Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами по Сырдарьинскому району на 2024-2028 годы

Решение Сырдарьинского районного маслихата Кызылординской области от 30 июля 2024 года № 130

      В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, Сырдарьинский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами по Сырдарьинскому району на 2024-2028 годы согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель Сырдарьинского
районного маслихата
Е. Әжікенов

  Приложение к решению
Сырдарьинского райнного маслихата
от 30 июля 2024 года № 130

Программа по управлению коммунальными отходами Сырдарьинкого района на 2024 – 2028 годы

Оглавление

      Термины и определения

      Паспорт Программы

      Введение

      1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕЙ СИТУАЦИИ ПО УПРАВЛЕНИЮ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В СЫРДАРЬИНСКОМ РАЙОНЕ

      1.1 Объемы образования, сбора и переработки коммунальных отходов

      1.2 Оценка существующей системы управления коммунальными отходами

      1.3 Анализ системы управления отдельными видами отходов

      1.4 Анализ выделенных средств на мероприятия по охране окружающей среды

      1.5 Расчет (прогноз) объемов образования коммунальных отходов на 2024 - 2028 гг.

      1.6 Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

      1.7 Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

      2. ЦЕЛЬ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

      2.1 Цель и задачи

      2.2 Целевые показатели

      3. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

      3.1 Повышение осведомленности населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор, предотвращения несанкционированного сжигания коммунальных отходов

      3.2 Организация регулярного вывоза коммунальных отходов

      3.3 Внедрение раздельного сбора отходов в Сырдарьинском районе

      3.4 Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов

      3.5 Экологический рациональное управление полигонами

      4. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      5. МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      6. ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

      7. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Приложение 1

      Приложение 2

Термины и определения

      Биоразлагаемые отходы - отходы, которые способны подвергаться анаэробному или аэробному разложению, в том числе садовые и парковые отходы, а также пищевые отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура.

      Захоронение отходов – складирование отходов в местах, специально установленных для их безопасного хранения в течение неограниченного срока, без намерения их изъятия.

      Коммунальные отходы - отходы потребления, включающие:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованное электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Крупногабаритные отходы – отходы потребления и хозяйственной деятельности (бытовая техника, мебель и другое), утратившие свои потребительские свойства и по своим размерам исключающие возможность транспортировки на специализированных транспортных средствах.

      Отходы потребления - отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      Отходы электронного и электрического оборудования – отнесенное к отходам, непригодное или вышедшее из употребления электронное и электрическое оборудование, в том числе его узлы, части, детали.

      Пищевые отходы - отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, образующиеся в результате производства и потребления продуктов питания.

      Полигон захоронения отходов - специально оборудованное место постоянного размещения отходов без намерения их изъятия, соответствующее экологическим, строительным и санитарно-эпидемиологическим требованиям.

      Раздельный сбор отходов - сбор отходов раздельно по видам или группам в целях упрощения дальнейшего специализированного управления ими.

      Сбор отходов - деятельность по организованному приему отходов от физических и юридических лиц специализированными организациями в целях дальнейшего направления таких отходов на восстановление или удаление.

      Строительные отходы - отходы, образующиеся в процессе сноса, разборки, реконструкции, ремонта (в том числе капитального) или строительства зданий, сооружений, промышленных объектов, дорог, инженерных и других коммуникаций.

      Твердые бытовые отходы - коммунальные отходы в твердой форме.

      Транспортировка отходов - деятельность, связанная с перемещением отходов с помощью специализированных транспортных средств между местами их образования, накопления в процессе сбора, сортировки, обработки, восстановления и (или) удаления.

      Уничтожение отходов – способ удаления отходов путем термических, химических или биологических процессов, в результате применения которого существенно снижаются объем и (или) масса и изменяются физическое состояние и химический состав отходов, но который не имеет в качестве своей главной цели производство продукции или извлечение энергии.

      Управление отходами - операции, осуществляемые в отношении отходов с момента их образования до окончательного удаления.

      Централизованная система сбора твердых бытовых отходов– система, организуемая местными исполнительными органами в рамках обеспечения физических и юридических лиц независимо от форм собственности и вида деятельности, проживающих (находящихся) и (или) осуществляющих свою деятельность в жилых домах либо отдельно стоящих зданиях (сооружениях) и не имеющих на праве собственности контейнерных площадок и контейнеров, а также имеющих на праве собственности контейнерные площадки и контейнеры, расположенные на землях общего пользования, услугами по сбору, транспортировке твердых бытовых отходов.

Паспорт Программы

Наименование

Программа по управлению коммунальными отходами Сырдарьинского района на 2024-2028 гг.

Основание для разработки

Экологический кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК.
Методические рекомендации местным исполнительным органам по разработке Программы по управлению коммунальными отходами, приказ №154п от 18.05.2023г. Министерства экологии и природных ресурсов РК.

Государственный орган, ответственный за разработку Программы

КГУ "Сырдарьинский районный отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог"

Цель Программы

Организация регулярного вывоза коммунальных отходов и создание необходимой инфраструктуры для эффективного управления отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства

Задачи Программы

1.Повышение осведомленности населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор, предотвращения несанкционированного сжигания коммунальных отходов и пр.
2.Организация регулярного вывоза коммунальных отходов
3.Внедрение раздельного сбора коммунальных отходов
4.Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов
5.Экологический рациональное управление полигонами

Ожидаемые результаты

Повышена осведомлҰнность населения по правильному обращению с отходами
Организован регулярный вывоз коммунальных отходов
Создана инфраструктура для сбора и транспортировки ТБО (контейнеры, контейнерные площадки, мусоровозы)
Внедрен раздельный сбор отходов
Увеличена доля утилизации и переработки отходов
Уменьшены объемы отходов, направляемых на захоронение
Обеспечено безопасное захоронение отходов

Объем финансирования

1 этап - 475 000 000 тенге. Необходимый бюджет на строительство полигона в поселке Теренозек включен в План мероприятий по охране окружающей среды 2022-2024 гг.
*2 этап - 735 800 000 тенге.
* Суммы расходов по источникам финансирования будут корректироваться с учетом утверждения и уточнения республиканского и местного бюджетов на соответствующий финансовый год в соответствии с законодательством Республики Казахстан в рамках Плана мероприятий по охране окружающей среды на 2025-2027 гг. Кызылординской области.

Исполнители Программы

Акимат Сырдарьинского района, Акимат п.Теренозек, акимат с/о А. Токмаганбетова, с/о имени С. Сейфуллина, с/о Калжан Ахуна, Ширкейлийский с/о, Когалыкольский с/о, Амангельдинский с/о, Жетикольский с/о, Шаганский с/о, Инкардарьинский с/о, Акжарминский с/о, с/о Н.Ильясова, Бесарыкский с/о, Айдарлинский с/о, субъекты по сбору, вывозу, восстановлению и захоронению коммунальных отходов, государственные учреждения, социальные объекты, юридические лица, индивидуальные предприниматели, НПО, население и пр. заинтересованные стороны.

Период

5 лет: 2024 – 2028 гг.

Введение

      Сырдарьинский район расположен на юге Казахстана в центре Кызылординской области, площадь района составляет 40,7 тыс. кв.км, что составляет 18,0% от общей территории области.

      В состав Сырдарьинского района входят 1 поселок и 13 сельских округов (далее с/о). Административный центр района-поселок Теренозек.

      Население района на 1 августа 2023 года составляет 38 025 человек.

      С целью улучшения экономического, социального и инфраструктурного развития разработана и утверждена Программа развития Сырдарьинского района на 2021-2025 годы. Согласно Программе, одной из целей является улучшение экологической ситуации в регионе. Для улучшения экологической ситуации установлен целевой показатель достичь 100% переработки и утилизации твердых бытовых отходов к 2025 году. В Программе определено: установка контейнеров для раздельного сбора отходов в сельских населенных пунктах, организация раздельного сбора твердых бытовых отходов; утилизация отходов (животного мира) в сельском хозяйстве, на приусадебных участках в качестве удобрения посевных площадей, строительство полигона с сортировочной линией в поселке Теренозек в 2024 году.

      В рамках Концепции перехода к "зеленой экономике", одним из главных направлений является, формирование и совершенствование системы управления отходами. Целевыми индикаторами Концепции, отражающими эффективность в части управления коммунальными отходами определены – покрытие населения вывозом ТБО до 100%, полигоны, отвечающие экологическим и санитарным требованиям, 100% и повышение доли переработанных отходов до 40% до 2030 года. Также до 2025 года утвержден национальный проект "Зеленый Казахстан". Установлены показатели национального проекта: охват раздельным сбором до 80% до 2025 года, доля переработки и утилизации ТБО от объема образования - 34% до 2025 года.

      Программа по управлению коммунальными отходами (далее - Программа) разработана согласно статье 365 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее - ЭК РК) и методическим рекомендациям местным исполнительным органам по разработке Программы по управлению коммунальными отходами, приказ №154п от 18.05.2023г., Министерства экологии и природных ресурсов РК.

      В ходе разработки Программы проведен анализ текущей ситуации управления коммунальными отходами в Сырдарьинском районе, выявлены проблемы и разработан комплекс мер, направленных на создание системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства.

      Реализация Программы приведет к совершенствованию системы управления коммунальными отходами в Сырдарьинском районе, в частности повышению осведомленности населения по обращению с отходами, созданию и функционированию необходимой инфраструктуры для организации регулярного вывоза коммунальных отходов, повышению доли утилизации и переработки отходов, уменьшению объемов отходов, направляемых на захоронение. Реализация Программы будет способствовать минимизации негативного влияния коммунальных отходов на окружающую среду в Сырдарьинском районе и в целом Кызылординской области, также достижению стратегических показателей Республики Казахстан в сфере управления коммунальными отходами.

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕЙ СИТУАЦИИ ПО УПРАВЛЕНИЮ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В СЫРДАРЬИНСКОМ РАЙОНЕ

      1.1 Объемы образования, сбора и переработки коммунальных отходов

      Согласно данным Министерства экологии и природных ресурсов РК (далее - МЭПР РК) ежегодно в Казахстане образуется 4,5-5 млн. твердых бытовых отходов (далее – ТБО).

      В таблице 1 представлены данные по объему образованию и переработке ТБО по РК, Кызылординской области и Сырдарьинского района за последние три года.

Таблица 1. Объемы образования и переработки ТБО за 2020-2022 гг. по РК, Кызылординской области, Сырдарьинского района

Наименование

Единица измерения

Годы

2020

2021

2022

1

Объемы образование ТБО

1.1

Республика Казахстан*

тонн

3 674 000

4 214 056

4 340 630

1.2

Кызылординская область*

тонн

117 000

116 000

164 000

1.3

Сырдарьинский район**

тонн

1 000

7 000

7 280

2

Доля переработки от общего объема образованных ТБО

2.1

Республика Казахстан*

%

18,3

21,1

25,4

2.2

Кызылординская область*

%

18

19,7

24,5

2.3

Сырдарьинский район**

%

50

12,8

12,6

      *Данные МЭПР

      ** Данные ЖКХ Сырдарьинского района

      Согласно таблице 1, средний годовой объем образования ТБО в Сырдарьинском районе составляет 7140 тонн, что составляет 5% от общего объема образования ТБО в Кызылординской области. Для расчета среднего образования ТБО были использованы данные только за 2021-2022 гг. Данные за 2020 г. являются некорректными.

      По официальным данным средний процент переработки ТБО в Сырдарьинском районе составляет 12,7%, а остальные отходы (88%) направляются на захоронение. Однако расчет доли переработки отходов необходимо скорректировать после внедрения полного охвата населения сбором и сортировкой отходов.

      Охват населения Сырдарьинского района сбором и вывозом за 2022 год составляет 18,3%. Доля сбора и вывоза отходов рассчитан путем соотношения объема собранных отходов к объему образования отходов. При этом сбор и вывоз отходов от населения организован только в пос.Теренозек.

      Показатель по охвату населения сбором и вывозом отходов крайне низкий. Необходимо повышать охват сбором и вывозом ТБО во всех с/о для достижения целей стратегических документов.

      Морфологический состав ТБО

      Исследование морфологического состава ТБО в Сырдарьинском районе не проводилось.

      Согласно исследованию по определению оптимальной системы обращения с бытовыми отходами в 2020 г. НАО "Международный центр зеленых технологий и инвестиционных проектов", средние показатели морфологического состава ТБО в крупных городах РК следующие:

      - пищевые отходы - 37,2 %;

      - пластик - 16,2%;

      - макулатура - 11,1 %;

      - стекло - 8,9%;

      - текстиль - 2,5%;

      - черные и цветные металлы - 1,8%;

      - остатки коммунальных отходов после удаления компонентов (мелкий строительный мусор, камни, уличный смет и т.п.) – 18,2 %.

      Согласно данному исследованию, во многих городах основной фракцией в составе коммунальных отходов являются биоразлагаемые (пищевые) отходы.

      Морфологический состав отходов в сельских районах отличается от городской местности. В сельских районах органическая часть отходов, как правило, скармливаются домашним животным, отходы бумаги и картона, дерево и другие материалы сжигаются с целью отопления.

      Сельские населенные пункты отличаются тем, что здесь образуются сельскохозяйственные отходы, включая отходы от животных. Для развития системы переработки отходов в сельской местности и их использования в сельском хозяйстве и на приусадебных участках в качестве удобрения для посевных площадей, необходимо уделить особое внимание.

      Для более эффективного управления отходами и определения точного состава коммунальных отходов, рекомендуется провести исследование, направленное на анализ морфологического состава отходов. Данное исследование может помочь в развитии отрасли управления отходами и определении наилучших практик по утилизации сельскохозяйственных отходов.

Нормы образования и накопления коммунальных отходов и тарифы

      Нормы образования и накопления коммунальных отходов в Сырдарьинском районе утвержден маслихатом от 11 августа 2022 года № 158.

      Согласно данному документу, среднегодовой показатель нормы образования для благоустроенных и неблагоустроенных домовладений на 1 жителя составляет - 0,7635 м3.

Таблица 2. Тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых

Наименование

Расчетная единица

Стоимость в месяц (тенге) без НДС

Для физических лиц неблагоустроенных домовладений

1 житель

138,88

Годовой тариф на единицу (объем)

1 м3

2182,76

      Данный тариф был утвержден решением Сырдарьинского районного маслихата от 26 июня 2024 года № 114.

      В настоящее время отсутствует система сбора оплаты утвержденного тарифа от населения. На практике жители платят 1000 тенге за единоразовый вывоз отходов.

1.2 Оценка существующей системы управления коммунальными отходами

      Сбор, накопление и раздельный сбор отходов

      Доступ населения к услугам сбора и вывоза коммунальных отходов является приемлемым только в крупных и малых городах. Для сельской местности характерна проблема отсутствия либо недостаточной степени оказания этих услуг.

      Сбор и накопление коммунальных отходов в Сырдарьинском районе осуществляется следующими путями:

      В благоустроенных домах пос.Теренозек сбор осуществляется в контейнерах, расположенных на контейнерных площадках. В поселке Теренозек около 20 контейнерных площадок. С контейнерных площадок ТБО вывозится ежедневно в места временного захоронения отходов.

      В частном секторе пос.Теренозек, которая занимает большую часть, сбор осуществляется в контейнерах, расположенных в частном секторе или бесконтейнерным методом - в пакетах/мешках, по вызову жителей. Для частного сектора установленного графика объезда и вывоза нет. Вывоз с частного сектора осуществляется по вызову жильцов.

      В остальных 13 с/о района организованный сбор и вывоз отходов не осуществляется. ТБО накапливаются во дворах, сжигаются в печи, и вывозятся на несанкционированные свалки вокруг с/о. Акиматы с/о раз в квартал организуют вывоз отходов силами местных сельских хозяйств (рисоводство). Хозяйства предоставляют транспорт для сбора и вывоза отходов.

Таблица 3. Информация о контейнерных площадках и контейнерах

Наименование

Контейнерные площадки

Контейнеры

пос.Теренозек

13

*600 шт. (200 в благоустроенном секторе, 400 в частном секторе)

      *информация представлена акиматом поселка Теренозек

      По результатам анализа на контейнерных площадках выявлено:

      - отсутствие твердого покрытия, что способствует проникновению в почву инфильтрата.

      - отсутствие ограждения с трех сторон и навеса в соответствии с требованиями законодательства.

      - использование старых, ржавых, помятых контейнеров (0,75м3) для смешанного складирования отходов.

      - сжигание отходов в контейнерах без вывоза.

      - использование сетчатых контейнеров для раздельного сбора не по назначению. В контейнеры складируются все отходы без сортировки, то есть осуществляется смешанное складирование отходов.

      Раздельный сбор отходов

      На контейнерных площадках пос.Теренозек имеются около 20 сетчатых контейнеров. В сельском округе Калжан-Ахун установлены 10 сетчатых контейнеров для раздельного сбора. В сетчатые контейнеры жителями отходы складируются в смешанном виде, не сортируются. Отходы из сетчатых контейнеров пос.Теренозек также вывозятся в места временного захоронения.

      Отходы из сетчатых контейнеров сельском округе Калжан-Ахун вывозятся силами акиматов с/о в места временного захоронения или сжигаются.

      В Сырдарьинском районе отсутствуют пункты приема вторичного сырья.

      В Сырдарьинском районе низкий охват сбором и вывозом ТБО. Отсутствие организованного сбора и вывоза твердых бытовых отходов могут привести к росту несанкционированных свалок. Несоответствие контейнерных площадок требованиям законодательства, недостаточное количество контейнеров и их износ, сжигание отходов в контейнерах приводят к созданию антисанитарной обстановки.

      Транспортировка отходов

      С контейнерных площадок благоустроенных домов пос.Теренозек вывоз и транспортировка ТБО осуществляется ежедневно утром в места временного захоронения отходов. Для частного сектора установленного графика объезда и транспортировки нет. Вывоз с частного сектора осуществляется по вызову жильцов.

      С остальных 13 с/о вывоз коммунальных не осуществляется. ТБО накапливаются во дворах, сжигаются в печи, и вывозятся на несанкционированные места самими жителями.

      По информации акимата Сырдарьинского района сбором и вывозом в пос.Теренозек занимается ИП "Бердешова" в рамках договора по санитарному содержанию поселка.

      Согласно ЭК РК (статья 337) субъекты предпринимательства, планирующие или осуществляющие предпринимательскую деятельность по сбору, сортировке и транспортировке отходов, восстановлению и уничтожению неопасных отходов, должны подать уведомление о начале деятельности в МЭГПР РК.

      В списке субъектов предпринимательства МЭПР РК, подавших уведомление о начале деятельности по сбору, сортировке и транспортировке неопасных отходов, осуществляющих деятельность в Сырдарьинском районе 2 компаний, ТОО "AkDiEr", ИП "АКМАКО".

      Сортировка, переработка отходов

      Мусоросортировочная линия в Сырдарьинском районе отсутствует. Все отходы вывозятся на временные места захоронения без сортировки.

      В 2024-2025 поселке Теренозек планируется строительство полигона с сортировочной линией.

      В ходе анализа специализированные предприятия, осуществляющие сортировку и переработку вторичного сырья в Сырдарьинском районе не выявлены.

      В приложении 1 представлен список компаний, осуществляющих деятельность в сфере управления отходами города Кызылорда.

      Захоронение отходов

      В Сырдарьинском районе преобладающим способом обращения с коммунальными отходами является их захоронение на полигонах и свалках.

      На сегодняшний день захоронение коммунальных отходов в Сырдарьинском районе осуществляется на местах временного захоронения коммунальных отходов (в количестве 9 мест). Данные места специально выделены акиматом поселков и с/о. Территории мест временного захоронения огорожены в целях защиты от разброса отходов.

      В Сырдарьинском районе в пос. Теренозек до конца 2024г. планируется строительство нового полигона с сортировочной линией. На полигон разработана проектно-сметная документация, получена положительная государственная экологическая экспертиза. Мощность планируемого полигона 3500 тонн/год.

1.3 Анализ системы управления отдельными видами отходов

      Отходы ртутьсодержащих ламп

      В Сырдарьинском районе контейнеры для ртутьсодержащих ламп (далее РСО) имеются только в поселке Теренозек, в количестве 35 штук. Контейнеры в разрушенном состоянии, требуют ремонта и замены. Для ремонта и замены контейнеров РСО акиматом пос.Теренозек заключен договор с ТОО "ЭКО-Н".

      Так как контейнеры не пригодны к использованию, жители ими не пользуются. Отходы РСО и источники питания, образующиеся у физических лиц, накапливаются во дворах, или общем потоке попадают на свалки, нанося вред окружающей среде.

      В других сельских округах 13 с/о контейнеры отсутствуют.

      У акимата Сырдарьинского района отсутствуют данные по объему образования, сбора и переработки РСО районе.

      Согласно закону РК "Об энергосбережении и повышении энергоэффективности", от 13 января 2012 года № 541-IV местные исполнительные органы городов республиканского значения, столицы и местные исполнительные органы районов (городов областного значения) ответственны за организацию утилизации ртутьсодержащих энергосберегающих ламп, бывших в употреблении у населения.

      Отходы электрического и электронного оборудования

      В Сырдарьинском районе отсутствует система управления отходами электрического и электронного оборудования (далее - ОЭЭО), образующихся у физических лиц.

      Образующиеся у физических лиц ОЭЭО в частном секторе накапливаются во дворах или выносятся в места временного захоронения отходов. Из благоустроенных домов выносятся на общую контейнерную площадку.

      Согласно статье 365 ЭК РК установлено, что опасные составляющие коммунальных отходов (ОЭЭО, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям.

      У акимата Сырдарьинского района отсутствуют данные по объему сбора и утилизации ОЭЭО в районе.

      Крупногабаритные и строительные отходы

      Особенностью сельских населенных пунктов является то, что крупногабаритные и строительные отходы длительное время накапливаются во дворах, повторно используются или размещаются на стихийных свалках.

      На территории поселка. Теренозек крупногабаритные и строительные отходы не собираются раздельно, отсутствуют специальные места для их сбора.

      Согласно экологическому законодательству, физические лица, осуществляющие строительство или ремонт недвижимых объектов, должны производить самостоятельный вывоз строительных отходов в специальные места, организованные МИО.

      В целях сокращения образования несанкционированных свалок, согласно ЭК РК МИО должны организовать специальные места сбора строительных и крупногабаритных отходов и определить специализированную компанию по транспортировке.

      Пищевые отходы

      На практике в сельских районах значительная пищевых отходов скармливаются животным. Кроме того, смет с улиц, садовые отходы, древесные и другие материалы сжигаются с целью отопления.

      В Сырдарьинском районе методы обращения с данными видами такие же: пищевые отходы используются в качестве корма для животных, садовые отходы подвергаются процессу сжигания.

      В благоустроенном секторе пос.Теренозек раздельный сбор пищевых отходов не предусмотрен. Пищевые отходы в смешанном виде собираются в контейнерах. Также пищевые отходы образовательных учреждений, детских садов, медицинских учреждений и других организаций также в смешанном виде вывозятся на временные места захоронения отходов.

1.4 Анализ выделенных средств на мероприятия по охране окружающей среды

      Ежегодно на мероприятия по охране окружающей среды Сырдарьинского района из местного бюджета выделяется в среднем 10 млн тенге. В таблице 4 представлены затраты за последние 3 года.

Таблица 4. Затраты/расходы на мероприятия в сфере управления отходами Сырдарьинского района

Наименование

Фактические затраты, тыс. тенге

2020

2021

2022

Затраты на сбор и утилизацию рутьсодержащих ламп (РСО)

2 500,0

3 000,0

2 000,0

Затраты на закуп контейнеров для сбора ТБО и сеток для раздельного сбора

2 500,0

2 660,0

5 530,0

Затраты на ремонт контейнерных площадок

-

-

-

Затраты на ликвидацию стихийных свалок

4 136,5

7 234,0

1 400,0

Затраты на строительство полигона




ИТОГО

9 136,5

12 894

8 930

      За последние три года были выделены финансовые средства на сбор и утилизацию РСО, закуп контейнеров для сбора ТБО и сеток для раздельного сбора, и на мероприятия по ликвидации стихийных свалок. Затрат на ремонт контейнерных площадок в последние годы не было.

      На 2023 гг. утвержден бюджет на строительство полигона ТБО в пос. Теренозек 2023– 60 395, 832 тыс. тенге, 2024 г.- 415 106, 406 тыс. тенге, на сбор и утилизацию РСО -1,7 млн. тенге, на закуп сеток для раздельного сбора ТБО – 4,2 млн. тенге.

1.5 Расчет (прогноз) объемов образования коммунальных отходов на 2024 - 2028 гг.

      Прогноз объемов образования коммунальных отходов до 2028 года был проведен с учетом прогноза роста населения. Для прогноза роста количества жителей Сырдарьинского района были использованы данные Бюро национальной статистики. Естественный прирост население по району в среднем составит 570 человек исходя из данных за последние 3 года.

      В таблице 5 приведен прогноз образования отходов согласно росту количества населения района.

Таблица 5. Прогноз образования коммунальных отходов с учетом роста количества населения Сырдарьинского района до 2028 года

Наименование

Фактическое количество населения/образование отходов

Планируемое количество населения/ образование ТБО

Год

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Население, чел.

38 500

38 700

37 851

38 025

38 595

39 165

39 735

40 304

40 875

Норма
образования на одного жителя, м3

0,977*

0,7635**

Образование ТБО, тонн

1 000

7 000

7 280

5 806

5 893

5 980

6 067

6154

6241

      *Норма образования - 0,977 м3 (2018- август 2022 гг.)

      ** Норма образования - 0,7635 м3 с августа 2022 г.

      Фактическое образования отходов в Сырдарьинском районе соответствуют нормам образования, действующим до августа 2022 года.

      Для расчета прогноза роста образования коммунальных отходов были использованы новые нормы образования отходов. По расчетам видно, что объемы коммунальных отходов в любом случае будут ежегодно расти. При норме образования отходов на одного жителя 195,4 кг/год объем отходов составит около 8000 тонн, при норме 152,7 кг/год к 2028 году объем отходов составит около 6 200 тонн в год.

      В данном случае необходимо отметить, что новые нормы образования, действующие с августа 2022 года рассчитаны не совсем корректно, очень низкие. Так как образование отходов в сельских населенных пунктах среднем в РК составляет 200-250 кг/год на одного жителя. Поэтому необходимо пересчитать нормы образования ТБО в Сырдарьинском районе.

     


Рисунок 1 –Прогноз образования коммунальных отходов с учетом роста количества населения Сырдарьинского района на 2024-2028 гг.

      В связи ростом количества населения необходимо усилить работу по созданию эффективной системы управления коммунальными отходами в Сырдарьинском районе в соответствии с требованиями экологического законодательства.

1.6 Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

      По итогам проведенного анализа текущей ситуации по управлению коммунальными отходами в Сырдарьинском районе было выявлено, что население в с/о не охвачено сбором и вывозом коммунальных отходов, в поселке отходы сжигают в контейнерах, отсутствует необходимая инфраструктура для раздельного сбора ТБО, низкая осведомленность населения по обращению с отходами и пр.

      В рамках Программы необходимо в Сырдарьинском районе организовать рациональную и экологически безопасную системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства и решить следующие наиболее проблемные вопросы:

      -отсутствие организованного сбора и вывоза отходов;

      -несоответствие контейнерных площадок санитарным требованиям и нормам;

      -износ контейнеров, использование старых, ржавых, помятых контейнеров для смешанного складирования отходов в пос. Теренозек;

      -отсутствие на некоторых контейнерных площадках контейнеров для раздельного сбора вторичных ресурсов в пос.Теренозек;

      -отсутствие инфраструктуры для сбора и транспортировки ТБО (мусоровозы, сортировочная линия);

      -отсутствие системы сбора опасных составляющих коммунальных отходов у населения (РСО, ОЭЭО, медицинские);

      -отсутствие полигонов ТБО, соответствующих санитарным нормам и требованиям;

      -наличия множества мест временного складирования отходов;

      -низкая осведомленность населения в сфере обращения с отходами;

      -неприменение населением утвержденного тарифа;

      -неконтролируемое размещение коммунальных отходов населением и юридическими лицами в несанкционированные места;

1.7 Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

      Для объективного анализа системы управления коммунальными отходами необходимо четкое определение ее сильных и слабых сторон, а также существующих возможностей и угроз.

Таблица 6. Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз

Сильные стороны

Слабые стороны

Наличие целевых показателей и индикаторов в програмных документах района.
Наличие в районе специализированных предприятий по сбору и транспортировке ТБО.
Планирование строительства нового полигона с сортирвочной линией.

Низкая осведомленность населения по обращению с отходами.
Отсутствие организованной системы сбора и вывоза ТБО
Отсутствие оплаты за утвержденный тариф со стороны населения
Низкая доля переработки отходов.
Не соответствие мест временного захоронения коммунальных отходов санитарным нормам и требованиям.

Возможности

Угрозы

Привлечение местного бизнеса и повышение их заинтересованности в сборе и переработке ТБО.
Привлечение инвесторов для развития инфраструктуры по управлению отходами
Наличие современных технологий, широкого ассортимента установок для обращения с различными видами вторичного сырья.

Увеличения количества несанкционированных свалок.
Частое возгорание мест временного захоронения отходов
Быстрое заполнение нового полигона.

      В целях устранения слабых сторон и предотвращения угроз необходимо комплексное решение многих вопросов, включающих проблемы отсутствия системы сбора и транспортировки ТБО, несоответствие действующих мест временного захоронения отходов санитарным нормам и увеличения количества несанкционированных свалок, низкой осведомленности населения и другие.

2. ЦЕЛЬ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

2.1 Цель и задачи

      Согласно ЭК РК (статье 365, пункт 5) МИО сел, поселков, сельских округов реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) стимулирования раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;

      2) организации регулярного вывоза коммунальных отходов;

      3) обеспечения соблюдения экологических требований при управлении коммунальными отходами;

      4) предотвращения и пресечения несанкционированного сжигания коммунальных отходов.

      Для реализации государственной политики в области управления коммунальными отходами в Программе установлены цели, задачи и целевые показатели.

      Целью Программы является организация регулярного вывоза коммунальных отходов и создание необходимой инфраструктуры для эффективного управления отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства

      Задачи Программы:

      1.Повышение осведомленности населения о рациональной системе бора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор, предотвращения несанкционированного сжигания коммунальных отходов и пр.

      2.Организация регулярного вывоза коммунальных отходов

      3.Внедрение раздельного сбора

      4.Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов

      5.Экологический рациональное управление полигонами

2.2 Целевые показатели

      Для достижения поставленной цели и задач Программы, необходимо выполнение целевых показателей. Целевые показатели установлены согласно Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике", Национальному проекту "Зеленый Казахстан", Целевым показателям качества окружающей среды Кызылординской области до 2027 г., Программе развития Сырдарьинского района на 2021-2025гг. и проведенному анализу текущей ситуации. Целевые показатели направлены на совершенствование системы сбора, переработки и захоронения отходов в Сырдарьинском районе (таблица 8).

Таблица 8. Целевые показатели для совершенствования системы сбора, вывоза, переработки и захоронения отходов Сырдарьинского района 2024-2028 гг.

п/п

Наименование целевого показателя

Значение целевого показателя

Текущая ситуация (2020-2022)

2024

2026

2028

1.

Повышение осведомленности населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор, тыс. чел.

0

12

25

40

2.

Охват сбором и вывозом ТБО населения в рамках централизованной системы, %

18

30

80

100

3.

Внедрение раздельного сбора коммунальных отходов:
- по фракциям, %
- отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, электронной и бытовой техники), %

7
-

60
60

70
70

80
80

4.

Доля переработки и утилизации ТБО (от объема образования), %

12,6

16

22

27

5.

Закрытие и рекультивация полигонов ТБО (мест временного хранения) в соответствии с экологическими требованиям, ед.

-

0

5

4

6.

Строительство новых полигонов, соответствующих экологическим и санитарным нормам, ед.

0

1

1

1

      В Приложении 2 представлена Методика определения показателей, установленных настоящей Программой, с целью обеспечения единого подхода к мониторингу показателей Программы.

3. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

      3.1 Повышение осведомленности населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор, предотвращения несанкционированного сжигания коммунальных отходов

      Для организации рациональной и экологически безопасной системы управления коммунальными отходами важна осведомленность и поддержка населения.

      Повышение осведомленности населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки ТБО, включая раздельный сбор находится в компетенции местного исполнительного органа района. Работа с населением - долгосрочный процесс, который необходимо проводить на постоянной основе.

      В этой связи акимату Сырдарьинского района необходимо проводить данную работу на ежегодной основе в рамках Закона "О государственном социальном заказе, государственном заказе на реализацию стратегического партнерства, грантах и премиях для неправительственных организаций в Республике Казахстан" (далее - Закон). Одним из основных сфер реализации государственного социального заказа - охрана окружающей среды (ст.5). Государственные гранты предоставляются на основе конкурсного отбора неправительственным организациям (далее – НПО), включенным в Базу данных неправительственных организаций (ст. 6-1).

      При проведении осведомительной работы НПО разработает План информационной работы с населением по обращению с коммунальными отходами. Первоочередное внимание будет сосредоточено на ключевых группах заинтересованной общественности:

      -образовательные учреждения: педагогический состав, технический персонал, ученики;

      -детские сады: воспитатели и дети;

      -юридические лица: медицинские учреждения, дома культуры, торговые центры, магазины;

      -волонтеры, группы активистов и НПО;

      -сотрудники местных исполнительных органов;

      -работающее и неработающее (домохозяйки, пенсионеры, дети).

      План информационной работы должен включать в себя:

      -Информирования населения по внедрению раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;

      -Распространение брошюр о компостировании пищевых отходов в домах;

      -Информирование по предотвращению несанкционированного сжигания коммунальных отходов;

      -Информирование о созданных специальных местах для сбора РСО, ОЭЭО, медицинских, строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей);

      -Информирование населения по заключению публичных договоров, оплате за услуги по сбору и транспортировке ТБО согласно утвержденным тарифам;

      -Публикации в местных СМИ о способах безопасного обращения с отходами. В местных газетах и журналах предлагается разместить статьи, направленные на ознакомление общественности о проблеме, связанной с управлением отходами, и с требованиями, по правильному обращению с отходами;

      -Экологические акции в школах, разъясняющие порядок сортировки;

      -Проведение ежегодного социологического опроса в целях оценки уровня удовлетворенности населения экологическим качеством жизни;

      -Ознакомительные визиты на полигон ТБО пос.Теренозек и сортировочной линий (после запуска) для школьников;

      -Создание волонтерских клубов в школах с целью пропаганды и общественного контроля за деятельностью обращением с отходами в поселке и с/о и др.

      Акимат района, поселка и с/о будут играть ключевую роль в повышении осведомленности населения, распространении информации и поддержке инициатив по предотвращению образования отходов, а также создании соответствующих условий для сбора, вывоза и переработки отходов. Все мероприятия должны проводиться в сотрудничество с отделами акимата по культуре, спорту, ЖКХ, местными общественными объединеньями и т.д.

3.2 Организация регулярного вывоза коммунальных отходов

      Для обеспечения доступа сельского населения к услугам регулярного вывоза коммунальных отходов необходимо выполнить:

      - закуп специализированного транспорта для сбора и регулярного вывоза коммунальных отходов;

      - определить компаний по сбору и транспортировке ТБО посредством проведения конкурса (тендера);

      - разработать и внедрить систему сбора оплаты услуг за транспортировку отходов согласно утвержденным тарифам физическими лицами, пользующиеся централизованной системой сбора ТБО на основании публичных договоров;

      - своевременный и экономически обоснованный пересмотр, индексация тарифов на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО.

      Закуп специализированного транспорта для сбора и регулярного вывоза коммунальных отходов

      Для организации регулярного вывоза коммунальных отходов (статья 365 пункт 5 ЭК РК) из с/о необходимо провести закуп специализированного транспорта для сбора и вывоза коммунальных отходов (в количестве 4 ед.). Создание и функционирование необходимой инфраструктуры для субъектов предпринимательства по управлению отходами входит в компетенцию местных исполнительных органов районов (ст.365 ЭК РК).

      Приобретение инфраструктуры по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке отходов возможно в рамках Плана мероприятий по охране окружающей среды области (согласно ст.29 ЭК РК), местного бюджета, с привлечением частных инвестиций.

      Согласно приложению 4 ЭК РК в План мероприятий по охране окружающей среды в сфере управления отходами можно включать:

      - внедрение технологий по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке любых видов отходов, в том числе бесхозяйных;

      - строительство, реконструкция заводов, цехов и производств, приобретение и эксплуатация установок:

      - полигонов для складирования любых видов отходов;

      - по сбору, транспортировке, переработке, сортировке, утилизации и захоронению отходов;

      - по сбору и переработке вторичных материальных ресурсов;

      - по получению сырья или готовой продукции, связанных с извлечением полезных компонентов из отходов (переработкой хвостов обогащения, вскрышных и вмещающих пород, золошлаков, металлургических шлаков, техногенных минеральных образований);

      Согласно статье 29 ЭК РК закуп специализированного транспорта для сбора и вывоза коммунальных отходов (в количестве 4 ед.) необходимо провести в рамках Плана мероприятий по ООС Кызылординской области на 2025-2027.

      Организовать регулярный вывоз коммунальных отходов в Сырдарьинском районе предлагается по следующей схеме.

      В пос. Теренозек, вывоз ТБО будет проводиться ежедневно. При этом согласно ст.58 Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления" сроки хранения отходов в контейнерах при температуре 0оС и ниже – не более трех суток, при плюсовой температуре – не более суток.

      Из с/о Сырдарьинского района отходы будут вывозиться согласно утвержденному графику путем объезда улиц сельских округов (например, один раз в неделю).

      Для обеспечения своевременного сбора и транспортировки отходов необходимо закупить специализированный транспорт в количестве 4 единицы.

      Нормативная обеспеченность специализированным транспортом, предназначенными для вывоза отходов, устанавливается из расчета 20 мусоровозов на 100 тыс. жителей. Население Сырдарьинского района около - 40 тыс. жителей, это примерно 8 транспорта. Так как сбор и транспортировка ТБО планируется осуществлять по установленному графику (например, 1 раз в неделю), а не одновременно и не ежедневно, рекомендуется снизить количество закупаемого транспорта до 4 единиц.

      Для эксплуатации специализированного транспорта необходимо определить компанию по сбору и транспортировке ТБО на основе конкурса и передать на доверительное управление транспортное средство.

      Определение компаний по сбору и транспортировке ТБО

      Согласно ст. 367 ЭК РК определение участников рынка по сбору ТБО осуществляется посредством проведения конкурса (тендера) в соответствии с главой 4 Закона РК "О государственных закупках".

      После выбора компании для выполнения услуг по сбору и вывозу коммунальных отходов из поселка Теренозек и сельских округов, необходимо установить общие правила, условия и график предоставления этих услуг.

      При определении компании согласно требованиям экологического законодательства, необходимо установить следующие минимальные требования к потенциальным участникам конкурса по сбору и транспортировке ТБО:

      1) наличие регистрации в государственном электронном реестре разрешений и уведомлений, субъектов предпринимательства в сфере управления отходами в соответствии с требованиями статьи 337 Кодекса;

      2) иметь подкласс 38110 "Сбор неопасных отходов", 38210 "Обработка и удаление неопасных отходов" по общему классификатору видов экономической деятельности;

      3) наличие транспортных средств, оснащенные спутниковыми навигационными системами, в собственности и (или) в аренде;

      4) наличие на праве собственности и/или аренды отапливаемые производственные помещения для стоянки, хранения, технического обслуживания и ремонта автотранспортных средств;

      5) располагать квалифицированным управленческим и техническим персоналом для оказания услуг по вывозу коммунальных отходов;

      6) субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку ТБО, должны иметь договор с субъектами предпринимательства, осуществляющие сортировку отходов при доставке на сортировочный комплекс, либо производить сортировку самостоятельно;

      7) субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку ТБО, должны иметь договор с субъектами предпринимательства, осуществляющие восстановление и удаление неопасных отходов, а также в случае при доставке на сортировочный комплекс опасных составляющих коммунальных отходов;

      8) субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку ТБО, при доставке к субъектам предпринимательства, осуществляющим захоронение, договор с оператором полигона на прием отходов".

      Для повышения качества услуг по сбору и вывозу ТБО необходимо заключение долгосрочных контрактов на управление коммунальными отходами на конкурентной основе. Долгосрочные контракты позволять субъектам по сбору и вывозу ТБО вкладывать собственные средства в развитие компаний. По результатам долгосрочных контрактов можно увидеть и оценить результаты выполненных работ. Рассмотреть варианты заключения контрактов минимум на 5 лет.

      Разработка и внедрение системы сбора оплаты услуг за транспортировку отходов согласно утвержденным тарифам физическими лицами, пользующимися централизованной системой сбора ТБО на основании публичных договоров

      Для обеспечения своевременного сбора оплаты за услуги по сбору и вывозу отходов акимату совместно со специализированной компанией по сбору и вывозу отходов (победитель конкурса) необходимо разработать и внедрить систему сбора утвержденного тарифа среди населения.

      Для охвата всего населения Сырдарьинского района сбором тарифа предлагается разместить договор публичной оферты на сайтах специализированной компании. Затем на основании договора проводить сбор оплаты путем обхода каждого жилого дома с предоставлением талона об оплате или другим способом.

      Также в акимату Сырдарьинского района необходимо рассмотреть возможность создания единого расчетно-финансового центра для всех коммунальных услуг, что увеличит прозрачность и собираемость средств.

      Своевременный и экономически обоснованный пересмотр, индексация тарифов на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО

      Тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО (138,88 тенге для одного жителя в месяц) для Сырдарьинского района действует с 2024 года.

      В законодательных актах РК не регламентированы сроки пересмотра и утверждения тарифов. Поэтому во многих городах и населенных пунктах тариф не пересматривается по 5-7 лет. Вследствие чего экономическое состояние специализированной компании ухудшается, компании работают в убыток, нет возможности повышения заработной платы сотрудникам и т.д. Такой риск существует и для Сырдарьинского района.

      В июне 2023 года совместно с МЭПР РК и Агентством по защите и развитию конкуренции РК принята Дорожная карта по развитию конкуренции в сфере управления ТБО, где для формирования справедливого тарифа для бизнеса и населения необходимо пересматривать тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО 1 раз в 2 года.

      Поэтому Программа включает меру по своевременному и экономически обоснованному пересмотру, индексация и утверждение тарифов с учетом современных реалий и инфляционных процессов в стране и районе.

      Своевременный пересмотр тарифов позволит сбалансировать деятельность выбранной специализированной организаций и предъявлять соответствующие требования к качеству их услуг.

3.3 Внедрение раздельного сбора отходов

      Для внедрения системы раздельного сбора необходимо выполнение следующих мер:

      - закуп контейнеров для внедрения раздельного сбора ТБО (сухая и мокрая фракции);

      - приведение в соответствие санитарным-эпидемиологическим требованиям контейнерных площадок и контейнеров для сбора ТБО в пос. Теренозек;

      - приведение в соответствие с требованиями законодательства контейнеров для РСО в пос. Теренозек;

      - организация специальных мест для сбора крупногабаритных и строительных отходов, образующихся у населения;

      Закуп и установка контейнеров для раздельного сбора ТБО

      Согласно требованиям экологического законодательства раздельный сбор отходов у источника образования является обязательным требованием. В соответствии со ст. 321 ЭК РК раздельный сбор осуществляется по следующим фракциям:

      1) "сухая" (бумага, картон, металл, пластик и стекло);

      2) "мокрая" (пищевые отходы, органика и иное).

      Для внедрения системы раздельного сбора отходов МИО обеспечивает (приказ и.о. МЭГПР РК от 2 декабря 2021 года № 482) установку необходимого количества контейнеров для раздельного сбора (не менее 2) на контейнерных площадках, что определяется исходя из численности населения, норм накопления отходов, сроков их хранения и других необходимых факторов.

      Согласно утвержденному среднегодовому показателю нормы образования на одного жителя (0,7635 м3 или 152,7 кг/год) требуемое количество контейнеров при использовании 0,75м3 контейнера, может быть рассчитано согласно Таблице 9.

      Согласно утвержденной норме образования 0,7635 м3 для сельских округов при еженедельном разовом вывозе, необходимо количество контейнеров установить из расчета 1 контейнер на 9 дворов. Это минимальное предлагаемое количество контейнеров и разовый вывоз в неделю.

      Согласно требованиям законодательства необходимо внедрить раздельный сбор ТБО.

      Минимальное количество контейнеров установить согласно норме образования по таблице 9. После установления контейнеров и утверждения графика вывоза, мусоровывозящей компаний необходимо наблюдать заполняемость контейнеров, при необходимости дополнить количество контейнеров или увеличить количество вывозов. Так как утвержденные нормы образования для Сырдарьинского района очень низкие.

      В поселке Теренозек на сегодняшний день уже установлено около 600 контейнеров, также в этом году закуплено еще 60 контейнеров для раздельного сбора ТБО. Из них 400 контейнеров установлены в частном секторе. Согласно действующей практике, в поселке Теренозек в частном секторе контейнеры устанавливаются из расчета 1 контейнер 1 двор. При этом стоит отметить, что данные контейнеры устанавливаются силами и на средства самих жителей.

      Для организации централизованного вывоза ТБО в посҰлке Теренозек предлагаем контейнеры установить из расчета 2 контейнера (сухая и мокрые фракции) на 4 двора в частном секторе с ежедневным графиком вывоза.

      Предварительный расчет необходимого количества контейнеров приведен в Плане мероприятий. Точное количество контейнеров будет уточнено после определения мест размещения контейнеров, утверждения графика вывоза, а также учета мнения населения.

Таблица 9. Предварительный расчет необходимого количества контейнеров для ТБО для населҰнных пунктов с учетом нормы образования отходов по Сырдарьинскому району

Наименование

Население

Кол-во дворов

Норма образ-ия отходов на 1 жителя

Кол-во домов
на 1 контейнер

Образование отходов, м3/год

Образование отходов на двор, м3/год

Образование отходов на двор, м3/день

Образование отходов на несколько дворов, м3/день

Образование на отходов несколько дворов, м3/неделю

Всего контейнеров на населенный пункт

Теренозек

11495

2544

0,7635

9

8776,4

3,4

0,009

0,085

0,595

283

А.Токмаганбетова

1561

283

1191,8

4,2

0,012

0,104

0,727

31

С.Сейфуллин

1623

350

1239,2

3,5

0,010

0,087

0,611

39

Калжан-Ахун

1129

211

862,0

4,1

0,011

0,101

0,705

23

Ширкейли

2786

523

2127,1

4,1

0,011

0,100

0,702

58

Когалыколь

2506

470

1913,3

4,1

0,011

0,100

0,703

52

Амангелди

2717

530

2074,4

3,9

0,011

0,097

0,676

59

Жетиколь

676

152

516,1

3,4

0,009

0,084

0,586

17

Шаган

4545

824

3470,1

4,2

0,012

0,104

0,727

92

Инкардария

815

160

622,3

3,9

0,011

0,096

0,671

18

Акжарма

2800

513

2137,8

4,2

0,011

0,103

0,719

57

Н.Ильясова

2250

479

1717,9

3,6

0,010

0,088

0,619

53

Бесарык

2361

442

1802,6

4,1

0,011

0,101

0,704

49

Айдарлы

1627

305

1242,2

4,1

0,011

0,100

0,703

34

Всего

38891

7786








865

      Каждый контейнер для раздельного сбора отходов будет промаркирован (надпись) на казахском и русском языках, включая:

      -информационную наклейку/надпись о собираемом виде (фракции) отходов;

      -данные о собственнике контейнера (наименование, телефон);

      -организации, обслуживающей контейнер.

      В случае нанесения маркировки на цветные контейнеры, она будет выполнятся контрастным цветом.

      Также необходимо обеспечить раздельный вывоз раздельно собранных отходов для дальнейшего восстановления на специализированных предприятиях.

      Приведение в соответствие санитарным-эпидемиологическим требованиям контейнерных площадок для сбора ТБО

      В пос. Теренозек установлены 13 контейнерных площадок для сбора ТБО. Контейнерные площадки не соответствуют санитарным-эпидемиологическим требованиям установленным Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления".

      Акимату пос. Теренозек необходимо провести инвентаризацию контейнерных площадок, определить точное количество площадок, которое требует ремонта, обеспечить площадки достаточным количеством контейнеров для сухой и мокрой фракции.

      Контейнерные площадки на центральных улицах и на территории юридических лиц, госучреждений в поселке и во всех с/о необходимо обеспечить твердым покрытием и оградить с трех сторон на высоту, исключающую возможность распространения (разноса) отходов ветром, но не менее 1,5 м. Контейнерные площадки должны быть размещены на расстоянии не менее 25 м от жилых и общественных зданий и иметь подъездные пути для транспорта.

      Организация раздельного сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов

      Опасные составляющие коммунальных отходов (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям (ст. 365 ЭК РК).

      Ртутьсодержащие отходы (РСО)

      Для организации системы сбора РСО у населения МИО осуществляют:

      – контроль за установкой и обслуживанием специальных универсальных контейнеров, устанавливаемых для сбора РСО, образовывавшихся у населения;

      – контроль и организацию деятельности органов управления объектом кондоминиума, которые обязаны обеспечивать меры по сохранности специальных универсальных контейнеров, осуществлять взаимодействие со специализированным предприятием, обслуживающим контейнера, обеспечивать свободный доступ к ним, вести разъяснительную работу с жильцами, не допускать складирование в контейнер посторонних предметов, наклеивание на контейнер посторонних реклам, объявлений и т.д.;

      –организацию переработки ртутьсодержащих энергосберегающих ламп, находившихся в употреблении у населения путем выделения средств для приобретения работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО.

      Приобретение работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО МИО будет проводить посредством конкурса (тендера) в соответствии с ЭК РК, Главой 4 Закона Республики Казахстан "О государственных закупках" и Правилами управления коммунальными отходами, приказ и.о. МЭГПР РК от 28 декабря 2021 года № 508.

      В настоящее время в пос. Теренозек установлены 35 специальных универсальных контейнеров для сбора РСО. Данные контейнеры требует ремонта или замены. В этой связи необходимо провести ремонт (замену) контейнеров в пос. Теренозек согласно утвержденному бюджету на 2023-2024 гг.

      Электронное и электрическое оборудование

      МИО должны принимать меры, направленные на увеличение доли раздельного сбора ОЭЭО от населения, включая, но не ограничиваясь проведением информационных кампаний, конкурсов, лекций.

      Для организации системы сбора опасных составляющих коммунальных отходов у населения необходимо принятие следующих мер:

      -Создание стационарных или передвижных пунктов/точек сбора опасных бытовых отходов, таких как батарейки, электронное и электрическое оборудование;

      -Обеспечение информирования населения об организованных пунктах приема отходов и пропаганды безопасного обращения с ними;

      -Укрепление сотрудничества с АО "Жасыл Даму", осуществляющим функции оператора расширенной ответственности производителя с целью покрытия части расходов на сбор и утилизацию отходов.

      Для сбора ОЭЭО необходимо предусмотреть стационарные пункты приема. Пункты приема могут быть созданы в магазинах (отделах магазинов, торговых точках), осуществляющих реализацию указанных товаров.

      Внедрение раздельного сбора опасных составляющих коммунальных отходов и создание пунктов вторичного сырья позволит достичь целевой показатель по раздельному сбору.

      Раздельный сбор и восстановление опасных составляющих коммунальных отходов у юридических лиц

      Опасные оставляющие коммунальных отходов образующиеся у юридических лиц вне зависимости от вида деятельности, также должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированными организациями (предприятиям) (ст. 365 ЭК РК).

      Все государственные учреждения и бюджетные организации Сырдарьинского района должны будут заключить договоры на услуги по управлению с опасными отходами. Акимату пос.Теренозек и акиматам с/о необходимо провести профилактическую работу с юридическими лицами и государственными учреждениями.

      Организация раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путҰм компостирования

      Стимулирование раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования находятся в компетенции МИО районов (ст. 365 ЭК РК).

      Также согласно п. 19 Правил управления коммунальными отходами МИО районов, сел, поселков, сельских округов проводят информационные кампании для населения по внедрению компостирования органических отходов в секторе индивидуальной жилой застройки (частный сектор).

      Компостирование представляет собой технологию переработки отходов, которая основана на их естественном биоразложении. По этой причине компостирование широко применяется для переработки отходов, имеющих органическое происхождение. Сегодня существуют технологии компостирования как пищевых отходов, так и для неразделенного потока.

      Компостирование органических отходов может происходить как непосредственно в домашних хозяйствах, так и централизованно. Непосредственно в домашних хозяйствах компостирование происходит либо просто в компостных ямах, либо с применением специальных компостирующих аппаратов.

      Особенностью Сырдарьинского района является образования органических отходов от животноводства. Данные виды отходов захораниваются на временных местах захоронения ТБО в каждом сельском округе совместно с коммунальными отходами. На полигоне ТБО пос. Теренозек необходимо предусмотреть компостную установку. Органические отходы будут вывозиться на специально оборудованную площадку, где и будет происходить закладка компоста. В последствии такой компост можно использовать для нужд в сельском хозяйстве и на приусадебных участках в качестве удобрения для посевных площадей и при рекультивации мест временного хранения отходов.

      В организациях и учреждениях (например, в школах), где образуется достаточно большое количество биоразлагаемых отходов и имеется подсобное хозяйство, компостирование может производиться в индивидуальном порядке.

      Также необходимо в рамках государственного социального заказа и деятельности МИО проводить широкую осведомительную работу среди населения и юридических лиц по применению компостирования.

      Организация специальных мест для сбора КГО и строительных отходов, образующихся у населения.

      Согласно пункту 19 Требовании к раздельному сбору отходов приказ и.о. МЭГПР от 2 декабря 2021 года № 482 МИО организуют место площадью не менее 12 м2 с покрытием и ограждением для строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей).

      Физические и юридические лица, осуществляющие строительство или ремонт недвижимых объектов, согласно пункту 17 Требований к раздельному сбору отходов приказ и.о. МЭГПР от 2 декабря 2021 года № 482 производят самостоятельный вывоз строительных и крупногабаритных отходов в специальные места, организованные местными исполнительными органами.

      Акимату пос. Теренозек и акиматам с/о необходимо в дальнейшем определить специально организованные места для сбора КГО и строительных отходов от населения. Специальные места для строительных и КГО можно разместить вблизи полигонов ТБО.

      Сбор строительных отходов необходимо осуществлять, как правило, одним из следующих способов: сбор в мешки с последующей их загрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль; складирование отходов навалом с последующей перегрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль.

3.4 Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов

      Для развития системы переработки и утилизации коммунальных отходов будут выполнены следующие мероприятия:

      -Усиление взаимодействия с представителями местного бизнес сообщества по выявлению возможностей и заинтересованности путем проведения встреч;

      -Усиление взаимодействия МИО со специализированными предприятиями по восстановлению отходов расположенными в г. Кызылорда.

      Усиление взаимодействия с представителями местного бизнес сообщества по выявлению возможностей и заинтересованности

      Для развития системы утилизации и переработки коммунальных отходов в Сырдарьинском районе необходимо усиление взаимодействия со всеми предприятиями, которые осуществляют деятельность на территории района.

      Поддержка и содействие МИО инициативам бизнеса дает возможность развивать переработку отходов на местах.

      Необходимо проводить различные встречи, круглые столы по взаимодействию МИО и бизнеса, и других заинтересованных сторон для обсуждения предложении в сфере управления отходами, установки пунктов приема вторичного сырья и контейнеров, для привлечения инвестиций и создания мощностей по переработке и утилизации раздельно собранного вторичного сырья, КГО и строительных отходов, биоразлагаемых отходов, опасных составляющих коммунальных отходов и пр.

      Усиление взаимодействия МИО со специализированными предприятиями по восстановлению отходов

      Для увеличения доли переработки отходов необходимо раздельно собранные фракции из пос. Теренозек и извлеченное вторичное сырье (бумага, картон, пластик, стекло и др.) на сортировке полигона ТБО необходимо направлять для переработки на существующие специализированные предприятия в г. Кызылорда.

      В последующем предлагается организовать и рассмотреть возможности переработки полученного сырья до готовой продукции в самом Сырдарьинском районе с привлечением заинтересованного бизнеса.

3.5 Экологическое рациональное управление полигонами

      Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов является важной задачей для охраны окружающей среды, т.к. в Сырдарьинском районе, преобладающим способом обращения с коммунальными отходами является их захоронение.

      На сегодняшний день захоронение коммунальных отходов в Сырдарьинском районе осуществляется на местах временного захоронения коммунальных отходов. Всего в Сырдарьинском районе 9 мест временного захоронения отходов. Данные места специально выделены акиматами поселка и с/о. Территории мест временного захоронения огорожены в целях защиты от разброса отходов.

      Одной из важных стратегических задач является уменьшение количества свалок и обеспечение того, чтобы имеющиеся полигоны или новые планирующиеся к строительству полигоны соответствовали экологическим и санитарным нормам.

      Для уменьшения количества мест временного захоронения отходов планируется:

      -строительство полигона ТБО с установкой сортировочной линии в поселке Теренозек;

      -предусматривается создание мусороперегрузочных пунктов для отдаленных сельских округов, таких как Инкардария;

      -закрытие и постепенная рекультивация действующих мест временного захоронения отходов.

      Данные меры направлены на улучшение управления отходами, снижение загрязнения окружающей среды и обеспечение устойчивого использования земельных ресурсов в Сырдарьинском районе.

      Строительство и введение в эксплуатацию полигона ТБО

      Для обеспечения безопасного захоронения коммунальных отходов запланирована работа по строительству новых 3 полигонов малой мощности, с сортировочной линией в Сырдарьинском районе в рамках Плана мероприятий по охране окружающей среды Кызылординской области.

      Полигон ТБО в Теренозек. Строительство и введение в эксплуатацию нового полигона запланировано на 2024 г. На полигон разработана проектно-сметная документация, получена положительная государственная экологическая экспертиза. Мощность планируемого полигона 3 500 тонн/год. Строительство полигона ТБО в пос. Теренозек запланировано в рамках Плана мероприятий по охране окружающей среды Кызылординской области на 2022-2024 гг.

      В рамках данной Программы управления коммунальными отходами и в целях сокращения количества полигонов на полигон ТБО в пос. Теренозек будут направляться отходы из следующих поселков и с/о:

      -пос. Теренозек:

      -с/о А. Токмаганбетова (7,5 км от пос.Теренозек);

      -с/о С. Сейфуллина, (5 км от пос.Теренозек);

      -с/о Калжан Ахуна, (8,2 км от пос.Теренозек).

      Полигон ТБО в с/о Шаган будет охватывать отходы из следующих с/о (мощность примерно 2500-3000 тонн в год, около 15 700 -16 000 чел.).

      - с/о Шаган:

      -с/о Н.Ильясова, (17,1 км от с/о Шаган);

      -с/о Ширкейли, (22 км от с/о Шаган);

      -с/о Когалыколь, (31 км от с/о Шаган);

      -с/о Акжарма, (21,2 км от с/о Шаган);

      -с/о Инкардария (43 км от с/о Шаган).

      Полигон ТБО с/о Амангельды будет охватывать отходы из следующих с/о (мощность примерно 1500 тонн в год, всего 7 500 чел.).

      -с/о Амангельды:

      -с/о Жетиколь, (7,4 км от с/о Амангельды);

      -с/о Бесарык, (32 км от с/о Амангельды);

      -с/о Айдарлы, (21 км от с/о Амангельды).

     


Рисунок 2. Сокращение мест временного захоронения отходов и строительство 3 полигонов ТБО малой мощности

      Полигоны должны быть построены с учетом экологических и санитарных норм, а также национальных стандартов (ст. 350 ЭК РК). Необходимо ускорить строительство нового полигона в пос. Теренозек в 2024 году, и обеспечить соблюдение требований законодательства по захоронению ТБО.

      Минимальные требования к полигонам для твердо-бытовых отходов малой мощности согласно СТ 3696-2020:

      - менее 50 тонн отходов в сутки для захоронения;

      - специальные площадки переработки (сортировки);

      - пресс гидравлический для отходов бумаги и картона, полиэтилена, тетрапак;

      - биоразлагаемые отходы должны быть направлены на участок компостирования;

      - участок захоронения отходов без намерения изъятия.

      Создание мусороперегрузочных пунктов для отдаленных сельских округов

      В Сырдарьинском районе имеются 2 сельских округа – Инкардария и Амангельды, которые расположены на значительном расстоянии от районного центра, пос. Теренозек.

      Для оптимизации управления коммунальными отходами и уменьшения необходимого количества полигонов, а также с целью обеспечения более эффективной системы утилизации отходов, необходимо рассмотреть возможность создания мусороперегрузочных пунктов для отдаленных сельских округов Сырдарьинского района.

      Эти мусороперегрузочные пункты будут выполнять следующие функции:

      Временное хранение отходов: они предоставят возможность временного хранения коммунальных отходов до их дальнейшей переработки или захоронения, сроком до шести месяцев.

      Сортировка отходов: в этих пунктах можно будет осуществлять сортировку отходов, чтобы выделить материалы, которые могут быть подвергнуты переработке, и отделить их от тех, которые должны быть захоронены.

      Оптимизация транспортировки: Мусороперегрузочные пункты позволят оптимизировать процесс транспортировки отходов из отдаленных сельских округов в районный центров или к месту окончательного захоронения.

      Поэтапная рекультивация и восстановление земель мест временного захоронения коммунальных отходов (ликвидация несанкционированных свалок).

      После строительства новых полигонов места временного захоронения будет закрыты и рекультивированы. Будет проведена поэтапная рекультивация и восстановление земель территории.

      Технические решения по рекультивации несанкционированных свалок принимаются в зависимости от функционального назначения и использования территории после рекультивации.

      Для предотвращения образования новых свалок необходимо обеспечить 100% охват населения, юридических лиц и индивидуальных предпринимателей в Сырдарьинском районе услугами по сбору и транспортировке отходов.

      Для решения проблем с несанкционированными свалками необходимо проведение тщательного аудита по всем свалкам зафиксированные "НК "Қазақстан Ғарыш Сапары" и определение мер по их рекультивации.

      Существующая общепринятая методика обезвреживания свалки, включает следующие этапы: определение степени опасности свалки; оценка альтернативных вариантов; разработка технологии обезвреживания и рекультивации.

4. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      Финансирование Программы и мероприятий может быть за счет:

      государственного и местного бюджета;

      частных инвестиций;

      средств РОП;

      средств международных финансовых организаций;

      кредитов банков второго уровня и других источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

      Финансовые затраты на реализацию представленной Программы и выполнение намеченных природоохранных мероприятий планируется осуществлять согласно статье 29 ЭК РК за счет бюджетных средств. Данный механизм позволяет использовать средства в объеме не менее суммы платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступивших в местный бюджет в течение трех лет, предшествовавших году разработки и утверждения данного плана мероприятий.

      На предлагаемые мероприятия по реализации Программы планируется заложить для 1-го этапа – 475 000 000 теңге. Объемы необходимого финансирования уже включены в План мероприятий по ООС по Кызылординской области на 2022-2024 гг. 2 этап – 735 800 000 теңге. Мероприятия по реализации Программы необходимо включить в План мероприятий по охране окружающей среды Кызылординской области на 2025-2027 гг.

      К мероприятиям по обращению с отходами относятся:

      - внедрение технологий по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке любых видов отходов, в том числе бесхозяйных;

      - строительство, реконструкция заводов, цехов и производств, приобретение и эксплуатация установок;

      - полигоны для складирования любых видов отходов;

      - по сбору, транспортировке, переработке, сортировке, утилизации и захоронению отходов;

      - по сбору и переработке вторичных материальных ресурсов;

      - по получению сырья или готовой продукции, связанных с извлечением полезных компонентов из отходов;

      - реконструкция, модернизация оборудования и технологических процессов, направленных на минимизацию объемов образования и размещения отходов.

5. МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Контроль за реализацией Программы по управлению коммунальными отходами осуществляется на постоянной основе заместителем первого руководителя МИО, ответственного за реализацию государственной политики в области управления коммунальными отходами. Контроль за реализацией Программы будет осуществляться на основе мониторинга выполнения плана мероприятий.

      Мониторинг Программы осуществляется путем формирования отчета о реализации Программы. В отчете излагается описание реализованных мероприятий, достигнутые результаты, фактические объемы финансовых средств, направленных на их реализацию, а также причины невыполнения мероприятий и отсутствия результатов, запланированных на отчетный период.

      В целях информирования населения и общественности на Интернет-ресурсе акимата Сырдарьинского района будут размещаться отчеты о реализации Программы, промежуточный, раз в полгода до 15 июля текущего отчетного и годовой до 30 января следующего года. Годовой отчет формируется по итогам предыдущего года.

6.ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

      Реализация Программы улучшит экологическую ситуацию Сырдарьинском районе и повысит целевые показатели района и деятельности МИО в сфере управления коммунальными отходами.

      В процессе реализации Программы в целях создания эффективной системы управления коммунальными отходами будут реализованы следующие меры:

      Повышена осведомленность населения о правильном обращении с коммунальными отходами;

      100% охват сбором и вывозом коммунальных отходов;

      Определена компания по сбору и транспортировке ТБО;

      Закуплен специализированный транспорт для организации регулярного вывоза коммунальных отходов;

      Строительство 3 полигонов ТБО с сортировочными линиями, соответствующих требованиям законодательства;

      Осуществление закрытия территории, мест временного захоронения коммунальных отходов в Сырдарьинском районе.

      Таким образом, реализация комплекса мероприятий в рамках настоящей Программы позволит создать эффективную систему управления коммунальными отходами в Сырдарьинском районе, увеличит количество сбора, сортировки и переработки ТБО и позволит минимизировать негативное влияние отходов на окружающую среду, соответственно повысит целевые показатели области и районов.

      В целом Программа будет способствовать существенному улучшению качества и условий жизни граждан Сырдарьинского района.

7.ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Для достижения целей и выполнения задач разработан план мероприятий по реализации Программы, который приведен ниже.

      План мероприятий сгруппирован по задачам и показателями, указаны сроки и ответственные исполнители. План мероприятий обеспечивает комплексный подход и координацию работ всех ответственных исполнителей Программы с целью достижения ожидаемых результатов.

      Мероприятия по строительству, включая разработку типовой технической и проектной документации, включенные в Программу, должны предусматривать использование наилучших доступных техник, обеспечивающих энергосбережение и повышение энергетической эффективности деятельности в сфере управления коммунальными отходами,

      Корректировка Плана мероприятий осуществляется по мере необходимости, при наличии обоснованных предложений по результатам мониторинга. По результатам мониторинга, в случае обнаружившейся невозможности достижения поставленных целей, задач и целевых показателей определяются иные мероприятия и принимаются меры по выявленным проблемным вопросам.

      По результатам мониторинга Отдел ЖКХ выносит решения, нацеленные на:

      1) повышение эффективности реализации запланированных мероприятий (определению иных мероприятий) в целях достижения установленных целей и задач Программ;

      2) принятие мер по выявленным проблемным вопросам.

      Отдел ЖКХ как заказчик Программы осуществляет следующие функции:

      1) формирует и обеспечивает единый централизованный комплексный подход к решению задач в сфере управления коммунальными отходами на территории Сырдарьинского района, координируя действия всех исполнителей Программы;

      2) взаимодействует с Акиматом Кызылординской области по финансовым затратам на реализацию Программы за счет бюджетных средств;

      3) осуществляет взаимодействие с акиматом поселка и акиматами с/о по вопросам реализации мероприятий Программы;

      4) осуществляет мониторинг реализации мероприятий Программы, выносит результаты мониторинга для обсуждения на заседаниях Общественного совета;

      5) осуществляет корректировку мероприятий, целевых показателей, затрат на реализацию мероприятий Программы, в том числе на основании поступивших предложений с обоснованием необходимости внесения соответствующих изменений в Программу;

      6) участвует в проверках хода реализации мероприятий Программы;

      7) размещает Программу, а также информацию о ходе реализации мероприятий Программы на официальном сайте акимата Сырдарьинского района.

План мероприятий по реализации Программы по управлению коммунальными отходами Сырдарьинского района на 2024-2028 гг. годы

№ п/п

Наименование
мероприятия

Форма
завершения

Срок исполнения

Ответственные
за исполнение

Необходимые затраты, тенге

Источники
финансирования

1

2

3

4

5

6

7


Цель - Организация регулярного вывоза коммунальных отходов и создание необходимой инфраструктуры для эффективного управления отходами в Сырдарьинском районе в соответствии с требованиями экологического законодательства


Задача 1. Повышение осведомленности населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор, предотвращения несанкционированного сжигания коммунальных отходов

1.1

Проведение конкурса на получение государственного социального заказа среди НПО по повышению осведомленности населения по экологически безопасному обращению с коммунальными отходами

Договор о государствен ном социальном заказе с НПО

2024-2026

Акимат района

-

Местный бюджет

1.2

Реализация государственного социального заказа по повышению осведомленности населения по экологически безопасному обращению с коммунальными отходами (разработка информационной кампании, включающий разработку информационных материалов, проведение встреч с населением, акции, субботников, круглых столов, создание волонтерских клубов среди школьников, публикации в местных СМИ, соц. сетях, ознакомительные визиты и др.)

Акт выполненных работ

2024-2026

НПО

2024 год
2 000 000

В рамках местного бюджета, выделенного НПО

2026 год
2 000 000

1.3

Информирование населения по предотвращению и пресечению несанкционированного сжигания коммунальных отходов

Отчет

постоянно

Акиматы района,
поселка и с/о

-

Не требуется


Задача 2. Организация регулярного вывоза коммунальных отходов в Сырдарьинском районе

2.1

Закуп специализированного транспорта для сбора и вывоза коммунальных отходов (в количестве 4 ед.)

Акт приема и передачи

2025

Акимат района

160 000 000

Республика-
нский бюджет

2.2

Определение компаний по сбору и транспортировке ТБО посредством проведения конкурса (тендера)

Договор

II- квартал 2025

Акимат района

-

Не требуется

2.3

Установление графика и времени вывоза ТБО в поселке и с/о с учетом мнения жителей населенных пунктов

График и время вывоза утвержден

II- квартал 2025

Акимат района, субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку ТБО

-

Не требуется

2.4

Разработка и внедрение системы сбора оплаты услуг за транспортировку отходов согласно утвержденным тарифам физическими лицами, пользующиеся централизованной системой сбора ТБО на основании публичных договоров

Отчет в акимат района

II- квартал 2025

Акимат района, Субъекты предпринимате-
льства, осуществляющие сбор и транспортировку
ТБО

-

Не требуется

2.5

Размещение договора публичной оферты на сайте специализированной организации и на сайте акимата района

Договор
размещен
на сайте

II- квартал 2025

Акимата района,
Субъекты предпринима
тельства, осуществляющие сбор и транспортировку
ТБО

-

Не требуется

2.6

Своевременный и экономически обоснованный пересмотр, индексация тарифов на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО

Решение
местного представитель
ного органа

IV-квартал 2026

Акимат района

1 500 000

Местный бюджет

2.7

Профилактическая работа с ЮЛ и ИП, осуществляющие деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях по обязательному заключению договора на транспортировку ТБО, со специализированными организациями, определенными МИО по результатам конкурса (тендера)

Отчет в акимат района

2024-2025

Акимат поселка Теренозек,
акиматы с/о
НПО

-

Не требуется
В рамках государственного социального заказа


Задача 3. Внедрение раздельного сбора отходов

3.1

Определить месторасположения контейнерных площадок для ТБО в поселке и с/о

Отчет

2025

Акимат пос. Теренозек, акиматы с/о

-

Не требуется

3.2

*Закуп и установка контейнеров для раздельного сбора (сухая и мокрые фракции) согласно проведенным расчетам.
90 контейнера - для сел Калжан-Ахун, А.Токмаганбетов, С.Сейфуллин
200 контейнера - Теренозек
300 контейнеров – Шаган, Ширкейли, Н.Ильясова, Акжарма, Когалыкол, Инкардария
150 контейнеров – Аманкельды, Бесарык, Айдарлы, Жетыколь
200 контейнеров – Теренозек
*При определении участков для установления контейнеров необходимо скорректировать количество контейнеров с учетом мнения жителей и МВО.

Акт приема-передачи

2024-2027

Акимат пос. Теренозек, акиматы с/о

2024 г.- 90 контейнеров
6 300 000
2025 г.-200 контейнеров Теренозек
14 000 000
2026 г. - 300 контейнеров
21 000 000
2027 г. – 150 контейнеров
10 500 000

Местный бюджет

3.3

Приведение в соответствие санитарным-эпидемиологическим требованиям контейнерные площадки в пос. Теренозек (13 контейнерных площадок)

Акт-приема передачи

2024

Акимат пос. Теренозек

2 000 000

Местный бюджет

3.4

**Приведение в соответствие с требованиями законодательства контейнеры для РСО в пос. Теренозек

Отчет

2024

Акимат пос. Теренозек

**1 700 000

Местный бюджет

3.5

Информирование юридических лиц по обязательному заключению договоров на сбор и вывоз опасных составляющих коммунальных отходов (РСО)

Отчет

постоянно

Акимат района и акиматы с/о

-

Не требуется

3.6

Повышение компетенции населению по организации раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановлению, в том числе путем компостирования по всему району

Отчет

2024-2026

МИО, НПО

-

В рамках государственного социального заказа

3.7

Организация специальных мест для сбора КГО и строительных отходов, образующихся у населения

Отчет

2024-2025

МИО

-

Не требуется


Задача 4. Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов

4.1

Усиление взаимодействия с представителями местного бизнес сообщества по выявлению возможностей и заинтересованности путем проведения встреч, круглых столов и др.

Отчет в акимат района

2024-2025

Акимат района, акимат пос. Теренозек, акиматы с/о

-

Не требуется

4.2

Усиление взаимодействия МИО со специализированными предприятиями по сбору, сортировке и восстановлению отходов г. Кызылорда путем проведения встреч и др.

Отчет в акимат района

2024-2025

Акимат района, акимат пос. Теренозек, акиматы с/о

-

Не требуется

4.3

Морфологический анализ состава ТБО в Сырдарьинском районе

Отчет

2028

Акимат района

3 000 000

Местный бюджет

4.4

Анализ оборудования и установок для переработки или утилизации отходов сельских населенных пунктов.

Отчет

2026-2027

Акимат района

-

Не требуется

4.5

Закуп компостной установки для органических отходов на участке компостирования полигона ТБО в пос. Теренозек

Акт ввода в эксплуатацию

2028

Акимат района

7 500 000

Местный бюджет


Задача 5. Экологический рациональное управление полигонами

5.1

**Строительство и введение в эксплуатацию полигона в пос. Теренозек

Акт ввода в эксплуатацию

2024-2025

Акимат района

**475 000 000

Республиканский бюджет

5.2

Строительство и введение в эксплуатацию полигона в с/о Шаган

Акт ввода в эксплуатацию

2027-2028

Акимат района

300 000 000

Республиканский бюджет

5.3

Строительство и введение в эксплуатацию полигона в Амангельдинском с/о

Акт ввода в эксплуатацию

2027-2028

Акимат района

200 000 000

Республиканский бюджет

5.4

Создание мусороперегрузочного пункта для отдаленного сельского округа – Инкардария

Акт ввода в эксплуатацию

2027-2028

Акимат района, акиматы с/о Инкардария

2 000 000

Местный бюджет

5.5

Поэтапная рекультивация и восстановление земель мест временного захоронения отходов (ликвидация несанкционированных свалок)

Акт приемочной комиссии

2027-2028

Акимат района, акиматы с/о

4 000 000

Местный бюджет

      **Объемы необходимого финансирования уже включены в План мероприятий по ООС по Кызылординской области на 2022-2024 гг.

  Приложение 1

База данных субъектов предпринимательства, участников рынка ТБО, осуществляющих сбор, сортировку, транспортировку, переработку, захоронение ТБО на территории г. Кызылорда, а также, наличие данных субъектов в реестре МЭПР РК

Наименование

Сфера деятельности

Город

ФИО

Адрес

Телефон

Е-mail

Наличие в реестре МЭПР

1

ТОО "ТемірЖас-Group"

Сбор и утилизация не опасных и нефть содержащих отходов; • Утилизация шин и автопокрышек • Утилизация аккумуляторов • Масла отработанные • Лом металлов • Производственные отходы строительного характера • Использованная упаковка • Отходы эмульсий и смесей нефтепродуктов • Отходы лакокрасочных средств • Пластик, пластиковая тара из-под пестицидов, от дезинфицирующих и моющих средств • Тара металлическая, загрязненная ЛКМ, нефтепродуктами, химическими реагентами • Бытовая техника, оргтехника, потерявшая свои потребительские свойства • Медицинские отходы (класса Б, В).

г.Кызылорда

Руководитель Керимбердиев Нурлан Жасаралович

Трасса Кызылорда-Кумколь 116км.

8 (747) 561-02-10 8 (777) 561-02-10

temirjas@​mail.​ru

ДА

2

 ТОО "AkDiEr"

• Повторное применение отходов; • Транспортировка отходов; • Ликвидация загрязнений; • Очистка резервуаров, бочек; • Сбор и утилизация металлолома; Сбор и утилизация металлолома;

г.Кызылорда

Руководитель Шагатаева Айдана Болатбековна

Желтоксан, 11е, 1Б

8 (7242) 702-500 8 (702) 800-60-50

too_akdier@​mail.​ru

ДА

3

ТОО "EcoOil Group"

Сбор неопасных отходов

Кызылорда

Руководитель Куанышбаев Кайрат Балтабекович

ул. Хон Бен До, д. 150

8(777)256-44-11


НЕТ

4

ТОО "Серпін LTD"

Сбор, обработка и удаление отходов; утилизация отходов

г.Кызылорда

Руководитель Данышманов Береке Ишенбаевич

ул.Коркыт Ата,257



ДА

5

ТОО "Ком хоз Жаңақорған"

Сбор опасных и неопасных отходов;

г.Кызылорда

Руководитель Садвакасов Нурлан Шамшидинович

п.Жанакорган, ул. Курмангазы дом 25

87781423316


НЕТ

6

ТОО "Барша-К"

 контроль над сбором и распределением отходов

г.Кызылорда

Руководитель Султанов Мухамед Абусагатович

ул. Шевченко,64

275062

muha_sul@​mail.​ru

ДА

7

ТОО "Тандем Петролеум"

 контроль над сбором и распределением отходов

г.Кызылорда

Руководитель Оспанов Жанболат Амантаевич

Микрорайон Саулет, Ул Жетибай Ондирбаев, 15

87021115444 87053589846

aitbay.​sei​duld​ayev@​mail.​ru tandem.​pet​role​ym@​mail.​ru

ДА

8

ТОО "Gangnam Service"

Рекультивация и прочие услуги в области удаления отходов

г.Кызылорда

Руководитель Жумаев Азизхан Бахытович

мкр. Астана 11

 270173, 27-27-90

abzal22-79@​mail.​ru

НЕТ

9

ТОО "Куанышбек"

Сбор и сортировка отходов

г.Кызылорда

Руководитель Мадинова Зоя

Аральский район, г.Аральск, Айманова 21 А


tookuanyshbek@​mail.​ru

ДА

10

ТОО "Тимур company"

Утилизация нефтесодержащих отходов

г.Кызылорда

Руководитель Бельгибаев Сергей Олегович

Хон Бом До 20

87242259192


НЕТ

12

ТОО "ММБ-МЕТАЛЛ"

Прием и переработка металла. ПриҰм черного и цветного лома

г.Кызылорда


улица Кирпично-Заводская, 2



НЕТ

13

ТОО "Smart Rubber"

Утилизация шин

г.Кызылорда

Акпанбетов Серик Абдрахманович

ул. Каратогай 43,

8 (707) 250-00-87 8 (701) 250-00-87


НЕТ

14

ТОО "Карахани-2010"


г.Кызылорда

Жумаев Азизхан Бахытжанович


87013341244


ДА

  Приложение 2

Методика определения показателей Программы по управлению коммунальными отходами Сырдарьинском районе на 2024-2028 гг.

Наименование целевого показателя

Периодичность и сроки формирования целевых показателей

Обоснование

Описание методики расчетов

1

Охват населения сбором и вывозом ТБО

По истечении одного года с момента утверждения Программы.

Показатель соответствует Концепции по переходу РК к Зеленой экономике и необходим для определения доли населения, имеющей доступ к услугам по сбору и вывозу ТБО.

Показатель можно получить путем деления количества жителей (количество человек) согласно выставленным счетам на общее количество населения района.

2

Охват раздельным сбором (населения или район):
- по фракциям
- отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, ОЭЭО)

По истечении одного года с момента утверждения Программы

Показатель соответствует Национальному проекту "Зеленый Казахстан".

Показатель формируется путем деления количества раздельно собранной сухой фракции ТБО (пластик, картон и отходы бумаги, стекло, металлические банки) в тоннах на общее количество образования ТБО (коммунальных отходов) в тоннах, выражая результат в процентах.
Показатель по отдельным опасным видам отходов также формируется путем деления количества раздельно собранных опасных отходов (РСО, ОЭЭО и медицинские), на общий расчетный объем образования опасных отходов исходя из морфологического состава ТБО , выражая результат в процентах.

3

Для переработки и утилизации ТБО (от объема образования)

По истечении одного года с момента утверждения Программы.

Показатель соответствует Концепции по переходу РК к "зеленой" экономике и Национального проекта "Жасыл Казахстан".

Показатель получают путем деления количества всех переработанных и вторично использованных твердых бытовых отходов города (включая опасные составляющие коммунальных отходов), в том числе раздельно собранных отходов, отсортированных на полигоне и вторичных ресурсов, на общее количество всех образовавшихся ТБО (коммунальных отходов) в районе, выражая результат в процентах.

4

Закрытие и рекультивация полигона ТБО в соответствии с экологическими требованиями

По истечении одного года с момента утверждения Программы.

Показатель соответствует Концепции по переходу РК к зеленой экономике

Показатель предполагает количество объектов, по которым завершены работы по рекультивации и ликвидации.


Сырдария ауданының 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламасын бекіту туралы

Қызылорда облысы Сырдария аудандық мәслихатының 2024 жылғы 30 шілдедегі № 130 шешімі

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабының 3-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, Сырдария аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Сырдария ауданының 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Сырдария аудандық мәслихатының төрағасы Е. Әжікенов

  Сырдария аудандық мәслихатының
2024 жылғы 30 шілдедегі
№ 130 шешіміне қосымша

Сырдария ауданының 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламасы

Мазмұны

      Терминдер және анықтамалар 3

      Бағдарлама Паспорты 5

      Кіріспе...............................................................................................................................................7

      1. СЫРДАРИЯ АУДАНЫНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БОЙЫНША АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ 8

      1.1 Коммуналдық қалдықтардың түзілу, жинау және қайта өңдеу көлемі 8

      1.2 Қолданыстағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін бағалау 9

      1.3 Қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару жүйесін талдау 11

      1.4 Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға бөлінген қаражатты талдау 12

      1.5 2024 - 2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін есептеу ........13

      1.6 Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау бойынша қорытындылар 14

      1.7 Коммуналдық қалдықтарды басқару секторындағы күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау 15

      2. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАҚСАТЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ 16

      2.1 Мақсаты мен міндеттері 16

      2.2 Нысаналы көрсеткіштер 16

      3. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР 17

      3.1 Халықтың қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы хабардарлығын арттыру, оның ішінде бөлек жинау.17

      3.2 Коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетуді ұйымдастыру 18

      3.3 Қалдықтардың бөлек жинауын енгізуі 21

      3.4 Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту 26

      3.5 Полигонды экологиялық тұрғыдан тиімді басқару 27

      4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР 31

      5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ МОНИТОРИНГІ 32

      6. КҮТІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘСЕР 33

      7. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ 34

      Қосымша 1 40

      Қосымша 2 404

Терминдер және анықтамалар

      Биоыдырайтын қалдықтар - анаэробты немесе аэробты ыдырауға қабілетті қалдықтар, соның ішінде бау-бақша және саябақ қалдықтары, сондай-ақ тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын тамақ қалдықтары, макулатура.

      Қалдықтарды көму – қалдықтарды алу ниетінсіз, шектеусіз мерзім аралығында қауіпсіз сақтау үшін арнайы бекітілген орындарда жинау.

      Коммуналдық қалдықтар – тұтыну қалдықтары, құрамына кіретіндер:

      1) аралас қалдықтар және қағаз бен картон, шыны, металл, пластмасса, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма, қораптар, пайдаланылған электрлік және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумляторлар секілді үй шаруашылығында бөлек жиналған қалдықтар;

      2) аралас қалдықтар және өзінің сипаты мен құрамы бойынша үй шаруашылығындағы қалдықтарға ұқсас болып келетін басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар.

      Ірі көлемді қалдықтар – шаруашылық әрекет барысында (тұрмыстық техника, жиһаз және басқалары) өзінің тұтынушылық қасиетін жойған және өзінің көлемі бойынша тек мамандандырылған көлік құралдарымен ғана тасымалдау мүмкіндігі бар тұтыну қалдықтары.

      Тұтыну қалдықтары – адамның тіршілігі барысында түзілген қалдықтар, толық немесе ішінара өзінің тұтынушылық қасиетін жойған өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қораптары және басқа заттар немесе олардың қалдықтары, агрегатты күйіне қарамастан, пайдалану мерзімі немесе жарамдылық мерзімі өтіп кеткен, сонымен қатар, меншік иесінің өз бетінше немесе құжат арқылы тұтыну қалдығы разрядына өткізілген қалдықтар.

      Электрондық және электрлік жабдық қалдықтары – Жарамсыз немесе қолданыстан шыққан, қалдық қатарына жатқызылатын электрондық және электрлік жабдықтар, сонымен қатар, оның тораптары, бөліктері, бөлшектері.

      Тамақ қалдықтары - тамақ өнімдерін өндіру және тұтыну нәтижесінде түзілетін тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын қалдықтар.

      Қалдықтарды көму полигондары - қалдықтарды алу ниетінсіз, арнайы жабдықталған, экологиялық, құрылыс және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келетін орынға тұрақты орналастыру.

      Қалдықтарды бөлек жинау - ары қарай мамандандырылған басқаруды жеңілдету мақсатында түрлері немесе топтары бойынша бөлек жиналған қалдықтар.

      Қалдықтарды жинау – жеке және заңды тұлғалардан мамандандырылған ұйымдарға ары қарай қайта қалпына келтіруге немесе жоюға бағыттау мақсатында қалдықтарды қабылдауды ұйымдастыру бойынша іс-әрекеттер.

      Құрылыс қалдықтары - ғимараттарды, құрылыстарды, өнеркәсіптік нысандарды, жолдарды, инженерлік және басқа коммунакциялардың құрылысы немесе оларды бұзу, сұрыптау, қайта жабдықтау, жөндеу (соның ішінде капиталдық) барысында түзілетін қалдықтар.

      Тұрмыстық қатты қалдықтар - қатты күйдегі коммуналдық қалдықтар.

      Қалдықтарды тасымалдау – жинау, сұрыптау, қайта өңдеу, қалпына келтіру және (немесе) жою барысында түзілген, жинақталған қалдықтарды мамандандырылған көлік құралдары көмегі арқылы тасымалдаумен байланысты іс-әрекеттер.

      Қалдықтар жою – термикалық, химиялық немесе биологиялық үдерістер нәтижесінде көлемі маңызды түрде төмендейтін және (немесе) қалдықтардың физикалық жай-күйі мен химиялық құрамы өзгеретін, бірақ өнім өндіру немесе энергия алу мақсатында қолданылмайтын қалдықтарды жою тәсілі.

      Қалдықтарды басқару - қалдықтар түзілгеннен бастап, соңғы жойғанға дейінгі жүзеге асырылатын операциялар.

       Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі – меншік нысаны және іс-әрекет түріне қарамастан, тұрғын үйлерде және (немесе) жеке тұрған ғимараттарда (құрылыстарда) тұратын немесе өзінің іс-әрекетін жүзеге асыратын, сонымен қатар, меншік иелігінде контейнерлік алаңдары мен контейнерлері жоқ, немесе жалпы пайдаланылатын жерде тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметін жүзеге асыру үшін контейнерлік алаңдары мен контейнерлері бар жеке және заңды тұлғаларды қамтамасыз ету мақсатында жергілікті атқарушы органмен ұйымдастырылатын жүйе.

Бағдарлама Паспорты

Атауы

Сырдария ауданының 2024-2028 жылдарға арналаған коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламасы

Бағдарламаны әзірлеуге негіз

Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Экологиялық кодексі.
Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі Бағдарламаны әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдар, ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің 18.05.2023 ж. №154п бұйрығы.

Бағдарламаны әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

"Сырдария аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" КММ

Бағдарламаның Мақсаты

Коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетуді ұйымдастыру және экологиялық заңнама талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды тиімді басқару үшін қажетті инфрақұрылымды құруды ұйымдастыру.

Бағдарламаның Міндеттері

1.Бөлек жинауды қоса алғанда, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықтың хабардарлығын арттыру, рұқсатсыз коммуналдық қалдықтарды өртеудің алдын-алу туралы ақпараттандыру;
2.Коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетуді ұйымдастыру;
3.Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу;
4.Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту;
5.Полигонды экологиялық тұрғыдан тиімді басқару

Күтілетін нәтижелер

Қалдықтарды дұрыс өңдеу бойынша халықтың хабардарлығы артты;
Тұрақты түрде коммуналдық қалдықтарды шығару ұйымдастырылды;
ҚТҚ жинау және тасымалдау үшін инфрақұрылым құрылды (контейнерлер, контейнерлік алаңдар, қоқыс таситын көліктер);
Қалдықтарды бөлек жинау енгізілді;
Қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеу үлесі ұлғайды;
Көмуге жіберілетін қалдықтардың көлемі азайтылды;
Қалдықтарды қауіпсіз көму қамтамасыз етілді.

Қаржыландыру көлемі

1 кезең – 475 000 000 теңге. Тереңөзек кентінде полигон салуға қажетті бюджет 2022-2024 жылдарға арналған табиғатты қорғау іс-шаралар жоспарына енгізілген.
*2-кезең – 735 800 000 теңге.
*Қаржыландыру көздерінің шығындар сомасы 2025-2027 жж арналған Қызылорда облысы бойынша қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қаржылық жылға республикалық және жергілікті бюджеттен бекіту және нақтылау ескере отырып, түзетулер енгізілетін болады.

Бағдарлама орындаушылары

Сырдария ауданының әкімдігі, Тереңөзек кентінің әкімдігі, А.Тоқмағанбетов а/о, С. Сейфуллин а/о, Қалжан-Ахун а/о, Шіркейлі а/о, Қоғалыкөл а/о, Амангелді а/о, Жетікөл а/о, Шаған а/о, Інкәрдәрия а/о, Ақжарма а/о, Н.Ілиясов а/о, Бесарық а/о, Айдарлы а/о, коммуналдық қалдықтарды жинау, әкету, қалпына келтіру және көму жөніндегі субъектілер, мемлекеттік мекемелер, әлеуметтік объектілер, заңды тұлғалар, жеке кәсіпкерлер, ҮЕҰ, халық және т.б. мүдделі тараптар.

Кезең

5 жыл: 2024 – 2028 жж

Кіріспе

      Сырдария ауданы Қазақстанның оңтүстігінде Қызылорда облысының орталығында орналасқан, ауданның аумағы 40,7 мың шаршы км, бұл облыстың жалпы аумағының 18,0% құрайды.

      Сырдария ауданының құрамына 1 кент және 13 ауылдық округ (ары қарай – а/о) кіреді. Ауданның әкімшілік орталығы - Тереңөзек кенті.

      2023 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша аудан халқы 38 025 адамды құрайды.

      Экономикалық, әлеуметтік және инфрақұрылымдық дамуды жақсарту мақсатында Сырдария ауданын дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған бағдарламасы әзірленіп, бекітілді. Бағдарламаға сәйкес, аймақтағы экологиялық жағдайды жақсарту - ең бірінші мақсат. Экологиялық жағдайды жақсарту үшін 2025 жылға қарай тұрмыстық қатты қалдықтарды (ҚТҚ) қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың 100% - ға қол жеткізудің нысаналы көрсеткіші белгіленді. Бағдарламада: ауылдық елді мекендерде қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату, қатты тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру анықталды; ауыл шаруашылығында, үй жанындағы учаскілерде егіс алқаптарын тыңайтқыш ретінде қалдықтарды (жануарлар дүниесін) кәдеге жарату; 2024 жылы Тереңөзек кентінде сұрыптау полигонын салу.

      Қазақстан Республикасында қалдықтарды басқару мәселелері өте өткір мәселелердің қатарына жатады. "Жасыл экономикаға" өту тұжырымдамасының шеңберіндегі басты бағыттардың бірі қалдықтарды басқару жүйесін қалыптастыру және жетілдіру боылп табылады. Тұжырымдаманың коммуналдық қалдықтарды басқару бөлігіндегі тиімділікті көрсететін мақсаттық индикаторлары – экологиялық және санитарлық талаптарға жауап беретін полигондармен тұрғындарды 100% қамту және 2030 жылға дейін қайта өңделген қалдықтардың үлесін 40% жеткізу қарастырылған. 2025 жылға дейін "Жасыл Қазақстан" атты ұлттық жоба да бекітілген. Ұлттық жобада келесі көрсеткіштер бекітілген: 2025 жылға дейін бөлек жинау мен қамту 80%, 2025 дейін қалдықтардың түзілу көлемінен ТҚҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі - 34% арттыру қажет.

      Осы коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарлама Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің (бұдан әрі - ҚР ЭК) 365-бабына және жергілікті атқарушы органдардың коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі Бағдарламаны әзірлеу жөніндегі әдістемелік ұсынымдарына, ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің 18.05.2023 ж. №154п бұйрығына сәйкес әзірленді.

      Бағдарламаны әзірлеу барысында, Сырдария ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайына талдау жүргізілді, проблемалар анықталды және экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін құруға бағытталған шаралар кешені әзірленді.

      Бағдарламаны іске асыру, Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіруге, атап айтқанда, қалдықтардың айналымы бойынша халықтың хабардарлығын арттыруға, қалдықтарды басқару жөніндегі кәсіпкерлік субъектілері үшін қажетті инфрақұрылымды құруға және оның жұмыс істеуіне, қалдықтарды кәдеге жарату мен қайта өңдеу үлесін арттыруға, көмуге жіберілетін қалдықтар көлемін азайтуға әкеледі. Бағдарламаны іске асыру, Сырдария ауданында және жалпы Қызылорда облысында коммуналдық қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін барынша азайтуға, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы Қазақстан Республикасының Стратегиялық көрсеткіштеріне қол жеткізуге ықпал ететін болады.

1.СЫРДАРИЯ АУДАНЫНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БОЙЫНША АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

1.1 Коммуналдық қалдықтардың түзілу, жинау және қайта өңдеу көлемі

      ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің деректеріне сәйкес (бұдан әрі – ЭТРМ) Қазақстанда жыл сайын 4,5-5 млн. қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі – ҚТҚ) түзіледі.

      1-кестеде соңғы үш жылдағы ҚР, Қызылорда облысы және Сырдария ауданы бойынша ҚТҚ түзілуі және қайта өңдеу көлемі бойынша деректер келтірілген.

Кесте 1. ҚР, Қызылорда облысы, Сырдария ауданы бойынша 2020-2022 жылдарға арналған ҚТҚ түзілу және қайта өңдеу көлемі

Атауы

Өлшем бірлігі

Жылдары

2020

2021

2022

1

ҚТҚ түзілу көлемі

1.1

Қазақстан Республикасы*

тонна

3 674 000

4 214 056

4 340 630

1.2

Қызылорда облысы*

тонна

117 000

116 000

164 000

1.3

Сырдария ауданы**

тонна

1 000

7 000

7 280

2

Түзілген ҚТҚ жалпы көлемінен қайта өңдеу үлесі

2.1

Қазақстан Республикасы*

%

18,3

21,1

25,4

2.2

Қызылорда облысы*

%

18

19,7

24,5

2.3

Сырдария ауданы**

%

50

12,8

12,6

      * ЭТРМ деректері

      ** Сырдария ауданының ТКШ деректері

      1-кестеге сәйкес Сырдария ауданында ҚТҚ-ның орташа жылдық түзілу көлемі 7140 тоннаны құрайды, бұл Қызылорда облысында ҚТҚ-ның жалпы түзілуінің көлемінің 5% - құрайды. ҚТҚ орта түзілуін есептеу үшін тек 2021-2022 жылдардағы деректер пайдаланылды. 2020 жылғы деректер дұрыс емес болып саналады.

      Ресми деректер бойынша Сырдария ауданында ҚТҚ өңдеудің орташа пайызы 12,7% құрайды, ал қалған қалдықтар (88%) көмуге жіберіледі. Алайда, қалдықтарды жинау мен сұрыптаумен халықты толық қамту енгізілгеннен кейін қалдықтарды қайта өңдеу үлесін есептеуді түзету қажет.

      Сырдария ауданының халқының 2022 жылғы жинау мен шығарумен қамту 18,3% құрайды. Қалдықтарды жинау және шығару үшін қалдықтарды жинау көлеміне қарай қалыптастыру жолымен есептелген. Бұл ретте халық қалдықтарын жинау және шығару тек Тереңөзек кентінде ұйымдастырылған.

      Сырдария ауданында қалдықтарды жинау және әкетумен қамту көрсеткіші өте төмен. Стратегиялық құжаттардың мақсаттарына қол жеткізу үшін барлық а/о-да ҚТҚ жинау және әкетумен қамтуды арттыру қажет.

      ҚТҚ морфологиялық құрамы

      Сырдария ауданында ҚТҚ морфологиялық құрамын зерттеу жүргізілмеген.

      2020 жылы "Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы" КЕАҚ тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеудің оңтайлы жүйесін анықтау жөніндегі зерттеуге сәйкес, ҚР ірі қалаларында ҚТҚ морфологиялық құрамының орташа көрсеткіштері келесі болып табылады:

      - тамақ қалдықтары - 37,2 %;

      - пластик - 16,2%;

      - макулатура - 11,1 %;

      - шыны - 8,9%;

      - тоқыма - 2,5%;

      - қара және түсті металдар - 1,8%;

      - компоненттерді алып тастағаннан кейін коммуналдық қалдықтардың қалдықтары (ұсақ құрылыс қоқыстары, тастар, көше сметалары және т.б.) – 18,2%.

      Осы зерттеуге сәйкес, көптеген қалаларда коммуналдық қалдықтардың негізгі фракциясы биологиялық ыдырайтын (тамақ) қалдықтары болып табылады.

      Ауылдық жерлердегі қалдықтардың морфологиялық құрамы қалаға қарағанда өзгеше. Ауылдық жерлерде, қалдықтардың органикалық бөлігі үй жануарларына беріледі, қағаз және картон қалдықтары, ағаш және басқа материалдар жылыту мақсатында жағылады.

      Ауылдық елді мекендер ауылшаруашылық қалдықтарының, соның ішінде жануарлардың қалдықтарының пайда болуымен ерекшеленеді. Ауылдық жерлерде қалдықтарды қайта өңдеу жүйесін дамытуға және оларды ауыл шаруашылығында және шаруашылықта егістік алқаптары үшін тыңайтқыш ретінде пайдалануға ерекше назар аудару қажет.

      Қалдықтарды басқару саласын дамыту үшін және де ҚТҚ-ның нақты құрамын анықтау үшін ұзақ мерзімді перспективада морфологиялық құрамға зерттеу жүргізу ұсынылады. Бұл зерттеу қалдықтарды басқару саласын дамытуға және ауыл шаруашылығы қалдықтарын басқарудың озық тәжірибелерін анықтауға көмектеседі.

      Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары мен тарифтері

      Сырдария ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының нормасы мәслихаттың 2022 жылғы 11 тамызында № 158 шешімімен бекітілген.

      Осы құжатқа сәйкес, жайлы және жайлы емес үй шаруашылықтары үшін бір тұрғынға шаққанда қалдықтардың орташа жылдық түзілу нормасы 0,7635 м3 құрайды.

Кесте 2. Сырдария ауданы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тариф

Атауы

Есептік бірлік

Теңге (қосылған құн салығынсыз)

Жайлы емес үйлер

1 тұрғын

138,88

Бірлік (көлем) үшін жылдық тариф

1 м3

2182,76

      Тариф Сырдария аудандық мәслихатының 2024 жылғы 26 маусымдағы № 114 шешімімен бекітілген.

      Қазіргі уақытта тұрғындардан бекітілген тарифке ақы жинау жүйесі жоқ. Іс жүзінде тұрғындар қалдықтарды бір рет шығару үшін 1000 теңге төлейді.

      1.2 Қолданыстағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін бағалау

      Қалдықтарды жинау, жинақтау және бөлек жинау

      Халықтың коммуанлдық қалдықтарды жинау және шығару қызметтеріне қол жетімділігі тек ірі және шағын қалаларда ғана дамыған. Ауылдық жерлерге бұл қызметтердің болмауы немесе жеткіліксіз дәрежесі тән.

      Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды жинау және жинақтау келесі жолдармен жүзеге асырлады:

      Тереңөзек кентіндегі жайлы үйлерде қалдық жинау, контейнер алаңдарында орналасқан контейнерлерде жүргізіледі. Тереңөзек кентінде 20-ға жуық контейнер алаңы бар. Қатты қалдықтар күнделікті контейнерлерден уақытша қоқыс көму орындарына тасымалданады.

      Тереңөзек кентінің жеке секторында, қалдық жинау тұрғындардың шақыруы бойынша, жеке секторда орналасқан контейнерлерде немесе контейнерсіз әдіспен жүргізіледі. Жеке сектор үшін қалдық алып кетудің белгіленген уақыты және кестесі жоқ, тұрғындардың өтініші бойынша жүзеге асырылады.

      Ауданның қалған 13 ауылдық округінде қалдықтарды жинау және шығару, ұйымдастырылған түрде жүргізілмейді. ҚТҚ аулаларда жиналады, пеште жағылады және рұқсат етілмеген жерлерге шығарылады. Ауылдық округтердің әкімдіктері тоқсанына бір рет жергілікті ауыл шаруашылығы кәсіпорындарымен (күріш шаруашылығы) қалдықтарды шығаруды ұйымдастырады. Шаруа қожалықтары қалдықтарды жинау және шығару үшін көлікпен қамтамасыз етеді.

Кесте 3. Контейнер алаңдары мен контейнерлер туралы ақпарат

Атауы

Контейнер алаңдары

Контейнерлер

Тереңөзек

13

*600 дана (жайлы уйлерде 200, жеке секторда 400)

      *Тереңөзек кентінің әкімдігі ұсынған мәлімет

      Талдау нәтижелері бойынша контейнерлік алаңдарда келесі кемшіліктер анықталды:

      - инфильтраттың топыраққа енуіне ықпал ететін қатты жабынның болмауы;

      - заңнама талаптарына сәйкес, үш жағынан қоршаудың және шатырдың болмауы;

      - қалдықтарды аралас сақтау үшін ескі, тот басқан, мыжылған контейнерлерді (0,75м3) пайдалану;

      - қалдықтарды контейнерлерде шығарусыз жағу;

      - көздеген мақсатынан басқа мақсаттарда бөлек жинау үшін торлы ыдыстарды пайдалану. Және де аралас қалдықтарды сақтау жүзеге асырылады.

      Қалдықтарды бөлек жинау

      Тереңөзек кентінің контейнерлік алаңдарында 20-ға жуық пластик қалдықтарына арналған торлы контейнерлер бар. Қалжан Ахун ауылдық округінде пластик қалдықтарын жинауға арналған 10 торлы контейнер орнатылған. Торлы контейнерлерге тұрғындар қалдықтарды аралас түрде жинайды, сұрыптамайды. Тереңөзек кентінің торлы контейнерлерінен шыққан қалдықтар да уақытша көму орындарына шығарылады.

      Қалжан Ахун ауылдық округінде торлы контейнерлерінен қалдықтарды ауыл әкімдігінің күшімен уақытша көму орындарына әкетеді немесе өртейді.

      Сырдария ауданында қайталама шикізатты қабылдау пункттері жоқ.

      Сырдария ауданында ҚТҚ жинау және әкетумен қамту төмен. Тұрмыстық қатты қалдықтарды ұйымдасқан түрде жинау мен шығарудың болмауы, рұқсат етілмеген полигондардың өсуіне әкелуі мүмкін. Контейнерлік алаңдардың заңнама талаптарына сәйкес келмеуі, контейнерлердің жеткіліксіз саны және олардың тозуы, контейнерлердегі қалдықтарды жағу антисанитариялық жағдай туғызады.

      Қалдықтарды тасымалдау

      Тереңөзек кентінде жайлы үйлердің контейнерлік алаңдарынан ҚТҚ шығару және тасымалдау күн сайын таңертең қалдықтарды уақытша көму орындарына жүзеге асырылады. Тереңөзек кентіндегі жеке сектор үшін белгіленген айналма және тасымалдау кестесі жоқ. Жеке сектордан әкету, тұрғындардың шақыруы бойынша жүзеге асырылады.

      Қалған 13 ауылдық округтарда коммуналдық әкету жүзеге асырылмайды. ҚТҚ аулаларда жиналады, пеште жағылады және рұқсат етілмеген орындарға тұрғындардың өздері шығарады.

      Сырдария ауданы әкімдігінің ақпараты бойынша, аудан орталығындағы тұрмыстық қатты қалдықтарды ЖК "Бердешова" тұрғындармен және кәсіпкерлік нысандар, мекемелермен келісім шарт негізінде аулаларынан полигон аумағына тасымалдап тиісті жұмыстар атқарып келеді.

      ҚР ЭК-не сәйкес (337-бап) қалдықтарды жинау, сұрыптау және тасымалдау, қауіпті емес қалдықтарды қалпына келтіру және жою бойынша кәсіпкерлік қызметті жоспарлайтын немесе жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері қызметтің басталғаны туралы ҚР ЭТРМ-не хабарлама беруі тиіс.

      ҚР ЭТРМ тізіміне сәйкес Сырдария ауданында қауіпті емес қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша қызметті жүзеге асыратын екі компания жұмыс істейді: олар "AkDiEr" ЖШС және "АҚМАКО"ЖК. Бұл тізімде ЖК "Бердешова" жоқ.

      Қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу

      Сырдария ауданында қоқыс сұрыптау желісі жоқ. Барлық қалдықтар сұрыптаусыз уақытша жерлеу орындарына шығарылады.

      2024-2025 жылдары Тереңөзек кентінде сұрыптау желісі бар полигон салу жоспарлануда.

      Талдау кезінде Сырдария ауданында қайталама шикізатты сұрыптауды және қайта өңдеуді жүзеге асыратын мамандандырылған кәсіпорындар анықталған жоқ.

      1-қосымшада Қызылорда қаласында ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және қалпына келтіру жөніндегі қызметті жүзеге асыратын мамандандырылған компаниялардың дерекқоры ұсынылған.

      Қалдықтарды көму

      Сырдария ауданында тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеудің басым әдісі оларды полигондар мен қоқыс алаңдарына көму болып табылады.

      Бүгінгі күні Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды Теренөзек кенті және ауылдық округтердің әкімдігі арнайы бөлген уақытша көму орындарында жүзеге асырылады (9 уақытжа орын). Қалдықтардың таралуынан қорғау мақсатында, уақытша көму орындарының аумақтары қоршалған.

      Сырдария ауданында Тереңөзек кентіне 2024 ж. соңына дейін сұрыптау желісі бар жаңа полигон салу жоспарлануда. Полигонға жобалау-сметалық құжаттама әзірленді, оң мемлекеттік экологиялық сараптама алынды. Жоспарланған полигонның қуаты жылына 3500 тонна құрайды.

1.3 Қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару жүйесін талдау

      Құрамында сынап бар шамдардың қалдықтары

      Сырдария ауданында құрамында сынап бар шамдарға арналған контейнерлер тек Тереңөзек кентінде бар, саны 35 дана. Бұзылған күйдегі контейнерлер жөндеуді және ауыстыруды қажет етеді. Құрамында сынап бар қалдықтардың контейнерлерін жөндеу және ауыстыру үшін Тереңөзек кентінің әкімдігі "ЭКО-Н" ЖШС-мен шартқа отырды.

      Контейнерлер пайдалануға жарамсыз болғандықтан, тұрғындар оларды пайдаланбайды. Құрамында сынап бар қалдықтар аулаларда жиналады немесе полигондарға түсіп, қоршаған ортаға зиян келтіреді.

      Қалған 13 ауылдық округтерде құрамында сынабы бар қалдықтарға арналған контейнерлер жоқ.

      Сырдария ауданы әкімдігінде аудандағы құрамында сынап бар қалдықтарды өндіру, жинау және қайта өңдеу көлемі бойынша деректер жоқ.

      ҚР "Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы" 2012 жылғы 13 қаңтардағы № 541-IV Заңына сәйкес Республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары және аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары халық арасында пайдалануда болған құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдарды кәдеге жаратуды ұйымдастыруға жауапты.

      Электр және электрондық жабдықтардың қалдықтары

      Сырдария ауданында жеке тұлғаларда пайда болатын электр және электрондық жабдықтардың қалдықтарын басқару жүйесі жоқ.

      Жеке тұлғаларда пайда болатын жеке сектордағы электр және электрондық жабдықтардың қалдықтары аулаларда жиналады немесе қалдықтарды уақытша көму орындарына шығарылады. Жайлы үйлерден жалпы контейнерлік алаңға шығарылады.

      ҚР ЭК 365-бабына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (электр және электрондық жабдықтардың қалдықтары, құрамында сынабы бар қалдықтар, батареялар, аккумуляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қалпына келтіруге берілуге тиіс.

      Сырдария ауданы әкімдігінде электр және электрондық жабдықтардың қалдықтарын жинау және кәдеге жарату көлемі бойынша деректер жоқ.

      Ірі және құрылыс қалдықтары

      Ауылдық елді мекендердің ерекшелігі-үлкен көлемді және құрылыс қалдықтары ұзақ уақыт бойы аулаларда жиналады, қайта пайдаланылады немесе стихиялық полигондарға орналастырылады.

      Тереңөзек кентінің аумағында ірі көлемді және құрылыс қалдықтары бөлек жиналмайды, оларды жинауға арналған арнайы орындар жоқ.

      Экологиялық заңнамаға сәйкес жылжымайтын объектілерді салуды немесе жөндеуді жүзеге асыратын жеке тұлғалар құрылыс қалдықтарын ЖАО ұйымдастырған арнайы орындарға өз бетінше әкетуге тиіс.

      ҚР ЭК сәйкес рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерінің түзілуін қысқарту мақсатында ЖАО Құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды жинайтын арнайы орындарды ұйымдастырып, тасымалдау жөніндегі мамандандырылған компанияны айқындауы тиіс.

      Тамақ қалдықтары

      Іс жүзінде ауылдық жерлерде азық-түлік қалдықтары жануарларға беріледі. Сонымен қатар, көше сметалары, бақша қалдықтары, ағаш және басқа материалдар жылыту мақсатында жағылады.

      Сырдария ауданында бұл түрлермен жұмыс істеу әдістері бірдей: тамақ қалдықтары жануарларға жем ретінде пайдаланылады, бақша қалдықтары өртеу процесіне ұшырайды.

      Тереңөзек кенті жайлы секторда тамақ қалдықтарын бөлек жинау көзделмеген. Аралас тағам қалдықтары контейнерлерде жиналады. Сондай-ақ, білім беру мекемелерінің, балабақшалардың, медициналық мекемелердің және басқа да ұйымдардың тамақ қалдықтары аралас түрде уақытша көму орындарына шығарылады.

1.4 Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға бөлінген қаражатты талдау

      Жыл сайын Сырдария ауданының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларына жергілікті бюджеттен орта есеппен 10 млн теңге бөлінеді.

      4-кестеде соңғы 3 жылдағы шығындар көрсетілген.

Кесте 4. Сырдария ауданының қалдықтарды басқару саласындағы іс-шараларға арналған шығындар/шығыстар

Атауы

Іс жүзіндегі шығындар, мың теңге

2020

2021

2022

Құрамында сынап бар шамдарды жинау және кәдеге жарату шығындары

2 500,0

3 000,0

2 000,0

ҚТҚ жинауға арналған контейнерлерді және бөлек жинауға арналған торларды сатып алуға арналған шығындар

2 500,0

2 660,0

5 530,0

Контейнерлік алаңдарды жөндеуге арналған шығындар

-

-

-

Стихиялық полигондарды жою шығындары

4 136,5

7 234,0

1 400,0

Полигон салу шығындары

-

-

-

Барлығы

9 136,5

12 894

8 930

      Соңғы үш жылда құрамында сынап бар қалдықтарды жинауға және кәдеге жаратуға, ҚТҚ жинауға арналған контейнерлер мен бөлек жинауға арналған торларды сатып алуға және стихиялық полигондарды жою жөніндегі іс-шараларға қаржы бөлінді. Соңғы жылдары контейнерлік алаңдарды жөндеуге шығындар болған жоқ.

      2023 жылға Тереңөзек кентіне ҚТҚ полигонын салуға бюджет бекітілген болатын, 2023 ж.– 60 395, 832 мың теңге, 2024 ж. - 415 106, 406 мың теңге, құрамында сынап бар қалдықтарды жинауға және кәдеге жаратуға-1,7 млн. теңге, ҚТҚ бөлек жинауға арналған торларды сатып алуға – 4,2 млн. теңге.

1.5 2024 - 2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін есептеу

      2028 жылға дейін коммуналдық қалдықтардың пайда болу көлемінің болжамы халықтың өсу болжамын ескере отырып жүргізілді. Сырдария ауданы тұрғындарының санының өсуін болжау үшін, Ұлттық статистика бюросының деректері пайдаланылды. Табиғи өсім аудан бойынша соңғы 3 жылдағы деректерге сүйене отырып, орташа есеппен 570 адамды құрайды.

      5-кестеде халық санының өсуін ескере отырып, қалдықтардың пайда болу болжамы келтірілген.

Кесте 5. Халқтың өсуін ескере отырып Сырдария ауданындағы коммуналдық қалдықтардың 2028 жылға дейінгі түзілу болжамы

Атауы

Халықтың нақты саны / қалдықтардың түзілуі

Халықтың жоспарланған саны / ҚТҚ түзілуі

Жылы

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Халық саны

38 500

38 700

37 851

38 025

38 595

39 165

39 735

40 304

40 875

Қалдықтардың түзілу нормасы, бір тұрғынға, м3

0,977*

0,7635**

ҚТҚ түзілуі, тонна

1 000

7 000

7 280

5 806

5 893

5 980

6 067

6154

6241

      *қалдықтардың түзілу нормасы - 0,977 м3/год (2018- тамыз 2022 ж.)

      ** қалдықтардың түзілу нормасы - 0,7635 м3/год (2022 ж. қыркүйегінен)

      Сырдария ауданындағы қалдықтардың нақты түзілуі 2022 жылдың тамызына дейін қолданыстағы бекітілген қалдықтардың түзілу нормаларына сәйкес келеді.

      Коммуналдық қалдықтардың түзілуінің өсу болжамын есептеу үшін қалдықтардың түзілуінің жаңа нормалары қолданылды. Есептеулер бойынша, коммуналдық қалдықтардың көлемі қалай болғанда да жыл сайын арта түсетіні анық. Бір тұрғынға шаққанда 195,4 кг/жылына қалдықтардың түзілу қарқыны кезінде қалдықтардың көлемі шамамен 8000 тоннаны құрайды, 152,7 кг/жыл болса, 2028 жылға қарай қалдықтардың көлемі жылына шамамен 6200 тоннаны құрайды.

      Бұл ретте, 2022 жылдың тамызынан бастап қолданысқа енгізілетін жаңа түзілу нормасы дұрыс есептелмегенін, олардың өте төмен екендігін атап өткен жөн. Өйткені Қазақстан Республикасындағы ауылдық елді мекендердегі қалдықтардың түзілуі бір тұрғынға орта есеппен жылына 200-250 кг құрайды. Сондықтан Сырдария ауданында қатты тұрмыстық қалдықтардың түзілу нормаларын қайта есептеу қажет.

     


      2

1 –сурет-Сырдария ауданының халқының санының өсуін ескере отырып, 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтардың пайда болу болжамы

      Халық санының өсуіне байланысты экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкес, Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құру жөніндегі жұмысты күшейту қажет.

1.6 Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау бойынша қорытындылар

      Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау қорытындысы бойынша, а/о халықтың коммуналдық қалдықтарды жинау және әкетумен қамтылмағаны, ауылда қалдықтардың контейнерлерде жағылатыны, қатты тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинау үшін қажетті инфрақұрылым жоқтығы, халықтың қалдықтарды басқару туралы хабардарлығының төмендігі және т.б.анықталды.

      Бағдарлама шеңберінде Сырдария ауданында экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйелерін ұйымдастыру және келесідей проблемалық мәселелерді шешу қажет:

      - қалдықтарды жинау мен шығарудың ұйымдастырылмауы;

      - контейнерлік алаңдардың санитарлық талаптар мен нормаларға сәйкес келмеуі;

      - Тереңөзек кентінде контейнерлердің тозуы, қалдықтарды жинау үшін ескі, тот басқан, мыжылған контейнерлерді пайдалануы;

      - Тереңөзек кентінде кейбір контейнерлік алаңдарда, қайталама ресурстарды бөлек жинауға арналған контейнерлердің болмауы;

      - ҚТҚ жинау және тасымалдау үшін инфрақұрылымның болмауы (қоқыс таситын көліктер, сұрыптау желісі);

      - тұрғындарда коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау жүйесінің болмауы (құрамында сынабы бар қалдықтар, электр және электрондық қоршау қалдықтары, медициналық қалдықтар);

      - санитарлық нормалар мен талаптарға сәйкес келетін ҚТҚ полигондарының болмауы;

      - қалдықтарды уақытша жинайтын көптеген орындардың болуы;

      - халықтың қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы хабардарлығы төмен;

      - халықтың бекітілген тарифті қолданбауы;

      - коммуналдық қалдықтарды халық пен заңды тұлғалардың рұқсатсыз орындарға бақылаусыз орналастыруы.

1.7 Коммуналдық қалдықтарды басқару секторындағы күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін объективті талдау үшін оның күшті және әлсіз жақтарын, сондай-ақ бар мүмкіндіктер мен қауіптерді нақты анықтау қажет.

Кесте 6. Күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

Ауданның бағдарламалық құжаттарында нысаналы көрсеткіштер мен индикаторлардың болуы.
Сұрыптау желісі бар жаңа полигон құрылысын жоспарлау.

Қалдықтармен жұмыс істеу бойынша халықтың хабардарлығының төмендігі. ҚТҚ жинау мен әкетудің ұйымдастырылған жүйесінің болмауы.
Халық тарапынан бекітілген тариф үшін төлемнің болмауы.
Қалдықтарды қайта өңдеудің төмен үлесі
Коммуналдық қалдықтарды уақытша көму орындарының санитарлық нормалар мен талаптарға сәйкес келмеуі.

Мүмкіндіктер

Қауіптер

Жергілікті бизнесті тарту және олардың ҚТҚ жинауға және өңдеуге қызығушылығын арттыру.
Қалдықтарды басқару инфрақұрылымын дамыту үшін инвесторларды тарту. Заманауи технологиялардың, қайталама шикізаттың әртүрлі түрлерімен жұмыс істеуге арналған қондырғылардың кең ассортиментінің болуы.

Рұқсат етілмеген полигондар санын көбейту.
Қалдықтарды уақытша көму орындарының жиі жануы.
Жаңа полигонды жылдам толтыру.

      Әлсіз жақтарын жою және қауіптердің алдын алу мақсатында ҚТҚ жинау және тасымалдау жүйесінің болмауы, қалдықтарды уақытша көмудің қолданыстағы орындарының санитарлық нормаларға сәйкес келмеуі және рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерінің санын ұлғайту, халықтың хабардарлығының төмендігі және т.б. проблемаларды қамтитын көптеген мәселелерді кешенді шешу қажет.

2. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАҚСАТЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ

2.1 Мақсаты мен міндеттері

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне (365-бап, 5-тармақ) сәйкес кенттердің, қалалардың, ауылдық округтердің жергілікті өзін-өзі басқару органдары коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді, оның ішінде компосттау жолымен ынталандыру;

      2) коммуналдық қалдықтарды жүйелі түрде шығаруды ұйымдастыру;

      3) коммуналдық қалдықтарды өңдеу кезінде экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз ету;

      4) коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу және жолын кесу.

      Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру үшін Бағдарламада мақсаттар, міндеттер мен көрсеткіштер белгіленген.

      Бағдарламаның мақсаты коммуналдық қалдықтарды жүйелі түрде шығаруды ұйымдастыру және экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкес Сырдария ауданында қалдықтарды тиімді басқару үшін қажетті инфрақұрылымды құру болып табылады.

      Бағдарламаның міндеттері:

      1. Бөлек жинауды қоса алғанда, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықтың хабардарлығын арттыру, рұқсатсыз коммуналдық қалдықтарды өртеудің алдын-алу туралы ақпараттандыру.

      2. Коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетуді ұйымдастыру.

      3. Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу.

      4. Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту.

      5. Полигонды экологиялық тұрғыдан тиімді басқару.

2.2 Нысаналы көрсеткіштер

      Бағдарламаның мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін нысаналы көрсеткіштерді орындау қажет. Нысаналы көрсеткіштер, Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі тұжырымдамаға, "жасыл Қазақстан" ұлттық жобасына, Қызылорда облысының 2027 жылға дейінгі қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштеріне, Сырдария ауданының 2021-2025 жылдарға арналған даму бағдарламасына және ағымдағы жағдайға жүргізілген талдауға сәйкес белгіленген. Нысаналы көрсеткіштер Сырдария ауданында қалдықтарды жинау, қайта өңдеу және көму жүйесін жетілдіруге бағытталған (8-кесте).

Кесте 8. Сырдария ауданының қалдықтарын жинау, әкету, қайта өңдеу және көму жүйесін жетілдіруге арналған нысаналы көрсеткіштер 2024-2028 жж.

Нысаналы көрсеткіштің атауы

Нысаналы көрсеткіштің мәні

Ағымдағы жағдай (2020-2022)

2024

2026

2028

1

Бөлек жинауды қоса алғанда, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықтың хабардарлығын арттыру, мың адам.

0

12

25

40

2

Орталықтандырылған жүйе шеңберінде халықтың ҚТҚ жинау және әкетумен қамту, %

18

30

80

100

3

Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу:
- фракциялар бойынша, %
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (Медициналық және құрамында сынабы бар, электрондық және тұрмыстық техника), %

7
-

60
60

70
70

80
80

4

ҚТҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату үшін (түзілу көлемінен), %

12,6

16

22

27

5

Экологиялық талаптарға сәйкес ҚТҚ полигондарын (уақытша сақтау орындарын) жабу және рекультивациялау, бірл.

-

0

5

4

6

Экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес келетін жаңа полигондар салу

0

1

1

1

      2-қосымшада бағдарлама көрсеткіштерінің мониторингіне бірыңғай тәсілді қамтамасыз ету мақсатында, осы Бағдарламада белгіленген көрсеткіштерді айқындау әдістемесі ұсынылған.

3. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

3.1 Халықтың қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы хабардарлығын арттыру, оның ішінде бөлек жинау

      Коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыру үшін халықтың хабардарлығы мен қолдауы өте маңызды.

      ҚТҚ жинаудың, кәдеге жаратудың және өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықтың хабардарлығын арттыру ауданның жергілікті атқарушы органының құзыретінде болады. Халықпен жұмыс - ұзақ мерзімді процесс, оны тұрақты негізде жүргізу қажет.

      Осыған байланысты Сырдария ауданының әкімдігі бұл жұмысты "Қазақстан Республикасындағы үкіметтік емес ұйымдар үшін мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс, стратегиялық әріптестікті іске асыруға мемлекеттік тапсырыс, гранттар мен сыйлықақылар туралы" заң шеңберінде жыл сайын жүргізуі қажет. Мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асырудың негізгі бағыттарының бірі - ол қоршаған ортаны қорғау (5-бапқа сәйкес). Мемлекеттік гранттар, үкіметтік емес ұйымдардың дерекқорына енгізілген, үкіметтік емес ұйымдарға (бұдан әрі – ҮЕҰ) конкурстық іріктеу негізінде беріледі (6-1-бап).

      ҮЕҰ ақпараттандыру жұмыстарын жүргізу кезінде коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бойынша, халықпен ақпараттық жұмыс жоспарын әзірлейді. Мүдделі жұртшылықтың негізгі топтарына басымдық беріледі, олар:

      - білім беру мекемелері: педагогикалық құрам, техникалық персонал, оқушылар;

      - балабақшалар: тәрбиешілер мен балалар;

      - заңды тұлғалар: медициналық мекемелер, мәдениет үйлері, сауда орталықтары, дүкендер;

      - еріктілер, белсенді топтар және ҮЕҰ;

      - жергілікті атқарушы органдардың қызметкерлері;

      - жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін (үй шаруасындағы әйелдер, зейнеткерлер, балалар).

      Ақпараттық жұмыс жоспары мыналарды қамтуы қажет:

      - Тұрғындарды органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу және оларды қалпына келтіру, оның ішінде компосттау арқылы ақпараттандыру;

      - Тұрғын үйлерге тамақ қалдықтарын компосттау туралы брошюраларды тарату;

      - Коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу туралы ақпарат;

      - Құрамында сынабы бар, электр және электрондық жабдықтардың қалдықтарды, жеке тұрғындарда түзілетін медициналық, құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды жинау үшін құрылған, арнайы орындар туралы хабардар ету;

      - Жария шарттар жасасу бойынша халықты хабардар ету. Бекітілген тарифтерге сәйкес ҚТҚ жинау және тасымалдау жөніндегі қызметтер үшін ақы төлеу;

      - Жергілікті БАҚ-та қалдықтарды қауіпсіз өңдеу тәсілдері туралы жарияланымдар. Жергілікті газеттер мен журналдарда қалдықтарды басқару мәселесі және қалдықтарды дұрыс басқару талаптары туралы халықты оқытуға бағытталған мақалалар жариялау ұсынылады;

      - Мектептердегі үй қалдықтарын сұрыптау тәртібін түсіндіретін экологиялық акциялар жүргізу;

      - Халықтың экологиялық өмір сапасына қанағаттану деңгейін бағалау мақсатында жыл сайынғы әлеуметтік сауалнама жүргізу;

      - Тереңөзек кенті ҚТҚ полигонына және оқушыларға арналған сұрыптау желілеріне (іске қосылғаннан кейін) таныстыру сапарлары;

      - Кентте және ауылдық округтерде қалдықтармен жұмыс істеу қызметін насихаттау және қоғамдық бақылау мақсатында мектептерде волонтерлік клубтар құру және т. б.

      Аудан, кент және ауылдық округ әкімдігі халықтың хабардарлығын арттыруда, ақпарат таратуда және қалдықтардың пайда болуын болдырмау жөніндегі бастамаларды қолдауда, сондай-ақ қалдықтарды жинау, әкету және қайта өңдеу үшін тиісті жағдайлар жасауда түйінді рөл атқаратын болады. Барлық іс-шаралар әкімдіктің мәдениет, спорт бөлімдерімен, ТКШ, жергілікті қоғамдық бірлестіктермен және т. б. ынтымақтастықта өткізілуі тиіс.

3.2 Коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетуді ұйымдастыру

      Ауыл тұрғындарының коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша тұрақты қызметтерге қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін мыналар қажет:

      - коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету үшін мамандандырылған көлікті сатып алу;

      - ҚТҚ жинау және тасымалдау жөніндегі компанияларды конкурс (тендер) өткізу арқылы айқындау;

      - Жария шарттар негізінде ҚТҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесін пайдаланатын жеке тұлғалардың бекітілген тарифтерге сәйкес, қалдықтарды тасымалдау үшін қызметтерге ақы төлеу жүйесін әзірлеу және енгізу;

      - ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтерін уақтылы және экономикалық негізделген қайта қарау, индекстеу.

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару үшін мамандандырылған көлік сатып алу

      Тұрмыстық қалдықтарды жүйелі түрде шығаруды ұйымдастыру үшін (ҚР Экологиялық кодексінің 365-бабының 5-тармағы) тұрмыстық қалдықтарды жинау және шығару үшін мамандандырылған көлікті (4 бірлік) сатып алу қажет. Қалдықтармен жұмыс жасайтын кәсіпкерлік субъектілеріне қажетті инфрақұрылымды құру және оның жұмыс істеуі, жергілікті атқарушы органдарының құзыретіне жатады (ҚР экологиялық кодексінің 365-бабы).

      Қалдықтарды жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, пайдалану және қайта өңдеу (ҚР ЭК 29 б) бойынша инфрақұрылымды әзірлеу облыстың қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шараларды жүзеге асыру шеңберінде жергілікті бюджетке жеке инвестицияларды тарту арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

      Қалдықтарды басқару саласындағы қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар жоспары ҚР ЭК 4-қосымшасына сәйкес келесі бөлімдерден тұрады:

      -Қалдықтардың кез-келген түрлерін соның ішінде иесіз жатқан қалдықтарды жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, пайдалану және қайта өңдеу бойынша технологияларды ендіру;

      - зауыт, цех, өндірістердің құрылысы, қайта жөндеу, қондырғыларды алу және пайдалану;

      - қалдықтардың кез-келген түрлерін сақтауға арналған полигондар;

      - қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу, сұрыптау, кәдеге жарату және көму бойынша;

      - екінші материалдық ресурстарды жинау және қайта өңдеу бойынша;

      - қалдықтардан пайдалы компоненттерді алу арқылы шикізат немесе дайын өнім алу бойынша (байыту қалдықтарын қайта өңдеу, үстіңгі және араласқан жыныстар, күл-қождар, металлургиялық қождар, техногенді минералдық түзілімдер).

      Қазақстан Республикасы ЭК кодексінің 29-бабына сәйкес, коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару үшін мамандандырылған автокөліктерді сатып алу (4 бірлік көлемінде) Қызылорда облысының 2025-2027 жж табиғатты қорғау іс-шаралар жоспары аясында жүзеге асырылуы тиіс.

      Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды шығаруды жүйелі түрде ұйымдастыру келесі схема бойынша ұсынылды.

      Тереңөзек кентінде ҚТҚ шығару күн сайын жүргізілуі тиіс. Бұл ретте "өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларының 58 – бабына сәйкес қалдықтарды 0оС және одан төмен температурада контейнерлерде сақтау мерзімдері – үш тәуліктен аспайды, оң температурада-бір тәуліктен аспайды.

      Сырдария ауданының басқа ауылдық округтерінен қалдықтарды бекітілген кестеге сәйкес жеке сектор көшелерін айналып өту жолымен (мысалы, аптасына бір рет) әкетілетін болады.

      Қалдықтарды уақтылы жинау мен тасымалдауды қамтамасыз ету үшін 4 бірлік көлемінде мамандандырылған көлік сатып алу қажет.

      Қалдықтарды әкетуге арналған мамандандырылған көлікпен нормативтік қамтамасыз ету 100 мың тұрғынға 20 қоқыс тасушы есебінен белгіленеді. Сырдария ауданының халқы 40 мыңға жуық, бұл шамамен 8 көлік. Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және тасымалдау бір мезгілде емес және күнделікті емес, белгіленген кесте бойынша (мысалы, аптасына бір рет) жүзеге асырылуы жоспарланғандықтан, сатып алынатын көліктер санын 4 бірлікке дейін азайту ұсынылады.

      Мамандандырылған көлікті пайдалану үшін конкурс негізінде ҚТҚ жинау және тасымалдау жөніндегі компанияны анықтап, көлік құралын басқаруға беруі қажет.

      ҚТҚ жинау және тасымалдау жөніндегі компанияларды айқындау

      ҚР ЭК 367-бабына сәйкес, ҚТҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесін Инвестициялар және даму министрлігі "мемлекеттік сатып алу туралы" ҚР Заңының 4-тарауына сәйкес, ҚТҚ нарығына қатысушыларды айқындау бойынша конкурс (тендер) өткізу арқылы ұйымдастырады.

      Тереңөзек кентінен және ауылдық округтерден коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару қызметтерін көрсететін кәсіпорынды таңдағаннан кейін осы қызметтерді көрсетудің жалпы ережелерін, шарттарын және кестесін белгілеу қажет.

      Экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкес, ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша конкурсқа қатысушыларға мынадай ең төменгі талаптар белгіленді:

      1) Кодекстің 337-бабының талаптарына сәйкес қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің Рұқсаттар мен хабарламалардың мемлекеттік электрондық тізілімінде тіркелуінің болуы;

      2) Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші бойынша 38110 "қауіпті емес қалдықтарды жинау", 38210 "қауіпті емес қалдықтарды өңдеу және жою" болуы;

      3) меншігінде немесе жалға алынған спутниктік навигация жүйелерімен жабдықталған көлік құралдарының болуы;

      4) меншік және/немесе жалға алу құқығындағы көліктерді қоюға, сақтауға, оларға техникалық қызмет көрсетуге және жөндеуге арналған жылытылатын өндірістік жердің болуы;

      5) коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша қызмет көрсету үшін білікті басқарушы және техникалық персоналдың болуы;

      6) ҚТҚ жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын шаруашылық жүргізуші субъектілер қалдықтарды сұрыптау кешеніне жеткізген кезде сұрыптауды жүзеге асыратын, немесе сұрыптауды өздері жүзеге асыратын, шаруашылық жүргізуші субъектілермен келісімге отыруы қажет;

      7) қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері қауіпті емес қалдықтарды шығаруды және орналастыруды жүзеге асыратын, шаруашылық жүргізуші субъектілермен келісімі болуы керек, сондай-ақ сұрыптау кешеніне коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жеткізген жағдайда кәсіпкерлік субъектілерімен шарты болуы тиіс;

      8) көмуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне жеткізу кезінде ҚТҚ жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері полигон операторымен қалдықтарды қабылдауға арналған шарты болуы тиіс.

      ҚТҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтердің сапасын арттыру үшін, ұзақ мерзімді келісімшарттар жасау қажет. Ұзақ мерзімді келісімшарттар ҚТҚ жинау және әкету жөніндегі субъектілерге компанияларды дамытуға, өз қаражатын салуға мүмкіндік береді. Ұзақ мерзімді келісімшарттардың нәтижелері бойынша, орындалған жұмыстардың нәтижелерін көруге және бағалауға болады. Кем дегенде 5-10 жылға келісімшарт жасау нұсқаларын қарастыру қажет.

      Жария шарттар негізінде ҚТҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесін пайдаланатын жеке тұлғалардың бекітілген тарифтерге сәйкес қалдықтарды тасымалдау үшін қызметтерге ақы төлеу жүйесін әзірлеу және енгізу.

      Қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі қызметтер үшін, төлемді уақтылы жинауды қамтамасыз ету үшін, әкімдік қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі мамандандырылған компаниямен (конкурс жеңімпазы) бірлесіп халық арасында бекітілген тарифті жинау жүйесін әзірлеп, енгізуі қажет.

      Сырдария ауданының барлық тұрғындарын тариф жинаумен қамту үшін жария оферта шартын мамандандырылған компанияның сайттарына орналастыру ұсынылады. Содан кейін, шарт негізінде төлем талонын ұсына отырып немесе басқа тәсілмен әрбір тұрғын үйді айналып өту арқылы төлем жинауды жүргізу.

      Сондай-ақ, Сырдария ауданы әкімдігіне барлық коммуналдық қызметтер үшін бірыңғай есеп айырысу-қаржы орталығын құру мүмкіндігін қарастыру қажет, бұл қаражаттың ашықтығы мен жиналуын арттырады.

      ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтерін экономикалық және уақтылы қайта қарау, индекстеу

      Сырдария ауданы үшін ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифі 2024 жылдан бастап қолданыста (айына бір тұрғын үшін 138,88 теңге).

      Қазақстан Республкасының заңнамалық актілерінде тарифтерді қайта қарау және бекіту мерзімдері регламенттелмеген. Сол себептен көптеген қалалар мен елді мекендерде тариф 5-7 жылдан кейін қайта қаралмайды. Соның салдарынан, мамандандырылған компанияның экономикалық жағдайы нашарлайды, компаниялар шығынмен жұмыс істейді, қызметкерлердің жалақысын көтеру мүмкіндігі жоқ болады. Сырдария ауданы үшін де осындай тәуекел бар.

      2023 жылғы маусымда, ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігімен және ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігімен бірлесіп, ҚТҚ басқару саласындағы бәсекелестікті дамыту жөніндегі жол картасы қабылданды, онда бизнес пен халық үшін әділ тарифті қалыптастыру үшін ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифін 2 жылда 1 рет қайта қарау қажет.

      Сондықтан бағдарлама, елдегі және аудандағы қазіргі заманғы шындықтар мен инфляциялық процестерді ескере отырып, тарифтерді уақтылы қайта қарау, индекстеу және бекіту жөніндегі шараны қамтиды.

      Тарифтерді уақтылы қайта қарау таңдалған мамандандырылған ұйымдардың қызметін теңестіруге және олардың қызметтерінің сапасына тиісті талаптар қоюға мүмкіндік береді.

3.3 Қалдықтардың бөлек жинауын енгізуі

      Бөлек жинау жүйесін енгізу үшін келесі шараларды орындау қажет:

      - қатты тұрмыстық қалдықтарды (құрғақ және дымқыл фракциялар) бөлек жинауды енгізу үшін контейнерлерді сатып алу;

      - Теренөзек кентіндегі қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға арналған контейнер алаңдарын санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келтіру;

      - Тереңөзек кентіндегі құрамында сынабы бар қалдықтар үшін орналасқан контейнерлерді заң талаптарына сәйкестендіру;

      - тұрғындар түзетін ірі көлемдегі және құрылыс қалдықтарын жинау үшін арнайы орындар ұйымдастыру.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу үшін контейнерлерді сатып алу және орнату

      Экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкес қалдықтарды түзілу кезінде бөлек жинау міндетті талап болып табылады. ҚР Экологиялық кодексінің 321-бабына сәйкес бөлек жинау келесі фракциялар бойынша жүзеге асырылады:

      1) "құрғақ" (қағаз, картон, металл, пластик және шыны);

      2)" Дымқыл " (тамақ қалдықтары, органикалық заттар және басқалар).

      Жергілікті атқарушы органдар (ЖАО) ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығына сәйкес қалдықтарды бөлек жинау жүйесін енгізу үшін кемінде екі контейнер орнатуды қамтамасыз етеді. Контейнерлер саны халық санына қарай, қалдықтардың жинақталу нормаларына, оларды сақтау мерзімдеріне және басқа да қажетті факторларға сүйене отырып анықталады.

      Сырдария ауданы бойынша адам басына шаққандағы бекітілген орташа жылдық қалдықтардың түзілуі көрсеткіші бойынша (0,7635 м3 немесе 152,7 кг/жылына), 0,75 м3 көлемдегі контейнерді пайдалану кезінде, қажетті контейнерлер санын 9-кесте бойынша есептеуге болады.

      Ауылдық округтер бойынша бекітілген 0,7635 м3 қалдықтардың түзілі нормасына сәйкес, апта сайынғы бір реттік шығару үшін 9 аулаға 1 контейнерден белгілеу қажет. Бұл керекті контейнерлердің ең аз саны және аптасына бір реттік алып кету кезіндегі.

      Заң талаптарына сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу қажет.

      Контейнерлердің ең аз саны 9-кестеде көрсетілген қалыптасу нормасына сәйкес белгіленуі керек. Контейнерлердің орнын белгілеп, шығару кестесін бекіткеннен кейін қалдықтарды шығаратын кәсіпорын контейнерлердің толтырылуын бақылауы керек, қажет болған жағдайда контейнерлер санын немесе тасымалдау санын көбейту қажет. Өйткені Сырдария ауданы бойынша бекітілген қалдықтардың түзілу нормалары өте төмен.

      Бүгінгі таңда Тереңөзек кентінде 600-ге жуық контейнер орнатылса, тұрмыстық қатты қалдықтарды бөлек жинау үшін биыл тағы 60 контейнер сатып алынды. Оның ішінде 400 контейнер жеке секторда орнатылған. Қазіргі тәжірибеге сәйкес, Тереңөзек кентінде жеке секторда 1 аулаға 1 контейнерден орнатылады. Айта кетерлігі, бұл контейнерлер тұрғындардың өз қаражатына орнатылуда.

      Тереңөзек кентінде қатты тұрмыстық қалдықтарды орталықтандырылған шығаруды ұйымдастыру үшін жеке секторда күнделікті шығару кестесімен 4 аулаға 2 контейнер (құрғақ және дымқыл фракциялар) есебінен контейнерлер орнатуды ұсынамыз.

      Контейнерлердің қажетті санының алдын ала есебі Іс-шаралар жоспарында келтірілген. Контейнерлердің нақты саны контейнерлердің орналасқан жері анықталып, шығару кестесі бекітіліп, тұрғындардың пікірі ескерілгеннен кейін нақтыланады.

Таблица 9. Сырдария ауданы бойынша қалдықтардың түзілу нормасын ескере отырып, елді мекендер үшін қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған контейнерлердің қажетті санын алдын ала есебі

Атауы

Халық саны

Аула саны

1 тұрғынға шаққандағы қалдықтардың түзілу нормасы

1 контейнер үшін аула саны

Қалдықтардық түзілуі, м3/жыл

Қалдықтардың 1 аулада түзілуі, м3/жыл

Қалдықтардың 1 аулада түзілуі , м3/күн

Қалдықтардың бірнеше аулада түзілуі , м3/күн

Қалдықтардың бірнеше аулада түзілуі , м3/апта

Әрбір елді мекендегі жалпы контейнерлер саны

Тереңөзек

11495

2544

0,7635

9

8776,4

3,4

0,009

0,085

0,595

283

А.Тоқмағанбетов

1561

283

1191,8

4,2

0,012

0,104

0,727

31

С.Сейфуллин

1623

350

1239,2

3,5

0,010

0,087

0,611

39

Қалжан-Ахун

1129

211

862,0

4,1

0,011

0,101

0,705

23

Шіркейлі

2786

523

2127,1

4,1

0,011

0,100

0,702

58

Қоғалыкөл

2506

470

1913,3

4,1

0,011

0,100

0,703

52

Амангелді

2717

530

2074,4

3,9

0,011

0,097

0,676

59

Жетікөл

676

152

516,1

3,4

0,009

0,084

0,586

17

Шаған

4545

824

3470,1

4,2

0,012

0,104

0,727

92

Інкәрдәрия

815

160

622,3

3,9

0,011

0,096

0,671

18

Ақжарма

2800

513

2137,8

4,2

0,011

0,103

0,719

57

Н.Ільясов

2250

479

1717,9

3,6

0,010

0,088

0,619

53

Бесарық

2361

442

1802,6

4,1

0,011

0,101

0,704

49

Айдарлы

1627

305

1242,2

4,1

0,011

0,100

0,703

34

Барлығы

38891

7786








865

      Қалдықтарды бөлек жинауға арналған әрбір контейнер, оның ішінде қазақ және орыс тілдерінде таңбаланатын болады:

      - қалдықтардың жиналатын түрі (фракциясы) туралы ақпараттық жазба;

      - контейнер иесі туралы деректер (атауы, телефоны);

      - контейнерге қызмет көрсететін ұйымдар.

      Түсті контейнерлерге таңбалау қолданылған жағдайда, ол қарама-қарсы түспен орындалады.

      Сондай-ақ, мамандандырылған кәсіпорындарда одан әрі қалпына келтіру үшін бөлек жиналған қалдықтарды бөлек шығаруды қамтамасыз ету қажет.

      ҚТҚ жинауға арналған контейнерлік алаңдарды санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкестендіру

      Тереңөзек кентіне ҚТҚ жинауға арналған 13 контейнерлік алаң орнатылған болатын. Кейбір контейнерлік алаңдар, "өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларында белгіленген санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келмейді.

      Тереңөзек кентінің әкімдігі контейнерлік алаңдарды түгендеп, жөндеуді қажет ететін алаңдардың нақты санын анықтап, алаңдарды құрғақ және дымқыл фракция үшін жеткілікті контейнерлермен қамтамасыз етуі қажет.

      Контейнерлік алаңдарды қатты жабынмен қамтамасыз ету және қалдықтарды желмен тарату мүмкіндігін болдырмау үшін, үш жағынан кемінде 1,5 метр қоршауы қажет. Контейнерлік алаңдар кемінде 25 м қашықтықта тұрғын және қоғамдық ғимараттардан орналастырылуы қажет, және де көлік үшін кірме жолдары болуы тиіс.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттерін бөлек жинауды және қалпына келтіруді ұйымдастыру

      ҚР ЭК 365-бабына сәйкес, коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (электрондық және электр жабдықтары, құрамында сынабы бар қалдықтар, батареялар, аккумуляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қалпына келтіруге берілуі тиіс.

      Құрамында сынап бар қалдықтар

      Құрамында сынап бар қалдықтарды жинау жүйесін ұйымдастыру үшін, ЖАО:

      - тұрғындарда пайда болған құрамында сынап бар қалдықтарды жинау үшін орнатылатын арнайы әмбебап контейнерлерді орнату мен оларға қызмет көрсетуді бақылау;

      - кондоминиум объектісін басқару органдарының қызметін бақылау және ұйымдастыру, олар арнайы әмбебап контейнерлерді сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз етуге, контейнерге қызмет көрсететін мамандандырылған кәсіпорынмен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға, оларға еркін қол жеткізуді қамтамасыз етуге, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарын жүргізуге, контейнерге бөгде заттарды сақтауға, контейнерге бөгде жарнамаларды, хабарландыруларды және т. б. жапсыруға жол бермеуге міндетті;

      - халық үшін демеркуризациялау жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға және құрамында сынап бар қалдықтарға арналған контейнерлерді жөндеуге (ауыстыруға) мамандандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын сатып алу үшін қаражат бөлу жолымен халық арасында пайдалануда болған құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдарды қайта өңдеуді ұйымдастыру.

      Халық үшін демеркуризация жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға және құрамында сынабы бар қалдықтарға арналған контейнерлерді жөндеуге (ауыстыруға), мамандандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын сатып алуға "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 4-тарауына және коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес конкурс (тендер) арқылы жүргізілетін болады,

      Қазіргі уақытта Тереңөзек кентіне құрамында сынап бар қалдықтарды жинауға арналған 35 арнайы әмбебап контейнер орнатылды. Бұл контейнерлер жөндеуді немесе ауыстыруды қажет етеді. Осыған байланысты 2023-2024 жылдарға арналған бекітілген бюджетке сәйкес Тереңөзек кентіне контейнерлерге жөндеу (ауыстыру) жүргізу қажет.

      Электрондық және электр жабдықтары

      ЖАО ақпараттық науқандарды, конкурстарды, дәрістерді өткізуді қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, халықтан электр және электрондық жабдық қалдықтарын бөлек жинау үлесін ұлғайтуға бағытталған шаралар қабылдауы тиіс.

      Тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау жүйесін ұйымдастыру үшін мынадай шараларды қабылдау қажет:

      -Батареялар, электронды және электр жабдықтары сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинайтын стационарлық немесе жылжымалы пункттер/нүктелер құру;

      -Қалдықтарды қабылдаудың ұйымдастырылған пункттері туралы халықты хабардар етуді және олармен қауіпсіз жұмыс істеуді насихаттауды қамтамасыз ету;

      -Қалдықтарды жинауға және кәдеге жаратуға арналған шығыстардың бір бөлігін жабу мақсатында, өндірушінің кеңейтілген жауапкершілік операторының функцияларын жүзеге асыратын "Жасыл Даму" АҚ-мен ынтымақтастықты нығайту.

      Электр және электрондық жабдықтардың қалдықтарын жинау үшін стационарлық қабылдау пункттерін қарастыру қажет. Қабылдау пункттері көрсетілген тауарларды өткізуді жүзеге асыратын дүкендерде (дүкендер бөлімдерінде, сауда нүктелерінде) құрылуы мүмкін.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін бөлек жинауды енгізу және қайталама шикізат пункттерін құру бөлек жинау бойынша нысаналы көрсеткішке қол жеткізуге мүмкіндік береді.

      Заңды тұлғалардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін бөлек жинау және қалпына келтіру

      ҚР ЭК 365-бабына сәйкес, қызметтің түріне қарамастан, заңды тұлғаларда пайда болатын қауіпті коммуналдық қалдықтарды бөлек жинап, мамандандырылған ұйымдар (кәсіпорындар) қалпына келтіруге беруі тиіс.

      Сырдария ауданының барлық мемлекеттік мекемелері мен бюджеттік ұйымдары қауіпті қалдықтарды басқару жөніндегі қызметтерге шарт жасасуға тиіс. Тереңөзек кенті әкімдігі мен ауылдық округ әкімдіктері заңды тұлғалармен және мемлекеттік мекемелермен алдын алу жұмыстарын жүргізуі қажет.

      Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді, оның ішінде компосттау жолымен ұйымдастыру.

      Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, оның ішінде компосттау жолымен аудандардың ЖАО құзыретіне жатады (ҚР ЭК 365-бабы).

      Сондай-ақ, аудандардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің ЖАО коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларының 19-тармағына сәйкес жеке тұрғын үй құрылысы секторында (жеке сектор) органикалық қалдықтарды компосттауды енгізу бойынша халыққа ақпараттық кампаниялар жүргізеді.

      Компосттау-бұл табиғи биологиялық ыдырауға негізделген қалдықтарды қайта өңдеу технологиясы. Осы себепті, компосттау органикалық шыққан қалдықтарды өңдеу үшін кеңінен қолданылады. Бүгінгі таңда, тамақ қалдықтарын да, бөлінбеген ағынды да компосттау технологиялары бар.

      Органикалық қалдықтарды компосттау тікелей үй шаруашылығында да, орталықтан да болуы мүмкін. Тікелей үй шаруашылықтарында, компосттау тек компост шұңқырларында немесе арнайы компост машиналарын қолдану арқылы жүзеге асырылады.

      Сырдария ауданының ерекшелігі – мал шаруашылығының органикалық қалдықтарының түзілуі. Қалдықтардың бұл түрлері әр ауылдық округтегі тұрмыстық қалдықтармен бірге уақытша қатты тұрмыстық қалдықтарды көму орындарында көміледі. Тереңөзек кентіндегі қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны компост жасайтын қондырғымен қамтамасыз етілуі керек. Органикалық қалдықтар компост алаңына тасымалданып, мұнда қордаландыру үдерісі жүргізіледі. Кейіннен мұндай компост ауыл шаруашылығы мақсаттарында және шаруашылық учаскелерінде егін алқаптары үшін тыңайтқыш ретінде және уақытша қалдықтарды сақтау орындарын қалпына келтіру үшін пайдаланылуы мүмкін.

      Биологиялық ыдырайтын қалдықтардың көп мөлшері пайда болатын және қосалқы шаруашылық бар ұйымдар мен мекемелерде (мысалы, мектептерде) компосттау жеке-жеке жүргізілуі мүмкін немесе арнайы полигонадағы алаңға жеткізілуі мүмкін.

      Сондай-ақ, мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс және ЖАО қызметі шеңберінде халық пен заңды тұлғалар арасында компосттауды қолдану бойынша кеңінен хабардар ету жұмыстарын жүргізу қажет.

      Халықта түзілетін ірі габаритті қалдықтар мен құрылыс қалдықтарын жинау үшін арнайы орындарды ұйымдастыру

      Қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптың 19-тармағына сәйкес, ЭГТРМ м. а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығы, ЖАО жеке тұлғаларда (тұрғындарда) түзілетін құрылыс және ірі габаритті қалдықтар үшін жабыны мен қоршауы бар ауданы кемінде 12 м2 болатын орынды ұйымдастырады.

      Жылжымайтын объектілерді салуды немесе жөндеуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптың 17-тармағына сәйкес, экология геология және табиғи ресурстар министрлігінің 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығы Құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды жергілікті атқарушы органдар ұйымдастырған арнайы орындарға дербес әкетуді жүргізеді.

      Тереңөзек кенті әкімдігі мен ауылдық округ әкімдіктері бұдан әрі халықтан ірі габаритті қалдықтар мен құрылыс қалдықтарын жинау үшін арнайы ұйымдастырылған орындарды айқындауы қажет. Құрылыс және ірі көлемді қалдықтар үшін арнайы орындарды ҚТҚ полигондарына жақын орналастыруға болады.

      Құрылыс қалдықтарын жинау, әдетте, келесі әдістердің бірімен жүзеге асырылуы керек: қаптарға жинау, содан кейін оларды борттық немесе самосвалды автомобильге тиеу; қалдықтарды үйіп жинау, содан кейін борттық немесе самосвалды автомобильге қайта тиеу.

3.4 Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту

      Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту үшін мынадай іс-шаралар орындалатын болады:

      - кездесулер және т. б. өткізу арқылы мүмкіндіктер мен қызығушылықтарды анықтау бойынша жергілікті бизнес қоғамдастық өкілдерімен өзара іс-қимылды күшейту;

      -ЖАО-ның Қызылорда қаласында орналасқан қалдықтарды қалпына келтіру жөніндегі мамандандырылған кәсіпорындармен өзара іс-қимылын күшейту.

      Мүмкіндіктер мен қызығушылықты анықтау бойынша жергілікті бизнес қоғамдастық өкілдерімен өзара іс-қимылды күшейту.

      Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеу жүйесін дамыту үшін, аудан аумағында қызметін жүзеге асыратын барлық кәсіпорындармен өзара іс-қимылды күшейту қажет.

      ЖАО-ның бизнес бастамаларына қолдау көрсету және жәрдемдесу жергілікті жерлерде қалдықтарды қайта өңдеуді дамытуға мүмкіндік береді.

      Қалдықтарды басқару саласындағы ұсынысты талқылау, қайталама шикізат пен контейнерлерді қабылдау пункттерін орнату, инвестицияларды тарту және бөлек жиналған қайталама шикізатты, ірі габаритті қалдықтарды және құрылыс қалдықтарын, биологиялық ыдырайтын қалдықтарды, коммуналдық қызметтің қауіпті компоненттерін қайта өңдеу және кәдеге жарату жөніндегі қуаттарды құру үшін ЖАО мен бизнестің және басқа да мүдделі тараптардың өзара іс-қимылы бойынша түрлі кездесулер өткізу қажет.

      ЖАО-ның қалдықтарды қалпына келтіру жөніндегі мамандандырылған кәсіпорындармен өзара іс-қимылын күшейту

      Қалдықтарды қайта өңдеу үлесін ұлғайту үшін Тереңөзек кентінен бөлек жиналған фракциялар және ҚТҚ полигонын сұрыптау кезінде алынған қайталама шикізат (қағаз, картон, пластик, шыны және т.б.) Қызылорда қаласындағы қолданыстағы мамандандырылған кәсіпорындарға қайта өңдеу үшін жіберілуі қажет.

      Кейіннен мүдделі бизнесті тарта отырып, Сырдария ауданының өзінде алынған шикізатты дайын өнімге дейін өңдеуді ұйымдастыру және қарастыру ұсынылады.

3.5 Полигонды экологиялық тұрғыдан тиімді басқару

      Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету қоршаған ортаны қорғау үшін маңызды міндет болып табылады. Өйткені, Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды өңдеудің басым тәсілі оларды көму болып табылады.

      Бүгінгі күні, Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды көму уақытша көму орындарында жүзеге асырылады. Сырдария ауданында барлығы 9 орын бар. Бұл орындарды кент және аулдық округ әкімдіктері арнайы бөлді. Уақытша көму орындарының аумақтары қалдықтардың таралуынан қорғау мақсатында қоршалған.

      Полигондар санын азайту және олардың экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкестігі маңызды стратегиялық міндет болып табылады.

      Қалдықтарды уақытша орналастыру орындарының санын азайту үшін мыналар жоспарлануда:

      - Тереңөзек кентінде сұрыптау желісі бар қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын салу;

      - Іңкәрдария сияқты шалғай ауылдық округтер үшін қалдықтарды тасымалдау пункттерін құру жоспарлануда;

      - қолданыстағы қалдықтарды уақытша орналастыру орындарын жабу және біртіндеп рекультивациялау.

      Бұл шаралар Сырдария ауданында қалдықтарды басқаруды жақсартуға, қоршаған ортаның ластануын азайтуға және жер ресурстарын үнемді пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған.

      ҚТҚ полигонын салу және пайдалануға беру

      Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз орналастыруды қамтамасыз ету үшін Қызылорда облысының қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспары аясында Сырдария ауданында сұрыптау желісі бар, қуаттылығы төмен 3 жаңа полигон салу бойынша жұмыстар жоспарлануда.

      Тереңөзек кентіне ҚТҚ полигоны. Жаңа полигонды салу және пайдалануға беру 2024 жылға жоспарланған. Полигонның жобалық-сметалық құжаттары әзірленіп, оң мемлекеттік экологиялық сараптама алынды. Жоспарланған полигонның қуаттылығы жылына 3500 тоннаны құрайды. Полигон салу, Қызылорда облысының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі 2022-2024 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары шеңберінде жоспарланған.

      Бағдарлама аясында қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарының санын азайту мақсатында Тереңөзек кентіндегі ҚТҚ полигонына келесі кенттер мен ауылдық округтерден қалдықтар жіберілетін болады:

      - Тереңөзек кенті

      - А. Тоқмағанбетов а/о (Тереңөзек кентінен 7,5 км)

      - С. Сейфуллин с/о, (Тереңөзек кентінен 5 км)

      - Қалжан ахун а/о, (Тереңөзек кентінен 8,2 км)

      Шаған а/о ҚТҚ полигоны келесі а / о қалдықтарын қамтиды (шамамен 15 700 - 16000 адам. Полигонның болжамды қуаты-жылына 2500 -3 000 тонна).

      - Шаған а / о;

      - Н. Ілиясов а/о, (Шаған а / о - дан 17,1 км);

      - Ширкейли а / о (Шаған а / о - дан 22 км);

      - Қоғалыкөл а / о (Шаған а / о - дан 31 км);

      - Ақжарма а/о (Шаған а/о - дан 21,2 км);

      - Інкәрдәрия а / о (Шаған а/о - дан 43 км).

      Амангелді а/о ҚТҚ полигоны мынадай а / о қалдықтарын қамтиды (шамамаен 7 500 адам. Полигонның болжамды қуаты-жылына 1500 тонна).

      - Амангелді а / о;

      - Жетікөл а/о, (Амангелді а/о-дан 7,4 км);

      - Бесарық а / о, (Амангелді а / о-дан 32 км);

      - Айдарлы а / о, (Амангелді а / о - дан 21 км).

     


Сурет 2. Уақытша қалдықтарды орналастыру орындарын қысқарту және қуаттылығы төмен 3 қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын салу

      Полигондар экологиялық және санитарлық нормаларды, сондай-ақ ұлттық стандарттарды ескере отырып салынуы тиіс (ҚР ЭК 350-бабы). Жаңа полигонның құрылысын, сұрыптау желісінің тиімді жұмысын жеделдету және ҚТҚ көму жөніндегі заңнама талаптарының сақталуын қамтамасыз ету қажет. Қалдықтарды уақытша көму орындарының аумақтарын ҚР ЭК талаптарына сәйкес кезең-кезеңімен қалпына келтіру қажет.

      Аз қуатты тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигондарға 3696-2020 СТ талаптары;

      - көму үшін тәулігіне 50 тоннадан аз қалдықтар;

      - қайта өңдеуге (сұрыптауға) арнайы алаңдар;

      - қағаз бен картон, полиэтилен, тетрапак қалдықтарына арналған гидравликалық пресс;

      - биоыдырайтын қалдықтарды компостау алаңы;

      - қалдықтарды қайта алмайтындай көму алаңдары.

      Алыс орналасқан ауылдық округтерінде қоқыс тиеу пункттерін құру – Инкәрдәрия а/о

      Сырдария ауданында аудан орталығы Тереңөзек кентінен біршама қашықтықта орналасқан 2 ауылдық округ бар – Іңкәрдария және Амангелді.

      Коммуналдық қалдықтарды басқаруды оңтайландыру және полигондардың қажетті санын қысқарту, сондай-ақ қалдықтарды кәдеге жаратудың неғұрлым тиімді жүйесін қамтамасыз ету мақсатында Сырдария ауданының шалғайдағы ауылдық округтері үшін қоқыс тиеу пункттерін құру мүмкіндігін қарастыру қажет.

      Бұл қоқыс тиеу пункттері келесі қызметтерді атқарады:

      Қалдықтарды уақытша сақтау: олар алты ай мерзімге дейін коммуналдық қалдықтарды одан ары қарай қайта өңдеу немесе көму үшін уақытша сақтау мүмкіндігін ұсынады.

      Қалдықтарды сұрыптау: бұл пункттерде қайта өңделетін материалдарды көмуге жатқызылатын бөліктерінен бөліп алу үшін қалдықтарды сұрыптауды жүзеге асыруға болады.

      Тасымалдауды оңтайландыру: Қоқыс тиеу пункттері алыс ауылдық округтерден аудан орталығына немесе соңғы көму орындарына тасымалдау үдерісін оңтайландыруға мүмкіндік береді.

      Коммуналдық қалдықтарды уақытша көму орындарының жерлерін кезең-кезеңімен қалпына келтіру және қалпына келтіру (рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерін жою).

      Жаңа полигондар салынғаннан кейін уақытша жерлеу орындары жабылып, қалпына келтірілетін болады. Аумақтың жерлерін кезең-кезеңімен қалпына келтіру және қалпына келтіру жүргізіледі.

      Рұқсат етілмеген полигондарды рекультивациялау бойынша техникалық шешімдер рекультивациядан кейін аумақтың функционалдық мақсатына және пайдаланылуына байланысты қабылданады.

      Жаңа қоқыс үйінділерінің пайда болуын болдырмау үшін Сырдария ауданындағы тұрғындарды, заңды тұлғаларды және жеке кәсіпкерді қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметтерімен 100% қамтуды қамтамасыз ету қажет.

      Рұқсат етілмеген полигондармен проблемаларды шешу үшін "Қазақстан Ғарыш Сапары "ҰК" тіркелген барлық полигондар бойынша мұқият аудит жүргізу және оларды қалпына келтіру шараларын анықтау қажет.

      Полигонды залалсыздандырудың қолданыстағы жалпы қабылданған әдістемесі мынадай кезеңдерді қамтиды: полигонның қауіптілік дәрежесін анықтау; баламалы нұсқаларды бағалау; залалсыздандыру және рекультивациялау технологиясын әзірлеу.

4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Бағдарлама мен іс-шараларды қаржыландыру келесі есебінен болуы мүмкін:

      мемлекеттік және жергілікті бюджет;

      жеке инвестициялар;

      ӨКЖ құралдары;

      халықаралық қаржы ұйымдарының қаражаты;

      екінші деңгейдегі банктердің кредиттері және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер.

      Ұсынылған бағдарламаны іске асыруға және белгіленген табиғат қорғау іс-шараларын орындауға арналған қаржылық шығындарды бюджет қаражаты есебінен ҚР ЭК 29-бабына сәйкес жүзеге асыру жоспарлануда. Бұл тетік осы іс-шаралар жоспарын әзірлеу және бекіту жылының алдындағы үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлем сомасынан кем емес көлемде қаражатты пайдалануға мүмкіндік береді.

      Бағдарламны іске асыру үшін керекті қаржыны екі кезеңге бөлуге болады. 1-кезең – 476 700 000 теңге. Бұл Тереңөзек кентінде полигон салуға қажетті бюджет Қызылорда облысының 2022-2024 жылдарға арналған табиғатты қорғау іс-шаралар жоспарына енгізілген. 2-кезең – 735 800 000 теңге. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар Қызылорда облысының 2025-2027 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспарына енгізілуі тиіс.

      Қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шараларға мыналар жатады:

      - қалдықтардың кез келген түрін, оның ішінде иесіз қалдықтарды жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, пайдалану және қайта өңдеу жөніндегі технологияларды енгізу;

      - зауыттарды, цехтар мен өндірістерді салу, реконструкциялау, қондырғыларды сатып алу және пайдалану:

      - қалдықтардың кез келген түрін сақтауға арналған полигондар;

      - қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу, сұрыптау, кәдеге жарату және көму бойынша;

      - қайталама материалдық ресурстарды жинау және қайта өңдеу бойынша;

      - қалдықтардан пайдалы компоненттерді алуға байланысты шикізатты немесе дайын өнімді алу бойынша;

      - қалдықтардың түзілу және орналастыру көлемін барынша азайтуға бағытталған жабдықтар мен технологиялық процестерді реконструкциялау, жаңғырту.

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ МОНИТОРИНГІ

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаның іске асырылуын бақылауды коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруға жауапты ЖАО бірінші басшысының орынбасары тұрақты негізде жүзеге асырады. Бағдарламаның іске асырылуын бақылау іс-шаралар жоспарының орындалуын мониторингтеу негізінде жүзеге асырылатын болады.

      Бағдарламаның мониторингі Бағдарламаны іске асыру туралы есепті қалыптастыру жолымен жүзеге асырылады. Есепте іске асырылған іс-шаралардың сипаттамасы, қол жеткізілген нәтижелер, оларды іске асыруға бағытталған қаржы қаражатының нақты көлемі, сондай-ақ іс-шаралардың орындалмау себептері және есепті кезеңге жоспарланған нәтижелердің болмауы баяндалады.

      Халықты және жұртшылықты ақпараттандыру мақсатында, Сырдария ауданы әкімдігінің Интернет-ресурсында бағдарламаны іске асыру туралы есептер аралық, жарты жылда бір рет ағымдағы есепті жылдың 15 шілдесіне дейін және келесі жылдың 30 қаңтарына дейін жыл сайын орналастырылатын болады. Жылдық есеп өткен жылдың қорытындысы бойынша қалыптастырылады.

6. КҮТІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘСЕР

      Бағдарламаны іске асыру Сырдария ауданының экологиялық жағдайын жақсартады және ауданның нысаналы көрсеткіштерін және коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы ЖАО қызметін арттырады.

      Бағдарламаны іске асыру процесінде коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құру мақсатында мынадай шаралар іске асырылатын болады:

      Коммуналдық қалдықтарды дұрыс өңдеу туралы халықтың хабардарлығы артты;

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығарумен 100% қамту;

      ҚТҚ жинау және тасымалдау компаниясы анықталады;

      Қалдықтарды бөлек жинауға арналған инфрақұрылым жаңартылды және коммуналдық қалдықтарды тасымалдау үшін мамандандырылған көлік сатып алынады;

      Заңнаманың талаптарына сәйкес келетін сұрыптау желілері бар 3 ҚТҚ полигонын салу;

      Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды уақытша көму орындарының аумағын жабуды жүзеге асыру.

      Осылайша, осы бағдарлама шеңберінде іс-шаралар кешенін іске асыру Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құруға мүмкіндік береді, ҚТҚ жинау, сұрыптау және қайта өңдеу санын ұлғайтады және қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін барынша азайтуға мүмкіндік береді, тиісінше аудан мен облыстың нысаналы көрсеткіштерін арттырады.

      Жалпы, бағдарлама Сырдария ауданы азаматтарының өмір сүру сапасы мен жағдайын айтарлықтай жақсартуға ықпал ететін болады.

      7.БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

      Мақсаттарға қол жеткізу және міндеттерді орындау үшін бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленді, ол төменде келтірілген.

      Іс-шаралар жоспары міндеттер мен көрсеткіштер бойынша топтастырылған, мерзімдері мен жауапты орындаушылар көрсетілген. Іс-шаралар жоспары күтілетін нәтижелерге қол жеткізу мақсатында Бағдарламаның барлық жауапты орындаушыларының жұмыстарына кешенді көзқарас пен үйлестіруді қамтамасыз етеді.

      Бағдарламаға енгізілген үлгілік техникалық және жобалық құжаттаманы әзірлеуді қоса алғанда, құрылыс жөніндегі іс-шаралар энергия үнемдеуді және коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы қызметтің энергетикалық тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін ең үздік қолжетімді техникаларды пайдалануды көздеуге тиіс,

      Іс-шаралар жоспарын түзету мониторинг нәтижелері бойынша негізделген ұсыныстар болған кезде қажеттілігіне қарай жүзеге асырылады. Мониторинг нәтижелері бойынша қойылған мақсаттарға, міндеттерге және нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу мүмкін болмаған жағдайда өзге де іс-шаралар айқындалады және анықталған проблемалық мәселелер бойынша шаралар қабылданады.

      Мониторинг нәтижелері бойынша, ТКШ бөлімі мыналарға бағытталған шешімдер шығарады:

      1) бағдарламалардың белгіленген мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізу мақсатында жоспарланған іс-шараларды (өзге де іс-шараларды айқындау) іске асырудың тиімділігін арттыру;

      2) анықталған проблемалық мәселелер бойынша шаралар қабылдау.

      ТКШ бөлімі Бағдарламаның тапсырыс берушісі ретінде келесі функцияларды жүзеге асырады:

      1) бағдарламаның барлық орындаушыларының іс-қимылын үйлестіре отырып, Сырдария ауданының аумағында коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы міндеттерді шешуге бірыңғай орталықтандырылған кешенді тәсілді қалыптастырады және қамтамасыз етеді;

      2) бюджет қаражаты есебінен бағдарламаны іске асыруға арналған қаржылық шығындар бойынша Қызылорда облысының әкімдігімен өзара іс-қимыл жасайды;

      3) бағдарламаның іс-шараларын іске асыру мәселелері бойынша кент әкімдігімен және а/о әкімдіктерімен өзара іс-қимылды жүзеге асырады;

      4) бағдарлама іс-шараларының іске асырылуына мониторингті жүзеге асырады, қоғамдық кеңестің отырыстарында талқылау үшін мониторинг нәтижелерін шығарады;

      5) бағдарламаға тиісті өзгерістер енгізу қажеттілігін негіздей отырып, іс-шараларды, нысаналы көрсеткіштерді, бағдарлама іс-шараларын іске асыруға арналған шығындарды түзетуді, оның ішінде келіп түскен ұсыныстар негізінде жүзеге асырады;

      6) бағдарлама іс-шараларының іске асырылу барысын тексеруге қатысады;

      7) бағдарламаны, сондай-ақ бағдарлама іс-шараларының іске асырылу барысы туралы ақпаратты Сырдария ауданы әкімдігінің ресми сайтында орналастырады.

Сырдария ауданынының 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын іске асыру іс-шаралар жоспары

Іс-шараның атауы

Аяқтау нысаны

Орындау мерзімі

Орындауға жауаптылар

Қажетті шығындар, теңге

Қаржыландыру көздері

1

2

3

4

5

6

7

Мақсаты - коммуналдық қалдықтарды жүйелі түрде шығаруды ұйымдастыру және экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкес Сырдария ауданында қалдықтарды тиімді басқару үшін қажетті инфрақұрылымды құру болып табылады

1-міндет. Коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу, бөлек жинауды қоса алғанда, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықтың хабардарлығын арттыру

1.1

ҮЕҰ арасында халықтың хабардарлығын арттыру коммуналдық қалдықтармен экологиялық қауіпсіз жұмыс істеу бойынша Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс алуға конкурс өткізу

ҮЕҰ-мен мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс туралы шарт

2024-2026

Аудан әкімдігі

-

Жергілікті бюджет

1.2

Коммуналдық қалдықтармен экологиялық қауіпсіз жұмыс істеу бойынша халықтың хабардарлығын арттыру бойынша Мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыру (ақпараттық материалдарды әзірлеуді, халықпен кездесулер, акциялар, сенбіліктер, оқушылар арасында еріктілер клубтарын құруды, жергілікті БАҚ-та, әлеуметтік басылымдарда жариялауды қамтитын ақпараттық науқанды әзірлеу. сапарлар және т. б.)

Орындалған жұмыстар актісі

2024-2026

ҮЕҰ

2024
2 000 000

ҮЕҰ бөлген жергілікті бюджет шеңберінде

2026
2 000 000

1.3

Рұқсатсыз коммуналдық қалдықтарды өртеудің алдын-алу туралы ақпараттандыру

Есеп

үнемі

Аудан әкімдігі, кент әжәне а/о әкімдіктері

-

Қажет емес

2-міндет. Сырдария ауданында коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетуді ұйымдастыру

2.1

Коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету үшін мамандандырылған көлікті сатып алу (4 бірлік)

Қабылдау-өткізу актісі

2025

Аудан әкімдігі

160 000 000

Республикалық бюджет

2.2

Экологиялық заңнаманың талаптарына коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау үшін арнайы кәсіпкерлік субъектілерді конкурс (тендер) өткізу арқылы айқындау

Шарт

II-тоқсан 2025

Аудан әкімдігі

-

Қажет емес

2.3

Елді мекендер тұрғындарының пікірлерін ескере отырып, қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару кестесі мен уақытын белгілеу

Шығару кестесі мен уақыты бекітілді

II-тоқсан 2025

Аудан әкімдігі,
Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері

-

Қажет емес

2.4

Жария шарттар негізінде ҚТҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесін пайдаланатын жеке тұлғалардың бекітілген тарифтерге сәйкес қалдықтарды тасымалдау үшін қызметтерге ақы төлеу жүйесін әзірлеу және енгізу

Аудан әкімдігіне есептілік

II-тоқсан 2025

Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері

-

Қажет емес

 
2.5

Кәсіпкерлік субъектілер сайтында және аудан әкімдігінің интернет-ресурсында жария ұсыныс шартын орналастыру

Келісім сайтта орналастырылды

II-тоқсан 2025

Аудан әкімдігі, Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері

-

Қажет емес

2.6

ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтерін уақтылы және экономикалық негізделген қайта қарау, индекстеу

Жергілікті өкілді органның шешімі

IV-тоқсан 2026

Аудан әкімдігі

1 500 000

Жергілікті бюджет

2.7

Орталықтандырылған ҚТҚ жинау және әкету жүйесін пайдалану кезінде конкурс (тендер) нәтижелері бойынша ЖАО айқындаған мамандандырылған ұйымдармен ҚТҚ тасымалдау шартын міндетті жасасу бойынша тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда қызметін жүзеге асыратын ЗТ және ЖК-мен профилактикалық жұмыс

Аудан әкімдігіне ақпарат

2024-2025

Тереңөзек кенті әкімдігі, а/о әкімдіктері,
ҮЕҰ

-

Қажет емес
Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде

3-міндет. Қалдықтарды бөлек жинауды енгізу

3.1

Кент және ауылдық округтерде қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған контейнер алаңдарының орнын және санын анықтау

Есеп

2025

Тереңөзек кенті әкімдігі, а/о әкімдіктері

-

Қажет емес

3.2

*Алдын-ала есептер бойынша бөлек жинауға (құрғақ және дымқыл фракциялар) контейнерлерді сатып алу және орнату.
90 контейнер – Қалжан-Ахун, А.Тоқмағанбетов, С.Сейфуллин ауылдарына.
200 контейнер – Тереңөзек
300 контейнер – Шаған, Шіркейлі, Н.Ілиясова, Ақжарма, Қоғалыкөл, Іңкәрдария
150 контейнер – Аманкелді, Бесарық, Айдарлы, Жетікөл
*Нақты контейнер саны, контейнерлер алаңдарын анықтау кезінде тұрғындар мен ҚТҚ шығаратын субъектілерінің пікірлерін ескере отырып, анықталуы қажет.

Қабылдау-өткізу актісі

2024-2027

Тереңөзек кенті әкімдігі, а/о әкімдіктері

2024 г.- 90 контейнер
6 300 000
2025 г.-200 контейнер Теренозек
14 000 000
2026 г. - 300 контейнер
21 000 000
2027 г. – 150 контейнер
10 500 000

Жергілікті бюджет

3.3

Теренөзек кентіндегі қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға арналған контейнер алаңдарын санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келтіру (13 контейнер алаңы)

Қабылдау-өткізу актісі

2024

Тереңөзек кентінің әкімдігі

2 000 000

Жергілікті бюджет

3.4

**Тереңөзек кентіндегі құрамында сынабы бар қалдықтар үшін орналасқан контейнерлерді заң талаптарына сәйкестендіру

Есеп

2024

Тереңөзек әкімдігі

**1 700 000

Жергілікті бюджет

3.5

Заңды тұлғаларды коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттерін жинауға және шығаруға міндетті шарт жасасу туралы ақпараттандыру

Есеп

үнемі

Аудан әкімдігі және а/о әкімдіктері

-

Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде

3.6

Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді, оның ішінде компосттау жолы туралы халықты хабарландыру

Есеп

2024-2026

ЖАО, ҮЕҰ

-

Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде

3.7

Тұрғындар түзетін ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын жинау үшін арнайы орындар ұйымдастыру

Есеп

2024-2025

ЖАО, ҮЕҰ

-

Қажет емес

4-міндет. Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту

4.1

Кездесулер және т. б. өткізу арқылы мүмкіндіктер мен қызығушылықтарды анықтау бойынша жергілікті бизнес қоғамдастық өкілдерімен өзара іс-қимылды күшейту.

Аудан әкімдігіне есеп

2024-2025

Аудан әкімдігі, Тереңөзек кенті әкімдігі, а/о әкімдіктері

-

Қажет емес

4.2

Кездесулер және т. б. өткізу арқылы ЖАО-ның Қызылорда қаласының қалдықтарын жинау, сұрыптау және қалпына келтіру жөніндегі мамандандырылған кәсіпорындармен өзара іс-қимылын күшейту.

Аудан әкімдігіне есеп

2024-2025

Аудан әкімдігі, Тереңөзек кенті әкімдігі, а/о әкімдіктері

-

Қажет емес

4.3

Сырдария ауданындағы қатты тұрмыстық қалдықтардың құрамына морфологиялық талдау жасау

Есеп

2028

Аудан әкімдігі

3 000 000

Жергілікті бюджет

4.4

Ауылдық елді мекендердің қалдықтарын өңдеуге немесе орналастыруға арналған жабдықтар мен қондырғыларды талдау мен зерттеулер.

Есеп

2026-2027

Аудан әкімдігі

-

Қажет емес

4.5

Теренозек кентіне қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының компосттау алаңында органикалық қалдықтарды компосттау қондырғысын сатып алу.

Пайдалануға беру актісі

2028

Аудан әкімдігі

7 500 000

Жергілікті бюджет

5-міндет. Полигондарды экологиялық тұрғыдан тиімді басқару

5.1

**Тереңөзек кентінде полигон салу және пайдалануға беру

Пайдалануға беру актісі

2024-2025

Аудан әкімдігі

**475 000 000

Республикалық бюджет

5.2

Шаған а/о полигон салу және пайдалануға беру

Пайдалануға беру актісі

2027-2028

Аудан әкімдігі

300 000 000

Республикалық бюджет

5.3

Амангелді а/о полигон салу және пайдалануға беру

Пайдалануға беру актісі

2027-2028

Аудан әкімдігі

200 000 000

Республикалық бюджет

5.4

Шалғайдағы ауылдық округтер үшін қалдықтарды тасымалдау пунктін құру - Іңкәрдәрия

Пайдалануға беру актісі, есеп

2027-2028

Аудан әкімдігі, Инкәрдәрия а/о әкімдігі

2 000 000

Жергілікті бюджет

5.5

Қалдықтарды уақытша көму орындарының жерлерін кезең-кезеңімен қалпына келтіру және қалпына келтіру (рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерін жою)

Қабылдау комиссиясының актісі

2027-2028

Аудан әкімдігі, а/о әкімдіктері

4 000 000

Жергілікті бюджет

      ** Қажетті қаржы Қызылорда облысы бойынша қоршаған ортаны қорғау бойынша 2022-2024 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарына енгізілген.

  Қосымша 1

Қызылорда қаласының аумағында ҚТҚ жинауды, сұрыптауды, тасымалдауды, қайта өңдеуді, көмуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерінің, ҚТҚ нарығына қатысушылардың деректер базасы, сондай-ақ осы субъектілердің ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігі реестрінде болуы

Атауы

Саласы

Қала

АЖТ

Мекен жай

Телефон

Е-mail

Экология министрлігінің реестрінде болуы

1

"ТемірЖас-Group" ЖШС

Қауіпсіз және құрамында мұнай бар қалдықтарды жинау және кәдеге жарату
• Шиналар мен автопокрышкаларын кәдеге жарату • Аккумуляторларды кәдеге жарату
• Қолданылған майлар • Металл сынықтары • Өнеркәсіптік құрылыс қалдықтары • Пайдаланылған қаптама • Мұнай өнімдерінің қоспалары мен эмульсиялардың қалдықтары • Лак-бояу материалдарының қалдықтары • Пестицидтерге, дезинфекциялауға және жуғыш заттарға арналған пластик, пластик ыдыстар • Бояу материалдарымен, мұнай өнімдерімен, химиялық реагенттермен ластанған металл ыдыстар • Тұтыну қасиетін жоғалтқан тұрмыстық техника, оргтехникасы • Медициналық қалдықтар (В, С класы).

Кызылорда қ

Басшы Керимбердиев Нурлан Жасаралович

Кызылорда-Кумколь Трассасы 116 км.

8 (747) 561-02-10 8 (777) 561-02-10

temirjas@​mail.​ru

Бар

2

 "AkDiEr" ЖШС

• Қалдықтарды қайта пайдалану; • Қалдықтарды тасымалдау; • Резервуарды, бөшкелерді тазалау; • Металл сынықтарын жинау және кәдеге;

Кызылорда қ.

Басшы Шагатаева Айдана Болатбековна

Желтоксан, 11е, 1Б

8 (7242) 702-500 8 (702) 800-60-50

too_akdier@​mail.​ru

Бар

3

"EcoOil Group" ЖШС

Қауіпсіз қалдықтарды жинау

Кызылорда қ.

Басшы Куанышбаев Кайрат Балтабекович

Хон Бен До, көш, 150 үй

8(777)256-44-11


Жок

4

"Серпін LTD" ЖШС

Қалдықтарды жинау, өңдеу, жою және кәдеге жарату

Кызылорда қ.

Басшы Данышманов Береке Ишенбаевич

Коркыт Ата көш., 257



Бар

5

"Ком хоз Жаңақорған" ЖШС

Қауіпті және қауіпсіз қалдықтарды жинау

Кызылорда қ.

Басшы Садвакасов Нурлан Шамшидинович

Жанакорган ауылы, Курмангазы көш., 25 үй

87781423316


Жок

6

"Барша-К" ЖШС

Қалдықтарды жинау мен бөлуді бақылау

Кызылорда қ.

Басшы Султанов Мухамед Абусагатович

Шевченко көш., 64

275062

muha_sul@​mail.​ru

Бар

7

"Тандем Петролеум" ЖШС

Қалдықтарды жинау мен бөлуді бақылау

Кызылорда қ.

Басшы Оспанов Жанболат Амантаевич

Микрорайон Саулет, Жетибай Ондирбаев көш., 15

87021115444 87053589846

aitbay.​sei​duld​ayev@​mail.​ru tandem.​pet​role​ym@​mail.​ru

Бар

8

"Gangnam Service" ЖШС

Рекультивация және басқа да қалдықтарды жою жөніндегі қызметтер

Кызылорда қ

Басшы Жумаев Азизхан Бахытович

мкр. Астана 11

270173, 27-27-90

abzal22-79@​mail.​ru

Жок

9

"Куанышбек" ЖШС

Қалдықтарды жинау және сұрыптау

Кызылорда қ.

Басшы Мадинова Зоя

Арал ауданы, г.Аральск, Айманова 21 А


tookuanyshbek@​mail.​ru

Бар

10

"Тимур company" ЖШС

Құрамында мұнай бар қалдықтарды кәдеге жарату

Кызылорда қ.

Басшы Бельгибаев Сергей Олегович

Хон Бом До 20

87242259192


Жок

12

"ММБ-МЕТАЛЛ" ЖШС

Металды қабылдау және өңдеу. Қара және түсті металл сынықтарын қабылдау

Кызылорда қ.


Кирпично-Заводская көш., 2



Жок

13

"Smart Rubber" ЖШС

Шиналарды кәдеге жарату

Кызылорда қ.

Акпанбетов Серик Абдрахманович

Каратогай көш., 43

8 (707) 250-00-87 8 (701) 250-00-87


Жок

14

"Карахани-2010" ЖШС


Кызылорда қ.

Жумаев Азизхан Бахытжанович


87013341244


Бар

  Қосымша 2

Сырдария ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасының көрсеткіштерін айқындау әдістемесі

Нысаналы көрсеткіштің атауы

Нысаналы көрсеткіштерді қалыптастыру кезеңділігі мен мерзімдері

Негіздеме

Есептеу әдістемесінің сипаттамасы

1

Халықты ҚТҚ жинау және әкетумен қамту

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ның Жасыл экономикаға көшуі жөніндегі Тұжырымдамаға сәйкес келеді және ҚТҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтерге қолжетімділігі бар халықтың үлесін айқындау үшін қажет.

Көрсеткішті тұрғындардың санын (адамдар санын) берілген шоттарға сәйкес жалпы аудан халқының санына бөлу арқылы алуға болады.

2

Бөлек жинауды қамту (Халық немесе аудан):
- фракциялар бойынша
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (Медициналық және құрамында сынап бар, электр және электрондық жабдықтардың қалдықтары)

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң

Көрсеткіш "жасыл Қазақстан" ұлттық жобасына сәйкес келеді.

Көрсеткіш жеке жиналған ҚТҚ құрғақ фракциясының (пластик, картон және қағаз қалдықтары, шыны, металл банкалар) санын тоннамен ҚТҚ (коммуналдық қалдықтар) түзілуінің жалпы санына тоннамен бөлу арқылы қалыптастырылады, нәтижені пайызбен көрсетеді.
Қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлері бойынша көрсеткіш, сондай-ақ бөлек жиналған қауіпті қалдықтардың (РСО, ЭЭО және медициналық) мөлшерін ҚТҚ морфологиялық құрамын негізге ала отырып , нәтижені пайызбен көрсете отырып, қауіпті қалдықтардың түзілуінің жалпы есептік көлеміне бөлу жолымен қалыптасады.

3

ҚТҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату үшін (түзілу көлемінен)

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ның "жасыл" экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамаға және "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасына сәйкес келеді.

Көрсеткіш қаланың барлық қайта өңделген және қайта пайдаланылған қатты тұрмыстық қалдықтарының (коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін қоса алғанда), оның ішінде полигонда сұрыпталған бөлек жиналған қалдықтардың және қайталама ресурстардың санын ауданда пайда болған барлық қатты тұрмыстық қалдықтардың (коммуналдық қалдықтардың) жалпы санына бөлу арқылы алынады, нәтижені пайызбен көрсетеді.

4

Экологиялық талаптарға сәйкес ҚТҚ полигонын жабу және рекультивациялау

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ның жасыл экономикаға көшуі жөніндегі Тұжырымдамаға сәйкес келеді

Көрсеткіш рекультивация және жою жұмыстары аяқталған объектілердің санын болжайды.