О внесении изменений в приказ Министра обороны Республики Казахстан от 23 апреля 2019 года № 268 "Об утверждении Правил орнитологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан"

Приказ Министра обороны Республики Казахстан от 3 июня 2024 года № 575

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра обороны Республики Казахстан от 23 апреля 2019 года № 268 "Об утверждении Правил орнитологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 18580) следующие изменения:

преамбулу изложить в следующей редакции:

"В соответствии с подпунктом 27) статьи 15 Закона Республики Казахстан "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" ПРИКAЗЫВAЮ:";

в Правилах орнитологического обеспечения полетов, утвержденных указанным приказом:

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Правила орнитологического обеспечения полетов государственной авиации Республики Казахстан (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 27) статьи 15 Закона Республики Казахстан "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации".";

пункт 2 изложить в следующей редакции:

"2. Основные термины и определения, используемые в настоящих Правилах:

1) авиационная часть (воинская часть, структурное подразделение) – республиканское государственное учреждение, осуществляющее производство полетов воздушных судов (далее – ВС) истребительной, бомбардировочной, штурмовой, транспортной, армейской и учебной государственной авиации Республики Казахстан, их эксплуатацию, ремонт и хранение, авиационные управления, отделы, авиационные комендатуры, склады авиационного имущества, структурные подразделения Министерства обороны Республики Казахстан (далее – МО РК), органов внутренних дел Республики Казахстан и Авиационной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан (далее – АС КНБ РК), в которые входят подразделения, эксплуатирующие беспилотные воздушные судна (далее – БВС), а также учебные центры по подготовке авиационного персонала, учебные центры боевой подготовки и боевого применения БВС;

2) авиационная орнитология – прикладная дисциплина общей орнитологии, которая занимается изучением фауны, экологии, поведения и миграции птиц в части, касающейся обеспечения безопасности полетов, а также разработкой и осуществлением мероприятий по предотвращению столкновений ВС с птицами;

3) сложная орнитологическая обстановка – нахождение или появление птиц на пути движения ВС (на взлетно-посадочной полосе при разбеге и пробеге или траектории полета), которое может привести к столкновению с ним;

4) перелетные птицы – которые улетающие на зиму из данной местности в другую и возвращающиеся обратно только весной для кладки яиц и выведения потомства;

5) птицы – один из наиболее распространенных классов позвоночных животных, абсолютное большинство которых имеет способность летать. По современным подсчетам число видов птиц не превышает 8600.

Многочисленность, широкое распространение, их перелеты (миграции) обуславливают значительную опасность для ВС;

6) стая птиц – совокупность особей, обладающих в течение длительного периода времени общим пространством жизнедеятельности;

7) зимующие птицы - прилетающие в данную местность на зиму, а весной улетают;

8) орнитология – раздел зоологии позвоночных, изучающий птиц, их эмбриологию, морфологию, экологию, систематику и географическое распространение;

9) орнитофауна – совокупность птиц, населяющих определенную территорию или встречающихся на ней в какой-либо период года;

10) орнитологическая обстановка – это фактическое распределение, количественный и видовой состав, характер обитания и поведения птиц в воздухе и на земле, по месту и времени;

11) оседлые птицы – обитающие в данной местности круглый год. Очень близки к оседлым кочующим птицам. Они также живут в определенной местности, но начиная со второй половины лета и до следующей весны, перемещаются в поисках пищи;

12) орнитологическое обеспечение полетов – комплекс мероприятий, направленных на предотвращение столкновений ВС с птицами.";

пункт 4 изложить в следующей редакции:

"4. План мероприятий включает выявление и ликвидацию условий, способствующих концентрации птиц на аэродроме (вертодроме) и прилегающей к ней территории, проведение занятий со специалистами метеоподразделения (далее – метеоспециалисты) по авиационно-орнитологической тематике и иную специфику обеспечения полетов.";

пункт 5-1 изложить в следующей редакции:

"5-1. На аэродромах совместного базирования по согласованию с руководством аэропорта метеоспециалисты и лица, ответственные за орнитологическое обеспечение весенние и осенние периоды проходят практические стажировки по обмену опытом, по организации непосредственного взаимодействия со штатным авиационным орнитологом аэропорта и мероприятиям по порядку выявления и устранения условий способствующих концентрации птиц.";

пункт 6 изложить в следующей редакции:

"6. Метеоспециалисты, дежурный инженер-синоптик при обеспечении полетов на аэродроме (вертодроме) базирования осуществляет:

1) обеспечение полетов в целях безопасности полетов в орнитологическом отношении согласно настоящим Правилам;

2) анализ и прогноз орнитологической обстановки;

3) представление информации командиру (старшему летной смены) и летному составу об орнитологической обстановке на аэродроме (вертодроме);

4) консультации и проведение занятий с летным составом, группой руководства, офицерами боевого управления (далее – ОБУ) и с личным составом метеорологической службы (подразделения), ближнего приводного радиомаркерного пункта, дальнего приводного радиомаркерного пункта;

5) контроль правильности и своевременности принятия мер по предотвращению столкновений ВС с птицами.";

пункт 7 изложить в следующей редакции:

"7. Занятия по авиационной орнитологии проводятся, перед весенним и осенним периодами года. На занятиях по авиационной орнитологии изучаются:

1) особенности орнитологической обстановки в различные сезоны года в районе аэродрома и вертодрома (видовой состав, места скопления и основные маршруты перелетов птиц, представляющих опасность для полетов ВС);

2) распределение случаев столкновений ВС с птицами на данном аэродроме (вертодроме) по сезонам года, периодам суток, высотам;

3) организация на аэродроме (вертодроме) орнитологического обеспечения полетов;

4) визуальные и радиолокационные наблюдения за орнитологической обстановкой в районе аэродрома (вертодрома);

5) ликвидация в районе аэродрома (вертодрома) условий, способствующих концентрации птиц;

6) действия экипажей в полете по уменьшению вероятности и опасности столкновений ВС с птицами;

7) последствия столкновений ВС с птицами (материальный ущерб, опасные ситуации в полете).

За организацию и проведение занятий по орнитологическому обеспечению безопасности полетов на аэродроме (вертодроме), отвечает председатель внештатной орнитологической комиссии.";

пункт 9 изложить в следующей редакции:

"9. Орнитологическое обеспечение полетов организуется старшим авиационным начальником аэродрома (вертодрома) и осуществляется личным составом дежурных расчетов метеоподразделения, командного пункта, подразделениями связи и радиотехнического обеспечения, инженерно-аэродромным (аэродромно-эксплуатационным) подразделением МТО, лицами стартового наряда и экипажами выполняющими полеты.";

пункт 10 изложить в следующей редакции:

"10. Для разработки мероприятий по предупреждению столкновений ВС с птицами на аэродроме (вертодроме) создается внештатная орнитологическая комиссия под председательством заместителя командира авиационной части (заместителя начальника авиационного управления, отдела АС КНБ РК), и утверждается план мероприятий по орнитологическому обеспечению полетов 2 раза в год. Если на аэродроме базируется несколько авиационных частей (управлений, отделов АС КНБ РК), создается единая комиссия под председательством заместителя командира части (заместителя начальника авиационного управления, отдела АС КНБ РК), командир (начальник авиационного управления, отдела АС КНБ РК) которого является старшим авиационным начальником на данном аэродроме.";

пункт 11 изложить в следующей редакции:

"11. В организации и осуществлении мероприятий по орнитологическому

обеспечению полетов принимают участие:

1) должностные лица воинской части (авиационного управления, отдела АС КНБ РК):

заместитель командира воинской части (по боевой подготовке) – начальник отдела боевой и физической подготовкой (заместитель начальника авиационного управления, отдела АС КНБ РК);

заместитель командира воинской части (по материально - техническому обеспечению) – начальник отдела материально - технического обеспечения (далее – МТО) (заместитель начальника авиационного управления, отдела АС КНБ РК);

начальник инженерно-аэродромной службы отдела МТО (начальник отдела, консультант, старший офицер, офицер подразделения МТО авиационного управления, отдела АС КНБ РК);

начальник узла связи и радиотехнического обеспечения (далее - РТО) (консультант, старший офицер, офицер подразделения РТО авиационного управления, отдела АС КНБ РК);

начальник метеорологической службы штаба (старший офицер, офицер группы метеорологического обеспечения авиационного управления, отдела АС КНБ РК);

2) лица группы руководства полетов:

руководитель полетов (далее – РП);

помощник руководителя полетов;

руководитель ближней зоны;

руководитель зоны посадки;

руководитель дальней зоны;

офицер боевого управления;

дежурный по приему и выпуску самолетов;

3) группа обеспечения полетов:

дежурный инженер-синоптик;

дежурный метеонаблюдатель;

наблюдатель за ВС, заходящими на посадку;

посты наблюдения на объектах узла связи командно – диспетчерский пункт (далее – КДП), стартовый командный пункт (далее – СКП), радиотехническая система посадки, радиотехническая система ближней навигации, дальний приводной радиомаркерный пункт (далее – ДПРМ), ближний приводной радиомаркерный пункт (далее - БПРМ);

4) команда оцепления и орнитологические посты;

5) аэродромно-эксплуатационное подразделение МТО воинской части";

пункт 12 изложить в следующей редакции:

"12. Метеоспециалисты воинской части в ходе обеспечения полетов на аэродроме (вертодроме) базирования осуществляют:

1) визуальные, аэровизуальные орнитологические наблюдения, сбор данных о полетах и перелетах птиц, поступающих от расчетов КДП, СКП, радиолокационной системы посадки, расчетов БПРМ и ДПРМ, команд оцепления, других метеоподразделений, разведчиков погоды и экипажей ВС, выполнявших полеты. Передачу визуальных наблюдений орнитологической обстановки осуществляют кодом передачи данных об орнитологической обстановке (далее - КМИ-ОО) схема кода согласно приложению 1 к настоящим Правилам;

2) доведение данных командованию, расчетам пунктов управления, летному составу о фактической и ожидаемой орнитологической обстановке в районе базирования и полетов, а в период сезонных миграций рекомендаций и предложений по ограничению или прекращению полетов по высотам, маршрутам и времени суток;

3) передачу данных орнитологических наблюдений в метеорологическую службу командного пункта Военно-воздушных сил (далее – метеослужба КП), в орган управления авиации АС КНБ РК и другие метеоподразделения по запросу;

4) разработку предложений по проведению воздушной и радиолокационной разведки орнитологической обстановки;

5) участие в организации и проведении орнитологических обследований аэродромов, подготовку и обобщение справочных данных о характерных особенностях орнитологической обстановки в районе базирования и полетов в различные сезоны года;

6) составление карт-схем орнитологической обстановки района базирования и полетов;

7) участие в расследовании авиационных происшествий и инцидентов, связанных со столкновениями летательных аппаратов с птицами;

8) участие в разработке предложений по устранению факторов, привлекающих птиц на аэродромы (вертодромы) и по использованию средств отпугивания птиц;

9) изыскание и внедрение в практику работы новых эффективных способов оценки и прогнозирования орнитологической обстановки, форм ее наглядного отображения и доведения до руководящего и летного состава.";

пункт 13 изложить в следующей редакции:

"13. Метеослужба КП выполняет следующие мероприятия:

1) организует сбор данных об орнитологической обстановке в районах базирования авиационных частей, в том числе от организаций занимающихся вопросами орнитологии (охотхозяйств, заповедников, заказников) и осуществляет централизованное их доведение до метеоподразделений частей;

2) осуществляет контроль над проведением орнитологического обеспечения полетов в частях и оказывает им необходимую помощь;

3) консультирует и выдает рекомендации метеоподразделениям при составлении прогноза ожидаемой орнитологической обстановки по району полетов и маршрутам перелетов;

4) изучает зависимость параметров миграции птиц (высоты, сроки, интенсивность пролета и другие) от изменения метеорологических условий в различные сезоны года, участвует в научных исследованиях по авиационной орнитологии;

5) разрабатывает методическую документацию по обеспечению безопасности полетов в орнитологическом отношении.";

пункт 14 изложить в следующей редакции:

"14. Места размещения средств отпугивания птиц на аэродроме (вертодроме) определяются старшим авиационным начальником аэродрома (вертодрома).";

пункт 15 изложить в следующей редакции:

"15. Подразделение связи и радиотехнического обеспечения полетов авиационной части на аэродроме (вертодроме) осуществляет:

1) проведение радиолокационных и визуальных наблюдений на БПРМ и ДПРМ за птицами и докладывает о результатах лицам группы руководства полетами и в метеоподразделение;

2) обеспечение орнитологических постов (оперативных групп) средствами связи для передачи сведений о перелетах птиц;

3) фиксирование на планшетах (кальке) перелетов стай птиц и фотографирование в период полетов индикаторов кругового обзора с отметками от них;

4) проведение практических занятий с расчетами командных пунктов, радиолокационной системы посадки, операторами радиолокационных систем и метеоспециалистами по распознаванию и обнаружению птиц на индикаторах радиолокаторов.";

пункт 16 изложить в следующей редакции:

"16. По предотвращению столкновений ВС с птицами при обеспечении полетов, 2 раза в год, проводится анализ орнитологического обеспечения полетов, который включает:

1) уточнение по результатам орнитологического обследования визуальных и радиолокационных наблюдений и орнитологического обследования сроков, мест скоплений и перелетов птиц на аэродроме (вертодроме) и прилегающей к ней территории;

2) уточнение причин концентрации и массовых перелетов птиц в районе аэродрома (вертодрома);

3) выявление наиболее часто повторяющихся обстоятельств столкновений ВС с птицами (тип ВС, высота и скорость полета, место столкновения, вид птиц, время суток и года);

4) определение последствий столкновений (число и характер повреждений ВС, материальный ущерб из-за ремонта, простоя, прекращенных взлетов и вынужденных посадок ВС);

5) анализ деятельности подразделений по обеспечению мер защиты ВС от столкновений с птицами;

6) организацию и осуществление визуальных, аэровизуальных, орнитологических наблюдений;

7) сбор, обобщение и анализ данных о полетах и перелетах птиц в районе аэродрома (вертодрома), полигонов и на маршрутах полетов;

8) организацию и проведение радиолокационных наблюдений за орнитологической обстановкой в районе аэродрома (вертодрома);

9) информирование командования, центров управления воздушным движением и летного состава о фактической и ожидаемой орнитологической обстановке в районе базирования и полетов, своевременное предупреждение об ее усложнении;

10) проведение мероприятий по устранению факторов, привлекающих птиц на аэродромы (вертодромы);

11) применение акустических, биоакустических, пневматических, механических, и пиротехнических средств, в целях отпугивания птиц с аэродромов (вертодромов);

12) анализ случаев столкновения ВС с птицами, изыскание и внедрение в практику орнитологического обеспечения безопасности полетов новых эффективных средств отпугивания птиц.";

пункт 17 изложить в следующей редакции:

"17. Данные о столкновениях ВС с птицами заносятся дежурным метеоспециалистом в течение 1 часа после окончания полетов (перелетов) в журнал данных о столкновениях воздушных судов с птицами на аэродроме (вертодроме) согласно приложению 2 к настоящим Правилам, с немедленным устным докладом в метеослужбу КП и в орган управления авиации АС КНБ РК.";

пункт 18 изложить в следующей редакции:

"18. Для разработки мероприятий по предупреждению столкновений ВС с птицами в авиационной части внештатной орнитологической комиссией под председательством заместителя командира воинской части (заместителя начальника авиационного управления, отдела АС КНБ РК) 2 раза в год проводится орнитологическое обследование района аэродрома (вертодрома) в весенний (март-май) и осенний (сентябрь-ноябрь) периоды.";

пункт 19 изложить в следующей редакции:

"19. Орнитологическое обследование проводится также в случаях:

1) увеличения численности и активности птиц по данным визуальных, аэровизуальных и радиолокационных наблюдений;

2) изменения условий в районе аэродрома (вертодрома), связанных с жизнедеятельностью человека (освоение сельскохозяйственных земель, интенсивное строительство жилых зданий и садово-дачных кооперативов).";

пункт 20 изложить в следующей редакции:

"20. Внештатная орнитологическая комиссия изучает особенности орнитологической обстановки района аэродрома (вертодрома) и определяет степень ее опасности, а также принимает необходимые предупредительные меры, направленные на предотвращение столкновений ВС с птицами.

По результатам проведения орнитологического обследования района аэродрома (вертодрома) составляется акт, в котором указываются время проведения обследования, маршруты, состав группы, результаты обследований, а также оцениваются:

1) состояние пассивных технических средств отпугивания птиц (механических и немеханических чучел, пугал с зеркальными элементами и крутящимися частями, макетов хищных птиц);

2) наличие и исправность имеющихся штатных (табельных) акустических средств отпугивания птиц (трансляторов записей тревожных криков птиц, звуков сирены в стационарном и подвижном вариантах);

3) наличие и исправность акустических установок отпугивания птиц, ракетниц и охотничьих ружей;

4) обеспеченность расчетов постов наблюдения средствами наблюдения.";

пункт 21 изложить в следующей редакции:

"21. Не реже 2 раз в год внештатной орнитологической комиссией аэродрома (вертодрома) разрабатывается План мероприятий орнитологического обеспечения безопасности полетов по предупреждению столкновений воздушных судов с птицами на аэродроме (вертодроме) по форме согласно приложению 2-1 к настоящим Правилам. В Плане отражаются сроки выполнения мероприятий.";

пункт 22 изложить в следующей редакции:

"22. По истечении сроков выполнения плана профилактических мероприятий, внештатной орнитологической комиссией аэродрома (вертодрома) оценивается качество и полнота проведенных мероприятий, тенденция изменения орнитологической обстановки в районе аэродрома (вертодрома) и принимается решение о принятии дополнительных профилактических мер и способов отпугивания птиц.

В конце каждого периода обучения эффективность мероприятий по предупреждению столкновений ВС с птицами рассматривается на заседании методического совета авиационных частей с составлением протокола.";

пункт 23 изложить в следующей редакции:

"23. В целях оперативного получения орнитологической информации на аэродромах (вертодромах) организуется наблюдение за птицами. По местам обитания птицы разделяются условно на несколько больших групп:

1) водоплавающие - образ жизни которых связан с реками, озерами и другими водоемами (утки, гуси, чайки);

2) околоводные - жизнь которых связана с увлажненными территориями (кулики, цапли, пастушки);

3) степные и пустынные - живущие на территориях с сухими открытыми пространствами (дрофы, стрепеты, рябки);

4) лесные или дентрофильные - жизнедеятельность которых связана с древесной растительностью (глухари, тетерева, сороки);

5) птицы культурного ландшафта, живущие на сельскохозяйственных угодьях (вороны, грачи, воробьи).";

пункт 25 изложить в следующей редакции:

"25. Мероприятие по изменению эколого-орнитологической обстановки в окрестностях аэродрома (вертодрома) в неблагоприятном отношении для птиц, проводятся только в том случае, если они позволяют устранить действительные причины концентрации птиц на данном аэродроме (вертодроме) или регулярного массового перелета птиц через его территорию (в противном случае численность птиц на аэродроме (вертодроме) увеличится).

Изменение экологической обстановки, то есть условий для обитания птиц, дает наиболее эффективные результаты по регулированию их численности на аэродроме (вертодроме). Отпугивание птиц биоакустическими, акустическими, макетными, пневматическими, механическими и пиротехническими средствами, а также стрельбой, обуславливает временный эффект и не заменяет мероприятия по устранению основных факторов, привлекающих птиц.

При планировании и проведении таких мероприятий по устранению птиц необходимо учитывать, что биологически неграмотные действия могут вызвать нежелательные и даже противоположные последствия, так как вместо одних птиц на аэродроме (вертодроме) могут появиться более опасные виды птиц.

Устранение и поддержание незначительной численности птиц на аэродроме (вертодроме) возможно только при систематическом, целенаправленном изменении экологических условий.";

пункт 26 изложить в следующей редакции:

"26. Должностные лица инженерно-аэродромного (аэродромно-эксплуатационного) подразделения МТО устраняют условия, способствующие концентрации птиц на взлетно-посадочной полосе (далее – ВПП), производят сбор и определение найденных на ВПП и возле нее останков птиц, сбитых ВС.";

пункт 27 изложить в следующей редакции:

"27. При производстве полетов команда оцепления (орнитологические посты) получив указание от РП, о скоплении птиц немедленно выезжает на территорию аэродрома (вертодрома), где обнаружены птицы, представляющие потенциальную угрозу ВС.

Посредством гладкоствольного (охотничьего) ружья, пиротехнических средств, светосигнальной ракетницы команда оцепления производит действия по отпугиванию птиц с территории аэродрома (вертодрома) до момента, когда птицы не угрожают полетам и движению ВС.";

пункт 28 изложить в следующей редакции:

"28. В случаях массового скопления птиц в весенне-летний осенне-зимний периоды, при производстве полетов, в районе аэродромов (вертодромов) выставляют стрелков в следующих местах:

1) точки приземления, точки взлета ВС (вне летной полосы);

2) в местах примыкания рулежных дорожек к ВПП до команды "отбой" РП.";

пункт 29 изложить в следующей редакции:

"29. Все мероприятия по устранению условий, способствующих концентрации птиц, делятся на группы:

1) проводимые на аэродромах и вертодромах;

2) проводимые на приаэродромной территории.";

пункт 30 изложить в следующей редакции:

"30. Причины концентрации птиц на аэродромах (вертодромах) устраняются должностными лицами инженерно-аэродромного (аэродромно-эксплуатационного) подразделения МТО воинской части.";

пункт 31 изложить в следующей редакции:

"31. К числу основных мероприятий, проводимых на аэродромах и вертодромах относятся:

1) вырубка зарослей кустарников в пределах летного поля;

2) скашивание травяного покрова на летном поле;

3) вырубка деревьев и зарослей кустарника вблизи территории аэродрома (вертодрома), привлекающих птиц для устройства гнезд, отдыха и ночевки;

4) скашивание травяного покрова на аэродроме до оптимальной высоты, с учетом анализа многолетних наблюдений и рекомендаций внештатной орнитологической комиссии;

5) уменьшение возможности гнездования птиц на аэродромных сооружениях;

6) мелиорационные работы на заболоченных (увлажненных) участках аэродрома (вертодрома), их дренирование и засыпка;

7) ликвидация доступа к пищевым отходам кухонь, столовых, путем хранения отходов пищи в закрытых контейнерах, полная утилизация отходов в закрытых от птиц помещениях;

8) установка ловушек для отлова птиц;

9) установка мертвых тушек и чучел птиц в местах концентрации птиц;

10) недопущение использования территории аэродрома (вертодрома) для сельскохозяйственных культур, привлекающих птиц;

11) проведение химической обработки на территории аэродрома (вертодрома) против насекомых, привлекающих птиц;

12) спиливание в самом начале гнездования птиц верхних ветвей деревьев, на которых расположены гнездовые колонии птиц или сбивание гнезд с помощью водометов;

13) ликвидация или предотвращение создания в радиусе 15 километров (далее – км.) от аэродрома (вертодрома) пищевых отходов или перенос их в сторону с таким расчетом, чтобы летящие к свалкам с мест скопления птицы не пересекали ВПП и подходы к ней;

14) вспашку и перепахивание сельскохозяйственных полей с зерновыми культурами, окружающими аэродром (вертодром), производить только в ночное время;

15) не допускается на расстоянии ближе 15 км. от контрольной точки аэродрома (вертодрома) строительства звероводческих ферм, скотобоен и других объектов, способствующих массовому скоплению птиц, опасных для полетов ВС, а также подсобных хозяйств (свинарников, коровников, птицеферм, звероферм, рыбных прудов), способствующих массовому скоплению птиц;

16) осушение мелких водоемов вблизи аэродрома (вертодрома), являющихся местом скопления птиц пролетающих через приаэродромную (вертодромную) территорию;

17) скашивание на расположенных вблизи аэродрома (вертодрома) водоемах высокой прибрежной растительности, являющейся местом массового гнездования, отдыха и ночевки птиц;

18) изготовление и ремонт средств отпугивания птиц (вертушек, чучел, пугал);

19) установка и размещение средств активного отпугивания птиц на аэродроме (вертодроме) согласно схеме размещения средств активного отпугивания птиц на аэродроме (вертодроме) приложению 3 к настоящим Правилам;

20) выделение на период полетов постов (из состава команды оцепления) и обеспечение их средствами для отпугивания птиц.";

пункт 32 изложить в следующей редакции:

"32. Отпугивание птиц от аэродромов (вертодромов) осуществляется инженерно-аэродромным (аэродромно-эксплуатационным) подразделением МТО воинской части, с помощью различных средств (биоакустических установок, ружей, ракетниц, пиротехнических средств, пневматических пистолетов, механических отпугивателей, зеркальных шаров, лазерных установок, тушек мертвых птиц, трещоток, газовых пушек, макетов хищных птиц, пожарными машинами, флажков и иными средствами) с соблюдением мер по пожарной безопасности и строгого соблюдения требований безопасности при применении оружия.";

пункт 33 изложить в следующей редакции:

"33. Различные виды трав, их семена также привлекают птиц. Поэтому на аэродроме (вертодроме) необходимо изучить фактический состав травяного покрова и определить его привлекательность для птиц и указать в акте орнитологической комиссии части.

При наличии трав, привлекающих птиц, целесообразно предусмотреть постепенную их замену. Состав травосмеси для каждого аэродрома (вертодрома) следует подбирать с учетом климатических особенностей и видового состава птиц данной местности (к примеру, цветущий клевер привлекает насекомых и следовательно, насекомоядных птиц, семена служат кормом для голубей, куропаток, а листья для водоплавающих птиц).";

пункт 34 изложить в следующей редакции:

"34. Мероприятия по устранению на аэродромах (вертодромах) и приаэродромных (вертодромных) территориях, способствующие скоплению птиц, проводятся только по согласованию с местными исполнительными органами.";

пункт 35 изложить в следующей редакции:

"35. Отлов птиц на аэродромах и вертодромах производится ловушками, сетями, паутинками, капканами, снотворными веществами и другими средствами.";

пункт 36 изложить в следующей редакции:

"36. На аэродроме и вертодроме проводятся аэровизуальные, визуальные и радиолокационные (при его наличии) наблюдения за птицами.

Визуальные наблюдения являются основным способом сбора информации о численности, поведении и видовом составе птиц. К ним привлекается личный состав метеоподразделения, БПРМ и ДПРМ, подразделения МТО и РТО.

Визуальные наблюдения производятся с наблюдательных пунктов, расположенных на КДП, командном пункте, СКП, метеорологической площадке, БПРМ и ДПРМ по 2 часа в утреннее и вечернее время и 1 час в полдень. Также для этих целей выставляются специальные посты в дни производства полетов.";

пункт 37 изложить в следующей редакции:

"37. При визуальных наблюдениях наблюдатель точно определяет видовой состав и количественное соотношение местных и мигрирующих птиц (при малооблачной погоде и дневное время визуальные наблюдения на аэродроме и вертодроме подразделяются на два вида:

1) ежечасные наблюдения осуществляются в светлое время суток ежечасно (по 5-10 минут в начале каждого часа);

2) оперативные наблюдения во время полетов авиации.

Визуальные наблюдения осуществляются одновременно с метеорологическими наблюдениями, а на БПРМ и ДПРМ по указанию командования РП.";

пункт 38 изложить в следующей редакции:

"38. Во время визуальных наблюдений осматривается видимая часть неба и окружающая местность, при этом наибольшее внимание уделяется территории, прилегающей к ВПП по курсу взлета и посадки. Зона ответственности у дежурного наблюдателя на метеорологической площадке имеет радиус 1,5 км, а на КДП, СКП, ближнем приводном радиомаяке, дальнем приводном радиомаяке – 1 км. Размеры зон ответственности для визуальных наблюдений на аэродромах (вертодромах) целесообразно устанавливать с учетом, чтоб наблюдатель без бинокля мог обнаруживать одиночных птиц средней величины и небольшие стаи мелких птиц, указанных в схеме размещения зон ответственности по наблюдениям за птицами согласно приложению 4 к настоящим Правилам.";

пункт 39 изложить в следующей редакции:

"39. В большой стае численность птиц определяется по их количеству в одной части с последующим пересчетом на всю стаю. При этом численность птиц в зависимости от размера стаи округляется: малые, средние и большие стаи (5-20, 20-50, 50-100 птиц) – до десяти; крупные стаи (более 100 птиц) – до сотен, а стаи более 1000 птиц – до тысяч.

Наблюдатель изучает основные виды местных (оседлых) и мигрирующих птиц на своем аэродроме (вертодроме). При выявлении незнакомых пролетных птиц, наблюдателю необходимо указать приблизительные размеры: мелкие – с воробья, средние – с голубя, крупные – с гуся, по силуэтам птиц на земле согласно приложению 5 к настоящим Правилам, в полете и на воде согласно приложению 6 к настоящим Правилам. Результаты наблюдений записываются в специальный журнал орнитологических наблюдений по форме, АВ-20 согласно приложению 7 к настоящим Правилам.";

пункт 40 изложить в следующей редакции:

"40. Оперативные орнитологические наблюдения осуществляются только в период полетов. Порядок и время их проведения устанавливаются РП на каждую летную смену. Кроме наблюдений на метеорологической площадке, БПРМ и ДПРМ оперативные наблюдения за птицами производит наблюдение помощник РП, дежурный синоптик КДП, наблюдатель за ВС заходящими на посадку, специально выставляемые посты, а также стартовый наряд и оцепление.";

пункт 41 изложить в следующей редакции:

"41. Основная задача наблюдателей – непрерывное слежение за фактической орнитологической обстановкой и своевременные доклады о ней РП. При этом, особое значение имеет своевременное обнаружение усложнений орнитологической обстановки, угрожающих безопасности полетов.";

пункт 42 изложить в следующей редакции:

"42. Радиолокационные наблюдения за птицами осуществляются дежурными расчетами при наличии штатных радиолокационных средств, по распознаванию засветок от стай птиц на экранах индикаторов радиолокационных станций (далее - РЛС) предусмотренных в особенностях идентификации засветок от птиц на экранах РЛС согласно приложению 8 к настоящим Правилам.";

пункт 44 изложить в следующей редакции:

"44. В целях обеспечения безопасности полетов в орнитологическом отношении штатные РЛС на аэродромах и вертодромах являются основными техническими средствами для ведения наблюдения за птицами. К ним относятся:

1) РЛС обнаружения и наведения, зона уверенного обнаружения от 25-30 до 60-70 км., зависимости от высоты полета;

2) диспетчерские радиолокаторы, зона уверенного обнаружения летящих птиц на высоте 500 метров (далее – м.), находится в пределах 15-20 км.;

3) посадочные системы, зона обнаружения птиц на удаления от 1 до 15 км. на высоте до 2000 м.

Курсовой и посадочный локатор обеспечивает возможность одновременного определения положения птиц и самолетов, заходящих на посадку. Это позволяет руководителю зоны посадки на радиолокационной системе предупредить РП, а при необходимости и летчика об опасном сближении с птицами и своевременно подать ему команды об изменении курса и высоты или об уходе на второй круг.";

пункт 47 изложить в следующей редакции:

"47. Аэровизуальный метод наблюдения за птицами и оценки обстановки позволяют визуально наблюдать птиц, определять их видовой состав, количество, особенности концентрации и характер перелетов, содержания в стаях молодняка и другие важные характеристики. Наблюдения за птицами и оценка орнитологической обстановки с использованием вертолетов или транспортных самолетов проводятся на значительной территории в сравнительно малое время и полученные результаты могут быть оперативно использованы для обеспечения безопасности полетов. Наблюдения ведутся не только за летающими птицами, но и за сидящими на деревьях, земле или воде.";

пункт 48 изложить в следующей редакции:

"48. Аэровизуальные обследования территории аэродромов (вертодромов) и районы полетов на вертолете (самолете) рекомендуется производить в переходные сезоны года и при усложнении орнитологических условий в период организации полетов, в целях определения или уточнения орнитологической обстановки.

Присутствие на борту вертолета (транспортного самолета) наблюдателя или орнитолога, который проводит квалификационные наблюдения позволяет получать полные и качественные орнитологические данные.";

подпункт 4) пункта 49 изложить в следующей редакции:

"4) доклад данных командованию, РП, в метеослужбу КП и органу управления авиации АС КНБ РК.";

пункт 52 изложить в следующей редакции:

"52. Орнитологическое обследование аэродрома (вертодрома) осуществляется в целях определения характера орнитологической обстановки, маршрутов и высот перелетов птиц, их суточной активности и характера сезонной миграции, численности и видового состава скапливающихся птиц, особенностей их поведения (гнездования, кормежка, отдых), а также выявления условий, способствующих концентрации птиц в районе аэродрома и вертодрома.";

пункт 53 изложить в следующей редакции:

"53. На этапе планирования мероприятий орнитологической комиссией аэродрома проводится предварительная оценка орнитологической обстановки, устанавливается предстоящий объем работ по устранению факторов привлекающих птиц в район аэродрома (вертодрома).

В ходе предварительной оценки орнитологической обстановки анализируется статистика столкновений ВС с птицами в районе аэродрома (вертодрома) за последние 5-7 лет, изучаются данные предыдущих эколого-орнитологических обследований района аэродрома (вертодрома), обобщаются результаты визуальных, воздушных и радиолокационных наблюдений орнитологической обстановки за последний месяц.";

пункт 54 изложить в следующей редакции:

"54. По результатам предварительной оценки орнитологической обстановки составляется План орнитологического обследования района аэродрома (вертодрома), который утверждается старшим авиационным начальником аэродрома (вертодрома).

В Плане орнитологического обследования района аэродрома (вертодрома) указываются:

1) маршруты наземного орнитологического обследования;

2) зоны (сектора) ответственности визуальных и радиолокационных наблюдений за птицами;

3) тип используемого в процессе орнитологического обследования наземного и водного транспорта;

4) привлекаемые радиолокационные средства наблюдения за птицами;

5) время выявления суточных миграций птиц (утренние, околополуденные и вечерние часы);

6) сроки проведения обследования и ответственные лица.";

пункт 55 изложить в следующей редакции:

"55.Орнитологическое обследование района аэродрома (вертодрома) осуществляется путем наземного и аэровизуального изучения орнитологической обстановки группой специалистов составом до 3-5 человек в течение 1-2 суток с использованием автомобилей, лодок и других транспортных средств.";

пункт 56 изложить в следующей редакции:

"56. В процессе орнитологического обследования аэродрома (вертодрома) осуществляется наземное обследование летного поля, а также обследование местности и воздушного пространства в радиусе 4-6 км. от контрольной точки аэродрома (вертодрома), при этом:

1) устанавливается численность и видовой состав постоянно обитающих на аэродроме (вертодроме), периодически прилетающих на поиски корма и удобных мест для отдыха, пролетающих транзитом или случайно залетающих птиц в район аэродрома и вертодрома;

2) определяются районы гнездования грачей, галок, ворон, воробьев, голубей и ряда других птиц вблизи аэродрома и вертодрома;

3) выявляются факторы, привлекающие птиц на аэродром (вертодром), к которым относятся: свалки пищевых отходов, высокий травяной покров в районе ВПП, нахождение вблизи аэродрома элеваторов, дачных кооперативов, сельскохозяйственных полей, фруктовых садов, виноградников, скопление большого количества дождевых червей в дождливую погоду на бетонных рулежных дорожках и ВПП, наличие концентрации мелких насекомых над заболоченными участками местности утром, вечером и в ненастные дни;

4) уточняется суточная активность полетов птиц, устанавливаются места их гнездования, ночевок, дневок и скоплений;

5) определяются маршруты кормовых полетов птиц.";

пункт 57 изложить в следующей редакции:

"57. По окончании орнитологического обследования местности вблизи ВПП проводится обследование более удаленных участков местности в районе аэродрома (вертодрома) (курсы взлета и посадки, полигоны, маловысотные маршруты). На этом этапе обследование ведется главным образам радиолокационным и наземными способами.";

пункт 58 изложить в следующей редакции:

"58. Во время проведения орнитологического обследования в случаях обнаружения гнездовых колоний птиц в районе аэродрома (вертодрома) фиксируются следующие сведения:

1) расположение гнезд (на земле, в траве, на складах, деревьях, в тростнике);

2) места кормежки птиц (у водоема, на звероферме, мусорной свалке, сельскохозяйственных угодьях);

3) возраст колонии;

4) годовая динамика численности птиц (увеличивается, снижается, колеблется, не изменяется);

5) охранный статус места расположения колонии (заповедник, заказник, санитарная зона);

6) вид человеческой деятельности в окрестностях колонии (сбор ягод, охота, выпас скота, сельскохозяйственные работы);

7) степень беспокойства со стороны человека (сильная, слабая, отсутствует);

8) подсчет количества птиц в колонии производится следующими методами:

поштучный пересчет всех гнезд в случае небольших колоний;

пересчет всех гнезд на какой-либо площадке в остальных случаях с последующей экстраполяцией полученных сведений на всю площадь колонии. При этом учитывается число гнезд на 1 квадратный метр (далее - кв.м.) в центре и на периферии колонии в местах с различной плотностью гнездования птиц, а затем выводится средняя плотность на 1 кв.м., которая экстраполируется на всю площадь колонии.

При расположении водоемов в радиусе 5-20 км. от контрольной точки аэродрома (вертодрома) они исследуются с лодки или при помощи бинокля с деревьев, растущих на берегу водоема, или иного возвышенного места.

При обследовании водоемов определяются:

площадь водоема;

тип берегов (отлогий, крутой, обрывистый, изрезанный, песчаный, илистый, глинистый, гравийный, скалистый);

состав преобладающей наземной и водной растительности;

наличие зарослей рогоза, камыша и тростника;

открытость водоема (наличие на берегах древесной и кустарниковой растительности).

Уточняются средние даты образования и разрушения ледового покрова.";

пункт 61 изложить в следующей редакции:

"61. Методика орнитологического обследования района аэродрома (вертодрома) в различные периоды годовой активности птиц имеет определенные особенности, которые необходимо учитывать при планировании и проведении этих мероприятий.";

пункт 64 изложить в следующей редакции:

"64. После завершения мероприятий по орнитологическому обследованию района аэродрома (вертодрома) составляется акт обследования аэродрома (вертодрома) и вырабатывается комплекс мероприятий по профилактике столкновений ВС с птицами.";

пункт 65 изложить в следующей редакции:

"65. К отпугиванию птиц на аэродроме привлекаются лица из состава команды оцепления, личный состав связи и радиотехнического обеспечения с помощью большого числа различных средств: биоакустических установок, ружей, ракетниц, газовых пушек, трещоток, зеркальных шаров, сетей.

Выбор и применение наиболее целесообразных средств отпугивания птиц осуществляется на каждом аэродроме (вертодроме), исходя из местных особенностей орнитологической обстановки. При этом учитывается следующее:

1) при непрерывном или слишком частом применении любого отпугивающего средства со временем снижается его эффективность ввиду привыкания к нему птиц;

2) при одновременном применении нескольких способов отпугивания (например, воспроизведение криков бедствия и стрельба из ракетниц и ружей, установка отпугивающих предметов и стрельба из ракетниц) или их чередовании эффективность отпугивания возрастает;

3) наиболее легко птицы отпугиваются во время миграции (весной и осенью), в эти периоды многие птицы имеют слабую привязанность к территории;

4) местные птицы (особенно в летнее время) менее восприимчивы к воздействию отпугивающих средств, однако весной и осенью их необходимо отпугивать от аэродрома (вертодрома), поскольку они часто являются причиной скопления мигрирующих птиц;

5) стрельба из ракетниц и биоакустическое отпугивание приводит иногда к тому, что птицы подымаются в воздух и, прежде чем улететь, некоторое время (1-2 минут) кружатся над местом отпугивания, создавая еще большую опасность для полетов ВС. В связи с этим, данные способы отпугивания следует применять за 5-10 минут до взлета (посадки) ВС, либо временно не производить отпугивания стай птиц, находящихся далее 150 м от ВПП.";

пункт 66 изложить в следующей редакции:

"66. Биоакустическое отпугивание (воспроизведение через громкоговорители тревожных криков птиц) осуществляется личным составом связи и радиотехнического обеспечения. При этом данное подразделение обеспечивает сохранность и правильную эксплуатацию биоакустической установки, своевременно проводя на них регламентные работы.";

пункт 67 изложить в следующей редакции:

"67. На аэродромах и вертодромах применяются биоакустические установки четырех типов: стационарные (громкоговорители устанавливаются на летном поле или на БПРМ), подвижные (вся аппаратура устанавливается на легковой автомашине), полуподвижные (аппаратура устанавливается на специальной тележке, включение и выключение аппаратуры производится по радио) и переносные.";

пункт 72 изложить в следующей редакции:

"72. В случае снижения эффективности биоакустического отпугивания производить замену сигналов, демонстрацией реальной опасности (то есть выстрелами из ракетниц, охотничьих ружей) с соблюдением мер по пожарной безопасности и строгого соблюдения требований безопасности при применении оружия.";

пункт 76 изложить в следующей редакции:

"76. Отпугивание птиц от аэродрома (вертодрома) с помощью различных предметов (трещоток, флажков, тушек мертвых птиц и так далее) производится в местах постоянного скопления птиц (в тех случаях, когда причину скопления птиц ликвидировать нельзя). Установку данных предметов осуществляют должностные лица (военнослужащие, гражданский персонал) аэродромного подразделения воинской части, при этом они руководствуются рекомендациями специалистов-орнитологов из местных биологических учреждений.";

пункт 79 изложить в следующей редакции:

"79. При нахождении ВС на посадочном курсе, после получения информации о сложной орнитологической обстановке от группы руководства полетами, на аэродроме (вертодроме) или при визуальном обнаружении птиц экипаж:

1) усиливает осмотрительность;

2) включает посадочные фары, если они не были включены ранее;

3) при необходимости следует на второй круг с докладом РП.";

пункт 80 изложить в следующей редакции:

"80. Перед принятием решения на взлет командир ВС учитывает орнитологическую обстановку в районе аэродрома (вертодрома) и по маршруту полета.

На исполнительном старте после получения информации от группы руководства полетов об усложнении орнитологической обстановки командир ВС оценивает возможность выполнения взлета. Взлет в этих условиях производится с включенными фарами.";

2. Управлению главнокомандующего Силами воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) направление настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан в электронном виде в течение пяти рабочих дней со дня его подписания на казахском и русском языках в соответствии с требованиями пункта 10 Правил ведения Государственного реестра нормативных правовых актов Республики Казахстан, Эталонного контрольного банка нормативных правовых актов Республики Казахстан, утвержденных приказом Министра юстиции Республики Казахстан от 11 июля 2023 года № 472 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 33059);

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства обороны Республики Казахстан после его первого официального опубликования;

3) направление сведений в Юридический департамент Министерства обороны Республики Казахстан об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта в течение десяти календарных дней после дня первого официального опубликования настоящего приказа.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на руководителей органов управления государственной авиации Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ довести до заинтересованных должностных лиц и структурных подразделений.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр обороны Республики Казахстан генерал-полковник

Р. Жаксылыков

"СОГЛАСОВАН"
Комитет национальной безопасности
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан

"Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2019 жылғы 23 сәуірдегі № 268 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2024 жылғы 3 маусымдағы № 575 бұйрығы

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2019 жылғы 23 сәуірдегі № 268 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18580 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

кіріспе мынадай редакцияда жазылсын:

"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 15-бабының 27) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидаларында:

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясының ұшуын орнитологиялық қамтамасыз ету қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 15-бабының 27) тармақшасына сәйкес әзірленді.";

2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негізгі терминдер мен анықтамалар:

1) авиациялық бөлім (әскери бөлім, құрылымдық бөлімше) – Қазақстан Республикасы жойғыш, бомбалаушы, шабуылдаушы, көлік, армиялық және оқу-жаттығу мемлекеттік авиациясы әуе кемелерінің (бұдан әрі – ӘК) ұшуын жүргізуді, оларды пайдалануды, жөндеуді және сақтауды жүзеге асыратын республикалық мемлекеттік мекеме, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің (бұдан әрі – ҚР ҚМ), Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Авиация қызметінің (бұдан әрі – ҚР ҰҚК АҚ) авиациялық басқармасы, бөлімі, авиациялық комендатурасы, авиациялық мүлік қоймасы, құрамына пилотсыз әуе кемесін (бұдан әрі – ПӘК) пайдаланатын бөлімше, сондай-ақ авиациялық персоналды даярлайтын оқу-жаттығу орталығы, ПӘК-ні жауынгерлік даярлау және жауынгерлік қолдану оқу-жаттығу орталығы кіретін құрылымдық бөлімшелері;

2) авиациялық орнитология – ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қатысты бөлігінде фаунаны, экологияны, құстардың әрекеті мен миграциясын зерделеумен, сондай-ақ ӘК-нің құстармен соқтығысуын болдырмау жөніндегі іс-шараларды әзірлеумен және жүзеге асырумен айналысатын қолданбалы жалпы орнитология пәні;

3) жыл құстары – қыста осы жергілікті жерден басқа жерге ұшып кететін және тек көктемде жұмыртқа салу және ұрпағын шығару үшін қайта оралатын құстар;

4) күрделі орнитологиялық жағдай – ӘК-нің ұшу жолында (ұшу-қону жолағында екпін алу және жүру немесе ұшу траекториясы кезінде) онымен соқтығысуға әкеп соқтыруы мүмкін құстардың болуы немесе пайда болуы;

5) құстар – анағұрлым көп таралған омыртқалы жануарлар тобының бірі, олардың басым көпшілігі ұшуға қабілетті. Қазіргі заманғы есептеулер бойынша құстар түрінің саны 8600-ден аспайды.

Олардың көп түрлілігі, кең таралуы, ұшуы (миграциясы) ӘК үшін елеулі қауіп төндіреді;

6) құстар тобы – ұзақ уақыт бойы ортақ кеңістікте тіршілік ете алатын құстар түрінің жиынтығы;

7) қыстайтын құстар – қыста осы жергілікті жерге ұшып келетін, ал көктемде ұшып кететін құстар;

8) орнитология – омыртқалы зоологияның құстарды, олардың эмбриологиясын, морфологиясын, экологиясын, жүйеленуін және географиялық таралуын зерделейтін бөлімі;

9) орнитофауна – белгілі бір аумақта қоныстанған немесе онда жылдың қандай да бір мезгілінде кездесетін құстар шоғыры;

10) орнитологиялық жағдай – бұл құстардың әуеде және жерде, орны мен уақыты бойынша нақты таралуы, сандық және түрлік құрамы, мекендеу және әрекеті сипаты;

11) отырықшы құстар – осы жергілікті жерде жыл бойы мекендейтін құстар. Отырықшы көшпелі құстарға өте жақын. Сонымен қатар, олар белгілі бір жергілікті жерде тіршілік етеді, бірақ жаздың екінші жартысынан бастап, келесі көктемге дейін қорек іздеумен орын ауыстырып отырады;

12) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету – ӘК-нің құстармен соқтығысуын болдырмауға бағытталған іс-шаралар кешені.";

4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"4. Іс-шаралар жоспары әуеайлақта (тікұшақ айлағында) және оған іргелес аумақта құстардың шоғырлануына ықпал ететін жағдайды анықтауды және жоюды, метеобөлімше мамандарымен (бұдан әрі – метеомамандар) авиациялық-орнитологиялық тақырып және ұшуды қамтамасыз етудің өзге де ерекшелігі бойынша сабақ өткізуді қамтиды.";

5-1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"5-1. Бірлесіп орналасу әуеайлақтарында әуежай басшылығымен келісу бойынша метеомамандар және орнитологиялық қамтамасыз етуге жауапты адамдар тәжірибе алмасу, әуежайдың штаттық авиациялық орнитологымен тікелей өзара іс-қимыл жасауды ұйымдастыру және құстардың шоғырлануына ықпал ететін жағдайды анықтау және жою тәртібі жөніндегі іс-шаралар бойынша іс жүзінде тағылымдамадан өтеді.";

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"6. Метеомамандар, кезекші инженер-синоптик орналасқан әуеайлақта (тікұшақ айлағында) ұшуды қамтамасыз ету кезінде:

1) осы Қағидаларға сәйкес орнитологиялық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігі мақсатында ұшуды қамтамасыз етуді;

2) орнитологиялық жағдайды талдауды және болжауды;

3) командирге (ұшу ауысымының жетекшісіне) және ұшқыш құрамына әуеайлақтағы (тікұшақ айлағындағы) орнитологиялық жағдай туралы ақпарат беруді;

4) ұшқыш құрамына, басшылық тобына, жауынгерлік басқару офицерлеріне (бұдан әрі – ЖБО) және метеорологиялық қызметтің (бөлімшенің), жақын жетекті радиомаркер пунктінің, алыс жетекті радиомаркер пунктінің жеке құрамына консультация беруді және сабақ өткізуді;

5) ӘК-нің құстармен соқтығысуын болдырмау жөніндегі шаралардың дұрыстығын және уақтылы қабылдануын бақылауды жүзеге асырады.";

7-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"7. Авиациялық орнитология сабағы жылдың көктем және күз мезгілі алдында өткізіледі. Авиациялық орнитология сабағында:

1) жылдың әртүрлі мезгілінде әуеайлақ және тікұшақ айлағы ауданындағы орнитологиялық жағдай ерекшеліктері (құстардың түрлік құрамы, шоғырлану орны мен ӘК-нің ұшуы үшін қауіп төндіретін ұшып өтетін негізгі маршруттары);

2) осы әуеайлақта (тікұшақ айлағында) ӘК-нің құстармен соқтығысу жағдайын жыл мезгілі, тәулік кезеңі, биіктік бойынша бөлу;

3) әуеайлақта (тікұшақ айлағында) ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру;

4) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы орнитологиялық жағдайды көзбен шолып және радиолокациялық бақылау;

5) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданында құстардың шоғырлануына ықпал ететін жағдайды жою;

6) экипаждың ұшуда ӘК-нің құстармен соқтығысу ықтималдығы мен қаупін азайту бойынша әрекет етуі;

7) ӘК-нің құстармен соқтығысуы салдары (материалдық залал, ұшудағы қауіпті жағдай) зерделенеді.

Әуеайлақта (тікұшақ айлағында) ұшу қауіпсіздігін орнитологиялық қамтамасыз ету сабағын ұйымдастыру және өткізу үшін штаттан тыс орнитологиялық комиссияның төрағасы жауап береді.";

9-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"9. Ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуді әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) аға авиациялық бастығы ұйымдастырады және метеобөлімше, командалық пункт кезекші есептобының жеке құрамы, байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету бөлімшесі және МТҚ инженерлік-әуеайлақтық (әуеайлақтық-пайдалану) бөлімшесі, старттық наряд адамдары және ұшуды орындайтын экипаж жүзеге асырады.";

10-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"10. ӘК-ні құстармен соқтығысудан сақтандыру жөніндегі іс-шараларды әзірлеу үшін әуеайлақта (тікұшақ айлағында) авиациялық бөлім командирі орынбасарының (ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқармасы, бөлімі бастығы орынбасарының) төрағалық етуімен штаттан тыс орнитологиялық комиссия құрылады және жылына 2 рет ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспары бекітіледі. Егер әуеайлақта бірнеше авиациялық бөлім (ҚР ҰҚК АҚ басқармасы, бөлімі) орналасса, командирі (ҚР ҰҚК АҚ басқармасы, бөлімі бастығы) осы әуеайлақта үлкен авиациялық бастық болып табылатын бөлім командирі орынбасарының (ҚР ҰҚК АҚ басқармасы, бөлімі бастығы орынбасарының) төрағалық етуімен бірыңғай комиссия құрылады.";

11-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"11. Ұшуды орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға:

1) әскери бөлімнің (ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқармасының, бөлімінің) лауазымды адамдары:

әскери бөлім командирінің орынбасары (жауынгерлік даярлық жөніндегі) – жауынгерлік және дене шынықтыру дайындығы бөлімінің бастығы (ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқармасы, бөлімі бастығының орынбасары);

әскери бөлім командирінің орынбасары (материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі) – материалдық-техникалық қамтамасыз ету (бұдан әрі – МТҚ) бөлімінің бастығы (ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқармасы, бөлімі бастығының орынбасары);

МТҚ бөлімі инженерлік-әуеайлақ қызметінің бастығы (ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқармасының, бөлімінің бастығы, консультанты, аға офицері, МТҚ бөлімшесінің офицері);

байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету (бұдан әрі – РТҚ) торабының бастығы (ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқармасының, бөлімінің, консультанты, аға офицері, РТҚ бөлімшесінің офицері);

штабтың метеорологиялық қызмет бастығы (ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқармасының, бөлімінің аға офицері, метеорологиялық қамтамасыз ету тобының офицері);

2) ұшуды басқару тобының адамдары:

ұшу жетекшісі (бұдан әрі – ҰЖ);

ұшу жетекшісінің көмекшісі;

таяу аймақ жетекшісі;

қону аймағының жетекшісі;

алыс аймақ жетекшісі;

жауынгерлік басқару офицері;

ұшақты қабылдау және ұшыру жөніндегі кезекші;

3) ұшуды қамтамасыз ету тобы:

кезекші инженер-синоптик;

кезекші метеобақылаушы;

қонуға кіретін ӘК-ні бақылаушы;

байланыс торабы объектісіндегі қадағалау бекеті, командалық- диспетчерлік пункт (бұдан әрі – КДП), старттық командалық пункт (бұдан әрі – СКП), радиотехникалық қону жүйесі, радиотехникалық жақын навигация жүйесі, алыс жетекті радиомаркер пункті (бұдан әрі – АЖРМ), жақын жетекті радиомаркер пункті (бұдан әрі – ЖЖРМ);

4) қоршау командасы және орнитологиялық бекеттер;

5) әскери бөлім МТҚ әуеайлақтық-пайдалану бөлімшесі қатысады.";

12-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"12. Әскери бөлімнің метеомамандары орналасу әуеайлағында (тікұшақ айлағында) ұшуды қамтамасыз ету барысында:

1) көзбен шолып, аэровизуалды орнитологиялық бақылауды, КДП, СКП, радиолокациялық қону жүйесі, ЖЖРМ және АЖРМ есептоптарынан, қоршау командаларынан, басқа да метеобөлімшеден, ауа райын барлаушылардан және ұшуды орындаған ӘК экипажынан келіп түсетін ұшу және құстардың ұшуы туралы деректерді жинауды. Орнитологиялық жағдайды көзбен шолып бақылауды беруді осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес орнитологиялық жағдай туралы деректерді беру коды (бұдан әрі – МАК – ОЖ) код схемасымен жүзеге асырады;

2) қолбасшылыққа, басқару пункттерінің есептобына, ұшқыш құрамына орналасу және ұшу ауданындағы нақты және күтілетін орнитологиялық жағдай туралы деректерді, ал маусымдық миграция кезеңінде биіктік, маршрут және тәулік уақыты бойынша ұшуды шектеу немесе тоқтату бойынша ұсынымдар мен ұсыныстарды жеткізуді;

3) орнитологиялық бақылау деректерін Әскери-әуе күштері командалық пунктінің метеорологиялық қызметіне (бұдан әрі – КП метеоқызметі), ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқару органына және сұрау салу бойынша басқа да метеобөлімшеге беруді;

4) орнитологиялық жағдайға әуеде және радиолокациялық барлау жүргізу жөнінде ұсыныстар әзірлеуді;

5) әуеайлақты орнитологиялық тексеруді ұйымдастыруға және жүргізуге қатысуды, жылдың әртүрлі маусымында орналасу және ұшу ауданындағы орнитологиялық жағдайдың тән ерекшеліктері туралы анықтамалық деректерді дайындауды және жинақтауды;

6) орналасу және ұшу ауданы орнитологиялық жағдайының карта- схемасын жасауды;

7) ұшатын аппараттардың құстармен соқтығысуына байланысты авиациялық оқиғалар мен тосын оқиғаларды тексеруге қатысуды;

8) құстарды әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) тартатын факторларды жою бойынша және құстарды үркіту құралдарын пайдалану бойынша ұсыныстар әзірлеуге қатысуды;

9) орнитологиялық жағдайды бағалаудың және болжаудың, оны көрнекі түрде көрсету нысандарының жаңа тиімді тәсілдерін іздеуді және жұмыс тәжірибесіне енгізуді және басшы және ұшқыш құрамына жеткізуді жүзеге асырады.";

13-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"13. КП метеоқызметі мынадай іс-шараларды орындайды:

1) авиациялық бөлімдер орналасқан аудандағы орнитологиялық жағдай туралы, оның ішінде орнитология мәселелерімен айналысатын ұйымдардан (аңшылық шаруашылығынан, қорықтан, шағын қорықтан) деректер жинауды ұйымдастырады және оларды бөлімдер метеобөлімшесіне ортақталықтандырып жеткізуді жүзеге асырады;

2) бөлімде ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етудің жүргізілуіне бақылауды жүзеге асырады және оларға қажетті көмек көрсетеді;

3) ұшу ауданы және ұшу маршруты бойынша күтілетін орнитологиялық жағдай болжамын жасаған кезде метеобөлімшеге консультация және ұсыным береді;

4) жылдың әртүрлі маусымында метеорологиялық жағдайдың өзгеруіне құстар миграциясы параметрінің (ұшып өту биіктігі, мерзімі, қарқындылығы және басқа) тәуелділігін зерделейді, авиациялық орнитология бойынша ғылыми зерттеулерге қатысады;

5) орнитологиялық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі әдістемелік құжаттаманы әзірлейді.";

14-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"14. Әуеайлақта (тікұшақ айлағында) құстарды үркіту құралдарын орналастыру орнын әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) аға авиациялық бастығы айқындайды.";

15-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"15. Әуеайлақтағы (тікұшақ айлағындағы) авиациялық бөлімнің байланыс және ұшуды радиотехникалық қамтамасыз ету бөлімшесі:

1) құстарға ЖЖРМ және АЖРМ радиолокациялық және көзбен шолып бақылау жүргізуді және нәтижесі туралы ұшуды басқару тобының адамдарына және метеобөлімшеге баяндауды;

2) құстардың ұшуы туралы мәліметтерді беру үшін орнитологиялық бекеттерді (жедел топтарды) байланыс құралдарымен қамтамасыз етуді;

3) құстар тобының ұшуын планшетте (калькада) тіркеуді және ұшу кезеңінде олардағы белгімен айналаны шолу индикаторын суретке түсіруді;

4) командалық пункт, радиолокациялық қону жүйесі есептоптарымен, радиолокациялық жүйе операторларымен және метеомамандармен радиолокатор индикаторында құстарды тану және табу бойынша практикалық сабақ өткізуді жүзеге асырады.";

16-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"16. Ұшуды қамтамасыз ету кезінде ӘК-нің құстармен соқтығысуын болдырмау бойынша жылына 2 рет ұшуды орнитологиялық қамтамасыз етуге талдау жүргізіледі, ол:

1) көзбен шолып және радиолокациялық бақылау, орнитологиялық тексеру нәтижесі бойынша әуеайлақта (тікұшақ айлағында) және оған іргелес аумақта құстардың жиналу орнын және ұшып өту мерзімін нақтылауды;

2) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданында құстардың шоғырлану және жаппай ұшып өту себебін нақтылауды;

3) ӘК-нің құстармен соқтығысуының анағұрлым жиі қайталанатын жағдайын анықтауды (ӘК типі, ұшу биіктігі мен жылдамдығы, соқтығысу орны, құстардың түрі, тәулік уақыты және жыл мезгілі);

4) соқтығысу салдарын айқындауды (ӘК зақымдануының саны мен сипаты, ӘК-ні жөндеуге, тоқтап тұруға, тоқтатылған ұшуына және мәжбүрлі қонуына байланысты материалдық залал);

5) бөлімшенің ӘК-ні құстармен соқтығысудан қорғау шараларын қамтамасыз ету жөніндегі қызметін талдауды;

6) көзбен шолып, аэровизуалды, орнитологиялық бақылауды ұйымдастыруды және жүзеге асыруды;

7) ұшу және әуеайлақ (тікұшақ айлағы), полигон ауданында және ұшу маршрутында құстардың ұшуы туралы деректерді жинауды, қорытындылауды және талдауды;

8) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы орнитологиялық жағдайға радиолокациялық бақылауды ұйымдастыруды және жүргізуді;

9) қолбасшылықты, әуе қозғалысын басқару орталықтарын және ұшқыш құрамын орналасу және ұшу ауданындағы нақты және күтілетін орнитологиялық жағдай туралы хабардар етуді, оның күрделенуі туралы уақтылы ескертуді;

10) құстарды әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) тартатын факторларды жою жөніндегі іс-шараларды жүргізуді;

11) әуеайлақтан (тікұшақ айлағынан) құстарды үркіту мақсатында акустикалық, биоакустикалық, пневматикалық, механикалық және пиротехникалық құралдарды қолдануды;

12) ӘК-нің құстармен соқтығысу жағдайын талдауды, құстарды үркітудің жаңа тиімді құралдарын іздеуді және ұшу қауіпсіздігін орнитологиялық қамтамасыз ету тәжірибесіне енгізуді қамтиды.";

17-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"17. ӘК-нің құстармен соқтығысуы туралы деректерді кезекші метеомаман дереу ауызша КП метеоқызметіне және ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқару органына баяндаумен ұшу (ұшып өту) аяқталғаннан кейін 1 сағат ішінде осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес әуеайлақта (тікұшақ айлағында) әуе кемесінің құстармен соқтығысуы туралы деректер журналына енгізеді.";

18-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"18. ӘК-ні құстармен соқтығысудан сақтандыру жөніндегі іс-шараларды әзірлеу үшін авиациялық бөлімде әскери бөлім командирі орынбасарының (ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқармасы, бөлімі бастығы орынбасарының) төрағалық етуімен штаттан тыс орнитологиялық комиссия жылына 2 рет әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданын көктем (наурыз-мамыр) және күз (қыркүйек-қараша) мезгілінде орнитологиялық тексеруді жүргізеді.";

19-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"19. Сонымен қатар, орнитологиялық тексеру:

1) көзбен шолып, аэровизуалды және радиолокациялық бақылау деректері бойынша құстардың саны мен белсенділігі артқан;

2) адамның тіршілік әрекетіне байланысты әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы жағдай өзгерген жағдайда (ауыл шаруашылығы жерін игеру, тұрғын ғимараттарды және бау-бақша кооперативтерін қарқынды салу) жүргізіледі.";

20-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"20. Штаттан тыс орнитологиялық комиссия әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданы орнитологиялық жағдайының ерекшеліктерін зерделейді және оның қауіптілік дәрежесін айқындайды, сондай-ақ ӘК-нің ұстармен соқтығысуын болдырмауға бағытталған қажетті алдын алу шараларын қабылдайды.

Әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданына орнитологиялық тексеру жүргізу нәтижесі бойынша акт жасалады, онда тексеру жүргізу уақыты, маршруты, топ құрамы, тексеру нәтижесі көрсетіледі, сондай-ақ:

1) құстарды үркітудің пассив техникалық құралдарының жай-күйі (механикалық және механикалық емес қарақшы, айна элементі мен айналмалы бөлігі бар үркіткіш, жыртқыш құстардың макеті);

2) құстарды үркітудің штаттық (табельдік) акустикалық құралдарының (стационарлық және жылжымалы нұсқадағы құстардың үрейлі шулы даусын, сирена дыбысын жазу трансляторының) болуы және ақаусыздығы;

3) құстарды үркітетін акустикалық қондырғының, ракетница мен аңшы қаруының болуы және ақаусыздығы;

4) бақылау бекеттері есептобының бақылау құралдарымен қамтамасыз етілуі бағаланады.";

21-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"21. Әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) штаттан тыс орнитологиялық комиссиясы жылына 2 реттен сиретпей осы Қағидаларға 2-1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әуеайлақта (тікұшақ айлағында) әуе кемесін құстармен соқтығысудан сақтандыру бойынша ұшу қауіпсіздігін орнитологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлейді. Жоспарда іс-шараларды орындау мерзімі көрсетіледі.";

22-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"22. Профилактикалық іс-шаралар жоспарын орындау мерзімі аяқталған соң әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) штаттан тыс орнитологиялық комиссиясы жүргізілген іс-шаралардың сапасы мен толықтығын, әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы орнитологиялық жағдайдың өзгеру үрдісін бағалайды және қосымша профилактикалық шараларды және құстарды үркіту тәсілдерін қабылдау туралы шешім қабылдайды.

Әрбір оқу кезеңінің соңында ӘК-ні құстармен соқтығысудан сақтандыру жөніндегі іс-шаралардың тиімділігі хаттама жасаумен авиациялық бөлім әдістемелік кеңесінің отырысында қаралады.";

23-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"23. Әуеайлақта (тікұшақ айлағында) орнитологиялық ақпаратты жедел алу мақсатында құстарды бақылау ұйымдастырылады. Құстар мекендейтін жері бойынша шартты түрде бірнеше үлкен топқа бөлінеді:

1) суда жүзетін – тіршілік етуі өзенмен, көлмен және басқа да су айдынымен байланысты (үйрек, қаз, шағала);

2) су маңы – тіршілік етуі ылғалды аумақпен байланысты (балшықшы құс, аққұтан, тырна);

3) дала және шөл дала – құрғақ ашық кеңістігі бар аумақта тіршілік ететін (дуадақ, безгелдек, шіл);

4) орман немесе дентрофильді – тіршілік етуі ағаш өсімдіктерімен байланысты (саңырау құр, құр, сауысқан);

5) ауыл шаруашылығы алқабында тіршілік ететін мәдени ландшафт құстары (қарға, ұзақ, торғай).";

25-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"25. Егер олар осы әуеайлақта (тікұшақ айлағында) құстардың шоғырлануының нақты себебін жоюға немесе оның аумағы арқылы құстардың жиі жаппай ұшып өтуіне мүмкіндік берген жағдайда әуеайлақ (тікұшақ айлағы) төңірегіндегі экологиялық-орнитологиялық жағдайды құстар үшін қолайсыз жағынан өзгерту жөніндегі іс-шара жүргізіледі (әйтпесе, әуеайлақтағы (тікұшақ айлағындағы) құстар саны артады).

Экологиялық жағдайды, яғни құстардың тіршілік етуі үшін жағдайды өзгерту олардың әуеайлақтағы (тікұшақ айлағындағы) санын реттеу бойынша анағұрлым тиімді нәтиже береді. Құстарды биоакустикалық, акустикалық, макеттік, пневматикалық, механикалық және пиротехникалық құралдармен, сондай-ақ ату арқылы үркіту уақытша әсер етеді және құстарды тартатын негізгі факторларды жою жөніндегі іс-шараларды ауыстырмайды.

Құстардан арылту жөніндегі осындай іс-шараларды жоспарлау және жүргізу кезінде биологиялық тұрғыдан дұрыс әрекет етпеу жағымсыз, тіпті қарама-қайшы салдар тудыруы мүмкін екенін ескеру қажет, өйткені әуеайлақта (тікұшақ айлағында) бір құстардың орнына ұшу үшін анағұрлым қауіпті басқа құстардың түрі пайда болуы мүмкін.

Әуеайлақты (тікұшақ айлағын) құстардың аз санынан арылту және ұстап тұру тек экологиялық жағдайды жүйелі, мақсатты түрде өзгерткен кезде мүмкін болады.";

26-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"26. МТҚ инженерлік-әуеайлақ (әуеайлақтық-пайдалану) бөлімшесінің лауазымды адамдары ұшу-қону жолағында (бұдан әрі – ҰҚЖ) құстардың шоғырлануына ықпал ететін жағдайды жояды, ҰҚЖ-дан және оның жанынан табылған ӘК соғып кеткен құстардың сүйектерін анықтауды және жинауды жүргізеді.";

27-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"27. Ұшуды жүргізу кезінде қоршау (орнитологиялық бекет) командасы ҰЖ-дан құстардың шоғырлануы туралы нұсқау алып, дереу ӘК-ге ықтимал қауіп төндіретін құстар анықталған әуеайлақ (тікұшақ айлағы) аумағына барады.

Қоршау командасы тегіс ұңғылы (аңшы) мылтықпен, пиротехникалық құралдармен, жарық-сигнал беру ракетницасымен құстардың ӘК-нің ұшуына және қозғалысына қауіп төндірмейтін сәтіне дейін әуеайлақ (тікұшақ айлағы) аумағынан құстарды үркіту бойынша әрекет етеді.";

28-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"28. Көктем-қыс, жаз-күз мезгілінде ұшуды жүргізу кезінде әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданында құстар жаппай жиналған жағдайда мынадай жерлерге атқыштар қойылады:

1) ӘК-нің қону нүктесіне, ұшып көтерілу нүктесіне (ұшу жолағынан тыс);

2) басқару жолының ҰҚЖ-ға шектескен жерінде ҰЖ-ның "тоқта" командасына дейін.";

29-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"29. Құстардың шоғырлануына ықпал ететін жағдайды жою жөніндегі барлық іс-шара мынадай топтарға бөлінеді:

1) әуеайлақта (тікұшақ айлағында) жүргізілетін;.

2) әуеайлақ маңындағы аумақта жүргізілетін.";

30-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"30. Әуеайлақта (тікұшақ айлағында) құстардың шоғырлану себебін әскери бөлім МТҚ инженерлік-әуеайлақ (әуеайлақтық-пайдалану) бөлімшесінің лауазымды адамдары жояды.";

31-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"31. Әуеайлақта және тікұшақ айлағында өткізілетін негізгі іс-шаралардың қатарына мыналар жатады:

1) ұшу алаңы шегіндегі бұта өскіндерін шабу;

2) ұшу алаңындағы шөпті шабу;

3) ұя салу, демалу және түнеу үшін құстарды тартатын әуеайлақ (тікұшақ айлағы) аумағына жақын жердегі ағаштар мен бұталарды шабу;

4) көп жылдық бақылауды талдауды және штаттан тыс орнитологиялық комиссияның ұсынымдарын ескеріп, әуеайлақтағы (тікұшақ айлағындағы) шөпті оңтайлы биіктікке дейін шабу;

5) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) құрылысжайында құстардың ұя салу мүмкіндігін азайту;

6) әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) батпақты (ылғалды) учаскесіндегі мелиорациялық жұмыс, дренаждау және топырақ себу;

7) тамақ қалдығын жабық контейнерде сақтау жолымен асүйдің, асхананың тамақ қалдығына қолжетімділікті жою, құстардан жабық үй-жайда қалдықты толық кәдеге жарату;

8) құстарды аулау үшін тұзақ құру;

9) құстар шоғырланған жерде өлі құстың ұшасы мен тұлыбын орнату;

10) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) аумағын құстарды тартатын ауыл шаруашылығы дақылдары үшін пайдалануға жол бермеу;

11) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) аумағында құстарды тартатын жәндіктерге қарсы химиялық өңдеу жүргізу;

12) құстардың ұялас лектері орналасқан ағаштардың жоғарғы бұтақтарын құстар ұя салуды бастағанда аралап кесіп тастау немесе су атқыштың көмегімен ұяларды қағып түсіру;

13) әуеайлақтан (тікұшақ айлағынан) 15 километр (бұдан әрі – км) радиуста тамақ қалдықтарын құрту немесе олардың жиналуын болдырмау немесе оларды қоқысқа ұшатын құстар ҰҚЖ-ны және оған баратын жолдарды кесіп өтпейтіндей есеппен жиналған жерден басқа жаққа ауыстыру;

14) әуеайлақты (тікұшақ айлағын) қоршайтын дәнді дақыл егілетін ауыл шаруашылығы алқабын тек түнгі уақытта жырту және қайта жырту;

15) әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) бақылау нүктесінен 15 км жақын қашықтықта ӘК-нің ұшуы үшін қауіпті құстардың жаппай жиналуына ықпал ететін аң өсіретін ферманы, қасапхананы және басқа да объектіні, сондай-ақ құстардың жаппай жиналуына ықпал ететін қосалқы шаруашылықты (шошқа қорасын, сиыр қорасын, құс фермасын, аң фермасын, балық тоғанын) салуға жол берілмейді;

16) әуеайлақ (тікұшақ айлағы) маңындағы аумақ арқылы ұшып өтетін құстардың жиналу орны болып табылатын әуеайлаққа жақын шағын су тоғандарын құрғату;

17) құстардың жаппай ұя салатын, демалатын және түнейтін орны болып табылатын әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) жақын орналасқан жағасы биік су тоғанындағы шөпті шабу;

18) құстарды үркіту құралдарын (зырылдауық, қарақшы, үркіткіш) жасау және жөндеу;

19) осы Қағидаларға 3-қосымша әуеайлақта (тікұшақ айлағында) құстарды үркіту құралдарын орналастыру схемасына сәйкес әуеайлақта құстарды белсенді үркіту құралдарын орнату және орналастыру;

20) ұшу кезеңіне бекеттерді бөлу (қоршау командасы құрамынан) және оларды құстарды үркітуге арналған құралдармен қамтамасыз ету.";

32-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"32. Құстарды әуеайлақтан (тікұшақ айлағынан) үркітуді әскери бөлімнің МТҚ инженерлік-әуеайлақтық (әуеайлақтық-пайдалану) бөлімшесі әртүрлі құралдардың (биоакустикалық қондырғының, қарудың, ракетницаның, пиротехникалық құралдардың, пневматикалық пистолеттің, механикалық үркіткіштің, айналы шардың, лазерлік қондырғының, өлген құстар ұшасының, тарсылдақтың, газды зеңбіректің, жыртқыш құстар макетінің, өрт сөндіру машинасының, жалаушаның және өзге де құралдардың) көмегімен өрт қауіпсіздігі жөніндегі шараларды сақтаумен және қаруды қолдану кезінде қауіпсіздік талаптарын қатаң сақтаумен жүзеге асырады.";

33-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"33. Әртүрлі шөп түрі де, олардың тұқымы да құстарды тартады. Сондықтан әуеайлақтағы (тікұшақ айлағындағы) шөп жамылғысының нақты құрамын зерделеу және оның құстар үшін тартымдылығын айқындау және бөлім орнитологиялық комиссиясының актісінде көрсету қажет.

Құстарды тартатын шөптер болған кезде оларды біртіндеп ауыстыруды көздеу мақсатқа сәйкес болады. Әрбір әуеайлақ (тікұшақ айлағы) үшін шөп қоспасының құрамын климаттық ерекшелікті және осы жергілікті жердегі құстардың түрлік құрамын ескеріп таңдаған жөн (мысалы, гүлдеген беде жәндіктерді, демек, жәндікпен қоректенетін құстарды тартады. Тұқым көгершін, құр үшін азық болады, ал жапырақ суда жүзетін құстардың азығы болады).";

34-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"34. Әуеайлақта (тікұшақ айлағында) және әуеайлақ (тікұшақ айлағы) аумағында құстардың жиналуына ықпал ететін жою жөніндегі іс-шаралар тек жергілікті атқарушы органның келісімі бойынша жүргізіледі.";

35-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"35. Әуеайлақта және тікұшақ айлағында құстарды аулау тұзақпен, тормен, өрмек тормен, қақпанмен, ұйықтататын заттармен және басқа да құралдармен жүргізіледі.";

36-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"36. Әуеайлақта және тікұшақ айлағында құстарды аэровизуалды, көзбен шолып және радиолокациялық (болған кезде) бақылау жүргізіледі.

Көзбен шолып бақылау құстардың саны, әрекеті және түрлік құрамы туралы ақпаратты жинаудың негізгі тәсілі болып табылады. Оған метеобөлімшенің, ЖЖРМ және АЖРМ, МТҚ және РТҚЕ бөлімшесінің жеке құрамы тартылады.

Көзбен шолып бақылау КДП-да, командалық пунктте, СКП-да, метеорологиялық алаңда, ЖЖРМ-да және АЖРМ-да орналасқан бақылау пункттерінен таңғы және кешкі уақытта 2 сағаттан және түскі уақытта 1 сағаттан жүргізіледі. Сонымен қатар, осы мақсат үшін ұшуды жүргізу күндері арнайы бекеттер қойылады.";

37-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"37. Көзбен шолып бақылау кезінде бақылаушы жергілікті және миграцияланатын құстардың түрлік құрамын және сандық арақатынасын дәл анықтайды, ала бұлтты ауа райында және күндізгі уақытта әуеайлақта және тікұшақ айлағында көзбен шолып бақылау екі түрге бөлінеді:

1) сағат сайын бақылау тәуліктің жарық уақытында сағат сайын жүзеге асырылады (әрбір сағаттың басында 5-10 минуттан);

2) авиацияның ұшуы уақытында жедел бақылау.

Көзбен шолып бақылау метеорологиялық бақылаумен бір уақытта, ал ЖЖРМ-да және АЖРМ-да ҰЖ қолбасшылығының нұсқауы бойынша жүзеге асырылады.";

38-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"38. Көзбен шолып бақылау уақытында аспанның көрінетін бөлігі және қоршаған жергілікті жер тексеріледі, бұл ретте ұшып көтерілу және қону бағыты бойынша ҰҚЖ-ға іргелес аумаққа анағұрлым көп назар аударылады. Метеорологиялық алаңдағы кезекші бақылаушының жауапкершілік аймағы 1,5 км радиусты, ал КДП-да, СКП-да, жақын жетекті радиомаякта, алыс жетекті радиомаякта 1 км құрайды. Әуеайлақта (тікұшақ айлағында) көзбен шолып бақылау үшін жауапкершілік аймағының көлемін бақылаушы дүрбісіз осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес құстарды бақылау бойынша жауапкершілік аймағын орналастыру схемасында көрсетілген көлемі орташа жалғыз құсты және ұсақ құстардың шағын тобын ескеріп, белгілеген мақсатқа сәйкес болады.";

39-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"39. Үлкен топта құстардың саны кейін барлық топты қайта санаумен олардың бір бөлігіндегі саны бойынша айқындалады. Бұл ретте құстардың саны топтың мөлшеріне байланысты: шағын, орташа және үлкен топ (5-20, 20-50, 50-100 құс) – онға дейін; ірі топ (100-ден астам құс) – жүзге дейін, ал 1000-нан астам құс бар топ – мыңға дейін дөңгелектенеді.

Бақылаушы өз әуеайлағындағы (тікұшақ айлағындағы) жергілікті (отырықшы) және миграцияланатын құстардың негізгі түрлерін зерделейді. Ұшып өтетін таныс емес құстар анықталған кезде бақылаушы осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес жерде, осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес ұшуда және суда құстардың бейнесі бойынша шамамен алғандағы мөлшерін көрсетуі қажет: кішісі – торғайдан бастап, орташасы – көгершіннен бастап, ірісі – қаздан бастап. Бақылау нәтижесі осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес АВ-20 нысаны бойынша арнайы орнитологиялық бақылау журналына жазылады.";

40-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"40. Жедел орнитологиялық бақылау тек ұшу кезеңінде жүзеге асырылады. Оны жүргізу тәртібі мен уақытын ҰЖ әрбір ұшу ауысымына белгілейді. Метеорологиялық алаңдағы, ЖЖРМ-да және АЖРМ-да бақылаудан басқа құстарды жедел бақылауды ҰЖ көмекшісі, КДП кезекші синоптигі, қонуға беттейтін ӘК-ні бақылаушы, арнайы қойылған бекеттер, сондай-ақ старттық наряд пен қоршау адамдары жүргізеді.";

41-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"41. Бақылаушылардың негізгі міндеті – нақты орнитологиялық жағдайды үздіксіз қадағалау және ол туралы ҰЖ-ға уақтылы баяндау. Бұл ретте ұшу қауіпсіздігіне қауіп төндіретін орнитологиялық жағдайдың күрделенуін уақтылы анықтау ерекше маңызды.";

42-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"42. Құстарды радиолокациялық бақылауды штаттық радиолокациялық құралдар болған кезде осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес РЛС экранында құстардан көмескі жарықты сәйкестендіру ерекшеліктерінде көзделген радиолокациялық станция (бұдан әрі – РЛС) индикаторларының экранында құстар тобының көмескі жарығын тану бойынша кезекші есептоптар жүзеге асырады.";

44-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"44. Орнитологиялық тұрғыдан ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында әуеайлақта және тікұшақ айлағында штаттық РЛС құстарды бақылауды жүргізу үшін негізгі техникалық құралдар болып табылады. Оларға мыналар жатады:

1) табу және бағыттау РЛС, ұшу биіктігіне байланысты 25-30-дан 60-70 км дейін сенімді табу аймағы;

2) диспетчерлік радиолокаторлар, 500 метр (бұдан әрі – м) биіктікте ұшатын құстарды сенімді анықтау аймағы 15-20 км шегінде болады;

3) қондыру жүйелері, 2000 м дейінгі биіктікте 1 – 15 км дейінгі қашықтықтағы құстарды табу аймағы.

Курстық және қондыру локаторы құстар мен қонуға беттеген ұшақтың жағдайын бір уақытта айқындау мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Бұл радиолокациялық жүйеде қону аймағының басшысына ҰЖ-ны, ал қажет болған кезде ұшқышты құстармен қауіпті жақындасу туралы ескертуге және оған курс пен биіктікті өзгерту туралы немесе екінші айналымға кету туралы команданы уақтылы беруге мүмкіндік береді.";

47-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"47. Құстарды аэровизуалды бақылау және жағдайды бағалау әдісі құстарды көзбен шолып бақылауға, олардың түрлік құрамын, санын, шоғырлану ерекшеліктері мен ұшу сипатын, топта жас құстардың болуын және басқа да маңызды сипаттамаларды айқындауға мүмкіндік береді. Тікұшақты немесе көлік ұшағын пайдаланып, құстарды бақылау және орнитологиялық жағдайды бағалау елеулі аумақта салыстырмалы түрде аз уақытта жүргізіледі және алынған нәтиже ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жедел пайдаланылуы мүмкін. Тек ұшатын ғана емес, ағашта, жерде немесе суда қонып отырған құстарды бақылау жүргізіледі.";

48-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"48. Орнитологиялық жағдайды анықтау немесе нақтылау мақсатында әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) аумағын және тікұшақта (ұшақта) ұшу ауданын аэровизуалды тексеруді жылдың ауыспалы маусымында және ұшуды ұйымдастыру кезеңінде орнитологиялық жағдай күрделенген кезде жүргізу ұсынылады.

Тікұшақ (көлік ұшағы) бортында білікті бақылауды жүргізетін бақылаушының немесе орнитологтың болуы толық және сапалы орнитологиялық деректерді алуға мүмкіндік береді.";

49-тармақтың 4) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

"4) деректерді қолбасшылыққа, ҰЖ-ға, КП метеоқызметіне және ҚР ҰҚК АҚ авиациялық басқару органына баяндау.";

52-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"52. Әуеайлақты (тікұшақ айлағын) орнитологиялық тексеру орнитологиялық жағдай сипатын, құстардың ұшу бағыты мен биіктігін, олардың тәуліктік белсенділігі мен маусымдық миграциясы сипатын, жиналатын құстардың саны мен түрлік құрамын, олардың әрекетіндегі ерекшеліктерді (ұя салу, тамақтану, демалу) анықтау, сондай-ақ әуеайлақ және тікұшақ айлағы ауданында құстардың шоғырлануына ықпал ететін жағдайды анықтау мақсатында жүзеге асырылады.";

53-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"53. Іс-шараларды жоспарлау кезеңінде әуеайлақтың орнитологиялық комиссиясы орнитологиялық жағдайды алдын ала бағалауды жүргізеді, алдағы әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы құстарды еліктіретін факторларды жою жұмысының көлемін белгілейді.

Орнитологиялық жағдайды алдын ала бағалау барысында соңғы 5-7 жылда әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданында ӘК-нің құстармен соқтығысу статистикасы талданады, әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы алдыңғы экологиялық-орнитологиялық зерттеу деректері зерделенеді, соңғы айдағы орнитологиялық жағдайды көзбен шолып, әуеден және радиолокациялық бақылау нәтижесі қорытындыланады.";

54-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"54. Орнитологиялық жағдайды алдын ала бағалау нәтижесі бойынша әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданын орнитологиялық тексеру жоспары жасалады, оны әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) аға авиациялық бастығы бекітеді.

Әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданын орнитологиялық тексеру жоспарында:

1) жерүсті орнитологиялық тексеру маршруттары;

2) құстарды көзбен шолып және радиолокациялық бақылау жауапкершілігі аймағы (секторы);

3) орнитологиялық тексеру процесінде пайдаланылатын жерүсті және су көлігінің түрі;

4) құстарды бақылауға тартылатын радиолокациялық құралдар;

5) құстардың тәуліктік миграциясын анықтау уақыты (таңертең, түске таман және кешкі сағатта);

6) тексеруді жүргізу мерзімі және жауапты адамдар көрсетіледі.";

55-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"55. Әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданын орнитологиялық тексеру автомобильді, қайықты және басқа да көлік құралын пайдалана отырып, 1-2 тәулік ішінде құрамы 3-5 адамға дейін мамандар тобының орнитологиялық жағдайды жерүсті және аэровизуалды зерделеуі жолымен жүзеге асырылады.";

56-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"56. Әуеайлақты (тікұшақ айлағын) орнитологиялық тексеру процесінде ұшу алаңын жерде тексеру, сондай-ақ әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) бақылау нүктесінен 4-6 км радиустағы жергілікті жерді және әуе кеңістігін тексеру жүзеге асырылады, бұл ретте:

1) әуеайлақта (тікұшақ айлағында) тұрақты тіршілік ететін, жем және демалуға қолайлы орын іздеп жиі ұшып келетін, аялдап ұшып өтетін немесе әуеайлақ және тікұшақ айлағы ауданына кездейсоқ ұшып келген құстар саны мен түрлік құрамы белгіленеді;

2) әуеайлаққа және тікұшақ айлағына жақын қаратағандардың, ұзақтардың қарғалардың, торғайлардың, көгершіндер мен бірқатар басқа да құстардың ұя салатын аудандары айқындалады;

3) құстарды әуеайлаққа (тікұшақ айлағы) тартатын факторлар анықталады, оған: тамақ қалдығын төгетін жер, ҰҚЖ ауданындағы биік шөп жамылғысы, әуеайлаққа жақын жерде элеватордың, саяжай кооперативінің, ауыл шаруашылығы алқабының, жеміс бағының, жүзімдіктің болуы, жаңбырлы ауа райында бетонды басқару жолағында және ҰҚЖ-да жаңбыр құрттарының көп мөлшерде жиналуы, жергілікті жердің батпақты учаскесінде ұсақ жәндіктердің таңертең, кешке және жауын-шашынды күндері шоғырлануы жатады;

4) құстардың тәуліктік ұшуының белсенділігі нақтыланады, олардың ұя салатын, түнейтін, күндіз болатын және жиналу орындары белгіленеді;

5) құстардың жем іздеп ұшатын бағыттары айқындалады.";

57-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"57. ҰҚЖ-ға жақын жергілікті жерді орнитологиялық тексеру аяқталғаннан кейін әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы (ұшу және қону курстары, полигондар, шағын биіктіктегі маршруттар) жергілікті жердің анағұрлым қашық учаскелерін тексеру жүргізіледі. Ең бастысы, бұл кезеңде тексеру радиолокациялық және жерүсті тәсілдерімен жүргізіледі.";

58-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"58. Орнитологиялық тексеруді жүргізу уақытында әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданында құстардың ұялас лектері анықталған жағдайда мынадай мәліметтер тіркеледі:

1) ұялардың орналасуы (жерде, шөпте, қоймада, ағашта, қамыста);

2) құстарға жем беру орындары (су тоғаны жанында, аң фермасында, қоқыс үйіндісінде, ауыл шаруашылығы алқабында);

3) лектің жасы;

4) құстар санының жылдық динамикасы (ұлғаяды, төмендейді, ауытқиды, өзгермейді);

5) лек орналасқан жердің күзетілу дәрежесі (қорық, қаумал, санитариялық аймақ);

6) лек маңайындағы адамдар қызметінің түрі (жидек жинау, аң аулау, мал жаю, ауыл шаруашылығы жұмысы);

7) адамдар тарапынан алаңдаушылық дәрежесі (күшті, әлсіз, жоқ);

8) лектегі құстар санын санау мынадай әдістермен жүргізіледі:

шағын лектер болған жағдайда барлық ұяны даналап қайта санау;

басқа жағдайда кейіннен лектің барлық алаңына алынған мәліметтерді экстраполяциялаумен қандай да бір алаңдағы барлық ұяны қайта санау. Бұл ретте құстардың әртүрлі тығыздықта ұя салу орнында лектің ортасындағы және шегіндегі 1 шаршы метрдегі (бұдан әрі – ш.м) ұя саны ескеріледі, содан кейін лектің барлық ауданына экстраполяцияланатын 1 ш.м орташа тығыздығы шығарылады.

Су тоғандары әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) бақылау нүктесінен 5-20 км радиуста орналасқан кезде олар қайықтан немесе су тоғанының жағасында өсіп тұрған ағаштардан немесе өзге де биік жерден дүрбінің көмегімен зерттеледі.

Су тоғандарын тексеру кезінде:

су тоғанының алаңы;

жағалау түрі (жайпақ, тік, тік жарлы, жырылған, құмды, лайлы, сазды, қиыршық тасты, жартасты);

жерүсті және су өсімдіктерінің басым құрамы;

қоға, қамыс және құрақ өсінділерінің болуы;

су қоймасының ашықтығы (жағасында ағаш және бұта өсімдіктерінің болуы).

Мұз жабынының қатуы мен бұзылуының орташа күндері нақтыланады.";

61-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"61. Құстардың жылдық белсенділігінің әртүрлі кезеңінде әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданын орнитологиялық тексеру әдістемесі осы іс-шараларды жоспарлау және жүргізу кезінде ескерілуі қажет белгілі бір ерекшеліктерге ие.";

64-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"64. Әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданын орнитологиялық тексеру жөніндегі іс-шаралар аяқталғаннан кейін әуеайлақты (тікұшақ айлағын) тексеру актісі жасалады және ӘК-нің құстармен соқтығысуының алдын алу жөніндегі іс-шаралар кешені дайындалады.";

65-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"65. Әуеайлақта құстарды үркітуге саны көп әртүрлі құралдар – биоакустикалық қондырғының, қарудың, ракетницаның, газды зеңбіректің, тарсылдақтың, айналы шардың, тордың көмегімен қоршау командасы құрамынан адамдар, байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету жеке құрамы тартылады.

Құстарды үркітудің анағұрлым орынды құралдарын таңдау және қолдану орнитологиялық жағдайдың жергілікті ерекшеліктеріне сүйене отырып, әрбір әуеайлақта (тікұшақ айлағында) жүзеге асырылады. Бұл ретте мыналар ескеріледі:

1) кез келген үркітетін затты үздіксіз немесе тым жиі қолданған кезде уақыт өте келе құстардың оған үйренуіне байланысты оның тиімділігі төмендейді;

2) үркітудің бірнеше тәсілін бір уақытта (мысалы, апат айқайын ойнату және ракетница мен қарудан ату, үркітетін заттарды орнату және ракетницадан ату) немесе оларды кезектесіп қолданған кезде үркіту тиімділігі артады;

3) құстар миграция уақытында (көктемде және күзде) анағұрлым тез үріккіш болып келеді, бұл кезеңде көптеген құс аумаққа әлі үйренбейді;

4) жергілікті құстар (әсіресе жазғы уақытта) үркіту құралдарының әсерін аз қабылдайды, бірақ көктемде және күзде оларды әуеайлақтан (тікұшақ айлағынан) үркіту қажет, өйткені олар жиі миграцияланатын құстардың жиналуына себеп болып табылады;

5) ракетницадан ату және биоакустикалық үркіту кейде құстардың әуеге көтеріліп, ұшып кетпес бұрын біраз уақыт (1-2 минут) үркіту орнын айналып ұшуына әкеледі, бұл ӘК-нің ұшуына одан да үлкен қауіп төндіреді. Осыған байланысты, үркітудің осы тәсілдерін ӘК-нің ұшуына (қонуына) дейін 5-10 минут бұрын қолдану не ҰҚЖ-дан 150 м қашықтағы құстардың тобын уақытша үркітпеу керек.";

66-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"66. Биоакустикалық үркітуді (құстардың үрейлі шулы даусын дауыс зорайтқыш арқылы ойнатуды) байланыс және радиотехникалық қамтамасыз ету жеке құрамы жүзеге асырады. Бұл ретте осы бөлімше биоакустикалық қондырғыға регламенттік жұмысты уақтылы жүргізумен оның сақталуын және дұрыс пайдаланылуын қамтамасыз етеді.";

67-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"67. Әуеайлақта және тікұшақ айлағында мынадай төрт типті биоакустикалық қондырғы қолданылады: стационарлық (дауыс зорайтқыш ұшу алаңына немесе ЖЖРМ-ға орнатылады), жылжымалы (барлық аппаратура жеңіл автомашинаға орнатылады), жартылай жылжымалы (аппаратура арнайы арбаға орнатылады, аппаратураны қосу және ажырату радио арқылы жүргізіледі) және алып жүретін.";

72-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"72. Биоакустикалық үркіту тиімділігі төмендеген жағдайда өрт қауіпсіздігі шараларын сақтаумен және қаруды қолдану кезінде қауіпсіздік талаптарын қатаң сақтаумен шынайы қауіпті көрсетумен (яғни ракетницадан, аңшы қаруынан атумен) сигналды ауыстыру керек.";

76-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"76. Құстарды әуеайлақтан (тікұшақ айлағынан) әртүрлі заттардың (тарсылдақ, жалауша, өлі құстардың ұшасы және тағы басқа) көмегімен үркіту құстардың тұрақты жиналатын орнында (құстардың жиналу себебін жоюға болмайтын жағдайда) жүргізіледі. Осы заттарды орнатуды әскери бөлім әуеайлақ бөлімшесінің лауазымды адамдары (әскери қызметшілер, азаматтық персонал) жүзеге асырады, бұл ретте олар жергілікті биологиялық мекемелерден келген орнитолог-мамандардың ұсынымдарын басшылыққа алады.";

79-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"79. ӘК қону курсына беттеген кезде ұшу басқару тобынан күрделі орнитологиялық жағдай туралы ақпаратты алғаннан кейін әуеайлақта (тікұшақ айлағында) немесе құстарды көзбен шолып тапқан кезде экипаж:

1) сақтықты күшейтеді;

2) егер олар бұрын қосылмаған болса, қону шамын қосады;

3) қажет болған кезде ҰЖ-ға баяндап, екінші айналымға шығады.";

80-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"80. Ұшуға шешім қабылдау алдында ӘК командирі әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданындағы және ұшу маршрутындағы орнитологиялық жағдайды ескереді.

Орындау стартында ұшу басшылығы тобынан орнитологиялық жағдайдың күрделенуі туралы ақпаратты алғаннан кейін ӘК командирі ұшуды орындау мүмкіндігін бағалайды. Мұндай жағдайда ұшу шамды қосумен жүргізіледі.".

1. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері бас қолбасшысының басқармасы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2023 жылғы 11 шілдедегі № 472 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тізілімін, Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкін жүргізу қағидалары 10-тармағының талаптарына сәйкес (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33059 болып тіркелген) осы бұйрықты қол қойылған күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде электрондық түрде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күннен кейін күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жіберуді қамтамасыз етсін.

2. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясы басқару органдарының басшыларына жүктелсін.

3. Осы бұйрық мүдделі лауазымды адамдарға және құрылымдық бөлімшелерге жеткізілсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі генерал-полковник

Р. Жақсылықов

"КЕЛІСІЛДІ" Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті

"КЕЛІСІЛДІ" Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі