ИПС "Әділет"

Қазақстан Республикасы 1984 жылғы 10 желтоқсанда қабылданған Азаптауларға және басқа да қатыгез, адамгершiлiкке жатпайтын және ар-намысты қорлайтын iс-әрекеттер мен жазалау түрлерiне қарсы конвенцияға қосылсын.

Қазақстан Республикасының
Президентi

Азаптауларға және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлеріне қарсы конвенция (БҰҰ Бас Ассамблеясының 1984 жылғы 10 желтоқсандағы 39/46 Қарарымен қабылданды)

Осы Конвенцияға қатысушы мемлекеттер,

Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысында жарияланған принциптерге сәйкес адами отбасының барлық мүшелерінің тең және ажырамас құқықтарын тану еркіндік, әділдік және жалпы әлемге ортақ негізі болып табылатынын назарға ала отырып,

осы құқықтар адами тұлғаға тән ар-намыстан туындайтынын тани отырып,

Жарғыға, атап айтқанда 55-бапқа сәйкес адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын жаппай құрметтеуге және сақтауға жәрдемдесу мемлекет міндеттерін назарға ала отырып,

азаптауларға немесе басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе өзінің ар-намысын қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалауға тартылмауын қарастыратын Жалпыға бірдей адам құқығы декларациясының 5-бабын және Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пакттың 7-бабын есепке ала отырып,

сондай-ақ Бас Ассамблеямен 1975 жылғы 9 желтоқсанда қабылданған Барлық адамдарды азаптаулардан және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлерінен қорғау туралы декларациясын есепке ала отырып,

дүние жүзінде азаптауларға және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау түрлеріне қарсы күресу тиімділігін арттыруды тілей отырып,

мына төмендегілер туралы келісті:

I Бөлім

1-бап

1. Осы Конвенцияның мақсаты үшін "азаптау" анықтамасы қандай да бір адамға одан немесе үшінші адамнан мәлімет немесе мойындау алу, ол немесе үшінші адам жасаған немесе жасағанына сезік келтірілген әрекетіне оны жазалау, сондай-ақ оны немесе үшінші адамды қорқыту немесе мәжбүрлеу үшін дене немесе адамгершілік қатты зақымдары немесе азап шегуі қасақана жасалатын немесе кез-келген сипаттағы кемсітушілікке негізделген кез-келген себеп бойынша мұндай зақымды немесе азап шегуді мемлекеттік лауазымды тұлғамен немесе ресми түрдегі басқа да адаммен немесе олардың азғырушылығы немесе олардың келісімімен немесе үнсіз келісу бойынша келтірілетін кез-келген іс-әрекетті білдіреді. Бұл анықтамаға заңдық санкциялар нәтижесінде ғана туындайтын, осы санкциялардан ажыратылмайтын немесе олармен кездейсоқ келтірілетін зақым немесе азап шегу енгізілмейді.

2. Осы бап ережені кең түрде қолдануды ұстайтын немесе ұстай алатын қандай да бір халықаралық келісім-шартқа немесе қандай да бір ұлттық заңнамаға залал келтірмейді.

2-бап

1. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы өзінің заңи құзырындағы кез-келген аумақта азаптаулар актілерінің алдын алу үшін тиімді заңнамалық, әкімшілік, сот және басқа да шара қолданады.

2. Қандай да бір соғыс жағдайы немесе соғыс қаупі, ішкі саяси тұрақсыздық немесе кез-келген басқа да төтенше жағдай сияқты ерекше жағдайлар азаптаулардың ақтауы бола алмайды.

3. Жоғары тұрған бастықтың немесе мемлекет билігінің бұйрығы азаптаулардың ақтауы бола алмайды.

3-бап

1. Қатысушы мемлекеттің еш қайсысы егер оған азаптауларды қолдануға қауіп келтіретінін болжауға айтарлықтай негіз болса қандайда бір адамды басқа мемлекетке жібермеу, қайтармау ("refouler") немесе сатпау керек.

2. Мұндай негіздемелердің бар болуын анықтау үшін құзіретті биліктер тиісті жағдайларда, осы мемлекетте адам құқықтарының дөрекі, сорақы және жаппай бұзылулары барын қоса алғанда, іске жататын барлық жағдайларды назарға алады.

4-бап

1. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы барлық азаптау актілері оның қылмыстық заңнамасына сәйкес қаралуын қамтамасыз етеді. Бұл да азаптауға бірге қатысуын немесе қатысуды білдіретін кез-келген адамды азаптау мен іс-әрекеттерге тарту азабына жатады.

2. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы мұндай қылмыстар үшін олардың ауыр сипатын есепке ала отырып тиісті жазалауды белгілейді.

Қазақстан Республикасының Қылмыстық заңнамасымен жауап алу немесе алдын ала тергеу өндірісі кезінде жауап беруге мәжбүрлеген үшін қылмыстық жауапкершілік қарастырылды. (ҚР ҚК 347-бабы)

5-бап

1. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы мынадай жағдайларда 4-бапта көрсетілген қылмыстарға қатысты өзінің заңи құзырын белгілеу үшін қажетті болатын мынадай шараларды қабылдайды:

a) қылмыстар өзінің заңи құзырындағы кез-келген аумақта немесе осы Мемлекетте тіркелген теңіз немесе әуе кемесінің бортында жасалғанда;

б) болжамданатын қылмыскер осы Мемлекеттің азаматы болып табылғанда;

c) құрбан болушы осы Мемлекеттің азаматы болып табылғанда және егер Мемлекет оны орынсыз деп санағанда.

2. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы болжанып отырған қылмыскер өзінің заңи құзырындағы кез-келген аумақта болу және ол оны осы баптың 1-тармағында ескертілген кез-келген мемлекетке 8-бапқа сәйкес сатпау жағдайларындағы мұндай қылмыстарға қатысты өзінің заңи құзырын белгілеу үшін қажетті болып қалатын мынадай шараларды ұқсас түрде қабылдайды.

3. Осы Конвенция ішкі заңнамаға сәйкес кез-келген қылмыстық заңи құзырын жүзеге асыруды шығармайды.

6-бап

1. Жағдай талап еткендей, өзінің билігіндегі ақпаратты қарағаннан кейін көзі жеткен соң, аумағында 4-бапта көрсетілген кез-келген қылмысты жасауда айыпталған адам бар кез-келген Қатысушы мемлекет оны қамауға алады және өз қатысуын қамтамасыз ететін басқа да заң шараларын қабылдайды. Қамауға алу және басқа да мұндай заңи шаралар осы Мемлекеттің заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады, бірақ қылмыстық істерді немесе беру іс-әрекеттеріне шара қолдануға қажетті уақыт ішінде ғана жалғасуы мүмкін.

2. Мұндай Мемлекет фактілердің алдын ала тергеуін шұғыл түрде жүргізеді.

3. Осы баптың 1-тармағы негізінде қамаудағы кез-келген адамға азаматы болып табылатын Мемлекеттің тиісті жақын өкілімен, егер ол азаматтығы жоқ тұлға болса, өзінің әдетте тұрып жатқан Мемлекетінің өкілімен шұғыл түрде байланыс орнатуға жәрдемдеседі.

4. Мемлекет осы бапқа сәйкес қандай да бір адамды қамауға алғанда, ол 5-баптың 1-тармағында ескертілген, мұндай адамның қамауда тұру фактісі туралы және оны ұстап қалуға негіз болған жағдайлар туралы мемлекетке шұғыл түрде хабарлайды. Осы баптың 2-тармағында қарастырылған алдын ала тергеу жүргізетін мемлекет жоғарыда айтылған мемлекеттерге алған деректері туралы шұғыл хабарлайды және ол өзінің заңи құзырын жүзеге асыруға ниетінің бар жоғын көрсетеді.

7-бап

1. Өзінің заңи құзырындағы аумақта 5-бапта көзделген жағдайларда, егер ол қылмыскерді ұстап бермесе, 4-бапта көрсетілген кез-келген қылмыстарды жасауда күмәнданған адам табылған Қатысушы мемлекет, осы адамды сот қуғындауы үшін өз құзыретті билігіне тапсырады.

2. Бұл биліктер шешімді осы Мемлекеттің заңнамасына сәйкес маңызды сипаттағы кез-келген әдеттегі қылмыс жағдайындағы сияқты қабылдайды. 5-баптың 2-тармағында атап көрсетілген сот қуғындануы және талқылау үшін қажетті дәлелдемелерге қойылатын талаптар жағдайларында еш уақытта 5-баптың 1-тармағында көрсетілген жағдайларда қолданатындардан қаталдығы кем болмайды.

3. 4-бапта көрсетілген кез-келген қылмыстарға байланысты істі қарау жүзеге асырылатын кез-келген адамға істі қараудың барлық сатыларында әділ қарым-қатынасты кепіл етеді.

8-бап

1. 4-бапта көрсетілген қылмыстар қатысушы мемлекеттер арасындағы беру туралы кез-келген келісім-шартқа беруді қызықтыратын қылмыстар ретінде енгізуге жатады деп саналады. Қатысушы мемлекет олардың арасында жасасылатын кез-келген беру туралы шартқа беруді қызықтыратын қылмыстар ретінде мұндай қылмыстарды енгізуге міндеттенеді.

2. Егер келісімшартты қолға беруді негіздейтін қатысушы мемлекет беру туралы келісім-шарты жоқ басқа да Қатысушы мемлекеттен беру туралы өтінім алса беру үшін құқықтық негіздемесі ретінде мұндай қылмыстарға қатысты осы Конвенцияны қарай алады. Беру туралы өтінім жасалған Мемлекеттің заңнамасында көзделген басқа да шарттарға сәйкес беру жүзеге асырылады.

3. Келісім-шартты қолға беруді негіздемейтін Қатысушы мемлекеттер өз араларында беру туралы өтінім жасалған Мемлекеттің заңнамасында көзделген шарттарға сәйкес беруді қызықтыратын қылмыстар ретінде мұндай қылмыстарды қарайды.

4. Қатысушы мемлекеттер арасында беру мақсаты үшін мұндай қылмыстар егер де жасалған орнында ғана емес, сондай-ақ 5-баптың 1-тармағына сәйкес өзінің заңи құзырын белгілеуге міндетті мемлекеттің аумағында жасалғанда да қаралады.

9-бап

1. Қатысушы мемлекеттер бір-біріне иеліктерінде бар сот талқылауына қажетті иелігіндегі барлық дәлелдердің беруін қоса алғанда, 4-бапта атап көрсетілген кез-келген қылмыстарға қатысты қолданылған қылмыстық-іс жүргізу әрекеттеріне байланысты бар көмегін көрсетеді.

2. Қатысушы мемлекеттер олардың арасында жасалатын кез-келген шарттарға сәйкес осы баптың 1-тармағы бойынша өз міндеттерін орындайды.

10-бап

1. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы азаптауларға тыйым салуға қатысты оқу материалдары мен ақпараттар құқық қолданушы органдардың қызметкерлері құрамын, азаматтық немесе әскери, медицина қызметкерлері құрамын, мемлекеттік лауазымдық тұлғаларды және басқа да қамауға алудың, ұстаудың немесе түрмеде ұстаудың немесе оларға қараудың кез-келген түріне тартылған тұлғаларды күзетпен ұстауға және жауап алуға қатысы бар тұлғаларды даярлау бағдарламаларына толық көлемде қосылуын қамтамасыз етеді.

2. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы осы тыйым салуды кез-келген мынадай тұлғалардың міндеттері мен қызметтеріне қатысты ережелер мен нұсқаулықтарды қамтиды.

11-бап

Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы жауап алуға қатысты ережелерді, нұсқаулықтарды, әдістер мен тәжірибені, сондай-ақ қандай да бір азаптау жағдайларын болдырмау үшін өзінің заңи құзырындағы кез-келген аумақта қамауға алудың, ұстаудың немесе түрмеде ұстаудың кез-келген түріне тартылған адамдарды күзетпен ұстау және оларға қарау шарттарын жүйелі түрде қарайды.

12-бап

Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы өзінің құзіретті органдары азаптау оның заңи құзырындағы кез-келген аумақта қолданылғанын болжауға жеткілікті негіздеу болғанда тез және әділ тергеу жүргізуді қамтамасыз етеді.

13-бап

Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы осы Мемлекеттің заңи құзырындағы кез-келген аумақта азаптауларға тартылғанын сендірген кез-келген адамға осы Мемлекеттің құзіретті биліктеріне шағым көрсету және олармен мұндай шағымды тез және әділ қарау құқығын қамтамасыз етеді. Талапкер мен куәгерлерді шағымы немесе кез-келген куәгерлік жауаптарға байланысты нашар қараудың немесе қорқытудың кез-келген түрлерінен қорғауды қамтамасыз ету үшін шара қолданылады.

14-бап

1. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы өзінің құқықтық жүйесінде азаптаудың құрбаны болған өтеу алуын және толық ақтау ықтималына арналған қаражаттарды қоса алғанда, әділ және барабар өтемақысы құқығын құқық санкциясымен нығайтуды қамтамасыз етеді. Азаптау нәтижесінде құрбан болушы қайтыс болған жағдайда өтемақы құқығы оның асырауындағы жанға беріледі.

2. Осы бапта ешнәрсе ұлттық заңнамаға сәйкес бола алатын өтемақыға құрбан болғанның немесе басқа да адамдардың кез-келген құқығын қозғамайды.

15-бап

Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы азаптаумен жасалған кез-келген өтініш осы өтініш жасалғандығы дәлел ретінде азаптаулар жасауда айыпталған адамға қарсы пайдаланылатын жағдайларды қоспағанда, кез келген сот талқылауы барысында дәлел ретінде пайдаланылмауын қамтамасыз етеді.

16-бап

1. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы оның заңи құзырындағы кез-келген аумақта 1-бапта бар азаптаудың анықтамасына жатпайтын және мұндай актілер мемлекеттік лауазымды тұлғамен немесе басқа да ресми түрде сөз сөйлейтін адаммен немесе олардың азғырушылығы бойынша, немесе олардың қатысуымен немесе үнсіз келісуімен жасалғанда басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау актілерін болдырмауға міндеттенеді. Атап айтқанда 10, 11, 12 және 13-баптарда бар міндеттер азаптау туралы еске салуды басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалау нысандары туралы еске салулармен қолданылады.

2. Осы Конвенцияның ережесі қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жазалауға тыйым салатын не беруге не жөнелтуге қатысты кез-келген басқа да халықаралық келісімшарттардың не ұлттық заңнаманың ережелеріне залал келтірмейді.

II Бөлім

17-бап

1. Төменде көзделген функцияларды жүзеге асыратын Азаптауларға қарсы комитет (одан әрі Комитет деп аталатын) құрылады. Комитет жоғары моральдық қасиетке ие және адам құқығы саласында біліктілігімен танылған және жеке жариялайтын он сарапшыдан тұрады. Сарапшыларды қатысушы мемлекеттер сайлайды, бұл ретте заң тәжірибесі бар бірнеше адамдардың әділет географиялық бөлінуіне және қатысу тұтастығына көңіл бөледі.

2. Комитет мүшелері қатысушы мемлекеттерден ұсынылған тізімге енгізілген адамдардың қатарынан жасырын дауыс берумен тағайындалады. Қатысушы мемлекеттің әрқайсысы өз азаматтарының қатарынан бір кандидатураны ұсына алады. Қатысушы мемлекеттер сондай-ақ Азаптауларға қарсы комитетте жұмыс істеуге тілек білдіретін Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактқа сәйкес құрылған Адам құқықтары жөніндегі комитеттің мүшелері болып табылатын адамдарды мақсатқа сай ұсынуын есепке алады.

3. Комитет мүшелерін сайлау Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы екі жыл сайын шақыратын қатысушы мемлекеттердің кеңестерінде өткізіледі. Кворум қатысушы мемлекеттердің үштен екі санын құрайтын осы кеңестерде Конвенцияның қатысушы мемлекеттердің дауыс беруге келген және қатысқан өкілдерінің барынша көп дауыс санын және ең көп дауыс санын жинаған адамдар комитетке сайланған мүшелер болып саналады.

4. Алғашқы сайлаулар осы Конвенция күшіне енген күннен бастап алты айдан кешіктірмей өткізіледі. Ең болмағанда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысының кезекті сайлау күніне дейін төрт ай бұрын қатысушы мемлекеттерге өз кандидаттарын үш ай мерзімде беруге ұсыныспен хат жолдайды. Бас хатшы оларды ұсынған қатысушы мемлекеттерді көрсетіп, әліпбилік ретпен осы негізде ұсынылған барлық кандидаттардың тізімін береді.

5. Комитет мүшелері төрт жыл мерзімге сайланады. Олар қайта ұсынған жағдайда қайта сайлануға құқылы. Бірінші сайлауларда сайланған бес мүшенің өкілеттігінің мерзімі екі жыл мерзім біткеннен кейін аяқталады; бірінші сайлаулардан кейін дереу осы бес мүшенің аты-жөндері осы баптың 3-тармағында айтылған кеңес төрағасы өткізетін жеребемен анықталады.

6. Комитет мүшесінің бірі қайтыс болған немесе орнынан түскен жағдайда немесе олардың қандай да бір себеппен оның кандидатурасын ұсынған Комитетте функцияларын орындауға мүмкіндігі болмаған жағдайда Қатысушы мемлекет қатысушы мемлекеттердің көпшілігінің мақұлдауымен қалған мерзімге өз азаматтарының қатарынан басқа сарапшыны тағайындайды. Егер Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы болжанып отырған тағайындау туралы хабарлағаннан кейін алты аптаның ішінде қатысушы мемлекеттердің жартысы немесе жартысынан көбі мұндай тағайындауға қарсылық білдірмесе ғана кандидатура мақұлданды деп саналады.

7. Қатысушы мемлекеттер Комитетте олармен міндеттерді орындау кезеңінде Комитет мүшелерінің шығындарын жабуды өзіне алады.

18-бап

1. Комитет өздерінің лауазымды адамдарын екі жыл мерзімге сайлайды. Олар қайта сайлануы мүмкін.

2. Комитет өз рәсімдерінің жеке ережесін белгілейді, бірақ осы ережелерде, атап айтқанда, мынаны көздеуі тиіс:

a) алты мүше кворумды құрайды;

b) Комитеттің шешімі қатысқан мүшелердің көпшілік даусымен қабылданады.

3. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Конвенцияға сәйкес қажетті қызметкерлер құрамын және Комитеттің функцияларын тиімді жүзеге асыруға жағдайларды қамтамасыз етеді.

4. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы Комитеттің бірінші кеңесін шақырады. Комитет өзінің бірінші кеңесінен кейін оның рәсім ережелерінде көзделген уақыт аралығынан кейін жиналады.

5. Қатысушы мемлекеттер Біріккен Ұлттар Ұйымының осы баптың 3-тармағына сәйкес қызметкерлер құрамына және Біріккен Ұлттар Ұйымын қамтамасыз ететін жағдайларға ақы төлеу сияқты кез-келген шығындардың өтеуін қоса алғанда, қатысушы мемлекеттер мен Комитеттің кеңестерін өткізуге байланысты туындаған шығындарды өтеуді өзіне алады.

19-бап

1. Қатысушы мемлекеттер Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы арқылы Комитетке тиісті Қатысушы мемлекет үшін осы Конвенция күшіне енгеннен кейін бір жыл ішінде осы Конвенцияға сәйкес олардың міндеттерін жүзеге асыру жөнінде олармен қабылданған шаралар туралы баяндамаларды ұсынады. Келешекте қатысушы мемлекеттер жылына төрт рет кез-келген жаңа қабылданған шаралар туралы, сондай-ақ Комитет сұрау салуы мүмкін басқа да баяндамаларды ұсынады.

2. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы баяндамаларды барлық қатысушы мемлекеттерге жолдайды.

3. Әрбір баяндама жалпы тәртіпте баяндама бойынша мынадай ескертулер жасай алатын, мақсатқа сай деп санай алатын Комитетпен қаралады және оларды тиісті Қатысушы мемлекетке жолдайды. Осы Қатысушы мемлекет жауап ретінде Комитетке орынсыз деп санайтын кез-келген ескертулерді ұсынады.

4. Комитет өзінің қарауы бойынша олармен осы баптың 3-тармағына сәйкес жасалған, Қатысушы мемлекеттен алған ескертулермен бірге кез-келген ескертулерді 24-бапқа сәйкес дайындаған, өзінің жылдық баяндамасына енгізуге шеше алады. Тиісті Қатысушы мемлекеттің өтінімі бойынша Комитет сондай-ақ осы баптың 1-тармағына сәйкес ұсынылған баяндаманың бір данасын енгізе алады.

20-бап

ҚСРО 28-бабына сәйкес Конвенцияның 20-бабымен анықталған Азаптауларға қарсы комитеттің құзыретін тану туралы ескертпелермен ратификацияланды.

1. Егер Комитет оның пікірі бойынша қандай да бір Қатысушы мемлекеттің аумағында азаптауларды жүйелі түрде қолдану туралы толық негізделген деректерді қамтитын сенімді ақпарат алатын болса, онда ол осы Қатысушы мемлекетке осы ақпаратты қарауға ынтымақтасуды және осы мақсатта осы ақпаратқа қатысты өзінің ескертулерін беруді ұсынады.

2. Тиісті Қатысушы мемлекетпен ұсынылуы мүмкін кез-келген ескертулерді, сондай-ақ иелігіндегі іске қатысты кез-келген басқа да ақпаратты есепке ала отырып, Комитет оны орынды деп санайтын болса құпиялық тергеу жүргізу және Комитетке тиісті баяндаманы дереу ұсыну үшін өздерінің бір немесе бірнеше мүшелерін тағайындай алады.

3. Егер осы баптың 2-тармағына сәйкес тергеу жүргізілсе, Комитет тиісті Қатысушы мемлекетпен ынтымақтастықты жақсартуға тырысады. Осы Қатысушы мемлекеттің келісімімен мұндай тергеу аумағында болуын енгізе алады.

4. Осы баптың 2-тармағына сәйкес ұсынылған осы тергеу мүшесімен не мүшелерімен жүргізілген нәтижелерді қарағаннан кейін, Комитет тиісті Қатысушы мемлекетке осы жағдайда орынды болатын кез- келген ескертулерімен не ұсыныстарымен бірге осы ұсыныстарды жолдайды.

5. Осы баптың 1-4-тармақтарында ескертілген Комитеттің барлық жұмысы құпиялық сипатта және осы жұмыстың барлық кезеңдерінде Қатысушы мемлекетпен ынтымақтастыққа талпыну керек. 2-тармаққа сәйкес жүргізілген тергеуге қатысты мұндай жұмысты аяқтағаннан кейін, Комитет тиісті Қатысушы мемлекетпен кеңескеннен кейін 24-бапқа сәйкес дайындалған өзінің жыл сайынғы баяндамасына осы жұмыстың нәтижелері туралы қысқа есепті енгізу туралы шешім қабылдай алады.

21-бап

1. Осы бапқа сәйкес осы Конвенцияның кез-келген Қатысушы мемлекеті Комитеттің басқа Қатысушы мемлекет осы Конвенция бойынша міндеттерді орындамайтындығы туралы бір Қатысушы мемлекеттің өтінішіне қатысты хабарламаларды алу және қарау құзыретін танитындығын кез-келген уақытта жариялай алады. Мұндай хабарламалар егер өзіне қатысты Комитеттің құзыретін тану туралы өтініш жасаған Қатысушы мемлекетпен ұсынылған жағдайда ғана осы бапта жазылған рәсімдерге сәйкес қабылданады және қаралады. Осы бапқа сәйкес алған хабарламалар келесі рәсімге сәйкес қаралады:

a) егер қандай да бір Қатысушы-мемлекет басқа Қатысушы мемлекет осы Конвенцияның ережелерін орындамайды деп санаса, онда ол бұл мәселені көрсетілген Қатысушы мемлекеттің мәліметіне жазбаша хабарламамен жеткізе алады. Осы хабарламаны алғаннан кейін үш ай ішінде оны алған Мемлекет мұндай хабарламаны жіберген Мемлекетке жазбаша түрде осы мәселе бойынша ішкі рәсімдерді және қабылданған, қабылданатын не қабылдануы мүмкін шараларды көрсету қаншалықты мүмкін және орынды болатындығын осы мәселе бойынша түсініктеме не түсіндірмесімен кез-келген басқа да өтінішті ұсынады;

b) егер алушы Мемлекетпен алғашқы хабарламаны алғаннан кейін алты ай ішінде тиісті қатысушы мемлекеттің екеуін де мәселе оң шешім таппаса кез-келген мемлекет ол туралы Комитет және басқа да Мемлекетті ескерте отырып бұл мәселені Комитетке беруге құқылы;

c) Комитет осы бапқа сәйкес берілген мәселені барлық қолжетімді ішкі шаралар осы жағдайда халықаралық құқықтың жалпыға ортақ танылған принциптеріне сәйкес қолданылып жойылғандығына көз жеткізгеннен кейін ғана қарайды. Бұл ереже осы шараларды қолдану дәлелсіз созылған немесе осы Конвенцияның бұзылуына құрбан болып табылатын адамға тиімді көмек көрсететін не көрсетпейтін жағдайларда әрекет етпейді;

d) осы бап бойынша хабарламаларды қарау кезінде Комитет жабық отырыс өткізеді;

e) тармақшаның ережелерін сақтай отырып Комитеттен осы Концепцияда көзделген міндеттерді құрметтеу негізінде мәселені тату шешу мақсатында тиісті қатысушы мемлекеттерге ізгі қызметтер көрсетеді. Осы мақсатта Комитет қажет болғанда арнаулы келістіруші комиссияны құра алады;

f) осы бапқа сәйкес оған тапсырылған кез-келген мәселе бойынша Комитет b-тармақшасында айтылған тиісті қатысушы мемлекеттерді тани алады, іске қатысты кез-келген ақпаратты ұсына алады;

g) b-тармақшасында айтылған тиісті қатысушы мемлекеттер Комитетте мәселені қарауға және ұсынысты ауызша және/немесе жазбаша беруге құқылы;

h) Комитет хабарлама алған күннен бастап он екі ай ішінде b-тармақшасында сәйкес хабар береді:

i) егер е-тармақшасының ережелері шеңберінде шешімге қол жеткізілсе, онда Комитет өз хабарламасында фактілерді қысқаша жазумен және кол жеткізілген шешіммен шектеледі;

ii) егер е-тармақшасының ережелері шеңберінде шешімге қол жеткізілмесе, онда Комитет өз хабарламасында фактілерді қысқаша жазумен шектеледі; тиісті қатысушы мемлекеттермен ұсынылған жазбаша ұсынымдар және ауызша өтініштердің жазбасы хабарламаға қоса беріледі.

Әрбір мәселе бойынша хабарлама тиісті қатысушы мемлекеттерге жолданады.

2. Осы баптың ережелері осы Конвенцияның бес қатысушы мемлекеті осы баптың 1-тармағына сәйкес өтініш жасағанда күшіне енеді. Мұндай өтініштерді қатысушы мемлекеттер олардың даналарын қалған қатысушы мемлекеттерге қайта жүргізетін Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырады. Өтінішті кез-келген уақытта Бас хатшының атына хабарлама арқылы кері шақырта алады. Мұндай кері шақырту осы бапқа сәйкес берілген хабарламаның мәні болып табылатын кез-келген мәселені қарауға залал келтірмеу керек; кез-келген Қатысушы мемлекеттің ешқандай кейінгі хабарламалары егер тиісті Қатысушы мемлекет жаңа өтініш жасамаса Бас хатшы өтінішті кері шақырту туралы хабарламаны алғаннан кейін осы бапқа сәйкес қабылданбайды.

22-бап

1. Осы Конвенцияның қатысушы мемлекеті осы бапқа сәйкес кез-келген уақытта Қатысушы мемлекетпен Конвенция ережелерінің бұзылуына құрбан болып табылатындығын мақұлдайтын оның заңи құзырындағы адамдардың хабарламаларын не олардың атынан түсетін сол сияқты хабарламаларды алу және қарау Комитет құзыретін танитындығын мәлімдей алады. Комитет егер олар мұндай өтінішті жасамаған Қатысушы мемлекетке жатпаса ешқандай өтініштерді қабылдамайды.

2. Комитет аноним болып табылатын не оның пікірі бойынша мұндай хабарламалар беру құқығына қиянат келтіретінін не осы Конвенцияның ережелеріне үйлеспейтінін білдіретін осы бапқа сәйкес кез-келген хабарлама тиімсіз деп саналады.

3. 2-тармақтың ережелерін есепке ала отырып, Комитет осы бапқа сәйкес өзіне ұсынылған кез-келген хабарламаны 1-тармаққа сәйкес өтініш жасаған және Конвенцияның қандай да бір ережелерін бұзатын сияқты осы Конвенцияның Қатысушы мемлекетіне мәлімдейді. Хабарламаны алған Мемлекет алты ай ішінде Комитетке осы Мемлекет қабылдай алатын мәселені және кез-келген шараларды нақтылайтын жазбаша түсініктерді не өтініштерді ұсынады.

4. Комитет осы бапқа сәйкес алған хабарламаларды оған оның атымен осы тұлғамен және тиісті Қатысушы мемлекетпен ұсынылған барлық ақпарат жарығында қарайды.

5. Комитет осы бапқа сәйкес қандай да бір адамнан ешқандай хабарламаларды қарамайды, егер ол мыналарға көз жеткізсе:

a) халықаралық тергеудің не реттеудің қандай да бір рәсімі бойынша осы мәселе қаралмаса және қаралып жатпаса;

b) осы тұлға құқықтық қорғаудың бар ішкі шараларын жойса; бұл ереже осы шараларды қолдану дәлелсіз созылған жағдайларда әрекет етпейді не осы Конвенцияның бұзылуына құрбан болып табылатын адамға тиімді көмек көрсетеді.

6. Осы бап бойынша хабарламаларды қарау кезінде Комитет жабық отырыстар өткізеді.

7. Комитет өз пікірлерін тиісті Қатысушы мемлекетке және осы адамға ұсынады.

8. Осы баптың ережелері осы Конвенцияның бес қатысушы мемлекеті осы баптың 1-тармағына сәйкес өтініш жасағанда күшіне енеді. Мұндай өтініштерді қатысушы мемлекеттер олардың даналарын қалған қатысушы мемлекеттерге қайта жүргізетін Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырады. Өтінішті кез-келген уақытта Бас хатшының атына хабарлама арқылы кері шақырта алады. Мұндай кері шақырту осы бапқа сәйкес берілген хабарламаның мәні болып табылатын кез-келген мәселені қарауға залал келтірмеу керек; кез-келген Қатысушы мемлекеттің ешқандай кейінгі хабарламалары егер тиісті Қатысушы мемлекет жаңа өтініш жасамаса Бас хатшы өтінішті кері шақырту туралы хабарламаны алғаннан кейін осы бапқа сәйкес қабылданбайды.

23-бап

21-баптың 1-тармағының е-тармақшасына сәйкес тағайындалуы мүмкін Комитет және келістіруші комиссияның мүшелері Біріккен Ұлттар Ұйымының артықшылықтары мен иммуниттері туралы Конвенцияның тиісті бөлімдерінде көзделгендей Біріккен Ұлттар Ұйымының тапсырмасы бойынша әрекет ететін жеңілдіктерге, артықшылықтарға және иммунитеттерге құқылы.

24-бап

Комитет қатысушы мемлекеттерге және Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясына осы Конвенцияға сәйкес өзінің жұмысы туралы жылдық баяндамасын ұсынады.

III Бөлім

25-бап

1. Осы Конвенция барлық мемлекеттермен қол қоюы үшін ашылды.

2. Осы Конвенция ратификациялауға жатады. Ратификациялау грамотасы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырылады.

Конвенция ескертпелермен ҚСРО-ның Жоғары Кеңесінің Төралқасымен 1987 жылы 21 қаңтарда ратификацияланды.

26-бап

Осы Конвенция барлық мемлекеттердің қосылуы үшін ашық. Қосылу Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына қосылу туралы құжатты сақтауға тапсыру жолымен жүзеге асырылады.

27-бап

1. Осы Конвенция Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына жиырмасыншы ратификациялау грамотасын немесе қосылу туралы құжатты сақтауға тапсырғаннан кейін отызыншы күні күшіне енеді.

2. Осы Конвенцияны ратификациялайтын немесе оған қосылатын әрбір Мемлекет үшін жиырмасыншы ратификациялау грамотасын немесе қосылу туралы құжатты сақтауға тапсырғаннан кейін, осы Конвенция өзінің жеке ратификациялау грамотасын немесе қосылу туралы құжатты тапсыру күнінен кейін отызыншы күні күшіне енеді.

ҚСРО-ның ратификациялық грамотасы БҰҰ Бас хатшысына 1987 жылғы 3 наурызда сақтауға берілді. ҚСРО үшін 1987 жылғы 26 маусымда күшіне енді.

28-бап

1. Осы Конвенцияға қол қою немесе оны ратификациялау немесе оған қосылу кезінде кез-келген Мемлекет 20-бапта белгіленген Комитеттің құзыретін тани алмайтынын мәлімдей алады.

2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес ескертпе жасаған кез-келген Қатысушы мемлекет Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысын ол туралы ескерте отырып өзінің ескертпесін кез-келген уақытта алып тастай алады.

29-бап

1. Осы Конвенцияға кез-келген Қатысушы мемлекет түзетуді ұсынады және оны Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына жіберуі мүмкін. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы одан кейін ұсынылған түзетуді қатысушы мемлекеттерге бұл ұсынысты қарау және ол бойынша дауыс беру өткізу мақсатында олар қатысушы мемлекеттердің конференциясын шақыруға келісетінін, келіспейтінін хабарлау өтінімімен қайта жолдайды. Егер мұндай хатты жіберген күннен бастап төрт ай ішінде ең болмағанда қатысушы мемлекеттердің үштен бірі мұндай конференция үшін пікірін білдірсе, Бас хатшы конференцияны Біріккен Ұлттар Ұйымының аясында шақырады. Осы конференцияға дауыс беруге қатысқан және қатысатын қатысушы мемлекеттердің қабылдаған кез-келген түзетуді Бас хатшы барлық қатысушы мемлекеттерге қабылдау үшін жолдайды.

2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес бекітілген түзету осы Конвенцияға қатысушы мемлекеттердің үштен екісі олардың конституциялық рәсімдеріне сәйкес олармен осы түзетуді қабылдау туралы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына хабарлағаннан кейін күшіне енеді.

3. Түзетулер күшіне енгеннен кейін оларды қабылдаған қатысушы мемлекеттер үшін міндетті болады, ал басқа қатысушы мемлекеттер үшін осы Конвенцияның міндетті ережелері және олар қабылдаған кез-келген алдағы түзетулер міндетті болып қалады.

30-бап

1. Келіссөздер арқылы реттелуі мүмкін емес осы Конвенцияны талқылауға немесе қолдануға қатысты екі немесе одан да көп қатысушы мемлекеттер арасындағы кез-келген дау бірінің өтінімі бойынша арбитражға тапсырылады. Егер арбитраж туралы өтінім берген күннен бастап алты ай ішінде тараптар арбитражды ұйымдастыру туралы мәселе бойынша келісімге келуге жағдайы болмаса, кез-келген тараптың өтінім бойынша дау Сот Мәртебесіне сәйкес Халықаралық Сотқа тапсырылуы мүмкін.

2. Мемлекеттің әрқайсысы осы Конвенцияға қол қойғанда немесе ратификациялағанда немесе оған қосылғанда ол өзін осы баптың 1-тармағының ережелеріне байланысты деп санамайтындығы туралы өтініш жасай алады. Басқа да қатысушы мемлекеттер мұндай ескертуді жасаған кез-келген Қатысушы мемлекетке қатысты осы баптың 1-тармағының ережелерімен байланысты болмайды.

3. Осы баптың 2-тармағына сәйкес ескерту жасаған кез-келген Қатысушы мемлекет ол туралы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысын ескерте отырып өзінің ескертуін кез-келген уақытта алып тастай алады.

31-бап

1. Кез-келген Қатысушы мемлекет Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына жазбаша хабарлама жіберу арқылы осы Конвенцияның күшін жоя алады. Күшін жою Бас хатшы мұндай хабарламаны алғаннан кейін бір жыл өткен соң күшіне енеді.

2. Мұндай күшін жою Қатысушы мемлекетті осы Конвенция бойынша күшіне енген күнге дейін орын алған кез-келген әрекетпен немесе оқиғамен оның міндеттерінен босатпайды және күшін жою Комитетпен күшін жою күшіне енген күнге дейін қаралған кез-келген мәселені одан әрі қарауына ешқандай да залал келтірмейді.

3. Қандай да бір Қатысушы мемлекет үшін күшін жою күшіне енген күнінен кейін Комитет осы Мемлекетке қатысты жаңа мәселені қарауды бастай алмайды.

32-бап

Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Конвенцияға қол қойған және оған қосылған Біріккен Ұлттар Ұйымының барлық мемлекет мүшелеріне және барлық мемлекеттерге мына төмендегілер туралы хабарлайды:

a) 25 және 26-бапқа сәйкес қол қою, ратификациялау және қосылу;

b) 27-бапқа сәйкес осы Конвенция күшіне енген күні және 29-бапқа сәйкес кез-келген түзетулер күшіне енген күні;

c) 31-бапқа сәйкес күшін жою.

33-бап

1. Осы Конвенция мәтіндерінің ағылшын, араб, испан, қытай, орыс және француз тілдерінде бірдей болатын мәтіні Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырылады.

2. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Конвенцияның куәландырылған даналарын барлық мемлекеттерге жолдайды.

Республике Казахстан присоединиться к Конвенции против пыток и других жестоких, бесчеловечных и унижающих достоинство видов обращения и наказания, принятой 10 декабря 1984 года.

Президент
Республики Казахстан

приложение

Конвенция
против пыток и других жестоких, бесчеловечных
или унижающих достоинство видов обращения и наказания*

(Сборник Министерства иностранных дел СССР

"СССР и международное сотрудничество в области прав

человека", Москва, 1989 год, стр. 384)

Государства-участники настоящей Конвенции,

принимая во внимание, что в соответствии с принципами, провозглашенными в Уставе Организации Объединенных Наций, признание равных и неотъемлемых прав всех членов человеческой семьи является основой свободы, справедливости и всеобщего мира,

признавая, что эти права вытекают из достоинства, присущего человеческой личности,

принимая во внимание обязательство государств в соответствии с Уставом, в частности со статьей 55, содействовать всеобщему уважению и соблюдению прав человека и основных свобод,

учитывая статью 5 Всеобщей декларации прав человека и статью 7 Международного пакта о гражданских и политических правах, обе из которых предусматривают, что никто не должен подвергаться пыткам или жестоким, бесчеловечным или унижающим его достоинство обращению и наказанию,

учитывая также Декларацию о защите всех лиц от пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания, принятую Генеральной Ассамблеей 9 декабря 1975 года,

желая повысить эффективность борьбы против пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания во всем мире,

согласились о нижеследующем:

Часть I

Статья 1

1. Для целей настоящей Конвенции определение "пытка" означает любое действие, которым какому-либо лицу умышленно причиняется сильная боль или страдание, физическое или нравственное, чтобы получить от него или от третьего лица сведения или признания, наказать его за действие, которое совершило оно или третье лицо или в совершении которого оно подозревается, а также запугать или принудить его или третье лицо, или по любой причине, основанной на дискриминации любого характера, когда такая боль или страдание причиняются государственным должностным лицом или иным лицом, выступающим в официальном качестве, или по их подстрекательству, или с их ведома или молчаливого согласия. В это определение не включается боль или страдания, которые возникают лишь в результате законных санкций, неотделимы от этих санкций или вызываются ими случайно.

2. Эта статья не наносит ущерба какому-либо международному договору или какому-либо национальному законодательству, которое содержит или может содержать положения о более широком применении.

Статья 2

1. Каждое Государство-участник предпринимает эффективные законодательные, административные, судебные и другие меры для предупреждения актов пыток на любой территории под его юрисдикцией.

2. Никакие исключительные обстоятельства, какими бы они ни были, будь то состояние войны или угроза войны, внутренняя политическая нестабильность или любое другое чрезвычайное положение, не могут служить оправданием пыток.

3. Приказ вышестоящего начальника или государственной власти не может служить оправданием пыток.

Статья 3

1. Ни одно Государство-участник не должно высылать, возвращать ("refouler") или выдавать какое-либо лицо другому государству, если существуют серьезные основания полагать, что ему может угрожать там применение пыток.

2. Для определения наличия таких оснований компетентные власти принимают во внимание все относящиеся к делу обстоятельства, включая, в соответствующих случаях, существование в данном государстве постоянной практики грубых, вопиющих и массовых нарушений прав человека.

Статья 4

1. Каждое Государство-участник обеспечивает, чтобы все акты пытки рассматривались в соответствии с его уголовным законодательством. То же относится к попытке подвергнуть пытке и к действиям любого лица, представляющего собой соучастие или участие в пытке.

2. Каждое Государство-участник устанавливает соответствующие наказания за такие преступления с учетом их тяжкого характера.

Статья 5

1. Каждое Государство-участник принимает такие меры, которые могут оказаться необходимыми для установления его юрисдикции в отношении преступлений, указанных в статье 4, в следующих случаях:

а) когда преступления совершены на любой территории, находящейся под его юрисдикцией, или на борту морского или воздушного судна, зарегистрированного в данном Государстве;

b) когда предполагаемый преступник является гражданином данного Государства;

c) когда жертва является гражданином данного Государства и если данное Государство считает это целесообразным.

2. Каждое Государство-участник аналогичным образом принимает такие меры, которые могут оказаться необходимыми, чтобы установить свою юрисдикцию в отношении таких преступлений в случаях, когда предполагаемый преступник находится на любой территории под его юрисдикцией, и оно не выдает его в соответствии со статьей 8 любому из государств, упомянутых в пункте 1 настоящей статьи.

3. Настоящая Конвенция не исключает осуществления любой уголовной юрисдикции в соответствии с внутренним законодательством.

Статья 6

1. Убедившись после рассмотрения имеющейся в его распоряжении информации, что обстоятельства того требуют, любое Государство- участник, на территории которого находится лицо, обвиняемое в совершении любого из преступлений, указанных в статье 4, заключает его под стражу или принимает другие юридические меры, обеспечивающие его присутствие. Заключение под стражу и другие такие юридические меры осуществляются в соответствии с законодательством данного Государства, но могут продолжаться только в течение времени, необходимого для того, чтобы предпринять уголовно-процессуальные действия или действия по выдаче.

2. Такое Государство немедленно производит предварительное расследование фактов.

3. Любому лицу, находящемуся под стражей на основании пункта 1 настоящей статьи, оказывается содействие в немедленном установлении контакта с ближайшим соответствующим представителем Государства, гражданином которого оно является, или, если оно является лицом без гражданства, с представителем того Государства, где оно обычно проживает.

4. Когда Государство в соответствии с настоящей статьей заключает какое-либо лицо под стражу, оно немедленно уведомляет государства, упомянутые в пункте 1 статьи 5, о факте нахождения такого лица под стражей и об обстоятельствах, послуживших основанием для его задержания. Государство, проводящее предварительное расследование, предусмотренное в пункте 2 настоящей статьи, незамедлительно сообщает о полученных им данных вышеупомянутым государствам и указывает, намерено ли оно осуществить свою юрисдикцию.

Статья 7

1. Государство-участник, на территории которого, находящейся под его юрисдикцией, обнаружено лицо, подозреваемое в совершении любого из преступлений, указанных в статье 4, в случаях, предусмотренных в статье 5, если оно не выдает преступника, передает данное дело своим компетентным властям для судебного преследования.

2. Эти власти принимают решение таким же образом, как и в случае любого обычного преступления серьезного характера в соответствии с законодательством этого Государства. В случаях, перечисленных в пункте 2 статьи 5, требования, предъявляемые к доказательствам, необходимым для судебного преследования и осуждения, ни в коем случае не являются менее строгими, чем те, которые применяются в случаях, указанных в пункте 1 статьи 5.

3. Любому лицу, в отношении которого осуществляется разбирательство в связи с любым из преступлений, указанных в статье 4, гарантируется справедливое обращение на всех стадиях разбирательства.

Статья 8

1. Преступления, указанные в статье 4, считаются подлежащими включению в качестве преступлений, влекущих выдачу, в любой договор о выдаче, существующий между государствами-участниками. Государства- участники обязуются включать такие преступления в качестве преступлений, влекущих выдачу, в любой договор о выдаче, заключаемый между ними.

2. Если Государство-участник, которое обусловливает выдачу наличием договора, получает просьбу о выдаче от другого Государства- участника, с которым оно не имеет договора о выдаче, оно может рассматривать настоящую Конвенцию в отношении таких преступлений в качестве правового основания для выдачи. Выдача осуществляется в соответствии с другими условиями, предусмотрен законодательством Государства, к которому обращена просьба о выдаче.

3. Государства-участники, не обусловливающие выдачу наличием договора, рассматривают в отношениях между собой такие преступления в качестве преступлений, влекущих выдачу, в соответствии с условиями, предусмотренными законодательством Государства, к которому обращена просьба о выдаче.

4. Такие преступления для целей выдачи между государствами- участниками рассматриваются, как если бы они были совершены не только в месте их совершения, но также и на территории государств, которые обязаны установить свою юрисдикцию в соответствии с пунктом 1 статьи 5.

Статья 9

1. Государства-участники оказывают друг другу наиболее полную помощь в связи с уголовно-процессуальными действиями, предпринятыми в отношении любого из преступлений, перечисленных в статье 4, включая предоставление всех имеющихся в их распоряжении доказательств, необходимых для судебного разбирательства.

2. Государства-участники выполняют свои обязательства согласно пункту 1 настоящей статьи в соответствии с любыми договорами о взаимной правовой помощи, которые могут быть заключены между ними.

Статья 10

1. Каждое Государство-участник обеспечивает, чтобы учебные материалы и информации относительно запрещения пыток в полной мере включались в программы подготовки персонала правоприменительных органов, гражданского или военного, медицинского персонала, государственных должностных лиц и других лиц, которые могут иметь отношение к содержанию под стражей и допросам лиц, подвергнутых любой форме ареста, задержания или тюремного заключения, или обращению с ними.

2. Каждое Государство-участник включает это запрещение в правила или инструкции, касающиеся обязанностей и функций любых таких лиц.

Статья 11

Каждое Государство-участник систематически рассматривает правила, инструкции, методы и практику, касающиеся допроса, а также условия содержания под стражей и обращения с лицами, подвергнутыми любой форме ареста, задержания или тюремного заключения на любой территории, находящейся под его юрисдикцией, с тем чтобы не допускать каких-либо случаев пыток.

Статья 12

Каждое Государство-участник обеспечивает, чтобы его компетентные органы проводили быстрое и беспристрастное расследование, когда имеются достаточные основания полагать, что пытка была применена на любой территории, находящейся под его юрисдикцией.

Статья 13

Каждое Государство-участник обеспечивает любому лицу, которое утверждает, что оно было подвергнуто пыткам на любой территории, находящейся под юрисдикцией этого Государства, право на предъявление жалобы компетентным властям этого Государства и на быстрое и беспристрастное рассмотрение ими такой жалобы. Предпринимаются меры для обеспечения защиты истца и свидетелей от любых форм плохого обращения или запугивания в связи с его жалобой или любыми свидетельскими показаниями.

Статья 14

1. Каждое Государство-участник обеспечивает в своей правовой системе, чтобы жертва пыток получала возмещение и имела подкрепляемое правовой санкцией право на справедливую и адекватную компенсацию, включая средства для возможно более полной реабилитации. В случае смерти жертвы в результате пытки, право на компенсацию предоставляется его иждивенцам.

2. Ничто в настоящей статье не затрагивает любого права жертвы или других лиц на компенсацию, которое может существовать согласно национальному законодательству.

Статья 15

Каждое Государство-участник обеспечивает, чтобы любое заявление, которое, как установлено, было сделано под пыткой, не использовалось в качестве доказательства в ходе любого судебного разбирательства, за исключением случаев, когда оно используется против лица, обвиняемого в совершении пыток, как доказательство того, что это заявление было сделано.

Статья 16

1. Каждое Государство-участник обязуется предотвращать на любой территории, находящейся под его юрисдикцией, другие акты жестокого, бесчеловечного или унижающего достоинство обращения и наказания, которые не подпадают под определение пытки, содержащееся в статье 1, когда такие акты совершаются государственным должностным лицом или иным лицом, выступающим в официальном качестве, или по их подстрекательству, или с их ведома или молчаливого согласия. В частности, обязательства, содержащиеся в статьях 10, 11, 12 и 13, применяются с заменой упоминаний о пытке упоминаниями о других формах жестокого, бесчеловечного или унижающего достоинство обращения и наказания.

2. Положения настоящей Конвенции не наносят ущерба положениям любых других международных договоров или национального законодательства, которые запрещают жестокое, бесчеловечное или унижающее достоинство обращение и наказание или касаются выдачи или высылки.

Часть II

Статья 17

1. Создается Комитет против пыток (именуемый далее Комитетом), который осуществляет функции, предусмотренные ниже. Комитет состоит из десяти экспертов, обладающих высокими моральными качествами и признанной компетентностью в области прав человека и выступающих в личном качестве. Эксперты избираются государствами-участниками, при этом внимание уделяется справедливому географическому распределению и целесообразности участия нескольких лиц, имеющих юридический опыт.

2. Члены Комитета избираются тайным голосованием из числа внесенных в список лиц, выдвинутых государствами-участниками. Каждое Государство-участник может выдвинуть одну кандидатуру из числа своих граждан. Государства-участники учитывают целесообразность выдвижения лиц, которые являются также членами Комитета по правам человека, учрежденного в соответствии с Международным пактом о гражданских и политических правах, и которые изъявляют желание работать в Комитете против пыток.

3. Выборы членов Комитета проводятся на совещаниях государств- участников, созываемых Генеральным секретарем Организации Объединенных Наций раз в два года. На этих совещаниях, кворум которых составляет две трети государств-участников, избранными в Комитет членами являются кандидаты, получившие наибольшее число голосов и абсолютное число голосов присутствующих и участвующих в голосовании представителей государств-участников Конвенции.

4. Первоначальные выборы проводятся не позднее чем через шесть месяцев с даты вступления в силу настоящей Конвенции. По крайней мере за четыре месяца до даты очередных выборов Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций направляет государствам-участникам письмо с предложением представить их кандидатуры в трехмесячный срок. Генеральный секретарь готовит список, в который в алфавитном порядке вносятся все выдвинутые таким образом лица с указанием государств- участников, которые выдвинули их, и представляет этот список государствам-участникам.

5. Члены Комитета избираются сроком на четыре года. Они имеют право на переизбрание при повторном выдвижении. Однако срок полномочий пяти членов, избранных на первых выборах, истекает в конце двухлетнего периода; сразу же после первых выборов имена этих пяти членов определяются по жребию председателем совещания, о котором говорится в пункте 3 настоящей статьи.

6. В случае смерти или ухода в отставку члена Комитета или невозможности выполнения им по каким-либо иным причинам функций в Комитете, предложившее его кандидатуру Государство-участник назначает другого эксперта из числа своих граждан на оставшийся срок с одобрения большинства государств-участников. Кандидатура считается одобренной, если половина или более государств-участников не ответили отрицательно в течение шести недель после получения информации от Генерального секретаря Организации Объединенных Наций о предлагаемом назначении.

7. Государства-участники берут на себя покрытие расходов членов Комитета в период выполнения ими обязанностей в Комитете.

Статья 18

1. Комитет избирает своих должностных лиц сроком на два года. Они могут быть переизбраны.

2. Комитет устанавливает свои собственные правила процедуры, однако в этих правилах, в частности, должно быть предусмотрено следующее:

а) шесть членов образуют кворум;

b) решения Комитета принимаются большинством голосов присутствующих членов.

3. Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций обеспечивает необходимый персонал и условия для эффективного осуществления функций Комитета в соответствии с настоящей Конвенцией.

4. Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций созывает первое совещание Комитета. После своего первого совещания Комитет собирается через такие промежутки времени, которые предусматриваются его правилами процедуры.

5. Государства-участники берут на себя покрытие расходов, возникающих в связи с проведением совещаний государств-участников и Комитета, включая возмещение Организации Объединенных Наций любых расходов, таких, как оплата персонала и условий, обеспечиваемых Организацией Объединенных Наций в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи.

Статья 19

1. Государства-участники представляют Комитету через Генерального секретаря Организации Объединенных Наций доклады о принятых ими мерах по осуществлению их обязательств согласно настоящей Конвенции в течение одного года после вступления настоящей Конвенции в силу для соответствующего Государства-участника. В дальнейшем государства- участники представляют раз в четыре года дополнительные доклады о любых новых принятых мерах, а также другие доклады, которые может запросить Комитет.

2. Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций направляет эти доклады всем государствам-участникам.

3. Каждый доклад рассматривается Комитетом, который может сделать такие замечания общего порядка по докладу, которые он сочтет целесообразными, и направляет их соответствующему Государству- участнику. Данное Государство-участник может в ответ представить Комитету любые замечания, которые оно считает уместными.

4. Комитет по своему усмотрению может решить включить любые замечания, сделанные им в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи, вместе с замечаниями по ним, полученными от соответствующего Государства-участника, в свой годовой доклад, подготавливаемый в соответствии со статьей 24. По просьбе соответствующего Государства- участника Комитет может также включить экземпляр доклада, представленного в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи.

Статья 20

1. Если Комитет получает достоверную информацию, которая, по его мнению, содержит вполне обоснованные данные о систематическом применении пыток на территории какого-либо Государства-участника, то он предлагает этому Государству-участнику сотрудничать в рассмотрении этой информации и с этой целью представить свои замечания в отношении данной информации.

2. С учетом любых замечаний, которые могут быть представлены соответствующим Государством-участником, а также любой другой относящейся к делу информации, имеющейся в его распоряжении, Комитет может, если он считает это целесообразным, назначить одного или нескольких своих членов для проведения конфиденциального расследования и срочного представления Комитету соответствующего доклада.

3. Если в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи проводится расследование, Комитет стремится наладить сотрудничество с соответствующим Государством-участником. С согласия этого Государства- участника такое расследование может включать посещение его территории.

4. После рассмотрения результатов проведенного этим членом или членами расследования, представленных в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, Комитет направляет соответствующему Государству- участнику эти результаты вместе с любыми замечаниями или предложениями, которые представляются целесообразными в данной ситуации.

5. Вся работа Комитета, упомянутая в пунктах 1-4 настоящей статьи, носит конфиденциальный характер и на всех этапах этой работы следует стремиться к сотрудничеству с Государством-участником. После завершения такой работы в отношении расследования, проведенного в соответствии с пунктом 2, Комитет может после консультаций с соответствующим Государством-участником принять решение о включении краткого отчета о результатах этой работы в свой ежегодный доклад, подготавливаемый в соответствии со статьей 24.

Статья 21

1. В соответствии с настоящей статьей любое Государство-участник настоящей Конвенции может в любое время заявить, что оно признает компетенцию Комитета получать и рассматривать сообщения, касающиеся заявлений одного Государства-участника о том, что другое Государство- участник не выполняет своих обязательств по настоящей Конвенции. Такие сообщения могут приниматься и рассматриваться в соответствии с процедурами, изложенными в настоящей статье, только в том случае, если они представлены Государством-участником, сделавшим заявление о признании в отношении себя компетенции Комитета. Комитет не рассматривает сообщений по настоящей статье, если они касаются Государства-участника, не сделавшего такого заявления. Сообщения, полученные согласно настоящей статье, рассматриваются в соответствии со следующей процедурой:

а) если какое-либо Государство-участник считает, что другое Государство-участник не выполняет положений настоящей Конвенции, то оно может письменным сообщением довести этот вопрос до сведения указанного Государства-участника. В течение трех месяцев после получения этого сообщения получившее его Государство представляет в письменной форме пославшему такое сообщение Государству объяснение или любое заявление с разъяснением по этому вопросу, где должно содержаться, насколько это возможно и целесообразно, указание на внутренние процедуры и меры, которые были приняты, будут приняты или могут быть приняты по данному вопросу;

b) если вопрос не решен к удовлетворению обоих соответствующих государств-участников в течение шести месяцев после получения получающим Государством первоначального сообщения, любое из этих государств имеет право передать этот вопрос в Комитет, уведомив об этом Комитет и другое Государство;

с) Комитет рассматривает вопрос, переданный ему согласно настоящей статье, только после того, как он удостоверится, что все доступные внутренние меры были применены и исчерпаны в данном случае в соответствии с общепризнанными принципами международного права. Это правило не действует в тех случаях, когда применение этих мер неоправданно затягивается или вряд ли окажет эффективную помощь лицу, являющемуся жертвой нарушения настоящей Конвенции;

d) при рассмотрении сообщений по настоящей статье Комитет проводит закрытые заседания;

е) с соблюдением положений подпункта "с" Комитет оказывает добрые услуги соответствующим государствам-участникам в целях дружественного разрешения вопроса на основе уважения обязательств, предусмотренных в настоящей Конвенции. С этой целью Комитет может при необходимости учредить специальную согласительную комиссию;

f) по любому переданному ему в соответствии с настоящей статьей вопросу Комитет может призвать соответствующие государства-участники, упомянутые в подпункте "b", представить любую относящуюся к делу информацию;

g) соответствующие государства-участники, упомянутые в подпункте "b", имеют право быть представленными при рассмотрении вопроса в Комитете и делать представления устно и/или письменно;

h) Комитет в течение двенадцати месяцев со дня получения уведомления в соответствии с подпунктом "b" представляет сообщение:

i) если достигается решение в рамках положений подпункта "е",

то Комитет ограничивается в своем сообщении кратким

изложением фактов и достигнутого решения;

ii) если решение в рамках положений подпункта "е" не

достигнуто, то Комитет ограничивается в своем сообщении

кратким изложением фактов; письменные представления и

запись устных заявлений, представленных соответствующими

государствами-участниками, прилагаются к сообщению.

По каждому вопросу сообщение направляется соответствующим государствам-участникам.

2. Положения настоящей статьи вступают в силу, когда пять государств-участников настоящей Конвенции сделают заявления в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи. Такие заявления сдаются государствами-участниками на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций, который препровождает их экземпляры остальным государствам-участникам. Заявление может быть в любое время отозвано посредством уведомления на имя Генерального секретаря. Такой отзыв заявления не должен наносить ущерба рассмотрению любого вопроса, являющегося предметом сообщения, уже переданного в соответствии с настоящей статьей; никакие последующие сообщения любого Государства- участника не принимаются в соответствии с настоящей статьей после получения Генеральным секретарем уведомления об отзыве заявления, если соответствующее Государство-участник не сделало нового заявления.

Статья 22

1. Государство-участник настоящей Конвенции может в любое время заявить в соответствии с настоящей статьей, что оно признает компетенцию Комитета получать и рассматривать сообщения лиц, находящихся под его юрисдикцией, которые утверждают, что они являются жертвами нарушения Государством-участником положений Конвенции, или сообщения такого рода, поступающие от их имени; Комитет не принимает никаких сообщений, если они относятся к Государству-участнику, которое не сделало такого заявления.

2. Комитет считает неприемлемым любое сообщение согласно настоящей статье, которое является анонимным или, по его мнению, представляет собой злоупотребление правом на представление таких сообщений или несовместимо с положениями настоящей Конвенции.

3. С учетом положений пункта 2 Комитет доводит любое сообщение, представленное ему в соответствии с настоящей статьей, до сведения Государства-участника настоящей Конвенции, которое сделало заявление согласно пункту 1 и которое якобы нарушает те или иные положения Конвенции. В течение шести месяцев получившее сообщение Государство представляет Комитету письменные объяснения или заявления, уточняющие вопрос и любые меры, которые могли быть приняты этим Государством.

4. Комитет рассматривает полученные в соответствии с настоящей статьей сообщения в свете всей информации, представленной ему данным лицом или от его имени и соответствующим Государством-участником.

5. Комитет не рассматривает никаких сообщений от какого-либо лица согласно настоящей статье, если он не убедится, что:

а) этот же вопрос не рассматривался и не рассматривается по какой- либо другой процедуре международного расследования или урегулирования;

b) данное лицо исчерпало все имеющиеся внутренние меры правовой защиты; это правило не действует в тех случаях, когда применение этих мер не оправданно затягивается или вряд ли окажет эффективную помощь лицу, являющемуся жертвой нарушения настоящей Конвенции.

6. При рассмотрении сообщений по настоящей статье Комитет проводит закрытые заседания.

7. Комитет представляет свои мнения соответствующему Государству- участнику и данному лицу.

8. Положения настоящей статьи вступают в силу, когда пять государств-участников настоящей Конвенции сделают заявления в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи. Такие заявления сдаются государствами-участниками на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций, который препровождает их экземпляры остальным государствам-участникам. Заявление может быть в любое время отозвано посредством уведомления на имя Генерального секретаря. Такой отзыв заявления не должен наносить ущерба рассмотрению любого вопроса, являющегося предметом сообщения, уже переданного в соответствии с настоящей статьей; никакие последующие сообщения, направляемые любым лицом или от его имени, не принимаются в соответствии с настоящей статьей после получения Генеральным секретарем уведомления об отзыве заявления, если соответствующее Государство-участник не сделало нового заявления.

Статья 23

Члены Комитета и специальных согласительных комиссий, которые могут быть назначены согласно подпункту "е" пункта 1 статьи 21, имеют право на льготы, привилегии и иммунитеты экспертов, действующих по заданию Организации Объединенных Наций, как это предусмотрено в соответствующих разделах Конвенции о привилегиях и иммунитетах Организации Объединенных Наций.

Статья 24

Комитет представляет государствам-участникам и Генеральной Ассамблее Организации Объединенных Наций годовой доклад о своей работе в соответствии с настоящей Конвенцией.

Часть III

Статья 25

1. Настоящая Конвенция открыта для подписания всеми государствами.

2. Настоящая Конвенция подлежит ратификации. Ратификационные грамоты сдаются на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.

Статья 26

Настоящая Конвенция открыта для присоединения всех государств. Присоединение осуществляется путем сдачи на хранение документа о присоединении Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.

Статья 27

1. Настоящая Конвенция вступает в силу на тридцатый день после сдачи на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций двадцатой ратификационной грамоты или документа о присоединении.

2. Для каждого Государства, которое ратифицирует настоящую Конвенцию или присоединяется к ней после сдачи на хранение двадцатой ратификационной грамоты или документа о присоединении, настоящая Конвенция вступает в силу на тридцатый день после даты сдачи на хранение его собственной ратификационной грамоты или документа о присоединении.

Статья 28

1. Любое Государство во время подписания или ратификации настоящей Конвенции или присоединения к ней может заявить о том, что оно не признает компетенцию Комитета, определенную статьей 20.

2. Любое Государство-участник, сделавшее оговорку в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, может в любое время снять свою оговорку, уведомив об этом Генерального секретаря Организации Объединенных Наций.

Статья 29

1. Любое Государство-участник настоящей Конвенции может предложить поправку и представить ее Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций. Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций препровождает затем предложенную поправку государствам-участникам с просьбой сообщить ему, высказываются ли они за созыв конференции государств-участников с целью рассмотрения этого предложения и проведения по нему голосования. Если в течение четырех месяцев с даты направления такого письма по крайней мере одна треть государств-участников выскажется за такую конференцию, Генеральный секретарь созывает конференцию под эгидой Организации Объединенных Наций. Любая поправка, принятая большинством государств-участников, присутствующих и участвующих в голосовании на этой конференции, представляется Генеральным секретарем всем государствам-участникам на утверждение.

2. Поправка, принятая в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, вступает в силу после того, как две трети государств-участников настоящей Конвенции уведомят Генерального секретаря Организации Объединенных Наций о принятии ими данной поправки в соответствии со своими конституционными процедурами.

3. Когда поправки вступают в силу, они становятся обязательными для тех государств-участников, которые их приняли, а для других государств-участников остаются обязательными те положения настоящей Конвенции и любые предшествующие поправки, которые были ими приняты.

Статья 30

1. Любой спор между двумя или более государствами-участниками в отношении толкования или применения настоящей Конвенции, который не может быть урегулирован путем переговоров, передается по просьбе одного из них на арбитраж. Если в течение шести месяцев с даты подачи просьбы об арбитраже стороны не в состоянии прийти к соглашению по вопросу об организации арбитража, по просьбе любой из сторон спор может быть передан в Международный Суд в соответствии со статусом Суда.

2. Каждое Государство при подписании или ратификации настоящей Конвенции или при присоединении к ней может сделать заявление о том, что оно не считает себя связанным положениями пункта 1 настоящей статьи. Другие государства-участники не будут связаны положениями пункта 1 настоящей статьи в отношении любого Государства-участника, сделавшего такую оговорку.

3. Любое Государство-участник, сделавшее оговорку в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, может в любое время снять свою оговорку, уведомив об этом Генерального секретаря Организации Объединенных Наций.

Статья 31

1. Любое Государство-участник может денонсировать настоящую Конвенцию путем письменного уведомления Генерального секретаря Организации Объединенных Наций. Денонсация вступает в силу по истечении года после получения уведомления Генеральным секретарем.

2. Такая денонсация не освобождает Государство-участника от его обязательств по настоящей Конвенции за любое действие или упущение, которое имело место до даты вступления денонсации в силу, и денонсация никоим образом не наносит ущерба продолжающемуся рассмотрению любого вопроса, который уже рассматривался Комитетом до даты вступления денонсации в силу.

3. После даты вступления в силу денонсации для какого-либо государства-участника Комитет не начинает рассмотрения новых вопросов, касающихся данного Государства.

Статья 32

Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций сообщает всем государствам-членам Организации Объединенных Наций и всем государствам, подписавшим настоящую Конвенцию или присоединившимся к ней, сведения о:

а) подписании, ратификации и присоединении в соответствии со статьями 25 и 26;

b) дате вступления в силу настоящей Конвенции в соответствии со статьей 27 и дате вступления в силу любых поправок в соответствии со статьей 29;

с) денонсации в соответствии со статьей 31.

Статья 33

1. Настоящая Конвенция, английский, арабский, испанский, китайский, русский и французский тексты которой являются равно аутентичными, сдается на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.

2. Генеральный секретарь Организации Объдиненных Наций направляет заверенные экземпляры настоящей Конвенции всем государствам.