"Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 17 қарашадағы N 80-IV Конституциялық заңы

1-бап. "Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы" 2000 жылғы 25 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2000 ж., N 23, 410-құжат; 2006 ж., N 23, 136-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
1) 2-бапта:
1-тармақта:
"туы" деген сөз "Туы" деген сөзбен ауыстырылсын;
"Мемлекеттік елтаңбасының бейнесі қойылады" деген сөздер "Мемлекеттік Елтаңбасы орналастырылады" деген сөздермен ауыстырылсын;
2-тармақтағы "Қазақстан Республикасының Президенті" деген сөздер "Жоғарғы Соттың жалпы отырысы" деген сөздермен ауыстырылсын;
2) 3-бапта:
1-тармақтағы "және Қазақстан Республикасының Конституциясына және осы Конституциялық заңға сәйкес құрылатын жергілікті" деген сөздер ", Қазақстан Республикасының Конституциясына және осы Конституциялық заңға сәйкес құрылатын жергілікті және басқа" деген сөздермен ауыстырылсын;
2-тармақта:
1) тармақшадағы ", мамандандырылған сот - Қазақстан Республикасының Әскери соты, мамандандырылған қаржылық соттар және басқалар" деген сөздер алып тасталсын;
2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"2) аудандық және оларға теңестірілген соттар (қалалық сот, ауданаралық сот).";
3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"3. Қазақстан Республикасында басқа соттар, оның ішінде мамандандырылған (әскери, қаржылық, экономикалық, әкімшілік, кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі және басқа) соттар құрылуы мүмкін.";
мынадай мазмұндағы 3-1-тармақпен толықтырылсын:
"3-1. Мамандандырылған соттарды облыстық немесе аудандық сот мәртебесімен Қазақстан Республикасының Президенті құрады.";
4-тармақта:
"Соты мен жергілікті" деген сөздер "Сотының, жергілікті және басқа" деген сөздермен ауыстырылсын;
"елтаңбасы" деген сөз "Елтаңбасы" деген сөзбен ауыстырылсын;
3) 9-бапта:
1-тармақ мынадай мазмұндағы 3-1) тармақшамен толықтырылсын:
"3-1) аудандық соттың жұмыс жоспарын бекітеді;";
2-тармақта:
екінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:
"Аудандық сотта төраға, сондай-ақ судьялар болмаған жағдайда олардың міндеттерін атқару облыстық сот төрағасының өкімімен басқа соттың судьяларына жүктеледі.";
мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:
"Аудандық сот төрағасының өкілеттігі мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда төрағаның міндетін уақытша атқару облыстық сот төрағасының өкімімен осы сот судьяларының біріне жүктеледі.";
4) 11-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"11-бап. Облыстық соттың құрылымы мен құрамы

1. Облыстық сот төрағадан және судьялардан тұрады.
2. Облыстық сотта сот алқалары құрылады және мамандандырылған құрамдар құрылуы мүмкін.
3. Облыстық соттың органдары:
1) жалпы отырыс;
2) апелляциялық сот алқасы;
3) кассациялық сот алқасы болып табылады.
Сот алқасын осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен қызметке тағайындалатын төраға басқарады.
4. Сот алқасының сандық және дербес құрамын облыстық сот төрағасының ұсынуы бойынша облыстық соттың жалпы отырысы белгілейді.
5. Мамандандырылған құрамдарды облыстық соттың төрағасы жасақтайды.";

5) 13-бап алып тасталсын;
6) 14-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"14-бап. Облыстық соттың төрағасы

1. Облыстық соттың төрағасы судья болып табылады және судьяның міндеттерін атқарумен қатар:
1) судьялардың сот істерін қарауын ұйымдастырады;
2) сот алқасының және мамандандырылған құрамның отырыстарында төрағалық етуге құқылы;
3) облыстық соттың жалпы отырыстарын шақырады және оларға төрағалық етеді;
4) сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жасау және судья әдебі нормаларын сақтау жөніндегі жұмысты қамтамасыз етеді;
5) соттың жалпы отырысының қорытындысы негізінде Жоғары Сот Кеңесіне судья қызметіне кандидаттың тағылымдамасының нәтижелері туралы қорытынды жібереді;
6) облыстық соттың жұмыс жоспарын бекітеді;
7) сот практикасын зерделеуді ұйымдастырады;
8) өкімдер шығарады;
9) сот кеңсесіне жалпы басшылықты жүзеге асырады;
10) азаматтарды жеке қабылдауды жүргізеді;
11) заңда көзделген басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.
2. Облыстық сот төрағасының өкілеттіктері мерзімінен бұрын тоқтатылған немесе өкілеттік мерзімі аяқталған жағдайда Жоғарғы Сот Төрағасы төрағаның міндетін уақытша атқаруды облыстық соттың сот алқасының төрағасына (судьясына) жүктейді. Облыстық соттың төрағасы уақытша орнында болмаған жағдайда міндеттердің атқарылуын жүктеуді облыстық соттың төрағасы жүзеге асырады.";

7) 15-бапта:
тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

"15-бап. Облыстық соттың сот алқасының төрағасы";

1-тармақта:
бірінші абзацтағы "сот алқасының" деген сөздер "соттың сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
1) тармақшадағы "алқа" деген сөз "сот алқасы" деген сөздермен ауыстырылсын;
2) тармақшадағы "алқа" деген сөз "сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
3) тармақшадағы "алқа құрамында" деген сөздер алып тасталсын;
5) тармақшадағы "алқа" деген сөз "сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
2-тармақтағы "Алқа" деген сөз "Сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
8) 16-баптың 1-тармағында:
1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"1) тиісті сот алқасының сандық және дербес құрамын белгілейді;";
2) тармақша алып тасталсын;
3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"3) облыстық сот төрағасы мен сот алқалары төрағаларының ақпаратын тыңдайды;";
9) тармақшадағы "Әділет біліктілік алқасына" деген сөздер алып тасталсын;
9) 17-бапта:
1-тармақта:
"Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты" деген сөздер "Жоғарғы Сот" деген сөздермен ауыстырылсын;
"жалпы юрисдикция соттарының" деген сөздер "жергілікті және басқа соттардың" деген сөздермен ауыстырылсын;
2-тармақта:
бірінші абзацтағы "Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты" деген сөздер "Жоғарғы Сот" деген сөздермен ауыстырылсын;
3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"3) нормативтік қаулылар қабылдайды, сот практикасы мәселелері бойынша түсіндірме береді;";
10) 18-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"18-бап. Жоғарғы Соттың құрылымы мен құрамы

1. Жоғарғы Сот Төрағадан және судьялардан тұрады.
Жоғарғы Сот судьяларының жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті белгілейді.
2. Жоғарғы Сотта сот алқалары құрылады және мамандандырылған құрамдар құрылуы мүмкін.
3. Жоғарғы Соттың органдары:
1) жалпы отырыс;
2) азаматтық және әкімшілік істер жөніндегі қадағалаушы сот алқасы;
3) қылмыстық істер жөніндегі қадағалаушы сот алқасы болып табылады.
Сот алқасын осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен қызметке тағайындалатын төраға басқарады.
4. Сот алқасының сандық және дербес құрамын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша Жоғарғы Соттың жалпы отырысы белгілейді.
5. Мамандандырылған құрамдарды Жоғарғы Соттың Төрағасы жасақтайды.
6. Жоғарғы Соттың жанынан ғылыми-консультациялық кеңес және
баспа органы құрылады.";

11) 19-бап алып тасталсын;
12) 20-бапта:
1-тармақта:
1) және 2) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:
"1) жоғары сот органы ретінде Жоғарғы Сотты басқарады;
2) сот алқалары мен мамандандырылған құрамның отырыстарында төрағалық етуге құқылы;";
6) тармақшада:
"бір алқаның" деген сөздер "бір сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
"басқа алқаның" деген сөздер "басқа сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
9) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"9) Жоғарғы Сот Аппараты туралы ережені, оның құрылымы мен штатын бекітеді, сондай-ақ Аппараттың қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асырады;";
2-тармақта:
2) және 3) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:
"2) жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқалары төрағалары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары мен судьялары қызметінің бос орындарына кандидатураларды балама негізде соттардың тиісті жалпы отырыстарының қарауына енгізеді;
3) жергілікті және басқа соттардың жалпы отырыстарының шешімі негізінде аудандық соттардың төрағалары қызметінің бос орындарына кандидатураларды Жоғары Сот Кеңесіне ұсынады;";
мынадай мазмұндағы 3-1) тармақшамен толықтырылсын:
"3-1) Жоғарғы Соттың жалпы отырысының шешімі негізінде облыстық соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары мен судьялары қызметіне кандидатураларды Жоғары Сот Кеңесіне ұсынады;";
5) тармақшада:
"тиісінше", "және Әділет біліктілік алқасына" деген сөздер алып тасталсын;
"алқа төрағалары" деген сөздер "сот алқалары төрағалары" деген сөздермен ауыстырылсын;
"ұсыныс" деген сөзден кейін "пен материалдар" деген сөздермен толықтырылсын;
3-тармақта:
"өкімі бойынша" деген сөздер "өкімімен" деген сөзбен ауыстырылсын;
"алқалардың бірінің төрағасына" деген сөздер "сот алқалары төрағаларының біріне" деген сөздермен ауыстырылсын;
4-тармақтағы "Сот алқалары төрағаларының" деген сөздер "Соттың сот алқалары төрағаларының (судьясының)" деген сөздермен ауыстырылсын;
13) 21-бапта:
тақырыбындағы "Сот алқасының" деген сөздер "Соттың сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
1-тармақта:
бірінші абзацтағы "Сот алқасының" деген сөздер "Соттың сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"1) сот алқасының отырыстарында төрағалық етеді;";
мынадай мазмұндағы 1-1) тармақшамен толықтырылсын:
"1-1) судьялардың сот істерін қарауын ұйымдастырады;";
4) тармақшадағы "алқа" деген сөз "сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
2-тармақтағы "Алқа" деген сөз "Сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
14) 22-баптың 1-тармағында:
1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"1) Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша тиісті сот алқасының сандық және дербес құрамын белгілейді;";
3) тармақшадағы "беретін" деген сөз "береді," деген сөзбен ауыстырылсын;
4) тармақшадағы "Сот алқалары" деген сөздер "Соттың сот алқалары" деген сөздермен ауыстырылсын;
6) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"6) облыстық соттардың төрағалары, сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары мен судьялары қызметінің бос орындарына кандидатураларды талқылайды және тиісті қорытындылар шығарады;";
мынадай мазмұндағы 7-2) тармақшамен толықтырылсын:
"7-2) судья мантиясының нысаны мен сипатын бекітеді;";
15) 29-бапта:
1-тармақтың төртінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
"біліктілік емтиханын, оның ішінде мамандандырылған магистратурада тапсырған;";
2-тармақтағы "он жыл жұмыс стажы бар, оның ішінде, әдетте, кемінде бес жыл судья болған" деген сөздер "он бес жыл жұмыс стажы бар немесе кемінде бес жыл судьялық жұмыс стажы бар" деген сөздермен ауыстырылсын;
3-тармақтағы "он бес жыл жұмыс стажы бар, оның ішінде, әдетте, кемінде он жыл судья болған" деген сөздер "жиырма жыл жұмыс стажы бар немесе кемінде он жыл судьялық жұмыс стажы бар" деген сөздермен ауыстырылсын;
4-тармақ мынадай мазмұндағы бірінші сөйлеммен толықтырылсын:
"Судьялыққа кандидаттар тұрақты негізде сотта тағылымдамадан өтеді.";
16) 29-1-баптың 2-тармағы "жергілікті" деген сөзден кейін "және басқа" деген сөздермен толықтырылсын;
17) 30-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"30-бап. Судья қызметіне кандидаттарды іріктеу

1. Судья қызметіне кандидаттарға тегіне, әлеуметтік және мүліктік жағдайына, қай нәсілге және ұлтқа жататынына, жынысына, саяси көзқарасына, діни нанымына және өзге де мән-жайларға қарамастан қызметке орналасуға тең құқық қамтамасыз етіледі.
2. Жергілікті және басқа соттардың судьялары қызметінің бос орындарына кандидаттар іріктеуді Жоғары Сот Кеңесі бос орынға орналасуға өтініш берген және осы Конституциялық заңның 29-бабының талаптарына сай келетін адамдар арасынан конкурстық негізде жүзеге асырады.
Жоғары Сот Кеңесі конкурстың нәтижелері бойынша жергілікті және басқа соттардың судьялары қызметінің бос орындарына кандидаттарды қызметке тағайындау үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсынады.
3. Аудандық сот төрағасы қызметінің бос орнына кандидатураны тиісті облыстық соттың жалпы отырысының шешімі негізінде Жоғарғы Сот Төрағасы енгізген ұсыну бойынша Жоғары Сот Кеңесі қарайды.
Облыстық соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары мен судьялары қызметінің бос орындарына кандидатураларды Жоғарғы Соттың жалпы отырысының шешімі негізінде Жоғарғы Сот Төрағасы енгізген ұсыну бойынша Жоғары Сот Кеңесі қарайды.
Жоғарғы Соттың сот алқасының төрағасы қызметіне кандидат Жоғарғы Сот судьяларының арасынан ұсынылады.
Жоғары Сот Кеңесі жергілікті және басқа соттардың төрағалары, сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағалары қызметінің бос орындарына кандидаттарды қызметке тағайындау үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсынады.
Жоғарғы Соттың Төрағасы қызметіне кандидатураны Жоғары Сот Кеңесі қарайды.
Жоғары Сот Кеңесі Жоғарғы Соттың Төрағасы, судьясы қызметінің бос орындарына кандидаттарды Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына ұсынуы үшін Қазақстан Республикасының Президентіне ұсынады.";

18) 31-бапта:
2-тармақтағы "Облыстық соттың судьясын" деген сөздер "Жергілікті және басқа соттардың судьяларын" деген сөздермен ауыстырылсын;
3 және 4-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:
"3. Жергілікті және басқа соттардың сот алқалары төрағаларын, Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағаларын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы және Жоғарғы Соттың жалпы отырысының шешімі негізінде Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымы бойынша бес жыл мерзімге Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды.
4. Жоғарғы Соттың Төрағасын Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымына негізделген Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша бес жыл мерзімге Сенат сайлайды.";
5-тармақтағы "Облыстық соттардың төрағалары мен алқаларының төрағаларын" деген сөздер "Жергілікті және басқа соттардың төрағаларын" деген сөздермен ауыстырылсын;
6-тармақ алып тасталсын;
7-тармақта:
бірінші бөліктегі "Жоғарғы Соттың Төрағасы мен алқаларының төрағалары, облыстық соттың төрағасы мен алқаларының төрағалары, аудандық соттың төрағасы" деген сөздер "Жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың Төрағасы мен сот алқаларының төрағалары" деген сөздермен ауыстырылсын;
екінші бөліктегі "төраға мен алқа төрағасы" деген сөздер "жергілікті және басқа соттардың төрағалары мен сот алқаларының төрағалары" деген сөздермен ауыстырылсын;
8-тармақтағы "таратылған кезде" деген сөздер "таратылған, судьялардың жалпы саны қысқартылған кезде" деген сөздермен ауыстырылсын;
19) 32-бапта:
2-тармақтағы ", Жоғарғы Сот алқаларының төрағалары" деген сөздер алып тасталсын;
3-тармақ алып тасталсын;
4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"4. Облыстық соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы мен судьясы, аудандық соттың төрағасы мен судьясы қызметіне алғаш рет тағайындалған адамдар облыстық соттың жалпы отырысында ант береді.
Судья төраға не сот алқасының төрағасы немесе басқа соттың судьясы болып тағайындалған кезде қайтадан ант бермейді.";
20) 33-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 3-2) тармақшамен толықтырылсын:
"3-2) кәсіби жарамсыздығына байланысты судьяның атқаратын қызметіне сәйкес келмейтіні туралы Сот жюриінің қорытындысы болса.
Судьяның өкілеттіктері тоқтатыла тұрған кезде оның тиісті соттың төрағасы немесе сот алқасының төрағасы қызметіндегі өкілеттіктері тоқтатыла тұрады;";
21) 34-бапта:
1-тармақта:
8) тармақша "егер" деген сөзден кейін "соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы немесе" деген сөздермен толықтырылсын;
10) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"10) судья қызметінде болудың шекті жасына толғанда тоқтатылады.";
3-тармақта:
"не алқа" деген сөздер "не сот алқасы" деген сөздермен ауыстырылсын;
"өкілеттіктері" деген сөзден кейін "оның өз тілегі бойынша не" деген сөздермен толықтырылсын;
4-тармақта:
1) тармақшадағы "Төрағасы, алқа төрағалары мен" деген сөздер "Төрағасына," деген сөзбен ауыстырылсын;
2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"2) Жоғарғы Соттың сот алқаларының төрағаларына, жергілікті және басқа соттардың төрағаларына, сот алқаларының төрағалары мен судьяларына қатысты - Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен қабылданады.";
5-тармақта:
бірінші бөліктегі "алқа" деген сөз "сот алқасының" деген сөздермен ауыстырылсын;
екінші бөлікте:
"алқа төрағасын" деген сөздер "сот алқасының төрағасын" деген сөздермен ауыстырылсын;
"өкілеттік" деген сөз "олардың өз тілегі бойынша не өкілеттік" деген сөздермен ауыстырылсын;
6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
"6. Осы баптың 1-тармағының 1-1)-7), 10) тармақшаларында көзделген жағдайларда, сондай-ақ төрағаның немесе сот алқасы төрағасының өкілеттіктері олардың өз тілегі бойынша тоқтатылған кезде қызметтен босатуға немесе судьяның өкілеттіктерін тоқтатуға Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымдары талап етілмейді.";
22) мынадай мазмұндағы 34-1-баппен толықтырылсын:

"34-1-бап. Судья қызметінде болудың шекті жасы

Судья қызметінде болуға шекті жасқа - 65 жасқа толғанға дейін жол беріледі, оны ерекше жағдайларда Жоғарғы Соттың Төрағасы Жоғары Сот Кеңесінің келісімімен бес жылдан аспайтын мерзімге ұзартуы мүмкін.";

23) 35-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
"1. Мінсіз беделі бар судьяның судья атағын, судьялар қоғамдастығында болуын, жеке басына тиіспеушілік кепілдігін және осы Конституциялық заңда көзделген өзге де материалдық және әлеуметтік кепілдіктерін сақтай отырып, өкілеттіктерін тоқтатуының ерекше нысаны орнынан түсу деп танылады.
Судьяны орнынан түсу нысанында қызметтен босату судьяның орнынан түсу туралы жазбаша өтініші бойынша жүзеге асырылады.";
24) 36-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"36-бап. Жоғары Сот Кеңесі

1. Жоғары Сот Кеңесі Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын Төрағадан, хатшыдан және басқа да мүшелерден тұрады.
2. Жоғары Сот Кеңесінің мәртебесі және оның жұмысын ұйымдастыру заңмен айқындалады.";

25) 39-баптың 2-тармағы "және" деген сөзден кейін "соттардың" деген сөзбен толықтырылсын;
26) орыс тіліндегі мәтін өзгертілді, мемлекеттік тілдегі мәтін өзгермейді;
27) 43-баптың 1-тармағындағы "алқа төрағалары" деген сөздер "сот алқаларының төрағалары" деген сөздермен, "алқа төрағаларына" деген сөздер "сот алқаларының төрағаларына" деген сөздермен ауыстырылсын;
28) 46-баптың 1-тармағындағы ", сондай-ақ тәртіптік іс қозғаған тұлға" деген сөздер алып тасталсын;
29) 50-бапта:
тақырыбындағы "Ауысқан" деген сөз "Көшкен" деген сөзбен ауыстырылсын;
мәтініндегі "Қазақстанның бір аймағынан екінші аймағына ауысқан судьяларға" деген сөздер "Қазақстанның бір өңірінен екінші өңіріне судья болып тағайындалған (сайланған) судьяларға, қайта тағайындалған (қайта сайланған) судьяларға" деген сөздермен ауыстырылсын;
30) 51-баптың тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

"51-бап. Тұрғын үймен қамтамасыз ету";

31) 53-баптың 2-тармағындағы "нормативтік құқықтық актілерімен белгіленеді" деген сөздер "Үкіметі белгілейді" деген сөздермен ауыстырылсын;
32) 55-бап мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:
"Біржолғы ақшалай өтемақы төлеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.";
33) 56-бапта:
1-тармақтың екінші бөлігі "Жергілікті" деген сөзден кейін "және басқа" деген сөздермен толықтырылсын;
7-тармақ "жергілікті" деген сөзден кейін "және басқа" деген сөздермен толықтырылсын;
34) 57-баптың 1 және 2-тармақтарындағы "және жергілікті" деген сөздер ", жергілікті және басқа" деген сөздермен ауыстырылсын.

2-бап.
1. Осы Конституциялық заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Облыстық, оларға теңестірілген соттардың және Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының алқа төрағалары өз өкілеттіктерін осы Конституциялық заңда көзделген Қазақстан Республикасы соттарының сот алқалары жасақталғанға дейін сақтайды.
2. Соттардың және сот алқаларының осы Конституциялық заңда айқындалған қылмыстық, азаматтық және әкімшілік істерді қарау жөніндегі іс жүргізу өкілеттіктері тиісті іс жүргізу заңдарымен белгіленеді.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н. НАЗАРБАЕВ

О внесении изменений и дополнений в Конституционный закон Республики Казахстан "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан"

Конституционный закон Республики Казахстан от 17 ноября 2008 года N 80-IV

Статья 1. Внести в Конституционный закон Республики Казахстан от 25 декабря 2000 года "О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2000 г., № 23, ст. 410; 2006 г., № 23, ст. 136) следующие изменения и дополнения:
1) в статье 2 :
в пункте 1:
слово "флаг" заменить словом "Флаг";
слова "помещается изображение Государственного герба" заменить словами "размещается Государственный Герб";
в пункте 2 слова "Президентом Республики Казахстан" заменить словами "пленарным заседанием Верховного Суда";
2) в статье 3 :
в пункте 1 слова "и местные" заменить словами ", местные и другие";
в пункте 2 :
в подпункте 1) слова ", специализированный суд - Военный суд Республики Казахстан, специализированные финансовые суды и другие" исключить;
подпункт 2) изложить в следующей редакции:
"2) районные и приравненные к ним суды (городской суд, межрайонный суд).";
пункт 3 изложить в следующей редакции:
"3. В Республике Казахстан могут создаваться другие суды, в том числе специализированные суды (военные, финансовые, экономические, административные, по делам несовершеннолетних и другие).";
дополнить пунктом 3-1 следующего содержания:
"3-1. Специализированные суды образуются Президентом Республики Казахстан со статусом областного или районного суда.";
в пункте 4 :
слова "и местные" заменить словами ", местные и другие";
слово "герба" заменить слогом "Герба";
3) в статье 9 :
пункт 1 дополнить подпунктом 3-1) следующего содержания:
"3-1) утверждает план работы районного суда;";
в пункте 2 :
часть вторую изложить в следующей редакции:
"В случае отсутствия председателя, а также судей в районном суде исполнение их обязанностей возлагается на судей другого суда распоряжением председателя областного суда.";
дополнить частью третьей следующего содержания:
"В случае досрочного прекращения или истечения срока полномочий председателя районного суда временное исполнение обязанностей председателя возлагается распоряжением председателя областного суда на одного из судей этого суда.";
4) статью 11 изложить в следующей редакции:
"Статья 11. Структура и состав областного суда
1. Областной суд состоит из председателя и судей.
2. В областном суде создаются судебные коллегии и могут создаваться специализированные составы.
3. Органами областного суда являются:
1) пленарное заседание;
2) апелляционная судебная коллегия;
3) кассационная судебная коллегия.
Судебную коллегию возглавляет председатель, назначаемый на должность в порядке, установленном настоящим Конституционным законом.
4. Численный и персональный состав судебной коллегии устанавливается по представлению председателя областного суда пленарным заседанием областного суда.
5. Специализированные составы формируются председателем областного суда.";
5) статью 13 исключить;
6) статью 14 изложить в следующей редакции:
"Статья 14. Председатель областного суда
1. Председатель областного суда является судьей и наряду с выполнением обязанностей судьи:
1) организует рассмотрение судебных дел судьями;
2) вправе председательствовать на заседаниях судебной коллегии и специализированного состава;
3) созывает пленарные заседания областного суда и председательствует на них;
4) обеспечивает работу по противодействию коррупции и соблюдению норм судейской этики;
5) на основании заключения пленарного заседания суда направляет в Высший Судебный Совет заключение об итогах стажировки кандидата на должность судьи;
6) утверждает план работы областного суда;
7) организует изучение судебной практики;
8) издает распоряжения;
9) осуществляет общее руководство канцелярией суда;
10) ведет личный прием граждан;
11) осуществляет другие полномочия, предусмотренные законом.
2. В случае досрочного прекращения или истечения срока полномочий председателя областного суда временное исполнение обязанностей председателя возлагается Председателем Верховного Суда на председателя судебной коллегии (судью) областного суда. В случае временного отсутствия председателя областного суда возложение исполнения обязанностей осуществляется председателем областного суда.";
7) в статье 15 :
заголовок изложить в следующей редакции:
"Статья 15. Председатель судебной коллегии областного суда";
в пункте 1:
абзац первый после слова "Председатель" дополнить словом "судебной";
подпункт 1) после слова "судьями" дополнить словом "судебной";
в подпункте 2) слова "в заседаниях" заменить словами "на заседаниях судебной";
в подпункте 3) слова "в составе коллегии" исключить;
подпункт 5) после слова "деятельности" дополнить словом "судебной";
пункт 2 после слова "председателя" дополнить словом "судебной";
8) в пункте 1 статьи 16 :
подпункт 1) изложить в следующей редакции:
"1) устанавливает численный и персональный состав соответствующей судебной коллегии;";
подпункт 2) исключить;
подпункт 3) изложить в следующей редакции:
"3) заслушивает информацию председателя областного суда и председателей судебных коллегий;";
в подпункте 9) слова "предоставляет в Квалификационную коллегию юстиции" заменить словом "дает";
9) в статье 17 :
в пункте 1:
слова "Республики Казахстан" исключить;
слова "судам общей юрисдикции" заменить словами "местным и другим судам";
в пункте 2 :
слова "Республики Казахстан" исключить;
подпункт 3) изложить в следующей редакции:
"3) принимает нормативные постановления, дает разъяснения по вопросам судебной практики;";
10) статью 18 изложить в следующей редакции:
"Статья 18. Структура и состав Верховного Суда
1. Верховный Суд состоит из Председателя и судей.
Общее число судей Верховного Суда устанавливается Президентом Республики Казахстан по представлению Председателя Верховного Суда.
2. В Верховном Суде создаются судебные коллегии и могут создаваться специализированные составы.
3. Органами Верховного Суда являются:
1) пленарное заседание;
2) надзорная судебная коллегия по гражданским и административным делам;
3) надзорная судебная коллегия по уголовным делам.
Судебную коллегию возглавляет председатель, назначаемый на должность в порядке, установленном настоящим Конституционным законом.
4. Численный и персональный состав судебной коллегии устанавливается по представлению Председателя Верховного Суда пленарным заседанием Верховного Суда.
5. Специализированные составы формируются Председателем Верховного Суда.
6. При Верховном Суде образуются научно-консультативный совет и печатный орган.";
11) статью 19 исключить;
12) в статье 20 :
в пункте 1:
подпункты 1) и 2) изложить в следующей редакции:
"1) возглавляет Верховный Суд как высший судебный орган;
2) вправе председательствовать на заседаниях судебных коллегий и специализированного состава;";
подпункт 6):
после слова "одной" дополнить словом "судебной";
после слова "другой" дополнить словом "судебной";
подпункт 9) изложить в следующей редакции:
"9) утверждает положение об Аппарате Верховного Суда, его структуру и штаты, а также осуществляет общее руководство деятельностью Аппарата;";
в пункте 2 :
подпункты 2) и 3) изложить в следующей редакции:
"2) вносит на рассмотрение соответствующих пленарных заседаний судов на альтернативной основе кандидатуры на вакантные должности председателей и председателей судебных коллегий местных и других судов, председателей судебных коллегий и судей Верховного Суда;
3) на основании решения пленарных заседаний местных и других судов представляет кандидатуры на вакантные должности председателей районных судов в Высший Судебный Совет;";
дополнить подпунктом 3-1) следующего содержания:
"3-1) на основании решения пленарного заседания Верховного Суда представляет в Высший Судебный Совет кандидатуры на должности председателей и председателей судебных коллегий областных судов, председателей судебных коллегий и судей Верховного Суда;";
в подпункте 5):
слова "соответственно", "и Квалификационную коллегию юстиции" исключить;
после слова "представления" дополнить словами "и материалы";
слова "председателей коллегий" заменить словами "председателей судебных коллегий";
в пункте 3 :
слова "по распоряжению" заменить словом "распоряжением";
после слова "председателей" дополнить словом "судебных";
в пункте 4 слово "коллегий" заменить словами "судебных коллегий (судью)";
13) в статье 21 :
заголовок после слова "Председатель" дополнить словом "судебной";
в пункте 1:
абзац первый после слова "Председатель" дополнить словом "судебной";
подпункт 1) изложить в следующей редакции:
"1) председательствует на заседаниях судебной коллегии;";
дополнить подпунктом 1-1) следующего содержания:
"1-1) организует рассмотрение судебных дел судьями;";
подпункт 4) после слова "деятельности" дополнить словом "судебной";
пункт 2 после слова "председателя" дополнить словом "судебной";
14) в пункте 1 статьи 22 :
подпункт 1) изложить в следующей редакции:
"1) по представлению Председателя Верховного Суда устанавливает численный и персональный состав соответствующей судебной коллегии;";
в подпункте 3) слово "дающие" заменить словом "дает";
подпункт 4) после слова "председателей" дополнить словом "судебных";
подпункт 6) изложить в следующей редакции:
"6) обсуждает кандидатуры на вакантные должности председателей, председателей судебных коллегий областных судов, председателей судебных коллегий и судей Верховного Суда и выносит соответствующие заключения;";
дополнить подпунктом 7-2) следующего содержания:
"7-2) утверждает форму и описание судейской мантии;";
15) в статье 29 :
абзац четвертый пункта 1 изложить в следующей редакции:
"сдавший квалификационный экзамен, в том числе и в специализированной магистратуре;";
в пункте 2 слова "десяти лет, из них, как правило, не менее пяти лет судьей" заменить словами "пятнадцати лет или стаж работы судьей не менее пяти лет";
в пункте 3 слова "пятнадцати лет, из них, как правило, не менее десяти лет судьей" заменить словами "двадцати лет или стаж работы судьей не менее десяти лет";
пункт 4 дополнить предложением первым следующего содержания:
"Кандидаты в судьи проходят стажировку в суде на постоянной основе.";
16) пункт 2 статьи 29-1 после слова "местных" дополнить словами "и других";
17) статью 30 изложить в следующей редакции:
"Статья 30. Отбор кандидатов на должность судьи
1. Кандидатам на должность судьи обеспечивается равное право на занятие должности независимо от происхождения, социального и имущественного положения, расовой и национальной принадлежности, пола, политических взглядов, религиозных убеждений и иных обстоятельств.
2. Отбор кандидатов на вакантные должности судей местных и других судов осуществляется Высшим Судебным Советом на конкурсной основе из числа лиц, подавших заявление на занятие вакантных должностей и отвечающих требованиям статьи 29 настоящего Конституционного закона.
Высший Судебный Совет по итогам конкурса рекомендует кандидатов на вакантные должности судей местных и других судов Президенту Республики Казахстан для назначения на должности.
3. Кандидатура на вакантную должность председателя районного суда рассматривается Высшим Судебным Советом по представлению Председателя Верховного Суда, внесенному им на основании решения пленарного заседания соответствующего областного суда.
Кандидатуры на вакантные должности председателей и председателей судебных коллегий областных судов, председателей судебных коллегий и судей Верховного Суда рассматриваются Высшим Судебным Советом по представлению Председателя Верховного Суда, внесенному им на основании решения пленарного заседания Верховного Суда.
Кандидат на должность председателя судебной коллегии Верховного Суда рекомендуется из числа судей Верховного Суда.
Высший Судебный Совет рекомендует кандидатов на вакантные должности председателей, председателей судебных коллегий местных и других судов, председателей судебных коллегий Верховного Суда Президенту Республики Казахстан для назначения на должности.
Кандидатура на должность Председателя Верховного Суда рассматривается Высшим Судебным Советом.
Высший Судебный Совет рекомендует кандидатов на вакантные должности Председателя, судьи Верховного Суда Президенту Республики Казахстан для представления в Сенат Парламента Республики Казахстан.";
18) в статье 31 :
в пункте 2 слова "областного суда" заменить словами "местных и других судов";
пункты 3 и 4 изложить в следующей редакции:
"3. Председатели судебных коллегий местных и других судов, председатели судебных коллегий Верховного Суда назначаются Президентом Республики Казахстан по рекомендации Высшего Судебного Совета на основании представления Председателя Верховного Суда и решения пленарного заседания Верховного Суда сроком на пять лет.
4. Председатель Верховного Суда избирается Сенатом по представлению Президента Республики Казахстан, основанному на рекомендации Высшего Судебного Совета, сроком на пять лет.";
в пункте 5 слова "и председатели коллегий областных" заменить словами "местных и других";
пункт 6 исключить;
в пункте 7 :
в части первой слова "Председатель и председатели коллегий Верховного Суда, председатель и председатели коллегий областного суда, председатель районного суда" заменить словами "Председатели и председатели судебных коллегий местных и других судов, Председатель и председатели судебных коллегий Верховного Суда";
в части второй слова "председатель и председатель коллегии" заменить словами "председатели и председатели судебных коллегий местных и других судов";
пункт 8 после слов "упразднении суда" дополнить словами ", сокращении общего числа судей";
19) в статье 32 :
в пункте 2 слова "Верховного Суда, председатели коллегий" исключить;
пункт 3 исключить;
пункт 4 изложить в следующей редакции:
"4. Лицо, впервые назначенное на должность председателя, председателя судебной коллегии и судьи областного суда, председателя и судьи районного суда, приносит присягу на пленарном заседании областного суда.
При назначении судьи председателем либо председателем судебной коллегии или судьей другого суда присяга повторно не приносится.";
20) пункт 1 статьи 33 дополнить подпунктом 3-2) следующего содержания:
"3-2) имеется заключение Судебного жюри о несоответствии судьи занимаемой должности в силу профессиональной непригодности.
При приостановлении полномочий судьи приостанавливаются его полномочия в должности председателя или председателя судебной коллегий соответствующего суда;";
21) в статье 34 :
в пункте 1:
подпункт 8) после слова "если" дополнить словами "председатель суда, председатель судебной коллегии или";
подпункт 10) изложить в следующей редакции:
"10) достижение предельного возраста пребывания в должности судьи.";
пункт 3 :
после слов "либо председателя" дополнить словом "судебной";
после слова "прекращены" дополнить словами "по его собственному желанию либо";
в пункте 4 :
в подпункте 1) слова "председателей коллегий и" исключить;
подпункт 2) изложить в следующей редакции:
"2) Указом Президента Республики Казахстан - в отношении председателей судебных коллегий Верховного Суда, председателей, председателей судебных коллегий и судей местных и других судов.";
в пункте 5 :
в части первой слово "коллегии" заменить словами "судебной коллегии";
в части второй:
слово "коллегии" заменить словами "судебной коллегии";
после слов "соответствующего суда" дополнить словами "по их собственному желанию либо";
пункт 6 изложить в следующей редакции:
"6. В случаях, предусмотренных подпунктами 1-1) - 7), 10) пункта 1 настоящей статьи, а также при прекращении полномочий председателя или председателя судебной коллегии по их собственному желанию рекомендации Высшего Судебного Совета на освобождение от должности или прекращение полномочий судьи не требуется.";
22) дополнить статьей 34-1 следующего содержания:
"Статья 34-1. Предельный возраст пребывания в должности судьи
Пребывание в должности судьи допускается до достижения им предельного возраста - 65 лет, который в исключительных случаях может быть продлен Председателем Верховного Суда с согласия Высшего Судебного Совета не более чем на пять лет.";
23) пункт 1 статьи 35 изложить в следующей редакции:
"1. Отставкой признается особая форма прекращения полномочий судьи, имеющего безупречную репутацию, с сохранением за ним звания судьи, принадлежности к судейскому сообществу, гарантии личной неприкосновенности и иных материальных и социальных гарантий, предусмотренных настоящим Конституционным законом.
Освобождение судьи от должности в форме отставки осуществляется по письменному заявлению судьи об отставке.";
24) статью 36 изложить в следующей редакции:
"Статья 36. Высший Судебный Совет
1. Высший Судебный Совет состоит из Председателя, секретаря и других членов, назначаемых Президентом Республики Казахстан.
2. Статус и организация работы Высшего Судебного Совета определяются законом.";
25) пункт 2 статьи 39 после слов "и председатели" дополнить словом "судебных";
26) подпункт 4) пункта 1 статьи 40 после слов "или председателя" дополнить словом "судебной";
27) пункт 1 статьи 43 после слов "в отношении председателей", "и председателей" дополнить словом "судебных";
28) в пункте 1 статьи 46 слова "а также лицом, возбудившим дисциплинарное дело," исключить;
29) в статье 50 :
в заголовке слово "переводе" заменить словом "переезде";
в тексте слово "переводимым" заменить словами "назначенным (избранным) судьей, судьям, переназначенным (переизбранным)";
30) заголовок статьи 51 изложить в следующей редакции:
"Статья 51. Жилищное обеспечение";
31) в пункте 2 статьи 53 слова "нормативными правовыми актами" заменить словом "Правительством";
32) статью 55 дополнить частью второй следующего содержания:
"Порядок выплаты единовременной денежной компенсации определяется Правительством Республики Казахстан.";
33) в статье 56 :
часть вторую пункта 1 после слова "местных" дополнить словами "и других";
пункт 7 после слова "местных" дополнить словами "и других";
34) в пунктах 1 и 2 статьи 57 слова "и местных" заменить словами ", местных и других".

Статья 2.
1. Настоящий Конституционный закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования.
Председатели коллегий областных, приравненных к ним судов и Верховного Суда Республики Казахстан сохраняют свои полномочия до формирования предусмотренных настоящим Конституционным законом судебных коллегий судов Республики Казахстан.
2. Процессуальные полномочия судов и судебных коллегий, определенные настоящим Конституционным законом, по рассмотрению уголовных, гражданских и административных дел устанавливаются соответствующими процессуальными законами.

Президент
Республики Казахстан Н. Назарбаев