ИПС "Әділет"

      Қолданушылар назарына!
      Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.
      Мазмұны
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы Конституциялық заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 23-б. қараңыз.

Осы Конституциялық заң Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің құқықтық жағдайын және қызметін ұйымдастыруды айқындайды.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл қызметінің мақсаттары мен міндеттері

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың, оларды сақтау мен құрметтеудің мемлекеттік кепілдігін қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Конституциясында белгіленген жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адам болып табылады.

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл қызметінің міндеттері адамның және азаматтың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтіруге жәрдемдесу, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын ілгерілетуге ықпал ету болып табылады.

2-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл қызметінің қағидаттары мен құқықтық негізі

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз қызметін жүзеге асыру кезінде заңдылық, әділдік, бейтараптық, объективтілік, жариялылық, ашықтық, айқындық қағидаттарын және Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген басқа да қағидаттарды басшылыққа алады.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына, осы Конституциялық заңға, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына және өзге де міндеттемелеріне сәйкес жүзеге асырады.

2-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӨНІНДЕГІ УӘКІЛДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

3-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл қызметінің кепілдіктері

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз өкілеттігін жүзеге асыру кезінде тәуелсіз және мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдарға есеп бермейді.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілді өз өкілеттігі мерзімі ішінде қылмыс орнында ұстап алынған не ауыр немесе аса ауыр қылмыстар жасаған жағдайлардан басқа, Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының келісімінсіз ұстап алуға, күзетпен ұстауға, үйқамаққа алуға, күштеп әкелуге, сот тәртібімен қолданылатын әкімшілік жазалау шараларын қолдануға, қылмыстық жауаптылыққа тартуға болмайды.

3. Қазақстан Республикасының заңдарында тікелей көзделген жағдайлардан басқа, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің құқықтары шектеулерге жатпайды.

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің заңды қызметіне араласу не кедергі келтіру Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді және Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің жыл сайынғы баяндамасында көрсетіледі.

4. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өзінің лауазымдық міндеттерін орындауына байланысты өзіне белгілі болған мән-жайлар туралы куә ретінде жауап алуға жатпайды.

5. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге өз қызметін жүзеге асыруы кезінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қауіпсіздігін қамтамасыз ету құқығына кепілдік беріледі.

6. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қызметтік куәлігін көрсеткен кезде Қазақстан Республикасының бүкіл аумағындағы мекемелер мен басқа да объектілерге кедергісіз баруға құқығы бар.

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл аса маңызды мемлекеттік және стратегиялық объектілерге, сондай-ақ қылмыстық-атқару жүйесі мекемелеріне барған уақытында өткізу және объектішілік режимдердің белгіленген талаптарын сақтайды.

7. Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде төтенше жағдай режимі енгізілген жағдайда Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз қызметін Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырады.

4-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымына сайлау тәртібі

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілді Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты бес жыл мерзімге лауазымға сайлайды.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымына сайланатын адам мынадай талаптарға сай болуға тиіс:

1) Қазақстан Республикасының азаматтығы бар болуы және соңғы он жылда оның аумағында тұрақты тұруы;

2) жоғары білімі болуы;

3) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау бойынша кемінде бес жыл жұмыс тәжірибесі болуы;

4) отыз жастан кіші болмауы;

5) мемлекеттік тілді еркін білуі;

6) әрекетке қабілетті болуы.

3. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымына кіріскен кезде мынадай мазмұнда ант береді:

"Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымына кірісе отырып, Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасын басшылыққа ала отырып, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын адал әрі абыроймен қорғауға, сондай-ақ өз міндеттерімді әділдікпен және ар-ожданмен атқаруға салтанатты түрде ант етемін. Адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары мүддесі үшін тәуелсіз, бейтарап, объективті әрекет етуге міндеттенемін.".

5-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілді лауазымынан босату

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілді Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты лауазымынан босатады.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілді атқарып отырған лауазымынан босату үшін мыналар негіз болып табылады:

1) осы Конституциялық заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгіленген талаптар мен шектеулерді сақтамау;

2) оған қатысты соттың айыптау үкімінің заңды күшіне енуі;

3) оны әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілеті шектеулі деп тану туралы не оған медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы сот шешімінің заңды күшіне енуі;

4) қайтыс болу;

5) заңды күшіне енген сот шешімімен оны хабарсыз кетті деп тану немесе қайтыс болды деп жариялау;

6) Қазақстан Республикасы азаматтығының тоқтатылуы;

7) басқа лауазымға тағайындалу, сайлану немесе басқа жұмысқа ауысу;

8) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге тұрақты тұруға кету;

9) өз тілегі бойынша лауазымнан босату туралы өтініш беру;

10) Қазақстан Республикасының Конституциясында белгіленген лауазымда болу мерзімінің аяқталуы.

6-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қызметіне байланысты шектеулер

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз қызметін жүзеге асыру кезінде:

1) саяси қызметпен айналысуға;

2) өкілді органның депутаты болуға;

3) педагогтік, ғылыми және өзге де шығармашылық қызметті қоспағанда, ақы төленетін басқа да қызметпен айналысуға;

4) кәсіпкерлік қызметпен айналысуға;

5) коммерциялық ұйымның ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, оны басқаруға қатысуға;

6) мүдделер қақтығысы болған кезде лауазымдық міндеттерін жүзеге асыруға;

7) өзінің қызметтік жұмысын материалдық-техникалық, қаржылық және ақпараттық қамтамасыз ету құралдарын, басқа да мемлекеттік мүлік пен қызметтік ақпаратты қызметтік емес мақсаттарда пайдалануға;

8) азаматтар мен заңды тұлғалардың көрсетілетін қызметтерін жеке мақсаттарда пайдалануға;

9) мемлекеттік органдардың жұмыс істеуіне және лауазымдық міндеттерді орындауға кедергі келтіретін әрекеттерге, оның ішінде ереуілдерге қатысуға құқылы емес.

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз өкілеттігін жүзеге асыру кезеңінде өзінің саяси партиядағы, кәсіптік одақтағы мүшелігін тоқтатады.

Егер Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымға сайланған кезде саяси партияда, кәсіптік одақта тұрған жағдайда, ол тағайындалған күннен бастап он күн ішінде өзінің оларға мүшелігін тоқтатуға тиіс.

3-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӨНІНДЕГІ УӘКІЛДІҢ ҚҰЗЫРЕТІ

7-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің құзыреті

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз қызметінде:

1) Қазақстан Республикасының Президентіне, Қазақстан Республикасының Парламентіне және Қазақстан Республикасының Үкіметіне адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын көтермелеу және қорғау мәселелері бойынша заң жобаларын әзірлеу, Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру жөнінде ұсыныстар береді;

2) өз қызметі туралы жыл сайынғы баяндаманы, сондай-ақ арнаулы баяндамалар дайындауды және таратуды қамтамасыз етеді;

3) "Қазақстан Республикасының Парламенті және оның депутаттарының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Парламенті Палаталарының бірлескен және бөлек отырыстарына, Қазақстан Республикасының Парламенті мен оның Палаталары жұмыс органдарының отырыстарына және Қазақстан Республикасы Парламенті депутаттарының қатысуымен өтетін өзге де іс-шараларға шақыру бойынша қатысады;

4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес облыстар, республикалық маңызы бар қалалар немесе астана мәслихаттары сессиясының жалпы отырыстарына қатысуға құқылы;

5) Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының, алқалы мемлекеттік органдар мен мемлекеттік органдарда құрылатын өзге де органдардың отырыстарына шақыру бойынша қатысады;

6) Қазақстан Республикасының Үкіметіне және өзге де мемлекеттік органдарға, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарына, өзге де ұйымдарға және лауазымды адамдарға адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын бұзушылықтардың профилактикасына және қалпына келтіруге бағытталған шараларға қатысты ұсынымдар мен ұсыныстар береді;

7) Қазақстан Республикасының Президентіне, Қазақстан Республикасының Үкіметіне, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттарына және Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарына осы Конституциялық заңда көрсетілген міндеттерге сәйкес ұсыныстар енгізеді;

8) азаптаулардың және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің алдын алу жөніндегі ұлттық превентивтік тетікке қатысушылардың қызметін үйлестіреді;

9) осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының бұзылуы туралы шағымдарды қарайды;

10) адамның құқықтары мен бостандықтары саласындағы халықаралық шарттарды ратификациялау немесе Қазақстан Республикасы үшін халықаралық шарттың міндеттілігіне келісімін білдірудің өзге де тәсілі туралы ұсыныстар енгізеді;

11) Қазақстан Республикасының шарттық міндеттемелерін орындау үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының органдары мен комитеттеріне, сондай-ақ өңірлік мекемелерге ұсынылатын ұлттық баяндамаларды дайындауға және талқылауға уәкілетті органдардың шақыруы бойынша қатысады және көрсетілген органдар мен комитеттердің рәсімдеріне сәйкес осы мәселелер бойынша тәуелсіз пікірін білдіреді;

12) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын көтермелеуге және қорғауға жәрдемдесу мақсатында халықаралық, өңірлік және өзге де ұйымдармен, сондай-ақ басқа мемлекеттердің ұлттық құқық қорғау мекемелерімен, оның ішінде келісімдер (меморандумдар) жасасу арқылы ынтымақтастық жасайды;

13) адамның және азаматтың құқықтары жөнінде оқу және зерттеу бағдарламаларын әзірлеуге жәрдемдеседі, оларды білім беру ұйымдары мен өзге де ұйымдарда іске асыруға қатысады;

14) мыналарды:

шағымдарды қарау қағидаларын;

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жанындағы Үйлестіру кеңесі туралы ережені;

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жанындағы сараптама кеңесі туралы ережені;

ұлттық превентивтік тетікке қатысушыларды іріктеу қағидаларын;

алдын ала бару үшін ұлттық превентивтік тетікке қатысушылардан топтар қалыптастыру қағидаларын;

алдын ала бару жөніндегі әдістемелік ұсынымдарды;

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің рәмізі мен туының ережесі мен сипаттамасын бекітеді;

15) адамның және азаматтың Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген құқықтары мен бостандықтарын қозғайтын нормативтік құқықтық актілердің Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігі мәселесі бойынша Қазақстан Республикасының Конституциялық Сотына жүгінеді;

16) шет мемлекеттің шақыруы бойынша басқа мемлекеттерде адам құқықтары мен бостандықтарының сақталуына бақылаушы ретінде әрекет етуге құқылы;

17) мемлекеттік органдардан, ғылыми мекемелерден және өзге де ұйымдардан адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары мәселелері бойынша сараптамалық және талдамалық зерттеулер болған жағдайда, оларды сұратады;

18) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін, қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін немесе жазаны орындауға арналған алдын ала баруға жататын ұйымдар мен мекемелерге кедергісіз барады;

19) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін, қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін немесе жазаны орындауға арналған тиісті ұйымдар мен мекемелердегі адамдардың келісімімен кино-, фото- және бейнетүсіруді, олардан сұхбат алуды, оның ішінде аудио- және бейнетехника құралдарын пайдалана отырып жүргізеді;

20) мемлекеттік органдар, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдары, Қазақстан Республикасының өзге де ұйымдары мен азаматтары арасындағы дауды реттеу бойынша қоғамдық диалогқа қатысады және өз қызметінің мақсаттарын, міндеттері мен қағидаттарын басшылыққа ала отырып, ұсынымдар береді;

21) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

8-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің баяндамалары

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына нормативтік құқықтық актілерді талдау, шағымдарды қарау және осы Конституциялық заңға сәйкес басқа да өкілеттіктерді іске асыру нәтижелерін қамтитын өз қызметі туралы баяндаманы жыл сайын ұсынады.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Қазақстан Республикасында адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын сақтаудың жекелеген мәселелері бойынша арнаулы баяндамалар дайындап, тарата алады.

3. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің баяндамалары уәкілетті мемлекеттік органдарға құзыретіне кіретін мәселелер бойынша қарау үшін жіберіледі.

Уәкілетті мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің баяндамасын алған күннен бастап үш ай ішінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оған баяндаманы қарау нәтижелері туралы хабарлайды.

4. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл осы бапта көрсетілген баяндамаларды дайындау және тарату тәртібін бекітеді.

5. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес баяндамаларды дайындауға ұйымдар мен мамандарды шарт негізінде тартуға құқылы.

6. Баяндамалар Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің интернет-ресурсында жариялануға және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен таратылуға жатады.

9-бап. Ұлттық превентивтік тетік

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл азаптаулардың және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің алдын алу бойынша ұлттық превентивтік тетікке қатысушылардың қызметін үйлестіру мақсатында:

ұлттық превентивтік тетікке қатысушыларды іріктеуді, оқытуды және тәжірибе алмасуды ұйымдастыру арқылы олардың қажетті әлеуеті мен кәсіптік білімдерін қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды;

Үйлестіру кеңесін құруды және оның Біріккен Ұлттар Ұйымы Азаптауларға қарсы комитетінің Азаптаулардың және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлерінің алдын алу жөніндегі кіші комитетімен өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді;

Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары жөніндегі уәкілмен және басқа да ұлттық құқық қорғау мекемелерімен өзара іс-қимыл жасайды;

мамандарды тартады және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл ұлттық превентивтік тетікке қатысушылардың жыл сайынғы жинақталған баяндамасын дайындауға және жариялауға жәрдемдеседі, оны уәкілетті мемлекеттік органдармен талқылауды және онда көрсетілген ұсынымдардың орындалуына мониторингті ұйымдастырады.

3. Ұлттық превентивтік тетікке қатысушылардың алдын ала бару нәтижелері жөніндегі есептерінің негізінде Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл адамның және Қазақстан Республикасы азаматының құқықтары мен бостандықтарын бұзған лауазымды адамға қатысты тәртіптік немесе әкімшілік іс жүргізу не қылмыстық іс қозғау туралы өтінішхатпен уәкілетті мемлекеттік органдарға немесе лауазымды адамдарға жүгінуге құқылы.

10-бап. Адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары саласындағы құқықтық оқыту, қоғамдық бірлестіктермен, сарапшылармен және мамандармен өзара іс-қимыл

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары саласындағы құқықтық оқытуға жәрдемдеседі, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары туралы білім беру бағдарламаларын әзірлеуге, халықтың Қазақстан Республикасының заңнамасын, аса маңызды халықаралық актілерді білу деңгейін арттыруға қатысады.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары туралы білімді ілгерілету, ғылыми-қолданбалы зерттеулерді ұйымдастыру, сондай-ақ адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласындағы білім мен дағдыларды тұрақты түрде арттыру мақсатында ғылыми-білім беру орталығын және өзге де ұйымдарды құруға бастамашылық жасай алады.

3. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын ілгерілету және көтермелеу жөніндегі ақпараттық науқандар мен жобалар шеңберінде мемлекеттік органдармен, қоғамдық бірлестіктермен және өзге де ұйымдармен өзара іс-қимыл жасайды.

11-бап. Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру мен халықаралық шарттарын жасасу жөніндегі ұсыныстар

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз қызметі шеңберінде адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары мәселелері бойынша және Қазақстан Республикасының "Құқықтық актілер туралы" және "Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары туралы" заңдарында белгіленген тәртіппен:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру немесе халықаралық шарттарын жасасу жөнінде ұсыныстар әзірлейді және мүдделі мемлекеттік органдарға жібереді;

2) мемлекеттік органдардың, ұйымдар мен азаматтардың ұсыныстарын қарайды.

12-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жанындағы консультативтік-кеңесші органдар, сондай-ақ оның мемлекеттік органдар мен ұйымдар жанындағы консультативтік-кеңесші органдарға қатысуы

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жанынан адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау саласында жұмыс тәжірибесі бар адамдардан тұратын консультативтік-талдамалық функциялары бар сараптама кеңесі құрылады.

2. Ұлттық превентивтік тетікке қатысушылардың қызметін тиімді үйлестіруді қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жанынан Үйлестіру кеңесі құрылады.

3. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мүдделі мемлекеттік органдар мен ұйымдар өкілдерінің, азаматтардың қатысуымен жұмыс топтарын және комиссиялар құра алады.

4. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз бастамасымен немесе шақыру бойынша мемлекеттік органдар мен ұйымдар жанындағы консультативтік-кеңесші және байқаушы органдарға өзі дербес немесе өз өкілдері арқылы қатыса алады.

4-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӨНІНДЕГІ УӘКІЛДІҢ АДАМНЫҢ БҰЗЫЛҒАН ҚҰҚЫҚТАРЫН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУГЕ ЖӘРДЕМДЕСУІ

13-бап. Шағымды қарау

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Қазақстан Республикасының азаматтары және Қазақстан Республикасының аумағындағы шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар жеке өздері және (немесе) өкілдері (бұдан әрі – шағым иелері) арқылы берген шағымдарын келіп түскен күнінен бастап он бес жұмыс күні ішінде өз құзыреті шегінде қарайды.

Азаматтың құқықтарын қорғау мақсатында және оның жазбаша келісімімен Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге қоғамдық бірлестіктер жүгіне алады.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Қазақстан Республикасы Президентінің әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) және шешімдеріне шағымдарды қарамайды.

3. Шағымда арыз берушінің тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілген болса) және тұрғылықты жері немесе жұмыс орны туралы мәліметтер, арыз берушінің пікірі бойынша оның құқықтары мен бостандықтарын бұзған немесе бұзатын шешімдердің немесе әрекеттердің (әрекетсіздіктің) мәнін баяндау қамтылуға тиіс.

Шағымға арыз берушінің дәлелдерін растайтын құжаттар және өзге де материалдар қоса беріледі.

4. Шағымды алып, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мынадай шешімдердің бірін қабылдайды:

1) шағымдарды қарау қағидаларына сәйкес шағымды қарауға қабылдайды;

2) арыз беруші өзінің құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін пайдалана алатын тәсілдер мен құралдарды түсіндіреді;

3) құзыретті мемлекеттік органдарға немесе лауазымды адамдарға анықтауға жататын мән-жайларға тексеру жүргізу туралы жолданымдар жібереді;

4) шағымды қарауға қабылдаудан бас тартады, оған уәжін білдіруге тиіс. Шағымды қарауға қабылдаудан бас тартуға шағым жасалмайды.

5. Шағымды қарау мерзімі Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің уәжді шешімімен ақылға қонымды, бірақ екі айдан аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін, бұл туралы арыз берушіге мерзім ұзартылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде хабарланады. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл қабылданған шешім туралы арыз берушіні және шешімдеріне және (немесе) әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым жасалып отырған тиісті мемлекеттік органдарды, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарын, лауазымды адамдарды хабардар етеді.

14-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің шағымды қарау кезіндегі құқықтары

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл шағымды қарау кезінде:

1) мемлекеттік органдардан, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарынан, өзге де ұйымдардан және лауазымды адамдардан, соттың іс жүргізуіндегі істер мен материалдарды қоспағанда, шағымды қарау үшін қажетті құжаттарды, материалдар мен мәліметтерді сұратуға және алуға;

2) мемлекеттік ұйымдардың және қоғамдық бірлестіктердің адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары мәселелеріне қатысты құжаттарына белгіленген тәртіппен қол жеткізуге;

3) шағым берушілерді, оның ішінде мемлекеттік органдардың, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың өкілдерін шақыра отырып, жедел қабылдауды (бірлескен қабылдауларды) ұйымдастыруға;

4) егер адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын жаппай бұзушылық туралы мәліметтер болса не мұндай бұзушылықтың қоғамдық маңызы бар болса немесе бұл өз құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың құқықтық құралдарын өзі дербес пайдалана алмайтын адамдардың мүдделерін қорғау қажеттігіне байланысты болса, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының бұзылуына қатысты мәселелерді өз бастамасымен қарауға;

5) мемлекеттік органдарға, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарына және ұйымдарға, лауазымды адамдарға адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау мәселелері бойынша ұсынымдар мен өтінішхаттар жіберуге құқылы.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге мемлекеттік не заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын ақпаратты беру Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

15-бап. Шағымды қарау ерекшеліктері

1. Шағымды қарау кезінде Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл шешімдеріне немесе әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым жасалып отырған мемлекеттік органға, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органына немесе лауазымды адамға қарау процесінде анықталуға жататын кез келген мәселелер бойынша өз түсіндірмелерін беру мүмкіндігін беруге міндетті.

Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл шағым нысанасы болған мән-жайларды анықтауға жәрдем көрсету үшін мемлекеттік органға, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органына немесе лауазымды адамға жүгінуге құқылы.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің ұсынымдары мен өтінішхаттары алынған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде қарауға жатады, қарау нәтижелері туралы Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен хабарланады.

Қосымша зерделеу жүргізу қажет болған жағдайларда, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің ұсынымдары мен өтінішхаттарын қарау мерзімін олар жіберілген субъект күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімге ұзартады, бұл туралы Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге қарау мерзімі ұзартылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде хабарланады.

3. Шағымды қарау кезінде алынған материалдар Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл түпкілікті шешім шығарғанға дейін жария етуге жатпайды.

4. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл шағымды қарау процесінде арыз берушінің және басқа да адамдардың жеке өмірі туралы өзіне белгілі болған мәліметтерді олардың жазбаша келісімінсіз жария етуге құқылы емес.

16-бап. Шағымды қарау нәтижелері

Шағымды қарау нәтижелері бойынша Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өзі қабылдаған шешімге қарай:

1) арыз берушінің құқықтары мен бостандықтары олардың әрекеттерінен (әрекетсіздігінен) бұзылған мемлекеттік органдарға, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарына, лауазымды адамдарға, мемлекеттік қызметшілерге адамның және азаматтың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтіру үшін қабылдануға тиіс шараларға қатысты ұсынымдар жібереді;

2) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын бұзған адамға қатысты тәртіптік немесе әкімшілік іс жүргізуді не қылмыстық құқық бұзушылық бойынша іс жүргізуді жүзеге асыру туралы өтінішхатпен уәкілетті мемлекеттік органға немесе лауазымды адамға жүгінеді;

3) мемлекеттік органдардың, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарының, лауазымды адамдардың, мемлекеттік қызметшілердің шешімдерімен немесе әрекеттерімен (әрекетсіздігімен) адамдардың шектелмеген тобының бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін талап арызбен (талап қоюмен) сотқа жүгінеді. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл жіберетін талап арызға (талап қоюға) Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес мемлекеттік баж салынбайды.

17-бап. Шағымдарды қарау қорытындысын жинақтап-қорыту

1. Шағымдарды қарау қорытындысын жинақтап-қорыту нәтижелері бойынша Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл:

1) мемлекеттік органдарға, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарына, сондай-ақ лауазымды адамдарға адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге, әкімшілік рәсімдерді жетілдіруге қатысты жалпы сипаттағы өз ескертулері мен ұсыныстарын жібереді;

2) егер Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мемлекеттік органдардың, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарының немесе лауазымды адамдардың адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын бұзатын шешімдері немесе әрекеттері (әрекетсіздігі) олардың жетілдірілмеуіне немесе оларда орын алған олқылықтарға не Қазақстан Республикасы заңнамасының Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына немесе өзге де міндеттемелеріне қайшы келуіне байланысты жасалады деп пайымдаса, құқықтық актілерді қабылдаған (шығарған) субъектілерге оларға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы ұсыныстармен өтініш жасайды.

2. Ерекше қоғамдық маңызы бар не Қазақстан Республикасының Конституциясында кепілдік берілген адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының жаппай бұзылуына байланысты жағдайларда Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мынадай шаралар қабылдайды:

1) тікелей Қазақстан Республикасының Президентіне, Қазақстан Республикасы Парламентінің Палаталарына немесе Қазақстан Республикасының Үкіметіне жолданым жібереді;

2) сот практикасы мәселелері бойынша түсіндірме беру ұсынысымен Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотына жүгінеді;

3) осы Конституциялық заңға сәйкес өзге де шаралар қабылдайды.

18-бап. Мемлекеттік органдардың, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарының, ұйымдардың, олардың лауазымды адамдарының міндеттері

1. Мемлекеттік органдар, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдары, ұйымдар, олардың лауазымды адамдары Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге қажетті материалдарды, құжаттарды, мәліметтер мен түсіндірмелерді ұсынуға міндетті.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл сұратқан материалдар, құжаттар, мәліметтер, егер оның сұрау салуында басқа мерзім көрсетілмесе, сұрау салу алынған күннен бастап он жұмыс күні ішінде оған жіберілуге тиіс. Бұл ретте сұрау салуда көрсетілген мерзім екі жұмыс күнінен кем болмайды.

3. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл және оның облыстағы, республикалық маңызы бар қаладағы, астанадағы өкілдері өз өкілеттіктері шеңберінде мемлекеттік органдардың, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарының, ұйымдардың және лауазымды адамдардың жедел қабылдауына кіру құқығын пайдаланады. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің талап етуі бойынша аталған органдар мен лауазымды адамдар Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге немесе оның өкілдеріне дереу жәрдем көрсетуге міндетті.

4. Уәкілетті мемлекеттік органдар, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдары, мекемелер және ұйымдар, олардың лауазымды адамдары Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілге немесе оның облыстағы, республикалық маңызы бар қаладағы, астанадағы өкіліне арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін, қоғамнан уақытша оқшаулауды қамтамасыз ететін немесе жазаны атқаруға арналған тиісті ұйымдар мен мекемелердегі адамдарға кедергісіз бару және олармен қарым-қатынас жасау мүмкіндігін қамтамасыз етуге міндетті. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл немесе оның облыстағы, республикалық маңызы бар қаладағы, астанадағы өкілі аталған адамдармен, сондай-ақ тиісті ақпарат бере алатын кез келген басқа адаммен әңгімелесуді куәларсыз, жеке немесе қажет болған кезде аудармашы арқылы өткізеді. Аудиожазбаларды, фото- және бейнетүсірілімдерді пайдалана отырып әңгімелесулер өткізу тиісті ұйымдар мен мекемелердегі адамдардың келісімімен жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің әңгімелесулерін өзге тұлғалардың тыңдауына және аудиожазуына тыйым салынады.

5-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӨНІНДЕГІ УӘКІЛ МЕН ОНЫҢ ОБЛЫСТАҒЫ, РЕСПУБЛИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫ БАР ҚАЛАДАҒЫ, АСТАНАДАҒЫ ӨКІЛІНІҢ, АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ ЖӨНІНДЕГІ ҰЛТТЫҚ ОРТАЛЫҚТЫҢ ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ

19-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің облыстағы, республикалық маңызы бар қаладағы, астанадағы өкілі

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің облыстағы, республикалық маңызы бар қаладағы, астанадағы өкілі (бұдан әрі – өкіл) болады, оны Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңнамасына сәйкес лауазымға тағайындайды және лауазымынан босатады.

2. Өкіл мемлекеттік қызметші болып табылады және Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталық өкілдіктерінің қызметіне басшылық жасайды.

Өкілдің функционалдық міндеттерін Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл бекітеді.

3. Өкіл өз өкілеттігін Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің атынан өзінің функционалдық міндеттері шеңберінде және оның тапсырмасы бойынша тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік шегінде жүзеге асырады.

20-бап. Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталық

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қызметін қамтамасыз ету үшін жұмыс органы – Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталық (бұдан әрі – Ұлттық орталық) құрылады, ол мемлекеттік мекеме болып табылады, оның Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы бейнеленген және мемлекеттік және орыс тілдерінде өз атауы көрсетілген мөрі мен бланкілері, сондай-ақ банктік мекемелерде тиісті шоттары болады.

2. Ұлттық орталық туралы ережені Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді. Ұлттық орталық пен оның өкілдіктерінің құрылымын Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл бекітеді.

3. Ұлттық орталықтың басшысы мен оның орынбасарларын Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымға тағайындайды және лауазымнан босатады.

4. Ұлттық орталық Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қызметін ақпараттық-талдамалық, ұйымдастырушылық-құқықтық және өзге де қамтамасыз етуді жүзеге асырады, сондай-ақ оның тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің осы Конституциялық заңның 3-тарауында көзделген қызметін жүзеге асыру үшін жәрдем көрсетеді.

5. Ұлттық орталықтың қызметкерлері өз қызметін Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет саласындағы заңнамасы негізінде жүзеге асыратын мемлекеттік қызметшілер болып табылады.

21-бап. Қаржылық және материалдық-техникалық қамтамасыз ету

1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің, оның өкілдерінің, сондай-ақ жұмыс органының қызметін қаржыландыру республикалық бюджет қаражатынан жүзеге асырылады.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің ақшалай қамтылымы, оған медициналық және әлеуметтік-тұрмыстық қызмет көрсету, сондай-ақ оның қызметін материалдық-техникалық қамтамасыз ету мемлекеттік лауазымдарды атқаратын, бірақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің мүшесінен төмен емес лауазымды адамдар үшін Қазақстан Республикасының заңдарында және өзге де нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген кепілдіктер деңгейінде айқындалады.

3. Республикалық бюджетте жыл сайын жеке бюджеттік бағдарламамен Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің, оның өкілдерінің, сондай-ақ жұмыс органының қызметін қамтамасыз ету үшін қажетті қаражат көзделеді.

4. Қаржылық есептілікті Ұлттық орталық Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен ұсынады.

22-бап. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің және Ұлттық орталық басшысының актілері

1. Осы Конституциялық заңды іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл және Ұлттық орталықтың басшысы бұйрықтар шығарады.

2. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы бейнеленген, мемлекеттік және орыс тілдерінде лауазымының атауы көрсетілген белгіленген үлгідегі өз бланкісі болады.

6-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕ

23-бап. Осы Конституциялық заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Конституциялық заң, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 7-баптың 15) тармақшасын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

2. "Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл туралы" 2021 жылғы 29 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Қ. ТОҚАЕВ

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие настоящего Закона см. ст. 23
Вниманию пользователей!
Для удобства пользования ИЗПИ создано СОДЕРЖАНИЕ

Настоящий Конституционный закон определяет правовое положение и организацию деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Цели и задачи деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан

Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан является лицом, занимающим ответственную государственную должность, которая установлена Конституцией Республики Казахстан в целях обеспечения государственной гарантии защиты прав и свобод человека и гражданина, их соблюдения и уважения.

Задачами деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан являются содействие восстановлению нарушенных прав и свобод человека и гражданина, способствование продвижению прав и свобод человека и гражданина.

Статья 2. Принципы и правовая основа деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан при осуществлении своей деятельности руководствуется принципами законности, справедливости, беспристрастности, объективности, гласности, открытости, прозрачности и другими принципами, закрепленными в Конституции Республики Казахстан.

2. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан осуществляет свою деятельность в соответствии с Конституцией Республики Казахстан, настоящим Конституционным законом, иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан, а также международными договорами и иными обязательствами Республики Казахстан.

Глава 2. ПРАВОВОЕ ПОЛОЖЕНИЕ УПОЛНОМОЧЕННОГО ПО ПРАВАМ ЧЕЛОВЕКА В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН

Статья 3. Гарантии деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан при осуществлении своих полномочий независим и неподотчетен государственным органам и должностным лицам.

2. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан в течение срока своих полномочий не может быть задержан, подвергнут содержанию под стражей, домашнему аресту, приводу, мерам административного взыскания, налагаемым в судебном порядке, привлечен к уголовной ответственности без согласия Сената Парламента Республики Казахстан, кроме случаев задержания на месте преступления либо совершения тяжких или особо тяжких преступлений.

3. Права Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан не подлежат ограничениям, кроме случаев, прямо предусмотренных законами Республики Казахстан.

Вмешательство либо воспрепятствование законной деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан, и отражается в ежегодном докладе Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан.

4. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан не подлежит допросу в качестве свидетеля об обстоятельствах, ставших известными ему в связи с выполнением своих должностных обязанностей.

5. Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан гарантируется право на обеспечение безопасности при осуществлении своей деятельности в соответствии с законами Республики Казахстан.

6. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан имеет право при предъявлении служебного удостоверения беспрепятственно посещать учреждения и другие объекты на всей территории Республики Казахстан.

Во время посещения особо важных государственных и стратегических объектов, а также учреждений уголовно-исполнительной системы Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан соблюдает установленные требования пропускного и внутриобъектового режимов.

7. В случае введения режима чрезвычайного положения на всей территории Республики Казахстан или в отдельных ее местностях Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан осуществляет свою деятельность в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 4. Порядок избрания на должность Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан избирается на должность сроком на пять лет Сенатом Парламента Республики Казахстан по представлению Президента Республики Казахстан.

2. Лицо, избираемое на должность Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан, должно отвечать следующим требованиям:

1) обладать гражданством Республики Казахстан и постоянно проживать на ее территории последние десять лет;

2) иметь высшее образование;

3) обладать опытом работы по защите прав и свобод человека и гражданина не менее пяти лет;

4) быть не моложе тридцати лет;

5) свободно владеть государственным языком;

6) быть дееспособным.

3. При вступлении в должность Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан приносит присягу следующего содержания:

"Вступая в должность Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан, торжественно клянусь честно и добросовестно защищать права и свободы человека и гражданина и исполнять свои обязанности, руководствуясь Конституцией Республики Казахстан, иным законодательством Республики Казахстан, а также справедливостью и совестью. Обязуюсь действовать независимо, беспристрастно, объективно в интересах прав и свобод человека и гражданина.".

Статья 5. Освобождение от должности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан освобождается от должности Сенатом Парламента Республики Казахстан по представлению Президента Республики Казахстан.

2. Основаниями для освобождения от занимаемой должности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан являются:

1) несоблюдение требований и ограничений, установленных настоящим Конституционным законом и иными законами Республики Казахстан;

2) вступление в законную силу в отношении его обвинительного приговора суда;

3) вступление в законную силу решения суда о признании его недееспособным или ограниченно дееспособным либо о применении к нему принудительных мер медицинского характера;

4) смерть;

5) признание его безвестно отсутствующим или объявление умершим решением суда, вступившим в законную силу;

6) прекращение гражданства Республики Казахстан;

7) назначение, избрание на другую должность или переход на другую работу;

8) выезд на постоянное место жительства за пределы Республики Казахстан;

9) подача заявления об освобождении от должности по собственному желанию;

10) истечение установленного Конституцией Республики Казахстан срока пребывания в должности.

Статья 6. Ограничения, связанные с деятельностью Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан

Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан при осуществлении своей деятельности не вправе:

1) заниматься политической деятельностью;

2) быть депутатом представительного органа;

3) заниматься другой оплачиваемой деятельностью, кроме педагогической, научной и иной творческой деятельности;

4) заниматься предпринимательской деятельностью;

5) участвовать в управлении коммерческой организацией независимо от ее организационно-правовой формы;

6) осуществлять должностные обязанности при наличии конфликта интересов;

7) использовать в неслужебных целях средства материально-технического, финансового и информационного обеспечения его служебной деятельности, другое государственное имущество и служебную информацию;

8) пользоваться в личных целях услугами граждан и юридических лиц;

9) участвовать в действиях, препятствующих функционированию государственных органов и выполнению должностных обязанностей, в том числе в забастовках.

На период осуществления своих полномочий Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан прекращает свое членство в политической партии, профессиональном союзе.

В случае, если Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан на момент его избрания на должность состоит в политической партии, профессиональном союзе, он должен прекратить свое членство в них в течение десяти дней со дня его назначения.

Глава 3. КОМПЕТЕНЦИЯ УПОЛНОМОЧЕННОГО ПО ПРАВАМ ЧЕЛОВЕКА В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН

Статья 7. Компетенция Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан

Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан в своей деятельности:

1) представляет Президенту Республики Казахстан, Парламенту Республики Казахстан и Правительству Республики Казахстан предложения по разработке проектов законов, совершенствованию законодательства Республики Казахстан по вопросам поощрения и защиты прав и свобод человека и гражданина;

2) обеспечивает подготовку и распространение ежегодного доклада о своей деятельности, а также специальных докладов;

3) участвует по приглашению в совместных и раздельных заседаниях Палат Парламента Республики Казахстан в соответствии с Конституционным законом Республики Казахстан "О Парламенте Республики Казахстан и статусе его депутатов", заседаниях рабочих органов Парламента Республики Казахстан и его Палат и иных мероприятиях с участием депутатов Парламента Республики Казахстан;

4) вправе присутствовать на пленарных заседаниях сессии маслихатов областей, городов республиканского значения или столицы в соответствии с законами Республики Казахстан;

5) участвует по приглашению в заседаниях Правительства Республики Казахстан, Конституционного Суда Республики Казахстан, коллегиальных государственных органов и иных органов, образуемых в государственных органах;

6) представляет Правительству Республики Казахстан и иным государственным органам, органам местного государственного управления и самоуправления, иным организациям и должностным лицам рекомендации и предложения относительно мер, направленных на профилактику нарушений и восстановление прав и свобод человека и гражданина;

7) вносит предложения Президенту Республики Казахстан, Правительству Республики Казахстан, депутатам Парламента Республики Казахстан и государственным органам Республики Казахстан в соответствии с задачами, указанными в настоящем Конституционном законе;

8) координирует деятельность участников национального превентивного механизма по предупреждению пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания;

9) рассматривает жалобы о нарушениях прав и свобод человека и гражданина в порядке, установленном настоящим Конституционным законом;

10) вносит предложения о ратификации международных договоров в области прав и свобод человека или ином способе выражения Республикой Казахстан согласия на обязательность для нее международного договора;

11) участвует по приглашению уполномоченных органов в подготовке и обсуждении национальных докладов, которые представляются органам и комитетам Организации Объединенных Наций, а также региональным учреждениям во исполнение договорных обязательств Республики Казахстан, и выражает независимое мнение по этим вопросам в соответствии с процедурами указанных органов и комитетов;

12) сотрудничает с международными, региональными и иными организациями, а также национальными правозащитными учреждениями других государств, в том числе путем заключения соглашений (меморандумов), в целях содействия поощрению и защите прав и свобод человека и гражданина;

13) содействует разработке учебных и исследовательских программ по правам человека и гражданина, принимает участие в их реализации в организациях образования и иных организациях;

14) утверждает:

правила рассмотрения жалоб;

положение о Координационном совете при Уполномоченном по правам человека в Республике Казахстан;

положение об экспертном совете при Уполномоченном по правам человека в Республике Казахстан;

правила отбора участников национального превентивного механизма;

правила формирования групп из участников национального превентивного механизма для превентивных посещений;

методические рекомендации по превентивным посещениям;

положение и описание символа и флага Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан;

15) обращается в Конституционный Суд Республики Казахстан по вопросу соответствия нормативных правовых актов, затрагивающих закрепленные Конституцией Республики Казахстан права и свободы человека и гражданина, Конституции Республики Казахстан;

16) по приглашению иностранного государства вправе выступать в качестве наблюдателя за соблюдением прав и свобод человека в других государствах;

17) запрашивает от государственных органов, научных учреждений и иных организаций экспертные и аналитические исследования по вопросам прав и свобод человека и гражданина в случае их наличия;

18) беспрепятственно посещает организации и учреждения, оказывающие специальные социальные услуги, обеспечивающие временную изоляцию от общества или предназначенные для исполнения наказания, подлежащие превентивному посещению;

19) производит кино-, фото- и видеосъемки, интервьюирование, в том числе с использованием средств аудио- и видеотехники, с согласия лиц, находящихся в соответствующих организациях и учреждениях, оказывающих специальные социальные услуги, обеспечивающих временную изоляцию от общества или предназначенных для исполнения наказания;

20) участвует в общественном диалоге по урегулированию спора между государственными органами, органами местного государственного управления и самоуправления, иными организациями и гражданами Республики Казахстан и дает рекомендации, руководствуясь целями, задачами и принципами своей деятельности;

21) осуществляет иные полномочия в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 8. Доклады Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан ежегодно представляет на рассмотрение Президента Республики Казахстан доклад о своей деятельности, содержащий результаты анализа нормативных правовых актов, рассмотрения жалоб и реализации других полномочий в соответствии с настоящим Конституционным законом.

2. По отдельным вопросам соблюдения прав и свобод человека и гражданина в Республике Казахстан Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан может готовить и распространять специальные доклады.

3. Доклады Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан направляются уполномоченным государственным органам для рассмотрения по вопросам, входящим в их компетенцию.

Уполномоченные государственные органы в течение трех месяцев со дня получения доклада Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан в соответствии с законами Республики Казахстан информируют его о результатах рассмотрения доклада.

4. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан утверждает порядок подготовки и распространения докладов, указанных в настоящей статье.

5. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан вправе привлекать на договорной основе организации и специалистов к подготовке докладов в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

6. Доклады подлежат опубликованию на интернет-ресурсе Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан и распространению в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 9. Национальный превентивный механизм

1. В целях координации деятельности участников национального превентивного механизма по предупреждению пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан:

принимает меры по обеспечению необходимого потенциала и профессиональных знаний участников национального превентивного механизма путем организации их отбора, обучения и обмена опытом;

обеспечивает создание Координационного совета и его взаимодействие с Подкомитетом по предупреждению пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания Комитета против пыток Организации Объединенных Наций;

взаимодействует с Уполномоченным по правам ребенка в Республике Казахстан и другими национальными правозащитными учреждениями;

привлекает специалистов и осуществляет иные полномочия в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

2. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан содействует подготовке и опубликованию ежегодного консолидированного доклада участников национального превентивного механизма, организует его обсуждение с уполномоченными государственными органами и мониторинг выполнения указанных в нем рекомендаций.

3. На основании отчетов участников национального превентивного механизма по результатам превентивных посещений Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан вправе обращаться к уполномоченным государственным органам или должностным лицам с ходатайством о возбуждении дисциплинарного или административного производства либо уголовного дела в отношении должностного лица, нарушившего права и свободы человека и гражданина Республики Казахстан.

Статья 10. Правовое просвещение в области прав и свобод человека и гражданина, взаимодействие с общественными объединениями, экспертами и специалистами

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан содействует правовому просвещению в области прав и свобод человека и гражданина, участвует в разработке образовательных программ и повышении уровня знания населением законодательства Республики Казахстан, важнейших международных актов о правах и свободах человека и гражданина.

2. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан может инициировать создание научно-образовательного центра и иных организаций в целях продвижения знаний о правах и свободах человека и гражданина, организации научно-прикладных исследований, а также регулярного повышения знаний и навыков в области защиты прав и свобод человека и гражданина.

3. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан взаимодействует с государственными органами, общественными объединениями и иными организациями в рамках информационных кампаний и проектов по продвижению и поощрению прав и свобод человека и гражданина.

Статья 11. Предложения по совершенствованию законодательства и заключению международных договоров Республики Казахстан

Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан в рамках своей деятельности по вопросам прав и свобод человека и гражданина и в порядке, установленном законами Республики Казахстан "О правовых актах" и "О международных договорах Республики Казахстан":

1) разрабатывает и направляет в заинтересованные государственные органы предложения по совершенствованию законодательства или заключению международных договоров Республики Казахстан;

2) рассматривает предложения государственных органов, организаций и граждан.

Статья 12. Консультативно-совещательные органы при Уполномоченном по правам человека в Республике Казахстан, а также его участие в консультативно-совещательных органах при государственных органах и организациях

1. При Уполномоченном по правам человека в Республике Казахстан создается экспертный совет с консультативно-аналитическими функциями, состоящий из лиц, имеющих опыт работы в сфере защиты прав и свобод человека и гражданина.

2. При Уполномоченном по правам человека в Республике Казахстан создается Координационный совет в целях обеспечения эффективной координации деятельности участников национального превентивного механизма.

3. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан может создавать рабочие группы и комиссии с участием представителей заинтересованных государственных органов и организаций, граждан.

4. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан может участвовать самостоятельно или через своих представителей в консультативно-совещательных и наблюдательных органах при государственных органах и организациях по собственной инициативе или по приглашению.

Глава 4. СОДЕЙСТВИЕ УПОЛНОМОЧЕННОГО ПО ПРАВАМ ЧЕЛОВЕКА В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН ВОССТАНОВЛЕНИЮ НАРУШЕННЫХ ПРАВ ЧЕЛОВЕКА

Статья 13. Рассмотрение жалобы

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан в пределах своей компетенции рассматривает поданные лично и (или) через представителей жалобы граждан Республики Казахстан и находящихся на территории Республики Казахстан иностранцев и лиц без гражданства (далее – заявители) в течение пятнадцати рабочих дней со дня их поступления.

В целях защиты прав гражданина и с его письменного согласия к Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан могут обращаться общественные объединения.

2. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан не рассматривает жалобы на действия (бездействие) и решения Президента Республики Казахстан.

3. Жалоба должна содержать сведения о фамилии, имени, отчестве (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) и месте жительства или работы заявителя, изложение существа решений или действий (бездействия), нарушивших или нарушающих, по мнению заявителя, его права и свободы.

К жалобе прилагаются документы и иные материалы, подтверждающие доводы заявителя.

4. Получив жалобу, Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан принимает одно из следующих решений:

1) принимает жалобу к рассмотрению в соответствии с правилами рассмотрения жалоб;

2) разъясняет способы и средства, которые заявитель может использовать для защиты своих прав и свобод;

3) направляет в компетентные государственные органы или должностным лицам обращения о проведении проверки обстоятельств, подлежащих выяснению;

4) отказывает в принятии жалобы к рассмотрению, что должно быть мотивировано. Отказ в принятии жалобы к рассмотрению обжалованию не подлежит.

5. Срок рассмотрения жалобы может продлеваться мотивированным решением Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан на разумный срок, но не более чем до двух месяцев, о чем извещается заявитель в течение трех рабочих дней со дня продления срока. О принятом решении Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан уведомляет заявителя и соответствующие государственные органы, органы местного государственного управления и самоуправления, должностных лиц, решения и (или) действия (бездействие) которых обжалуются.

Статья 14. Права Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан при рассмотрении жалобы

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан при рассмотрении жалобы вправе:

1) запрашивать и получать от государственных органов, органов местного государственного управления и самоуправления, иных организаций и должностных лиц документы, материалы и сведения, необходимые для рассмотрения жалобы, за исключением дел и материалов, находящихся в производстве суда;

2) получать доступ в установленном порядке к документам государственных организаций и общественных объединений, касающимся вопросов прав и свобод человека и гражданина;

3) организовывать оперативный прием заявителей жалоб, в том числе с приглашением представителей государственных органов, органов местного государственного управления и самоуправления, а также иных организаций (совместные приемы);

4) по собственной инициативе рассматривать вопросы, касающиеся нарушения прав и свобод человека и гражданина, если имеются сведения об их массовом нарушении либо такое нарушение имеет общественное значение или это связано с необходимостью защиты интересов таких лиц, которые не могут самостоятельно воспользоваться правовыми средствами защиты своих прав и свобод;

5) направлять в государственные органы, органы местного государственного управления и самоуправления и организаций, должностным лицам рекомендации и ходатайства по вопросам защиты прав и свобод человека и гражданина.

2. Предоставление Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан информации, составляющей государственную либо иную охраняемую законом тайну, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 15. Особенности рассмотрения жалобы

1. При рассмотрении жалобы Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан обязан предоставить государственному органу, органу местного государственного управления и самоуправления или должностному лицу, чьи решения или действия (бездействие) обжалуются, возможность дать свои объяснения по любым вопросам, подлежащим выяснению в процессе рассмотрения.

Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан вправе обратиться в государственный орган, орган местного государственного управления и самоуправления или к должностному лицу за содействием в выяснении обстоятельств, ставших предметом жалобы.

2. Рекомендации и ходатайства Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан подлежат рассмотрению в течение пятнадцати рабочих дней со дня их получения, о результатах рассмотрения сообщается Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

В тех случаях, когда необходимо проведение дополнительного изучения, срок рассмотрения рекомендации и ходатайства Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан продлевается субъектом, к которому они направлялись, не более чем на тридцать календарных дней, о чем сообщается Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан в течение трех рабочих дней со дня продления срока рассмотрения.

3. Материалы, полученные при рассмотрении жалобы, до вынесения Уполномоченным по правам человека в Республике Казахстан окончательного решения разглашению не подлежат.

4. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан не вправе разглашать ставшие ему известными в процессе рассмотрения жалобы сведения о частной жизни заявителя и других лиц без их письменного согласия.

Статья 16. Результаты рассмотрения жалобы

По результатам рассмотрения жалобы Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан в зависимости от принятого им решения:

1) направляет в государственные органы, органы местного государственного управления и самоуправления, должностным лицам, государственным служащим, действиями (бездействием) которых нарушены права и свободы заявителя, рекомендации относительно мер, которые надлежит принять для восстановления нарушенных прав и свобод человека и гражданина;

2) обращается в уполномоченный государственный орган или к должностному лицу с ходатайством об осуществлении дисциплинарного или административного производства либо производства по уголовному правонарушению в отношении лица, нарушившего права и свободы человека и гражданина;

3) обращается в суд с исковым заявлением (иском) в защиту прав и свобод неограниченного круга лиц, нарушенных решениями или действиями (бездействием) государственных органов, органов местного государственного управления и самоуправления, должностных лиц, государственных служащих. Исковое заявление (иск), направляемое (направляемый) Уполномоченным по правам человека в Республике Казахстан, не облагается государственной пошлиной в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан.

Статья 17. Обобщение итогов рассмотрения жалоб

1. По результатам обобщения итогов рассмотрения жалоб Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан:

1) направляет в государственные органы, органы местного государственного управления и самоуправления, а также должностным лицам свои замечания и предложения общего характера, относящиеся к обеспечению прав и свобод человека и гражданина, совершенствованию административных процедур;

2) обращается к субъектам, принявшим (издавшим) правовые акты, с предложениями о внесении в них изменений и дополнений, если Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан полагает, что решения или действия (бездействие) государственных органов, органов местного государственного управления и самоуправления или должностных лиц, нарушающие права и свободы человека и гражданина, совершаются в силу их несовершенства или существующих в них пробелов либо противоречия законодательства Республики Казахстан международным договорам или иным обязательствам Республики Казахстан.

2. В случаях, имеющих особое общественное значение либо связанных с массовым нарушением прав и свобод человека и гражданина, гарантированных Конституцией Республики Казахстан, Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан принимает следующие меры:

1) направляет обращение непосредственно Президенту Республики Казахстан, Палатам Парламента Республики Казахстан или Правительству Республики Казахстан;

2) обращается в Верховный Суд Республики Казахстан с предложением дать разъяснения по вопросам судебной практики;

3) иные меры в соответствии с настоящим Конституционным законом.

Статья 18. Обязанности государственных органов, органов местного государственного управления и самоуправления, организаций, их должностных лиц

1. Государственные органы, органы местного государственного управления и самоуправления, организации, их должностные лица обязаны в установленном законодательством Республики Казахстан порядке представлять Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан необходимые материалы, документы, сведения и разъяснения.

2. Запрошенные Уполномоченным по правам человека в Республике Казахстан материалы, документы, сведения должны направляться ему в течение десяти рабочих дней с даты получения запроса, если в его запросе не указан другой срок. При этом срок, указанный в запросе, не может составлять менее двух рабочих дней.

3. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан и его представители в области, городе республиканского значения, столице в рамках своих полномочий пользуются правом оперативного приема в государственных органах, органах местного государственного управления и самоуправления, организациях и должностными лицами. По требованию Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан указанные органы и должностные лица обязаны оказывать Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан или его представителям незамедлительное содействие.

4. Уполномоченные государственные органы, органы местного государственного управления и самоуправления, учреждения и организации, их должностные лица обязаны обеспечить Уполномоченному по правам человека в Республике Казахстан или его представителю в области, городе республиканского значения, столице возможность беспрепятственного посещения и общения с лицами, находящимися в соответствующих организациях и учреждениях, оказывающих специальные социальные услуги, обеспечивающих временную изоляцию от общества или предназначенных для исполнения наказания. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан или его представитель в области, городе республиканского значения, столице проводит беседу с указанными лицами без свидетелей, лично или при необходимости через переводчика, а также с любым другим лицом, которое может предоставить соответствующую информацию. Проведение бесед с использованием аудиозаписи, фото- и видеосъемок осуществляется с согласия лиц, находящихся в соответствующих организациях и учреждениях. Прослушивание и аудиозапись бесед Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан иными лицами запрещены.

Глава 5. ОРГАНИЗАЦИЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УПОЛНОМОЧЕННОГО ПО ПРАВАМ ЧЕЛОВЕКА В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН И ЕГО ПРЕДСТАВИТЕЛЯ В ОБЛАСТИ, ГОРОДЕ РЕСПУБЛИКАНСКОГО ЗНАЧЕНИЯ, СТОЛИЦЕ, НАЦИОНАЛЬНОГО ЦЕНТРА ПО ПРАВАМ ЧЕЛОВЕКА

Статья 19. Представитель Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан в области, городе республиканского значения, столице

1. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан имеет представителя в области, городе республиканского значения, столице (далее – представитель), назначает его на должность и освобождает от должности в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственной службе.

2. Представитель является государственным служащим и руководит деятельностью представительств Национального центра по правам человека.

Функциональные обязанности представителя утверждаются Уполномоченным по правам человека в Республике Казахстан.

3. Представитель от имени Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан осуществляет полномочия в рамках своих функциональных обязанностей и по его поручению в пределах соответствующей административно-территориальной единицы.

Статья 20. Национальный центр по правам человека

1. Для обеспечения деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан создается рабочий орган – Национальный центр по правам человека (далее – Национальный центр), который является государственным учреждением, имеет печать и бланки с изображением Государственного Герба Республики Казахстан и указанием своего наименования на государственном и русском языках, а также соответствующие счета в банковских учреждениях.

2. Положение о Национальном центре утверждается Президентом Республики Казахстан по представлению Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан. Структура Национального центра и его представительств утверждается Уполномоченным по правам человека в Республике Казахстан.

3. Руководитель Национального центра и его заместители назначаются на должности и освобождаются от должностей Уполномоченным по правам человека в Республике Казахстан.

4. Национальный центр осуществляет информационно-аналитическое, организационно-правовое и иное обеспечение деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан, а также по его поручению оказывает содействие для осуществления деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан, предусмотренной главой 3 настоящего Конституционного закона.

5. Сотрудники Национального центра являются государственными служащими, осуществляющими свою деятельность на основании законодательства Республики Казахстан в сфере государственной службы.

Статья 21. Финансовое и материально-техническое обеспечение

1. Финансирование деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан, его представителей, а также рабочего органа осуществляется из средств республиканского бюджета.

2. Денежное содержание Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан, его медицинское и социально-бытовое обслуживание, а также материально-техническое обеспечение его деятельности определяются на уровне гарантий, установленных законами и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан для должностных лиц, занимающих государственные должности, но не ниже члена Правительства Республики Казахстан.

3. В республиканском бюджете ежегодно предусматриваются отдельной бюджетной программой средства, необходимые для обеспечения деятельности Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан, его представителей, а также рабочего органа.

4. Финансовая отчетность представляется Национальным центром в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 22. Акты Уполномоченного по правам человека в Республике Казахстан и руководителя Национального центра

1. В целях реализации настоящего Конституционного закона Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан и руководитель Национального центра издают приказы.

2. Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан имеет свой бланк установленного образца с изображением Государственного Герба Республики Казахстан, указанием наименования должности на государственном и русском языках.

Глава 6. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНОЕ ПОЛОЖЕНИЕ

Статья 23. Порядок введения в действие настоящего Конституционного закона

1. Настоящий Конституционный закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением подпункта 15) статьи 7, который вводится в действие с 1 января 2023 года.

2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 29 декабря 2021 года "Об Уполномоченном по правам человека в Республике Казахстан".

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ