ИПС "Әділет"

Венада 1968 жылы 8 қарашада қабылданған Біріккен Ұлттар Ұйымының Жол жүрісі туралы конвенциясы ратификациялансын.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Назарбаев

ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫ БОЙЫНША БІРІККЕН ҰЛТТАР
ҰЙЫМЫНЫҢ КОНФЕРЕНЦИЯСЫ ҚОРЫТЫНДЫ АКТ

БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫ БОЙЫНША
КОНФЕРЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚОРЫТЫНДЫ АКТІСІ

1. Біріккен Ұлттар Ұйымының жол қозғалысы бойынша конференциясы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысы 1966 жылғы 27 шілдеде және 1967 жылғы 26 мамырда Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес қабылдаған 1129 (XLI) және 1203 (XLII) қарарларға сәйкес шақырылған болатын. Осы қарарлардың мәтіні төменде беріледі:

      1129 (XLI) қарары
      «Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес,
      1949 жылғы Жол қозғалысы туралы конвенцияны және Жол белгілері мен сигналдары туралы хаттаманы қайта қарау туралы өзінің 1963 жылғы 25 шілдедегі 967 (ХХХVІ), 1964 жылғы 14 тамыздағы 1034 (ХХХVІІ) және 1965 жылғы 30 шілдедегі 1082 (XXXIX) қарарларына сілтеме жасай отырып,
      оның 1034 (ХХХVІІ) және 1082 (ХХХIХ) қарарларында айтылып қойған пікірге сәйкес 1949 жылғы Жол қозғалысы туралы конвенцияны және 1949 жылғы Жол белгілері мен сигналдары туралы хаттама жол қозғалысын жеңілдету үшін өзгерту және толықтыру қажет деп есептей отырып,
      Бас Хатшының баяндамасын, атап айтқанда оның 6-тармағын мәліметке ала отырып, өзінің 1082 (XXXIX) қарарының мазмұнын ескере отырып және Австрия үкіметінің шақыруын мәліметке ала отырып,
      1. шақырылатын Халықаралық конференция 1949 жылғы Конвенция мен Хаттаманың орнына біреуден артық акт әзірлеуі қажет пе және жол белгілері Мен сигналдарына қатысты кейбір ережелер міндетті сипатта болуы керек пе немесе ұсынылатын практикаға ене ме деген мәселені шешуге тиіс екеніне қаулы етеді;
      2. Конференцияға қатысуға Біріккен Ұлттар Ұйымына, мамандандырылған мекемелер мен Атом энергиясы бойынша халықаралық агенттікке мүше барлық мемлекеттер, сондай-ақ кеңесу дауысы құқығымен мамандандырылған мекемелер және бақылаушылар ретінде Кеңес жанында консультациялық мәртебесі бар мүдделі үкіметаралық ұйымдар мен мүдделі үкіметтік емес ұйымдар шақырылатын болады деп қаулы етеді;
      3. бұдан әрі Конференция 1968 жылғы наурызда Венада 25 жұмыс күнінен көп емес кезеңге шақырылады деп қаулы етеді, бұл ретте шақырылым күнін Австрия үкіметімен келісім бойынша Бас Хатшы айқындайды;
      4. Бас Хатшыға Конференция құжаттары ретінде:
      а) жол қозғалысы туралы конвенцияның жобасын;
      b) өңірлік экономикалық комиссиялар ұсынған түзетулерді ескере отырып, бұрын жасалған жобаларға негізделген жол белгілері мен сигналдары туралы конвенцияның жобасын;
      с) конвенциялар жобалары бойынша:
      і) жаңа және бұрын таратылған мәтіндер арасындағы кез келген елеулі айырмашылықтар айқын көрсетілген;
      іі) жаңа мәтіндерге енгізілмеген, өңірлік экономикалық комиссиялар ұсынған түзетулер жазылған ескертулерді дайындауды және таратуды ұсынады;
      5. бұдан әрі Бас Хатшыға:
      а) конвенцияның жаңа жобаларын тарату кезінде:
      і) Конференцияға шақырылатын мемлекеттердің үкіметтерінен Конференция ашылғанға дейін 4 ай бұрын мерзімнен кешіктірмей олар енгізуге ниет білдірген осы жобаларға түзетулерді оған жіберуін;
      іі) Конференцияға шақырылатын мамандандырылған мекемелер мен үкіметаралық және үкіметтік емес ұйымдардан олар ұсыну қажет деп есептеген конвенциялардың жаңа жобаларының техникалық ережелеріне түзетулер енгізу туралы ұсыныстарын оған сол мерзім ішінде жіберуін өтінуді;
      b) жоғарыда «а» «і» және «іі» тармақшасына сәйкес келтірілген түзетулер мен ұсыныстарды Конференция ашылғанға дейін екі ай бұрын мерзімнен кешіктірмей таратуды,
      с) Конференцияға арналған рәсімдердің алдын ала ережелері мен басқа да қажет етілетін құжаттардың жобасын дайындауды және таратуды қоса алғанда, Конференция шақыру үшін басқа да қажетті шаралар қабылдауды ұсынады.

      1203 (XLII) қарар
      «Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес,
      1949 жылғы 19 қыркүйекте Женевада қол қойылған Жол қозғалысы туралы конвенцияны және Жол белгілері мен сигналдары туралы хаттаманы ауыстыру үшін халықаралық конференция шақыру жөніндегі шараларға қатысты өзінің 1966 жылғы 26 шілдедегі 1129 (XLI) қарарына сілтеме жасай отырып,
      Бас Хатшының 1967 жылғы 3 сәуірдегі жазбасымен өзгертілген оның 1967 жылғы 16 наурыздағы баяндамасын мәліметке ала отырып,
      1129 (XLI) қарарда көрсетілген конференцияны шақыру кезеңінде төмендегідей өзгеруге тиіс деп қаулы етеді:
      а) аталған қарардың 3-тармағында «25 жұмыс күнінен көп емес» деген сөздерді қоспағанда, «Венада» деген сөзден кейінгі сөздер түсірілсін және «1968 жылғы 30 қыркүйектен бастап 1 қарашаға дейін» деген сөздер енгізілсін;
      b) 5-тармақтың «а» «іі» тармақшасында «4 ай» деген сөздер «алты ай» деген сөздермен және сол тармақтың «b» тарақшасында «екі ай» деген сөздер «үш ай» деген сөздермен ауыстырылсын.
      2. Конференция жұмысы үшін жоғарыда көрсетілген қарарда көзделген мерзімдер шақырушы үкіметтің өтініші бойынша өзгертілді; Жол қозғалысы бойынша конференция 1968 жылғы 7 қазаннан бастап 8 қарашаға дейін болды.
      Конференция жұмысына қатысқан делегациялар мына мемлекеттердің үкіметтерінің мүддесін білдірді:
      Австралия, Австрия, Алжир, Аргентина, Ауғанстан, Белорусь Кеңестік Социалистік Республикасы, Бельгия, Болгария, Бразилия, Ватикан, Венгрия, Венесуэла, Габон, Гана, Греция, Дания, Доминикан Республикасы, Израиль, Үндістан, Индонезия, Иран, Испания, Италия, Канада, Кения, Кипр, Қытай, Коста-Рика, Кувейт, Либерия, Ливия, Люксембург, Малайзия, Мали, Мексика, Монако, Нигерия, Нидерланды, Норвегия, Біріккен Араб Республикасы, Перу, Польша, Португалия, Корея Республикасы, Румыния, Сан-Марино, Сауд Арабиясы, Біріккен Ұлыбритания Корольдігі және Солтүстік Ирландия, Америка Құрама Штаттары, Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы, Судан, Таиланд, Түркия, Украина Кеңестік Социалистік Республикасы, Германия Федеративтік Республикасы, Филиппин, Финляндия, Франция, Орталық Африка Республикасы, Чехословакия, Чили, Швейцария, Швеция, Эквадор, Югославия және Жапония.
      Мына мемлекеттердің үкіметтері Конференцияға бақылаушылар ретінде мүддесін білдірді:
      Боливия, Гватемала, Колумбия, Куба және Никарагуа.
      Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы, Халықаралық еңбек ұйымы және Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік Конференцияға кеңесу дауысы құқығымен қатысты.
      Мына ұйымдар Конференцияға бақылаушылар ретінде мүддесін білдірді:
      А. Үкіметаралық ұйымдар
      Еуропалық көлік министрлері конференциясы
      Еуропалық кеңес
      Еуропалық қоғамдастықтар комиссиясы
      Араб мемлекеттері лигасы
      Меншік құқығын біріздендіру жөніндегі халықаралық институт
      Темір жолдар ынтымақтастығы ұйымы
      Солтүстік кеңес
      В Үкіметтік емес ұйымдар
      Дүниежүзілік туристік және автомобиль ұйымы
      Дүниежүзілік кәсіподақтар федерациясы
      Сақтандыру жөніндегі еуропалық комитет
      Жол-көлік оқиғаларын ескерту жөніндегі халықаралық қауымдастық
      Халықаралық жол федерациясы
      Жарықтандыру жөніндегі халықаралық комиссия
      Халықаралық еркін кәсіподақтар конфедерациясы
      Халықаралық христиан кәсіподақтары конфедерациясы
      Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым
      Халықаралық қылмыстық полиция ұйымы
      Халықаралық сауда палатасы
      Халықаралық жоғарғы полиция шендері федерациясы
      Халықаралық автомобиль көлігі одағы
      Халықаралық темір жолдар одағы
      Халықаралық ресми туристік ұйымдар одағы
      Қоғамдық көлік жөніндегі халықаралық одақ
      Қызыл Крест қоғамдарының лигасы
      Мотоцикл жасаудың тұрақты халықаралық бюросы
      Автомобиль өнеркәсібі кәсіпкерлерінің тұрақты халықаралық бюросы
      3. Конференцияға Бас Хатшы дайындаған Жол қозғалысы туралы конвенцияның және Жол белгілері мен сигналдары туралы конвенцияның жобасы ұсынылды, олар пікірталас үшін негіз болды 1/.
      4. Пленарлық отырыстар туралы қысқаша есептердегі және бас комитеттер қабылдаған шешімдер туралы қысқаша есептердегі шешімдерді ескере отырып, Конференция Жол қозғалысы туралы конвенцияны және Жол белгілері мен сигналдары туралы конвенцияны дайындады және қол қою үшін ашты.
      5. Сонымен қатар Конференция дауысқа салмай-ақ бірауыздан мақұлдау негізінде мына қарарды қабылдады, тақырыбы
      Австрия Республикасының үкіметі мен халқына алғыс білдіру
      «Жол қозғалысы бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының конференциясы 1968 жылғы 7 қарашада Венада өз жұмысын аяқтауына байланысты Австрия халқы мен үкіметіне, сондай-ақ Вена қаласының тұрғындарына Конференцияның барлық делегаттарына олардың көрсеткен қонақжайлылығы үшін өзінің терең алғыс сезімін білдіреді.»

      ОСЫНЫ КУӘЛАНДЫРУ ҮШІН төменде қол қойған өкілдер осы қорытынды актіге қол қойды.
     1/ Е/CONF.56/1 және 1/Add.1 және Е/CONF.56/3 және 3/ADD.1 құжаттары.
      Венада бір түпнұсқа данада ЖАСАЛДЫ, ағылшын, испан, қытай, орыс және француз мәтіндері тең сәйкес келеді, бір мың тоғыз жүз алпыс сегізінші жылғы сегізінші қараша. Түпнұсқа сақтау үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысына беріледі, ол расталған көшірмелерді Конференцияға қатысуға шақырылған барлық үкіметтерге тиісті түрде жолдайды.

Конференция Төрағасы Атқарушы Хатшы
БУЦЦИ-КВАТРИНИ мырза Ф.Д.МАСОН мырза

      Ауғанстан үшін:
      Алжир үшін:
      Аргентина үшін:
      Австралия үшін:
      Австрия үшін:
      Бельгия үшін:
      Бразилия үшін:
      Болгария үшін:
      Белоруссия Кеңістік Социалистік Республикасы үшін:
      Канада үшін:
      Орталық Африка Республикасы үшін:
      Чили үшін:
      Қытай үшін:
      Коста-Рика үшін:
      Кипр үшін:
      Чехословакия үшін:
      Дания үшін:
      Доминикан Республикасы үшін:
      Эквадор үшін:
      Германия Федеративтік Республикасы үшін:
      Финляндия үшін:
      Франция үшін:
      Габон үшін:
      Гана үшін:
      Греция үшін:
      Әулие тағы үшін:
      Венгрия үшін:
      Үндістан үшін:
      Индонезия үшін:
      Иран үшін:
      Израиль үшін:
      Италия үшін:
      Жапония үшін:
      Кения үшін:
      Кувейт үшін:
      Ливан үшін:
      Либерия үшін:
      Ливия үшін:
      Люксембург үшін:
      Малай Федерациясы үшін:
      Мали үшін:
      Мексика үшін:
      Монако үшін:
      Марокко үшін:
      Нидерланды үшін:
      Нигерия үшін:
      Норвегия үшін:
      Перу үшін:
      Филиппин үшін:
      Польша үшін:
      Португалия үшін:
      Корей Республикасы үшін:
      Румыния үшін:
      Сан-Марино үшін:
      Сауд Аравиясы үшін:
      Испания үшін:
      Судан үшін:
      Швеция үшін:
      Швейцария үшін:
      Таиланд үшін:
      Түркия үшін:
      Украина Кеңістік Социалистік Республикасы үшін:
      Кеңістік Социалистік Республикалар Одағы үшін:
      Біріккен Араб Республикасы үшін
      Ұлыбритания Біріккен корольдігі және Солтүстік Ирландия үшін:
      Америка Құрама Штаттары үшін:
      Венесуэла үшін:
      Югославия үшін:

ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ КОНВЕНЦИЯ

      Уағдаласушы Тараптар,
      бірыңғай қозғалыс ережелерін қабылдау арқылы халықаралық жол қозғалысын жеңілдету және жолдарда қауіпсіздікті арттыру ниетімен
      төмендегілер туралы келісті:

Бірінші тарау
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап
Анықтамалар

      Осы Конвенцияның ережелерін қолданған кезде төмендегі терминдер осы бапта берілген мағынада болады:
      а) Уағдаласушы Тараптың «ұлттық заңнамасы» термині осы Уағдаласушы Тараптың аумағында қолданылатын ұлттық немесе жергілікті заңдар мен ережелердің жиынтығын білдіреді;
      b) көлік құралы, егер ол:
      і) бұл мемлекеттен тыс қарапайым тұрғылықты жері бар жеке немесе заңды тұлғаға тиесілі болса;
      іі) бұл мемлекетте тіркелмесе;
      ііі) оған уақытша әкелінсе қандай да бір мемлекеттің аумағы бойынша «халықаралық қозғалыста» болады деп есептеледі;
      алайда әрбір Уағдаласушы Тарап, оның аумағында бір жылдан астам уақыт бойы ұзақтығын осы Уағдаласушы Тарап белгілей алатын елеулі үзіліссіз қалған кез келген көлік құралын «халықаралық қозғалыста» деп есептемеуге құқылы.
      Көлік құралдарының құрамы, егер құрамның ең болмағанда бір көлік құралы осы анықтамаға жауап берсе, «халықаралық қозғалыста» деп есептеледі;
      с) «елді мекен» термині құрылыстар салынған аумақты білдіреді, оған кірер және одан шығар жолдар тиісті белгілермен арнайы белгіленеді немесе ол ұлттық заңнамада қандай да бір өзгеше түрде айқындалады;
      d) «жол» термині кез келген жол немесе көше бөлінісінің қозғалыс үшін ашық бүкіл жолағын білдіреді;
      е) «жолдың жүріс бөлігі» термині әдетте көлік құралдарының қозғалысы үшін пайдаланылатын жол бөлігін білдіреді; жолдың нақты, атап айтқанда, бөлу жолағымен белгіленген немесе әртүрлі деңгейдегі бірнеше жүріс бөлігі болуы мүмкін;
      f) қозғалыстың немесе веложолдың шеткі жолағы немесе шеткі жолақтары белгілі бір көлік құралдарының қозғалысына арналған жүріс бөлігінде «жүріс бөлігінің шеті» термині жолдың басқа пайдаланушылары үшін жолдың қалған бөлігінің шетін білдіреді;
      g) «қозғалыс жолағы» термині жолдың жүріс бөлігінің бөлінуі мүмкін, ұзына бойы сызу арқылы белгіленген немесе белгіленбеген, бірақ автомобильдердің, мотоциклдерден басқа өзге де көліктердің бір қатармен қозғалуы үшін жеткілікті ені бар кез келген ұзына бойы жолақтарды білдіреді;
      h) «жол қиылысы» термині бір деңгейдегі кез келген қиылысты, осындай қиылыстардан, қосылған немесе тармақталған жолдардан құралатын аумақты қоса алғанда, жолдардың қосылған жерлерін немесе тармақталуын білдіреді;
      і) «темір жол өтпесі» термині тәуелсіз төсемі бар, жолдың темір жол немесе трамвай жолдарымен бір деңгейдегі кез келген қиылысын білдіреді;
      j) «автомагистраль» термині автокөлік құралдарының қозғалысы үшін арнайы салынған және соған арналған, жол жиегіндегі иеліктерге қызмет көрсетпейтін және
      і) жекелеген орындарды қоспағанда немесе уақыт тәртібімен, қозғалыстың екі бағыты үшін бір-бірінен қозғалысқа арналмаған бөлу жолағымен немесе ерекше жағдайларда, басқа да құралдармен бөлінген жекелеген жүріс бөліктері бар;
      іі) жолдармен де, темір жол немесе трамвай жолдарымен де, жаяу жүргінші жолдарымен де бір деңгейде қиылыспайтын;
      ііі) автомагистраль ретінде арнайы белгіленген жолды білдіреді;
      k) көлік құралы:
      і) егер ол адамдарды отырғызу немесе түсіру не жүктерді тиеу немесе түсіру үшін қажетті уақыт кезеңінде қозғалыссыз күйге келтірілсе, «тоқтатылған»;
      іі) егер ол басқа жол пайдаланушымен немесе қандай да бір кедергімен қақтығысуды болдырмау немесе қозғалыс ережелерінің нұсқамаларын орындау қажеттігінен басқа себеппен қозғалыссыз күйге келтірілсе және егер оны тоқтату адамдарды отырғызу немесе түсіру не жүктерді тиеу немесе түсіру үшін қажетті уақытпен шектелмесе, «тұрақта тұрған» деп есептеледі;
      алайда Уағдаласушы Тараптар жоғарыда, «іі» тармақшасында айқындалған жағдайларда қозғалыссыз күйге келтірілген көлік құралдарын, егер бұл жай-күйдің ұзақтығы ұлттық заңнамада белгіленген уақыт шегінен аспаса, «тоқтатылған» деп есептеуі және жоғарыда, «і» тармақшасында айқындалған жағдайларда қозғалыссыз күйге келтірілген көлік құралдарын, егер бұл жай-күйдің ұзақтығы ұлттық заңнамада белгіленген уақыт шегінен асса, «тұрақта тұрған» деп есептеуі мүмкін;
      l) «велосипед» термині кемінде екі доңғалағы бар және осы көлік құралында отырған адамдардың бұлшық ет энергиясымен ғана, атап айтқанда, педальдардың немесе тұтқалардың көмегімен қозғалысқа келтірілетін кез келген көлік құралын білдіреді;
      m) «аспалы қозғалтқышы бар велосипед» термині цилиндрінің көлемі 50 см³ (3,05 текше дюйм) аспайтын іштен тұтанатын қозғалтқышпен жабдықталған және оның ең жоғары конструктивтік жылдамдығы 50 км/сағ. (30 миль/сағ.) аспайтын екі немесе үш доңғалақты кез келген көлік құралын білдіреді; алайда Уағдаласушы Тараптар өздерінің ұлттық заңнамаларына сәйкес оларды пайдалану мүмкіндігіне, атап айтқанда оларды педальдардың көмегімен қозғалысқа келтіру мүмкіндігіне қарай велосипедтердің сипаттамасына жатпайтын немесе өзінің ең жоғары конструктивтік жылдамдығы, салмағы немесе қозғалтқыштың кейбір сипаттамалары бойынша белгіленген шектен асатын көлік құралдарын аспалы қозғалтқышы бар велосипедтер деп есептемеуі мүмкін. Осы анықтаманың бірде-бір ережесі жол қозғалысына қатысты өз ұлттық заңнамаларының нұсқамаларын қолдану кезінде аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді велосипедтерге толық теңестіру үшін Уағдаласушы Тараптарға кедергі ретінде түсіндірілмеуге тиіс;
      n) «мотоцикл» термині қозғалтқышы бар, коляскалы және коляскасыз кез келген екі доңғалақты көлік құралын білдіреді. Уағдаласушы Тараптар өздерінің ұлттық заңнамасында мотоциклдерге жүктемесіз салмағы 400 кг-нан (900 фунт) аспайтын үш доңғалақты көлік құралдарын теңестіруі мүмкін. «Мотоцикл» терминіне аспалы қозғалтқышы бар велосипедтер кірмейді, алайда Уағдаласушы Тараптар осы Конвенцияның 54-бабының 2-тармағына сәйкес тиісті өтініш білдірген жағдайда, осы Конвенцияны қолдану кезінде аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді мотоциклдерге теңестіруі мүмкін;
      o) «механикалық көлік құралы» термині аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді мотоциклдерге теңестірмейтін Уағдаласушы Тараптардың аумағында аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді қоспағанда және рельсті көлік құралдарын қоспағанда, кез келген өздігінен жүретін жол көлік құралын білдіреді;
      p) «автомобиль» термині әдетте, адамдарды немесе жүктерді жолда тасымалдау үшін немесе адамдарды немесе жүктерді тасымалдау үшін пайдаланылатын көлік құралдарын жолда сүйретпеге алу үшін пайдаланылатын механикалық көлік құралын білдіреді. Бұл термин троллейбустарды, яғни электр сымдарына жалғанған рельсті емес көлік құралдарын қамтиды; ол адамдарды немесе жүктерді жолда тасымалдау үшін немесе адамдарды немесе жүктерді тасымалдау үшін пайдаланылатын көлік құралдарын жолда сүйретпеге алу үшін пайдаланылуы олардың қосымша функциялары ғана болып табылатын ауыл шаруашылығы тракторлары сияқты көлік құралдарын қамтымайды;
      q) «тіркеме» термині механикалық көлік құралымен сүйретпеге алуға арналған кез келген көлік құралын білдіреді; бұл термин жартылай тіркемелерді де қамтиды;
      r) «жартылай тіркеме» термині оның бір бөлігін автомобильге асып қойып, автомобильге тіркеуге арналған кез келген тіркемені білдіреді және автомобиль жартылай тіркеме мен оның жүгі салмағының едәуір бөлігін тартады;
      s) «жеңіл тіркеме» термині рұқсат етілген ең жоғары салмағы 750 кг-нан (1650 фунт) аспайтын кез келген тіркемені білдіреді;
      t) «көлік құралдарының құрамы» термині жол қозғалысына біртұтас ретінде қатысатын, тіркелген көлік құралдарын білдіреді;
      u) «жартылай тіркемесі бар көлік құралы» термині автомобиль мен оған тіркелген жартылай тіркемеден тұратын құрамды білдіреді;
      v) «жүргізуші» («мал айдаушы») термині көлік құралын, автомобильді және т.б. (велосипедтерді қоса алғанда) басқаратын немесе жол бойында мал, табын, жегілген, теңдеп жүк артылған немесе салт мінетін жануарларды айдайтын кез келген адамды білдіреді;
      w) «рұқсат етілген ең жоғары салмақ» термині тиелген көлік құралының көлік құралы тіркелген мемлекеттің құзыретті органы рұқсат етілген ретінде жариялаған ең жоғары салмағын білдіреді;
      x) «жүктемесіз салмақ» термині көлік құралының экипажсыз, жолаушыларсыз және жүксіз, бірақ толық отын қорын және қажетті аспаптардың жиынтығын қоса алғандағы салмағын білдіреді;
      y) «жүктемесі бар салмақ» термині жүк тиелген көлік құралының, экипаждың және жолаушылардың нақты салмағын білдіреді;
      z) «қозғалыс бағыты» және «қозғалыс бағытына сәйкестік» терминдері егер қолданыстағы ұлттық заңнамаға сәйкес көлік құралының жүргізушісі басқа көлік құралымен кездескен кезде оны сол жағынан өткізуге тиіс болса, оң жақты білдіреді; керісінше жағдайда бұл терминдер сол жақты білдіреді;
      aa) жүргізушіге басқа көлік құралдарына «жол беру» жөніндегі нұсқама, егер жүргізушінің қозғалысты жалғастыруы немесе қайта бастауы немесе маневр жасауы басқа көлік құралдарының жүргізушілерін кенеттен қозғалыс бағытын немесе жылдамдықты өзгертуге мәжбүр ететін болса, оның мұндай іс-қимылдар жасауға тиіс еместігін білдіреді.

2-бап
Конвенцияға қосымшалар

      Осы Конвенцияға төмендегі қосымшалар оның ажырамас бөлігі болып табылады:
     1-қосымша: Автомобильдер мен тіркемелерді халықаралық қозғалысқа жіберу міндеттемелерінен ауытқулар;
     2-қосымша: Халықаралық қозғалыстағы автомобильдер мен тіркемелердің тіркеу нөмірі;
     3-қосымша: Халықаралық қозғалыстағы автомобильдер мен тіркемелердің ерекшелік белгісі;
     4-қосымша: Халықаралық қозғалыстағы автомобильдер мен тіркемелердің тану белгілері;
     5-қосымша: Автомобильдер мен жүктемелерге қатысты техникалық шарттар;
     6-қосымша: Ұлттық жүргізуші куәлігі;
     7-қосымша: Халықаралық жүргізуші куәлігі.

3-бап
Уағдаласушы Тараптардың міндеттемелері

      1. а) Уағдаласушы Тараптар өздерінің аумағында қолданылатын жол жүру ережелерінің өз мәні бойынша осы Конвенцияның II тарауының ережесіне сәйкес болуы үшін тиісті шаралар қабылдайды. Бұл ережелердің аталған ережеге қай жағынан болсын қайшы келмеу шартымен:
      і) бұл ережелер осы Уағдаласушы Тараптың аумағында орын алмайтын жағдайларға қатысты ережелерді қамтымауы мүмкін;
      іі) бұл ережелер II тарауда көзделмеген ережелерді қамтуы мүмкін.
      b) Осы тармақтың ережелері Уағдаласушы Тараптарға олар өздерінің жол жүру ережелеріне енгізген, II тараудың кез-келген ережесін бұзғаны үшін санкциялар көздеуін міндеттемейді;
      2. а) Уағдаласушы Тараптар өздерінің аумағында қолданылатын, автомобильдер мен тіркемелер сәйкес болуға тиісті техникалық шарттарға қатысты ережелердің осы Конвенцияға 5-қосымшаның ережесіне сәйкес болуы үшін тиісті шаралар қабылдайды; бұл ережелер осы ереженің 5-қосымшаның ережелерін айқындайтын қауіпсіздік ережесіне қай жағынан болсын қайшы келмеу шартымен 5-қосымшада көзделмеген ережелерді қамтуы мүмкін. Сонымен бірге олар өз аумақтарында тіркелген, халықаралық қозғалыстағы автомобильдер мен тіркемелердің осы Конвенцияға 5-қосымшаның ережесіне сәйкес болуы үшін тиісті шаралар қабылдайды.
      b) Уағдаласушы Тараптардың аумағында қолданылатын ережелерге қатысты алғанда осы тармақтың ережелері бұл Тараптарға осы Конвенцияға байланысты автомобильдер болып табылмайтын механикалық көлік құралдары жауап беруге тиісті техникалық шарттарға қатысты қандайда бір міндеттемелер белгілемейді.
      3. Осы Конвенцияға 1-қосымшада көзделген ауытқуларды ескере отырып, Уағдаласушы Тараптар өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа өздері осы Конвенцияның III тарауында көзделген талаптарға жауап беретін және жүргізушілері IV тараудың талаптарына жауап беретін автомобильдер мен тіркемелерді жіберуге міндеттенеді; сонымен қатар Уағдаласушы Тараптар III тараудың ережелеріне сәйкес берілген тіркеу туралы куәліктерді, егер олар берілген көлік құралдарының аталған III тарауда көзделген шарттарға жауап беретіні басқаша дәлелденбесе, куәландыратын ретінде тануға міндеттенеді.
      4. Уағдаласушы Тараптардың өз аумақтарында осы Конвенцияның III тарауында көрсетілген барлық шарттарды қанағаттандырмайтын автомобильдер мен тіркемелерді халықаралық қозғалысқа жіберу және өз аумақтарында IV тарауда көзделген жағдайлардан басқа, қандайда бір басқа Уағдаласушы Тарап берген жүргізуші куәліктерін жарамды деп тану мақсатында қабылдаған немесе біржақты тәртіппен не екі жақты немесе көп жақты келісімге қол қою арқылы қабылдайтын шаралары осы Конвенцияның мақсаттарына сәйкес деп есептеледі.
      5. Уағдаласушы Тараптар өз аумағында осы Конвенцияның V тарауында көзделген техникалық шарттарға жауап беретін және олардың жүргізушілерінің әдетте, басқа Уағдаласушы Тараптың аумағында тұрғылықты жері болатын велосипедтер мен аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді халықаралық қозғалысқа жіберуге міндеттенеді. Ешбір Уағдаласушы Тарап халықаралық қозғалыстағы велосипедтер мен аспалы қозғалтқышы бар велосипедтердің жүргізушілерінен жүргізуші куәлігінің бар-жоғын талап ете алмайды; дегенмен осы Конвенцияның 55-бабы 2-тармағының ережесіне сәйкес аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді мотоциклдерге теңестіруге қатысты мәлімдеме жасайтын Уағдаласушы Тараптар халықаралық қозғалыстағы аспалы қозғалтқышы бар велосипедтердің жүргізушілерінен жүргізуші куәлігінің бар-жоғын талап ете алады.
      6. Әрбір Уағдаласушы Тарап кез келген Уағдаласушы Тарапқа оның өтініші бойынша, егер ұсынылған өтініште бұл көлік құралы осындай өтініш білдірген Уағдаласушы Тараптың аумағында орын алған жол-көлік оқиғасына қатысты екені көрсетілсе, өзінің аумағында атына автомобиль немесе автомобильге тіркеме тіркелген адамды анықтауға мүмкіндік беретін ақпаратты хабарлауға міндеттенеді.
      7. Уағдаласушы Тараптардың халықаралық қозғалысты кедендік, полициялық, санитариялық немесе өзге де осындай формальдылықты оңайлату жолымен жеңілдету мақсатында қабылдаған немесе біржақты тәртіппен не екі жақты немесе көп жақты келісімге қол қою арқылы қабылдайтын шаралары, сондай-ақ бір ғана сол шекара пунктіндегі кеден бөлімшелері мен бекеттерінің құзыреті мен жұмыс уақытын сәйкес келтіруге бағытталған шаралар осы Конвенцияның тиісті мақсаттарына сәйкес деп есептеледі.
      8. Осы баптың 3, 5 және 7-тармақтарының ережелері әрбір Уағдаласушы Тараптың өз аумағы бойынша автомобильдерді, тіркемелерді, велосипедтерді, аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді халықаралық қозғалысқа жіберуді, сондай-ақ олардың жүргізушілері мен жолаушыларын өздерінің жолаушылар мен жүктерді коммерциялық тасымалдау ережелеріне, өздерінің жүргізушілерді азаматтық жауапкершіліктен сақтандыру саласындағы ережелеріне және өзінің кедендік ережелеріне, сондай-ақ тіптен алғанда өздерінің жол қозғалысына қатысты емес салалардағы нұсқамаларына бағындыру құқығын пайдалануына кедергі келтірмейді.

4-бап
Жол белгілері мен сигналдары

      Венада осы Конвенциямен бірге бір мезгілде қол қою үшін ашық болатын Жол белгілері мен сигналдары туралы конвенцияның Уағдаласушы Тараптары болып табылмайтын осы Конвенцияның Уағдаласушы Тараптары:
      а) өздерінің аумағында орнатылған барлық жол белгілері мен сигналдары, жарықтандыратын жол сигналдары мен жол таңбалары бірыңғай жүйені құрауы;
      b) сигнал түрлері санының шектеулі болуы және сигналдарды олардың болуы пайдалы деп есептелетін жерлерге ғана орнату;
      с) ескерту сигналы белгілерін олар туралы жүргізушілерді уақтылы ескертуге арналған кедергілерден жеткілікті ара қашықтықта орнату;
      d) мыналарға:
      і) қозғалысты реттеуге арналған сигнал белгісіне, оның тіреуішінде немесе кез келген басқа құрылғыда осы сигналдық белгіге немесе құрылғыға қатысы жоқ нәрселерді орнатуға тыйым салу үшін шаралар қабылдауға міндеттенеді; алайда, егер Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері материалдық пайда табу мақсатын көздемейтін қандай да бір қауымдастыққа нұсқау белгілерін орнатуға рұқсат етсе, олар белгілердің мағынасын түсінуді қиындатпайтын жағдайда осы қауымдастық эмблемасының осы белгіде немесе оның тіреуішінде белгіленуіне жол беруі мүмкін;
      іі) қозғалысты реттеуге арналған сигналдық белгілер немесе басқа да құрылғылар ретінде қабылдануы не олардың көрінуін немесе тиімділігін төмендетуі не жол пайдаланушылардың көздерін қарықтыруы немесе жол қозғалысына қауіп төндіре отырып, олардың назарын аударуы мүмкін плакаттарды, афишаларды орнатуға, таңбалар салуға және құрылғылар орнату үшін тыйым салу шараларын қабылдауға міндеттенеді.

II тарау
ЖОЛ ЖҮРУ ЕРЕЖЕЛЕРІ

5-бап
Жол белгілері мен сигналдарының мағынасы

1. Жол пайдаланушылар жол белгілері мен сигналдарының, жарықтандыратын жол сигналдарының немесе жол таңбаларының нұсқамаларын, егер аталған нұсқамалар басқа қозғалыс ережелеріне қайшы келетін болып көрінсе де, оларды орындауға тиісті.
2. Жарықтандыратын жол сигналдарының нұсқамалары жүрудің басым құқығын айқындайтын жол белгілерінің нұсқамаларынан да басым болады.

6-бап
Жол қозғалысын реттеуге уәкілетті адамдардың сигналдары

      1. Жол қозғалысын реттеуге уәкілетті адамдар жақсы танылатын және күндіз де, түнде де алыстан көрінетін болуға тиіс.
      2. Жол пайдаланушылар жол қозғалысын реттеуге уәкілетті адамдардың кез келген нұсқауын дереу орындауға тиіс.
      3. Ұлттық заңнамада жол қозғалысын реттеуге уәкілетті адамдардың нұсқаулары ретінде, атап айтқанда төменде берілген сигналдарды есептеуді көздеу ұсынылады:
      а) тік көтерілген қол; бұл белгі жеткілікті қауіпсіздік жағдайларында тоқтап үлгере алмайтын жүргізушілерден басқа, жол пайдаланушылардың барлығы үшін «тоқта» сигналын білдіреді; бұдан басқа, егер бұл белгі көше қиылысында берілсе, қиылысқа шығып үлгерген жүргізуші қозғалысты жалғастыра береді;
      b) көлденеңінен созылған қол немесе қолдар; бұл белгі олардың қозғалыс бағытына қарамастан, жол қозғалысын реттеуге уәкілетті адам қолын немесе қолдарын созып көрсеткен бағытты қиып өтетін бағытпен қозғалатын барлық жол пайдаланушылар үшін «тоқта» сигналын білдіреді; осы сигналды бергеннен кейін реттеуші бір қолын немесе екі қолын төмен түсіруі мүмкін; бұл белгі ол кеудесімен немесе арқасымен қарап тұрған жүргізушілер үшін де «тоқта» сигналын білдіреді;
      с) қызыл шамды тербелту; бұл белгі оларға қарай осы шам бағытталған жол пайдаланушылар үшін «тоқта» сигналын білдіреді.
      4. Жол қозғалысын реттеуге уәкілетті адамдардың сигналдары жол белгілері мен сигналдарының және жарықтандыратын жол сигналдары мен жол таңбаларының нұсқамаларынан, сондай-ақ жол қозғалысы ережелерінен басым болады.

7-бап
Жалпы ережелер

1. Жол пайдаланушылар өздерін қозғалысқа қауіп немесе кедергілер жасамайтындай, адамдарға қауіп төндірмейтіндей және мемлекеттік, қоғамдық немесе жеке меншік мүлікке залал келтірмейтіндей түрде ұстауға тиіс.
2. Ұлттық заңнамада жол пайдаланушылардың жол қозғалысын қысуы немесе жолға заттар немесе материалдар лақтырып, оларды жерге қойып немесе қалдырып немесе оған қандай да бір басқа кедергілер құрып, оның қауіпсіздігіне қатер төндірмеуге тиіс екенін көздеу ұсынылады. Осындай кедергі құрудан немесе осындай қауіп туғызудан құтыла алмаған жол пайдаланушылар оларды мүмкіндігінше барынша жылдам жою үшін және, егер оны дереу орындай алмаса, олар туралы басқа жол пайдаланушыларға ескеру үшін қажетті шаралар қабылдауға тиіс.

8-бап
Жүргізушілер

      1. Қозғалыстағы әрбір көлік құралында немесе көлік құралдарының құрамында жүргізуші болуға тиіс.
      2. Ұлттық заңнамада жүк артылған, жегілген немесе салт мінетін жануарлардың, сондай-ақ малдың және табынның (тиісті түрде белгіленген аймақтарды қоспағанда) мал айдаушысы болуға тиістігін көздеу ұсынылады.
      3. Жүргізуші қажетті дене және психикалық қасиеттерге ие болуға тиіс және оның денесі мен ақыл-ойының жай-күйі оған көлік құралын басқаруға мүмкіндік беруге тиіс.
      4. Механикалық көлік құралы жүргізушісінің көлік құралын басқару үшін қажетті білімі мен дағдысы болуға тиіс; алайда, бұл ереже ұлттық заңнаманың ережелеріне сәйкес жүргізуге оқытуға кедергі болмайды.
      5. Жүргізуші (мал айдаушы) әрқашан өзінің көлік құралын басқаруға (өз малдарын бағыттауға) қабілетті жағдайда болуға тиіс.

9-бап
Жануарлардың табыны

Ұлттық заңнамада малды, табынды айдауды жеңілдетуді мақсат тұтатын ауытқуларды қоспағанда, табындар шағындау ұзындығы бар бөліктерге бөлінуге тиістігін көздеу ұсынылады. Бұл бөліктердің арасындағы қашықтық қозғалыстың қолайлылығы үшін жеткілікті болуға тиіс.

10-бап
Жүріс бөлігінде орналасу

      1. Тиісті жағдайларда айрықша немесе басты түрде екі басқа мемлекеттің арасындағы транзит үшін пайдаланылатын жолдарды қоспағанда, осы мемлекеттің барлық жолдарында қозғалыс бағыты бірдей болуға тиіс.
      2. Жолда келе жатқан жануарларды мүмкіндігінше қозғалыстың бағытына сәйкес келетін жүріс бөлігінің шетіне жақындатып айдаған жөн.
      3. Көлік құралының жүргізушісі 7-баптың 1-тармағының, 11-баптың 6-тармағының өзгеше түрдегі ережесін және осы Конвенцияда қамтылған, қарама-қайшы сипаттағы басқа да ережелерді бұзбай, жағдай мүмкіндік беретін шамада қозғалыс бағытына сәйкес келетін жүріс бөлігінің шетіне жақын жүруге тиіс. Алайда Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері жүк таситын көлік құралдарының жүріс бөлігінде орналасу ережелерін одан да нақты түрде реттеуі мүмкін.
      4. Екі немесе үш жүріс бөлігі бар жолда көлік құралының жүргізушісі қозғалыс бағытына сәйкес келетін жаққа қарсы жүріс бөлігіне шықпауға тиіс.
      5. а) Кем дегенде төрт қозғалыс жолағы бар екі жақты қозғалыс жолында көлік құралының жүргізушісі қарсы бағытта қозғалыс жасалып жатқан жолаққа шықпауға тиіс.
      b) Кем дегенде үш қозғалыс жолағы бар екі жақты қозғалыс жолында көлік құралының жүргізушісі қарсы бағытта қозғалыс жасалып жатқан жүріс бөлігінің шеткі жолағына шықпауға тиіс.

11-бап
Басып озу және қатардағы қозғалыс

      1. а) Басып озу қозғалыс бағытына сәйкес келетін жаққа қарсы жақтан жасалады.
      b) Алайда, егер басып озылатын жүргізуші (мал айдаушы) өзінің қозғалыс бағытына сәйкес келетін жаққа қарсы жаққа бұрылу ниеті туралы сигнал берсе және өзінің көлік құралын немесе өзінің жануарларын басқа жаққа бұру немесе жолдың жанындағы иелікке шығу не осы жақта тоқтау үшін осы жаққа қарай бағыттаса, басып озу қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақтан жасалуға тиіс.
      2. Басып озуды бастамас бұрын жүргізуші осы Конвенцияның 7-бабы 1-тармағының және 14-бабының ережелерін бұзбай, мыналарға:
      а) соңынан келе жатқан бірде-бір жүргізушінің басып озуды бастамағанына;
      b) өзінің алдында сол қозғалыс жолағымен қозғалып келе жатқан көлік құралының жүргізушісі өзінің басқа көлік құралын басып озуға ниет білдіргені туралы сигнал бермегеніне;
      с) оның көлік құралының басып озу уақытындағы жылдамдығы мен басып озылатын жол пайдаланушылардың жылдамдығының айырмашылығын ескергенде, өзі шықпақшы болған қозғалыс жолағы өз маневрінің қарсы келе жатқан көлік құралдарының қозғалысына қатер төндірмеуі немесе қиындатпауы үшін жеткілікті түрдегі қашықтықта бос екеніне; және
      d) қарсы қозғалысқа тыйым салынған жолаққа шығу жағдайларын қоспағанда, өзінің басып озылатын жол пайдаланушыға немесе пайдаланушыларға залал келтірместен, осы Конвенцияның 10-бабының 3-тармағында ұйғарылған орнына қайта орналасатынына көз жеткізуге тиіс.
      3. Осы баптың 2-тармағының ережелерін орындау үшін атап айтқанда, осы жерлерде бойлық таңба болатын және басып озу қарсы қозғалысқа арналған Жолаққа шықпай жасалатын жағдайларды қоспағанда, екі жақты қозғалысы бар жолдарда өрдің етегіне жақындаған кезде және көру мүмкіншілігі жеткіліксіз болғанда, бұрылыстарда басып озуға тыйым салынады.
      4. Басып озу кезінде жүргізуші басып озылатын жол пайдаланушы немесе пайдаланушылар үшін бүйірден жеткілікті кеңістік қалдыруға тиіс.
      5. а) Осы бағытта қозғалуға арналған кем дегенде екі жолағы бар жолдарда бірден немесе өзі осы Конвенцияның 10-бабының 3-тармағында нұсқалған қатарына оралғаннан кейін лезде жаңадан басып озу жасауға мәжбүр болған көлік құралының жүргізушісі осы маневрді жасау үшін өзінен кейін үлкен жылдамдықта келе жатқан көлік құралдарының жүргізушілеріне елеулі қиындықтар туғызбастан, осыны орындай алатынына алдын ала көз жеткізіп алып, өзі келе жатқан алғашқы басып озу жолағында қала алады.
      b) Алайда Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері велосипедтердің, аспалы қозғалтқышты велосипедтердің, мотоциклдердің және осы Конвенцияға сәйкес автомобиль деп есептелмейтін көлік құралдарының жүргізушілеріне, сондай-ақ рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3500 килограмнан (7700 фунттан) асатын немесе конструктивтік жылдамдығы сағатына 40 шақырымнан (сағатына 25 мильден) аспайтын автомобильдердің жүргізушілеріне осы тармақтың ережесін қолданбауы мүмкін.
      6. Осы баптың 5-тармағы «а» тармақшасының ережесі қолданылған кезде және қозғалыс көлік құралдарының тек қана осы бағытта қозғалуға арналған жүріс бөлігінің барлық енін алып қана қоймай, осы қатар бойынша алдында келе жатқан көлік құралының жылдамдығына байланысты жылдамдықпен қозғалатындай қарқынды болса, онда
      а) бір қатардың көлік құралдары екінші қатардың көлік құралдарына қарағанда үлкен жылдамдықпен қозғалады деген факт, осы баптың 9-тармағының ережелеріне залал келтірмей, осы бапқа сәйкес басып озу ретінде қарастырылмайды;
      b) қозғалыс бағытына сәйкес келетін жүріс бөлігінің шетіне барынша жақын қозғалыс жолағында келе жатпаған көлік құралының жүргізушісі оңға немесе солға бұрылыс жасау немесе тұраққа шығу мақсатында ғана қатардан шыға алады; дегенмен бұл талап, егер жүргізуші осы баптың 5-тармағының «b» тармақшасының нұсқамаларын орындау кезінде ұлттық заңнаманың ережесіне сәйкес бір қатардан екінші қатарға шығатын болса қолданылмайды.
      7. Егер жолақтар жүріс бөлігінде ұзына бойлық таңбамен межеленген болса, осы баптың 5 және 6-тармақтарында баяндалған қатарларда қозғалу кезінде жүргізушілердің осы таңбаны басып өтуіне тыйым салынады.
      8. Осы баптың 2-тармағының ережелеріне және Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері көше қиылыстары мен темір жол өтпелерінде басып озуға қатысты ұйғара алатын басқа да шектеулерге залал келтірмей, көлік құралының бірде-бір жүргізушісі:
      а) мынадай:
      і) осы баптың 1-тармағының b) тармақшасында көзделген жағдайды;
      іі) онымен қозғалғанда көше қиылысында жүруге басым құқық берілетін жолда басып озу жасалатын жағдайды;
      ііі) көше қиылысындағы қозғалысты реттеуші немесе жарықтандыратын жол сигналдары реттейтін жағдайды қоспағанда, тікелей көше қиылысының алдында және айналмалы қозғалысы бар қиылыстан өзге көше қиылысында;
      b) шлагбаумсыз немесе жартылай шлагбаумсыз темір жол өтпелерінің тікелей алдында және, дегенмен Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері жол қозғалысы көлік құралдарының өтуіне рұқсат беретін шамы бар жарық жол сигналдарымен реттелетін темір жол өтпелерінде мұндай басып озуға рұқсат бере алатынын ескере отырып, осы өтпелерде екі доңғалақты велосипедтен, аспалы қозғалтқышы бар екі доңғалақты велосипедтен немесе арбасыз екі доңғалақты мотоциклден өзге басқа көлік құралын басып озбауға тиіс.
      9. Көлік құралы жолдың жүріс бөлігінде не таңбамен, не белгімен немесе сигналмен белгіленген жаяу жүргіншілер өтпесіне жақындап қалған немесе осы өтпенің алдына тікелей тоқтаған басқа көлік құралын өтпеде жаяу жүргіншілер болса, уақтылы тоқтауды қамтамасыз етуге жететін төменгі жылдамдықпен ғана басып оза алады. Осы тармақтың бірде-бір ережесі Уағдаласушы Тараптардың немесе олардың аумақтық бөлімшелерінің жаяу жүргіншілер өтпесіне дейінгі белгілі бір қашықтықтан бастап басып озуға тыйым салуы үшін немесе жаяу жүргіншілер өтпесінің алдында тоқтаған көлік құралын басып озуға ниеттенген көлік құралдарының жүргізушілеріне барынша қатаң талаптар қоюы үшін кедергі ретінде түсіндірілмеуге тиіс.
      10. Соңында келе жатқан жүргізушінің басып озу жасамақ ниетіне көз жеткізген жүргізуші осы Конвенцияның 16-бабы 1-тармағының «b» тармақшасында көзделген жағдайды қоспағанда, жолдың қозғалыс бағытына сәйкес келетін жүріс бөлігінің шетіне жақындап, жылдамдықты үдетпеуге тиіс. Егер жолдың жүріс бөлігінің жеткіліксіз ені, профилі немесе жай-күйі қарсы қозғалыстың қарқындылығын ескергенде ақырын жүретін, үлкен габаритті немесе белгілі бір жылдамдықты сақтауға мәжбүр болған көлік құралын жеңіл және қауіпсіз басып озуға мүмкіндік бермесе, соңғысының жүргізушісі қозғалысты бәсеңдетіп, қажет болған жағдайда алғашқы мүмкіндік болған кезде соңында келе жатқан көлік құралдарын өткізу үшін жол беруге тиіс.
      11. а) Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері егер елді мекендерде кем дегенде екі қозғалыс жолағы және елді мекендерден тыс жерлерде үш қозғалыс жолағы бір ғана сол бағытта қозғалуға арналса және ұзына бойлық таңбамен белгіленсе, бір бағытта қозғалысы бар жолдарда және екі бағытта қозғалысы бар жолдарда:
      і) бір қозғалыс жолағымен қозғалатын көлік құралдарына басқа қозғалыс жолағымен қозғалатын көлік құралдарын қозғалыс бағытына сәйкес жақтан басып озуға рұқсат ете алады;
      іі) басқа қозғалыс жолағына шығу мүмкіндігін шектейтін тиісті нұсқамалар бар болған кезде;
      осы Конвенцияның 10-бабы 3-тармағының ережесін қолданбауы мүмкін;
      b) жоғарыда, «а» тармақшасында көзделген жағдайда және осы баптың 9-тармағының ережелеріне нұқсан келтірілместен, мұндай озу осы Конвенцияның мағынасы бойынша басып озу деп есептелмейді.

12-бап
Қарсы жол айрығы

1. Қарсы жол айрығында көлік құралының жүргізушісі бүйірден жеткілікті бос кеңістік қалдыруға және қажет болған жағдайда жолдың қозғалыс бағытына сәйкес келетін жүріс бөлігінің шетіне жақын жүруге тиіс; егер бұл ретте оның қозғалысы кедергілердің немесе басқа жол пайдаланушылардың болуына орай қиындаған болса, ол қозғалысты баяулатуға және қажет болған жағдайда, қарсы келе жатқан көлік құралын немесе көлік құралдарын өткізіп жіберу үшін тоқтауға тиіс.
2. Жол айрығы мүмкін емес немесе қиынға түсетін таулы жолдарда және осыған ұқсас сипаттамалары бар үлкен ылдилы жолдарда, айрыққа арналған жер өрге қарай келе жатқан көлік құралы көлік құралдарының жылдамдығы мен жағдайын ескере отырып, алдында тұрған айрыққа арналған жерде тоқтай алатындай, осыған байланысты көлік құралдары бірінің артқа жүруіне қажеттілік болмай қалатындай етіп жүріс бөлігін бойлай орналасатын жағдайларды қоспағанда, ылдиға қарай келе жатқан көлік құралының жүргізушісі тоқтауға және өрге қарай келе жатқан кез келген көлік құралына жол беруге міндетті. Егер қарсы келген екі көлік құралының бірі жол айрығы мақсатында артқа жүруге тиіс болса, мұндай маневрді өрге қарай келе жатқан жүргізушінің орындауы айтарлықтай жеңіл екені анық болатын жағдайларды қоспағанда, оны ылдиға қарай келе жатқан көлік құралының жүргізушісі жасауға міндетті. Дегенмен Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері кейбір көлік құралдары немесе кейбір жолдар немесе жол учаскелері үшін осы тармақ ережелерінен ерекшеленетін арнаулы ережелерді ұйғара алады.

13-бап
Жылдамдық пен ара қашықтық

      1. Көлік құралының жүргізушісі кез келген жағдайда да қажетті сақтықты сақтау және өзі орындауға тиіс кез келген маневрді жүзеге асыруға әрқашан қабілетті болу үшін өзінің көлік құралына бақылауды сақтауға тиіс. Ол көлік құралы қозғалысының жылдамдығы өзгерген кезде қозғалыс бағытындағы нақты көзге көрінетін жағдайларда, сондай-ақ жүргізуші алдын ала көріп-біле алатын кез келген кедергінің алдында көлік құралын тоқтата алуы үшін мән-жайларды, атап айтқанда, жергілікті жердің рельефін, жолдың және көлік құралының жай-күйін, оның жүктемесін, атмосфералық жағдайларды және қозғалыстың қарқындылығын ұдайы ескеруге тиіс. Ол жылдамдықты баяулатуға және қажет болғанда, мән-жайлар осыны қажет еткенде, әсіресе көзге көріну жағдайы қанағаттанарлықсыз болғанда, әрқашан тоқтауға тиіс.
      2. Жүргізуші ешбір ерекше негізсіз ең төмен жылдамдықпен қозғалып, басқа көлік құралдарының қалыпты қозғалысын қиындатпауға тиіс.
      3. Басқа көлік құралының соңынан келе жатқан көлік құралының жүргізушісі алда келе жатқан көлік құралы күтпеген жерде тежеу жасаған немесе тоқтаған жағдайда соқтығысты болғызбау үшін тиісті ара қашықтықты сақтауға тиіс.
      4. Елді мекендерден тыс жерде басып озуды оңайлату мақсатында рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3500 кг (7700 фунт) асатын немесе габариттік ұзындығы 10 м (33 фут) асатын көлік құралдарының немесе көлік құралдары құрамдарының жүргізушілері, басып озу немесе басып озуды бастау кезін қоспағанда, өз көлік құралдары мен өздерінің алдында келе жатқан механикалық көлік құралдарының арасында өздерін басып озатын көлік құралдары қатардағы өздері басып озған көлік құралының алдындағы тиісті орнын толық қауіпсіздікпен қайта ала алатындай түрде ара қашықтықты ұстауға тиіс. Дегенмен осы ереженің өте қарқынды қозғалысқа да, басып озуға тыйым салу жағдайына да қатысы жоқ. Бұдан басқа,
      а) құзыретті органдар кейбір көлік құралдарының құрамдары үшін осы ережеден ауытқуды немесе оны екі жолағы осы бағытта қозғалуға арналған жолдарда да қолданбауды көздеуі мүмкін;
      b) Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері көлік құралдарының сипаттамасы үшін осы тармақта көрсетілгеннен ерекшеленетін және олардан бастап осы ереже қолданылатын шамаларды белгілей алады.
      5. Осы Конвенцияның ешбір ережесі Уағдаласушы Тараптардың немесе олардың аумақтық бөлімшелерінің барлық көлік құралдарына немесе көлік құралдарының кейбір санаттарына жалпы немесе жергілікті жылдамдықты шектеуді нұсқауға немесе кейбір жолдарда немесе жолдардың кейбір санаттарында не болмаса ең төменгі және ең жоғары жылдамдықты не болмаса ең жоғары және ең төменгі жылдамдықты нұсқауға немесе жолдарда ерекше, атап айтқанда салмағы мен жүктемесінің салдарынан қауіп төндіретін, көлік құралдарының кейбір санаттарының болуымен негізделген ең аз ара қашықтықты нұсқауына кедергі келтіретіндей түрде түсіндірілмеуге тиіс.

14-бап
Маневрлерге қатысты жалпы нұсқамалар

      1. Қандай да бір маневр жасауға, мысалы тұрақта тұрған көлік құралдарының қатарынан шығуға немесе оған кіруге, жолдың жүріс бөлігінің оң жағын немесе сол жағын алуға, басқа жолға шығу немесе жол жанындағы иелікке кіру үшін солға немесе оңға бұрылысты орындауға ниеттенген жүргізуші бұл маневрді өзінің соңында, алдында немесе қарсы келе жатқан жол пайдаланушыларға қауіп төндірмей орындай алатынына көз жеткізгеннен кейін және олардың жағдайын, қозғалыс бағытын және жылдамдықты ескере отырып қана жасайды.
      2. Кері бұрылуды немесе артқа жүруді орындауға ниеттенген жүргізуші өзінің бұл маневрді басқа жол пайдаланушыларға қауіп төндірмей және оларға кедергі жасамай орындай алатынына көз жеткізуге тиіс.
      3. Бұрылу немесе бір жағына қарай қозғалумен байланысты маневр жасау алдында жүргізуші өзінің ниеті туралы өз көлік құралының бұрылу көрсеткішін немесе көрсеткіштерін қосу немесе ондайлар болмаған жағдайда, егер мүмкін болса, қолымен тиісті сигнал беру арқылы анық және дер кезінде ескертуге тиіс. Бұрылыс көрсеткішінің немесе көрсеткіштерінің көмегімен берілетін сигнал маневр жасаудың барлық уақыты ішінде берілуге және ол аяқталғаннан кейін дереу тоқтатылуға тиіс.

15-бап
Қалалық көліктің тұрақты желілерінде тасымалдауды жүзеге
асыратын көлік құралдарына қатысты ерекше нұсқамалар

Ұлттық заңнамада қалалық көліктің тұрақты желілерінде тасымалдауды жүзеге асыратын көлік құралдарының қозғалысын жеңілдету үшін елді мекендерде, осы Конвенцияның 17-бабы 1-тармағының нұсқамалары сақталған жағдайда, басқа көлік құралдарының жүргізушілері осы ортақ пайдаланудағы көлік құралдарының тиісті түрде белгіленген аялдамадан шығу үшін қажетті маневр жасауына мүмкіндік беру үшін қозғалысты баяулатуға және қажет болған жағдайда тоқтауға тиіс екендігін көздеу ұсынылады. Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері нұсқаған осындай ережелер ортақ пайдаланудағы көлік құралдарының жүргізушілерін бұрылыс көрсеткіштерінің көмегімен қозғалысты қайта жалғастыру ниеті туралы сигнал бергеннен кейін жол-көлік оқиғасын болдырмау үшін қажетті қауіпсіздік шараларын қабылдау міндеттерінен босатпайды.

16-бап
Қозғалыс бағытын өзгерту

      1. Басқа жолға шығу немесе жол жанындағы иелікке кіру үшін оңға немесе солға бұрылар алдында жүргізуші осы Конвенцияның 7-бабы 1-тармағының және 14-бабының ережелерін бұзбай,
      а) егер ол жолдан қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақтан шығуға ниеттенсе, жолдың осы бағытқа сәйкес келетін жүріс бөлігінің шетіне мүмкіндігінше жақындауға және содан соң мүмкіндігінше қысқа маневр жасауға;
      b) егер ол жолдан басқа жағынан шығуға ниеттенсе, Уағдаласушы Тараптарда немесе олардың аумақтық бөлімшелерінде велосипедтер мен аспалы қозғалтқышы бар велосипедтер үшін өзгеше ережелер нұсқауға мүмкіндігі болу шартымен, қаншалықты мүмкін болуына қарай жүріс бөлігінің осіне (екі бағытта қозғалысы бар жолдарда) немесе қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақтың қарсы шетіне (бір бағытта қозғалысы бар жолдарда) жақындауға, ал егер ол екі бағытта қозғалысы бар басқа жолға шығуға ниеттенсе, осы басқа жолдың жүріс бөлігіне қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақтан шығатындай түрде бұрылыс жасауға тиіс.
      2. Қозғалыс бағытын өзгертуге байланысты маневр жасаған кезде жүргізуші жаяу жүргіншілерге қатысты осы Конвенцияның 21-бабының ережелерін бұзбай, өзі шықпақшы болған жүріс бөлігі бойынша қарсы бағытта келе жатқан көлік құралдарын, сондай-ақ өзі шығып келе жатқан жүріс бөлігін қиып өтетін велосипед жолымен келе жатқан велосипедтер мен аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді өткізіп жіберуге тиіс.

17-бап
Қозғалысты баяулату

1. Көлік құралының жүргізушісі, егер бұл қауіпсіздік мақсатында талап етілмесе, кенеттен тежемеуге тиіс.
2. Жылдамдығын едәуір төмендетуге ниеттенген жүргізуші, егер бұл төмендету тікелей қауіптіліктен туындамаса, алдын ала оны басқа жол пайдаланушылар үшін қауіптілік тудырмай және олардың қозғалысына артық қиындықтар жасамай орындай алатынына көз жеткізуге тиіс. Бұдан басқа, жүргізуші өзінің соңында көлік құралдарының жоғына немесе олардың біршама алыс қашықтықта екеніне көз жеткізген жағдайларды қоспағанда, өзінің қозғалысты баяулату ниеті туралы қолымен тиісті белгі беру арқылы анық және дер кезінде көрсетуге тиіс; дегенмен бұл ереже, егер жылдамдықты төмендету туралы сигнал осы Конвенцияға 5-қосымшаның 31-тармағында айтылған, көлік құралдарындағы тоқтау сигналдары арқылы берілсе, қолданылмайды.

18-бап
Көше қиылыстары және жол беру міндеті

      1. Көше қиылысына жақындаған кезде жүргізуші жергілікті жағдайларға қарай ерекше сақтық танытуға тиіс. Жүргізуші, атап айтқанда, көлік құралын жүрудің басым құқығына ие көлік құралдарын өткізу үшін тоқтату мүмкіндігі болатындай жылдамдықпен жүруге тиіс.
      2. Ауыл аралық немесе қара жолдан ауыл аралық немесе қара жол болып табылмайтын жолға шығатын жүргізуші осы жолмен келе жатқан көлік құралдарына жол беруге міндетті. Осы баптың мақсаттары үшін «ауыл аралық жол» және «қара жол» терминдерінің мағыналары ұлттық заңнамада айқындалуы мүмкін.
      3. Жол жанындағы иеліктен жолға шығатын жүргізуші осы жолмен келе жатқан көлік құралдарына жол беруге міндетті.
      4. Осы баптың 7-тармағының ережесін сақтау шартымен:
      а) оң жақты қозғалыс белгіленген мемлекеттерде осы баптың 2-тармағында және осы Конвенцияның 25-бабының 2 және 4-тармақтарында айтылғандардан өзге көше қиылыстарында көлік құралының жүргізушісі өзінен оң жақта келе жатқан көлік құралдарына жол беруге міндетті;
      b) аумағындағы қозғалыс сол жақты болып табылатын Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері көше қиылыстары арқылы жүру кезектілігінің ережелерін өз қалауынша айқындауға құқылы.
      5. Егер өзі көше қиылысында тоқтауға мәжбүр болатындай, сөйтіп көлденең бағыттағы қозғалысқа бөгеуіл немесе кедергі жасайтындай кептелу қалыптасса, жүргізуші тіпті жарық сигналдары жүруге рұқсат берсе де, көше қиылысына шықпауға тиіс.
      6. Қозғалыс жарық жол сигналдарымен реттелетін көше қиылысына шыққан жүргізуші өзіне қажетті бағыттағы қозғалыстың ашылуын күтпестен, дегенмен бұл қозғалысы ашық бағыттағы басқа жол пайдаланушылардың қозғалысына кедергі болмау шартымен, көше қиылысынан шыға алады.
      7. Көше қиылыстарында рельссіз көлік құралдарының жүргізушілері рельсті көлік құралдарына жол беруге міндетті.

19-бап
Темір жол өтпелері

      Әрбір жол пайдаланушы темір жол өтпесіне жақындағанда және өтпеден жүріп өткенде ерекше сақтық танытуға тиіс. Атап айтқанда:
      а) көлік құралының жүргізушісі бәсең жылдамдықпен жүруге тиіс;
      b) ешбір жол пайдаланушы тоқтауды ұйғаратын жарық немесе дыбыстық сигналдың көрсеткішін ескере отырып, шлагбаумы немесе жартылай шлагбаумы жабық немесе жабылып жатқан немесе жартылай шлагбаумы енді көтеріле бастаған темір жол өтпесіне шықпауға тиіс;
      с) егер темір жол өтпесі шлагбауммен, жартылай шлагбауммен немесе жарықтандыратын сигналдармен жабдықталмаса, ешбір жол пайдаланушы өтпеге ешқандай рельсті көлік құралының жақындап қалмағанына көз жеткізбестен, одан жүріп өтуге тиісті емес;
      4) жол пайдаланушы темір жол өтпесінен іркілмей өтуге тиіс; көлік құралы мәжбүрлі түрде тоқтаған кезде, жүргізуші оны темір жол төсенішінен алып шығуға тырысуға тиіс, ал егер ол оны істей алмаса, рельсті көлік құралдарының машинистерін қауіптілік туралы дер кезінде ескерту үшін өзіне байланысты барлық шараларды дереу қабылдайды.

20-бап
Жаяу жүргіншілерге қатысты нұсқамалар

      1. Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері жаяу жүргіншілердің жолдың жүріс бөлігіндегі қозғалысы көлік құралдарының қозғалысын қиындатқан немесе оған қатер төндірген жағдайларда ғана осы баптың ережесі қолданылады деп ұйғара алады.
      2. Егер жолдың жүріс бөлігінің шетінде жаяу жүргіншілердің қозғалысы үшін жарамды тротуар немесе жолдың жағалауы болса, соңғылар оларды пайдалануға тиіс. Әйтсе де, қажетті алдын ала сақтандыру шараларын қабылдай отырып,
      а) егер олардың тротуар немесе жолдың жағалауы бойынша қозғалуы басқа жаяу жүргіншілер үшін елеулі бөгеуіл болатын болса, рабайсыз үлкен нәрселерді тасымалдап немесе тасып келе жатқан жаяу жүргіншілер жүріс бөлігімен жүре алады;
      b) жетекшілері басқаратын немесе өздері салтанатты шеруді білдіретін жаяу жүргіншілердің топтары жүріс бөлігімен жүре алады.
      3. Тротуарлар немесе жолдың жағалауы болмаған кезде немесе оларды пайдалану мүмкін болмаған жағдайда жаяу жүргіншілер жүріс бөлігімен жүре алады; егер велосипедке арналған жол болса және егер қозғалыс қарқындылығы бұған мүмкіндік берсе, олар дегенмен, велосипедтердің және аспалы қозғалтқышы бар велосипедтердің жүргізушілерінің қозғалысын қиындатпай, велосипедке арналған осы жолмен жүре алады.
      4. Жаяу жүргіншілер осы баптың 2 және 3-тармақтарына сәйкес жолдың жүріс бөлігімен жүрсе, олар жүріс бөлігінің шетіне мүмкіндігінше жақын болуға тиіс.
      5. Ұлттық заңнамада жолдың жүріс бөлігімен жүріп келе жатқан жаяу жүргіншілер қозғалыс бағытына қарсы жақты (егер бұл олардың қауіпсіздігіне қауіп төндірмесе) ұстануға тиіс; дегенмен велосипед, аспалы қозғалтқышы бар велосипед немесе мотоцикл жүргізіп келе жатқан адамдар әрқашан жолдың қозғалыс бағытына сәйкес келетін жүріс бөлігі жағын ұстануға тиіс; бұл ереже жетекшілері басқаратын немесе өздері салтанатты шеруді білдіретін жаяу жүргіншілердің топтарына да қатысты. Салтанатты шерулерді қоспағанда, түнде немесе көрінуі нашар жағдайларда, сондай-ақ күндіз жүріс бөлігімен жүріп келе жатқан жаяу жүргіншілер, егер оны көлік құралдарының қозғалыс қарқындылығы талап етсе, мүмкіндігінше бірінің соңынан бірі тізіліп жүруге тиіс.
      6. а) Жаяу жүргіншілер алдын ала сақтық шараларын қабылдамай, жолдың жүріс бөлігін кесіп өтпеуге тиіс; олар егер жақын маңда болса жаяу жүргіншілер өтпесін пайдалануға тиіс.
      b) Таңбамен немесе тиісті белгімен немесе сигналмен белгіленген жаяу жүргіншілер өтпесінен өткен кезде:
      і) егер жаяу жүргіншілер өтпесінде жаяу жүргіншілер үшін жарық сигналдары болса, соңғылары осы сигналдардың нұсқауларына бағынуға тиіс;
      іі) егер жаяу жүргіншілер өтпесінде мұндай белгілер немесе сигналдар болмаса, бірақ көлік құралдарының қозғалысын жарық жол сигналдары немесе реттеуші реттесе, жаяу жүргіншілер жарық сигналы немесе реттеушінің белгісі көлік құралының қозғалысына рұқсат бергенше жүріс бөлігіне шықпауға тиіс;
      ііі) жүргіншілер өзге өтпелерде, жақындап қалған көлік құралдарына дейінгі қашықтықты және олардың жылдамдығын бағаламай, жолдың жүріс бөлігіне шықпауға тиіс;
      с) Таңбамен немесе тиісті белгімен немесе сигналмен белгіленген жаяу жүргіншілер өтпесінен тыс жүріс бөлігінен өткен кезде, жаяу жүргіншілер көлік құралдарының қозғалысын қиындатпай, осыны істей алатынына көз жеткізбей, жүріс бөлігіне шықпауға тиіс.
      d) Жолдың жүріс бөлігіне шыққаннан кейін жаяу жүргіншілер өздерінің өтетін аралығын ұзартпауға, онда қажеті болмағанда іркілмеуге немесе тоқтамауға тиіс.
      7. Дегенмен Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері жүріс бөлігінен өтетін жаяу жүргіншілер үшін неғұрлым қатаң ережелер нұсқауы мүмкін.

21-бап
Жүргізушілердің жаяу жүргіншілерге қатысты
мінез-құлық ережелері

      1. Таңбамен немесе тиісті белгімен немесе сигналмен белгіленген жаяу жүргіншілер өтпесінде осы Конвенцияның 7-бабы 1-тармағының, 11-бабы 9-тармағының және 13-бабы 1-тармағының ережесіне нұқсан келтірместен, мынадай нұсқамалар орындалуға тиіс:
      а) егер осындай жаяу жүргіншілер өтпесіндегі көлік құралдарының қозғалысын жарық жол сигналдары немесе реттеуші реттесе, қозғалысқа тыйым салатын сигнал болған кезде жүргізушілер өтпенің алдында тоқтауға тиіс, ал олар қозғалысты жалғастыруға рұқсат алғанда, жүріс бөлігіне шығып үлгерген және жолдан осы Конвенцияның 20-бабында көзделген жағдайларда өтіп бара жатқан жаяу жүргіншілерге кедергі жасамауға тиіс; егер жүргізуші өзі шығатын басқа жолда жаяу жүргіншілер өтпесі болса, оған шығуға бұрылыс жасаған кезде, бұрылысты аз жылдамдықта және осы Конвенцияның 20-бабының 6-тармағында көзделген жағдайларда өтпеге жақындаған немесе өте бастаған жаяу жүргіншілерді (қажет болғанда тоқтап) өткізіп барып орындайды;
      b) егер осы өтпедегі көлік құралдарының қозғалысын жарық жол сигналдары да, реттеуші де реттемесе, жүргізушілер өтпеге кірген немесе өте бастаған жаяу жүргіншілерге қауіп төндірмеу үшін осы өтпеге жақындаған кезде тиісті түрде жылдамдықты төмендетуге тиіс; қажет болған жағдайда тоқтап, жаяу жүргіншілерді өткізіп жіберуі керек.
      2. Қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақтан, тиісті түрде белгіленген аялдамада тұрған, ортақ пайдаланудағы көлік құралының жанынан өтуге ниеттенген жүргізушілер жылдамдықты төмендетуге және қажет болған жағдайда, қоғамдық көлік жолаушыларының мінуі мен түсу мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін тоқтауға тиіс.
      3. Осы баптың бірде-бір ережесі Уағдаласушы Тараптардың немесе олардың аумақтық бөлімшелерінің:
      - осы Конвенцияның 20-бабында көзделген жағдайларда жаяу жүргіншілер таңбалармен немесе белгілермен және сигналдармен белгіленген жаяу жүргіншілер өтпесіне кірген немесе одан өте бастаған барлық жағдайда көлік құралдарының жүргізушілеріне тоқтауды нұсқауына, немесе
      - тіпті егер бұл жерде таңбалармен немесе белгілер және сигналдармен белгіленген жаяу жүргіншілер өтпесі болмаған жағдайда да көше қиылысында немесе оған жақын жерде жүріс бөлігіне кірген жаяу жүргіншілердің қозғалысына жүргізушілердің кедергі жасауына тыйым салуына кедергі ретінде түсіндірілмеуге тиіс.

22-бап
Қауіпсіздік аралдары

      Жүргізуші өзі қозғалып келе жатқан жүріс бөлігінде орнатылған Қауіпсіздік аралдарын, бағаншыларды және басқа да құрылғыларды осы Конвенцияның 10-бабының ережесін бұзбай, оң жағынан немесе сол жағынан айналып өте алады, бұған мынадай:
      а) сигнал белгісі қауіпсіздік аралын, бағаншыны немесе құрылғыны қай жағынан айналып өту керектігін ұйғаратын;
      b) қауіпсіздік аралы, бағаншы немесе құрылғы екі жақты қозғалысы бар жолдардың жүріс бөлігінің осінде болатын жағдайлар қосылмайды; соңғы жағдайда жүргізуші қауіпсіздік аралын, бағаншыны және басқа да құрылғыны қозғалыстың бағытына сәйкес келетін жақтан айналып өтуге тиіс.

23-бап
Аялдама және тұрақ

      1. Елді мекендерден тыс жерлерде аялдайтын немесе тұрақта тұратын көлік құралдары мен жануарлар мүмкіндігінше жүріс бөлігінен тыс жерде болуға тиіс. Олар велосипед жолдарында да, тротуарларда (ұлттық заңнамада рұқсат етілген жағдайларды қоспағанда) немесе жаяу жүргіншілерге арналған жолдың жағалауында да болмауға тиіс.
      2. а) Жүріс бөлігіне аялдайтын немесе тұрақта тұратын жануарлар және көлік құралдары мүмкіндігінше жүріс бөлігінің шетіне жақын болуға тиіс. Жүргізуші өзі үшін қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақтың жүріс бөлігіне ғана аялдауы немесе көлік құралын тұраққа қоюы мүмкін; дегенмен, егер рельсті жолдардың болуына байланысты қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақта тоқтау мүмкін болмаса, жүріс бөлігінің басқа жағында аялдауға немесе тұраққа рұқсат етіледі. Бұдан басқа, Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері:
      і) белгілі бір жағдайларда, мысалы қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақта тоқтауға тыйым салатын жол белгілері болса, жолдың жүріс бөлігінің басқа жағында аялдауға немесе тұраққа рұқсат бере алады;
      іі) бір бағытта қозғалысы бар жолдың жүріс бөлігінде - басқа жақта немесе сонымен бір мезгілде қозғалыс бағытына сәйкес келетін жақта ғана аялдауға және тұраққа рұқсат бере алады;
      ііі) арнайы белгіленген жерлерде жүріс бөлігінің ортасында аялдауға және тұраққа рұқсат бере алады.
      b) Ұлттық заңнамада өзгеше ереже болмағанда, екі доңғалақты велосипедтерді, аспалы қозғалтқышы бар екі доңғалақты велосипедтерді және коляскасыз екі доңғалақты мотоциклдерді қоспағанда, көлік құралдары жүріс бөлігінде екі қатар болып аялдауға немесе тұраққа тұруға тиіс емес. Конфигурациясы көлік құралдарының өзгеше орналасуына рұқсат беретін жерлерді қоспағанда, аялдаған немесе тұрақта тұрған көлік құралдары жүріс бөлігінің шетіне параллель орналасуға тиіс.
      3. а) Жолдың жүріс бөлігінде көлік құралдарының әрбір аялдамасы мен тұрағына:
      і) жаяу жүргіншілер өтпелерінде, велосипедшілерге арналған өтпелерде және темір жол өтпелерінде;
      іі) бұл трамвайлар мен поездардың қозғалысын қиындатса, жолдан өтетін немесе осы жолдарға жақын трамвай жолдары мен темір жолдарда, сондай-ақ Уағдаласушы Тараптарға немесе олардың аумақтық бөлімшелеріне қарама-қайшы ереже көздеу мүмкіндігі берілу шартымен - тротуарларда және велосипед жолдарында тыйым салынады.
      b) Көлік құралының әрбір аялдамасы мен тұрағына ол қауіп төндіруі мүмкін кез келген жерде, атап айтқанда:
      і) арнайы белгіленген жерлерді қоспағанда, эстакада мен туннельде;
      іі) сынықтарға жақын жолдың жүріс бөлігінде және осы учаскедегі көлік құралдарының жылдамдығын ескере отырып, көлік құралының қауіпсіз айналып өтуі үшін көрініс жеткіліксіз болатын жағдайларда бұрылыстарда;
      ііі) оған шығуға тыйым салатын ұзына бойлық таңба мен аялдаған көлік құралының арасындағы ара қашықтық 3 м (10 фут) аз болса және, егер бұл ретте осы баптың 3-тармағы «b» «іі» тармақшасының ережесі қолданылмаса, тыйым салынады.
      с) Жолдың жүріс бөлігінде әрбір көлік құралының тұрағына:
      і) темір жол өтпелеріне, көше қиылыстарына, автобустардың, троллейбустардың немесе рельсті көлік құралдарының аялдамасына ұлттық заңнамада белгіленген ара қашықтықтан жақын жерлерде;
      іі) қақпадан шығатын жердің қарсы бетінде;
      ііі) тұрақтағы көлік құралы басқа көлік құралының өзінің әдеттегі тұрағына кіруіне немесе одан шығуына кедергі жасайтын кез келген жерде;
      іv) үш қозғалыс жолағынан тұратын жолдың жүріс бөлігінің ортасындағы жолақта және елді мекендерден тыс жерлерде басты жол ретінде тиісті белгілермен немесе сигналдармен белгіленген жолдың жүріс бөлігінде;
      v) тұрақтағы көлік құралы жол пайдаланушыларға жол белгілерін немесе жарық жол сигналдарын көрсетпей тұратын жерлерде тыйым салынады.
      4. Жол-көлік оқиғасын болдырмау, ал егер әңгіме автомобильдер туралы болса, оны тиісті рұқсатсыз пайдалануға жол бермеу үшін қажетті сақтық шараларын қабылдамай отырып, жүргізуші - өз көлік құралын, ал мал айдаушы өз малдарын қалдырмауға тиіс.
      5. Ұлттық заңнамада елді мекеннен тыс жерлерде жолдың жүріс бөлігіне аялдаған, аспалы қозғалтқышы бар екі доңғалақты велосипедтен немесе коляскасыз екі доңғалақты мотоциклден өзге әрбір механикалық көлік құралы, сондай-ақ тягачқа тіркелген немесе тіркелмеген әрбір тіркеме:
      а) егер көлік құралы түнде жүріс бөлігінде жақындап қалған жүргізушілер аялдаған көлік құралы ретіндегі кедергіні көре алмайтындай жағдайда тоқтаса;
      b) егер басқа жағдайларда жүргізуші өз көлік құралын аялдауға тыйым салған орында тоқтатуға мәжбүр болса, ол туралы жақындап қалған жүргізушілерді уақтылы ескерту үшін барынша қолайлы жерде орнатылған, жоқ дегенде бір құрылғының көмегімен біршама қашықтықтан белгіленуге тиіс.
      6. Осы баптың бірде-бір ережесі Уағдаласушы Тараптардың немесе олардың аумақтық бөлімшелерінің тұрақ пен аялдамаға өзгеше тыйым салуды көздеуіне кедергі ретінде түсіндірілмеуге тиіс.

24-бап
Көлік құралдарының есіктері

Бұл басқа жол пайдаланушылар үшін қауіп тудырмайтынына көз жеткізбей, көлік құралдарының есіктерін ашуға, оларды ашық қалдыруға немесе көлік құралынан шығуға тыйым салынады.

25-бап
Автомагистральдар және оған ұқсас жолдар

      1. Автомагистральдарда және, егер бұл ұлттық заңнамада көзделсе, автомагистральдарға арнайы шығатын жерлерде және олардан түсетін жерлерде:
      а) жаяу жүргіншілердің, жануарлардың, велосипедтердің, егер олар мотоциклдерге теңестірілмесе, аспалы қозғалтқышы бар велосипедтердің, автомобильдер мен олардың тіркемелерінен өзге барлық көлік құралдарының, сондай-ақ тегіс жолдағы конструктивті жылдамдығы ұлттық заңнамада белгіленген белгілі бір шамаға жете алмайтын автомобильдер мен олардың тіркемелерінің қозғалысына тыйым салынады;
      b) жүргізушілерге:
      і) бұл үшін арнайы белгіленген тұрақ орнынан өзге жерлерде көлік құралын тоқтатуға немесе оны тұраққа қоюға тыйым салынады. Өзіне байланысты емес мән-жайлар бойынша аялдауға мәжбүр болған жүргізуші көлік құралын жүріс бөлігінен, сондай-ақ мәжбүрлі аялдау жолағынан шығаруға тырысуы тиіс, егер ол оны істей алмаса, жақындап қалған жүргізушілерді уақтылы ескерту үшін дереу көлік құралын жеткілікті қашықтықтан белгілеуге тиіс;
      іі) артқы жүріспен кері бұрылуға немесе қозғалуға немесе ортадағы бөлу жолағына және жолдың екі жүріс бөлігінің көлденең қосылысына шығуға тыйым салынады.
      2. Автомагистральға шығатын кезде жүргізушілер:
      а) кіре беріс жолдың жалғасы болып табылатын қозғалысты үдету жолағы болмағанда автомагистраль бойынша қозғалып келе жатқан көлік құралдарын өткізуге;
      b) үдету жолағы болғанда - оған шығу а және осы Конвенцияның 14-бабы 1 және 3-тармақтарының нұсқамаларына сәйкес автомагистральдағы қозғалысқа қосылуға тиіс.
      3. Автомагистральдан шығар кезде жүргізуші автомагистральдан түсетін жерге іргелес жолаққа дер кезінде шығып, егер қозғалысты баяулату жолағы болса, оған мүмкіндігінше тезірек шығуға тиіс.
      4. Осы баптың 1, 2 және 3-тармақтарының ережелерін қолданған кезде автомобиль қозғалысына арналған және жол жанындағы иеліктерге қызмет көрсетпейтін, тиісті түрде белгіленген басқа да жолдар автомагистральдарға теңестіріледі.

26-бап
Шерулерге және мүгедектерге қатысты ерекше ережелер

1. Жол пайдаланушыларға жетекшісінің басшылығымен сап түзеп келе жатқан әскери колонналарды, мектеп оқушыларының топтарын және басқа шерулерді қиып өтуге тыйым салынады.
2. Өздері әрекетке келтіретін немесе жаяу жүргіншінің жылдамдығына сәйкес келетін коляскаларда қозғалатын мүгедектер осындай қозғалыс үшін жарамды тротуарлар мен жолдың жағалауларын пайдалана алады.

27-бап
Велосипедтердің, аспалы қозғалтқышы бар велосипедтердің және
мотоциклдердің жүргізушілеріне қатысты ерекше ережелер

      1. Осы Конвенцияның 10-бабы 3-тармағының ережесіне қарамастан, Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері велосипедтердің жүргізушілеріне бір қатарда бірнеше адам болып қозғалуға тыйым салмауы мүмкін.
      2. Велосипедтердің жүргізушілеріне рульді ең болмағанда бір қолмен ұстамай қозғалуға, сүйретпе ретінде басқа көлік құралдарын пайдалануға немесе басқаруға кедергі жасайтын немесе басқа жол пайдаланушылар үшін қауіп төндіретін нәрселерді тасымалдауға, сүйретпеге алуға немесе итеруге тыйым салынады. Осындай ереже аспалы қозғалтқышы бар велосипедтердің және мотоциклдердің жүргізушілеріне де қолданылады, бірақ бұдан басқа жағдайда олар, осы Конвенцияның 14-бабының 3-тармағында баяндалған сигнал беру қажет болатын жағдайларды қоспағанда, рульді екі қолымен ұстауға тиіс.
      3. Велосипедтердің және аспалы қозғалтқышы бар велосипедтердің жүргізушілеріне жолаушыларды тасымалдауға тыйым салынады; дегенмен Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері бұл ережеден ауытқуға рұқсат беруі мүмкін, атап айтқанда велосипедке орнатылған қосымша отырғышта (отырғыштарда) жолаушыларды тасымалдауға рұқсат бере алады. Мотоциклдердің жүргізушілеріне жолаушыларды тек коляскада (егер ондай болса) және жүргізушінің артына жабдықталған қосымша отырғышта тасымалдауға рұқсат беріледі.
      4. Велосипед жолдары бар болғанда Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері велосипедтердің жүргізушілеріне велосипед жолдарынан тыс жүріс бөлігінде қозғалуға тыйым сала алады. Бұл жағдайда олар аспалы қозғалтқышы бар велосипед жүргізушілеріне велосипед жолдарында жүруіне рұқсат беруі және, егер олар мұны қажет деп тапса, олардың велосипед жолдарынан тыс жүріс бөлігінде қозғалуына тыйым салуы мүмкін.

28-бап
Дыбыс және жарық сигналдары

      1. Дыбыс және жарық сигнал құралдары:
      а) жол-көлік оқиғасын болдырмау тұрғысынан дер кезінде ескерту үшін;
      b) елді мекендерден тыс жерлерде, басқа көлік құралының жүргізушісін басып озу жасау ниеті туралы ескерту керек болғанда ғана қолданылады.
      Дыбыс сигналдары қажеттен тыс ұзақ болмауы керек.
      2. Автомобильдердің жүргізушілері қараңғы түскеннен бастап және таң атқанға дейін дыбыс сигналдарының орнына осы Конвенцияның 33-бабының 5-тармағында көзделген жарық сигналдарын бере алады. Олар мұны егер ол мән-жайларға барынша сай келсе, осы баптың 1-тармағының «b» тармақшасында көрсетілген мақсаттарда күндіз де істей алады.
      3. Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері жарық сигналдарын осы баптың 1-тармағының «b» тармақшасында көрсетілген мақсаттарда, сондай-ақ елді мекендерде беруге рұқсат бере алады.

29-бап
Рельсті көлік құралдары

1. Егер жолдың жүріс бөлігі бойынша рельсті жол өтсе, әрбір жол пайдаланушы трамвай немесе басқа да рельсті көлік құралы жақындаған кезде, рельсті көлік құралын өткізіп жіберу үшін жолды барынша тез босатуға тиіс.
2. Рельсті көлік құралдарының автомобиль жолдары бойынша қозғалысына, осы көлік құралдарымен қарсы жүруіне немесе олардың басып озуына қатысты Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері осы тарауда көзделген ережелерден ерекшеленетін арнайы ережелер қабылдауы мүмкін. Дегенмен Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері Конвенцияның 18-бабы 7-тармағының ережелеріне қайшы келетін ережелер қабылдай алмайды.

30-бап
Көлік құралдарының жүгі

      1. Егер көлік құралы үшін рұқсат етілген ең жоғары салмақ белгіленген болса, онда көлік құралының жүктемемен қоса салмағы ешқашан да рұқсат етілген ең жоғары салмақтан аспауға тиіс.
      2. Кез келген жүк көлік құралында жайластырылуға және қажет болған жағдайда ол:
      а) адамдарға қауіп төндірмеу және мемлекеттік, қоғамдық немесе жеке меншік мүлікке залал келтірмеу, атап айтқанда сүйретілмеу немесе жолға түспеу;
      b) көру мен шолып қарау жағдайын шектемеу, көлік құралының орнықтылығын бұзбау және оны басқаруды қиындатпау;
      с) шу шығармау, шаң көтермеу және оларды болдырмауға болатын ыңғайсыздық тудырмау;
      d) тоқтау сигналдары мен бұрылу көрсеткіштерін қоса алғанда, шамдарды, осы Конвенцияға сәйкес немесе ұлттық заңнамаға сәйкес көлік құралдарында болуға тиіс жарық шашыратқыш құрылғыларды, тіркеу нөмірлерін және тіркеген мемлекеттің ерекшелік белгісін немесе осы Конвенцияның 14-бабы 3-тармағының немесе 17-бабы 2-тармағының ережесіне сәйкес қолмен берілетін сигналдарды жаппау үшін көлік құралына бекітілуге тиіс.
      3. Жүкті бекіту және сақталуын қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын барлық қосалқы құрылғылар (арқандар, шынжырлар, брезент) қатты тартылуға және мықты бекітілуге тиіс. Жүктің сақталуын қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын барлық қосалқы құрылғылар осы баптың 2-тармағында жүкке қатысты көзделген талаптарды қанағаттандыруға тиіс.
      4. Көлік құралының габаритінен алдынан, артынан немесе бүйірінен шығып тұрған жүк басқа көлік құралдарының жүргізушілеріне байқалмай қалуы ықтималдығын болғызбай барлық жағдайларда көрінетіндей етіп белгіленуге тиіс; түнде бұл сигналды беру алдыңғы жақтан ақ шамның және ақ жарық беретін құрылғының, ал артынан қызыл шамның және қызыл жарық беретін құрылғының көмегімен жүзеге асырылады. Атап айтқанда, механикалық көлік құралдарында:
      а) көлік құралының шегінен артынан немесе алдынан кем дегенде 1 м (3 фут 4 дюйм) шығып тұратын жүктер әрқашан белгіленуге тиіс;
      b) көлік құралының габаритінен бүйір жақтан ені бойынша шеткі нүктесі көлік құралының кіші фарасынан 0,4 м (16 дюйм) астам қашықтықта болатын жүктер түнде алдыңғы жағынан белгіленуге тиіс; көлік құралының габаритінен осылайша шығып тұратын, яғни ені бойынша шеткі нүктесі көлік құралының артқы габариттік қызыл фонарының сыртқы шетінен 0,4 м (16 дюйм) астам қашықтықта болатын жүктер түнде осындай түрде белгіленуге тиіс.
      5. Осы баптың 4-тармағының бірде-бір ережесі Уағдаласушы Тараптардың немесе олардың аумақтық бөлімшелерінің 4-тармақта айтылған көлік құралының габаритінен шығып тұратын жүктерді тасымалдауға тыйым салуына, шектеуіне немесе арнайы рұқсатқа бағындыруына кедергі ретінде түсіндірілмеуге тиіс.

31-бап
Жүргізушінің жол-көлік оқиғасы жағдайындағы мінез-құлқы

      1. Жол-көлік оқиғасына қатысы бар жүргізуші немесе кез келген басқа жол пайдаланушы ұлттық заңнаманың зардап шеккендерге көмек көрсету міндетіне қатысты нұсқамаларын бұзбай:
      а) қозғалыс үшін қосымша қауіптілік тудырмай, мүмкіндігінше тез тоқтауға;
      b) жол-көлік оқиғасы болған жерде қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдауға және, егер жол-көлік оқиғасының нәтижесінде ауыр жарақат алғандар немесе қайтыс болғандар болса, қозғалыс қауіпсіздігіне әсер етпейтін шамада, оқиға орнында ешнәрсе өзгертпеуге немесе жауапкершілікті белгілеу үшін пайдалы бола алатын іздерді жоймауға;
      с) жол-көлік оқиғасына қатысы бар басқа адамдардың талабы бойынша өзінің аты-жөнін айтуға;
      d) егер жол-көлік оқиғасының нәтижесінде ауыр жарақат алғандар немесе қайтыс болғандар болса, бұл туралы жол қозғалысы қызметіне хабарлауға және егер соңғысы оқиға орнынан кетуге рұқсат бермесе немесе ол жарақат алғандарға көмек көрсетуге немесе өзі медициналық көмек алуға тиіс болмаса, оқиға орнына қайтып келуге немесе сол жерде жол қозғалысы қызметінің қызметкерлері келгенше қалуға тиіс.
      2. Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері, егер ешқандай елеулі дене жарақаты салынбаса және, егер жол-көлік оқиғасына түскен адамдардың ешқайсысы бұл туралы полицияға хабарлауды талап етпесе, өздерінің ұлттық заңнамасында осы баптың 1-тармағының «d» тармақшасында көрсетілген ережені нұсқамауы мүмкін.

32-бап
Жарықтандыру: жалпы нұсқамалар

      1. Осы бапқа сәйкес «түн» термині қараңғы түскеннен бастап таң атқанға дейінгі аралықтағы уақыт кезеңін, сондай-ақ басқа да, мысалы тұман, қалың қар, қатты жауын және туннельден өту салдарларын көріну жағдайы жеткіліксіз болған сәттерді білдіреді.
      2. Түнде:
      а) жолдағы аспалы қозғалтқышы бар велосипедтен немесе коляскасыз екі доңғалақты мотоциклден өзге кез келген механикалық көлік құралында 5-қосымшаның 23 және 24-тармақтарында автомобильдер үшін көзделген нұсқамаларға сәйкес алдыңғы жағында кем дегенде екі ақ немесе сары селективтік шам, ал артқы жағында қызыл жарықтың жұп саны жанып тұруға тиіс; дегенмен ұлттық заңнама автосары кіші фараларды пайдалануға рұқсат бере алады. Осы тармақшаның ережесі бір механикалық көлік құралы мен бір немесе бірнеше тіркемені қосатын құрамдарға қолданылады, бұл ретте қызыл шамдар соңғы тіркеменің артқы жағында орналасуға тиіс; өздеріне осы Конвенцияға 5-қосымшаның 30-тармағының нұсқамалары қолданыла алатын тіркемелерде алдыңғы жағында оларда көрсетілген 30-тармақтың нұсқамаларына сәйкес болуға тиіс екі ақ шам жанып тұруға тиіс;
      b) өздеріне осы тармақтың «а» тармақшасының ережелері қолданылмайтын жолдағы кез келген көлік құралдарында немесе көлік құралдарының құрамдарында жоқ дегенде бір алдыңғы ақ немесе сары селективтік шам және жоқ дегенде бір артқы қызыл шам болуға тиіс; егер бір ғана алдыңғы немесе бір ғана артқы шам болса, онда бұл шам ортада немесе көлік құралының қозғалыс бағытына сәйкес келетін жағының қарсы бетіне орналастырылуға тиіс; көлік-арба және қол арба көліктеріне қатысты алғанда, онда көрсеткіш шамдары бар құрылғыны көлік құралының осы жағында келе жатқан жүргізуші немесе ілесіп келе жатқан адам ұстап жүре алады.
      3. Осы баптың 2-тармағында көзделген шамдар көлік құралын басқа жол пайдаланушылар үшін анық көрсетуге тиіс; егер көлік құралының сипаттамасы, атап айтқанда оның шағын ұзындығы, осындай жағдайларда аталған нұсқамалар сақтала алатындай болса, бір және сол шам немесе бір және сол құрылғы алдыңғы және артқы шамның көзі бола алады.
      4. а) Осы баптың 2-тармағының ережелерінен ауытқи отырып,
      і) аталған 2-тармақтың ережелері олар алыс ара қашықтықтан анық көрінетіндей етіп жарық берілген жолда аялдаған немесе тұрақтағы көлік құралдарына қолданылмайды;
      іі) ұзындығы мен ені тиісінше 6 м (20 фут) және 2 м (6 фут 6 дюйм) аспайтын және қандай да бір басқа көлік құралын сүйретпеге алмайтын механикалық көлік құралдарында, елді мекенде жолда аялдаған немесе тұраққа қойған кезде, оның бойына осы көлік құралы аялдаған немесе тұрақта тұрған жүріс бөлігіне қарсы беттегі көлік құралы жағындағы бір ғана шам қосылуы мүмкін; бұл шам алдыңғы жағынан ақ немесе автосары және артқы жағынан қызыл немесе автосары болуы керек;
      ііі) егер олар елді мекенде жүріс бөлігінің ең шетіне аялдаса немесе тұраққа тоқтаса, осы баптың 2-тармағының «b» тармақшасының ережесі батареялармен жарақталмаған екі доңғалақты велосипедтерге де, аспалы қозғалтқышы бар екі доңғалақты велосипедтерге де, арбасыз екі доңғалақты мотоциклдерге де қолданылмайды;
      b) сонымен қатар ұлттық заңнама:
      і) жүріс бөлігінен тыс олар үшін арнайы арналған жерлерде аялдаған немесе тұрақта тұрған көлік құралдарына;
      іі) қозғалысы өте төмен тұрғын көшелерде аялдаған немесе тұрақта тұрған көлік құралдарына қатысты осы баптың ережесінен шегінуге рұқсат береді.
      5. Ешбір жағдайда да көлік құралының алдыңғы жағында қызыл шамдар, қызыл жарық қайтарғыш құрылғылар немесе қызыл жарық қайтарғыш материалдар, ал алдыңғы жағында ақ немесе сары селективтік шамдар, ақ немесе сары селективтік жарық шашыратқыш құрылғылар немесе ақ немесе сары селективтік жарық шашыратқыш материалдар болмауға тиіс; бұл нұсқама артқы жүрістің ақ немесе сары селективтік шамдарын пайдалануға, артқы нөмірлік белгілерге цифрлар мен әріптерге немесе ерекшелік белгілеріне немесе олар ұлттық заңнамаға сәйкес талап етілуі мүмкін өзге ерекшелік белгілеріне ақшыл түсті жарық шашыратқыш қасиеттер беруге, осы нөмірлік немесе ерекшелік белгілерінің ақшыл фонына, жүріп өтудің басым құқығына ие кейбір көлік құралдарының айналып тұратын қызыл немесе жарқылдауық шамдарына жарық шашыратқыш қасиеттер беруге қатысты болмайды.
      6. Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері оны қозғалыс қауіпсіздігі үшін залал келтірмей орындау мүмкін деп санаған шамада, өз ұлттық заңнамасында:
      а) көлік-арбалар мен қол арбаларға;
      b) ерекше тұрпатты немесе ерекше сипаты бар немесе ерекше мақсаттарда немесе ерекше жағдайларда пайдаланылатын көлік құралдарына қатысты осы баптың ережесінен ерекше жағдайға жол бере алады.
      7. Осы Конвенцияның бірде-бір ережесі ұлттық заңнамада осы баптың «b» тармақшасында айқындалған жағдайда жүріс бөлігі бойынша қозғалып келе жатқан, жетекшілері басқаратын жаяу жүргіншілер топтарында немесе шерулерде, сондай-ақ малдарды, табындарды, жегілген, жүк артылған немесе салт мінетін жануарларды айдаушыларда жарық шашыратқыш құрылғы немесе шамның болуын нұсқауға кедергі ретінде түсіндірілмеуге тиіс; бұл жағдайда сәуле түсетін немесе сәуле шашатын жарық алдыңғы жағында не ақ немесе сары селективтік және артқы жағынан қызыл не болмаса алдыңғы және артқы жағынан автосары болуға тиіс.

33-бап
Жарық беру: 5-қосымшада көзделген шамдарды
пайдалану шарттары

      1. Осы Конвенцияға 5-қосымшада айқындалған, алыс жарық шамдары, жақын жарық шамдары және кіші фаралары бар көлік құралдарының жүргізушілері осы Конвенцияның 32-бабына сәйкес көлік құралы алдыңғы жағынан кем дегенде бір немесе екі ақ немесе сары селективтік шамдармен белгіленуге тиіс болатын төменде берілген жағдайларда:
      а) алыс жарық шамы, егер жол жеткілікті жарық болса, елді мекендерде де, елді мекендерден тыс жерлерде де, егер жүріс бөлігі бір қалыпты жарықтандырылса және бұл жарықтандыру жүргізушіге жеткілікті ара қашықтықта жақсы көріну жағдайын қамтамасыз ету үшін жеткілікті болса, аялдамада да қосылмау керек;
      b) ұлттық заңнамада күндіз, мысалы тұманның, қалың қардың, қатты жауынның немесе туннельден өтудің салдарынан көріну жағдайы жеткіліксіз болғанда алыс жарық шамын пайдалануға рұқсат ету мүмкіндігін ескере отырып, алыс жарық шам қосылмауға және көзге шағылысатындай етіп бағытталмауға тиіс:
      і) қарсы айрықтарда жарық шамдары пайдаланылған кезде олар жеткілікті ара қашықтықта қосылуға немесе көзге шағылыспау үшін реттелетін болуға және қарсы көлік құралының жүргізушісіне қозғалысты асықпай және қауіпсіз жалғастыру мүмкіндігін беруге тиіс;
      іі) егер көлік құралы шағын ара қашықтықта басқа көлік құралының соңында келе жатса; алайда осы Конвенцияның 28-бабында көзделген жағдайларда басып озу ниетін көрсету үшін осы 5-тармағының ережелеріне сәйкес алыс жарық шамы пайдаланылуы мүмкін;
      ііі) басқа да жол пайдаланушылар немесе жолдың бойынан өтетін су және темір жол пайдаланушылардың көзіне шағылыстыру жағдайларын болдырмаған басқа жағдайларда;
      с) осы тармақтың «d тармақшасының ережесін сақтаған жағдайда жақын жарық шамдары қосылып тұруға тиіс, жоғарыда келтірілген «а» және «b» тармақшаларының ережесіне сәйкес алыс жарық шамын пайдалануға тыйым салынған жағдайда және олар алыс жарық шамдарының орнына пайдаланылғанда, жақын жарық шамы жүргізушіге жеткілікті ара қашықтықтан, ал басқа пайдаланушыларға осы көлік құралын жеткілікті ара қашықтықтан анық көру үшін жеткілікті болғанда;
      d) кіші фараларды алыс жарық шамдарымен, жақын жарық шамдарымен немесе тұманға қарсы шамдармен бірге пайдалану керек. Оларды көлік құралы тоқтаған немесе тұрақта тұрған кезде немесе автомагистральдар мен осы Конвенцияның 25-бабының 4-тармағында көрсетілгендерден басқа жолдарда жарық жағдайы жүргізуші жеткілікті ара қашықтықтан жақсы көре алатындай, ал басқа жол пайдаланушылар көлік құралын жеткілікті ара қашықтықтан көре алатындай болғанда бөлек пайдалануға болады.
      2. Егер көлік құралында осы Конвенцияға 5-қосымшада айқындалған тұманға қарсы шамдар болса, оларды тұман, қалың қар немесе қатты жауын уақытында пайдалануға болады. Осы баптың 1-тармағы «с» тармақшасының ережесінен шегіне отырып, тұманға қарсы шамдарды қосқан кезде, жақын жарық шамдар сөндірілуге тиіс, дегенмен ұлттық заңнама бұл жағдайда тұманға қарсы фаралар мен жақын жарық фараларды бір уақытта қосуға рұқсат бере алады.
      3. Осы баптың 2-тармағының ережесінен ауытқи отырып, ұлттық заңнама тұманға қарсы фараларды тұман, қалың қар немесе қатты жауын болмаған кезде де бұрылыстар саны көп тар жолдарда қосуға рұқсат бере алады.
      4. Осы Конвенцияның ешбір ережесі Уағдаласушы Тараптардың елді мекендерде жақын жарық шамдарын пайдалану міндет етіп жүктеуіне кедергі ретінде түсіндірілмеуге тиіс.
      5. Осы Конвенцияның 28-бабының 2-тармағында айтылған жарық сигналдары алыс және жақын жарық шамдарын көп мәрте немесе қысқа уақытқа жағуды және сөндіруді немесе жақын және алыс жарық шамдарын қысқа уақытқа кезекпен қосуды білдіреді.

34-бап
Ауытқулар

      1. Арнайы жарық және дыбыс аспаптары арқылы сигнал беретін, жүріп өтудің басым құқығын пайдаланатын көлік құралдары жақындаған кезде, әрбір жол пайдаланушы жүріс бөлігінен оған орын босатуға және қажет жағдайда тоқтауға тиіс.
      2. Ұлттық заңнамада көлік құралының арнайы сигнал аспаптарымен өзінің жақындағаны туралы сигнал берген және басқа да жол пайдаланушыларға қауіп төндірмейтін жағдайда, жүріп өтудің басым құқығына ие көлік құралдарының жүргізушілері 6-баптың 2-тармағының ережесінен өзге, осы II тараудың барлық немесе кейбір ережесін сақтамауына болады деп көзделуі мүмкін.
      3. Ұлттық заңнамада жолдарды салу, жөндеу немесе күтіп ұстау жұмыстарымен айналысатын персоналдың, осы жұмыстарда пайдаланылатын механизмдердің жүргізушілерін қоса алғанда, қажетті сақтандыру шараларын қабылдаған жағдайда, жұмыс уақытында осы II тараудың ережелерін қандай деңгейде сақтамауы мүмкін екендігі көзделуі мүмкін.
      4. Осы баптың 3-тармағында айтылған механизмдерді жол жұмыстарына пайдаланғанда, басқа көлік құралдары жүргізушілерінің қажет болғанда және барлық сақтық шараларын сақтаған жағдайда оларды басып озу немесе қарсы айрық мақсатында осы Конвенцияның 11 және 12-баптарының ережелерін сақтамауына болады.

III тарау
АВТОМОБИЛЬДЕР МЕН ТІРКЕМЕЛЕРДІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
ҚОЗҒАЛЫСҚА ЖІБЕРУ ШАРТТАРЫ

35-бап
Тіркеу

      1. а) Осы Конвенцияның ережелері Уағдаласушы Тараптардың бірінде немесе оның аумақтық бөлімшелерінің бірінде тіркелген, халықаралық қозғалыстағы автомобильдерге, автомобильге тіркелген жеңіл тіркемелерден өзге тіркемелерге қолданылады, бұл ретте автомобиль жүргізушісінде осы Уағдаласушы Тараптың немесе оның аумақтық бөлімшелерінің тиісті құзыретті органының не болмаса Уағдаласушы тараптың немесе оның аумақтық бөлімшесінің атынан осыған уәкілеттік берілген бірлестіктің тіркеу фактісін растау үшін берген тіркеу туралы куәлік болуға тиіс. Тіркеу туралы куәлікте кемінде:
      - құрамдас элементтері осы Конвенцияға 2-қосымшада көрсетілген, тіркеу нөмірі деп аталатын реттік нөмір;
      - көлік құралының алғаш тіркелген күні;
      - куәлік иесінің тегі, аты және тұрғылықты жері;
      - көлік құралын дайындаушы зауыттың атауы немесе фабрикалық маркасы;
      - шассидің реттік нөмірі (зауыттың немесе дайындаушы зауыттың сериялық нөмірі);
      - егер сөз жүктерді тасымалдауға арналған көлік құралы туралы болса, рұқсат етілген ең жоғары салмақ;
      - мерзімі шектеулі болса, қолданылу мерзімі көрсетілуге тиіс.
      Куәлікте көрсетілген деректер тек латын әріптерімен немесе жазбаша не болмаса осы тәсілдердің бірімен қайталанып жазылады.
      b) Алайда Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері олардың аумағында берілген куәліктерде алғаш тіркеу күнінің орнына шығарылған жылы көрсетілетінін шеше алады.
      2. Осы баптың 1-тармағының ережелерінен шегіне отырып, тіркемеден ағытылған күйде халықаралық қозғалыстағы жартылай тіркемелері бар көлік құралына, тіпті егер тягач пен жартылай тіркеме бірге тіркеліп, олардың тіркеу туралы бір ғана куәлігі болса да, оларға осы Конвенцияның ережелері қолданылады.
      3. Осы Конвенцияның бірде-бір ережесі Уағдаласушы Тараптардың немесе олардың аумақтық бөлімшелерінің көлік құралындағы адамның атына тіркелмеген, халықаралық қозғалыстағы көлік құралын басқаруға жүргізуші құқығын растауды талап ету құқығын шектеу ретінде түсіндірілмеуге тиіс.
      4. Мұны істемеген Уағдаласушы Тараптарға оған пайдалануға тапсырылатын автомобильдерді ұлттық немесе өңірлік ауқымда тіркеу және әрбір көлік құралы бойынша тіркеу туралы куәліктегі мәліметтердің орталықтандырылған есебін жүргізу тапсырылатын орган құру ұсынылады.

36-бап
Тіркеу нөмірі

      1. Халықаралық қозғалыстағы әрбір автомобильдің алдында және артында тіркеу нөмірі орналасуға тиіс; алайда мотоциклдерде бұл нөмір тек артында орналасуға тиіс.
      2. Халықаралық қозғалыстағы тіркелген әрбір тіркеменің артында тіркеу нөмірі орналасуға тиіс. Егер автомобиль бір немесе бірнеше тіркемені сүйретпеге алса, онда бір тіркемеде немесе соңғы тіркемеде, егер олар тіркелмесе, олар тіркелген автомобильдің тіркеу нөмірі болуға тиіс.
      3. Осы бапта көрсетілген тіркеу нөмірінің құрамдас элементтері мен енгізу тәсілдері осы Конвенцияға 2-қосымшаның нұсқамаларына сәйкес болуға тиіс.

37-бап
Тіркеген мемлекеттің ерекшелік белгісі

      1. Халықаралық қозғалыстағы әрбір автомобильдің артында, оның тіркеу нөмірінен басқа, ол тіркелген мемлекеттің ерекшелік белгісі болуға тиіс.
      2. Автомобиль сүйретпеге алатын, осы Конвенцияның 36-бабына сәйкес артында тіркеу нөмірі болуға тиіс әрбір тіркеменің артында осы тіркеу нөмірін берген мемлекеттің ерекшелік белгісі болуға тиіс. Осы тармақтың нұсқамалары, егер тіркеме ол тіркелген көлік құралын тіркеген мемлекеттен өзге мемлекетте тіркелген жағдайда да қолданылады; егер тіркеме тіркелмеген болса, ол осы мемлекеттің аумағы бойынша қозғалатын жағдайды қоспағанда, оның артында көлік құралы-тягачты тіркеген мемлекеттің ерекшелік белгісі болуға тиіс.
      3. Осы бапта көрсетілген ерекшелік белгісінің құрамдас элементтері мен енгізу тәсілдері осы Конвенцияға 3-қосымшаның нұсқамаларына сәйкес болуға тиіс.

38-бап
Тану белгілері

Халықаралық қозғалыстағы әрбір автомобильде және әрбір тіркемеде Конвенцияға 4-қосымшада айқындалған тану белгілері болуға тиіс.

39-бап
Техникалық нұсқамалар

Халықаралық қозғалыстағы әрбір автомобиль, әрбір тіркеме және көлік құралдарының әрбір құрамы осы Конвенцияға 5-қосымшаның ережелерін қанағаттандыруға тиіс. Бұдан басқа, олар ақаусыз күйде болуға тиіс.

40-бап
Ауыспалы ереже

Осы Конвенция күшіне енген сәттен бастап он жыл бойы 47-баптың 1-тармағына сәйкес халықаралық қозғалыстағы тіркемелерге, олардың рұқсат етілген ең жоғары салмағына қарамастан, егер бұл көлік құралдары тіркелмеген жағдайда да осы Конвенцияның ережелері қолданылады.

IV тарау
АВТОМОБИЛЬ ЖҮРГІЗУШІЛЕРІ

41-бап
Жүргізуші куәліктерінің жарамдылығы

      1. Уағдаласушы тараптар:
      а) олардың ұлттық тілінде немесе ұлттық тілдерінің бірінде толтырылған не болмаса егер мұндай тілде толтырылмаса, расталған аудармасы бірге жүретін кез келген ұлттық жүргізуші куәлігін;
      b) осы Конвенцияға 6-қосымшаның нұсқамаларына сәйкес келетін кез келген ұлттық жүргізуші куәлігін, және
      с) егер көрсетілген куәлік жарамды болып табылса және оны екінші Уағдаласушы Тарап немесе Уағдаласушы Тараптың осыған уәкілетті оның аумақтық бөлімшелерінің бірі не болмаса бірлестігі немесе оның аумақтық бөлімшелерінің бірі берсе, осы Конвенцияға 7-қосымшаның нұсқамаларына сәйкес келетін, басқару үшін куәлік берілген көлік құралдарының тиісті санатына немесе санаттарына сәйкес келетін автомобильді басқару үшін өзінің аумағында жарамды кез келген халықаралық жүргізуші куәлігін мойындайтын болады. Осы тармақтың ережелері оқушы-жүргізушінің жүргізуші куәлігіне қолданылмайды.
      2. Алдыңғы тармақтағы ережелерге қарамастан,
      а) егер жүргізуші куәлігінің жарамдылығы жүргізушінің мүгедектігін ескере отырып, осы адамның кейбір құралдарды алып жүруін қажет ететін немесе көлік құралын кейбір қайта жабдықтауды көздейтін арнайы белгіге байланысты болса, бұл куәлік осы нұсқамаларды сақтаған жағдайда ғана жарамды деп есептеледі;
      b) Уағдаласушы Тараптар өз аумағында иесі он сегіз жасқа толмаған жүргізуші куәлігін жарамды деп танымауы мүмкін;
      с) әрбір Уағдаласушы Тарап өз аумағында автомобильдерді немесе осы Конвенцияға 6 және 7-қосымшаларда аталған С, D және Е санаттарының көлік құралдарының құрамдарын басқару үшін иелері жиырма бір жасқа толмаған жүргізуші куәліктерін жарамды деп танымауы мүмкін.
      3. Уағдаласушы Тараптар осы баптың 1-тармағының «а», «b» және «с» тармақшаларында көрсетілген ұлттық және халықаралық жүргізуші куәліктері олардың аумағында жүргізушінің көлік құралын басқару қабілеті мен денесінің жарамдылығына саналы кепілсіз берілмеуі үшін қажетті шаралар қабылдауға міндеттенеді.
      4. Осы баптың 1-тармағын және 2-тармағының «с» тармақшасын қолданған кезде:
      а) осы Конвенцияға 6 және 7-қосымшаларда көрсетілген В санатындағы автомобиль жеңіл тіркемені сүйретпеге ала алады; егер мұндай құрамның рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3500 кг (7700 фунт) аспаса, ол сондай-ақ рұқсат етілген ең жоғары салмағы 750 кг (1650 фунт) асатын, бірақ автомобильдің жүктемесіз салмағынан аспайтын тіркемені сүйретпеге ала алады;
      b) осы Конвенцияға 6 және 7-қосымшаларда көрсетілген С және Б санаттарының автомобильдері жеңіл тіркемені сүйретпеге ала алады, бұл ретте мұндай құрам С санатына немесе санатына кіруін жалғастырады.
      5. Халықаралық жүргізуші куәлігі осы Конвенцияда көзделген ең төменгі талаптарды ескере отырып берілген ұлттық жүргізуші куәлігінің негізінде ғана берілуі мүмкін. Нөмірі халықаралық жүргізуші куәлігіне қойылуға тиіс тиісті ұлттық жүргізуші куәлігінің жарамдылық мерзімі аяқталғаннан кейін халықаралық жүргізуші куәлігі күшін жояды.
      6. Осы баптың ережелері Уағдаласушы Тараптарды:
      а) осы жүргізуші куәлігін беру сәтінде олардың аумағында әдеттегі тұрғылықты жері бар немесе осы куәлік берілгеннен кейін олардың аумағында өзінің әдеттегі тұрғылықты жерін ауыстырған адамдарға басқа Уағдаласушы Тараптың аумағында берілген ұлттық немесе халықаралық жүргізуші куәліктерін жарамды деп тануға;
      b) куәлікті беру сәтінде әдеттегі тұрғылықты жері куәлік берілген аумақта болмаған немесе куәлік берілгеннен кейін өзінің тұрғылықты жерін басқа аумаққа ауыстырған жүргізушілерге берілген жоғарыда көрсетілген жүргізуші куәліктерінің жарамдылығын тануға міндеттемейді.

42-бап
Жүргізуші куәліктерінің қолданылуын тоқтату

      1. Уағдаласушы Тараптар немесе олардың аумақтық бөлімшелері олардың аумағында олардың заңнамасына сәйкес жүргізуші куәлігін пайдалану құқығынан айыру көзделген ережелерді жүргізуші бұзған жағдайда оны олардың аумағында ұлттық немесе халықаралық жүргізуші куәлігін пайдалану құқығынан айыра алады. Бұл жағдайда жүргізушіні жүргізуші куәлігін пайдалану құқығынан айырған Уағдаласушы Тараптың құзырлы органы немесе оның аумақтық бөлімшесі:
      а) жүргізуші куәлігін алып және осы куәлік алынған мерзім өткенге дейін, немесе жүргізушінің осы аумақтан шығу сәтіне дейін қай мерзім бірінші болатынына байланысты оны ұстай алады;
      b) жүргізуші куәлігін берген немесе оның атынан берілген органға осы куәлікті пайдалану құқығынан айыру туралы хабарлай алады;
      с) егер сөз халықаралық жүргізуші куәлігі туралы болса, осы үшін арнайы көзделген орынға көрсетілген жүргізуші куәлігінің осы аумақта жарамды болуы тоқтағаны туралы белгі қоя алады;
      d) ол осы тармақтың «а» тармақшасында айтылған рәсімді қолданбаған жағдайда, «b» тармақшасында айтылған хабарламаға қосымша жүргізуші куәлігін берген немесе оның атынан берілген органнан оған қатысты қабылданған шешім туралы мүдделі тұлғаға хабарлауды сұрай алады.
      2. Уағдаласушы Тараптар мүдделі тұлғаларға осы баптың 1-тармағының «d тармақшасында көзделген рәсімге сәйкес оларды хабарланатын шешімдер туралы хабардар етуге талпынатын болады.
      3. Осы Конвенцияның бірде-бір ережесі ұлттық немесе халықаралық жүргізуші куәлігі бар жүргізушіге оның жай-күйі қозғалыс үшін қауіп төндірмей көлік құралын жүргізе алмайтыны көрініп тұрса және дәлелденсе немесе егер оның әдеттегі тұрғылықты жері бар мемлекетте ол жүргізу құқығынан айырылған болса, Уағдаласушы Тараптарға немесе олардың аумақтық бөлімшелеріне оның автомобиль басқаруына тыйым салуға кедергі ретінде түсіндірілмеуге тиіс.

43-бап
Өтпелі ереже

1949 жылғы 19 қыркүйекте Женевада қол қойылған Жол қозғалысы туралы конвенцияның ережелеріне сәйкес келетін және осы Конвенцияның 47-бабының 1-тармағына сәйкес осы Конвенция күшіне енгеннен кейін бес жыл ішінде берілген халықаралық жүргізуші куәліктері осы Конвенцияның 41 және 42-баптарын қолданған кезде осы Конвенцияда көзделген халықаралық жүргізуші куәлігіне теңестірілетін болады.

V тарау
ВЕЛОСИПЕДТЕРДІ ЖӘНЕ АСПАЛЫ ҚОЗҒАЛТҚЫШЫ БАР
ВЕЛОСИПЕДТЕРДІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСҚА ЖІБЕРУ ШАРТТАРЫ

44-бап

      1. Халықаралық қозғалыстағы қозғалтқышы жоқ велосипедтер:
      а) тиімді тежегішпен;
      b) жеткілікті ара қашықтықта естілетін қоңыраумен, бұл ретте кез келген басқа дыбыстық сигнал құралдарына тыйым салынады;
      с) артқы қызыл жарық шашыратқыш құрылғымен және алдыңғы жағынан ақ немесе сары селективтік жарық және артқы жағынан қызыл жарық беретін аспаптармен жарақталуға тиіс.
      2. Осы Конвенцияның 54-бабының 2-тармағына сәйкес аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді мотоциклдерге теңестіру туралы мәлімдеме жасамаған Уағдаласушы Тараптардың аумағында халықаралық қозғалыстағы аспалы қозғалтқышы бар велосипедтер:
      а) екі тәуелсіз тежегішпен;
      b) жеткілікті ара қашықтықта естілетін қоңыраумен немесе басқа дыбыс сигнал құралымен;
      с) тиімді сөндіргішпен;
      d) алдыңғы селективтік ақ немесе сары түсті жарық және артқы қызыл жарық беретін құрылғымен, сондай-ақ артқы қызыл жарық түсіретін құрылғымен;
      е) анықтамасы осы Конвенцияға 4-қосымшада берілген тану белгісімен жарақталуға тиіс.
      3. Осы Конвенцияның 54-бабының 2-тармағына сәйкес аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді мотоциклдерге теңестіру туралы мәлімдеме жасаған Уағдаласушы Тараптардың аумағында халықаралық қозғалысқа жіберілген болуы үшін аспалы қозғалтқышы бар велосипедтер жауап беруі тиіс талаптар осы Конвенцияға 5-қосымшада мотоциклдер үшін айқындалған талаптар болып табылады.

VI тарау
ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

45-бап

      1. Осы Конвенция Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше мемлекеттердің барлығының немесе кез келген мамандандырылған мекемелер мүшелерінің немесе Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік мүшелерінің немесе Халықаралық Сот Статуты Тараптарының және Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы осы Конвенцияның Тарабы болуға шақырған кез келген басқа мемлекеттің қол қоюы үшін Нью-Йорктегі Біріккен Ұлттар Ұйымының Орталық Мекемелерінде 1969 жылғы 31 қаңтарға дейін ашық.
      2. Осы Конвенция ратификациялауға жатады. Ратификациялау грамоталары Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысына сақтауға беріледі.
      3. Осы Конвенция осы баптың 1-тармағында көрсетілген мемлекеттердің кез-келгенінің оған қосылуы үшін ашық болып қалады. Қосылу туралы құжаттар Бас Хатшыға сақтауға тапсырылады.
      4. Осы Конвенцияға қол қою немесе ратификациялау грамотасын немесе қосылу туралы құжатты сақтауға тапсыру сәтінде әрбір мемлекет осы Конвенцияға 3-қосымшаға сәйкес халықаралық қозғалыстағы ол тіркеген көлік құралдарына қойылатын өзі таңдаған ерекшелік белгісі туралы Бас Хатшыға хабарлауға тиіс. Бас Хатшыға жіберілетін кейінгі нотификация арқылы әрбір мемлекет өзі бұрын таңдаған ерекшелік белгісін өзгерте алады.

46-бап

      1. Әрбір мемлекет осы Конвенцияға қол қою, оны ратификациялау кезінде немесе оған қосылу кезінде, немесе кейіннен кез келген сәтте Бас Хатшыға жіберілетін нотификация арқылы бір сыртқы қатынастары үшін өзі жауапты барлық аумақтарға немесе аумақтардың бір бөлігіне Конвенцияны қолдануға болатынын мәлімдей алады. Конвенция нотификацияда көрсетілген аумақта немесе аумақтарда Бас Хатшы аталған нотификацияны алған күннен бастап отыз күн өткен соң немесе егер бұл күн кешірек болса, нотификация жасаған мемлекетке қатысты Конвенция күшіне енген сәтте қолданыла бастайды.
      2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес мәлімдеме жасаған әрбір мемлекет кейіннен кез келген сәтте Бас Хатшыға жіберілетін нотификация арқылы Конвенцияның нотификацияда көрсетілген аумақта қолданылуы тоқтатылатынын мәлімдей алады және Бас Хатшы осы нотификацияны алған күннен бастап бір жыл өткен соң нотификацияда көрсетілген аумақта Конвенцияның қолданылуы тоқтатылады.
      3. Осы баптың 1-тармағына сәйкес нотификация жасаған әрбір мемлекет Бас Хатшыға өзі таңдаған ерекшелік белгісі немесе белгілері туралы хабарлайды, олар осы Конвенцияға 3-қосымшаға сәйкес тиісті аумақта немесе аумақтарда тіркелген халықаралық қозғалыстағы көлік құралдарына қойылатын болады. Бас Хатшыға жіберілетін келесі нотификация арқылы әрбір мемлекет өзі бұрын таңдаған ерекшелік белгісін өзгерте алады.

47-бап

1. Осы Конвенция ратификациялау немесе қосылу туралы он бесінші құжат сақтау үшін тапсырылған күнінен бастап он екі ай өткеннен кейін күшіне енеді.
2. Осы Конвенцияны ратификациялайтын немесе оған қосылатын әрбір мемлекетке қатысты ратификациялау немесе қосылу туралы он бесінші құжат сақтауға тапсырылғаннан кейін Конвенция осы мемлекет ратификациялау грамотасын немесе қосылу туралы құжатты сақтауға тапсырған күнінен бастап он екі ай өткеннен кейін күшіне енеді.

48-бап

Осы Конвенция күшіне енген сәттен бастап ол 1926 жылғы 24 сәуірде Парижде қол қойылған Автомобиль қозғалысы туралы халықаралық конвенцияның және Жол қозғалысы туралы халықаралық конвенцияның, қол қою үшін 1943 жылғы 15 желтоқсанда Вашингтонда ашылған Америка елдері арасындағы автомобиль қозғалысының ережелері туралы конвенцияның және қол қою үшін 1949 жылғы 19 қыркүйекте Женевада ашылған Жол қозғалысы туралы конвенцияның күшін жояды және Уағдаласушы Тараптар арасындағы қатынастарда оларды ауыстырады.

49-бап

      1. Осы Конвенция күшіне енгеннен кейін бір жылдан соң әрбір Уағдаласушы Тарап Конвенцияға бір немесе бірнеше түзетулер ұсына алады. Ұсынылған кез келген түзетудің мәтіні түсіндірме меморандуммен бірге Бас Хатшыға жіберіледі, ол оны барлық Уағдаласушы Тараптарға қайта жолдайды. Уағдаласушы Тараптардың осы мәтінді қайта жолдаған күннен бастап он екі ай мерзімде оған: а) олар түзетуді қабылдайтыны, b) олар түзетуді қабыл алмайтыны немесе с) осы түзетуді қарау үшін конференция шақырылғанын қалайтыны туралы хабарлауға мүмкіндігі бар. Бас Хатшы сондай-ақ ұсынылған түзету мәтінін осы Конвенцияның 45-бабының 1-тармағында көрсетілген барлық басқа мемлекеттерге жібереді.
      2. а) Алдыңғы тармаққа сәйкес таратылған кез келген ұсынылған түзету егер жоғарыда айтылған он екі ай мерзім ішінде Уағдаласушы Тараптардың кемінде үштен бірі Бас Хатшыға олар түзетуді қабыл алмайтыны немесе осы түзетуді қарау үшін конференция шақыруды қалайтыны туралы хабарласа, ол қабылданған болып есептеледі. Бас Хатшы барлық Уағдаласушы Тараптарға ұсынылған түзетуді әрбір қабылдау немесе қабыл алмау туралы және конференция шақыру туралы келіп түскен кез келген өтініш туралы хабарлайды. Егер белгіленген он екі ай мерзім ішінде мұндай қабыл алмаулар мен өтініштер барлық Уағдаласушы Тараптардың кемінде үштен бірінен алынған болса, Бас Хатшы барлық Уағдаласушы Тараптарға алдыңғы тармақта көрсетілген он екі ай мерзім өткеннен кейін алты айдан соң белгіленген мерзім ішінде түзетуді қабыл алмаған немесе оны талқылау үшін конференция шақыруға өтініш білдіргендерді қоспағанда, барлық Уағдаласушы Тараптар үшін түзету күшіне енетіні туралы хабарлайды.
      b) Жоғарыда көрсетілген он екі ай мерзімде ұсынылған түзетуді қабыл алмаған немесе оны қарау үшін конференция шақыруды өтінген әрбір Уағдаласушы Тарап бұл мерзім өткеннен кейін кез келген уақытта Бас Хатшыға өзінің түзетуді қабылдайтыны туралы хабарлай алады және Бас Хатшы бұл хабарламаны қалған барлық Уағдаласушы Тараптарға таратады. Қабылдау туралы мұндай хабарламаларды жіберген Уағдаласушы Тараптарға қатысты түзету оларды Бас Хатшы алғаннан кейін алты айдан соң күшіне енеді.
      3. Егер ұсынылған түзету осы баптың 2-тармағына сәйкес қабылданбаған болса және егер осы баптың бірінші тармағында көзделген он екі ай мерзім ішінде Уағдаласушы Тараптардың жалпы санынан кемінде жартысы ұсынылған түзетуді олардың қабыл алмайтыны туралы Бас Хатшыға хабарласа және егер барлық Уағдаласушы Тараптардың кем дегенде үштен бірі, бірақ оннан кем емес, олар оны қабылдайтыны немесе бұл түзетуді талқылау үшін конференция шақыруды қалайтыны туралы оған хабарласа, Бас Хатшы ұсынылған түзетуді немесе оған осы баптың 4-тармағына сәйкес оған ұсынылуы мүмкін кез келген басқа ұсынысты қарау үшін конференция шақырады.
      4. Егер конференция осы баптың 3-тармағына сәйкес шақырылса, Бас Хатшы оған осы Конвенцияның 45-бабының 1-тармағында көрсетілген барлық мемлекеттерді шақырады. Бас Хатшы конференцияға шақырылған барлық мемлекеттерге ұсынылған түзетуге қосымша олар конференцияда қарауды қалайтын кез келген ұсынысты конференция ашылғанға дейін кемінде алты ай бұрын оған ұсыну туралы өтініш білдіреді және бұл ұсыныстар туралы конференция ашылғанға дейін кемінде үш ай бұрын конференцияға шақырылған барлық мемлекеттерге хабарлайды.
      5. а) Осы Конвенцияға кез келген түзету егер оны Конференцияға келген мемлекеттердің үштен екісінен көбі қабылдаса, бұл көпшілік Конференцияға келген Уағдаласушы Тараптардың кемінде үштен екісін қамтыған жағдайда, қабылданды деп есептеледі. Бас Хатшы түзетуді қабылдау туралы барлық Уағдаласушы Тараптарға хабарлайды және ол түзетуді қабыл алмау туралы осы мерзім ішінде Бас Хатшыға хабарлағандарды қоспағанда, барлық Уағдаласушы Тараптарға қатысты осылай хабарлаған күнінен бастап он екі ай өткен соң күшіне енеді.
      b) Жоғарыда көрсетілген он екі ай мерзім ішінде түзетуді қабыл алмаған әрбір Уағдаласушы Тарап өзінің түзетуді қабылдағаны туралы Бас Хатшыға кез келген уақытта хабарлай алады және Бас Хатшы бұл туралы барлық қалған Уағдаласушы Тараптарға хабарлайды. Түзету оны қабылдау туралы хабарлаған Уағдаласушы Тарапқа қатысты хабарламаны Бас Хатшы алғаннан кейін алты ай өткен соң немесе егер бұл мерзім кешірек өтсе, жоғарыда көрсетілген он екі ай мерзім өткеннен кейін күшіне енеді.
      6. Егер ұсынылған түзету осы баптың 2-тармағына сәйкес қабылданды деп есептелмесе және егер осы баптың 3-тармағында нұсқалған конференция шақыру талаптары орындалмаған болса, ұсынылған түзету қабыл алынбады деп есептеледі.

50-бап

Әрбір Уағдаласушы Тарап Бас Хатшыға жіберілетін жазбаша нотификациялау арқылы осы Конвенцияның күшін жоя алады. Күшін жою Бас Хатшының бұл нотификацияны алған күнінен бастап бір жыл өткен соң күшіне енеді.

51-бап

Егер Уағдаласушы Тараптардың саны қандай да бір реттік он екі ай кезең ішінде кемінде бесеуді құраса, осы Конвенция күшін жояды.

52-бап

Екі немесе одан көп Уағдаласушы Тараптар арасындағы осы Конвенцияны түсіндіруге немесе қолдануға қатысты, Тараптар келіссөздер жолымен немесе басқа реттеу құралдарымен шеше алмайтын кез келген дау кез келген мүдделі Уағдаласушы Тараптардың өтініші бойынша шешу үшін Халықаралық Сотқа беріле алады.

53-бап

Осы Конвенцияның ешқандай ережесі қандай да бір Уағдаласушы Тарапқа Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысына сәйкес келетін және өзінің сыртқы немесе ішкі қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ол қажет деп есептейтін, қалыптасқан жағдаймен шектелетін шаралар қабылдауға кедергі келтіретіндей түсіндірілмеуге тиіс.

54-бап

      1. Осы Конвенцияға қол қою кезінде немесе өзінің ратификациялау грамотасын немесе қосылу туралы құжатын сақтауға тапсыру кезінде әрбір мемлекет өзін осы Конвенцияның 52-бабымен байланыстымын деп есептемейтіні туралы мәлімдей алады. Басқа Уағдаласушы Тараптар мұндай мәлімдеме жасаған кез келген Уағдаласушы Тарапқа қатысты 52-баппен байланысты болып табылмайды.
      2. Өзінің ратификациялау грамотасын немесе қосылу туралы құжатын сақтауға тапсыру сәтінде әрбір мемлекет Бас Хатшыға жіберілетін нотификация арқылы осы Конвенцияны қолдану мақсатында ол аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді мотоциклдерге (1-баптың «n» тармақшасы) теңестіретінін мәлімдей алады.
      Кейіннен кез келген уақытта әрбір мемлекет Бас Хатшыға жіберілетін нотификация арқылы өзінің мәлімдемесін кері ала алады.
      3. Осы баптың 2-тармағында көзделген мәлімдемелер Бас Хатшы нотификацияны алғаннан кейін немесе егер бұл күн кешірек болып табылса, мәлімдеме жасаған мемлекетке қатысты Конвенцияның күшіне енген сәтінен кейін алты ай өткен соң күшіне енеді.
      4. Осы Конвенцияның 45-бабының 4-тармағына немесе 46-бабының 3-тармағына сәйкес ол туралы хабарлама жасалған, бұрын таңдап алынған ерекшелік белгісін кез келген өзгерту Бас Хатшы хабарламаны алған күнінен бастап үш ай өткен соң күшіне енеді.
      5. Осы Конвенцияға және оған қосымшаларға түсініктер, осы баптың 1-тармағында көзделген түсініктен өзгелері, егер олар ратификациялау грамотасын немесе қосылу туралы құжатты сақтауға тапсырғанға дейін жасалса, олар ратификациялау грамотасында немесе қосылу туралы құжатта расталған жағдайда, олар жазбаша нысанда ұсынылған жағдайда шешіледі. Бас Хатшы көрсетілген түсініктер туралы осы Конвенцияның 45-бабының 1-тармағында көрсетілген барлық мемлекеттерге хабарлайды.
      6. Осы баптың 1 немесе 4-тармақтарына сәйкес түсінік немесе мәлімдеме жасайтын әрбір Уағдаласушы Тарап Бас хатшыға жіберілетін нотификация арқылы кез келген сәтте өзінің түсінігін кері ала алады.
      7. Осы баптың 5-тармағына сәйкес жасалған кез келген түсінік:
      а) жоғарыда көрсетілген түсінікті жасаған Уағдаласушы Тарап үшін бұл түсініктің шеңберінде ол жататын Конвенцияның ережелерін өзгертеді;
      b) түсінік жасаған Уағдаласушы Тараппен өзара қарым-қатынаста басқа Уағдаласушы Тараптар үшін де бұл ережелерді сондай шамада өзгертеді.

55-бап

      Бас Хатшы 45-баптың 1-тармағында көрсетілген барлық мемлекеттерге осы Конвенцияның 49 және 54-баптарында көзделген мәлімдемелермен, нотификациялармен және хабарламалармен қатар:
      а) 45-бапқа сәйкес Конвенцияға қол қою, ратификациялау және қосылу туралы;
      b) 45-баптың 4-тармағына және 46-бапқа сәйкес нотификациялар мен мәлімдемелер туралы;
      с) 47-бапқа сәйкес осы Конвенцияның күшіне енетін күндері туралы;
      d) 49-баптың 2 және 5-тармақтарына сәйкес осы Конвенцияға түзетулердің күшіне енетін күні туралы;
      е) 50-бапқа сәйкес күшін жою туралы;
      f) 51-бапқа сәйкес осы Конвенцияның күшін жоюы туралы хабарлайды.

56-бап

Бір данада ағылшын, испан, қытай, орыс және француз тілдерінде жасалған барлық бес мәтін бірдей дәлме-дәл болып табылатын осы Конвенцияның түпнұсқасы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысына сақтауға тапсырылады, ол тиісінше куәландырылған көшірмелерді осы Конвенцияның 45-бабының 1-тармағында көрсетілген барлық мемлекеттерге жолдайды.
ОСЫНЫ КУӘЛАНДЫРУ ҮШІН өз үкіметтері тиісті түрде уәкілеттік берген төменде қол қойған өкілдер осы Конвенцияға қол қойды.

Вена қаласында бір мың тоғыз жүз алпыс сегізінші жылғы қараша айының сегізінші күні жасалды.

1-ҚОСЫМША

АВТОМОБИЛЬДЕР МЕН ТІРКЕМЕЛЕРДІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСҚА ЖІБЕРУ
МІНДЕТТЕМЕСІНЕН АУЫТҚУЛАР

      1. Уағдаласушы Тараптар жалпы салмағы немесе осіне жүктеме немесе габариттік мөлшері олардың ұлттық заңнамасында олардың аумағында тіркелген көлік құралдары үшін белгіленген шектерден асатын автомобильдерді, тіркемелер мен көлік құралдарының құрамдарын өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа жібермеуі мүмкін. Аумағында ауыр көлік құралдарының халықаралық қозғалысы орын алған Уағдаласушы Тараптар сипаттамалары төмен жолдарды қоспағанда, осы ауданның жолдары бойынша салмағы мен көлемі бұл келісімдермен белгіленген өлшемдерден аспайтын көлік құралдары мен көлік құралдарының құрамдарын халықаралық қозғалысқа жіберетін өңірлік келісімдер жасауға тырысуға тиіс.
      2. Осы қосымшаның 1-тармағының нұсқамаларын қолданған кезде мыналар көлік құралының ені бойынша габариттік мөлшерінен шығатын рұқсат етілген ең жоғарғы енінен асып түсу деп есептелмейтін болады:
      а) жермен жанасу нүктелерінен жақын шиналар мен шиналардағы қысым индикаторларының біріктіру бөлшектері;
      b) доңғалақтарға кигізілген сырғанауға қарсы құрылғылар;
      с) жеңіл басқанда олар екі бағытта бұрыла алатындай, бұл ретте рұқсат етілген ең үлкен еннен шықпайтын етіп құрастырылған артқы көру айнасы;
      d) бүйірдегі бұрылу көрсеткіштері және габариттен бірнеше сантиметр ғана шығып тұрған жағдайда габариттік шамдар;
      е) жүкке салынған кедендік мөрлер (пломбалар) және бұл мөрлердің (пломбалардың) сақталуы мен оларды қорғауды қамтамасыз етуге арналған құрылғылар.
      3. Уағдаласушы Тараптар егер олардың ұлттық заңнамасы мұндай құрамдардың қозғалысына тыйым салатын болса, мынадай көлік құралдарының құрамдарын өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа жібермеуі мүмкін:
      а) тіркемесі бар мотоциклдер;
      b) автомобиль мен бірнеше тіркемені қамтитын құрамдар;
      с) жолаушылар тасымалдауға арналған жартылай тіркемесі бар көлік құралдары.
      4. Уағдаласушы Тараптар осы Конвенцияға 5-қосымшаның 60-тармағына сәйкес ауытқу таралатын автомобильдер мен тіркемелерді өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа жібермеуі мүмкін.
      5. Уағдаласушы Тараптар жүргізушілері мен тиісті жағдайларда жолаушыларында қорғау шлемдері жоқ аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді және мотоциклдерді өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа жібермеуі мүмкін.
      6. Уағдаласушы Тараптар аспалы қозғалтқышы бар екі доңғалақты велосипед пен арбасы жоқ екі доңғалақты мотоциклден өзге кез келген автомобильді, автомобильде осы Конвенцияға 5-қосымшаның 56-тармағында көрсетілген және жүріс бөлікте тоқтаған жағдайда онда тоқтаған көлік құралы төндіретін қауіп туралы ескертуге арналған құрылғының болуын өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа жіберуге шарт ете алады.
      7. Уағдаласушы Тараптар кейбір қиын жолдар бойынша немесе рельефі күрделі аудандарда рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3 500 кг-нан (7 700 фунт) асатын автомобильдерді, осындай жолдар бойынша немесе бұл аудандарда рұқсат етілген ең жоғары салмағы осындай олар тіркеген көлік құралдарын қозғалысқа жіберуге қатысты олардың ұлттық заңнамасының арнайы нұсқамаларын орындаумен өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа жіберуге шарт ете алады.
      8. Уағдаласушы Тараптар бұл сәулелерді реттеу олардың аумағында қабылданған қозғалыс бағытына сәйкес келмесе, ассиметриялық сәулелері бар жақын жарық шамдары бар автомобильдерді өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа жібермеуі мүмкін.
      9. Уағдаласушы Тараптар осы Конвенцияның 37-бабында осы көлік құралы үшін көзделген ерекшелік белгісінен өзге белгісі бар автомобильдерді немесе автомобиль сүйретпеге алған тіркемелерді өз аумағы бойынша халықаралық қозғалысқа жібермеуі мүмкін.

2-ҚОСЫМША

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАҒЫ АВТОМОБИЛЬДЕР МЕН
ТІРКЕМЕЛЕРДІҢ ТІРКЕУ НӨМІРІ

      1. Осы Конвенцияның 35 және 36-баптарында көрсетілген тіркеу нөмірі не цифрлардан, не цифрлар мен әріптерден тұруға тиіс. Цифрлар араб цифрлары, ал әріптер латын әліпбиінің бас әріптері болуы керек. Алайда басқа цифрларды немесе әріптерді қолдануға рұқсат етіледі, бірақ мұндай жағдайларда тіркеу нөмірі араб цифрларымен және латын бас әріптерімен қайталанған болуы керек.
      2. Тіркеу нөмірі қозғалыссыз көлік құралының осіндегі бақылаушы оны күндіз ашық ауа райында кем дегенде 40 м (130 фунт) ара қашықтықта айыра алатындай етіп құрастырылуға және белгіленуге тиіс; алайда Уағдаласушы Тараптар тіркеу нөмірлеріне 40 м (130 фут) ара қашықтықтан оларды айыру мүмкін болатындай мөлшер беру қиын болатын, өздерінің аумағында тіркелген мотоциклдер мен автомобильдердің ерекше санаттары үшін бұл ең қысқа ара қашықтықты қысқарта алады.
      3. Егер тіркеу нөмірі арнайы тақтайшада белгіленген болса, онда тақтайша тегіс және көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына перпендикуляр тік немесе тік дерлік қалыпта бекітілген болуы керек. Егер нөмір көлік құралына бояумен белгіленсе немесе жазылса, бояумен белгіленген немесе жазылған үстіңгі қабат тегіс әрі тік немесе тегіс әрі тік дерлік және көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына перпендикуляр болуы керек.
      4. 32-баптың 5-тармағының ережелерін ескере отырып, тіркеу нөмірі белгіленген тақтайша немесе бояумен жазылған үстіңгі қабат жарық шағылыстыратын материалдан болуы мүмкін.

3-ҚОСЫМША

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАҒЫ АВТОМОБИЛЬДЕР МЕН ТІРКЕМЕЛЕРДІҢ
ЕРЕКШЕЛІК БЕЛГІСІ

      1. Осы Конвенцияның 37-бабында айтылған ерекшелік белгісі латын әліпбиінің 1-3 бас әрпінен тұруы керек. Әріптердің биіктігі кем дегенде 0,08 м (3,1 дюйм) және ені кем дегенде 0,01 м (0,4 дюйм) қаріптермен белгіленуі тиіс. Әріптер бас осі көлденең эллипс нысанындағы ақ түске қара бояумен жазылған болуы керек.
      2. Ерекшелік белгісі бір ғана әріптен тұрған жағдайларда эллипстің бас осі тік болуы мүмкін.
      3. Ерекшелік белгісі тіркеу нөміріне енгізілмеуі немесе оны тіркеу нөмірі ретінде қабылдайтындай етіп немесе оның қолайлы оқылуын нашарлатуы мүмкін болатындай белгіленбеуі керек.
      4. Мотоциклдер мен олардың тіркемелерінде эллипс осінің ұзындығы 0,175 м-ден (6,9 дюйм) және 0,115 м-ден (4,5 дюйм) кем болмауға тиіс. Басқа автомобильдер мен олардың тіркемелерінде эллипс осінің ұзындығы кемінде:
      а) егер ерекшелік белгісі үш әріптен тұрса, 0,24 м (9,4 дюйм) және 0,145 м (5,7 дюйм);
      b) егер ерекшелік белгісі үш әріптен кем болса, 0,175 м (6,9 дюйм) және 0,115 м (4,5 дюйм) болуы керек.
      5. 2-қосымшаның 3-тармағының ережелері көлік құралдарындағы ерекшелік белгісін белгілеуге қолданылады.

4-ҚОСЫМША

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТАҒЫ АВТОМОБИЛЬДЕР МЕН ТІРКЕМЕЛЕРДІҢ
ТАНУ БЕЛГІЛЕРІ

      1. Тану белгілеріне:
      а) автомобильдер үшін:
      і) көлік құралын шығарушы зауыттың аты немесе маркасы;
      іі) автомобильдің шассиінде немесе (ол болмаған кезде) шанағында зауыттық нөмірі немесе шығарушы зауыттың сериялық нөмірі;
      ііі) қозғалтқышында - егер мұндай нөмірді шығарушы зауыт белгілесе, қозғалтқыштың зауыттық нөмірі;
      b) тіркемелер үшін - жоғарыда, «і» және «іі» тармақшаларында көрсетілген таңбалаулар;
      с) аспалы қозғалтқышы бар велосипедтер үшін — қозғалтқыштың жұмыс көлемін және «СМ» маркасын көрсету кіреді.
      2. Осы қосымшаның 1-тармағында айтылған тану белгілеріне енгізілген әріптер мен цифрлар жеңіл қол жетімді жерде орналасуға және оқуға қолайлы болуға тиіс; бұдан басқа, оларды өзгерту немесе жою қиын болатындай етіп жазылған болуы керек. Тану белгілері тек латын әріптерімен немесе жазумен және араб цифрларымен жазылуға тиіс не олар осылайша қайталануға тиіс.

5-ҚОСЫМША

АВТОМОБИЛЬДЕР МЕН ТІРКЕМЕЛЕРГЕ ҚАТЫСТЫ ТЕХНИКАЛЫҚ ШАРТТАР

      1. Осы Конвенцияның 1-бабының «n» тармақшасына сәйкес жүктемесіз салмағы 400 кг-нан (900 фунт) аспайтын үш доңғалақты көлік құралдарын мотоциклдерге теңестіруге өзінің ниеті туралы мәлімдеген Уағдаласушы Тараптар не мотоциклдерге, не басқа автомобильдерге қатысты осы қосымшадағы нұсқамаларды оларға таратуға тиіс.
      2. Осы қосымшада «тіркеме» деген термин автомобиль сүйретпеге алуға арналған тіркемелерге ғана қолданылады.
      3. Осы Конвенцияның 3-бабы 2-тармағының «а» тармақшасының ережелері сақталған жағдайда әрбір Уағдаласушы Тарап өзі тіркейтін автомобильдер үшін және өз ұлттық заңнамасына сәйкес қозғалысқа жіберетін тіркемелер үшін осы қосымшаның ережелерін толықтыратын немесе қатаңырақ болып табылатын нұсқамалар бере алады.

I тарау
Тежеу

      4. Осы тарауда:
      а) «бір осьтегі доңғалақтар» деген термин көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына қатысты симметриялы немесе симметриялы дерлік орналасқан, тіпті егер олар бір осьте (ось-тандем екі ось ретінде қарастырылады) орналасқан жағдайда да, доңғалақтарды білдіреді;
      b) «жұмыс тежегіші» деген термин көлік құралының қозғалысын баяулату және тоқтату үшін пайдаланылатын қондырғыны білдіреді;
      с) «тұру тежегіші» деген термин жүргізуші жоқ болғанда көлік құралын қозғалыссыз күйде ұстап тұру үшін немесе қозғалыссыз күйде тіркеуден ағытылған тіркемені ұстау үшін пайдаланылатын қондырғыны білдіреді;
      d) «апаттық тежегіш» деген термин жұмыс тежегіші істен шыққан жағдайда көлік құралының қозғалысын баяулатуға және тоқтатуға арналған қондырғыны білдіреді.
      А. Мотоциклдерден өзге автомобильдерді тежеу
      5. Мотоциклден өзге әрбір автомобильде рульдегі жүргізуші оңай әрекетке келтіре алатын тежегіштер болуға тиіс. Бұл тежеу қондырғылары мынадай үш тежеу функциясын орындауы керек:
      а) жұмыс тежегіші - көлік құралына тиеу жағдайына және оның өрге немесе ылдиға қозғалуына қарамастан, көлік құралының қозғалысын баяулату және сенімді, тез және тиімді тоқтату;
      b) «тұру тежегіші» - көлік құралына тиеу жағдайына және оның өрге немесе 16 % еңістікпен ылдида қозғалуына қарамастан, көлік құралын қозғалыссыз күйде ұстап тұру, бұл ретте тежегіштің тежеу қабаты таза механикалық түрдегі қондырғы арқылы тежеу жағдайында ұстап тұруға тиіс;
      с) «апаттық тежегіш» - көлік құралына тиеу жағдайына қарамастан, жұмыс тежегіші істен шыққан жағдайда да жеткілікті қысқа ара қашықтықта көлік құралының қозғалысын баяулату және оны тоқтату.
      6. Осы қосымшаның 5-тармағының ережелерін сақтаған жағдайда тежеудің (жұмыс, апаттық және тұру) үш функциясын орындауды қамтамасыз ететін құрылғылардың ортақ бөліктері болуы мүмкін; жетектерді қосуға бұл ретте ең болмағанда екі жетек жеке қалған жағдайда ғана жол беріледі.
      7. Жұмыс тежегіші көлік құралының барлық доңғалақтарына әсер етуі керек; алайда екіден көп осі бар көлік құралдарында бір осьтің доңғалақтары тежелмеуі мүмкін.
      8. Апаттық тежегіш көлік құралының ұзына бойғы орта қимасының әр жағынан ең болмағанда бір доңғалаққа әсер етуі керек; осыған ұқсас жағдай тұру тежегішіне де қатысты.
      9. Жұмыс тежегіші мен тұру тежегіші жеткілікті берік бөліктердің көмегімен доңғалақтармен ұдайы байланысты тежеуші қабатқа әсеретуі керек.
      10. Ешқандай тежеуші қабат ол доңғалақтардан ажыратыла алатындай болып құрылмауға тиіс. Алайда мұндай ажырауға кейбір тежеуші қабаттар үшін мынадай жағдайларда жол беріледі:
      а) ол, мысалы беру санын өзгерту кезінде қысқа уақытты болып табылса;
      b) тұру тежеуішіне қатысты ол жүргізушінің әрекеті нәтижесінде ғана болуға тиіс;
      с) жұмыс немесе апаттық тежегішке қатысты тежеу осы қосымшаның 5-тармағына сәйкес нұсқалған тиімділікпен жалғастырылады.
      В. Тіркемелерді тежеу
      11. Осы қосымшаның 17-тармағы «с» тармақшасының ережелерін сақтаған жағдайда, жеңіл тіркемелерді қоспағанда, әрбір тіркемеде мыналар, атап айтқанда:
      а) көлік құралына тиеу жағдайына және оның өрге немесе ылдиға қозғалуына қарамастан, көлік құралының қозғалысын баяулатуға және сенімді, тез және тиімді тоқтатуға мүмкіндік беретін жұмыс тежегіші;
      b) көлік құралына тиеу жағдайына және оның өрге немесе 16 % еңістікпен ылдида қозғалуына қарамастан, көлік құралын қозғалыссыз жағдайда ұстап тұруға мүмкіндік беретін тұру тежегіші болуға тиіс, бұл ретте тежегіштің тежеу қабаты таза механикалық түрдегі қондырғы арқылы тежеу жағдайында ұстап тұруға тиіс. Бұл ереже тұру тежегішіне қойылатын талаптар көлік құралдарының құрамына қатысты сақталатын болса, тартқыш көлік құралынан ағытылған болуы мүмкін тіркемелерге қолданылмайды.
      12. Тежеудің осы екі функциясының (жұмыс және тұру) орындалуын қамтамасыз етуші қондырғылардың ортақ бөліктері болуы мүмкін.
      13. Жұмыс тежегіші тіркеменің барлық доңғалақтарына әсер етуі тиіс.
      14. Жұмыс тежегіші көлік тартқыш құралының жұмыс тежегішінің жетегімен әрекетке келтірілуі керек; алайда егер тіркеменің рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3 500 кг-нан (7 700 фунт) аспаса, жұмыс тежегіші қозғалыс уақытында ол тіркеменің тартқышпен жақындасу жолымен (инерция күшімен тежелу) ғана әрекетке келтірілетіндей етіп құрастырылған бола алады.
      15. Жұмыс тежегіші мен тұру тежегіші жеткілікті берік бөліктердің көмегімен доңғалақтармен ұдайы байланысты тежелу қабатына әсер етуге тиіс.
      16. Тежеу қондырғылары қозғалыс уақытында тіркеу қондырғысы үзілген жағдайда тіркеменің тоқтауын өздігінен қамтамасыз етуге тиіс. Алайда бұл нұсқама рұқсат етілген ең жоғары салмағы 1 500 кг-нан (3 300 фунт) аспаған және тіркемелерді қоспағанда, оларда тіркеу құрылғысымен қатар осы қосымшаның 58-тармағында көзделген қосымша тіркеу қондырғысы бар болған жағдайда және осьтер арасындағы ара қашықтық кемінде 1 м-ді (40 дюйм) құрайтын бір осьті де, екі осьті де тіркемелерге қолданылмайды.
      С. Көлік құралдарының құрамдарын тежеу
      17. Осы тараудың А және В бөлімдеріндегі тіркелмеген көлік құралдарына (автомобильдер мен мотоциклдер) қатысты ережелерге қосымша, тіркелген көлік құралдарының құрамдарына мынадай ережелер жатады:
      а) құрамның бөлігі болып табылатын әрбір көлік құралының тежеу қондырғысы үйлесімді болуға тиіс;
      b) жұмыс тежегішінің әсері тіркелген көлік құралдарының барлық құрамына тиісті түрде таралуға және қайталануға тиіс;
      с) жұмыс тежегішімен жабдықталмаған тіркеменің рұқсат етілген ең жоғары салмағы жүктемесіз тартқыш көлік құралы салмағының және жүргізуші салмағының қосындысының жартысынан аспауға тиіс.
      Б. Мотоциклдерді тежеу
      18. а) Әрбір мотоциклде екі тежеу қондырғысы болуға тиіс, олардың бірі ең болмағанда артқы доңғалаққа немесе доңғалақтарға, ал екіншісі - ең болмағанда алдыңғы доңғалаққа немесе доңғалақтарға әсер етеді; егер мотоциклде арба болса, арбаның доңғалақтарын тежеу қажет емес. Бұл тежеу қондырғылары мотоциклді тиеу жағдайына және оның өрге немесе ылдиға қозғалуына қарамастан, оның қозғалысын баяулатуға және сенімді, тез және тиімді тоқтатуға мүмкіндік беруге тиіс.
      b) Осы тармақтың «а» тармақшасындағы ережелерге қосымша көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына қатысты симметриялы орналасқан үш доңғалақты мотоциклдер осы қосымшаның 5-тармағы «b» тармақшасының ережелеріне сәйкес тұру тежегішімен жабдықталуға тиіс.

II тарау
Шамдар және жарық шағылыстырғыш құрылғылар

      19. Осы Конвенцияның ережелерін қолдану кезінде:
      «алыс жарық шамы» деген термин алға қарай қозғалыс бағытында жолды алыс ара қашықтықтан жарықтандыруға арналған көлік құралының шамын білдіреді;
      «жақын жарық шамы» деген термин қарсы көлік құралдарының жүргізушілері мен жолдарды басқа пайдаланушылардың көзіне шамадан тыс шағылыстырмайтындай және кедергілер келтірмейтіндей етіп көлік құралының алдынан жолды жарықтандыруға арналған көлік құралының шамын білдіреді
      «кіші фара» деген термин көлік құралының және оның габариттік енінің алдынан сигнал беруге арналған көлік құралының шамын білдіреді;
      «артқы габариттік фонарь» деген термин көлік құралының және оның габариттік енінің артынан сигнал беруге арналған көлік құралының шамын білдіреді;
      «тоқтау сигналы» деген термин жүргізушінің жұмыс тежегішін әрекетке келтіргені туралы көлік құралының артындағы жолды басқа пайдаланушыларға сигнал беруге арналған көлік құралының шамын білдіреді;
      «тұманға қарсы фара» деген термин тұманда, қалың қарда, нөсерде немесе шаң дауылында жолды жарықтандыруды жақсартуға арналған көлік құралының шамын білдіреді;
      «артқы фара» деген термин көлік құралының артынан жолды жарықтандыруға және артқа жүргенде немесе жүруге ниеттенгенде жолды басқа пайдаланушыларға ескерту сигналын беруге арналған көлік құралының шамын білдіреді;
      «бұрылу көрсеткіші» деген термин жүргізушінің оңға немесе солға бұрылу ниеті туралы жолды басқа пайдаланушыларға сигнал беруіне арналған көлік құралының шамын білдіреді;
      «жарыққа шағылысатын құрылғы» деген термин бұл көлік құралымен байланысты емес жарық көзі беретін жарық сәулесі арқылы көлік құралының бар екені туралы сигнал беруге арналған құрылғыны білдіреді, бұл ретте бақылаушы осы жарық көзіне жақын тұрады;
      «жарық түсіргіш үстіңгі бет» деген термин шамдарға қатысты жарық берілетін көрінетін үстіңгі бетті, ал жарық түсіргіш құрылғыларға қатысты жарық сәулесі түсетін көрінетін үстіңгі бетті білдіреді.
      20. Осы тарауда көрсетілген шамдардың түстері мүмкіндігіне қарай осы қосымшаға толықтырудағы анықтамаларға сәйкес келуге тиіс.
      21. Мотоциклдерден басқа, тегіс жолда жылдамдығы сағатына 40 км-ден (25 миль) асуы мүмкін әрбір автомобильде алдыңғы жағынан ашық ауа райында түнде көлік құралының алдындағы кем дегенде 100 м (325 фут) ара қашықтықты тиісті түрде жарықтандыруға қабілетті ақ немесе сары селективтік алыс жарық шамдарының екеуі болуға тиіс. Алыс жарық шамдарының жарық түсіргіш үстіңгі беттің сыртқы шеттері ешқандай жағдайда жақын жарық шамдары жарық түсіргіш үстіңгі беттің сыртқы шеттеріне қарағанда көлік құралының габариттік енінің шетіне жақын орналаспауға тиіс.
      22. Мотоциклдерден басқа, тегіс жолда жылдамдығы сағатына 10 км-ден (6 миль) асуы мүмкін әрбір автомобиль көлік құралының алдыңғы жағынан ашық ауа райында түнде кем дегенде 40 м (130 фут) қашықтықта тиісті түрде жолды жарықтандыруға қабілетті ақ немесе сары селективтік екі жақын жарық шамымен жарақтандырылуға тиіс. Көлік құралының ұзына бойғы орта қимасынан ең алыс жарықтанушы үстіңгі бетінің нүктесі әр жағынан көлік құралының габариттік енінің шетінен кемінде 0,4 м (16 дюйм) ара қашықтықта болуға тиіс. Автомобильде жақын жарық шамдары екеуден көп болмауы керек. Жақын жарық шамдары осы қосымшаның 19-тармағында баяндалған анықтамаға сәйкес келетіндей реттелген болуға тиіс.
      23. Арбасыз екі доңғалақты мотоциклден өзге әрбір автомобильде ақ түсті екі кіші фара болуы керек; алайда селективтік сары түс шоғырын беретін алыс немесе жақын жарық фараларымен қосарланған кіші фаралар үшін селективтік сары түс рұқсат етіледі. Егер бұл кіші фаралар көлік құралының алдыңғы жағынан қосылған жалғыз шамдар болып табылса, жолды басқа пайдаланушылардың көзіне шағылыспай және артық қолайсыздықтар туғызбай, ашық ауа райында түнде кемінде 300 м (1000 фут) ара қашықтықтан көрінетін болуға тиіс. Көлік құралының ұзына бойғы орта қимасынан ең алыс жарықтанушы үстіңгі бетінің нүктесі әр жағынан көлік құралының габариттік енінің шетінен кемінде 0,4 м (16 дюйм) ара қашықтықта болуға тиіс.
      24. а) Арбасыз екі доңғалақты мотоциклден өзге әрбір автомобильде жолды басқа пайдаланушылардың көзіне шағылыспай және артық қолайсыздықтар туғызбай, ашық ауа райында түнде кемінде 300 м (1000 фут) ара қашықтықтан көрінетін жұп санды қызыл түсті артқы габариттік фонары болуға тиіс. Көлік құралының ұзына бойғы орта қимасынан ең алыс жарықтанушы үстіңгі бетінің нүктесі әр жағынан көлік құралының габариттік енінің шетінен кемінде 0,4 м (16 дюйм) ара қашықтықта болуға тиіс.
      b) Әрбір тіркемеде жолды басқа пайдаланушылардың көзіне шағылыспай және артық қолайсыздықтар туғызбай, ашық ауа райында түнде кемінде 300 м (1000 фут) ара қашықтықтан көрінетін екі қызыл түсті артқы габариттік шамдары болуға тиіс. Тіркеменің ұзына бойғы орта қимасынан ең алыс жарықтанушы үстіңгі бетінің нүктесі әр жағынан тіркеменің габариттік енінің шетінен кемінде 0,4 м (16 дюйм) ара қашықтықта болуға тиіс. Алайда габариттік ені 0,80 м-ден (32 дюйм) аспайтын тіркемелерде, егер оларды коляскасыз екі доңғалақты мотоцикл сүйретпеге алса, бұл шамдардың бірі болуы мүмкін.
      25. Әрбір автомобиль немесе артында нөмірлік белгісі бар тіркеме бұл белгіні жарықтандыруға арналған құрылғымен жарақталуға тиіс, ол осы құрылғымен жарықтандырылатын нөмірлік белгі көлік құралы тоқтап тұрғанда көлік құралының артынан 20 м (65 фут) ара қашықтықта ашық ауа райында түнде оқуға қолайлы болатындай етіп орнатылуға тиіс; алайда әрбір Уағдаласушы Тарап түнде оқуға қолайлы бұл ең төменгі ара қашықтықты осы Конвенцияға 2-қосымшаның 2-тармағына сәйкес шектерде және ол күндіз оқуға қолайлы ең төменгі ара қашықтықты азайтатын көлік құралдары үшін азайта алады.
      26. Мотоциклдерді қоса алғанда, әрбір автомобильде және автомобиль мен бір немесе бірнеше тіркемелерден тұратын көлік құралдарының әрбір құрамында электрлік қосылыстар автомобильдердің алыс жарық шамдары, жақын жарық шамдары, тұманға қарсы фаралары, кіші фаралары және жоғарыда 25-тармақта айтылған құрылғы автомобильдің немесе құрамға енгізілген соңғы көлік құралының артқы габариттік фонарьларын бір уақытта жаққанда ғана қосыла алатындай етіп құрылуға тиіс.
      Алайда бұл ереже осы Конвенцияның 33-бабының 5-тармағында көрсетілген жарық сигналдарын беру үшін қолданылатын болса, алыс және жақын жарық шамдарына қатысты емес. Бұдан басқа, электрлік қосылыстар жақын жарық шамдарын, алыс жарық шамдарын немесе тұманға қарсы фараларды жаққан кезде автомобильдердің кіші фаралары әрқашан жанатындай етіп құрылуға тиіс.
      27. Арбасыз екі доңғалақты мотоциклден өзге әрбір автомобильдің артында үш бұрышты емес нысанда қызыл түсті жарық қайтарғыш кемінде екі құрылғы болуға тиіс. Көлік құралының ұзына бойғы орта қимасынан ең алыс жарықтанушы үстіңгі бетінің шеті әр жағынан көлік құралының габариттік енінің шетінен кемінде 0,4 м (16 дюйм) ара қашықтықта болуға тиіс. Жарық шағылыстырғыш құрылғылар осы көлік құралының алыс жарығымен жарықтанғанда ашық ауа райында түнде кемінде 150 м (500 фут) ара қашықтықтан көлік құралының жүргізушісіне көрінетін болуы керек.
      28. Әрбір тіркеменің артында кемінде екі қызыл жарық қайтарғыш құрылғы болуға тиіс. Бұл жарық шағылыстырғыш құрылғылар сүйір ұшы жоғары қараған және бір көлденең қабырғасы бар тең бүйірлі үшбұрыш нысанында, бұл ретте әр қабырғасының ұзындығы кемінде 0,15 м (6 дюйм) және 0,2 м (8 дюйм) аспайтын болуы керек; ешқандай сигнал шамы бұл үшбұрыштың ішіне орналаспауға тиіс. Көрсетілген жарық шағылыстырғыш құрылғылар көрінуге қатысты жоғарыда, 27-тармақта баяндалған талаптарға жауап беруге тиіс. Тіркеменің ұзына бойғы орта қимасынан ең қашық жарықтанушы үстіңгі беттің нүктесі әр жағынан тіркеменің габариттік енінің шетінен кемінде 0,4 м (16 дюйм) ара қашықтықта болуға тиіс. Алайда габариттік ені 0,80 м (32 дюйм) аспайтын тіркемелерде, егер оларды арбасыз екі доңғалақты мотоцикл сүйретпеге алса, бір ғана жарық шағылыстырғыш құрылғы болуы мүмкін.
      29. Әрбір тіркемеде үшбұрышты емес нысанда жарық шағылыстырғыш екі ақ құрылғы болуы керек. Бұл жарық шағылыстырғыш құрылғылар жоғарыда, 27-тармақта баяндалған орналасу және көріну талаптарын қанағаттандыруға тиіс.
      30. Егер тіркеменің ені 1,6 м-ден (5 фут 4 дюйм) асса, оның алдыңғы жағында екі ақ кіші фарасы болуға тиіс. Осылайша нұсқалған кіші фаралар тіркеменің габариттік енінің шетіне мүмкіндігінше жақын орналасқан болуы керек және кез келген жағдайда тіркеменің ұзына бойғы орта қимасынан ең алыс жарықтанушы үстіңгі беттің сыртқы шеті осы шеттен кем дегенде 0,15 м (6 дюйм) болады.
      31. Тегіс жолда жылдамдығы сағатына 25 км-ден (15 миль) асуы мүмкін әрбір автомобильдің (арбасы бар немесе онсыз екі доңғалақты мотоциклдерден басқа) артында жарық күші артқы габариттік фонарьлардың жарық күшінен айқын басым болатын екі қызыл тоқтау сигналы болуға тиіс. Осы ереже көлік құралдары құрамының соңындағы әрбір тіркемеге қатысты; алайда тартқыштың тоқтау сигналы көрінетіндей көлемдегі шағын тіркемелер үшін тоқтау сигналы міндетті болып табылмайды.
     32. Осы Конвенцияның 54-бабының 2-тармағына сәйкес аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді мотоциклдерге теңестіру туралы мәлімдеме жасаған Уағдаласушы Тараптар аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді төмендегі барлық ережелерді немесе олардың бөліктерін сақтаудан босата алатыны туралы ескертпемен:
      а) арбасы бар немесе онсыз әрбір екі доңғалақты мотоцикл түсі және көрінуіне қатысты жоғарыда, 22-тармақтағы нұсқамаларға жауап беретін жақын жарық фарасымен жарақталуға тиіс;
      б) тегіс жолда жылдамдығы сағатына 40 км-ден (25 миль) асуы мүмкін арбасы бар немесе онсыз екі доңғалақты әрбір мотоциклде жақын жарық фарасымен қатар түсі мен көрінуіне қатысты жоғарыда, 21-тармақтағы нұсқамаларға жауап беретін ең болмағанда алыс жарықтың бір фарасы болуға тиіс. Егер мұндай мотоциклде алыс жарықтың бір фарасынан көп болса, бұл фаралар мүмкіндігінше бір-біріне жақын орналасуы керек;
      с) арбасы бар немесе онсыз екі доңғалақты әрбір мотоциклде жақын жарықтың кемінде бір фарасы және алыс жарықтың кем дегенде екі фарасы болуға тиіс.
      33. Арбасы екі доңғалақты әрбір мотоцикл алдыңғы жағынан түсі мен көрінуіне қатысты жоғарыда, 23-тармақтағы нұсқамаларға жауап беретін бір немесе екі кіші фарамен жарақтандырылуға тиіс. Егер мұндай мотоциклде екі кіші фара болса, бұл кіші фаралар мүмкіндігінше бір-біріне жақын орналасуы керек. Арбасыз екі доңғалақты мотоциклде кіші фара екеуден көп болмауы керек.
      34. Арбасыз екі доңғалақты әрбір мотоциклде түсі мен көрінуіне қатысты жоғарыда, 24-тармақтың «а» тармақшасындағы нұсқамаларға жауап беретін бір артқы габариттік фара болуы керек.
      35. Арбасыз екі доңғалақты әрбір мотоциклдің артында түсі мен көрінуіне қатысты жоғарыда, 27-тармақтағы нұсқамаларды қанағаттандыратын бір жарық шағылыстырғыш құрылғы болуға тиіс.
      36. Арбасы бар немесе онсыз екі доңғалақты әрбір мотоциклде осы Конвенцияның 54-бабының 2-тармағына сәйкес аспалы қозғалтқышы бар велосипедтерді мотоциклдерге теңестіру туралы мәлімдеме жасаған Уағдаласушы Тараптар бұл нұсқаманы арбасы бар немесе онсыз екі доңғалақты велосипедтерге қолданылмауы мүмкін екені туралы ескертпемен жоғарыда 31-тармақта келтірілген ережелерді қанағаттандыратын тоқтау сигналы болуы керек.
      37. Арбасыз мотоциклдерге нұсқалған шамдар мен құрылғыларға қатысты ережелер үшін зиян келтірмей, екі доңғалақты мотоциклге біріктірілген әрбір арбада түсі мен көрінуіне қатысты жоғарыда, 23-тармақтағы нұсқамаларға жауап беретін бір кіші фара, түсі мен көрінуіне қатысты жоғарыда, 24-тармақтың «а» тармақшасындағы нұсқамаларға жауап беретін артқы бір габариттік фонары және түсі мен көрінуіне қатысты жоғарыда, 27-тармақтағы нұсқамаларға жауап беретін бір жарық қайтарғыш құрылғы болуы керек. Электрлік қосылыстар арбаның кіші фарасы мен артқы габариттік фонары мотоциклдің артқы габариттік фонарымен бір уақытта жанатындай болып жасалуға тиіс. Қалай болғанда да арбада алыс немесе жақын жарық фаралары болмауы керек.
      38. Конвенцияның 1-бабының «n» тармақшасына сәйкес мотоциклдерге теңестірілген көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына қатысты симметриялы үш доңғалақты автомобильдер жоғарыда, 21, 22, 23, 24 «а», 27 және 31-тармақтарда нұсқалған құрылғылармен жарақталған болуға тиіс. Алайда егер мұндай көлік құралының ені 1,3 м (4 фут 3 дюйм) аспаса, онда алыс жарықтың бір фарасы және жақын жарықтың бір фарасы жеткілікті. Бұл жағдайда көлік құралының габариттік еніне қатысты жарық түсіргіш үстіңгі беттің ара қашықтығына қатысты нұсқама қолданылмайды.
      39. Жолды басқа пайдаланушылар үшін барлық бағыттарда көрінетін қозғалыс бағытының өзгеруі туралы жүргізушілері қолмен сигналдар бере алатындарды қоспағанда, әрбір автомобильде көлік құралында жұптасып орналасқан және жолды пайдаланушылар күндіз де, түнде де көретін автосары түсті жанып-сөнетін шамдары бар қозғалмайтын бұрылу көрсеткіші болуға тиіс. Бұл шамдардың жанып-сөну жиілігі +30-ға рұқсат бере отырып, минутына 90-ды құрауы керек.
      40. Егер арбасы бар немесе арбасы жоқ екі доңғалақты мотоциклден өзге автомобильде тұманға қарсы фаралар болса, олардың саны екеу және ақ немесе сары селективтік түсті болуы және олар жарық түсіргіш үстіңгі беттің бірде-бір нүктесі жақын жарық шамдарының жарық түсіргіш үстіңгі бетінің ең жоғарғы нүктесінен жоғары болмайтындай және көлік құралының ұзына бойғы орта қимасынан ең алыс жарық түсіргіш үстіңгі бетінің нүктесі әр жағынан көлік құралының габариттік енінің шетінен кемінде 0,4 м (16 дюйм) болатындай етіп орнатылуға тиіс.
      41. Қандай да бір артқы фара жолды басқа пайдаланушылардың көзін шағылыстырмауға немесе қолайсыздықтар туғызуға әкеп соқпауы керек. Егер автомобиль артқы фарамен жабдықталған болса, онда бұл фара ақ, автосары немесе сары селективтік жарық беруі тиіс. Оны қосуға арналған құрылғы артқы жүріс құрылғысы әрекетке келтірілгенде ғана қосылатындай етіп құрылуға тиіс.
      42. Жалпы жол қозғалысы ережелерін сақтауға міндетті емес немесе олардың жолда болуы жолды басқа пайдаланушыларға ерекше сақтық сақтауды міндеттейтін көлік құралдарын немесе көлік құралдарының құрамдарын белгілеу үшін Уағдаласушы Тараптардың ұлттық заңнамасына сәйкес пайдаланылатын шамдарды қоспағанда, автомобильге немесе тіркемеге орнатылған бұрылу көрсеткіштері шамдарынан өзге қандай да бір шам жанып-сөнетін болмауға тиіс; мұндай көлік құралдары, атап айтқанда өтуге басым құқығы бар көлік құралдары, автопоездар, ерекше көлемді көлік құралдары және жол құрылысы немесе жөндеу үшін пайдаланылатын көлік құралдары немесе жабдықтар болып табылады. Алайда Уағдаласушы Тараптар қызыл жарық беретін шамдарды қоспағанда, көлік құралы уақытша туғызатын ерекше қауіп туралы ескерту үшін кейбір шамдардың немесе осы шамдар бөліктерінің жанып-сөнуіне рұқсат ете алады немесе нұсқама бере алады.
      43. Осы қосымшаның ережелерін қолдану кезінде:
      а) ұқсас немесе ұқсамайтын, бірақ бір мақсаттағы және бірдей түсті екі немесе одан көп шамдардың кез-келген үйлесімін, егер көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына перпендикуляр олар жарық түсіргіш үстіңгі беттердің көлденең жазықтыққа кескіні көрсетілген жарық түсіргіш үстіңгі беттердің кескінін сипаттайтын ең кішкене тікбұрышының кем дегенде 50 %-ын алып тұрса, бір шам ретінде;
      b) ол көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына қатысты симметриялы орналасады, ол көлік құралының габариттік енінің шетінен 0,4 м (16 дюйм) ара қашықтықта болады және оның ұзындығы кем дегенде 0,8 м-ді (32 дюйм) құрайды деген шартпен екі шамды немесе шамдардың жұбын жолақ нысанындағы біртұтас үстіңгі беттің жарық түсіргіш екі шамы немесе шамдардың қосарлы саны ретінде қарастыру қажет. Бұл үстіңгі бетті жарықтандыруды мүмкіндігінше оның шеттеріне жақын орналасқан кемінде екі жарық көзі жүзеге асыруы керек. Жарық түсіргіш үстіңгі қабатқа көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына перпендикуляр көлденең үстіңгі беттің түрлі элементтерінің үстіңгі бетіне жарық түсіргіш кескіні көрсетілген жарық түсірілетін элементтердің үстіңгі бетінің кескінін суреттейтін ең кіші тікбұрыштың кемінде 50 %-ын алатындай болып орналасуға тиіс.
      44. Бір көлік құралындағы бірдей мақсаттағы және бір жаққа бағытталған шамдар бір түсті болуы керек. Сандары жұп болып табылатын шамдар мен жарық шағылыстырғыш құрылғылар сыртқы түрі симметриялы болып табылмайтын көлік құралдарын қоспағанда, көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына қатысты симметриялы орналасуға тиіс. Шамдардың әрбір жұбының жарық күші айқын бірдей болуы керек.
      45. Өз мақсаты бойынша әр түрлі шамдар және осы тараудың басқа тармақтарының ережелерін сақтаған жағдайда, шамдар мен жарық шағылыстырғыш құрылғылар бір жарық аспабына құрастырылған немесе осы шамдардың және жарық шағылыстырғыш құрылғылардың әрқайсысы осы қосымшаның оған қатысты ережелеріне сәйкес келген жағдайда, оған біріктірілуі мүмкін.

III тарау
Басқа нұсқамалар

Рульдік басқару
46. Әрбір автомобильде жүргізушіге көлік құралының қозғалыс бағытын жеңіл, тез және сенімді өзгертуге мүмкіндік беретін берік рульдік құрылғы болуға тиіс.

Артқы көрініс айнасы
47. Арбасы бар немесе онсыз екі доңғалақты мотоциклден өзге әрбір автомобильде бір немесе бірнеше артқы көрініс айнасы болуға тиіс; бұл айналардың саны, көлемі және орналасуы жүргізуші өзінің көлік құралының артындағы жол қозғалысын көре алатындай болуы керек.

Дыбыстық сигнал аспабы
48. Әрбір автомобильде қуаты жеткілікті кем дегенде бір дыбыстық сигнал аспабы болуы керек. Сигнал аспабы шығаратын дыбыс ұзақ, біртекті және қатты емес болуы керек. Жүруде басым құқыққа ие көлік құралдары мен жалпы пайдаланымдағы жолаушы тасымалдайтын көлік құралдарында бұл талаптарға жауап бермейтін қосымша дыбыстық сигнал аспаптары болуы мүмкін.

Әйнек тазалағыш
49. Жүргізуші өз орнынан алдыңғы жағынан жолды тек желқағар әйнегінің мөлдір элементтері арқылы ғана еркін көре алатындай көлемдегі және нысандағы желқағар әйнегімен жарақтандырылған әрбір автомобильде кемінде бір тиімді және берік әйнек тазалағыш болуға тиіс, ол тиісті қалыпта жүргізушінің ұдайы араласуын қажет етпей жұмыс істейді.

Әйнек жуғыш
50. Міндетті түрде кем дегенде бір әйнек тазалағышы болуға тиіс әрбір автомобильде әйнек жуғыш та болуы керек.

      Желқағар әйнек және әйнектер
      51. Әрбір автомобильде және әрбір тіркемеде
      а) желқағар әйнекті қоса алғанда, көлік құралының сыртқы элементтері немесе ішкі бөлулердің элементтері жасалған мөлдір материалдар зақымданған жағдайда олардан мертігу қаупі барынша аз болатындай болуға тиіс;
      b) желқағар әйнек мөлдірлігі нашарламайтын материалдан жасалуға тиіс және ол арқылы көрінетін заттарды қандай да айтарлықтай бұрмалауды болдырмайтын және зақымданған жағдайда жүргізуші жеткілікті шамада жолды көретіндей болуы керек.

Артқы жүріс қозғалысына арналған құрылғы
52. Әрбір автомобиль жүргізуші орнынан әрекетке келтірілетін артқы жүріс қозғалысына арналған құрылғымен жарақтандырылуға тиіс. Алайда бұл құрылғы, егер рұқсат етілген ең жоғары салмағы 400 кг-нан (900 фунт) асқан жағдайда ғана көлік құралының ұзына бойғы орта қимасына қатысты симметриялы орналасқан үш доңғалақты мотоциклдер мен автомобильдер үшін міндетті болып табылады.

Сөндіргіш
53. Автомобильге орналастырылған әрбір ішкі жану қозғалтқышы тиімді сөндіргішпен жарақтандырылған болуға тиіс; бұл құрылғы жүргізуші өз орнынан оны жұмыс істемейтін күйге келтіре алмайтындай болып орналасуы керек.

Шиналар
54. Автомобильдер мен олардың тіркемелерінің доңғалақтары пневматикалық шиналармен жарақтандырылуға тиіс, бұл ретте бұл шиналардың жай-күйі қауіпсіздікті және тіпті дымқыл жолда да топырақпен тұтасу қамтамасыз етілетіндей болуы керек. Алайда бұл ереже Уағдаласушы Тараптарға кем дегенде пневматикалық шиналарды пайдалану кезінде алынатын нәтижелерге тең нәтижелер бере алатын құрылғыларды пайдалануға рұқсат етуіне кедергі келтірмейді.

Спидометр
55. Тегіс жолда жылдамдығы сағатына 40 км-ден (25 миль) асуы мүмкін әрбір автомобильде спидометр болуға тиіс; алайда әрбір Уағдаласушы Тарап бұл нұсқаманы мотоциклдердің және басқа да жеңіл көлік құралдарының кейбір санаттарына қолданбауы мүмкін.

      Автомобильдердегі сигнализацияға арналған құрылғы
      56. Осы Конвенцияның 23-бабының 5-тармағында және 1-қосымшаның 6-тармағында айтылған құрылғы:
      а) не қабырғаларының ұзындығы кемінде 0,4 м (16 дюйм) және ені кемінде 0,05 м (2 дюйм) қызыл шеттері бар теңбүйірлі үшбұрыш нысанындағы қалқанша болуы тиіс; бұл үшбұрыштың ортасы көрінбейтін немесе ақшыл түске боялған болуы мүмкін; қызыл шеттері өзінің мөлдірлігіне байланысты жарық өткізуі немесе жарыққа шағылысатын қайтарғыш қасиетке ие жолағы болуы керек; қалқанша оны берік көлденең қалыпта қоюға болатындай етіп жасалуға тиіс;
      b) не көлік құралы тіркелген елдің заңнамасында нұсқалған осындай тиімді басқа құрылғы болуға тиіс.

Айдап әкетуге қарсы құрылғы
57. Әрбір автомобиль көлік құралын тұраққа қалдырған сәттен бастап оны істен шығаруға немесе көлік құралының қандай да бір негізгі агрегатын блоктауға мүмкіндік беретін айдап әкетуге қарсы құрылғымен жарақтандырылуға тиіс.

Жеңіл тіркемелердің тіркеу құрылғысы
58. Жартылай тіркемелерді қоспағанда, осы қосымшаның 16-тармағында көрсетілген автоматты тежегішпен жабдықталмаған тіркемелер тіркеу құрылғысымен қатар тіркеу құрылғысы сынған жағдайда тәртенің жерге құлауын болдырмайтын және белгілі бір дәрежеде тіркемені ішінара басқаруды қамтамасыз ете алатын қосымша тіркеу құрылғысымен (шынжыр, трос және т.с.с.) жабдықталған болуы керек.

      Жалпы ережелер
      59. а) Автомобильдің тетіктері мен құрылғылары мүмкіндігінше өрт немесе жарылыс қаупін туғызбауы керек; олар сондай-ақ, шамадан тыс зиянды газдар, қою түтін бөлмеуі, жағымсыз иіс немесе шу шығармауы керек.
      b) Автомобильдер қозғалтқыштарының жоғары кернеуді тұтату жүйесі мүмкіндігінше елеулі радиоэлектрлік кедергілерді шамадан тыс тарату көзі болып табылмауға тиіс.
      с) Әрбір автомобильдің құрылымы жүргізушіге оған автомобильді қауіпсіз басқаруға мүмкіндік беретін алдыңғы жағынан, оң және сол жағынан жеткілікті көріністі қамтамасыз етуге тиіс.
      d) Автомобильдер мен тіркемелердің құрылымы және жабдықталуы мүмкіндігінше жол-көлік оқиғасы болған жағдайда олардың жолаушылары үшін және жолды басқа пайдаланушылар үшін қауіпті азайтуды қамтамасыз етуге тиіс. Атап айтқанда, көлік құралдарында ішінде де, сыртында да сәндік заттар немесе шеттері сүйір немесе жүргізушілер мен жолаушылар үшін және жолды басқа пайдаланушылар үшін қауіп туғызуы мүмкін көлік құралының габаритінен шығып тұратын қажет болып табылмайтын заттар болмауға тиіс.

VI тарау
Ережелерден ауытқу

      60. Осы Конвенцияны өз аумағында қолдану кезінде Уағдаласушы Тараптар:
      а) тегіс жолда конструктивтік жылдамдығы сағатына 25 км-ден (15 миль) аспайтын немесе ұлттық заңнамаға сәйкес жылдамдығы сағатына 25 км-ден аспауы тиіс автомобильдер мен тіркемелерге;
      b) мүгедектер арбаларына, яғни бейімделіп қана қоймай, мертіккен немесе дене кемістігі бар адамның пайдалануы үшін арнайы құрастырылған және соған арналған және, әдетте, сол адам ғана пайдаланатын кішкене автомобильдерге;
      с) техника жетістіктерін қолдану және қауіпсіздікті арттыру мақсатындағы эксперименттерге арналған көлік құралдарына;
      d) ерекше тұрпатты немесе ерекше түрдегі көлік құралдарына немесе ерекше жағдайларда арнайы мақсаттар үшін пайдаланылатын көлік құралдарына қатысты осы қосымшаның ережелерінен ауытқуға жол беруі мүмкін.
      61. Уағдаласушы Тараптар, сондай-ақ халықаралық қозғалыста болуы мүмкін өздері тіркейтін көлік құралдарына қатысты осы қосымшаның ережелерінен:
      а) осы қосымшаның 23 және 30-тармақтарында көрсетілген кіші фаралар және осы қосымшаның 29-тармағында көрсетілген жарыққа шағылысатын құрылғылар үшін автосары түске рұқсат ете отырып;
      b) осы қосымшаның 39-тармағында көрсетілген көлік құралының артына орнатылатын бұрылу көрсеткіші үшін қызыл түске рұқсат ете отырып,
      с) осы қосымшаның 42-тармағының соңғы фразасында көрсетілген көлік құралының артына орнатылатын шамдар үшін қызыл түске рұқсат ете отырып;
      d) сыртқы тұрпаты бұл ережелерді сақтауға мүмкіндік бермейтін мамандандырылған көлік құралдарында шамдардың орналасуына қатысты, жеңіл бүлінуі немесе үзілуі мүмкін монтаждық құрылғыларды пайдаланбай;
      е) өзі тіркейтін автомобильдерде тақ, саны екіден артық алыс жарық шамдарының болуына рұқсат ете отырып; және
     f) ұзын өлшемді (бөренелер, құбырлар және т.с.с.) және қозғалыс кезінде тартқышпен тіркелмейтін, онымен тек жүкпен байланысқан жүктерді тасымалдауға пайдаланылатын тіркемелерге қатысты ауытқуға жол беруі мүмкін.

VIІ тарау
Өтпелі ережелер

62. Бұл автомобильдер мен тіркемелер 1949 жылғы Жол қозғалысы туралы конвенцияның 6-қосымшасы I, II және III бөлімдерінің нұсқамаларына жауап берген жағдайда, осы қосымшаның ережелері бірінші рет тіркелген автомобильдерге және Уағдаласушы Тараптың аумағында осы Конвенция күшіне енгенге дейін немесе ол күшіне енгеннен кейін екі жылдан соң пайдалануға берілген тіркемелерге қолданылмайды.

ТОЛЫҚТЫРУ Осы қосымшада көрсетілген түстерді алу үшін түсті сүзгілерді белгілеу (түс коэффициенттері)

Қызыл            сарыға қарай шегі                 у<= 0,335
                 қызыл күреңге қарай шегі¹^/        z<= 0,008
Ақ               көкке қарай шегі                  х>= 0,310
                 сарыға қарай шегі                 х<= 0,500
                 жасылға қарай шегі                у<= 0,150+0,640х
                 жасылға қарай шегі                у<= 0,440
                 қызыл күреңге қарай шегі          у>= 0,050+0,750х
                 қызылға қарай шегі                у>= 0,382
Автосары²^/       сарыға қарай шегі ¹^/              у<= 0,429
                 қызылға қарай шегі ¹^/             у>= 0,398
                 аққа қарай шегі ¹^/                z<= 0,007
Селективтік
сары³^/           қызылға қарай шегі ¹^/             у>= 0,138+0,580 х
                 жасылға қарай шегі ¹^/             у<= 1,29х - 0,100
                 спектрлік өлшем шегіне қарай ¹^/ у<= -х+0,992

Осы сүзгілердің колориметрлік сипаттамаларын тексеру үшін түсті температурасы 2854^о К жарық көзі пайдаланылатын болады (Жарықтандыру жөніндегі халықаралық комиссияның [ЖХК] А стандарттық көзіне сәйкес).

     ¹^/ Мұндай жағдайларда ЖХК ұсынғаннан өзге шектер қабылданған, себебі шамдар жабдықталған лампалардың қысқыштарындағы қорек қуаты айтарлықтай тербеледі.
     ²^/ Осы уақытқа дейін «қызғылт» немесе «қызғылт-сары» аталған автомобильдер шамдарының түсіне қолданылады. ЖХК түсті үшбұрышының «сары» белгілі бір бөлігіне толығымен сәйкес келеді.
     ³^/ Тек алыс және жақын жарық фараларына қолданылады. Тұманға қарсы фараларға қатысты жарықтың селективтілігі қанағаттанарлық деп табылады, егер тазалық көрсеткіші 0,820 кем болмаса, ал ақ жағына шек - у>=-х +0,966, бұл жағдайда у>=-х +0,940 және у=0.440.

6-ҚОСЫМША

ҰЛТТЫҚ ЖҮРГІЗУШІ КУӘЛІГІ

      1. Ұлттық жүргізуші куәлігі А7 форматындағы (74x105 мм - 2,91x4,13 дюйм) қызғылт түсті парақты, не болмаса осы формат бойынша екіге (148х105 мм-5,82х4,13 дюйм), не болмаса осы формат бойынша үшке бүктелген (222x105 мм-8,78 x 4,13 дюйм) парағын білдіреді.
      2. Куәлік бұл құжатты беретін немесе беру тапсырылған билік органы белгілеген тілде немесе тілдерде басылады; алайда онда француз тілінде "Рermis de соnduіrе" атауы белгіленеді, оған басқа тілдердегі "Жүргізуші куәлігі" атауы қатар жазылуы немесе жазылмауы мүмкін.
      3. Куәлікке енгізілетін қолдан жазылған немесе машинкада басылған жазбалар не латын әліпбиінің әріптерімен жасалады не осылайш қайталанады.
      4. Куәлік беттерінің екеуі қоса беріліп отырған № 1 және 2 үлгілерге сәйкес келуі тиіс. Осы Конвенцияның 41-бабы 4-тармағының ережелерін ескере отырып, А, В, С, D және Е айдарларының мазмұны да, олардың әріптік белгіленуі де, куәлік иесінің жеке басына қатысты айдарлардың мәні де өзгермеген жағдайда, егер көрсетілген үлгілерге екінші дәрежелі өзгерістер енгізілетін болған жағдайда да, осы ереже орындалған болып есептеледі; атап айтқанда 1949 жылы 19 қыркүйекте Женевада жасалған Жол қозғалысы туралы конвенцияға 9-қосымшаның үлгісіне сәйкес ұлттық жүргізуші куәліктері осы қосымшаның ережелерін қанағаттандырады деп қаралатын болады.
      5. № 3 үлгінің бетін куәлікке қосу туралы және оған қосымша жазбалар енгізу туралы мәселе ұлттық заңнамамен айқындалады; егер тұрғылықты жерін өзгертуді көрсету үшін орын көзделсе, 1949 жылғы Конвенцияға 9-қосымшасының үлгісіне сәйкес келетін куәлікті қоспағанда, ол № 3 беттің сыртқы бетінде жоғары жағында орналасатын болады.

№ 1 БЕТТІҢ ҮЛГІСІ

ЖҮРГІЗУШІ КУӘЛІГІ¹^/

1. Тегі.............................................................
2. Аты³^/............................................................
3. Туған күні ⁴^/ және туған жері ⁵^/.................................
4. Тұрғылықты жері..................................................
Иесінің қолы ⁶^/                    _______________________
                                  |                      |
                                  |      фотосурет       |
                                  |      35x45 мм        |
                                  |    (1,37x1,75 дюйм) |
                                  |                      |
                                  ------------------------
.............................
5. ............................................берген
6. ........................(күні)....................
7. ...................................дейін жарамды ⁷^/
^{№ ....................................................}

Қолы және т.б. ⁸^/

№ 2 БЕТТІҢ ҮЛГІСІ

2/
Басқару үшін куәлік берілген көлік құралдарының санаттары
A	Мотоциклдер	9/
B	Рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3500 кг (7700 фунт) аспайтын (А санатында айтылғандарды қоспағанда) және жүргізушінің орнынан басқа отыратын орындар саны сегізден аспайтын автомобильдер	9/
C	Жүктер тасымалдауға арналған, рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3500 кг (7700 фунт) асатын автомобильдер	9/
D	Жолаушылар тасымалдауға арналған және жүргізушінің орнынан басқа отыратын орны 8-ден асатын автомобильдер	9/
E	В, С немесе D санаттарына жататын, жүргізуші басқаруға құқылы, бірақ өздері осы санаттардың біріне немесе осы санаттарға кірмейтін, тартқышы бар көлік құралдарының құрамдары	9/
		10/
	11/

№ 3 БЕТТІҢ ҮЛГІСІ

.........................            ..........................9/
      дейін жарамды                    дейін ұзартылды
Берілген күні..............            ..........................9/
(күні)

10/

     ¹^/. Екіге бүктелген куәліктерде (егер олардың бірінші беті үлгіге сәйкес келмейтіндей болып бүктелсе) және үшке бүктелген куәліктерде көрсетілген жазба бірінші бетке жазылуы мүмкін.
     ²^/. Мұнда мемлекеттің атауы немесе осы Конвенцияға 3-қосымшаға сәйкес белгіленген ерекшелік белгісі көрсетіледі. Жоғарыда, 1-ескертпедегі нұсқау осы айдарға да қатысты.
     ³^/. Мұнда әкесінің немесе күйеуінің атын көрсетуге болады.
     ⁴^/. Егер туған күні белгісіз болса, куәлік берілген сәттегі шамамен алғандағы жасын көрсету керек.
     ⁵^/. Егер туған жері белгісіз болса, толтырылмасын.
     ⁶^/. "Немесе қолының бас бармағының ізі". Қолы және қолының бас бармағының ізі енгізілмеуі мүмкін.
     ⁷^/. Бұл айдар № 3 үлгіге сәйкес келетін беті бар куәліктерге міндетті емес.
     ⁸^/. Куәлікті берген органның немесе оған уәкілетті бірлестіктің қолтаңбасы және/немесе мөрі немесе штемпелі. Екіге бүктелген куәліктерде (егер олардың бірінші беті үлгіге сәйкес келмейтіндей болып бүктелсе) және үшке бүктелген куәліктерде мөр немесе штемпель бірінші бетке қойылуы мүмкін.
     ⁹^/. Куәлік берген органның мөрі немесе штемпелі және тиісті жағдайларда мөрдің немесе штемпельдің қойылған күні. Көрсетілген мөр немесе штемпель № 2 бет үлгісінің оң бағанына, куәлік жарамды көлік құралдарының санаттарын белгілеу бағандарының жанында және тек осы бағандардың қасына қойылады; осыған ұқсас ережелер ұзарту туралы белгілерге қолданылады, оларды № 3 бет үлгісінің оң бағанына енгізген жөн.
      N 2 бет үлгісінің оң бағанына куәлік берген органның мөрін немесе штемпелін қоюдың орнына Уағдаласушы тараптар № 1 бет үлгісінің жаңа 8 "Санаттар" айдарына куәлік жарамды болатын тиісті санаттың әрпін немесе санаттардың әріптерін және куәлік жарамды болып табылмайтын әрбір санат үшін жұлдызша (мысалы, "8 Санаттар А, В ***") жазуы мүмкін.
     ¹⁰^/. Ұлттық заңнамамен белгіленген көлік құралдарының басқа
санаттарына арналған орын.
     ¹¹^/. Куәлік берген мемлекеттің құзыретті органдары тиісті жағдайларда жасауы мүмкін пайдалануға шектеу талаптарын қоса алғанда, қосымша ескертулерге арналған орын (мысалы, "Көзілдірік киіп қана басқару", "№ ____ көлік құралын басқару үшін ғана жарамды", "Бір аяғынан айырылған адамның басқаруы үшін көлік құралын қайта жабдықтаған жағдайда"). Жоғарыда, 9-ескертпенің екінші абзацында көзделген жағдайда бұл қосымша нұсқауларды № 1 бет үлгісінде қойған жөн.
      Басқа қосымша нұсқаулар үлгіге сәйкес келмейтін беттерде жасалуы мүмкін.

7-ҚОСЫМША

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖҮРГІЗУШІ КУӘЛІГІ

      1. Халықаралық жүргізуші куәлігі А6 форматындағы (148x105 мм - 5,81x4,13 дюйм) кітапшаны білдіреді. Оның мұқабасы сұр және ішкі беттері ақ болады.
      2. Мұқабаның бірінші бетінің сыртқы және ішкі жақтары № 1 және № 2 беттердің қоса беріліп отырған үлгілеріне сәйкес бірдей; олар куәлік берілген мемлекеттің ұлттық тілінде немесе ұлттық тілдерінің бірінде басылады. Ішкі беттердің соңында қатар тұрған екі бет қоса беріліп отырған № 3 үлгіге сәйкес келеді және француз тілінде басылады. Олардың алдындағы ішкі беттерде осы екі беттің біріншісі бірнеше тілдерде қайталанады, олардың ішінде ағылшын, испан және орыс тілдері міндетті болып табылады.
      3. Куәлікке енгізілетін қолдан жазылған немесе машинкада басылған жазбалар латын әліпбиінің әріптерімен немесе жазумен жасалады.
      4. Мұқабалары ағылшын, испан, орыс және француз тілдерінен өзге тілде басылатын жүргізуші куәліктерін беретін немесе беруге рұқсат ететін Уағдаласушы тараптар Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысына коса беріліп отырған № 3 үлгі мәтінінің осы тілге аудармасын жіберуі керек.

№ 1 беттің үлгісі
(Мұқабаның бірінші бетінің сыртқы жағы)

__________________________________________________________ 1/

              Халықаралық автомобиль қозғалысы

              Халықаралық жүргізуші куәлігі

                     № _____

1968 жылғы 8 қарашадағы Жол қозғалысы туралы конвенция
____________________ дейін жарамды ________________________ 2/
___________________________________________________________
______________________________________________________ берген
Күні ______________________________________________________
Ұлттық жүргізуші куәлігінің нөмірі _______________ 3/
4

     ¹^/ Куәлік берілген мемлекеттің атауы және 3-қосымшада белгіленген осы мемлекеттің ерекшелік белгісі.
     ²^/ Ұлттық жүргізуші куәлігін берген сәттен бастап үш жыл немесе жарамдылық мерзімінің аяқталу күні, қай мерзім бірінші болатынына байланысты.
     ³^/ Куәлік берген билік органының немесе бірлестіктің қолтаңбасы.
     ⁴^/ Куәлік берген билік органының немесе бірлестіктің мөрі немесе штемпелі.

№ 2 беттің үлгісі
(Мұқабаның бірінші бетінің ішкі жағы)

Осы куәлік ____________________________________________ 1/
аумағындағы қозғалыс үшін жарамсыз

Ол басқа барлық Уағдаласушы тараптардың аумағында жарамды. Куәлік басқаруға құқық беретін көлік құралдарының санаттары кітапшаның соңында көрсетілген.

2/

Осы куәлік оның иесін ол жүретін кез-келген мемлекеттің аумағында негіздеу немесе қандай да бір мамандықпен аиналысу құқығына қатысты заңдар мен ережелерді мүлтіксіз сақтаудан босатпайды. Атап айтқанда оның иесінің әдеттегі тұрғылықты жері болатын мемлекетте өз күшін жояды.

¹^/. Мұнда иесінің әдеттегі тұрғылықты жері бар Уағдаласушы Тарап болып табылатын мемлекеттің атауы көрсетіледі.
²^/. Уағдаласушы Тараптар болып табылатын мемлекеттердің тізіміне енгізу міндетті болып табылмайтын орын.

№ 3 үлгі
Сол жақ беті

Жүргізушіге қатысты жазбалар Тегі 1 Аты¹^/ 2 Туған жері²^/ 3 Туған күні³^/ 4 Тұрғылықты жері 5
Басқару үшін куәлік берілген көлік құралдарының санаттары
Мотоциклдер	А
А санатында айтылғандарды қоспағанда, рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3500 кг (7700 фунт) аспайтын және жүргізушінің орнынан басқа отыратын орындар саны сегізден аспайтын автомобильдер	В
Жүктер тасымалдауға арналған, рұқсат етілген ең жоғары салмағы 3500 кг (7700 фунт) асатын автомобильдер	С
Жолаушылар тасымалдауға арналған және жүргізушінің орнынан басқа отыратын орны 8-ден асатын автомобильдер	D
жүргізуші басқаруға құқылы B, C немесе D санаттарына жататын, бірақ өздері осы санаттардың біріне немесе осы санаттарға кірмейтін, тартқышы бар көлік құралдарының құрамдары	E
Пайдалануды шектейтін шарттар ⁵^/ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ________________________________________________________________

     ¹^/. Мұнда әкесінің немесе күйеуінің есімін көрсетуге болады.
     ²^/. Егер туған жері белгісіз болса, толтырылмасын.
     ³^/. Егер туған күні белгісіз болса, куәлік берілген сәттегі шамамен алғандағы жасын көрсеткен жөн.
     ⁴^/. Куәлікті берген билік органының немесе бірлестіктің мөрі немесе штемпелі. Бұл мөр немесе штемпель А, В, С, D және Е санаттарының жанына егер иесі көрсетілген санаттағы көлік құралдарын басқаруға құқылы болған жағдайда ғана қойылады.

№ 3 үлгі
Оң жақ беті

1.......................................................... 2.......................................................... 3.......................................................... 4.......................................................... 5..........................................................
А \| 4 \|	______________ \| \| \| фотосурет \| \|______________\| _____ \| \| \| 4 \| \|_____\| Иесінің қолы 6.........
В \| 4 \|
С \| 4 \|
D \| 4 \|
E \| 4 \|
Ерекшеліктер: Куәлік иесі ............ аумағы бойынша жүргізу құқығынан .............7 дейін айырылған. .......................... күні ........................... ___ ....................... \| 8 \| Куәлік иесі ............ аумағы бойынша жүргізу құқығынан .............7 дейін айырылған. .......................... күні ........................... ___ ....................... \| 8 \|

     ⁵^/. Мысалы, "Көзілдірік киіп қана басқару", "№ .... көлік құралын басқару үшін ғана жарамды", "Бір аяғынан айырылған адамның басқаруы үшін көлік құралын қайта жабдықтаған жағдайда".
     ⁶^/. Немесе қолдың бас бармағының ізі.
     ⁷^/. Мемлекеттің атауы.
     ⁸^/. Өзінің аумағында жүргізуші куәлігінің жарамдылығын жойған билік органының қолы және мөрі немесе штемпелі. Егер осы бетте ескертулерге арналған орындар толық пайдаланылған болса, басқа ескертулер осы беттің сыртқы жағына жазған жөн.

Біріккен Ұлттар Ұйымының Жол қозғалысы туралы конвенциясының қазақ тіліндегі мәтіні орыс тіліндегі мәтінімен сәйкес келтірілді.

      Қазақстан Республикасы
      Мемлекеттік тіл және ақпарат
      департаментінің бастығы                              Қ. Жұманов

Ратифицировать Конвенцию Организации Объединенных Наций о дорожном движении, принятую 8 ноября 1968 года в Вене.

Президент
Республики Казахстан Н. Назарбаев

ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЙ АКТ КОНФЕРЕНЦИИ
ОРГАНИЗАЦИИ ОБЪЕДИНЕННЫХ НАЦИЙ ПО ДОРОЖНОМУ ДВИЖЕНИЮ

1. Конференция Организации Объединенных Наций по дорожному движению была созвана Генеральным Секретарем Организации Объединенных Наций в соответствии с резолюциями 1129 (XLI) и 1203 (XLII), принятыми Экономическим и Социальным Советом 27 июля 1966 года и 26 мая 1967 года. Ниже приводятся тексты этих резолюций:

Резолюция 1129 (XLI)

      "Экономический и Социальный Совет,
     ссылаясь на свои резолюции 967 (ХХХYI) от 25 июля 1963 г., 1034 (ХХХYII) от 14 августа 1964 г. и 1082 В (XXXIX) от 30 июля 1965 г. о пересмотре Конвенции 1949 года о дорожном движении и Протокола о дорожных знаках и сигналах,
     считая, в соответствии с мнением, выраженным уже в его резолюциях 1034 (ХХХYII) и 1082 В (XXXIX), что Конвенция 1949 года о дорожном движении и Протокол, о дорожных знаках и сигналах от 1949 года должны быть изменены и дополнены с целью облегчения дорожного движения,
     принимая к сведению доклад Генерального Секретаря, в частности его пункт 6, учитывая содержание своей резолюции 1082 В (XXXIX) и принимая к сведению приглашение правительства Австрии,
      1. постановляет, что Международной конференции, которая будет созвана, надлежит решить вопрос о том, следует ли разработать более одного акта взамен Конвенции и Протокола от 1949 года и должны ли некоторые положения, относящиеся к дорожным знакам и сигналам, иметь обязательный характер или же лишь входить в рекомендуемую практику;
      2. постановляет, что к участию в Конференции будут приглашены все государства-члены Организации Объединенных Наций, специализированных учреждений и Международного агентства по атомной энергии, а также, с правом совещательного голоса, специализированные учреждения и, в качестве наблюдателей, заинтересованные межправительственные организации и заинтересованные неправительственные организации, имеющие консультативный статус при Совете;
      3. постановляет далее, что эта Конференция созывается на период не более 25 рабочих дней в Вене в марте 1968 года, причем день созыва будет определен Генеральным Секретарем по согласованию с правительством Австрии;
      4. предлагает Генеральному Секретарю подготовить и распространить в качестве документов Конференции:
      a) проект конвенции о дорожном движении,
      b) проект конвенции о дорожных знаках и сигналах, основанный на ранее составленных проектах, с учетом поправок, предложенных региональными экономическими комиссиями,
      c) замечания по этим проектам конвенций, в которых будут
      i) ясно указаны любые существенные различия между новыми и ранее разосланными текстами,
      ii) воспроизведены те поправки, предложенные региональными экономическими комиссиями, которые не были включены в новые тексты;
      5. предлагает далее Генеральному Секретарю
      а) при рассылке новых проектов конвенции просить
      i) правительства государств, которые будут приглашены на Конференцию, направить ему, не позднее чем за 4 месяца до открытия Конференции, поправки к этим проектам, которые они пожелают внести,
      ii) специализированные учреждения и межправительственные и неправительственные организации, которые будут приглашены на Конференцию, направить ему в течение того же срока предложения о внесении поправок в технические положения новых проектов конвенций, которые они сочтут необходимыми представить;
      b) разослать поправки и предложения, полученные в соответствии с приведенным выше подпунктом "a" "i" и "ii", нe позднее чем за два месяца до открытия Конференции,
      c) принять другие необходимые меры для созыва Конференции, включал подготовку и рассылку проекта предварительных правил процедуры для Конференции и прочих требуемых документов.

Резолюция 1203 (XLII)

     "Экономический и Социальный Совет,
     ссылаясь на свою резолюцию 1129 (XLI) от 26 июля 1966 г. относительно мер по созыву международной конференции для замены Конвенции о дорожном движении и Протокола о дорожных знаках и сигналах, подписанных в Женеве 19 сентября 1949 года,
     принимая к сведению доклад Генерального Секретаря от 16 марта 1967 г., измененный его запиской от 3 апреля 1967 г.,
     постановляет, что период созыва конференции, указанный в резолюции 1129 (XLI), должен быть изменен следующим образом:
      а) в пункте 3 упомянутой резолюции опустить слова, следующие за словами "в Вене", за исключением слов "не более 25 рабочих дней", и включить слова "с 30 сентября по 1 ноября 1968 года";
      b) в подпункте "a" "i" пункта 5 заменить, слова "4 месяца" словами "шесть месяцев" и в подпункте "b" того же пункта заменить слова "два месяца" словами "три месяца".

     2. Сроки, предусмотренные в вышеуказанной резолюции для работы Конференции, были изменены по просьбе приглашающего правительства; Конференция по дорожному движению состоялась с 7 октября по 8 ноября 1968 года.
      Делегация, участвовавшие в работе Конференции, представляли правительства следующих государств:
Австралии, Австрии, Алжира, Аргентины, Афганистана, Белорусской Советской Социалистической Республики, Бельгии, Болгарии, Бразилии, Ватикана, Венгрии, Венесуэлы, Габона, Ганы, Греции, Дании, Доминиканской Республики, Израиля, Индии, Индонезии, Ирана, Испании, Италии, Канады, Кении, Кипра, Китая, Коста-Рики, Кувейта, Либерии, Ливии, Люксембурга, Малайзии, Мали, Мексики, Монако, Нигерии, Нидерландов, Норвегии, Объединенной Арабской Республики, Перу, Польши, Португалии, Республики Кореи, Румынии, Сан-Марино, Саудовской Аравии, Соединенного Королевства Великобритании и Северной Ирландии, Соединенных Штатов Америки, Союза Советских Социалистических Республик, Судана, Таиланда, Турции, Украинской Советской Социалистической Республики, Федеративной Республики Германии, Филиппин, Финляндии, Франции, Центральноафриканской Республики, Чехословакии, Чили, Швейцарии, Швеции, Эквадора, Югославии и Японии.
      Правительства следующих государств были представлены на Конференции наблюдателями:
      Боливии, Гватемалы, Колумбии, Кубы и Никарагуа.
      Всемирная организация здравоохранения, Международная организация труда и Международное агентство по атомной энергии были представлены на Конференции с правом совещательного голоса.
      Следующие организации были представлены на Конференции наблюдателям:

     А. Межправительственные организации
     Европейская конференция министров транспорта
     Европейский совет
     Комиссия европейских сообществ
     Лига арабских государств
     Международный институт по унификации частного права
     Организация сотрудничества железных дорог
     Северный совет

    В. Неправительственные организации
     Всемирная туристическая и автомобильная организация
     Всемирная федерация профсоюзов
     Европейский комитет по страхованию
     Международная ассоциация по предупреждению дорожно-транспортных происшествий
     Международная дорожная федерация
     Международная комиссия по освещению
     Международная конфедерация свободных профсоюзов
     Международная конфедерация христианских профсоюзов
     Международная организация по стандартизации
     Международная организация уголовной полиции
     Международная торговая палата
     Международная федерация высших полицейских чинов
     Международный союз автомобильного транспорта
     Международный союз железных дорог
     Международный союз официальных туристских организаций
     Международный союз по общественному транспорту
     Лига обществ Красного Креста
     Постоянное международное бюро мотоциклостроения
     Постоянное международное бюро предпринимателей автомобильной промышленности

     3. Конференции был представлен проект Конвенции о дорожном движении и проект Конвенции о дорожных знаках и сигналах, подготовленные Генеральным Секретарем, которые послужили основой для дискуссий¹.
     4. Учитывая решения, содержащиеся в кратких отчетах о пленарных заседаниях и в кратких отчетах о решениях, принятых главными комитетами, Конференция выработала и открыла для подписания Конвенцию о дорожном движении и Конвенцию о дорожных знаках и сигналах.
     5. Кроме того, Конференция приняла без голосования, на основе единодушного одобрения следующую резолюцию, озаглавленную
      Выражение признательности правительству и народу Австрийской Республики
      "Конференция Организации Объединенных Наций по дорожному движению по случаю окончания своей работы в Вене 7 ноября 1968 года выражает свою глубокую признательность народу и правительству Австрии, а также населению города Вены за радушное гостеприимство, оказанное ими всем делегатам Конференции."
      В УДОСТОВЕРЕНИЕ ЧЕГО нижеподписавшиеся представители подписали настоящий заключительный акт.

----------------
¹^/ Документ E/CONF. 56/1 и 1/Add.1 и E/CONF. 56/3 и 3/Add.1.

СОСТАВЛЕНО в Вене в одном подлинном экземпляре, английский, испанский, китайский, русский и французский тексты которого являются равно аутентичными, восьмого ноября тысяча девятьсот шестьдесят восьмого года. Подлинник передается на хранение Генеральному Секретарю Организации Объединенных Наций, который препровождает надлежащим образом заверенные копии всем правительствам, приглашенным к участию в Конференции.

Председатель Конференции Исполнительный Секретарь
Г-н БУЦЦИ КВАТРИНИ Г-н Ф.Д. МАСОН

КОНВЕНЦИЯ О ДОРОЖНОМ ДВИЖЕНИИ

     Договаривающиеся Стороны,
     желая облегчить международное дорожное движение и повысить безопасность на дорогах путем принятия единообразных правил движения,
     согласились о нижеследующем:

Глава первая
ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1
Определения

      При применении положений настоящей Конвенции нижеследующие термины имеют то значение, которое придается им в настоящей статье:
     a) термин "национальное законодательство" Договаривающейся Стороны означает совокупность национальных или местных законов и правил, действующих на территории этой Договаривающейся Стороны;
     b) транспортное средство считается находящимся в "международном движении" по территории какого-либо государства, если оно:
      i) принадлежит физическому или юридическому лицу, имеющему обычное местожительство вне этого государства;
      ii) не зарегистрировано в этом государстве;
      iii) временно ввезено в него;
      однако каждая Договаривающаяся Сторона вправе не считать находящимся в "международном движении" любое транспортное средство, которое оставалось на ее территории более одного года без значительного перерыва, продолжительность которого может устанавливаться этой Договаривающейся Стороной.
      Состав транспортных средств считается находящимся в "международном движении", если по крайней мере одно из транспортных средств состава отвечает этому определению;
     с) термин "населенный пункт" означает застроенную территорию, въезды на которую и выезды с которой специально обозначены соответствующими знаками или которая каким-либо иным образом определена в национальном законодательстве;
     d) термин "дорога" означает всю полосу отвода любой дороги или улицы, открытой для движения;
     e) термин "проезжая часть дороги" означает часть дороги, обычно используемую для движения транспортных средств; дорога может иметь несколько проезжих частей, четко разграниченных, в частности, разделительной полосой, или находящихся на различных уровнях;
     f) на проезжей части, где крайняя полоса или крайние полосы движения или велодорожки предназначены для движения определенных транспортных средств, термин "край проезжей части" означает для других пользователей дороги край остальной части дороги;
     g) термин "полоса движения" означает любую из продольных полос, на которые может быть разделена проезжая часть дороги, обозначенных или не обозначенных посредством продольной разметки, но имеющих ширину, достаточную для движения в один ряд автомобилей, иных, чем мотоциклы;
     h) термин "перекресток" означает любое пересечение на одном уровне, соединение или разветвление дорог, включая территорию, образуемую такими пересечениями, соединениями или разветвлениями;
     i) термин "железнодорожный переезд" означает любое пересечение на одном уровне дороги с железнодорожными или трамвайными путями, имеющими независимое полотно;
     j) термин "автомагистраль" означает дорогу, специально построенную и предназначенную для движения автотранспортных средств, которая не обслуживает придорожных владений, и которая,
      i) за исключением отдельных мест или во временном порядке, имеет для обоих направлений движения отдельные проезжие части, отделенные друг от друга разделительной полосой, не предназначенной для движения, или, в исключительных случаях, другими средствами;
      ii) не имеет пересечений на одном уровне ни с дорогами, ни с железнодорожными или трамвайными путями, ни с пешеходными дорожками;
      iii) специально обозначена в качестве автомагистрали;
     k) транспортное средство считается:
      i) "остановленным", если оно приведено в неподвижное состояние на период времени, необходимый либо для посадки или высадки людей, либо для погрузки или выгрузки грузов;
      ii) "находящимся на стоянке", если оно приведено в неподвижное состояние по причине, иной, чем необходимость избежать столкновения с другим пользователем дороги или с каким-либо препятствием или выполнить предписания правил движения, и если его остановка не ограничивается временем, необходимым либо для посадки или высадки людей, либо для погрузки или выгрузки грузов;
      однако Договаривающиеся Стороны могут считать "остановленными" транспортные средства, приведенные в неподвижное состояние в условиях, определенных выше в подпункте "ii", если длительность этого состояния не превышает предела времени, установленного национальным законодательством, и могут считать "находящимися на стоянке" транспортные средства, приведенные в неподвижное состояние в условиях, определенных выше в подпункте "i", если длительность этого состояния превышает предел времени, установленный национальным законодательством;
     l) термин "велосипед" означает любое транспортное средство, которое имеет по крайней мере два колеса и приводится в движение исключительно мускульной энергией лиц, находящихся на этом транспортном средстве, в частности с помощью педалей или рукояток;
     m) термин "велосипед с подвесным двигателем" означает любое двух- или трехколесное транспортное средство, снабженное двигателем внутреннего сгорания с объемом цилиндра, не превышающим 50 см³ (3,05 куб. дюйма), и максимальная конструктивная скорость которого не превышает 50 км/час (30 миль/час); однако Договаривающиеся Стороны могут не считать велосипедами с подвесным двигателем в соответствии со своим национальным законодательством те транспортные средства, которые не имеют характеристик велосипедов в отношении возможностей их использования, в частности возможности приведения их в движение с помощью педалей, или которые по своей максимальной конструктивной скорости, весу или некоторым характеристикам двигателя превышают установленные пределы. Ни одно положение настоящего определения не должно толковаться как препятствующее Договаривающимся Сторонам полностью приравнивать велосипеды с подвесным двигателем к велосипедам при применении предписаний своих национальных законодательств, касающихся дорожного движения;
     n) термин "мотоцикл" означает любое двухколесное транспортное средство с коляской или без нее, имеющее двигатель. Договаривающиеся Стороны могут в своем национальном законодательстве приравнивать к мотоциклам трехколесные транспортные средства, вес которых без нагрузки не превышает 400 кг (900 фунтов). Термин "мотоцикл" не включает велосипеды с подвесным двигателем, однако Договаривающиеся Стороны могут при условии, что они сделают соответствующее заявление согласно пункту 2 статьи 54 настоящей Конвенции, приравнивать велосипеды с подвесным двигателем к мотоциклам при применении настоящей Конвенции;
     о) термин "механическое транспортное средство" означает любое самоходное дорожное транспортное средство, за исключением велосипедов с подвесным двигателем на территории Договаривающихся Сторон, которые не приравнивают их к мотоциклам, и за исключением рельсовых транспортных средств;
     р) термин "автомобиль" означает механическое транспортное средство, используемое обычно для перевозки по дорогам людей или грузов или для буксировки по дорогам транспортных средств, используемых для перевозки людей или грузов. Этот термин охватывает троллейбусы, т.е. нерельсовые транспортные средства, соединенные с электрическим проводом; он не охватывает такие транспортные средства, как сельскохозяйственные тракторы, использование которых для перевозки людей или грузов по дорогам или для буксировки по дорогам транспортных средств, используемых для перевозки людей или грузов, является лишь вспомогательной функцией;
     q) термин "прицеп" означает любое транспортное средство, предназначенное для его буксировки механическим транспортным средством; этот термин охватывает также полуприцепы;
     r) термин "полуприцеп" означает любой прицеп, предназначенный для сцепления с автомобилем таким образом, что часть его опирается на автомобиль, и последний несет на себе значительную часть веса полуприцепа и его груза;
     s) термин "легкий прицеп" означает всякий прицеп, разрешенный максимальный вес которого не превышает 750 кг (1 650 фунтов);
     t) термин "состав транспортных средств" означает сцепленные транспортные средства, которые участвуют в дорожном движении как одно целое;
     u) термин "транспортное средство с полуприцепом" означает состав из автомобиля и сцепленного с ним полуприцепа;
     v) термин "водитель" ("погонщик") означает всякое лицо, управляющее транспортным средством, автомобилем и т.д. (включая велосипеды) или ведущее по дороге скот, стада, упряжных, вьючных или верховых животных;
     w) термин "разрешенный максимальный вес" означает максимальный вес груженого транспортного средства, объявленный допустимым компетентным органом государства, в котором зарегистрировано транспортное средство;
     х) термин "вес без нагрузки" означает вес транспортного средства без экипажа, пассажиров и груза, но с полным запасом топлива и необходимым комплектом инструмента;
     y) термин "вес с нагрузкой" означает фактический вес груженого транспортного средства, экипажа и пассажиров;
     z) термины "направление движения" и "соответствующий направлению движения" означают правую сторону, если в соответствии с национальным законодательством водитель транспортного средства должен при встрече с другим транспортным средством пропустить его слева; в противном случае эти термины означают левую сторону;
      аа) предписание для водителя "уступить дорогу" другим транспортным средствам означает, что водитель не должен продолжать или возобновлять движение или осуществлять маневр, если это может вынудить водителей других транспортных средств внезапно изменить направление движения или скорость.

Статья 2
Приложения к Конвенции

       Нижеследующие приложения к настоящей Конвенции являются ее неотъемлемой частью:
     приложение 1: Отступления от обязательства допускать к международному движению автомобили и прицепы;
     приложение 2: Регистрационный номер автомобилей и прицепов, находящихся в международном движении;
     приложение 3: Отличительный знак автомобилей и прицепов, находящихся в международном движении;
     приложение 4: Опознавательные знаки автомобилей и прицепов, находящихся в международном движении;
     приложение 5: Технические условия, касающиеся автомобилей прицепов;
     приложение 6: Национальное водительское удостоверение;
     приложение 7: Международное водительское удостоверение.

Статья 3
Обязательства Договаривающихся Сторон

      1. а) Договаривающиеся Стороны принимают соответствующие меры к тому, чтобы действующие на их территории правила дорожного движения по своему существу соответствовали положениям главы II настоящей Конвенции. При условии, что эти правила ни в каком отношении не противоречат упомянутым положениям:
      i) эти правила могут не включать те положения, которые относятся к случаям, не имеющим места на территории данной Договаривающейся Стороны;
      ii) эти правила могут содержать положения, не предусмотренные в главе II.
     b) Положения настоящего пункта не обязывают Договаривающиеся Стороны предусматривать санкции за любое нарушение положений главы II, которые они включили в свои правила дорожного движения.
      2. a) Договаривающиеся Стороны принимают также надлежащие меры к тому, чтобы действующие на их территории правила, касающиеся технических условий, которым должны отвечать автомобили и прицепы, соответствовали положениям приложения 5 к настоящей Конвенции; эти правила могут содержать положения, не предусмотренные в приложении 5, при условии, что эти положения не будут ни в каком отношении противоречить принципам безопасности, определяющим положения приложения 5. Они также принимают надлежащие меры к тому, чтобы находящиеся в международном движении автомобили и прицепы, зарегистрированные на их территории, соответствовали положениям приложения 5 настоящей Конвенции.
     b) Что касается действующих на территории Договаривающихся Сторон правил, то положения настоящего пункта не предписывают этим Сторонам каких-либо обязательств в отношении технических условий, которым должны отвечать механические транспортные средства, не являющиеся автомобилями применительно к настоящей Конвенции.
      3. С учетом отступлений, предусмотренных в приложении 1 к настоящей Конвенции, Договаривающиеся Стороны обязуются допускать к международному движению по своей территории автомобили и прицепы, которые отвечают требованиям, предусмотренным в главе III настоящей Конвенции, и водители которых отвечают требованиям главы IV; Договаривающиеся Стороны обязуются также признавать свидетельства о регистрации, выдаваемые в соответствии с положениями главы III, как удостоверяющие, если не будет доказано обратное, что транспортные средства, на которые они выданы, отвечают условиям, предусмотренным в указанной главе III.
      4. Меры, которые Договаривающиеся Стороны приняли или примут либо в одностороннем порядке, либо путем подписания двусторонних или многосторонних соглашений с целью допущения на их территории к международному движению автомобилей и прицепов, не удовлетворяющих всем условиям, указанным в главе III настоящей Конвенции, и признания, помимо случаев, предусмотренных в главе IV, действительности на их территории водительских удостоверений, выданных какой либо другой Договаривающейся Стороной, считаются соответствующим целям настоящей Конвенции.
      5. Договаривающиеся Стороны обязуются допускать к международному движению по своей территории велосипеды и велосипеды с подвесным двигателем, которые отвечают техническим условиям, предусмотренным в главе V настоящей Конвенции, и водители которых имеют обычное местожительство на территории другой Договаривающейся Стороны. Ни одна Договаривающаяся Сторона не может требовать наличия водительского удостоверения у водителей велосипедов или велосипедов с подвесным двигателем, находящихся в международном движении; однако те Договаривающиеся Стороны, которые в соответствии с положениями пункта 2 статьи 55 настоящей Конвенции сделают заявление относительно приравнивания к мотоциклам велосипедов с подвесным двигателем, могут требовать наличия водительского удостоверения у водителей велосипедов с подвесным двигателем, находящихся в международном движении.
      6. Каждая Договаривающаяся Сторона обязуется сообщать любой Договаривающейся Стороне по ее просьбе информацию, позволяющую установить лицо, на имя которого автомобиль или сцепленный с автомобилем прицеп зарегистрирован на ее территории, если в представленной просьбе указано, что это транспортное средство причастно к дорожно-транспортному происшествию, имевшему место на территории Договаривающейся Стороны, которая обратилась с такой просьбой.
      7. Считаются соответствующими целям настоящей Конвенции меры, которые приняли или примут Договаривающиеся Стороны либо в одностороннем порядке, либо путем заключения двусторонних или многосторонних соглашений в целях облегчения международного движения путем упрощения таможенных, полицейских, санитарных или иных подобного рода формальностей, а также меры, направленные на то, чтобы привести в соответствие компетенцию и часы работы таможенных отделений и постов на одном и том же пограничном пункте.
      8. Положения пунктов 3, 5 и 7 настоящей статьи не препятствуют использованию каждой Договаривающейся Стороной своего права подчинять допущение к международному движению по ее территории автомобилей, прицепов, велосипедов с подвесным двигателем и велосипедов, а также их водителей и пассажиров своим правилам коммерческих перевозок пассажиров и грузов, своим правилам в области страхования от гражданской ответственности водителей и своим таможенным правилам, а также вообще своим предписаниям в областях, не относящихся к дорожному движению.

Статья 4
Дорожные знаки и сигналы

       Договаривающиеся Стороны настоящей Конвенции, не являющиеся Договаривающимися Сторонами Конвенции о дорожных знаках и сигналах, открытой для подписания в Вене одновременно с настоящей Конвенцией, обязуются принять меры к тому, чтобы:
     a) все установленные на их территории дорожные знаки и сигналы, световые дорожные сигналы и разметка дорог составляли единую систему;
     b) число типов сигналов было ограничено, и сигналы устанавливались лишь в тех местах, где их наличие считается полезным;
     с) предупреждающие сигнальные знаки устанавливались на достаточном расстоянии от препятствий для своевременного предупреждения о них водителей;
     d) было запрещено:
      i) помещать на сигнальном знаке, на его опоре или на любом другом приспособлении, предназначенном для регулирования движения, что-либо, что не имеет отношения к назначению этого сигнального знака или приспособления; однако, если Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения разрешают какой-либо ассоциации, не имеющей целью получение материальной выгоды, устанавливать указательные знаки, они могут разрешать, чтобы эмблема этой ассоциации обозначалась на знаке или на его опоре при условии, что это не затруднит его понимания;
      ii) помещать плакаты, афиши, производить разметку и устанавливать приспособления, которые либо могут быть приняты за сигнальные знаки или другие приспособления для регулирования движения, либо могут снизить их видимость или эффективность, либо ослеплять пользователей дороги или отвлекать их внимание и тем самым ставить под угрозу безопасность дорожного движения.

Глава II
ПРАВИЛА ДОРОЖНОГО ДВИЖЕНИЯ

Статья 5
Значение дорожных знаков и сигналов

1. Пользователи дороги должны выполнять предписания дорожных знаков и сигналов, световых дорожных сигналов или разметки дорог, даже если упомянутые предписания кажутся противоречащими другим правилам движения.
2. Предписания световых дорожных сигналов превалируют над предписаниями дорожных знаков, определяющих преимущественное право проезда.

Статья 6
Сигналы лиц, уполномоченных регулировать дорожное движение

      1. Лица, уполномоченные регулировать дорожное движение, должны быть хорошо распознаваемыми и видимыми на расстоянии как днем, так и ночью.
      2. Пользователи дороги должны немедленно выполнять любое указание лиц, уполномоченных регулировать дорожное движение.
      3. Рекомендуется предусмотреть в национальном законодательстве, чтобы в качестве указаний лиц, уполномоченных регулировать дорожное движение, считались, в частности, перечисленные ниже сигналы:
     а) поднятая вертикально рука; этот жест означает сигнал "внимание, стоп" для всех пользователей дороги, кроме тех водителей, которые не могли бы уже остановиться в условиях достаточной безопасности; кроме того, если этот сигнал подается на перекрестке, водитель, уже выехавший на перекресток, может продолжать движение;
     b) рука или руки, вытянутые горизонтально; этот жест означает сигнал "стоп" для всех пользователей дороги, которые, независимо от направления их движения, движутся с направлений, пересекающих направление, обозначенное вытянутой рукой или руками лица, уполномоченного регулировать дорожное движение; подав этот сигнал, регулировщик может опустить руку или руки; для водителей, к которым он обращен грудью или спиной, этот жест также означает сигнал "стоп";
     с) покачивание красным огнем; этот жест означает сигнал "стоп" для пользователей дороги, в сторону которых направлен этот огонь.
      4. Сигналы лиц, уполномоченных регулировать дорожное движение, превалируют над предписаниями дорожных знаков и сигналов и световых дорожных сигналов или разметки дорог, а также правил дорожного движения.

Статья 7
Общие правила

1. Пользователи дороги должны вести себя таким образом, чтобы не создавать опасности или препятствий для движения, не подвергать опасности людей и не причинять ущерба государственному, общественному или частному имуществу.
2. Рекомендуется предусмотреть в национальном законодательстве, что пользователи дороги не должны стеснять дорожное движение или ставить под угрозу его безопасность, бросая, складывая или оставляя на дороге предметы или материалы, или создавая на ней какие-либо другие препятствия. Пользователи дороги, которым не удалось избежать создания такого препятствия или такой опасности, должны принять необходимые меры для возможно более быстрого их устранения и, если они не могут сделать это немедленно, для предупреждения о них других пользователей дороги.

Статья 8
Водители

      1. Каждое транспортное средство или состав транспортных средств, которые находятся в движении, должны иметь водителя.
      2. Рекомендуется предусмотреть в национальном законодательстве, что вьючные, упряжные и верховые животные, а также скот и стада (за исключением соответствующим образом обозначенных зон) должны иметь погонщика.
      3. Водитель должен обладать необходимыми физическими и психическими качествами, и его физическое и умственное состояние должно позволять ему управлять транспортным средством.
      4. Водитель механического транспортного средства должен иметь знания и навыки, необходимые для управления транспортным средством; однако это положение не препятствует обучению вождению в соответствии с положениями национального законодательства.
      5. Водитель (погонщик) должен быть всегда в состоянии управлять своим транспортным средством (направлять своих животных).

Статья 9
Стада животных

Рекомендуется предусмотреть в национальном законодательстве, что, за исключением отступлений, имеющих целью облегчить перегон скота, стада должны разделяться на части умеренной длины, причем расстояние между этими частями должно быть достаточным для удобства движения.

Статья 10
Расположение на проезжей части

      1. Направление движения должно быть одинаковым на всех дорогах данного государства, за исключением, в соответствующих случаях, дорог, используемых исключительно или главным образом для транзита между двумя другими государствами.
      2. Двигающихся по дороге животных следует вести как можно ближе к краю проезжей части, соответствующему направлению движения.
      3. Не нарушая иного рода положений пункта 1 статьи 7, пункта 6 статьи 11 и других положений противоположного характера, содержащихся в настоящей Конвенции, водитель транспортного средства должен в той мере, в какой позволяют обстоятельства, находиться ближе к краю проезжей части, соответствующему направлению движения. Однако Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут регламентировать более конкретно правила расположения на проезжей части грузовых транспортных средств.
     4. На дороге с двумя или тремя проезжими частями водитель транспортного средства не должен выезжать на проезжую часть, противоположную стороне, соответствующей направлению движения.
      5. а) На дороге с двусторонним движением, имеющей по крайней мере четыре полосы движения, водитель транспортного средства не должен выезжать на полосы, по которым совершается движение в противоположном направлении.
     b) На дороге с двусторонним движением, имеющей три полосы движения, водитель транспортного средства не должен выезжать на крайнюю полосу проезжей части, по которой совершается движение в противоположном направлении.

Статья 11
Обгон и движение в рядах

      1. а) Обгон должен производиться со стороны, противоположной стороне соответствующей направлению движения.
     b) Однако обгон должен производиться со стороны, соответствующей направлению движения, в том случае, если водитель (погонщик), которого обгоняют, подал сигнал о своем намерении повернуть в сторону, противоположную стороне, соответствующей направлению движения, и направил свое транспортное средство или своих животных в эту сторону с тем, чтобы либо повернуть на другую дорогу или въехать в придорожное владение, либо остановиться на этой стороне.
      2. Перед обгоном водитель должен, не нарушая положений пункта 1 статьи 7 и положений статьи 14 настоящей Конвенции, убедиться в том:
     а) что ни один следующий позади водитель не начал обгона;
     b) что водитель транспортного средства, движущегося впереди него по той же полосе движения, не подал сигнала о своем намерении совершить обгон другого транспортного средства;
     с) что полоса движения, на которую он намерен выехать, свободна на расстоянии, достаточном для того, чтобы, учитывая разницу между скоростью его транспортного средства во время обгона и скоростью обгоняемых пользователей дороги, его маневр не поставил под угрозу или не затруднил движение встречных транспортных средств; и
     d) что, за исключением случаев выезда на полосу, встречное движение по которой запрещено, он может без ущерба для обгоняемого пользователя или пользователей дороги вновь занять место, предписанное пунктом 3 статьи 10 настоящей Конвенции.
      3. Во исполнение положений пункта 2 настоящей статьи запрещается, в частности, на дорогах с двусторонним движением, совершать обгон при приближении к концу подъема и, когда видимость недостаточна, на поворотах, за исключением случаев, когда в этих местах имеется продольная разметка и когда обгон совершается без выезда на полосы, предназначенные для встречного движения.
      4. В момент обгона водитель должен оставлять для обгоняемого пользователя или пользователей дороги достаточное боковое пространство.
      5. а) На дорогах, имеющих по крайней мере две полосы, предназначенные для движения в данном направлении, водитель транспортного средства, который вынужден был бы совершить новый обгон сразу или вскоре после того, как он вернется в свой ряд, предписанный пунктом 3 статьи 10 настоящей Конвенции, может для совершения этого маневра остаться на полосе движения, занятой им для первого обгона, предварительно убедившись, что он может это сделать, не создавая серьезных затруднений для водителей транспортных средств, следующих за ним на большей скорости.
     b) Однако Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут не применять положений настоящего пункта к водителям велосипедов, велосипедов с подвесным двигателем, мотоциклов и транспортных средств, не считающихся автомобилями согласно настоящей Конвенции, а также к водителям автомобилей, разрешенный максимальный вес которых превышает 3 500 кг (7 700 фунтов) или конструктивная скорость которых не превышает 40 км/час (25 миль/час).
      6. Когда применяются положения подпункта "а" пункта 5 настоящей статьи и интенсивность движения такова, что транспортные средства не только занимают всю ширину проезжей части, предназначенной исключительно для движения в данном направлении, но к тому же двигаются со скоростью, зависящей от скорости транспортного средства, следующего впереди них в данном ряду, то
     a) без ущерба для положений пункта 9 настоящей статьи, тот факт, что транспортные средства одного ряда двигаются с большей скоростью, чем транспортные средства другого ряда, не рассматривается как обгон в соответствии с настоящей статьей;
     b) водитель транспортного средства, которое не находится на полосе движения, наиболее близкой к краю проезжей части, соответствующему направлению движения, может выезжать из ряда только с целью сделать поворот направо или налево или выехать на стоянку; однако это требование не применяется, если водитель выезжает из одного ряда в другой согласно положениям национального законодательства при выполнении предписаний подпункта "b" пункта 5 настоящей статьи.
      7. Если полосы разграничены на проезжей части продольной разметкой, водителям запрещается при движении в рядах, описанном в пунктах 5 и 6 настоящей статьи, наезжать на эту разметку.
     8. Без ущерба для положений пункта 2 настоящей статьи и других ограничений, которые Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут предписать в отношении обгона на перекрестках и железнодорожных переездах, ни один водитель транспортного средства не должен обгонять другое транспортное средство, иное, чем двухколесный велосипед, двухколесный велосипед с подвесным двигателем или двухколесный мотоцикл без коляски:
     а) непосредственно перед перекрестком и на перекрестке, ином, чем перекресток с круговым движением, за исключением:
      i) случая, предусмотренного в подпункте "b" пункта 1 настоящей статьи;
      ii) случая, когда обгон совершается по дороге, при движении по которой на перекрестке предоставляется преимущественное право проезда;
      iii) случая, когда движение на перекрестке регулируется регулировщиком или световыми дорожными сигналами;
     b) непосредственно перед железнодорожными переездами без шлагбаумов или полушлагбаумов и на этих переездах, учитывая, однако, что Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут разрешать такой обгон на железнодорожных переездах, где дорожное движение регулируется световыми дорожными сигналами, имеющими огонь, разрешающий транспортным средствам проезд.
     9. Транспортное средство может обгонять другое транспортное средство, которое приближается к пешеходному переходу, обозначенному либо разметкой на проезжей части дороги, либо знаком или сигналом, или которое остановилось непосредственно перед этим переходом, только на достаточно сниженной скорости, обеспечивающей своевременную остановку в том случае, если на переходе окажутся пешеходы. Ни одно положение настоящего пункта не должно толковаться как препятствующее Договаривающимся Сторонам или их территориальным подразделениям запрещать обгон, начиная с определенного расстояния до пешеходного перехода, или предъявлять более строгие требования к водителям транспортных средств, намеревающимся совершать обгон транспортного средства, остановившегося у пешеходного перехода.
      10. Водитель, который убедится, что следующий за ним водитель намерен совершить обгон, должен, за исключением случая, предусмотренного в подпункте "b" пункта 1 статьи 16 настоящей Конвенции, приблизиться к краю проезжей части дороги, соответствующему направлению движения, и не повышать скорость. Если недостаточная ширина, профиль или состояние проезжей части дороги не позволяют - с учетом интенсивности встречного движения - легко и безопасно обгонять тихоходное, крупногабаритное или вынужденное соблюдать определенную скорость транспортное средство, водитель последнего должен замедлить движение и в случае необходимости при первой возможности уступить дорогу для того, чтобы пропустить следующие за ним транспортные средства.
      11. а) Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут на дорогах с односторонним движением и на дорогах с двусторонним движением в том случае, если по крайней мере две полосы движения в населенных пунктах и три полосы движения вне населенных пунктов предназначены для движения в одном и том же направлении и обозначены продольной разметкой:
      i) разрешать транспортным средствам, двигающимся по одной полосе движения, обгонять со стороны, соответствующей направлению движения, транспортные средства, движущиеся по другой полосе движения;
      ii) не применять положений пункта 3 статьи 10 настоящей Конвенции;
      при наличии соответствующих предписаний, ограничивающих возможность выезда на другую полосу движения;
     b) в случае, предусмотренном выше в подпункте "а", и без ущерба для положений пункта 9 настоящей статьи, такое опережение не считается обгоном по смыслу настоящей Конвенции.

Статья 12
Встречный разъезд

1. При встречном разъезде водитель транспортного средства должен оставить сбоку достаточное свободное пространство и в случае необходимости держаться ближе к краю проезжей части дороги, соответствующему направлению движения; если при этом его движение будет затруднено ввиду наличия препятствия или других пользователей дороги, он должен замедлить движение и в случае необходимости остановиться для того, чтобы пропустить встречное транспортное средство или транспортные средства.
2. На горных дорогах и на дорогах с большим уклоном, имеющих аналогичные характеристики, где разъезд невозможен или затруднен, водитель движущегося под уклон транспортного средства обязан остановиться и уступить дорогу любому движущемуся на подъем транспортному средству, за исключением тех случаев, когда места для разъезда располагаются вдоль проезжей части таким образом, что движущееся на подъем транспортное средство могло бы, учитывая скорость и положение транспортных средств, остановиться на имеющемся впереди него месте для разъезда, в связи с чем отпала бы необходимость для одного из транспортных средств дать задний ход. В случае, если одно из двух встречных транспортных средств должно с целью разъезда дать задний ход, это обязан сделать водитель движущегося под уклон транспортного средства, за исключением случаев, когда совершенно очевидно, что такой маневр значительно легче выполнить водителю движущегося на подъем транспортного средства. Однако Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут предписать в отношении некоторых транспортных средств или некоторых дорог или участков дорог специальные правила, отличающиеся от правил настоящего пункта.

Статья 13
Скорость и дистанция

      1. Водитель транспортного средства должен при любых обстоятельства сохранять контроль над своим транспортным средством с тем, чтобы соблюдать необходимую осторожность и быть всегда в состоянии осуществлять любые маневры, которые ему надлежит выполнить. Он должен при изменении скорости движения транспортного средства постоянно учитывать обстоятельства, в частности рельеф местности, состояние дороги и транспортного средства, его нагрузку, атмосферные условия и интенсивность движения, чтобы быть в состоянии остановить транспортное средство в конкретных условиях видимости в направлении движения, а также перед любым препятствием, которое водитель в состоянии предвидеть. Он должен снижать скорость и в случае необходимости останавливаться всякий раз, когда того требуют обстоятельства, особенно когда видимость неудовлетворительна.
      2. Водитель не должен без особого на то основания затруднять нормальное движение других транспортных средств, двигаясь на слишком малой скорости.
      3. Водитель транспортного средства, следующего за другим транспортным средством, должен соблюдать соответствующую дистанцию, с тем чтобы избежать столкновения в случае неожиданного торможения или остановки движущегося впереди транспортного средства.
     4. Вне населенных пунктов с целью облегчения обгона водители транспортных средств или составов транспортных средств, разрешенный максимальный вес которых превышает 3 500 кг (7 700 фунтов) или габаритная длина которых превышает 10 м (33 фута), должны, за исключением момента обгона или начала обгона, поддерживать между своими транспортными средствами и движущимися впереди них механическими транспортными средствами такую дистанцию, чтобы обгоняющие их транспортные средства могли в полной безопасности вновь занять соответствующее место в ряду впереди транспортного средства, которое они обогнали. Однако это положение не относится ни к очень интенсивному движению, ни к случаям запрещения обгона. Кроме того,
     a) компетентные органы могут предусмотреть для некоторых составов транспортных средств отступления от этого положения или не применять его также на дорогах, на которых две полосы предназначены для движения в данном направлении;
     b) Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут устанавливать для характеристик транспортных средств величины, которые отличаются от указанных в настоящем пункте и начиная с которых применяется это положение.
     5. Ни одно положение настоящей Конвенции не должно толковаться как препятствующее Договаривающимся Сторонам или их территориальным подразделениям предписывать общие или местные ограничения скорости для всех транспортных средств или для некоторых категорий транспортных средств или предписывать на некоторых дорогах или на некоторых категориях дорог либо минимальную и максимальную скорости, либо только максимальную или минимальную скорость, или предписывать минимальные дистанции, обоснованные наличием на дороге некоторых категорий транспортных средств, представляющих особую опасность, в частности, вследствие их веса или нагрузки.

Статья 14
Общие предписания, касающиеся маневров

      1. Водитель, который намерен выполнить какой-либо маневр, как, например, выехать из ряда транспортных средств, находящихся на стоянке, или въехать в него, принять вправо или влево на проезжей части дороги, выполнить поворот налево или направо для выезда на другую дорогу или для въезда в придорожное владение, должен начинать этот маневр только после того, как он убедится, что может это сделать, не подвергая опасности тех пользователей дороги, которые следуют позади него, впереди или навстречу, и с учетом их положения, направления движения и скорости.
      2. Водитель, который намерен выполнить разворот или дать задний ход, должен убедиться в том, что он может выполнить этот маневр, не подвергая опасности других пользователей дороги и не мешая им.
      3. Перед тем как повернуть или выполнить маневр, связанный с движением в сторону, водитель должен ясно и заблаговременно предупредить о своем намерении посредством включения указателя или указателей поворота своего транспортного средства или, при отсутствии таковых, если возможно, посредством соответствующего сигнала рукой. Сигнал, подаваемый при помощи указателя или указателей поворота, должен подаваться в течение всего времени выполнения маневра и прекращаться немедленно после его завершения.

Статья 15
Особые предписания, касающиеся транспортных средств,
осуществляющих перевозки на регулярных линиях
городского транспорта

Рекомендуется предусмотреть в национальном законодательстве, что в населенных пунктах для облегчения движения транспортных средств, осуществляющих перевозки на регулярных линиях городского транспорта, водители других транспортных средств, при условии соблюдения предписаний пункта 1 статьи 17 настоящей Конвенции, должны замедлить движение и в случае необходимости остановиться для того, чтобы позволить этим транспортным средствам общего пользования выполнить маневр, необходимый для выезда с соответствующим образом обозначенной остановки. Такие положения, предписанные Договаривающимися Сторонами или их территориальными подразделениями, ни в коей мере не освобождают водителей транспортных средств общего пользования от обязанности принимать - после подачи при помощи указателей поворота сигнала о намерении возобновить движение - меры предосторожности, необходимые для того, чтобы избежать дорожно-транспортного происшествия.

Статья 16
Изменение направления движения

      1. Перед поворотом направо или налево для выезда на другую дорогу или для въезда в придорожное владение водитель должен, не нарушая положений пункта 1 статьи 7 и статьи 14 настоящей Конвенции,
     а) если он намерен выехать с дороги со стороны, соответствующей направлению движения, - приблизиться, насколько это возможно, к краю проезжей части дороги, соответствующему этому направлению, и затем выполнить возможно более короткий маневр;
     b) если он намерен выехать с дороги с другой стороны, при условии что Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения будут иметь возможность предписать иные положения для велосипедов и велосипедов с подвесным двигателем, - приблизиться, насколько это возможно, к оси проезжей части (на дорогах с двусторонним движением) или к краю, противоположному стороне, соответствующей направлению движения (на дорогах с односторонним движением), а если он намерен выехать на другую дорогу с двусторонним движением, - совершить поворот таким образом, чтобы выехать на проезжую часть этой другой дороги по стороне, соответствующей направлению движения.
      2. При выполнении маневра, связанного с изменением направления движения, водитель должен, не нарушая положений статьи 21 настоящей Конвенции в отношении пешеходов, пропустить транспортные средства, движущиеся в противоположном направлении по проезжей части, с которой он собирается выехать, а также велосипеды и велосипеды с подвесным двигателем, движущиеся по велосипедным дорожкам, пересекающим проезжую часть, на которую он выезжает.

Статья 17
Замедление движения

1. Водитель транспортного средства не должен резко тормозить, если это не требуется в интересах безопасности.
2. Водитель, который намерен заметно снизить скорость, если только это снижение скорости не вызвано непосредственной опасностью, должен предварительно убедиться, что он может это сделать, не создавая опасности для других пользователей дороги и не затрудняя излишним образом их движение. Кроме того, водитель должен соответствующим знаком рукой ясно и заблаговременно указать о своем намерении замедлить движение, за исключением тех случаев, когда он убедился, что позади него нет транспортных средств или что они находятся на очень большом расстоянии; однако это положение не применяется, если сигнал о снижении скорости подается посредством имеющихся на транспортном средстве стоп-сигналов, упомянутых в пункте 31 приложения 5 к настоящей Конвенции.

Статья 18
Перекрестки и обязанность уступить дорогу

      1. При приближении к перекрестку водитель должен проявлять особую осторожность в зависимости от местных условий. Водитель должен, в частности, вести транспортное средство с такой скоростью, чтобы иметь возможность остановиться для того, чтобы пропустить транспортные средства, имеющие преимущественное право проезда.
      2. Водитель, выезжающий с проселочной или грунтовой дороги на дорогу, не являющуюся проселочной или грунтовой, обязан уступить дорогу транспортным средствам, движущимся по этой дороге. Для целей настоящей статьи смысл терминов "проселочная дорога" и "грунтовая дорога" может быть определен в национальном законодательстве.
      3. Водитель, выезжающий на дорогу из придорожного владения, обязан уступить дорогу транспортным средствам, движущимся по этой дороге.
      4. При условии соблюдения положений пункта 7 настоящей статьи:
     а) в государствах с правосторонним движением на перекрестках, иных, чем упомянутые в пункте 2 настоящей статьи и в пунктах 2 и 4 статьи 25 настоящей Конвенции, водитель транспортного средства обязан уступать дорогу транспортным средствам, движущимся справа от него;
     b) Договаривающиеся Стороны или их подразделения, на территории которых движение является левосторонним, вправе определять по своему усмотрению правила очередности проезда через перекрестки.
      5. Даже если световые сигналы разрешают проезд, водитель не должен выезжать на перекресток, если образовался такой затор, что он, вероятно, будет вынужден остановиться на перекрестке, создавая тем самым помехи или препятствия для движения в поперечном направлении.
      6. Водитель, въехавший на перекресток, где движение регулируется световыми дорожными сигналами, может выехать с перекрестка, не ожидая, когда будет открыто движение в нужном ему направлении, при условии, однако, что это не будет препятствовать движению других пользователей дороги в том направлении, в котором открыто движение.
      7. На перекрестках водители нерельсовых транспортных средств обязаны уступать дорогу рельсовым транспортным средствам.

Статья 19
Железнодорожные переезды

      Каждый пользователь дороги должен проявлять особую осторожность при приближении к железнодорожному переезду и при проезде по нему. В частности:
     a) водитель транспортного средства должен двигаться с умеренной скоростью;
     b) с учетом указаний светового сигнала или звукового сигнала, предписывающего остановку, ни один пользователь дороги не должен въезжать на железнодорожный переезд, шлагбаумы или полушлагбаумы которого закрыты или закрываются или полушлагбаумы которого начинают подниматься;
     с) если железнодорожный переезд не оборудован шлагбаумами, полушлагбаумами или световыми сигналами, ни один пользователь дороги не должен проезжать по нему, не убедившись в том, что к переезду не приближается никакое рельсовое транспортное средство;
     d) пользователь дороги должен переезжать по железнодорожному переезду не задерживаясь; при вынужденной остановке транспортного средства водитель должен постараться вывести его с железнодорожного полотна, а если он не может этого сделать, то немедленно принять все зависящие от него меры к заблаговременному предупреждению об опасности машинистов рельсовых транспортных средств.

Статья 20
Предписания, касающиеся пешеходов

      1. Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут предписать, что положения настоящей статьи применяются лишь в тех случаях, когда движение пешеходов по проезжей части дороги затрудняло бы или ставило под угрозу движение транспортных средств.
      2. Если у края проезжей части дороги имеется тротуар или обочина, пригодные для движения пешеходов, последние должны пользоваться ими. Однако, принимая необходимые меры предосторожности,
     а) пешеходы, перевозящие или переносящие громоздкие предметы, могут идти по проезжей части, если их движение по тротуару или обочине может служить серьезной помехой для других пешеходов;
     b) группы пешеходов, возглавляемые руководителями или представляющие собой шествие, могут идти по проезжей части.
      3. При отсутствии тротуаров или обочин или в случае невозможности их использования пешеходы могут передвигаться по проезжей части; если имеется велосипедная дорожка и если интенсивность движения позволяет это, они могут двигаться по этой велосипедной дорожке, не затрудняя, однако, движение водителей велосипедов и велосипедов с подвесным двигателем.
      4. Когда пешеходы движутся по проезжей части дороги в соответствии с пунктами 2 и 3 настоящей статьи, они должны находиться возможно ближе к краю проезжей части.
      5. Рекомендуется предусмотреть в национальном законодательстве, что пешеходы, движущиеся по проезжей части дороги, должны придерживаться (если это не угрожает их безопасности) стороны, противоположной направлению движения; однако лица, ведущие велосипед, велосипед с подвесным двигателем или мотоцикл, должны всегда придерживаться стороны проезжей части дороги, соответствующей направлению движения; это положение относится также к группам пешеходов, возглавляемым руководителем или представляющий собой шествие. За исключением шествий, пешеходы, движущиеся по проезжей части ночью или в условиях плохой видимости, а также днем, если этого требует интенсивность движения транспортных средств, должны по возможности двигаться цепочкой один за другим.
      6. а) Пешеходы не должны пересекать проезжую часть дороги, не приняв мер предосторожности; они должны пользоваться пешеходными переходами, если таковые имеются поблизости.
     b) При переходе по пешеходному переходу, обозначенному разметкой или соответствующим знаком или сигналом:
      i) если на пешеходном переходе имеются световые сигналы для пешеходов, последние должны следовать указаниям этих сигналов;
      ii) если на пешеходном переходе не имеется таких знаков или сигналов, но движение транспортных средств регулируется световыми дорожными сигналами или регулировщиком, пешеходы не должны выходить на проезжую часть, пока световой сигнал или жест регулировщика разрешает движение транспортных средств;
      iii) на иных переходах пешеходы не должны выходить на проезжую часть дороги, не оценив расстояние до приближающихся транспортных средств и их скорость.
     с) При переходе проезжей части вне пешеходного перехода, обозначенного разметкой или соответствующим знаком или сигналом, пешеходы не должны выходить на проезжую часть, не убедившись в том, что они могут сделать это, не затрудняя движение транспортных средств.
     d) Выйдя на проезжую часть дороги, пешеходы не должны удлинять свой переход, задерживаться или останавливаться на ней без необходимости.
      7. Однако Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут предписать более строгие правила для пешеходов, переходящих проезжую часть.

Статья 21
Правила, касающиеся поведения водителей по
отношению к пешеходам

      1. Без ущерба для положений пункта 1 статьи 7, пункта 9 статьи 11 и пункта 1 статьи 13 настоящей Конвенции, на пешеходных переходах, обозначенных разметкой или соответствующим знаком или сигналом, должны выполняться следующие предписания:
     а) если движение транспортных средств на таком пешеходном переходе регулируется световыми дорожными сигналами или регулировщиком, водители должны при наличии сигнала, запрещающего движение, остановиться перед переходом, а когда они получают разрешение продолжать движение, не мешать пешеходам, которые уже вступили на проезжую часть и переходят дорогу в условиях, предусмотренных статьей 20 настоящей Конвенции; если водитель делает поворот для выезда на другую дорогу, при въезде на которую находится пешеходный переход, он должен делать это только на небольшой скорости и пропуская пешеходов (при необходимости остановившись), вступивших или вступающих на переход в условиях, предусмотренных пунктом 6 статьи 20 настоящей Конвенции;
     b) если движение транспортных средств на этом переходе не регулируется ни световыми дорожными сигналами, ни регулировщиком, водители должны при приближении к этому переходу надлежащим образом снизить скорость с тем, чтобы не подвергать опасности пешеходов, вступивших или вступающих на переход; в случае необходимости надлежит остановиться и пропустить пешеходов.
      2. Водители, намеревающиеся проехать со стороны, соответствующей направлению движения, мимо транспортного средства общего пользования, находящегося на надлежащим образом обозначенной остановке, должны снизить скорость и в случае необходимости остановиться с тем, чтобы обеспечить пассажирам общественного транспорта возможность посадки или высадки.
      3. Ни одно положение настоящей статьи не должно толковаться как препятствующее Договаривающимся Сторонам или их территориальным подразделениям:
      - предписывать водителям транспортных средств останавливаться во всех случаях, когда пешеходы вступают или вступили на пешеходный переход, обозначенный разметкой или знаками и сигналами, в условиях, предусмотренных статьей 20 настоящей Конвенции, или
      - запрещать водителям мешать движению пешеходов, которые уже вступили на проезжую часть на перекрестке или вблизи него, даже если в этом месте не имеется пешеходных переходов, обозначенных разметкой или знаками, и сигналами.

Статья 22
Островки безопасности

      Не нарушая положений статьи 10 настоящей Конвенции, водитель может объезжать справа или слева островки безопасности, тумбы и другие приспособления, установленные на проезжей части, по которой он движется, за исключением случаев, когда:
     a) сигнальный знак предписывает, с какой стороны следует объезжать островок безопасности, тумбу или приспособление;
     b) островок безопасности, тумба или приспособление находятся на оси проезжей части дороги с двусторонним движением; в последнем случае водитель должен объезжать островок безопасности, тумбу или приспособление со стороны, соответствующей направлению движения.

Статья 23
Остановка и стоянка

      1. Вне населенных пунктов останавливающиеся или находящиеся на стоянке транспортные средства и животные должны по мере возможности находиться вне проезжей части. Они не должны находиться ни на велосипедных дорожках, ни (исключая случаи, разрешенные национальным законодательством) на тротуарах или на обочинах, предназначенных для пешеходов.
      2. а) Останавливающиеся или находящиеся на стоянке на проезжей части животные и транспортные средства должны находиться как можно ближе к краю проезжей части. Водитель может остановить или поставить на стоянку транспортное средство на проезжей части только на стороне, соответствующей для него направлению движения; однако остановка или стоянка разрешается на другой стороне проезжей части, если ввиду наличия рельсовых путей невозможно остановиться на стороне, соответствующей направлению движения. Кроме того, Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут:
      i) при определенных условиях, например, когда имеются дорожные знаки, запрещающие остановку на стороне, соответствующей направлению движения, разрешать остановку и стоянку на другой стороне проезжей части дороги;
      ii) на проезжей части дороги с односторонним движением - разрешать остановку и стоянку только на другой стороне или также одновременно на стороне, соответствующей направлению движения;
      iii) разрешать остановку и стоянку посредине проезжей части в специально обозначенных местах.
     b) При отсутствии в национальном законодательстве иных положений транспортные средства, исключая двухколесные велосипеды, двухколесные велосипеды с подвесным двигателем и двухколесные мотоциклы без коляски, не должны останавливаться или находиться на стоянке на проезжей части в два ряда. Остановившиеся или находящиеся на стоянке транспортные средства должны располагаться параллельно краю проезжей части, за исключением тех мест, конфигурация которых допускает иное расположение транспортных средств.
      3. а) Всякая остановка и стоянка транспортного средства запрещается на проезжей части дороги:
      i) на пешеходных переходах, переездах для велосипедистов и на железнодорожных переездах;
      ii ) на трамвайных и железнодорожных путях, проходящих по дороге, или настолько близко от этих путей, что движение трамваев или поездов может быть затруднено, а также - при условии предоставления Договаривающимся Сторонам или их территориальным подразделениям возможности предусмотреть противоположные положения - на тротуарах и велосипедных дорожках.
     b) Всякая остановка и стоянка транспортного средства запрещается в любом месте, где она может создать опасность, в частности:
      i) за исключением специально обозначенных мест - под эстакадами и в туннелях;
      ii) на проезжей части дороги вблизи переломов и на поворотах, когда видимость недостаточна для безопасного объезда транспортного средства, с учетом скорости транспортных средств на этом участке дороги;
      iii) на проезжей части дороги, где расстояние между продольной разметкой, запрещающей выезд за нее, и остановившимся транспортным средством составляет менее 3 м (10 футов), и если при этом не применяется положение подпункта "b" "ii" пункта 3 настоящей статьи.
     с) Всякая стоянка транспортного средства на проезжей части дороги запрещается:
      i) вблизи железнодорожных переездов, перекрестков и остановок автобуса, троллейбуса или рельсовых транспортных средств на расстояниях, установленных национальным законодательством;
      ii) напротив выезда из ворот;
      iii) в любом месте, где находящееся на стоянке транспортное средство мешало бы подъезду другого транспортного средства к месту своей обычной стоянки или выезду оттуда;
      iv) на центральной полосе проезжей части дороги, состоящей из трех полос движения, и - вне населенных пунктов - на проезжей части дорог, обозначенных соответствующими знаками или сигналами, как главная дорога;
      v) в местах, где находящееся на стоянке транспортное средство закрывало бы от пользователей дороги дорожные знаки или световые дорожные сигналы.
      4. Водитель не должен оставлять свое транспортное средство, а погонщик - своих животных, не приняв все необходимые меры предосторожности во избежание дорожно-транспортного происшествия, а если речь идет об автомобиле - для недопущения его использования без соответствующего разрешения.
      5. Рекомендуется предусмотреть в национальном законодательстве, что каждое механическое транспортное средство, иное, чем двухколесный велосипед с подвесным двигателем или двухколесный мотоцикл без коляски, а также каждый сцепленный или несцепленный с тягачом прицеп, остановившиеся на проезжей части дороги вне населенного пункта, должны быть обозначены на некотором расстоянии с помощью по крайней мере одного приспособления, установленного в наиболее подходящем месте, для своевременного предупреждения приближающихся водителей:
     a) если транспортное средство остановилось ночью на проезжей части в таких условиях, что приближающиеся водители не могут заметить препятствие, каким является остановившееся транспортное средство;
     b) если в других случаях водитель вынужден остановить свое транспортное средство в месте, где остановка запрещена.
      6. Ни одно положение настоящей статьи не должно толковаться как препятствующее Договаривающимся Сторонам или их территориальным подразделениям предусматривать иные запрещения стоянки и остановки.

Статья 24
Дверцы транспортных средств

Запрещается открывать дверцы транспортного средства, оставлять их открытыми или выходить из транспортного средства, не убедившись в том, что это не повлечет за собой опасности для других пользователей дороги.

Статья 25
Автомагистрали и дороги подобного рода

      1. На автомагистралях и, если это предусматривается национальным законодательством, на специальных выездах на автомагистрали и съездах с них:
     а) запрещается движение пешеходов, животных, велосипедов, велосипедов с подвесным двигателем, если они не приравнены к мотоциклам, и всех транспортных средств, иных, чем автомобили и их прицепы, а также автомобилей и их прицепов, конструктивная скорость которых не может достигать на ровной дороге определенной величины, установленной национальным законодательством;
     b) водителям запрещается:
      i) останавливать транспортное средство или ставить его на стоянку в иных местах, чем специально обозначенные для этого места стоянки. Водитель, вынужденный по независящим от него обстоятельствам остановиться, должен постараться вывести транспортное средство с проезжей части, а также с полосы вынужденной остановки или, если он не может этого сделать, немедленно обозначить транспортное средство на достаточном расстоянии с тем, чтобы своевременно предупредить приближающихся водителей;
      ii) разворачиваться или двигаться задним ходом или въезжать на центральную разделительную полосу и на поперечные соединения обеих проезжих частей дороги.
      2. При въезде на автомагистраль водители должны:
      а) при отсутствии полосы ускорения движения, являющейся продолжением подъездной дороги, пропускать движущиеся по автомагистрали транспортные средства;
      b) при наличии полосы ускорения - выезжать на нее и включаться в движение по автомагистрали в соответствии с предписаниями пунктов 1 и 3 статьи 14 настоящей Конвенции.
      3. При выезде с автомагистрали водитель должен своевременно въехать на полосу, прилегающую к съезду с автомагистрали, и по возможности быстрее въехать на полосу замедления движения, если таковая имеется.
      4. При применении положений пунктов 1, 2 и 3 настоящей статьи к автомагистралям приравниваются другие предназначенные для автомобильного движения и обозначенные как таковые дороги, не обслуживающие придорожных владений.

Статья 26
Особые правила, касающиеся шествий и инвалидов

1. Пользователям дороги запрещается пересекать воинские колонны, группы школьников, идущих шеренгами во главе с руководителем, и другие шествия.
2. Инвалиды, передвигающиеся в колясках, приводимых в действие ими самими или имеющих скорость пешехода, могут пользоваться тротуарами и обочинами, пригодными для такого движения.

Статья 27
Особые правила, касающиеся водителей велосипедов,
велосипедов с подвесным двигателем и мотоциклов

      1. Несмотря на положения пункта 3 статьи 10 настоящей Конвенции, Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут не запрещать водителям велосипедов передвигаться по несколько человек в ряд.
      2. Водителям велосипедов запрещается передвигаться не держась за руль по крайней мере одной рукой, использовать другие транспортные средства в качестве буксира или перевозить, буксировать или толкать предметы, которые могут помешать управлению или представляют опасность для других пользователей дороги. Аналогичные положения применяются к водителям велосипедов с подвесным двигателем и мотоциклов, но, помимо этого, они должны держать руль обеими руками, за исключением тех случаев, когда необходимо подать сигнал о маневре, описанном в пункте 3 статьи 14 настоящей Конвенции.
      3. Водителям велосипедов и велосипедов с подвесным двигателем запрещается перевозить пассажиров; однако Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут разрешить отступления от этого положения и, в частности, разрешить перевозку пассажиров на дополнительном сиденье (сиденьях), оборудованном на велосипеде. Водителям мотоциклов разрешается перевозить пассажиров только в коляске (если таковая имеется) и на дополнительном сиденье, которое может быть оборудовано позади водителя.
      4. При наличии велосипедных дорожек Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут запретить водителям велосипедов передвигаться по проезжей части вне велосипедной дорожки. В этом случае они могут разрешить водителям велосипедов с подвесным двигателем передвигаться по велосипедной дорожке и, если они сочтут это необходимым, запретить им передвигаться по проезжей части вне велосипедной дорожки.

Статья 28
Звуковые и световые сигналы

      1. Звуковые и световые сигнальные приборы могут применяться только
     а) для своевременного предупреждения во избежание дорожно-транспортного происшествия;
     b) вне населенных пунктов, когда следует предупредить водителя другого транспортного средства о намерении произвести обгон.
      Звуковые сигналы не должны быть более продолжительными, чем это необходимо.
      2. Вместо звуковых сигналов водители автомобилей могут с наступлением темноты и до рассвета подавать световые сигналы, предусмотренные в пункте 5 статьи 33 настоящей Конвенции. Они могут делать это также и днем в целях, указанных в подпункте "b" пункта 1 настоящей статьи, если это более соответствует обстоятельствам.
      3. Договаривающиеся Стороны, или их территориальные подразделения могут разрешить подачу световых сигналов в целях, указанных в подпункте "b" пункта 1 настоящей статьи, также и в населенных пунктах.

Статья 29
Рельсовые транспортные средства

1. Если рельсовый путь проходит по проезжей части дороги, каждый пользователь дороги должен при приближении трамвая или другого рельсового транспортного средства по возможности быстрее освободить путь для того, чтобы пропустить рельсовое транспортное средство.
2. В отношении движения рельсовых транспортных средств по автомобильным дорогам, встречного разъезда с этими транспортными средствами или их обгона, Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут принимать специальные правила, отличающиеся от предусмотренных настоящей главой. Однако Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения не могут принимать положений, противоречащих положениям пункта 7 статьи 18 настоящей Конвенции.

Статья 30
Груз транспортных средств

      1. Если для транспортного средства установлен разрешенный максимальный вес, то вес транспортного средства с нагрузкой никогда не должен превышать разрешенный максимальный вес.
      2. Любой груз должен быть размещен и в случае необходимости закреплен на транспортном средстве таким образом, чтобы он:
     а) не подвергал опасности людей и не наносил ущерба государственному, общественному или личному имуществу, в частности не волочился и не падал на дорогу;
     b) не ограничивал видимости и обзорности, не нарушал устойчивости транспортного средства и не затруднял управления им;
     с) не производил шума, не поднимал пыли и не вызывал других неудобств, которых можно избежать;
     d) не закрывал огней, включая стоп-сигналы и указатели поворота, светоотражающих приспособлений, регистрационных номеров и отличительного знака государства регистрации, которые должны быть на транспортном средстве в соответствии с настоящей Конвенцией или в соответствии с национальным законодательством, или не закрывал сигналов, подаваемых рукой в соответствии с положениями пункта 3 статьи 14 или пункта 2 статьи 17 настоящей Конвенции.
      3. Все вспомогательные приспособления, используемые для закрепления и обеспечения сохранности груза (веревки, цепи, брезент), должны быть туго затянуты и прочно закреплены. Все вспомогательные приспособления, используемые для обеспечения сохранности груза, должны удовлетворять требованиям, предусмотренным в отношении груза пунктом 2 настоящей статьи.
      4. Груз, выступающий спереди, сзади или сбоку за габарит транспортного средства, должен быть заметным образом обозначен во всех случаях, когда он может не быть замечен водителями других транспортных средств; ночью эта сигнализация осуществляется спереди с помощью белого огня и белого светоотражающего приспособления, а сзади с помощью красного огня или красного светоотражающего приспособления. В частности, на механических транспортных средствах:
     а) грузы, выступающие за пределы транспортного средства более чем на 1 м (3 фута 4 дюйма) сзади или спереди, должны быть всегда обозначены;
     b) грузы, выступающие сбоку за габарит транспортного средства таким образом, что их крайняя точка по ширине находится на расстоянии более 0,4 м (16 дюймов) от внешнего края подфарника транспортного средства, должны обозначаться ночью спереди; аналогичным образом ночью должны обозначаться сзади грузы, выступающие за габарит транспортного средства таким образом, что их крайняя точка по ширине находится на расстоянии более 0,4 м (16 дюймов) от внешнего края заднего красного габаритного фонаря транспортного средства.
      5. Ни одно положение пункта 4 настоящей статьи не должно толковаться как препятствующее Договаривающимся Сторонам или их территориальным подразделениям запрещать, ограничивать или подчинять специальному разрешению перевозку выступающих за габарит транспортного средства грузов, упомянутых в указанном пункте 4.

Статья 31
Поведение водителя в случае дорожно-транспортного происшествия

      1. Не нарушая предписаний национального законодательства относительно обязанности оказывать помощь пострадавшим, водитель или любой другой пользователь дороги, причастный к дорожно-транспортному происшествию, должен:
     а) по возможности быстрее остановиться, не создавая дополнительной опасности для движения;
     b) принять меры для обеспечения безопасности движения в месте дорожно-транспортного происшествия и, если в результате дорожно-транспортного происшествия имеются тяжелораненые или убитые, избегать, в той мере, в какой это не влияет на безопасность движения, изменять что-либо на месте происшествия или уничтожать следы, которые могут быть полезными для установления ответственности;
     с) по требованию других лиц, причастных к дорожно-транспортному происшествию, назвать себя;
     d) если в результате дорожно-транспортного происшествия имеются раненые или убитые, сообщить об этом в службу дорожного движения и, если последняя не разрешает покинуть место происшествия или если он не должен оказать помощь раненым или получить медицинскую помощь сам, возвратиться к месту происшествия или оставаться на месте до прибытия сотрудников службы дорожного движения.
      2. Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут в своем национальном законодательстве не предписывать положение, указанное в подпункте "d" пункта 1 настоящей статьи, в том случае, если не было нанесено никакого серьезного телесного повреждения и если никто из лиц, попавших в дорожно-транспортное происшествие, не требует уведомить об этом полицию.

Статья 32
Освещение: общие предписания

      1. В соответствии с настоящей статьей термин "ночь" охватывает период времени между наступлением темноты и рассветом, а также другие моменты, когда видимость недостаточна, например ввиду тумана, снегопада, сильного дождя или проезда по туннелю.
      2. Ночью
     а) на любом находящемся на дороге механическом транспортном средстве, ином, чем велосипед с подвесным двигателем или двухколесный мотоцикл без коляски, должно быть включено спереди не менее двух белых или желтых селективных огней, а сзади - парное количество красных огней в соответствии с предписаниями, предусмотренными для автомобилей в пунктах 23 и 24 приложения 5; однако национальное законодательство может разрешить использование автожелтых подфарников. Положения настоящего подпункта применяются к составам, включающим одно механическое транспортное средство и один или несколько прицепов, причем в этом случае красные огни должны помещаться сзади последнего прицепа; на прицепах, к которым применимы предписания пункта 30 приложения 5 к настоящей Конвенции, должны быть включены спереди два белых огня, которые они должны иметь в соответствии с предписаниями указанного пункта 30;
     b) любые находящиеся на дороге транспортные средства или составы транспортных средств, к которым не применяются положения подпункта "а" настоящего пункта, должны иметь по крайней мере один передний белый или желтый селективный огонь и по крайней мере один задний красный огонь; если имеется лишь один передний или один задний огонь, этот огонь должен помещаться по центру или на стороне транспортного средства, противоположной стороне, соответствующей направлению движения; что касается гужевых повозок и ручных тележек, то приспособление с указанными огнями может нести водитель или сопровождающее лицо, идущее с этой стороны транспортного средства.
      3. Предусмотренные пунктом 2 настоящей статьи огни должны отчетливо обозначать транспортное средство для других пользователей дороги; одна и та же лампа или одно и то же приспособление может быть источником переднего и заднего огня лишь в том случае, если характеристики транспортного средства, в частности его небольшая длина, таковы, что в этих условиях указанное предписание может быть соблюдено.
      4. а) В отступление от положений пункта 2 настоящей статьи
      i) положения указанного пункта 2 не применяются к транспортным средствам, остановившимся или находящимся на стоянке на дороге, освещенной таким образом, что они ясно видны с достаточного расстояния;
      ii) на механических транспортных средствах, длина и ширина которых не превышают соответственно 6 м (20 футов) и 2 м (6 футов и 6 дюймов) и которые не буксируют какое-либо другое транспортное средство, может быть включен во время остановки или стоянки на дороге в населенном пункте лишь один огонь, находящийся на стороне транспортного средства, противоположной краю проезжей части, вдоль которого остановилось или находится на стоянке это транспортное средство; этот огонь должен быть белым или автожелтым спереди и красным или автожелтым сзади;
      iii) положения подпункта "b" пункта 2 настоящей статьи не относятся ни к двухколесным велосипедам, ни к двухколесным велосипедам с подвесным двигателем, ни к двухколесным мотоциклам без коляски, не снабженным батареями, если они остановились или находятся на стоянке в населенном пункте у самого края проезжей части;
     b) кроме того, национальное законодательство может допускать отступления от положений настоящей статьи в отношении
      i) транспортных средств, остановившихся или находящихся на стоянке на специально предназначенных для этого местах вне проезжей части;
      ii) транспортных средств, остановившихся или находящихся на стоянке на жилых улицах с очень слабым движением.
      5. Ни в коем случае транспортное средство не должно иметь спереди красных огней, красных светоотражающих приспособлений или красных светоотражающих материалов, а сзади - белых или желтых селективных огней, белых или желтых селективных светоотражающих приспособлений или белых или желтых селективных светоотражающих материалов; это предписание не относится ни к использованию белых или желтых селективных огней заднего хода, ни к приданию на задних номерных знаках светоотражающих свойств цифрам или буквам светлого цвета или отличительным знакам, или прочим отличительным знакам, которые могут требоваться согласно национальному законодательству, ни к приданию светоотражающих свойств светлому фону этих номерных или отличительных знаков, ни к красным вращающимся или проблесковым огням некоторых транспортных средств, имеющих преимущественное право проезда.
      6. Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут - в той мере, в какой они считают возможным это делать без ущерба для безопасности движения, - допускать в своем национальном законодательстве исключения из положений настоящей статьи в отношении
     а) гужевых повозок и ручных тележек;
     b) транспортных средств, имеющих особую форму или особый характер или используемых в особых целях и в особых условиях.
      7. Ни одно положение настоящей Конвенции не должно толковаться как препятствующее предписать в национальном законодательстве, чтобы группы пешеходов, возглавляемые руководителем, или шествия, а также погонщики скота, стад, упряжных, вьючных или верховых животных, движущиеся по проезжей части в условиях, определенных подпунктом "b" пункта 2 настоящей статьи, имели светоотражающее приспособление или огонь; в этом случае отражаемый или излучаемый свет должен быть либо белым или желтым селективным спереди и красным сзади, либо автожелтым спереди и сзади.

Статья 33
Освещение: условия использования огней, предусмотренных
в приложении 5

      1. Водитель транспортного средства, имеющего огни дальнего света, огни ближнего света и подфарники, определенные в приложении 5 к настоящей Конвенции, должен пользоваться этими огнями в нижеследующих условиях, когда в соответствии со статьей 32 настоящей Конвенции транспортное средство должно быть обозначено спереди по меньшей мере одним или двумя белыми или желтыми селективными огнями:
     a) дальний свет не должен включаться ни в населенных пунктах, если дорога достаточно освещена, ни вне населенных пунктов, если проезжая часть равномерно освещена и если это освещение достаточно для обеспечения водителю хорошей видимости на достаточное расстояние, ни на остановке;
     b) с учетом возможности разрешать в национальном законодательстве использование огней дальнего света днем, когда видимость недостаточна, например, ввиду тумана, снегопада, сильного дождя или проезда через туннель, дальний свет не должен включаться или должен направляться таким образом, чтобы не вызывать ослепления:
      i) при встречном разъезде; когда используются огни фар, они должны выключаться на достаточном расстоянии или быть отрегулированы таким образом, чтобы не вызывать ослепления и дать водителю встречного транспортного средства возможность спокойно, и безопасно продолжать движение;
      ii) если транспортное средство следует на небольшом расстоянии позади другого транспортного средства; однако дальний свет может быть использован, в соответствии с положениями пункта 5 настоящей статьи, для указания намерения произвести обгон в условиях, предусмотренных в статье 28 настоящей Конвенции;
      iii) в любых других условиях, когда следует избегать ослепления других пользователей дороги или пользователей водного или железнодорожного пути, проходящего вдоль дороги;
     с) при условии соблюдения положений подпункта "d" настоящего пункта огни ближнего света должны быть включены, когда использование огней дальнего света запрещено в соответствии с положениями приведенных выше подпунктов "а" и "b" и они могут быть использованы вместо огней дальнего света, когда огней ближнего света достаточно для того, чтобы дать возможность водителю ясно видеть на достаточном расстоянии, а другим пользователям дороги - видеть данное транспортное средство на достаточном расстоянии;
     d) подфарники следует использовать вместе с огнями дальнего света, огнями ближнего света или противотуманными фарами. Их можно использовать отдельно, когда транспортное средство остановилось или находится на стоянке или когда на дорогах, кроме автомагистралей и дорог, указанных в пункте 4 статьи 25 настоящей Конвенции, условия освещения таковы, что водитель хорошо видит на достаточном расстоянии, а другие пользователи дороги видят транспортное средство с достаточного расстояния.
      2. Если на транспортном средстве имеются противотуманные фары, определенные в приложении 5 к настоящей Конвенции, ими можно пользоваться только во время тумана, снегопада или сильного дождя. В отступление от положений подпункта "с" пункта 1 настоящей статьи, при включении противотуманных фар фары ближнего света должны выключаться, однако национальное законодательство может разрешить в этом случае одновременное включение противотуманных фар и фар ближнего света.
      3. В отступление от положений пункта 2 настоящей статьи, национальное законодательство может разрешить включение противотуманных фар даже при отсутствии тумана, снегопада или сильного дождя на узких дорогах с большим количеством поворотов.
      4. Ни одно положение настоящей Конвенции не должно толковаться как препятствующее Договаривающимся Сторонам вменять в обязанность использование огней ближнего света в населенных пунктах.
      5. Упомянутые в пункте 2 статьи 28 настоящей Конвенции световые сигналы представляют собой многократное и кратковременное включение и выключение дального или ближнего света или кратковременное попеременное включение ближнего и дальнего света.

Статья 34
Отступления

      1. При приближении пользующегося преимущественным правом проезда транспортного средства, которое подает сигналы специальными световыми и звуковыми приборами, каждый пользователь дороги должен освободить для него место на проезжей части и в случае необходимости остановиться.
      2. В национальном законодательстве может быть предусмотрено, что водители транспортных средств, имеющих преимущественное право проезда, подавшие сигналы о своем приближении специальными сигнальными приборами транспортного средства, и при условии, что не будут поставлены под угрозу другие пользователи дороги, могут не соблюдать все или некоторые положения настоящей главы II, иные, чем положения пункта 2 статьи 6.
      3. В национальном законодательстве может быть предусмотрено, в какой степени персонал, занятый на работах по строительству, ремонту или содержанию дорог, включая водителей механизмов, используемых на этих работах, может, при условии принятия необходимых мер предосторожности, не соблюдать во время работы положений настоящей главы II.
      4. В целях обгона или встречного разъезда с механизмами, упомянутыми в пункте 3 настоящей статьи, когда они используются на дорожных работах, водители других транспортных средств могут по мере необходимости и при условии соблюдения всех мер предосторожности, не соблюдать положений статей 11 и 12 настоящей Конвенции.

Глава III
УСЛОВИЯ ДОПУЩЕНИЯ К МЕЖДУНАРОДНОМУ ДВИЖЕНИЮ
АВТОМОБИЛЕЙ И ПРИЦЕПОВ

Статья 35
Регистрация

      1. а) Положения настоящей Конвенции применяются к автомобилям, находящимся в международном движении, и к прицепам, иным, чем сцепленный с автомобилем легкий прицеп, которые зарегистрированы одной из Договаривающихся Сторон или одним из ее территориальных подразделений, причем водитель автомобиля должен иметь свидетельство о регистрации, выданное в подтверждение факта регистрации, либо соответствующим компетентным органом этой Договаривающейся Стороны или ее территориального подразделения, либо от имени Договаривающейся Стороны или ее территориального подразделения уполномоченным ею на то объединением. В свидетельстве о регистрации должны быть по крайней мере указаны:
      - порядковый номер, именуемый регистрационным номером, составные элементы которого указаны в приложении 2 к настоящей Конвенции;
      - дата первой регистрации транспортного средства;
      - фамилия, имя и местожительство владельца свидетельства;
      - название или фабричная марка завода-изготовителя транспортного средства;
      - порядковый номер шасси (заводской или серийный номер завода-изготовителя);
      - разрешенный максимальный вес, если речь идет о транспортном средстве, предназначенном для перевозки грузов;
      - срок действия, если он ограничен.
      Указанные в свидетельстве данные пишутся либо исключительно латинскими буквами или прописью, либо повторяются одним из этих способов.
     b) Однако Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут решить, что в свидетельствах, выдаваемых на их территории, вместо даты первой регистрации будет указываться год выпуска.
      2. В отступление от положений пункта 1 настоящей статьи, на транспортное средство с полуприцепом, находящееся в международном движении в нерасцепленном состоянии, распространяются положения настоящей Конвенции, даже если тягач и полуприцеп зарегистрированы вместе и имеют только одно свидетельство о регистрации.
      3. Ни одно положение настоящей Конвенции не должно толковаться как ограничивающее право Договаривающихся Сторон или их территориальных подразделений требовать подтверждения права водителя на владение находящимся в международном движении транспортным средством, которое не зарегистрировано на имя находящегося в нем лица.
      4. Рекомендуется, чтобы Договаривающиеся Стороны, которые еще не сделали этого, создали орган, которому было бы поручено регистрировать в национальном или региональном масштабе сдаваемые в эксплуатацию автомобили и вести централизованный учет по каждому транспортному средству сведений, содержащихся в свидетельстве о регистрации.

Статья 36
Регистрационный номер

      1. На каждом автомобиле, находящемся в международном движении, должен помещаться спереди и сзади регистрационный номер; однако на мотоциклах этот номер должен помещаться только сзади.
      2. На каждом зарегистрированном прицепе, находящемся в международном движении, должен помещаться сзади регистрационный номер. Если автомобиль буксирует один или несколько прицепов, то единственный прицеп или последний прицеп, если они не зарегистрированы, должны иметь регистрационный номер автомобиля, с которым они сцеплены.
      3. Составные элементы и способ нанесения регистрационного номера, указанного в настоящей статье, должны соответствовать предписаниям приложения 2 к настоящей Конвенции.

Статья 37
Отличительный знак государства регистрации

      1. На каждом автомобиле, находящемся в международном движении, должен помещаться сзади, помимо его регистрационного номера, отличительный знак государства, в котором он зарегистрирован.
      2. На каждом буксируемом автомобилем прицепе, на котором должен в соответствии со статьей 36 настоящей Конвенции помещаться сзади регистрационный номер, должен также помещаться сзади отличительный знак государства, выдавшего этот регистрационный номер. Предписания настоящего пункта применяются даже в том случае, если прицеп зарегистрирован в государстве, ином, чем государство регистрации транспортного средства, с которым он сцеплен; если прицеп не зарегистрирован, он должен иметь сзади отличительный знак государства регистрации транспортного средства-тягача, за исключением тех случаев, когда он передвигается по территории этого государства.
      3. Составные элементы и способ нанесения отличительного знака, указанного в настоящей статье, должны соответствовать предписаниям приложения 3 к настоящей Конвенции.

Статья 38
Опознавательные знаки

На каждом автомобиле и на каждом прицепе, находящихся в международном движении, должны быть опознавательные знаки, определенные в приложении 4 к настоящей Конвенции.

Статья 39
Технические предписания

Каждый автомобиль, каждый прицеп и каждый состав транспортных средств, находящиеся в международном движении, должны удовлетворять положениям приложения 5 к настоящей Конвенции. Кроме того, они должны быть в исправном состоянии.

Статья 40
Переходное положение

В течение десяти лет с момента вступления в силу настоящей Конвенции в соответствии с пунктом 1 статьи 47, на прицепы, находящиеся в международном движении, независимо от их разрешенного максимального веса, распространяются положения настоящей Конвенции даже в том случае, если эти транспортные средства не будут зарегистрированы.

Глава IV
ВОДИТЕЛИ АВТОМОБИЛЕЙ

Статья 41
Действительность водительских удостоверений

      1. Договаривающиеся стороны будут признавать
     а) любое национальное водительское удостоверение, составленное на их национальном языке или на одном из их национальных языков, либо, если оно не составлено на таком языке, сопровождаемое заверенным переводом;
     b) любое национальное водительское удостоверение, соответствующее предписаниям приложения 6 к настоящей Конвенции, и
     с) любое международное водительское удостоверение, соответствующее предписаниям приложения 7 к настоящей Конвенции, действительными на своей территории для управления автомобилем, соответствующим категории или категориям транспортных средств, на управление которыми выдано удостоверение, при условии, что указанное удостоверение является действительным и что оно выдано другой Договаривающейся Стороной или одним из ее территориальных подразделений, либо объединением, уполномоченным на то этой Договаривающейся Стороной или одним из ее территориальных подразделений. Положения настоящего пункта не применяются к водительскому удостоверению ученика-водителя.
      2. Независимо от положений, содержащихся в предыдущем пункте,
     а) если действительность водительского удостоверения обусловлена специальной пометкой, требующей ношения данным лицом некоторых приспособлений или предусматривающей некоторое переустройство транспортного средства с учетом инвалидности водителя, это удостоверение считается действительным только при условии соблюдения этих предписаний;
     b) Договаривающиеся Стороны могут не признавать действительным на своей территории водительское удостоверение, владельцу которого не исполнилось восемнадцати лет;
     с) каждая Договаривающаяся Сторона может не признавать действительными на своей территории для управления автомобилями или составами транспортных средств категорий С, D и Е, упомянутых в приложении 6 и 7 к настоящей Конвенции, водительские удостоверения, владельцам которых не исполнилось двадцати одного года.
      3. Договаривающиеся Стороны обязуются принять необходимые меры для того, чтобы национальные и международные водительские удостоверения, указанные в подпунктах "а", "b" и "с" пункта 1 настоящей статьи, не выдавались на их территории без разумной гарантии способности водителя управлять транспортным средством и его физической пригодности.
      4. При применении пункта 1 и подпункта "с" пункта 2 настоящей статьи
     а) автомобиль категории В, указанной в приложениях 6 и 7 к настоящей Конвенции, может буксировать легкий прицеп; он может также буксировать прицеп, разрешенный максимальный вес которого превышает 750 кг (1 650 фунтов), но не превышает веса автомобиля без нагрузки, если общий разрешенный максимальный вес такого состава не превышает 3 500 кг (7 700 фунтов);
     b) автомобили категорий С и D, указанных в приложениях 6 и 7 к настоящей Конвенции, могут буксировать легкий прицеп, причем такой состав продолжает входить в категорию С или в категорию D.
      5. Международное водительское удостоверение может выдаваться только на основании национального водительского удостоверения, выданного с учетом минимальных требований, предусмотренных в настоящей Конвенции. Международное водительское удостоверение теряет силу по истечении срока действия соответствующего национального водительского удостоверения, номер которого должен проставляться в международном водительском удостоверении.
      6. Положения настоящей статьи не обязывают Договаривающиеся Стороны
     а) признавать действительными национальные или международные водительские удостоверения, выданные на территории другой Договаривающейся Стороны лицам, которые имели на их территории обычное местожительство в момент выдачи этого водительского удостоверения или которые перенесли свое обычное местожительство на их территорию после выдачи этого удостоверения;
     b) признавать действительность вышеуказанных водительских удостоверений, выданных водителям, обычное местожительство которых в момент выдачи удостоверений находилось не на территории, где были выданы удостоверения, или которые перенесли свое местожительство после выдачи удостоверений на другую территорию.

Статья 42
Приостановление действия водительских удостоверений

      1. Договаривающиеся Стороны или их территориальные подразделения могут лишить водителя права пользоваться на их территории национальным или международным водительским удостоверением в случае нарушения им на их территории правил, за которое, согласно их законодательству, предусматривается лишение права пользоваться водительским удостоверением. В этом случае компетентный орган Договаривающейся Стороны или ее территориального подразделения, который лишил водителя права пользоваться водительским удостоверением, может:
     a) изъять водительское удостоверение и задержать его до истечения срока, на который изымается это удостоверение, или до момента выезда водителя с данной территории, в зависимости от того, какой срок наступает скорее;
     b) информировать орган, который выдал или от имени которого было выдано водительское удостоверение, о лишении права пользования этим удостоверением;
     с) если речь идет о международном водительском удостоверении, сделать в специально предусмотренном для этого месте отметку о том, что указанное водительское удостоверение перестало быть действительным на данной территории;
     d) в том случае, когда он не применяет процедуру, упомянутую в подпункте "а" настоящего пункта, в дополнение к сообщению, упомянутому в подпункте "b", просить орган, который выдал или от имени которого было выдано водительское удостоверение, информировать заинтересованное лицо о принятом в отношении него решении.
       2. Договаривающиеся Стороны будут стремиться ставить заинтересованных лиц в известность о решениях, которые будут им сообщаться в соответствии с процедурой, предусмотренной в подпункте "d" пункта 1 настоящей статьи.
      3. Ни одно положение настоящей Конвенции не должно толковаться как препятствующее Договаривающимся Сторонам или их территориальным подразделениям запретить водителю, имеющему национальное или международное водительское удостоверение, управлять автомобилем, если очевидно и доказано, что его состояние таково, что он не может управлять транспортным средством, не создавая угрозы для движения, или если он был лишен права на вождение в государстве, где он имеет свое обычное местожительство.

Статья 43
Переходное положение

Международные водительские удостоверения, соответствующие положениям Конвенции о дорожном движении, подписанной в Женеве 19 сентября 1949 года, и выданные в течение пяти лет после вступления в силу настоящей Конвенции в соответствии с пунктом 1 статьи 47 настоящей Конвенции, будут при применении статей 41 и 42 настоящей Конвенции приравниваться к международным водительским удостоверениям, предусмотренным в настоящей Конвенции.

Глава V
УСЛОВИЯ ДОПУЩЕНИЯ ВЕЛОСИПЕДОВ И ВЕЛОСИПЕДОВ С ПОДВЕСНЫМ
ДВИГАТЕЛЕМ К МЕЖДУНАРОДНОМУ ДВИЖЕНИЮ

Статья 44

      1. Велосипеды без двигателя, находящиеся в международном движении, должны быть снабжены:
     а) эффективным тормозом;
     b) звонком, слышимым на достаточном расстоянии, причем всякие другие звуковые сигнальные приборы запрещаются;
     c) задним красным светоотражающим приспособлением и приспособлениями, излучающими белый или желтый селективный свет спереди и красный свет сзади.
      2. На территории Договаривающихся Сторон, которые не сделали в соответствии с пунктом 2 статьи 54 настоящей Конвенции заявления о приравнивании велосипедов с подвесным двигателем к мотоциклам, находящиеся в международном движении велосипеды с подвесным двигателем должны быть снабжены:
     а) двумя независимыми тормозами;
     b) звонком или другим звуковым сигнальным прибором, слышимым на достаточном расстоянии;
     c) эффективным глушителем;
     d) приспособлениями, излучающими передний белый или желтый селективный свет и задний красный свет, а также задним красным светоотражающим приспособлением;
     e) опознавательным знаком, определение которого содержится в приложении 4 к настоящей Конвенции.
      3. На территории Договаривающихся Сторон, которые сделали в соответствии с пунктом 2 статьи 54 настоящей Конвенции заявление о приравнивании велосипедов с подвесным двигателем к мотоциклам, условиями, которым должны отвечать велосипеды с подвесным двигателем для того, чтобы быть допущенными к международному движению, являются условия, определенные для мотоциклов в приложении 5 к настоящей Конвенции.

Глава VI
ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 45

      1. Настоящая Конвенция открыта в Центральных Учреждениях Организации Объединенных Наций в Нью-Йорке до 31 декабря 1969 года для подписания всеми государствами-членами Организации Объединенных Наций или членами любых специализированных учреждений, или членами Международного агентства по атомной энергии, или Сторонами Статута Международного Суда и любым другим государством, приглашенным Генеральной Ассамблеей Организации Объединенных Наций стать Стороной настоящей Конвенции.
      2. Настоящая Конвенция подлежит ратификации. Ратификационные грамоты передаются на хранение Генеральному Секретарю Организации Объединенных Наций.
      3. Настоящая Конвенция остается открытой для присоединения к ней любого из государств, указанных в пункте 1 настоящей статьи. Документы о присоединении передаются на хранение Генеральному Секретарю.
      4. Каждое государство должно в момент подписания настоящей Конвенции или сдачи на хранение ратификационной грамоты или документа о присоединении уведомить Генерального Секретаря о выбранном им отличительном знаке, который будет проставляться, в соответствии с приложением 3 к настоящей Конвенции, на находящихся в международном движении зарегистрированных им транспортных средствах. Посредством последующей нотификации, адресованной Генеральному Секретарю, каждое государство может изменить ранее выбранный им отличительный знак.

Статья 46

      1. Каждое государство может при подписании, ратификации настоящей Конвенции или при присоединении к ней, или в любой момент впоследствии заявить посредством нотификации, адресованной Генеральному Секретарю, что Конвенция становится применимой ко всем территориям или части территорий, за внешние сношения которых оно ответственно. Конвенция начинает применяться на территории или на территориях, указанных в нотификации, по истечении тридцати дней со дня получения Генеральным Секретарем упомянутой нотификации или в момент вступления Конвенции в силу в отношении государства, сделавшего нотификацию, если эта дата является более поздней.
      2. Каждое государство, сделавшее заявление в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, может в любой момент впоследствии заявить посредством нотификации, адресованной Генеральному Секретарю, что Конвенция перестанет применяться на территории, указанной в нотификации, и Конвенция перестанет применяться на территории, указанной в нотификации, по истечении одного года со дня получения Генеральным Секретарем этой нотификации.
      3. Каждое государство, сделавшее нотификацию в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, уведомляет Генерального Секретаря о выбранном им отличительном знаке или знаках, которые будут проставляться на находящихся в международном движении транспортных средствах, которые зарегистрированы на соответствующей территории или территориях согласно приложению 3 к настоящей Конвенции. Посредством последующей нотификации, адресованной Генеральному Секретарю, каждое государство может изменить ранее выбранный им отличительный знак.

Статья 47

1. Настоящая Конвенция вступает в силу по истечении двенадцати месяцев со дня сдачи на хранение пятнадцатого документа о ратификации или присоединении.
2. В отношении каждого государства, которое ратифицирует настоящую Конвенцию или присоединится к ней после сдачи на хранение пятнадцатого документа о ратификации или присоединении, Конвенция вступает в силу по истечении двенадцати месяцев со дня сдачи этим государством на хранение ратификационной грамоты или документа о присоединении.

Статья 48

С момента вступления настоящей Конвенции в силу ею отменяются и заменяются в отношениях между Договаривающимися Сторонами Международная конвенция об автомобильном движении и Международная конвенция о дорожном движении, подписанные в Париже 24 апреля 1926 года, Конвенция о правилах автомобильного движения между американскими странами, открытая для подписания в Вашингтоне 15 декабря 1943 года, и Конвенция о дорожном движении, открытая для подписания в Женеве 19 сентября 1949 года.

Статья 49

      1. Через один год после вступления в силу настоящей Конвенции каждая Договаривающаяся Сторона может предложить одну или несколько поправок к Конвенции. Текст любой предложенной поправки вместе с пояснительным меморандумом направляется Генеральному Секретарю, который препровождает его всем Договаривающимся Сторонам. Договаривающиеся Стороны имеют возможность уведомить его в двенадцатимесячный срок, начиная со дня препровождения этого текста, о том: а) принимают ли они поправку, b) отклоняют ли они поправку или с) желают ли они, чтобы для рассмотрения этой поправки была созвана конференция. Генеральный Секретарь направляет также текст предложенной поправки всем другим государствам, указанным в пункте 1 статьи 45 настоящей Конвенции.
      2. а) Любая предложенная поправка, разосланная в соответствии с предыдущим пунктом, считается принятой, если в течение упомянутого выше двенадцатимесячного срока менее трети Договаривающихся Сторон информируют Генерального Секретаря о том, что они отклоняют поправку или желают созыва конференции для рассмотрения этой поправки. Генеральный Секретарь уведомляет все Договаривающиеся Стороны о каждом принятии или отклонении предложенной поправки и о любом поступлении просьбы о созыве конференции. Если в течение установленного двенадцатимесячного срока такие отклонения и просьбы будут получены менее чем от трети все Договаривающихся Сторон, Генеральный Секретарь информирует все Договаривающиеся Стороны о том, что поправка вступает в силу через шесть месяцев по истечении двенадцатимесячного срока, указанного в предыдущем пункте, для всех Договаривающихся Сторон, за исключением тех, которые в течение установленного срока отклонили поправку или обратились с просьбой созвать конференцию для ее обсуждения.
     b) Каждая Договаривающаяся Сторона, которая в течение вышеуказанного двенадцатимесячного срока отклонила предложенную поправку или попросила созвать конференцию для ее рассмотрения, может в любое время после истечения этого срока уведомить Генерального Секретаря о принятии ею поправки, и Генеральный Секретарь рассылает это уведомление всем остальным Договаривающимся Сторонам. Поправка вступает в силу в отношении Договаривающихся Сторон, направивших такие уведомления о принятии, через шесть месяцев после получения их Генеральным Секретарем.
      3. Если предложенная поправка не была принята в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи и если в течение двенадцатимесячного срока, предусмотренного в пункте 1 настоящей статьи, менее половины общего числа Договаривающихся Сторон информируют Генерального Секретаря о том, что они отклоняют предложенную поправку, и если по крайней мере треть всех Договаривающихся Сторон, но не менее десяти, информируют его о том, что они принимают ее или желают созыва конференции для обсуждения этой поправки, Генеральный Секретарь созывает конференцию для рассмотрения предложенной поправки или любого другого предложения, которое может быть ему представлено в соответствии с пунктом 4 настоящей статьи.
      4. Если конференция созывается в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи, Генеральный Секретарь приглашает на нее все государства, указанные в пункте 1 статьи 45 настоящей Конвенции. Генеральный Секретарь обращается ко всем приглашенным на конференцию государствам с просьбой представить ему по крайней мере за шесть месяцев до открытия конференция любые предложения, которые они в дополнение к предложенной поправке могут пожелать рассмотреть на конференции, уведомляет об этих предложениях по крайней мере за три месяца до открытия конференции все приглашенные на конференцию государства.
      5. а) Любая поправка к настоящей Конвенции считается принятой, если она принимается большинством в две трети государств, представленных на Конференции, при условии, что это большинство включает по крайней мере две трети всех Договаривающихся Сторон, представленных на Конференции. Генеральный Секретарь извещает все Договаривающиеся Стороны о принятии поправки, и она вступает в силу через двенадцать месяцев со дня такого уведомления в отношении всех Договаривающихся Сторон, за исключением тех, которые в течение этого срока сообщили Генеральному Секретарю об отклонении поправки.
     b) Каждая Договаривающаяся Сторона, отклонившая в течение вышеуказанного двенадцатимесячного срока поправку, может в любое время уведомить Генерального Секретаря о принятии ею поправки, и Генеральный Секретарь извещает об этом все остальные Договаривающиеся Стороны. Поправка вступает в силу в отношении Договаривающейся Стороны, уведомившей о ее принятии, через шесть месяцев после получения уведомления Генеральным Секретарем или по истечении вышеуказанного двенадцатимесячного срока, если этот срок истекает позднее.
      6. Если предложенная поправка не считается принятой в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи и если не выполнены условия созыва конференции, предписанные в пункте 3 настоящей статьи, предложенная поправка считается отклоненной.

Статья 50

Каждая Договаривающаяся Сторона может денонсировать настоящую Конвенцию посредством письменной нотификации, адресованной Генеральному Секретарю. Денонсация вступает в силу по истечении одного года со дня получения Генеральным Секретарем этой нотификации.

Статья 51

Настоящая Конвенция теряет силу, если число Договаривающихся Сторон составляет в течение какого-либо периода последовательных двенадцати месяцев менее пяти.

Статья 52

Всякий спор между двумя или более Договаривающимися Сторонами относительно толкования или применения настоящей Конвенции, который Стороны не смогут разрешить путем переговоров или другими средствами урегулирования, может быть по просьбе любой из заинтересованных Договаривающихся Сторон передан для разрешения Международному Суду.

Статья 53

Никакое положение настоящей Конвенции не должно толковаться как препятствующее какой-либо из Договаривающихся Сторон принимать совместимые с Уставом Организации Объединенных Наций и ограничиваемые создавшимся положением меры, которые она считает необходимыми для обеспечения своей внешней или внутренней безопасности.

Статья 54

      1. Каждое государство может при подписании настоящей Конвенции или при сдаче на хранение своей ратификационной грамоты или документа о присоединении заявить, что оно не считает себя связанным статьей 52 настоящей Конвенции. Другие Договаривающиеся Стороны не являются связанными статьей 52 в отношении любой Договаривающейся Стороны, сделавшей такое заявление.
      2. В момент сдачи на хранение своей ратификационной грамоты или документа о присоединении каждое государство может заявить посредством нотификации, адресованной Генеральному Секретарю, что в целях применения настоящей Конвенции оно приравнивает велосипеды с подвесным двигателем к мотоциклам (подпункт "n" статьи 1).
      В любое время впоследствии каждое государство может посредством нотификации, адресованной Генеральному Секретарю, взять обратно свое заявление.
      3. Предусмотренные в пункте 2 настоящей статьи заявления вступают в силу через шесть месяцев после получения Генеральным Секретарем нотификации или в момент вступления в силу Конвенции в отношении государства, сделавшего заявление, если эта дата является более поздней.
      4. Любое изменение ранее выбранного отличительного знака, о котором сделано уведомление в соответствии с пунктом 4 статьи 45 или пунктом 3 статьи 46 настоящей Конвенции, вступает в силу через три месяца со дня получения уведомления Генеральным Секретарем.
      5. Оговорки к настоящей Конвенции и приложениям к ней, иные, чем оговорка, предусмотренная в пункте 1 настоящей статьи, разрешаются при условии представления их в письменной форме и, если они сделаны до сдачи на хранение ратификационной грамоты или документа о присоединении, при условии подтверждения их в ратификационной грамоте или документе о присоединении. Генеральный Секретарь сообщает об указанных оговорках всем государствам, указанным в пункте 1 статьи 45 настоящей Конвенции.
      6. Каждая Договаривающаяся Сторона, которая делает оговорку или заявление в соответствии с пунктами 1 или 4 настоящей статьи, может в любой момент взять свою оговорку обратно путем нотификации, адресованной Генеральному Секретарю.
      7. Любая оговорка, сделанная в соответствии с пунктом 5 настоящей статьи,
     а) изменяет для Договаривающейся Стороны, сделавшей вышеуказанную оговорку, в рамках этой оговорки положения Конвенции, к которым она относится;
     b) изменяет в такой же мере эти положения и для других Договаривающихся Сторон в их взаимоотношениях с Договаривающейся Стороной, сделавшей оговорку.

Статья 55

      Помимо заявлений, нотификаций и уведомлений, предусмотренных в статьях 49 и 54 настоящей Конвенции, Генеральный Секретарь сообщает всем государствам, указанным в пункте 1 статьи 45:
     а) о подписаниях, ратификациях и присоединениях к Конвенции в соответствии со статьей 45;
     b) о нотификациях и заявлениях в соответствии с пунктом 4 статьи 45 и со статьей 46;
     с) о датах вступления в силу настоящей Конвенции в соответствии со статьей 47;
     d) о дате вступления в силу поправок к настоящей Конвенции в соответствии с пунктами 2 и 5 статьи 49;
     е) о денонсациях в соответствии со статьей 50;
     f) об утрате настоящей Конвенцией силы в соответствии со статьей 51.

Статья 56

Подлинник настоящей Конвенции, составленный в одном экземпляре на английском, испанском, китайском, русском и французском языках, причем все пять текстов являются равно аутентичными, сдается на хранение Генеральному Секретарю Организации Объединенных Наций, который препровождает надлежащим образом заверенные копии всем государствам, указанным в пункте 1 статьи 45 настоящей Конвенции.
В УДОСТОВЕРЕНИЕ ЧЕГО нижеподписавшиеся представители, надлежащим образом на то уполномоченные своими правительствами, подписали настоящую Конвенцию.

СОВЕРШЕНО в Вене ноября месяца восьмого дня тысяча девятьсот шестьдесят восьмого года.

ПРИЛОЖЕНИЕ 1

ОТСТУПЛЕНИЯ ОТ ОБЯЗАТЕЛЬСТВА ДОПУСКАТЬ К МЕЖДУНАРОДНОМУ
ДВИЖЕНИЮ АВТОМОБИЛИ И ПРИЦЕПЫ

      1. Договаривающиеся Стороны могут не допускать к международному движению по своей территории автомобили, прицепы и составы транспортных средств, общий вес которых или нагрузка на ось, или габаритные размеры превышают пределы, установленные их национальным законодательством для транспортных средств, зарегистрированных на их территории. Договаривающиеся Стороны, на территории которых имеет место международное движение тяжелых транспортных средств, должны стараться заключать региональные соглашения, допускающие к международному движению по дорогам данного района, за исключением дорог с низкими характеристиками, транспортные средства и составы транспортных средств, вес и размеры которых не превышают величин, установленных этими соглашениями.
      2. При применении предписаний пункта 1 настоящего приложения не будет считаться превышением разрешенной максимальной ширины выходящие за габаритные размеры по ширине транспортного средства:
     а) шины вблизи от точек их соприкосновения с землей и соединительные детали индикаторов давления в шинах;
     b) приспособления противоскольжения, надетые на колеса;
     с) зеркала заднего вида, сконструированные таким образом, что при легком нажиме они могут поворачиваться в обоих направлениях, не выступая при этом за разрешенную максимальную ширину;
     d) боковые указатели поворота и габаритные огни, при условии, что они выступают за габарит не более чем на несколько сантиметров;
     e) таможенные печати (пломбы), наложенные на груз, и приспособления для обеспечения сохранности и защиты этих печатей (пломб).
      3. Договаривающиеся Стороны могут не допускать к международному движению по своей территории следующие составы транспортных средств, если их национальное законодательство запрещает движение таких составов:
     a) мотоциклы с прицепом;
     b) составы, включающие автомобиль и несколько прицепов;
     c) транспортные средства с полуприцепом, предназначенные для перевозки пассажиров.
      4. Договаривающиеся Стороны могут не допускать к международному движению по своей территории автомобили и прицепы, на которые распространяются отступления согласно пункту 60 приложения 5 к настоящей Конвенции.
      5. Договаривающиеся Стороны могут не допускать к международному движению по своей территории велосипеды с подвесным двигателем и мотоциклы, водители и, в соответствующих случаях, пассажиры которых не имеют защитных шлемов.
      6. Договаривающиеся Стороны могут обусловить допуск к международному движению по своей территории любого автомобиля, иного, чем двухколесный велосипед с подвесным двигателем и двухколесный мотоцикл без коляски, наличием на автомобиле устройства, указанного в пункте 56 приложения 5 к настоящей Конвенции и предназначенного, в случае остановки на проезжей части, для предупреждения об опасности, которую представляет собой остановившееся на ней транспортное средство.
      7. Договаривающиеся Стороны могут обусловить допуск к международному движению по своей территории по некоторым трудным дорогам или в некоторых районах со сложным рельефом, автомобилей, разрешенный максимальный вес которых превышает 3 500 кг (7 700 фунтов), соблюдением специальных предписаний их национального законодательства, касающихся допуска к движению по этим дорогам или в этих районах зарегистрированных ими транспортных средств, имеющих такой же разрешенный максимальный вес.
      8. Договаривающиеся Стороны могут не допускать к международному движению по своей территории автомобили, имеющие огни ближнего света с асимметричными лучами, если регулировка этих лучей не соответствует принятому на их территории направлению движения.
      9. Договаривающиеся Стороны могут не допускать к международному движению по своей территории автомобили или буксируемые автомобилем прицепы, имеющие отличительный знак, иной, чем предусмотренный для этого транспортного средства статьей 37 настоящей Конвенции.

ПРИЛОЖЕНИЕ 2

РЕГИСТРАЦИОННЫЙ НОМЕР АВТОМОБИЛЕЙ И ПРИЦЕПОВ, НАХОДЯЩИХСЯ
В МЕЖДУНАРОДНОМ ДВИЖЕНИИ

      1. Указанный в статьях 35 и 36 настоящей Конвенции регистрационный номер должен состоять либо из цифр, либо из цифр и букв. Цифры должны быть арабскими, а буквы - заглавными буквами латинского алфавита. Однако допускается употребление других цифр или букв, но в таких случаях, регистрационный номер должен быть повторен арабскими цифрами и заглавными латинскими буквами.
      2. Регистрационный номер должен быть составлен и обозначен таким образом, чтобы находящийся на оси неподвижного транспортного средства наблюдатель мог его различать днем в ясную погоду с расстояния не менее 40 м (130 футов); однако Договаривающиеся Стороны могут уменьшить это минимальное расстояние для зарегистрированных на их территории мотоциклов и особых категорий автомобилей, регистрационным номерам которых трудно придать такие размеры, чтобы их можно было различать с расстояния 40 м (130 футов).
      3. Если регистрационный номер обозначен на специальной табличке, эта табличка должна быть плоской и закрепленной в вертикальном или почти вертикальном положении перпендикулярно среднему продольному сечению транспортного средства. Если номер обозначается или наносится краской на самом транспортном средстве, поверхность, на которой он обозначается или наносится краской, должна быть плоской и вертикальной или почти плоской и вертикальной и перпендикулярной среднему продольному сечению транспортного средства.
      4. С учетом положений пункта 5 статьи 32, табличка или поверхность, на которой обозначен или нанесен краской регистрационный номер, может быть из светоотражающего материала.

ПРИЛОЖЕНИЕ 3

ОТЛИЧИТЕЛЬНЫЙ ЗНАК АВТОМОБИЛЕЙ И ПРИЦЕПОВ, НАХОДЯЩИХСЯ
В МЕЖДУНАРОДНОМ ДВИЖЕНИИ

      1. Упомянутый в статье 37 настоящей Конвенции отличительный знак должен состоять из 1-3 заглавных букв латинского алфавита. Буквы должны быть высотой не менее 0,08 м (3,1 дюйма) и обозначены штрихами шириной не менее 0,01 м (0,4 дюйма). Буквы должны быть нанесены черной краской на белом фоне, имеющем форму эллипса, главная ось которого горизонтальна.
      2. В тех случаях, когда отличительный знак содержит только одну букву, главная ось эллипса может быть вертикальной.
      3. Отличительный знак не должен включаться в регистрационный номер или обозначаться таким образом, что он может быть принят за этот последний или может ухудшить его удобочитаемость.
      4. На мотоциклах и их прицепах длина осей эллипса должна составлять не менее 0,175 м (6,9 дюйма) и 0,115 м (4,5 дюйма). На других автомобилях и их прицепах длина осей эллипса должна составлять не менее
     a) 0,24 м (9,4 дюйма) и 0,145 м (5,7 дюйма), если отличительный знак состоит из трех букв;
     b) 0,175 м (6,9 дюйма) и 0,115 м (4,5 дюйма), если отличительный знак состоит менее чем из трех букв.
      5. Положения пункта 3 приложения 2 применяются к обозначению отличительного знака на транспортных средствах.

ПРИЛОЖЕНИЕ 4

ОПОЗНАВАТЕЛЬНЫЕ ЗНАКИ АВТОМОБИЛЕЙ И ПРИЦЕПОВ, НАХОДЯЩИХСЯ
В МЕЖДУНАРОДНОМ ДВИЖЕНИИ

      1. Опознавательные знаки включают:
     а) для автомобилей:
      i) название или марку завода-изготовителя транспортного средства;
      ii) на шасси или (при отсутствии его) на кузове автомобиля - заводской номер или серийный номер завода-изготовителя;
      iii) на двигателе - заводской номер двигателя, если такой номер обозначается заводом-изготовителем;
     b) для прицепов - обозначения, указанные выше в подпунктах "i" и "ii";
      c) для велосипедов с подвесным двигателем - указание рабочего объема двигателя и марку "СМ".
      2. Буквы и цифры, включенные в опознавательные знаки, упомянутые в пункте 1 настоящего приложения, должны помещаться в легко доступном месте и быть удобочитаемыми; кроме того, они должны быть нанесены таким образом, чтобы их было трудно изменить или устранить. Опознавательные знаки должны наноситься либо исключительно латинскими буквами или прописью и арабскими цифрами, либо они должны быть повторены таким образом.

ПРИЛОЖЕНИЕ 5

ТЕХНИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ, КАСАЮЩИЕСЯ АВТОМОБИЛЕЙ И ПРИЦЕПОВ

      1. Договаривающиеся Стороны, которые в соответствии с подпунктом "n" статьи 1 настоящей Конвенции заявили о своем намерении приравнять к мотоциклам трехколесные транспортные средства, вес которых без нагрузки не превышает 400 кг (900 фунтов), должны распространить на эти последние содержащиеся в настоящем приложении предписания, касающиеся либо мотоциклов, либо других автомобилей.
      2. В настоящем приложении термин "прицеп" применяется только к прицепам, предназначенным для буксировки автомобилем.
      3. При условии соблюдения положений подпункта "а" пункта 2 статьи 3 настоящей Конвенции каждая Договаривающаяся Сторона может предписывать для автомобилей, которые она регистрирует, и для прицепов, которые она допускает к движению в соответствии со своим национальным законодательством, предписания, дополняющие положения настоящего приложения или являющиеся более строгими.

Глава I
Торможение

      4. В настоящей главе
     a) термин "колеса одной оси" означает колеса, расположенные симметрично или почти симметрично по отношению к среднему продольному сечению транспортного средства, даже в том случае, если они не находятся на одной и той же оси (ось-тандем рассматривается как две оси);
     b) термин "рабочий тормоз" означает устройство, используемое для замедления движения и остановки транспортного средства;
     c) термин "стояночный тормоз" означает устройство, используемое для удержания транспортного средства в неподвижном состоянии в отсутствие водителя, или для удержания отцепленного прицепа в неподвижном состоянии;
     d) термин "аварийный тормоз" означает устройство, предназначенное для замедления движения и остановки транспортного средства в случае выхода из строя рабочего тормоза.

      А. Торможение автомобилей, иных, чем мотоциклы
      5. Каждый автомобиль, иной, чем мотоцикл, должен иметь тормоза, которые могут легко приводиться в действие находящимся за рулем водителем. Эти тормозные устройства должны выполнять следующие три функции торможения:
     а) рабочий тормоз - замедлять движение транспортного средства и останавливать его надежно, быстро и эффективно, независимо от его условий загрузки и от того, движется ли транспортное средство на подъем или под уклон;
     b) стояночный тормоз - удерживать транспортное средство в неподвижном состоянии, независимо от его условий загрузки, на подъеме или на спуске с уклоном в 16 %, причем тормозящие поверхности тормоза должны удерживаться в положении торможения посредством устройства чисто механического типа;
     с) аварийный тормоз - замедлять движение транспортного средства и останавливать его, независимо от его условий загрузки, на достаточно коротком расстоянии даже в случае выхода из строя рабочего тормоза.
      6. При условии соблюдения положений пункта 5 настоящего приложения приспособления, обеспечивающие выполнение трех функций торможения (рабочее, аварийное и стояночное), могут иметь общие части; совмещение приводов допускается только при условии, что при этом остаются по крайней мере два отдельных привода.
      7. Рабочий тормоз должен действовать на все колеса транспортного средства; однако на транспортных средствах, имеющих более двух осей, колеса одной оси могут не тормозиться.
      8. Аварийный тормоз должен действовать по крайней мере на одно колесо с каждой стороны среднего продольного сечения транспортного средства; аналогичное положение относится к стояночному тормозу.
      9. Рабочий тормоз и стояночный тормоз должны действовать на тормозящие поверхности, постоянно связанные с колесами при помощи достаточно прочных частей.
      10. Никакая тормозящая поверхность не должна быть устроена таким образом, чтобы она могла отделяться от колес. Однако такое разъединение допускается для некоторых тормозящих поверхностей при условии, что:
     а) оно является кратковременным, например при изменении передаточного числа;
     b) в отношении стояночного тормоза оно может произойти лишь в результате действия водителя;
     с) в отношении рабочего или аварийного тормозов торможение продолжается с предписанной эффективностью в соответствии с пунктом 5 настоящего приложения.

      В. Торможение прицепов
      11. При условии соблюдения положений подпункта "с" пункта 17 настоящего приложения каждый прицеп, за исключением легких прицепов, должен иметь, в частности:
     a) рабочий тормоз, позволяющий замедлить движение транспортного средства и остановить его надежно, быстро и эффективно, независимо от его условий загрузки и от того, движется ли транспортное средство на подъем или под уклон;
     b) стояночный тормоз, позволяющий удерживать транспортное средство в неподвижном состоянии, независимо от его условий загрузки на подъеме или спуске с уклоном 16 %, причем тормозящие поверхности тормоза должны удерживаться в положении торможения посредством устройства чисто механического действия. Настоящее положение не распространяется на прицепы, которые не могут быть отцеплены от транспортного средства-тягача без помощи инструментов, при том условии, что требования, предъявляемые к стояночному торможению, будут соблюдаться в отношении состава транспортных средств.
      12. Устройства, обеспечивающие выполнение этих двух функций торможения (рабочее и стояночное), могут иметь общие части.
      13. Рабочий тормоз должен действовать на все колеса прицепа.
      14. Рабочий тормоз должен приводиться в действие приводом рабочего тормоза транспортного средства-тягача; однако, если разрешенный максимальный вес прицепа не превышает 3 500 кг (7 700 фунтов), рабочий тормоз может быть сконструирован таким образом, чтобы во время движения он приводился в действие лишь путем сближения прицепа с тягачом (торможение силой инерции).
      15. Рабочий тормоз и стояночный тормоз должны действовать на тормозящие поверхности, постоянно связанные с колесами при помощи достаточно прочных частей.
      16. Тормозящие устройства должны автоматически обеспечивать остановку прицепа в случае разрыва сцепного устройства во время движения. Однако это предписание не распространяется ни на одноосные, ни на двухосные прицепы, расстояние между осями которых составляет менее 1 м (40 дюймов), при условии, что их разрешенный максимальный вес не превышает 1 500 кг (3 300 фунтов) и что, за исключением полуприцепов, у них наряду, со сцепным устройством имеется дополнительное сцепное приспособление, предусмотренное в пункте 58 настоящего приложения.

      C. Торможение составов транспортных средств
      17. В дополнение к содержащимся в разделах А и В настоящей главы положениям, касающимся несцепленных транспортных средств (автомобилей и прицепов), к составам сцепленных транспортных средств относятся следующие положения:
     a) тормозные устройства каждого транспортного средства, являющегося частью состава, должны быть совместимыми;
     b) действие рабочего тормоза должно надлежащим образом распределяться и синхронизироваться по всему составу сцепленных транспортных средств;
     c) разрешенный максимальный вес прицепа, не оборудованного рабочим тормозом, не должен превышать половины суммы веса транспортного средства-тягача без нагрузки и веса водителя.

      D. Торможение мотоциклов
      18. а) Каждый мотоцикл должен иметь два тормозных устройства, одно из которых действует по крайней мере на заднее или задние колеса, а другое - по крайней мере на переднее или передние колеса; если у мотоцикла имеется коляска, торможение колеса коляски не требуется. Эти тормозные устройства должны позволять замедлить движение мотоцикла и остановить его надежно, быстро и эффективно, независимо от условий его загрузки и от того, движется ли он на подъем или под уклон.
     b) В дополнение к положениям, содержащимся в подпункте "а" настоящего пункта, мотоциклы с тремя колесами, расположенными симметрично по отношению к среднему продольному сечению транспортного средства, должны быть оборудованы стояночным тормозом, соответствующим положениям подпункта "b" пункта 5 настоящего приложения.

Глава II
Огни и светоотражающие приспособления

      19. При применении положений настоящей Конвенции:
      термин "огонь дальнего света" означает огонь транспортного средства, предназначенный для освещения дороги на дальнее расстояние в направлении движения вперед;
     термин "огонь ближнего света" означает огонь транспортного средства, предназначенный для освещения дороги вперед транспортного средства таким образом, чтобы не ослеплять чрезмерно и не причинять неудобств водителям встречных транспортных средств и другим пользователям дороги;
      термин "подфарник" означает огонь транспортного средства, предназначенный для сигнализации спереди транспортного средства и его габаритной ширины;
      термин "задний габаритный фонарь" означает огонь транспортного средства, предназначенный для сигнализации сзади транспортного средства и его габаритной ширины;
      термин "стоп-сигнал" означает огонь транспортного средства, предназначенный для сигнализации другим пользователям дороги, находящимся сзади транспортного средства, что водитель привел в действие рабочий тормоз;
      термин "противотуманная фара" означает огонь транспортного средства, предназначенный для улучшения освещенности дороги в туман, снегопад, ливень или пылевую бурю;
      термин "задняя фара" означает огонь транспортного средства, предназначенный для освещения дороги сзади транспортного средства и подачи предупреждающего сигнала другим пользователям дороги, когда транспортное средство дает или намеревается дать задний ход;
      термин "указатель поворота" означает огонь транспортного средства, предназначенный для сигнализации другим пользователям дороги намерения водителя свернуть вправо или влево;
      термин "светоотражающее приспособление" означает приспособление, предназначенное для сигнализации наличия транспортного средства посредством отражения света, излучаемого источником света, не связанным с этим транспортным средством, причем наблюдатель находится вблизи этого источника;
      термин "освещающая поверхность" означает в отношении огней видимую поверхность, с которой излучается свет, а в отношении светоотражающих приспособлений - видимую поверхность, от которой отражается свет.
      20. Цвета указанных в настоящей главе огней должны по мере возможности соответствовать определениям, содержащимся в добавлении к настоящему приложению.
      21. Каждый автомобиль, кроме мотоциклов, скорость которого по ровной дороге может превышать 40 км (25 миль) в час, должен иметь спереди четное число белых или желтых селективных огней дальнего света, способных надлежащим образом освещать дорогу в ясную погоду ночью на расстояние по крайней мере 100 м (325 Футов) впереди транспортного средства. Внешние края освещающей поверхности огней дальнего света ни в коем случае не должны быть расположены ближе к краю габаритной ширины транспортного средства, чем внешние края освещающей поверхности огней ближнего света.
      22. Каждый автомобиль, кроме мотоциклов, скорость которого на ровной дороге может превышать 10 км (6 миль) в час, должен быть снабжен спереди двумя белыми или желтыми селективными огнями ближнего света, способными надлежащим образом освещать дорогу в ясную погоду ночью на расстояние по крайней мере 40 м (130 футов) впереди транспортного средства. С каждой стороны точка освещающей поверхности, наиболее удаленная от среднего продольного сечения транспортного средства, должна находиться на расстоянии не более 0,4 м (16 дюймов) от края габаритной ширины транспортного средства. Автомобиль не должен иметь более двух огней ближнего света. Огни ближнего света должны быть отрегулированы таким образом, чтобы они соответствовали определению, изложенному в пункте 19 настоящего приложения.
      23. Каждый автомобиль, иной, чем двухколесный мотоцикл без коляски, должен иметь два подфарника белого цвета; однако селективный желтый цвет допускается для подфарников, совмещенных с фарами дальнего или ближнего света, излучающими пучки селективного желтого цвета. Если эти подфарники являются единственными огнями, включенными спереди транспортного средства, они должны быть видимыми ночью в ясную погоду на расстоянии по крайней мере 300 м (1 000 футов), не ослепляя и не причиняя излишних неудобств другим пользователям дороги. С каждой стороны точка освещающей поверхности, наиболее удаленная от среднего продольного сечения транспортного средства, должна находиться на расстоянии не более 0,4 м (16 дюймов) от края габаритной ширины транспортного средства.
      24. а) Каждый автомобиль, иной, чем двухколесный мотоцикл без коляски, должен иметь сзади четное число задних габаритных фонарей красного цвета, видимых в ясную погоду ночью на расстоянии по крайней мере 300 м (1 000 футов), не ослепляя и не причиняя излишних неудобств другим пользователям дороги. С каждой стороны точка освещающей поверхности наиболее удаленная от среднего продольного сечения транспортного средства, должна находиться на расстоянии не более 0,4 м (16 дюймов) от края габаритной ширины транспортного средства.
     b) Каждый прицеп должен иметь сзади четное число задних габаритных огней красного цвета, видимых в ясную погоду ночью на расстояния по крайней мере 300 м (1 000 футов), не ослепляя и не причиняя излишних неудобств другим пользователям дороги. С каждой стороны точка освещающей поверхности, наиболее удаленная от среднего продольного сечения прицепа, должна находиться на расстоянии не более 0,4 м (16 дюймов) от края габаритной ширины прицепа. Однако прицепы, габаритная ширина которых не превышает 0,8 м (32 дюйма), могут иметь лишь один из этих огней, если они буксируются двухколесным мотоциклом без коляски.
      25. Каждый автомобиль или прицеп, имеющий сзади номерной знак, должен быть снабжен приспособлением для освещения этого знака, устроенным таким образом, чтобы освещаемый этим приспособлением номерной знак был удобочитаем в ясную погоду ночью при остановленном транспортном средстве с расстояния в 20 м (65 футов) сзади транспортного средства; однако каждая Договаривающаяся Сторона может уменьшить это минимальное расстояние удобочитаемости ночью в тех же пределах и для тех же транспортных средств, для которых она в соответствии с пунктом 2 приложения 2 к настоящей Конвенции уменьшит минимальное расстояние удобочитаемости днем.
      26. На каждом автомобиле, включая мотоциклы, и на каждом составе транспортных средств, включающем автомобиль и один или несколько прицепов, электрические соединения должны быть устроены таким образом, чтобы огни дальнего света, огни ближнего света, противотуманные фары, подфарники автомобилей и упомянутое выше в пункте 25 приспособление могли включаться лишь при одновременном включении задних габаритных фонарей автомобиля или последнего транспортного средства, включенного в состав.
      Однако это положение не относится к огням дальнего или ближнего света, если они применяются для подачи световых сигналов, указанных в пункте 5 статьи 33 настоящей Конвенции. Кроме того, электрические соединения должны быть устроены таким образом, чтобы подфарники автомобилей всегда включались при включении огней ближнего света, огней дальнего света или противотуманных фар.
      27. Каждый автомобиль, кроме двухколесного мотоцикла без коляски, должен иметь сзади по крайней мере два красных светоотражающих приспособления не треугольной формы. С каждой стороны край освещающей поверхности, наиболее удаленный от среднего продольного сечения транспортного средства, должен находиться на расстоянии не более 0,4 м (16 дюймов) от края габаритной ширины транспортного средства. Светоотражающие приспособления должны быть видимыми водителю транспортного средства в ясную погоду ночью на расстоянии по крайней мере 150 м (500 футов), когда они освещены дальним светом этого транспортного средства.
      28. Каждый прицеп должен иметь сзади по крайней мере два красных светоотражающих приспособления. Эти светоотражающие приспособления должны иметь форму равностороннего треугольника с вершиной, обращенной кверху, и одной горизонтальной стороной, причем длина каждой стороны составляет не менее 0,15 м (6 дюймов) и не более 0,2 м (8 дюймов); никакой сигнальный огонь не должен помещаться внутри этого треугольника. Указанные светоотражающие приспособления должны отвечать в отношении видимости требованиям, изложенным выше в пункте 27. С каждой стороны край освещающей поверхности, наиболее удаленный от среднего продольного сечения прицепа, должен находиться на расстоянии не более 0,4 м (16 дюймов) от края габаритной ширины прицепа. Однако прицепы, габаритная ширина которых не превышает 0,8 м (32 дюйма), могут иметь только одно светоотражающее приспособление, если они буксируются двухколесным мотоциклом без коляски.
      29. Каждый прицеп должен иметь спереди два белых светоотражающих приспособления не треугольной формы. Эти светоотражающие приспособления должны удовлетворять условиям размещения и видимости, изложенным выше в пункте 27.
      30. Прицеп должен иметь спереди два белых подфарника, если его ширина превышает 1,6 м (5 футов 4 дюйма). Предписанные таким образом подфарники должны быть расположены возможно ближе к краю габаритной ширины прицепа и во всяком случае таким образом, чтобы внешний край освещающей поверхности, наиболее удаленный от среднего продольного сечения прицепа, находился на расстоянии не более 0,15 м (6 дюймов) от этого края.
      31. Каждый автомобиль (кроме двухколесных мотоциклов с коляской или без нее), скорость которого по ровной дороге может превышать 25 км (15 миль) в час, должен иметь сзади два красных стоп-сигнала, светосила которых явно превосходит светосилу задних габаритных фонарей. Это жe положение относится к каждому прицепу, находящемуся в конце состава транспортных средств; однако стоп-сигналы не являются обязательными для небольших прицепов, размеры которых таковы, что стоп-сигналы тягача остаются видимыми.
      32. С оговоркой о том, что Договаривающиеся Стороны, сделавшие в соответствии с пунктом 2 статьи 54 настоящей Конвенции заявление о приравнивании велосипедов с подвесным двигателем к мотоциклам, могут освобождать велосипеды с подвесным двигателем от соблюдения всех нижеследующих положений или их части:
     a) каждый двухколесный мотоцикл с коляской или без нее должен быть снабжен фарой ближнего света, отвечающей в отношении цвета и видимости предписаниям, содержащимся выше в пункте 22;
     b) каждый двухколесный мотоцикл с коляской или без нее, скорость которого на ровной дороге может превышать 40 км (25 миль) в час, должен иметь, помимо фары ближнего света, по крайней мере одну фару дальнего света, отвечающую в отношении цвета и видимости предписаниям, содержащимся выше в пункте 21. Если такой мотоцикл имеет более одной фары дальнего света, эти фары должны располагаться возможно ближе друг к другу;
     c) двухколесный мотоцикл с коляской или без нее должен иметь не более одной фары ближнего света и не более двух фар дальнего света.
      33. Каждый двухколесный мотоцикл без коляски может быть снабжен спереди одним или двумя подфарниками, отвечающими в отношении цвета и видимости предписаниям, содержащимся выше в пункте 23. Если такой мотоцикл имеет два подфарника, эти подфарники должны располагаться возможно ближе друг к другу. Двухколесный мотоцикл без коляски не должен иметь более двух подфарников.
      34. Каждый двухколесный мотоцикл без коляски должен иметь один задний габаритный фонарь, отвечающий в отношении цвета и видимости предписаниям, содержащимся выше в подпункте "а" пункта 24.
      35. Каждый двухколесный мотоцикл без коляски должен иметь сзади одно светоотражающее приспособление, удовлетворяющее в отношении цвета и видимости предписаниям, содержащимся выше в пункте 27.
      36. Каждый двухколесный мотоцикл с коляской или без нее должен иметь стоп-сигнал, удовлетворяющий положениям приведенного выше пункта 31, с оговоркой о том, что Договаривающиеся Стороны, сделавшие в соответствии с пунктом 2 статьи 54 настоящей Конвенции заявление о приравнивании велосипедов с подвесным двигателем к мотоциклам, могут не распространять это предписание на двухколесные велосипеды с подвесным двигателем с коляской или без нее.
      37. Без ущерба для положений, касающихся огней и приспособлений, предписанных для мотоциклов без коляски, каждая коляска, соединенная с двухколесным мотоциклом, должна иметь один подфарник, отвечающий в отношении цвета и видимости предписаниям, содержащимся выше в пункте 23, один задний габаритный фонарь, отвечающий в отношении цвета и видимости предписаниям, содержащимся выше в подпункте "а" пункта 24, и одно светоотражающее приспособление, отвечающее в отношении цвета и видимости предписаниям, содержащимся выше в пункте 27. Электрические соединения должны быть устроены таким образом, чтобы подфарник и задний габаритный фонарь коляски включались одновременно с задним габаритным фонарем мотоцикла. Во всяком случае коляска не должна иметь фар дальнего или ближнего света.
      38. Автомобили с тремя колесами, симметричными по отношению к среднему продольному сечению транспортного средства, приравненные к мотоциклам в соответствии с подпунктом "n" статьи 1 Конвенции, должны быть снабжены приспособлениями, предписываемыми в приведенных выше пунктах 21, 22, 23, 24 "а", 27 и 31. Однако если ширина такого транспортного средства не превышает 1,3 м (4 футов 3 дюймов), то достаточно одной фары дальнего света и одной фары ближнего света. В этом случае не применяются предписания относительно расстояния освещающей поверхности по отношению к краю габаритной ширины транспортного средства.
      39. Каждый автомобиль, за исключением тех, водители которых могут подавать рукой сигналы об изменении направления движения, видимые во всех направлениях для других пользователей дороги, должен иметь неподвижные указатели поворота с мигающими огнями автожелтого цвета, расположенные попарно на транспортном средстве и видимые днем и ночью пользователями дороги. Частота мигания этих огней должна составлять 90 миганий в минуту с допуском в + 30.
      40. Если на автомобиле, ином, чем двухколесный мотоцикл с коляской или без коляски, имеются противотуманные фары, они должны быть белого или желтого селективного цвета, в количестве двух; и устанавливаться таким образом, чтобы ни одна точка их освещающей поверхности не находилась выше самой высокой точки освещающей поверхности огней ближнего света и чтобы с каждой стороны точка освещающей поверхности, наиболее удаленная от среднего продольного сечения транспортного средства, находилась на расстоянии не более 0,4 м (16 дюймов) от края габаритной ширины транспортного средства.
      41. Никакая задняя фара не должна приводить к ослеплению или создавать неудобства для других пользователей дороги. Если автомобиль оборудован задней фарой, то эта фара должна излучать белый, автожелтый или желтый селективный свет. Приспособление для ее включения должно быть устроено таким образом, чтобы она могла включаться только тогда, когда приведено в действие приспособление заднего хода.
      42. Никакой огонь, иной, чем огни указателей поворота, установленный на автомобиле или прицепе, не должен быть мигающим, за исключением огней, используемых в соответствии с национальным законодательством Договаривающихся Сторон для обозначения транспортных средств или составов транспортных средств, которые не обязаны соблюдать общие правила дорожного движения или наличие которых на дороге обязывает других пользователей дороги соблюдать особую осторожность; такими транспортными средствами, в частности, являются транспортные средства, имеющие преимущественное право проезда, автопоезда, транспортные средства, имеющие особые размеры, и транспортные средства или оборудование, использующиеся для строительства или ремонта дорог. Однако Договаривающиеся Стороны могут разрешить или предписать, чтобы некоторые огни или часть этих огней мигали, за исключением огней, излучающих красный свет, для предупреждения об особой опасности, которую временно представляет собою транспортное средство.
      43. При применении положений настоящего приложения следует рассматривать
     а) как один огонь любое сочетание двух или более огней, тождественных или нет, но имеющих одинаковое назначение и одинаковый цвет, если проекция их освещающих поверхностей на вертикальную плоскость, перпендикулярную среднему продольному сечению транспортного средства, занимает не менее 50 % поверхности наименьшего прямоугольника, описывающего проекции указанных освещающих поверхностей;
     b) как два огня или парное число огней единую освещающую поверхность в форме полосы, при условии, что она расположена симметрично по отношению к среднему продольному сечению транспортного средства, что она находится по крайней мере на расстоянии 0,4 м (16 дюймов) от края габаритной ширины транспортного средства и ее длина составляет по крайней мере 0,8 м (32 дюйма). Освещение этой поверхности должно осуществляться по крайней мере двумя источниками света, находящимися возможно ближе к ее краям. Освещающая поверхность может включать ряд элементов, расположенных таким образом, что проекция освещающих поверхностей различных элементов на вертикальную плоскость, перпендикулярную среднему продольному сечению транспортного средства, занимает не менее 50 % наименьшего прямоугольника, описывающего проекции указанных освещающих поверхностей элементов.
      44. На одном и том же транспортном средстве огни, имеющие одинаковое назначение и направленные в одну и ту же сторону, должны быть одинакового цвета. Огни и светоотражающие приспособления, число которых является четным, должны быть расположены симметрично по отношению к среднему продольному сечению транспортного средства, за исключением транспортных средств, внешняя форма которых не является симметричной. Каждая пара огней должна иметь явно одинаковую светосилу.
      45. Различные по своему назначению огни и, при условии соблюдения положений других пунктов настоящей главы, огни и светоотражающие приспособления могут быть вмонтированы в один световой прибор или соединены в нем при условии, что каждый из этих огней и светоотражающих приспособлений соответствует относящимся к нему положениям настоящего приложения.

Глава III
Другие предписания

Рулевое управление
46. Каждый автомобиль должен иметь прочное рулевое устройство, позволяющее водителю легко, быстро и уверенно менять направление движения транспортного средства.

Зеркало заднего вида
47. Каждый автомобиль, иной, чем двухколесный мотоцикл с коляской или без нее, должен иметь одно или несколько зеркал заднего вида; количество, размер и расположение этих зеркал должны быть таковы, чтобы водитель мог видеть дорожное движение позади своего транспортного средства.

Звуковой сигнальный прибор
48. Каждый автомобиль должен иметь по крайней мере один звуковой сигнальный прибор достаточной мощности. Звук, издаваемый сигнальным прибором, должен быть продолжительным, однотонным и нерезким. Транспортные средства, имеющие преимущественное право проезда, и пассажирские транспортные средства общего пользования могут иметь дополнительные звуковые сигнальные приборы, не отвечающие этим требованиям.

Стеклоочиститель
49. Каждый автомобиль, снабженный ветровым стеклом, размеры и форма которого таковы, что водитель может свободно видеть со своего места дорогу впереди лишь через прозрачные элементы этого ветрового стекла, должен иметь по крайней мере один эффективный и прочный стеклоочиститель, который, находясь в соответствующем положении, действует, не требуя постоянного вмешательства водителя.

Стеклоомыватель
50. Каждый автомобиль, который в обязательном порядке должен иметь по крайней мере один стеклоочиститель, должен иметь и стеклоомыватель.

     Ветровое стекло и стекла
      51. На каждом автомобиле и на каждом прицепе
     а) прозрачные материалы, из которых изготовлены внешние элементы транспортного средства, включая ветровое стекло, или элементы внутренней перегородки, должны быть такими, чтобы в случае их повреждения опасность нанесения увечий была сведена до минимума;
     b) ветровое стекло должно быть изготовлено из материала, прозрачность которого не ухудшается, и должно быть таким, чтобы оно не вызывало никакого значительного искажения видимых через него предметов и чтобы в случае его повреждения водитель имел возможность видеть в достаточной мере дорогу.

Приспособление для движения задним ходом
52. Каждый автомобиль должен быть снабжен приспособлением для движения задним ходом, приводимым в действие с места водителя. Однако это приспособление является обязательным для мотоциклов и автомобилей с тремя колесами, расположенными симметрично по отношению к среднему продольному сечению транспортного средства, только в том случае, если их разрешенный максимальный вес превышает 400 кг (900 фунтов).

Глушитель
53. Каждый двигатель внутреннего сгорания, установленный на автомобиле, должен быть снабжен эффективным глушителем; это приспособление должно быть устроено таким образом, чтобы водитель не мог со своего места привести его в нерабочее состояние.

Шины
54. Колеса автомобилей и их прицепов должны быть снабжены пневматическими шинами, причем состояние этих шин должно быть таким, чтобы обеспечивалась безопасность и сцепление с грунтом даже на мокрой дороге. Однако настоящее положение не препятствует Договаривающимся Сторонам разрешать использование приспособлений, которые могут дать результаты, по крайней мере эквивалентные результатам, получаемым при использовании пневматических шин.

Спидометр
55. Каждый автомобиль, скорость которого по ровной дороге может превышать 40 км (25 миль) в час, должен иметь спидометр; однако каждая Договаривающаяся Сторона может не распространять этого предписания на некоторые категории мотоциклов и других легких транспортных средств.

     Приспособление для сигнализации на автомобилях
      56. Приспособление, упомянутое в пункте 5 статьи 23 и в пункте 6 приложения 1 к настоящей Конвенции, должно быть:
     а) либо щитком, имеющим форму равностороннего треугольника, со сторонами длиной не менее 0,4 м (16 дюймов) и красными краями шириной не менее 0,05 м (2 дюйма); середина этого треугольника может быть полой или окрашенной в светлый цвет; красные края должны либо пропускать свет в силу своей прозрачности, либо иметь полосу, обладающую светоотражательными свойствами; щиток должен быть приспособлен для того, чтобы его можно было ставить в устойчивое вертикальное положение;
     b) либо другим столь же эффективным приспособлением, предписанным законодательством страны, в которой зарегистрировано транспортное средство.

Противоугонное устройство
57. Каждый автомобиль должен быть снабжен противоугонным устройством, позволяющим с момента оставления транспортного средства на стоянке вывести из строя или заблокировать какой-либо основной агрегат транспортного средства.

Сцепное устройство легких прицепов
58. За исключением полуприцепов, прицепы, которые не оборудованы автоматическим тормозом, указанным в пункте 16 настоящего приложения, должны быть оборудованы, помимо сцепного устройства, дополнительным сцепным приспособлением (цепь, трос и т.п.), которое в случае поломки сцепного устройства могло бы предотвратить падение дышла на землю и обеспечить в определенной степени частичное управление прицепом.

     Общие положения
      59. а) Механизмы и приспособления автомобиля по возможности не должны представлять опасности пожара или взрыва; они не должны также выделять в чрезмерном количестве вредные газы, плотный дым, издавать неприятный запах или производить шум.
     b) Система зажигания высокого напряжения двигателей автомобилей по возможности не должна являться источником чрезмерного распространения существенных радиоэлектрических помех.
     с) Конструкция каждого автомобиля должна обеспечивать водителю спереди, справа и слева достаточную обзорность позволяющую ему безопасно управлять автомобилем.
     d) Конструкция и оборудование автомобилей и прицепов должна по возможности обеспечивать уменьшение опасности для их пассажиров и для других пользователей дороги в случае дорожно-транспортного происшествия. В частности, транспортные средства не должны иметь ни внутри, ни снаружи никаких украшений или других не являющихся необходимыми предметов, имеющих острые края или выходящих за габарит транспортного средства, которые могут представлять опасность для водителей и пассажиров и для других пользователей дороги.

Глава IV
Отступления от правил

      60. При применении настоящей Конвенции на своей территории Договаривающиеся Стороны могут допускать отступления от положений настоящего приложения в отношении
     а) автомобилей и прицепов, конструктивная скорость которых на ровной дороге не может превышать 25 км (15 миль) в час или скорость которых согласно национальному законодательству не должна превышать 25 км в час;
     b) инвалидных колясок, т.е. маленьких автомобилей, которые специально сконструированы и предназначены - а не только приспособлены - для использования лицом, имеющим увечье или физический недостаток, и которые обычно используются только этим лицом;
     с) транспортных средств, предназначенных для экспериментов в целях применения достижений техники и повышения безопасности;
     d) транспортных средств особой формы или особого типа или транспортных средств, используемых для специальных целей в особых условиях.
      61. Договаривающиеся Стороны могут также допускать отступления от положений настоящего приложения в отношении регистрируемых ими транспортных средств, которые могут находиться в международном движении.
     a) разрешая автожелтый цвет для указанных в пунктах 23 и 30 настоящего приложения подфарников и указанных в пункте 29 настоящего приложения светоотражающих приспособлений;
     b) разрешая красный цвет для указанных в пункте 39 настоящего приложения световых указателей поворота, устанавливаемых сзади транспортного средства;
     c) разрешая красный цвет для указанных в последней фразе пункта 42 настоящего приложения огней, устанавливаемых сзади транспортного средства;
     d) в отношении расположения огней на специализированных транспортных средствах, внешняя форма которых не позволяет соблюдать эти положения, не прибегая к монтажным приспособлениям, которые могут быть легко повреждены или сорваны;
     e) разрешая наличие нечетного, более двух, числа огней дальнего света на регистрируемых ею автомобилях; и
     f) в отношении прицепов, которые служат для перевозки длинномерных грузов (бревен, труб и т.д.) и которые при движении не сцепляются с тягачом, а связаны с ним только грузом.

Глава V
Переходные положения

62. Положения настоящего приложения не распространяются на автомобили, которые впервые зарегистрированы, и на прицепы, которые сданы в эксплуатацию на территории Договаривающейся Стороны до вступления в силу настоящей Конвенции или два года спустя после ее вступления в силу, при условии, что эти автомобили и прицепы отвечают предписаниям частей I, II и III приложения 6 Конвенции 1949 года о дорожном движении.

ДОБАВЛЕНИЕ

ОПРЕДЕЛЕНИЯ ЦВЕТНЫХ ФИЛЬТРОВ ДЛЯ ПОЛУЧЕНИЯ ЦВЕТОВ,
УКАЗАННЫХ В НАСТОЯЩЕМ ПРИЛОЖЕНИИ (В КОЭФФИЦИЕНТАХ ЦВЕТНОСТИ)

КРАСНЫЙ      предел в сторону желтого:        y <= 0,335
                "   "    "    пурпурного ¹^/: z <= 0,008
БЕЛЫЙ        предел в сторону синего:         х >= 0,310
                "   "    "    желтого:        х <= 0,500
                "   "    "    зеленого:       y <= 0,150 + 0,640х
                "   "    "    зеленого:       y <= 0,440
                "   "    "    пурпурного:     y >= 0,050 + 0,750х
                "   "    "    красного:       y >= 0,382
АВТОЖЕЛТЫЙ ²^/предел в сторону желтого ¹^/:    y <= 0,429
                "   "    "    красного ¹^/:    y >= 0,398
                "   "    "    белого ¹^/:      z <= 0,007
ЖЕЛТЫЙ
СЕЛЕКТИВНЫЙ ³^/предел в сторону красного ¹^/:     y >= 0,138 + 0,580х
                "    "   "     зеленого ¹^/:      y <= 1,29х - 0,100
                "    "   "     белого ¹^/:       y >= - х + 0,966
                "    "   "     спектральной
                               величины ¹^/:     y <= - х + 0,992

      Для проверки колориметрических характеристик данных фильтров будет использоваться источник света с цветовой температурой в 2 854^оК (в соответствии со стандартным источником А Международной комиссии по освещению [МКО]).
     ¹^/ В этих случаях приняты пределы, иные, чем рекомендованные МКО, ввиду того что напряжение питания у зажимов ламп, которыми оборудованы огни, колеблется весьма значительно.
     ²^/ Применяется к цвету автомобильных огней, который до настоящего времени назывался "оранжевым" или "желто-оранжевым". Соответствует вполне определенной части "желтой" зоны цветного треугольника МКО.
     ³^/ Применяется исключительно к фарам дальнего и ближнего света. Что касается противотуманных фар, то селективность цвета будет считаться удовлетворительной, если показатель чистоты будет равен не менее 0,820, а предел в сторону белого - y >= - х + 0,966, составив в этом случае y >= - x + 0,940 и y = 0,440.

ПРИЛОЖЕНИЕ 6

НАЦИОНАЛЬНОЕ ВОДИТЕЛЬСКОЕ УДОСТОВЕРЕНИЕ

      1. Национальное водительское удостоверение представляет собой листок розового цвета формата А 7 (74 х 105 мм - 2,91 х 4,13 дюйма), либо сложенный вдвое по этому формату (148 х 105 мм - 5,82 х 4,13 дюйма), либо сложенный втрое по указанному формату (222 х 105 мм - 8,78 х 4,13 дюйма) листок.
      2. Удостоверение печатается на языке или языках, установленных органом власти, который выдает или которому поручено выдавать этот документ; однако на нем обозначается на французском языке название "Permie de conduire", которое может сопровождаться или не сопровождаться названием "Водительское удостоверение" на других языках.
      3. Вносимые в удостоверение от руки или отпечатанные на машинке записи делаются либо только буквами латинского алфавита или прописью, либо повторяются таким же образом.
      4. Две из страниц удостоверения должны соответствовать прилагаемым образцам № 1 и 2. При условии, что не будут изменены ни содержание рубрик А, В, С, D и Е, исходя из положений пункта 4 статьи 41 настоящей Конвенции, ни их буквенные обозначения, ни существо рубрик, касающихся личности владельца удостоверения, настоящее положение будет считаться выполненным даже в том случае, если в указанные образцы будут внесены изменения второстепенного характера; в частности, национальные водительские удостоверения, соответствующие образцу приложения 9 к Конвенции о дорожном движении, составленной в Женеве 19 сентября 1949 года, будут рассматриваться как удовлетворяющие положениям настоящего приложения.
      5. Вопрос о включении в удостоверение страницы образца № 3 и о включении в него дополнительных записей определяется национальным законодательством; если предусматривается место для указания изменения местожительства, оно будет находиться вверху оборотной стороны страницы № 3, за исключением удостоверения, соответствующего образцу приложения 9 к Конвенция 1949 года.

ОБРАЗЕЦ СТРАНИЦЫ
№ 1

                    ВОДИТЕЛЬСКОЕ УДОСТОВЕРЕНИЕ ¹^/
^{__________________________________________________________________________________}

1. Фамилия _______________________________________________________
2. Имя ³^/_________________________________________________________
3. Дата ⁴^/и место ⁵^/рождения ____________________________________
4. Местожительство _______________________________________________
   _______________________________________________________________
                                _________________________
                               |       Фотография        |
                               |       35 х 45 мм        |
                               |   (1,37 х 1,75 дюйма)   |
                               |_________________________|

Подпись владельца ⁶^/______________________________________________
5. Выдано_________________________________________________________
6. В ____________________________(дата)___________________________
7. Действительно до ⁷^/____________________________________________
№ _______________________________________________________________
Подпись и т.д ⁸^/_________________________________________________

ОБРАЗЕЦ СТРАНИЦЫ
№ 2

2/
Категории транспортных средств, на управление которыми выдано удостоверение
А	Мотоциклы	9/
В	Автомобили (за исключением упомянутых в категории А), разрешенный максимальный вес которых не превышает 3 500 кг (7 700 фунтов) и число сидячих мест которых, помимо сиденья водителя, не превышает восьми.	9/
С	Автомобили, предназначенные для перевозки грузов, разрешенный максимальный вес которых превышает 3 500 кг (7 700 фунтов)	9/
D	Автомобили, предназначенные для перевозки пассажиров и имеющие более 8 сидячих мест, помимо сиденья водителя	9/
E	Составы транспортных средств с тягачом, относящимся к категориям В, С или D, которыми водитель имеет право управлять, но которые не входят сами в одну из этих категорий или в эти категории	9/
		10/
	11/

ОБРАЗЕЦ СТРАНИЦЫ
№ 3

Действительно до:                       Продлено до:
_____________________________         __________________________ 9/
выдано_______________________         ___________________________
          (дата)

10/

     ¹^/ На удостоверениях, сложенных вдвое (если они складываются так, что их первая страница не соответствует образцу), и на удостоверениях, сложенных втрое, указанная надпись может делаться на первой странице.
     ²^/ Здесь указывается название или отличительный знак государства, определенный в соответствии с приложением 3 к настоящей Конвенции. Указание, содержащееся выше в примечании 1, относится также к этой рубрике.
     ³^/ Здесь можно указать имя отца или мужа.
     ⁴^/ Если дата рождения неизвестна, следует указать приблизительный возраст в момент выдачи удостоверения.
     ⁵^/ Не заполнять, если место рождения неизвестно.
     ⁶^/ "Или отпечаток большого пальца руки". Подпись и отпечаток большого пальца руки могут не включаться.
     ⁷^/ Эта рубрика необязательна в удостоверениях, имеющих страницу соответствующую образцу № 3.
     ⁸^/ Подпись и/или печать или штемпель органа, выдавшего удостоверение, или уполномоченного на то объединения. На удостоверениях, сложенных вдвое (если они складываются так, что их первая страница не соответствует образцу), и на удостоверениях, сложенных втрое, печать или штемпель могут ставиться на первой странице.
     ⁹^/ Печать или штемпель органа, выдавшего удостоверение, и в соответствующих случаях дата проставления печати или штемпеля. Указанные печать или штемпель ставятся в правой колонке образца страницы № 2 рядом с графами определений категорий транспортных средств, для которых действительно удостоверение, и только рядом с этими графами; аналогичные положения применяются к отметкам о продлении, которые следует внести в правую колонку образца страницы № 3.
      Вместо того чтобы проставлять в правой колонке образца страницы № 2 печать или штемпель органа, выдавшего удостоверение, Договаривающиеся Стороны могут вписать в новую рубрику 8 "Категории" на образце страницы № 1 букву или буквы, соответствующие категории или категориям, для которых действительно удостоверение, и звездочку для каждой категории, для которой удостоверение недействительно (например, "8. Категория А, В***").
     ¹⁰^/ Место, предназначенное для других категорий транспортных средств, определенных национальным законодательством.
     ¹¹^/ Место для дополнительных замечаний, которые могут быть сделаны, в соответствующих случаях компетентными органами государства, выдающего удостоверение, включая ограничительные условия пользования (например, "Управление только в очках", "Действительно только для управления транспортным средством №...", "При условии переоборудования транспортного средства для управления лицом, лишенным одной ноги"). В случае, предусмотренном выше во втором абзаце примечания 9, предпочтительно проставлять эти дополнительные указания на образце страницы № 1.
      Другие дополнительные указания могут быть сделаны на страницах, не соответствующих образцу.

ПРИЛОЖЕНИЕ 7

МЕЖДУНАРОДНОЕ ВОДИТЕЛЬСКОЕ УДОСТОВЕРЕНИЕ

      1. Международное водительское удостоверение представляет собой книжку формата А 6 (148 х 105 мм - 5,82 х 4,13 дюйма). Она имеет серую обложку и белые внутренние страницы.
      2. Лицевая и внутренняя сторона первого листа обложки идентичны, соответственно, прилагаемым образцам страниц № 1 и 2; они печатаются на национальном языке или по крайней мере на одном из национальных языков государства, в котором выдано удостоверение. В конце внутренних страниц две соседние страницы соответствуют прилагаемому образцу № 3 и печатаются на французском языке. На предшествующих им внутренних страницах повторяется на нескольких языках, из которых обязательными являются английский, испанский и русский языки, первая из этих двух страниц.
      3. Вносимые в удостоверение от руки или отпечатанные на машинке записи делаются буквами латинского алфавита или прописью.
      4. Договаривающиеся Стороны, которые выдают или разрешают выдавать международные водительские удостоверения, обложка которых печатается на ином языке, чем английский, испанский, русский и французский, должны направить Генеральному Секретарю Организации Объединенных Наций перевод текста прилагаемого образца № 3 на этот язык.

Образец страницы № 1
(лицевая сторона первой страницы обложки)

______________________________________________________________ 1/

                 Международное автомобильное движение

                МЕЖДУНАРОДНОЕ ВОДИТЕЛЬСКОЕ УДОСТОВЕРЕНИЕ

                                № __

Конвенция о дорожном движении от 8 ноября 1968 г.
Дейтвительно до ________________________________________________2/
Выдано __________________________________________________________
в _______________________________________________________________
(дата) __________________________________________________________
_______________________________________________________________ 3/
Номер национального водительского
удостоверения __________________________________________________4/

¹^/ Название государства, в котором выдано удостоверение, и отличительный знак этого государства, определенный в приложении 3.
²^/ Три года с момента выдачи или дата истечения срока действия национального водительского удостоверения, в зависимости от того, какой срок наступит скорее.
³^/ Подпись органа власти или объединения, выдавшего удостоверение.
⁴^/ Печать или штемпель органа власти или объединения, выдавшего удостоверение.

Образец страницы № 2
(внутренняя сторона первой страницы обложки)

Настоящее удостоверение недействительно для движения на
территории ____________________________________________________¹^/

Оно действительно на территории всех других
Договаривающихся Сторон. Категории транспортных средств, на
управление которыми оно дает право, указаны в конце книжки.

²^/

Настоящее удостоверение не освобождает его владельца от
неукоснительного соблюдения на территории любого
государства, по которой он ездит, законов и правил,
касающихся права на обоснование или занятие какой-либо
профессией. В частности, оно теряет свою силу в государстве,
которое становится обычным местожительством его владельца.

¹^/ Здесь указывается название государства, являющегося Договаривающейся Стороной, в котором его владелец имеет обычное местожительство.
²^/ Место, предназначенное для необязательного включения списка государств, являющихся Договаривающимися Сторонами.

Образец № 3
Левая страница

ЗАПИСИ, ОТНОСЯЩИЕСЯ К ВОДИТЕЛЮ	Фамилия 1. Имя ¹^/ ^2. Место рождения ²^/^3. Дата рождения ³^/^4. Местожительство ^5.
КАТЕГОРИИ ТРАНСПОРТНЫХ СРЕДСТВ, НА УПРАВЛЕНИЕ КОТОРЫМИ ВЫДАНО УДОСТОВЕРЕНИЕ
Мотоцикл	А
Автомобили, за исключением упомянутых в категории А, разрешенный максимальный вес которых не превышает 3 500 кг (7 700 фунтов) и число сидячих мест которых, помимо сиденья водителя, не превышает восьми	В
Автомобили, предназначенные для перевозки грузов, разрешенный максимальный вес которых превышает 3 500 кг (7 700 фунтов)	С
Автомобили, предназначенные для перевозки пассажиров и имеющие более восьми сидячих мест, помимо сиденья водителя	D
Составы транспортных средств с тягачем, относящимся к категориям В, С или D, которыми водитель имеет право управлять, но которые не входят сами в одну из этих категорий или в эти категории	E
УСЛОВИЯ, ОГРАНИЧИВАЮЩИЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ⁵^/ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

¹^/ Здесь можно указать имя отца или мужа.
²^/ Не заполнять, если место рождения неизвестно.
³^/ Если дата рождения неизвестна, следует указать приблизительный возраст в момент выдачи удостоверения.
⁴^/ Печать или штемпель органа власти или объединения, выдавшего удостоверение. Этот печать или штемпель ставиться рядом с категориями А, В, С, D и Е только в том случае, если владелец имеет право управлять транспортными средствами указанной категории.

Образец № 3
Правая страница

1. _______________________________________________________________
2. _______________________________________________________________
3. _______________________________________________________________
4. _______________________________________________________________
5. _______________________________________________________________
______
А ₄_/
______
В ₄_/                 ________________
______               |                |
С ₄_/                | Фотография    |
______               |________________|
D ₄_/                         4/
______
Е ₄_/             Подпись владельца ⁶^/________________________

ИСКЛЮЧЕНИЯ:
Владелец лишен права вождения по территории _______________ 7/
до ________________________________________________________
В ___________________ (дата) _______________
_______________ 8/ 8/
Владелец лишен права вождения по территории _______________ 7/
до ________________________________________________________
В ___________________ (дата) _______________
_______________ 8/ 8/

⁵^/ Например, "Управление только в очках", "Действительно только для управления транспортным средствам №__", "При условии переоборудования транспортного средства для управления лицом, лишенным одной ноги".
⁶^/ Или отпечаток большого пальца руки.
⁷^/ Название государства.
⁸^/ Подпись и печать или штемпель органа власти, аннулировавшего действительность водительского удостоверения на его территории. Если предназначенные для исключений места на настоящей странице уже полностью использованы, другие исключения следует заносить на обратную сторону этой страницы.

1.......................................................... 2.......................................................... 3.......................................................... 4.......................................................... 5..........................................................
А \| 4 \|	______________ \| \| \| фотосурет \| \|______________\| _____ \| \| \| 4 \| \|_____\| Иесінің қолы 6.........
В \| 4 \|
С \| 4 \|
D \| 4 \|
E \| 4 \|
Ерекшеліктер: Куәлік иесі ............ аумағы бойынша жүргізу құқығынан .............7 дейін айырылған. .......................... күні ........................... ___ ....................... \| 8 \| Куәлік иесі ............ аумағы бойынша жүргізу құқығынан .............7 дейін айырылған. .......................... күні ........................... ___ ....................... \| 8 \|

Біріккен Ұлттар Ұйымының Жол Жүрісі туралы конвенциясын ратификациялау туралы

ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫ БОЙЫНША БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ КОНФЕРЕНЦИЯСЫ ҚОРЫТЫНДЫ АКТ

БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫ БОЙЫНША КОНФЕРЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚОРЫТЫНДЫ АКТІСІ

ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ КОНВЕНЦИЯ

Бірінші тарау ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап Анықтамалар

2-бап Конвенцияға қосымшалар

3-бап Уағдаласушы Тараптардың міндеттемелері

4-бап Жол белгілері мен сигналдары

II тарау ЖОЛ ЖҮРУ ЕРЕЖЕЛЕРІ

5-бап Жол белгілері мен сигналдарының мағынасы

6-бап Жол қозғалысын реттеуге уәкілетті адамдардың сигналдары

7-бап Жалпы ережелер

8-бап Жүргізушілер

9-бап Жануарлардың табыны

10-бап Жүріс бөлігінде орналасу

11-бап Басып озу және қатардағы қозғалыс

12-бап Қарсы жол айрығы

13-бап Жылдамдық пен ара қашықтық

14-бап Маневрлерге қатысты жалпы нұсқамалар

15-бап Қалалық көліктің тұрақты желілерінде тасымалдауды жүзеге асыратын көлік құралдарына қатысты ерекше нұсқамалар

16-бап Қозғалыс бағытын өзгерту

17-бап Қозғалысты баяулату

18-бап Көше қиылыстары және жол беру міндеті

19-бап Темір жол өтпелері

20-бап Жаяу жүргіншілерге қатысты нұсқамалар

21-бап Жүргізушілердің жаяу жүргіншілерге қатысты мінез-құлық ережелері

22-бап Қауіпсіздік аралдары

23-бап Аялдама және тұрақ

24-бап Көлік құралдарының есіктері

25-бап Автомагистральдар және оған ұқсас жолдар

26-бап Шерулерге және мүгедектерге қатысты ерекше ережелер

27-бап Велосипедтердің, аспалы қозғалтқышы бар велосипедтердің және мотоциклдердің жүргізушілеріне қатысты ерекше ережелер

28-бап Дыбыс және жарық сигналдары

29-бап Рельсті көлік құралдары

30-бап Көлік құралдарының жүгі

31-бап Жүргізушінің жол-көлік оқиғасы жағдайындағы мінез-құлқы

32-бап Жарықтандыру: жалпы нұсқамалар

33-бап Жарық беру: 5-қосымшада көзделген шамдарды пайдалану шарттары

34-бап Ауытқулар

III тарау АВТОМОБИЛЬДЕР МЕН ТІРКЕМЕЛЕРДІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСҚА ЖІБЕРУ ШАРТТАРЫ

35-бап Тіркеу

36-бап Тіркеу нөмірі

37-бап Тіркеген мемлекеттің ерекшелік белгісі

38-бап Тану белгілері

39-бап Техникалық нұсқамалар

40-бап Ауыспалы ереже

IV тарау АВТОМОБИЛЬ ЖҮРГІЗУШІЛЕРІ

41-бап Жүргізуші куәліктерінің жарамдылығы

42-бап Жүргізуші куәліктерінің қолданылуын тоқтату

43-бап Өтпелі ереже

V тарау ВЕЛОСИПЕДТЕРДІ ЖӘНЕ АСПАЛЫ ҚОЗҒАЛТҚЫШЫ БАР ВЕЛОСИПЕДТЕРДІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСҚА ЖІБЕРУ ШАРТТАРЫ