Қазақстан Республикасының мемлекеттiк құпияларын сақтау туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 1993 жылғы 19 қаңтар. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 1999.03.15. N 350 Заңымен. ~Z990350

Осы Заң мемлекеттiң бүкiл аумағында және одан тыс жерлерде, меншiк түрлерiне қарамастан, Қазақстан Республикасының мемлекеттiк өкiмет пен басқару органдары, кәсiпорындары, мекемелерi, бiрлестiктерi, ұйымдары, әскери құрамалары мен азаматтары қызметiнiң барлық түрлерiнде мемлекеттiк құпияларды сақтаудың құқылық негiздерi мен бiрыңғай жүйесiн анықтайды.

1-бап. Ұғымдар

Мемлекеттiк құпиялар - Қазақстан Республикасының қорғаныс қабiлетiн, қауiпсiздiгiн, экономикалық және саяси мүдделерiн бiлдiретiн, мемлекет бақылауында болатын және Қазақстан Республикасы Конституциясы мен осы Заңның негiзiнде және олардың орындалуы үшiн әзiрленген арнайы тiзбелермен және ережелермен шектелетiн, пайдаланушылардың кез келген түрлерiнде сақталатын және алмастырылатын ақпарат. Мемлекеттiк құпиялар - Қазақстан Республикасының меншiгi.
Ақпаратты құпияландыру - мемлекет мүддесi үшiн ақпаратты таратуды шектеу жөнiндегi шаралардың жиынтығы.
Ақпаратты құпиясыздандыру - мемлекет мүддесi үшiн ақпараттардың таралуына белгiленген шектеулердi алу жөнiндегi шаралардың жиынтығы.
Мемлекеттiк құпияларды сақтау жүйесi (құпиялылық режим) - Қазақстан Республикасының заңдарымен және мемлекеттiк өкiмет пен басқару органдарының нормативтi актiлерiмен белгiленген, ақпараттардың таралуын бақылауға қол жеткiзуге бағытталған құқылық, ұйымдастырушылық, инженерлiк-техникалық және өзге де шаралардың жиынтығын қамтитын, мемлекеттiң ұлттық қауiпсiздiгi жалпы жүйесiнiң бөлiгi болып табылатын мемлекеттiк құпиялардың сақталуын қамтамасыз ететiн бiрыңғай тәртiп.
Мемлекеттiк құпияларда жария ету - құпия құжаттарды немесе бұйымдарды хабарлау, беру, жiберу, жариялау, жоғалту, сондай-ақ мемлекеттiк құпияларды кез келген өзге де тәсiлдер арқылы олармен танысуға құқы жоқ адамдарға жеткiзу.

2-бап. Мемлекеттiк құпияларды сақтаудың құқылық
негiзi

Мемлекеттiк құпияларды сақтаудың құқылық негiзiн Қазақстан Республикасының Конституциясы, осы Заң, Қазақстан Республикасының басқа да заң актiлерi, Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлықтары, Қазақстан Республикасы таныған халықаралық құқылық құжаттар құрайды.

3-бап. Ақпаратты мемлекеттiк құпияларға

жатқызудың негiзгi принциптерi

Ақпаратты мемлекеттiк құпияларға жатқызу заңдылық, сондай-ақ мақсатқа лайықтылығы принциптерi негiзiнде жүзеге асырылады:
а) Заңдылық. Ақпаратты құпияландыру мен құпиясыздандыру осы Заңның және Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетi бекiткен ақпараттарды мемлекеттiк құпияларға жатқызудың бiрыңғай ережелерi негiзiнде және соларға сәйкес жүргiзiледi.
б) Мақсатқа лайықтылығы. Ақпаратты құпияландыру ақпаратты жария етуден мемлекет мүддесiне келетiн зиянның оны сақтауға жұмсалатын шығыннан артуы жағдайында жүргiзiледi.

4-бап. Ақпаратты құпияландыруға шектеулер

Құпияландырылуы:
- азаматтардың құқыларына, бостандығы мен заңды мүдделерiне қол сұғатын, олардың жеке қауiпсiздiгiне қатер төндiретiн;
- заңдылықты бұзуды, мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдардың қаракетсiздiгiн немесе құқына қайшы iс-қимылдарын жасыратын;
- экономикалық, әлеуметтiк, мәдени және ғылыми-техникалық дамудың мемлекеттiк және салалық бағдарламаларын iске асыруға, мемлекеттiң қорғаныс қабiлетi мен қауiпсiздiгiне терiс ықпал ететiн;
- денсаулық сақтау, бiлiм беру, ауыл шаруашылығы, iшкi және сыртқы сауда, экология мен табиғи ресурстарды пайдалану, құқық тәртiбiн қамтамасыз ету саласындағы iстiң жағдайын бұрмалайтын ақпаратты мемлекеттiк құпияларға жатқызуға болмайды.
Ақпаратты құпияландыруға шектеудi Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесi енгiзедi.

5-бап. Мемлекеттiк құпиялардың категориялары

Қазақстан Республикасының мемлекеттiк құпиялары үш категорияға бөлiнедi: мемлекеттiк, әскери және қызметтiк құпия.
Мемлекеттiк құпияға жария етiлуi Қазақстан Республикасының қорғаныс қабiлетi, қауiпсiздiгi, экономикалық және саяси мүдделерi үшiн ауыр зардаптарға әкелiп соқтыратын ақпараттар жатады.
Мемлекеттiк құпия болып табылатын ақпараттарға "айрықша маңызды" және "өте құпия" шектеу грифтерi қойылады.
Әскери құпияға жария етiлуi Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiне зиян келтiрiлетiн әскери сипаттағы ақпарат жатады.
Әскери құпия болып табылатын ақпаратқа "өте құпия" және "құпия" шектеу грифтерi қойылады.
Қызмет құпиясына жария етiлуi Қазақстан Республикасының қорғаныс қабiлетiне, қауiпсiздiгiне, экономикалық және саяси мүдделерiне терiс ықпал ететiн ақпарат жатады. Мұндай ақпарат, әдетте, мемлекеттiк немесе әскери құпия болып табылатын және оны толық аша алмайтын ақпарат құрамына жататын жекелеген деректер сипатында болады.
Қызмет құпиясы болып табылатын ақпаратқа "құпия" шектеу грифi қойылады.
Мемлекеттiк құпияларға осы бапта көрсетiлмеген өзге шектеу грифтерiн қоюға тыйым салынады.

6-бап. Мемлекеттiк емес құпиялар

Мемлекеттiк емес құпияларды - коммерциялық құпияны, қызмет бабында пайдаланылатын, баспасөзге арналмаған ақпаратты, тергеу құпиясы, дәрiгерлiк, жеке құпия және құпияның кез келген басқа түрлерiн қызмет немесе жұмыс түрi бойынша сенiп тапсырылған мемлекеттiк органдардың және тиiстi заңды мекемелер мен жеке адамдардың көмегi арқылы олардың меншiк иелерi сақтайды. Мемлекеттiк емес құпияларды қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының басқа да заң актiлерiмен немесе олардың меншiк иелерi әзiрлеген, Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн ережелермен реттеледi.

7-бап. Мемлекеттiк құпияларды сақтау

жүйесiнiң негізгi элементтерi

Мемлекеттiк құпияларды сақтау жүйесiнiң негiзгi элементтерi

мыналар болып табылады:

- жұмыстарда, құжаттарда және бұйымдарда мазмұндалатын

ақпараттың құпиялық дәрежесiн анықтау және белгiлеу ережелерi;

- мемлекеттiк құпияларға жiберу тәртiбi;

- мемлекеттiк құпиялармен жұмыс iстейтiн адамдар үшiн

шектеулер;

- мемлекеттiк құпиялармен жұмыс iстеудiң тәртiбi;

- мемлекеттiк құпиялардың сақталуын қамтамасыз етудi

бақылау;

- мемлекеттiк құпияларды сақтауды қамтамасыз ету органдары;

- мемлекеттiк құпияларды сақтау жөнiндегi талаптарды

орындамағаны үшiн жауаптылық.

8-бап. Ақпаратты мемлекеттiк құпияларға жатқызу

Ақпаратты мемлекеттiк құпияларға жатқызу Қазақстан Республикасының мемлекеттiк құпиясы болып табылатын мағлұматтар Тiзбесi және құпияландыруға жататын, Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi бекiтетiн мағлұматтар тiзбелерi негiзiнде жұмыстарда, құжаттарда және бұйымдарда мазмұндалатын мағлұматтардың құпиялылық дәрежесiн анықтау және белгiлеу тәртiбi туралы Ережеге сәйкес жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасының Президентi анықтайтын мемлекеттiк органдар Қазақстан Республикасының заңды мекемелерi мен жеке адамдарының меншiгi болып табылатын және осы Заңның 5-бабының талаптарына жауап беретiн ақпаратты меншiк иелерiнiң шығындарын өтей отырып, құпияландыруға және құпиясыздандыруға қақылы. Ақпарат иелерi ақпаратты құпияландыру немесе құпиясыздандыру бойынша заңға қайшы әрекеттер жөнiнде сотқа шағым беруге қақылы.
Осы Заңның 5-бабы талаптарына жауап беретiн ақпаратқа ие болған кәсiпорындар, мекемелер, ұйымдар, қоғамдық бiрлестiктер, жекелеген азаматтар оны құпияландыру қажеттiлiгi туралы мәселенi шешу үшiн осындай мағлұматтарға мүдделi ақпаратты қорғау жөнiндегi мемлекеттiк органға, Қазақстан Республикасының Ұлттық қауiпсiздiк комитетi органдарына хабарласуға тиiс.

9-бап. Ақпаратты құпияландыру мерзiмдерi

Мемлекеттiк құпиялар болып табылатын ақпаратты құпияландыру 20 жылға дейiнгi мерзiмге жүргiзiледi.
Ақпаратты құпияландыру мерзiмi Қазақстан Республикасының қорғаныс қабiлетi, қауiпсiздiгi, экономикалық және саяси мүдделерi үшiн ақпараттың көкейкестiлiгi ескерiле отырып, Қазақстан Республикасының Президентi бекiткен тәртiпте ұзартылуы мүмкiн.
Мемлекеттiк құпиялар болып табылатын ақпарат оларға түзетулер енгiзу қажеттiлiгiн туғызатын факторлардың (халықаралық жағдайдың өзгеруi, бұйымдардың қару-жарақтан алынуы, оларды шетелге сату, ғылым мен техниканың жаңа жетiстiктерiнiң пайда болуы және басқалар) пайда болуына байланысты дер кезiнде қайта қаралып отыруға тиiс. Бұл орайда мемлекеттiк басқару органдары, өз құзыретi шегiнде, ақпаратты құпияландырудың негiздiлiгiн әр 5 жыл сайын қайта қарауға мiндеттi.
Егер ақпаратты құпиясыздандыру мерзiмiн алдын-ала белгiлеу мүмкiн болса немесе оны жүзеге асыратындай жағдайлар туа қалса, онда бұл жағдайларды оны құпияландыру кезiнде көрсету қажет.
Құпия ақпараттың қолданылу мерзiмi белгiленген тәртiппен ұзартылмаған жағдайда, ақпарат құпиялылығын жойды деп есептеледi.

10-бап. Мемлекеттiк құпияларға жiберудiң тәртiбi

Қызмет бабындағы мiндеттердi орындау үшiн мемлекеттiк құпиялармен жұмыс iстеуi қажет болатын Қазақстан Республикасының азаматтарын осы құпияларға жiберу ресiмделедi, бұл орайда олардың қызмет немесе қоғамдық жағдайына қарамастан, осы азаматтарға қатысты еңбек шарты (келiсiм-шарт) жасалғанға дейiн белгiленген тәртiппен тексеру шаралары жүзеге асырылады. Оны жүргiзуге олар өз ерiктерiмен жазбаша түрде келiсiм бередi.
Еңбек шартында (келiсiм-шартта) азаматтың мемлекеттiк құпияларды сақтауды қамтамасыз ету жөнiндегi талаптарды орындау мiндетi, осы ақпаратты жария етпеу туралы мiндеттемесi, мемлекеттiк құпиялармен жұмыс iстеуге байланысты шектеулер жазбаша түрде көрсетiледi.
Қазақстан Республикасының азаматтарына мемлекеттiк құпиялар болып табылатын, олардың қызмет бабындағы мiндеттерiн орындауға қажеттi ғана ақпараттар берiлуге тиiс.
Қазақстан Республикасының азаматтары әкiмшiлiктiң еңбек шартының (келiсiм-шартының) мемлекеттiк құпияларды сақтауға байланысты шарттарын бұзған шешiмi туралы жоғары тұрған органдарға немесе сотқа шағым жасауға қақылы.
Өз өкiлеттiктерi мен тiкелей қызмет мiндеттерi шегiнде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауiпсiздiк комитетi органдарының келiсiмiнсiз және оларды жария етпеу туралы мiндеттеменi ресiмдемей-ақ мемлекеттiк құпияларға:
- Қазақстан Республикасының Президентi мен Вице-президентi;
- Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң Төрағасы және оның орынбасарлары, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесi Комитеттерiнiң төрағалары;
- Қазақстан Республикасының Премьер-министрi,

Премьер-министрдiң орынбасарлары, оларға теңестiрiлген лауазымды

адамдар; Қазақстан Республикасының Бас прокуроры;

- облыстық өкiлдi және атқару органдарының басшылары және

олардың орынбасарлары;

- Қазақстан Республикасының министрлерi, министрлердiң

орынбасарлары және Қазақстан Республикасы Премьер-министрi

анықтайтын оларға теңестiрiлген лауазымды адамдар жiберiледi.

11-бап. Құпияларға жiберудi шектеудiң

және тоқтатудың шарттары

Қазақстан Республикасының мына азаматтары:

а) шетелде тұрақты тұратын немесе Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығу, шетел азаматтығын алу туралы тиiстi мемлекеттiк органдарға өтiнiш бiлдiретiн;
б) қасақана қылмыс жасағандығы үшiн соттылығын заңмен белгiленген тәртiппен өтемеген немесе ақтамаған;
в) мемлекеттiк құпиялармен жұмыс iстеу үшiн медициналық қарсы куәлiктерi бар азаматтар. Мұндай қарсы куәлiктер Тiзбесiн Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгiнiң келiсiмiмен Денсаулық сақтау министрлiгi бекiтедi;
г) мемлекеттiк құпияларға жiберу туралы шешiм қабылдауға әсер ететiн өзi туралы көрiнеу жалған мағлұматтар берген;
д) белгiленген тәртiппен тiркелмеген, Қазақстан Республикасының мемлекеттiк құрылысын және аумақтық тұтастығын күшпен өзгерту мақсатын көздейтiн, террорды, зорлық-зомбылықты, ұлтшылдық пен сепаратизмдi уағыздайтын саяси партиялар мен қоғамдық құрылымдардың мүшелерi болып табылатын азаматтар мемлекеттiк құпияларға жiберiлмейдi.
Шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының мемлекеттiк құпияларына жiберiлмейдi.
Қазақстан Республикасының азаматын мемлекеттiк құпияларға жiберу еңбек шартын (келiсiм-шартын) бұзған кезде, сондай-ақ осы баптың, а,б,в,г,д тармақтарында көзделген негiздер пайда болған жағдайда немесе ол мемлекеттiк құпиялардың сақталуын қамтамасыз ету тәртiбiн бұзғанда тоқтатылуы мүмкiн.
Құпияға жiберудiң тоқтатылуы Қазақстан Республикасының азаматын оған мәлiм мемлекеттiк құпияларды жария етпеу мiндеттерiнен босатпайды.

12-бап. Мемлекеттiк және әскери құпия болып табылатын
мағлұматтардан хабардар азаматтардың құқыларын
шектеу

Мемлекеттiк және әскери құпия болып табылатын мағлұматтармен жұмыс iстейтiн немесе жұмыс iстеген Қазақстан Республикасы азаматының оның жазбаша келiсiмiмен құпиялылық мерзiмi аяқталғанға дейiн, бiрақ 5 жылдан аспайтын мерзiмге құқылары шектелуi мүмкiн.
Шектеулер:
- мемлекеттiк және әскери құпияны жария ету қаупi туралы ақпараты болған жағдайда соған байланысты шетелге бару құқына;
- тиiстi режимдi құпиялы органдарды хабардар етпей шетел азаматтарымен және мекемелерiмен байланыс жасау құқына;
- мемлекеттiк және әскери құпия туралы ақпаратқа қатысты сөз бостандығы құқына;
- мемлекеттiк және әскери құпияларға байланысты жаңалықты, өнертабысын пайдаланудағы айрықша құқына қатысты болуы мүмкiн.
Азамат түсiнiктеме алу үшiн мемлекеттiк құпияларды сақтаудың жергiлiктi және республикалық органдарына өтiнiш жасауға, құқыларының негiзсiз шектелуiне байланысты соттың қорғауын талап етуге қақылы.

13-бап. Мемлекеттiк құпиялармен жұмыс iстеу тәртiбi

Мемлекеттiк құпиялармен жұмыс iстеу тәртiбi осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады және Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетi бекiткен Қазақстан Республикасында құпиялылық режимiн қамтамасыз ету жөнiндегi Нұсқаумен тәртiптеледi.
Айрықша режимдi объектiлердегi, шетелдiк мекемелердегi басым қорғаныс және ғылыми талдамалардың, арнайы тасымалдардың, байланыстың шифрлы және арнайы түрлерiнiң құпиялылық режимiн қамтамасыз ету үшiн, сондай-ақ мемлекеттiк құпияларды жарияламау және шифрлау үшiн мүдделi мекемелер, кәсiпорындар мен ұйымдар Қазақстан Республикасы Ұлттық қауiпсiздiк комитетi органдарының келiсiмiмен осы Заңға қайшы келмейтiн, жүргiзiлетiн жұмыстардың құпиялылық режимiн қамтамасыз етудiң арнайы ережелерiн әзiрлей алады.

14-бап. Мемлекеттiк құпияларды сақтау жүйесiндегi жоғары
мемлекеттiк өкiмет органдарының өкiлеттiктерi

Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесi мемлекеттiк құпияларды сақтау саласындағы қатынастарды құқылық реттеу жүйесiн әзiрлеп, қабылдайды, мемлекеттiң ақпаратты құпияландыруға жол беретiн қызмет салаларын анықтайды.
Қазақстан Республикасының Президентi:
- құпия ақпаратты сақтау саласындағы бiрыңғай ұлттық саясатты анықтайды және iске асырады;
- мемлекеттiк құпияларды сақтау жүйесiндегi мемлекеттiк органдарға жалпы басшылықты жүзеге асырады;
- ақпаратты құпияландыру мен құпиясыздандыруға құқы бар мемлекеттiк органдарды анықтайды;
- мемлекеттiк құпияларға жiберуге байланысты Қазақстан Республикасы азаматтарына арнайы тексеру тәртiбiн белгiлейдi;
- мемлекеттiк құпияларды сақтау жүйесiнiң қызметiне бақылау жасайды және үйлестiредi.
Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi:
- Қазақстан Республикасы заңдарының, басқа да нормативтi актiлерiнiң орындалуын қамтамасыз етедi және мемлекеттiк құпияларды сақтау мәселелерiнде мекемелерге, кәсiпорындар мен ұйымдарға басшылық жасайды;
- мемлекеттiк құпияларды сақтау жөнiндегi бөлiмшелердiң құрылымын, ұйымдастыру, жұмыс iстеу және жою тәртiбiн белгiлейдi;
- Қазақстан Республикасының айрықша режимдi, айрықша маңызды және режимдi объектiлерiнiң тiзбелерiн бекiтедi;
- мемлекеттiк құпияларды сақтаудың мемлекеттiк бағдарламаларын iске асыруға бағытталатын бюджеттiк қаржыландыруды жоспарлайды, мемлекеттiк құпияларды сақтау жөнiндегi жұмыстарды материалдық-техникалық қамтамасыз ету және қаржыландыру тәртiбiн белгiлейдi.

15-бап. Мемлекеттiк құпияларды сақтау жүйесiндегi
Қазақстан Республикасы Ұлттық қауiпсiздiк
комитетiнiң өкiлеттiктерi

Қазақстан Республикасының Ұлттық қауiпсiздiк комитетi өз құзыретiнiң шегiнде:
- мемлекеттiк құпиялардың сақталуын, байланыстың арнайы түрлерiнiң және шифрлы жұмыстардың қауiпсiздiгiн барлаудың шетелдiк техникалық құралдарына қарсы iс-қимыл жасауды қамтамасыз етуге бақылау ұйымдастырады;
- мемлекеттiк басқару органдарында, кәсiпорындарда, мекемелерде, ұйымдар мен бiрлестiктерде құпиялылық режимiн тексерудi жүзеге асырады. Мемлекеттiк құпиялардың сақталуына бағытталған шаралар қабылдау жөнiнде мiндеттi нұсқауларды енгiзедi;
- мемлекеттiк құпиялар болып табылатын мағлұматтарға Қазақстан Республикасы азаматтарын жiберудi және мемлекеттiк құпияларға жiберуге жататын лауазымдардың номенклатурасын келiседi;
- мемлекеттiк және әскери құпия болып табылатын ақпаратқа жiберуге ресiмделетiн (қайта ресiмделетiн) Қазақстан Республикасы азаматтарына арнайы тексеру жүргiзедi;
- мемлекеттiк құпияларды сақтау мәселелерiн мемлекеттiк өкiмет және басқару органдарына, кәсiпорындарға, мекемелерге, ұйымдар мен бiрлестiктерге әдiстемелiк және практикалық көмек көрсетедi;
- мемлекеттiк құпияларды жария ету (жоғалту) фактiлерi

бойынша қызметтiк тергеулер жүргiзедi;

- мемлекеттiк құпияларды сақтау жөнiндегi жұмыстардың

нәтижелерi туралы Қазақстан Республикасының мемлекеттiк өкiмет

пен басқару органдарын хабардар етедi.

Мемлекеттiк құпиялардың сақталуын қамтамасыз ету үшiн

Ұлттық қауiпсiздiк комитетiнiң органдары режимдi объектiлердiң

әкiмшiлiктерiмен бiрлесе отырып, жанамалау, шифрлау және құпияларды

қарсы барлаумен сақтаудың басқа да формалары мен әдiстерiн

пайдаланады.

16-бап. Ақпаратты қорғау жөнiндегi мемлекеттiк

органның өкiлеттiктерi

Ақпаратты қорғау жөнiндегi мемлекеттiк орган мемлекеттiк

құпияларды сақтау саласындағы бiрыңғай саясатты белгiлейдi,

мемлекеттiк органдардағы, мекемелердегi, кәсiпорындардағы және

ұйымдардағы құпиялылық режимдi қамтамасыз ету жөнiндегi жұмысты

үйлестiредi. Мемлекеттiк құпияларды сақтау жөнiнде құқылық,

әкiмшiлiк, экономикалық және техникалық шаралар жүйесiн әзiрлейдi,

олардың Қазақстан Республикасының аумағында орындалуына бақылау

жасайды.

17-бап. Мемлекеттiк құпияларды сақтауды

қамтамасыз ету органдары

Мемлекеттiк құпияларды сақтау - осы құпияларға ие болып отырған барлық мемлекеттiк органдардың, кәсiпорындардың, мекемелердiң, ұйымдардың, бiрлестiктердiң, сондай-ақ Қазақстан Республикасының лауазымды адамдары мен азаматтарының мiндетi.
Мемлекеттiк құпияларды пайдалана отырып қандай да бiр жұмыс жүргiзу оларды сақтау жөнiнде шаралар қабылдағаннан кейiн ғана жүзеге асырылуға тиiс.
Мемлекеттiк құпияларды сақтауды қамтамасыз ету органдарының құрамына: Ақпаратты қорғау жөнiндегi мемлекеттiк орган және кәсiпорындардағы, мекемелердегi, ұйымдар мен бiрлестiктердегi режимдi-құпиялы органдар енедi.

18-бап. Мемлекеттiк құпияларды жария еткенi үшiн,
сондай-ақ ақпаратты заңға қайшы құпияландырғаны
үшiн жауаптылық

Мемлекеттiк құпиялардың сақталуын қамтамасыз етуге жауаптылық

мемлекеттiк органдардың, кәсiпорындардың, мекемелердiң ұйымдар

мен бiрлестiктердiң басшыларына жүктеледi.

Мемлекеттiк құпияларды жария еткенi немесе ақпаратты заңға

қайшы құпияландырғаны үшiн, сондай-ақ осы Заң талаптарын бұзғаны

үшiн кiнәлi адамдар Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген

заңдарына сәйкес қылмыстық және әкiмшiлiк жауапқа тартылады.

Қазақстан Республикасының

Президентi

О защите госудаpственных секpетов Республики Казахстан

Закон Республики Казахстан от 19 янваpя 1993 года. Утратил силу - Законом РК от 15 марта 1999 г. N 350 ~Z990350.

Настоящий Закон определяет правовые основы и единую систему защиты государственных секретов во всех видах деятельности органов государственной власти и управления, предприятий, учреждений, объединений, организаций, независимо от форм собственности, воинских формирований и граждан Республики Казахстан на всей территории государства и за его пределами.

Статья 1. Понятия

Государственные секреты - информация, хранящаяся и перемещаемая на любых видах носителей, затрагивающая обороноспособность, безопасность, экономические и политические интересы Республики Казахстан, подконтрольная государству и ограничиваемая специальными перечнями и правилами, разработанными на основе и во исполнение Конституции Республики Казахстан и настоящего Закона. Государственные секреты - собственность Республики Казахстан.
Засекречивание информации - совокупность мероприятий по ограничению распространения информации в интересах государства.
Рассекречивание информации - совокупность мероприятий по снятию ограничений, установленных на распространение информации в интересах государства.
Система защиты государственных секретов (режим секретности) - установленный законами Республики Казахстан и нормативными актами органов государственной власти и управления единый порядок обеспечения сохранности государственных секретов, включающий в себя совокупность правовых, организационных, инженерно-технических и иных мер, направленных на достижение контроля за распространением информации и представляющий собой часть общей системы национальной безопасности государства.
Разглашение государственных секретов - сообщение, передача, пересылка, публикация, утрата секретных документов или изделий, а также доведение государственных секретов любыми другими способами до лиц, не имеющих права ознакомления с ними.

Статья 2. Правовая основа защиты государственных секретов

Правовую основу защиты государственных секретов составляют Конституция Республики Казахстан, настоящий Закон, другие законодательные акты Республики Казахстан, Указы Президента Республики Казахстан, международные правовые документы, признанные Республикой Казахстан.

Статья 3. Основные принципы отнесения информации к
государственным секретам

Отнесение информации к государственным секретам осуществляется на принципах законности и целесообразности:
а) Законность. Засекречивание и рассекречивание информации производится на основании и в соответствии с настоящим Законом и едиными правилами отнесения информации к государственным секретам, утверждаемым Кабинетом Министров Республики Казахстан;
б) Целесообразность. Засекречивание информации производится при условии превышения ущерба, наносимого интересам государства от разглашения информации, над затратами на ее защиту.

Статья 4. Ограничения на засекречивание информации

Не может быть отнесена к государственным секретам информация, засекречивание которой:
- посягает на права, свободы и законные интересы граждан, создает угрозу их личной безопасности;
- скрывает нарушение законности, бездействие или неправомерные действия государственных органов и должностных лиц;
- отрицательно влияет на реализацию государственных и отраслевых программ экономического, социального, культурного и научно-технического развития, обороноспособность и безопасность государства;
- искажает положение дел в сфере здравоохранения, образования, сельского хозяйства, внутренней и внешней торговли, экологии и использовании природных ресурсов, обеспечения правопорядка.
Ограничения на засекречивание информации вводит Верховный Совет Республики Казахстан.

Статья 5. Категории государственных секретов

Государственные секреты Республики Казахстан подразделяются на три категории: государственная, военная и служебная тайна.
К государственной тайне относится информация, разглашение которой может повлечь тяжкие последствия для обороноспособности, безопасности, экономических и политических интересов Республики Казахстан.
Информации, составляющей государственную тайну, присваиваются ограничительные грифы "особой важности" и "совершенно секретно".
К военной тайне относится информация военного характера, разглашение которой может нанести ущерб Вооруженным Силам Республики Казахстан.
Информации, составляющей военную тайну, присваиваются ограничительные грифы "совершенно секретно" и "секретно".
К служебной тайне относится информация, разглашение которой может оказать отрицательное воздействие на обороноспособность, безопасность, экономические и политические интересы Республики Казахстан. Такая информация, как правило, имеет характер отдельных данных, входящих в состав информации, составляющей государственную или военную тайну, и не раскрывает ее в целом.
Информации, составляющей служебную тайну, присваивается ограничительный гриф "секретно".
Присвоение иных ограничительных грифов государственным секретам, не предусмотренных настоящей статьей, запрещается.

Статья 6. Негосударственные секреты

Негосударственные секреты - коммерческая тайна, информация для служебного пользования, не для печати, тайна следствия, врачебная, личная и любые другие виды тайны сохраняются их собственниками при содействии государственных органов и соответствующими юридическими и физическими лицами, которым они доверены по службе или роду деятельности. Обеспечение негосударственных секретов регулируется другими законодательными актами Республики Казахстан или правилами, разработанными их собственниками, не противоречащими законам Республики Казахстан.

Статья 7. Основные элементы системы защиты
государственных секретов

Основными элементами системы защиты государственных секретов являются:
- правила определения и установление степени секретности информации, содержащейся в работах, документах и изделиях;
- порядок допуска к государственным секретам;
- ограничения для лиц, работающих с государственными секретами;
- порядок обращения с государственными секретами;
- контроль за обеспечением сохранности государственных секретов;
- органы обеспечения защиты государственных секретов;
- ответственность за невыполнение требований по защите государственных секретов.

Статья 8. Отнесение информации к государственным секретам

Отнесение информации к государственным секретам осуществляется в соответствии с Положением о порядке определения и установления степени секретности сведений, содержащихся в работах, документах и изделиях на основании Перечня сведений, составляющих государственную тайну Республики Казахстан и перечней сведений, подлежащих засекречиванию, утверждаемых Кабинетом Министров Республики Казахстан.
Государственные органы, определенные Президентом Республики Казахстан, вправе засекречивать и рассекречивать информацию, являющуюся собственностью юридических и физических лиц Республики Казахстан и отвечающую требованиям статьи 5 настоящего Закона, с компенсацией убытков собственникам. Собственники информации вправе обжаловать в суде неправомерные действия по засекречиванию и рассекречиванию информации.
Предприятия, учреждения, организации, общественные объединения, отдельные граждане, располагающие информацией, отвечающей требованиям статьи 5 настоящего Закона, для решения вопроса о необходимости ее засекречивания должны обращаться в заинтересованные в таких сведениях государственный орган по защите информации, органы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

Статья 9. Сроки засекречивания информации

Засекречивание информации, составляющей государственные секреты, производится на срок до 20 лет.
Срок засекречивания информации может быть продлен с учетом актуальности информации для обороноспособности, безопасности, экономических и политических интересов Республики Казахстан, в порядке, установленном Президентом Республики Казахстан.
Информация составляющая государственные секреты, должна своевременно пересматриваться в связи с появлением факторов, вызывающих необходимость их корректировки (изменение международной обстановки, снятие изделий с вооружения, их продажа за границу, появление новых достижений науки и техники и другие). При этом органы государственного управления, в пределах своей компетенции, обязаны пересматривать обоснованность засекречивания информации каждые 5 лет.
Если представляется возможным заблаговременно определить сроки рассекречивания информации или условия, при которых они должны быть осуществлены, то это следует указать при ее засекречивании.
В тех случаях, когда срок действия секретной информации не был продлен в установленном порядке, информация считается утратившей секретность.

Статья 10. Порядок допуска к государственным секретам

Гражданам Республики Казахстан, которым для выполнения служебных обязанностей необходимо работать с государственными секретами, оформляется допуск к этим секретам, при этом до заключения трудового договора (контракта) в отношении этих граждан, независимо от занимаемого ими служебного или общественного положения, осуществляются в установленном порядке проверочные мероприятия. На их проведение они дают добровольное согласие в письменной форме.
В трудовом договоре (контракте) отражаются в письменной форме обязанность гражданина соблюдать требования по обеспечению защиты государственных секретов, обязательство о неразглашении этой информации, ограничения, связанные с работой с государственными секретами.
Гражданам Республики Казахстан должна предоставляться только та информация, составляющая государственные секреты, которая необходима им для выполнения служебных обязанностей.
Граждане Республики Казахстан вправе обжаловать решения администрации, нарушающие условия трудового договора (контракта), связанные с защитой государственных секретов, в вышестоящих органах или в судебном порядке.
В пределах своих полномочий и прямых служебных обязанностей к государственным секретам без согласования с органами Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и без оформления обязательства о неразглашении, допускаются:
- Президент и Вице-президент Республики Казахстан;
- Председатель Верховного Совета Республики Казахстан и его заместители, председатели Комитетов Верховного Совета Республики Казахстан;
- Премьер-министр, заместители Премьер-министра Республики Казахстан, приравненные к ним должностные лица, Генеральный прокурор Республики Казахстан;
- руководители областных представительных и исполнительных органов и их заместители;
- министры, заместители министров Республики Казахстан и приравненные к ним должностные лица, определяемые Премьер-министром Республики Казахстан.

Статья 11. Условия ограничения и прекращения допуска

К государственным секретам не допускаются граждане Республики Казахстан:
а) постоянно проживающие за границей или обращающиеся в соответствующие государственные органы с просьбой о выходе из гражданства Республики Казахстан, получения иностранного гражданства;
б) имеющие непогашенную или не снятую в установленном законом порядке судимость за совершение умышленных преступлений;
в) имеющие медицинские противопоказания для работы с государственными секретами. Перечень таких противопоказаний утверждается Министерством здравоохранения по согласованию с Министерством юстиции Республики Казахстан;
г) указавшие о себе заведомо ложные сведения, влияющие на принятие решения о допуске к государственным секретам;
д) являющиеся членами незарегистрированных в установленном порядке политических партий и общественных формирований, преследующих цели насильственного изменения государственного устройства и территориальной целостности Республики Казахстан, проповедующие террор, насилие, национализм и сепаратизм.
Иностранцы и лица без гражданства к государственным секретам Республики Казахстан не допускаются.
Допуск гражданина Республики Казахстан к государственным секретам может быть прекращен при расторжении трудового договора (контракта), а также в случае появления оснований, предусмотренных пунктами "а", "б", "в", "г", "д" настоящей статьи, или если он совершает нарушения порядка обеспечения сохранности государственных секретов.
Прекращение допуска не освобождает гражданина Республики Казахстан от обязанностей неразглашения известных ему государственных секретов.

Статья 12. Ограничения прав граждан, осведомленных
в сведениях, составляющих государственную
и военную тайну

Гражданин Республики Казахстан, работающий или работавший со сведениями, составляющими государственную и военную тайну, может быть с его письменного согласия ограничен в правах, до истечения срока секретности, но не более чем на 5 лет.
Ограничения могут касаться:
- права выезда за границу при наличии информации об угрозе разглашения государственной и военной тайны;
- права на контакты с иностранными гражданами и учреждениями без уведомления соответствующих режимно-секретных органов;
- права на свободу слова в части, касающейся информации о государственной и военной тайне;
- исключительного права на использование открытия, изобретения, связанного с государственной и военной тайнами.
Гражданин вправе обратиться за разъяснениями в местные и республиканские органы защиты государственных секретов, требовать судебной защиты в связи с необоснованным ограничением в правах.

Статья 13. Порядок обращения с государственными секретами

Порядок обращения с государственными секретами осуществляется в соответствии с настоящим Законом и регламентируется Инструкцией по обеспечению режима секретности в Республике Казахстан, утверждаемой Кабинетом Министров Республики Казахстан.
Для обеспечения режима секретности приоритетных оборонных и научных разработок, специальных перевозок, шифровальной и специальных видов связи, на особорежимных объектах, в загранучреждениях, а также для легендирования и зашифровки государственных секретов, заинтересованные учреждения, предприятия и организации, по согласованию с органами Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, могут разрабатывать специальные правила обеспечения режима секретности проводимых работ, непротиворечащие настоящему Закону.

Статья 14. Полномочия высших органов государственной
власти в системе защиты государственных секретов

Верховный Совет Республики Казахстан разрабатывает и принимает систему правового регулирования отношений в области защиты государственных секретов, определяет сферы деятельности государства, в которых допустимо засекречивание информации.
Президент Республики Казахстан:
- определяет и реализует единую национальную политику в области защиты секретной информации;
- осуществляет общее руководство государственными органами в системе защиты государственных секретов;
- определяет государственные органы, имеющие право засекречивать и рассекречивать информацию;
- устанавливает порядок специальной проверки граждан Республики Казахстан в связи с допуском их к государственным секретам;
- контролирует и координирует деятельность системы защиты государственных секретов.
Кабинет Министров Республики Казахстан:
- обеспечивает исполнение законов, других нормативных актов Республики Казахстан и руководство учреждениями, предприятиями и организациями в вопросах защиты государственных секретов;
- определяет структуру, порядок организации, функционирования и ликвидации подразделений по защите государственных секретов;
- утверждает перечни особорежимных, особо важных и режимных объектов Республики Казахстан;
- планирует бюджетные ассигнования, направляемые на реализацию государственных программ защиты государственных секретов, определяет порядок материально-технического обеспечения и финансирования работ по защите государственных секретов.

Статья 15. Полномочия Комитета национальной безопасности
Республики Казахстан в системе защиты
государственных секретов

Комитет национальной безопасности Республики Казахстан в пределах своей компетенции:
- организует контроль за обеспечением сохранности государственных секретов, безопасности специальных видов связи и шифровальной работы, противодействия иностранным техническим средствам разведки;
- осуществляет проверку режима секретности в органах государственного управления, на предприятиях, в учреждениях, организациях и объединениях. Вносит обязательные для исполнения предписания по принятию мер, направленных на сохранность государственных секретов;
- согласовывает допуск граждан Республики Казахстан к сведениям, составляющим государственную тайну, и номенклатуры должностей, подлежащих допуску к государственным секретам;
- проводит специальную проверку граждан Республики Казахстан, оформляемых (переоформляемых) на допуск к информации, составляющей государственную и военную тайну;
- оказывает методическую и практическую помощь в вопросах защиты государственных секретов органам государственной власти и управления, предприятиям, учреждениям, организациям и объединениям;
- проводит служебные расследования по фактам разглашения (утраты) государственных секретов;
- информирует органы государственной власти и управления Республики Казахстан о результатах работы по защите государственных секретов.
Для обеспечения сохранности государственных секретов органы Комитета национальной безопасности совместно с администрацией режимных объектов используют легендирование, зашифровку и другие активные формы и методы контрразведовательной защиты секретов.

Статья 16. Полномочия Государственного органа
по защите информации

Государственный орган по защите информации определяет единую политику в области защиты государственных секретов, координирует работы по обеспечению режима секретности в государственных органах, учреждениях, предприятиях и организациях. Разрабатывает систему правовых, административных, экономических и технических мер по защите государственных секретов, контролирует их исполнение на территории Республики Казахстан.

Статья 17. Органы обеспечения защиты государственных
секретов

Защита государственных секретов - обязанность всех располагающих ими государственных органов, предприятий, учреждений, организаций, объединений, а также должностных лиц и граждан Республики Казахстан.
Проведение каких-либо работ с использованием государственных секретов должно осуществляться только после принятия мер по их защите.
Органы обеспечения защиты государственных секретов включают в себя: Государственный орган по защите информации и режимно-секретные органы на предприятиях, в учреждениях, организациях и объединениях.

Статья 18. Ответственность за разглашение государственных
секретов, а также за неправомерное засекречивание
информации

Ответственность за обеспечение сохранности государственных

секретов возлагается на руководителей государственных органов,

предприятий, учреждений, организаций и объединений.

За разглашение государственных секретов или неправомерное

засекречивание информации, а также за нарушение требований

настоящего Закона виновные лица привлекаются к уголовной и

административной ответственности в соответствии с действующим

законодательством Республики Казахстан.

Президент

Республики Казахстан