Р РК 218-152-2018 РЕКОМЕНДАЦИИ ПО ОЦЕНКЕ ПРОЧНОСТИ НЕЖЕСТКИХ ДОРОЖНЫХ ОДЕЖД С ПРИМЕНЕНИЕМ УСТАНОВКИ ДИНАМИЧЕСКОГО НАГРУЖЕНИЯ

Приказ Председателя Комитета автомобильных дорог Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 21 декабря 2018 года № 123

Предисловие

1 РАЗРАБОТАНЫ И ВНЕСЕНЫ	Акционерным обществом "Казахстанский дорожный научно-исследовательский институт" (АО "КаздорНИИ")
2 УТВЕРЖДЕНЫ И ВВЕДЕНЫ В ДЕЙСТВИЕ	Приказом Председателя Комитета автомобильных дорог Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан № 123 от 21 декабря 2018 г.
3 СОГЛАСОВАНЫ	Акционерным обществом "НК "КазАвтоЖол" № 03/14-1-2698-И от 21 ноября 2018 г.
4 СРОК ПЕРВОЙ ПРОВЕРКИ	2023 год
ПЕРИОДИЧНОСТЬ ПРОВЕРКИ	5 лет
5 ВВЕДЕНЫ ВПЕРВЫЕ

Документ доступен к просмотру в информационно-правовой системе нормативно-правовых актов Республики Казахстан "Әділет" и электронной базе данных “InfoZhol”-http:kad.org.kz

Настоящие Рекомендации не могут быть полностью или частично воспроизведены, тиражированы и распространены в качестве официального издания без разрешения Комитета автомобильных дорог Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан

СОДЕРЖАНИЕ

Введение

1 Область применения

2 Нормативные ссылки

3 Определения

4 Метод определения модуля упругости с применением установки динамического нагружения типа FWD (дефлектометра)

Приложение А Описание конструкции дефлектометра

Приложение Б Пример формы представления результатов дефлектометра

Введение

Автомобильные дороги являются сложнейшим инженерным комплексом. Эффективная эксплуатация дорог всецело зависит от технических параметров и транспортно-эксплуатационного состояния.

Оценка транспортно-эксплуатационного состояния автомобильных дорог, назначение вида и последовательности проведения ремонтных мероприятий основано на оперативном получении данных о несущей способности дорожных одежд.

Рекомендации разработаны с целью совершенствования методов оценки прочности конструкций дорожных одежд.

1 Область применения

1.1 Настоящие рекомендации предназначены для организаций, выполняющих работы по оценке прочности дорожных одежд автомобильных дорог.

1.2 Рекомендации определяют методику и порядок выполнения работ по измерению прочности дорожных одежд методом динамического нагружения.

1.3 Рекомендации могут быть использованы для оценки состояния дорожных одежд нежесткого типа при:

- проведении поверочных и корреляционных испытаний приборов динамического нагружения, предназначенных для определения модулей упругости дорожных одежд нежесткого типа;

-выполнении диагностики автомобильных дорог; - проведении приемочных испытаний вновь построенных и отремонтированных участков автомобильных дорог;

-решении вопроса об усилении существующих дорожных одежд.

2 Нормативные ссылки

В настоящих Рекомендациях даны ссылки на следующие нормативные документы:

ГОСТ 32729-2014 Метод измерения упругого прогиба нежестких дорожных одежд для определения прочности.

СП РК 3.03-104-2014 "Проектирование дорожных одежд нежесткого типа".

СТ РК 2.4-2017 Государственная система обеспечения единства измерений Республики Казахстан. Поверка средств измерений. Организация и порядок проведения.

СТ РК 2.21-2017 Государственная система обеспечения единства измерений Республики Казахстан. Порядок проведения испытаний и утверждения типа средств измерений.

СТ РК 2.30-2017 Государственная система обеспечения единства измерений Республики Казахстан. Порядок проведения метрологической аттестации средств измерений. Эталоны единиц величин. Основные положения создания, утверждения, хранения и применения.

СТ РК 2.75-2009 Государственная система обеспечения единства измерений Республики Казахстан. Порядок аттестации испытательного оборудования.

ПР РК 218-27-2014 Инструкция по диагностике и оценке транспортно-эксплуатационного состояния автомобильных дорог.

ПР РК 218-28-2016 Инструкция по паспортизации автомобильных дорог общего пользования.

Примечание – При пользовании настоящими рекомендациями целесообразно проверить действие ссылочных стандартов по ежегодно издаваемому информационному указателю "Нормативные документы по стандартизации" по состоянию на текущий год и соответствующим ежемесячно издаваемым информационным указателям, опубликованным в текущем году. Если ссылочный документ заменен (изменен), то при пользовании настоящими рекомендациями следует руководствоваться замененным (измененным) документом. Если ссылочный документ отменен без замены, то положение, в котором дана ссылка на него, применяется в части, не затрагивающей эту ссылку.

3 Определения

В настоящих рекомендациях использованы следующие термины и определения.

3.1 Дефлектометр FWD (Falling Weight Deflectometer): Прибор динамического воздействия для определения модуля упругости дорожной одежды.

3.2 Нежесткая дорожная одежда: Дорожная одежда, конструктивные слои которой выполнены без применения в качестве вяжущего цемента. 3.3 Покрытие: верхняя часть дорожной одежды, устраиваемая на дорожном основании и предназначенная для восприятия нагрузки от транспортных средств и защиты дорожной одежды от атмосферных воздействий.

3.4 Основание: Одно, либо многослойная конструкция, совместно с покрытием обеспечивающая снижение нагрузки от транспорта и передающая ее на расположенные ниже дополнительные слои основания, либо на грунт земляного полотна.

3.5 Грунт земляного полотна: Расположенный под дорожной одеждой верхний слой земляного полотна, испытывающий деформации от действующей на дорожную одежду нагрузки.

3.6 Прочность дорожной одежды: Способность сопротивляться процессу развития остаточных деформаций и разрушений под воздействием касательных и нормальных напряжений, возникающих в конструктивных слоях и подстилающем грунте от расчетной нагрузки (кратковременной, многократной, или длительно действующей однократной), приложенной к поверхности покрытия.

3.7 Модуль упругости: Параметр, определяемый величиной деформации под воздействием нагружения, используется для характеристики прочности дорожных одежд.

3.8 Оценка прочности дорожной одежды по упругому прогибу: Способ, при котором к дорожному покрытию прикладывается вертикально действующая нагрузка, создающая упругий прогиб, по величине которого рассчитывается модуль упругости.

3.9 Оценка прочности дорожной одежды динамическим нагружением: Метод оценки прочности, основанный на определении модуля упругости дорожной одежды при динамическом воздействии на нее штампа, либо пневматического колеса. В большинстве известных приборов динамическое воздействие создается падающим с определенной высоты грузом на упругий элемент, формирующий динамический импульс с требуемыми параметрами.

3.10 Уровень надежности: Характеризует вероятность безотказной работы дорожной одежды с допустимыми параметрами ровности покрытия в течение межремонтного периода.

3.11 Коэффициент прочности: Отношение допускаемого при нагружении прогиба к фактическому либо требуемого модуля упругости к измеренному.

3.12 Расчетный период года: Наиболее неблагоприятный для дорожной одежды период года (обычно весенний), когда вследствие разуплотнения при оттаивании и переувлажнения грунта земляного полотна, дорожная одежда работает с максимальными прогибами.

3.13 Несущая способность дорожной одежды: Степень сопротивляемости конструктивных слоев земляного полотна и дорожной одежды напряжениям, возникающим от действия транспортных нагрузок.

4 Метод определения модуля упругости с применением установки динамического нагружения типа FWD (дефлектометра)

4.1 Сущность метода

Сущность метода заключается в определении величины модуля упругости и регистрации чаши прогиба на поверхности испытываемого слоя дорожной одежды по амплитудам деформации, полученным при ударном нагружении, передаваемом через круглый жесткий штамп дефлектометра.

4.2 Требования к средствам измерений

При выполнении измерений применяют следующие средства измерений и реактивы:

- установка испытательная динамического нагружения падающим грузом, создающая требуемую нагрузку на дорожное покрытие с точностью до 0,1 кН, и включающая:

1) нагрузочную плиту (жесткий штамп), выполненную из металла, диаметром не менее 300 мм. Нагрузочная плита должна обеспечивать плотное прилегание к дорожному покрытию;

2) измеритель нагрузки, фиксирующий прилагаемую нагрузку с погрешностью не более 0,1 кН;

3) измерители прогиба с погрешностью не более 0,01 мм в количестве не менее 7 шт. Первый измеритель прогиба располагают в центре нагрузочной плиты, таким образом, чтобы вертикальное перемещение нагрузочной плиты в момент приложения нагрузки не оказывало влияние на измерение прогиба. Остальные измерители прогиба монтируют на балке. Расстояние между смежными измерителями прогиба должно составлять (300 ± 5) мм. При использовании большего количества измерителей прогиба, семь из них должны быть расположены, как указано выше, остальные – в зависимости от поставленной измерительной задачи.

4.3 Требования к условиям проведения измерений

4.3.1 Измерения проводят при температуре окружающего воздуха выше 0˚С.

4.3.2 Температура слоев дорожного покрытия при проведении измерений должна быть в пределах от 5 °С до 40 °С.

4.3.3 Не допускается проведение измерений при наличии загрязнений, повреждений и локальных деформаций дорожного покрытия, приводящих к неполному контакту поверхности нагрузочной плиты с поверхностью дорожного покрытия и колейности на покрытии более 10 мм.

4.3.4 Измерения допускается проводить в месте, в котором от ближайшего измерителя прогиба до поперечной трещины дорожного покрытия не менее 2 м.

При невозможности соблюдения данного условия, необходимо сделать соответствующую запись о наличии поперечных трещин и их местоположении относительно измерителей прогиба в протоколе испытаний.

4.4 Требования к средствам измерений

4.4.1 Для проведения измерений применяется дефлектометр, который конструктивно представляет собой буксирующий автомобиль (1) и одно-двухосную прицепную установку (2) и оснащенные комплектом контрольно-измерительной аппаратуры (см. рисунок 4.1). Требования к безопасности автомобиля по ТР ТС 018/2011.

Рекомендуемая скорость движения автомобиля при передвижении между точками измерений составляет не более 60 км/ч.

4.4.2 Принцип действия дефлектометра основан на измерении значений прогибов дорожной одежды при создании ударной динамической нагрузки, прикладываемой к покрытию мгновенно в виде падающего груза.

Нагрузка передается через жесткий штамп (5) на покрытие автомобильной дороги в результате сбрасывания с определенной высоты груза (10), скользящего по направляющим стойкам (13).

При проведении измерений на слоях нежесткой дорожной одежды нагрузка передается через круглый жесткий штамп диаметром от 300 до 340 мм.

Нагрузка, передаваемая через жесткий штамп, задается оператором и регулируется установкой автоматически путем изменения высоты падения груза, масса и размеры которого определенны заводом-изготовителем установки Величина нагрузки, прикладываемой к дорожному покрытию устанавливается в соответствии с СН РК 3.03-19 и составляет 50 кН на одно колесо для группы А1 и 65 кН на одно колесо для группы А2.

Длительность приложения нагрузки при воздействии установки на поверхность покрытия составляет от 10 до 30 мс.

Для предотвращения разрушения рабочих узлов дефлектометра в результате динамического удара нагрузка на жесткий штамп передается через амортизирующие элементы (8).

4.4.3 Результаты измерений передаются через блок первичной обработки информации (14) и главный электронный блок дефлектометра (15) на переносной компьютер (16) и информационный дисплей (17). Вертикальные перемещения рабочих узлов дефлектометра производятся с помощью гидросистемы (7), работа которой обеспечивается силовой установкой (4).

4.4.4 Перемещение дефлектометра между точками измерений производится буксирующим автомобилем (1).

1 - буксирующий автомобиль; 2 - прицепная установка; 3 - тормозное устройство; 4 - силовая установка; 5 - жесткий штамп; 6 - датчик измерения температуры покрытия; 7 - гидросистема; 8 - амортизирующие элементы; 9 - электромагнит; 10 - падающий груз; 11 - датчики измерения упругого прогиба; 12 - датчик измерения нагрузки; 13 - направляющие стойки;14 - блок первичной обработки информации; 15 - главный электронный блок; 16 - переносной компьютер; 17 - информационный дисплей; 18 - рабочее место оператора; 19 - датчик измерения расстояний

Рисунок 4.1– Схема дефлектометра

4.4.5 Регистрация максимальных динамических прогибов дорожной одежды производится датчиками (2), расположенными на различном удалении от точки приложения нагрузки, осуществляемой механизмом ударного нагружения (1), показанном на рисунке 4.2.

1 – механизм ударного нагружения; 2 – датчики регистрации прогибов

Рисунок 4.2 - Схема регистрации чаши динамических прогибов дефлектометром

4.4.6 Рекомендуемая скорость автомобиля при передвижении между точками измерений; максимальная нагрузка, прикладываемая к поверхности дорожной одежды; длительность приложения импульса нагружения при воздействии установки на поверхность дорожной одежды; расстояния для установки датчиков-измерителей прогибов от точки приложения нагрузки определяются руководством по эксплуатации изготовителя установки динамического нагружения.

4.4.7 При работе с дефлектометром соблюдают следующие основные требования:

- нагрузка на поверхность дорожной одежды передается строго по осевой линии без эксцентричного смещения. Для этого контролируют крепление груза так, чтобы центр тяжести приходился на центр жесткого штампа;

- электромагнит (9) должен обеспечивать фиксацию падающего груза (10) на любой высоте в пределах возможного перемещения груза по направляющим стойкам (13);

- датчики измерения расстояний (19), температуры покрытия (6), нагрузки (12) и упругого прогиба (11) должны быть надежно закреплены;

- точность показаний датчиков должна быть не менее:

- измерения расстояний ± 1 м;

- измерения температуры покрытия ± 1 оС;

- измерения нагрузки ± 0,01 кН;

- измерения упругих прогибов ± 0,01 мм;

- силовая установка (4) должна обеспечивать полную работоспособность дефлектометра;

- тормозное устройство (3) должно обеспечивать надежное удержание дефлектометра от продольных перемещений.

4.4.8 Средства измерений, применяемые для измерений модуля упругости нежестких дорожных одежд должны быть внесены в реестр государственной системы обеспечения единства измерений Республики Казахстан в соответствии с СТ РК 2.21, СТ РК 2.30, поверены в соответствии с СТ РК 2.4, и(или) аттестованы в соответствии с СТ РК 2.75.

4.5 Порядок подготовки к проведению измерений

4.5.1 Перед началом измерений предварительно получают исходную информацию о дороге и дорожной одежде, выполняют визуальное обследование дорожного покрытия и намечают границы характерных участков дороги, в соответствии с требованиями СТ РК 1293 (пункт 6.2.3) .

4.5.2 Подготовка дефлектометра к работе заключается в проверке работоспособности всех узлов установки и подключении контрольно-измерительной аппаратуры.

4.5.3 В начальной точке измерений задается количество нагружений при каждом измерении и шаг дискретизации измерений, контролируемый датчиками измерения расстояний.

Примечание - Рекомендуемое количество нагружений в каждой точке измерений - трехкратное: предварительное - однократное без фиксации результатов, испытательное - двукратное с фиксированием результатов измерений.

4.5.4 При проведении измерений следует начинать движение только убедившись в переводе дефлектометра в транспортное положение, позволяющее перемещать его для проведения следующего измерения упругого прогиба.

4.6 Порядок проведения измерений

4.6.1 Оператор нажатием клавиш на компьютере дает сигнал о проведении динамического нагружения, при котором создается динамический ударный импульс (сила, создаваемая падающим грузом и прилагаемая к дорожному покрытию), в результате которого возникает упругий прогиб на поверхности дорожной одежды.

4.6.2 Датчики измерения упругих прогибов фиксируют их значения. Результаты замеров автоматически поступают в память компьютера вместе с данными о местонахождении точки производства измерений, величине приложенной нагрузки, температуре покрытия.

Примечание - При необходимости оператор может занести информацию о состоянии дорожного покрытия или земляного полотна в точке измерения.

4.6.3 После выполнения заданного количества нагружений дефлектометр переводят в транспортное положение. После этого на дисплее появляется сигнал о готовности к перемещению на следующую точку измерений.

4.6.4 В случае, если значения упругого прогиба дорожной одежды расходятся более чем на 20 %, требуется проведение повторных измерений в данной точке измерений.

4.6.5 Регистрация прогибов установками динамического нагружения на выбранном участке производится через равные отрезки пути в шахматном порядке по внешним полосам наката (на расстоянии от 1,0 до 1,5 м от кромки покрытия), как в прямом, так и в обратном направлении. Измерения производят равномерно – на одной, затем на второй полосе наката.

4.6.6 Минимальное заданное количество измерений для объективной оценки прочности дорожной одежды составляет не менее 20 измерений упругих прогибов на каждом характерном участке, но не менее 1 измерения на 1 км, согласно требованиям СТ РК 1293 (пункт 6.2.4).

4.7 Порядок обработки и оформления результатов измерений

4.7.1 Обработку результатов измерений производят в следующей последовательности:

–вычисляют средние значения результатов измерений (динамические прогибы, нагрузка, температура покрытия), сформированные компьютером дефлектометра в каждой точке;

–полученные средние значения прогибов корректируют, приводя к расчетной нагрузке для групп А1 (50 кН на одно колесо) и А2 (65 кН на одно колесо), в соответствии с СН РК 3.03-19 (пункт 6.8).

4.7.2 Результаты измерений вычисляются с точностью до ± 0,001мм и округляются до 0,01 мм.

4.7.3 Расчет модуля упругости дорожной одежды нежесткого типа производится в соответствии с СТ РК 1293 (Приложение А).

4.7.4 Результаты измерений оформляют в виде протокола. В протокол вносятся следующие данные:

– дата проведения измерений;

– полное название автомобильной дороги (включая категорию по СНиП РК 3.03-09 и статус автомобильной дороги по Закону Республики Казахстан) с указанием адреса участка проведения измерений, полосы движения;

– тип использованного измерительного оборудования;

– значения фактической приложенной к плите нагрузки;

– значения измеренных динамических упругих прогибов;

– фактическое местоположение каждой точки измерения;

– значение температуры поверхности покрытия дорожных одежд для каждой точки измерения.

Примечание - Указанные данные необходимо указывать в протоколе измерений. Протокол измерений может дополняться и другими сведениями ро условиям проведения работ.

4.8 Требования безопасности

4.8.1 Места проведения измерений и схема организации движения на время проведения измерений должны быть согласованы с органами, ответственными за организацию безопасности дорожного движения.

4.8.2 При проведении измерений испытательная установка должна быть обозначена дорожными знаками.

4.8.3 При проведении измерений испытательная установка должна быть оборудована сигнальными устройствами (проблесковый маячок и т. п.).

4.8.4 Специалисты, проводящие измерения, должны иметь спецодежду, обеспечивающую повышенную видимость в условиях проведения работ на автомобильных дорогах.

4.8.5 При производстве работ с использованием дефлектометра необходимо руководствоваться положениями СНиП РК 1.03-05. Перед началом работ специалисты, задействованные в измерениях, должны пройти инструктаж по охране труда и технике безопасности с соответствующими отметками в журнале по технике безопасности.

4.8.6 При проведении инструктажа по технике безопасности следует объяснять работникам требования и правила охраны природной среды в месте производства работ, согласно ПР РК 218-21.

4.8.7 Буксирующий автомобиль дополнительно оборудуется дорожными знаками или проблесковым маячком оранжевого света в соответствии с требованиями СТ РК 2607.

4.8.8 Эксплуатацию дефлектометра следует осуществлять в соответствии с положениями СНиП РК 1.03-05 и требованиями эксплуатационных документов изготовителя установки динамического нагружения.

4.8.9 Лица, ответственные за содержание установки в исправном состоянии, обязаны обеспечивать проведение ее технического обслуживания и ремонта в соответствии с требованиями эксплуатационных документов изготовителя установки.

4.9 Контроль точности проведения измерений

4.9.1 Точность результатов измерений обеспечивается:

- соблюдением требований данных рекомендаций;

- проведением периодической оценки метрологических характеристик средств измерений;

- проведением периодической аттестации оборудования.

Лицо, проводящее измерения, должно быть ознакомлено с положениями данных рекомендаций.

Приложение А
(справочное)
Описание конструкции дефлектометра

1 Дефлектометр состоит из: прицепной установки динамического нагружения и комплекта контрольно-измерительной аппаратуры. Назначение дефлектометра – измерение динамических прогибов дорожных конструкций при кратковременном нагружении падающим на жесткий штамп грузом. Вес груза и высота падения обеспечивают кратковременное усилие, соответствующее нагрузке на заднее колесо автомобиля группы А.

2 Установка динамического нагружения смонтирована на двухосном прицепе, где размещены основные узлы и агрегаты установки:

- узел падающего груза с направляющей рамой;

- датчики с подъемным механизмом;

- силовой агрегат;

- источник питания на 24В;

- гидравлическая система;

- электронная измерительная и управляющая система.

3 Буксирующий автомобиль используется для перемещения дефлектометра и размещения персонала (рекомендуется 2 оператора и водитель). Внутри автомобиля располагают главный электронный блок процессорного управления установкой, компьютер, дистанционный дисплей.

4 Динамическое усилие в результате сбрасывания груза, скользящего по направляющим стойкам, зависит от высоты сбрасывания, длительности действия усилия, жесткости амортизатора и веса падающего груза. Конструктивной особенностью дефлектометра является наличие электронной измерительной и управляющей систем. В качестве устройства для записи деформаций дорожной одежды под действием краткосрочной нагрузки используется электронный блок с компьютером и дистанционным дисплеем.

5 При сбрасывании груза датчики фиксируют значения прогибов по длине подъемного механизма, которые заносятся в компьютер. Дистанционный дисплей позволяет контролировать все количественные параметры контрольно-измерительной аппаратуры, в том числе, созданное динамическое усилие и место измерения. Кроме того, оператор вводит дополнительную информацию о состоянии дорожного покрытия, деформациях и др.

6 Дефлектометр работает автономно за счет силового агрегата, представляющего двухцилиндровый двигатель внутреннего сгорания, который задействован для работы гидравлической системы, позволяющей осуществлять подъем груза на заданную высоту по направляющим стойкам.

Приложение Б
(справочное)

Пример формы представления результатов дефлектометра

Модули поверхности , Сброс 1
Расстоя ние по мерным точкам		Напряжение		S1		S2		S3		S4		S5		S6		S7	S8			S9
2		795		212,45		195,42		196,7		181,57		209,12		286,4		286,22	282,05			267,49
3		721		366,42		275,88		300,13		296,47		274,92		269		277,82	312,18			434,53
4		709		369,45		258,75		254,01		225,90		214,04		240,8		281,77	321,80			338,12
5		690		349,72		241,29		284,17		251,86		223,7		239,1		245,20	258,01			287,77
6		692		207,48		159,83		171,86		160,98		168,3		209,1		279,74	333,64			289,71
и т.д.
Модули поверхности , Сброс 2
2	750		275,48		223,35		226,84		208,00		227,46		260,3		271,21			283,7	277
3	714		375,17		277,61		297,97		294,98		280,71		271,5		276,41			292,8	300,1
4	720		421,76		291,9		291,96		252,92		233,88		253,1		277,43			309,7	300,3
5	722		389,32		261,85		293,31		265,09		254,64		244,4		248,52			257,5	257,1
6	724		245,7		183,4		189,91		174,82		178,06		204,1		260,09			310,4	335,1
и т.д.
Модули поверхности , Сброс 3

2	726	497,84	322,4	293,31	255,85	255,51	259,8	246,8	269,9	257,7
3	714	389,72	229,29	215,75	189,06	174,43	170,1	176,12	182,5	198,3
4	721	437,23	216,21	165,8	140,91	137,38	159,4	198,04	228,7	251,9
5	723	441,4	252,74	213,95	194,37	196,46	222,5	257,48	296,5	311
6	728	328,55	192,52	185,34	164,64	158,75	165	184,84	205,6	244,9
и т.д.

ҚР Ұ 218 Ұ 218-152-2018 Динамикалық жүктеу қондырғысын қолданып, қатқыл жол төсемелерінің беріктігін бағалау бойынша ұсынымдар

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитеті Төрағасының 2018 жылғы "21" желтоқсандағы № 125 бұйрығымен бекітілген.

Алғысөз

1	"Қазақстан жол ғылыми-зерттеу институты" акционерлік қоғамы ("ҚазжолҒЗИ" АҚ) ДАЙЫНДАП ЕНГІЗДІ
2	Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитеті Төрағасының 2018 жылғы "21" желтоқсандағы №123 бұйрығымен БЕКІТІЛІП, ҚОЛДАНЫСҚА ЕНГІЗІЛДІ
3	"ҚазАвтоЖол" ҰК" Акционерлік қоғамының 2018 жылғы 21 қарашадағы 03/14-1-2698-И хатымен КЕЛІСІЛДІ
4	БІРІНШІ ТЕКСЕРУ МЕРЗІМІ	2023 жыл
5	ТЕКСЕРУ КЕЗЕҢДІЛІГІ	5 жыл
6	АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

Автомобиль жолдары күрделі инженерлік кешен болып табылады. Жолдарды тиімді пайдалану техникалық параметрлер мен көліктік-пайдалану күйіне тұтастай байланысты.

Автомобиль жолдарының көліктік-пайдалану күйін бағалау, жөндеу шараларының түрін және орындау кезеңділігін тағайындау жол төсемелерінің көтергіштік қабілеті туралы мәліметтерді жедел алуға негізделген.

Ұсынымдар жол төсемелері құрылымдарының беріктігін бағалау әдістерін жетілдіру мақсатында әзірленді.

1 Қолдану саласы

1.1 Осы ұсынымдар автомобиль жолдарының жол төсемелерінің беріктігін бағалау жұмыстарын жүзеге асыратын ұйымдарға арналған.

1.2 Ұсынымдар динамикалық жүктеме әдісімен жол төсемелерінің беріктігін өлшеу әдістемесі мен жұмыстарды орындау тәртібін анықтады.

1.3 Ұсынымдар төмендені жұмыс түрлерін орындауда қатқыл типтегі жол төсемелерінің күйін бағалау үшін қолданылуы мүмкін:

- қатқыл типтегі жол төсемелерінің серпімділік модулін анықтауға арналған динамикалық жүктеу аспаптарын тексеру және өзара байланысты сынақтарын жүргізуде;

- автомобиль жолдарын диагностикалауды;

- автомобиль жолдарының қайта салынған және жөнделген телімдерінде қабылдау сынақтарын жүргізуде;

- қолданыстағы жол төсемелерін нығайту туралы мәселелрді шешуде.

2 Нормативтік сілтемелер

Осы Ұсынымдарда келесі нормативтік құжаттарға сілтемелер берілді:

МЕМСТ 32729-2014 Беріктікті анықтау үшін қатқыл жол төсемелерінің серпімді иілуін өлшеу әдісі

ҚР ЕЖ 3.03-104-2014 "Қатты емес типті жол төсемдерін жобалау"

ҚР СТ 2.4-2007 Қазақстан Республикасының мемлекеттік өлшеулердің біртұтастығын қамтамасыз ету жүйесі. Өлшеу құралдарын тексеру. Ұйымдастыру және орындау тәртібі.

ҚР СТ 2.21-2007 Қазақстан Республикасының мемлекеттік өлшеулердің біртұтастығын қамтамасыз ету жүйесі. Сынақ жүргізу және өлшеу құралдарының типін бекіту тәртібі.

ҚР СТ 2.30-2007 Өлшеу құралдарын метрологиялық аттестациядан өткізудің тәртібі. Жасаудың, бекітудің, сақтаудың және қолданудың негізгі ережелері.

ҚР СТ 2.75-2009 Қазақстан Республикасының мемлекеттік өлшеулердің біртұтастығын қамтамасыз ету жүйесі. Сынақ жабдықтарын аттестациядан өткізу тәртібі.

ҚР ЕР 218-27-2014 Автомобиль жолдарының көліктік-пайдалану жай-күйін диагностикалау және бағалау бойынша нұсқаулық

ҚР ЕР 218-28-2016 Жалпы қолданыстағы автомобиль жолдарын паспорттау бойынша нұсқаулық

Ескерту – Осы ұсынымдарды қолдану кезінде ағымдағы жылдың күйі бойынша жасалған "Стандарттау бойынша нормативтік құжаттар" көрсеткіші бойынша, және де ағымдағы жылда жарияланған тиісті ақпараттық көрсеткіштер бойынша сілтемелік стандарттардың әрекет етуін тексеру қажет. Егер сілтемелік құжат ауыстырылған (өзгертілген) болса, онда осы ұсынымдарды пайдалану кезінде ауыстырылған (өзгертілген) стандартты нұсқау етіп қолдану қажет. Егер сілтемелік құжат ауыстырылмай күші жойылған болса, онда оған сілтеме берілген ереже осы сілтемені қозғамай қатысты қолданылады.

3 Анықтамалар

Осы ұсынымдарда келесі терминдер мен анықтамалар қолданылды.

3.1 Дефлектометр FWD: (Falling Weight Deflectometer) – жол төсемесінің серпімділік модулін анықтауға арналған динамикалық әсер ету аспабы.

3.2 Қатқыл жол төсемесі: құрылысдық қабаттары тұтқыр цемент ретінде қолданылмай жасалған жол төсемесі.

3.3 Жамылғы: көлік құралдарының жүктемесін қабылдап алуға және жол төсемесін атмосфералық әсерлерден қорғауға арналған жол төсемесінің жоғарғы қабаты.

3.4 Негіз: жамылғымен бірге көлік жүктемесінің төмендеуін қамтамасыз ететін және оны негізгі төменгі қосымша қабаттарға немесе жер төсемесінің топырақ қабатына беретін бір немес көп қабатты құрылым.

3.5 Жер төсемесінің топырағы: жол төсемесіне түсетін жүктемеден деформацияға түсетін жол төсемесінің астында орналасқан жер төсемесінің жоғарғы қабаты.

3.6 Жол төсемесінің беріктігі: жамылғы бетіне түскен есептік жүктемеден (қысқа, көп мәрте немесе бір мәрте ұзақ уақыт әсер ететін) құрылымдық қабаттарда және төсеме топырақта туындайтын жанаспа және қалыпты кернеулерден қаған деформациялар мен бұзылулардың өршу үдерісіне қарсыласу қасиеті.

3.7 Серпімділік модулі: жүктелу ықпалындағы деформация шамасымен анықталатын параметр, жол төсемелерінің беріктік сипаттамалары үшін қолданылады.

3.8 Жол төсемесінің беріктігін серпімді иіліс бойынша бағалау: жол жамылғысына серпімді иіліс тудыратын тік әрекеттегі жүктеме салынатын тәсіл, оның шамасы бойынша серпімділік модулі анықталады.

3.9 Динамикалық жүктеу арқылы жол төсемесінің беріктігін бағалау: жол төсемесіне қалыптың немесе пневматикалық дөңгелектің динамикалық ықпал етуі кезінде оның динамикалық серпімділігін анықтауға негізделген беріктікті анықтау әдісі. Белгілі аспаптарда динамикалық әсер белгілі биіктіктен серпімді элементке құлайтын, қажетті параметрелері бар динамикалық импульс қалыптастыратын жүкпен жасалады.

3.10 Сенімділік деңгейі: рұқсат етілетін тегістілік параметрлері бар жол төсемесінің жөндеу аралық кезеңінде тоқтаусыз жұмыс істеу ықтималын сипатайды.

3.11 Беріктік коэффициенті: жүктеу кезінде рұқсат етілетін иілудің өлшенген нақты немесе талап етілетін серпімділік модуліне қатынасы.

3.12 Жылдың есептік кезеңі: жер төсемесі топырағының еру және аса ылғалдану кезінде тығыздығы жойылуына байланысты жол төсемесінің максималды иілістермен жұмыс істейтін жыл мезгілінің жол төсемесі үшін ең қолайсыз кезеңі (әдетте көктемгі кезең).

3.13 Жол төсемесінің көтергіштік қабілеті: көлік жүктемелерінен болатын кернеулерге жер төсемесі мен жол төсемесінің құрылымдық қабаттарының қарсыласу дәрежесі.

4 FWD (дефлектометр) типіндегі динамикалық жүктеу қондырғысын қолданып серпімділік модулін анықтау әдісі

4.1 Әдістің мәні

Әдістің мәні дефлектометрдің қатты дөңгелек қалыпы арқылы берілетін соққы жүктемесі негізінде алынған деформациялар амплитудасы бойынша жол төсемесінің сыналатын қабатының бетіндегі серпімділік модулінің шамасын анықтаудан және иілу оймасын анықтаудан тұрады.

4.2 Өлшеу құралдарына қойылатын талаптар

Өлшеу жұмыстары жүргізілгенде келесі өлшеу құралдары мен реактивтер қолданылады:

- жол жамылғысына 0,1 кН дейінгі дәлдікпен талап етілетін жүктемені қалыптастыратын динамикалық жүктеу сынақ қондырғысы, ол мыналардан тұрады:

1) диаметрі 300 мм-ден кем емес, металлдан жасалған жүктеу тақтасы (қатты қалып). Жүктеу тақсасы жол жамылғысына тығыз жабысып тұруды қамтамасыз ету қажет;

2) жабысып 0,1 кН көп емес дәлсіздікпен түсетін жүктемені тіркейтін жүктеме өлшегіш;

3) кемінде 7 данадан тұратын дәлсіздігі 0,01 мм-ден аспайтын иілім өлшегіш. Бірінші иілім өлшегіш жүктеме түскен кезде жүктеме тақтасының тік жылжуы иілімді өлшеуге ықпал етпейтіндей болып жүктеме тақтасының ортасында орналасады.Қалған иілім өлшегіштер бөренеге бекітіледі. Іргелес иілім өлшегіштер арасындағы арақашықтық (300 ± 5) мм болуы қажет. Көп иілім өлшегіштерді пайдаланғанда олардың жетеуі жоғарыда айтылғандай орналасуы қажет, ал қалғандары қойылған өлшеу міндетіне қарай орналастырылады.

4.3 Өлшеу жүргізуге қойылатын талаптар

4.3.1 Өлшеу қоршаған ауа температурасы 0˚С жоғары болғанда жүргізіледі.

4.3.2 Өлшеу жүргізгенде жол жамиылғысы қабаттарының температурасы 5 °С-дег 40 °С-ге дейін шамада болуы қажет.

4.3.3 Жол жамылғысында жүктеу тақтасының бетпен толық түйіспеуіне алып келетін ластанулар, зақымданулар және жергілікті ақаулар болса және жамылғыда 10 мм-ден астап сораптар болса өлшеу жүргізуге болмайды.

4.3.4 Жақын жердегі иілім өлшегіш пен жол жамылғысының көлденең жарықшағына дейін кемінде 2 м жерде өлшеу жүргізуге болады.

Бұл жағдайларды сақтау мүмкін болмаса, көлденең жарықшақтардың бар екендігі және иілім өлшегіштерге қатысты орнласқан жері туралы сынақ хаттамасында жазу қажет.

4.4 Өлшеу құралдарына қойылатын талаптар

4.4.1 Өлшеу жүргізу үшін сүйреп жүретін автомоль (1) және бір-екі өсті тіркеме қондырғы (2) түріндегі, бақылау-өлшеу аппатура кешенімен жабдықталған (4.1-суретті қараңыз) дефлектометр қолданылады. Автомобильге КО ТР 018/2011 бойынша талаптар қойылады.

Автомобильдің өлшеу нүктелері арасындағы ұсынылатын қозғалу жылдамдығы 60 шқ/сағ. көп емес.

4.4.2 Дефлектометрдің жұмыс істеу қағидаты жамылғыға құлама жүк түрінде берілетін соқпалы динамикалық жүктемені жасауда жол төсемесінің иілімдерінің мәндерін өлшеуге негізделген.

Жүктеме белгілі биіктіктен бағыттаушы бағандар бойынша жылжыйтын (13) жүкті түсурі (10) нәтижесінде қатты қалып (5) арқылы автомобиль жолының жамылғысына беріледі.

Қатқыл жол төсемесі қабаттарында өлшеу жүргізгенде жүктеме диаметрі
300 мм-ден 340 мм-ге дейінгі дөңгелек қатты қалып арқылы беріледі.

Қатты қалып арқылы берілетін жүктеме оператормен беріледі және автоматты түрде қондырғымен реттеледі, жүктің түсу биіктігі, салмағы жіне өлшемдері қондырғыны шығарған зауыт тарапынан анықталған. Жол жамылғысына түсетін жүктеменың шамасы ҚР ҚН 3.03-19 сәйкес белгіленеді және А₁ тобы үшін бір жөңгелекке 50 кН, А₂ тобы үшін бір дөңгелекке 65 кН құрайды.

Қондырғының жамылғы бетіне әсер етуі кезінде жүктеменің түсу ұзақтығы 10 мс-тен 30 мс-қа дейін құрайды.

Динамикалық соққы нәтижесінде дефлектометрдің жұмыс түйіндерінің бұзылуын болдырмау үшін жүктеме қатты қалыпқа амортизациялағыш элементтер арқылы аберіледі (8).

4.4.3 Өлшеу нәтижелері дефлектометрдің ақпаратты бастапқы өңдеу блогынан (14) және басты электронды блогынан (15) тасымалды компьютерге (16) және ақпарат дисплейіне (17) беріледі. Дефлектометрдің жұмыс түйіндерінің тік жылжуы гидрожүйе (7) арқылы жүзеге асырылады, оның жұмысы күш беретін қондырғымен (4) қамтамасыз етіледі.

4.4.4 Дефлектометрдің өлшеу нүктелері арасында жылжуы сүйреп жүретін автомобильдің көмегімен жүргізіледі (1).

1 - сүйреп жүретін автомобиль; 2 – тіркемелі қондырғы; 3 – тежегіштік қондырғы; 4 – күш беретін қондырғы; 5 – қатты қалып; 6 – жамылғының температурасын өлшеу құрылғысы; 7 - гидрожүйе; 8 - амортизациялайтын элементтер; 9 - электрмагнит; 10 – құлама жүк; 11 - датчики серпімді иілісті өлшеу құрылғылары; 12 – жүктемені өлшеу құрылғысы; 13 – бағыттаушы бағандар;14 - ақпаратты бастапқы өңдеу блогы; 15 - басты электронды блок; 16 - тасымалды компьютер; 17 - ақпараттық дисплей; 18 – оператордың жұмыс орны; 19 – арақашықтықтарды өлшеу құрылғысы

4.1-сурет – Дефлектометрдің сұлбасы

4.4.5 Жол төсемесінің максималды динамикалық иілулерін тіркеу жүктеме түсетін нүктеден түрлі қашықтықтарда орналасқан, соққылы жүктеу механизмімен жүзеге асырылатын (1), 4.2-суретте көрсетілген құрылғылар арқылы (2) жүзеге асырылады.

1 – соққылы жүктеу механизмі; 2 – иілулерді тіркеу құрылғылары

4.2-сурет - Дефлектометрмен динамикалық иілу оймаларын тіркеу сұлбасы

4.4.6 Автомобильдің өлшеу нүктелері арасындағы қозғалу жылдамдығы; жол төсемесінің бетіне түсетін максималды жүктеме; қондырғының жол төсемесінің бетіне ықпал ету кезіндегі жүктеу импульсін түсіру ұзақтығы; өлшеу құрылғыларын жүктеме түсетін нүктелерден орналастыру арақашықтығы динамикалық жүктеме қондырғысын дайындаушының пайдалану нұсқаулығы арқылы анықталады.

4.4.7 Дефлектометрмен жұмыс істегенде келесі негізгі талаптар сақталады:

- жол төсемесінің бетіне түсетін жүктеме өстік сызық бойынша эксцентрлік жылжуларсыз беріледі. Бұл үшін жүкті ауырлық ортасы қатты қалыптың ортасына түсетіндей етіп бекіту қадағаланады;

- электрмагнит (9) кез келгенбиіктікте бағыттаушы бағандар (13) бойынша жылжу ықтималының шегінде құлама жүктің (10) тиянақталуын қамтамасыз ету қажет;

- арақашықтықты (19), жамылғы температурасын (6), жүктемені (12) және серпімді иілуді (11) өлшеу құрылғылары сенімді бекітілуі қажет;

- құрылғылар көрсеткіштерінің дәлдігі төмендегіденкем болмауы қажет:

- арақашықтықты өлшеу ± 1 м;

- жамылғы температурасын өлшеу ± 1 ^оС;

- жүктемені өлшеу ± 0,01 кН;

- серпімді иілулерді өлшеу ± 0,01 мм;

- күш беретін қондырғы (4) дефлектометрдің толық жұмыс істеуін қамтамасыз ету қажет;

- тежегіштік қондырғы (3) дефлектометрді бойлық жылжулардан ұстап қалуды қамтамасыз етуі қажет.

4.4.8 Қатқыл жол төсемелерінің серпімділік модулін өлшеуге арналған өлшеу құралдары ҚР СТ 2.21, ҚР СТ 2.30 сәйкес Қзақстан Республикасының Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесі реестріне енгізілген болуы, ҚР СТ 2.4 сәйкес тексерілген болуы және (немесе) ҚР СТ 2.75 сәйкес аттестацияланған болуы қажет.

4.5 Өлшеу жүргізуге дайындалу тәртібі

4.5.1 Өлшеуді бастау алдында ҚР СТ 1293 сәйкес (6.2.3-тармақ) алдын ала жол және жол төсемесі тарыл бастапқы деректер алынады, жол жамылғысына көзбен шолу жасалады және жолдың ерекше телімдерінің шекаралары белгіленеді.

4.5.2 Дефлектометрді жұмысқа дайындау қондырғының барлық түйіндерінің жұмыс істеп тұрғанын тексеруден және бақылау-өлшеу аппаратурасына қосудан тұрады.

4.5.3 Бастапқы өлшеу нүктесінде әрбір өлшеуде жүктемелер саны және арақашықтықты өлшеу құрылғыларынмен бақыланатын өлшеулерді диксреттеу қадамдары беріледі.

Ескерту – әрбір өлшеу нүктесіндегі ұсынылатын жүктеулер саны- үш мәрте: алдын ала – нәтижелерді тіркемей бір мәрте, сынақ – өлшеу нәтижелерін тіркеу арқылы екі мәрте.

4.5.4 Өлшеу жүргізгенде қозғалысты дефлектометрдің келесі серпімді иілулерді өлшеу үшін жылжуын қамтамасыз етін көліктік жағдайға келтірілгеніне көз жеткізгеннен кейін бастау қажет.

4.6 Өлшеу жүргізу тәртібі

4.6.1 Оператор компьютерде пернені басу арқылы динамикалық жүктеу жүргізу туралы дабыл береді, динамикалық соққы импульсі беріледі (құлама жүкпен туындайтын және жол жамылғысына түсетін күш), нәтижесінде жол төсемесінің бетінде серпімді иілім пайда болады.

4.6.2 Серпімді иілулерді өлшеу құрылғылары олардың тағайындалуын тіркейді. Өлшеу нәтижелері автоматты түрде өлшеу жүргізілген нүктенің орналасқан жері, түскен жүктеменің шамасы, жамылғы температурасы туралы мәліметтермен бірге копьютердің жадына түседі.

Ескерту – Қажет болған жағдайда оператор өлшеу нүстесіндегі жол жамылғысының немесе жер төсемесінің күйі туралы ақпаратты енгізе алады.

4.6.3 Берілген жүктемелер мөлшері орындалғаннан кейін дефлектометр көліктік жағдайға келтіріледі. Одан кейін дисплейде келесі өлшеу нүктесіне жылжуға дайын екендігі туралы дабыл пайда болады.

4.6.4 Жол төсемесінің серпімді иілім мәнінің айырмашылығы 20 %-дан асқан жағдайда осы өлшеу нүктесінде қайта өлшеу жүргізу қажет.

4.6.5 Таңдап алынған телімдегі динамикалық жүктеме қондырғыларымен иілулерді тіркеу жұмыстары тура және кері бағытта сыртқы төсеу жолағы бойынша (жамылғы жиегінен 1,0 м-ден 1,5 м-ге дейін арақашықтықта) шахмат тәртібімен тепе-тең жол бөліктерінде жүргізіледі. Өлшеу біркелі – алдымен бір төсеу жолағында, кейін екіншісінде жүргізіледі.

4.6.6 Жол төсемесінің беріктігін объективті бағалауға арналған өлшеулердің минималды берілген мөлшері әрбір ерекше телімде кемінде 20 серпімді иілімдерді өлшеуден тұрады, бірақ ҚР СТ 1293 (6.2.4-тармақ) сәйкес 1 шқ-да 1 өлшеуден кем болмауы қажет.

4.7 Өлшеу нәтижелерін өңдеу және рәсімдеу тәртібі

4.7.1 Өлшеу нәтижелерін өңдеу жұмыстары келесі тәртіпте жүргізіледі:

- дефлектометр компьютерімен қалыптастырылған әрбір нүктедегі өлшеу нәтижелерінің (динамикалық иілулер, жүктеме, жамылғы температурасы) орташа мәні есептелінеді;

- иілулердің алынған орташа мәндері ҚР ҚН 3.03-19 (6.8-тармақ) сәйкес А₁ топтары (бір дөңгелекке 50 кН) мен А₂ топтарына (бір дөңгелекке 65 кН) арналған есептік жүктемеге келтіріліп түзетіледі.

4.7.2 Өлшеу нәтижелері ± 0,001мм-ге дейінгі дәлдікпен есептелінеді және 0,01 мм-ге дейін дөңгелектеледі.

4.7.3 Қатқыл типтегі жол төсемесінің ерпімділік модулін есептеу ҚР СТ 1293 (А қосымшасы) сәйкес жүргізіледі.

4.7.4 Өлшеу нәтижелері хаттама түрінде рәсімделеді. Хаттамаға келі мәліметтер жазылады:

- өлшеудің жүргізілген уақыты;

- өлшеу жүргізілген нүктенің мекенжайын, қозғалыс жолағын көрсете отырып, автомобиль жолының толық атауы (ҚР ҚНжЕ 3.03-09 сәйкес санаты және Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес автомобиль жолының мәртебесімен қоса);

- қолданылған өлшеу жабдығының типі;

- тақтаға нақты түсірілген жүктеменің мәні;

- өлшенген динамикалық серпімді иілімдердің мәні;

- әрбір өлшеу нүктесінің нақты орналасқан жері;

- әрбір өлшеу нүктесі үшін жол төсемесі жамылғсының беттік температурасының мәні.

Ескерту – бұл мәліметтерді өлшеу хаттамасына енгізу қажет. Өлшеу хаттамасы жұмыстарды жүргізу жағдайына қарай басқа да мәлімететрмен толықтырылуы мүмкін.

4.8 Қауіпсіздік талаптары

4.8.1 Өлшеулерді жүргізу орны және өлшеулер жүргізу уақытында қозғалыст ұйымдастыру сұлбасы жол қозғалысының қауіпсіздігін ұйымдастыруға жауапты органдармен келісілуі қажет.

4.8.2 Өлшеу жүргізу кезінде сынау құрылғысы жол белгілерімен белгіленуі қажет.

4.8.3 Өлшеу жүргізу кезінде сынау құрылғысы дабыл құрылғыларымен (жарқыл шамшырақ және т.б.) жабдықталуы қажет .

4.8.4 Өлшеу жүргізетін мамандардың автомобиль жолдарында жұмыстар жүргізгенде жоғары көріністі қамтамасыз ететін арнайы киімдері болуы қажет.

4.8.5 Дефлектометрді қолданып жұмыстар жүргізгенде ҚР ҚНжЕ 1.03-05 ережелерін басшылыққа алу қажет. Жұмысты бастау алдында өлшеуге қатысатын мамандар еңбекті қорғау эәне қауіпсіздік техникасы нұсқаулығынан өтіп, қауіпсіздік техникасы туралы журналға белгіленілері қажет.

4.8.6 Еңбек қауіпсіздігі туралы нұсқаулықты жүргізгенде жұмысшыларға ҚР ЕР 218-21 сәйкес жұмыс жүргізілетін орындардағы табиғат ортасын қорғау талаптары мен ережелерін түсіндіру қажет.

4.8.7 Сүйреп жүретін автомобиль ҚР СТ 2607 сәйкес жол белгілерімен немесе қызғылт-сары түсті жарқыл шамшырақпен қосымша жабдықталуы қажет.

4.8.8 Дефлектометрді пайдалану ҚР ҚНжЕ 1.03-05 ережелеріне және динамикалық жүктеу қондырғысын дайындаушының пайдалау құжаттарында көрсетілген талаптарға сәйкес жүзеге асырылуы қажет.

4.8.9 Қондырғыны жұмыс күйінде ұстап тұруға жауапты тұлғалар қондырғыны дайындаушының пайдалау құжаттарында көрсетілген талаптарға сәйкес оған техникалық қызмет көрсетуі қажет.

4.9 Өлшеу жүргізудің дәлдігін бақылау

4.9.1 Өлшеу нәтижелерінің дәлдігі төмендегілермен қамтамасыз етіледі:

- осы ұсынымдар талаптарын сақтау;

- өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамаларын мерзімді бағалау; - жабдықтарды мерзімді аттестациялау.

Өлшеу жүргізетін тұлға осы ұсынымның талаптарымен таныстырылуы қажет.

А қосымшасы

(анықтамалық)

Дефлектометр құрылымының сипаттамасы

1 Дефлектометр динамикалық жүктейтін тіркемелі қондырғыдан және бақылау-өлшеу аппаратура жиынтығынан тұрады. Дефлектометрдің қолданылуы – қатты қалыпқа құлайтын жүкпен қысқа жүктеме кезінде жол құрылымдырының динамикалық иілімдерін өлшееу. Жүктің салмағы және құлау биіктігі А тобындағы артқы автомобиль дөңгелегіне түсетін жүктемеге сәйкес келетін қысқа күшті қамтамасыз етеді.

2 Динамикалық жүктеу қондырғысы екі өсті тіркемеге бекітілген, онда қондырғының негізгі түйіндері мен агрегаттары орнастырылған:

- бағыттаушы жақтауы бар құлама жүк түйіні;

- көтеру механизмі бар құрылғылар;

- күш беретін агрегат;

- 24В-ті қуат көзі;

- гидравликалық жүйе;

- электронды өлшеу және бақарушы жүйе.

3 Сүйреп жүретін автомобиль дефлектометрді жылжыту және қызметкерлерді орналастыру үшін пайдаланады (2 оператор эәне 1 жүргізуші ұсынылады). Автомобильдің ішінде қондырғыны процессорлық басқаратын бас электронды блок, компьютер, қашықтық дисплейі орнатылады.

4 Жүкті лақтыру нәтижесіндегі бағыттаушы бағандар арқылы жылжыйтын динамикалық күш лақтыру биіктігіне, күштің әсер ету ұзақтығына, амортизатордың қаттылығына және құлама жүктің салмағына байланысты. Дефлектометрдің құрылымдық ерекшелігі электронды өлшеу және басқару жүйесінің болуында. Қысқа жүктеме әсерінде жол төсемесінің деформаияларын жазуға арналған құрылғы ретінде компьютері және қашықтық дисплейі бар электронды блок қолданылады.

5 Жүкті лақтырғанда құрылғылар көтеру механизмінің ұзындығы бойынша иілімдердің мәнін тіркейді және компьютерге береді. Қашықтық дисплейі бақылау-өлшеу аппаратурасының барлық сандық параметрлерін, оның ішінде қалыптасқан динамикалық күш пен өлшеу орнын бақылауды қамтамасыз етеді. Одан басқа, оператор жол жамылғысының күйі, деформациялар және т.б. туралы қосымша ақпаратты енгізеді.

6 Дефлектометр бақыттаушы бағандар бойынша жүкті көтеруді жүзеге асыратын гидравликалық жүйенің жұмыс істеуі үшін іске қосылатын екі цилиндрлі іштен жанатын қозғалтқыштан тұратын күш беретін агрегаттың есебіне дербес жұмыс істейді.

Б қосымшасы

(анықтамалық)

Дефлектометр нәтижелерін беру нысанының үлгісі

Бет модільдері , 1-лақтыру
Өлшеуіш нүктелер бойынша арақашықтық		Кер-неу	S1		S2		S3		S4		S5		S6		S7		S8		S9
2		795	212,45		195,42		196,7		181,57		209,12		286,4		286,22		282,05		267,49
3		721	366,42		275,88		300,13		296,47		274,92		269		277,82		312,18		434,53
4		709	369,45		258,75		254,01		225,90		214,04		240,8		281,77		321,80		338,12
5		690	349,72		241,29		284,17		251,86		223,7		239,1		245,20		258,01		287,77
6		692	207,48		159,83		171,86		160,98		168,3		209,1		279,74		333,64		289,71
және т.б.
Бет модільдері , 2-лақтыру
2	750			275,48		223,35		226,84		208,00		227,46		260,3	271,21	283,7		277
3	714			375,17		277,61		297,97		294,98		280,71		271,5	276,41	292,8		300,1
4	720			421,76		291,9		291,96		252,92		233,88		253,1	277,43	309,7		300,3
5	722			389,32		261,85		293,31		265,09		254,64		244,4	248,52	257,5		257,1
6	724			245,7		183,4		189,91		174,82		178,06		204,1	260,09	310,4		335,1
және т.б.
Бет модільдері , 3-лақтыру

2	726	497,84	322,4	293,31	255,85	255,51	259,8	246,8	269,9	257,7
3	714	389,72	229,29	215,75	189,06	174,43	170,1	176,12	182,5	198,3
4	721	437,23	216,21	165,8	140,91	137,38	159,4	198,04	228,7	251,9
5	723	441,4	252,74	213,95	194,37	196,46	222,5	257,48	296,5	311
6	728	328,55	192,52	185,34	164,64	158,75	165	184,84	205,6	244,9
және т.б.