Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі конвенцияны ратификациялау туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 14 қарашадағы № 252-V ҚРЗ

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы Конвенция 2015 жылғы 14 қазанда күшіне енеді.

1954 жылғы 1 наурызда Гаагада жасалған Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі конвенция ратификациялансын.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Назарбаев

АЗАМАТТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӨНІНДЕГІ КОНВЕНЦИЯ
(1954 жылғы бірінші наурызда жасалған)

Осы Конвенцияға қол қоюшы мемлекеттер;

Қолда бар тәжірибені есепке ала отырып, азаматтық процесс мәселелері жөніндегі 1905 жылғы 17 шілдедегі Конвенцияны жақсартуға ниет білдіре отырып;

Осы мақсатта жаңа Конвенция жасасуды шешті және осыған байланысты мына төмендегі ережелер туралы келісті:

I. СОТ ҚҰЖАТТАРЫН ЖӘНЕ СОТТАН ТЫС ҚҰЖАТТАРДЫ ТАПСЫРУ

1-бап

Шетелде жүрген адамдарға азаматтық немесе сауда істері жөніндегі құжаттарды тапсыру сұрау салушы мемлекет консулының сұрау салынатын мемлекет көрсететін органға жіберілетін өтініші бойынша Уағдаласушы мемлекеттерде жүргізіледі. Жіберіліп отырған құжат шығатын органның, тараптардың аттары және олардың кім ретінде өкілдік ететіндігі, алушының мекенжайлары, айтылып отырған құжаттың сипаты көрсетілген өтініш сұрау салушы органның тілінде жазылуға тиіс. Бұл орган құжаттың тапсырылғанын растауды немесе оның болмай қалған себептері жөніндегі түсіндірмені консулға жібереді.
Консулдың осындай өтінішіне байланысты туындайтын барлық қиындықтар дипломатиялық жолмен шешіледі.
Әрбір Уағдаласушы мемлекет басқа Уағдаласушы мемлекеттерге хабарламасында бірінші абзацта көрсетілген деректерді қамтитын құжаттарды тапсыру туралы өтініштердің өзіне дипломатиялық жолмен тапсырылуын қалайтынын мәлімдей алады.
Алдыңғы ережелерде екі Уағдаласушы мемлекеттің өздерінің тиісті органдары арасындағы тікелей байланыс туралы уағдаласуына ештеңе де кедергі келтірмейді.

2-бап

Құжаттарды тапсыру сұрау салынатын мемлекеттің заңнамасы бойынша құзыретті органның жәрдемдесуімен жүргізіледі. Бұл орган 3-бапта көзделген жағдайларды қоспағанда, құжатты адресатқа, егер ол оны өз еркімен қабылдаса, соңғысына беру арқылы тапсырумен шектелуі мүмкін.

3-бап

Өтінішке тапсырылуға арналған құжаттың екі данасы қоса беріледі.
Егер тапсырылуға жататын құжат сұрау салынатын органның тілінде немесе ол туралы мүдделі екі мемлекет арасында уағдаластыққа қол жеткізілген тілде жасалса немесе егер осы құжатқа оның жоғарыда аталған тілдердің біреуіне аудармасы қоса берілсе, сұрау салынатын орган, егер өтініште ол туралы тілек білдірілген жағдайда, құжатты осындай жағдайлар үшін өзінің ішкі заңнамасында белгіленген тәртіппен немесе ол осы заңнамаға қайшы келмесе, ерекше тәртіппен тапсыра алады. Егер осындай тілек білдірілмеген болса, сұрау салынатын орган ең алдымен, құжатты 2-бапта көзделген тәртіппен, тапсыру бойынша шараларды қабылдайды.
Өзге тәртіпті көздейтін уағдаластық болмаған жағдайда алдыңғы абзацта аталып отырған аударманы сұрау салушы мемлекеттің дипломатиялық немесе консулдық өкілі немесе сұрау салынатын мемлекеттің алқаби аудармашысы куәландыруға тиіс.

4-бап

1, 2 және 3-баптарда көзделген сот құжатын, егер аумағында құжат тапсыру жүргізілетін мемлекет мұны өзінің егемендігіне немесе қауіпсіздігіне нұқсан келтіру мүмкін деп санайтын болса ғана, тапсырудан бас тартылуы мүмкін.

5-бап

Тапсыруды растау адресаттың куәландырылған қолхаты түрінде күні көрсетіліп немесе сұрау салынатын мемлекет органының куәландыруы түрінде жасалады, онда тапсыру фактісі, тәсілі және күні атап көрсетіледі.
Қолхат немесе куәландыру құжат көшірмелерінің бірінде немесе қосымша түрінде ресімделеді.

6-бап

Алдыңғы баптардың ережелері:
1. шетелде жүрген мүдделі адамдарға құжаттарды тікелей пошта арқылы жіберу мүмкіндігін;
2. мүдделі адамдарға осы құжаттарды сот орындаушылары немесе құжатты тапсыру жүргізілетін мемлекеттің құзыретті лауазымды адамдары арқылы тікелей тапсыру мүмкіндігін;
3. әрбір мемлекеттің шетелде жүрген адамдарға арналған құжаттарды өздерінің дипломатиялық немесе консулдық агенттері арқылы тікелей тапсыру мүмкіндігін жоққа шығармайды.
Осы тапсыру тәсілдерінің әрқайсысы, егер мүдделі мемлекеттер жасасқан келісімдермен рұқсат етілсе немесе келісім болмаған ретте аумағында тапсыру жүргізілетін мемлекет тарапынан кедергі болмаған жағдайда ғана қолданылуы мүмкін. Бұл мемлекет, егер осы баптың бірінші абзацының 3-тармағында көзделген жағдайларда, құжат сұрау салушы мемлекеттің азаматына мәжбүрлеу тәртібінсіз тапсыруға тиіс болса, тапсыруға кедергі жасай алмайды.

7-бап

Сот құжаттарын тапсыру қандай да бір алымдарды немесе шығындарды өндіріп алу үшін себеп бола алмайды.
Алайда, өзге тәртіпті көздейтін келісім болмаған жағдайда сұрау салынатын мемлекет сұрау салушы мемлекеттен лауазымды адамның қатысуына немесе 3-бапта көрсетілген жағдайларда ерекше тәртіпті қолдануға байланысты пайда болған шығыстарды өтеуді талап етуге құқылы.

II. СОТ ТАПСЫРМАЛАРЫ

8-бап

Уағдаласушы мемлекеттердің біреуінің сот билігі органдары өз заңнамасының ережелеріне сәйкес екінші Уағдаласушы мемлекеттің құзыретті органдарға азаматтық немесе сауда істері бойынша өз құзыреті шегінде жауап алуды не басқа да іс жүргізу әрекеттерін жүргізу өтінішін білдіретін сот тапсырмасымен жүгінуі мүмкін.

9-бап

Сот тапсырмаларын сұрау салынатын мемлекет көрсеткен органға сұрау салушы мемлекеттің консулы береді. Бұл орган консулға сот тапсырмасының орындалуын куәландыратын немесе оның орындалуы мүмкін болмаған себептерді түсіндіретін құжатты жібереді.
Осындай тапсыру кезінде туындауы мүмкін болған барлық қиындықтар дипломатиялық жолмен шешіледі.
Әрбір Уағдаласушы мемлекет басқа Уағдаласушы мемлекеттерге хабарлай отырып, өзінің аумағында орындалуға жататын сот тапсырмалары оған дипломатиялық жолмен берілуін қалайтынын мәлімдей алады.
Алдыңғы ережелерде екі Уағдаласушы мемлекеттің өздерінің тиісті органдары арасында сот тапсырмаларын тікелей тапсыруды шешуді келісуіне ештеңе де кедергі келтірмейді.

10-бап

Өзге тәртіпті көздейтін келісім болмаған кезде сот тапсырмасы сұрау салынатын органның тілінде не мүдделі екі мемлекет арасында уағдаластыққа қол жеткізілген тілде жасалады немесе оған сұрау салушы мемлекеттің дипломатиялық немесе консулдық өкілі немесе сұрау салынатын мемлекеттің алқаби аудармашысы куәландырған аталған тілдердің біреуіне аудармасы қоса берілуге тиіс.

11-бап

Сот тапсырмасы жіберіліп отырған сот билігі органы сұрау салынатын мемлекеттің органдарының тапсырмаларын немесе мүдделі тараптардың өтінішхаттарын орындау кезінде рұқсат етілетін мәжбүрлеу құралдарын пайдалана отырып, оны орындауға міндетті. Тараптардың сотқа келуі туралы сөз болған жағдайларда, мәжбүрлеу шараларын қолдану міндетті болып табылмайды.
Сұрау салушы орган, егер ол оны қаласа, бұл ретте мүдделі тараптың қатысуға мүмкіндігі болуы үшін сот тапсырмасының орындалу уақыты мен орны туралы хабарландырылуы тиіс.
Сот тапсырмасы:
1. егер құжаттың төлнұсқалылығы анықталмаған болса;
2. егер сұрау салынатын мемлекетте сот тапсырмасын орындау сот билігі органдарының құзыретіне кірмейтін болса;
3. егер аумағында ол орындалуы тиіс мемлекет, бұл өзінің егемендігіне немесе қауіпсіздігіне нұқсан келтіруі мүмкін деп тапқан жағдайларда ғана орындалудан бас тартылуы мүмкін.

12-бап

Егер сұрау салынатын орган іс бойынша құзыретті болмаған жағдайда, сот тапсырмасы сол мемлекеттің құзыретті сот органына оның заңнамасында белгіленген қағидаларға сәйкес автоматты түрде жіберіледі.

13-бап

Сұрау салынатын орган сот тапсырмасын орындамаған барлық жағдайларда ол бұл жөнінде сұрау салушы органға 11-бап бар болған жағдайда сот тапсырмасын орындаудан бас тартылған себептерді және 12-бап жағдайында сот тапсырмасы жіберілген органды көрсете отырып, дереу хабарлайды.

14-бап

Сот тапсырмасын орындайтын сот билігі органы сақталуға тиісті формальдылықтарға қатысты бөлігінде өз елінің заңнамасын қолданады.
Алайда, егер сұрау салушы құзыретті органы ерекше нысанды сақтауды сұрайтын болса, мұндай өтініш, аталған нысан сұрау салынатын мемлекеттің заңнамасына қайшы келмейді деген шартпен қанағаттандырылады.

15-бап

Алдыңғы баптардың ережелері, егер мүдделі мемлекеттер арасындағы келісімдермен рұқсат етілсе немесе егер аумағында сот тапсырмасы орындалуы тиіс мемлекет оған қарсылық білдірмесе, әрбір мемлекеттің тікелей өздерінің дипломатиялық немесе консулдық өкілдері арқылы сот тапсырмаларын орындауды жүзеге асыру құқықтарын қозғамайды.

16-бап

Сот тапсырмасын орындау қандай да бір алымдарды немесе шығындарды өндіріп алу үшін себеп болуға тиіс емес.
Алайда, өзге тәртіпті көздейтін келісім болмаған кезде, сұрау салынатын мемлекет, сұрау салушы мемлекеттен куәгерлерге немесе сарапшыларға төлеген сомаларды, сондай-ақ, егер куәгерлер өз еркімен сотқа келмесе, сот орындаушысының нұсқауы бойынша мәжбүрлеу шараларын қолдануға байланысты шығындарын, сондай-ақ 14-баптың екінші абзацын қолдануға байланысты ықтимал шығындарды өтеуді талап етуге құқылы.

III. "JUDICATUM SOLVI" КЕПІЛІ

17-бап

Уағдаласушы мемлекеттердің біреуінің осы мемлекеттердің біреуінде тұрғылықты тұратын жері бар және осы мемлекеттердің біреуінің соттарына қуынушы ретінде қатысатын азаматтарынан немесе үшінші тұлғалардан олардың шетелдік болуы немесе осы елде тұрақты немесе уақытша тұрғылықты тұратын жерінің болмауы негізінде ешқандай кепіл немесе оны қандай да бір нысанда өзге де қамтамасыз ету талап етілмейді.
Осы қағида қуынушылардан немесе үшінші тұлғалардан сот шығындарын қамтамасыз ету үшін талап етілуі мүмкін кез келген төлемдерге де қатысты қолданылады.
Уағдаласушы мемлекеттер өз азаматтарын тұрақты тұрғылықты жеріне қарамастан, cautio judicatum solvi-ден немесе сот шығындарын төлеуден босатуға негіз болатын барлық конвенциялар өз күшін сақтайды.

18-бап

Бір Уағдаласушы мемлекетте 17-баптың бірінші және екінші абзацтарына немесе сот талқылауы басталған мемлекеттің заңнамасына орай қамтамасыз етуден, кепілден немесе төлеуден босатылған қуынушыға немесе үшінші тарапқа қарсы шығарылған сот шығындары мен шығыстарын төлеу туралы сот шешімдерін әрбір екінші Уағдаласушы мемлекетте құзыретті органдар дипломатиялық тәртіппен жіберілетін өтініш бойынша тегін орындайды.
Осы қағида кейіннен сот шығыстарын өндіріп алу туралы сот шешімдеріне де қолданылады.
Алдыңғы ережелер Уағдаласушы екі мемлекеттің сот шешімдерін орындау туралы өтінішпен тікелей мүдделі тарапқа өтініш жасауына рұқсат етуге уағдаласуына кедергі келтірмейді.

19-бап

Сот шығындары мен шығыстарын өндіріп алу туралы шешімдер өндіріп алу жүргізілетін тараптың орындалу сұратылатын мемлекеттің заңнамасына сәйкес кейіннен шағымдану құқығы бар деген шартпен тараптар тыңдалмастан орындалуға жатады деп жарияланады.
Орындау туралы өтініш қарау жөніндегі құзыретті орган мынадай:
1. Шешімнің көшірмесі көшірменің түпнұсқалылығына қатысты оны шығарған ел заңнамасының талаптарына сай келе ме;
2. Шешім аталған заңнамаға сәйкес заңды күшіне енді ме;
3. Шешімдердің қаулысы сұрау салынатын органның тілінде немесе мүдделі екі мемлекет арасында уағдаластықпен қол жеткізілген тілде жазылған ба немесе құжатқа аталған тілдердің бірінде аудармасы қоса берілген бе және өзге де тәртіпті көздейтін келісім болмаған кезде, оны сұрау салушы мемлекеттің дипломатиялық немесе консулдық өкілі немесе сұрау салынатын мемлекеттің алқаби аудармашысы куәландырған ба деген сұрақтарды қараумен шектеледі.
Екінші абзацтың 1 және 2-тармақтарында көзделген шарттарды орындау үшін не сұрау салушы мемлекеттің құзыретті органдарының шешімінің заңды күшіне енгенін растайтын мәлімдемесі немесе тиісті шешімнің заңды күшіне енгенін куәландыратын тиісті түрде куәландырылған құжаттарды ұсыну жеткілікті. Өзге тәртіпті көздейтін келісім болмаған кезде, жоғарыда аталған органдардың құзыреттілігін сұрау салушы мемлекеттің әділет органдарына басшылық ететін жоғарғы лауазымды адам куәландырады. Жоғарыда аталған мәлімдеме және куәлік екінші абзацтың 3-тармағында жазылған қағидаларға сәйкес жазылуға немесе аударылуға тиіс.
Сот шешімін орындау туралы өтінішті қарауға құзыретті орган екінші абзацтың 3-тармағына сәйкес куәландыру, аудару және растау жөніндегі шығындардың жалпы сомасын бағалауды, ол туралы тарап бір мезгілде сұраған жағдайда, жүргізеді. Осындай шығындар істі жүргізу бойынша шығындар мен шығыстар ретінде қаралатын болады.

IV. ТЕГІН ҚҰҚЫҚТЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ

20-бап

Уағдаласушы мемлекеттердің әрқайсысының азаматтары барлық басқа Уағдаласушы мемлекеттерде азаматтық және сауда істері бойынша тегін құқықтық көмек талап етілетін мемлекеттің заңнамасына сәйкес осы соңғы мемлекеттердің азаматтары ретінде тегін құқықтық көмекті пайдаланатын болады.
Алдыңғы абзацтың ережелері әкімшілік істер бойынша құқықтық көмек көрсетілетін мемлекеттерде құзыретті соттар қарайтын істерге қолданылады.

21-бап

Кез келген жағдайда дәрменсіздігі туралы куәлікті немесе өтінішті шетелдіктің қалыпты тұрғылықты жері бойынша құзыретті органдар немесе ондай болмаған кезде, оның іс жүзінде тұрғылықты жері бойынша құзыретті орган беруге немесе қабылдауға тиіс. Егер осы соңғы органдар Уағдаласушы мемлекетке жатпаса және осы түрдегі куәліктерді немесе өтініштерді қабылдамайтын немесе бермейтін болса, шетелдік тиесілі елдің дипломатиялық немесе консулдық өкілі берген немесе қабылдаған куәлік немесе өтініші жеткілікті болады.
Егер қуынушы өтініш берген елде тұрғылықты жері болмаса, дәрменсіздігі туралы куәлікті немесе өтінішті құжат ұсынылуы тиіс мемлекеттің дипломатиялық немесе консулдық өкілі тегін куәландырады.

22-бап

Дәрменсіздігі туралы куәлікті беруге немесе өтінішті қабылдауға құзыретті органдар өтініш берушінің қаржылық жағдайына қатысты ақпарат жөнінде басқа Уағдаласушы мемлекеттердің органдарына жүгіне алады.
Тегін құқықтық көмек көрсету туралы өтінішті қарауға жауапты органдар өз құзыреті шегінде өздеріне ұсынылған куәліктерді, өтініштерді және ақпаратты тексеруге және басқа да қажетті кез келген қосымша мәліметтерді сұратуға құқылы.

23-бап

Егер табысы аз адам тегін құқықтық көмек көрсету сұратылатын елде тұрмаған жағдайда, осындай адамның құқықтық көмек көрсету туралы өтінішін өз елінің консулы дәрменсіздігі туралы куәлікпен немесе өтінішпен және қажет болған жағдайда, өтініштің қаралуы үшін қажетті құжаттармен бірге аталған өтінішті қарауға құзыретті органдарға немесе өтініш қаралуға тиіс мемлекет белгілеген органдарға жіберуі мүмкін.
9-баптың екінші, үшінші және төртінші абзацтарының және 10 және 12-баптардыңсот тапсырмаларына қатысты ережелері тегін құқықтық көмек көрсету туралы өтініштерді және оларға қоса берілген құжаттарды жіберуге де қолданылады.

24-бап

Егер құқықтық көмек Уағдаласушы мемлекеттердің біреуінің азаматына көрсетілсе, осындай азаматтың ісі бойынша құжаттарды екінші Уағдаласушы мемлекетте тапсыру, оны жүргізу тәсіліне қарамастан, сұрау салушы мемлекеттің сұрау салынатын мемлекетке шығындарды өтеуі үшін себеп болмайды.
Осы жағдай, сарапшыларға төленетін сыйақыны қоспағанда, сот тапсырмаларына да қатысты болады.

V. АЗАМАТТЫҚ ХАЛ АКТІЛЕРІНЕН ҮЗІНДІ
КӨШІРМЕЛЕРДІ ТЕГІН БЕРУ

25-бап

Табысы аз адамдар – Уағдаласушы мемлекеттердің біреуінің азаматтары жергілікті азаматтармен бірдей негіздерде азаматтық хал актілерінен үзінді көшірмелерді тегін беруді талап ете алады. Оларға неке қию үшін қажетті құжаттарды Уағдаласушы мемлекеттердің дипломатиялық немесе консулдық өкілдері тегін заңдастырады.

VI. БАС БОСТАНДЫҒЫНАН АЙЫРУ

26-бап

Бас бостандығынан айыру азаматтық немесе сауда істері бойынша орындау құралы немесе қамтамасыз ету шарасы ретінде ол жергілікті азаматтарға қолданылмайтын жағдайларда, Уағдаласушы мемлекеттердің бірінің азаматы болып табылатын шетелдіктерге қолданыла алмайды. Осы елде тұрғылықты жері бар азаматтың өзінің босатылуы үшін дәлел ретінде пайдалануы мүмкін факт, тіпті егер осындай факт шет елде орын алса да, сонымен бірдей Уағдаласушы мемлекет азаматының пайдасына да куәландырады.

VII. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

27-бап

Осы Конвенция Халықаралық жеке құқық жөніндегі конференцияның жетінші сессиясында өкілдік еткен мемлекеттердің қол қоюы үшін ашық.
Конвенция ратификациялануға жатады және ратификациялық грамоталар Нидерланд Сыртқы істер министрлігіне сақтауға тапсырылады.
Ратификациялық грамоталарды сақтауға әрбір тапсыру туралы хаттама жасалады, оның куәландырылған көшірмесі Конвенцияға қол қойған әрбір мемлекетке дипломатиялық арналар арқылы жіберіледі.

28-бап

Осы Конвенция төртінші ратификациялық грамотаны 27-баптың екінші абзацына сәйкес сақтауға тапсырған күннен бастап есептегенде алпысыншы күні күшіне енеді.
Конвенцияға қол қойған, оны осыдан кейін ратификациялайтын әрбір мемлекетке қатысты Конвенция оның ратификациялық грамотасын сақтауға тапсырған күннен бастап есептегенде алпысыншы күні күшіне енеді.

29-бап

Конвенцияны ратификациялаған мемлекеттер арасындағы қатынастарда осы Конвенция 1905 жылғы 17 шілдеде Гаагада қол қойылған Азаматтық процесс мәселелері жөніндегі конвенцияны ауыстырады.

30-бап

Осы Конвенция Уағдаласушы мемлекеттер метрополийлерінің аумақтарына толық көлемде қолданылады.
Егер Уағдаласушы мемлекет Конвенция барлық басқа аумақтарда немесе халықаралық қатынастары үшін өзі жауапты аумақтарда күшіне енгенін қалайтын болса, бұл мемлекет осындай ниеті туралы Нидерланд Сыртқы істер министрлігін сақтауға тапсырылуға тиіс актімен хабардар етеді. Соңғысы аталған құжаттың куәландырылған көшірмесін әрбір Уағдаласушы мемлекетке дипломатиялық арналар арқылы жібереді.
Егер мемлекеттер осындай хабарламаны алғаннан кейін 6 ай ішінде қарсылықтарын білдірмесе, Конвенция олардың және сыртқы қатынастары үшін тиісті мемлекет жауапты болатын аумақтың немесе аумақтардың арасындағы қатынастарда күшіне енеді.

31-бап

Конференцияның жетінші сессиясында өкілдік етпеген кез келген мемлекет, егер оны ратификациялаған бір ғана немесе одан көп мемлекет Нидерланд Үкіметі осындай қосылу туралы хабардар еткен күннен бастап есептегенде, алты ай ішінде оған қарсылық білдірмесе, осы Конвенцияға қосыла алады. Қосылу 27-баптың екінші абзацында көзделген тәртіппен ресімделеді.
Мұнда Конвенция 28-баптың бірінші абзацына сәйкес күшіне енгеннен кейін ғана қосылу орын алу мүмкін болатындығы болжанып отыр.

32-бап

Әрбір Уағдаласушы мемлекет осы Конвенцияға қол қойғаннан немесе ратификациялағаннан немесе оған қосылғаннан кейін Уағдаласушы мемлекеттер аумағында тұрақты тұратын жері бар өз азаматтарының 17-бапты қолдануын ескертпе арқылы шектей алады.
Алдыңғы абзацта көзделген құқықты пайдаланатын мемлекет соттарында қуынушылар немесе үшінші тұлғалар ретінде қатысатын Уағдаласушы мемлекеттің аумағында тұрақты тұрғылықты жері бар өз азаматтарына қатысты ғана 17-баптың ережелерін басқа Уағдаласушы мемлекеттердің қолдануына үміткер бола алады.

33-бап

Осы Конвенция 28-баптың бірінші абзацында көрсетілген күннен бастап есептегенде бес жыл бойы күшін сақтайды.
Конвенцияның қолданылу мерзімі Конвенцияны ратификациялайтын немесе оған кейін қосылатын мемлекеттерге де қатысты аталған күннен бастап есептелетін болады.
Конвенцияның қолданылуы, егер ол күшін жоймаса, әрбір бес жыл сайын үнсіз келісім берумен қайта жаңартылатын болады. Күшін жою туралы хабарлама Нидерланд Сыртқы істер министрлігіне Конвенцияның қолданылу мерзімі өткенге дейін кемінде алты ай бұрын жасалуға тиіс, ол бұл туралы барлық басқа Уағдаласушы мемлекеттерді хабардар етеді.
Күшін жою барлық немесе 30-баптың екінші абзацына сәйкес хабарламада аталған тек белгілі аумақтарға ғана қатысты болуы мүмкін.
Күшін жоюдың ол туралы хабарлама жасаған мемлекетке ғана қатысты күші болады. Конвенция басқа Уағдаласушы мемлекеттер арасында күшінде қалады.

ОСЫНЫ КУӘЛАНДЫРУ үшін өзінің тиісті Үкіметтері тиісінше уәкілеттік берген төменде қол қоюшылар осы Конвенцияға қол қойды.

1954 жылғы 1 наурыздағы Гаагада бір данада ЖАСАЛДЫ, ол Нидерланд Үкіметінің мұрағаттарында сақталатын болады. Осы Конвенцияның расталған көшірмесі дипломатиялық арналар арқылы Халықаралық жеке құқық жөніндегі Гаага конференциясының Жетінші сессиясында өкілдік еткен мемлекеттердің әрқайсысына жіберілетін болады.

(Қолдар)

Осымен 1954 жылғы 1 наурыздағы француз тіліндегі Азаматтық іс жүргізу мәселелері жөніндегі Конвенцияның қазақ тіліндегі аудармасы Конвенцияның мазмұнына сәйкес келетінін куәландырамын.

Қазақстан Республикасы
Әділет министрлігінің
Халықаралық құқық және ынтымақтастық
департаменті директорының орынбасары А. Айтқалиева

РҚАО-ның ескертпесі!
Бұдан әрі Конвенцияның француз тіліндегі мәтіні берілген.

О ратификации Конвенции по вопросам гражданского процесса

Закон Республики Казахстан от 14 ноября 2014 года № 252-V ЗРК

Примечание РЦПИ!
Настоящая Конвенция вступает в силу 14 октября 2015 года.

Ратифицировать Конвенцию по вопросам гражданского процесса, совершенную в Гааге 1 марта 1954 года.

Президент
Республики Казахстан Н. НАЗАРБАЕВ

КОНВЕНЦИЯ ПО ВОПРОСАМ ГРАЖДАНСКОГО ПРОЦЕССА
(заключена первого марта 1954 года)

Государства-подписанты настоящей Конвенции;
C учетом имеющегося опыта, желая улучшить Конвенцию от 17 июля 1905 г. по вопросам гражданского процесса;
Решили с этой целью заключить новую Конвенцию и в этой связи согласились о нижеследующих положениях:

I. ВРУЧЕНИЕ СУДЕБНЫХ И ВНЕСУДЕБНЫХ ДОКУМЕНТОВ

Статья 1

Вручение документов по гражданским или торговым делам лицам, находящимся за границей, производится в Договаривающихся государствах по просьбе консула запрашивающего государства, направляемой органу, который будет указан запрашиваемым государством. Просьба с указанием органа, от которого исходит передаваемый документ, имени и в каком качестве выступают стороны, адреса получателя, характера документа, о котором идет речь, должна быть изложена на языке запрашивающего органа. Этот орган направляет консулу подтверждение вручения документа или объяснение причин, по которым оно не могло состояться.
Все затруднения, возникающие в связи с такой просьбой консула, разрешаются дипломатическим путем.
Каждое Договаривающееся государство может заявить в уведомлении другим Договаривающимся государствам, что оно желает, чтобы просьбы о вручении документов, содержащие данные, указанные в первом абзаце, передавались ему дипломатическим путем.
Ничто в предыдущих положениях не препятствует тому, чтобы два Договаривающихся государства договорились о прямой связи между их соответствующими органами.

Статья 2

Вручение документов производится при содействии компетентного по законодательству запрашиваемого государства органа. Этот орган может, за исключением случаев, предусмотренных в статье 3, ограничиться вручением документа путем передачи его адресату, если последний примет его добровольно.

Статья 3

К просьбе прилагается документ в двух экземплярах для вручения.
Если документ, подлежащий вручению, составлен на языке запрашиваемых органа или на языке, о котором достигнута договоренность между двумя заинтересованными государствами, или если к этому документу прилагается его перевод на один из вышеуказанных языков, запрашиваемый орган, в случае, если в просьбе будет выражено о том пожелание, может вручить документ в порядке, установленном его внутренним законодательством для такого рода случаев, или в особом порядке, если он не противоречит этому законодательству. Если такого пожелания выражено не было, запрашиваемый орган примет прежде всего меры по вручению документа в порядке, предусмотренном статьей 2.
При отсутствии договоренности, предусматривающей иной порядок, перевод, о котором упоминается в предшествующем абзаце, должен быть удостоверен дипломатическим или консульским представителем запрашивающего государства или присяжным переводчиком запрашиваемого государства.

Статья 4

Во вручении судебного документа, предусмотренного в статьях 1, 2 и 3, может быть отказано только в том случае, если государство, на территории которого производится вручение, находит, что оно может нанести ущерб его суверенитету или безопасности.

Статья 5

Подтверждение вручения имеет место или в виде удостоверенной расписки адресата с указанием даты или в виде свидетельства органа запрашиваемого государства, в котором констатируется факт, форма и дата вручения.
Расписка или свидетельство оформляются на одной из копий документа или в виде приложения.

Статья 6

Положения предыдущих статей не исключают:
1. возможности пересылать документы почтой непосредственно заинтересованным лицам, находящимся за границей;
2. возможности вручения заинтересованными лицами этих документов непосредственно через судебных исполнителей или компетентных должностных лиц государства, где вручение документа производится;
3. возможности вручения каждым государством документов, предназначаемых для лиц, находящихся за границей, непосредственно через своих дипломатических или консульских агентов.
Каждый из этих способов вручения может применяться только в том случае, если это допускается соглашениями, заключенными заинтересованными государствами, или, при отсутствии соглашения, если не имеется препятствий со стороны государства, на территории которого вручение производится. Это государство не может препятствовать вручению, если в случаях, предусмотренных пунктом 3 первого абзаца настоящей статьи, документ должен быть вручен не в принудительном порядке гражданину запрашивающего государства.

Статья 7

Вручение судебных документов не может служить поводом для взыскания каких бы то ни было сборов или издержек.
Однако при отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, запрашиваемое государство имеет право требовать от запрашивающего государства возмещения расходов, возникших в связи с участием должностного лица или применением особого порядка в случаях, указанных в статье 3.

II. СУДЕБНЫЕ ПОРУЧЕНИЯ

Статья 8

Органы судебной власти одного из Договаривающихся государств могут, в соответствии с положениями своего законодательства, обращаться по гражданским или торговым делам к компетентным органам другого Договаривающегося государства с судебным поручением, которое заключало бы просьбу произвести, в пределах его компетенции, допрос либо другие процессуальные действия.

Статья 9

Судебные поручения передаются консулом запрашивающего государства органу, указанным запрашиваемым государством. Этот орган направляет консулу документ, удостоверяющий исполнение судебного поручения или объясняющий причины, по которым его исполнение не могло состояться.
Все затруднения, которые могли бы возникнуть при такой передаче, разрешаются дипломатическим путем.
Каждое Договаривающееся государство может заявить, уведомив другие Договаривающиеся государства, что оно желает, чтобы судебные поручения, подлежащие исполнению на его территории, передавались ему дипломатическим путем.
Ничто в предыдущих положениях не препятствует тому, чтобы два Договаривающихся государства согласились разрешить непосредственную передачу судебных поручений между их соответствующими органами.

Статья 10

При отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, судебное поручение составляется либо на языке запрашиваемых органа либо на языке, о котором достигнута договоренность между двумя заинтересованными государствами, или к нему должен быть приложен перевод на один из указанных языков, засвидетельствованный дипломатическим или консульским представителем запрашивающего государства или присяжным переводчиком запрашиваемого государства.

Статья 11

Орган судебной власти, к которому обращено судебное поручение, обязан его исполнить, пользуясь теми же средствами принуждения, какие допускаются при исполнении поручений властей запрашиваемого государства или ходатайств заинтересованных сторон. Принятие мер принуждения не является обязательным в тех случаях, когда речь идет о явке сторон в суд.
Запрашивающий орган должен быть извещен, если он того пожелает, о времени и месте исполнения судебного поручения для того, чтобы заинтересованная сторона имела возможность присутствовать при этом.
В исполнении судебного поручения может быть отказано лишь в случае:
1. если подлинность документа не установлена;
2. если в запрашиваемом государстве исполнение судебного поручения не входит в компетенцию органов судебной власти;
3. если государство, на территории которого исполнение должно было бы состояться, находит, что оно может нанести ущерб его суверенитету или безопасности.

Статья 12

В случае, если запрашиваемый орган не является компетентным по делу, судебное поручение автоматически направляется компетентному судебному органу того же государства в соответствии с правилами, установленными его законодательством.

Статья 13

Во всех случаях, когда судебное поручение не будет исполнено запрашиваемым органом, последний незамедлительно известит об этом запрашивающий орган с указанием, при наличии случая статьи 11, причин, по которым было отказано в исполнении судебного поручения, и в случае статьи 12, органа, которому передано судебное поручение.

Статья 14

Орган судебной власти, исполняющий судебное поручение, применяет законодательство своей страны в части того, что касается подлежащих соблюдению формальностей.
Однако в случае, если запрашивающий компетентный орган просит о соблюдении особой формы, такая просьба удовлетворяется при условии, что указанная форма не противоречит законодательству запрашиваемого государства.

Статья 15

Положения предыдущих статей не затрагивают права каждого государства осуществлять исполнение судебных поручений непосредственно через своих дипломатических или консульских представителей, если это допускается соглашениями между заинтересованными государствами или если против этого не возражает государство, на территории которого должно исполняться судебное поручение.

Статья 16

Исполнение судебного поручения не должно давать повода для взыскания каких бы то ни было сборов или издержек.
Однако при отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, запрашиваемое государство имеет право требовать от запрашивающего государства возмещения сумм, уплаченных свидетелям или экспертам, а также издержек, связанных с применением принудительных мер по указанию судебного исполнителя, если свидетели не явились в суд добровольно, а также возможных издержек, в связи с применением второго абзаца статьи 14.

III. ЗАЛОГ "JUDICATUM SOLVI"

Статья 17

От граждан одного из Договаривающихся государств, имеющих место жительства в одном из этих государств и участвующих в судах другого из этих государств в качестве истцов или третьих лиц, не может быть потребовано никакого залога или иного обеспечения в какой бы то ни было форме на основании того, что они являются иностранцами или не имеют постоянного или временного места жительства в данной стране.
Это же правило применяется в отношении любых платежей, которые могли бы быть потребованы от истцов или третьих лиц в обеспечение судебных издержек.
Все конвенции, из которых следует, что Договаривающиеся государства освобождают своих граждан от cautio judicatum solvi или от уплаты судебных издержек, независимо от постоянного места жительства, сохраняют свою силу.

Статья 18

Судебные решения об уплате судебных издержек и расходов, вынесенные в одном Договаривающемся государстве против истца или третьей стороны, которые освобождены от обеспечения, залога или уплаты в силу первого и второго абзацев статьи 17 или законодательства государства, в котором начато судебное разбирательство, приводятся в исполнение бесплатно компетентными органами в каждом другом Договаривающемся государстве по просьбе, передаваемым в дипломатическом порядке.
Это же правило применяется и к судебным решениям о последующем взыскании судебных расходов.
Предыдущие положения не препятствуют тому, чтобы два Договаривающихся государства договорились также разрешить обращаться непосредственно заинтересованной стороне с просьбой об исполнении судебных решений.

Статья 19

Решения о взыскании судебных издержек и расходов объявляются подлежащими исполнению без заслушивания сторон, при условии, однако, что сторона, с которой производится взыскание, имеет право на последующее обжалование в соответствии с законодательством государства, где испрашивается исполнение.
Компетентный орган по рассмотрению просьбы об исполнении, ограничивается рассмотрением следующих вопросов:
1. Отвечает ли копия решения требованиям законодательства страны, где оно было вынесено, относительно аутентичности копии;
2. Вступило ли решение в законную силу в соответствии с указанным законодательством;
3. Изложены ли постановления решения на языке запрашиваемого органа или на языке, о котором достигнута договоренность между двумя заинтересованными государствами, или к документу приложен перевод на один из указанных языков, и при отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, засвидетельствован ли он дипломатическим или консульским представителем запрашивающего государства или присяжным переводчиком запрашиваемого государства.
Для выполнения условий, предусмотренных в пунктах 1 и 2 второго абзаца, достаточно либо заявления компетентных органов запрашивающего государства, подтверждающего, что решение вступило в законную силу, или представление должным образом заверенных документов, свидетельствующих, что соответствующее решение вступило в законную силу. Компетентность указанных выше органов при отсутствии соглашения, предусматривающего иной порядок, удостоверяется высшим должностным лицом, возглавляющим органы юстиции запрашивающего государства. Упомянутое выше заявление и свидетельство должны быть составлены или переведены в соответствии с правилами, изложенными в пункте 3 второго абзаца.
Орган, компетентный рассматривать просьбу об исполнении судебного решения, производит при условии, что об этом одновременно просит сторона, оценку общей суммы затрат по засвидетельствованию, переводу и удостоверению в соответствии с пунктом 3 второго абзаца. Такие затраты будут рассматриваться в качестве издержек и расходов по ведению дела.

IV. ОКАЗАНИЕ БЕСПЛАТНОЙ ПРАВОВОЙ ПОМОЩИ

Статья 20

По гражданским и торговым делам граждане каждого из Договаривающихся государств будут пользоваться во всех других Договаривающихся государствах бесплатной правовой помощью как граждане этих последних государств в соответствии с законодательством государства, где требуется бесплатная правовая помощь.
В государствах, в которых оказывается правовая помощь по административным делам, положения предшествующего абзаца применяются также к делам, рассматриваемым компетентными судами.

Статья 21

В любом случае свидетельство или заявление о несостоятельности должны выдаваться или приниматься компетентными органами по обычному местожительству иностранца или при отсутствии такового компетентными органами власти по его фактическому местожительству. Если эти последние органы власти не принадлежат к Договаривающемуся государству и не принимают или не выдают свидетельств или заявлений такого рода, будет достаточно свидетельства или заявления, выданного или принятого дипломатическим или консульским представителем страны, к которой принадлежит иностранец.
В случае, если истец не имеет местожительства в стране, где подана просьба, свидетельство или заявление о несостоятельности бесплатно удостоверяется дипломатическим или консульским представителем страны, где документ должен быть предъявлен.

Статья 22

Органы, компетентные выдавать свидетельство или принимать заявление о несостоятельности, могут обращаться к органам других Договаривающихся государств по поводу информации, касающейся финансового положения заявителя.
Органы, ответственные за рассмотрение просьбы о предоставлении бесплатной правовой помощи, в пределах своей компетенции имеют право проверять свидетельства, заявления и информацию, которые им представлены, и запрашивать любые другие необходимые дополнительные сведения.

Статья 23

В случае, если малоимущее лицо находится не в той стране, в которой испрашивается оказание бесплатной правовой помощи, то просьба такого лица об оказании правовой помощи вместе со свидетельством или заявлением о несостоятельности и, в необходимом случае, другими подтверждающими документами, необходимыми для рассмотрения просьбы, может быть направлена консулом его страны органам, компетентным рассматривать указанную просьбу, или органам, определенным государством, где должна рассматриваться просьба.
Положения второго, третьего и четвертого абзацев статьи 9 и статей 10 и 12, касающиеся судебных поручений, применяются также к направлению просьб об оказании бесплатной правовой помощи и приложенных к ним документов.

Статья 24

Если правовая помощь оказывается гражданину одного из Договаривающихся государств, то вручение документов по делу такого гражданина в другом Договаривающемся государстве, независимо от способа, посредством которого оно производится, не служит поводом для возмещения издержек запрашивающим государством запрашиваемому государству.
То же самое относится к судебным поручениям, за исключением вознаграждения, уплачиваемого экспертам.

V. БЕСПЛАТНАЯ ВЫДАЧА ВЫПИСОК ИЗ АКТОВ
ЗАПИСИ ГРАЖДАНСКОГО СОСТОЯНИЯ

Статья 25

Малоимущие лица - граждане одного из Договаривающихся государств могут на равных с местными гражданами основаниях требовать бесплатной выдачи выписок о регистрации актов гражданского состояния. Документы, необходимые им для заключения брака, легализуются бесплатно дипломатическими или консульскими представителями Договаривающихся государств.

VI. ЛИШЕНИЕ СВОБОДЫ

Статья 26

Лишение свободы как средство исполнения или как обеспечительная мера по гражданским или торговым делам не может быть применено к иностранцам, являющимся гражданами одного из Договаривающихся государств, в тех случаях, когда оно не применяется к местным гражданам. Факт, который может быть использован гражданином, имеющим местожительство в данной стране, в качестве мотива для своего освобождения, равным образом будет свидетельствовать в пользу гражданина Договаривающегося государства, даже если такой факт имел место за границей.

VII. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОСТАНОВЛЕНИЯ

Статья 27

Настоящая Конвенция открыта для подписания государствами, представленными на седьмой сессии Конференции по международному частному праву.
Конвенция подлежит ратификации и ратификационные грамоты сдаются на хранение Министерству иностранных дел Нидерландов.
О каждой сдаче на хранение ратификационных грамот составляется протокол, заверенная копия которого передается по дипломатическим каналам каждому подписавшему Конвенцию государству.

Статья 28

Настоящая Конвенция вступает в силу на шестидесятый день, считая с даты сдачи на хранение четвертой ратификационной грамоты в соответствии со вторым абзацем статьи 27.
В отношении каждого подписавшего Конвенцию государства, которое ратифицирует ее после этого, Конвенция вступает в силу на шестидесятый день, считая с даты сдачи на хранение его ратификационной грамоты.

Статья 29

В отношениях между государствами, ратифицировавшими Конвенцию, настоящая Конвенция заменит Конвенцию по вопросам гражданского процесса, подписанную в Гааге 17 июля 1905 года.

Статья 30

Настоящая Конвенция в полной мере применяется к территориям метрополий Договаривающихся государств.
Если Договаривающееся государство желает, чтобы Конвенция вступила в силу во всех других территориях или в тех из них, за международные отношения которых оно несет ответственность, это государство уведомляет об этом намерении актом, который должен быть сдан на хранение Министерству иностранных дел Нидерландов. Последнее рассылает заверенную копию упомянутого документа по дипломатическим каналам каждому Договаривающемуся государству.
Если в течение 6 месяцев после получения такого уведомления государства не высказали возражения, Конвенция вступает в силу в отношениях между ними и территорией или территориями, за внешние сношения которых несет ответственность соответствующее государство.

Статья 31

Любое государство, не представленное на седьмой сессии Конференции, может присоединиться к настоящей Конвенции, если только одно или более государств, ратифицировавших ее, не выскажут против этого возражений в течение шести месяцев, считая с даты уведомления Правительством Нидерландов о таком присоединении. Присоединение оформляется в порядке, предусмотренном вторым абзацем статьи 27.
Предполагается, что присоединение может иметь место только после вступления настоящей Конвенции в силу в соответствии с первым абзацем статьи 28.

Статья 32

Каждое Договаривающееся государство после подписания или ратификации настоящей Конвенции или после присоединения к ней может посредством оговорки ограничить применение статьи 17 гражданами Договаривающихся государств, имеющими постоянное местожительство на его территории.
Государство, которое воспользуется правом, предусмотренным в предыдущем абзаце, может претендовать на применение положений статьи 17 другими Договаривающимися государствами только в отношении таких своих граждан, которые имеют постоянное местожительство на территории Договаривающегося государства, в судах которого они выступают в качестве истцов или третьих лиц.

Статья 33

Настоящая Конвенция остается в силе в течение пяти лет, считая с даты, указанной в первом абзаце статьи 28.
Срок действия Конвенции будет исчисляться, начиная с указанной даты, и в отношении государств, которые ратифицируют Конвенцию или присоединятся к ней в дальнейшем.
Действие Конвенции будет возобновляться с молчаливого согласия каждые пять лет, если она не будет денонсирована. Уведомление о денонсации должно быть сделано по крайне мере за шесть месяцев до истечения срока действия Конвенции Министерству иностранных дел Нидерландов, которое уведомит об этом все другие Договаривающиеся государства.
Денонсация может относиться ко всем или только к определенным территориям, упомянутым в уведомлении в соответствии со вторым абзацем статьи 30.
Денонсация будет иметь силу только в отношении государства, которое сделало о ней уведомление. Конвенция будет оставаться в силе между другими Договаривающимися государствами.

В УДОСТОВЕРЕНИИ ЧЕГО, нижеподписавшиеся, должным образом уполномоченные своими соответствующими Правительствами, подписали настоящую Конвенцию.
СОВЕРШЕНО в Гааге, 1 марта 1954 г., в единственном экземпляре, который будет находиться на хранении в архивах Правительства Нидерландов. Заверенная копия настоящей Конвенции будет разослана по дипломатическим каналам каждому государству, представленному на седьмой сессии Гаагской Конференции по международному частному праву.

(Подписи)

Настоящим удостоверяю, что данный перевод Конвенции на русский язык соответствует тексту Конвенции по вопросам гражданского процесса от 1 марта 1954 на французском языке.

Заместитель директора
Департамента международного права
и сотрудничества Министерства юстиции
Республики Казахстан А. Айткалиева

Примечание РЦПИ!
Далее следует текст Конвенции на французском языке.