ИПС "Әділет"

Мангистауский областной маслихат РЕШИЛ:

1. Внести в решение Мангистауского областного маслихата "Об утверждении Правил выпаса сельскохозяйственных животных на территории Мангистауской области" от 31 марта 2021 года № 2/18 (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 4478) следующее изменение:

приложение к указанному решению изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему решению.

2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Секретарь областного маслихата

Н. Тумышев

	Приложение
	к решению Мангистаукого
	областного маслихата
	от 24 августа 2022 года № 13/158
	Приложение к решению
	Мангистауского областного
	маслихата от 31 марта
	2021 года № 2/18

Правила выпаса сельскохозяйственных животных в Мангистауской области

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила выпаса сельскохозяйственных животных в Мангистауской области (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 12-14) пункта 2 статьи 7 Закона Республики Казахстан от 8 июля 2005 года "О государственном, регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий", приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 29 апреля 2020 года №145 "Об утверждении Типовых правил выпаса сельскохозяйственных животных" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 20540) и определяют порядок выпаса сельскохозяйственных животных.

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:

1) сельскохозяйственные животные – культивируемые человеком все виды животных, имеющих непосредственное отношение к сельскохозяйственному производству;

2) владельцы сельскохозяйственных животных – физические или юридические лица , имеющее на праве собственности, хозяйственного ведения, оперативного управления или ином законном основании сельскохозяйственных животных;

3) прогон (перегон) сельскохозяйственных животных – передвижение сельскохозяйственных животных от места их постоянного нахождения до места выпаса и обратно;

4) выпас сельскохозяйственных животных – контролируемый человеком процесс потребления сельскохозяйственными животными травостоя и иной растительности на земельных участках в составе земель сельскохозяйственного назначения, а также на земельных участках в составе других категорий земель;

5) ветеринарный паспорт – документ установленной уполномоченным органом формы, в котором в целях учета животных указываются: владелец, вид, пол, масть, возраст животного, идентификационный номер;

6) пастбища – земельные участки в составе земель сельскохозяйственного назначения, а также земельные участки в составе других категорий земель, предоставляемые и используемые для круглогодичного или сезонного выпаса сельскохозяйственных животных;

7) сезонные пастбища – пастбища, которые используются для выпаса сельскохозяйственных животных в благоприятных природно-климатических условиях в соответствии со временами года и (или) периодичностью их использования;

8) отгонные пастбища – пастбища, которые используются для ведения отгонного животноводства на отдаленных от населенных пунктов территорий;

9) земли общего пользования – площади, улицы, тротуары, проезды, приусадебный земельный участок, не вошедший в состав кондоминиума, дороги, набережные, парки, скверы, лесопарки, бульвары, водоемы, пляжи, кладбища и иные объекты, предназначенные для удовлетворения нужд населения (водопроводы, теплопроводы, помещения очистных сооружений и другие инженерные системы общего пользования, а также охранные зоны тепловых сетей и инженерных систем общего пользования) и земли, предназначенные для их размещения.

Глава 2. Порядок выпаса сельскохозяйственных животных

3. Сельскохозяйственные животные, принадлежащие физическим и юридическим лицам, независимо от формы собственности, подлежат учету и регистрации.

Каждому зарегистрированному сельскохозяйственному животному присваивается идентификационный номер в соответствии с Правилами идентификации сельскохозяйственных животных, утвержденными приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 30 января 2015 года № 7-1/68 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11127). Ветеринарный паспорт на сельскохозяйственных животных выдается индивидуально, за исключением мелкого рогатого скота, свиней.

Ветеринарный паспорт на мелкий рогатый скот (овцы, козы), свиней выдается на группу (отару).

Выпас сельскохозяйственных животных осуществляется на огороженных или неогороженных пастбищах владельцами сельскохозяйственных животных, либо лицами, ими уполномоченными.

Выпас сельскохозяйственных животных в темное и ночное время суток в зависимости от природно-климатических зон допускается только на отведенных пастбищах и других земельных участках.

Прогон (перегон) сельскохозяйственных животных до места выпаса и обратно, а в темное и ночное время суток до мест содержания, осуществляется под сопровождением владельцев сельскохозяйственных животных либо лиц, ими уполномоченных.

4. Не допускается:

1) выпас больных сельскохозяйственных животных (в том числе зараженных заразными болезнями).

2) выпас сельскохозяйственных животных, не прошедших обязательных ветеринарных процедур (в том числе вакцинации);

3) выпас сельскохозяйственных животных на землях общего пользования, в полосах отвода железных и автомобильных дорог, границах водоохранных полос и зон санитарной охраны;

4) в пределах водоохранных зон выпас сельскохозяйственных животных с превышением нормы нагрузки, купание и санитарная обработка скота и другие виды хозяйственной деятельности, ухудшающие режим водоемов;

5) выпас сельскохозяйственных животных без идентификации;

6) прогон (перегон) до места выпаса и обратно, выпас, а также перемещение сельскохозяйственных животных без сопровождения владельцев сельскохозяйственных животных либо лиц, ими уполномоченных.

При этом, в соответствии с пунктом 2 статьи 99 Лесного кодекса Республики Казахстан от 8 июля 2003 года выпас сельскохозяйственных животных без сопровождения владельцев сельскохозяйственных животных либо лиц, ими уполномоченных, на пастбищах, входящих в государственный лесной фонд, осуществляется в исключительных случаях в отдаленных, труднодоступных и малонаселенных районах;

7) прогон (перегон) сельскохозяйственных животных через железнодорожные пути и дороги вне специально отведенных мест, а также в темное время суток и условиях недостаточной видимости (кроме скотопрогонов на разных уровнях);

8) прогон (перегон) сельскохозяйственных животных по дороге с асфальтовым и цементобетонным покрытием при наличии иных путей;

9) водопой сельскохозяйственных животных в общественных местах купания, прудах, фонтанах, водоемах и водозаборах общего пользования.

Для водопоя сельскохозяйственных животных допускается использование водных объектов вне зоны санитарной охраны при наличии водопойных площадок и других устройств, предотвращающих загрязнение и засорение водных объектов в порядке общего водопользования согласно Водному кодексу Республики Казахстан от 9 июля 2003 года.

Порядок выпаса сельскохозяйственных животных на участках государственного лесного фонда определяется в соответствии с Правилами сенокошения и пастьбы скота на участках государственного лесного фонда, утвержденными приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 12 октября 2015 года ( № 18-02/909 зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12259).

5. Сельскохозяйственные животные, передвигающиеся без сопровождающих лиц, считаются безнадзорными и подлежат загону в места для временного содержания до выявления владельца.

Порядок содержания, возврата задержанных безнадзорных сельскохозяйственных животных владельцам, а также ответственность владельцев определяется в соответствии со статьей 246 Гражданского кодекса Республики Казахстан от 27 декабря 1994 года.

6. При определении участков выпаса и прогона сельскохозяйственных животных предусматриваются и осуществляются мероприятия по сохранению среды обитания и условий размножения объектов животного мира, путей миграции и мест концентрации животных, а также обеспечивается неприкосновенность участков, представляющих особую ценность в качестве среды обитания диких животных в соответствии с пунктом 1 статьи 245 Экологического кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года.

7. В зависимости от природно-климатических зон на пастбищах в области используется система сезонного и круглогодичного выпаса сельскохозяйственных животных на пастбищах.

При сезонной системе выпаса сельскохозяйственные животные весной, летом и осенью находятся на пастбищах, зимой – на стойловом содержании с полноценным кормлением.

При круглогодичной системе выпаса сельскохозяйственные животные находятся на пастбищах круглый год.

При неблагоприятных погодных условиях используются животноводческие помещения и создается соответствующий запас кормов.

8. При выпасе сельскохозяйственных животных учитывается видовой состав пастбищ.

9. Коэффициент использования пустынных пастбищ 60 процентов (далее - %) в пустынях и сухих степях - не более 65%.

10. Предоставление пастбищ для выпаса сельскохозяйственных животных местного населения в пределах населенных пунктов осуществляется решениями акимов города районного значения, села, сельского округа, а в пределах района, города областного значения - местным исполнительным органом района (кроме районов в городах), города областного значения в соответствии с Планом по управлению пастбищами и их использованию (далее – План).

11. План является нормативным правовым актом, утверждаемым местным представительным органом района, города областного значения на краткосрочный (до года) и (или) долгосрочный (до двух лет) периоды.

12. План разрабатывается местным исполнительным органом района (кроме районов в городах), города областного значения совместно с акимами города районного значения, села, сельского округа и органами местного самоуправления с учетом традиции выпаса сельскохозяйственных животных на соответствующих территориях административно-территориальных единиц.

13. Выпас сельскохозяйственных животных на пастбищах осуществляется в соответствии с Планом.

14. Календарный график по использованию пастбищ, устанавливающий сезонные маршруты выпаса и передвижения сельскохозяйственных животных, определяется согласно Плану.

15. Пастбища, расположенные в пределах территории сельских населенных пунктов , находящиеся в государственной собственности, предоставляются для удовлетворения нужд местного населения по содержанию маточного (дойного) поголовья сельскохозяйственных животных.

16. Выпас на пастбищах, указанных в пункте 15 настоящих Правил, других сельскохозяйственных животных допускается только при соблюдении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ, утвержденных приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 14 апреля 2015 года № 3-3/332 "Об утверждении предельно допустимой нормы нагрузки на общую площадь пастбищ" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 11064).

17. При превышении предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ пастбища предоставляются в пределах города районного значения, села, сельского округа согласно Плану.

18. В пределах сельского округа количество сельскохозяйственных животных владельцев, не обеспеченных пастбищами, формируется по породным и половозрастным группам и отправляется на отгонные пастбища в соответствии с Планом.

19. Выпас сельскохозяйственных животных на пастбищах заканчивается с залеганием снежного покрова высотой 15-20 см.

Глава 3.Организация перегона при выпасе сельскохозяйственных животных

20. Для перегона комплектуют стада, отары, табуны из здоровых сельскохозяйственных животных, одинаковых по возрасту, полу, упитанности.

Численность поголовья сельскохозяйственных животных составляет: овец и коз 600 -800 голов, крупного рогатого скота не более 250 голов, лошадей не более 200 голов, верблюдов не более 120 голов.

Нормы отбора сельскохозяйственных животных, подлежащих перегону, указаны в приложении 1 к настоящим Правилам.

21. Нормы комплектования сельскохозяйственных животных в зависимости от вида , половозрастной группы и упитанности, подлежащих перегону указаны в приложении 2 к настоящим Правилам.

Нормы нагрузки на одно лицо, осуществляющего выпас сельскохозяйственных животных, указаны в приложении 3 к настоящим Правилам.

22. На всем пути перегона сельскохозяйственных животных не допускается смешивание групп.

23. Перегону на отгонные пастбища подлежат все виды и группы сельскохозяйственных животных, необеспеченные пастбищами в пределах населенных пунктов, за исключением маточного (дойного) поголовья (в том числе перед отелом, родами и неокрепших после отела, родов) и больных сельскохозяйственных животных (в том числе зараженных заразными болезнями), неокрепшего новорожденного молодняка, сельскохозяйственных животных, не прошедших обязательных ветеринарных процедур (в том числе вакцинации).

24. Для перегона сельскохозяйственных животных проектируются скотопрогонные трассы (далее – скотопрогоны) временного (сезонного) пользования и долгосрочного пользования в соответствии со статьями 70 и 104 Земельного Кодекса Республики Казахстан от 20 июня 2003 года.

25. Скотопрогоны определяются местным исполнительным органом районов ( городов) и области по согласованию с главными государственными

ветеринарно-санитарными инспекторами соответствующих административно-территориальных единиц в соответствии с пунктом 3 статьи 21 Закона Республики Казахстан от 10 июля 2002 года "О ветеринарии".

26. Скотопрогоны размещаются с расчетом обслуживания ими наибольшей площади и создания удобной и кратчайшей связи пастбищ с местами, стоянки и водопоя сельскохозяйственных животных.

27. При перегоне сельскохозяйственных животных на расстояния до 5 километров ( далее – км), ширина скотопрогона составляет 50-70 метров, при количестве перегоняемого крупного рогатого скота 200-250 голов или 600-800 голов мелкого рогатого скота.

Общая площадь скотопрогона не превышает 4-5 % всей обслуживаемой территории .

28. При большой протяженности пути (если движение совершается в течение нескольких дней) через каждые 40-50 км скотопрогоны оборудуются пастбищными подкормочными площадками достаточной кормовой емкостью и через каждые 10-15 км обеспечиваются водопоем.

В этих случаях ширина скотопрогона составляет от 200-300 до 1000 метров и более.

29. Радиус водопоя сельскохозяйственных животных на равнинной местности пастбищ составляет:

для крупного рогатого скота в степных и лесостепных зонах 2-4 км, в засушливых степях, полупустынях и пустынях 4-6 км;

для лошадей в степных и лесостепных зонах 4-5 км, в засушливых степях, полупустынях и пустынях 5-7 км;

для верблюдов в степных и лесостепных зонах 6-7 км, в засушливых степях, полупустынях и пустынях 7-8 км;

для овец и коз в степных и лесостепных зонах 2,5-4 км, в засушливых степях, полупустынях и пустынях 3-6 км.

Фактическое расстояние между колодцами по республике в среднем - 3,8 км.

Глава 4. Организация выпаса сельскохозяйственных животных

30. Акиматы городов и районов области:

1) Обеспечивает реализацию Плана;

2) осуществление разъяснительной работы среди владельцев сельскохозяйственных животных о проведении мероприятий по рациональному использованию пастбищ и представление ежегодного отчета об итогах его реализации местному представительному органу района, города областного значения.

31. Акиматы городов и районов области, акимы сельских округов до начала пастбищного периода:

обеспечивают:

1) реализацию Плана и представляют ежегодный отчет об итогах его реализации органу местного самоуправления (сходу местного сообщества);

2) осуществление разъяснительной работы среди владельцев сельскохозяйственных животных о проведении мероприятий по рациональному использованию пастбищ;

3) совместно с органами местного самоуправления соблюдение предельно допустимых норм нагрузки на общую площадь пастбищ;

4) организацию мест для временного содержания безнадзорных сельскохозяйственных животных;

5) идентификацию сельскохозяйственных животных;

определяют:

6) места сбора сельскохозяйственных животных;

7) маршруты прогона сельскохозяйственных животных внутри населенного пункта до места сбора стада, участков выпаса и обратно;

8) участки для выпаса сельскохозяйственных животных на пастбищах вокруг населенных пунктов;

9) маршруты перегона сельскохозяйственных животных необеспеченных пастбищами в пределах города районного значения, села, сельского округа на отгонные пастбища;

10) участки для выпаса сельскохозяйственных животных на отгонных пастбищах по видам и половозрастным группам.

32. Владельцы сельскохозяйственных животных, либо уполномоченные ими лица организуют:

1) формирование групп сельскохозяйственных животных по видам и половозрастным группам;

2) отбивку маточного (дойного) поголовья от остальных групп сельскохозяйственных животных;

3) выпас сельскохозяйственных животных на пастбищах, расположенных в пределах территории сельских населенных пунктов и на отгонных пастбищах;

4) сопровождение сельскохозяйственных животных при прогоне (перегоне) до места выпаса, выпасе и обратно;

5) перегон групп сельскохозяйственных животных необеспеченных пастбищами в пределах населенных пунктов на отгонные пастбища.

33. Нарушение настоящих Правил выпаса сельскохозяйственных животных влечет ответственность, предусмотренную законодательством Республики Казахстан.

	Приложение 1
	к Правилам выпаса
	сельскохозяйственных
	животных на территории
	Мангистауской области

Норма отбора сельскохозяйственных животных, подлежащих перегону

Половозрастные группы	Количество животных, голов	Суточный перегон, километров
Крупный рогатый скот
Коровы с телятами (на подсосе)	150-200	15-20
Телки (до 2 лет)	200-250	20-25
Бычки (до 2 лет)	200-250	20-25
Мелкий рогатый скот
Овцы с ягнятами, Козы с козлятами	500-600	20-30
Молодняк одного года	600-800	30-40
Лошади
Кобылы с жеребятами	100-150	25-30
Молодняк 1,5-2 лет	150-200	35-40
Верблюды
Верблюды	100-120	40-50

	Приложение 2
	к Правилам выпаса
	сельскохозяйственных
	животных на территории
	Мангистауской области

Нормы комплектования сельскохозяйственных животных в зависимости от вида, половозрастной группы и упитанности, подлежащих перегону

Половозрастные группы	Упитанность
Половозрастные группы	Нижнесредняя, голов	Средняя, голов	Вышесредняя, голов
1	2	3	4
Крупный рогатый скот
Коровы с телятами (на подсосе)	50-70	150-200	150-200
Телки (до 2 лет)	100-150	200-250	200-250
Бычки (до 2 лет)	100-150	200-250	200-250
Мелкий рогатый скот
Матки с ягнятами, Козы с козлятами	400-500	500-600	500-600
Молодняк одного года	400-500	600-700	600-800
Лошади
Кобылы с жеребятами	50-70	100-150	150-200
Молодняк 1,5-2 лет	80-100	120-150	150-200
Верблюды
Верблюды	30-60	60-90	90-120

	Приложение 3
	к Правилам выпаса
	сельскохозяйственных
	животных на территории
	Мангистауской области

Нормы нагрузки на одно лицо, осуществляющего выпас сельскохозяйственных животных

Крупный рогатый скот, голов	Мелкий рогатый скот, голов	Лошади, голов	Верблюды, голов
до 150	до 500	до 100	до 100

Маңғыстау облыстық мәслихаты ШЕШТІ:

1. Маңғыстау облыстық мәслихатының "Маңғыстау облысының аумағында ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидаларын бекіту туралы" 2021 жылғы 31 наурыздағы № 2/18 шешіміне (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 4478 болып тіркелген) мынадай өзгеріс енгізілсін:

көрсетілген шешімнің қосымшасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Облыстық мәслихат хатшысы

Н. Тумышев

	Маңғыстау облыстық мәслихатының
	2022 жылғы 24 тамыздағы
	№ 13/158 шешіміне
	қосымша
	Маңғыстау облыстық мәслихатының
	2021 жылғы 31 наурыздағы
	№2/18 шешіміне
	қосымша

Маңғыстау облысының ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидалары

1 - тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Маңғыстау облысының аумағында ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі "Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы" Заңының 7 бабының 2 тармағының 12-14) тармақшасына, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 29 сәуірдегі № 145 "Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың үлгілік қағидаларына бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 20540 болып тіркелген) бұйрығына сәйкес әзірленді және ауыл шаруашылығы жануарларын жаю тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) ауыл шаруашылығы жануарлары - адам өсіретін, ауыл шаруашылығы өндірісіне тікелей қатысы бар жануарлардың барлық түрлері;

2) ауыл шаруашылығы жануарларының иелері - меншік, шаруашылық жүргізу құқығындағы, жедел басқарудағы немесе басқа да заңды негізінде ауыл шаруашылығы жануарлары бар заңды немесе жеке тұлғалар;

3) ауыл шаруашылығы жануарларын айдап өту (айдау) - ауыл шаруашылығы жануарларының тұрақты тұрған жерінен жаю орнына дейін және кері қарай жылжуы;

4) ауыл шаруашылығы жануарларын жаю - ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер құрамындағы жер учаскелерінде, сондай-ақ жердің басқа санаттарының құрамындағы жер учаскелерінде адамның бақылауында болатын ауыл шаруашылығы жануарларының шөп және өзге де өсімдіктерді тұтыну процесі;

5) ветеринариялық паспорт - уәкілетті орган белгілеген нысандағы құжат, онда: жануарларды есепке алу мақсатында жануардың иесі, түрі, жынысы, түсі, жасы , жеке нөмірі көрсетіледі;

6) жайылымдар - ауыл шаруашылығы жануарларын жыл бойы немесе маусымдық жаю үшін берілетін және пайдаланылатын ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер құрамындағы жер учаскелері, сондай-ақ жердің басқа санаттарының құрамындағы жер учаскелері;

7) маусымдық жайылымдар - жыл мезгілдеріне және (немесе) пайдалану кезеңділігіне сәйкес қолайлы табиғи-климаттық жағдайларда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю үшін пайдаланылатын жайылымдар;

8) шалғайдағы жайылымдар - елді мекендерден алыстағы аумақтарда шалғайдағы мал шаруашылығын жүргізу үшін пайдаланылатын жайылымдар;

9) жалпыға ортақ пайданалатын жерлер - алаңдар, көшелер, тротуарлар, өтпе жолдар, кондоминиум құрамына кірмеген үй жанындағы жер учаскесі, жолдар, жағалаулар, саябақтар, opмaн парктерi, бульварлар, су айдындары, жағажайлар, зираттар және басқа да халықтың мұқтажын қанағаттандыруға арналған өзге де объектiлер (су құбырлары, жылу құбырлары, тазарту құрылыс жайлары және ортақ пайдаланылатын басқа да инженерлiк жүйелер, сондай-ақ ортақ пайдаланылатын жылу желілері мен инженерлік жүйелердің күзет аймақтары) алып жатқан және оларды орналастыруға арналған жерлер.

2 - тарау. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю тәртібі

3. Жеке және заңды тұлғаларға тиесілі ауыл шаруашылығы жануарлары меншік нысанына қарамастан есепке алуға және тіркеуге жатады.

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 30 қаңтардағы № 7-1/68 бұйрығымен бекітілген (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 11127 болып тіркелген) Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидаларына сәйкес әрбір тіркелген ауыл шаруашылығы жануарларына сәйкестендіру нөмірі беріледі. Ветеринариялық паспорт ауыл шаруашылығы жануарларына ұсақ малдарды, шошқаны қоспағанда жеке беріледі.

Ұсақ малға (қойлар, ешкілер), шошқаларға ветеринариялық паспорт тобына ( отарына) беріледі.

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды қоршалған немесе қоршалмаған жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларының иелері не олар уәкілеттік берген адамдар жүзеге асырады.

Табиғи-климаттық аймақтарға байланысты тәуліктің қараңғы және түнгі уақытында ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға бөлінген жайылымдар мен басқа да жер учаскелерінде ғана жол беріледі.

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю орнына дейін және кері қарай жылжуы, ал тәуліктің қараңғы және түнгі уақытында ұстау орнына дейін айдап өту (айдау) ауыл шаруашылығы жануарлары иелерінің немесе олардың уәкілетті адамдарының қадағалауымен жүзеге асырылады.

4. Мыналарға

1) ауру ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға (оның ішінде жұқпалы ауруларды жұқтырған);

2) міндетті ветеринариялық рәсімдерден өтпеген, оның ішінде егу және вакцинациялаудан өтпеген ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға;

3) жалпыға ортақ пайдаланылатын жерлерде, темір және автомобиль жолдарына бөлінген белдеулерде, су қорғау белдеулері мен санитариялық қорғау аймақтарының шекарасында ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға;

4) су қорғау аймақтарының шегінде жүктелім нормасынан асырып мал жаюға, су тоғандарының режимін нашарлататын мал тоғыту мен санитариялық өңдеуге және шаруашылық қызметінің басқа да түрлеріне;

5) бірдейлендірілмеген ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға;

6) ауыл шаруашылығы жануарлары иелерінің не олар уәкілеттік берген адамдардың ертіп жүруінсіз ауыл шаруашылығы жануарларын жаю орнына дейін және кері айдауға, жаюға, сондай-ақ орнын ауыстыруға жол берілмейді.

Бұл ретте, 2003 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасының Орман кодексінің 99 бабының 2 тармағына сәйкес мемлекеттік орман қорына кіретін жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын ауыл шаруашылығы жануарлары иелерінің немесе олар уәкілеттік берген адамдардың қадағалауынсыз жаюға ерекше жағдайларда шалғайдағы, қол жеткізу қиын және халық аз қоныстанған аудандарда жүзеге асырылады;

7) ауыл шаруашылығы жануарларын теміржолдар арқылы және арнайы бөлінген орындардан тыс жолдар арқылы, сондай-ақ тәуліктің қараңғы уақытында және жеткіліксіз көріну жағдайларында (әртүрлі деңгейдегі мал айдаудан басқа) айдап өтуге;

8) өзге жолдар болған кезде ауыл шаруашылығы жануарларын асфальт төселген және цементпен бетондалған жолдармен айдап өтуге;

9) қоғамдық шомылу орындарында, тоғандарда, субұрқақтарда, су айдындарында және ортақ пайдаланудағы су тоғандарында ауыл шаруашылығы жануарларын суаруға.

Ауыл шаруашылығы жануарларын суару үшін 2003 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасының Су сәйкес ортақ су пайдалану тәртібімен су объектілерінің ластануы мен қоқыстануын болдырмайтын суару алаңдары мен басқа да құрылғылары бар санитариялық қорғау аймақтарынан тыс су объектілерін пайдалануға жол беріледі.

Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ауыл шаруашылығы жануарларын жаю тәртібі Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 12 қазандағы № 18-02/909 (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік Тіркеу тізілімінде нөмірі 12259 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде шөп шабу және мал жаю қағидаларына сәйкес айқындалады.

5. Адамдардың сүйемелдеуінсіз жүрген ауыл шаруашылығы жануарлары қараусыз жануарлар болып есептеледі және иесі анықталғанға дейін уақытша ұстау үшін қоражайларға айдауға жатады.

Ұсталған қараусыз жануарларды ұстау, иелеріне қайтару тәртібі және иелерінің жауапкершілігі 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 246 бабына сәйкес айқындалады.

6. Жануарларды жаю және айдап өту учаскелерін айқындау кезінде жануарлар дүниесі объектілерінің мекендеу ортасын және көбею жағдайларын, жануарлардың қоныс аудару жолдары мен шоғырлану орындарын сақтау жөніндегі іс-шаралар көзделеді және жүзеге асырылады, сондай-ақ 2021 жылғы 2 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 245 бабының 1 тармағына сәйкес жабайы жануарлардың мекендеу ортасы ретінде ерекше құнды учаскелерге қол сұғылмаушылық қамтамасыз етіледі.

7. Облыстағы жайылымдарда табиғи-климаттық аймақтарға байланысты ауыл шаруашылығы жануарларын маусымдық және жыл бойы жаю жүйесі қолданылады.

Маусымдық мал жаю жүйесінде ауыл шаруашылығы жануарлары көктемде, жазда және күзде жайылымдарда, қыста-толық азықтандырумен қорада ұсталады.

Жыл бойы жаю жүйесі кезінде ауыл шаруашылығы жануарлары жыл бойы жайылымдарда болады.

Қолайсыз ауа райы жағдайында мал қоралары пайдаланылады және тиісті жем қоры құрылады.

8. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю кезінде жайылымдардың түрлік құрамы ескеріледі.

9. Шөлейт жайылымдарын пайдалану коэффициенті 60 пайыздан (бұдан әрі - %) шөлейт және құрғақ далада - 65% аспайды.

10. Елді мекендер шегінде жергілікті халықтың ауыл шаруашылығы жануарларын жаю үшін жайылымдарды беру аудандақ маңызы бар қала, ауыл, ауылдық округ әкімдерінің шешімдерімен, ал аудан, облыстық маңызы бар қала шегінде - Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға (бұдан әрі - Жоспар) сәйкес ауданның (қалалардағы аудандардан басқа) облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы жүзеге асырады.

11. Жоспар ауданның немесе облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы уәкілетті органымен қысқа мерзімді (бір жылға дейін) және (немесе) ұзақ мерзімді (екі жылға дейін) кезеңге бекітілген нормативтік құқықтық акті болып табылады.

12. Жоспарды ауданның (қалалардағы аудандардан басқа), облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы аудандық маңызы бар қаланың, ауылдың, ауылдық округтің әкімдерімен және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп, әкімшілік-аумақтық бірліктердің тиісті аумақтарында ауыл шаруашылығы жануарларын жаю дәстүрін ескере отырып әзірлейді.

13. Ауыл шаруашылығы жануарларын жайылымдарда жаю Жоспарға сәйкес жүзеге асырылады.

14. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және жылжытудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдаланудың күнтізбелік кестесі Жоспарға сәйкес айқындалады.

15. Ауылдық елді мекендер аумағының шегінде орналасқан, мемлекет меншігіндегі жайылымдар ауыл шаруашылығы жануарларының аналық (сауын) басын күтіп-бағу бойынша жергілікті халықтың мұқтажын қанағаттандыру үшін беріледі.

16. Осы Қағиданың 15-тармағында көрсетілген жайылымдарда басқа ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 3-3/332 бұйрығымен бекітілген "Жайылымдардың жалпы алаңына жүктеменің рұқсат етілген шекті нормасын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 11064 болып тіркелген) жүктеменің рұқсат етілген шекті нормалары сақталған жағдайда ғана жол беріледі.

17. Жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілген нормаларынан асқан жағдайда жайылымдар Жоспарға сәйкес аудандық маңызы бар қала, ауыл, ауылдық округ шегінде беріледі.

18. Селолық округ шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген иелерінің ауыл шаруашылығы жануарларының саны түрлері мен жыныстық-жас топтары бойынша қалыптастырылады және Жоспарға сәйкес шалғайдағы жайылымдарға жіберіледі.

19. Ауыл шаруашылығы жануарларын жайылымдарда бағу 15-20 см биіктікте қар жауғанда аяқталады.

3 - тарау. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаю кезінде айдауды ұйымдастыру

20. Айдау үшін жасы, жынысы, қоңдылығы бірдей сау ауыл шаруашылығы жануарлардан үйірлер, отарлар, табындар жинақталады.

Ауыл шаруашылығы жануарлары: оның ішінде қойлар мен ешкілер 600-800 басты, ірі қара мал 250 бастан, жылқылар 200 бастан, түйе 120 бастан аспайтын санын құрайды.

Айдауға жататын ауыл шарауашылығы жануарларының іріктеу нормалары осы Қағидалардың 1 қосымшасында көрсетілген.

21. Айдауға жататын жануарлардың түріне, жыныстық-жастық тобына және қоңдылығына қарай жинақтау нормалары осы Қағидалардың 2 қосымшасында көрсетілген.

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды жүзеге асыратын бір адамға арналған жүктеме нормалары осы Қағидалардың 3 қосымшасында көрсетілген.

22. Ауыл шаруашылығы жануарларын айдаудың барлық жолында ауыл шаруашылығы жануарларының топтарын араластыруға жол берілмейді.

23. Аналық (сауын) мал басын (оның ішінде төлдеу, туу алдындағы, төлдегеннен кейін буыны бекімеген) және ауру ауыл шаруашылығы жануарларын (оның ішінде жұқпалы аурулар жұқтырған), буыны бекімеген жаңа туған төлді, міндетті ветеринариялық рәсімдерден (оның ішінде вакцинациялаудан) өтпеген ауыл шаруашылығы жануарларын қоспағанда, елді мекендер шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген ауыл шаруашылығы жануарларының барлық түрлері мен топтары шалғайдағы жайылымдарға айдауға жатады.

24. Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 маусымдағы Жер кодексінің 70 және 104 баптарына сәйкес ауыл шаруашылығы жануарларын айдау үшін уақытша (маусымдық) пайдаланылатын және ұзақ мерзімді пайдаланылатын мал айдау жолдары ( бұдан әрі-мал айдау) жобаланады.

25. Мал айдауды аудандардың ( қалалардың) және облыстың жергілікті атқарушы органдары тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің бас мемлекеттік ветеринариялық-санитариялық инспекторларының келісімі бойынша "Ветеринария туралы" 2002 жылғы 10 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабының 3-тармағына сәйкес айқындайды.

26. Мал айдайтын жолдар олардың ең үлкен ауданына қызмет көрсету және жайылымдардың мал тұратын және суару орындарымен қолайлы және қысқа байланысын құру есебімен орналастырылады.

27. Ауыл шаруашылығы жануарларын 5 километрге (бұдан әрі - км) дейінгі қашықтыққа айдағанда, айдалатын ірі қара малдың саны 200-250 бас немесе ұсақ малдың саны 600-800 бас болған кезде мал айдалатын жердің ені 50-70 метрді құрайды.

Мал айдайтын жолдың жалпы алаңы қызмет көрсетілетін барлық аумақтың 4-5%нен аспайды.

28. Жолдың ұзындығы үлкен болған кезде (егер қозғалыс бірнеше күн ішінде жасалса) әрбір 40-50 км сайын мал айдайтын жолдар жеткілікті азықтық сыйымдылықтағы жайылымдық қоректендіру алаңдарымен жабдықталады және әрбір 10-15 км сайын суатпен қамтамасыз етіледі.

Бұл жағдайларда мал айдайтын жолдың ені 200-300-ден 1000 метрге дейін және одан да көп алаңды құрайды.

29. Жайылымның жазық жерінде ауыл шаруашылығы жануарларын суару радиусы:

мүйізді ірі қара мал үшін далалық және орманды дала аймақтарында 2-4 км, қуаң далада, жартылай шөлейт және шөлейт жерлерде 4-6 км;

жылқылар үшін далалық және орманды дала аймақтарында 4-5 км, қуаң далада, жартылай шөлейт және шөлейт жерлерде 5-7 км;

түйелер үшін далалық және орманды дала аймақтарында 6-7 км, қуаң далада, жартылай шөлейт және шөлейт жерлерде 7-8 км;

қой мен ешкілер үшін далалық және орманды дала аймақтарында 2,5-4 км, қуаң далада, жартылай шөлейт және шөлейт жерлерде 3-6 км.

Республика бойынша құдықтар арасындағы қашықтық орташа 3,8 км.

4 - тарау. Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды ұйымдастыру

30. Облыстың қала және аудан әкімдіктері:

1) Жоспардың іске асырылуын;

2) ауыл шаруашылығы жануарларының иелері арасында жайылымдарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды жүргізу туралы түсіндіру жұмысын жүзеге асыру және ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті өкілді органына оны іске асыру қорытындылары туралы жыл сайынғы есепті ұсынуды қамтамасыз етеді.

31. Облыстың қала және аудан әкімдіктері, ауылдық округ әкімдері жайылымдық кезең басталудың алдында:

1) Жоспардың іске асырылуын қамтамасыз етуді және жергілікті өзін-өзі басқару органына (жергілікті қоғамдастық жиынына) оны іске асыру қорытындылары туралы жыл сайынғы есепті ұсынуды;

2) ауыл шаруашылығы жануарларының иелері арасында жайылымдарды ұтымды пайдалану жөніндегі іс-шараларды жүргізу туралы түсіндіру жұмысын жүзеге асыруды ;

3) жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп, жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормаларының сақталуын;

4) қараусыз қалған ауыл шаруашылығы жануарларын уақытша ұстау орындарын ұйымдастыруды;

5) ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді қамтамасыз етеді;

6) ауыл шаруашылығы жануарларын жинайтын орындарды;

7) елді мекен ішіндегі ауыл шаруашылығы жануарларын табынды жиналатын орнына дейін, жайылатын учаскелерге дейін және кері айдау бағдарларды;

8) елді мекендер айналасындағы жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға арналған учаскелерді;

9) аудандық маңызы бар қала, ауыл, ауылдық округ шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген ауыл шаруашылығы жануарларын шалғайдағы жайылымдарға айдау бағдарларын;

10) шалғайдағы жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға арналған жас топтары мен түрлері бойынша учаскелерін айқындайды.

32. Ауыл шаруашылығы жануарларының иелері не олар уәкілеттілік берген адамдар :

1) ауыл шаруашылығы жануарларының түрлері мен жыныстық-жастық топтары бойынша топтарын қалыптастыруды;

2) ауыл шаруашылығы жануарларының қалған топтарынан аналық (сауын) мал басын айыруды;

3) ауылдық елді мекендердің аумағы шегінде және шалғайдағы орналасқан жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды;

4) ауыл шаруашылығы жануарларын жаю, жаю орнына дейін және кері қарай айдау (кері айдау) кезінде сүйемелдеу;

5) елді мекендер шегінде жайылымдармен қамтамасыз етілмеген ауыл шаруашылығы жануарлары топтарын шалғайдағы жайылымдарға айдауды ұйымдастырады.

33. Осы ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидаларын бұзу Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған жауапкершілікке әкеп соғады.

	Маңғыстау облысы аумағында
	ауыл шаруашылығы жануарларын
	жаюдың қағидаларына
	1 қосымша

Айдауға жататын жануарлары іріктеу нормалары

Жыныстық - жастық топтары	Жануарлардың саны, бас	Тәуліктік айдау қашықтығы, километр
Мүйізді ірі қара мал
Бұзаулы сиырлар (емізулі)	150-200	15-20
Қашарлар (2 жасқа дейін)	200-250	20-25
Бұқашықтар (2 жасқа дейін)	200-250	20-25
Мүйізді ұсақ мал
Қозылы қойлар, лақты ешкілер	500-600	20-30
Бір жылғы төл	600-800	30-40
Жылқылар
Құлынды биелер	100-150	25-30
1,5-2 жастағы төл	150-200	35-40
Түйелер
Түйелер	100-120	40-50

	Маңғыстау облысы аумағында
	ауыл шаруашылығы жануарларын
	жаюдың қағидаларына
	2 қосымша

Айдауға жататын жануарлардың түріне, жыныстық-жастық тобына және қоңдылығына байланысты жинақтау нормалары

Жыныстық - жастық топтары	Қоңдылығы
Жыныстық - жастық топтары	Ортадан төмен, бас	Орташа, бас	Ортадан жоғары, бас
1	2	3	4
Мүйізді ірі қара мал
Бұзаулы сиырлар (емізулі)	50-70	150-200	150-200
Қашарлар (2 жасқа дейін)	100-150	200-250	200-250
Бұқашықтар (2 жасқа дейін)	100-150	200-250	200-250
Мүйізді ұсақ мал
Қозылы қойлар, лақты ешкілер	400-500	500-600	500-600
Бір жылғы төл	400-500	600-700	600-800
Жылқылар
Құлынды биелер	50-70	100-150	150-200
1,5-2 жастағы төл	80-100	120-150	150-200
Түйелер
Түйелер	30-60	60-90	90-120

	Маңғыстау облысы аумағында
	ауыл шаруашылығы жануарларын
	жаюдың қағидаларына
	3 қосымша

Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюды жүзеге асыратын бір адамға арналған жүктеме нормалары

Мүйізді ірі қара мал, бас	Мүйізді ұсақ мал, бас	Жылқылар, бас	Түйелер, бас
150-ге дейін	500-ге дейін	100-ге дейін	100-ге дейін