Балалар еңбегінің ең жаман түрлеріне тыйым салу және жою жөніндегі шұғыл шаралар туралы конвенцияны (182-конвенция) бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Заңы. 2002 жылғы 26 желтоқсан N 367-II

Женевада 1999 жылғы 17 маусымда Халықаралық еңбек ұйымы Бас конференциясының 87-сессиясында қабылданған Балалар еңбегінің ең жаман түрлеріне тыйым салу және жою жөніндегі шұғыл шаралар туралы конвенция (182-конвенция) бекітілсін.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Назарбаев

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЕҢБЕК КОНФЕРЕНЦИЯСЫ

182-конвенция

Балалар еңбегiнiң ең жаман түрлерiне тыйым салу және жою
жөнiндегi шұғыл шаралар туралы конвенция

(2004 жылғы 26 ақпанда күшіне енді - ҚР СІМ-нің ресми сайты)

Женевада Халықаралық Еңбек Бюросының Әкiмшiлiк Кеңесi шақырған және
1999 жылдың 1 маусымында өзiнiң сексен жетiншi сессиясына жиналған,
Халықаралық Еңбек Ұйымының Бас Конференциясы,
балалар еңбегi жөнiндегi негiз қалаушы актi болып қала беретiн ең төменгi жас туралы 1973 жылғы Конвенция мен Ұсынымды толықтыратын, халықаралық ынтымақтастық пен халықаралық көмектi қoca алғанда, ұлттық және халықаралық iс-қимылдар үшiн басты артықшылық ретiнде балалар еңбегiнің ең нашар түрлерiне тыйым салуға және жоюға арналған жаңа актiлер қабылдау қажет деп санай отырып,
балалар еңбегiнiң ең нашар түрлерiн тиiмдi жою жедел әрi жан-жақты iс қимылдарды талап етедi, онда тегiн базалық бiлiм беру және балаларды жұмыстың осындай түрлерiнен босату, сондай-ақ олардың отбасы мұқтаждықтарын ескере отырып, оңалту және әлеуметтiк кiрiктiру қажет деп санай отырып,
1996 жылы Халықаралық еңбек конференциясының 83-сессиясында қабылданған балалар еңбегiн жою туралы қарарды еске сала отырып,
балалар еңбегi көп жағдайда кедейлiктің салдары және бұл мәселенiң ұзақ уақыт шешiлуi әлеуметтiк прогреске, атап айтқанда кедейлiктi жоюға және жаппай бiлiм алуға жеткiзетiн тұрақты экономикалық өсуде жатқанын мойындай отырып,
Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы 1989 жылғы 20 қарашада қабылдаған Балалар құқығы туралы конвенция туралы еске сала отырып,
1998 жылы Халықаралық еңбек конференциясының 86-сессиясында қабылданған XEҰ Еңбек саласындағы негiз қалаушы қағидаттар мен құқықтар туралы декларациясы туралы еске сала отырып,
балалар еңбегiнiң ең нашар түрлерi басқа да халықаралық актiлерде, атап айтқанда 1930 жылғы Мәжбүрлi еңбек туралы конвенцияда және Бiрiккен Ұлттар Ұйымының құлдықты, құл саудасын және құлдыққа ұқсас институттар мен салттарды жою туралы 1956 жылғы Қосымша конвенциясында қамтылғанын еске сала отырып,
сессиясының күн тәртiбiндегi төртiншi тармақ болып табылатын, балалар еңбегi туралы бiрқатар ұсыныстарды қабылдауға қаулы ете отырып,
осы ұсыныстарға халықаралық конвенция нысанын берудi шеше отырып, бiр мың тоғыз жүз тоқсан тоғызыншы жылдың маусым айының он жетiншi күнi Балалар еңбегінің ең нашар түрлерiне тыйым салу және жою жөнiндегi шұғыл шаралар туралы 1999 жылғы конвенция деп аталуы мүмкiн төмендегi конвенцияны қабылдайды.

1-бап

Осы Конвенцияны бекiтушi әрбiр мүше-мемлекет балалар еңбегiн ең нашар түрлерiне тыйым салуды және жоюды қамтамасыз ететiн тиiмдi шараларды жедел қабылдайды.

2-бап

Осы Конвенцияның мақсаты үшiн "бала" деген термин 18 жасқа дейiнгi барлық адамдарға қолданылады.

3-бап

Осы Конвенцияның мақсаты үшiн "балалар еңбегiнiң ең нашар түрлерi" деген термин:
а) құлдықтың барлық түрлерiн немесе мәселен, балаларды сату және оларды саудалау, қарыз кiрiптарлығы мен крепостнойлық басыбайлылық, сондай-ақ мәжбүрлi немесе мiндетті еңбек, оның iшiнде балаларды қарулы қақтығыстарда пайдалану үшiн оларды мәжбүрлi немесе мiндеттi жалдау сияқты құлдыққа ұқсас практиканы;
b) баланы жезөкшелiкпен айналысу үшiн, порнографиялық өнiм өндiру үшiн немесе порнографиялық қойылымдар үшiн пайдалануды, жалдауды немесе ұсынуды;
с) тиiстi халықаралық шарттарда белгiленгенiндей, баланы заңсыз қызметпен айналысу үшiн, атап айтқанда есiрткi заттарды өндiру және сату үшiн пайдалануды, жалдауды немесе ұсынуды;
d) өзiнiң орындалу жағдайы немесе сипаты жағынан балалардың денсаулығына, қауiпсiздiгiне немесе адамгершiлiгiне зиян келтiруi мүмкiн жұмысты қамтиды.

4-бап

1. Ұлттық заңдар немесе құзыреттi орган тиiстi халықаралық нормаларды, атап айтқанда, балалар еңбегiнің ең нашар түрлерi туралы 1999 жылғы Ұсынымның 3 және 4-тармақтарының ережелерiн назарға ала отырып, жұмыс берушiлер мен еңбекшiлердiң мүдделi ұйымдарымен консультация өткiзгеннен кейiн 3-баптың d) тармағында көрсетiлген жұмыстардың түрлерiн белгiлейдi.
2. Құзыреттi орган жұмыс берушiлер мен еңбекшiлердің мүдделi ұйымдарымен консультация өткiзгеннен кейiн осындай тәртiппен белгiленген жұмыс түрлерiн жүзеге асыратын орындарды анықтайды.
3. Осы баптың 1-тармағына сәйкес белгiленген жұмыс түрлерiнiң тiзбесi дүркiн-дүркiн талданады және қажеттiгiне қарай, жұмыс берушiлер мен еңбекшiлердің мүдделi ұйымдарымен консультация өткiзгеннен кейiн қайта қаралады.

5-бап

Әр мүше-мемлекет жұмыс берушiлер мен еңбекшiлердің ұйымдарымен консультация өткiзгеннен кейiн осы Конвенцияны iске асыратын ережелердiң қолданылуын бақылауды жүзеге асыру үшiн тиiстi тетiктердi жасайды немесе көрсетедi.

6-бап

1. Әр мүше-мемлекет балалар еңбегiнiң ең нашар түрлерiн басымдықты тәртiппен жою жөнiнде iс-қимыл бағдарламаларын әзiрлейдi және жүзеге асырады.
2. Мұндай iс-қимыл бағдарламалары қажет болған жағдайда, басқа мүдделi топтардың пiкiрiн ecкe ала отырып, тиiстi үкiмет ведомстволарымен, қызметкерлердiң және еңбекшiлердiң ұйымдарымен консультациялар өткiзгеннен кейiн әзiрленедi және жүзеге асырылады.

7-бап

1. Әр мүше-мемлекет осы Конвенцияны жүзеге асыратын ережелердiң тиiмдi пайдаланылуын және сақталуын қамтамасыз ету үшiн қажеттi барлық шараларды, оның iшiнде қылмыстық санкцияларды немесе мән-жайларға қарай басқа да санкцияларды енгiзу және қолдану арқылы қабылдайды.
2. Әр мүше-мемлекет балалар еңбегiн жою iсiндегi бiлiмнiң маңыздылығын ескере отырып, белгiленген мерзiмдерде:
а) балалар еңбегiнiң ең нашар түрлерiне балаларды тартуға жол бермеуге;
b) балалардың балалар еңбегiнің ең нашар түрлерiмен айналысуын тоқтату, сондай-ақ оларды оңалту және әлеуметтiк кiрiктiру үшiн қажеттi және тиiстi тiкелей жәрдем көрсетуге;
с) балалар еңбегiнiң ең нашар түрлерiнен босатылған барлық балалардың тегiн базалық білім алуға, сондай-ақ мүмкiндігi мен қажеттiгiне қарай кәсiби-техникалық даярлыққа қол жеткiзуiне;
d) айрықша қиын жағдайдағы балаларды анықтауға және қамтуға; және
e) қыз балалар жағдайының ерекшелiгiн ескеруге бағытталған шараларды қабылдайды.
3. Әр мүше-мемлекет осы Конвенцияны жүзеге асыратын ережелердің қолданылуына жауапты құзыреттi органды тағайындайды.

8-бап

Мүше-мемлекеттер осы Конвенцияның ережелерiн жүзеге асыруда бiр-бiрiне көмек көрсету мақсатында қажеттi шараларды қабылдайды, бұл үшiн әлеуметтiк-экономикалық дамуды қолдауды, кедейлiкпен күрес жөнiндегi және жалпыға бiрдей білiм беру бағдарламаларын қоса алғанда, халықаралық ынтымақтастықты және/немесе көмектi кеңiнен пайдаланады.

9-бап

Осы Конвенцияға қатысты ресми грамоталар тiркеу үшiн Халықаралық Еңбек Бюросының Бас директорына жiберіледi.

10-бап

1. Бекiту грамоталарын Бас Директор тiркеген Халықаралық Еңбек Ұйымының Мүшелерi үшiн ғана осы Конвенцияның мiндеттi күшi бар.
2. Ол Ұйымның екi Мүшесiнiң бекiту грамоталарын Бас Директор тiркегеннен кейiн он екi ай өткен соң күшiне енедi.
3. Соңынан бұл Конвенция Ұйымның әрбiр мүше-мемлекетiне қатысты өзiнiң бекiту грамотасын тiркеген күннен кейiн он екi ай өткен соң күшiне енедi.

11-бап

1. Ұйымның осы Конвенцияны бекiтуші кез келген Мүшесi, ол алғаш күшiне енгiзiлген күнiнен он жыл өткен соң, Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директорына жiберілген және онда тiркелген күшін жою туралы актi арқылы күшiн жоя алады. Күшiн жою күшiн жою туралы актiнi тiркегеннен кейiн бiр жылдан соң күшiне енедi.
2. Ұйымның осы Конвенцияны бекiткен әрбiр Мүшесi өзінің осы бапта көзделген күшiн жою құқығын осының алдындағы тармақта аталған он жылдық кезең өткеннен соң бiр жылдың iшiнде пайдаланбаса, ол келесi он жылдық кезеңге созылады және кейiн, әрбiр он жылдық кезең өткен сайын, осы бапта көзделген тәртiптi сақтай отырып, осы Конвенцияның күшін жоя алады.

12-бап

1. Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директоры Ұйым Мүшелерiнiң оған жолдаған барлық бекiту грамоталарының, күшiн жою туралы өтiнiштер мен актілердi өзiнiң тiркегенi туралы Халықаралық Еңбек Ұйымының барлық Мүшелерiне хабарлайды.
2. Бекiту туралы өзi алған екiншi бекiту грамотасының тiркелгенi туралы Ұйым Мүшелерiне хабарлай отырып, Бас Директор олардың назарын осы Конвенцияның күшiне енген күнiне аударады.

13-бап

Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директоры Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының 102-бабына сәйкес тiркеу үшiн алдыңғы баптардың ережелерiне сәйкес өзi тiркеген барлық бекiту грамоталары мен күшiн жою актілерiне қатысты толық мәлiметтердi Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысына жiбередi.

14-бап

Халықаралық Еңбек Бюросының Әкiмшiлiк Кеңесi бұл қажет деп тапқан жағдайларда, ол Бас Конференцияға осы Конвенцияны қолдану туралы баяндама ұсынады және оны толық немесе iшiнара қайта қарау туралы мәселенi Конференцияның күн тәртiбiне енгiзу қажеттiгiн қарастырады.

15-бап

1. Егер Конференция осы Конвенцияны толық немесе iшiнара қайта қарайтын жаңа конвенцияны қабылдаса, және егер жаңа конвенцияда өзгедей көзделмесе, онда:
а) Ұйымның қайсыбiр Мүшесiнiң жаңа қайта қарайтын Конвенцияны бекiтуi, жаңа қайта қаралған Конвенция күшiне енгiзiлген жағдайда, 11-баптың ережелерiне қарамастан, осы Конвенция күшiнiң жедел түрде өзiнен-өзi жойылуына әкеп соқтырады;
b) жаңа, қайта қаралған конвенция күшiне енгiзiлген күннен бастап, осы Конвенция Ұйым Мүшелерiнің бекiтуi үшiн жабық болады.
2. Осы Конвенция, оны бекiткен, бiрақ жаңа, қайта қаралған конвенцияны бекiтпеген Ұйымның Мүшелерi үшiн нысаны мен мазмұны жағынан өз күшiнде қалады.

16-бап

Осы Конвенцияның ағылшын және француз тiлдерiндегi мәтiндерiнiң күшi бiрдей.

О ратификации Конвенции о запрещении и немедленных мерах по искоренению наихудших форм детского труда (Конвенция 182)

Закон Республики Казахстан от 26 декабря 2002 года N 367

Ратифицировать Конвенцию о запрещении и немедленных мерах по искоренению наихудших форм детского труда (Конвенция 182), принятую в Женеве 87-й сессией Генеральной конференции Международной организации труда 17 июня 1999 года.

Президент Н.Назарбаев
Республики Казахстан

Международная конференция труда

Конвенция 182

Конвенция о запрещении и немедленных
мерах по искоренению наихудших форм
детского труда

Генеральная конференция Международной организации труда,
созванная в Женеве Административным советом Международного бюро труда и собравшаяся на свою 87-ю сессию 1 июня 1999 года,
считая необходимым принять новые акты для запрещения и искоренения наихудших форм детского труда в качестве главного приоритета для национальных и международных действий, включая международное сотрудничество и международную помощь, которые дополняли бы Конвенцию и Рекомендацию 1973 года о минимальном возрасте, остающиеся основополагающими актами по детскому труду,
считая, что эффективное искоренение наихудших форм детского труда требует немедленных и всесторонних действий, при которых принимаются во внимание большое значение бесплатного базового образования и необходимость освобождения детей от любой работы такого рода, а также их реабилитации и социальной интеграции, учитывая при этом нужды их семей,
напоминая о резолюции об упразднении детского труда, принятой 83-й сессией Международной конференции труда в 1996 году,
признавая, что детский труд в большой степени является следствием бедности и что долгосрочное решение этого вопроса лежит в устойчивом экономическом росте, ведущем к социальному прогрессу, в частности к искоренению бедности и всеобщему образованию,
напоминая о Конвенции о правах ребенка, принятой Генеральной Ассамблеей Организации Объединенных Наций 20 ноября 1989 года,
напоминая о Декларации МОТ об основополагающих принципах и правах в сфере труда и механизме ее реализации, принятой 86-й сессией Международной конференции труда в 1998 году,
напоминая о том, что некоторые наихудшие формы детского труда охватываются другими международными актами, в частности Конвенцией 1930 года о принудительном труде и Дополнительной конвенцией Организации Объединенных Наций 1956 года об упразднении рабства, работорговли и институтов и обычаев, сходных с рабством,
постановив принять ряд предложений о детском труде, что является четвертым пунктом повестки дня сессии,
решив придать этим предложениям форму международной конвенции, принимает сего семнадцатого дня июня месяца одна тысяча девятьсот девяносто девятого года нижеследующую Конвенцию, которая может именоваться Конвенцией 1999 года о наихудших формах детского труда.

Статья 1

Каждое государство-член, ратифицирующее настоящую Конвенцию, немедленно принимает эффективные меры, обеспечивающие в срочном порядке запрещение и искоренение наихудших форм детского труда.

Статья 2

Для целей настоящей Конвенции термин "ребенок" применяется ко всем лицам в возрасте до 18 лет.

Статья 3

Для целей настоящей Конвенции термин "наихудшие формы детского труда" включает:
a) все формы рабства или практику, сходную с рабством, как, например, продажа детей и торговля ими, долговая кабала и крепостная зависимость, а также принудительный или обязательный труд, в том числе принудительную или обязательную вербовку детей для использования их в вооруженных конфликтах;
b) использование, вербовку или предложение ребенка для занятия проституцией, для производства порнографической продукции или для порнографических представлений;
c) использование, вербовку или предложение ребенка для занятия противоправной деятельностью, в частности для производства и продажи наркотиков, как они определены в соответствующих международных договорах;
d) работу, которая по своему характеру или условиям, в которых она выполняется, может нанести вред здоровью, безопасности или нравственности детей.

Статья 4

1. Национальное законодательство или компетентный орган определяют после консультаций с заинтересованными организациями работодателей и трудящихся виды работ, указанные в пункте d) статьи 3, принимая во внимание соответствующие международные нормы, в частности положения пунктов 3 и 4 Рекомендации 1999 года о наихудших формах детского труда.
2. Компетентный орган после консультаций с заинтересованными организациями работодателей и трудящихся выявляет места осуществления определенных таким образом видов работ.
3. Перечень определенных согласно пункту 1 настоящей статьи видов работ периодически анализируется и, по мере необходимости, пересматривается после консультаций с заинтересованными организациями работодателей и трудящихся.

Статья 5

Каждое государство-член после консультаций с организациями работодателей и трудящихся создает или указывает соответствующие механизмы для осуществления контроля за применением положений, проводящих в жизнь настоящую Конвенцию.

Статья 6

1. Каждое государство-член разрабатывает и осуществляет программы действий по искоренению в приоритетном порядке наихудших форм детского труда.
2. Такие программы действий разрабатываются и осуществляются после консультаций с соответствующими правительственными ведомствами и организациями работодателей и трудящихся, принимая во внимание, в случае необходимости, мнения других заинтересованных групп.

Статья 7

1. Каждое государство-член принимает все меры, необходимые для обеспечения эффективного применения и соблюдения положений, проводящих в жизнь настоящую Конвенцию, в том числе посредством введения и применения уголовных или, в зависимости от обстоятельств, других санкций.
2. Каждое государство-член, принимая во внимание важность образования в деле искоренения детского труда, принимает в установленные сроки меры, направленные на:
a) недопущение вовлечения детей в наихудшие формы детского труда;
b) оказание необходимого и должного прямого содействия для прекращения занятия детей наихудшими формами детского труда, а также их реабилитации и социальной интеграции;
c) предоставление всем детям, освобожденным от наихудших форм детского труда, доступа к бесплатному базовому образованию, а также по мере возможности и необходимости к профессионально-технической подготовке;
d) выявление и охват детей, находящихся в особо уязвимом положении; и
e) учет особенностей положения девочек.
3. Каждое государство-член назначает компетентный орган, ответственный за применение положений, проводящих в жизнь настоящую Конвенцию.

Статья 8

Государства-члены принимают необходимые меры с целью оказания друг другу помощи в проведении в жизнь положений настоящей Конвенции, используя для этого более широкое международное сотрудничество и/или помощь, включая поддержку социально-экономического развития, программ по борьбе с бедностью и всеобщего образования.

Статья 9

Официальные грамоты о ратификации настоящей Конвенции направляются Генеральному директору Международного бюро труда для регистрации.

Статья 10

1. Настоящая Конвенция имеет обязательную силу только для тех членов Международной организации труда, ратификационные грамоты которых зарегистрированы Генеральным директором.
2. Она вступит в силу через 12 месяцев после даты регистрации Генеральным директором ратификационных грамот двух членов Организации.
3. Впоследствии настоящая Конвенция вступит в силу для каждого государства-члена Организации через 12 месяцев после даты регистрации его ратификационной грамоты.

Статья 11

1. Каждый член Организации, ратифицировавший настоящую Конвенцию, по истечении десяти лет со дня ее первоначального вступления в силу может денонсировать ее заявлением о денонсации, направленным Генеральному директору Международного бюро труда для регистрации. Денонсация вступит в силу через год после даты ее регистрации.
2. Для каждого члена Организации, который ратифицировал настоящую Конвенцию и в годичный срок по истечении указанных в предыдущем пункте десяти лет не воспользовался предусмотренным в настоящей статье правом на денонсацию, Конвенция будет оставаться в силе на следующие десять лет, и впоследствии он сможет денонсировать ее по истечении каждого десятилетия в порядке, предусмотренном в настоящей статье.

Статья 12

1. Генеральный директор Международного бюро труда извещает всех членов Международной организации труда о регистрации всех ратификационных грамот и заявлений о денонсации, направленных ему членами Организации.
2. Извещая членов Организации о регистрации полученной им второй ратификационной грамоты, Генеральный директор обращает их внимание на дату вступления в силу настоящей Конвенции.

Статья 13

Генеральный директор Международного бюро труда направляет Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций для регистрации в соответствии со статьей 102 Устава Организации Объединенных Наций исчерпывающие сведения о всех ратификационных грамотах и заявлениях о денонсации, зарегистрированных им в соответствии с положениями предыдущих статей.

Статья 14

В случаях, когда Административный совет Международного бюро труда считает это необходимым, он представляет Генеральной конференции доклад о применении настоящей Конвенции и рассматривает целесообразность включения в повестку дня Конференции вопроса о ее полном или частичном пересмотре.

Статья 15

1. Если Конференция примет новую конвенцию, полностью или частично пересматривающую настоящую Конвенцию и если в новой конвенции не предусмотрено иное, то:
a) ратификация каким-либо членов Организации новой пересматривающей Конвенции влечет за собой автоматически, независимо от положений статьи 11, незамедлительную денонсацию настоящей Конвенции при условии, что новая пересматривающая конвенция вступила в силу;
b) со дня вступления в силу новой пересматривающей конвенции настоящая Конвенция закрыта для ратификации членами Организации.
2. Настоящая Конвенция остается в любом случае в силе по форме и содержанию для тех членов Организации, которые ратифицировали ее, но не ратифицировали пересматривающую конвенцию.

Статья 16

Английский и французский тексты настоящей Конвенции имеют одинаковую силу.