ИПС "Әділет"

Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 31-баптың 1-тармағынан қараңыз.

Осы Заң тауар биржалары қызметі және биржалық сауданы жүзеге асыру процесінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді, тауар биржаларының ашық және тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету, биржалық саудаға қатысушылардың құқықтарын және олардың арасындағы адал бәсекелестікті қорғау мақсатында тауар биржаларының қызметін реттеу және мемлекеттік бақылау тәртібін белгілейді.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) алып тасталды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

1-1) биржалық брокер (бұдан әрi – брокер) – тауар биржасында өз қызметiн жүзеге асыратын және клиенттiң тапсырмасы бойынша, соның есебiнен және мүддесi үшiн биржалық тауармен мәмiлелер жасайтын кәсіпкерлік субъектісі;

2) биржалық дилер (бұдан әрi – дилер) – тауар биржасында өз қызметiн жүзеге асыратын және өзінің мүддесі үшін және өзінің есебiнен биржалық тауармен мәмiлелер жасайтын кәсіпкерлік субъектісі;

2-1) биржалық қамтамасыз ету – биржалық саудаға қатысушылар биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін тауар биржасына немесе тауар биржасының клирингтік орталығына жасалатын биржалық мәмілелер бойынша өздерінің міндеттемелерін орындауды қамтамасыз ету ретінде қайтарым негізінде енгізетін ақшалай қамтылым;

3) биржалық сауда – тауар биржасында Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес электрондық нысанда биржалық сауда-саттық өткізу, мәмілелерді тіркеу және ресімдеу арқылы жүзеге асырылатын биржалық тауарларды өткізу жөніндегі кәсіпкерлік қызмет;

4) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

5) биржалық сауда-саттық – тауар биржасының биржалық мәмілелер жасасу процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін электрондық сауда жүйесіне берілген электрондық өтінімдер негізінде биржалық тауарлар бойынша мәмілелер жасауға бағытталған, биржалық сауда қағидалары шеңберінде жүргізілетін процесс;

6) биржалық саудаға қатысушылар – тауар биржасында биржалық сауданың белгіленген қағидалары бойынша өзара іс-қимыл жасайтын клиенттер, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер;

7) биржалық тауар – осы Заңда белгіленген шектеулерді ескере отырып, тауар биржасы биржалық саудаға жіберген стандартталған немесе стандартталмаған тауар;

8) биржалық тауарларға баға белгілеу - тауар биржасында белгілі бір уақыт кезінде биржалық тауарлар бойынша жарияланған сұраныстың және (немесе) ұсыныстың бағасы;

9) бұйрық – клиент тауар биржасында нақты биржалық тауарларға қатысты белгілі бір әрекетті жүзеге асыруды көрсете отырып, брокерге ұсынатын құжат;

9-1) кепілдік беру қоры – биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында биржаның өз қаражаты есебінен қалыптастыратын ақша қоры;

9-2) алып тасталды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

10) клиент – осы Заңда белгіленген тәртіппен биржалық тауармен мәмілелер жасау үшін брокердің көрсететін қызметтерін пайдаланатын жеке тұлға, оның ішінде дара кәсіпкер ретінде тіркелген жеке тұлға немесе заңды тұлға;

11) алып тасталды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

11-1) кросс-мәміле – брокер екі әртүрлі клиенттің тапсырмасы бойынша әрекет ете отырып, сатушы тарапынан да, сатып алушы тарапынан да әрекет ететін биржалық мәміле;

11-2) қосарланған қарсы аукцион режимі – биржалық мәмілелер сатушылар мен сатып алушылар бәсекелестігі нәтижесінде анонимді түрде жасалатын, ал стандартталған тауарға баға сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігі деңгейінде белгіленетін сауда режимі;

11-3) маркет-мейкер – баға белгілеулерді қою және мерзімді келісімшарттарды сатып алу және сату жөніндегі міндеттемелерді қабылдау арқылы биржалық нарықтың өтімділігін қалыптастыратын және қолдайтын заңды тұлға;

12) мерзімді келісімшарт – орындау мерзімі кейінге қалдырылған базалық активті шартсыз немесе шартты сатып алу-сатуға арналған келісімшарт, оған фьючерс, опцион жатады;

13) алып тасталды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

14) опциондық мәміле – объектісі опцион болып табылатын биржалық мәміле;

14-1) өзін-өзі реттейтін ұйым – тауар биржаларының, брокерлердің немесе дилерлердің ерікті қатысуына негізделген және тауар биржалары саласындағы өзін-өзі реттейтін ұйымдардың тізіліміне енгізілген, қауымдастық (одақ) нысанындағы коммерциялық емес ұйым;

14-2) сақтандыру қоры – биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында биржа және (немесе) оның клирингтік орталығы биржа мүшелерінің міндетті жарналары есебінен қалыптастыратын ақша қоры;

14-3) сауда лоты – биржалық тауарды сатуға (сатып алуға) арналған өтінімде көрсетілген биржалық тауардың саны оған еселенуге тиіс биржалық тауар саны;

15) сауда қызметін реттеу саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі - уәкілетті орган) - сауда қызметі саласындағы мемлекеттік реттеуді және үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

16) спот-тауар - шұғыл берілетін немесе алдағы уақытта берілетін, қоймада тұрған тауар;

16-1) стандартталған тауар – Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына енгізілген біртекті тауар және (немесе) бірліктері барлық жағынан да бір-біріне сәйкес келетін, сол бір функцияларды орындауына мүмкіндік беретін ұқсас сипаттамалары бар және ұқсас құрамдастардан тұратын, түрлі өндірушілерден шыққан партиялар бірін-бірі толық алмастыратын қасиетке ие тауар, оның ішінде көміртегі бірліктері;

16-2) стандартталмаған тауар – стандартталған тауарларды, көміртегі бірлігін, жылжымайтын мүлікті және зияткерлік меншік объектілерін қоспағанда, айналымнан алынбаған немесе айналымы шектелмеген тауар;

16-3) стандартты аукцион режимі – биржалық мәмілелер төмендетуге немесе жоғарылатуға арналған аукцион барысында сатып алушы (сатушы) – аукционның бастамашысы үшін ең үздік баға бойынша жасалатын сауда режимі;

17) тауар биржасының мүшелері – осы Заңда айқындалған тәртіппен тауар биржасы аккредиттеген брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер;

18) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

19) тауар биржасының ішкі құжаттары - тауар биржасында биржалық саудаға қатысушылар қызметінің шарттары мен тәртібін, тауар биржасының, оның органдарының, құрылымдық бөлімшелерінің жұмысын, қызмет көрсетулер, оларға ақы төлеудің тәртібі мен мөлшерін реттейтін құжаттар;

19-1) тауар биржасының электрондық сауда жүйесi – биржалық сауда-саттықты өткізуге қажетті және биржалық мәмілелер жасасу, сондай-ақ ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу және ашу процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін, тауар биржасының есептеу құралдары, бағдарламалық қамтылымы, дерекқорлары, телекоммуникациялық құралдары және басқа да жабдықтары кешені;

20) фьючерстiк мәмiле – объектісі фьючерс болып табылатын биржалық мәмiле;

21) алып тасталды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 10.07.2012 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.03.2013 № 81-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 364-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінен, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

2-тарау. ТАУАР БИРЖАЛАРЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІН МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

3-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің тауар биржаларының қызметі саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі тауар биржаларының қызметі саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді.

Ескерту. 3-бап жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкілетті орган:

1) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

1-1) тауар биржаларының қызметі саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады;

2) тауар биржаларының қызметін реттеу саласындағы нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді, бекітеді;

2-1) мүдделі мемлекеттік органдармен келісу бойынша биржалық сауда қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

2-2) биржалық тауарлардың тізбесін бекітеді, оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізеді;

3) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 № 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3-1) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

3-2) тауар биржаларының электрондық сауда жүйесіне қойылатын міндетті талаптарды әзірлейді және бекітеді;

3-3) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

3-4) кепілдік беру және сақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдалану қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

3-5) тауар биржаларының қызметіне қойылатын біліктілік талаптарын және оларға сәйкестікті растайтын құжаттардың тізбесін әзірлейді;

3-6) тауар биржасы клирингтік орталығының аппараттық-бағдарламалық кешеніне қойылатын талаптарды әзірлейді және бекітеді;

4) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 № 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4-1) алып тасталды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
5) алып тасталды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

5-1) өзін-өзі реттейтін ұйымдардың қағидалары мен стандарттарын келіседі;

6) коммерциялық немесе Қазақстан Республикасының заңымен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, тауар биржаларының қызметі және биржалық сауда мәселелері жөніндегі ақпаратты жариялайды;

6-1) алып тасталды ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

7) тауар биржалары саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

7-1) тауар биржасында халықаралық биржа сауда-саттығын дамыту үшін жағдайлар жасайды;

8) алынып тасталды - ҚР 2009.07.17 № 188-IV Заңымен.

9) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 № 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

10) алып тасталды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
10-1) алып тасталды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

10-2) өзiн-өзi реттейтiн ұйымдардың тiзiлiмiн жүргiзедi;

10-3) ауыл шаруашылығы өнімдерін қоспағанда, биржалық сауда қағидаларында көзделген жағдайларда бір сауда сессиясында сауда лотының ең жоғары мөлшерін белгілейді;

10-4) биржалық тауарлармен биржалық сауда-саттықты ұйымдастыратын тауар биржаларының тізілімін және стандартталмаған тауарлармен биржалық сауда-саттықты ұйымдастыратын тауар биржаларының тізілімін жүргізеді, сондай-ақ оны өзінің интернет-ресурсында орналастырады;

10-5) маркет-мейкерлердің тізілімін жүргізеді, сондай-ақ оларды өзінің интернет-ресурсында орналастырады;

11) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 4-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.03.19 № 258-IV, 2011.01.06 № 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 № 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 № 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.10.2015 № 364-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-1-бап. Ақпарат алу жөніндегі өкілеттіктер

Ескерту. 4-1-бап алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-2-бап. Биржалық тауарлар тізбесіне кірген тауарларды өткізу

Ескерту. 2-тарау 4-2-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4-3-бап. Монополияға қарсы органның тауар биржалары саласындағы құзыреті

Монополияға қарсы орган:

1) тауар биржаларының қызметін реттеу саласындағы нормативтік құқықтық актілерді келіседі;

2) Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасының сақталуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

3) тауар биржасының монополияға қарсы органға есептер ұсыну қағидаларын бекітеді;

4) тауар биржаларының қызметіне талдау мен мониторинг жүргізеді;

5) коммерциялық немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, тауар биржаларының қызметі және биржалық сауда мәселелері бойынша ақпаратты жариялайды;

6) Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен тауар биржалары саласындағы қызметті лицензиялауды жүзеге асырады;

7) тауар биржаларының Қазақстан Республикасының қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамасын сақтауына мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

8) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. Заң 4-3-баппен толықтырылды – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

5-бап. Тауар биржалары саласындағы қызметті лицензиялау

Тауар биржалары саласындағы қызметті лицензиялау Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - ҚР 16.05.2014 № 203-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3-тарау. Тауар биржасы және оның міндеттері

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-бап. Тауар биржасы

1. Акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған, сауда-саттықтарды ұйымдық және техникалық қамтамасыз етуді тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалана отырып тікелей жүргізу жолымен жүзеге асыратын заңды тұлға тауар биржасы болып табылады.

Тауар биржасы сауда-саттық жүргізуді биржалық сауданың белгіленген ережелері бойынша қамтамасыз етеді.

2. Тауар биржасының атауында "тауар биржасы" деген сөздер болуға тиіс.

3. Күші жойылды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі).

4. Тауар биржасының жарғылық капиталы мыналарды құрайды:

биржалық тауарлармен сауда-саттықты ұйымдастыратын тауар биржасы үшін – Қазақстан Республикасының тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңында белгіленген айлық есептік көрсеткіштің кемінде алты жүз мың еселенген мөлшері;

стандартталмаған тауарлармен ғана сауда-саттықты ұйымдастыратын тауар биржасы үшін – Қазақстан Республикасының республикалық бюджет туралы заңында тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің кемінде үш жүз мың еселенген мөлшері.

Тауар биржалары жарғылық капиталды жүз пайыз ақшалай баламада қалыптастырады.

Ақшалай баламада қалыптастырылған жарғылық капитал тауар биржасының арнайы банктік шотындағы төмендемейтін ақшалай қалдықты білдіреді.

Ескерту. 6-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 364-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-1-бап. Тауар биржасының міндеттері

Мыналар тауар биржасының негізгі міндеттері болып табылады:

1) белгіленген қағидалар бойынша биржалық мәмілелер жасаудың барынша ашық жүйесі бар сауда тетігін құру;

2) тауарлардың ұйымдасқан нарығын дамыту;

3) тауар нарықтарында бәсекелестікті дамытуда жәрдемдесу;

4) биржалық тауарларға баға белгілеудің ашықтығы мен түсініктілігін қамтамасыз етуде жәрдемдесу.

Ескерту. 6-1-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-бап. Тауар биржасының жарғысы

1. Тауар биржасының жарғысы Қазақстан Республикасының акционерлік қоғамдар туралы заңнамасында көзделген тәртіппен бекітіледі.

2. Тауар биржасының жарғысында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мәліметтерден басқа тауар биржасын мамандандыруға нұсқау болуға тиіс.

8-бап. Тауар биржасындағы дауларды шешу

1. Биржалық мәмілелер жасасумен байланысты дауларды шешу үшін тауар биржасы Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясында мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік отыз күн ішінде тұрақты жұмыс істейтін биржалық төрелік құрады.

2. Биржалық төреліктің қызметі Қазақстан Республикасының төрелік туралы заңнамасында реттеледі.

Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 08.04.2016 № 489-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (01.07.2019 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Тауар биржаларының сыныптамасы

Мамандануы бойынша тауар биржалары:

1) биржалық сауда-саттыққа әртүрлі тауарларды қабылдайтын әмбебап;

2) тауардың белгілі бір түрінің айналымына қызмет көрсететін мамандандырылған болуы мүмкін.

10-бап. Биржалық сауда қағидалары

1. Биржалық сауда қағидалары биржалық тауарлармен биржалық мәмілелер жасау кезінде биржалық саудаға қатысушылар қызметінің тәртібін айқындайды.

2. Биржалық сауда қағидалары мыналарды қамтиды:

1) брокерлерді, дилерлерді және маркет-мейкерлерді аккредиттеу, оларды аккредиттеуді тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі;

2) индустриялық сертификаты бар дилерлерді аккредиттеу, оларды аккредиттеуді тоқтата тұру және тоқтату шарттары мен тәртібі;

3) маркет-мейкерлер қызметінің шарттары;

4) биржалық сауда-саттыққа қатысу процесінде автоматтандырылған алгоритмдерді қолдану шарттары мен тәртібі;

5) клиенттерді биржалық сауда-саттыққа қатысушылар ретінде тіркеу шарттары мен тәртібі;

6) осы Заңның 15-1-бабында белгіленген сауда режимдерінде биржалық сауда-саттық өткізу тәртібі;

7) биржалық сауда-саттықты мерзімді келісімшарттармен өткізу тәртібі;

8) биржалық тауарлар тізбесіне енгізілген жекелеген тауар түрлерімен биржалық сауда-саттық өткізуге (биржалық мәмілелер жасауға) қойылатын ерекше шарттар (сауда режимі, бір сауда сессиясындағы сауда лотының ең жоғары мөлшері, баға өтінімдерінің ауқымы, өткізілетін биржалық тауардың ай сайынғы (тоқсан сайынғы) көлемі, биржалық тауарға ақы төлеу және оны беру (тиеп-жөнелту) фактілерін растайтын құжаттардың болуы және өзге де шарттар);

9) стандартталмаған тауарлармен, оның ішінде Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерін ескере отырып, жер қойнауын пайдаланушылар сатып алатын тауарлардың ел ішіндегі құндылығын арттыруды көздейтін, тауарлармен жасалатын биржалық сауда тәртібі;

10) биржалық қамтамасыз ету мөлшерін айқындау тәртібі;

11) биржалық сауда-саттықта биржалық тауарлармен жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысуларды жүзеге асыру тәртібі;

12) өзін-өзі реттейтін ұйымдармен өзара іс-қимыл тәртібі;

13) тауар биржасы мүшелерінің биржалық мәміленің заңдылығын қамтамасыз ету тәртібі;

14) тауар биржасындағы биржалық сауда-саттықты тоқтата тұру және қайта бастау шарттары мен тәртібі;

15) биржалық төрелік қызметін қалыптастыру мен ұйымдастыру тәртібі, сондай-ақ биржалық тауарлармен биржалық мәмілелер жасауға байланысты дауларды шешу тетіктері;

16) биржалық сауда бойынша құжаттарды қабылдау (бекіту) тәртібі;

17) тауар биржасында биржалық тауарлармен биржалық мәмілелерді есепке алу және тіркеу, сондай-ақ стандартталған тауарлармен биржадан тыс мәмілелерді тіркеу тәртібі;

18) биржалық алым мөлшерін қалыптастыру және өтінімдерді қамтамасыз ету тәртібі;

19) тауар биржасының уәкілетті органға есептер беру тәртібі;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
20) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 01.07.2024 № 107-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

20) тауар биржасы арқылы мемлекеттік және өзге де сатып алуды өткізу тәртібі;

21) өткізілетін биржалық сауда-саттық туралы ақпаратты тауар биржасының интернет-ресурсында орналастыру тәртібі;

22) биржалық саудаға қатысушыларды санаттау арқылы олардың қаржылық орнықтылығын айқындау шарттары;

23) тауарлар мен сауда-саттықты тауар биржасында секциялар бойынша бөлу және әрбір секцияға жекелеген талаптар қою тәртібі.

Мұнай өнімдерімен және сұйытылған мұнай газымен биржалық сауда-саттықты жүзеге асыратын секцияларға жекелеген талаптар мыналарды қамтиды:

тиісті стандартталған тауарды өткізуге жол берілетін тауар биржаларына қойылатын талаптар және тауар биржаларының осындай талаптарға сәйкестігін растау тәртібі;

тиісті стандартталған тауармен биржалық саудаға қатысушыларға қойылатын талаптар;

тиісті стандартталған тауармен биржалық сауда-саттықты ұйымдастыруға және өткізуге қойылатын талаптар.

3. Тауар биржасы биржалық сауда қағидаларында реттелмеген және қосымша регламенттеуді талап ететін биржалық тауарлармен сауда-саттықты ұйымдастыруға және өткізуге байланысты ұйымдық-техникалық мәселелер бойынша тауар биржасының тиісті ішкі құжаттарын бекітуге құқылы.

Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-бап. Тауар биржасының мүшелері

1. Алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
2. Алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Тауар биржасымен үлестес заңды тұлғалар тауар биржасының мүшелері бола алмайды.

Ескерту. 11-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Тауар биржасының қызметкерлері

1. Тауар биржасымен еңбек қатынастарында тұрған және жұмысты еңбек шарты бойынша тікелей орындайтын жеке тұлғалар тауар биржасының қызметкерлері болып табылады. Тауар биржасының қызметкеріне бір мезгілде тауар биржасының мүшелерімен еңбек қатынастарында тұруға тыйым салынады.

2. Тауар биржасының қызметкерлеріне биржалық мәмілелерге қатысуға, сондай-ақ коммерциялық ақпаратты өз мүдделерінде пайдалануға тыйым салынады.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-тарау. ТАУАР БИРЖАСЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ

13-бап. Тауар биржасының қызметі

1. Тауар биржасының негізгі қызметінің түрі биржалық сауда-саттықты ұйымдастыру және жүргізу болып табылады.

2. Тауар биржасы мынадай функцияларды:

1) сауда-саттықты ұйымдастыруды және жүргізуді;

2) тауар биржасында жасалатын мәмілелерді, оның ішінде спот-тауарлармен жасалатын мәмілелерді тіркеуді және ресімдеуді;

2-1) бағамен айла-шарғы жасау фактілерін анықтауды;

2-2) биржалық баға белгілеуді қалыптастыруды;

2-3) тауар биржасының мүшелеріне аккредиттеу жүргізуді;

2-4) тауар биржасының аккредиттелген мүшелерінің биржалық сауда қағидаларында белгіленген талаптарға сәйкестігін, олардың көрсетілген қағидалардың талаптарын сақтауын бақылауды;

2-5) клиенттерді биржалық сауда-саттыққа қатысушылар ретінде тіркеуді;

3) биржалық мәмілелер бойынша есеп айырысуларды ұйымдастыруды және жүзеге асыруды;

4) тауар биржасында жүргізілген сауда-саттық нәтижесінде тауарға биржалық бағаны тіркеуді;

5) алып тасталды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

6) биржалық сауда-саттық арқылы сатылатын биржалық тауардың сапасына биржалық саудаға қатысушының талабы бойынша сараптама ұйымдастыруды;

7) биржалық саудамен байланысты ұйымдастырушылық, консультациялық, ақпараттық, әдістемелік қызметтер көрсетуді;

8) биржалық тауарлар нарығына талдамалық зерттеулер жүргізуді;

9) биржалық қызмет туралы ақпаратқа жататын баспа өнімін шығаруды;

10) биржалық саудаға қатысушыларды оқыту және олардың біліктілігін арттыру жөнінде оқу курстарын ұйымдастыруды;

11) тауар биржасының электрондық сауда жүйесін пайдалануды;

12) халықаралық биржалық сауда-саттықты дамытуды жүзеге асырады.

3. Тауар биржасы өз қызметін брокерлік, дилерлік, маркет-мейкерлік және депозитарлық қызметпен, сондай-ақ бағалы қағаздарды басқару жөніндегі қызметпен қоса атқаруға құқылы емес.

4. Тауар биржасы осы Заңмен және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерімен өзіне берілген құқықтар шегінде өз атынан шетелдіктермен және басқа мемлекеттің заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлғалармен ынтымақтастық туралы келісімдер жасасуға құқылы.

5. Тауар биржалары және биржалық саудаға қатысушылар қаржылық тұрақтылықтың ең төменгі шегіне сәйкес келуге міндетті.

      Ескерту. 13-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      13-1-бапты алып тастау көзделген – ҚР 01.07.2024 № 107-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

13-1-бап. Тауар биржасы арқылы мемлекеттік сатып алу

1. Мемлекеттік сатып алу тауар биржасында биржалық сауда қағидаларында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

2. Тауар биржасындағы мемлекеттік сатып алу қосарланған қарсы аукцион режимінде жүзеге асырылады.

3. Тапсырыс беруші үшін тауар биржалары арқылы мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру қызметтері тапсырыс берушінің тиісті жылға арналған бюджетінде көзделген қаражаттар шеңберінде өтеулі негізде көрсетіледі.

4. Алып тасталды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі).

Ескерту. 4-тарау 13-1-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 364-V (01.01.2017 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-2-бап. Тауар биржасының құқықтары мен міндеттері

1. Тауар биржасының:

1) осы Заңның 15-1-бабына сәйкес биржалық сауда-саттықты өзі өткізетін сауда режимдерін айқындауға;

2) биржалық сауда-саттықты фьючерстермен, опциондармен өткізуге;

3) Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасында көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар.

2. Тауар биржасы:

1) тауар биржаларының электрондық сауда жүйесіне қойылатын міндетті талаптарды сақтауға;

1-1) биржалық сауда қағидаларын сақтауға;

2) өз интернет-ресурсын иеленуге;

2-1) өзінің интернет-ресурсында тауар биржасының аккредиттелген мүшелерінің жаңаланған тізбесін орналастыруға міндетті.

Тізбеде тауар биржасының аккредиттелген мүшелерінің атауы, орналасқан жері, басшысы мен қызметкерлерінің тегі, аты және әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген болса) туралы ақпарат қамтылуға тиіс.

Тауар биржасы мүшелерінің атауы, орналасқан жері өзгерген, сондай-ақ басшысы ауысқан және (немесе) қызметкерлерінің құрамы өзгерген кезде, тауар биржасына тауар биржасының мүшелерінен ақпарат келіп түскен кезден бастап үш жұмыс күні ішінде тауар биржасы тізбені жаңартады;

3) коммерциялық құпияны жария етпеуге;

4) биржалық сауда-саттықтың нәтижелерін сауда-саттық күнінен кейінгі жұмыс күнінен кешіктірмей өз интернет-ресурсында орналастыруға міндетті.

5) алып тасталды - ҚР 24.05.2018 № 156-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
Ескерту. 4-тарау 13-2-баппен толықтырылды - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгерістер енгізілді - ҚР 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

13-3-бап. Көміртегі бірліктерімен сауданы жүзеге асыратын тауар биржасы

Көміртегі бірліктерімен сауданы жүзеге асыратын тауар биржасы мамандандырылған тауар биржаларына жатады.

Ескерту. 13-3-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-бап. Тауар биржасының кірістері

1. Тауар биржасының кірістері тауар биржасы мүшелерінің кіру жарналары мен жыл сайынғы жарналары, биржа мүлкін пайдаланғаны, биржалық мәмілелерді тіркегені және ресімдегені үшін төлемдер есебінен және заңнамамен тыйым салынбаған басқа да түсімдер есебінен құралады.

2. Тауар биржасы мыналарды:

1) тауар биржасы мүшелерінің кепілдік жарналарының мөлшері мен оларды енгізу тәртібін;

2) биржалық сауданың ережелеріне сәйкес сауда-саттыққа қатысқаны үшін төлемдердің мөлшерін;

2-1) тауар биржасының мүшелері жасаған мәмілелердің көлеміне қарай сараланған биржалық алым белгілеуге құқығы бар.

Индустриялық сертификаты бар және тауар биржасында өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын дилерлер үшін сараланған алым жер қойнауын пайдаланушылар сатып алатын тауарлардың ел ішіндегі құндылығының артуын ескере отырып және Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерін ескере отырып белгіленеді;

3) алыпсатарлық әрекеттерді болдырмау мақсатында сауда-саттықты тоқтата тұру үшін алдыңғы сауда-саттық нәтижесінде қалыптасқан бағаларды ескере отырып, бір сауда күні шеңберінде нақты биржалық тауарға бағалар деңгейлерінің ең аз және ең көп шектерін белгілеуге құқығы бар.

3. Тауар биржасына биржалық мәмілелердегі делдалдық үшін брокерлер және дилерлер алатын сыйақы мөлшерін белгілеуге тыйым салынады.

4. Биржалық саудаға қатысушылардан алынатын төлемдердің мөлшері тауар биржасының ішкі құжаттарында айқындалады және биржалық саудаға қатысушыларға танысу үшін қолжетімді болуға тиіс.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-бап. Биржалық мәміле

1. Биржада айналымға жіберілген мүлік нысанасы болып табылатын және биржада Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына және биржалық сауда қағидаларына сәйкес ол жүргізетін сауда-саттықтың биржалық саудаға қатысушыларымен жасалатын мәміле биржалық мәміле болып танылады.

2. Тауар биржасында жасалған, бірақ осы баптың 1-тармағында көзделген талаптарға сәйкес емес мәмілелер биржалық болып табылмайды.

3. Биржалық тауарлар тізбесіне енгізілген биржалық тауарлармен осы баптың 5-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген талаптарды бұза отырып, тауар биржаларынан тыс жерде жасалған мәмілелер мүдделі тұлғалардың, монополияға қарсы органның не прокурордың талап қоюы бойынша жарамсыз деп танылады.

4. Биржалық мәмілелер тауар биржасының атынан және оның есебінен жасалмайды.

5. Биржалық тауарлардың тізбесінде мыналар қамтылады:

1) биржалық тауарлардың қысқаша атаулары және олардың Еуразиялық экономикалық одақтың Сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына сәйкес кодтары;

2) жекелеген биржалық тауарлар бойынша – беру партиясының ең төмен мөлшері, ол тең болған немесе одан асып кеткен кезде, оларды өткізу тауар биржасында ғана жүзеге асырылуға жатады;

3) жекелеген биржалық тауарлар бойынша – тауар биржалары арқылы міндетті түрде өткізілуге жататын ең аз үлес, сондай-ақ өздеріне осындай мiндет қолданылатын субъектiлер санаты.

6. Биржалық сауда-саттықта биржалық тауарлармен жасалған мәмілелер бойынша есеп айырысулар ұлттық валютада жүзеге асырылады.

Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.11.2021 № 72-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-1-бап. Биржалық сауда-саттықтарды жүргізу режимдері

1. Биржалық сауда-саттық мынадай сауда режимдерінде жүргізіледі:

1) стандартты аукцион режимі;

2) қосарланған қарсы аукцион режимі.

2. Алып тасталды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3. Стандартты аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттықтар:

1) жалпыға белгілі болып табылатын аукционның бастамашысы туралы ақпаратты қоспағанда, биржалық саудаға қатысушылар туралы ақпаратты немесе оның құпиялығын ашу;

2) аукциондарды бағаның төмендеуіне немесе көтерілуіне қарай жүргізу;

3) стандартталмаған тауарды сатып алушының немесе сатушының тапсырысы бойынша аукцион өткізу;

4) аукционға тапсырыс берушіні қоса алғанда, аукционға кемінде аукционға қатысушының үшеуінің қатысуы;

5) аукцион қорытындылары бойынша стандартталмаған тауардың биржалық мәміле жасалатын бағасын қалыптастыру және оны төмендетуге арналған биржалық саудаға қатысушылар ұсынған бағалар арасында ең төмен баға және жоғарылатуға арналған биржалық саудаға қатысушылар ұсынған бағалар арасында ең жоғары баға ретінде айқындау;

6) егер биржалық сауда қағидалары бойынша өзгеше көзделмесе, биржалық қамтылымды енгізу ескеріле отырып жүргізіледі.

4. Қосарланған қарсы аукцион режиміндегі биржалық сауда-саттықтар:

1) биржалық саудаға қатысушылар туралы ақпараттың құпиялығы;

2) кросс-мәміле жасасуға тыйым салу;

3) сатып алушылар, сатушылар ұсыныстары бәсекелестігі процесінде биржалық мәміле жасалатын биржалық тауарға арналған бағаны қалыптастыру және сатып алушы үшін ең жақсы баға (сатушы ұсынған ең төменгі баға) ретінде немесе сатушы үшін ең жақсы баға (сатып алушы ұсынған ең жоғары баға) ретінде оны айқындау;

4) биржалық қамтылымды енгізу ескеріле отырып жүргізіледі.

5. Сауда режиміндегі биржалық сауда-саттықты өткізу тәртібі биржалық сауда қағидаларында айқындалады.

6. Тауар биржалары стандартталмаған тауарлар бойынша жасалатын мәмілердің жеке есебін жүргізеді.

7. Тауар биржалары биржалық сауда-саттықты қосарланған қарсы аукцион режимінде өткізген кезде биржалық мәмілелерді сақтандыруды жүзеге асыруға құқылы.

Ескерту. 4-тарау 15-1-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; жаңа редакцияда - ҚР 27.10.2015 № 364-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Биржалық мәмілелердің түрлері

Тауар биржасында:

1) халықаралық іскерлік операцияларымен өзара байланысты мәмілелерді қоса алғанда, спот-тауарларға қатысты құқықтар мен міндеттерді өзара беріп отыратын мәмілелер;

2) фьючерстік мәмілелер;

3) опциондық мәмілелер;

4) қоймалық құжаттарға қатысты құқықтар мен міндеттерді өзара беріп отыратын мәмілелер жасалады.

16-1-бап. Тауар биржасының биржалық мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету жөніндегі қорлары

Биржада жасалған мәмілелердің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында тауарлық биржа кепілдік беру және сақтандыру қорларын құрады.

Ескерту. 4-тарау 16-1-баппен толықтырылды - ҚР 2012.07.10 № 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

17-бап. Биржалық мәмiлелер бойынша клирингтік қызмет

1. Биржалық мәмiлелер бойынша клирингтік қызметті тауар биржасының клирингтік орталығы жүзеге асырады.

2. Тауар биржасы клирингтік қызмет көрсету туралы шарт жасасқан дербес клирингтік ұйым тауар биржасының клирингтік орталығы болып табылады. Бұл ретте шетелдік заңды тұлғаның тауар биржасына оның клирингтік орталығы функцияларын орындай отырып, клирингтік қызмет көрсетуіне жол берілмейді.

3. Алып тасталды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

4. Тауар биржасы клирингтік орталығының биржалық мәмілелер бойынша қызметі Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.

5. Тауар биржасының клирингтік орталықтарының өз қызметін жүзеге асыру үшін клирингтік қызмет процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін және уәкілетті орган белгілеген талаптарға жауап беретін аппараттық-бағдарламалық кешені болуға тиіс.

6. Клирингтік қызмет жүзеге асырылатын биржалық мәмілелерге байланысты тауар биржасының клирингтiк орталықтары мынадай функцияларды жүзеге асырады:

1) жасасқан биржалық мәмілелер бойынша ақпарат жинауды және оны өңдеуді жүзеге асырады;

2) жасасқан биржалық мәмілелер шарттарының есебін және растауын жүргізеді;

3) биржалық мәмiлелер жасау нәтижесiнде жүзеге асырылатын есеп айырысуларға қатысушы тараптардың өзара талаптары мен мiндеттемелерiнiң есебiн жүзеге асырады;

4) биржалық сауда-саттыққа қатысушылардың биржалық қамтылымын қабылдайды және оның есебін жүргізеді;

5) тараптардың биржалық мәмілелер бойынша талаптарын және (немесе) міндеттемелерін айқындайды, олар бойынша есеп айырысуды ұйымдастырады;

6) биржалық мәмілелердің орындалуына қолдау көрсетеді.

7. Биржалық мәмілелер бойынша клирингтік қызметті жүзеге асыру тәртібін уәкілетті орган айқындайды.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
7-1-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 01.07.2024 № 107-VIII (01.01.2025 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-1. Мемлекеттік сатып алу, жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуы, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің сатып алуы бойынша сауда-саттық өткізу кезінде клирингтік ұйымға сатып алу сомасының кемінде бір пайызы мөлшерінде биржалық сауда-саттыққа қатысуға арналған өтінімді қамтамасыз ету енгізіледі.

8. Осы баптың талаптары фьючерстiк және опциондық мәмiлелер жөніндегі клирингтік қызметке қолданылмайды, оларды жүзеге асыру тәртібі Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы туралы заңнамасымен реттеледі.

Ескерту. 17-бап жаңа редакцияда - ҚР 27.10.2015 № 364-V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз); өзгеріс енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Биржалық баға

1. Тауарға биржалық баға биржалық тауарлардың бағасын белгілеу нәтижесінде қалыптасады.

2. Тауар биржалары биржалық тауарларға баға белгiлеудi өз интернет-ресурстарында орналастырады.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 27.10.2015 № 364-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

5-тарау. Брокерлердің, дилерлердің және маркет-мейкерлердің қызметі. Тауар биржасындағы коммерциялық құпия

Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-бап. Брокердің және дилердің қызметін жүзеге асыру тәртібі

1. Тауар биржасындағы брокерлік және дилерлік қызмет тауар биржасында аккредиттеу негізінде жүзеге асырылады.

Өздері өндіретін тауарларды өткізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын тұлғалар өзге қосымша талаптарсыз индустриялық сертификатты көрсете отырып тауар биржасында дилерлер ретінде аккредиттеледі.

Тауар биржасында аккредиттеуден теріс себептер бойынша шығарылған кезде, брокерлер және (немесе) дилерлер екі жыл бойы басқа тауар биржаларында аккредиттеле алмайды.

1-1. Тауар биржасы мынадай жағдайларда:

1) брокерлік және дилерлік қызмет тауар биржасында аккредиттелген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде жүзеге асырылмағанда;

2) тауар биржасында брокерлік және дилерлік қызметті жүзеге асыруды ерікті түрде тоқтату туралы шешім қабылданғанда;

3) осы Заңның 21-бабының 3-тармағында көзделген әрекеттердің біреуі қатарынан күнтізбелік алты ай ішінде екі реттен артық жасалғанда тауар биржасында брокерлік және дилерлік аккредиттеудің күшін жою туралы шешім қабылдайды.

2. Брокер және дилер осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінде, уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінде, тауар биржасының ішкі құжаттарында белгіленген талаптарды сақтауға міндетті.

3. Брокер мен оның клиенттері арасындағы қатынастар брокерлік қызметтер көрсету туралы, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасының нормалары қолданылатын шарттың негізінде туындайды.

4. Заңды тұлғаның жарғылық капиталындағы ең төменгі қатысу үлесін тікелей немесе жанама түрде иеленетін, сондай-ақ өзінде бар азаматтық-құқықтық қатынастар негізінде жеке-дара басқаруды жүзеге асыратын жеке тұлға екі және одан да көп брокердің және (немесе) дилердің басшысы және (немесе) құрылтайшысы (тең құрылтайшысы) бола алмайды.

Ескерту. 19-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

19-1-бап. Өзін-өзі реттейтін ұйымның қызметі және өзін-өзі реттейтін ұйымға мүшелік (қатысу)

1. Өзін-өзі реттейтін ұйым өз қызметін осы Заңға, "Өзін-өзі реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, өзін-өзі реттейтін ұйымның жарғысына, стандарты мен қағидаларына сәйкес жүзеге асырады.

2. Өзін-өзі реттейтін ұйымға мүшелік (қатысу) ерікті негізде жүзеге асырылады.

3. Тауар биржалары, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелері (қатысушылары) болып табылады. Тауар биржалары, брокерлер, дилерлер және маркет-мейкерлер өзін-өзі реттейтін бір ұйымның ғана мүшелері (қатысушылары) бола алады.

4. Өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелеріне (қатысушыларына) қабылдау және ондағы мүшелікті (қатысуды) тоқтату шарттары мен тәртібі өзін-өзі реттейтін ұйымның жарғысында, стандарты мен қағидаларында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалады.

Өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелеріне (қатысушыларына) қабылдаудан бас тарту, мүшелерінен (қатысушыларынан) шығару туралы шешімге Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

5. Өзін-өзі реттейтін ұйым өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелерінің (қатысушыларының) тізбесін өзінің интернет-ресурсында орналастыруға міндетті. Тізбеде мүшелердің (қатысушылардың) атауы, басшысы мен қызметкерлерінің тегі, аты және әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген болса) туралы ақпарат қамтылуға тиіс.

Мүшелердің (қатысушылардың) басшысы ауысқан және (немесе) қызметкерлерінің құрамы өзгерген кезде, өзін-өзі реттейтін ұйым үш жұмыс күні ішінде тізбені жаңартады.

6. Өзін-өзі реттейтін ұйымның өз мүшелерінің (қатысушыларының) қызметін бақылауы "Өзін-өзі реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен және негіздерде жүзеге асырылады.

Бұл ретте өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелеріне (қатысушыларына) тексеруді ұйымдастыру мен жүргізу тәртібі өзін-өзі реттейтін ұйымның уәкілетті органмен келісілген қағидаларында айқындалады.

7. Өзін-өзі реттейтін ұйымға мүшелік (қатысу) мынадай негіздер бойынша:

1) брокердің, дилердің және маркет-мейкердің, тауар биржасының өтініші бойынша;

2) мүшесі (қатысушы) осы Заңды, биржалық сауда қағидаларын, өзін-өзі реттейтін ұйымның жарғысын, стандарттары мен қағидаларын бірнеше рет бұзған жағдайда тоқтатылады.

Өзін-өзі реттейтін ұйымның мүшелігі (қатысуы) теріс себептермен тоқтатылған мүшелері (қатысушылары), сондай-ақ осы Заңды бұзған басшылар мен қызметкерлер кемінде екі жыл мерзімде биржалық саудаға қатыса алмайды.

8. Өзін-өзі реттейтін ұйымдардың тізілімінен шығару Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен және негіздерде жүзеге асырылады.

Ескерту. 5-тарау 19-1-баппен толықтырылды - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

20-бап. Брокердің және дилердің мәмілелер жасауы

1. Брокер биржалық мәмілелер жасауды – клиенттің бұйрығына сәйкес, дилер өз мүддесі үшін және өз есебінен жүзеге асырады. Клиенттердің бұйрықтарының түрлері, олардың мазмұны мен ресімделуі тауар биржасының ішкі құжаттарында белгіленеді.

2. Брокер клиенттің бұйрығын орындауды осы бұйрықта көрсетілген мәмілелерді жасау шарттарын сақтай отырып жүзеге асырады. Егер мәміле жасау кезінде мәміле шарттарын өзгерту қажеттігі туындаса, брокер өз әрекеттерін клиентпен келісуге міндетті.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

21-бап. Брокер мен дилердің тауар биржасындағы өзара іс-қимылы

1. Тауар биржасы өз өкілеттіктері шегінде брокерлер мен олардың клиенттерінің өзара қатынастарын регламенттейді, биржалық сауданы бұзушыларға шаралар қолданады.

2. Тауар биржасы брокерлер мен дилерлер үшін сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жөніндегі үлгі стандарттар әзірлейді және бекітеді.

Брокерлер мен дилерлер өз қызметін жүзеге асыру кезінде сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жөніндегі стандарттарды бекітеді және тиісті шаралар, оның ішінде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды барынша азайту жөнінде шаралар қабылдайды.

3. Клиенттермен және (немесе) олардың өкілдерімен және (немесе) клиенттермен үлестес үшінші тұлғалармен өзара іс-қимыл кезінде брокерге:

1) биржалық мәміле жасау кезінде клиенттердің нарықтық мінез-құлқын өзгерту мақсатында оларға тікелей немесе жанама қысым көрсетуге;

2) биржалық сауда-саттықта баға өтінімдерін әдейі жоғарылату (кеміту) мақсатында орындалуы көзделмейтін шарттар жасасуға (өтінімдерді беруге, кері қайтарып алуға);

3) өткізілетін биржалық тауарларға баға белгілеуге әсер ететін бағаларды белгілеу не ұстап тұру мәселелері бойынша екі және одан да көп клиент арасында келісімдер жасасуға (келіссөздер жүргізуге);

4) қандай да бір таңдалған клиенттің басқа клиентке мүліктік және өзге де зиян келтіруге әкеп соғатын артықшылығын беруге;

5) биржалық сауда-саттыққа қатысу үшін басқа брокерлермен және (немесе) дилерлермен биржалық сауда-саттықтың бәсекелестігін азайтуға бағытталған үлестес болуды пайдалануға тыйым салынады.

Ескерту. 21-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

21-1-бап. Маркет-мейкерлердің қызметі

1. Тауар биржасы мен маркет-мейкердің өзара іс-қимылы келісім, сондай-ақ тауар биржасының ішкі құжаттары негізінде жүзеге асырылады.

2. Маркет-мейкер биржалық сауда-саттыққа қатысады және бағаны, сұранысты, ұсынысты немесе биржалық сауда-саттық көлемін қолдауды жүзеге асырады.

3. Маркет-мейкердің биржалық сауда-саттыққа дилер ретінде кемінде үш жыл үздіксіз қатысу тәжірибесі болуға тиіс.

4. Маркет-мейкердің қызметі базалық активі стандартталған тауарлар болып табылатын биржалық сауда-саттықта ғана мерзімді келісімшарттармен жүзеге асырылады.

5. Маркет-мейкерлер қызметінің шарттары мен шектеулері биржалық сауда қағидаларында белгіленеді.

Ескерту. 21-1-баппен толықтырылды – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

22-бап. Брокерлер мен дилерлердің ішкі құжаттарына және жасалатын биржалық мәмілелердің есебін жүргізуге қойылатын талаптар

1. Брокерлер мен дилерлерге арналған тауар биржасының ішкі құжаттары тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтердің сақталуын қамтамасыз ететін, биржалық саудаға қатысушылардың, олардың өкілдерінің немесе үшінші тұлғалардың мүдделері үшін пайдалануға жол бермейтін шарттарды қамтуға тиіс.

2. Брокерлер жасалатын биржалық мәмілелердің есебін әрбір клиент бойынша жеке жүргізуге және осы мәмілелер туралы мәліметтерді мәміле жасалған күннен бастап бес жыл бойы сақтауға міндетті.

Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 02.04.2019 № 241-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

23-бап. Тауар биржасындағы коммерциялық құпия

1. Коммерциялық құпия:

1) тіркелген биржалық саудаға қатысушылар туралы мәліметтерді;

2) тауар биржасында жасалатын мәмілелер туралы мәліметтерді қамтиды.

2. Маркет-мейкерлер, брокерлер мен дилерлер табиғи баға белгілеуді бұзуға және тауар нарығының тұрақсыздануына әкеп соғуы мүмкін іс-әрекеттерге (әрекетсіздіктерге) жол беруге құқылы емес.

3. Өзінің қызметтік жағдайына байланысты көрсетілген ақпаратты алуға мүмкіндігі бар адам коммерциялық құпияны құрайтын ақпаратқа ие адам болып табылады.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 96-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24-бап. Тауар биржаларының қызметі туралы коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтерді ұсыну

1. Осы баптың 2 және 3-тармақтарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтер жария етілуге жатпайды.

2. Коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтер биржалық саудаға қатысушыға оның құқықтарына қатысты не Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ресімделген сенімхат негізінде оның өкіліне берілуі мүмкін.

3. Тауар биржасында коммерциялық құпияны құрайтын мәліметтер:

1) анықтау және алдын ала тергеу органдарына: прокурордың санкциясымен олардың іс жүргізуіндегі қылмыстық істер бойынша;

1-1) прокурордың санкциясымен Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарына және Мемлекеттік күзет қызметіне: барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының алдын алу, оларды әшкерелеу және жолын кесу үшін қажетті ақпаратты беру туралы олардың талап етуі бойынша;

2) соттарға: ұйғарым, қаулы негізінде олардың іс жүргізуіндегі істер бойынша;

3) прокурорға: оның құзыреті шегінде тексеру ісін жүргізу туралы қаулы негізінде оның қарауындағы материалдар бойынша;

4) мемлекеттік және жеке сот орындаушыларына: әділет органының мөрімен немесе жеке сот орындаушысының мөрімен куәландырылған және прокурор санкциялаған сот орындаушысының қаулысы негiзiнде өздерінің іс жүргiзуіндегі атқарушылық іс жүргізу істері бойынша;

5) уәкілетті органға: оның сұрау салуы бойынша өз құзыреті шегінде;

5-1) Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес мемлекеттік кіріс органдарына;

6) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға: "Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген мақсаттарда және тәртіппен;

7) монополияға қарсы органға: Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде көзделген мақсаттарда және тәртіппен, сондай-ақ осы Заңда көзделген құзыреті шеңберінде сұрау салуы бойынша ұсынылуға тиіс.

Ескерту. 24-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.08.28 № 192-IV (2010.03.08 бастап қолданысқа енгізілді), 2012.06.21 № 19-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.01.2014 № 164-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 2014.06.10 № 206-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 № 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 18.11.2015 № 412-V (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі); 28.12.2016 № 36-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін екі ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.01.2019 № 217-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап үш ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-тарау. ТАУАР БИРЖАЛАРЫ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ

25-бап. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасының сақталуын мемлекеттік бақылау

1. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасының сақталуын мемлекеттік бақылау жоспардан тыс тексеріс, бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау, сондай-ақ бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.

2. Өзін-өзі реттейтін ұйымдардың қызметін мемлекеттік бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жоспардан тыс тексеру және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау не Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және осы Заңға сәйкес бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.

3. Жоспардан тыс тексеріс және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

4. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

26-бап. Тауар биржаларының қызметіне тексеру жүргізудің тәртібі

Ескерту. 26-бап алынып тасталды - ҚР 2009.07.17. № 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

27-бап. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау жүргізу тәртібі

1. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылауды монополияға қарсы орган олардың қызметі бойынша әртүрлі ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді салыстыру жолымен жүзеге асырады.

2. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылаудың мақсаттары бұзушылықтардың жолын уақтылы кесу және оларға жол бермеу, бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды өзі дербес жою құқығын бақылау субъектілеріне беру және оларға салынатын әкімшілік жүктемені азайту болып табылады.

3. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау бақылау субъектілері ұсынатын есепті, сондай-ақ бақылау субъектісінің қызметі туралы басқа да мәліметтерді талдау арқылы жүргізіледі.

4. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша тауар биржалары саласындағы бақылау субъектісінің әрекеттерінде (әрекетсіздігінде) бұзушылықтар анықталған жағдайда, бақылау органы бұзушылықтар анықталған күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде ұсыным ресімдейді және жібереді.

5. Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген ұсыным мынадай жағдайларда:

1) қолма-қол – ұсынымға алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

2) поштамен – тапсырыс хатпен;

3) электрондық тәсілмен – монополияға қарсы орган сұрау салған кезде бақылау субъектісінің хатта көрсетілген электрондық мекенжайына жіберілген күннен бастап табыс етілді деп есептеледі.

6. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсыным табыс етілген күнінен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде орындалуға тиіс.

7. Бақылау субъектісі ұсынымда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда ұсыным табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде ұсынымды жіберген монополияға қарсы органға қарсылық жіберуге құқылы.

8. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды белгіленген мерзімде орындамау бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау жүргізудің жартыжылдық тізіміне енгізу жолымен бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау тағайындауға алып келеді.

9. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау тоқсанына бір реттен жиілетпей жүргізіледі.

Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - ҚР 02.04.2019 № 241-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

28-бап. Монополияға қарсы органның нұсқамалары

Монополияға қарсы органның нұсқамаларын тауар биржалары нұсқамаларда көзделген мерзімде, бірақ оларды алған күннен бастап кемінде күнтізбелік он бес күнде және күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей орындайды.

Ескерту. 28-бап жаңа редакцияда – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

29-бап. Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа әкеп соғады.

30-бап. Өтпелі ережелер

1. Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін құрылған тауар биржалары 2010 жылғы 1 қаңтарға дейінгі мерзімде өз қызметін осы Заңға сәйкес келтіруге міндетті.

2. Осы баптың 1-тармағының талаптарын орындамау уәкілетті органның заңды тұлғаны тарату туралы сотқа талап қоюына негіз болып табылады.

31-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.

2. "Тауар биржалары туралы" 1995 жылғы 7 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995 ж., № 3-4, 26-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 11, 143-құжат; 2003 ж., № 15, 139-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті	Н. Назарбаев

Оглавление

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие Закона РК см. ст. 31

Настоящий Закон регулирует общественные отношения, возникающие в процессе деятельности товарных бирж и осуществления биржевой торговли, устанавливает порядок регулирования и государственного контроля за деятельностью товарных бирж в целях обеспечения открытого и эффективного их функционирования, защиты прав участников биржевой торговли и добросовестной конкуренции между ними.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) исключен Законом РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

1-1) биржевой брокер (далее – брокер) – субъект предпринимательства, осуществляющий свою деятельность на товарной бирже и совершающее сделки с биржевым товаром по поручению, за счет и в интересах клиента;

2) биржевой дилер (далее – дилер) – субъект предпринимательства, осуществляющий свою деятельность на товарной бирже и совершающее сделки с биржевым товаром в своих интересах и за свой счет;

2-1) биржевое обеспечение – денежное обеспечение, вносимое на возвратной основе участниками биржевой торговли в товарную биржу или клиринговый центр товарной биржи для участия в биржевых торгах в качестве обеспечения исполнения своих обязательств по заключаемым биржевым сделкам;

3) биржевая торговля – предпринимательская деятельность по реализации биржевых товаров, осуществляемая на товарной бирже путем проведения биржевых торгов в электронной форме, регистрации и оформления сделок в соответствии с законодательством Республики Казахстан о товарных биржах;

4) Исключен Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5) биржевые торги – процесс, проводимый в рамках правил биржевой торговли, направленный на совершение сделок по биржевым товарам на основе электронных заявок, поданных в электронную торговую систему товарной биржи, обеспечивающую автоматизацию процесса заключения биржевых сделок;

6) участники биржевой торговли – клиенты, брокеры, дилеры и маркет-мейкеры, взаимодействующие на товарной бирже по установленным правилам биржевой торговли;

7) биржевой товар – стандартизированный или нестандартизированный товар, допущенный товарной биржей к биржевой торговле с учетом ограничений, установленных настоящим Законом;

8) котировка биржевых товаров - цена спроса и (или) предложения, объявленная по биржевым товарам в определенный момент времени на товарной бирже;

9) приказ – документ, представляемый клиентом брокеру с указанием осуществления определенного действия на товарной бирже в отношении конкретных биржевых товаров;

9-1) гарантийный фонд - денежный фонд, формируемый биржей за счет собственных средств в целях обеспечения исполнения заключенных на бирже сделок;

9-2) исключен Законом РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

10) клиент – физическое лицо, в том числе зарегистрированное в качестве индивидуального предпринимателя, или юридическое лицо, пользующееся услугами брокера для совершения сделок с биржевым товаром в порядке, установленном настоящим Законом;

11) исключен Законом РК от 27.10.2015 № 364-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

11-1) кросс-сделка – биржевая сделка, при которой брокер, действуя по поручению двух разных клиентов, выступает как со стороны продавца, так и со стороны покупателя;

11-2) режим двойного встречного аукциона – режим торговли, при котором биржевые сделки заключаются анонимно в результате конкуренции продавцов и покупателей, а цена на стандартизированный товар устанавливается на уровне равновесия спроса и предложения;

11-3) маркет-мейкер – юридическое лицо, формирующее и поддерживающее ликвидность биржевого рынка путем выставления котировок и принятия обязательств по покупке и продаже срочных контрактов;

12) срочный контракт - контракт на безусловную или условную куплю-продажу базового актива с отсроченным исполнением, к нему относятся фьючерс, опцион;

13) исключен Законом РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

14) опционная сделка - биржевая сделка, объектом которой является опцион;

14-1) саморегулируемая организация – некоммерческая организация в форме ассоциации (союза), основанная на добровольном участии товарных бирж, брокеров или дилеров и включенная в реестр саморегулируемых организаций в сфере товарных бирж;

14-2) страховой фонд – денежный фонд, формируемый биржей и (или) ее клиринговым центром за счет обязательных взносов членов биржи в целях обеспечения исполнения заключенных на бирже сделок;

14-3) торговый лот – количество биржевого товара, кратным которому должно быть количество биржевого товара, указанное в заявке на продажу (покупку) биржевого товара;

15) уполномоченный орган в области регулирования торговой деятельности (далее - уполномоченный орган) - центральный исполнительный орган, осуществляющий государственное регулирование и координацию в сфере торговой деятельности;

16) спот-товар - товар, находящийся на складе, с немедленной поставкой или с поставкой его в будущем;

16-1) стандартизированный товар – однородный товар, включенный в единую Товарную номенклатуру внешнеэкономической деятельности Евразийского экономического союза, и (или) товар, единицы которого идентичны во всех отношениях, имеют сходные характеристики и состоят из схожих компонентов, что позволяет им выполнять те же функции, обладающие свойством полной взаимозаменяемости партий от различных производителей, в том числе углеродные единицы;

16-2) нестандартизированный товар – товар, не изъятый из оборота или не ограниченный в обороте, за исключением стандартизированных товаров, углеродной единицы, недвижимого имущества и объектов интеллектуальной собственности;

16-3) режим стандартного аукциона – режим торговли, при котором биржевые сделки заключаются в ходе аукциона на понижение или повышение по наилучшей цене для покупателя (продавца) – инициатора аукциона;

17) члены товарной биржи – брокеры, дилеры и маркет-мейкеры, аккредитованные товарной биржей в порядке, определенном настоящим Законом;

18) Исключен Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

19) внутренние документы товарной биржи - документы, которые регулируют условия и порядок деятельности участников биржевой торговли на товарной бирже, работу товарной биржи, ее органов, структурных подразделений, оказание услуг, порядок и размер их оплаты;

19-1) электронная торговая система товарной биржи - комплекс вычислительных средств, программного обеспечения, баз данных, телекоммуникационных средств и другого оборудования товарной биржи, необходимый для проведения биржевых торгов и обеспечивающий автоматизацию процесса заключения биржевых сделок, а также сбора, хранения, обработки и раскрытия информации;

20) фьючерсная сделка – биржевая сделка, объектом которой является фьючерс.

21) исключен Законом РК от 27.10.2015 № 364-V (вводится в действие с 01.01.2017).

Сноска. Статья 1 с изменениями, внесенными законами РК от 10.07.2012 № 36-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 06.03.2013 № 81-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 27.10.2015 № 364-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о товарных биржах

1. Законодательство Республики Казахстан о товарных биржах основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из Гражданского кодекса Республики Казахстан, настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Глава 2. ГОСУДАРСТВЕННОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ТОВАРНЫХ БИРЖ

Статья 3. Компетенция Правительства Республики Казахстан в области деятельности товарных бирж

Правительство Республики Казахстан разрабатывает основные направления государственной политики в сфере деятельности товарных бирж.

Сноска. Статья 3 - в редакции Закона РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4. Компетенция уполномоченного органа

Уполномоченный орган:

1) исключен Законом РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

1-1) формирует и реализует государственную политику в сфере деятельности товарных бирж;

2) разрабатывает, утверждает нормативные правовые акты в сфере регулирования деятельности товарных бирж;

2-1) разрабатывает и утверждает правила биржевой торговли по согласованию с заинтересованными государственными органами;

2-2) утверждает перечень биржевых товаров, вносит в него изменения и (или) дополнения;

3) исключен Законом РК от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

3-1) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015);

3-2) разрабатывает и утверждает обязательные требования к электронной торговой системе товарных бирж;

3-3) исключен Законом РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

3-4) разрабатывает и утверждает правила формирования и использования гарантийного и страхового фондов;

3-5) разрабатывает квалификационные требования и перечень документов, подтверждающих соответствие им, к деятельности товарных бирж;

3-6) разрабатывает и утверждает требования к аппаратно-программному комплексу клирингового центра товарной биржи;

4) исключен Законом РК от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

4-1) исключен Законом РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);
5) исключен Законом РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

5-1) согласовывает правила и стандарты саморегулируемых организаций;

6) публикует информацию по вопросам деятельности товарных бирж и биржевой торговли, за исключением сведений, составляющих коммерческую или иную охраняемую законом Республики Казахстан тайну;

6-1) Исключен Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7) осуществляет международное сотрудничество в сфере товарных бирж;

7-1) создает условия для развития международных биржевых торгов на товарной бирже;

8) исключен Законом РК от 17.07.2009 N 188-IV (порядок введения в действие см. ст. 2);

9) исключен Законом РК от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

10) исключен Законом РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования)
10-1) исключен Законом РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования)

10-2) ведет реестр саморегулируемых организаций;

10-3) устанавливает максимальный размер торгового лота в одной торговой сессии, за исключением сельскохозяйственной продукции, в случаях, предусмотренных правилами биржевой торговли;

10-4) ведет реестр товарных бирж, организующих биржевые торги биржевыми товарами, и реестр товарных бирж, организующих биржевые торги нестандартизированными товарами, а также размещает их на своем интернет-ресурсе;

10-5) ведет реестр маркет-мейкеров, а также размещает его на своем интернет-ресурсе;

11) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Сноска. Статья 4 с изменениями, внесенными законами РК от 17.07.2009 N 188-IV (порядок введения в действие см. ст. 2); от 19.03.2010 № 258-IV; от 06.01.2011 № 378-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 27.10.2015 № 364-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4-1. Полномочия по получению информации

Сноска. Глава 2 дополнена статьей 4-1 в соответствии с Законом РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); исключена Законом РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4-2. Реализация товаров, вошедших в перечень биржевых товаров

Сноска. Глава 2 дополнена статьей 4-2 в соответствии с Законом РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); исключена Законом РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4-3. Компетенция антимонопольного органа в сфере товарных бирж

Антимонопольный орган:

1) согласовывает нормативные правовые акты в сфере регулирования деятельности товарных бирж;

2) осуществляет государственный контроль за соблюдением законодательства Республики Казахстан о товарных биржах;

3) утверждает правила представления товарной биржей отчетов антимонопольному органу;

4) проводит анализ и мониторинг деятельности товарных бирж;

5) публикует информацию по вопросам деятельности товарных бирж и биржевой торговли, за исключением сведений, составляющих коммерческую или иную охраняемую законом тайну;

6) осуществляет лицензирование деятельности в сфере товарных бирж в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях;

7) осуществляет государственный контроль за соблюдением товарными биржами законодательства Республики Казахстан о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма;

8) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Сноска. Глава 2 дополнена статьей 4-3 в соответствии с Законом РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5. Лицензирование деятельности в сфере товарных бирж

Лицензирование деятельности в сфере товарных бирж осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях.

Сноска. Статья 5 в редакции Закона РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. Товарная биржа и ее задачи

Сноска. Заголовок главы 3 - в редакции Закона РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Товарная биржа

1. Товарной биржей является юридическое лицо, созданное в организационно-правовой форме акционерного общества, осуществляющее организационное и техническое обеспечение торгов путем их непосредственного проведения с использованием электронной торговой системы товарной биржи.

Товарная биржа обеспечивает проведение торгов по установленным правилам биржевой торговли.

2. Наименование товарной биржи должно содержать слова "товарная биржа".

3. Утратил силу Законом РК от 27.10.2015 № 364-V (порядок введения в действие см. ст. 2).

4. Уставный капитал товарной биржи составляет:

для товарной биржи, которая организует торги биржевыми товарами, – не менее шестисоттысячекратного размера месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом Республики Казахстан о республиканском бюджете;

для товарной биржи, которая организует торги только нестандартизированными товарами, – не менее трехсоттысячекратного размера месячного расчетного показателя, установленного на соответствующий финансовый год законом Республики Казахстан о республиканском бюджете.

Товарные биржи формируют уставный капитал в стопроцентном денежном эквиваленте.

Уставный капитал, сформированный в денежном эквиваленте, представляет собой неснижаемый денежный остаток на специальном банковском счете товарной биржи.

Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными законами РК от 27.10.2015 № 364-V (порядок введения в действие см. ст. 2); от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6-1. Задачи товарной биржи

Основными задачами товарной биржи являются:

1) создание торгового механизма, имеющего максимально прозрачную систему заключения биржевых сделок по установленным правилам;

2) развитие организованного рынка товаров;

3) содействие в развитии конкуренции на товарных рынках;

4) содействие в обеспечении прозрачности и понятности установления цен на биржевые товары.

Сноска. Главу 3 дополнена статьей 6-1 в соответствии с Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Устав товарной биржи

1. Устав товарной биржи утверждается в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан об акционерных обществах.

2. Устав товарной биржи помимо сведений, определенных законодательством Республики Казахстан, должен содержать указание на специализацию товарной биржи.

Статья 8. Разрешение споров на товарной бирже

1. Для решения споров, связанных с заключением биржевых сделок, товарная биржа создает в течение тридцати календарных дней после государственной регистрации в Государственной корпорации "Правительство для граждан" постоянно действующий биржевой арбитраж.

2. Деятельность биржевого арбитража регулируется законодательством Республики Казахстан об арбитраже.

Сноска. Статья 8 с изменениями, внесенными законами РК от 08.04.2016 № 489-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие с 01.07.2019).

Статья 9. Классификация товарных бирж

По специализации товарные биржи могут быть:

1) универсальные, принимающие к биржевым торгам различные виды товаров;

2) специализированные, обслуживающие обращение определенного вида товара.

Статья 10. Правила биржевой торговли

1. Правила биржевой торговли определяют порядок деятельности участников биржевой торговли при совершении биржевых сделок с биржевыми товарами.

2. Правила биржевой торговли включают:

1) условия и порядок аккредитации брокеров, дилеров и маркет-мейкеров, приостановления и прекращения их аккредитации;

2) условия и порядок аккредитации дилеров, обладающих индустриальным сертификатом, приостановления и прекращения их аккредитации;

3) условия деятельности маркет-мейкеров;

4) условия и порядок применения автоматизированных алгоритмов в процессе участия в биржевых торгах;

5) условия и порядок регистрации клиентов в качестве участников биржевых торгов;

6) порядок проведения биржевых торгов в режимах торговли, установленных статьей 15-1 настоящего Закона;

7) порядок проведения биржевых торгов срочными контрактами;

8) особые условия к проведению биржевых торгов (совершению биржевых сделок с) отдельными видами товаров, включенных в перечень биржевых товаров (режим торговли, максимальный размер торгового лота в одной торговой сессии, диапазон ценовых заявок, ежемесячный (ежеквартальный) объем реализуемого биржевого товара, наличие документов, подтверждающих факты оплаты и поставки (отгрузки) биржевого товара и иные условия);

9) порядок биржевой торговли нестандартизированными товарами, предусматривающий в том числе повышение внутристрановой ценности в закупаемых недропользователями товарах с учетом международных обязательств Республики Казахстан;

10) порядок определения размера биржевого обеспечения;

11) порядок осуществления расчетов по заключенным на биржевых торгах сделкам с биржевыми товарами;

12) порядок взаимодействия с саморегулируемыми организациями;

13) порядок обеспечения членами товарной биржи законности биржевой сделки;

14) условия и порядок приостановления и возобновления биржевых торгов на товарной бирже;

15) порядок формирования и организации деятельности биржевого арбитража, а также механизмы разрешения споров, связанных с заключением биржевых сделок с биржевыми товарами;

16) порядок принятия (утверждения) документов по биржевой торговле;

17) порядок учета и регистрации биржевых сделок с биржевыми товарами на товарной бирже, а также регистрации внебиржевых сделок со стандартизированными товарами;

18) порядок формирования размера биржевого сбора и обеспечения заявок;

19) порядок предоставления товарной биржей отчетов уполномоченному органу;

Примечание ИЗПИ!
Подпункт 20) предусмотрен в редакции Закона РК от 01.07.2024 № 107-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

20) порядок проведения государственных и иных закупок через товарную биржу;

21) порядок размещения информации о проводимых биржевых торгах на интернет-ресурсе товарной биржи;

22) условия определения финансовой устойчивости участников биржевой торговли путем их категорирования;

23) порядок разделения товаров и торгов на товарной бирже по секциям и выставления отдельных требований к каждой секции.

Отдельные требования к секциям, осуществляющим биржевые торги нефтепродуктами и сжиженным нефтяным газом, включают:

требования к товарным биржам, на которых допускается реализация соответствующего стандартизированного товара, и порядок подтверждения соответствия товарных бирж таким требованиям;

требования к участникам биржевой торговли соответствующим стандартизированным товаром;

требования к организации и проведению биржевых торгов соответствующим стандартизированным товаром.

3. По организационно-техническим вопросам, связанным с организацией и проведением торгов биржевыми товарами, не урегулированных правилами биржевой торговли и требующих дополнительной регламентации, товарная биржа вправе утверждать соответствующие внутренние документы товарной биржи.

Сноска. Статья 10 - в редакции Закона РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Члены товарной биржи

1. Исключен Законом РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
2. Исключен Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Членами товарной биржи не могут быть аффилированные с товарной биржей юридические лица.

Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными законами РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 12. Работники товарной биржи

1. Работниками товарной биржи являются физические лица, состоящие в трудовых отношениях с товарной биржей и непосредственно выполняющие работу по трудовому договору. Работнику товарной биржи запрещается одновременно состоять в трудовых отношениях с членами товарной биржи.

2. Работникам товарной биржи запрещается участвовать в биржевых сделках, а также использовать коммерческую информацию в собственных интересах.

Сноска. Статья 12 с изменениями, внесенными Законом РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 4. ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ ТОВАРНОЙ БИРЖИ

Статья 13. Деятельность товарной биржи

1. Основным видом деятельности товарной биржи являются организация и проведение биржевых торгов.

2. Товарная биржа осуществляет следующие функции:

1) организацию и проведение биржевых торгов;

2) регистрацию и оформление сделок, совершаемых на товарной бирже, в том числе сделок со спот-товарами;

2-1) выявление фактов ценового манипулирования;

2-2) формирование биржевых котировок;

2-3) проведение аккредитации членов товарной биржи;

2-4) контроль за соответствием аккредитованных членов товарной биржи требованиям, установленным правилами биржевой торговли, соблюдением ими требований указанных правил;

2-5) регистрацию клиентов в качестве участников биржевых торгов;

3) организацию и осуществление расчетов по биржевым сделкам;

4) фиксирование биржевой цены на товар в результате проведенных торгов на товарной бирже;

5) Исключен Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

6) организацию экспертизы качества биржевого товара, реализуемого через биржевые торги, по требованию участника биржевой торговли;

7) оказание организационных, консультационных, информационных, методических услуг, связанных с биржевой торговлей;

8) проведение аналитических исследований рынка биржевых товаров;

9) выпуск печатной продукции, относящейся к информации о биржевой деятельности;

10) организацию учебных курсов по обучению и повышению квалификации участников биржевой торговли;

11) эксплуатацию электронной торговой системы товарной биржи;

12) развитие международных биржевых торгов.

3. Товарная биржа не вправе совмещать свою деятельность с брокерской, дилерской, маркет-мейкерской и депозитарной деятельностью, а также с деятельностью по управлению ценными бумагами.

4. Товарная биржа вправе заключать от своего имени соглашения о сотрудничестве с иностранцами и юридическими лицами, созданными в соответствии с законодательством другого государства в пределах прав, предоставленных ей настоящим Законом и иными законодательными актами Республики Казахстан.

5. Товарные биржи и участники биржевой торговли обязаны соответствовать минимальному порогу финансовой устойчивости.

      Сноска. Статья 13 с изменениями, внесенными законами РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Примечание ИЗПИ!
      Статью 13-1 предусмотрено исключить Законом РК от 01.07.2024 № 107-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

Статья 13-1. Государственные закупки через товарную биржу

1. Государственные закупки на товарной бирже осуществляются в порядке, установленном правилами биржевой торговли.

2. Государственные закупки на товарной бирже осуществляются в режиме двойного встречного аукциона.

3. Услуги по осуществлению государственных закупок через товарные биржи для заказчика оказываются на возмездной основе в рамках средств, предусмотренных в бюджете заказчика на соответствующий год.

4. Исключен Законом РК от 27.10.2015 № 364-V (вводится в действие с 01.01.2017).

Сноска. Глава 4 дополнена статьей 13-1 в соответствии с Законом РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 27.10.2015 № 364-V (вводится в действие с 01.01.2017); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13-2. Права и обязанности товарной биржи

1. Товарная биржа имеет право:

1) определять в соответствии со статьей 15-1 настоящего Закона режимы торговли, в которых ею проводятся биржевые торги;

2) проводить биржевые торги фьючерсами, опционами;

3) осуществлять иные права, предусмотренные законодательством Республики Казахстан о товарных биржах.

2. Товарная биржа обязана:

1) соблюдать обязательные требования к электронной торговой системе товарных бирж;

1-1) соблюдать правила биржевой торговли;

2) иметь собственный интернет-ресурс;

2-1) размещать актуальный перечень аккредитованных членов товарной биржи на собственном интернет-ресурсе.

Перечень должен содержать информацию о наименовании, месте нахождения, фамилии, имени и отчестве (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) руководителя и сотрудников аккредитованных членов товарной биржи.

При изменении наименования, места нахождения, а также смене руководителя и (или) изменении состава сотрудников членов товарной биржи товарная биржа обновляет перечень в течение трех рабочих дней с момента поступления в товарную биржу информации от членов товарной биржи;

3) не разглашать коммерческую тайну;

4) размещать результаты биржевых торгов на собственном интернет-ресурсе не позднее рабочего дня, следующего за торговым днем.

5) исключен Законом РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Сноска. Глава 4 дополнена статьей 13-2 в соответствии с Законом РК от 27.10.2015 № 364-V (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными законами РК от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 13-3. Товарная биржа, осуществляющая торговлю углеродными единицами

Товарная биржа, осуществляющая торговлю углеродными единицами, относится к специализированным товарным биржам.

Сноска. Глава 4 дополнена статьей 13-3 в соответствии с Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие с 01.01.2023).

Статья 14. Доходы товарной биржи

1. Доходы товарной биржи формируются за счет вступительных и ежегодных взносов членов товарной биржи, платежей за пользование имуществом биржи, регистрацию и оформление биржевых сделок и за счет других поступлений, не запрещенных законодательством.

2. Товарная биржа имеет право устанавливать:

1) размеры и порядок внесения гарантийных взносов членами товарной биржи;

2) размер платежей за участие в торгах в соответствии с правилами биржевой торговли;

2-1) дифференцированный биржевой сбор в зависимости от объема совершенных сделок членов товарной биржи.

Для дилеров, обладающих индустриальным сертификатом и осуществляющих на товарной бирже деятельность по реализации производимых ими товаров, дифференцированный сбор устанавливается с учетом повышения внутристрановой ценности в закупаемых недропользователями товарах и с учетом международных обязательств Республики Казахстан;

3) минимальные и максимальные пределы уровней цен на конкретный биржевой товар в рамках одного торгового дня исходя из цен, сложившихся в результате предыдущих торгов, для приостановления торгов в целях предотвращения спекулятивных действий.

3. Товарной бирже запрещается устанавливать размеры вознаграждения, взимаемого брокерами и дилерами за посредничество в биржевых сделках.

4. Размеры платежей, взимаемых с участников биржевой торговли, определяются внутренними документами товарной биржи и должны быть доступны для ознакомления участникам биржевой торговли.

Сноска. Статья 14 с изменениями, внесенными Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Биржевая сделка

1. Биржевой сделкой признается сделка, предметом которой является имущество, допущенное к обращению на бирже, и которая заключается на бирже участниками биржевой торговли проводимых ею торгов в соответствии с законодательством Республики Казахстан о товарных биржах и правилами биржевой торговли.

2. Сделки, совершенные на товарной бирже, но не соответствующие требованиям, предусмотренным пунктом 1 настоящей статьи, не являются биржевыми.

3. Сделки с биржевыми товарами, включенными в перечень биржевых товаров, совершенные в нарушение требований, предусмотренных подпунктами 2) и 3) пункта 5 настоящей статьи, вне товарных бирж, признаются недействительными по иску заинтересованных лиц, антимонопольного органа либо прокурора.

4. Биржевые сделки не могут совершаться от имени и за счет товарной биржи.

5. Перечень биржевых товаров содержит:

1) краткие наименования биржевых товаров и их коды в соответствии с Единой товарной номенклатурой внешнеэкономической деятельности Евразийского экономического союза;

2) по отдельным биржевым товарам – минимальный размер поставочной партии, при равенстве или превышении которого их реализация подлежит осуществлению только на товарной бирже;

3) по отдельным биржевым товарам – минимальную долю, подлежащую обязательной реализации через товарные биржи, а также категории субъектов, на которых распространяется такая обязанность.

6. Расчеты по заключенным на биржевых торгах сделкам с биржевыми товарами осуществляются в национальной валюте.

Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными законами РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.11.2021 № 72-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15-1. Режимы проведения биржевых торгов

1. Биржевые торги проводятся в следующих режимах торговли:

1) режим стандартного аукциона;

2) режим двойного встречного аукциона.

2. Исключен Законом РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. В режиме стандартного аукциона биржевые торги проводятся с учетом:

1) раскрытия информации об участниках биржевой торговли или ее конфиденциальности, за исключением информации об инициаторе аукциона, которая является общедоступной;

2) проведения аукционов на понижение или повышение цены;

3) проведения аукциона по заказу покупателя или продавца нестандартизированного товара;

4) участия в аукционе не менее трех участников аукциона, включая заказчика аукциона;

5) формирования цены нестандартизированного товара, по которой заключается биржевая сделка, по итогам аукциона и определения ее как наименьшей цены среди предложенных участниками биржевой торговли на понижение и наибольшей цены среди предложенных участниками биржевой торговли на повышение;

6) внесения биржевого обеспечения, если иное не предусмотрено правилами биржевой торговли.

4. В режиме двойного встречного аукциона биржевые торги проводятся с учетом:

1) конфиденциальности информации об участниках биржевой торговли;

2) запрета на заключение кросс-сделок;

3) формирования цены на биржевой товар, по которой заключается биржевая сделка, в процессе конкурирования предложений покупателей, продавцов и определения ее как наилучшей цены для покупателя (минимальная цена от продавцов) или как наилучшей цены для продавца (максимальная цена от покупателей);

4) внесения биржевого обеспечения.

5. Порядок проведения биржевых торгов в режимах торговли определяется правилами биржевой торговли.

6. Товарные биржи ведут отдельный учет совершаемых сделок по нестандартизированным товарам.

7. Товарные биржи при проведении биржевых торгов в режиме двойного встречного аукциона вправе осуществлять страхование биржевых сделок.

Сноска. Глава 4 дополнена статьей 15-1 в соответствии с Законом РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); в редакции Закона РК от 27.10.2015 № 364-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Виды биржевых сделок

На товарной бирже совершаются:

1) сделки с взаимной передачей прав и обязанностей в отношении спот-товара, включая сделки, взаимосвязанные с международными деловыми операциями;

2) фьючерсные сделки;

3) опционные сделки;

4) сделки с взаимной передачей прав и обязанностей в отношении складских документов.

Статья 16-1. Фонды товарной биржи по обеспечению исполнения биржевых сделок

В целях обеспечения исполнения заключенных на бирже сделок товарная биржа создает гарантийный и страховой фонды.

Сноска. Глава 4 дополнена статьей 16-1 в соответствии с Законом РК от 10.07.2012 № 36-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 17. Клиринговая деятельность по биржевым сделкам

1. Клиринговую деятельность по биржевым сделкам осуществляет клиринговый центр товарной биржи.

2. Клиринговым центром товарной биржи является самостоятельная клиринговая организация, с которой товарная биржа заключила договор о клиринговом обслуживании. При этом не допускается клиринговое обслуживание товарной биржи иностранным юридическим лицом с выполнением функций ее клирингового центра.

3. Исключен Законом РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Деятельность клирингового центра товарной биржи по биржевым сделкам должна осуществляться на территории Республики Казахстан в соответствии с законодательством Республики Казахстан о товарных биржах.

5. Для осуществления своей деятельности клиринговые центры товарной биржи должны иметь аппаратно-программный комплекс, обеспечивающий автоматизацию процесса клиринговой деятельности и соответствующий требованиям, установленным уполномоченным органом.

6. В зависимости от биржевых сделок, по которым осуществляется клиринговая деятельность, клиринговые центры товарной биржи выполняют следующие функции:

1) осуществляют сбор и обработку информации по заключенным биржевым сделкам;

2) проводят учет и подтверждение условий заключенных биржевых сделок;

3) осуществляют зачет взаимных требований и обязательств сторон, участвующих в расчетах, осуществляемых в результате совершения биржевых сделок;

4) принимают и ведут учет биржевого обеспечения участников биржевых торгов;

5) определяют требования и (или) обязательства сторон по биржевым сделкам, организуют по ним расчеты;

6) оказывают поддержку в исполнении биржевых сделок.

7. Порядок осуществления клиринговой деятельности по биржевым сделкам определяется уполномоченным органом.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 7-1 предусмотрен в редакции Закона РК от 01.07.2024 № 107-VIII (вводится в действие с 01.01.2025).

7-1. При проведении торгов по государственным закупкам, закупкам недропользователей, закупкам субъектов квазигосударственного сектора в клиринговую организацию вносится обеспечение заявки на участие в биржевых торгах в размере не менее одного процента от суммы закупки.

8. Требования настоящей статьи не распространяются на клиринговую деятельность по фьючерсным и опционным сделкам, порядок осуществления которой регулируется законодательством Республики Казахстан о рынке ценных бумаг.

Сноска. Статья 17 в редакции Закона РК от 27.10.2015 № 364-V (порядок введения в действие см. ст. 2); с изменениями, внесенными законами РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Биржевая цена

1. Биржевая цена на товар складывается в результате котировки биржевых товаров.

2. Товарные биржи размещают котировки на биржевые товары на собственном интернет-ресурсе.

Сноска. Статья 18 с изменениями, внесенными Законом РК от 27.10.2015 № 364-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 5. Деятельность брокеров, дилеров и маркет-мейкеров. Коммерческая тайна на товарной бирже

Сноска. Заголовок главы 5 - в редакции Закона РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Порядок осуществления деятельности брокера и дилера

1. Брокерская и дилерская деятельность на товарной бирже осуществляется на основании аккредитации в товарной бирже.

Лица, осуществляющие деятельность по реализации производимых ими товаров, аккредитуются в качестве дилеров на товарной бирже по предъявлению индустриального сертификата без иных дополнительных требований.

При исключении из аккредитации на товарной бирже по отрицательным мотивам брокеры и (или) дилеры не могут аккредитоваться в других товарных биржах в течение двух лет.

1-1. Товарная биржа принимает решение об аннулировании брокерской и дилерской аккредитации на товарной бирже в случаях:

1) неосуществления брокерской и дилерской деятельности в течение двенадцати последовательных календарных месяцев со дня аккредитации на товарной бирже;

2) принятия решения о добровольном прекращении осуществления брокерской и дилерской деятельности на товарной бирже;

3) совершения одного из действий, предусмотренных пунктом 3 статьи 21 настоящего Закона, более двух раз в течение шести последовательных календарных месяцев.

2. Брокер и дилер обязаны соблюдать требования, установленные настоящим Законом, иными законодательными актами Республики Казахстан, нормативными правовыми актами уполномоченного органа, внутренними документами товарной биржи.

3. Отношения между брокером и его клиентами возникают на основании договора об оказании брокерских услуг, к которому применяются нормы гражданского законодательства Республики Казахстан.

4. Физическое лицо, которое прямо или косвенно владеет минимальной долей участия в уставном капитале юридического лица, а также осуществляет единоличное управление на основании имеющихся у него гражданско-правовых отношений, не может быть руководителем и (или) учредителем (соучредителем) двух и более брокеров и (или) дилеров.

Сноска. Статья 19 с изменениями, внесенными законами РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 19-1. Деятельность саморегулируемой организации и членство (участие) в саморегулируемой организации

1. Саморегулируемая организация осуществляет свою деятельность в соответствии с настоящим Законом, Законом Республики Казахстан "О саморегулировании", уставом, стандартом и правилами саморегулируемой организации.

2. Членство (участие) в саморегулируемой организации осуществляется на добровольной основе.

3. Членами (участниками) саморегулируемой организации являются товарные биржи, брокеры, дилеры и маркет-мейкеры. Товарные биржи, брокеры, дилеры и маркет-мейкеры могут быть членами (участниками) только одной саморегулируемой организации.

4. Условия и порядок приема в члены (участники) и прекращения членства (участия) в саморегулируемой организации определяются уставом, стандартом и правилами саморегулируемой организации, а также законами Республики Казахстан.

Решение об отказе в приеме в члены (участники), исключении из членов (участников) саморегулируемой организации может быть обжаловано в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

5. Саморегулируемая организация обязана размещать перечень членов (участников) саморегулируемой организации на собственном интернет-ресурсе. Перечень должен содержать информацию о наименовании, фамилии, имени и отчестве (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) руководителя и сотрудников членов (участников).

При смене руководителя и (или) изменении состава сотрудников членов (участников) саморегулируемая организация обновляет перечень в течение трех рабочих дней.

6. Контроль саморегулируемой организации за деятельностью своих членов (участников) осуществляется в порядке и на основаниях, которые установлены Законом Республики Казахстан "О саморегулировании".

При этом порядок организации и проведения проверок членов (участников) саморегулируемой организации определяется правилами саморегулируемой организации, согласованными с уполномоченным органом.

7. Членство (участие) в саморегулируемой организации прекращается по следующим основаниям:

1) по заявлению брокера, дилера и маркет-мейкера, товарной биржи;

2) в случае неоднократного нарушения членом (участником) настоящего Закона, правил биржевой торговли, устава, стандартов и правил саморегулируемой организации.

Члены (участники) саморегулируемой организации, членство (участие) которых прекращено по отрицательным мотивам, а также руководители и сотрудники, нарушившие настоящий Закон, не могут принимать участие в биржевой торговле сроком не менее двух лет.

8. Исключение из реестра саморегулируемых организаций осуществляется в порядке и на основаниях, которые установлены законами Республики Казахстан.

Сноска. Закон дополнен статьей 19-1 в соответствии с Законом РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законами РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 20. Совершение сделок брокером и дилером

1. Совершение биржевых сделок осуществляется брокером в соответствии с приказом клиента, дилером – в своих интересах и за свой счет. Виды приказов клиентов, их содержание и оформление устанавливаются внутренними документами товарной биржи.

2. Исполнение приказа клиента осуществляется брокером с соблюдением условий совершения сделки, указанных в данном приказе. Если при совершении сделки возникнет необходимость изменения условий сделки, брокер обязан согласовать свои действия с клиентом.

Сноска. Статья 20 в редакции Закона РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 21. Взаимодействие брокера и дилера на товарной бирже

1. Товарная биржа в пределах своих полномочий регламентирует взаимоотношения брокеров и их клиентов, применяет меры к нарушителям биржевой торговли.

2. Товарная биржа разрабатывает и утверждает для брокеров и дилеров типовые стандарты по предупреждению коррупции.

Брокеры и дилеры при осуществлении своей деятельности утверждают стандарты по предупреждению коррупции и принимают соответствующие меры, в том числе по минимизации причин и условий, способствующих совершению коррупционных правонарушений.

3. При взаимодействии с клиентами и (или) их представителями, и (или) третьими лицами, аффилированными с клиентами, брокеру запрещается:

1) оказывать прямое или косвенное давление на клиентов в целях изменения их рыночного поведения при совершении биржевой сделки;

2) с целью намеренного завышения (занижения) ценовых заявок на биржевых торгах заключать договоры (подавать, отзывать заявки), не предполагающие их исполнение;

3) заключать соглашения (вступать в переговоры) между двумя и более клиентами по вопросам установления либо поддержания цен, влияющих на ценообразование реализуемых биржевых товаров;

4) оказывать предпочтение какому-либо выборному клиенту, влекущее причинение другому клиенту имущественного и иного вреда;

5) использовать аффилированность с другими брокерами и (или) дилерами для участия в биржевых торгах, которые направлены на снижение конкурентности биржевых торгов.

Сноска. Статья 21 - в редакции Закона РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 21-1. Деятельность маркет-мейкеров

1. Взаимодействие товарной биржи и маркет-мейкера осуществляется на основании соглашения, а также внутренних документов товарной биржи.

2. Маркет-мейкер участвует в биржевых торгах и осуществляет поддержание цен, спроса, предложения или объема биржевых торгов.

3. Маркет-мейкер должен иметь непрерывный опыт участия в биржевых торгах в качестве дилера не менее трех лет.

4. Деятельность маркет-мейкера осуществляется только на биржевых торгах срочными контрактами, базовым активом которых являются стандартизированные товары.

5. Условия и ограничения деятельности маркет-мейкеров устанавливаются правилами биржевой торговли.

Носка. Глава 5 дополнена статьей 21-1 в соответствии с Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 22. Требования к внутренним документам брокеров и дилеров и ведению учета совершаемых биржевых сделок

1. Внутренние документы товарной биржи для брокеров и дилеров должны содержать условия обеспечения сохранности сведений, составляющих коммерческую тайну на товарной бирже, не допускающие их использования в интересах участников биржевой торговли, их представителей или третьих лиц.

2. Брокеры обязаны вести учет совершаемых биржевых сделок отдельно по каждому клиенту и хранить сведения об этих сделках в течение пяти лет со дня совершения сделки.

Сноска. Статья 22 с изменением, внесенным Законом РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Коммерческая тайна на товарной бирже

1. Коммерческая тайна включает:

1) сведения о зарегистрированных участниках биржевой торговли;

2) сведения о сделках, заключаемых на товарной бирже.

2. Маркет-мейкеры, брокеры и дилеры не вправе допускать действий (бездействия), которые могут повлечь нарушение естественного ценообразования и дестабилизацию товарного рынка.

3. Лицом, располагающим информацией, составляющей коммерческую тайну, является лицо, которое в силу своего служебного положения имеет возможность доступа к указанной информации.

Сноска. Статья 23 с изменением, внесенным Законом РК от 30.12.2021 № 96-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 24. Представление сведений о деятельности товарных бирж, составляющих коммерческую тайну

1. Сведения, составляющие коммерческую тайну на товарной бирже, не подлежат разглашению, за исключением случаев, установленных пунктами 2 и 3 настоящей статьи.

2. Сведения, составляющие коммерческую тайну, могут быть представлены участнику биржевой торговли в отношении его прав либо его представителю на основании доверенности, оформленной в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

3. Сведения, составляющие коммерческую тайну на товарной бирже, должны быть представлены:

1) органам дознания и предварительного следствия: по находящимся в их производстве уголовным делам с санкции прокурора;

1-1) органам национальной безопасности и Службе государственной охраны Республики Казахстан с санкции прокурора по их требованию о предоставлении информации, необходимой для предупреждения, вскрытия и пресечения разведывательных и (или) подрывных акций;

2) судам: по находящимся в их производстве делам на основании определения, постановления;

3) прокурору: на основании постановления о производстве проверки в пределах его компетенции по находящемуся у него на рассмотрении материалу;

4) государственным и частным судебным исполнителям: по находящимся в их производстве делам исполнительного производства на основании постановления судебного исполнителя, заверенного печатью органа юстиции или печатью частного судебного исполнителя и санкционированного прокурором;

5) уполномоченному органу: по запросу в рамках его компетенции;

5-1) органам государственных доходов в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан;

6) уполномоченному органу по финансовому мониторингу: в целях и порядке, предусмотренных Законом Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма";

7) антимонопольному органу: в целях и порядке, предусмотренных Предпринимательским кодексом Республики Казахстан, а также по запросу в рамках его компетенции, предусмотренной настоящим Законом.

Сноска. Статья 24 с изменениями, внесенными законами РК от 28.08.2009 N 192-IV (вводится в действие с 08.03.2010); от 21.06.2012 № 19-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 15.01.2014 № 164-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 10.06.2014 № 206-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 18.11.2015 № 412-V (вводится в действие с 01.01.2021); от 28.12.2016 № 36-VІ (вводится в действие по истечении двух месяцев после дня его первого официального опубликования); от 24.05.2018 № 156-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.01.2019 № 217-VI (вводится в действие по истечении трех месяцев со дня его первого официального опубликования); от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 6. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ КОНТРОЛЬ В СФЕРЕ ТОВАРНЫХ БИРЖ

Статья 25. Государственный контроль за соблюдением законодательства Республики Казахстан о товарных биржах

1. Государственный контроль за соблюдением законодательства Республики Казахстан о товарных биржах осуществляется в форме внеплановой проверки, профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля, а также профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля.

2. Государственный контроль за деятельностью саморегулируемых организаций осуществляется в форме внеплановой проверки и профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан либо профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан и настоящим Законом.

3. Внеплановая проверка и профилактический контроль с посещением субъекта (объекта) контроля осуществляются в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан.

4. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля осуществляется в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан и настоящим Законом.

Сноска. Статья 25 в редакции Закона РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 26. Порядок проведения проверок деятельности товарных бирж

Сноска. Статья 26 исключена Законом РК от 17.07.2009 N 188-IV (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 27. Порядок проведения профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля

1. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля осуществляется антимонопольным органом путем сопоставления сведений, полученных из различных источников информации, по их деятельности.

2. Целями профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля являются своевременное пресечение и недопущение нарушений, предоставление субъектам контроля права самостоятельного устранения нарушений, выявленных по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля, и снижение административной нагрузки на них.

3. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля проводится путем анализа отчета, представляемого субъектами контроля, а также других сведений о деятельности субъекта контроля.

4. В случае выявления нарушений по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля в действиях (бездействии) субъекта контроля в сфере товарных бирж органом контроля оформляется и направляется рекомендация в срок не позднее десяти рабочих дней со дня выявления нарушений.

5. Рекомендация, направленная одним из нижеперечисленных способов, считается врученной в следующих случаях:

1) нарочно – с даты отметки в рекомендации о получении;

2) почтой – заказным письмом;

3) электронным способом – с даты отправки на электронный адрес субъекта контроля, указанный в письме при запросе антимонопольного органа.

6. Рекомендация об устранении нарушений, выявленных по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля, должна быть исполнена в течение десяти рабочих дней со дня, следующего за днем ее вручения.

7. Субъект контроля в случае несогласия с нарушениями, указанными в рекомендации, вправе направить в антимонопольный орган, направивший рекомендацию, возражение в течение пяти рабочих дней со дня, следующего за днем вручения рекомендации.

8. Неисполнение в установленный срок рекомендации об устранении нарушений, выявленных по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля, влечет назначение профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля путем включения в полугодовой список проведения профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля.

9. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля проводится не чаще одного раза в квартал.

Сноска. Статья 27 в редакции Закона РК от 02.04.2019 № 241-VІ (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными Законом РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 28. Предписания антимонопольного органа

Предписания антимонопольного органа исполняются товарными биржами в срок, предусмотренный предписаниями, но не менее пятнадцати и не позднее тридцати календарных дней со дня их получения.

Сноска. Статья 28 – в редакции Закона РК от 02.01.2021 № 399-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 7. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 29. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о товарных биржах

Нарушение законодательства Республики Казахстан о товарных биржах влечет ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 30. Переходные положения

1. Товарные биржи, созданные до введения в действие настоящего Закона, обязаны в срок до 1 января 2010 года привести свою деятельность в соответствие с настоящим Законом.

2. Невыполнение требования пункта 1 настоящей статьи является основанием для предъявления в суд уполномоченным органом требования о ликвидации юридического лица.

Статья 31. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении шести месяцев после его первого официального опубликования.

2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 7 апреля 1995 года "О товарных биржах" (Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1995 г., № 3-4, ст. 26; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 11, ст. 143; 2003 г., № 15, ст. 139; 2004 г., № 23, ст. 142).


Президент Республики Казахстан	Н. Назарбаев

Тауар биржалары туралы