Об утверждении Плана по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы

Решение Шахтинского городского маслихата Карагандинской области от 24 декабря 2021 года № 106/11. Прекращено действие в связи с истечением срока

В соответствии с подпунктом 1) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" от 23 января 2001 года, со статьями 8, 13 Закона Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года "О пастбищах", Приказом заместителя Премьер Министра Республики Казахстан - Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года № 173 "Об утверждении правил рационального использования пастбищ", (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 15090), порядком рационального использования пастбищ с учетом нормы нагрузки, Шахтинский городской маслихат РЕШИЛ:

1. Утвердить прилагаемый План по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы, согласно приложению.

2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Секретарь Шахтинского городского маслихата

Ж. Мамерханова

Утвержден решением Шахтинского городского маслихата от 24 декабря 2021 года № 106/11

План по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 года

Глава 1. Общие положения

1. Настоящий План по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков Долинка, Новодолинский, Шахан и их использованию на 2022-2023 годы (далее –План) разработан в соответствии с Законом Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года "О пастбищах" (далее – Закон), от 23 января 2001 года "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", Приказом Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан – Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года № 173 "Об утверждении Правил рационального использования пастбищ" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под №15090), Приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года №3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" (далее – Приказ) (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 11064).

2. Для разработки Плана использована следующая информация:

отчет по геоботаническому обследованию земель города Шахтинска и прилегающих поселков Карагандинской области, полученный от Департамента земельного кадастра и технического обследования недвижимости – филиал некоммерческого акционерного общества "Государственная корпорация "Правительство для граждан" по Карагандинской области;

сведения о ветеринарно-санитарных объектах, представленные Филиалом КГП на ПХВ "Карагандинская городская ветеринарная станция" Управления ветеринарии Карагандинской области в городе Шахтинск";

данные о численности поголовья сельскохозяйственных животных, представленные Филиалом КГП на ПХВ "Карагандинская городская ветеринарная станция" Управления ветеринарии Карагандинской области в городе Шахтинск";

данные о количестве гуртов, отар, табунов, представленные Филиалом КГП на ПХВ "Карагандинская городская ветеринарная станция" Управления ветеринарии Карагандинской области в городе Шахтинск";

иные данные, представленные государственными органами, физическими или юридическими лицами.

3. Учитывая индустриальную направленность города Шахтинск, потенциал сельского хозяйства не велик и не позволяет обеспечить потребности города. Продукция, как животноводства, так и растениеводства в основном производится личными подсобными хозяйствами.

4. На административной территории города не имеется достаточного количества земель, пригодных для использования в качестве сельскохозяйственных угодий.

5. Рациональное использование земель сельскохозяйственного назначения обеспечение собственниками земельных участков и землепользователей эффективного использования земельных ресурсов, недопущение снижения плодородия почвы и оптимальное использование земли в целях получения необходимых показателей продуктивности.

6. Использование пастбищ без их деградации является главной задачей, в связи с этим разработан План по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы, схемы пастбищеоборотов для сельскохозяйственных формирований и населения, что позволит обеспечить, потребность в кормах и предотвратить процесс деградации пастбищ.

Глава 2. Категории земель и их объемы в регионе

7. Территория города Шахтинска и прилегающих поселков степная, равнинная, на юге и западе располагается Казахский мелкосопочник. Климат умеренный континентальный, засушливый, с преобладанием ясной погоды. Зима суровая, обычно малоснежная, с сильными буранами и метелями. Средняя температура января – минус 19 градусов, иногда морозы достигают – минус 40-45 градусов. Средняя толщина снежного покрова 10 см. Средние температуры июля 23-25 градусов. Бывают суховеи, когда температура доходит до 45 градусов. Осадки выпадают главным образом летом (около 250 мм).

8. По территории проходит река Шерубай-Нура. Река не судоходная, весной ширина русла достигает до 10 метров, летом до 2-6 метров, скорость течения 1 м/с, наиболее высокий уровень воды не превышает 1 метра, грунт каменисто-песчаный, берега низкие. Имеются мелкие водоемы, образовавшиеся вследствие проседания земли из-за шахтных выработок.

9. Город Шахтинск и прилегающие поселки находятся в степной зоне, которая в зависимости от климатических условий, растительности и почв относится к подзоне сухих степей. Для подзоны характерны каштановые и лугово-каштановые почвы, которые по мощности гумусового горизонта среднемощные и маломощные.

10. Растительный покров природных кормовых угодий находится в тесной зависимости от экологических факторов: климат, рельеф, почвы и характер использования. В травостое преобладают следующие виды растений: типчак, вострец, овсяница и разновидности полыни (приложение 1 к Плану).

11. Урожайность травы по данным геоботанического обследования может варьироваться от 2,0 до 5,5 центнеров с гектара, в зависимости от погодных условий года и типа пастбищ (приложение 2 к Плану).

Если характеризовать в целом пастбища региона, то его продуктивность непостоянна, меняется из года в год в зависимости от количества воды в снежном покрове и дождевых осадков весной.

Глава 3. Рациональное использование пастбищ в районе

12. По данным земельного баланса на 1 ноября 2020 года площадь, закрепленная за регионом, составляет 23619 гектар. В зависимости от целевого назначения весь земельный фонд распределяется по категориям.

13. По данным таблицы приложения 3 к Плану видно, что общая площадь пастбищ по региону составляет 9720 гектар, из которых 14,4% или 1401 гектар пастбищ расположено на землях сельскохозяйственного назначения, которые находятся в частной собственности или во временном долгосрочном землепользовании.

Большинство этих земель расположены вблизи поселков. В настоящее время, из-за несоблюдения порядка использования пастбищ и выпаса большого количества скота, из-за не ухоженности, фонд кормовых растений из года в год уменьшается. Вследствие этого, такие пастбища зарастают такими травами как есекмия, безлистый ежовник, гармала, чертополох и другими крупностебельными растениями, которые не употребляются животным в пищу.

14. В целом, на научно-обоснованной практике для сохранения продуктивности пастбищ на долгие годы, пользователям пастбищ необходимо учитывать три основных требования:

1) на пастбищном участке соблюдать нормы количества скота;

2) после использования пастбищ 30-40 процентов валового продукта должны быть сохранены;

после выпаса скота на пастбище, растения должны быть высотой 4-5 сантиметра. Потому что скот съедает практически все листья растений, к зиме в их фонде остается меньше питательных веществ. Иногда зимой растения обмораживаются, а выжившие, хотя и расцветают весной, имеют травянистость низкого качества;

3) рекомендуется соблюдение сроков выпаса скота. Выпас скота весной необходимо начинать через 10-12 дней после того, как многие многолетние травы начнут запасаться питательными веществами.

Несоблюдение этих правил ведет к резкому снижению продукции пастбищ в следующем году. Но, тем не менее, известно, что травянистость пастбищ в течение года может меняться по разным причинам.

15. Сегодня, коренным образом изменился геоботанический состав растительности сенокосных угодий и пастбищ в целом. Такая ситуация требует проведения других агротехнических мероприятий и мелиорации земель. Способ переменных пастбищ, требующий восстановления роста травы, на изношенных пастбищах следует вести на научной основе.

16. В регионе имеется одна ветеринарная станция, которая полностью укомплектована специалистами ветеринарами, оборудованием (компьютеры, холодильники, необходимые инструменты). Перед выгоном на выпас скота сельских округов в полном объеме выполняются запланированные ежегодные противоэпизоотические мероприятия, работы по ветеринарной профилактической прививке, аллергические и серологические проверочные работы. Небрежное содержание скота, отсутствие контроля при случке, при окоте скота, отсутствие контроля, за здоровьем скота, нарушение правил объединения, группировки скота и другие нарушения приводят к распространению инфекции среди животных. Поэтому при использовании пастбищ и содержании скота необходимо строго соблюдать ветеринарно-санитарные и зоогигиенические правила. В местах возникновения заболевания должны быть проведены работы по вакцинации животных, дезинфекции, дератизации. Из-за близкого расположения поселков на территории региона имеется один скотомогильник, расположенный в поселке Шахан, в котором уничтожаются трупы больных животных со всего региона, в том числе посредством сжигания в инсенираторе (приложение 4 к Плану).

Глава 4. Организация сезонной эксплуатации пастбищ населенных пунктов

17. На административной территории города Шахтинска и прилегающих поселков насчитывается 656 домашних хозяйств, с численностью крупного и мелкого скота 7,4 тыс. голов. Зарегистрировано 8 крестьянских хозяйств и 65 индивидуальных предпринимателя, занимающихся производством животноводческой продукции.

18. В настоящее время поголовье скота составляет 4303 голов овец и коз, 2165 голов крупно - рогатого, 963 голов лошадей. Содержание скота в основном полустойловое, в течение шести месяцев в год пасутся в окрестностях поселков, то есть скот не отдаляется от села на дистанцию больше 2-4 километров. Пастбищный период начинается в начале апреля месяца и заканчивается конец октября – ноябрь. Зимнее содержание стойловое. Корма на стойловый период заготавливаются с природных сенокосов и покупкой в других близлежащих районов.

19. Сейчас практически большая часть этих земель повреждена, изношена. Потому что во дворах населения и крестьянских хозяйствах содержится более десяти тысяч сельскохозяйственных животных, соответственно плотность скота в несколько раз превышает размер (норматив), действующий в этом регионе.

20. Расчет потребности в пастбищах проводится согласно норм нагрузки в соответствии с Приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года №3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" на основании материалов геоботанических обследований (приложение 5 к Плану).

21. С учетом приведенной таблицы необходимо отметить недостаточность пастбищных земель, соответственно плотность скота в несколько раз превышает норматив, действующий в регионе.

22. Кроме этого, в связи с ограниченными площадями пастбищ на территории региона проводится информационно-разъяснительная работа с сельскохозяйственными товаропроизводителями об имеющихся мерах государственной поддержки бизнеса для возможного развития откормочных площадок.

Глава 5. Разработка схемы обращения пастбища в целях эффективного использования отдаленных пастбищ

23. Схемы пастбищеоборотов разрабатываются на основании геоботанического обследования пастбищ.

24. Для различных природных зон и типов пастбищ разрабатываются соответствующие схемы пастбищеоборотов.

25. Существуют две системы использования пастбищ пригонная и отгонная. Первая возможна в том случае, если пастбища расположены на расстоянии до 3 км от скотного двора, вторая при большой удаленности пастбищ.

26. В данном плане приведена система пригонного использования пастбищ (приложение 6 к Плану).

27. Дойные гурты крупного рогатого скота и мелкого рогатого скота выпасаются на пригонной основе.

28. Устройство водопоев (приложение 7 к Плану). Весной при сочной траве животных необходимо поить до 3-4 раз, а летом в жару – до 7-8 раз. Лучшие водопои - чистые реки, ручьи, пруды с проточной свежей водой. Водопои с загрязненной, застойной водой для скота непригодны, так как могут вызвать заболевания животных, особенно глистные.

29. Устройство прогонов. Прогоны устроены достаточной ширины, чтобы скот не теснился и не скучивался. Ширина прогонов на 100 голов для крупного рогатого скота 20-25 м, молодняка до одного года 10-15 м, табуна лошадей 15-20 м, для отары овец 500-600 голов 30-35 м (приложение 8 к Плану).

Глава 6. Заключение

30. Развитие животноводческой отрасли в стране связаны в первую очередь с постоянным налаживанием кормовой базы и его укреплением. Основным составом кормов скота является травянистость пастбищ. В соответствии с требованиями Закона организация эффективного использования земель в районе, требует нескольких мероприятий в системе управления, планирования. Сегодня вопросы рационального и устойчивого управления пастбищными ресурсами актуальны. О необходимости возрождения отечественного животноводства, с учетом исторически сложившихся традиций, а также научно-технического управления отметил Глава государства в Стратегии "Казахстан-2050".

31. Одним словом в настоящем плане предусмотрены конкретные меры, регулирующие аккуратное использование природных пастбищ для развития животноводства в районе. Если в районе наладить эффективное использование пастбищных угодий, можно повысить поголовье скота, производимого им молока, мяса и других продуктов.

Приложение 1 к плану по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы.

Наименование пастбищ по продуктивности согласно геоботаническому обследованию

№	Название типа пастбищ	Площадь, га	Урожайность по сезонам центнер с гектара сухой массы / центнер с гектара кормовых единиц
			Весна	Лето	Осень
1	Типчаково-шренковскополынные	392	1,9/1,2	2,4/1,2	3,4/1,7
2	Австрийскополынно-разнотравно-типчаковые		0,3/0,2	0,4/0,2	0,9/0,5
3	Вострецово-разнотравные	506	5,2/3,3	6,5/3,3	4,7/1,8
4	Злаково- шренковскополынные		2,3/1,4	3,1/1,6	2,9/1,3
5	Вострецово- шренковскополынные		2,6/1,6	3,2/1,6	4,0/2,0
6	Австрийскополынно- злаковые		0,9/0,6	3,0/1,7	5,6/3,1
7	Полынно-вострецовые		2,1/1,3	3,0/1,7	5,6/3,1
8	Шренковскополынно- типчаковые	10	0,9/0,5	1,1/0,6	2,7/1,5
9	Вострецовые	21	8,8/5,6	11,0/5,6	6,6/2,4
10	Злаково-разнотравные		4,5/2,9	6,3/3,4	5,1/2,3
11	Шренковскополынно- акмамыковые	674	0,5/2,3	0,6/0,3	1,6/0,7

Приложение 2 к плану по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы

Таблица оценки качества пастбищ по продуктивности

Рекомендуемая сезонность использования пастбищ	Качество пастбищ по продуктивности в центнерах с гектара кормовых единиц
	хорошее	Выше среднего	среднее	Ниже среднего	плохое
Весенне-летне-осенние	более 11,0	7,0-11,0	4,0-6,9	2,0-3,9	менее 2,0
Весенние	более 7,5	5,5-7,5	3,0-5,4	1,5-2,9	менее 1,5
Осенние	3,0-4,0	2,0-2,9	1,0-1,9	-	менее 1,0

Приложение 3 к плану по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы

Площадь земель города Шахтинска и прилегающих поселков

№	Категории земель	Всего, га	В том числе пастбища
1	Всего земель сельскохозяйственного назначения	1881	1401
2	Земли населенных пунктов	15681	2964
3	Земли промышленности, транспорта, связи и иного несельскохозяйственного назначения	7917	3429
4	Земли лесного фонда	2499	220
5	Земли водного фонда	2758	1706
	Итого	23619	9720

Приложение 4 к плану по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы

Сведения о ветеринарно-санитарных объектах в районе

№	Населенные пункты	Ветеринарная станция	Пункты искусственного осеменения	Скотомогильники	Откормочные площадки
1	Город Шахтинск	1
2	Поселок Новодолинский
3	Поселок Шахан			1	3
4	Поселок Долинка				1
	Итого	1		1	4

Приложение 5 к плану по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы

Обеспеченность пастбищами скота жителей города Шахтинск и прилегающих поселков

№	Наименование населенных пунктов	Разновидность скота	поголовье	Норма пастбища в перерасчете на 1 усл. голову		Площадь пастбищ расположенных у поселков	Охват, +,-
				На 1 голову, га	Всего,га
1	Шахтинск	крупно-рогатый скот	226	8,8	1989	421	-3123
		мелкий рогатый скот	521	0,37	193
		лошади	109	12,5	1362
2	Новодолинский	крупно-рогатый скот	218	8,8	1918	423	-3432
		мелкий рогатый скот	339	0,37	125
		лошади	145	12,5	1812
3	Шахан	крупно-рогатый скот	712	8,8	6265	202	-9840
		мелкий рогатый скот	1730	0,37	640
		лошади	251	12,5	3137
4	Долинка	крупно-рогатый скот	1009	8,8	8879	355	-14883
		мелкий рогатый скот	1713	0,37	634
		лошади	458	12,5	5725
	ИТОГО				32679	1401	-31278

Приложение 6 к плану по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы

Схема пастбищеоборота, приемлемая для города Шахтинска и прилегающих поселков

годы	Загон 1	Загон 2	Загон 3	Загон 4
2022	Весенне-летний	Летний	Осенний	Отдыхающий загон
2023	Отдыхающий загон	Весенне-летний	летний	осенний

Примечание: 1, 2, 3, 4 - очередность использования загонов в году.

Приложение 7 к плану по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы

Схема доступа пастбищепользователей к водоисточникам (озерам, рекам, прудам, копаням, оросительным или обводнительным каналам, трубчатым или шахтным колодцам), составленная согласно норме потребления воды

Среднесуточная норма потребления воды на одно сельскохозяйственное животное определяется в соответствии с пунктом 9 Правил рационального использования пастбищ, утвержденных приказом Заместителем Премьер-Министра Республики Казахстан – Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 24 апреля 2017 года № 173 (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 15090).

Оросительных или обводнительных каналов на территории региона не имеется.

Приложение 8 к плану по управлению пастбищами города Шахтинска и прилегающих поселков и их использованию на 2022-2023 годы

Календарный график по использованию пастбищ, устанавливающий сезонные маршруты выпаса и передвижения сельскохозяйственных животных

№	Наименование поселков	Количество загонов в 2022 году				Количество загонов в 2023 году
		1	2	3	4	1	2	3	4
1	Город Шахтинск	весенне-летний сезон	летний сезон	летне-осенний сезон	отдыхающий загон	отдыхающий загон	весенне-летний сезон	летний сезон	летне-осенний сезон
2	Поселок Новодолинский	весенне-летний сезон	летний сезон	отдыхающий загон	летне-осенний сезон	весенне-летний сезон	летний сезон	летне-осенний сезон	отдыхающий загон
3	Поселок Шахан	весенне-летний сезон	отдыхающий загон	летний сезон	летне-осенний сезон	весенне-летний сезон	летний сезон	отдыхающий загон	летне-осенний сезон
4	Поселок Долинка	отдыхающий загон	весенне-летний сезон	летний сезон	летне-осенний сезон	весенне-летний сезон	отдыхающий загон	летний сезон	летне-осенний сезон

2022-2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспары

Қарағанды облысы Шахтинск қалалық мәслихатының 2021 жылғы 24 желтоқсандағы № 106/11 шешімі. Мерзімі өткендіктен қолданыс тоқтатылды

Қазақстан Республикасы 2001 жылғы 23 қаңтардағы "Қазақстан Республикасында жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Заңының 6 бабының 1 тармағы, Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 20 ақпандағы "Жайылымдар туралы" Заңының 8, 13 баптары, Қазақстан Республикасы ПремьерМинистрі- Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы Министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі "Жайылымдарды рационалды түрде пайдалану туралы" №173 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15090 тіркелген) сәйкес жүктеме нормасын ескере отырып жайылымдарды рационалды түрде пайдалану тәртібіне сай, Шахтинск қалалық мәслихаты ШЕШТІ:

1. Қосымшаға сай Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды 2022-2023 жылдары пайдалану жөніндегі жоспары бекітілсін.

2. Осы шешім алғаш рет ресми жарияланған күннен бастап он күнтізбелік күннен соң қолданысқа енгізіледі.

Шахтинск қалалық мәслихаттың хатшысы

Ж. Мамерханова

Шахтинск қалалық мәслихатының 2021 жылғы 24 желтоқсандағы № 106/11 Шешімімен бекітілген

2022-2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы 2022-2023 жылдарға арналған Шахтинск аймағының жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар (бұдан әрі - Жоспар) Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 20 ақпандағы "Жайылымдар туралы", 2001 жылғы 23 қантардағы "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Зандарына, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі №173 "Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту туралы" бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде №15090 болып тіркелген), Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі №3-3/332 "Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормасын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде №11064 болып тіркелген) бұйрығына (бұдан әрі - Бұйрық) сәйкес әзірленді.

2. Жоспарды әзірлеу үшін келесі ақпарат пайдаланылды:

- "Азаматтарға арналған үкімет" Мемлекеттік корпорациясы" коммерциялық емес акционерлік қоғамының Қарағанды облысы бойынша филиалы Жер кадастры және жылжымайтын мүлікті техникалық инспекциялау бөлімінен - Қарағанды облысы Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жерлерін геоботаникалық зерттеу туралы есеп;

- Шахтинск қаласындағы Қарағанды облысының ветеринария басқармасының "Қарағанды қалалық ветеринариялық станциясы" ШЖҚ КМК филиалымен ұсынылған ветеринариялық-санитариялық объектілер туралы мәліметтер;

- Шахтинск қаласындағы Қарағанды облысының ветеринария басқармасының "Қарағанды қалалық ветеринариялық станциясы" ШЖҚ КМК филиалы ұсынған ауыл шаруашылығы жануарлары басының саны туралы деректер;

- Шахтинск қаласындағы Қарағанды облысының ветеринария басқармасының "Қарағанды қалалық ветеринариялық станциясы" ШЖҚ КМК филиалымен ұсынылған табындардың, отарлардың, табындардың саны туралы деректер;

- мемлекеттік органдар, жеке немесе заңды тұлғалар ұсынған өзге де деректер.

3. Шахтинск қаласының индустриалдық бағытын ескере отырып, ауыл шаруашылығының әлеуеті үлкен емес және қаланың қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік бермейді. Мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығы өнімдерін негізінен жеке қосалқы учаскелер өндіреді.

4. Қаланың әкімшілік аумағында ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер ретінде пайдалануға жарамды жер жеткіліксіз.

5. Ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді ұтымды пайдалану - жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушыларға жер ресурстарын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету, өнімділіктің қажетті көрсеткіштерін алу үшін топырақ құнарлылығының төмендеуіне жол бермеу және жерді оңтайлы пайдалану.

6. Жайылымдарды олардың тозуынсыз пайдалану басты міндет болып табылады, осыған байланысты Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарды басқару және оларды пайдалану бойынша 2020-2021 жылдарға арналған жоспар, ауылшаруашылық құрылымдары мен халық үшін жайылымдарды ауыстыру схемалары жасалды, бұл мал азығына қажеттілікті қамтамасыз етеді және жайылымның тозу процесінің алдын алады.

2-тарау. Аймақтағы жерлердің санаты мен көлемі

7. Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің аумағы дала, жазық, оңтүстігінде және батысында - қазақтың ұсақ шоқылары. Климаты қоңыржай, континенталды, құрғақ, ашық ауа райы. Қысы қатал, әдетте аз қарлы, қатты боран мен қарлы боран болады. Қаңтардың орташа температурасы минус 19 градус, кейде аяз жетеді - минус 40-45 градус. Қар жамылғысының орташа қалыңдығы 10 см, шілде айының орташа температурасы 23-25 градус. Температура 45 градусқа жеткен кезде құрғақ желдер болады. Жауын-шашын негізінен жазда түседі (шамамен 250 миллиметр).

8. Өзен Шерубай-Нұра арқылы өтеді. Өзенде кеме жүрмейді, көктемде арық 10 метрге дейін, жазда 2-6 метрге дейін, ағынның жылдамдығы 1 метр секндына, судың ең жоғарғы деңгейі 1 метрден аспайды, топырақ тасты және құмды, жағалары төмен. Кенішті жұмыстардың нәтижесінде жердің қоныстануы нәтижесінде пайда болған таяз су қоймалары бар.

9. Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің дала аймағында орналасқан, климаттық жағдайға, өсімдікке және топыраққа байланысты құрғақ дала субаймаққа жатады. Қосалқы аймақ гумустық горизонттың қалыңдығымен орташа қуатты және аз қуатты болып табылатын қаштан және шалғынды-каштан топырақтарымен сипатталады.

10. Табиғи жемшөп алқаптарының өсімдік жамылғысы экологиялық факторларға байланысты: климат, топография, топырақ және пайдалану табиғаты. Шөптесін өсімдіктерде келесі түрлері басым: типчак, вострец, овсяница және жусанның басқа да түрлері (Жоспарға 1 қосымша).

11. Геоботаникалық зерттеулерге сәйкес шөптің өнімділігі әр жылдың ауа-райы жағдайына және жайылым түріне байланысты әр гектардан 2,0-ден 5,5 центнерге дейін өзгеруі мүмкін (Жоспраға 2 қосымша).

Егер біз аймақтың жайылымдарын тұтасымен сипаттайтын болсақ, онда оның өнімділігі жыл сайын қар жамылғысы мен көктемдегі жауын-шашын мөлшеріне байланысты өзгеріп отырады.

3-тарау. Аудандағы жайылымдарды рационалды пайдалану

12. 2019 жылдың 1 қарашасындағы жағдай бойынша жер балансына сәйкес аймаққа берілген жер көлемі 23 619 гектар құрайды. Мақсатына қарай бүкіл жер қоры санаттарға бөлінеді.

13. Кестеде көрсетілгендей, аймақтағы жайылымның жалпы аумағы 9720 гектар құрайды, оның 14,4% немесе 1401 гектар жайылым жеке меншіктегі немесе уақытша ұзақ мерзімді жер пайдалануындағы ауылшаруашылық жерлерінде орналасқан (Жоспарға 3 қосымша).

Бұл жерлердің көп бөлігі кенттерге жақын орналасқан. Қазіргі уақытта жайылымдарды пайдаланудың және көптеген малды жайылымда ұстаудың салдарынан, сапасыз күтімге байланысты жемдік өсімдіктердің қоры жылдан-жылға азаюда. Осының салдарынан мұндай жайылымдар есекмия, жапырақты өрік, гармала, ошаған және басқа да жануарлар жеуге жарамсыз өсімдіктер сияқты шөптерге толып кетеді.

14. Жалпы, ғылыми тәжірибеде жайылым өнімділігін ұзақ жылдар бойы сақтау үшін жайылымды пайдаланушылар үш негізгі талапты ескеруі керек:

1) жайылым аймағында мал санының нормаларын сақтау;

2) жайылымдарды пайдаланғаннан кейін жалпы өнімнің 30-40 пайызы сақталуы керек;

жайылымда жайылғаннан кейін өсімдіктердің биіктігі 4-5 сантиметр болуы керек. Мал өсімдіктердің барлық дерлік жапырақтарын жейтіндіктен, қыста қорында аз қоректік заттар бар. Кейде қыста өсімдіктер аязға ұшырайды, ал тірі қалғандар, олар көктемде гүлдей бастаса да, сапасыз шөптенеді;

3) мал бағу шарттарын сақтау ұсынылады. Көктемде мал жаю көптеген көпжылдық шөптер қоректік заттар жинала бастағаннан 10-12 күн өткен соң басталуы керек.

Осы ережелерді сақтамау келесі жылы жайылым өндірісінің күрт төмендеуіне әкеледі. Бірақ, соған қарамастан, жыл бойы шөпті жайылымдар әртүрлі себептерге байланысты өзгеруі мүмкін екендігі белгілі.

15. Бүгінгі таңда жайылымдық және шабындық жерлердің геоботаникалық құрамы түбегейлі өзгерді. Бұл жағдай басқа ауылшаруашылық жұмыстарын және мелиорацияны қажет етеді. Тозған жайылымдарда шөп өсуін қалпына келтіруді қажет ететін ауыспалы жайылымдар әдісі ғылыми негізде жүргізілуі керек.

16. Аймақта ветеринарлармен, жабдықтармен (компьютерлер, тоңазытқыштар, қажетті құралдар) толықтай жабдықталған бір ветеринарлық станция бар. Ауылдық округтерде мал жаюға дейін жоспарлы жыл сайын эпизоотияға қарсы іс-шаралар, ветеринарлық профилактикалық егу, аллергиялық және серологиялық сынақтар толық көлемде өткізіледі. Малдың төлдеу, шағылысу кезіндегі бақылаудың болмауы, ірі қара малдың денсаулығын бақылаудың болмауы, бірлестік ережелерін бұзу, малды топтастыру және басқа да бұзушылықтар жануарлар арасында инфекцияның таралуына әкеледі. Сондықтан жайылымдарды пайдалану және малды ұстау кезінде ветеринариялық-санитариялық және зоогигиеналық ережелерді қатаң сақтау қажет. Ауру пайда болған жерлерде жануарларды вакцинациялау, дезинфекциялау және зарарсыздандыру бойынша жұмыстар жүргізілуі керек. Аймақтағы ауылдардың бір-біріне жақын орналасуына байланысты Шақан кентінде бір мал зираты бар, онда бүкіл аймақтағы ауру жануарлардың мәйіттері, соның ішінде инсениратор көмегімен жойылады (Жоспарға 4 қосымша).

4-тарау. Елді мекендердің жайылымдарын маусымдық пайдалануды ұйымдастыру

17. Шахты аймағының әкімшілік аумағында 656 үй бар, ірі және ұсақ мал саны 7400 бас. Мал шаруашылығы өнімдерін өндірумен айналысатын 8 шаруа қожалығы және 65 жеке кәсіпкер тіркелген.

18. Қазіргі уақытта мал саны - 4303 бас қой мен ешкі, 2165 бас ірі қара, 963 бас жылқы. Мал ұстау негізінен жартылай тұрақты, жылына алты ай ауылдар маңында жайылып жүреді, яғни мал ауылдан 2-4 шақырымнан асып кетпейді. Жайылым кезеңі сәуір айының басында басталып, қазан-қараша айларында аяқталады. Қыста техникалық қызмет көрсету тоқтап тұр. Тоқтатылған кезеңдегі жем табиғи шабындықтардан жиналып, жақын орналасқан басқа аудандардан сатып алынады.

19. Қазір бұл жерлердің көпшілігі бүлінген және тозған. Халықтың және шаруа қожалықтарының аулаларында жеті мыңнан астам ауылшаруашылық жануарлары болғандықтан, сәйкесінше, малдың тығыздығы осы аймақтағы мөлшерден (стандарттан) бірнеше есе жоғары.

20. Жайылымдарға қажеттілікті есептеу геоботаникалық зерттеулердің материалдары негізінде Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі "Жайылымның жалпы алаңына түсетін жүктің шекті нормасын бекіту туралы" №3-3/332 бұйрығына сәйкес жүктеме нормаларына сәйкес жүргізіледі (Жоспарға 5 қосымша).

21. Кестені ескере отырып, жайылымдық жерлердің жеткіліксіздігін атап өткен жөн, тиісінше малдың тығыздығы осы аймақтағы нормадан бірнеше есе көп.

22. Сонымен қатар, өңір аумағында жайылымдық аудандардың шектеулі болуына байланысты ауылшаруашылық тауар өндірушілерімен мал бордақылау алаңдарын дамыту үшін бизнесті мемлекеттік қолдаудың қолданыстағы шаралары туралы ақпараттандыру жұмыстары жүргізілуде.

5-тарау. Қашықтағы жайылымдарды тиімді пайдалану үшін жайылымдарды басқару схемасын дайындау

23. Жайылымдарды айналдыру схемалары жайылымдарды геоботаникалық зерттеу негізінде жасалынған.

24. Табиғи зоналар мен жайылымдардың түрлері үшін жайылымдарды бұрудың тиісті схемалары жасалынған.

25. Орналасқан және қозғалатын жайылымды пайдаланудың екі жүйесі бар. Біріншісі, жайылымдар фермалық ауладан 3 шақырым қашықтықта орналасса, екіншісі жайылымның қашықтығымен болады.

26. Бұл жоспарда жайылымдық жерлерді пайдалану жүйесі берілген (Жоспарға 6 қосымша).

27. Ірі қара малы мен ұсақ малдарға сауын сиырлары сәйкес келеді.

28. Суаратын жерлердің құрылғысы (Жоспарға 7 қосымша). Көктемде шырынды шөптермен жануарларды 3-4 есе, ал жазда ыстықта - 7-8 рет суару керек. Ең жақсы суарылатын жерлер - таза өзендер, бұлақтар, ағынды суы бар тоғандар. Малдың ластанған, тоқтап тұрған суы бар жерлерді суару жарамсыз, өйткені олар жануарлардың ауруларын, әсіресе гельминттерді тудыруы мүмкін.

29. Құрылғы жұмыс істейді. Ірі қара малы жайылып кетпеуі және көп жиналмауы үшін кең болуы қажет. Ірі қара мал басына арналған жүгірудің ені 20-25 шарша, бір жасқа дейінгі жас мүйізді жануарлар 10-15 шарша, жылқылар табыны 15-20 шарша, қой отары үшін 500-600 бас 30-35 шарша (Жоспарға 8 қосымша).

6-тарау. Қорытынды

30. Еліміздегі мал шаруашылығы саласының дамуы, ең алдымен, мал бордақылау базасының тұрақты құрылуымен және оны нығайтуымен байланысты. Мал азығының негізгі құрамы шөпті жайылымдар. Заңның талаптарына сәйкес, аймақта жерді тиімді пайдалануды ұйымдастыру басқару, жоспарлау жүйесінде бірнеше шараларды қажет етеді. Бүгінгі таңда жайылым ресурстарын ұтымды және орнықты басқару мәселелері өзекті болып отыр. Мемлекет басшысы "Қазақстан-2050" Стратегиясында тарихи қалыптасқан дәстүрлерді, сондай-ақ ғылыми-техникалық басқаруды ескере отырып, отандық мал шаруашылығын жандандыру қажеттігін атап өтті.

31. Бір сөзбен айтқанда, қазіргі жоспарда облыста мал шаруашылығын дамыту үшін табиғи жайылымдарды ұқыпты пайдалануды реттейтін нақты шаралар қарастырылған. Егер ауданда жайылым жерлерді тиімді пайдалану жолға қойылса, мал басын, оның сүтін, етін және басқа да өнімдерін көбейтуге болады.

2022- 20123 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға 1 қосымша

Геоботаникалық зерттеуге сай өнімділік бойынша жайылымдардың атауы

№	Жайылымдар түрінің атауы	Аумағы , га	Жыл мезгілдері бойынша өнімділігі құрғақ салмағы центнер гектара/Жем-шөп бірлігінің құрғақ салмағы центнер гектара
			Көктем	Жаз	Күз
1	Бетеге-батандыжусанды	392	1,9/1,2	2,4/1,2	3,4/1,7
2	Австриялықжусанды-түрлішөпті-бетегелі		0,3/0,2	0,4/0,2	0,9/0,5
3	Вострецово-түрлішөпті	506	5,2/3,3	6,5/3,3	4,7/1,8
4	Дәнді- шренковжусанды		2,3/1,4	3,1/1,6	2,9/1,3
5	Вострецово- шренкожусанды		2,6/1,6	3,2/1,6	4,0/2,0
6	Австрияжусанды- дәнді		0,9/0,6	3,0/1,7	5,6/3,1
7	Жусанды -вострецовтық		2,1/1,3	3,0/1,7	5,6/3,1
8	Шренковжусанды- бетегелі	10	0,9/0,5	1,1/0,6	2,7/1,5
9	Вострецовтық	21	8,8/5,6	11,0/5,6	6,6/2,4
10	Дәнді-түрлішөпті		4,5/2,9	6,3/3,4	5,1/2,3
11	Шренковжусанды- ақмамықты	674	0,5/2,3	0,6/0,3	1,6/0,7

2022- 2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға 2 қосымша

Жайылымның өнімділігі бойынша бағалау кестесі

Жайылымдарды маусымдық пайдалануға ұсынымдар	Жем-шөп бірлігінің центнер гектара шаққанда өнімділігі бойынша жайылымдардың сапасы
	жақсы	Ортадан жоғары	Орта	Ортадан төмен	Жаман
Көктемгі-жазғы-күзгі	11,0 аса	7,0-11,0	4,0-6,9	2,0-3,9	2,0 ден кем
Көктемгі	7,5 тен аса	5,5-7,5	3,0-5,4	1,5-2,9	1,5 тен кем
Күзгі	3,0-4,0	2,0-2,9	1,0-1,9	-	1,0 ден кем

2022- 2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға 3 қосымша

Шахтинск аймағының жер телімі

№	Жерлердің санаты	Барлығы, га	Оның ішінде, жайылымдар
1	Ауылшаруашылығына арналған барлық жерлер	1881	1401
2	Елді мекендердің жерлері	15681	2964
3	Өнеркәсіпғ байланыс, және басқа да ауылшаруашылығына арналмаған жерлер	7917	3429
4	Орман қорының жерлері	2499	220
5	Су қорының жерлері	2758	1706
	Барлығы	23619	9720

2022- 2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға 4 қосымша

Аудандағы ветеринарлық-санитарлық нысандар туралы мәліметтер

№	Елді мекендер атауы	Ветеринарлық станция	Жасанды ұрықтандыру пункттері		Мал жемдеу алаңдары
				Мал зираты
1	Шахтинск қаласы	1
2	Новодолинский кенті
3	Шақан кенті			1	3
4	Долинка кенті				1
	Барлығы	1		1	4

2022- 2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға 5 қосымша

Қала тұрғындары мен Шахтинск аймағы кенттерінің мал жайылымдарымен қамтамасыз етілуі

№	Елді мекендердің атаулары	Малдың сан алуантүрлілігі	Мал басы	Көк жем-шөпке есептегенде жайылым нормасы		Кенттерге жақын орналасқан жайылымдардың аумағы	Қамтылуы , +,-
				1 бас малға 1 келі	Барлығы,га
1	Шахтинск	Ірі-қара мал	226	8,8	1989	421	-3123
		Ұсақ мал	521	0,37	193
		Жылқылар	109	12,5	1362
2	Новодолинский	Ірі-қара мал	218	8,8	1918	423	-3432
		Ұсақ мал	339	0,37	125
		Жылқылар	145	12,5	1812
3	Шақан	Ірі-қара мал	712	8,8	6265	202	-9840
		Ұсақ мал	1730	0,37	640
		Жылқылар	251	12,5	3137
4	Долинка	Ірі-қара мал	1009	8,8	8879	355	-14883
		Ұсақ мал	1713	0,37	634
		Жылқылар	458	12,5	5725
	Барлығы				32679	1401	-31278

2022- 2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға 6 қосымша

Шахтинск аймағы үшін қолайлы жайылым айналымы сызбасы

Жылдар	1 қаша	2 қаша	3 қаша	4 қаша
2022	көктемгі-жазғы	Жазғы	Күзгі	Демалушы қаша
2023	Демалушы қаша	көктемгі-жазғы	Жазғы	Күзгі

Ескерту: 1, 2, 3, 4 – жыл ішінде қашаларды пайдалану кезектілігі

2022- 2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарын басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға 7 қосымша

Жайылымды пайдаланушылардың су көздеріне (көлдерге, өзендерге, тоғандарға, қазуларға, суару немесе суару каналдарына, құбырлы немесе шахталық құдықтарға) қол жетімділігі схемасы суды тұтыну деңгейіне сәйкес жасалады.

Ауылшаруашылық жануарларына орташа тәуліктік су шығыны Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі № 173 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15090 тіркелген) жайылымдарды тиімді пайдалану ережелерінің 9-тармағына сәйкес анықталады).

Аймақта суару немесе суару каналдары жоқ.

2022-2023 жылдарға арналған Шахтинск қаласының және іргелес кенттердің жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға 8 қосымша

Ауылшаруашылық жануарларын жаю және жылжытудың маусымдық бағыттарын белгілеуші жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік кесте

№	Кенттердің атауы	2022 жылы қашалардың саны				2023 жылы қашалардың саны
		1	2	3	4	1	2	3	4
1	Шахтинск қаласы	көктемгі-жазғы маусым	жазғы маусым	жазғы-күзгі маусым	демалушы қаша	демалушы қаша	көктемгі-жазғы маусым	жазғы маусым	жазғы-күзгі маусым
2	Новодолинский кенті	көктемгі-жазғы маусым	жазғы маусым	демалушы қаша	жазғы-күзгі маусым	көктемгі-жазғы маусым	жазғы маусым	жазғы-күзгі маусым	демалушы қаша
3	Шақан кенті	көктемгі-жазғы маусым	демалушы қаша	жазғы маусым	жазғы-күзгі маусым	көктемгі-жазғы маусым	жазғы маусым	демалушы қаша	жазғы-күзгі маусым
4	Долинка кенті	демалушы қаша	көктемгі-жазғы маусым	жазғы маусым	жазғы-күзгі маусым	көктемгі-жазғы маусым	демалушы қаша	жазғы маусым	жазғы-күзгі маусым