"Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 9 ақпандағы N 124-IV Конституциялық заңы

1-бап . "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы" 1995 жылғы 28 қыркүйектегі Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995 ж., N 17-18, 114-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., N 12, 192-құжат; 1998 ж., N 7-8, 71-құжат; N 22, 290-құжат; 1999 ж., N 10, 340-құжат; N 15, 593-құжат; 2004 ж., N 7, 45-құжат; 2005 ж., N 7-8, 17-құжат; 2006 ж., N 23, 138-құжат; 2007 ж., N 12, 85-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1) 4-баптың 4-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
"4. Мыналар:
1) сотталғандығы белгіленген тәртіппен өтелмеген немесе алып тасталмаған адам;
2) сыбайлас жемқорлық қылмыс және сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасаудағы кінәсін сот заңда белгіленген тәртіппен таныған адам Қазақстан Республикасының Президенттігіне, Қазақстан Республикасы Парламентінің, оның ішінде партиялық тізімдер бойынша, мәслихаттардың депутаттығына кандидат, сондай-ақ өзге де жергілікті өзін-өзі басқару органдары мүшелігіне кандидат бола алмайды.";

2) 11-баптың 2-тармағы мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:
"Орталық сайлау комиссиясы Төрағасының орынбасары мен хатшысы комиссияның алғашқы отырысында сайланады.";

3) 12-бапта :
5) тармақша:
"шағымдарды қарайды" деген сөздерден кейін "; сайлау туралы заңнаманы түсіндіруді ұйымдастырады" деген сөздермен толықтырылсын;
"партиялардың өкілдерімен" деген сөздерден кейін "және сайлау процесіне басқа да қатысушылармен" деген сөздермен толықтырылсын;
6-1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:
"6-1) дауыс беру құқығына арналған есептен шығару куәліктерін жасауды ұйымдастырады, оларды беру және есепке алу тәртібін айқындайды;";
8) тармақшадағы ", олардың сенім білдірген адамдарын" деген сөздер алып тасталсын;
16-1) тармақшадағы "web-сайтына" деген сөздер "интернет-ресурсына" деген сөздермен ауыстырылсын;

4) 14-бапта :
2-1) тармақша "партиялардың" деген сөздің алдынан "Президенттікке кандидаттардың," деген сөздермен толықтырылсын;
9) тармақшадағы "web-сайтында" деген сөздер "интернет-ресурсында" деген сөздермен ауыстырылсын;

5) 19-бапта :
6-тармақ мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:
"Саяси партияны тарату туралы шешімнің Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен қабылдануы ол ұсынған аумақтық, округтік және учаскелік сайлау комиссиялары мүшесінің міндетінен босатылуына негіз болады.";
7-тармақтағы "бірнеше мәрте бұзған немесе міндеттерін тиісінше орындамаған" деген сөздер "немесе осы Конституциялық заңның талаптарын бірнеше мәрте бұзған" деген сөздермен ауыстырылсын;

6) 20-баптың 11-тармағында:
бірінші бөліктегі "орташа жалақысы сақтала отырып," деген сөздер "ақы төлене отырып," деген сөздермен ауыстырылсын;
екінші бөлік мынадай мазмұнда жазылсын:
"Сайлау комиссияларының мемлекеттік қызметшілер болып табылатын мүшелерінің сайлауды әзірлеу мен өткізу кезеңінде өздерінің негізгі жұмыс орны бойынша орташа айлық жалақысы сақталады. Сайлау комиссияларының өзге мүшелеріне осы кезеңде сайлау өткізуге бөлінген қаражат есебінен кемінде ең төменгі үш жалақы мөлшерінде жалақы белгіленеді.";

7) 20-2-баптың 2-тармағының төртінші бөлігіндегі "не сайлауды байқау тәжірибесі жоқ" деген сөздер алып тасталсын;

8) 23-баптың 5-тармағындағы "учаскелерді құрған кезден бастап" деген сөздер "сайлау тағайындалғаннан немесе жарияланғаннан кейін" деген сөздермен ауыстырылсын;

9) 26-бапта :
3-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:
"Учаскелік сайлау комиссияларының жұмыс кестесін, дауыс беру күнін қоспағанда, тиісті аумақтық сайлау комиссиялары айқындайды.";
4-тармақтың екінші сөйлеміндегі "Тізімдерге" деген сөз "Сайлаушылар тізіміне енгізу, одан шығару не тізімдерге" деген сөздермен ауыстырылсын;

10) 27-баптың 7-тармағы мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:
"Бұқаралық ақпарат құралдары барлық кандидаттарды және партиялық тізімдерді ұсыну, оларды сайлау комиссияларының тіркеуі жөніндегі іс-шаралар туралы ақпаратты баспасөз бетінен орын, эфир уақытының көлемі бойынша бірдей таратуға міндетті.";

11) 28-баптың 4-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
"4. Жергілікті атқарушы органдар және жергілікті өзін-өзі басқару органдары кандидаттарға сайлаушылармен кездесуі үшін шарттық негізде үй-жай береді. Үй-жай беру шарты барлық кандидаттар үшін бірдей және тең болуға тиіс.
Сайлау комиссиялары жергілікті атқарушы органдармен және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп, бөлінген үй-жайда кандидаттардың сайлаушылармен кездесулер кестесін жасайды және оны бұқаралық ақпарат құралдарында жариялайды.";

12) 33-баптың 2-тармағының 1) тармақшасы "комиссияның мүшелеріне" деген сөздерден кейін ", электронды сайлау жүйелерінің пайдаланылуын қамтамасыз ететін мамандарға" деген сөздермен толықтырылсын;

13) 34-баптың 3-тармағының 1) тармақшасындағы "сайлау округтері бойынша депутаттыққа" деген сөздер алып тасталсын;

14) 38-баптың 1-тармағының төртінші сөйлеміндегі "дауыс беру күніне кем дегенде жеті күн қалғанда қабылданып, сайлаушыларға жеткізілуге тиіс" деген сөздер "сайлаушылардың назарына жеткізілуге тиіс" деген сөздермен ауыстырылсын;

15) 39-баптың 2-тармағының екінші бөлігіндегі "сайлау учаскесінде" деген сөздер "дауыс беруге арналған үй-жайда" деген сөздермен ауыстырылсын;

16) 48-баптың 2-тармағының 3) тармақшасындағы "дауыс беретін күні" деген сөздер алып тасталсын;

17) 50-5-баптың 2-тармағы мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:
"Электрондық сайлау жүйесін қосу Орталық сайлау комиссиясы белгілеген уақытта жүргізіледі.";

18) 87-баптың 5-тармағының екінші бөлігінде:
"он бес күн" деген сөздер "бір ай" деген сөздермен ауыстырылсын;
"он" деген сөз "жиырма" деген сөзбен ауыстырылсын;

19) 89-баптың 8-тармағының екінші бөлігінде:
"он" деген сөз "жиырма" деген сөзбен ауыстырылсын;
"бес" деген сөз "он бес" деген сөздермен ауыстырылсын;

20) 97-1-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"97-1-бап. Депутаттық мандаттарды партиялық тізімдер бойынша
дауыс берудің қорытындыларына қарай бөлу

1. Орталық сайлау комиссиясы дауыс беруге қатысқан сайлаушылар санының жеті және одан да көп процентін алған әрбір партиялық тізім үшін біртұтас жалпыұлттық округтің аумағы бойынша берілген сайлаушылар дауысының жиынтығын есептеп шығарады. Жеті проценттік кедергіден өткен саяси партияны жақтап дауыс берген сайлаушылар дауысының жиынтығы бөлінетін депутаттық мандаттар санына бөлінеді. Алынған нәтиже алғашқы сайлау жеке саны (квота) болып табылады.
2. Егер дауыс беруге қатысқан сайлаушылар дауысының жеті процентін тек қана бір саяси партия алса, онда депутаттық мандаттарды бөлуге көрсетілген саяси партияның тізімі, сондай-ақ дауыс беруге қатысқан сайлаушылар дауысының келесі көп санын жинаған партиялардың партиялық тізімі жіберіледі.
Екі саяси партияға берілген сайлаушылар дауысының жиынтығы бөлінетін депутаттық мандаттар санына бөлінеді. Алынған нәтиже алғашқы сайлау жеке саны (квота) болып табылады.
3. Депутаттық мандаттарды бөлуге қатысқан әрбір партиялық тізім алған дауыстардың саны алғашқы сайлау жеке санына бөлінеді.
Жеті проценттік кедергіні еңсермеген және осы баптың 2-тармағына сәйкес мандаттарды бөлуге қатысқан партиялардың тізімімен алынған дауыстардың саны алғашқы сайлау жеке санына бөлінеді және 0,7 түзету коэффициентіне көбейтіледі.
Санды бөлу нәтижесінде алынған тұтас бөлік партиялық тізім құрған тиісті саяси партия алатын депутаттық мандаттар саны болып табылады.
Жеті проценттік кедергіні еңсермеген және осы баптың 2-тармағына сәйкес мандаттарды бөлуге қатысқан саяси партия кемінде екі мандат алады.
4. Егер осы баптың 3-тармағына сәйкес жүргізілген іс-әрекеттен кейін бөлінбеген мандаттар қалса, оларды қайта бөлу жүргізіледі. Бөлінбеген мандаттар осы баптың 3-тармағына сәйкес бөлудің нәтижесінде алынған санның ең көп бөлшектенген бөлігіне (қалдығына) ие болған партиялық тізімдерге бір-бірден беріледі. Ең көп қалдық тең болған жағдайда басымдық бұрын тіркелген партиялық тізімге беріледі.
Осы баптың 2-тармағына сәйкес мандаттарды бөлу кезінде бөлінбеген мандаттар дауыс беру қорытындысы бойынша жеті проценттік кедергіні еңсерген партиялық тізімге беріледі.
5. Депутаттық мандаттарды бөлу кезектілігін саяси партияның басшы органы осы Конституциялық заңның 89-бабының 4-тармағына сәйкес партиялық тізімге енгізілген кандидаттар арасынан сайлау қорытындылары жарияланған күннен бастап он күннен кешіктірмей айқындайды.
Осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген мерзімдерде саяси партияның басшы органы алынған депутаттық мандаттарды бөлу кезектілігін айқындамаған жағдайда, Орталық сайлау комиссиясының қаулысымен партия алған депутаттық мандаттарды бөлу мемлекеттік тілдің әліпбилік ретімен тіркелген тізімдерге сай жүзеге асырылады.
6. Депутат мерзімінен бұрын шығып қалған жағдайда, оның мандаты Орталық сайлау комиссиясының қаулысымен саяси партияның тізіміне енгізілген кандидаттар арасынан саяси партияның басшы органы осы баптың 5-тармағына сәйкес айқындайтын келесі кандидатқа беріледі.
Тиісті партиялық тізімде кандидаттар қалмаған жағдайда Мәжіліс депутаттарының келесі сайлауына дейін мандат бос қалады.
Саяси партиялар Орталық сайлау комиссиясына бұл туралы жазбаша өтініш және саяси партияның басшы органы отырысының хаттамасынан үзінді көшірме бере отырып, кандидаттардың партиялық тізімдегі кезектілігін өзгертуге құқылы.";

21) 101-баптың 4-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
"4. Мәслихаттардың шығып қалған депутаттарының орнына сайлауды облыстық, қалалық (республикалық маңызы бар қала және Республика астанасы) сайлау комиссиясы тағайындайды.
Мәслихаттардың шығып қалған депутаттарының орнына сайлау наурыздың соңғы жексенбісінде және (немесе) қазанның соңғы жексенбісінде бір мезгілде өткізіледі.
Орталық сайлау комиссиясымен келісім бойынша мәслихаттардың шығып қалған депутаттарының орнына сайлауды тиісті аумақтық сайлау комиссиялары басқа күнге тағайындауы мүмкін.";

22) 104-баптың 1-тармағының екінші бөлігіндегі "Орталық сайлау комиссиясының" деген сөздер "жергілікті атқарушы органдардың" деген сөздермен ауыстырылсын.

2-бап . Осы Конституциялық заң, 2007 жылы 18 тамызда партиялық тізімдер бойынша сайланған Парламент Мәжілісі депутаттарының өкілеттіктері тоқтатылғаннан кейін қолданысқа енгізілетін 1-баптың 20) тармақшасын қоспағанда, ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Назарбаев

О внесении изменений и дополнений в Конституционный закон Республики Казахстан "О выборах в Республике Казахстан"

Конституционный закон Республики Казахстан от 9 февраля 2009 года № 124-IV

Статья 1. Внести в Конституционный закон Республики Казахстан от 28 сентября 1995 года "О выборах в Республике Казахстан" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1995 г., № 17-18, ст. 114; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 12, ст. 192; 1998 г., № 7-8, ст. 71; № 22, ст. 290; 1999 г., № 10, ст. 340; № 15, ст. 593; 2004 г., № 7, ст. 45; 2005 г., № 7-8, ст. 17; 2006 г., № 23, ст. 138; 2007 г., № 12, ст. 85) следующие изменения и дополнения:
1) пункт 4 статьи 4 изложить в следующей редакции:
"4. Не может быть кандидатом в Президенты Республики Казахстан, в депутаты Парламента Республики Казахстан, в том числе по партийным спискам, маслихатов, а также кандидатом в члены иного органа местного самоуправления:
1) лицо, имеющее судимость, которая не погашена или не снята в установленном законом порядке;
2) лицо, вина которого в совершении коррупционного преступления и коррупционного правонарушения в установленном законом порядке признана судом.";
2) пункт 2 статьи 11 дополнить частью второй следующего содержания:
"Заместитель Председателя и секретарь Центральной избирательной комиссии избираются на первом заседании комиссии.";
3) в статье 12 :
подпункт 5):
после слов "окружных избирательных комиссий" дополнить словами "; организует разъяснение законодательства о выборах";
после слов "политических партий" дополнить словами "и другими участниками избирательного процесса";
подпункт 6-1) изложить в следующей редакции:
"6-1) организует изготовление, определяет порядок выдачи и учета открепительных удостоверений на право голосования;";
в подпункте 8) слова ", их доверенных лиц" исключить;
в подпункте 16-1) слова "web-сайте" заменить словами "интернет-ресурсе";
4) в статье 14 :
подпункт 2-1) после слов "доверенных лиц" дополнить словами "кандидатов в Президенты,";
в подпункте 9) слова "web-сайте" заменить словами "интернет-ресурсе";
5) в статье 19 :
пункт 6 дополнить частью третьей следующего содержания:
"Принятие в установленном законами Республики Казахстан порядке решения о ликвидации политической партии является основанием для освобождения от обязанностей выдвинутого ею члена территориальной, окружной и участковой избирательных комиссий.";
в пункте 7 слова "ненадлежащего выполнения обязанностей" заменить словами "требований настоящего Конституционного закона";
6) в пункте 11 статьи 20 :
в части первой слова "сохранением средней заработной платы" заменить словом "оплатой";
часть вторую изложить в следующей редакции:
"Членам избирательных комиссий, являющимся государственными служащими, на период подготовки и проведения выборов сохраняется среднемесячная заработная плата по месту их основной работы. Иным членам избирательных комиссий на этот период устанавливается заработная плата в размере не менее трех минимальных заработных плат за счет средств, выделенных на проведение выборов.";
7) в части четвертой пункта 2 статьи 20-2 слова ", либо не имеющие практики наблюдения за выборами" исключить;
8) в пункте 5 статьи 23 слова "со дня создания участков," заменить словами "после назначения или объявления выборов";
9) в статье 26 :
пункт 3 дополнить частью второй следующего содержания:
"График работы участковых избирательных комиссий, за исключением дня голосования, определяется соответствующими территориальными избирательными комиссиями.";
в предложении втором пункта 4 слова "о необходимости исправлений в списках" заменить словами "о необходимости включения в списки избирателей, исключения из них либо исправлений в списках избирателей";
10) пункт 7 статьи 27 дополнить частью второй следующего содержания:
"Средства массовой информации обязаны распространять информацию о мероприятиях по выдвижению всех кандидатов и партийных списков, их регистрации избирательными комиссиями в равных объемах печатной площади, эфирного времени.";
11) пункт 4 статьи 28 изложить в следующей редакции:
"4. Местные исполнительные органы и органы местного самоуправления предоставляют кандидатам на договорной основе помещения для встреч с избирателями. Условия предоставления помещения должны быть едиными и равными для всех кандидатов.
Избирательные комиссии совместно с местными исполнительными органами и органами местного самоуправления составляют график встреч кандидатов с избирателями в выделенном помещении и публикуют его в средствах массовой информации.";
12) подпункт 1) пункта 2 статьи 33 дополнить словами ", специалистов, обеспечивающих эксплуатацию электронной избирательной системы";
13) в подпункте 1) пункта 3 статьи 34 слова "в депутаты по избирательным округам" исключить;
14) в предложении четвертом пункта 1 статьи 38 слова "принято и доведено до избирателей не позднее чем за семь дней до дня голосования" заменить словами "доведено до избирателей";
15) в части второй пункта 2 статьи 39 слова "на избирательном участке" заменить словами "в помещении для голосования";
16) в подпункте 3) пункта 2 статьи 48 слова "в день голосования" исключить;
17) пункт 2 статьи 50-5 дополнить частью второй следующего содержания:
"Запуск электронной избирательной системы производится в установленное Центральной избирательной комиссией время.";
18) в части второй пункта 5 статьи 87 :
слова "пятнадцать дней" заменить словами "один месяц";
слово "десять" заменить словом "двадцать";
19) в части второй пункта 8 статьи 89 :
слово "десять" заменить словом "двадцать";
слово "пять" заменить словом "пятнадцать";
20) статью 97-1 изложить в следующей редакции:
"Статья 97-1. Распределение депутатских мандатов по итогам
голосования по партийным спискам
1. Центральная избирательная комиссия подсчитывает сумму голосов избирателей, поданных по территории единого общенационального округа за каждый партийный список, получивший семь и более процентов голосов избирателей от числа принявших участие в голосовании. Сумма голосов избирателей, поданных за политические партии, преодолевшие семипроцентный барьер, делится на число распределяемых депутатских мандатов. Полученный результат есть первое избирательное частное (квота).
2. Если семь процентов голосов избирателей, принявших участие в голосовании, получено только одной политической партией, то к распределению депутатских мандатов допускается список указанной политической партии, а также партийный список партии, набравшей следующее наибольшее число голосов избирателей, принявших участие в голосовании.
Сумма голосов избирателей, поданных за две политические партии, делится на число распределяемых депутатских мандатов. Полученный результат есть первое избирательное частное (квота).
3. Число голосов, полученных каждым партийным списком, участвующим в распределении депутатских мандатов, делится на первое избирательное частное.
Число голосов, полученных списком партии, не преодолевшей семипроцентный барьер и участвующей в распределении мандатов в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, делится на первое избирательное частное и умножается на поправочный коэффициент 0,7.
Целая часть, полученная в результате деления числа, есть число депутатских мандатов, которые получает соответствующая политическая партия, сформировавшая партийный список.
Политическая партия, не преодолевшая семипроцентный барьер и участвующая в распределении мандатов в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, получает не менее двух мандатов.
4. Если после действий, произведенных в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи, остаются нераспределенные мандаты, производится их вторичное распределение. Нераспределенные мандаты передаются по одному тем партийным спискам, у которых оказывается наибольшей дробная часть (остаток) числа, полученного в результате деления в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи. При равенстве наибольшего остатка преимущество отдается партийному списку, зарегистрированному раньше.
При распределении мандатов в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи нераспределенные мандаты передаются тому партийному списку, который по итогам голосования преодолел семипроцентный барьер.
5. Очередность распределения депутатских мандатов определяется руководящим органом политической партии из числа включенных в партийный список кандидатов в соответствии с пунктом 4 статьи 89 настоящего Конституционного закона не позднее десяти дней со дня опубликования итогов выборов.
В случае, если в установленные частью первой настоящего пункта сроки руководящим органом политической партии не определена очередность распределения полученных депутатских мандатов, постановлением Центральной избирательной комиссии осуществляется распределение полученных партией депутатских мандатов согласно зарегистрированным спискам в алфавитном порядке государственного языка.
6. В случае досрочного выбытия депутата его мандат постановлением Центральной избирательной комиссии передается следующему кандидату, определяемому руководящим органом политической партии из числа включенных в список политической партии в соответствии с пунктом 5 настоящей статьи.
В случае, если в соответствующем партийном списке кандидатов не осталось, мандат остается вакантным до следующих выборов депутатов Мажилиса.
Политические партии вправе изменить очередность кандидатов в партийных списках, обратившись с письменным заявлением об этом и с выпиской из протокола заседания руководящего органа политической партии в Центральную избирательную комиссию.";
21) пункт 4 статьи 101 изложить в следующей редакции:
"4. Выборы депутатов маслихатов вместо выбывших назначаются областной, городской (города республиканского значения и столицы Республики) избирательной комиссией.
Выборы депутатов маслихатов вместо выбывших проводятся одновременно в последнее воскресенье марта и (или) последнее воскресенье октября.
По согласованию с Центральной избирательной комиссией выборы депутатов маслихатов вместо выбывших могут быть назначены соответствующей территориальной избирательной комиссией на другую дату.";
22) в части второй пункта 1 статьи 104 слова "Центральной избирательной комиссии" заменить словами "местных исполнительных органов".
Статья 2. Настоящий Конституционный закон вводится в действие со дня его официального опубликования, за исключением подпункта 20) статьи 1, который вводится в действие после прекращения полномочий депутатов Мажилиса Парламента, избранных по партийным спискам 18 августа 2007 года.

Президент
Республики Казахстан Н. Назарбаев