ИПС "Әділет"

Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

Осы Заң жайылымдарды ұтымды пайдалануға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді және жайылымдардың тозу процестерін болғызбауға, жайылымдық инфрақұрылым объектілерінің жай-күйін жақсартуға бағытталған.

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) аридтік жайылымдар – сиретілген жартылай бұталы, сирек шөптесін өсімдіктері бар шөлді және шөлейтті аумақтарда орналасқан жайылымдар;

2) екпе жайылымдар – шығымдылығы жоғары шалғын өсіру, оларға күтім жасау және ұтымды пайдалану жөніндегі агротехникалық іс-шаралардың ғылыми негізделген жүйесі негізін құрайтын, өнімділігі жоғары жемшөп дақылдары бар жайылымдар;

3) жайылым айналымы – Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға сәйкес жайылымдарды өнімді жағдайда ұстап тұру үшін оларды кезеңділікпен және кезектілікпен пайдалану және оларға күтім жасау жүйесі;

4) жайылымдар – ауыл шаруашылығы жануарларын жыл бойы немесе маусымдық жаю үшін берілетін және пайдаланылатын жер учаскелері. Жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю кезінде жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормалары сақталған кезде жайылымдардың өнімділігі жайылатын ауыл шаруашылығы жануарларына жемшөп қажеттілігінен асатын жағдайларда жемшөп дайындау мақсатында шөп шабуға жол беріледі;

5) жайылымдарды басқару және пайдалану саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – жайылымдарды басқару және пайдалану саласындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

6) жайылымдарды геоботаникалық зерттеп-қарау – жайылымдардың өнімділігін, шалғынның құрылымы мен құрамын, оның өскен жерлерін, жайылымдарды ауыл шаруашылығы жануарларының сан алуан түрін жаю үшін пайдалану мүмкіндігін, жайылымдардағы шөптесін және ағашты-бұталы өсімдіктердің сапасын айқындау мақсатында жүргізілетін зерттеп-қарау;

7) жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормалары – жайылымдық шалғынның ботаникалық құрамы мен оның өнімділігіне залал келтірмей ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды жүзеге асыруға болатын, жайылымдардың жалпы алаңына ауыл шаруашылығы жануарларының түрлері бойынша, жайылымдардың типтері мен табиғи-климаттық аймақтар бөлінісінде өңірлер бойынша түсетін жүктеменің сараланған нормалары;

8) жайылымдардың оты-суының молдығы – жайылымдар алаңының бірлігіне шаққандағы жайылымдық шалғынның өнімділігі;

9) жайылымдарды суландыру – жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын суаруды және персоналды ауызсумен жабдықтауды қамтамасыз ету үшін шахталы және құбырлы құдықтарды, су айдындарын, суат пункттерін және басқа да құрылыстарды салу;

10) жайылымдарды түбегейлі жақсарту – көпжылдық шөптердің және аридтік өсімдіктердің (дақылдардың) шығымдылығы жоғары сорттарын егу арқылы жаңа шалғын өсіру;

11) жайылымдық инфрақұрылым объектілері – құрылыстар, көпірлер, жолдар, суландыру құрылыстары (ұңғымалар, құбырлы және шахталы құдықтар, апандар), мал айдайтын жолдар, малды аялдатуға арналған алаңдар мен суат алаңдары, қойларды тоғытуға арналған ыдыстар, қоралар және қоршалған жерлер, жайылымдардың қоршаулары, шарбақтар (оның ішінде электрлі шарбақтар), ауыл шаруашылығы жануарларын қоршап-бөлшектеп жаюға арналған қашалар, ауыл шаруашылығы жануарларын ветеринариялық емдеуге арналған өткелектер, электр және жылу энергиясымен қамтамасыз етуге арналған құрылыстар мен объектілер, жаңартылатын және баламалы энергия көздері пайдаланылатын объектілер, сумен жабдықтау объектілері және тіршілікті қамтамасыз етудің басқа да түрлері, персоналдың маусымдық тұруына арналған құрылыстар және жайылымдарды күтіп-ұстау мен пайдалану үшін қажетті өзге де мүлік;

12) жайылым пайдаланушы – осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жайылымдарды пайдалану құқығы бар жеке немесе заңды тұлға;

12-1) көпшілік пайдаланатын жайылымдар – елді мекендердің іргелес аумағында орналасқан және мемлекет меншігіндегі, жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларының аналық мал басын жаю бойынша жергілікті халық мұқтажын қанағаттандыруға арналған жайылымдар;

13) маусымдық жайылымдар – жыл мезгілдеріне және (немесе) пайдалану кезеңділігіне сәйкес қолайлы табиғи-климаттық жағдайларда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю үшін пайдаланылатын жайылымдар;

14) шалғайдағы жайылымдар – елді мекендерден алыстағы аумақтарда шалғайдағы мал шаруашылығын жүргізу үшін пайдаланылатын жайылымдар.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының жайылымдар туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының жайылымдар туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда көзделгеннен өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Жайылымдардың құқықтық режимі

Жайылымдардың құқықтық режимі Қазақстан Республикасының жер, орман, су заңнамасына, Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар және өсімдіктер дүниесін күзету, қорғау, қалпына келтіру және пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес жердің қандай да бір санатына олардың тиесiлілігі және рұқсат етілген пайдалану тәртібі негiзге алына отырып айқындалады.

Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-1-бап. Жайылым пайдаланушыларды және жайылым пайдаланушылар бірлестіктерін (жай серіктестіктерді, консорциумдарды) мемлекеттік қолдау

Жайылым пайдаланушыларды және жайылым пайдаланушылар бірлестіктерін (жай серіктестіктерді, консорциумдарды) мемлекеттік қолдау Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 3-1-баппен толықтырылды – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Қазақстан Республикасының жайылымдар туралы заңнамасының қағидаттары

Қазақстан Республикасының жайылымдар туралы заңнамасы мынадай қағидаттарға негізделеді:

1) өсімдіктердің түрлік құрамын сақтай отырып, нысаналы мақсаты бойынша жайылымдарды ұтымды пайдалану;

2) жеке және заңды тұлғалар үшін жайылымдардың қолжетімді болуы;

3) жайылымдарды беруге және пайдалануға байланысты іс-шараларды жүргізу кезіндегі жариялылық;

4) жайылымдарды басқару және пайдалану жөніндегі мәселелерді шешуге жеке және заңды тұлғалардың қатысуы.

Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

5-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі жайылымдарды басқару, суландыру және пайдалану саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастырады.

6-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкілетті орган:

1) жайылымдарды басқару, суландыру және пайдалану саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады және іске асырады және оның жүзеге асырылуын ұйымдастырады;

2) жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

3) жайылымдық инфрақұрылым объектілерін дамыту және реконструкциялау және жайылымдарды суландыру жөніндегі іс-шараларды жүргізу жөніндегі жоспарларды әзірлеу әдістемесін әзірлеп, бекітеді;

4) жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормаларын әзірлейді және бекітеді;

4-1) жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі үлгілік жоспарды әзірлеп, бекітеді;

5) жайылымдардың, оның ішінде аридтік жайылымдардың тозуымен және шөлейттенуімен күрес жөніндегі іс-шараларды жүргізу әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

6) Қазақстан Республикасының Үкіметіне бір облыстың аумағындағы шалғайдағы жайылымдарды басқа облыстың ұзақ мерзімді пайдалануына беру туралы ұсыныс енгізеді;

7) Алып тасталды - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8) жайылымдарды қалпына келтіру, сақтау, ұтымды пайдалану және түбегейлі жақсарту үшін жайылымдарға геоботаникалық зерттеп-қарау мен мониторингілеуді, ғылыми-зерттеу, іздестіру және жобалау жұмыстарын жүргізуді ұйымдастырады;

9) жайылымдарды пайдалану және қорғау саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

10) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Облыстың жергілікті атқарушы органының құзыреті

Облыстың жергілікті атқарушы органының құзыретіне:

1) уәкілетті органға:

жайылымдарды ұтымды пайдалану;

жайылымдардың тозуымен және шөлейттенуімен күрес жөніндегі іс-шараларды жүргізу;

жайылымдарды суландыру жөніндегі іс-шараларды жүргізу туралы жартыжылдық және жылдық есептерді ұсыну;

2) жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарлардың іске асырылуын мониторингілеуді жүзеге асыру;

3) жайылымдардың оты-суының молдығы және жайылымдық инфрақұрылым объектілерінің жай-күйі туралы деректер жинауды жүзеге асыру;

4) жайылымдық инфрақұрылым объектілерін дамыту және реконструкциялау жөніндегі жоспарларды әзірлеп, бекіту;

5) жайылымдардың тозуымен және шөлейттенуімен күрес жөніндегі іс-шаралар жоспарларын әзірлеп, бекіту;

6) жайылымдарды суландыру жөніндегі іс-шаралар жоспарларын әзірлеп, бекіту;

7) Қазақстан Республикасының Үкіметіне бір облыстың аумағындағы жайылымдарды басқа облысқа пайдалану үшін беру туралы ұсыныстар енгізу;

8) бір ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың аумағындағы жайылымдарды, оның ішінде шалғайдағы жайылымдарды басқа ауданға (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қалаға пайдалану үшін беру;

9) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен өзіне жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру жатады.

Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

8-бап. Ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органының құзыреті

Ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органының құзыретіне:

1) Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды бекіту;

2) ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органының Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды іске асыру барысы туралы жыл сайынғы есебін тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті өзін-өзі басқару органдары өкілдерінің қатысуымен тыңдау;

3) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету бойынша өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру жатады.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

9-бап. Ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органының және аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдерінің құзыреті

1. Ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органының құзыретіне:

1) Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдерімен және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп әзірлеу, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органына бекітуге енгізу;

2) Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспардың іске асырылуын қамтамасыз ету және ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органына оны іске асыру барысы туралы жыл сайынғы есепті ұсыну;

3) жайылымдарды геоботаникалық зерттеп-қарау негізінде жайылым айналымдарының ұсынылатын схемаларын әзірлеу және бекіту;

4) жайылым пайдаланушылар арасында жайылымдарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды жүргізу туралы түсіндіру жұмысын жүзеге асыру;

4-1) жайылым пайдаланушылар бірлестіктерін (жай серіктестіктерді, консорциумдарды) құруға жәрдемдесу;

4-2) жайылымдық инфрақұрылым объектілерін дамыту және реконструкциялау жөніндегі жоспарларды іске асыру;

4-3) жайылымдардың тозуымен және шөлейттенуімен күрес жөніндегі іс-шаралар жоспарларын іске асыру;

4-4) жайылымдарды суландыру жөніндегі іс-шаралар жоспарларын іске асыру;

4-5) облыстың жергiлiктi атқарушы органына бiр ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың аумағындағы жайылымдарды, оның iшiнде шалғайдағы жайылымдарды басқа ауданға (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қалаға пайдалану үшін беру туралы ұсыныс енгiзу;

4-6) бір аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің аумағындағы жайылымдарды басқа аудандық маңызы бар қалаға, кентке, ауылға, ауылдық округке пайдалану үшін беру;

5) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен өзіне жүктелетін өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру жатады.

2. Аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдері:

1) Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспардың іске асырылуын қамтамасыз етеді және жергілікті өзін-өзі басқару органына (жергілікті қоғамдастық жиынына) оны іске асыру барысы туралы жыл сайынғы есепті ұсынады;

2) жайылым пайдаланушылар арасында жайылымдарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды жүргізу туралы түсіндіру жұмысын жүзеге асырады;

3) жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормаларының сақталуын жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп қамтамасыз етеді;

4) Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды өздерінің интернет-ресурстарына орналастырады;

5) Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды іске асыру барысы туралы жыл сайынғы есептерді тиісті аумақтарда таратылатын бұқаралық ақпарат құралдарында жариялайды;

6) облыстың жергілікті атқарушы органына тапталған және тозған жайылымдар туралы ақпарат береді;

6-1) жайылымдық инфрақұрылым объектілерін дамыту және реконструкциялау жөніндегі жоспарларды іске асырады;

6-2) жайылымдардың тозуымен және шөлейттенуімен күрес жөніндегі іс-шаралар жоспарларын іске асырады;

6-3) жайылымдарды суландыру жөніндегі іс-шаралар жоспарларын іске асырады;

6-4) ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергiлiктi атқарушы органына бiр аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтiң аумағындағы жайылымдарды басқа аудандық маңызы бар қалаға, кентке, ауылға, ауылдық округке пайдалану үшін беру туралы ұсыныстар енгiзеді;

7) Қазақстан Республикасының заңнамасымен өздерінің қарауына жатқызылған өзге де мәселелерді шешеді.

Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

10-бап. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қарауына жатқызылған мәселелер

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жергілікті өзін-өзі басқару органдары:

1) ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органымен және аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдерімен бірлесіп Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды әзірлеуге қатысады;

2) аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдерінің Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды іске асыру барысы туралы жыл сайынғы есептерін тыңдайды және талқылайды;

3) аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ аумақтарының шегінде орналасқан жайылымдарды қайта бөлу мәселесін қарау кезінде қатысады;

4) Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды іске асыруға қатысады;

5) аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдеріне жайылымдарды беру және пайдалану мәселелері бойынша ұсыныстар енгізеді;

6) аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ аумақтарының шегінде жайылымдарды басқару және пайдалану мәселелері бойынша жайылым пайдаланушылармен, жайылым пайдаланушылар бірлестіктерімен (жай серіктестіктермен, консорциумдармен) өзара іс-қимыл жасайды.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-бап. Жайылым пайдаланушылардың құқықтары мен міндеттері

1. Жайылым пайдаланушы:

1) Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды әзірлеуге қатысуға;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жайылымдарды беру және пайдалану мәселелері бойынша жергілікті қоғамдастық жиналыстары мен жиындарына қатысуға;

3) жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормалары сақталған кезде жайылымдардың өнімділігі жайылатын ауыл шаруашылығы жануарларына жемшөп қажеттілігінен асатын жағдайларда, жемшөп дайындау мақсатында шөп шабуды жүзеге асыруға;

4) осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқылы.

2. Жайылым пайдаланушы:

1) жайылымдарды беру шарттарына сәйкес жайылымдарды нысаналы мақсаты бойынша ұтымды пайдалануға;

2) жайылым айналымдары схемасын сақтауға;

3) Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңнамасын және өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтауға;

4) басқа жайылым пайдаланушылардың құқықтарын бұзбауға;

5) осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделген өзге де міндеттерді орындауға міндетті.

12-бап. Жайылым пайдаланушылар бірлестігі (жай серіктестік, консорциум)

1. Жайылымдарды пайдалану кезінде бірлескен қызметті жүргізу үшін жайылым пайдаланушылар Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жасалатын бірлескен қызмет туралы шарт негізінде жайылым пайдаланушылар бірлестігін (жай серіктестікті, консорциумды) құруға құқылы.

2. Жайылым пайдаланушылар (жай серіктестікке, консорциумға қатысушылар) өзара келісу бойынша ортақ істерге басшылық жасауды және оны жүргізуді жайылым пайдаланушылардың біріне (жай серіктестікке, консорциумға қатысушыға) тапсыра алады.

3. Бірлескен қызметті жүзеге асыру үшін жайылым пайдаланушылар – бірлескен қызмет туралы шартқа қатысушылар ақшалай немесе басқа мүлікпен немесе тиісінше еңбек үлесі арқылы жарналарды енгізеді. Жайылым пайдаланушылар бірлестігінің (жай серіктестіктің, консорциумның) ортақ мүлкін пайдалану тәртібі Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде айқындалады.

4. Жайылым пайдаланушылар бірлестігінің (жай серіктестіктің, консорциумның) қызметін ұйымдастырудың өзге де мәселелері Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде айқындалады.

13-бап. Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар

1. Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар жайылымдарды ұтымды пайдалану, жемшөпке қажеттілікті тұрақты қамтамасыз ету және жайылымдардың тозу процестерін болғызбау мақсатында қабылданады.

Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды әзірлеу кезінде:

өңірдің жер балансының және мемлекеттік жер кадастрының ақпараттық жүйесінің деректері;

жайылымдарды геоботаникалық зерттеп-қарау мәліметтері;

мал қорымдары (биометриялық шұңқырлар) туралы мәліметтер;

жайылымдық инфрақұрылым объектілері туралы және ауыл шаруашылығы жануарларын айдап өтуге арналған сервитуттар туралы мәліметтер;

иелерін көрсете отырып, ауыл шаруашылығы жануарларының сәйкестендіру деректері базасынан алынған ауыл шаруашылығы жануарларының мал басы саны туралы деректер;

ауыл шаруашылығы жануарларының түрлері мен жыныстық жас топтары бойынша қалыптастырылған үйірлердің, отарлардың, табындардың саны туралы деректер;

шалғайдағы жайылымдарда жаю үшін ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының саны туралы мәліметтер;

екпе және аридтік жайылымдарда, орман, су қорлары мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлерінде ауыл шаруашылығы жануарларын жаю ерекшеліктері туралы деректер;

жайылым айналымдарының ұсынылатын схемалары;

мемлекеттік органдар, жеке және (немесе) заңды тұлғалар ұсынған өзге де деректер ескеріледі.

2. Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар:

1) жер учаскесіне құқық белгілейтін және сәйкестендіретін құжаттар негізінде меншік иелері немесе жер пайдаланушылары туралы мәліметтерді көрсетіп, жайылымдардың шекараларын, алаңдары мен түрлерін, оның ішінде шалғайдағы, маусымдық, аридтік және екпе жайылымдарды көрсете отырып, жер санаттары бөлінісінде әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында жайылымдардың орналасу схемасын (картасын);

2) жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю бойынша халық мұқтажына арналған жайылымдар, оның ішінде көпшілік пайдаланатын жайылымдар белгіленген схеманы (картаны);

3) жайылым айналымдарының ұсынылатын схемалары белгіленген схеманы (картаны);

4) ауыл шаруашылығы жануарларын айдап өтуге арналған сервитуттар, мал айдайтын жолдар мен өзге де жайылымдық инфрақұрылым объектілері, сондай-ақ мал қорымдары (биометриялық шұңқырлар) белгіленген схеманы (картаны);

5) жайылым пайдаланушыларға жер пайдалануға берілуі мүмкін жайылымдар белгіленген схеманы (картаны);

6) жеке ауладағы ауыл шаруашылығы малын жаю бойынша халық мұқтажын қанағаттандыру мақсатында резервке қойылуға тиіс жайылымдар белгіленген схеманы (картаны);

7) суды тұтыну нормасына сәйкес жасалған су көздеріне (көлдерге, өзендерге, тоғандарға, апандарға, суару немесе суландыру каналдарына, құбырлы немесе шахталы құдықтарға) қол жеткізу схемасын;

8) ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын шалғайдағы жайылымдарда орналастыру схемасын;

9) жайылымдарды ауылдық округке кіретін ауылдық елді мекендер арасында жобалық бөлуді (қайта бөлуді);

10) тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте жайылымдарды ұтымды пайдалану үшін қажетті өзге де талаптарды қамтуға тиіс.

3. Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің әкімдерімен және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп, жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі үлгілік жоспардың негізінде әзірлейді.

4. Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органы бес жылға бекітеді.

5. Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды әзірлеу бойынша жұмыстарды қаржыландыру бюджет қаражаты және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздердің есебінен жүзеге асырылады.

6. Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар нормативтік құқықтық акт болып табылады.

Ескерту. 13-бап жаңа редакцияда – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-бап. Жайылымдарды беру және пайдалану шарттары

Ескерту. 14-баптың тақырыбы жаңа редакцияда 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю, шаруа немесе фермер қожалығын, ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін жайылымдарды беру және пайдалану шарттары осы Заңмен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерімен реттеледі.

1-1. Осы Заңның 13-бабы 2-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген жайылымдар, оның ішінде көпшілік пайдаланатын жайылымдар жеке меншікке және жер пайдалануға берілмейді және жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю үшін халық мұқтажына ғана пайдаланылады.

1-2. Мемлекеттік заңды тұлғалардың балансында тұрған және жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю бойынша халық мұқтажына арналған жайылымдарда, оның ішінде көпшілік пайдаланатын жайылымдарда орналасқан суландыру құрылыстарына қол жеткізу өтеусіз негізде беріледі.

1-3. Жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю бойынша халық мұқтажын қанағаттандыру мақсатында Қазақстан Республикасының Жер кодексіне сәйкес жайылымдарды резервке қою жүзеге асырылады.

Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар жайылымдарды резервке қою үшін негіз болып табылады.

2. Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға сәйкес жайылымдарды беру кезінде мынадай шарттар ескерілуге тиіс:

1) ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының болуы;

2) жайылымдық инфрақұрылым объектілерінің болуы және олардың жай-күйі;

3) жер учаскесінің өнімділігі.

3. Жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарлары бір жыл бойы (пайдаланылмау фактісі алғашқы анықталған кезден бастап) жайылмаса не олардың саны уәкілетті орган белгілеген жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілген нормасының елу пайызынан аз болса және (немесе) жемшөп дайындау мақсатында шөп шабылмаса, мұндай жайылымдар Қазақстан Республикасының жер заңнамасында көзделген тәртіппен мәжбүрлеп алып қойылуға жатады.

4. Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормасын айқындау кезінде басқа ауыл шаруашылығы алқаптарының ішіндегі ұсақ контурлы (қосылған) жайылымдар ескерілмейді.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 30.06.2021 № 59-VII (01.01.2022 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

15-бап. Жайылымдарды беру және пайдалану тәртібі

1. Елді мекендердің шекараларына (шектеріне) тікелей іргелес аумақта орналасқан, мемлекет меншігіндегі жайылымдар жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю үшін халық мұқтажын қанағаттандыруға пайдаланылады.

2. Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормалары сақталған кезде ғана, осы баптың 1-тармағында көрсетілген жайылымдарда басқа ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға рұқсат етіледі.

Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілген нормаларынан асып кеткен кезде жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға арналған жайылымдардың алаңдарын ұлғайту мақсатында бұрын берілген жайылымдарды Қазақстан Республикасының жер заңнамасына және Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүлік туралы заңнамасына сәйкес мемлекет мұқтажы үшін мәжбүрлеп иеліктен шығару жүзеге асырылуы мүмкін.

3. Елді мекеннің шекаралары (шектері) шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға сәйкес жайылымдардың басқа учаскелеріне, оның ішінде шалғайдағы жайылымдарға орны ауыстырылады.

4. Жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға арналған жайылымдарды, оның ішінде шалғайдағы жайылымдарды пайдалану Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға сәйкес жүзеге асырылады. Аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдерінің және ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органының жайылымдар беру туралы жеке шешімін шығару талап етілмейді.

5. Бір аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ аумағындағы жайылымдарды басқа аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың, ауылдық округтің пайдалануына беруді аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдерінің, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының ұсынысы бойынша ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы жүзеге асырады.

6. Бір ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың аумағындағы жайылымдарды басқа ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың пайдалануына беруді ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органының ұсынысы бойынша облыстың жергілікті атқарушы органы жүзеге асырады.

7. Бір облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағындағы жайылымдарды басқа облыстың пайдалануына беруді облыстың жергілікті атқарушы органының ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі жүзеге асырады.

Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Шалғайдағы жайылымдарды беру және пайдалану тәртібі

1. Бір облыстың аумағындағы шалғайдағы жайылымдарды басқа облыстың ұзақ мерзімді пайдалануына беруді уәкілетті органның ұсынысы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі жүзеге асырады.

2. Бір ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың аумағындағы шалғайдағы жайылымдарды басқа ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың ұзақ мерзімді пайдалануына беруді ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органының ұсынысы бойынша облыстың жергілікті атқарушы органы жүзеге асырады.

3. Осы Заңның 15-бабының 4-тармағында көрсетілген жайылымдарды қоспағанда, шалғайдағы жайылымдар жеке және (немесе) заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 43-1-бабында белгіленген тәртіппен беріледі.

Шалғайдағы жайылымдарды шаруа немесе фермер қожалығын, ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін уақытша өтеулі жер пайдалану (жалдау) құқығын беру жөніндегі конкурсқа шығарылған жер учаскелерінің тізбесіне енгізу Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар ескеріле отырып жүзеге асырылады.

4. Шалғайдағы жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды жүзеге асыратын жайылым пайдаланушылардың табиғи су айдындарына және бюджет қаражаты есебінен салынған суландыру құрылыстарына тең қол жеткізу құқығы бар.

Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-1-бап. Жайылымдарды қалпына келтіру және олардың жай-күйін жақсарту жөніндегі іс-шаралар

1. Жайылымдарды қалпына келтіру және олардың жай-күйін жақсарту жайылымдарды геоботаникалық зерттеп-қарау мен мониторингілеу нәтижелері негізінде жүзеге асырылады.

Жайылымдарды қалпына келтіру және олардың жай-күйін жақсарту жерлерге түгендеу жүргізу кезінде де жүзеге асырылады.

2. Жайылымдарды қалпына келтіру және олардың жай-күйін жақсарту жөніндегі іс-шаралар топырақтың құнарлылығын сақтаудың, көпжылдық шөптердің және аридтік өсімдіктердің (дақылдардың) шығымдылығы жоғары сорттарын егу арқылы жаңа шалғын өсірудің, суландырудың табиғи процестеріне және басқа да іс-шараларды өткізуге ықпал ету болып табылады.

3. Жайылымдарды мониторингілеу жайылымдардың жай-күйін, оларды пайдалану нәтижесінде туындап жатқан өзгерістерді бақылау, олардың жай-күйін бағалау мен болжау, жағымсыз процестерді анықтау және жою мақсатында жүзеге асырылады.

4. Жайылымдарды қалпына келтіру және олардың жай-күйін жақсарту жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруды уәкілетті орган, жергілікті атқарушы органдар және жергілікті өзін-өзі басқару органдары, сондай-ақ жайылым пайдаланушылар қамтамасыз етеді.

5. Жайылымдарды қалпына келтіру және олардың жай-күйін жақсарту жөніндегі іс-шараларды қаржыландыру бюджет қаражаты және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.

Ескерту. 16-1-баппен толықтырылды – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

17-бап. Қазақстан Республикасының жайылымдар туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының жайылымдар туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа алып келеді.

17-1-бап. Өтпелі ережелер

Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі үлгілік жоспар бекітілген күннен бастап үш ай ішінде әзірленіп, бекітіледі.

Ескерту. 17-1-баппен толықтырылды – ҚР 27.02.2024 № 65-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті	Н.НАЗАРБАЕВ

Вниманию пользователей!
Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ.Примечание ИЗПИ!

Настоящий Закон регулирует общественные отношения, связанные с рациональным использованием пастбищ, и направлен на предотвращение процессов деградации пастбищ, улучшение состояния объектов пастбищной инфраструктуры.

Сноска. Преамбула - в редакции Закона РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) аридные пастбища – пастбища, расположенные на пустынных и полупустынных территориях с разреженной полукустарниковой, реже травянистой растительностью;

2) культурные пастбища – пастбища c высокопродуктивными кормовыми культурами, в основе которых лежит научно обоснованная система агротехнических мероприятий по созданию высокоурожайного травостоя, уходу за ними и рациональному использованию;

3) пастбищеоборот – система периодического и последовательного использования пастбищ и ухода за ними для поддержания их в продуктивном состоянии в соответствии с Планом по управлению пастбищами и их использованию;

4) пастбища – земельные участки, предоставляемые и используемые для круглогодичного или сезонного выпаса сельскохозяйственных животных. При выпасе сельскохозяйственных животных на пастбищах допускается сенокошение в целях заготовки кормов в случаях, когда продуктивность пастбищ превышает потребность в кормах выпасаемых сельскохозяйственных животных при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ;

5) уполномоченный орган в области управления и использования пастбищ (далее – уполномоченный орган) – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство в области управления и использования пастбищ;

6) геоботанические обследования пастбищ – обследования, проводимые в целях определения продуктивности пастбищ, строения и состава травостоя, мест его произрастания, возможности использования пастбищ для выпаса различных видов сельскохозяйственных животных, качества травянистой и древесно-кустарниковой растительности пастбищ;

7) предельно допустимые нормы нагрузки на общую площадь пастбищ – дифференцированные нормы нагрузки по видам сельскохозяйственных животных на общую площадь пастбищ, по регионам в разрезе типов пастбищ и природно-климатических зон, где может осуществляться выпас сельскохозяйственных животных без нанесения ущерба ботаническому составу пастбищного травостоя и его продуктивности;

8) кормоемкость пастбищ – продуктивность пастбищного травостоя на единицу площади пастбищ;

9) обводнение пастбищ – строительство шахтных и трубчатых колодцев, водоемов, водопойных пунктов и других сооружений для обеспечения водопоя сельскохозяйственных животных и питьевого водоснабжения персонала на пастбищах;

10) коренное улучшение пастбищ – создание нового травостоя путем посева высокоурожайных сортов многолетних трав и аридных растений (культур);

11) объекты пастбищной инфраструктуры – сооружения, мосты, дороги, обводнительные сооружения (скважины, трубчатые и шахтные колодцы, копани), скотопрогонные трассы, скотоостановочные и водопойные площадки, емкости для купки овец, кошары и отгороженные места, ограждения пастбищ, изгороди (в том числе электроизгороди), загоны для загонно-порционного выпаса сельскохозяйственных животных, расколы для ветеринарной обработки сельскохозяйственных животных, сооружения и объекты, предназначенные для обеспечения электрической и тепловой энергией, объекты по использованию возобновляемых и альтернативных источников энергии, объекты водоснабжения и другие виды жизнеобеспечения, сооружения для сезонного проживания персонала и иное имущество, необходимое для содержания и использования пастбищ;

12) пастбищепользователь – физическое или юридическое лицо, обладающее правом пользования пастбищами в соответствии с настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан;

12-1) общественные пастбища – пастбища, расположенные на прилегающей территории населенных пунктов и находящиеся в государственной собственности, предназначенные для удовлетворения нужд местного населения по выпасу маточного поголовья сельскохозяйственных животных личного подворья;

13) сезонные пастбища – пастбища, которые используются для выпаса сельскохозяйственных животных в благоприятных природно-климатических условиях в соответствии с временами года и (или) периодичностью их использования;

14) отгонные пастбища – пастбища, которые используются для ведения отгонного животноводства на отдаленных от населенных пунктов территориях.

Сноска. Статью 1 с изменениями, внесенными Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о пастбищах

1. Законодательство Республики Казахстан о пастбищах основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые предусмотрены настоящим Законом, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Правовой режим пастбищ

Правовой режим пастбищ определяется исходя из их принадлежности к той или иной категории земель и разрешенного порядка использования в соответствии с земельным, лесным, водным законодательством Республики Казахстан, законодательством Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий и охраны, защиты, восстановления и использования растительного мира.

Сноска. Статья 3 с изменением, внесенным Законом РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 3-1. Государственная поддержка пастбищепользователей и объединений пастбищепользователей (простых товариществ, консорциумов)

Государственная поддержка пастбищепользователей и объединений пастбищепользователей (простых товариществ, консорциумов) осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственном регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий.

Сноска. Закон дополнен статьей 3-1 в соответствии с Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4. Принципы законодательства Республики Казахстан о пастбищах

Законодательство Республики Казахстан о пастбищах основывается на принципах:

1) рационального использования пастбищ по их целевому назначению с сохранением видового состава растительности;

2) доступности пастбищ для физических и юридических лиц;

3) гласности при проведении мероприятий, связанных с предоставлением и использованием пастбищ;

4) участия физических и юридических лиц в решении вопросов по управлению и использованию пастбищ.

Сноска. Статья 4 с изменениями, внесенными законами РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 5. Компетенция Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан разрабатывает основные направления государственной политики в области управления, обводнения и использования пастбищ и организует их осуществление.

Сноска. Статья 1 - в редакции Закона РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Компетенция уполномоченного органа

Уполномоченный орган:

1) формирует и реализует государственную политику в области управления, обводнения и использования пастбищ и организует ее осуществление;

2) разрабатывает и утверждает правила рационального использования пастбищ;

3) разрабатывает и утверждает методику разработки планов по развитию и реконструкции объектов пастбищной инфраструктуры и проведению мероприятий по обводнению пастбищ;

4) разрабатывает и утверждает предельно допустимые нормы нагрузки на общую площадь пастбищ;

4-1) разрабатывает и утверждает типовой план по управлению пастбищами и их использованию;

5) разрабатывает и утверждает методику проведения мероприятий по борьбе с деградацией и опустыниванием пастбищ, в том числе аридных;

6) вносит в Правительство Республики Казахстан предложения о предоставлении отгонных пастбищ, находящихся на территории одной области, в долгосрочное пользование другой области;

7) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8) организует проведение геоботанического обследования и мониторинга пастбищ, научно-исследовательских, поисковых и проектных работ для восстановления, сохранения, рационального использования и коренного улучшения пастбищ;

9) осуществляет международное сотрудничество в области использования и охраны пастбищ;

10) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Компетенция местного исполнительного органа области

К компетенции местного исполнительного органа области относятся:

1) представление полугодовых и годовых отчетов уполномоченному органу о:

рациональном использовании пастбищ;

проведении мероприятий по борьбе с деградацией и опустыниванием пастбищ;

проведении мероприятий по обводнению пастбищ;

2) осуществление мониторинга реализации планов по управлению пастбищами и их использованию;

3) осуществление сбора данных о кормоемкости пастбищ и состоянии объектов пастбищной инфраструктуры;

4) разработка и утверждение планов по развитию и реконструкции объектов пастбищной инфраструктуры;

5) разработка и утверждение планов мероприятий по борьбе с деградацией и опустыниванием пастбищ;

6) разработка и утверждение планов мероприятий по обводнению пастбищ;

7) внесение в Правительство Республики Казахстан предложения о предоставлении пастбищ, находящихся на территории одной области, для использования другой области;

8) предоставление пастбищ, в том числе отгонных, находящихся на территории одного района (кроме районов в городах), города областного значения, для использования другому району (кроме районов в городах), городу областного значения;

9) осуществление в интересах местного государственного управления иных полномочий, возлагаемых на него законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 7-1 - в редакции Закона РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Компетенция местного представительного органа района, города областного значения

К компетенции местного представительного органа района, города областного значения относятся:

1) утверждение Плана по управлению пастбищами и их использованию;

2) заслушивание ежегодного отчета местного исполнительного органа района (кроме районов в городах), города областного значения о ходе реализации Плана по управлению пастбищами и их использованию с участием представителей органов местного самоуправления соответствующей административно-территориальной единицы;

3) осуществление в соответствии с законодательством Республики Казахстан иных полномочий по обеспечению прав и законных интересов граждан.

Сноска. Статья 8 с изменением, внесенным Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Компетенция местного исполнительного органа района (кроме районов в городах), города областного значения и акимов города районного значения, поселка, села, сельского округа

1. К компетенции местного исполнительного органа района (кроме районов в городах), города областного значения относятся:

1) разработка совместно с акимами города районного значения, поселка, села, сельского округа и органами местного самоуправления, внесение на утверждение местному представительному органу района, города областного значения Плана по управлению пастбищами и их использованию;

2) обеспечение реализации Плана по управлению пастбищами и их использованию и представление ежегодного отчета о ходе его реализации местному представительному органу района, города областного значения;

3) разработка и утверждение рекомендуемых схем пастбищеоборотов на основании геоботанического обследования пастбищ;

4) осуществление разъяснительной работы среди пастбищепользователей о проведении мероприятий по рациональному использованию пастбищ;

4-1) содействие в создании объединений пастбищепользователей (простых товариществ, консорциумов);

4-2) реализация планов по развитию и реконструкции объектов пастбищной инфраструктуры;

4-3) реализация планов мероприятий по борьбе с деградацией и опустыниванием пастбищ;

4-4) реализация планов мероприятий по обводнению пастбищ;

4-5) внесение в местный исполнительный орган области предложения о предоставлении пастбищ, в том числе отгонных, находящихся на территории одного района (кроме районов в городах), города областного значения, для использования другому району (кроме районов в городах), городу областного значения;

4-6) предоставление пастбищ, находящихся на территории одного города районного значения, поселка, села, сельского округа, для использования другому городу районного значения, поселку, селу, сельскому округу;

5) осуществление в интересах местного государственного управления иных полномочий, возлагаемых на него законодательством Республики Казахстан.

2. Акимы города районного значения, поселка, села, сельского округа:

1) обеспечивают реализацию Плана по управлению пастбищами и их использованию и представляют ежегодный отчет о ходе его реализации органу местного самоуправления (сходу местного сообщества);

2) осуществляют разъяснительную работу среди пастбищепользователей о проведении мероприятий по рациональному использованию пастбищ;

3) обеспечивают совместно с органами местного самоуправления соблюдение предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ;

4) размещают на своих интернет-ресурсах План по управлению пастбищами и их использованию;

5) публикуют в средствах массовой информации, распространяемых на соответствующих территориях, ежегодные отчеты о ходе реализации Плана по управлению пастбищами и их использованию;

6) информируют местный исполнительный орган области о сбитых и деградированных пастбищах;

6-1) реализуют планы по развитию и реконструкции объектов пастбищной инфраструктуры;

6-2) реализуют планы мероприятий по борьбе с деградацией и опустыниванием пастбищ;

6-3) реализуют планы мероприятий по обводнению пастбищ;

6-4) вносят в местный исполнительный орган района (кроме районов в городах), города областного значения предложения о предоставлении пастбищ, находящихся на территории одного города районного значения, поселка, села, сельского округа, для использования другому городу районного значения, поселку, селу, сельскому округу;

7) решают иные вопросы, отнесенные законодательством Республики Казахстан к их ведению.

Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10. Вопросы, отнесенные к ведению органов местного самоуправления

Органы местного самоуправления в соответствии с законодательством Республики Казахстан:

1) участвуют совместно с местным исполнительным органом района (кроме районов в городах), города областного значения и акимами города районного значения, поселка, села, сельского округа в разработке Плана по управлению пастбищами и их использованию;

2) заслушивают и обсуждают ежегодные отчеты акимов города районного значения, поселка, села, сельского округа о ходе реализации Плана по управлению пастбищами и их использованию;

3) участвуют при рассмотрении вопроса перераспределения пастбищ, расположенных в пределах территории города районного значения, поселка, села, сельского округа;

4) участвуют в реализации Плана по управлению пастбищами и их использованию;

5) вносят предложения акимам города районного значения, поселка, села, сельского округа по вопросам предоставления и использования пастбищ;

6) взаимодействуют с пастбищепользователями, объединениями пастбищепользователей (простыми товариществами, консорциумами) по вопросам управления и использования пастбищ в пределах территории города районного значения, поселка, села, сельского округа.

Сноска. Статья 10 с изменением, внесенным Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Права и обязанности пастбищепользователей

1. Пастбищепользователь вправе:

1) участвовать в разработке Плана по управлению пастбищами и их использованию;

2) принимать участие в собраниях и сходах местного сообщества по вопросам предоставления и использования пастбищ в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

3) осуществлять сенокошение в целях заготовки кормов в случаях, когда продуктивность пастбищ превышает потребность в кормах выпасаемых сельскохозяйственных животных при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ;

4) осуществлять иные права, предусмотренные настоящим Законом и иными законами Республики Казахстан.

2. Пастбищепользователь обязан:

1) рационально использовать пастбища по их целевому назначению в соответствии с условиями предоставления пастбищ;

2) соблюдать схемы пастбищеоборотов;

3) соблюдать законодательство Республики Казахстан в области ветеринарии и требования пожарной безопасности;

4) не нарушать права других пастбищепользователей;

5) выполнять иные обязанности, предусмотренные настоящим Законом и иными законами Республики Казахстан.

Статья 12. Объединение пастбищепользователей (простое товарищество, консорциум)

1. Для ведения совместной деятельности при использовании пастбищ пастбищепользователи вправе образовывать объединение пастбищепользователей (простое товарищество, консорциум) на основе договора о совместной деятельности, заключаемого в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

2. Пастбищепользователи (участники простого товарищества, консорциума) по соглашению между собой могут поручить руководство и ведение общих дел одному из пастбищепользователей (участнику простого товарищества, консорциума).

3. Для осуществления совместной деятельности пастбищепользователи – участники договора о совместной деятельности вносят взносы деньгами или другим имуществом либо соответственно путем трудового вклада. Порядок использования общего имущества объединения пастбищепользователей (простого товарищества, консорциума) определяется Гражданским кодексом Республики Казахстан.

4. Иные вопросы организации деятельности объединения пастбищепользователей (простого товарищества, консорциума) определяются Гражданским кодексом Республики Казахстан.

Статья 13. План по управлению пастбищами и их использованию

1. План по управлению пастбищами и их использованию принимается в целях рационального использования пастбищ, устойчивого обеспечения потребности в кормах и предотвращения процессов деградации пастбищ.

При разработке Плана по управлению пастбищами и их использованию учитываются:

данные земельного баланса региона и информационной системы государственного земельного кадастра;

сведения геоботанического обследования пастбищ;

сведения о скотомогильниках (биометрических ямах);

сведения об объектах пастбищной инфраструктуры и о сервитутах для прогона сельскохозяйственных животных;

данные о численности поголовья сельскохозяйственных животных, полученные из базы данных идентификации сельскохозяйственных животных, с указанием их владельцев;

данные о количестве гуртов, отар, табунов, сформированных по видам и половозрастным группам сельскохозяйственных животных;

сведения о численности поголовья сельскохозяйственных животных для выпаса на отгонных пастбищах;

данные об особенностях выпаса сельскохозяйственных животных на культурных и аридных пастбищах, землях лесного, водного фондов и особо охраняемых природных территорий;

рекомендуемые схемы пастбищеоборотов;

иные данные, представленные государственными органами, физическими и (или) юридическими лицами.

2. План по управлению пастбищами и их использованию должен содержать:

1) схему (карту) расположения пастбищ на территории административно-территориальной единицы в разрезе категорий земель с указанием границ, площадей и видов пастбищ, в том числе отгонных, сезонных, аридных и культурных, с отражением сведений об их собственниках или землепользователях на основании правоустанавливающих и идентификационных документов на земельный участок;

2) схему (карту) с обозначением пастбищ, предназначенных для нужд населения по выпасу сельскохозяйственных животных личного подворья, в том числе общественных пастбищ;

3) схему (карту) с обозначением рекомендуемых схем пастбищеоборотов;

4) схему (карту) с обозначением сервитутов для прогона сельскохозяйственных животных, скотопрогонных трасс и иных объектов пастбищной инфраструктуры, а также скотомогильников (биометрических ям);

5) схему (карту) с обозначением пастбищ, которые могут быть предоставлены в землепользование пастбищепользователям;

6) схему (карту) с обозначением пастбищ, подлежащих резервированию в целях удовлетворения нужд населения по выпасу сельскохозяйственных животных личного подворья;

7) схему доступа к водоисточникам (озерам, рекам, прудам, копаням, оросительным или обводнительным каналам, трубчатым или шахтным колодцам), составленную согласно норме потребления воды;

8) схему размещения поголовья сельскохозяйственных животных на отгонных пастбищах;

9) проектное распределение (перераспределение) пастбищ между сельскими населенными пунктами, входящими в сельский округ;

10) иные требования, необходимые для рационального использования пастбищ на соответствующей административно-территориальной единице.

3. План по управлению пастбищами и их использованию разрабатывается местным исполнительным органом района (кроме районов в городах), города областного значения совместно с акимами города районного значения, поселка, села, сельского округа и органами местного самоуправления на основании типового плана по управлению пастбищами и их использованию.

4. План по управлению пастбищами и их использованию утверждается местным представительным органом района, города областного значения на пять лет.

5. Финансирование работ по разработке Плана по управлению пастбищами и их использованию осуществляется за счет бюджетных средств и (или) иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

6. План по управлению пастбищами и их использованию является нормативным правовым актом.

Сноска. Статья 13 - в редакции Закона РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Условия предоставления и использования пастбищ

Сноска. Заголовок статьи 14 - в редакции Закона РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Условия предоставления и использования пастбищ для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья, ведения крестьянского или фермерского хозяйства, сельскохозяйственного производства регулируются настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

1-1. Пастбища, в том числе общественные пастбища, указанные в подпункте 2) пункта 2 статьи 13 настоящего Закона, не предоставляются в частную собственность и землепользование и используются только для нужд населения для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья.

1-2. Доступ к обводнительным сооружениям, состоящим на балансе государственных юридических лиц и расположенным на пастбищах, предназначенных для нужд населения по выпасу сельскохозяйственных животных личного подворья, в том числе общественных пастбищах, предоставляется на безвозмездной основе.

1-3. В целях удовлетворения нужд населения по выпасу сельскохозяйственных животных личного подворья осуществляется резервирование пастбищ в соответствии с Земельным кодексом Республики Казахстан.

Основанием для резервирования пастбищ является План по управлению пастбищами и их использованию.

2. При предоставлении пастбищ в соответствии с Планом по управлению пастбищами и их использованию должны учитываться следующие условия:

1) наличие поголовья сельскохозяйственных животных;

2) наличие объектов пастбищной инфраструктуры и их состояние;

3) продуктивность земельного участка.

3. В случае отсутствия на пастбищах в течение одного года (с момента первоначального выявления факта неиспользования) сельскохозяйственных животных для выпаса либо их наличия в количестве менее пятидесяти процентов от предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ, установленной уполномоченным органом, и (или) отсутствия сенокошения в целях заготовки кормов такие пастбища подлежат принудительному изъятию в порядке, предусмотренном земельным законодательством Республики Казахстан.

4. При определении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ не учитываются мелкоконтурные (вкрапленные) пастбища, находящиеся внутри других сельскохозяйственных угодий.

Сноска. Статья 14 с изменениями, внесенными законами РК от 30.06.2021 № 59-VII (вводится в действие с 01.01.2022); от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Порядок предоставления и использования пастбищ

1. Пастбища, расположенные на территории, непосредственно прилегающей к границам (чертам) населенных пунктов, находящиеся в государственной собственности, используются для удовлетворения нужд населения для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья.

2. Выпас на пастбищах, указанных в пункте 1 настоящей статьи, других сельскохозяйственных животных допускается только при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ.

При превышении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ в целях увеличения площадей пастбищ, предназначенных для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья, может осуществляться принудительное отчуждение для государственных нужд ранее предоставленных пастбищ в соответствии с земельным законодательством Республики Казахстан и законодательством Республики Казахстан о государственном имуществе.

3. Поголовье сельскохозяйственных животных физических и (или) юридических лиц, не обеспеченных пастбищами в пределах границ (черты) населенного пункта, перемещается на другие участки пастбищ, в том числе на отгонные пастбища, согласно Плану по управлению пастбищами и их использованию.

4. Использование пастбищ, предназначенных для выпаса сельскохозяйственных животных личного подворья, в том числе отгонных пастбищ, осуществляется в соответствии с Планом по управлению пастбищами и их использованию. Вынесения отдельного решения акимов города районного значения, поселка, села, сельского округа и местного исполнительного органа района, города областного значения о предоставлении пастбищ не требуется.

5. Предоставление пастбищ, находящихся на территории одного города районного значения, поселка, села, сельского округа, для использования другому городу районного значения, поселку, селу, сельскому округу осуществляется местным исполнительным органом района (кроме районов в городах), города областного значения по предложению акимов города районного значения, поселка, села, сельского округа, органов местного самоуправления.

6. Предоставление пастбищ, находящихся на территории одного района (кроме районов в городах), города областного значения, для использования другому району (кроме районов в городах), городу областного значения осуществляется местным исполнительным органом области по предложению местного исполнительного органа района (кроме районов в городах), города областного значения.

7. Предоставление пастбищ, находящихся на территории одной (одного) области, города республиканского значения, столицы, для использования другой области осуществляется Правительством Республики Казахстан по предложению местного исполнительного органа области.

Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Порядок предоставления и использования отгонных пастбищ

1. Предоставление отгонных пастбищ, находящихся на территории одной области, в долгосрочное пользование другой области осуществляется Правительством Республики Казахстан по предложению уполномоченного органа.

2. Предоставление отгонных пастбищ, находящихся на территории одного района (кроме районов в городах), города областного значения, в долгосрочное пользование другому району (кроме районов в городах), городу областного значения осуществляется местным исполнительным органом области по предложению местного исполнительного органа района (кроме районов в городах), города областного значения.

3. Отгонные пастбища, за исключением пастбищ, указанных в пункте 4 статьи 15 настоящего Закона, предоставляются физическим и (или) юридическим лицам в порядке, установленном статьей 43-1 Земельного кодекса Республики Казахстан.

Включение отгонных пастбищ в перечень земельных участков, выставляемых на конкурс по предоставлению права временного возмездного землепользования (аренды) для ведения крестьянского или фермерского хозяйства, сельскохозяйственного производства, осуществляется с учетом Плана по управлению пастбищами и их использованию.

4. Пастбищепользователи, осуществляющие выпас сельскохозяйственных животных на отгонных пастбищах, имеют право равного доступа к естественным водоемам и обводнительным сооружениям, построенным за счет бюджетных средств.

Сноска. Статья 16 с изменением, внесенным Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16-1. Мероприятия по восстановлению и улучшению состояния пастбищ

1. Восстановление и улучшение состояния пастбищ осуществляются на основе результатов геоботанического обследования и мониторинга пастбищ.

Восстановление и улучшение состояния пастбищ также осуществляются при проведении инвентаризации земель.

2. Мероприятия по восстановлению и улучшению состояния пастбищ заключаются в содействии естественным процессам поддержания плодородия почвы, создания нового травостоя путем посева высокоурожайных сортов многолетних трав и аридных растений (культур), обводнения и проведения других мероприятий.

3. Мониторинг пастбищ осуществляется в целях наблюдения за состоянием пастбищ, происходящими изменениями, возникающими в результате их использования, оценки и прогноза их состояния, выявления и устранения негативных процессов.

4. Осуществление мероприятий по восстановлению и улучшению состояния пастбищ обеспечивают уполномоченный орган, местные исполнительные органы и органы местного самоуправления, а также пастбищепользователи.

5. Финансирование мероприятий по восстановлению и улучшению состояния пастбищ осуществляется за счет бюджетных средств и (или) иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Закон дополнен статьей 16-1) в соответствии с Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 17. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о пастбищах

Нарушение законодательства Республики Казахстан о пастбищах влечет ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 17-1. Переходные положения

План по управлению пастбищами и их использованию разрабатывается и утверждается в течение трех месяцев со дня утверждения типового плана по управлению пастбищами и их использованию.

Сноска. Закон дополнен статьей 17-1) в соответствии с Законом РК от 27.02.2024 № 65-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Президент
Республики Казахстан

Н. НАЗАРБАЕВ

Жайылымдар туралы

О пастбищах