Қазақстан Республикасының Шекарааралық су арналары мен халықаралық көлдерді қорғау және пайдалану туралы конвенцияға қосылуы туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2000 жылғы 23 қазан N 94-II

Қазақстан Республикасы Хельсинкиде (Финляндия) 1992 жылғы 17 наурызда жасалған Шекарааралық су арналары мен халықаралық көлдерді қорғау және пайдалану туралы конвенцияға қосылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

ШЕКАРААРАЛЫҚ СУ АРНАЛАРЫ МЕН ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КӨЛДЕРДI
ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУ ЖӨНIНДЕГІ
КОНВЕНЦИЯ

(2001 жылғы 11 сәуірде күшіне енді - ҚР СІМ-нің ресми сайты)

1992 жылғы 17 наурызда Хельсинкиде жасалған.

КIРIСПЕ

Осы Конвенцияның Тараптары:
- шекаралық су арналары мен халықаралық көлдердi қорғау және пайдалану маңызды және кезек күттiрмес мiндеттер болып табылатынын, оларды тиiмдi түрде шешу тығыз ынтымақтастық жасау арқылы ғана қамтамасыз етiлуi мүмкiн екенiн түсiне отырып,
- Еуропалық экономикалық комиссияға (ЕЭК) мүше елдердің қоршаған ортасы, экономикасы және әл-ауқаты үшiн шекаралық су арналары мен халықаралық көлдердің жай-күйінің өзгеруiнің қысқа мерзiмдi немесе ұзақ мерзiмдi перспективада терiс ықпалының орын алуына және оның қатер төндiруiне байланысты алаңдаушылық бiлдiре отырып,
- су айдынына қауiптi заттардың тасталуының алдын алу, шектеу және қысқарту жөнiндегi және эфтрофикация мен қышқылдануды, сондай-ақ әсiресе теңiз жағалауындағы аудандарда құрлықта орналасқан көздерден теңiз ортасының ластануын азайту жөнiндегi ұлттық және халықаралық шараларды нығайту қажеттiгiн атап көрсете отырып,
- шекаралық ластанудың алдын алу, шектеу және қысқарту, су ресурстарын тұрақты басқару, оларды сақтау және қоршаған ортаны қорғау мақсатында ынтымақтастықты нығайту үшiн екi жақты және көп жақты негiзде ЕЭК-ға мүше елдердің үкiметтерi қазiргi кезде қолданып жатқан күш-жiгердi құптай отырып,
- Адамды қоршаған орта проблемалары жөнiндегi Стокгольм конференциясы декларациясының, Еуропадағы қауiпсiздiк пен ынтымақтастық жөнiндегi кеңестің (ЕҚЫК) қорытынды актiсінің, ЕҚЫК-ке қатысушы мемлекеттер өкiлдерiнің Мадрид және Вена кездесулерінің қорытынды құжаттарының және ЕЭК-ға мүше елдерде қоршаған ортаны қорғау мен табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланудың 2000 жылға дейiнгi кезеңге арналған аймақтық стратегиясының және басқа құжаттардың тиiстi ережелерi мен қағидаларына сiлтеме жасай отырып,
- шекаралық сулардың ластануының алдын алу шектеу және қысқарту мен оларды тұрақты пайдалану жөнiндегi халықаралық ынтымақтастыққа жәрдемдесуге Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Еуропалық экономикалық комиссиясының атқаратын ролiн түсiне отырып және осыған байланысты су ресурстарының ластануының, оның iшiнде шекаралық ластанудың алдын алу және онымен күресу саласындағы саясат туралы ЕЭК-ның Декларациясы; табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану саласындағы саясат туралы ЕЭК-ның Декларациясы; ЕЭК-ның шекаралық сулар саласындағы ынтымақтастық қағидаттары; ЕЭК-нық жерасты суларын ұтымды пайдалану хартиясы және шекаралық iшкi сулардың авариялық ластануы кезiндегi iс-әрекет жасау кодексi жайында еске сала отырып,
- Еуропалық экономикалық комиссия оның тиiсiнше қырық екiншi және қырық төртiншi сессияларында қабылдаған шешiмдерге 1(42) және 1(44) және ЕҚЫК-ке қатысушы мемлекеттер өкiлдерiнің қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi кеңесiнің (София, Болгария, 1989 жылғы 16 қазан) қорытындыларына сiлтеме жасай отырып,
- шекаралық суларды қорғау және пайдалану саласындағы мүше елдер арасындағы ынтымақтастықтың ең алдымен белгілi бiр су айдынымен шектесiп жатқан жағалаудағы елдер арасында келiсiмдер жасау, әсiресе осындай келiсiмдерге әзiрше қол жете қоймаған кездерде келiсiмдер жасау арқылы жүзеге асырылуға тиiс екенiн атап көрсете отырып,
төмендегілер жайында уағдаласты:

1-бап АНЫҚТАМАЛАР

Осы Конвенцияның мақсаттары үшiн:
1. "Шекаралық сулар" екi және одан да көп мемлекеттер арасындағы шекараны қиып өтетiнiн немесе осындай шекараларда орналасқанын бiлдiретiн қандай да болсын жер бетiндегi немесе жер астындағы суларды бiлдiредi; шекаралық сулар тiкелей теңiзге келiп құятын жағдайларда осындай шекаралық сулардың шегi олардың арнасын олардың жағалауларындағы шағын судың шебiнде орналасқан нүктелер аралығында қиып өтетiн түзу сызықпен шектеледi.
2. "Шекаралық әсер" табиғи көзi толықтай немесе iшiнара белгілi бiр тараптың юрисдикциясында орналасқан адам қызметiнен туындайтын шекаралық сулардың жай-күйiнің өзгеруi нәтижесiнде басқа Тараптың юрисдикциясында орналасқан аудандағы қоршаған орта үшiн пайда болатын кез-келген едәуiр зиянды зардаптарды бiлдiредi. Қоршаған орта үшiн осындай зардаптар қатарына адамның денсаулығы мен қауiпсiздiгi; флора, фауна, топырақ, ауа, су, климат, ландшафт, тарихи ескерткiштер және басқа да материалдық объектiлер үшiн болатын зардаптар немесе осы факторлардың бiр-бiрiне әсер етуi жатады; олардың қатарына сондай-ақ осы факторлардың өзгеруi салдарынан мәдени мұра немесе әлеуметтiк-экономикалық жағдайлар үшiн пайда болатын зардаптар жатады.
3. "Тарап", егер мәтiнде өзгеше нұсқама болмаса, осы Конвенцияның Уағдаласушы Тарабын бiлдiредi.
4. "Жағалаудағы Тараптар" белгiлi бiр шекаралық сулармен шектесетiн Тараптарды бiлдiредi.
5. "Бiрлескен орган" жағалаудағы Тараптар арасында ынтымақтастық жасауға арналған кез-келген екi жақты немесе көп жақты комиссияны немесе басқа да тиiстi ұйымдық құрылымдарды бiлдiредi.
6. "Қауiптi заттар" әсiресе олар бiрқалыпты болып табылатын кездегi улы, канцерогендi, мутагендi, тератогендi немесе биоаккумуляцияланатын сипаттағы заттар болып табылады.
7. "Ең жақсы қолда бар технология" (анықтамасы осы Конвенцияның 1-қосымшасында келтiрiлген)

I БӨЛIМ БАРЛЫҚ ТАРАПТАРҒА ҚАТЫСТЫ ЕРЕЖЕЛЕР

2-бап ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1. Тараптар кез-келген шекаралық әсердің алдын алу, шектеу және қысқарту үшiн барлық тиiстi шараларды қолданады.
2. Тараптар, атап айтқанда:
а) шекаралық әсер ететiн немесе әсер етуi мүмкiн сулардың ластануының алдын алу, шектеу және қысқарту үшiн;
b) су ресурстарын экологиялық тұрғыда негiзделген және ұтымды түрде басқару, оларды сақтау және қоршаған ортаны қорғау мақсатында шекаралық сулардың пайдаланылуын қамтамасыз ету үшiн;
с) шекаралық әсер ететiн немесе әсер етуi мүмкiн қызметтi жүзеге асыру кезiнде шекаралық сулардың шекаралық сипатын ерекше ескере отырып, олардың ақылға қонымды және әдiлеттi түрде пайдаланылуын қамтамасыз ету үшiн;
d) экологиялық жүйелердi сақтауды қамтамасыз ету және, қажет болған жағдайда, қалпына келтiру үшiн барлық тиiстi шараларды қолданады.
3. Судың ластануының алдын алу, шектеу және қысқарту жөнiнде, мүмкiндiгіне қарай, ластану көзiнде шаралар қолданады.
4. Бұл шаралар төтесiнен болсын, жанама түрде болсын, ластанудың қоршаған ортаның басқа компоненттерiне ауысуына душар етпеуге тиiс.
5. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында аталған шараларды жүзеге асыру кезiнде Тараптар мына қағидаттарды басшылыққа алады:
а) сақтық шараларын қолдану қағидаты, оған сәйкес қауiптi заттардың сыртқа шығуының ықтимал шекаралық әсерінің алдын алу жөнiндегi шаралар ғылыми зерттеулер бiр жағынан осы заттардың, екiншi жағынан ықтимал шекаралық әсердің арасындағы себеп-салдар байланысын толық дәрежесiнде анықтамады деген негiзде кейiнге қалдырылмауға тиiс;
b) "ластаушы төлейдi" қағидаты, оған сәйкес ластанудың алдын алу, шектеу және қысқарту жөнiндегi шараларға байланысты шығындарды ластаушы өтейдi;
с) су ресурстарын басқару қазiргi ұрпақтың қажеттерi келешек ұрпақтардың өз қажеттерін қанағаттандыру мүмкiндiгiне нұқсан келтiрмей қанағаттандырылатындай етiп жүзеге асырылады.
6. Жағалаудағы Тараптар шекаралық әсердi қамтамасыз ету және қысқарту үшiн тиiстi су арналарын немесе олардың бөлiктерiн қамтитын келiсiлген саясат, бағдарламалар мен стратегиялар жасау мақсатында және шекаралық сулардың қоршаған ортасын осындай сулардың, оның iшiнде теңiз ортасының әсерiндегi қоршаған ортаны қорғау мақсатында екi жақты және көп жақты келiсiмдер жасасу арқылы теңдiк пен өзара тәуелдiлiк негiзiнде ынтымақтастық жасайды.
7. Осы Конвенцияны қолдану экологиялық жағдайлардың нашарлауына да, шекаралық әсердің күшеюiне де әкеп соқпауға тиiс.
8. Осы Конвенцияның ережелерi осы Конвенцияда көзделгеннен басқа неғұрлым қатаң шараларды жеке немесе бiрлесiп жүзеге асыру жөнiндегi Тараптардың құқығын қозғамайды.

3-бап АЛДЫН АЛУ, ШЕКТЕУ ЖӘНЕ ҚЫСҚАРТУ

1. Шекаралық әсердің алдын алу шектеу және қысқарту үшiн Тараптар тиiстi құқықтық, әкiмшілік, экономикалық, қаржылық және техникалық шаралар жасайды, бекiтедi, жүзеге асырады және мүмкіндігiне қарай, атап айтқанда:
а) мәселен, қалдығы аз және қалдықсыз технологияны қолдану арқылы ластаушыларды сыртқа шығару кезiнде алдын алуды, шектеудi және қысқартуды;
b) шекаралық суларды олардың нүктелiк көздерінің ластануынан қорғауды, бiлiктi ұлттық органдардың сарқынды суларды ағызуға рұқсатты алдын-ала беруi арқылы алдын алуды, шектеудi және қысқартуды және рұқсат етiлген сарқынды сулар ағызуға мониторингтi жүзеге асыруды және оларға бақылау жасауды;
с) қауiптi заттарды сыртқа шығару үшiн қолда бар ең жақсы технологиялар негiзiнде рұқсаттарда көрсетiлетiн сарқынды сулар ағызу үшiн қажет шектi нормаларды айқындап алуды;
d) егер мұны су қабылдағыштың немесе экологиялық жүйенің тиiстi сапасын сақтау қажеттiгi талап етiп отырса, жекелеген жағдайларда ағызуға тыйым салуға әкеп соғатын неғұрлым қатаң талаптар енгiзудi;
е) коммуналдық-тұрмыстық сарқынды суларға қатысты тым болмаса биологиялық тазартуды немесе соған балама процестердi қолдануды, бұл орайда оны қажет болған жерлерде кезең-кезеңмен қолдануды;
f) атап айтқанда, өнеркәсiптiк және коммуналдық-тұрмыстық көздерден биогендi заттардың түсуiн қысқарту мақсатында қолда бар ең жақсы технологияны қолдану мақсатында тиiстi шараларды жүзеге асыруды;
h) қоршаған ортаға әсердi бағалау әдiсiн және бағалаудың басқа да әдiстерiн қолдануды;
i) су ресурстарын тұрақты басқаруды, оның iшiнде экологиялық жүйелiк көзқарастың қолданылуын ынталандыруды;
k) жерасты суларының ластануына жол бермеу жөнiнде қосымша нақты шаралар қолдануды жүзеге асыруды қамтамасыз ету үшiн олардың үйлесiмдi болуына қол жеткiзедi.
2. Бұл үшiн әрбiр Тарап қолда бар ең жақсы технологияның негiзiнде нүктелi көздерден жер бетiндегi суларға құйылатын сарқындыларда ластаушыларды күтіп ұстаудың қауіптi заттардың көздерi болып табылатын өнеркәсiптің жекелеген салаларына немесе секторларына нақты қолданылатын шектi нормаларын белгiлейдi, осы баптың 1-тармағында айтылған қауiптi заттардың нүктелiк және диффузиялық көздерден суларға келiп түсуiнің алдын алу, шектеу және қысқарту жөнiндегi тиiстi шаралар, атап айтқанда, осындай заттарды өндiруге немесе пайдалануға толық немесе iшiнара тыйым салуды қамтуы мүмкiн. Халықаралық конвенцияларда немесе осы Конвенцияда қолданылатын ережелерде айтылған осындай өнеркәсiп салаларының немесе секторларының немесе осындай қауiптi заттардың тiзiмдерi назарға алынады.
3. Сонымен бiрге әрбiр Тарап, бұл қажет болған жерлерде, су сапасының нысаналы көрсеткiштерiн айқындайды және шекаралық әсердің алдын алу, шектеу және қысқарту үшiн су сапасының өлшемдерiн бекiтедi. Осындай нысаналы көрсеткiштер мен өлшемдер жасаудың жалпы қағидаттары осы Конвенцияның III-қосымшасында келтiрiлген. Қажет болған жағдайда Тараптар осы қосымшаны жаңартуға бағытталған күш-жiгер жұмсайды.

4-бап МОНИТОРИНГ

Тараптар шекаралық сулардың жай-күйінің мониторингi бағдарламаларын жасайды.

5-бап ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН ТАЛДАМАЛАР

Тараптар шекаралық әсердің алдын алудың, шектеудің және қысқартудың тиiмдi әдiстерi саласында зерттеулер мен талдамалар өткiзуде ынтымақтастық жасайды. Бұл үшiн Тараптар тиiстi халықаралық форумдардың ғылыми-зерттеу қызметiн ескере отырып, екi жақты және/немесе көп жақты негiзде қажет болған жағдайда, атап айтқанда:
а) қауiптi заттардың улылығын және ластаушылардың зиянын бағалау әдiстерiн жасауға;
b) ластаушылар мен тиiстi процестердің болуы, таралуы және олардың қоршаған ортаға әсерi туралы бiлiмдер деңгейiн арттыруға;
с) экологиялық жағынан негiзделген технологиялар, өндiрiс әдiстерiн және тұтыну құрылымдарын жасауға және қолдануға;
d) шекаралық әсер етуi мүмкiн заттар өндiру мен қолдануды кезең-кезеңмен тоқтатуға және/немесе оларды алмастыруға;
е) қауiптi заттарды жоюдың экологиялық жағынан негiзделген әдiстерiн жасауға;
f) шекаралық сулардың жай-күйiн жақсартудың арнаулы әдiстерiн жасауға;
q) су шаруашылығы объектiлерiн салудың экологиялық жағынан негiзделген әдiстерiн және су режимiн реттеу тәсілдерiн жасауға;
h) шекаралық әсердің салдарынан болатын нұқсанға табиғи және қаржылық баға беруге бағытталған нақты ғылыми-зерттеу бағдарламаларын жүзеге асыруға немесе жандандыруға ұмтылады.
Ғылыми-зерттеу бағдарламаларының нәтижелерiн алмасу Тараптар арасында осы Конвенцияның 6-бабына сәйкес жүзеге асырылады.

6-бап АҚПАРАТ АЛЫСУ

Тараптар барынша қысқа мерзiм iшiнде осы Конвенцияның ережелерi қамтитын мәселелер бойынша неғұрлым кең көлемде ақпарат алысуды қамтамасыз етедi.

7-бап ЖАУАПКЕРШIЛIК

Тараптар жауапкершiлік саласында нормалар, өлшемдер және рәсiмдер жасау жөнiндегi тиiстi халықаралық күш-жiгерге қолдау көрсетедi.

II БӨЛIМ ЖАҒАЛАУДАҒЫ ТАРАПТАРҒА ҚАТЫСТЫ ЕРЕЖЕЛЕР

9-бап ЕКIЖАҚТЫ ЖӘНЕ КӨПЖАҚТЫ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

1. Жағалаудағы Тараптар теңдiк пен өзара мүдделiлiк негiзiнде шекаралық әсердің алдын алу шектеу және қысқарту саласындағы өздерінің өзара қатынастары мен iс-әрекетiн анықтап алу үшiн әлi осындайлар болмаған жағдайларда екiжақты және көпжақты келiсiмдер немесе басқа да уағдаластықтар жасасады немесе осы Конвенцияның негiзгi қағидаттармен арадағы қайшылықтарды жою мақсатында қажет болған жерлерде қолданылып жүрген келiсiмдерге немесе уағдаластықтарға өзгерiстер енгiзедi. Жағалаудағы Тараптар ынтымақтастық жасалып отырған су арнасының немесе оның бөлiгiнің (бөлiктерінің) шекарасын нақты белгiлейдi. Бұл келiсiмдер немесе уағдаластықтар осы Конвенция қозғайтын тиiстi мәселелердi, сондай-ақ жағалаудағы Тараптар ынтымақтастық жасау қажет деп есептеуi мүмкiн басқа да мәселелердi қамтиды.
2. Осы Конвенцияның 1-тармағында көрсетілген келiсiмдер немесе уағдаластықтар бiрлескен органдар құруды қарастыруға тиiс. Осы бiрлескен органдардың мiндеттерi, атап айтқанда, тиiстi қолданылып жүрген келiсiмдерге немесе уағдаластықтарға нұқсан келтiрмей;
а) шекаралық әсер етуi мүмкiн ластау көздерiн анықтау мақсатында мәлiметтер жинау, жинақтау және оларды бағалау;
b) сулардың сапалық және сандық көрсеткiштерi мониторингiнің бiрлескен бағдарламаларын жасау;
с) осы баптың 2а тармағында көрсетiлген ластау көздерiнің тiзiлiмдерiн жасау және олар туралы ақпарат алысу;
d) сарқынды сулар ағызу үшiн шектi нормалар жасау және ластанумен күрес жөнiндегi бағдарламалардың тиiмдiлігiн бағалау;
е) осы Конвенцияның 3-бабының 3-тармағының ережелерiн ескере отырып, су сапасының бiрыңғай мақсатты көрсеткiштер мен өлшемдер және судың қазiргi сапасын сақтау және, қажет болған жағдайда, жақсарту жөнiндегi тиiстi шараларға қатысты ұсыныстар жасау;
f) нүктелi көздерден де (мәселен, коммуналдық-тұрмыстық және өнеркәсіптiк көздерден), диффузиялық көздерден де (әсiресе ауылшаруашылық көздерiнен) ластану көлемiн азайту жөнiнде келiсiлген iс-қимыл бағдарламаларын жасау;
q) хабарландыру мен дабыл соғу рәсiмдерiн қолдану;
h) шекаралық әсер етуi мүмкiн су пайдаланудың қазiргi және жоспарланып отырған түрлерi мен тиiстi қондырғылар жөнiнде ақпарат алысу үшiн форум ретiнде бой көрсету;
i) осы Конвенцияның 13-бабының ережелерiне сәйкес ынтымақтастық жасауға және қолда бар ең жақсы технологиялар туралы ақпарат алысуға жәрдемдесу, сондай-ақ ғылыми-зерттеу бағдарламалары саласындағы ынтымақтастыққа жәрдемдесу;
j) тиiстi халықаралық нормалардың негiзiнде шекаралық сулар жөнiнде қоршаған ортаға әсерге бағалау жасауға қатысу болып табылады.
3. Осы Конвенцияның Тарабы болып табылатын жағалаудағы мемлекет тiкелей және елеулi түрде шекаралық әсерге ұшырайтын жағдайларда жағалаудағы Тараптар, егер олардың бәрi осыған келiссе, осы жағалаудағы мемлекетке осындай шекаралық сулардың жағалауындағы Тараптар құрған көпжақты бiрлескен органдардың қызметiне тиiсiнше қатысуды ұсына алады.
4. Осы Конвенцияда көзделген бiрлескен органдар шекаралық әсерге тiкелей ұшырайтын теңiз ортасын қорғау үшiн жағалаудағы мемлекеттер құрған бiрлескен органдарға олардың жұмысын келiсiп алу және шекаралық әсердің алдын алу, шектеу және қысқарту мақсатында ынтымақтастық жасауды ұсынады.
5. Бiр су көзi шеңберiнде екi немесе одан да көп бiрлескен орган болған жағдайларда олар осы су көзi шеңберiнде шекаралық әсердің алдын алу, шектеу және қысқарту жөнiндегi шараларды нығайтуға жәрдемдесу үшiн өздерінің қызметiн үйлестіруге тырысады.

10-бап КОНСУЛЬТАЦИЯЛАР

Консультациялар жағалаудағы Тараптар арасында кез-келген Тараптың өтiнiшi бойынша өзара мүдделілік, ізгi ниет және тату көршiлiк негiзiнде жүргiзiледi. Осындай консультациялардың мақсаты осы Конвенцияның ережелерi қамтитын мәселелер бойынша ынтымақтастықты дамыту болып табылады. Кез-келген осындай консультациялар бiрлескен орган болған жағдайда осы Конвенцияның 9-бабына сәйкес құрылатын соның көмегiмен өткiзiледi.

11-бап БIРЛЕСКЕН МОНИТОРИНГ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ

1. Осы Конвенцияның 9-бабында айтылған ынтымақтастықтың немесе нақты уағдаластықтардың шеңберiнде жағалаудағы елдер шекаралық сулардың, оның iшiнде су тасқындары мен мұз құрсауларының, сондай-ақ шекаралық әсердiң жай-күйi мониторингiнiң бiрлескен бағдарламаларын жасайды және жүзеге асырады.
2. Жағалаудағы Тараптар ластану өлшемдерi мен ластаушылар тiзбелерiн келiсiп алады, ластаушылардың сыртқа шығуы мен шоғырлануына шекаралық суларда жүйелi байқау мен бақылау жүргiзiледi.
3. Жағалаудағы Тараптар жүйелi уақыт аралығында бiрлесiп немесе бiр бiрiмен келiсе отырып шекаралық сулардың жай-күйiне, сондай-ақ шекаралық әсердің алдын алу, шектеу немесе қысқарту үшiн қолданылатын шаралардың тиiмдiлiгiне бағалау жүргiзiп тұрады. Осы бағалаулардың нәтижелерi осы Конвенцияның 16-бабында айтылған ережелерге сәйкес жұртшылықтың назарына жеткiзiледi.
4. Осы мақсаттарда Жағалаудағы Тараптар мониторинг бағдарламаларын, өлшеу жүйелерiн, приборлар, талдау әдiстерiн, деректердi өңдеу және бағалау рәсiмдерiн, сондай-ақ ластаушылардың сыртқа шығуын тiркеу әдiстерiн жасау мен қолдануға қатысты ережелердi келiсiп алады.

12-бап БIРЛЕСКЕН ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН ТАЛДАМАЛАР

Осы Конвенцияның 9-бабында айтылған жалпы ынтымақтастықтың немесе нақты уағдаластықтардың шеңберiнде жағалаудағы Тараптар осы жағалаудағы Тараптар белгiлеп, бекiтудi ұйғарған нысаналы көрсеткiштер мен су сапасының өлшемдерiне қол жеткiзу және олардың сақталуын қамтамасыз ету мүддесi үшiн нақты зерттеулер мен талдамалар өткiзедi.

13-бап ЖАҒАЛАУДАҒЫ ТАРАПТАР АРАСЫНДА АҚПАРАТ АЛЫСУ

1. Жағалаудағы Тараптар тиiстi келiсiмдер немесе басқа уағдаластықтар шеңберiнде осы Конвенцияның 9-бабына сәйкес нақты қол жетерлiк деректер, атап айтқанда:
а) шекаралық сулардың экологиялық жай-күйi;
b) ең жақсы технологияны қолдану мен пайдалану саласында, зерттеулер мен талдамалар нәтижесiнде жинақталған тәжiрибе;
с) тастандылар мен мониторинг нәтижелерi;
d) шекаралық әсердің алдын алу, шектеу және қысқарту жөнiнде қолданылып және жоспарланып жатқан шаралар;
е) құзыреттi өкiмет орындары немесе тиiстi орган беретiн немесе белгiлейтiн сарқынды сулардың сыртқа шығарылуы жөнiндегi рұқсаттар немесе ережелер туралы деректер алысып тұрады.
2. Сыртқа шығару үшiн шектi нормаларды келісiп алу мақсатында жағалаудағы Тараптар өздерiнің ұлттық ережелерi туралы ақпарат алысып тұрады.
3. Егер әлдеқандай жағалаудағы Тарапқа басқа жағалаудағы Тарап жоқ деректердi немесе ақпаратты беру туралы өтiнiш жасаса, бiрiншi жағалаудағы Тарап осы өтiнiштi қанағаттандыру үшiн шаралар қолдануға тиiс, алайда ол оны орындау үшiн сұрау салып отырған Тараптан осындай деректердi немесе ақпаратты жинауға және қажет болған жағдайда өңдеуге байланысты ақылға қонымды шығындарды төлеудi талап ете алады.
4. Осы Конвенцияны жүзеге асыру мақсаттары үшiн жағалаудағы Тараптар қолда бар ең жақсы технологияны алмасуға, атап айтқанда, қолда бар технологияны коммерциялық алмасу; өнеркәсiпте, оның iшiнде бiрлескен кәсiпорындарда тiкелей байланыс пен ынтымақтастық жасау; ақпарат пен тәжiрибе алысу; және техникалық көмек көрсету арқылы алмасуға жәрдемдеседi. Жағалаудағы Тараптар сондай-ақ кадрлар даярлау саласында бiрлескен бағдарламаларды жүзеге асырады және тиiстi семинарлар мен кеңестер ұйымдастырады.

14-бап ХАБАРЛАНДЫРУ МЕН ДАБЫЛ ҚАҒУ ЖYЙЕЛЕРI

Жағалаудағы Тараптар шекаралық әсерге себеп болуы мүмкiн қандай да болсын қауiптi жағдай туралы бiр бiрiне дереу хабарлайды. Жағалаудағы Тараптар ақпарат алу және беру мақсатында үйлестiрiлген немесе бiрлескен байланыс, хабарландыру және дабыл қағу жүйелерiн құрады, қажет болған жағдайда пайдаланады. Бұл жүйелер жағалаудағы Тараптар арасында келiсiлуге тиiс деректердi беру мен өңдеудiң үйлесiмдi рәсiмдерi мен техникалық құралдарын қолдану негiзiнде пайдаланылады. Жағалаудағы Тараптар осы мақсаттар үшiн құрылған құзыреттi органдар немесе байланыс орталықтары жайында бiр-бiрiне хабарлайды.

15-бап ӨЗАРА КӨМЕК

1. Қауiптi жағдай пайда болған кезде жағалаудағы Тараптар сұрау салу бойынша осы баптың 2-тармағының ережелерiне сәйкес белгiленетiн рәсiмдерге сәйкес өзара көмек көрсетедi.
2. Жағалаудағы Тараптар, атап айтқанда:
а) басшылыққа, бақылауға, үйлестiруге және көмек көрсетiлуiн қадағалауға;
b) көмек көрсету туралы өтiнiш жасаған Тарап беретiн жергiлiктi құралдар мен көрсететiн қызметтерге, оның iшiнде қажет болған жағдайда шекаралық формальдi мәселелердi ықшамдауға;
с) нұқсанның болуына жол бермеу, көмек көрсететiн Тарапқа және/немесе оның қызметкерлерiне залалдың орнын толтыру және/немесе оны өтеу жөнiндегі шараларға;
d) көмек көрсету жөнiндегi қызметтерге байланысты шығындарды өтеу шарттарына қатысты өзара көмек көрсету рәсiмдерiн жасайды және келiсiп алады.

16-бап

1. Жағалаудағы Тараптар шекаралық сулардың жай-күйi, шекаралық әсердің алдын алу, шектеу және қысқарту мақсатында қолданылатын немесе жоспарланатын шаралар жайында, сондай-ақ осы шаралардың тиiмдiлігі жайында жұртшылыққа хабарлауды қамтамасыз етедi. Осы мақсатта жағалаудағы Тараптар жұртшылыққа:
а) су сапасының нысаналы көрсеткiштерi;
b) берiлетiн рұқсаттар және сақталуға тиiс шарттар;
с) мониторинг пен бағалау мақсатында жасалатын су мен ағынды су үлгiлерiн алу нәтижелерi, сондай-ақ су сапасының нысаналы көрсеткiштерiн немесе рұқсаттарда айтылған шарттардың сақталуын тексеру нәтижелерi туралы ақпараттың берiлуiн қамтамасыз етедi.
2. Жағалаудағы Тараптар жұртшылыққа тексеру мақсатында осы ақпаратпен ақылға қонымды мерзiмде тегiн танысу мүмкiндiгiн қамтамасыз етедi және жағалаудағы Тараптардан ақылға қонымды ақыға осындай ақпараттың көшiрмесiн алу үшiн жұртшылық өкілдерiне нақты мүмкiндiктер бередi.

ІІІ БӨЛIМ ҰЙЫМДЫҚ ЖӘНЕ ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

17-бап ТАРАПТАР КЕҢЕСI

1. Тараптардың бiрiншi кеңесi осы Конвенция күшiне енген күннен бастап бiр жылдан кешiктiрмей шақырылады. Содан кейiн кезектi кеңестер үш жылда бiр рет немесе рәсiм ережелерiне сәйкес жиiрек шақырылады. Егер Тараптар кезектi кеңесте бұл жайында шешiм қабылдаса немесе олардың бiрi жазбаша түрде тиiстi өтiнiш жасаса, бұл өтiнiштi барлық Тараптар хабарланған күннен бастап алты ай iшiнде Тараптардың кемiнде үштен бiрi қолдаса, олар кезектен тыс кеңестер өткiзедi.
2. Тараптар өздерiнiң кеңестерiнде осы Конвенцияның жүзеге асырылу барысын қарайды және осы мақсатта:
а) шекаралық суларды қорғау мен пайдалануды одан әрi жақсарту үшiн Тараптардың шекаралық суларды қорғау мен пайдалану жөнiндегi саясаты мен әдiстемелiк көзқарастарына шолу жасайды;
b) қатысушылары бiр немесе одан көп Тараптар болып табылатын шекаралық суларды қорғау мен пайдалану жөнiндегi екi жақты және көп жақты келiсiмдердi немесе басқа уағдаластықтарды жасау мен жүзеге асыру кезiнде жинақталған тәжiрибе туралы ақпарат алысады;
с) қажет болған жағдайда осы Конвенцияның мақсаттарына қол жеткiзуге байланысты барлық мәселелер бойынша ЕЭК-ның тиiстi органдарының, сондай-ақ басқа да құзыреттi халықаралық органдардың және нақты комитеттердің қызметiн пайдаланады;
d) өзiнің бiрiншi кеңесiнде өз кеңестерi рәсiмiнiң ережелерiн қарайды және консенсуспен қабылдайды;
е) осы Конвенцияға түзетулер енгiзу жөнiндегi ұсыныстарды қарайды және қабылдайды;
f) осы Конвенцияның мақсаттарына қол жеткiзу үшiн қажет болып қалуы мүмкiн кез-келген қосымша шараларды қарайды және жүзеге асырады.

18-бап ДАУЫС БЕРУ ҚҰҚЫҒЫ

1. Осы баптың 2-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, осы Конвенцияның әрбiр Тарабы бiр дауысқа ие.
2. Экономикалық интеграцияның аймақтық ұйымдары осы Конвенцияның Тараптары болып табылатын олардың мүше-мемлекеттерiнің санына тең дауыстар санына ие бола отырып, өздерiнің құзыретiне енетiн мәселелер бойынша өздерiнің дауыс беру құқығын жүзеге асырады.

19-бап ХАТШЫЛЫҚ

Еуропалық экономикалық комиссияның атқарушы хатшысы мынадай хатшылық функциялар орындайды:
а) Тараптардың кеңесiн шақырады және әзiрлейдi;
b) Тараптарға баяндамалар және осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес алынған басқа да ақпарат тапсырады;
с) Тараптар белгiлеуi мүмкiн өзге де функцияларды жүзеге асырады.

20-бап ҚОСЫМШАЛАР

Осы Конвенцияның қосымшалары оның ажырамас бөлiгін құрайды.

21-бап КОНВЕНЦИЯҒА ТҮЗЕТУЛЕР

1. Кез-келген Тарап осы Конвенцияға түзетулер ұсына алады.
2. Осы Конвенцияға түзетулер бойынша ұсыныстар Тараптардың кеңесiнде қаралады.
3. Осы Конвенцияға ұсынылатын кез-келген түзетудің мәтiнi Еуропалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысына жазбаша түрде берiледi, ол оны қабылдау көзделген кеңес басталғанға дейiн тоқсан күннен кешiктiрмей барлық Тараптардың назарына жеткiзедi.
4. Осы Конвенцияға түзету Кеңеске қатысушы осы Конвенцияның Тараптары өкiлдерiнің консенсусымен қабылданады және оны қабылдаған Тараптар үшiн осы Тараптардың үштен екiсi осы түзетудiң қабылданғаны туралы өздерiнің құжаттарын Депозитарийге сақтауға тапсырған күннен кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енедi. Түзетудің қабылданғаны туралы құжаты осы Тарап сақтауға тапсырған күннен кейiн тоқсаныншы күнi түзету кез келген басқа Тарап үшiн күшiне енедi.

22-бап ДАУЛАРДЫ РЕТТЕУ

1. Осы Конвенцияны пайымдауға немесе қолдануға қатысты екi немесе одан көп Тараптың арасында дау туындаған жағдайда олар келiссөз немесе дауға қатысушы Тараптар үшiн қолайлы кез-келген басқа тәсiл арқылы дауларды реттеуге ұмтылады.
2. Осы Конвенцияға қол қою, оны бекiту, қабылдау, күшiне енгiзу немесе оған қосылу кезiнде немесе осыдан кейiн кез-келген уақытта кез-келген Тарап жазбаша түрде Депозитарийге осы баптың 1-тармағына сәйкес реттелмеген дауға байланысты ол өзiне дәл осындай мiндеттеме қабылдайтын кез-келген Тарап үшiн мiндеттi мiндеттеме ретiнде дауларды реттеудің мына құралдарының бiрiн немесе екеуiн де қабылдайтынын мәлiмдей алады:
а) дауды халықаралық сотқа беру;
b) IV қосымшада айтылған рәсiмге сәйкес төрелiк сотқа беру.
3. Егер дауға қатысушы Тараптар осы баптың 2-тармағында айтылған дауларды реттеудің екi тәсiлiн де қабылдаса, дау, егер Тараптар өзгеше жайында уағдаласпаса, тек Халықаралық Сотқа қана берiлуi мүмкiн.

23-бап ҚОЛ ҚОЮ

Осы Конвенция Еуропалық экономикалық комиссияға мүше мемлекеттердің, сондай-ақ 1947 жылғы 28 наурыздағы Экономикалық және Әлеуметтiк Кеңестiң 36 (IV) қарарының 8-тармағына сәйкес Еуропалық экономикалық комиссия жанында консультативтiк мәртебесi бар мемлекеттердің, сондай-ақ олардың мүше мемлекеттерi осы Конвенция реттейтiн мәселелер бойынша өкiлеттiктер, оның iшiнде осы мәселелерге қатысты шарттар жасасу өкiлеттiктерiн берген Еуропалық экономикалық комиссияға мүше егемен мемлекеттер құрған аймақтық экономикалық интеграция ұйымдарының Хельсинкиде қол қоюы үшiн 1992 жылғы 17 наурыздан 18 наурызға дейiн және Нью-Йоркте Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Орталық мекемелерiнде қол қоюы үшiн 1992 жылғы 18 қыркүйекке дейiн ашық.

24-бап ДЕПОЗИТАРИЙ

Осы Конвенцияның Депозитарийi ретiнде Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы бой көрсетедi.

25-бап БЕКIТУ, ҚАБЫЛДАУ, КYШIНЕ ЕНГIЗУ
ЖӘНЕ ҚОСЫЛУ

1. Осы Конвенцияны оған қол қойған мемлекеттер, аймақтық экономикалық интеграция ұйымдары бекiтуге, қабылдауға немесе күшiне енгiзуге тиiс.
2. Осы Конвенция 23-бапта айтылған мемлекеттер мен ұйымдардың қосылуына ашық.
3. 2-тармақта көрсетілмеген, Біріккен Ұлттар Ұйымының мүшесі болып табылатын кез келген басқа мемлекет Тараптар Кеңесінің келісімімен Конвенцияға қосыла алады. Мұндай мемлекет өзінің қосылу туралы құжатында оның Конвенцияға қосылуына Тараптар Кеңесінен келісім алынғаны туралы мәлімдейді және келісім алынған күнді көрсетеді. Біріккен Ұлттар Ұйымы мүшелерінің тарапынан жасалған кез келген осындай қосылу туралы өтініш 2003 жылғы 28 қарашадағы жағдай бойынша Конвенцияның Тараптары болып табылған барлық мемлекеттер мен ұйымдар үшін осы тармақ күшіне енгенге дейін Тараптар Кеңесінің келісімін алу нысанасы ретінде қарастырылмайды
4. 23-бапта айтылған, осы Конвенцияның Тарабына айналатын кез-келген ұйым, осы ұйымға мүше мемлекеттердің бiрде-бiрi осы Конвенцияның Тарабы болып табылмайтын күннiң өзінде, осы Конвенцияда көзделген барлық мiндеттемелермен байланысты болады. Осындай ұйымға мүше бiр немесе бiрнеше мемлекет осы Конвенцияның Тараптары болып табылатын жағдайда осы ұйым мен оған мүше мемлекеттер осы Конвенция бойынша өзiнің мiндеттемелерiн орындау жөнiндегi олардың тиiстi мiндеттемелерiне қатысты шешiм қабылдайды. Мұндай жағдайларда осы ұйым мен оған мүше мемлекеттер осы Конвенцияда көзделген құқықтарды бiр мезгілде пайдалана алмайды.
Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.01.2015 № 282-V Заңымен.

26-бап КҮШIНЕ ЕНУ

1. Осы Конвенция бекiту, қабылдау, күшiне енгiзу немесе қосылу туралы он алтыншы құжат сақтауға тапсырылған соң тоқсаныншы күнi күшiне енедi.
2. Осы баптың 1-тармағының мақсаттары үшiн аймақтық экономикалық интеграция ұйымы сақтауға тапсыратын кез-келген құжат осындай ұйымға мүше мемлекеттер сақтауға тапсыратын құжаттарға қосымша құжат ретiнде қаралмайды.
3. 23-бапта немесе 25-баптың 3-тармағында аталған, осы Конвенцияны бекiтетiн, қабылдайтын немесе күшiне енгiзетiн немесе бекiту, қабылдау, күшiне енгiзу немесе қосылу туралы он алтыншы құжат сақтауға тапсырылғаннан кейiн оған қосылатын әрбiр мемлекет немесе ұйым үшiн Конвенция осындай мемлекет немесе ұйым бекiту, қабылдау, күшiне енгiзу немесе қосылу туралы өзiнің құжатын тапсырған соң тоқсаныншы күнi күшiне енедi.
Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.01.2015 № 282-V Заңымен.

27-бап ШЫҒУ

Кез-келген Тарап үшiн осы Конвенция күшiне енгеннен кейiн үш жыл өткен соң кез-келген уақытта осы Тарап Депозитарийге жазбаша хабарлама жiберу арқылы Конвенциядан шыға алады. Кез-келген осындай шығу Депозитарий ол туралы хабарлама алған күннен кейiн тоқсаныншы күнi күшiне енедi.

28-бап ТҮПНҰСҚАЛЫҚ МӘТIНДЕР

Осы Конвенцияның ағылшын, орыс және француз тiлдерiндегi мәтiндерi бiрдей дәрежеде түпнұсқалық мәтiн болып табылатын түпнұсқасы Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырылады.
ОСЫНЫ КУӘЛАНДЫРА ОТЫРЫП осыған тиiстi дәрежеде өкiлеттiк алып қол қойғандар осы Конвенцияға қол қойды.
Хельсинкиде бiр мың тоғыз жүз тоқсан екiншi жылы он жетiншi наурызда ЖАСАЛДЫ.

I-ҚОСЫМША "ҚОЛДА БАР ЕҢ ЖАҚСЫ ТЕХНОЛОГИЯ" ТЕРМИНIНІҢ
АНЫҚТАМАСЫ

1. "Қолда бар ең жақсы технология" терминi сарқындыларды, тастандыларды және қалдықтарды шектеу үшiн нақты шара ретiнде iс жүзiнде жарамдылығын дәлелдеген процестердi, қондырғыларды немесе пайдалану әдiстерiн жасаудағы соңғы жетiстiктердi бiлдiредi. Процестер, қондырғылар немесе пайдалану әдiстерi тұтас немесе әрбiр жекелеген жағдайларда ең жақсы технология болып табыла ма деген мәселенi анықтау кезiнде:
а) соңғы кезде ойдағыдай сынақтан өткен салыстырмалы процестер,қондырғылар немесе пайдалану әдiстерi;
b) техникалық процесс және ғылыми бiлiмдер мен проблеманы түсінудегi өзгерiстер;
с) осындай технологияны экономикалық тұрғыда қолдану мүмкіндігі;
d) жаңа кәсiпорындарда да, жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындарда да жабдықтар орнатудың мерзiмдiк шеңберi;
е) тиiстi сарқындылар мен ағын сулардың сипаты мен көлемi;
f) қалдығы аз және қалдықсыз технология ерекше ескерiледi.
2. Сөйтіп, нақты процесс үшiн "қолда бар ең жақсы технология"техникалық прогрестің, экономикалық және әлеуметтiк факторлардың әсерiмен, сондай-ақ ғылыми бiлiмдер мен проблеманы түсiнудiң өзгеруiне сәйкес уақыт өте келе өзгерiске ұшырайтын болады.

ІІ-ҚОСЫМША ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТҰРҒЫДАН АЛҒАНДА ЕҢ ЖАҚСЫ
ПРАКТИКА ЖАСАУҒА АРНАЛҒАН БАСШЫЛЫҚ
ҚАҒИДАТТАР

1. Нақты жағдайларда экологиялық тұрғыдан алғанда ең жақсы практика болуы мүмкiн неғұрлым қолайлы шаралар үйлесiмiн таңдап алу кезiнде өздерiнің маңызының арту тәртiбiмен келтiрiлген мына шараларды ескеру керек:
а) нақты қызмет түрлерiн немесе өнiмдердi таңдап алудың, оларды пайдаланудың және түпкiлiктi жоюдың экологиялық зардаптары жөнiнде пайдаланушы жұртшылық арасында ақпарат пен білім тарату;
b) өнiмнің өмiрлiк циклiнің барлық қырын қамтитын тиiстi экологиялық практика кодекстерiн жасау және қолдану;
с) өнiмге, оны пайдалануға және түпкiлiктi жоюға байланысты қоршаған орта үшiн қауiп жайында пайдаланушыларға хабарлайтын таңба;
d) жұртшылықтың қолы жететiн жинау мен жою жүйелерi;
е) рециркуляция, рекуперация және қайта пайдалану;
f) қызмет, өнiмдер немесе өнiмдер топтары жөнiнде экономикалық тұтқаларды қолдану;
q) бiрқатар шектеулердi немесе тыйым салушылықты көздейтiн лицензиялар беру жүйесi.
2. Экологиялық тұрғыдан алғанда қандай шаралар үйлесiмi ең жақсы практика болып табылатынын анықтау кезiнде тұтас алғанда немесе әрбiр жекелеген жағдайда:
а) қоршаған орта үшiн:
I) өнiмнің;
ІІ) өнiм өндiрудің;
ІІІ) өнiмдi пайдаланудың;
IV) өнiмдi түпкiлiктi жоюдың қаупi;
b) онша көп ластамайтын процестермен немесе заттармен алмастыру мүмкiндiгi;
с) пайдалану көлемi;
d) ықтимал экологиялық артықшылықтар немесе балама материалдардың немесе қызметтің жетiмсiздiгi;
е) ғылыми бiлiмдер мен проблемаларды түсiнудегi прогресс пенөзгерiстер;
f) жүзеге асырудың уақыт шеңберлерi;
q) әлеуметтік және экономикалық зардаптар ерекше ескерiлуi керек.
3. Сөйтiп, нақты ластау көзi үшiн экологиялық тұрғыдан алғанда ең жақсы практика техникалық прогрестің, экономикалық және әлеуметтiк факторлардың әсерiмен, сондай-ақ ғылыми бiлiмдер мен проблеманы түсiнудiң өзгеруiне сәйкес уақыт өте келе өзгерiске ұшырайтын болады.

ІІІ-ҚОСЫМША СУ САПАСЫНЫҢ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКIШТЕРI МЕН
ӨЛШЕМДЕРIН ЖАСАУДЫҢ БАСШЫЛЫҚ ҚАҒИДАТТАРЫ

Су сапасының нысаналы көрсеткiштерi мен өлшемдерi:
а) қазiргi су сапасын сақтау және қажет болған жағдайда оны жақсарту мақсатын ескередi;
b) ластанудың, әсiресе қауiптi заттармен ластанудың орташа көлемiн белгiлi бiр уақыт аралығы шегiнде белгiлi бiр деңгейге дейiн қысқартуға бағытталған;
с) су сапасына қойылатын нақты талаптарды (ауыз суына арналған қайнамаған су, егiс суару және т.б.) ескере отырып;
d) сезiмтал және ерекше қорғалатын сулар жөнiндегi нақты талаптарды ескередi;
е) су сапасын сақтап және жақсарта отырып жағдайды орта мерзiмді және ұзақ мерзiмдi тұрғыда тексеру мақсаттары үшiн экологиялық сыныптама мен химиялық индекстер әдiстерiн қолдану негiзiнде белгiленедi;
f) нысаналы көрсеткiштерге қол жеткiзу дәрежесiн, сондай-ақ жекелеген жағдайларда қажет болып қалуы мүмкiн сарқындыларда ластаушылардың болуының шектi нормаларына негiзделген қосымша қорғау шараларын ескередi.

IV-ҚОСЫМША АРБИТРАЖ

1. Осы Конвенцияның 22-бабының 2-тармағына сәйкес әлдеқандай дау арбитраждың тексеруiне берiлген жағдайда Тарап немесе Тараптар төрелiкте тексеру нысанасы туралы хатшылыққа хабарлайды және, атап айтқанда, пайымдауға немесе қолдануға байланысты дау туындаған осы Конвенцияның баптарын көрсетедi.
Хатшылық алынған ақпаратты осы Конвенцияның барлық Тараптарына қоса жiбередi.
2. Төрелiк соты үш мүшеден тұрады. Талапкер-тарап немесе талапкер тараптар, басқа тарап сияқты немесе дауға қатысушы тараптар бiр-бiр төрешiден тағайындайды және осындай түрде тағайындалған екi төрешi өзара келiсiм бойынша төрелiк соттың төрағасы мiндетiн орындайтын үшiншi төрешiнi тағайындайды, ол дау тараптарының бiрінің азаматы бола алмайды және өзiнiң әдеттегi тұрғылықты жерiне осы тараптардың бiрiнiң аумағын ала алмайды, онда қызметте болмайды немесе қандай бiр тұрғыдан бұл iске қатысты болмайды.
3. Егер екiншi төрешiнi тағайындаған кейiн екi ай өткен соң төрелiк соттың төрағасы тағайындалмаса, онда дау тараптарының кез келгенiнің өтiнiшi бойынша Еуропалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысы оны келесi екi ай iшiнде тағайындайды.
4. Егер даудың бiр тарабы өтiнiш алғаннан кейiн екi ай iшiнде төрешiні тағайындамаса, онда басқа тарап бойынша Еуропалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысына бұл туралы хабарлауға құқылы, ол келесi екi ай iшiнде төрелiк соттың төрағасын тағайындайды. Өзi тағайындалғаннан кейiн төрелiк соттың төрағасы әлі төраға тағайындамаған тараптан мұны екi ай iшiнде жасауды сұрайды. Егер ол мұны екi ай iшiнде iстемесе, онда төраға тиiстi түрде бойынша Еуропалық экономикалық комиссияның Атқарушы хатшысына хабар бередi, ол бұл төрешiнi келесi екi ай iшiнде тағайындайды.
5. Төрелiк сот өз шешiмiн халықаралық құқыққа және осы Конвенцияның ережелерiне сәйкес шығарады.
6. Осы қосымшаның ережелерiне сәйкес құрылған кез келген төрелiк сот өзiнің өзiндiк рәсiмiнің ережелерiн әзiрлейдi.
7. Төрелiк соттың шешiмiн рәсiмдiк мәселелер бойынша да және тиiстi мәселелер бойынша да оның мүшелерi көпшiлiк дауыспен қабылдайды.
8. Сот фактiлердi анықтау үшiн барлық тиiстi шараларды қабылдай алады.
9. Дау тарапы төрелiк сот жұмысына, оның iшiнде қарамағында бар барлық құралдарды пайдалана отырып жәрдем бередi:
а) оған барлық тиiстi құжаттарды, шарттары мен ақпаратты бередi;
b) қажет болған жағдайда оған куәларды немесе сарапшыларды шақыру және олардың айғақтарын тыңдау мүмкiндiгiн бередi.
10. Тараптар мен төрелiк сот мүшелерi өздерi төрелiк сотта iс қарау барысында құпия тәртiппен алған кез келген ақпараттың құпиялылығын сақтайды.
11. Төрелiк сот тараптардың бiрiнің өтiнiшi бойынша уақытша қорғау шараларын қабылдауға ұсыныс жасай алады.
12. Егер дау тараптарының бiрi төрелiк сотқа келмесе немесе өз iсiн қарауға қатыспаса, онда басқа тарап соттан iс қарауды жалғастыруды және өзiнің түбегейлi шешiмiн шығаруды сұрай алады. Сотта тараптардың бiрiнiң болмауы немесе тараптардың бiрiнiң iс қарауға қатыспауы iс қарау үшiн кедергi болмайды. Түбегейлi шешiм шығарар алдында төрелiк сот талаптың iс және заңда талаптарға негізделгенiне көз жеткiзуге тиiс.
13. Төрелiк сот тiкелей даудың мәнiнен туындаған қарсы талаптарды тыңдап, ол бойынша шешiм шығара алады.
14. Егер төрелiк сот iстің нақты жағдайларын негiзге ала отырып, өзге шешiм қабылдамаса, онда сот мүшелерiнің қызметтерiне төлеудi қоса алғанда, сот шығындарын дау тараптары тең бөлiседi. Сот өзiнің барлық шығындарын тiркейдi және тараптарға осы шығындар туралы түбегейлi есеп бередi.
15. Дау нысанасында құқықтық сипаттағы мүддесi бар және осы iс бойынша шешiм нәтижесiнде қозғау салынатын осы Конвенцияның кез келген тарапының сот келiсiмiмен iс қарауға құқығы бар.
16. Төрелiк сот, ол бұл мерзiмдi бес ақпан аспайтын мерзiмге ұзарту қажет деп тапса, өзi құрылғаннан кейiнгi бес ай iшiнде өз шешiмiн шығарады.
17. Төрелiк соттың шешiмi себептердi түсiндiрумен қоса жүредi. Оның шешiмi түбегейлi және даудың барлық тараптары үшiн міндеттi болып табылады. Төрелiк сот өз шешiмiн дау тараптары мен хатшылықтың назарына жеткiзедi. Хатшылық алынған ақпаратты осы Конвенцияның барлық тараптарына жолдайды.
18. Тараптар арасында сот шешiмiн түсiндiруге немесе орындауға қатысты пайда болуы мүмкiн кез келген дау осы шешiмдi шығарған төрелiк сотқа кез келген тарап арқылы немесе оның қызметiн пайдалану мүмкiн болмаса, бiрiншiсi сияқты осындай мақсатпен құрылған сотқа берiледi.

О присоединении Республики Казахстан к Конвенции об охране и использовании трансграничных водотоков и международных озер

Закон Республики Казахстан от 23 октября 2000 года N 94-II

Республике Казахстан присоединиться к Конвенции об охране и

использовании трансграничных водотоков и международных озер, совершенной в

Хельсинки (Финляндия) 17 марта 1992 года.

Президент

Республики Казахстан

Конвенция по охране и использовании трансграничных

водотоков и международных озер

Преамбула

Стороны настоящей Конвенции,

- сознавая, что охрана и использование трансграничных водотоков и международных озер являются важными и неотложными задачами, эффективное решение которых может быть обеспечено только путем тесного сотрудничества,
- выражая беспокойство по поводу существования и угрозы отрицательных воздействий в краткосрочной или долгосрочной перспективе изменений состояния трансграничных водотоков и международных озер для окружающей среды, экономики и благосостояния стран - членов Европейской экономической комиссии (ЕЭК),
- подчеркивая необходимость укрепления национальных и международных мер по предотвращению, ограничению и сокращению выбросов опасных веществ в водную среду и по уменьшению эвтрофикации и подкисления, а также загрязнения морской среды, в особенности в прибрежных морских районах, из источников, расположенных на суше,
- приветствуя усилия, предпринятые к настоящему времени правительствами стран-членов ЕЭК на двусторонней и многосторонней основе для укрепления сотрудничества в целях предотвращения, ограничения и сокращения трансграничного загрязнения, устойчивого управления водными ресурсами, их сохранения и охраны окружающей среды,
- ссылаясь на соответствующие положения и принципы Декларации Стокгольмской конференции по проблемам окружающей человека среды, Заключительного акта Совещания по безопасности и сотрудничеству в Европе (СБСЕ), Итоговых документов Мадридской и Венской встреч представителей государств-участников СБСЕ и Региональной стратегии охраны окружающей среды и рационального использования природных ресурсов в странах-членах ЕЭК на период до 2000 года и далее,
- сознавая роль, которую играет Европейская экономическая комиссия Организации Объединенных Наций в содействии международному сотрудничеству по предотвращению, ограничению и сокращению загрязнения трансграничных вод и их устойчивому использованию, и в этой связи напоминая о Декларации ЕЭК о политике в области предупреждения и борьбы с загрязнением водных ресурсов, включая трансграничное загрязнение; Декларация ЕЭК о политике в области рационального использования природных ресурсов; Принципах сотрудничества в области трансграничных вод ЕЭК; Хартии регионального использования подземных вод ЕЭК; и Кодекс поведения при аварийном загрязнении трансграничных внутренних вод,
- ссылаясь на решения 1 (42) и 1 (44), принятые Европейской экономической комиссией соответственно на ее сорок второй и сорок четвертой сессиях, и итоги Совещания представителей государств-участников СБСЕ по защите окружающей среды (София, Болгария, 16 октября 1989 года),
- подчеркивая, что сотрудничество между странами-членами в области охраны и использования трансграничных вод должно в первую очередь осуществляться путем разработки соглашений между прибрежными странами, граничащими с одними и теми же водами, особенно в тех случаях, когда такие соглашения пока еще не достигнуты,
согласились о нижеследующем:

Статья 1
Определения

Для целей настоящей Конвенции:
1. "Трансграничные воды" означают любые поверхностные или подземные воды, которые обозначают, пересекают границы между двумя и более государствами или расположены в таких границах; в тех случаях, когда трансграничные воды впадают непосредственно в море, пределы таких трансграничных вод ограничиваются прямой линией, пересекающей их устье между точками, расположенными на линии малой воды на их берегах.
2. "Трансграничное воздействие" означает любые значительные вредные последствия, возникающие в результате изменения состояния трансграничных вод, вызываемого деятельностью человека, физический источник которой расположен полностью или частично в районе, находящемся под юрисдикцией той или иной Стороны, для окружающей среды в районе, находящемся под юрисдикцией другой Стороны. К числу таких последствий для окружающей среды относятся последствия для здоровья и безопасности человека, флоры, фауны, почвы, воздуха, вод, климата, ландшафта и исторических памятников и других материальных объектов или взаимодействие этих факторов; к их числу также относятся последствия для культурного наследия или социально-экономических условий, возникающие в результате изменения этих факторов.
3. "Сторона", если в тексте не содержится иного указания, означает Договаривающуюся Сторону настоящей Конвенции.
4. "Прибрежные Стороны" означают Стороны, граничащие с одними и теми же трансграничными водами.
5. "Совместный орган" означает любую двустороннюю или многостороннюю комиссию или другие соответствующие организационные структуры, предназначенные для сотрудничества между прибрежными Сторонами.
6. "Опасные вещества" означают вещества, которые являются токсичными, канцерогенными, мутагенными, тератогенными или биоаккумулируемыми, особенно когда они являются стойкими.
7. "Наилучшая имеющаяся технология" (определение содержится в приложении I к настоящей Конвенции).

Часть I
Положения, касающиеся всех Сторон

Статья 2
Общие положения

1. Стороны принимают все соответствующие меры для предотвращения, ограничения и сокращения любого трансграничного воздействия.
2. Стороны принимают, в частности, все соответствующие меры:
а) для предотвращения, ограничения и сокращения загрязнения вод, которое оказывает или может оказывать трансграничное воздействие;
b) для обеспечения использования трансграничных вод в целях экологически обоснованного и рационального управления водными ресурсами, их сохранения и охраны окружающей среды;
с) для обеспечения использования трансграничных вод разумным и справедливым образом с особым учетом их трансграничного характера при осуществлении деятельности, которая оказывает или может оказывать трансграничное воздействие;
d) для обеспечения сохранности и, когда это необходимо, восстановления экосистем.
3. Меры по предотвращению, ограничению и сокращению загрязнения вод принимаются, насколько это возможно, в источнике загрязнения.
4. Эти меры ни прямо, ни косвенно не должны вести к переносу загрязнения на другие компоненты окружающей среды.
5. При осуществлении мер, упомянутых в пунктах 1 и 2 настоящей статьи, Стороны руководствуются следующими принципами:
а) принципом принятия мер предосторожности, в соответствии с которым меры по предупреждению возможного трансграничного воздействия утечки опасных веществ не должны откладываться на том основании, что научные исследования не установили в полной мере причинно-следственной связи между этими веществами, с одной стороны, и возможным трансграничным воздействием - с другой;
b) принципом "загрязнитель платит", в соответствии с которым расходы, связанные с мерами по предотвращению, ограничению и сокращению загрязнения, покрываются загрязнителем;
c) управление водными ресурсами осуществляется таким образом, чтобы потребности нынешнего поколения удовлетворялись без ущерба для возможности будущих поколений удовлетворить свои собственные потребности.
6. Прибрежные Стороны осуществляют сотрудничество на основе равенства и взаимности путем заключения двусторонних и многосторонних соглашений с целью выработки согласованной политики, программ и стратегий, охватывающих соответствующие водосборы или их части, для обеспечения и сокращения трансграничного воздействия и с целью охраны окружающей среды трансграничных вод или окружающей среды, находящейся под воздействием таких вод, включая морскую среду.
7. Применение настоящей Конвенции не должно приводить ни к ухудшению экологических условий, ни к усилению трансграничного воздействия.
8. Положения настоящей Конвенции не затрагивают право Сторон индивидуально или совместно осуществлять более строгие меры, чем те, которые предусмотрены в настоящей Конвенции.

Статья 3
Предотвращение, ограничение и сокращение

1. Для предотвращения, ограничения и сокращения трансграничного воздействия Стороны разрабатывают, утверждают, осуществляют соответствующие правовые, административные, экономические, финансовые и технические меры и, по возможности добиваются их совместимости для обеспечения, в частности:
а) предотвращения, ограничения и сокращения в источнике сброса загрязнителей путем применения, в частности, малоотходной и безотходной технологии;
b) охраны трансграничных вод от загрязнения из точечных источников, предотвращения, ограничения и сокращения путем предварительной выдачи компетентными национальными органами разрешений на сброс сточных вод и осуществления мониторинга разрешенных сбросов и контроля за ними;
с) определения предельных норм для сбросов сточных вод, указываемых в разрешениях, на основе наилучшей имеющейся технологии для сбросов опасных веществ;
d) введения более строгих требований, приводящих в отдельных случаях даже к запрещению сбросов, если это диктуется необходимостью поддержания соответствующего качества водоприемника или экосистемы;
е) применения, по крайней мере, биологической очистки или эквивалентных процессов в отношении коммунально-бытовых сточных вод, причем поэтапно, там, где это необходимо;
f) осуществления соответствующих мер, в частности, путем применения наилучшей имеющейся технологии, с целью сокращения поступления биогенных веществ из промышленных и коммунально-бытовых источников;
h) применения оценки воздействия на окружающую среду и других методов оценки;
i) поощрения устойчивого управления водными ресурсами, включая применение экосистемного подхода;
k) осуществления дополнительных конкретных мер по предотвращению загрязнения подземных вод;
l) сведения к минимуму опасности аварийного загрязнения.
2. С этой целью каждая Сторона устанавливает предельные нормы содержания загрязнителей в сбросах из точечных источников в поверхностные воды на основе наилучшей имеющейся технологии, конкретно применимые к отдельным отраслям или секторам промышленности, являющимся источниками опасных веществ, упомянутые в пункте 1 настоящей статьи соответствующие меры по предотвращению, ограничению и сокращению поступления опасных веществ из точечных и диффузных источников в воды могут, в частности, включать полное или частичное запрещение производства или использования таких веществ. Принимаются во внимание списки таких отраслей или секторов промышленности или таких опасных веществ, которые содержатся в международных конвенциях или правилах, применимых охватываемой настоящей Конвенцией.
3. Кроме того, каждая Сторона определяет там, где это целесообразно, целевые показатели качества воды и утверждает критерии качества воды для предотвращения, ограничения и сокращения трансграничного воздействия. Общие принципы разработки таких целевых показателей и критериев приводятся в приложении III к настоящей Конвенции. При необходимости Стороны предпринимают усилия, направленные на обновление этого приложения.

Статья 4
Мониторинг

Стороны разрабатывают программы мониторинга состояния трансграничных вод.

Статья 5
Исследования и разработки

Стороны сотрудничают в проведении исследований и разработок в области эффективных методов предотвращения, ограничения и сокращения трансграничного воздействия. В этих целях Стороны, с учетом научно-исследовательской деятельности соответствующих международных форумов, стремятся на двусторонней и/или многосторонней основе осуществлять или активизировать в случае необходимости конкретные научно-исследовательские программы, направленные, в частности, на:
а) разработку методов оценки токсичности опасных веществ и вреда загрязнителей;
b) повышение уровня знаний о присутствии, распространении и воздействии на окружающую среду загрязнителей и соответствующих процессов;
c) разработку и применение экологически обоснованных технологий, методов производства и структур потребления;
d) поэтапное прекращение производства и применения и/или замену веществ, которые могут оказывать трансграничное воздействие;
e) разработку экологически обоснованных методов удаления опасных веществ;
f) разработку специальных методов улучшения состояния трансграничных вод;
g) разработку экологически обоснованных методов строительства

водохозяйственных объектов и способов регулирования водного режима;

h) физическую и финансовую оценку ущерба, возникающего в результате

трансграничного воздействия.

Обмен результатами научно-исследовательских программ осуществляется

между Сторонами в соответствии со статьей 6 настоящей Конвенции.

Статья 6

Обмен информацией

Стороны в максимально короткие сроки обеспечивают наиболее широкий

обмен информацией по вопросам, охватываемым положениями настоящей

Конвенции.

Статья 7

Ответственность

Стороны оказывают поддержку соответствующим международным усилиям по

выработке норм, критериев и процедур в области ответственности.

Часть II

Положения, касающиеся прибрежных сторон

Статья 9
Двустороннее и многостороннее сотрудничество

1. Прибрежные Стороны на основе равенства и взаимности заключают двусторонние и многосторонние соглашения или другие договоренности в тех случаях, когда таковых еще не имеется, или вносят изменения в существующие соглашения или договоренности, где это необходимо в целях устранения противоречий с основными принципами настоящей Конвенции, с тем чтобы определить свои взаимоотношения и поведение в области предотвращения, ограничения и сокращения трансграничного воздействия. Прибрежные Стороны конкретно устанавливают границы водосбора или его части (частей), в отношении которых осуществляется сотрудничество. Эти соглашения или договоренности охватывают соответствующие вопросы, затрагиваемые настоящей Конвенцией, а также другие вопросы, по которым прибрежные Стороны могут посчитать необходимым осуществлять сотрудничество.
2. Указанные в пункте 1 настоящей статьи соглашения или договоренности должны рассматривать учреждение совместных органов. Задачи этих совместных органов заключаются, в частности, и без ущерба соответствующим существующим соглашениям или договоренности, в том, чтобы:
а) собирать, комплектовать и оценивать данные с целью определения источников загрязнения, которые могут оказывать трансграничное воздействие;
b) разрабатывать совместные программы мониторинга качественных и количественных показателей вод;
c) составлять реестры и обмениваться информацией об источниках загрязнения, указанных в пункте 2а настоящей статьи;
d) разрабатывать предельные нормы для сбросов сточных вод и оценивать эффективность программ по борьбе с загрязнением;
e) разрабатывать единые целевые показатели и критерии качества воды с учетом положений пункта 3 статьи 3 настоящей Конвенции и предложения относительно соответствующих мер по поддержанию и, в случае необходимости, улучшению существенного качества воды;
f) разрабатывать программы согласованных действий по снижению нагрузки загрязнения как из точечных источников (например, коммунально-бытовых и промышленных источников), так и диффузных источников (в особенности сельскохозяйственных);
g) устраивать процедуры оповещения и сигнализации;
h) выступать в качестве форума для обмена информацией в отношении существующих и планируемых видов использования вод и соответствующих установок, которые могут оказывать трансграничное воздействие;
i) содействовать сотрудничеству и обмену информацией о наилучших имеющихся технологиях в соответствии с положениями статьи 13 настоящей Конвенции, а также способствовать сотрудничеству в области научно-исследовательских программ;
j) участвовать в осуществлении оценки воздействия на окружающую среду в отношении трансграничных вод на основе соответствующих международных норм.
3. В тех случаях, когда приморское государство, являющееся Стороной настоящей Конвенции, непосредственно и существенно затрагивается трансграничным воздействием, прибрежные Стороны могут, если все они с этим согласны, предложить этому приморскому государству принять участие соответствующим образом в деятельности многосторонних совместных органов, учрежденных Сторонами, прибрежными к таким трансграничным водам.
4. Совместные органы, предусмотренные настоящей Конвенцией, предлагают совместным органам, учреждаемым приморскими государствами для охраны морской среды, непосредственно затрагиваемой трансграничным воздействием, сотрудничать с целью согласования их работы и предотвращения, ограничения и сокращения трансграничного воздействия.
5. В тех случаях, когда в рамках одного водосбора существуют два или более совместных органа, они стремятся скоординировать свою деятельность, с тем, чтобы способствовать укреплению мер по предотвращению, ограничению и сокращению трансграничного воздействия в рамках этого водосбора.

Статья 10
Консультации

Консультации проводятся между прибрежными Сторонами на основе взаимности, доброй воли и добрососедства по просьбе любой Стороны. Цель таких консультаций заключается в развитии сотрудничества по вопросам, охватываемым положениями настоящей Конвенции. Любые такие консультации проводятся с помощью учреждаемого в соответствии со статьей 9 настоящей Конвенции совместного органа в тех случаях, когда он существует.

Статья 11
Совместные мониторинг и оценка

1. В рамках сотрудничества, упомянутого в статье 9 настоящей Конвенции, или конкретных договоренностей прибрежные страны разрабатывают и осуществляют совместные программы мониторинга состояния трансграничных вод, включая паводки и ледяные заторы, а также трансграничного воздействия.
2. Прибрежные Стороны согласовывают параметры загрязнения и перечни загрязнителей, за сбросами и концентрацией которых в трансграничных водах ведется регулярное наблюдение и контроль.
3. Прибрежные Стороны проводят через регулярные промежутки времени совместно или в координации друг с другом оценку состояния трансграничных вод, а также эффективности мер, принимаемых для предотвращения, ограничения и сокращения трансграничного воздействия. Результаты этих оценок доводятся до сведения общественности в соответствии с положениями, содержащимися в статье 16 настоящей Конвенции.
4. В этих целях прибрежные Стороны согласовывают правила, касающиеся разработки и применения программ мониторинга, систем измерения, приборов, аналитических методов, процедур обработки и оценки данных, а также методов регистрации сбросов загрязнителей.

Статья 12
Совместные исследования и разработки

В рамках общего сотрудничества, упоминаемого в статье 9 настоящей Конвенции, или конкретных договоренностей прибрежные Стороны проводят конкретные исследования и разработки в интересах достижения и обеспечения соблюдения целевых показателей и критериев качества воды, которые эти прибрежные Стороны решили определить и утвердить.

Статья 13
Обмен информацией между прибрежными Сторонами

1. Прибрежные Стороны осуществляют в рамках соответствующих соглашений или других договоренностей в соответствии со статьей 9 настоящей Конвенции обмен реально доступными данными, в частности о:
а) экологическом состоянии трансграничных вод;
b) опыте, накопленном в области применения и использования наилучшей технологии, в результате исследований и разработок;
c) выбросах и результатах мониторинга;
d) предпринимаемых и планируемых мерах по предотвращению, ограничению и сокращению трансграничного воздействия;
e) разрешениях или правилах в отношении сброса сточных вод, выдаваемых или устанавливаемых компетентными властями или соответствующим органом.
2. С целью согласования предельных норм для сбросов прибрежные Стороны осуществляют обмен информацией о своих национальных правилах.
3. Если к какой-либо прибрежной Стороне обращается другая прибрежная Сторона с просьбой о предоставлении данных или информации, которые отсутствуют, то первая прибрежная Сторона должна принять меры для удовлетворения этой просьбы, однако она может потребовать для ее выполнения от запрашивающей Стороны оплатить разумные издержки, связанные со сбором и, в случае необходимости, с обработкой таких данных или информации.
4. Для целей осуществления настоящей Конвенции прибрежные Стороны содействуют обмену наилучшей имеющейся технологией, в частности, путем развития: коммерческого обмена имеющейся технологией; прямых контактов и сотрудничества в промышленности, включая совместные предприятия; обмена информацией и опытом; и предоставления технической помощи. Прибрежные Стороны осуществляют также совместные программы в области подготовки кадров и организуют соответствующие семинары и совещания.

Статья 14
Системы оповещения и сигнализации

Прибрежные Стороны незамедлительно информируют друг друга о любой критической ситуации, которая может стать причиной трансграничного воздействия. Прибрежные Стороны создают, при необходимости, и используют скоординированные или совместные системы связи, оповещения и сигнализации с целью получения и передачи информации. Эти системы используются на основе применения совместимых процедур и технических средств передачи и обработки данных, подлежащих согласованию между прибрежными Сторонами. Прибрежные Стороны информируют друг друга о компетентных органах или центрах связи, назначенных в этих целях.

Статья 15
Взаимная помощь

1. В случае возникновения критической ситуации прибрежные Стороны оказывают по запросу взаимную помощь в соответствии с процедурами, устанавливаемыми согласно положениям пункта 2 настоящей статьи.
2. Прибрежные Стороны разрабатывают и согласовывают процедуры оказания взаимной помощи, касающиеся, в частности, следующих аспектов:
а) руководства, контроля, координации и надзора за предоставлением помощи;
b) местных средств и услуг, предоставляемых Стороной, обратившейся с просьбой об оказании помощи, включая, при необходимости, упрощение пограничных формальностей;
c) мероприятий по недопущению ущерба, возмещению и/или компенсации убытков Стороне, оказывающей помощь, и/или ее персоналу, а также в отношении проезда, там где это необходимо, через территории третьих Сторон;
d) условий возмещения расходов, связанных с услугами по оказанию помощи.

Статья 16

1. Прибрежные Стороны обеспечивают информирование общественности о состоянии трансграничных вод, мерах, принимаемых или планируемых с целью предотвращения, ограничения и сокращения трансграничного воздействия, а также об эффективности этих мер. С этой целью Прибрежные Стороны обеспечивают предоставление общественности информации о:
а) целевых показателях качества воды;
b) выдаваемых разрешениях и условиях, подлежащих соблюдению;
с) результатах взятия проб воды и стоков, осуществляемого с целью мониторинга и оценки, а также результатах проверки соблюдения целевых показателей качества воды или условий, содержащихся в разрешениях.
2. Прибрежные Стороны обеспечивают общественности возможность бесплатного ознакомления в разумные сроки с этой информацией в целях проверки и предоставляют представителям общественности практические возможности для получения копий такой информации у прибрежных Сторон за разумную плату.

Часть III
Организационные и заключительные положения

Статья 17
Совещание Сторон

1. Первое совещание Сторон созывается не позднее одного года со дня вступления в силу настоящей Конвенции. В последующем, очередные совещания созываются один раз в три года, или же чаще, согласно правилам процедуры. Стороны проводят внеочередные совещания, если они принимают решение об этом на очередном совещании или если одна из них представляет в письменном виде соответствующую просьбу при условии, что эта просьба будет поддержана не менее чем одной третью Сторон в течение шести месяцев со дня уведомления всех Сторон.
2. На своих совещаниях Стороны рассматривают ход осуществления настоящей Конвенции и с этой целью:
а) осуществляют обзор политики и методологических подходов Сторон к охране и использованию трансграничных вод с целью дальнейшего улучшения охраны и использования трансграничных вод;
b) обмениваются информацией об опыте, накопленном при заключении и осуществлении двусторонних и многосторонних соглашений или других договоренностей в отношении охраны и использования трансграничных вод, участниками которых являются одна или более Сторон;
c) прибегают, при необходимости, к услугам соответствующих органов ЕЭК, а также других компетентных международных органов и конкретных комитетов по всем аспектам, связанным с достижением целей настоящей Конвенции;
d) на своем первом совещании рассматривают и принимают консенсусом правила процедуры своих совещаний;
e) рассматривают и принимают предложения по поправкам к настоящей Конвенции;
f) рассматривают и осуществляют любые дополнительные меры, которые могут потребоваться для достижения целей настоящей Конвенции.

Статья 18
Право голоса

1. За исключением случаев, предусмотренных в пункте 2 настоящей

статьи, каждая Сторона настоящей Конвенции имеет один голос.

2. Региональные организации экономической интеграции осуществляют

свое право голоса по вопросам, входящим в их компетенцию, располагая

числом голосов, равным числу их государств-членов, являющихся Сторонами

настоящей Конвенции. Такие организации утрачивают свое право голоса, и

наоборот.

Статья 19

Секретариат

Исполнительный секретарь Европейской экономической комиссии выполняет

следующие секретариатские функции:

а) созывает и подготавливает совещания Сторон;

b) передает Сторонам доклады и другую информацию, полученную в

соответствии с положениями настоящей Конвенции;

c) осуществляет такие иные функции, которые могут быть определены

Сторонами.

Статья 20

Приложения

Приложения к настоящей Конвенции составляют ее неотъемлемую часть.

Статья 21

Поправки к Конвенции

1. Любая Сторона может предлагать поправки к настоящей Конвенции.

2. Предложения по поправкам к настоящей Конвенции рассматриваются на

совещании Сторон.

3. Текст любой предлагаемой поправки к настоящей Конвенции представляется в письменном виде Исполнительному секретарю Европейской экономической комиссии, доводящему до сведения всех Сторон не позднее чем за девяносто дней до начала совещания, на котором предполагается ее принятие.
4. Поправка к настоящей Конвенции принимается консенсусом представителей Сторон настоящей Конвенции, присутствующих на совещании Сторон, и вступает в силу, для принявших ее Сторон, на девяностый день после даты сдачи на хранение Депозитарию двумя третями этих Сторон их документов о принятии данной поправки. Поправка вступает в силу для любой другой Стороны на девяностый день после даты сдачи на хранение этой Стороной документа о принятии поправки.

Статья 22
Урегулирование споров

1. При возникновении спора между двумя или более Сторонами относительно толкования или применения настоящей Конвенции они стремятся к урегулированию спора путем переговоров или любым другим способом, приемлемым для участвующих в споре Сторон.
2. При подписании, ратификации, принятии, утверждении настоящей Конвенции или присоединении к ней или в любое время после этого любая Сторона может в письменном виде заявить Депозитарию о том, что применительно к спору, не урегулированному в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, она принимает одно или оба из следующих средств урегулирования споров в качестве обязательного для любой Стороны, принимающей на себя такое же обязательство:
а) передача спора в Международный Суд;
b) арбитраж в соответствии с процедурой, изложенной в приложении IV.
3. Если участвующие в споре стороны приняли оба способа урегулирования споров, упомянутые в пункте 2 настоящей статьи, спор может быть передан только в Международный Суд, если стороны не договорятся об ином.

Статья 23
Подписание

Настоящая Конвенция открыта для подписания в Хельсинки с 17 по 18 марта 1992 года включительно и затем в Центральных учреждениях Организации Объединенных Наций в Нью-Йорке до 18 сентября 1992 года государствами - членами Европейской экономической комиссии, а также государствами, имеющими консультативный статус при Европейской экономической комиссии в соответствии с пунктом 8 резолюции 36 (IV) Экономического и Социального Совета от 28 марта 1947 года, а также региональными организациями экономической интеграции, созданными суверенными государствами - членами Европейской экономической комиссии, которым их государства-члены передали полномочия по вопросам, регулируемым настоящей Конвенцией, включая полномочия заключать договоры, касающиеся данных вопросов.

Статья 24
Депозитарий

В качестве Депозитария настоящей Конвенции выступает Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций.

Статья 25
Ратификация, принятие, утверждение и присоединение

1. Настоящая Конвенция подлежит ратификации, принятию или утверждению подписавшими ее государствами и региональными организациями экономической интеграции.
2. Настоящая Конвенция открыта для присоединения для государств и организаций, упомянутых в статье 23.
3. Любое другое государство, не упомянутое в пункте 2, которое является членом Организации Объединенных Наций, может присоединиться к Конвенции с согласия Совещания Сторон. В своем документе о присоединении такое государство делает заявление с указанием того, что согласие на его присоединение к Конвенции было получено от Совещания Сторон, и указывает дату получения согласия. Любая такая просьба о присоединении со стороны членов Организации Объединенных Наций не рассматривается на предмет получения согласия Совещанием Сторон до тех пор, пока этот пункт не вступит в силу для всех государств и организаций, являвшихся Сторонами Конвенции по состоянию на 28 ноября 2003 года.
4. Любая, упомянутая в статье 23 организация, которая становится Стороной настоящей Конвенции при том, что ни одно из государств-членов этой организации не является Стороной настоящей Конвенции, будет связана всеми обязательствами, предусмотренными настоящей Конвенцией. В случае, когда одно или несколько государств-членов такой организации являются Сторонами настоящей Конвенции, данная организация и ее государства-члены принимают решение в отношении их соответствующих обязанностей по выполнению своих обязательств по настоящей Конвенции. В таких случаях данная организация и ее государства-члены не могут одновременно пользоваться правами, предусмотренными в настоящей Конвенции.
Сноска. Статья 25 с изменением, внесенным Законом РК от 28.01.2015 № 282-V.

Статья 26
Вступление в силу

1. Настоящая Конвенция вступает в силу на девяностый день после сдачи на хранение шестнадцатого документа о ратификации, принятии, утверждении или присоединении.
2. Для целей пункта 1 настоящей статьи любой документ, сдаваемый на хранение региональной организацией экономической интеграции, не рассматривается в качестве дополнительного к документам, которые сдаются на хранение государствами-членами такой организации.
3. Для каждого государства или организации, упомянутых в статье 23 или в пункте 3 статьи 25, которые ратифицируют, принимают или утверждают настоящую Конвенцию или присоединяются к ней после сдачи на хранение шестнадцатого документа о ратификации, принятии, утверждении или присоединении, Конвенция вступает в силу на девяностый день после сдачи на хранение таким государством или организацией своего документа о ратификации, принятии, утверждении или присоединении.
Сноска. Статья 26 с изменением, внесенным Законом РК от 28.01.2015 № 282-V.

Статья 27
Выход

В любое время по истечении трех лет со дня вступления в силу настоящей Конвенции для какой-либо Стороны эта Сторона может выйти из Конвенции путем направления письменного уведомления Депозитарию. Любой такой выход приобретает силу на девяностый день после даты получения уведомления о нем Депозитарием.

Статья 28
Аутентичные тексты

Подлинник настоящей Конвенции, английский, русский и французский тексты которой являются равно аутентичными, сдается на хранение генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.
В удостоверение чего нижеподписавшиеся, должным образом на то уполномоченные, подписали настоящую Конвенцию.

Совершено в Хельсинки семнадцатого марта одна тысяча девятьсот девяносто второго года.

Приложение I

Определение термина
"наилучшая имеющаяся технология"

1. Термин "наилучшая имеющаяся технология" означает последние достижения в разработке процессов, установок или эксплуатационных методов, доказавших практическую пригодность в качестве конкретной меры для ограничения сбросов, выбросов и отходов. При определении того, представляют ли собой процессы установки или эксплуатационные методы наилучшую имеющуюся технологию в целом или в каждом отдельном случае, особо учитываются:
а) сравнимые процессы, установки или эксплуатационные методы, успешно опробованные в последнее время;
b) технический прогресс и изменения в научных знаниях и понимании проблем;
c) возможность применения такой технологии с экономической точки зрения;
d) временные рамки для установления оборудования как на новых, так и на существующих предприятиях;
e) характер и объем соответствующих сбросов и стоков;
f) малоотходная и безотходная технология.
2. Таким образом, "наилучшая имеющаяся технология" для конкретного процесса будет со временем претерпевать изменения под воздействием технического прогресса, экономических и социальных факторов, а также в свете изменений научных знаний и понимания проблем.

Приложение II

Руководящие принципы для разработки
наилучшей в экологическом отношении практики

1. При отборе в конкретных случаях более подходящего сочетания мер, которое может представлять собой лучшую в экологическом отношении практику, следует учитывать следующие меры, которые приведены в порядке возрастания их значимости:
а) распространение информации и знаний среди общественности и пользователей относительно экологических последствий выбора конкретных видов деятельности или продуктов, их использования и конечного удаления;
b) разработка и применение кодексов надлежащей экологической практики, охватывающих все аспекты жизненного цикла продукта;
с) маркировка, информирующая пользователей об опасности для

окружающей среды, связанной с продуктом, его использованием и конечным

удалением;

d) системы сбора и удаления, доступные для общественности;

e) рециркуляция, рекуперация и повторное использование;

f) применение экономических рычагов в отношении деятельности,

продуктов или групп продуктов;

g) система выдачи лицензий, предусматривающая ряд ограничений или

запрещение.

2. При определении того, какое сочетание мер представляет собой

наилучшую в экологическом отношении практику, в целом или в каждом

отдельном случае, следует особо учитывать:

а) опасность для окружающей среды:

i) продукта;

ii) производства продукта;

iii) использования продукта;

iv) конечного удаления продукта;

b) возможность замены менее загрязняющими процессами или веществами;

c) масштабы использования;

d) потенциальные экологические преимущества или недостатки

альтернативных материалов или деятельности;

e) прогресс и изменения в научных знаниях и понимании проблем;

f) временные рамки для осуществления;

g) социальные и экономические последствия.

3. Таким образом, наилучшая в экологическом отношении практика для

конкретного источника будет со временем претерпевать изменения под

воздействием технического прогресса, экономических и социальных факторов,

а также в свете изменений в научных знаниях и понимании проблем.

Приложение III

Руководящие принципы разработки целевых показателей

и критериев качества воды

Целевые показатели и критерии качества воды:

а) учитывают цель поддержания и, в случае необходимости, улучшения

существующего качества воды;

b) направлены на сокращение средних нагрузок загрязнения (в особенности опасными веществами) до определенного уровня в пределах определенного периода времени;
c) учитывая конкретные требования в отношении качества воды (сырая вода для питья, орошения и т.д.);
d) учитывают конкретные требования в отношении чувствительных и особо охраняемых вод;
e) устанавливаются на основе применения методов экологической классификации и химических индексов для целей проверки в среднесрочном и долгосрочном плане положения с поддержанием и улучшением качества воды;
f) учитывают степень достижения целевых показателей, а также дополнительные защитные меры, основанные на предельных нормах содержания загрязнителей в сбросах, которые могут потребоваться в отдельных случаях.

Приложение IV

Арбитраж

1. В случае передачи какого-либо спора на арбитражное разбирательство в соответствии с пунктом 2 статьи 22 настоящей Конвенции сторона или стороны уведомляют секретариат о предмете арбитражного разбирательства и указывают, в частности, статьи настоящей Конвенции, относительно толкования или применения которых возник спор. Секретариат препровождает полученную информацию всем Сторонам настоящей Конвенции.
2. Арбитражный суд состоит из трех членов. Как сторона-истец или стороны-истцы, так и другая сторона или стороны, участвующие в споре, назначают по одному арбитру, и два назначенных таким образом арбитра по взаимному согласию назначают третьего арбитра, выполняющего функции председателя арбитражного суда, последний не может быть гражданином одной из сторон спора и не может иметь своим обычным местом жительства территорию одной из этих сторон, не может находиться у нее на службе или в каком-либо ином качестве иметь отношение к этому делу.
3. Если по истечении двух месяцев после назначения второго арбитра не назначен председатель арбитражного суда, то по просьбе любой из сторон спора Исполнительный секретарь Европейской экономической комиссии назначает его в течение следующих двух месяцев.
4. Если одна из сторон спора не назначает арбитра в течение двух месяцев после получения просьбы, другая сторона вправе информировать об этом Исполнительного секретаря Европейской экономической комиссии, который назначает председателя арбитражного суда в течение следующих двух месяцев. После своего назначения председатель арбитражного суда просит сторону, которая еще не назначила арбитра, сделать это в течение двух месяцев. Если она не сделает этого в течение такого срока, то председатель соответственно информирует Исполнительного секретаря Европейской экономической комиссии, который назначает этого арбитра в течение следующих двух месяцев.
5. Арбитражный суд выносит свое решение в соответствии с международным правом и положениями настоящей Конвенции.
6. Любой арбитражный суд, учреждаемый в соответствии с положениями настоящего приложения, разрабатывает свои собственные правила процедуры.
7. Решения арбитражного суда как по процедурным вопросам, так и по вопросам существа принимаются большинством голосов его членов.
8. Суд может принимать все надлежащие меры для установления фактов.
9. Стороны спора оказывают содействие работе арбитражного суда и, в частности, используя все имеющиеся в их распоряжении средства:
а) представляют ему все соответствующие документы, условия и информацию;
b) при необходимости представляют ему возможность вызывать свидетелей или экспертов и заслушивать их показания.
10. Стороны и члены арбитражного суда соблюдают конфиденциальность любой информации, получаемой ими в конфиденциальном порядке в ходе разбирательства в арбитражном суде.
11. Арбитражный суд может по просьбе одной из сторон рекомендовать принятие временных мер защиты.
12. Если одна из сторон спора не является в арбитражный суд или не участвует в разбирательстве своего дела, другая сторона может просить суд продолжить разбирательство и вынести свое окончательное решение. Отсутствие одной из сторон в суде или неучастие одной из сторон в разбирательстве дела не является препятствием для разбирательства.
13. Арбитражный суд может заслушивать встречные иски, возникающие непосредственно из существа спора, и выносить по ним решения.
14. Если только арбитражный суд не примет иного решения, исходя из конкретных обстоятельств дела, судебные издержки, включая оплату услуг членов суда, стороны спора делят между собой поровну. Суд регистрирует все свои расходы и предоставляет сторонам окончательный отчет об этих расходах.
15. Любая Сторона настоящей Конвенции, которая имеет в предмете спора интерес правового характера и может быть затронута в результате решения по данному вопросу, имеет право принять участие в разбирательстве с согласия суда.
16. Арбитражный суд выносит свое решение в течение пяти месяцев после даты своего учреждения, если только он не сочтет необходимым продлить этот срок на период, не превышающий пяти месяцев.
17. Решение арбитражного суда сопровождается объяснением причин. Решение его является окончательным и обязательным для всех сторон спора. Арбитражный суд доводит свое решение до сведения сторон спора и секретариата. Секретариат направляет полученную информацию всем Сторонам настоящей Конвенции.
18. Любой спор, который может возникнуть между сторонами относительно

толкования или выполнения решения суда, может быть передан любой стороной

в арбитражный суд, который вынес это решение, или - при невозможности

воспользоваться услугами последнего - в другой суд, создаваемый с этой

целью таким же образом, что и первый.

(Специалисты: Склярова И.В.,

Мартина Н.А.)