественности, отвечающие предусмотренным в ее национальном законодательстве критериям, если таковые существуют, обладали доступом к административным или судебным процедурам для оспаривания действий или бездействия частных лиц и государственных органов, которые нарушают положения национального законодательства, относящегося к окружающей среде.
4. Помимо и без ущерба для пункта 1 процедуры, упомянутые выше в пунктах 1, 2 и 3, должны обеспечивать адекватные и эффективные средства правовой защиты, включая при необходимости средства правовой защиты в виде судебного запрещения, и быть справедливыми, беспристрастными, своевременными и не связанными с недоступно высокими затратами. Решения, принимаемые в соответствии с настоящей статьей, выносятся или протоколируются в письменной форме. Общественность имеет доступ к решениям судов и при возможности других органов.
5. Для повышения эффективности положений настоящей статьи каждая Сторона обеспечивает, чтобы общественности предоставлялась информация о доступе к административным и судебным процедурам рассмотрения решений, и рассматривает вопрос о создании соответствующих механизмов оказания помощи для устранения или уменьшения финансовых или иных препятствий для доступа к правосудию.

Статья 10
Совещание Сторон

1. Первое совещание Сторон созывается не позднее, чем через один год со дня вступления в силу настоящей Конвенции. Впоследствии очередные совещания Сторон проводятся, по крайней мере, каждые два года, если только Стороны не примут иного решения или по письменной просьбе любой из Сторон при условии, что в течение шести месяцев со дня уведомления всех Сторон об этой просьбе Исполнительным секретарем Европейской экономической комиссии она будет поддержана не менее чем одной третью Сторон.
2. На своих совещаниях Стороны постоянно контролируют ход выполнения настоящей Конвенции на основе информации, регулярно поступающей от Сторон, и с этой целью:
а) осуществляют обзор политики и правовых и методологических подходов к доступу к информации, участию общественности в процессе принятия решений и доступу к правосудию по вопросам, касающимся окружающем среды, с целью их дальнейшего совершенствования;
b) обмениваются информацией, касающейся опыта, приобретенного в области заключения и выполнения двусторонних и многосторонних соглашений или других договоренностей, относящихся к целям настоящем Конвенции и участниками которых являются одна или более чем одна Сторон;
с) при необходимости прибегают к услугам соответствующих органов ЕЭК, а также других компетентных международных органов и специальных комитетов для рассмотрения всех аспекте, имеющих отношение к достижению целей настоящей Конвенции;
d) при необходимости учреждают любые вспомогательные органы;
е) в надлежащих случаях подготавливают протоколы к настоящей Конвенции;
f) рассматривают и утверждают предложения о внесении поправок в настоящую Конвенцию в соответствии с положениями статьи 14;
g) рассматривают и принимают любые дополнительные меры, которые могут потребоваться для достижения целей настоящей Конвенции;
h) на своем первом совещании рассматривают и принимают консенсусом правила процедуры своих совещаний и совещаний вспомогательных органов;
i) на своем первом совещании рассматривают накопленный ими опыт осуществления положений пункта 9 статьи 5 и решают вопрос о том, какие шаги необходимо предпринять с целью дальнейшего развития системы, указываемой в этом пункте, с учетом процессов и изменений, протекающих на международном уровне, включая разработку соответствующего документа, касающегося поступления загрязнения в окружающую среду, и регистров или кадастров переноса, которые могли бы быть включены в приложение к настоящей Конвенции.
3. Совещание Сторон может, при необходимости, рассматривать вопрос об установлении на основе консенсуса финансовых положений.
4. Организация Объединенных Наций, ее специализированные учреждения и Международное агентство по атомной энергии, а также любое государство или региональная организация экономической интеграции, которые имеют право в соответствии со статьей 17 подписывать настоящую Конвенцию, но которая не является Стороной настоящей Конвенции, и любая межправительственная организация, обладающая компетенцией в областях, к которым относится настоящая Конвенция, имеют право участвовать в совещаниях Сторон в качестве наблюдателей.
5. Любая неправительственная организация, обладающая компетенцией в областях, к которым относится настоящая Конвенция, и информировавшая Исполнительного секретаря Европейской экономической комиссии о своем желании быть представленной на совещании Сторон, имеет право на такое участие в качестве наблюдателя, если только против этого не возражает, по крайней мере, одна треть Сторон, присутствующих на совещании.
6. Для целей пунктов 4 и 5 выше правила процедуры, упомянутые в пункте 2 h) выше, предусматривают практические механизмы, касающиеся процедуры допуска, и другие соответствующие условия.

Статья 11
Право голоса

1. За исключением случаев, предусмотренных в пункте 2 ниже, каждая Сторона настоящей Конвенции имеет один голос.
2. Региональные организации экономической интеграции осуществляют свое право голоса по вопросам, входящим в их компетенцию, располагая числом голосов, равным числу их государств-членов, являющихся Сторонами настоящей Конвенции. Такие организации утрачивают свое право голоса, если их государства-члены осуществляют свое право голоса, и наоборот.

Статья 12

                             Секретариат

     Исполнительный секретарь Европейской экономической комиссии выполняет 
следующие секретариатские функции:
     а) созывает и подготавливает совещания Сторон;
     b) передает Сторонам доклады и другую информацию, полученную в 
соответствии с положениями настоящей Конвенции; и
     с) осуществляет такие иные функции, которые могут быть определены 
Сторонами.

                              Статья 13 
                              Приложения

     Приложения к настоящей Конвенции составляют ее неотъемлемую часть.

Статья 14
Поправки к Конвенции

1. Любая Сторона может предлагать поправки к настоящей Конвенции.
2. Текст любой предлагаемой поправки к настоящей Конвенции представляется в письменном виде Исполнительному секретарю Европейской экономической комиссии, который направляет его всем Сторонам по меньшей мере за девяносто дней до начала совещания Сторон, на котором предполагается принять эту поправку.
3. Стороны прилагают все усилия для достижения согласия в отношении принятия любой предложенной поправки к настоящей Конвенции путем консенсуса. Если все средства для достижения консенсуса исчерпаны, а согласия не достигнуто, то в качестве последней меры поправка принимается большинством в три четверти голосов Сторон, присутствующих на совещании и участвующих в голосовании.
4. Депозитарий доводит до сведения всех Сторон поправки к настоящей Конвенции, принятые в соответствии с пунктом 3 выше, для ратификации, одобрения или принятия. Поправки к настоящей Конвенции, помимо поправок к приложениям, вступают в силу для Сторон, которые их ратифицировали, утвердили или приняли, на девяностый день после получения Депозитарием уведомления об их ратификации, утверждении или принятии по меньшей мере, тремя четвертями этих Сторон. В дальнейшем для любой другой Стороны поправки вступают в силу на девяностый день после сдачи данной Стороной на хранение документа о ратификации, утверждении или принятии этих поправок.
5. Любая Сторона, которая не может утвердить какую-либо поправку к приложению к настоящей Конвенции, уведомляет об этом Депозитария в письменном виде в течение двенадцати месяцев после даты получения сообщения о принятии поправки. Депозитарий незамедлительно сообщает всем Сторонам о получении любого такого уведомления. Любая Сторона может в любое время принять поправки, отказавшись от своего предшествующего заявления, и после сдачи на хранение Депозитарию документа о принятии данные поправки к такому приложению вступают в силу для этой Стороны.
6. По истечении двенадцати месяцев после даты препровождения сообщения Депозитарием, о котором предусмотрено в пункте 4 выше, поправка к приложению вступает в силу для тех Сторон, которые не представили уведомления Депозитарию в соответствии с положениями пункта 5 выше, при условии, что не более чем одна третья часть числа Сторон не представила такое уведомление.
7. Для целей настоящей статьи под "Сторонами, присутствующими и участвующими в голосовании" понимаются Стороны, присутствующие и голосующие "за" или "против".

Статья 15
Рассмотрение соблюдения

Совещание Сторон определяет на основе консенсуса факультативные меры неконфронтационного, несудебного и консультативного характера для рассмотрения соблюдения положений настоящей Конвенции. Эти меры обеспечивают надлежащее участие общественности и могут включать возможность рассмотрения сообщений представителей общественности по вопросам, относящимся к настоящей Конвенции.

Статья 16
Урегулирование споров

1. При возникновении спора между двумя или более Сторонами относительно толкования или применения настоящей Конвенции они стремятся к отысканию решения путем переговоров или любым другим способом урегулирования споров, приемлемым для участвующих в споре сторон.
2. При подписании, ратификации, принятии, утверждений настоящей Конвенции или при присоединении к ней или в любой момент после этого Сторона может направить Депозитарию письменное заявление о том, что в отношении спора, который не был разрешен в соответствии с положениями пункта 1 выше, она признает одно или оба из следующих средств урегулирования спора как обязательных в отношении любой Стороны, принимающей на себя такое же обязательство:
а) передача спора в Международный Суд;
b) арбитраж в соответствии с процедурой, установленной в приложении II.
3. Если стороны спора приняли оба средства урегулирования спора, указанные в пункте 2 выше, то спор может быть передан только в Международный Суд, если только стороны не договорились об ином.

Статья 17
Подписание

Настоящая Конвенция открыта для подписания в Орхусе (Дания) 25 июня 1998 года, а затем в Центральных учреждениях Организации Объединенных Наций в Нью-Йорке до 21 декабря 1998 года государствами - членами Европейской экономической комиссии, а также государствами, имеющими консультативный статус при Европейской экономической комиссии в соответствии с пунктами 8 и 11 резолюции 36 (IV) Экономического и Социального Совета от 28 марта 1947 года, и региональными организациями экономической интеграции, созданными суверенными государствами - членами Европейской экономической комиссии, которым их государства-члены передали полномочия в отношении вопросов, регулируемых настоящей Конвенцией, включая полномочия заключать договоры, касающиеся данных вопросов.

Статья 18
Депозитарий

В качестве Депозитария настоящей Конвенции выступает Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций.

Статья 19
Ратификация, принятие, утверждение и присоединение

1. Настоящая Конвенция подлежит ратификации, принятию или утверждению подписавшими ее государствами и региональными организациями экономической интеграции.
2. Настоящая Конвенция открыта для присоединения для государств и региональных организаций экономической интеграции, указываемых в статье 17, с 22 декабря 1998 года.
3. Любое другое государство, не указываемое в пункте 2 выше, которое является государством - членом Организации Объединенных Наций, может присоединиться к Конвенции с согласия Совещания Сторон.
4. Любая упомянутая в статье 17 организация, которая становится Стороной настоящей Конвенции, при том, что ни одно из государств - членов этой организации не является Стороной настоящей Конвенции, связана всеми обязательствами, предусмотренными настоящей Конвенцией. В случае, когда одно или большее число государств - членов такой организации являются Сторонами настоящей Конвенции, данная организация и ее государства-члены принимают решение о своей соответствующей ответственности за выполнение своих обязательств по настоящей Конвенции. В таких случаях данная организация и ее государства-члены не могут одновременно пользоваться правами, предусмотренными в настоящей Конвенции.
5. В своих документах о ратификации, принятии, утверждении или присоединении региональные организации экономической интеграции, указываемые в статье 17, заявляют о пределах своей компетенции в вопросах, регулируемых настоящей Конвенцией.
Эти организации также информируют Депозитария о любом существенном изменении пределов своей компетенции.

Статья 20
Вступление в силу

1. Настоящая Конвенция вступает в силу на девяностый день после сдачи на хранение шестнадцатого документа о ратификации, принятии, утверждении или присоединении.
2. Для целей пункта 1 выше любой документ, сданный на хранение какой-либо региональной организацией экономической интеграции, не рассматривается в качестве дополнительного к документам, сданным на хранение государствами - членами такой организации.
3. Для каждого государства или каждой организации, которые указаны в статье 17 и которые ратифицируют, принимают или утверждают настоящую Конвенцию или присоединяются к ней после сдачи на хранение шестнадцатого документа о ратификации, принятии, утверждении или присоединении, настоящая Конвенция вступает в силу на девяностый день после сдачи на хранение таким государством или организацией документа о ратификации, принятии, одобрении или присоединении.

Статья 21
Выход из Конвенции

В любое время по истечении трех лет со дня вступления в силу настоящей Конвенции в отношении какой-либо Стороны эта Сторона может выйти из Конвенции путем направления письменного уведомления Депозитарию. Любой такой выход приобретает силу на девяностый день после даты получения уведомления о нем Депозитарием.

Статья 22
Аутентичные тексты

Подлинник настоящей Конвенции, английский, русский и французский

тексты которой являются равно аутентичными, сдается на хранение 
Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.

     В удостоверение чего нижеподписавшиеся, должным образом на то 
уполномоченные, подписали настоящую Конвенцию.

     Совершено в Орхусе (Дания) двадцать пятого июня одна тысяча девятьсот 
девяносто восьмого года.

                                                       Приложение I 
      
               Перечень видов деятельности, упомянутых 
                      в пункте 1 а) статьи 6

     1. Энергетика:
     - нефтеперерабатывающие и газоперерабатывающие заводы;
     - установки для газификации и сжижения угля;

- тепловые электростанции и другие установки для сжигания с подводимой тепловой мощностью 50 мегаватт (МВт) или более;
- коксовые печи;
- атомные электростанции и другие установки с атомными реакторами, включая демонтаж или вывод из эксплуатации таких электростанций или реакторов 1/ (за исключением исследовательских установок для производства и конверсии делящихся и воспроизводящих материалов, максимальная мощность которых не превышает 1 кВт постоянной тепловой нагрузки);
- установки для переработки облученного ядерного топлива;
- установки, предназначенные:
- для производства или обогащения ядерного топлива;
- для обработки облученного ядерного топлива или
высокорадиоактивных отходов;
- для окончательного удаления облученного ядерного топлива;
- исключительно для окончательного удаления радиоактивных отходов;
- исключительно для хранения (запланированного на период более чем
10 лет) облученного ядерного топлива или радиоактивных отходов в
других местах за пределами территории производственного объекта.

2. Производство и обработка металлов:
- установки для обжига или агломерации металлических руд (включая сульфидную руду);
- установки для производства передельного чугуна или стали (первичная

или вторичная плавка), включая непрерывную разливку с производительностью, 
превышающей 2,5 т в час;
     - установки для обработки черных металлов:
     i) станы горячей прокатки с мощностью, превышающей 20 т сырой стали 
в час; 
     ii) кузнечные молоты, энергия которых превышает 50 кДж на молот, а 
потребляемая тепловая мощность превышает 20 МВт;
     iii) нанесение защитных распыленных металлических покрытий с подачей 
сырой стали, превышающей 2 т в час;
     - литье черных металлов с производственной мощностью, превышающей 
20 т в день;
     - установки для:

i) производства нераскисленных цветных металлов из руды, концентратов или вторичных сырьевых материалов посредством металлургических, химических или электролитических процессов;
ii) выплавки, включая легирование, цветных металлов, в том числе рекуперированных продуктов (рафинирование, литейное производство и т.д.), с плавильной мощностью, превышающей 4 т в день для свинца и кадмия или 20 т в день для всех других металлов;
- установки для поверхностной обработки металлов и пластических материков с использованием электролитических или химических процессов, при которых объем используемых для обработки чанов превышает 30 м3.

3. Промышленность по переработке минерального сырья:
- установки для производства цементного клинкера во вращающихся обжиговых печах с производственной мощностью, превышающей 500 т в день, или извести во вращающихся обжиговых печах с производственной мощностью, превышающей 50 т в день, или в других печах с производственной мощностью, превышающей 50 т в день;
- установки для производства асбеста и изготовления асбестосодержащих продуктов;
- установки для производства стекла, включая стекловолокно, с плавильной мощностью, превышающей 20 т в день;
- установки для плавления минеральных веществ, включая производство минеральных волокон, с плавильной мощностью, превышающей 20 т в день;
- установки для производства керамических продуктов путем обжига, в частности кровельной черепицы, кирпича, огнеупорного кирпича, керамической плитки, каменной керамики или фарфоровых изделий, с производственной мощностью обжиговых печей, превышающей 4 м3, и плотностью садки на обжиговую печь, превышающей 300 кг/м3.

4. Химическая промышленность: производство в пределах значения категорий деятельности, содержащихся в этом пункте, означает производство в промышленных масштабах с помощью химической обработки веществ или групп веществ, перечисленных в подпунктах а)-g):
а) химические установки, для производства основных органических

химических веществ, таких, как:
     i) простые углеводороды (линейные или циклические, насыщенные или
ненасыщенные, алифатические или ароматические);
     ii) кислородсодержащие углеводороды, такие, как спирты, альдегиды, 
кетоны, карбоновые кислоты, сложные эфиры, ацетата, простые эфиры, 
перекиси, эпоксидные смолы;
     iii) сернистые углеводороды;
     iv) азотные углеводороды, такие, как амины, амиды, соединения азота, 
нитросоединения или нитратные соединения, нитрилы, цианаты, изоцианаты;
     v)  фосфорсодержащие углеводороды;
     vi) галогенизированные углеводороды;
     vii) органометаллические соединения;
     viii) основные пластические материалы (полимеры, синтетические        
волокна и волокна на базе целлюлозы);
     ix) синтетический каучук;
     х) краски и пигменты;
     хi) поверхностно-активные вещества;
     b) химические установки для производства основных неорганических 
веществ, таких, как:

i) газы, такие, как аммиак, хлор или хлористый водород, фтор или фтористый водород, оксиды углерода, соединения серы, оксиды азота, водород, диоксид серы, хлорокись углерода;
ii) кислоты, такие, как хромовая кислота, фтористоводородная кислота, фосфорная кислота, азотная кислота, хлористоводородная кислота, серная кислота, олеум, сернистая кислота;
iii) щелочи, такие, как гидроокись аммония, гидроокись калия, гидроокись натрия;
iv) соли, такие, как хлористый аммоний, хлорноватокислый калий, углекислый калий, углекислый натрий, перборат, азотнокислое серебро;
v) неметаллы, оксиды металлов или другие неорганические соединения, такие, как карбид кальция, кремний, карбид кремния;
с) химические установки для производства фосфорных, азотных или калийных минеральных удобрений (простых или сложных удобрений);
d) химические установки для производства основных продуктов для растениеводства и биоцидов;
е) установки, на которых используются химические или биологические процессы для производства основных фармацевтических продуктов;
f) химические установки для производства взрывчатых веществ;
g) химические установки, в которых химические или биологические

процессы используются для производства белковых кормовых добавок, 
ферментов и других белковых веществ.

     5. Обработка и удаление отходов:
     - установки для сжигания, рекуперации, химической обработки или 
захоронения опасных отходов;
     - установки для сжигания коммунально-бытовых отходов с 
производительностью превышающей 3 т в час;
     - установки для удаления неопасных отходов с производительностью, 
превышающей 50 т в день;
     - свалки, на которые поступает более 10 т отходов в день, или с общей 
емкостью, превышающей 25 000 т, исключая свалки инертных отходов.

     6. Установки для очистки сточных вод с производительностью, 
превышающей эквивалент численности населения в размере 150 000 человек.

     7. Промышленные установки для:
     а) производства целлюлозы из древесины или аналогичных волокнистых 
материалов;
     b) производства бумаги и картона с производственной мощностью, 
превышающей 20 т в день.

8. а) Строительство железнодорожных линий дальнего сообщения и аэропортов 2/ с длиной основной взлетно-посадочной полосы в 2 100 м или более;
b) строительство автомагистралей и скоростных дорог 3/;
с) строительство новых дорог, имеющих четыре или более полос движения, или реконструкция и/или расширение существующих дорог, имеющих две или менее полос движения, с целью создания четырех или более полос для движения там, где такая новая дорога или реконструированный и/или расширенный участок дороги будут иметь непрерывную протяженность в 10 км или более.

9. а) Внутренние водные пути и порты для внутреннего судоходства, допускающие проход судов водоизмещением более 1 350 т;
b) торговые порты, причалы для погрузки и разгрузки, связанные с береговыми и выносными портами (за исключением причалов паромных переправ), которые могут принимать суда водоизмещением более 1 350 т.

10. Забор подземных вод или системы искусственного пополнения подземных вод с ежегодным объемом забираемой или пополняемой воды, эквивалентным или превышающим 10 млн. м3.

11. а) Работы по переброске водных ресурсов между речными бассейнами, при которых такая переброска направлена на предотвращение возможной нехватки воды и объем перемещаемой воды превышает 100 млн. м3/ год;
b) во всех других случаях работы по переброске водных ресурсов между речными бассейнами с многолетним средним потоком забора воды из бассейна, превышающим 2 000 млн. м3 /год, при которых объем перебрасываемых вод превышает 5% этого потока.
В обоих случаях исключается переброска водопроводной питьевой воды.
12. Добыча нефти и природного газа в коммерческих целях, при которой извлекаемое количество превышает 500 т в день в случае нефти и 500 000 м в день в случае газа.
13. Плотины и другие объекты, предназначенные для удерживания или постоянного хранения воды, для которых новое или дополнительное количество задерживаемой или хранимой воды превышает 10 млн. м.
14. Трубопроводы для транспортировки газа, нефти или химических веществ диаметром более 800 мм и протяженностью более 40 км.
15. Установки для интенсивного выращивания птицы или свиней, рассчитанные на более чем:
а) 40 000 для птицы;
b) 2 000 мест для откормочных свиней (весом более 30 кг); или
с) 750 мест для свиноматок.
16. Карьеры и открытая добыча полезных ископаемых с поверхностью участка, превышающей 25 га, или добыча торфа, при которой поверхность участка превышает 150 га.
17. Строительство воздушных линий электропередачи с напряжением 220 кВ или более и протяженностью более 15 км.
18. Установки для хранения нефти, нефтехимических или химических продуктов вместимостью в 200 000 т или более.
19. Прочие виды деятельности:
- установки для предварительной обработки (такие операции, как промывка, отбеливание, мерсеризация) или окрашивания волокна или текстиля, на которых объем обрабатываемых материалов превышает 10 т в день;
- установки для дубления кожи и шкур, на которых объем переработки превышает 12 т обработанных продуктов в день;
а) бойни с мощностями по переработке туш, превышающими 50 т в день;
b) обработка и переработка с целью производства пищевых продуктов из:
i) животного сырья (помимо молока) с мощностями по производству готовой продукции, превышающими 75 т в день;
ii) растительного сырья с производственными мощностями, превышающими 300 т готовой продукции в день (средний показатель на квартальной основе);
с) обработка и переработка молока, при которых количество получаемого молока превышает 200 т в день (средний показатель на ежегодной основе);
- установки для удаления или рециркуляции туш домашних животных или отходов животноводства с перерабатывающей мощностью, превышающей 10 т в день;
- установки для поверхностной обработки веществ, предметов или продуктов с использованием органических растворителей, в частности для отделки, печати, покрытия, обезжиривания, гидроизолирования, калибровки, окраски, очистки или пропитки, с производственной мощностью более 150 кг в час или более 200 т в год;
- установки для производства углерода (естественного кокса) или электрографита путем сжигания иди графитизации.
20. Любой вид деятельности, не охватываемый пунктами 1-19, в тех случаях, когда участие общественности предусматривается в рамках процедуры оценки воздействия на окружающую среду в соответствии с национальным законодательством.
21. Положение пункта 1 а) статьи 6 настоящей Конвенции не применяется ни к какому из вышеупомянутых проектов, осуществляемых исключительно или в основном в целях разработки и проверки новых методов или продуктов в течение менее двух лет, если только не существует вероятности оказания ими значительно вредного воздействия на окружающую среду и здоровье.
22. Любое изменение или расширение деятельности, которое само по себе отвечает критериям/пороговым величинам, установленным в этом приложении, подпадает под действие пункта 1 а) статьи 6 настоящей Конвенции. Любое изменение или расширение деятельности подпадает под действие пункта 1 b) статьи 6 настоящей Конвенции.

Примечания:

1/ Атомные электростанции и другие атомные реакторы перестают быть такими установками, когда все ядерное топливо и другие радиоактивно загрязняющие элементы окончательно удалены с промышленной площадки установки.
2/ Для целей настоящей Конвенции "аэропорт" означает аэропорт, который соответствует определению, содержащемуся в Чикагской конвенции 1944 года, учреждающей Международную организацию гражданской авиации (Приложение 14).
3/ Для целей настоящей Конвенции "скоростная дорога" означает дорогу, которая соответствует определению, содержащемуся в Европейском соглашении о международных автомагистралях от 15 ноября 1975 года.

                                                       Приложение II 

Арбитраж

1. В случае передачи спора на арбитражное разбирательство в соответствии с пунктом 2 статьи 16 настоящей Конвенции, сторона или стороны уведомляют секретариат о предмете арбитражного разбирательства и указывают, в частности, статьи настоящей Конвенции, относительно толкования или применения которых возник спор. Секретариат препровождает полученную таким образом информацию всем Сторонам настоящей Конвенции.
2. Арбитражный суд состоит из трех членов. Как сторона-истец или стороны-истцы, так и другая сторона или другие стороны, участвующие в споре, назначают по одному арбитру, и два назначенных таким образом арбитра по взаимному согласию назначают третьего арбитра, выполняющего функции председателя арбитражного суда. Последний не может быть гражданином одной из сторон спора и не может иметь своим обычным местом жительства территорию одной из этих сторон, не может находиться у них на службе или в каком-либо ином качестве иметь отношения к этому делу.
3. Если по истечении двух месяцев после назначения второго арбитра не назначен председатель арбитражного суда, то по просьбе любой из сторон спора Исполнительный секретарь Европейской экономической комиссии назначает его в течение следующих двух месяцев.
4. Если одна из сторон спора не назначает арбитра в течение двух месяцев после получения просьбы, то другая сторона вправе информировать об этом Исполнительного секретаря Европейской экономической комиссии, который назначает председателя арбитражного суда в течение следующих двух месяцев. После своего назначения председатель арбитражного суда просит сторону, которая еще не назначила арбитра, сделать это в течение двух месяцев. Если она не сделает этого в течение такого срока, то председатель информирует Исполнительного секретаря Европейской экономической комиссии, который назначает этого арбитра в течение следующих двух месяцев.
5. Арбитражный суд выносит свое решение в соответствии с международным правом и согласно положениям настоящей Конвенции.
6. Любой арбитражный суд, учреждаемый в соответствии с положениями настоящего приложения, разрабатывает свои собственные правила процедуры.
7. Решения арбитражного суда как по процедурным вопросам, так и по вопросам существа, принимаются большинством голосов его членов.
8. Суд может принимать все надлежащие меры для установления фактов.
9. Стороны спора оказывают содействие работе арбитражного суда и, в частности, используя все имеющиеся в их распоряжении средства:
а) предоставляют ему все соответствующие документы, условия и информацию;
b) при необходимости предоставляют суду возможность вызывать свидетелей или экспертов и заслушивать их показания.
10. Стороны спора и члены арбитражного суда соблюдают конфиденциальность любой информации, получаемой ими в конфиденциальном порядке в ходе разбирательства в арбитражном суде.
11. Арбитражный суд может по просьбе одной из сторон рекомендовать принятие временных мер защиты.
12. Если одна из сторон спора не является в арбитражный суд или не участвует в разбирательстве своего дела, другая сторона может просить суд продолжить разбирательство и вынести свое окончательное решение. Отсутствие одной из сторон в суде или неучастие одной из сторон в разбирательстве дела не является препятствием для разбирательства.
13. Арбитражный суд может заслушивать встречные иски, возникающие непосредственно из существа спора, и выносить по ним решения.
14. Если только арбитражный суд не примет иного решения, исходя из конкретных обстоятельств дела, судебные издержки, включая оплату услуг членов суда, покрываются сторонами спора поровну. Суд регистрирует все свои расходы и предоставляет сторонам спора окончательный отчет об этих расходах.
15. Любая Сторона настоящей Конвенции, которая имеет к предмету спора интерес правового характера и может быть затронута решением по данному делу, имеет право принимать участие в разбирательстве с согласия суда.
16. Арбитражный суд выносит свое решение в течение пяти месяцев после даты своего учреждения, если только он не сочтет необходимым продлить этот срок на период, не превышающий пяти месяцев.
17. Решение арбитражного суда сопровождается объяснением причин. Это решение является окончательным и обязательным для всех сторон спора. Арбитражный суд направляет свое решение сторонам спора и секретариату. Секретариат препровождает полученную им информацию всем Сторонам настоящей

Конвенции.
     18. Любой спор, который может возникнуть между сторонами относительно 
толкования или выполнения решения суда, может быть передан любой из сторон 
в арбитражный суд, который вынес это решение, или - при невозможности 
воспользоваться услугами последнего - в другой суд, создаваемый с этой 
целью таким же образом, как и первый.

     
(Специалисты: Склярова И.В.,
              Мартина Н.А.)