Об утверждении Программы по управлению коммунальными отходами в Кызылкогинском районе Атырауской области на 2024-2030 годы

Решение Кызылкогинского районного маслихата Атырауской области от 16 октября 2024 года № 22-2

      В соответствии со статьей 6 Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" и подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, маслихат Кызылкогинского района РЕШИЛ:

      1. Утвердить Программу по управлению коммунальными отходами в Кызылкогинскому району Атырауской области на 2024-2030 годы согласно приложению к настоящему решению.

      1. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель районного маслихата Т. Бейскали

      ЗАКАЗЧИК: Государственное учреждение
"Кызылкогинский районный отдел
жилищно-коммунального хозяйства,
пассажирского транспорта, автомобильных
дорог и жилищной инспекции"

ПРОГРАММА УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ
Кызылкогинского района Атырауской области

  "УТВЕРЖДЕНО"
Решением Маслихата
Кызылкогинского района
Атырауской области № 22-2
от "16" октября 2024 г.

     


ПРОГРАММА
УПРАВЛЕНИЯ БЫТОВЫМИ ОТХОДАМИ КЫЗЫЛКОГИНСКОГО РАЙОНА АТЫРАУСКОЙ ОБЛАСТИ

      Разработано: ТОО "Исследовательский центр экономики и тарифообразования"

      Заказчик: Государственное учреждение "Кызылкогинский районный отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог и жилищной инспекции"

      г. Астана, 2024 г.

СОДЕРЖАНИЕ

     


      ГЛОССАРИЙ

ТБО

Твердые бытовые отходы

РК

Республика Казахстан

ВВП

Внутренний валовый продукт

МИО

Местный исполнительный орган

ГЧП

Государственно-частное партнерство

РОП

Расширенная ответственность производителя

      ВВЕДЕНИЕ

      Охрана окружающей среды была и остается для Казахстана острейшей проблемой, а утилизация отходов производства и потребления одна из самых сложных. Рост экономики и продолжающаяся урбанизация в Казахстане являются причинами ежегодного повышения объемов отходов, растущих в геометрической прогрессии, при этом в ближайшие годы следует ожидать увеличения объемов образования твердых бытовых отходов за счет увеличения номенклатуры продовольственных и непродовольственных товаров, ассортимента и видов упаковки для них, роста уровня жизни населения.

      Вопросы образования и накопления ТБО в Республике Казахстан являются одними из острых экологических вопросов в стране. Влияние ТБО на окружающую среду и объемы их образования требуют выработки комплексных подходов и мероприятий по решению проблем обращения с ТБО. В частности, одним из целевых индикаторов "зеленой экономики" является повышение доли переработанных отходов до 40% до 2030 года.

      Управление отходами является одной из ключевых проблем для окружающей среды и устойчивого управления природными ресурсами. Оптимальное решение заключается в предотвращении образования отходов, повторном их включении в производственный цикл путем реутилизации их компонентов в тех случаях, когда для этого существует экологически и экономически обоснованные методы. Таким образом, первоочередными целями управления отходами являются:

      1) предупреждение образования отходов путем снижения токсичности и объема отходов, образующихся в рамках различных процессов производства и потребления;

      2) рециркуляция и повторное использование путем увеличения удельного веса материалов, изготовленных из вторичного сырья;

      3) экологически рациональное управление отходами с точки зрения удаления, включая оптимальное окончательное удаление и усовершенствованный мониторинг.

ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ О КЫЗЫЛКОГИНСКОМ РАЙОНЕ Географическое положение и климат

      Кызылкогинский район Атырауской области создан в 1944 году. Территория Кызылкогинского района - 24,7 тыс.кв. км, что составляет 20,8% от территории области, 2-ое место по площади по Атырауской области. На севере района граничит с Западно-Казахстанской и северо-востоке с Актюбинской областями, на юге с территорией Макатского, Жылыойского, на Западе Индерского, Махамбетского районов области. Основные реки на территории района-Уил и Сагыз. Река Уил берет начало в Актюбинской области, территорию района пересекает с востока на запад. Район обладает огромными запасами нефти и газа, также распространены щебень, известняк, глина и др.

      Численность населения - 31 710 человек. В районе 10 сельских округов, в их составе 26 населенных пунктов. Из общего земельного фонда Кызылкогинского района для сельскохозяйственных целей 612 787 га, земли населенных пунктов 95783 га, земли промышленности, транспорта и иного назначения 22044 га, земли лесов 2463 га, земли запаса 1 616 198 га и земли, предоставленные для пользования другим государствам 125 000 га.

      Рельеф в основном равнинный, на северо-западе пески Тайсоган, Буйрек, разрезанные руслами рек. Климат континентальный, зима — холодная, малоснежная, лето — жаркое и знойное. Средние температуры января −12 °C (иногда до −40 °C), июля 29 °C (иногда 43 °C). Годовое количество атмосферных осадков 200 мм.

      Крупные населҰнные пункты: Миялы, Сагиз, Мукур, Жаскайрат, Караколь, Тасшагил, Жангельдино, Коныстану, Карабау. Площадь сельскохозяйственных угодий 2278,2 тыс. га, в том числе пастбища 2224,5, посевная площадь 270 тыс. га, пашня 53,4 тыс. га[3].

      По территории района проходят железная дорога, нефтепровод Атырау — Кандыгаш — Орск, нефтегазопровод Центральная Азия — Орск, автомобильная дорога Атырау — Актобе[3]. В пределах района автомагистраль соединяет станцию ​​Сагыз с райцентром село Миялы, затем через село Карабау с селами Индербор и Макат.

      В Кызылкогинском районе есть отдел связи, типография, профессионально-техническое училище, 13 средних школ, 27 учреждений здравоохранения, 15 домов культуры, 20 библиотек. Районная газета выходит с 1952 года [4]. По данным на середину 2000-х годов, в районе работали 84 АО, ТОО, крестьянских хозяйств, которые занимались животноводством (каракулеводством). В 2019 году было зарегистрировано 311 крестьянских хозяйств, в 2022 году их количество достигло 425.

Экономика Кызылкогинского района 2. Анализ текущей ситуации

      Промышленность.

      По Кызылкогинскому району за 2022 год объем промышленной продукции составил 173 530 млн.теңге. В обрабатывающей промышленности - 99,6% относится на добычу нефти, 0,2% - на пищу, 0,2% в прочем производстве..

      Сельское хозяйство

      Объем производства валовой продукции сельского хозяйства района за 2022 год 22 576,0 млн.тенге.

      Малый и средний бизнес.

      В 2022 году количество субъектов МСП составило 1919 единиц. Из них действующих 1837 единиц и 95,7%. В сфере малого и среднего бизнеса занято 2 780 человек.

      Занятость.

      Экономически активное население составляет 15406 человек. Уровень безработицы в районе снизился до 4,9% (2019 год). В 202 году создано 2 248 новых рабочих мест

      Образование

      В районе функционирует 19 общеобразовательных школ с 4 интернатами.

      Жилищно-коммунальное хозяйство.

      Из 26 населенных пунктов района 13 населенных пунктов или 95,5% населения пользуются централизованными, 7 привозными, 6 децентрализованными, 4,5% - подземными (артезианскими) водами. По району имеются 198,07 км магистральных и 443,603 км внутрисельских сетей. Всего 641,67 километров.

      Автомобильные дороги.

      Всего по району имеются 734,6 км автомобильных дорог, из них 138 км относится к трассе республиканского значения Актобе - Атырау, 46,7 км Кульсары - Мукур, 244,5 км автомобильной дороги областного значения Индер - Карабау - Миялы - Сагиз. Остальные 305,4 км составляют автомобильные дороги районного значения (подъездная дорога 148,9 км, внутренняя дорога 156,5 км, в том числе асфальтированная 51,3 км, без асфальта 254,1 км).

Таблица 1 – Численность населения Кызылкогинского района

Населенный пункт/сельский округ

2009

2021

2021 к 2009 в %

Кызылкогинский район

30 606

30 445

99,5

Миялы с.о.

6 473

7 569

116,9

с.Миялы

6 473

7 569

116,9

Жамбылский с.о.

1 782

1 514

85

с.Караколь

1 636

1 454

88,9

с.Айдын

146

60

41,1

Жангельдинский с.о.

1 583

1 575

99,5

с.Жангельдин

1 583

1 575

99,5

Көздикаринский с.о.

1 969

1 698

86,2

с.Коныстану

1 561

1 511

96,8

с.Буйрек

175

73

41,7

с.Косқулак

233

114

48,9

Кызылкогинский с.о.

1 538

1 346

87,5

с.Карабау

1 420

1 311

92,3

с.Бухар

118

35

29,7

Мукурский с.о.

4 900

4 418

90,2

с.Мукур

3 423

3 335

97,4

с.Жамансор

443

448

101,1

с.Жантерек

362

347

с.Кенбай

160

118

73,8

с.Сарыкумак

155

56

36,1

с.Сорколь

151

32

21,2

с.Таскудык

206

82

39,8

Уильский с.о.

2 298

2 263

98,5

с.Жаскайрат

2 135

2 137

100,1

с.Даулетиман

44

14

31,8

с.Аккора

119

112

94,1

Сагызский с.о.

7 092

7 441

104,9

с.Сагыз

6 640

7 249

109,2

с.Былкылдакты

143

42

29,4

с.Кенбай

167

85

50,9

с.Коныраулы

142

65

45,8

Тасшагылский с.о.

2 105

1 732

82,3

с.Тасшагил

1 682

1 590

94,5

с.Когам

311

87

28

с.Коныстану

112

55

49,1

Тайсойганский с.о.

866

889

102,7

с.Тайсойган

866

889

102,7

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ 1.1 Общие сведения о системе управления коммунальными отходами в Республике Казахстан

      Определение коммунальных отходов, дается в пункте 1 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, где под коммунальными отходами понимаются следующие отходы потребления:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Коммунальные отходы не включают отходы производства, сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, септиков и канализационной сети, а также от очистных сооружений, включая осадок сточных вод, вышедшие из эксплуатации транспортные средства или отходы строительства.

      К отходам потребления относятся отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      Управление отходами представляет собой действия с отходами по степени их приоритетности с целью минимизации негативного воздействия на окружающую среду и здоровье человека и следует по следующим этапам.

      предотвращение или снижение образования отходов;

      разделение отходов у источников их образования;

      вторичное использование отходов, переработка их в сырье и продукты;

      сжигание с получением энергии;

      обезвреживание или подготовка отходов для захоронения;

      захоронение отходов.

      Охват населения сбором и вывозом отходов в настоящее время составляет 70%. В крупных городах охват – 100%. В районах и сельских населенных пунктах охват очень низкий.

      Ежегодно в Казахстане образуется 5-6 млн. тонн твердых бытовых отходов. В ближайшие годы следует ожидать увеличения объемов образования ТБО за счет увеличения номенклатуры продовольственных и непродовольственных товаров, ассортимента и видов упаковки для них, роста уровня жизни населения.

      Твердые бытовые отходы делятся на три категории:

      1) Вторичное сырье, подлежащее переработке, выделяемое из общего потока;

      2) Биоразлагаемые отходы, подлежащее компостированию (пищевые отходы)

      3) Неперерабатываемые отходы (хвосты) – в настоящее время либо не могут быть переработаны повторно в продукцию, либо их переработка является высокозатратной. Согласно современной концепции направляются на получение энергии путем сжигания (пиролиз)

     


      Морфологический состав отходов в сельских районах отличается от такового в городской местности. В нем доминируют органические отходы и меньшая доля пластмассы, упаковочных материалов, бумаги и картона. Следует отметить, что в сельских районах органическая часть отходов обычно не размещается на полигоне или свалках. Значительная доля органических отходов скармливается животным или компостируются в домашних условиях. Кроме того, дерево и другие материалы могут сжигаться с целью отопления. Оба этих вида деятельности оказывают влияние на состав и объемы образующихся отходов.

     


Рисунок 2 – Средние показатели морфологического состава ТБО по республике

      Управление отходами в Казахстане регулируется Экологическим кодексом. В 2013 году Указом Президента Республики Казахстан утверждена Концепция по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике". Одним из ключевых направлений Концепции является повышение эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости сбора, транспортировки, переработки и удаления твердых бытовых отходов (ТБО). Целевыми показателями являются доля переработки отходов до 40% к 2030 году и 50% к 2050 году, а охват населения централизованным сбором ТБО к 2030 году должен составить 100%.

      В целях развития сферы переработки твердых бытовых отходов (далее – ТБО) совершенствована нормативная правовая база. В частности, внесены поправки в Экологический кодекс:

     


      введены понятия "раздельный сбор коммунальных отходов", "вторичное сырье", установлены требования к ним;

      введены расширенные обязательства производителей (импортеров);

      введен запрет на захоронение на полигонах некоторых видов отходов.

      С 2016 года запрещено захоронение на полигонах ртутьсодержащих ламп и приборов; лом металлов; отработанные масла и жидкости; батареи; электронные отходы;

      С 1 января 2019 года вступил в силу запрет на захоронение пластмассы; макулатуры, картона и отходов бумаги, стекла;

      С 2021 года – на строительные и пищевые отходы.

      В соответствии с подпунктами 2) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, местные представительные органы районов, городов областного значения, городов республиканского значения, столицы реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) утверждения в пределах своей компетенции программы по управлению коммунальными отходами;

      2) утверждения норм образования и накопления коммунальных отходов;

      3) утверждения тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

Таблица 2 - Доля переработанных и утилизированных ТБО за 2017-2022 годы, %

Регион/Область

2017 г.

2018 г.

2019 г.

2020 г.

2021 г.

2022 г.

1.

Абай






1,58

2.

Акмолинская

2,11

2,93

3,02

15

8,7

7,93

3.

Актюбинская

3,51

11,69

10

10

10,7

15,02

4.

Алматинская

24,77

27,55

23,28

17

17,6

17,12

5.

Атырауская

44,33

1,69

10,44

20

21,6

27,46

6.

Восточно-Казахстанская

3,17

4,84

3,28

18

11,3

16,00

7.

Жамбылская

3,47

3,11

8,53

13

12,7

16,11

8.

Жетысу






17,77

9.

Западно-Казахстанская

2,17

5,28

8,6

11

11,6

15,10

10.

Карагандинская

13,96

16,39

17,42

29

29

54,61

11.

Костанайская

0,93

9,65

10,3

12

17,7

18,21

12.

Кызылординская

8,13

7,42

10,78

18

19,7

24,51

13.

Мангистауская

6,49

1,42

33,8

35

28,3

32,08

14.

Павлодарская

0,23

0,12

15

22

23,8

27,30

15.

Северо-Казахстанская

3,59

7,59

10,78

13

15,

18,34

16.

Туркестанская

3,48

7,17

10,05

13

16

19,00

17.

Улытау






18.

г. Алматы

10,01

5,70

10,95

10

14

18,00

19.

г. Астана

8,33

12,25

15,92

30

75

75,20

20.

г. Шымкент

-

18,28

22,77

25

27,2

30,28

ИТОГО

9,05

11,51

14,9

18,3

21,1

25,4

      Источник: Министерство экологии и природных ресурсов РК.

Раздельный сбор и сортировка ТБО

      В 2022 году в республике из 207 городов и районов раздельный сбор на разных этапах внедрен в 133, а сортировка – в 103 населенных пунктах. На 31.12.2022 г. в Казахстане в сфере управления отходами функционируют порядка 564 предприятий.

      Информация по внедрению раздельного сбора и сортировки ТБО представлена в таблице.

Таблица 3 - Внедрение раздельного сбора и сортировки ТБО в 2022 году в Казахстане

Регион/Область

Количество НП, где внедрен раздельный сбор ТБО*

Количество НП, где внедрена сортировка ТБО*

1

Абай

2

2

2

Акмолинская

10

7

3

Актюбинская

9

7

4

Алматинская

10

3

5

Атырауская

6

5

6

Восточно-Казахстанская

2

1

7

Жамбылская

11

9

8

Жетысу

4

1

9

Западно-Казахстанская

13

13

10

Карагандинская

8

6

11

Костанайская

20

13

12

Кызылординская

8

8

13

Мангистауская

4

4

14

Павлодарская

7

3

15

Северо-Казахстанская

7

1

16

Туркестанская

17

16

17

Улытау

1

1

18

г. Шымкент

1

1

19

г. Алматы

1

1

20

г. Астана

1

1

ИТОГО

142

103

      Примечание. *Согласно информации местных исполнительных органов. Источник: Министерство экологии и природных ресурсов РК.

      Из общего числа собранных и транспортированных отходов 5,6% собрано предприятиями государственной формы собственности, 93,6% – частной и 0,8% – иностранной форм собственности.

Таблица 4 - Количество полигонов, зарегистрированных в государственном кадастре отходов за 2022 год

Регион/Область

Полигон опасных отходов, ед.

Полигон неопасных отходов, ед.

Полигон ТБО, ед.

1

Абай

0

0

0

2

Акмолинская

6

9

21

3

Актюбинская

11

7

7

4

Алматинская

0

5

3

5

Атырауская

10

0

4

6

Восточно-Казахстанская

2

7

5

7

Жамбылская

1

20

13

8

Жетысу

0

0

0

9

Западно-Казахстанская

1

2

30

10

Карагандинская

1

40

31

11

Костанайская

2

29

60

12

Кызылординская

2

9

4

13

Мангистауская

14

2

3

14

Павлодарская

7

19

27

15

Северо-Казахстанская

0

9

9

16

Туркестанская

4

11

12

17

Улытау

0

0

0

18

г. Алматы

1

1

0

19

г. Астана

0

1

1

20

г. Шымкент

3

2

1

ВСЕГО

65,0

173,0

231,0

      Всего по Республике Казахстан за 2022 год зарегистрировано 469 полигонов отходов, из них:

      - полигоны опасных отходов – 65 ед.;

      - полигоны неопасных отходов – 173 ед.;

      - полигоны ТБО – 231 ед.

Таблица 5 - Доля полигонов, соответствующих экологическим и санитарно-эпидемиологическим нормам за 2021-2022 годы

№п/ п

Область/ Регион

Количество полигонов ТБО, ед.

Количество соответствующих нормам полигонов, ед.

Доля полигонов, соответствующих нормам, %


2021 год

2022 год

2021 год

2022год

2021 год

2022 год

1

Абай

-

170

-

5

-

2,94

2

Акмолинская

130

130

23

24

17,69

18,46

3

Актюбинская

323

323

12

15

3,72

4,64

4

Алматинская

313

131

14

7

4,47

5,07

5

Атырауская

55

55

8

8

14,5

14,55

6

Восточно-Казахстанская

335

165

30

22

8,96

13,33

7

Жамбылская

158

158

158

158

100

100,00

8

Жетысу

-

189

-

7

-

3,70

9

Западно-Казахстанская

147

147

2

2

1,36

1,36

10

Карагандинская

202

169

24

39

11,88

23,08

11

Костанайская

239

239

139

139

58,2

58,16

12

Кызылординская

145

145

7

7

4,83

4,83

13

Мангистауская

23

23

7

7

30,43

30,43

14

Павлодарская

321

321

4

5

1,25

1,56

15

Северо-Казахстанская

456

453

16

11

3,51

2,43

16

Туркестанская

158

158

158

158

100

100,00

17

Улытау

-

34

-

17

-

50,00

18

г. Алматы

В городе отсутствует полигон, вывозят в Алматинскую область

19

г. Астана

1

1

1

1

100

100

20

г. Шымкент

1

1

1

1

100

100

Всего по Республике Казахстан

3007

3012

603

633

20

21

Таблица 6 – Образование коммунальных отходов и уровень их переработки в Республике Казахстан*

Наименование показателя

Единица измерения

Период, год

2018

2019

2020

2021

2022

1

Образование коммунальных отходов

тыс. тонн

3 692,0

3 674,0

3 708,5

4 006,5

3 822,8

2

Индекс образования коммунальных отходов

процент 2010=100

97,6

97,1

98,0

105,9

101,0

3

Переработка и утилизация коммунальных отходов

тыс. тонн

427,1

418,3

760,0

546,3

595,3

5

Доля переработки и утилизации коммунальных отходов

процент

11,6

11,4

20,5

13,6

15,6

6

Интенсивность образования коммунальных отходов на душу населения

кг

202

198

198

211

195

      * Показатели "зеленой экономики", Бюро национальной статистики АСПиР РК, 29 ноября 2023 года.

      Формировать (рассчитывать) тарифы на сбор ТБО акиматы должны согласно Приказу Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 14 сентября 2021 года № 377 (зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 16 сентября 2021 года № 24382) "Об утверждении Методики расчета тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов".

      Согласно нормам действующего с 2021 года приказа, в расчет тарифа на вывоз ТБО включаются: (1) себестоимость, отражающая фактические и/или нормативные затраты (сумма затрат на выполнение услуг по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению ТБО, обще эксплуатационных и внеэксплуатационных расходов), а также (2) допустимый уровень прибыли, который определяется на уровне не выше ставки рефинансирования Национального Банка Республики Казахстан на дату расчета тарифа.

      Тарифы на сбор ТБО

      В реализацию норм Экологического кодекса Республики Казахстан, принятого 2 января 2021 года, 14 сентября 2021 года был подписан Приказ Методика расчета тарифа на сбор ТБО, соответственно, по всей республике должны были быть пересмотрены тарифы на сбор ТБО.

      Решением Кызылкогинского районного маслихата от 14 августа 2023 года № 6-1 "Об утверждении тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых по Кызылкогинскому району", в районе утверждены следующие тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых-бытовых:

Таблица 7 – Тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по Кызылкогинскому району

Наименование

Расчетная единица

Тенге (Без НДС)

Домовладения благоустроенные

в месяц с 1-го жителя

165,7

Домовладения неблагоустроенные

в месяц с 1-го жителя

180,0

Годовой тариф на единицу (объем)

1 м3

1 186,81

Таблица 8 - Нормы образования и накопления коммунальных отходов по Кызылкогинкому району

      Решением Кызылкогинского районного маслихата Атырауской области от 14 августа 2023 года № 6-2 утверждены нормы образования и накопления коммунальных отходов по Кызылкогинскому району:

Объект накопления коммунальных отходов

Расчетная единица

Средне годовая норма накопления коммунальных отходов, м³

Примечание

1.1.

Домовладения благоустроенные

1 житель

1,67


1.2.

Домовладения неблагоустроенные

1 житель

1,82


2.

Общежития, интернаты и другие подобные объекты

1 место

1,53


3.

Гостиницы, санатории, дома отдыха

1 место

1,1


4.

Детские сады, ясли и другие дошкольные учреждения

1 место

0,61


5.

Учреждения, организации, офисы, конторы, банки, отделения связи

1 сотрудник

1,33


6.

Поликлиники, медицинские центры

1 посещение

0,0082


7.

Больницы, прочие лечебно-профилактические учреждения

1 койко-место

1,27


8.

Школы и другие учебные заведения

1 учащийся

0,37


9.

Рестораны, кафе, прочие увеселительные заведения и учреждения общественного питания

1 посадочное место

0,78


10.

Театры, кинотеатры, концертные залы, ночные клубы, казино, залы игровых автоматов, интернет-кафе, компьютерные клубы

1 посадочное место

0,42


11.

Музеи, выставки

1 м2 общей площади

0,0037


12.

Стадионы, спортивные площадки

1 место по проекту

0,045


13.

Спортивные, танцевальные и игровые залы

1 м2 общей площади

0,09


14.

Продовольственные и промышленно-товарные магазины, смешанные магазины

1 м2 торговой площади

1,25


15.

Рынки, торговые павильоны, киоски, лотки

1 м2 торговой площади

0,62


16.

Вокзалы, автовокзалы, аэропорты

1 м2 общей площади

0,27


17.

Аптеки

1 м2 торговой площади

0,47


18.

Автостоянки, автомойки, АЗС

1 машино-место

0,61


19.

Автомастерские

1 работник

1,27


20.

Парикмахерские, косметические салоны

1 рабочее место

0,64


21.

Мастерские ювелирные, по ремонту обуви, часов

1 м2 общей площади

0,41


22.

Мелкий ремонт и услуги (изготовление ключей и т.д.)

1 рабочее место

-


23.

Бани, сауны

1 м2 общей площади

0,71


      В целом считается, что "управление отходами" включает все следующие виды деятельности: сбор, перевозку, переработку и удаление отходов, включая последующий уход за объектами по удалению отходов, а также, по мнению некоторых экспертов, деятельность, направленную на сокращение образования отходов.

      Одним из важнейших направлений охраны окружающей среды является рациональная организация управления отходами производства и потребления. Важную роль в этом играет экономическое стимулирование внедрения малоотходных и безотходных технологий, переработки отходов в целях их обезвреживания и утилизации.

      За 2021 год по республике количество полигонов ТБО составило 3 007, из них соответствуют экологическим и санитарным нормам – 603 (20%).

      Значительная часть полигонов в Атырауской области не соответствует установленным нормам по обращению с твердыми бытовыми отходами. Это требует усилий и мер для улучшения системы управления отходами в регионе с целью соответствия экологическим и санитарным стандартам.

      Среднее значение тарифа на сбор ТБО в городах, утвержденных в 2022 году, для жителей жилых комплексов и индивидуальных жилищ 428,72 и 448,27 тенге, соответственно. Данные средние значения 2022 года выше среднего уровня тарифов для всех 37 рассматриваемых городов (1 994, 301 и 315 тенге, соответственно).

Сведения о предприятиях, осуществляющих сбор и переработку отходов.

Таблица 9 – Утилизация отходов стеклянной упаковки:

Наименование

Местоположение

Мощность, тонн в год

1

ТОО АлматыСтекло

Алматинская область, Карасайский район

20 000

2

ТОО Еврокристалл

г. Шымкент

12500

3

ТОО Qazaq Glass Company

Алматинская область, Илийская район

20 000 в 2021 году, 25000 в 2022 году

Таблица 10 - Утилизация отходов пластмассовой упаковки

Наименование

Местоположение

Мощность, тонн в год

1

ТОО Astana Recycling Plant

г. Астана

3300

2

ТОО Green Technology Industries

Туркестанская область, Ордабасинский район

7 000 тонн в 2021 году; 10 000 тонн в 2022 году

3

ТОО Радуга

Северо-Казахстанская область, г. Петропавловск

3200

4

ТОО ГорКомТранс

Карагандинская область, г. Караганда

3 000 тонн в 2021 году; 3 578 тонн в 2022 год

5

ТОО "Клининговая компания ЭкоКомфорт"

Карагандинская область, г. Караганда

300

6

ТОО Статус-Эверест

Туркестанская область, г. Кентау

910 тонн в 2021 году; 2 000 тонн в 2022 году

7

ТОО Qazaq Recycling

город Алматы

1200

8

ТОО Производственная компания Дорпласт-инвест

Алматинская область, г. Капшагай

900

9

ИП Попов И.А.

Павлодарская область, г. Павлодар

800

10

ТОО "Green Park Kokshetau"

Северо-Казахстанская область, г. Петропавловск

1680

Таблица 11 - Утилизация отходов картонно-бумажной упаковки

Наименование

Местоположение

Мощность, тонн в год

1

ТОО Kagazy Recycling

г. Алматы

55 000 тонн в 2021 году; 60 000 тонн в 2022 году

2

ТОО "NUR KAGAZY"

Алматинская область, Талгарский район

30 000 тонн в 2021 году; 40 000 тонн в 2022 году

3

ТОО "Eco Pack Astana"

Акмолинская область, Целиноградский район

2 160 тонн в 2021 году; 5 400 тонн в 2022 году

4

ТОО Картонно-Бумажный Комбинат-2015

Костанайская область, г. Лисаковск

550

5

ТОО ЛисБум.KZ

Костанайская область, г. Лисаковск

2 000 тонн в 2021 году; 3 000 тонн в 2022 году

6

ТОО Бумпром

Туркестанская область, Енбекшинский район

10 000 тонн в 2021 году; 15 000 тонн в 2022 году

7

ТОО Goldman Astana

Северо-Казахстанская область, Кызылжарский район

3 600 тонн в 2021 году; 7 200 тонн в 2022 году

8

ТОО Интер Мульти Сервис

г. Алматы

26 000 тонн в 2021 году; 40 000 тонн в 2022 году

9

ТОО Завод Гофротара

Павлодарская область, г. Павлодар

936

10

ТОО Кызылорда Кагазы

Кызылординская область, г. Кызылорда

312

11

ТОО Актауская бумажная компания

Мангистауская область, Мунайлинский район

200

12

ИП Лайбекова К.Ж.

Туркестанская область, Сарыагашский район

800

1.2 Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в Кызылкогинском районе.

      По данным Бюро национальной статистики РК, в Атырауской области в 2022 году объем собранных отходов с учетом самовывозящих предприятий составил 92 644 тонны, из них 79 738 тонн коммунальных отходов.

Таблица 12 - Общий объем поступивших на полигоны коммунальных отходов, показатели сортировки коммунальных отходов по Атырауской области за 2022 год


Объем поступивших отходов, тонн


Общий объем собранных отходов, с учетом отходов самовывозящих предприятий

Из них объем собранных коммунальных

Атырауская область

92644

79738

г. Атырау

58180

47295

Исатайский район

379

379

Жылыойский район

2519

х

Кызылкогинский район

х

х

Курмангазинский

11250

11250

Индерский район

2338

2338

Макатский район

13873

13873

Махамбетский район

4105

4105

      В связи с острой проблемой утилизации и переработки твердых бытовых отходов планируется открыть в районах и крупных населенных пунктах области пункты приема отсортированных отходов (пластик, макулатура, стекло и т.д.) с широким вовлечением предпринимателей в работу по сортировке и переработке ТБО.

      Полигоны ТБО

      Всего в области 55 полигонов для размещения ТБО, из них только 8 соответствуют экологическим и санитарным требованиям.

      В г. Атырау за счет средств частных инвесторов начато строительство двух полигонов для ТБО с сортировочными линиями (до 225 тыс. тонн/год). В левобережной части акиматом города выделен земельный участок площадью 30 га ТОО "Промэкология" для строительства полигонов ТБО с сортировочной линией. В 2022 году получены необходимые технические условия на строительство комплекса и проектирование инженерной инфраструктуры. В правобережной части г. Атырау ТОО "ГринСитиКлининг" завершено строительство мусоросортировочного комплекса на участке площадью 5 га.

      Стихийные свалки

      По данным космического мониторинга АО "НК "Қазақстан Ғарыш Сапары", в 2022 году на территории области выявлено 131 несанкционированное место размещения отходов: в г. Атырау - 67, Махамбетском районе – 4, Жылыойском районе – 58, Макатском районе – 2. Все стихийные свалки полностью ликвидированы.

     


      Согласно официальной информации областного управления природопользования, на территории Атырауской области деятельность по сбору и вывозу коммунальных отходов осуществляют 10 хозяйствующих субъектов различных форм собственности.

      1. ТОО "Спецавтобаза" г. Атырау

      2. ТОО "Экоқала ХХІ" Жылыойский район

      3. ИП "Жомарт" Индерский район

      4. ТОО "ИсатайГазСтрой-Сервис", ИП "Рыспаев Утемис" Исатайский район

      5. ИП "Тазалық" Кызылкогинский район

      6. ИП "Зере" Курмангазинский район

      7. ТОО "Актау+НШ", ТОО "Тазалык-Көгал" Макатский район

      8. ТОО "WesternConstructionTeam" Махамбетский район

Таблица 13 - Фактический собранный объем отходов по Кызылкогинскому району, по данным отдела ЖКХ.

Населенный пункт

Количество коммунальных отходов

2020 год, в тн

2021 год, в тн

2022 год, в тн

ИТОГО в тн 2020-2022г

с.Миялы

1923

1930

1933

5786

с.Караколь

332

345

330

1007

с.Айдын

10

15

8

33

с.Жаскайрат

511

520

533

1564

с.Аккора

18

20

24

62

с.Жангельдин

360

368

382

1110

с.Тасшагиль

395

410

421

1226

с.Когам

20

25

33

78

с.Коныстану

19

22

30

71

с.Карабау

280

290

308

878

с.Бухар

4

5

8

17

с.Тайсойган

188

190

195

573

с.Коныстану

401

407

412

1220

с.Буйрек

20

22

24

66

с.Коскулак

25

28

30

83

с.Мукур

849

855

859

2563

с.Жамансор

116

120

122

358

с.Жантерек

85

87

90

262

с.Кенбай

30

32

36

98

с.Таскудук

23

27

32

82

с.Сорколь

9

10

13

32

с.Саркумак

10

12

16

38

с.Сагиз

1780

1800

1810

5390

с.Былкылдакты

10

12

15

37

с.Коныраулы

15

17

19

51

с.Кенбай

20

22

25

67

ИТОГО

7453

7591

7708

22752

      В Кызылкогинском районе по информации акимата сбором и вывозом ТБО занимается ИП Тазалык и ИП "Набиев".

      По району на 142 площадок установлено 745 контейнеров. Вместимость площадок от 2 до 6 контейнеров.

      В районе действует 2-полигона ТБО.

      1. Полигон ТБО с.Миялы начал свою эксплуатацию в 2023 году, находится в южной части села. Ближайшая жилая застройка находится более 4000 метров. Согласно информации Акимата Кызылкогинского района, Полигон ТБО в селе Миялы с площадью 50 га передано в доверительное управление ИП "Тазалык", а так же переданы следующе транспортные средства:

      1.Мусоровоз ГАЗ-53. 2016г.в. – 1шт,

      2. Мини Погрузчик LUGONG N916 - 1 шт,

      3. Трактор 2023 г.в. – 1 шт.

      Полигон будет охватывать с.Миялы, с.Жангельдин, с.Жаскайрат, с.Аккора и с.Тайсойган. Отсутствует сортировка и переработка коммунальных отходов.

      Количество контейнеров 300 шт (150 железных и 150 сетчатых контейнеров), из них установленных контейнеров составляет 150шт.

      На полигоне ТБО, устанавливается сортировочная линия для запуска.

      2. Полигон ТБО с.Сагыз, начал свою эксплуатацию в 2023 году, находится в северной части села, охватывает с.Сагиз, с.Былпылдакты, с.Коныраулы, с.Сорколь и с.Саркумак. Ближайшая жилая застройка находится более 6000 метров. Отсутствует сортировка и переработка коммунальных отходов.

      Согласно информации Акимата Кызылкогинского района, Полигон ТБО в селе Сагиз с площадью 28 га передано в доверительное управление ИП "Набиев.

      Количество спецтехники: 1-мусоровоз ГАЗ-53, 2019г, 1-самосвал 2023 г.в., 1-погрузчик 2023г.в.

      В селе Сагиз, на полигоне ТБО производится монтаж сортировочной линии. Выделено 40 площадок для контейнеров, количество установленных контейнеров составляет 60 шт.

      В районе также имеется 9-площадок для складирования твердых бытовых и промышленных отходов в 8-ми сельских округах.

      Площадка № 1- с.Караколь

      В Жамбульском сельском округе площадка с территорией 6 га действует с 2018 года, находится в северной части села, охватывает с.Караколь и с.Айдын. Используется для складирования твердых бытовых и промышленных отходов. Ближайшая жилая застройка находится более 3000 метров. Отходы, сгенерированные населением села, доставляются с использованием автотранспорта выделяемым акиматом сельского округа или жителями самостоятельно.

      Площадка огорожена. Выделено 5 площадок для контейнеров, количество установленных контейнеров составляет 32 шт.

      Запланировано и введется работы ПСД на строительство нового полигона в селе Караколь. Полигон будет охватывать с. Караколь, с.Коныстану, с.Буйрек, с.Коскулак, с.Тасшагыл, с.Когам, аул Коныстану, с.Карабау, с.Бухар и с.Айдын.

      Площадка № 2 - с.Тасшагиль

      В Тасшагильском сельском округе площадка с территорией 2 га действует с 2018 года, находится в юго-западной части села, охватывает с.Тасшагиль, с.Когам и с.Коныстану. Используется для складирования твердых бытовых и промышленных отходов. Ближайшая жилая застройка находится более 2500 метров. Отходы, сгенерированные населением села, доставляются с использованием автотранспорта выделяемым акиматом сельского округа или жителями самостоятельно.

      Площадка огорожена. Количество установленных контейнеров составляет 46 шт.

      Площадка № 3 - с.Жангельдин

      В Жангельдинском сельском округе площадка с территорией 4 га действует с 2018 года, находится в северной части села, охватывает с.Жангельдин. Используется для складирования твердых бытовых и промышленных отходов. Ближайшая жилая застройка находится более 3000 метров. Отходы, сгенерированные населением села, доставляются с использованием автотранспорта выделяемым акиматом сельского округа или жителями самостоятельно.

      Площадка огорожена. Количество установленных контейнеров составляет 70 шт.

      Площадка № 4 - с.Жаскайрат

      В Уильском сельском округе площадка с территорией 4 га действует с 2018 года, находится в северной части села, охватывает с.Жаскайрат, с.Аккора. Используется для складирования твердых бытовых и промышленных отходов. Ближайшая жилая застройка находится более 2500 метров. Отходы, сгенерированные населением села, доставляются с использованием автотранспорта выделяемым акиматом сельского округа или жителями самостоятельно.

      Площадка огорожена. Количество установленных контейнеров составляет 37 шт.

      Площадка № 5 - № 6 с.Карабау

      В Кызылкогинском сельском округе 2-площадки с территорией по 4 га действует с 2018 года, 1-ая находится в северной части села и 2-ая в южной части села, охватывает с.Карабау, с.Бухар. Используется для складирования твердых бытовых и промышленных отходов. Ближайшая жилая застройка находится более 3000 метров. Отходы, сгенерированные населением села, доставляются с использованием автотранспорта выделяемым акиматом сельского округа или жителями самостоятельно.

      Площадки не огорожены. Количество установленных контейнеров составляет 36 шт.

      Площадка № 7 - с.Тайсойган

      В Тайсойганском сельском округе площадка с территорией 2,5 га действует с 2018 года, находится в юго-западной части села, охватывает с.Тайсойган. Используется для складирования твердых бытовых и промышленных отходов. Ближайшая жилая застройка находится более 2500 метров. Отходы, сгенерированные населением села, доставляются с использованием автотранспорта выделяемым акиматом сельского округа или жителями самостоятельно.

      Площадка огорожена. Количество установленных контейнеров составляет 41 шт.

      Площадка № 8 - с.Коныстану

      В Коздигаринском сельском округе площадка с территорией 2 га действует с 2018 года, находится в южной части села, охватывает с. Коныстану, с.Буйрек и с.Коскулак. Используется для складирования твердых бытовых и промышленных отходов. Ближайшая жилая застройка находится более 2500 метров. Отходы, сгенерированные населением села, доставляются с использованием автотранспорта выделяемым акиматом сельского округа или жителями самостоятельно.

      Площадка огорожена. Количество установленных контейнеров составляет 35 шт.

      Площадка № 9 - с.Мукур

      В Мукурском сельском округе площадка с территорией 8 га действует с 2022 года, находится в северной части села.

      Используется для складирования твердых бытовых и промышленных отходов. Ближайшая жилая застройка находится более 3000 метров. Отходы, сгенерированные населением села, доставляются с использованием автотранспорта выделяемым акиматом сельского округа или жителями самостоятельно.

      Площадка огорожена. Количество установленных контейнеров составляет 85 шт. Запланировано и введется работы ПСД на строительство нового полигона в селе Мукур. Полигон будет охватывать с.Мукур, с.Жамансор, с.Жантерек, с.Кенбай, с.Таскудук, с.Кенбай.

1.3 Сведения о классификации отходов

      Физические характеристики ТБО - нерастворимые, нелетучие, невзрывоопасные, твердые.

      Химический и морфологический состав отходов на 2024-2030 год планируется следующим образом:

      Твердые бытовые отходы. По химическому и морфологическому составу твердые бытовые отходы являются отходами жизнедеятельности населения и предприятий, состоящие в основном из пищевых, бумажных и текстильных продуктов. Согласно Методики по расчету выбросов загрязняющих веществ в атмосферу от полигонов твердых бытовых отходов (приложение №17 к приказу Министра ООС РК от 18.04.2008 г. №100-п) состав твердых бытовых отходов представлен (%): пищевые отходы (35-45); бумага, картон (32-35); дерево (1-2); черный металлолом (3-4); цветной металлолом (0,5-1,5); текстиль (3-5); кости (1-2); стекло (2-3); кожа, резина (0,5-1); камни, штукатурка (0,5-1); пластмасса (3-4); прочее (1-2); отсев менее 15 мм (5-7).

      Морфологический состав твердых бытовых отходов для временного складирования (83%) для последующей передачи спецорганизациям: 2024-2030 гг. - пищевые отходы (40%); бумага, картон (32%); стекло (2%); металлолом (5%); пластмасса (4%).

      Морфологический состав твердых бытовых отходов для захоронения (17%): - 2024-2030 гг. - дерево (2%); текстиль (3%); кости (2%); кожа, резина (0,5%); камни, штукатурка (0,5%); прочее (2%); отсев 7%.

      Строительный мусор образуется после ремонта помещений. Согласно Методики разработки проектов нормативов предельного размещения отходов производства и потребления (приложение №16 к приказу Министра ООС РК от 18.04.2008 г. №100-п) в состав отходов входят: остатки цемента - 10%, песок - 30%, бой керамической плитки - 5%, штукатурка - 55%. 2024-2030 гг. - строительный мусор, принимаемый на полигон, складируется на площадках временного хранения для последующей передачи в спецорганизации, в целях их последующей утилизации, восстановления или переработки.

     


Рисунок 3 – Морфологический состав твердых бытовых отходов

     


Рисунок 4 – Морфологический состав твердых бытовых отходов для захоронения

     


Рисунок 5 – Морфологический состав твердых бытовых отходов для захоронения

1.4 Основные проблемы в сфере управления коммунальными отходами

      Основную часть существующего парка автомобилей-мусоровозов составляют неспециализированные грузовики. Значительную часть автопарка – старые и сильно изношенные автомашины. Поэтому нередко до 50% автопарка находится в непригодном для эксплуатации состоянии (в ремонте). Современные специализированные мусоровозы с возможностью уплотнения транспортируемых ТБО составляют лишь незначительную часть автопарка, а перевозка непрессованных бытовых отходов (с плотностью 200-250 кг/м3) заметно увеличивает транспортные расходы.

      Также "слабое место" – дороги. Они часто слишком узкие и/или плохого качества, а зимой их заносит снегом, и они становятся непроезжими.

      Согласно в пункте 7 главе 1 приказе и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года №482 (Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 8 декабря 2021 года № 25595) "Об утверждении Требований к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности" указано что "Владельцы отходов осуществляют безопасное управление отходами самостоятельно или обеспечивают безопасное управление ими посредством передачи отходов субъектам предпринимательства, осуществляющим операции по управлению отходами в соответствии с принципом иерархии по предотвращению образования отходов и управлению образовавшимися отходами".

      Владельцы отходов и (или) специализированные организации (предприятия), осуществляющие операции по управлению отходами, выполняют соответствующие операции без угрозы причинения вреда жизни и (или) здоровью людей и экологического ущерба:

      1) риска для вод, в том числе подземных, атмосферного воздуха, почв, животного и растительного мира;

      2) отрицательного влияния на ландшафты и особо охраняемые природные территории.

      Ключевые проблемы системы обращения с коммунальными отходами:

      - для сельской местности характерна проблема отсутствия либо недостаточной степени оказания этих услуг и низкого качества услуг.

      - отсутствие системы сортировки твердых бытовых отходов с привлечением населения, а также специализированных площадок и удаленность полигонов приводят к росту несанкционированных свалок.

      - отсутствие обустроенных контейнерных площадок в аулах приводят к созданию антисанитарной обстановки вокруг жилых домов и мест скопления коммунальных отходов.

      В целом в Казахстане доля сортировки и переработки отходов крайне мала, и при этом не имеется мощностей для выработки "зеленой" энергии. В области размещения отходов на полигонах типичными несоответствиями, характерными для существующих в Казахстане объектов захоронения ТБО, являются:

      - отсутствие синтетического или глиняного противофильтрационного экрана на большинстве объектов размещения отходов;

      - несистематическое уплотнение и пересыпка размещенных отходов изолирующим слоем грунта (глины) либо отсутствие таковой;

      - отсутствие системы для сбора фильтрата и свалочных газов (включая метан);

      - отсутствие системы мониторинга свалок;

      В настоящее время в Казахстане функционирует более 170 предприятий малого и среднего бизнеса по сортировке и переработке ТБО. Удаленность объектов по переработке отдельных фракций ТБО не позволяет субъектам по сбору ТБО осуществлять доставку собранного вторсырья, поскольку значительные транспортные расходы ведут к убыточной деятельности, что также является одной из главных причин инвестиционной непривлекательности сектора.

      Низкая инвестиционная привлекательность, как основной сдерживающий фактор развития отрасли, также включает в себя недостаточные законодательные меры государственной поддержки. Очень важный аспект проблемы переработки и утилизации ТБО – формирование рынков отходов и рынков изделий из отходов, что является основным ограничителем развития рециклинга.

      На сегодняшний день в нормативной технической документации отсутствуют необходимые стандарты, позволяющие использовать вторсырье в производстве готовой продукции. Также необходимо отметить отсутствие необходимой лабораторной базы и инфраструктуры, осуществляющей государственную оценку соответствия экологическим и санитарным требованиям выпускаемой из вторсырья продукции, включая процесс производства.

      Методика расчета тарифа на сбор, вывоз, утилизацию, переработку и захоронение ТБО, утвержденная приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 14 сентября 2021 года № 377, предусматривает включение в тариф затрат не только на сбор, вывоз и захоронение ТБО, но и затраты на переработку и утилизацию ТБО. В Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" фактически Казахстану необходимо заново выстроить комплексную систему управления отходами, так как организационные и правовые рамки, по сути, отсутствуют. Существует недостаточно норм для рационального управления отходами, а ответственность за построение и работу комплексной системы не распределена.

      Таким образом, низкие тарифы в системе обращения с отходами, отсутствие каких-либо других дотаций делают не привлекательным участие инвесторов и бизнеса в предпринимательской деятельности отрасли. Данный вопрос является наиболее сложным для местных исполнительных и представительных органов, так как повышение тарифов, прежде всего для населения, рассматривается как социальный вопрос. При столь низком тарифе невозможно создание или увеличение сортировочных мощностей в регионах, а отсутствие сортировочных линий в регионе не позволяет реализовывать вступивший запрет на захоронение отдельных видов ТБО.

      Предпринимательская деятельность, связанная с сортировкой, переработкой и утилизацией ТБО очень сильно зависит от поставляемых объемов и от его морфологии. Сегодня услугами вывоза мусора охвачены 66,4% населения страны. Отсутствие централизованной и подотчетной системы в регионах не позволяет обеспечить реализацию законодательно установленных задач МИО по внедрению системы раздельного сбора, переработки и утилизации коммунальных отходов. Данные задачи заложены в ЭК РК, в том числе в формате организации централизованной системы сбора отходов, однако, механизм ее реализации не раскрыт.

      Развитию системы управления отходами как правило препятствует ряд барьеров, которые можно разделить на три большие группы: организационно-административные, финансово-экономические, культурно-информационные.

      Проблемы развития сектора обращения с ТБО и предлагаемые меры по их решению представлены в порядке приоритетности. Наиболее существенным барьером является недостаточное финансирование и отсутствие экономических стимулов к его развитию.

      Финансово-экономические барьеры обусловлены в первую очередь сложностями обеспечения устойчивого финансирования как гарантии возврата инвестиций. К таким барьерам можно отнести проблемы установления и регулирования тарифов и других платежей, связанных с отходами, а также отсутствие реальных экономических стимулов к развитию переработки.

      Сегодня основным источником компенсации затрат на вывоз и утилизацию ТБО являются платежи населения. Причем, совершенно очевидно, что существующие тарифы за обезвреживание бытовых отходов неадекватно низкие, и не способны покрывать даже затраты на захоронение отходов и их вывоз.

      Недостаток средств на утилизацию компенсируется дотациями из госбюджета, однако при этом у органов ЖКХ не появляется средств на развитие системы раздельного сбора, такой, которая уже давно применяется в Европе. Кроме того, сегодня тариф за обращение с ТБО не дифференцирован – абсолютно не важно, собираете вы отходы раздельно или просто сваливаете все в один общий контейнер – платить за утилизацию мусора вы будете одинаково.

      Административные барьеры препятствуют входу новых участников на рынок, так как делают функционирование отрасли недостаточно прозрачным. Заинтересованные участники не могут получить доступ к полной информации, необходимой для принятия решений. Здесь также играет роль нечеткое разделение ответственности между участниками рынка, ригидность механизмов ГЧП, дефицит достоверных данных об отходах, проблемы технического регулирования и экологического надзора.

      Информационные барьеры выражаются в недостаточном осознании значимости качественного обращения с отходами самим обществом, вследствие чего спрос населения на услуги надлежащего качества фактически отсутствует. Реализация мер по эффективному обращению с отходами требует изменения отношения как со стороны населения, так и со стороны властей. Необходимо сформировать принципиально иную культуру отношения к отходам, выработать новые нормы и правила поведения. Отсутствует возможность оценить немедленную экономическую выгоду в виде экономии затрат.

      Преодоление упомянутых выше барьеров невозможно без активного участия государственных органов всех уровней. Для формирования рынка услуг

      В регионах Казахстана имеются проблемы в управлении отходами, требующие решения путҰм выделения бюджетных средств, а также привлечения инвесторов. Отмечается неисполнение стандартов по обустройству мест для сбора отходов, отсутствие твердого покрытия и ограждения на площадках для контейнеров. Также выявлены нарушения в правилах хранения и обезвреживания отходов, включая несвоевременный вывоз и превышение сроков хранения. Экологические стандарты при размещении полигона твердых бытовых отходов не соблюдаются.

      Дополнительно, отмечается отсутствие эффективной системы раздельного сбора и переработки отходов, а также использование неэффективных методов обезвреживания отходов потребления. Не соблюдаются требования к контролю за движением транспорта, использованию специально оборудованных транспортных средств и передаче информации в национальную информационную систему об окружающей среде. Эти проблемы свидетельствуют о неудовлетворительном уровне управления отходами и необходимости принятия срочных мер для улучшения ситуации.

Основные проблемы в сфере сбора и вывоза отходов в Кызылкогинском районе:

      1. Несоответствие требованиям санитарных правил действующих объектов в селах для размещение твердых бытовых отходов;

      2. Отсутствие площадок временного хранения ТБО;

      3. Отсутствие производств по сортировке, переработке и утилизации твердых бытовых отходов;

      4. Недостаток специальной техники для вывоза отходов;

      5. Неудовлетворительное состояние подъездных путей к контейнерным площадкам, полигонам;

      6. Отсутствие механизма контроля и мониторинга деятельности МВО;

      7. Отсутствие инвесторов, проявляющих интерес к деятельности по сортировке, раздельному сбору и переработке твердых бытовых отходов.

2. ЦЕЛЬ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ Паспорт программы

Наименование

Программа управления коммунальными отходами на 2024 - 2030 годы

Основание для разработки

Концепция по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике", утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577,

План мероприятий Правительства Республики Казахстан по реализации Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" на 2021 – 2030 годы, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 июля 2020 года № 479

Государственный орган, ответственный за разработку

ГУ "Кызылкогинский районный отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог и жилищной инспекции"

Государственный орган, ответственный за реализацию

ГУ "Кызылкогинский районный отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог и жилищной инспекции"

Цель Программы

Повышение эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости комплекса услуг по сбору, транспортировке, утилизации, переработке и захоронению твердых бытовых отходов, увеличение доли переработки ТБО, а также обеспечение безопасного захоронения отходов.

Задачи Программы

1. Совершенствование системы переработки ТБО;

2. Рекультивация существующих и строительство новых полигонов малой мощности твердых бытовых отходов, отвечающих современным требованиям санитарных правил со сложной инфраструктурой приема, сортировки, переработки и захоронения твердых бытовых отходов;

3. Ликвидация стихийных свалок;

4. Повышение осведомленности и образованности о системе раздельного сбора отходов;

5. Модернизация системы сбора и транспортировки твердых бытовых отходов;

6. Повсеместное внедрение раздельного сбора отходов у источника образования;

7. Совершенствование системы переработки коммунальных отходов;

8. Внедрение и систематическое расширение переработки твердых бытовых отходов в рамках и в соответствии с принципами и концепцией развития "зеленой" экономики;

9. Повсеместное внедрение раздельного сбора крупногабаритных отходов у источника образования.

Сроки и этапы реализации Программы

2024 - 2030 годы

Целевые индикаторы

Для реализации цели Программы будет достигнут следующий целевой индикатор:

Покрытие населения вывозом твердых бытовых отходов – 100 % к 2030 году.

Санитарное хранение мусора – 95 % к 2030 году.

Доля переработанных отходов – 40 % к 2030 году.

Объемы финансирования

Объем финансирование программы на 2024-2030 годы Кызылкогинского района будет определен на основе детальных расчетов для каждого полигона. Фактические расчеты включают в себя оценку затрат на разработку проектно-сметной документации, основанную на технико-экономическом обосновании (ТЭО) и других аналитических данных. Анализ проводится с учетом индивидуальных особенностей полигонов, обеспечивая оптимальное распределение бюджетных средств. Гибкость программы предусмотрена для адаптации к изменениям в условиях реализации и экономической обстановке.

2.1 Цель программы

      Программа управления коммунальными отходами нацелена на многогранные улучшения в области сбора, транспортировки, утилизации и захоронения твердых бытовых отходов (ТБО). В первую очередь, программа стремится к повышению эффективности системы, внедряя оптимизированные процессы с целью снижения затрат и обеспечения общей эффективности. Дополнительно, акцент делается на обеспечении стабильности и надежности услуг, предоставляемых в рамках управления отходами.

      Важным аспектом программы является стремление к экологической и социальной приемлемости. Это включает внедрение экологически чистых технологий и активное вовлечение общественности через образовательные программы и поддержку социальных инициатив в сфере управления отходами. Одной из задач является увеличение доли переработки ТБО, что достигается развитием инфраструктуры для сортировки и переработки отходов.

      Наконец, программа стремится к обеспечению безопасного захоронения отходов. Это включает в себя соблюдение санитарных норм при захоронении и внедрение технологий, направленных на предотвращение загрязнения грунтовых вод. Общими усилиями в рамках программы предпринимаются шаги для создания устойчивой и ответственной системы обращения с коммунальными отходами, учитывая комплекс различных аспектов и интересов общества.

2.2 Задачи программы

      Задача 1. Определение операторов по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов.

      1.1. Проведение конкурса для выбора частного партнера по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов.

      1.2. Создание КГП в случае отсутствия частного партнера.

      Задача 2. Организация системы сбора и транспортировки твердых бытовых отходов. Повсеместное внедрение раздельного сбора отходов у источника образования;

      2.1. Установка 16-контейнеров для мокрых отходов.

      2.2. Обустройства временных пунктов хранения – 21.

      2.3. Приобретение транспорта для сбора и вывоза отходов – 6 КамАЗов, 3 мусоровозов, 4 погрузчика и 1 бульдозер.

      Расчет количества временных пунктов хранения осуществлен в соответствии с численностью населения села и расстояниями между ними. Определение количества транспортных средств проведено на основе данных аналогичных полигонов в стране:

      Задача 3. Модернизация существующих и строительство новых полигонов малой мощности твердых бытовых отходов, отвечающих современным требованиям санитарных правил со сложной инфраструктурой приема, сортировки и захоронения твердых бытовых отходов. Рекультивация стихийных свалок.

      3.1. Завершение модернизации полигона в селе Миялы и в селе Сагиз.

      3.2. Строительство полигонов малой мощности в с.Мукур и в с.Караколь.

      3.3. Обустройство 21 площадок для временного хранения отходов.

      3.4. Рекультивация стихийных свалок

      Задача 4. Повышение осведомленности и образованности о системе раздельного сбора отходов.

      4.1. Проведение информационных семинаров для населения о принципах и выгодах раздельного сбора отходов не менее 1 раза в полгода;

      4.2. Публикации в социальных сетях района и в местных газетах не менее чем 1 раз в квартал;

      4.3. Установить информационные стенды на общественных местах, обеспечивающих доступную информацию о системе раздельного сбора и утилизации отходов;

      4.4. Организовать субботники с акцентом на оперативную сортировку мусора.

Таблица 14 - План управления твердыми бытовыми отходами (ТБО) по сельским районам

Полигоны

Охватываемые села

Временные пункты хранения

Расстояние от пункта временного хранения до полигона, км

Установлено Мусорные контейнеры, ед.

Потребность Мусорные контейнеры, ед.

Полигон ТБО малой мощности
села Миялы

Село Миялы

-

3

150 из 300


Село Жангельдин

+

11

70


Село Жаскайрат

+

24

37


Село Аккора

+

13


1

Село Тайсойган

+

50

41


ИТОГО


4


448

1

Полигон ТБО малой мощности села Сагыз

Село Сагыз

-

6

60


Село Былкылдакты

+

23


1

Село Коныраулы

+

35


1

Село Сорколь

+

38

1


Село Саркумак

+

25


1

ИТОГО


4


61

5

Полигон ТБО малой мощности села Мукур

Село Мукур

-

5

85


Село Жамансор

+

60

1

1

Село Кенбай

+

39


1

Село Жантерек

+

24

1

1

Село Таскудык

+

24


1

Село Кенбай

+

30


1

ИТОГО


5


87

5

Полигон ТБО малой мощности села Караколь

Село Караколь

-

5

32


Село Коныстану

+

47

35


Село Буйрек

+

47


1

Село Коскулак

+

36


1

Село Тасшагыл

+

19

46


Село Когам

+

9


1

Аул Коныстану

+

12


1

Село Карабау

+

40

36


Село Бухар

+

52


1


Село Айдын

+

16


1

ИТОГО


8


149

6

Всего


21


745

16

Таблица 15 - Показатели результатов реализации Программы

Показатели результата, %

Годы

2024 г.

2026 г.

2028 г.

2030 г.

Задача 1. Определение единого оператора по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов.

Проведение конкурсов для выбора частных партнера по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов.

текущая ситуация

100%

100%

100%

Создание КГП в случае отсутствия частного партнера.

текущая ситуация

100%

100%

100%

Задача 2. Модернизация системы сбора и транспортировки твердых бытовых отходов. Повсеместное внедрение раздельного сбора отходов у источника образования;

Обустройство контейнерных площадок мусорными баками

текущая ситуация

60%

100%

100%

Создание временных пунктов хранения

текущая ситуация

50%

70%

100%

Приобретение транспорта для сбора и вывоза отходов

текущая ситуация

55%

85%

100%

Задача 3. Рекультивация существующих и строительство нового полигона твердых бытовых отходов в селе Мукур, отвечающих современным требованиям санитарных правил со сложной инфраструктурой приема, сортировки и захоронения твердых бытовых отходов. Ликвидация стихийных свалок.

Строительство полигона малой мощности

текущая ситуация

100%

100%

100%

Рекультивация стихийных свалок

текущая ситуация

70%

100%

100%

Задача 4. Повышение осведомленности и образованности о системе раздельного сбора отходов.

Проведение информационных семинаров для населения о принципах и выгодах раздельного сбора отходов не менее 1 раза в полгода;

текущая ситуация

60%

100%

100%

Публикации в социальных сетях района и в местных газетах не менее чем 1 раз в квартал;

текущая ситуация

75%

100%

100%

Установить информационные стенды на общественных местах, обеспечивающих доступную информацию о системе раздельного сбора и утилизации отходов;

текущая ситуация

50%

100%

100%

Реализовать мероприятия субботников с акцентом на оперативную сортировку мусора.

текущая ситуация

60%

80%

100%

      2.3 Целевые показатели программы

      Реализация настоящей Программы управления коммунальными отходами рассчитана на исполнение в срок до 2030 года и достижения следующих целевых индикаторов:

      1. Определение единого оператора по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов к 2024-2025 году – 100%

      2. Покрытие населения Кызылкогинского района к 2030 году, централизованным сбором и вывозом твердых бытовых отходов – 90 %.

      3. Приведение полигонов Кызылкогинского района в соответствии с санитарными нормами и требованиями к 2030 году – 100%.

      4. Доля сортированных коммунальных отходов на месте их образования по Кызылкогинскому району к 2030 году – 100%.

Таблица 16 - Swot-анализ

Позитивные факторы

Негативные факторы

Сильные стороны

Слабые стороны

1. Данный сектор является изученным в мировой практике – существуют проверенные технологии и решения для его модернизации.

1. Неразвитая система сбора, в т.ч. раздельного сбора ТБО.

2. Рынок является открытым для потенциальных инвесторов и частных источников финансирования.

2. Захоронение отходов без предварительной переработки практически на всей территории района.

3. Имеющийся потенциал использования ТБО в целях развития "зеленой" энергетики.

3. Низкий объем переработки и утилизации отходов по республике.

4. Потенциал использования вторичных ресурсов, получаемых из ТБО.

4. Несоответствие существующих объектов захоронения ТБО в аулах требованиям санитарных правил.

Возможности

Угрозы

1. Эффективная система сбора ТБО.

1. Возникновение критических экологических ситуаций в зонах с накопленными отходами.

2. Внедрение регионального подхода в системе обращения ТБО.

2. Многократное увеличение объемов образуемых отходов.

3. Повышение объем переработки и утилизации отходов.

3. Выбросы в атмосферу от существующих полигонов, оказывающих влияние на изменение климата.

4. Достижение значительных и экономически эффективных способов сбора, транспортировки и переработки ТБО.


5. Рекультивация свалок на территории республики.


6. Строительство полигонов ТБО, соответствующих мировым стандартам.


3. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННОЙ ЦЕЛИ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

      Механизм ГЧП, Возмещение РОП, СГП

      Согласно статье 366 Экологического кодекса Республики Казахстан, кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК, проектирование, строительство, создание, реконструкция, модернизация и эксплуатация инфраструктуры и осуществление деятельности по сбору, транспортировке, сортировке, захоронению твердых бытовых отходов, ликвидации стихийных свалок (далее – управление твердыми бытовыми отходами) могут осуществляться путем реализации проектов государственно-частного партнерства в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области государственно-частного партнерства.

      Использование средств утилизационного платежа для реализации проектов государственно-частного партнерства по управлению твердыми бытовыми отходами применяется с учетом особенностей, предусмотренных настоящей статьей. При этом такие проекты применяются только для деятельности по управлению твердыми бытовыми отходами, осуществляемой за счет тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      Проекты ГЧП в сфере управления твердыми бытовыми отходами (ТБО) в настоящее время рассматривают три варианта реализации, и первый из них – это сервисный контракт.

      Сервисный контракт

      В соответствии с этим подходом Частный партнер вкладывает средства в создание и эксплуатацию объекта ГЧП, а также предоставляет услуги по управлению ТБО. Государственный партнер, в свою очередь, осуществляет мониторинг и контроль за качеством предоставляемых услуг, а также заботится о закрытии потребностей в инфраструктуре.

      Создание государственного предприятия:

      В рамках модернизации государственных предприятий, рассматривается вариант государственно-частного партнерства (ГЧП), направленного на улучшение их эффективности и функциональности. В соответствии с этой моделью, частный партнер принимает на себя ряд ключевых обязанностей.

      Частный партнер предоставляет инвестиции для реконструкции, капитального ремонта или строительства дополнительных мощностей объектов ГЧП. В дальнейшем, он принимает эти объекты в доверительное управление, обеспечивает их эксплуатацию и предоставляет услуги управления твердыми бытовыми отходами (ТБО).

      Государственный партнер сохраняет собственность над объектами ГЧП, осуществляет тщательный мониторинг и контроль за качеством предоставляемых частным партнером услуг, а также принимает меры по закрытию потребностей в инфраструктуре.

      Дополнительно, предусматриваются конкретные шаги для улучшения системы управления отходами. Планируется обновление транспортного парка, включая как обновление текущего, так и закупку дополнительных транспортных средств для эффективного вывоза отходов за счет средств частного партнера. Также предусматривается передача полного цикла управления ТБО в руки частного партнера для проведения модернизации, реконструкции и последующей эксплуатации.

      Строительство и Эксплуатация Нового Объекта ГЧП:

      В предпринимаемом проекте, направленном на создание и последующую эксплуатацию нового объекта государственно-частного партнерства (ГЧП), роли частного и государственного партнеров разделены с учетом оптимального сотрудничества.

      Частный партнер:

      Частный партнер вносит инвестиции в проектирование и строительство нового объекта ГЧП, обеспечивая его современность и эффективность. По завершении строительства, объект передается в государственную собственность, где частный партнер приступает к его эксплуатации. Кроме того, частный партнер оказывает услуги по управлению твердыми бытовыми отходами, обеспечивая тем самым комплексное и качественное решение задач по обработке отходов.

      Государственный партнер:

      Объект ГЧП остается в собственности государственного предприятия (ГП), что обеспечивает государственный контроль и надежность в управлении ключевой инфраструктурой. Государственный партнер осуществляет мониторинг и контроль за качеством предоставляемых частным партнером услуг, гарантируя их соответствие стандартам и ожиданиям. Он также активно заботится о закрытии потребностей в инфраструктуре, обеспечивая надежное и устойчивое функционирование системы управления ТБО.

      В соответствии с пунктом 6 статьи 366 "Экологический кодекс Республики Казахстан" №400-VI ЗРК от 2 января 2021 года, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) в соответствии с подпунктом 3) пункта 3 настоящей статьи возмещает в рамках проекта государственно-частного партнерства разницу между предельным тарифом и текущим тарифом для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      Для реализации данного пункта предполагается следующая институциональная схема с участием АО "Жасыл даму":

     


      В данной институциональной схеме предполагается проекта ГЧП в сфере управления твердыми бытовыми отходами (ТБО). В соответствии с пунктом 7 статьи 366 "Экологический кодекс Республики Казахстан" № 400-VI ЗРК от 2 января 2021 года, размер предельного тарифа для каждого проекта государственно-частного партнерства на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и отражает фактические и инвестиционные расходы по указанным операциям в соответствующем городе, районе.

      При отсутствии частного партнера, выражающего интерес к участию на рынке управления коммунальными отходами в Кызылкогинском районе, рекомендуется рассмотреть возможность создания коммунального государственного предприятия (КГП) в соответствии с положениями пункта 4 статьи 192 "Основания участия государства в предпринимательской деятельности" Предпринимательского кодекса Республики Казахстан от 29 октября 2015 года № 375-V ЗРК.

      Создание государственных предприятий, доля участия в уставном капитале которых превышает пятьдесят процентов и принадлежит государству, требует предварительного согласия антимонопольного органа. С учетом требований "Экологического кодекса Республики Казахстан" Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК и приказу и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления"", а также приказу и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 28 декабря 2021 года № 508 "Об утверждении правил управления коммунальными отходами", предлагается создать финансово-экономическое обоснование для получения бюджетного кредита в соответствии с приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 9 июля 2019 года №62 "О внесении изменений и дополнений в приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 5 декабря 2014 года № 129 "Об утверждении Правил разработки или корректировки, проведения необходимых экспертиз инвестиционного предложения государственного инвестиционного проекта, а также планирования, рассмотрения, отбора, мониторинга и оценки реализации бюджетных инвестиций и оценки реализации бюджетных инвестиций и определения целесообразности бюджетного кредитования"".

      Цель данного обоснования – получение бюджетного кредита для обеспечения необходимых финансовых ресурсов, требуемых для создания и эффективного функционирования объектов управления твердыми бытовыми отходами (ТБО). Важно уделять внимание соответствию предложения нормативам и требованиям, установленным соответствующим законодательством, с акцентом на экологическую и санитарную безопасность.

      Основным недостатком бюджетного кредита является невозможность для коммунального государственного предприятия (КГП) участвовать в компенсации затрат между предельным и фактическим тарифами, как это предусмотрено 6 пунктом статьи 366 Экологического кодекса Республики Казахстан (№ 400-VI ЗРК от 2 января 2021 года). Согласно данному положению, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) обязуется возмещать разницу между предельным и текущим тарифами для населения в рамках проекта государственно-частного партнерства. Учитывая, что КГП не может выступать в роли частного партнера, возможности для компенсации данных затрат ограничены.

3.1 Основные направления программы управления коммунальными отходами

      Предотвращение или сокращение негативного влияния в результате образования отходов и обращения с ними:

      В рамках первого направления программы нацелено на создание и внедрение инновационных методов, направленных на снижение объемов образования отходов на первоисточнике. Это включает в себя проведение исследований для выявления основных источников образования отходов и разработку соответствующих мер по их предотвращению. Особое внимание уделяется внедрению технологий, способных оптимизировать производственные процессы с учетом принципов устойчивого развития. Дополнительно, программа ставит своей целью активное информирование и обучение населения и предприятий принципам эффективного управления отходами.

      Совершенствование сферы управления ТБО:

      Во втором направлении предусмотрено создание системы современного управления твердыми бытовыми отходами (ТБО). Это включает в себя внедрение передовых информационных технологий для мониторинга и контроля за всеми этапами обращения с отходами. Особое внимание уделяется автоматизации процессов сбора, транспортировки и утилизации ТБО с целью оптимизации ресурсов и снижения негативного воздействия на окружающую среду. Регулярные обучающие программы для персонала, осуществляющего управление ТБО, предусмотрены для повышения их квалификации и ознакомления с передовыми методами работы в данной области.

      Создание системы сбора других бытовых отходов:

      Третье направление программы направлено на установление эффективной системы сбора разнообразных бытовых отходов. Это включает в себя создание и расширение сети специализированных контейнеров и пунктов приема для раздельного сбора отходов различных видов. Организация информационных кампаний, направленных на привлечение внимания населения к важности раздельного сбора и переработки отходов, также входит в рамки данного направления. Программа рассматривает не только традиционные виды отходов, но и активно поддерживает инициативы по сбору и утилизации электронной техники, что содействует более полному покрытию спектра бытовых отходов.

      Стандартизация технологий и уровня услуг:

      В четвертом направлении программы акцентируется внедрение стандартов в сфере обращения с коммунальными отходами. Это предусматривает утверждение технологических стандартов, определяющих эффективные методы сбора, транспортировки и утилизации отходов. Кроме того, устанавливаются нормативы качества услуг, оказываемых в данной сфере. Регулярный мониторинг и аудит деятельности организаций, предоставляющих услуги по управлению отходами, направлены на обеспечение соблюдения установленных стандартов и повышение общего уровня услуг в данной области.

      Инвентаризация и информационно-аналитическая база Программы:

      Пятый аспект программы предполагает проведение всесторонней инвентаризации текущих проблем и ресурсов в сфере управления коммунальными отходами. Создание централизованной информационно-аналитической базы данных представляет собой важный инструмент для эффективного мониторинга и анализа динамики показателей программы. Постоянное обновление базы данных в соответствии с изменениями в сфере обращения с отходами обеспечивает высокую актуальность и достоверность информации, что, в свою очередь, позволяет оперативно реагировать на изменяющиеся условия и потребности.

      Реформация структурной и институциональной организации сектора:

      Шестое направление программы фокусируется на глобальной реформации структурного и институционального устройства сектора управления коммунальными отходами. Оптимизация бюрократических процессов и повышение координации между различными уровнями управления являются ключевыми элементами данной реформы. Предусматривается также активное внедрение механизмов партнерства между государственными органами, частным сектором и общественными организациями для создания эффективной системы управления отходами. Прозрачность и ответственность в управлении коммунальными отходами приобретают особую важность, что способствует устойчивому развитию сектора и обеспечивает эффективное взаимодействие всех участников программы.

3.2 Пути достижения поставленной цели и соответствующие меры

      В рамках реализации программы предусмотрены два основных варианта административного управления, описанных в главе 3. Первый вариант предполагает участие частного партнера на рынке ТБО, а второй — создание КГП с единственным участником в лице Местного исполнительного органа (МИО) для участия на местном рынке ТБО.

      В рамках программы управления коммунальными отходами в Кызылкогинском районе предусмотрены мероприятия по рекультивации и ликвидации нескольких мусорных полигонов, а также управлению коммунальными отходами. Предлагается обустроить пункты (площадки) временного хранения отходов в населҰнных пунктах и организовать регулярный, не реже 1 раза в полугодие вывоз ТБО на полигоны ТБО в сҰлах Миялы.

      В целом, реализация этих мероприятий содействует улучшению экологической обстановки, обеспечивает устойчивость в управлении отходами и способствует созданию благоприятной среды для жизни и развития местного населения.

4. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      Объем финансирование программы на 2024-2030 годы для Кызылкогинского района будет определено на основе детальных расчетов для каждого полигона. Фактические расчеты включают в себя оценку затрат, основанную на технико-экономических обоснованиях (ТЭО), проектно-сметной документации, бизнес-планах и других аналитических данных. Анализ проводится с учетом индивидуальных особенностей полигонов, обеспечивая оптимальное распределение бюджетных средств. Гибкость программы предусмотрена для адаптации к изменениям в условиях реализации и экономической обстановке.

5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ План мероприятий по реализации Программы управления коммунальными отходами Кызылкогинского района Атырауской области на 2024 - 2030 годы

№ п/п

Мероприятия

Форма завершения

Ответственные за исполнение

Сроки исполнения

Предполагаемые расходы (тыс. тенге)

Источники финансирования

1

2

3

4

5

6

7

1.

Определение участников рынка ТБО

Договор

МИО

В течении 2024 года

Не требует

МИО

2.

Создание временных пунктов хранения отходов

Акт приҰмки

Частный партнер/КГП

До 2026 года – 8 пунктов, До 2028 года – 8пунктов, До 2030 года – 5 пунктов.

По ПСД

Местный бюджет/частные инвестиции

3.

Выделение земельных участков под строительство и (или) размещение объектов по управлению коммунальными отходами, в том числе для обустройства пунктов временного хранения, контейнерных площадок.

Решение Акима

МИО

В течении 2024-2025 года

Не требует

МИО

4.

Постройка нового полигона малой мощности в селе Мукур и в селе Караколь


Частный партнер/КГП

До 2026

По ПСД

Частный партнер/КГП

5.

Оборудование населенных пунктов соответствующим количеством мусорных контейнеров. (16 шт)


МИО

До 2027

800

МИО

6.

Приобретение необходимого количества бульдозеров. (1 ед.)


Частный партнер/КГП

До 2027г

55 000

Частный партнер/КГП

7.

Приобретение необходимого количества самосвалов. (6 ед)


Частный партнер/КГП

2024г-2029г

150000

Частный партнер/КГП

8.

Приобретение необходимого количества мусоровозов (3 ед.)


Частный партнер/КГП

2024-2028

132000

Частный партнер/КГП

9.

Приобретение необходимого количества погрузчиков. (4 ед.)


Частный партнер/КГП

2024г-2028г

48 000

Частный партнер/КГП

10.

Информирование населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор.


МИО

2024г-2030г


МИО

      *суммы взяты из открытых источников и подлежат уточнению при формировании бюджета

      1) Полигон ТБО в селе Миялы

     


     


      2) Контейнерные площадки в с.Миялы

     


      3) Полигон в с.Сагыз.

     


     


      4) Контейнерная площадка в с.Сагыз

     


      5) Контейнерная площадка в с.Сагыз

     


      6) Контейнерная площадка в с.Мукур

     


      7) Контейнерная площадка в с. Карабау

     


Атырау облысы Қызылқоға ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2030 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту туралы

Атырау облысы Қызылқоға аудандық мәслихатының 2024 жылғы 16 қазандағы № 22-2 шешімі

      Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Заңының 6 бабына және Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің бабының 3 тармағының 1) тармақшасына сәйкес, Қызылқоға аудандық мәслихат ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Атырау облысы Қызылқоға ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2030 жылдарға арналған бағдарламасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Аудандық мәслихат төрағасы Т. Бейсқали

      Тапсырыс беруші:
"Қызылқоға аудандық тұрғын
үй-коммуналдық шаруашылық,
жолаушылар көлігі, автомобиль
жолдары және тұрғын үй
инспекциясы бөлімі"
мемлекеттік мекемесі

Атырау облысы Қызылқоға ауданының
КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫ

  "Бекітілген"
Атырау облысы Қызылқоға
аудандық мәслихатының
Шешімімен № 22-2 "16"
қазан 2024 ж.

     


АТЫРАУ ОБЛЫСЫ ҚЫЗЫЛҚОҒА АУДАНЫНЫҢ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫ

      Әзірлеген: "Экономика және тариф қалыптастыруды зерттеу орталығы" ЖШС

      Тапсырыс беруші: "Қызылқоға аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі" мемлекеттік мекемесі

      Астана қ., 2024 ж.

МАЗМҰНЫ

     


      ГЛОССАРИЙ

ҚТҚ

Қатты тұрмыстық қалдықтар

ҚР

Қазақстан Республикасы

ЖІӨ

Ішкі жалпы өнім

ЖАО

Жергілікті атқарушы орган

МЖӘ

Мемлекеттік-жекешелік әріптестік

ӨКМ

Өндірушінің кеңейтілген жауапкершілігі

      Кіріспе

      Қоршаған ортаны қорғау Қазақстан үшін өзекті мәселе болды және болып қала береді, ал өндіріс пен тұтыну қалдықтарын кәдеге жарату ең күрделі мәселелердің бірі болып табылады. Экономиканың өсуі және Қазақстанда жалғасып жатқан урбанизация геометриялық прогрессияда өсіп келе жатқан қалдықтар көлемінің жыл сайын артуының себептері болып табылады, бұл ретте таяудағы жылдары Азық-түлік және азық-түлік емес тауарлар номенклатурасының, олар үшін қаптаманың ассортименті мен түрлерінің ұлғаюы, ха керек. лықтың өмір сүру деңгейінің өсуі есебінен қатты тұрмыстық қалдықтардың түзілу көлемінің ұлғаюын күту.

      Қазақстан Республикасында ҚТҚ-ны қалыптастыру және жинақтау мәселелері еліміздегі өзекті экологиялық мәселелердің бірі болып табылады. ҚТҚ-ның қоршаған ортаға әсері және олардың білім беру көлемі ҚТҚ-мен жұмыс істеу мәселелерін шешу бойынша кешенді тәсілдер мен іс-шараларды әзірлеуді талап етеді. Атап айтқанда, "Жасыл экономиканың" нысаналы индикаторларының бірі қайта өңделген қалдықтардың үлесін 2030 жылға дейін 40% - ға дейін арттыру болып табылады.

      Қалдықтарды басқару қоршаған орта мен табиғи ресурстарды тұрақты басқарудың негізгі мәселелерінің бірі болып табылады. Оңтайлы шешім-қалдықтардың пайда болуын болдырмау, оларды экологиялық және экономикалық негізделген әдістер болған жағдайда олардың компоненттерін қайта кәдеге жарату арқылы өндірістік циклге қайта қосу. Осылайша, қалдықтарды басқарудың бірінші кезектегі мақсаттары:

      1) өндіріс пен тұтынудың әртүрлі процестері шеңберінде түзілетін қалдықтардың уыттылығы мен көлемін азайту жолымен қалдықтардың пайда болуының алдын алу;

      2) қайталама шикізаттан дайындалған материалдардың үлес салмағын ұлғайту жолымен қайта өңдеу және қайта пайдалану;

      3) оңтайлы түпкілікті жоюды және жетілдірілген мониторингті қоса алғанда, жою тұрғысынан қалдықтарды экологиялық ұтымды басқару.

ҚЫЗЫЛҚОҒА АУДАНЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР

Географиялық орналасуы және климаты

      Атырау облысының Қызылқоға ауданы 1944 жылы құрылған. Қызылқоға ауданының аумағы-24,7 мың шаршы км, бұл облыс аумағының 20,8% -. құрайды, Атырау облысы бойынша ауданы бойынша 2-ші орын. Ауданның солтүстігінде Батыс Қазақстан және солтүстік-шығысында Ақтөбе облыстарымен, оңтүстігінде Мақат, Жылыой, батысында Индер, Махамбет аудандарымен шектеседі. Аудан аумағындағы негізгі өзендер-Ойыл және Сағыз. Ойыл өзені Ақтөбе облысынан бастау алады, аудан аумағы шығыстан батысқа қарай қиылысады. Ауданда мұнай мен газдың үлкен қоры бар, сонымен қатар қиыршық тас, әктас, саз және т. б.

      Халық саны-31 710 адам. Ауданда 10 ауылдық округ бар, олардың құрамында 26 елді мекен бар. Қызылқоға ауданының жалпы жер қорынан ауыл шаруашылығы мақсаттары үшін 612 787 га, елді мекендердің жерлері 95783 га, өнеркәсіп, көлік және өзге де мақсаттағы жерлер 22044 га, орман жерлері 2463 га, қордағы жерлер 1 616 198 га және басқа мемлекеттерге пайдалану үшін берілген жерлер 125 000 га.

      Жер бедері негізінен жазық, солтүстік-батысында Тайсоған, Бөйрек құмдары өзен арналарымен кесілген. Климаты континентальды, қысы суық, қар аз, жазы ыстық және ыстық. Қаңтардың орташа температурасы -12 °C (кейде -40 °C дейін), шілде 29 °C (кейде 43 °C). Жауын-шашынның жылдық мөлшері 200 мм.

      Ірі елді мекендер: Миялы, Сағыз, Мұқыр, Жасқайрат, Қаракөл, Тасшағыл, Жангелдино, қоныстану, Қарабау. Ауыл шаруашылығы алқаптарының ауданы 2278,2 мың га, оның ішінде жайылымдар 2224,5, егістік алқаптар 270 мың га, егістік жерлер 53,4 мың га[3].

      Аудан аумағы арқылы темір жол, Атырау — Қандығаш — Орск мұнай құбыры, Орталық Азия — Орск мұнай — газ құбыры, Атырау-Ақтөбе автомобиль жолы өтеді [3]. Аудан шегінде автомагистраль Сағыз станциясын аудан орталығымен Миялы ауылы, содан кейін Қарабау ауылы арқылы Индербор және Мақат ауылдарымен жалғайды.

      Қызылқоға ауданында байланыс бөлімі, баспахана, кәсіптік-техникалық училище, 13 орта мектеп, 27 Денсаулық сақтау мекемесі, 15 Мәдениет үйі, 20 кітапхана бар. Аудандық газет 1952 жылдан бастап шығады[4]. 2000 жылдардың ортасына сәйкес ауданда мал шаруашылығымен (Қаракөл шаруашылығымен) айналысатын 84 АҚ, ЖШС, шаруа қожалықтары жұмыс істеді. 2019 жылы 311 шаруа қожалығы тіркелді, 2022 жылы олардың саны 425-ке жетті.

Қызылқоға ауданының экономикасы

2. Ағымдағы жағдайды талдау

      Өнеркәсіп.

      Қызылқоға ауданы бойынша 2022 жылы өнеркәсіп өнімінің көлемі 173 530 млн. теңгені құрады. Өңдеу өнеркәсібінде - 99,6% мұнай өндіруге, 0,2% - азық-түлікке, 0,2% - басқа өндіріске жатады..

      Ауыл шаруашылығы

      Ауданның ауыл шаруашылығының жалпы өнімін өндіру көлемі 2022 жылы 22 576,0 млн. теңге.

      Шағын және орта бизнес.

      2022 жылы ШОБ субъектілерінің саны 1919 бірлікті құрады. Оның ішінде 1837 бірлік және 95,7% жұмыс істеп тұр. Шағын және орта бизнес саласында 2 780 адам жұмыспен қамтылған.

      Жұмыспен қамту.

      Экономикалық белсенді халық саны 15406 адамды құрайды. Аудандағы жұмыссыздық деңгейі 4,9% - ға дейін төмендеді (2019 жыл). 202 жылы 2 248 жаңа жұмыс орны құрылды

      Білім

      Ауданда 4 интернаты бар 19 жалпы білім беретін мектеп жұмыс істейді.

      Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық.

      Ауданның 26 елді мекенінің 13 елді мекені немесе халықтың 95,5% - ы орталықтандырылған, 7 әкелінген, 6 орталықтандырылмаған, 4,5% - ы жерасты (артезиан) суларын пайдаланады. Аудан бойынша 198,07 км магистральдық және 443,603 км ауылішілік желілер бар. Барлығы 641,67 шақырым.

      Автомобиль жолдары.

      Аудан бойынша барлығы 734,6 км автомобиль жолдары бар, оның 138 км Ақтөбе - Атырау Республикалық маңызы бар тас жолына, 46,7 км Құлсары - Мұқыр, 244,5 км облыстық маңызы бар Индер - Қарабау - Миялы - Сағыз автомобиль жолына жатады. Қалған 305,4 км аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын құрайды (кірме жол 148,9 км, ішкі жол 156,5 км, оның ішінде асфальтталған жол 51,3 км, асфальтсыз 254,1 км).

1-кесте-Қызылқоға ауданының халық саны

Елді мекен / ауылдық округ

2009

2021

2021 жыл к 2009 жылға %

Қызылқоға ауданы

30 606

30 445

99,5

Миялы ауылдық округі

6 473

7 569

116,9

Миялы ауылы

6 473

7 569

116,9

Жамбыл ауылдық округі

1 782

1 514

85

Қаракөл ауылы

1 636

1 454

88,9

Айдын ауылы

146

60

41,1

Жангелдин ауылдық округі

1 583

1 575

99,5

Жангелдин ауылы

1 583

1 575

99,5

Көздіқара ауылдық округі

1 969

1 698

86,2

Қоныстану ауылы

1 561

1 511

96,8

Бөйрек ауылы

175

73

41,7

Қосқұлақ ауылы

233

114

48,9

Қызылқоға ауылдық округі

1 538

1 346

87,5

Қарабау ауылы

1 420

1 311

92,3

Бұқар ауылы

118

35

29,7

Мұқыр ауылдық округі

4 900

4 418

90,2

Мұқыр ауылы

3 423

3 335

97,4

Жамансор ауылы

443

448

101,1

Жантерек ауылы

362

347

95,9

Кенбай ауылы

160

118

73,8

Сарықұмақ ауылы

155

56

36,1

Соркөл ауылы

151

32

21,2

Тасқұдық ауылы

206

82

39,8

Ойыл ауылдық округі

2 298

2 263

98,5

Жасқайрат ауылы

2 135

2 137

100,1

Дәулетиман ауылы

44

14

31,8

Аккора ауылы

119

112

94,1

Сағыз ауылдық округі

7 092

7 441

104,9

Сағыз ауылы

6 640

7 249

109,2

Былқылдақты ауылы

143

42

29,4

Кенбай ауылы

167

85

50,9

Қоңыраұлы ауылы

142

65

45,8

Тасшағыл ауылдық округі

2 105

1 732

82,3

Тасшағыл ауылы

1 682

1 590

94,5

Когам ауылы

311

87

28

Қоныстану ауылы

112

55

49,1

Тайсойған ауылдық округі

866

889

102,7

Тайсойған ауылы

866

889

102,7

1. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

1.1 Қазақстан Республикасындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесі туралы жалпы мәліметтер

      Коммуналдық қалдықтарды айқындау Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабының 1-тармағында беріледі, онда коммуналдық қалдықтар деп мынадай тұтыну қалдықтары түсініледі:

      1) қағаз және картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма бұйымдары, орауыштар, пайдаланылған электр және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумуляторларды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, үй шаруашылықтарының аралас қалдықтары мен бөлек жиналған қалдықтары;

      2) егер мұндай қалдықтар сипаты мен құрамы жағынан үй шаруашылықтарының қалдықтарына ұқсас болса, аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар.

      Коммуналдық қалдықтарға өндіріс, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық шаруашылығы, септиктер мен кәріз желілерінің қалдықтары, сондай-ақ ағынды сулардың шөгінділерін, пайдаланудан шыққан көлік құралдарын немесе құрылыс қалдықтарын қоса алғанда, тазарту құрылыстарының қалдықтары кірмейді.

      Тұтыну қалдықтарына адамның тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болатын, өзінің тұтыну қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қаптамасы және өзге де заттар немесе олардың қалдықтары жатады, олардың жарамдылық не пайдалану мерзімі олардың агрегаттық жай-күйіне қарамастан аяқталған, сондай-ақ меншік иесі физикалық тұрғыдан өз бетінше құтылған не құжатпен разрядқа ауыстырған қалдықтар жатады тұтыну қалдықтары.

      Қалдықтарды басқару қоршаған ортаға және адам денсаулығына теріс әсерді азайту мақсатында қалдықтармен олардың басымдылық дәрежесі бойынша іс-қимылдарды білдіреді және келесі кезеңдерді ұстанады.

      қалдықтардың пайда болуын болдырмау немесе азайту;

      қалдықтарды олардың пайда болу көздерінен бөлу;

      қалдықтарды қайта пайдалану, оларды шикізат пен өнімдерге қайта өңдеу;

      энергия алу арқылы жану;

      қалдықтарды залалсыздандыру немесе көму үшін дайындау;

      қалдықтарды көму.

      Қазіргі уақытта халықты қалдықтарды жинау және әкетумен қамту 70% құрайды. Ірі қалаларда қамту - 100%. Аудандарда және ауылдық елді мекендерде қамту өте төмен.

      Қазақстанда жыл сайын 5-6 млн. тонна қатты тұрмыстық қалдықтар түзіледі. Алдағы жылдары Азық-түлік және азық-түлік емес тауарлар номенклатурасын, олар үшін қаптаманың ассортименті мен түрлерін ұлғайту, халықтың өмір сүру деңгейінің өсуі есебінен ҚТҚ түзілу көлемінің ұлғаюын күту керек.

      Қатты тұрмыстық қалдықтар үш санатқа бөлінеді:

      1) қайта өңдеуге жататын, жалпы ағыннан бөлінетін қайталама шикізат;

      2) Компосттауға жататын Биологиялық ыдырайтын қалдықтар (тамақ қалдықтары)

      3) Қайта өңделмейтін қалдықтар (қалдықтар) – қазіргі уақытта не өнімге қайта өңдеуге болмайды, не оларды қайта өңдеу жоғары шығынды болып табылады. Қазіргі тұжырымдамаға сәйкес, олар жану арқылы энергия алуға бағытталған (пиролиз).

     


      Ауылдық жерлердегі қалдықтардың морфологиялық құрамы қалалық жерлерден ерекшеленеді. Онда органикалық қалдықтар және пластмассаның, орауыш материалдардың, қағаздың және картонның аз үлесі басым. Айта кету керек, ауылдық жерлерде қалдықтардың органикалық бөлігі әдетте полигонға немесе полигондарға орналастырылмайды. Органикалық қалдықтардың едәуір бөлігі жануарларға беріледі немесе үйде компост жасалады. Сонымен қатар, Ағашты және басқа материалдарды жылыту мақсатында жағуға болады. Бұл екі қызмет те пайда болған қалдықтардың құрамы мен көлеміне әсер етеді.

     


2 сурет - Республика бойынша ҚТҚ морфологиялық құрамының орташа көрсеткіштері

      Қазақстандағы қалдықтарды басқару Экологиялық кодекспен реттеледі. 2013 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі тұжырымдама бекітілді. Тұжырымдаманың негізгі бағыттарының бірі қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) жинаудың, тасымалдаудың, өңдеудің және жоюдың тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру болып табылады. 2030 жылға қарай қалдықтарды қайта өңдеу үлесі 40% - ға дейін және 2050 жылға қарай 50% - ға дейін нысаналы көрсеткіштер болып табылады, ал 2030 жылға қарай халықты ҚТҚ орталықтандырылған жинаумен қамту 100% - құрауы тиіс.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеу саласын (бұдан әрі – ҚТҚ) дамыту мақсатында нормативтік құқықтық база жетілдірілді. Атап айтқанда, Экологиялық кодекске түзетулер енгізілді:

     


      "коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау", "қайталама шикізат" ұғымдары енгізілді, оларға қойылатын талаптар белгіленді;

      өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері енгізілді;

      полигондарда қалдықтардың кейбір түрлерін көмуге тыйым салынды.

      2016 жылдан бастап полигондарда құрамында сынап бар шамдар мен аспаптарды; металл сынықтарын; пайдаланылған майлар мен сұйықтықтарды; батареяларды; электрондық қалдықтарды көмуге тыйым салынады;

      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап пластмасса; макулатура, картон және қағаз, шыны қалдықтарын көмуге тыйым салу күшіне енді;

      2021 жылдан бастап – құрылыс және тамақ қалдықтарына.

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабы 3-тармағының 2) тармақшаларына сәйкес аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) өз құзыреті шегінде коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны бекіту;

      2) Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын бекіту;

      3) халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтерді бекіту.

2 кесте - 2017-2022 жылдардағы қайта өңделген және кәдеге жаратылған ҚТҚ үлесі, %

Аймақ / Облыс

2017 жыл

2018 жыл

2019 жыл

2020 жыл

2021 жыл

2022 жыл

1.

Абай






1,58

2.

Ақмола

2,11

2,93

3,02

15

8,7

7,93

3.

Ақтөбе

3,51

11,69

10

10

10,7

15,02

4.

Алматы

24,77

27,55

23,28

17

17,6

17,12

5.

Атырау

44,33

1,69

10,44

20

21,6

27,46

6.

Шығыс Қазақстан

3,17

4,84

3,28

18

11,3

16,00

7.

Жамбыл

3,47

3,11

8,53

13

12,7

16,11

8.

Жетісу






17,77

9.

Батыс Қазақстан

2,17

5,28

8,6

11

11,6

15,10

10.

Қарағанды

13,96

16,39

17,42

29

29

54,61

11.

Қостанай

0,93

9,65

10,3

12

17,7

18,21

12.

Қызылорда

8,13

7,42

10,78

18

19,7

24,51

13.

Маңғыстау

6,49

1,42

33,8

35

28,3

32,08

14.

Павлодар

0,23

0,12

15

22

23,8

27,30

15.

Солтүстік Қазақстан

3,59

7,59

10,78

13

15,

18,34

16.

Түркістан

3,48

7,17

10,05

13

16

19,00

17.

Ұлытау






0,19

18.

Алматы қ.

10,01

5,70

10,95

10

14

18,00

19.

Астана қ.

8,33

12,25

15,92

30

75

75,20

20.

Шымкент қ.

-

18,28

22,77

25

27,2

30,28

Барлығы

9,05

11,51

14,9

18,3

21,1

25,4

      Дереккөз: ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігі.

ҚТҚ бөлек жинау және сұрыптау

      2022 жылы республикада 207 қала мен аудандардан бөлек алым әртүрлі кезеңдерде 133, ал сұрыптау – 103 елді мекенде енгізілді. 31.12.2022 ж. Қазақстанда қалдықтарды басқару саласында шамамен 564 кәсіпорын жұмыс істейді.

      ҚТҚ-ны бөлек жинау мен сұрыптауды енгізу туралы ақпарат кестеде келтірілген.

3 кесте - Қазақстанда 2022 жылы ҚТҚ бөлек жинау мен сұрыптауды енгізу

Аймақ / Облыс

ҚТҚ бөлек жинау енгізілген НП саны*

ҚТҚ сұрыптау енгізілген НП саны*

1

Абай

2

2

2

Ақмола

10

7

3

Ақтөбе

9

7

4

Алматы

10

3

5

Атырау

6

5

6

Шығыс Қазақстан

2

1

7

Жамбыл

11

9

8

Жетісу

4

1

9

Батыс Қазақстан

13

13

10

Қарағанды

8

6

11

Қостанай

20

13

12

Қызылорда

8

8

13

Маңғыстау

4

4

14

Павлодар

7

3

15

Солтүстік Қазақстан

7

1

16

Түркістан

17

16

17

Ұлытау

1

1

18

Шымкент қ.

1

1

19

Алматы қ.

1

1

20

Астана қ.

1

1

Барлығы

142

103

      Примечание. *Согласно информации местных исполнительных органов. Источник: Министерство экологии и природных ресурсов РК.

      Жиналған және тасымалданған қалдықтардың жалпы санының 5,6% – государственной мемлекеттік меншік нысанындағы кәсіпорындар, 93,6% – част жеке және 0,8% - иностран шетелдік меншік нысанындағы кәсіпорындар жинады.

4 кесте - 2022 жылғы мемлекеттік қалдықтар кадастрында тіркелген полигондар Саны

Аймақ / Облыс

Полигон қауіпті қалдықтар, бірл.

Полигон қауіпті емес қалдықтар, бірл.

ҚТҚ полигоны, бірл.

1

Абай

0

0

0

2

Ақмола

6

9

21

3

Ақтөбе

11

7

7

4

Алматы

0

5

3

5

Атырау

10

0

4

6

Шығыс Қазақстан

2

7

5

7

Жамбыл

1

20

13

8

Жетісу

0

0

0

9

Батыс Қазақстан

1

2

30

10

Қарағанды

1

40

31

11

Қостанай

2

29

60

12

Қызылорда

2

9

4

13

Маңғыстау

14

2

3

14

Павлодар

7

19

27

15

Солтүстік Қазақстан

0

9

9

16

Түркістан

4

11

12

17

Ұлытау

0

0

0

18

Алматы қ.

1

1

0

19

Астана қ.

0

1

1

20

Шымкент қ.

3

2

1

Барлығы

65,0

173,0

231,0

      Қазақстан Республикасы бойынша 2022 жылы барлығы 469 қалдықтар полигоны тіркелген, оның ішінде:

      – қауіпті қалдықтар полигондары-65 бірлік.;

      - қауіпті емес қалдықтар полигондары-173 бірлік.;

      - ҚТҚ полигондары - 231 бірлік.

5 кесте - 2021-2022 жылдардағы экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық нормаларға сәйкес келетін полигондардың үлесі

№п/ п

Облыс / Аймақ

ҚТҚ полигондарының саны, бірл.

Нормаларға сәйкес келетін саны полигондар, бірл.

Нормаларға сәйкес келетін полигондардың үлесі, %


2021 жыл

2022 жыл

2021 жыл

2022 жыл

2021 жыл

2022 жыл

1

Абай

-

170

-

5

-

2,94

2

Ақмола

130

130

23

24

17,69

18,46

3

Ақтөбе

323

323

12

15

3,72

4,64

4

Алматы

313

131

14

7

4,47

5,07

5

Атырау

55

55

8

8

14,5

14,55

6

Шығыс-
Қазақстан

335

165

30

22

8,96

13,33

7

Жамбыл

158

158

158

158

100

100,00

8

Жетісу

-

189

-

7

-

3,70

9

Батыс-
Қазақстан

147

147

2

2

1,36

1,36

10

Қарағанды

202

169

24

39

11,88

23,08

11

Қостанай

239

239

139

139

58,2

58,16

12

Қызылорда

145

145

7

7

4,83

4,83

13

Маңғыстау

23

23

7

7

30,43

30,43

14

Павлодар

321

321

4

5

1,25

1,56

15

Солтүстік-
Қазақстан

456

453

16

11

3,51

2,43

16

Түркістан

158

158

158

158

100

100,00

17

Ұлытау

-

34

-

17

-

50,00

18

Алматы қ.

Қалада полигон жоқ, Алматы облысына шығарылады

19

Астана қ.

1

1

1

1

100

100

20

Шымкент қ.

1

1

1

1

100

100

Қазақстан Республикасы бойынша барлығы

3007

3012

603

633

20

21

6 кесте - Қазақстан Республикасында коммуналдық қалдықтардың түзілуі және оларды қайта өңдеу деңгейі

Көрсеткіштің атауы

Өлшем бірлігі

Кезең, Жыл

2018

2019

2020

2021

2022

1

Коммуналдық қалдықтардың түзілуі

мың тонна

3 692,0

3 674,0

3 708,5

4 006,5

3 822,8

2

Коммуналдық қалдықтардың пайда болу индексі

пайыз 2010=100

97,6

97,1

98,0

105,9

101,0

3

Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату

мың тонна

427,1

418,3

760,0

546,3

595,3

5

Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі

пайыз

11,6

11,4

20,5

13,6

15,6

6

Жан басына шаққандағы коммуналдық қалдықтардың пайда болу қарқындылығы

кг

202

198

198

211

195

      * "Жасыл экономика" көрсеткіштері, ҚР Аспирі Ұлттық статистика бюросы, 2023 жылғы 29 қараша.

      Әкімдіктер қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифті "Халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмугеарналған тарифті есептеу әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 қыркүйектегі № 377 бұйрығына (Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 16 қыркүйекте № 24382 болып тіркелді) сәйкес қалыптастыру (есептеу) керек.

      2021 жылдан бастап қолданылып жүрген бұйрықтың нормаларына сәйкес ҚТҚ тасымалдауға арналған тарифтің есебіне: (1) нақты және/немесе нормативтік шығындарды көрсететін өзіндік құн (ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі қызметтерді орындауға жұмсалатын шығындар сомасы, жалпы пайдалану және пайдаланудан тыс шығыстар), сондай-ақ (2) пайданың жол берілетін деңгейі, ол тарифті есептеу күніне Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қайта қаржыландыру мөлшерлемесінен жоғары емес деңгейде айқындалады.

ҚТҚ жинау тарифтері

      2021 жылғы 2 қаңтарда қабылданған Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің нормаларын іске асыру үшін 2021 жылғы 14 қыркүйекте ҚТҚ жинауға арналған тарифті есептеу әдістемесі бұйрығына қол қойылды, тиісінше бүкіл республика бойынша ҚТҚ жинауға арналған тарифтер қайта қаралуға тиіс болды.

      Қызылқоға аудандық мәслихатының 2023 жылғы 14 тамыздағы № 6-1 "Қызылқоға ауданы бойынша қатты тұрмыстық заттарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге халық үшін тарифтерді бекіту туралы" шешімімен ауданда қатты тұрмыстық қатты тұрмыстық заттарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге халық үшін мынадай тарифтер бекітілді:

7 кесте - Қызылқоға ауданы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге халық үшін тарифтер

Атауы

Есеп бірлігі

Теңге (ҚҚС-сыз)

Жайлы үйлер

1 тұрғын айына

165,7

Жайлы емес үйлер

1 тұрғын айына

180,0

Бір бірлігіне (көлеміне) жылдық тариф

1 м3

1 186,81

8 кесте - Қызылқоға ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары

      Атырау облысы Қызылқоға аудандық мәслихатының 2023 жылғы 14 тамыздағы № 6-2 шешімімен Қызылқоға ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары бекітілді:

Коммуналдық қалдықтарды жинақтау объектісі

Есеп бірлігі

Коммуналдық қалдықтардың жинақталуының орташа жылдық нормасы, м3

Ескерту

1.1.

Жайлы үйлер

1 тұрғын

1,67


1.2.

Жайлы емес үйлер

1 тұрғын

1,82


2.

Жатақханалар, интернаттар және сол сияқтылар

1 орын

1,53


3.

Қонақүйлер, санаторийлер, демалыс үйлері

1 орын

1,1


4.

Балабақшалар, бөбекжай және басқа да мектепке дейінгі мекемелер

1 орын

0,61


5.

Мекемелер, ұйымдар, офистер, кеңселер, банктер, байланыс бөлімшелері

1 қызметкер

1,33


6.

Емханалар, медициналық орталықтар

1 келіп кету

0,0082


7.

Ауруханалар, өзге де емдеу-сауықтыру мекемелері

1 төсек-орын

1,27


8.

Мектептер және өзге де оқу орындары

1 оқушы

0,37


9.

Мейрамханалар, дәмханалар, қоғамдық тамақтану мекемелері

1 отыратын орын

0,78


10.

Театрлар, кинотеатрлар, концерт залдары, түнгі клубтар, ойынханалар, ойын автоматтарының залы, интернет-кафелер, компьютерлік клубтар

1 отыратын орын

0,42


11.

Мұражайлар, көрмелер

Жалпы ауданы 1 м2

0,0037


12.

Стадиондар, спорт алаңдары

Жоба бойынша 1 орын

0,045


13.

Спорт, би және ойын залдары

Жалпы ауданы 1 м2

0,09


14.

Азық-түлік және өнеркәсіп-тауар дүкендері, аралас дүкендер

сауда алаңы 1 м2

1,25


15.

Базарлар, сауда павильондары, дүңгіршектер, сөрелер

Сауда алаңы 1 м2

0.62


16.

Вокзалдар, автовокзалдар, әуежайлар

Жалпы ауданы 1 м2

0,27


17.

Дәріханалар

Сауда алаңы 1 м2

0,47


18.

Автотұрақтар, автомобильді жуу орындары, АЖС

1 машина-орын

0,61


19.

Автомобиль шеберханалары

1 жұмысшы

1,27


20.

Шаштараздар, косметикалық салондар

1 жұмыс орны

0,64


21.

Зергерлік, аяқкиімді, сағаттарды жөндеу шеберханалары

Жалпы алаңы 1 м2

0,41


22.

Жөндеу және қызмет көрсету орындары (кілттер жасау және сол сияқтылар.)

1 жұмыс орны

-


23.

Моншалар, сауналар

Жалпы алаңы 1 м2

0,71


      Жалпы алғанда, "қалдықтарды басқару" барлық келесі әрекеттерді қамтиды деп саналады: қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу және жою, соның ішінде қалдықтарды жою объектілеріне кейінгі күтім, сондай-ақ кейбір сарапшылардың пікірінше, қалдықтардың пайда болуын азайтуға бағытталған іс-шаралар.

      Қоршаған ортаны қорғаудың маңызды бағыттарының бірі өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқаруды ұтымды ұйымдастыру болып табылады. Бұл ретте қалдықтары аз және қалдықсыз технологияларды енгізуді, оларды залалсыздандыру және кәдеге жарату мақсатында Қалдықтарды қайта өңдеуді экономикалық ынталандыру маңызды рөл атқарады.

      2021 жылы республика бойынша ҚТҚ полигондарының саны 3007 құрады, оның ішінде Экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес – 603 (20%).

      Атырау облысындағы полигондардың едәуір бөлігі қатты тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеу бойынша белгіленген нормаларға сәйкес келмейді. Бұл экологиялық және санитарлық стандарттарға сай болу үшін аймақтағы қалдықтарды басқару жүйесін жақсарту үшін күш пен шараларды қажет етеді. 2022 жылы бекітілген қалаларда тұрғын үй кешендері мен жеке тұрғын үйлердің тұрғындары үшін ҚТҚ жинау тарифінің орташа мәні тиісінше 428,72 және 448,27 теңге. 2022 жылғы осы орташа мәндер қаралатын барлық 37 Қала үшін тарифтердің орташа деңгейінен жоғары (тиісінше 1 994, 301 және 315 теңге).

Қалдықтарды жинауды және қайта өңдеуді жүзеге асыратын кәсіпорындар туралы мәліметтер.

9 кесте - Шыны қаптаманың қалдықтарын кәдеге жарату:

Атауы

Орналасқан жері

Қуаты, жылына тонна

1

Алматы Шыны ЖШС

Алматы облысы, Қарасай ауданы

20 000

2

Еврокристалл ЖШС

Шымкент қ.

12500

3

Qazaq Glass Company ЖШС

Алматы облысы, Іле ауданы

2021 жылы 20 000, 2022 жылы 25 000

10 кесте - Пластикалық қаптаманың қалдықтарын кәдеге жарату

Атауы

Орналасқан жері

Қуаты, жылына тонна

1

Astana Recycling Plant ЖШС

Астана қ.

3300

2

Green Technology Industries ЖШС

Түркістан облысы, Ордабасы ауданы

2021 жылы 7 000 тонна; 2022 жылы 10 000 тонна

3

Радуга ЖШС

Солтүстік Қазақстан облысы, Петропавл қ.

3200

4

ГорКомТранс ЖШС

Қарағанды облысы, Қарағанды қ.

2021 жылы 3000 тонна; 2022 жылы 3578 тонна

5

"Экокомфорт клинингтік компаниясы" ЖШС

Қарағанды облысы, Қарағанды қ.

300

6

Статус-Эверест ЖШС

Түркістан облысы, Кентау қаласы

2021 жылы 910 тонна; 2022 жылы 2000 тонна

7

Qazaq Recycling ЖШС

Алматы қаласы

1200

8

ДорПласт-инвест өндірістік компаниясы ЖШС

Алматы облысы, Қапшағай қаласы

900

9

ЖК Попов и. А.

Павлодар облысы, Павлодар қ.

800

10

"Green Park Kokshetau"ЖШС

Солтүстік Қазақстан облысы, Петропавл қ.

1680

11 кесте - Картон-қағаз қаптамасының қалдықтарын кәдеге жарату

Атауы

Орналасқан жері

Қуаты, жылына тонна

1

Қағазды тау-кен өңдеу

Алматы қ.

2021 жылы 55 000 тонна; 2022 жылы 60 000 тонна

2

"NUR KAGAZY" ЖШС

Алматы облысы, Талғар ауданы

2021 жылы 30 000 тонна; 2022 жылы 40 000 тонна

3

"Эко пакет Астана" ЖШС

Ақмола облысы, Целиноград ауданы

2021 жылы 2 160 тонна; 2022 жылы 5 400 тонна

4

Картон-қағаз комбинаты-2015 ЖШС

Қостанай облысы, Лисаков қ.

550

5

Тау ЛисБум.KZ

Қостанай облысы, Лисаков қ.

2021 жылы 2000 тонна; 2022 жылы 3000 тонна

6

Тау Бумпромы

Түркістан облысы, Еңбекші ауданы

2021 жылы 10 000 тонна; 2022 жылы 15 000 тонна

7

Goldman Astana Тауы

Солтүстік Қазақстан облысы, Қызылжар ауданы

2021 жылы 3 600 тонна; 2022 жылы 7 200 тонна

8

Интер Мульти сервис ЖШС

Алматы қ.

2021 жылы 26 000 тонна; 2022 жылы 40 000 тонна

9

Тау-Кен Зауыты Гофротара

Павлодар облысы, Павлодар қ.

936

10

Қызылорда Тау қағазы

Қызылорда облысы, Қызылорда қаласы

312

11

Ақтау қағаз компаниясы ЖШС

Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы

200

12

И. Лайбекова.Ж.

Түркістан облысы, Сарыағаш ауданы

800

1.2 Қызылқоға ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жай-күйін бағалау.

      ҚР Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша, Атырау облысында 2022 жылы өздігінен шығаратын кәсіпорындарды ескере отырып жиналған қалдықтардың көлемі 92 644 тоннаны құрады, оның ішінде 79 738 тонна коммуналдық қалдықтар.

12 кесте - Полигондарға түскен коммуналдық қалдықтардың жалпы көлемі, 2022 жылғы Атырау облысы бойынша коммуналдық қалдықтарды сұрыптау көрсеткіштері

Атырау облысы

Түскен қалдықтардың көлемі, тонна

Атырау қ.

Өздігінен шығаратын кәсіпорындардың қалдықтарын ескере отырып, жиналған қалдықтардың жалпы көлемі

Оның ішінде жиналған коммуналдық

Исатай ауданы

92644

79738

Жылыой ауданы

58180

47295

Қызылқоға ауданы

379

379

Құрманғазы

2519

х

Индер ауданы

х

х

Мақат ауданы

11250

11250

Махамбет

2338

2338

Атырау облысы

13873

13873

Атырау қ.

4105

4105

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату мен қайта өңдеудің өткір проблемасына байланысты облыстың аудандарында және ірі елді мекендерінде сұрыпталған қалдықтарды (пластик, макулатура, шыны және т.б.) қабылдау пункттерін ашу жоспарланып отыр, кәсіпкерлер ҚТҚ-ны сұрыптау және қайта өңдеу жөніндегі жұмысқа кеңінен тартылады.

      ҚТҚ полигондары

      Облыста ҚТҚ орналастыруға арналған барлығы 55 полигон бар, олардың тек 8-і экологиялық және санитарлық талаптарға сәйкес келеді.

      Атырау қаласында жеке инвесторлардың қаражаты есебінен сұрыптау желілері бар (жылына 225 мың тоннаға дейін) ҚТҚ үшін екі полигон құрылысы басталды. Сол жағалау бөлігінде қала әкімдігі сұрыптау желісі бар ҚТҚ полигондарын салу үшін "Промэкология" ЖШС-нің ауданы 30 га жер учаскесін бөлді. 2022 жылы кешенді салуға және инженерлік инфрақұрылымды жобалауға қажетті техникалық шарттар алынды. Атырау қаласының оң жағалауында "ГринСитиКлининг" ЖШС ауданы 5 га учаскеде қоқыс сұрыптау кешенінің құрылысы аяқталды.

      Стихиялық полигондар

      "Қазақстан Ғарыш Сапары "ҰК" АҚ ғарыштық мониторингінің деректері бойынша 2022 жылы облыс аумағында 131 рұқсатсыз қалдықтарды орналастыру орны анықталды: Атырау қаласында - 67, Махамбет ауданында – 4, Жылыой ауданында – 58, Мақат ауданында – 2. Барлық табиғи полигондар толығымен жойылды.

     


      Облыстық табиғат пайдалану басқармасының ресми ақпаратына сәйкес, Атырау облысының аумағында коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі қызметті әртүрлі меншік нысанындағы 10 шаруашылық жүргізуші субъект жүзеге асырады.

      1. Атырау қ." Спецавтобаза " ЖШС

      2. "Экокала ХХІ" ЖШС Жылыой ауданы

      3. "Жомарт" ЖК Индер ауданы

      4. "ИсатайГазСтрой-Сервис" ЖШС," Рыспаев Өтеміс " ЖК Исатай ауданы

      5. "Тазалық" ЖК Қызылқоға ауданы

      6. "Зере" ЖК Құрманғазы ауданы

      7. "Ақтау+НШ" ЖШС, "Тазалық-Көгал" ЖШС Мақат ауданы

      8. "Westernconstructionteam" ЖШС Махамбет ауданы

13 кесте - ТКШ бөлімінің деректері бойынша Қызылқоға ауданы бойынша қалдықтардың нақты жиналған көлемі.

Елді-мекен

Коммуналдық қалдықтардың саны

2020 жыл, тн

2021 жыл, тн

2022 жыл, тн

Барлығы тн 2020-2022ж

Миялы а.

1923

1930

1933

5786

Қаракөл а.

332

345

330

1007

Айдын а.

10

15

8

33

Жасқайрат а.

511

520

533

1564

Аққора а.

18

20

24

62

Жангельдин а.

360

368

382

1110

Тасшағыл а.

395

410

421

1226

Қоғам а.

20

25

33

78

Қоныстану а.

19

22

30

71

Қарабау а.

280

290

308

878

Бұхар а.

4

5

8

17

Тайсойған а.

188

190

195

573

Қоныстану а.

401

407

412

1220

Бүйрек а.

20

22

24

66

Қосқұлақ а.

25

28

30

83

Мұқыр а.

849

855

859

2563

Жамансор а.

116

120

122

358

Жантерек а.

85

87

90

262

Кенбай а.

30

32

36

98

Тасқұдық а.

23

27

32

82

Соркөл а.

9

10

13

32

Саркұмақ а.

10

12

16

38

Сағыз а.

1780

1800

1810

5390

Былқылдақ а.

10

12

15

37

Қоңыраулы а.

15

17

19

51

Кенбай а.

20

22

25

67

БАРЛЫҒЫ

7453

7591

7708

22752

      Қызылқоға ауданында әкімдіктің ақпараты бойынша ҚТҚ жинау және әкетумен тазалық ЖК және "Нәбиев"ЖК айналысады.

      Аудан бойынша 142 алаңға 745 контейнер орнатылды. Сайттардың сыйымдылығы 2-ден 6 контейнерге дейін.

      Ауданда ҚТҚ 2 полигоны жұмыс істейді.

      1. Миялы ауылы ҚТҚ полигоны өз жұмысын 2023 жылы бастады, ауылдың оңтүстік бөлігінде орналасқан. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 4000 метрден асады. Қызылқоға ауданы әкімдігінің ақпаратына сәйкес, ауданы 50 га Миялы ауылындағы ҚТҚ полигоны "тазалық" ЖК сенімгерлік басқаруға берілді, сондай-ақ мынадай көлік құралдары берілді:

      1. Қоқыс таситын ГАЗ-53. 2016 ж. в. - 1 дана,

      2. Lugong n916 шағын тиегіш-1 дана,

      3. Трактор 2023 ж. ш. – 1 дана.

      Полигон Миялы, Жангелдин, Жасқайрат, Аққора және Тайсойған ауылдарын қамтиды. Коммуналдық қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу жоқ.

      Контейнерлер саны 300 дана (150 темір және 150 торлы контейнер), оның ішінде орнатылған контейнерлер саны 150 дана.

      ҚТҚ полигонында іске қосу үшін сұрыптау желісі орнатылады.

      2. Сағыз а. ҚТҚ полигоны өз жұмысын 2023 жылы бастады, ауылдың солтүстік бөлігінде орналасқан, Сағыз а., Былпылдақты а., Қоңыраұлы а., Соркөл А. және Сарқұмақа ауылдарын қамтиды. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 6000 метрден асады. Коммуналдық қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу жоқ.

      Қызылқоға ауданы әкімдігінің ақпаратына сәйкес, ауданы 28 га Сағыз ауылындағы ҚТҚ полигоны "Нәбиев" ЖК сенімгерлік басқаруға берілді.

      Арнайы техника саны: 1-қоқыс таситын ГАЗ-53, 2019ж., 1-самосвал 2023ж., 1-тиегіш 2023ж.

      Сағыз ауылында, ҚТҚ полигонында сұрыптау желісін монтаждау жүргізіледі. Контейнерлер үшін 40 алаң бөлінді, орнатылған контейнерлер саны 60 дана.

      Ауданда 8 ауылдық округте қатты тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтарды сақтауға арналған 9 алаң бар.

      № 1 алаң-Қаракөл ауылы

      Жамбыл ауылдық округінде 6 га аумағы бар алаң 2018 жылдан бастап жұмыс істейді, ауылдың солтүстік бөлігінде орналасқан, Қаракөл және Айдын ауылдарын қамтиды. Қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды сақтау үшін қолданылады. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 3000 метрден асады. Ауыл тұрғындары жасаған қалдықтарды ауылдық округ әкімдігі немесе тұрғындар өз бетінше бөлетін автокөлікті пайдалана отырып жеткізеді.

      Алаң қоршалған. Контейнерлер үшін 5 алаң бөлінді, орнатылған контейнерлер саны 32 дана.

      Қаракөл ауылында жаңа полигон салуға ЖСҚ жұмыстары жоспарланып, енгізіледі. Полигон Қаракөл, қоныстану, Бұқар, Қосқұлақ, Тасшағыл, қоғам, қоныстану, Қарабау, Бұқар және Айдын ауылдарын қамтиды.

      № 2 алаң-Тасшағыл ауылы

      Тасшағыл ауылдық округінде 2 га аумағы бар алаң 2018 жылдан бастап жұмыс істейді, ауылдың оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан, Тасшағыл, қоғам және қоныстану ауылдарын қамтиды. Қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды сақтау үшін қолданылады. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 2500 метрден асады. Ауыл тұрғындары жасаған қалдықтарды ауылдық округ әкімдігі немесе тұрғындар өз бетінше бөлетін автокөлікті пайдалана отырып жеткізеді.

      Алаң қоршалған. Орнатылған контейнерлер саны-46 дана.

      № 3 алаң-Жангелдин ауылы

      Жангелдин ауылдық округінде 4 га аумағы бар алаң 2018 жылдан бастап жұмыс істейді, ауылдың солтүстік бөлігінде орналасқан, Жангелдин ауылын қамтиды. Қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды сақтау үшін қолданылады. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 3000 метрден асады. Ауыл тұрғындары жасаған қалдықтарды ауылдық округ әкімдігі немесе тұрғындар өз бетінше бөлетін автокөлікті пайдалана отырып жеткізеді.

      Алаң қоршалған. Орнатылған контейнерлер саны 70 дана.

      № 4 алаң-Жасқайрат ауылы

      Ойыл ауылдық округінде 4 га аумағы бар алаң 2018 жылдан бастап жұмыс істейді, ауылдың солтүстік бөлігінде орналасқан, Жасқайрат, Аққора ауылдарын қамтиды. Қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды сақтау үшін қолданылады. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 2500 метрден асады. Ауыл тұрғындары жасаған қалдықтарды ауылдық округ әкімдігі немесе тұрғындар өз бетінше бөлетін автокөлікті пайдалана отырып жеткізеді.

      Алаң қоршалған. Орнатылған контейнерлер саны-37 дана.

      Қарабау ауылының № 5 - № 6 алаңы

      Қызылқоға ауылдық округінде аумағы 4 га болатын 2-алаң 2018 жылдан бастап жұмыс істейді, 1-і ауылдың солтүстік бөлігінде және 2-і ауылдың оңтүстік бөлігінде, Қарабау, Бұқар ауылдарын қамтиды. Қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды сақтау үшін қолданылады. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 3000 метрден асады. Ауыл тұрғындары жасаған қалдықтарды ауылдық округ әкімдігі немесе тұрғындар өз бетінше бөлетін автокөлікті пайдалана отырып жеткізеді.

      Алаңдар қоршалмаған. Орнатылған контейнерлер саны-36 дана.

      № 7 алаң-Тайсойған ауылы

      Тайсойған ауылдық округінде 2,5 га аумағы бар алаң 2018 жылдан бастап жұмыс істейді, ауылдың оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан, Тайсойған ауылын қамтиды. Қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды сақтау үшін қолданылады. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 2500 метрден асады. Ауыл тұрғындары жасаған қалдықтарды ауылдық округ әкімдігі немесе тұрғындар өз бетінше бөлетін автокөлікті пайдалана отырып жеткізеді.

      Алаң қоршалған. Орнатылған контейнерлер саны-41 дана.

      № 8 алаң-Қоныстану ауылы

      Көздіғара ауылдық округінде 2 га аумағы бар алаң 2018 жылдан бастап жұмыс істейді, ауылдың оңтүстік бөлігінде орналасқан, қоныстану, Бөйрек және Қосқұлақ ауылдарын қамтиды. Қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды сақтау үшін қолданылады. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 2500 метрден асады. Ауыл тұрғындары жасаған қалдықтарды ауылдық округ әкімдігі немесе тұрғындар өз бетінше бөлетін автокөлікті пайдалана отырып жеткізеді.

      Алаң қоршалған. Орнатылған контейнерлер саны-35 дана.

      № 9 алаң – Мұқыр ауылы

      Мұқыр ауылдық округінде 8 га аумағы бар алаң 2022 жылдан бастап жұмыс істейді, ауылдың оңтүстік бөлігінде орналасқан, қоныстану, Бөйрек және Қосқұлақ ауылдарын қамтиды. Қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды сақтау үшін қолданылады. Ең жақын тұрғын үй құрылысы 3000 метрден асады. Ауыл тұрғындары жасаған қалдықтарды ауылдық округ әкімдігі немесе тұрғындар өз бетінше бөлетін автокөлікті пайдалана отырып жеткізеді.

      Алаң қоршалған. Орнатылған контейнерлер саны-85 дана.

      Мұқыр ауылында жаңа полигон салу үшін жобалық-сметалық жұмыстар жоспарланып, енгізілмек. Сынақ алаңы Мұқыр ауылы, Жамансор ауылы, Жантерек ауылы, Кенбай ауылы, Тасқұдық ауылы, Кенбай ауылын қамтиды.

1.3 Қалдықтардың жіктелуі туралы мәліметтер

      ҚТҚ - ның физикалық сипаттамалары ерімейтін, ұшпайтын, жарылғыш емес, қатты.

      2024-2030 жылдарға арналған қалдықтардың химиялық және морфологиялық құрамы келесідей жоспарлануда:

      Қатты тұрмыстық қалдықтар. Химиялық және морфологиялық құрамы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтар негізінен тамақ, қағаз және тоқыма өнімдерінен тұратын халық пен кәсіпорындардың қалдықтары болып табылады. Тұрмыстық қатты қалдықтар полигондарынан атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларын есептеу әдістемесіне сәйкес (ҚР ҚОҚ министрінің 18.04.2008 Ж. № 100-п бұйрығына № 17 қосымша) тұрмыстық қатты қалдықтардың құрамы ұсынылған ( % ): тамақ қалдықтары (35-45); Қағаз, картон (32-35); ағаш (1-2); қара металл сынықтары (3-4); түсті металл сынықтары (0,5-1,5); тоқыма (3-5); сүйектер (1-2); шыны (2-3); былғары, резеңке (0,5-1); тастар, сылақ (0,5-1); пластмасса (3-4); басқалары (1-2); 15 мм-ден аз скрининг (5-7).

      Кейіннен арнайы ұйымдарға беру үшін уақытша сақтауға арналған қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы (83%): 2024-2030 жж. - тамақ қалдықтары (40%); Қағаз, картон (32%); шыны (2%); металл сынықтары (5%); пластмасса (4%).

      Көмуге арналған қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы (17%): - 2024-2030 жж. - ағаш (2%); тоқыма (3%); сүйектер (2%); былғары, резеңке (0,5%); тастар, сылақ (0,5%); басқалары (2%); 7% скрининг.

      Құрылыс қоқыстары үй-жайларды жөндеуден кейін пайда болады. Өндіріс және тұтыну қалдықтарын шекті орналастыру нормативтерінің жобаларын әзірлеу әдістемесіне сәйкес (ҚР ҚОҚ министрінің 18.04.2008 Ж. № 100-п бұйрығына № 16 қосымша) қалдықтардың құрамына мыналар кіреді: цемент қалдықтары - 10%, құм - 30%, керамикалық плиткамен күрес - 5%, сылақ - 55%. 2024-2030 жж. - полигонға қабылданатын құрылыс қоқыстары кейіннен кәдеге жарату, қалпына келтіру немесе қайта өңдеу мақсатында арнайы ұйымдарға беру үшін уақытша сақтау алаңдарында жиналады.

     


3 сурет - Қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы

     


4 сурет – Көмуге арналған қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы

     


5 сурет - Көмуге арналған қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы

1.4 Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы негізгі проблемалар

      Қолданыстағы қоқыс таситын көліктер паркінің негізгі бөлігі-мамандандырылмаған жүк көліктері. Флоттың едәуір бөлігі ескі және қатты тозған автомобильдер. Сондықтан көбінесе автопарктің 50% - ы пайдалануға жарамсыз күйде (жөндеуде) болады. Тасымалданатын ҚТҚ-ны тығыздау мүмкіндігі бар заманауи мамандандырылған қоқыс таситын көліктер автопарктің аз ғана бөлігін құрайды, ал сығымдалмаған тұрмыстық қалдықтарды тасымалдау (тығыздығы 200-250 кг/м3) көлік шығындарын едәуір арттырады.

      Сондай – ақ," әлсіз жер " - жолдар. Олар көбінесе тым тар және/немесе сапасыз, ал қыста қар жауып, жүруге жарамсыз болады.

      "Қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығы ескеріле отырып, міндетті бөлек жинауға жататын қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, Геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығының (Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 8 желтоқсанда № 25595 болып тіркелді) 1-тарау, 7-тармағында "Қалдықтардың иелері қалдықтардың пайда болуын болдырмау және түзілген қалдықтарды басқару жөніндегі иерархия қағидатына сәйкес қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне қалдықтарды беру арқылы қалдықтарды қауіпсіз басқаруды дербес жүзеге асырады немесе олардың қауіпсіз басқарылуын қамтамасыз етеді" делінген.

      Қалдықтардың иелері және (немесе) қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын мамандандырылған ұйымдар (кәсіпорындар) тиісті операцияларды адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіру және экологиялық залал келтіру қатерінсіз орындайды:

      1) суға, оның ішінде жерасты суларына, атмосфералық ауаға, топыраққа, жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне тәуекелсіз;

      2) ландшафтар мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға теріс ықпалын тиізбей орындауға міндетті.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің негізгі мәселелері:

      - ауылдық жерлерге осы қызметтерді көрсетудің болмауы немесе жеткіліксіз дәрежесі және қызметтердің сапасыздығы проблемасы тән.

      - тұрғындарды тарта отырып, қатты тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау жүйесінің, сондай-ақ мамандандырылған алаңдардың болмауы және полигондардың қашықтығы рұқсат етілмеген полигондардың өсуіне алып келеді.

      - ауылдарда жайластырылған контейнерлік алаңдардың болмауы тұрғын үйлер мен коммуналдық қалдықтар жиналатын орындардың айналасында антисанитариялық жағдай жасауға алып келеді.

      Жалпы, Қазақстанда қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу үлесі өте аз, бұл ретте "жасыл" энергия өндіруге арналған қуаттар жоқ. Полигондарда қалдықтарды орналастыру саласында Қазақстанда бар ҚТҚ көму объектілеріне тән типтік сәйкессіздіктер:

      - қалдықтарды орналастыру объектілерінің көпшілігінде синтетикалық немесе сазды сүзгіге қарсы экранның болмауы;

      - орналастырылған қалдықтарды топырақтың (саздың) оқшаулағыш қабатымен жүйелі емес тығыздау және себу не ондай болмауы;

      - фильтрат пен полигон газдарын (метанды қоса алғанда)жинауға арналған жүйенің болмауы;

      - полигондарды бақылау жүйесінің болмауы;

      Қазіргі уақытта Қазақстанда ҚТҚ сұрыптау және қайта өңдеу бойынша 170-тен астам шағын және орта бизнес кәсіпорындары жұмыс істейді. ҚТҚ-ның жекелеген фракцияларын қайта өңдеу бойынша объектілердің қашықтығы ҚТҚ жинау субъектілеріне жиналған қайта шикізатты жеткізуді жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді, өйткені айтарлықтай көлік шығындары тиімсіз қызметке әкеп соғады, бұл да сектордың инвестициялық тартымсыздығының басты себептерінің бірі болып табылады.

      Саланы дамытудың негізгі тежегіш факторы ретінде төмен инвестициялық тартымдылық мемлекеттік қолдаудың заңнамалық шараларының жеткіліксіздігін де қамтиды. ҚТҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату проблемасының өте маңызды аспектісі – қайта өңдеу дамуының негізгі шектегіші болып табылатын қалдықтар нарығы мен қалдықтардан жасалған бұйымдар нарығын қалыптастыру.

      Бүгінгі күні нормативтік техникалық құжаттамада дайын өнім өндірісінде қайта өңделетін шикізатты пайдалануға мүмкіндік беретін қажетті стандарттар жоқ. Сондай-ақ өндіріс процесін қоса алғанда, қайталама шикізаттан шығарылатын өнімнің экологиялық және санитарлық талаптарына сәйкестігін мемлекеттік бағалауды жүзеге асыратын қажетті зертханалық база мен инфрақұрылымның жоқтығын атап өту қажет.

      ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 қыркүйектегі № 377 бұйрығымен бекітілген ҚТҚ жинауға, тасымалдауға, кәдеге жаратуға, қайта өңдеуге және көмуге арналған тарифті есептеу әдістемесі тарифке ҚТҚ жинауға, тасымалдауға және көмуге арналған шығындарды ғана емес, сондай-ақ ҚТҚ-ны қайта өңдеуге және кәдеге жаратуға арналған шығындарды да қосуды көздейді. Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі тұжырымдамада іс жүзінде Қазақстанға қалдықтарды басқарудың кешенді жүйесін қайта құру қажет, өйткені іс жүзінде ұйымдастырушылық және құқықтық негіздер жоқ. Қалдықтарды ұтымды басқару үшін нормалар жеткіліксіз, ал кешенді жүйенің құрылысы мен жұмысына жауапкершілік бөлінбейді.

      Осылайша, қалдықтармен жұмыс істеу жүйесіндегі төмен тарифтер, қандай да бір басқа субсидиялардың болмауы инвесторлар мен бизнестің саланың кәсіпкерлік қызметіне қатысуын тартымды етпейді. Бұл мәселе жергілікті атқарушы және өкілді органдар үшін ең күрделі мәселе болып табылады, өйткені тарифтердің өсуі, ең алдымен, халық үшін әлеуметтік мәселе ретінде қарастырылады. Осындай төмен тарифпен өңірлерде сұрыптау қуаттарын құру немесе ұлғайту мүмкін емес, ал өңірде сұрыптау желілерінің болмауы ҚТҚ-ның жекелеген түрлерін көмуге енгізілген тыйымды іске асыруға мүмкіндік бермейді.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды сұрыптауға, өңдеуге және жоюға байланысты кәсіпкерлік қызмет жеткізілетін көлемге және оның морфологиясына өте тәуелді. Бүгінде ел халқының 66,4% қоқыс шығару қызметімен қамтылған. Өңірлерде орталықтандырылған және есеп беретін жүйенің болмауы коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау, қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін енгізу бойынша ЖАО-ның заңнамалық белгіленген міндеттерін іске асыруды қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді. Бұл міндеттер ҚР ЭК-де, оның ішінде қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесін ұйымдастыру форматында қойылған, алайда оны іске асыру тетігі ашылмаған.

      Қалдықтарды басқару жүйесін дамытуға әдетте үш үлкен топқа бөлуге болатын бірқатар кедергілер кедергі келтіреді: ұйымдастырушылық-әкімшілік, қаржылық-экономикалық, мәдени-ақпараттық.

      ҚТҚ-мен жұмыс істеу секторын дамыту мәселелері және оларды шешу бойынша ұсынылған шаралар басымдық тәртібімен ұсынылған. Ең маңызды кедергі-қаржыландырудың жеткіліксіздігі және оны дамытуға экономикалық ынталандырудың болмауы.

      Қаржылық-экономикалық кедергілер, ең алдымен, инвестицияларды қайтарудың кепілі ретінде тұрақты қаржыландыруды қамтамасыз етудегі қиындықтарға байланысты. Мұндай кедергілерге қалдықтармен байланысты тарифтер мен басқа төлемдерді белгілеу және реттеу мәселелері, сондай-ақ қайта өңдеуді дамытуға нақты экономикалық ынталандырудың болмауы жатады.

      Бүгінгі таңда ҚТҚ шығару және кәдеге жарату шығындарын өтеудің негізгі көзі халықтың төлемдері болып табылады. Сонымен қатар, тұрмыстық қалдықтарды залалсыздандыру үшін қолданыстағы тарифтер жеткіліксіз және тіпті қалдықтарды көму және оларды шығару шығындарын жаба алмайтыны анық.

      Кәдеге жарату қаражатының жетіспеушілігі мемлекеттік бюджеттің субсидияларымен өтеледі, бірақ сонымен бірге ТКШ органдарында Еуропада бұрыннан қолданылып келе жатқан бөлек жинау жүйесін дамытуға қаражат жоқ. Сонымен қатар, бүгінде ҚТҚ-мен жұмыс істеу тарифі сараланбаған – сіз қалдықтарды бөлек жинағаныңыз немесе бәрін бір ортақ контейнерге тастағаныңыз маңызды емес-сіз қоқысты тастау үшін бірдей төлейсіз.

      Әкімшілік кедергілер жаңа қатысушылардың нарыққа кіруіне кедергі келтіреді, өйткені бұл саланың жұмыс істеуін жеткілікті түрде ашық етпейді. Мүдделі қатысушылар шешім қабылдау үшін қажетті толық ақпаратқа қол жеткізе алмайды. Бұл жерде нарық қатысушылары арасындағы жауапкершіліктің анық бөлінбеуі, МЖӘ тетіктерінің қатаңдығы, қалдықтар туралы сенімді деректердің тапшылығы, Техникалық реттеу және экологиялық қадағалау мәселелері де рөл атқарады.

      Ақпараттық кедергілер қоғамның өзі қалдықтармен сапалы жұмыс істеудің маңыздылығын жеткіліксіз түсінуімен көрінеді, нәтижесінде халықтың тиісті сападағы қызметтерге деген сұранысы іс жүзінде жоқ. Қалдықтармен тиімді жұмыс істеу жөніндегі шараларды іске асыру халық тарапынан да, билік тарапынан да көзқарасты өзгертуді талап етеді. Қалдықтарға деген көзқарастың түбегейлі өзгеше мәдениетін қалыптастыру, мінез-құлықтың жаңа нормалары мен ережелерін әзірлеу қажет. Шығындарды үнемдеу түрінде жедел экономикалық пайданы бағалау мүмкіндігі жоқ.

      Жоғарыда аталған кедергілерді барлық деңгейдегі мемлекеттік органдардың белсенді қатысуынсыз еңсеру мүмкін емес.

      Қазақстан өңірлерінде бюджет қаражатын бөлу, сондай-ақ инвесторларды тарту арқылы шешуді талап ететін қалдықтарды басқаруда проблемалар бар. Қалдықтарды жинауға арналған орындарды жайластыру бойынша стандарттардың орындалмауы, контейнерлерге арналған алаңдарда қатты жабынның және қоршаудың болмауы байқалады. Сондай-ақ, қалдықтарды сақтау және залалсыздандыру ережелерінде бұзушылықтар, соның ішінде уақтылы әкетілмеу және сақтау мерзімінен асып кету анықталды. Тұрмыстық қатты қалдықтар полигонын орналастыру кезінде экологиялық стандарттар сақталмайды.

      Сонымен қатар, қалдықтарды бөлек жинау мен қайта өңдеудің тиімді жүйесінің болмауы, сондай-ақ тұтыну қалдықтарын залалсыздандырудың тиімсіз әдістерін пайдалану атап өтіледі. Көлік қозғалысын бақылауға, арнайы жабдықталған көлік құралдарын пайдалануға және қоршаған орта туралы Ұлттық ақпараттық жүйеге ақпарат беруге қойылатын талаптар сақталмайды. Бұл проблемалар қалдықтарды басқарудың қанағаттанарлықсыз деңгейін және жағдайды жақсарту үшін шұғыл шаралар қабылдау қажеттілігін көрсетеді.

Қызылқоға ауданында қалдықтарды жинау және шығару саласындағы негізгі проблемалар:

      1. Қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру үшін ауылдардағы қолданыстағы объектілердің санитарлық ережелерінің талаптарына сәйкес келмеуі;

      2. ҚТҚ уақытша сақтау алаңдарының болмауы;

      3. Қатты тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу және кәдеге жарату жөніндегі өндірістердің болмауы;

      4. Қалдықтарды шығаруға арналған арнайы техниканың жетіспеушілігі;

      5. Контейнерлік алаңдарға, полигондарға кірме жолдардың қанағаттанарлықсыз жай-күйі;

      6. МВО қызметін бақылау және мониторингілеу тетігінің болмауы;

      7. Қатты тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау, бөлек жинау және қайта өңдеу қызметіне қызығушылық танытатын инвесторлардың болмауы.

2. МАҚСАТЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ

Бағдарлама паспорты

Атауы

Коммуналдық қалдықтарды басқарудың 2024 - 2030 жылдарға арналған бағдарламасы

Даму үшін негіз

Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі тұжырымдама,

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 29 шілдедегі № 479 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі 2021 – 2030 жылдарға арналған Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі Қазақстан Республикасы Үкіметінің іс-шаралар жоспары

Әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

"Қызылқоға аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі" ММ

Іске асыруға жауапты мемлекеттік орган

"Қызылқоға аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі" ММ

Бағдарламаның Мақсаты

Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және көму жөніндегі қызметтер кешенінің тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру, ҚТҚ қайта өңдеу үлесін ұлғайту, сондай-ақ қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету.

Бағдарламаның Міндеттері

1. ҚТҚ өңдеу жүйесін жетілдіру;

2. Қатты тұрмыстық қалдықтарды қабылдау, сұрыптау, қайта өңдеу және көмудің күрделі инфрақұрылымы бар Санитариялық қағидалардың қазіргі заманғы талаптарына жауап беретін қолданыстағы қатты тұрмыстық қалдықтардың қуаты аз полигондарын рекультивациялау және салу;

3. Стихиялық полигондарды жою;

4. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесі туралы хабардарлық пен білімді арттыру;

5. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін жаңғырту;

6. Білім беру көзінен қалдықтарды бөлек жинауды кеңінен енгізу;

7. Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу жүйесін жетілдіру;

8. "Жасыл" экономиканы дамыту қағидаттары мен тұжырымдамасы шеңберінде және оған сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеуді енгізу және жүйелі кеңейту;

9. Білім беру көзінен ірі габаритті қалдықтарды бөлек жинауды кеңінен енгізу.

Бағдарламаны іске асыру мерзімдері мен кезеңдері

2024-2030 жылдар

Нысаналы индикаторлар

Бағдарламаның мақсатын іске асыру үшін келесі нысаналы индикаторға қол жеткізіледі:

Халықты қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарумен қамту - 2030 жылға қарай 100 %.

Қоқысты санитарлық сақтау-2030 жылға қарай 95%.

Қайта өңделген қалдықтардың үлесі-2030 жылға қарай 40%.

Қаржыландыру көлемі

Қызылқоға ауданының 2024-2030 жылдарға арналған бағдарламасын қаржыландыру көлемі әрбір полигон үшін егжей-тегжейлі есептеулер негізінде айқындалатын болады. Нақты есептеулер техникалық-экономикалық негіздемеге (ТЭН) және басқа да Талдамалық деректерге негізделген жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеуге арналған шығындарды бағалауды қамтиды. Талдау бюджет қаражатының оңтайлы бөлінуін қамтамасыз ете отырып, полигондардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып жүргізіледі. Бағдарламаның икемділігі іске асыру жағдайлары мен экономикалық жағдайдағы өзгерістерге бейімделу үшін көзделген.

2.1 Бағдарламаның мақсаты

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) жинау, тасымалдау, кәдеге жарату және көму саласындағы көп қырлы жақсартуларға бағытталған. Біріншіден, бағдарлама шығындарды азайту және жалпы тиімділікті қамтамасыз ету мақсатында оңтайландырылған процестерді енгізу арқылы жүйенің тиімділігін арттыруға тырысады. Сонымен қатар, қалдықтарды басқару шеңберінде көрсетілетін қызметтердің тұрақтылығы мен сенімділігін қамтамасыз етуге баса назар аударылады.

      Бағдарламаның маңызды аспектісі-экологиялық және әлеуметтік қолайлылыққа ұмтылу. Бұған экологиялық таза технологияларды енгізу және білім беру бағдарламалары және қалдықтарды басқару саласындағы әлеуметтік бастамаларды қолдау арқылы жұртшылықты белсенді тарту кіреді. Міндеттердің бірі-қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу үшін инфрақұрылымды дамыту арқылы қол жеткізілетін ҚТҚ өңдеу үлесін ұлғайту.

      Соңында, бағдарлама қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл жерлеу кезінде санитарлық нормаларды сақтауды және жер асты суларының ластануын болдырмауға бағытталған технологияларды енгізуді қамтиды. Бағдарлама шеңберінде қоғамның әртүрлі аспектілері мен мүдделерінің кешенін ескере отырып, коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеудің тұрақты және жауапты жүйесін құру үшін ортақ күш-жігермен қадамдар жасалуда.

2.1 Бағдарламаның міндеттері

      1-міндет. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі операторларды анықтау.

      1.1. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму бойынша жеке серіктесті таңдау үшін конкурс өткізу.

      1.2. Жеке әріптес болмаған жағдайда КМК құру.

      2-міндет. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін ұйымдастыру. Білім беру көзінен қалдықтарды бөлек жинауды кеңінен енгізу;

      2.1. 16-дымқыл қоқыс контейнерлерін орнату.

      2.2. Уақытша сақтау пункттерін жайластыру-21.

      2.3. Қалдықтарды жинау және шығару үшін көлікті сатып алу – 6 КамАЗ, 3 қоқыс тасушы, 4 тиегіш және 1 бульдозер.

      Уақытша сақтау пункттерінің санын есептеу ауыл халқының санына және олардың арасындағы қашықтыққа сәйкес жүзеге асырылады. Көлік құралдарының санын анықтау елдегі ұқсас полигондардың деректері негізінде жүргізілді:

      3-міндет. Тұрмыстық қатты қалдықтарды қабылдау, сұрыптау және көмудің күрделі инфрақұрылымы бар Санитариялық қағидалардың қазіргі заманғы талаптарына жауап беретін тұрмыстық қатты қалдықтардың қуаты аз қолданыстағы полигондарын жаңғырту және салу. Табиғи полигондарды қалпына келтіру.

      3.1. Миялы ауылы мен Сағыз ауылындағы полигонды жаңғыртуды аяқтау.

      3.2. Мұқыр ауылы мен Қаракөл ауылында қуаты аз полигондар салу.

      3.3. Қалдықтарды уақытша сақтауға арналған 21 алаңды жайластыру.

      3.4. Табиғи полигондарды қалпына келтіру

      Тапсырма 4. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесі туралы хабардарлық пен білімді арттыру.

      4.1. Қалдықтарды бөлек жинаудың қағидаттары мен артықшылықтары туралы халыққа жарты жылда кемінде 1 рет ақпараттық семинарлар өткізу;

      4.2. Ауданның әлеуметтік желілерінде және жергілікті газеттерде тоқсанына кемінде 1 рет жарияланымдар;

      4.3. Қалдықтарды бөлек жинау және кәдеге жарату жүйесі туралы қолжетімді ақпаратты қамтамасыз ететін қоғамдық орындарда ақпараттық стендтер орнату;

      4.4. Қоқысты жедел сұрыптауға баса назар аудара отырып, сенбіліктер ұйымдастыру.

14 кесте - Ауылдық аудандар бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) басқару жоспары

Полигондар

Қамтылатын ауылдар

Уақытша сақтау пункттері

Уақытша сақтау пунктінен полигонға дейінгі қашықтық, км

Установлено Мусорные контейнеры, ед.

Қажеттілік қоқыс жәшіктері, бірлік.

Төмен қуатты ҚТҚ полигоны
Миялы ауылдары

Миялы Ауылы

-

3

150 из 300


Жангелдин Ауылы

+

11

70


Жасқайрат Ауылы

+

24

37


Аққора Ауылы

+

13


1

Тайсойған Ауылы

+

50

41


Барлығы


4


448

1

Сағыз ауылының қуаты аз ҚТҚ полигоны

Сағыз Ауылы

-

6

60


Былқылдақты Ауылы

+

23


1

Қоңыраұлы Ауылы

+

35


1

Соркөл Ауылы

+

38

1


Сарқұмақ Ауылы

+

25


1

Барлығы


4


61

5

Мұқыр ауылының қуаты аз ҚТҚ полигоны

Мұқыр Ауылы

-

5

85


Жамансор Ауылы

+

60

1

1

Кенбай Ауылы

+

39


1

Жантерек Ауылы

+

24

1

1

Тасқұдық Ауылы

+

24


1

Кенбай Ауылы

+

30


1

Барлығы


5


87

5

Төмен қуатты ҚТҚ полигоны Қаракөл ауылдары

Қаракөл Ауылы

-

5

32


Қоныстану Ауылы

+

47

35


Бұйрек Ауылы

+

47


1

Қосқұлақ Ауылы

+

36


1

Тасшағыл Ауылы

+

19

46


Қоғам Ауылы

+

9


1

Қоныстану Ауылы

+

12


1

Қарабау Ауылы

+

40

36


Бұқар Ауылы

+

52


1


Айдын Ауылы

+

16


1

Барлығы


8


149

6

Барлығы


21


745

16

15 кесте - Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Нәтиже көрсеткіштері, %

Жылдар

2024 г.

2026 г.

2028 г.

2030 г.

1-міндет. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі бірыңғай операторды айқындау.

Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму бойынша жеке әріптесті таңдау үшін конкурстар өткізу.

ағымдағы жағдай

100%

100%

100%

Жеке әріптес болмаған жағдайда КМК құру.

ағымдағы жағдай

100%

100%

100%

2-міндет. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін жаңғырту. Білім беру көзінен қалдықтарды бөлек жинауды кеңінен енгізу;

Контейнерлік алаңдарды қоқыс жәшіктерімен жабдықтау

ағымдағы жағдай

60%

100%

100%

Уақытша сақтау пункттерін құру

ағымдағы жағдай

50%

70%

100%

Қалдықтарды жинау және шығару үшін көлік сатып алу

ағымдағы жағдай

55%

85%

100%

3-міндет. Қатты тұрмыстық қалдықтарды қабылдау, сұрыптау және көмудің күрделі инфрақұрылымы бар санитарлық ережелердің заманауи талаптарына жауап беретін Мұқыр ауылындағы қолданыстағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын рекультивациялау және салу. Стихиялық полигондарды жою.

Қуаты аз полигон салу

ағымдағы жағдай

100%

100%

100%

Табиғи полигондарды қалпына келтіру

ағымдағы жағдай

70%

100%

100%

Тапсырма 4. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесі туралы хабардарлық пен білімді арттыру.

Қалдықтарды бөлек жинаудың қағидаттары мен артықшылықтары туралы халыққа жарты жылда кемінде 1 рет ақпараттық семинарлар өткізу;

ағымдағы жағдай

60%

100%

100%

Ауданның әлеуметтік желілерінде және жергілікті газеттерде тоқсанына кемінде 1 рет Жарияланымдар;

ағымдағы жағдай

75%

100%

100%

Қалдықтарды бөлек жинау және кәдеге жарату жүйесі туралы қолжетімді ақпаратты қамтамасыз ететін қоғамдық орындарда ақпараттық стендтер орнату;

ағымдағы жағдай

50%

100%

100%

Қоқысты жедел сұрыптауға баса назар аудара отырып, сенбілік іс-шараларын іске асыру.

ағымдағы жағдай

60%

80%

100%

      2.3 Бағдарламаның нысаналы көрсеткіштері

      Осы коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын іске асыру 2030 жылға дейінгі мерзімде орындауға және мынадай нысаналы индикаторларға қол жеткізуге есептелген:

      1. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі бірыңғай операторды айқындау 2024-2025 жылдарға-100%

      2. Қызылқоға ауданының тұрғындарын 2030 жылға қарай орталықтандырылған тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және шығару – 90 %.

      3. Қызылқоға ауданының полигондарын санитарлық нормалар мен талаптарға сәйкес келтіру 2030 жылға қарай-100%.

      4. Қызылқоға ауданы бойынша олардың пайда болған жеріндегі сұрыпталған коммуналдық қалдықтардың үлесі 2030 жылға қарай-100%.

      Кесте 16-Swot талдау

Оң факторлар

Теріс факторлар

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

1. Бұл сектор әлемдік тәжірибеде зерттелген-оны жаңғырту үшін дәлелденген технологиялар мен шешімдер бар.

1. Дамымаған жинау жүйесі, оның ішінде ҚТҚ бөлек жинау.

2. Нарық әлеуетті инвесторлар мен жеке қаржыландыру көздері үшін ашық.

2. Ауданның барлық аумағында қалдықтарды алдын ала өңдеусіз көму.

3. "Жасыл" энергетиканы дамыту мақсатында ҚТҚ пайдаланудың қолда бар әлеуеті.

3. Республика бойынша қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың төмен көлемі.

4. ҚТҚ - дан алынған қайталама ресурстарды пайдалану әлеуеті.

4. Ауылдарда бар ҚТҚ көму объектілерінің санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес келмеуі.

Мүмкіндіктер

Қауіптер

1. ҚТҚ жинаудың тиімді жүйесі.

1. Жинақталған қалдықтары бар аймақтарда сыни экологиялық жағдайлардың туындауы.

2. ҚТҚ айналым жүйесінде өңірлік тәсілді енгізу.

2. Түзілетін қалдықтар көлемінің бірнеше есе ұлғаюы.

3. Қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату көлемін арттыру.

3. Климаттың өзгеруіне әсер ететін қолданыстағы полигондардан атмосфераға шығарындылар.

4. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау және өңдеудің маңызды және үнемді әдістеріне қол жеткізу.

Теріс факторлар

5. Республика аумағындағы қоқыстарды қалпына келтіру.

Әлсіз жақтары

6. Әлемдік стандарттарға сәйкес келетін ҚТҚ полигондарын салу.

1. Дамымаған жинау жүйесі, оның ішінде ҚТҚ бөлек жинау.

3. НЕГІЗГІ БАҒЫТТАР, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТҚА ЖЕТУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

      МЖӘ тетігі, ӨКМ, ӨМК өтеу

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің, Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексінің 366-бабына сәйкес инфрақұрылымды жобалау, салу, құру, реконструкциялау, жаңғырту және пайдалану және қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, көму, стихиялық қоқыс үйінділерін жою (бұдан әрі – қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару) жөніндегі қызметті жүзеге асыру Қазақстан Республикасының Мемлекеттік-жекешелік әріптестік саласындағы заңнамасына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру жолымен жүзеге асырылуы мүмкін.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру үшін кәдеге жарату төлемінің қаражатын пайдалану осы бапта көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып қолданылады. Бұл ретте мұндай жобалар халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тариф есебінен жүзеге асырылатын қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару жөніндегі қызмет үшін ғана қолданылады.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару (ҚТҚ) саласындағы МЖӘ жобалары қазіргі уақытта іске асырудың үш нұсқасын қарастыруда, олардың біріншісі – сервистік келісімшарт.

      Сервистік келісім-шарт

      Осы тәсілге сәйкес жеке әріптес МЖӘ объектісін құруға және пайдалануға қаражат салады, сондай-ақ ҚТҚ басқару қызметтерін ұсынады. Мемлекеттік әріптес өз кезегінде көрсетілетін қызметтердің сапасына мониторинг пен бақылауды жүзеге асырады, сондай-ақ инфрақұрылымға қажеттіліктердің жабылуына қамқорлық жасайды.

      Мемлекеттік кәсіпорын құру:

      Мемлекеттік кәсіпорындарды жаңғырту шеңберінде олардың тиімділігі мен функционалдығын жақсартуға бағытталған мемлекеттік-жекешелік әріптестік (МЖӘ) нұсқасы қарастырылуда. Осы модельге сәйкес жеке серіктес бірқатар негізгі міндеттерді өз мойнына алады.

      Жеке серіктес МЖӘ объектілерінің қосымша қуаттарын қайта құру, күрделі жөндеу немесе салу үшін инвестициялар ұсынады. Болашақта ол осы Объектілерді сенімгерлік басқаруға қабылдайды, оларды пайдалануды қамтамасыз етеді және қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) басқару қызметтерін ұсынады.

      Мемлекеттік әріптес МЖӘ объектілерінде меншікті сақтайды, жекеше әріптес ұсынатын қызметтердің сапасына мұқият мониторинг пен бақылауды жүзеге асырады, сондай-ақ инфрақұрылымға қажеттіліктерді жабу жөнінде шаралар қабылдайды.

      Сонымен қатар, қалдықтарды басқару жүйесін жақсарту үшін нақты қадамдар қарастырылған. Жеке серіктестің қаражаты есебінен қалдықтарды тиімді әкету үшін ағымдағы және қосымша көлік құралдарын сатып алуды қоса алғанда, көлік паркін жаңарту жоспарлануда. Сондай-ақ жаңғырту, реконструкциялау және кейіннен пайдалану үшін ҚТҚ басқарудың толық циклін жеке серіктестің қолына беру көзделеді.

      МЖӘ жаңа объектісін салу және пайдалану:

      Мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің (МЖӘ) жаңа объектісін құруға және кейіннен пайдалануға бағытталған жобада жеке және мемлекеттік әріптестердің рөлдері оңтайлы ынтымақтастықты ескере отырып бөлінеді.

      Жеке серіктес:

      Жеке серіктес МЖӘ-нің жаңа объектісін жобалау мен салуға инвестиция салады, оның қазіргі заманғы және тиімді болуын қамтамасыз етеді. Құрылыс аяқталғаннан кейін объект мемлекеттік меншікке беріледі, онда жеке серіктес оны пайдалануға кіріседі. Сонымен қатар, жеке серіктес қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару бойынша қызметтер көрсетеді, осылайша қалдықтарды өңдеу мәселелерін кешенді және сапалы шешуді қамтамасыз етеді.

      Мемлекеттік серіктес:

      МЖӘ объектісі мемлекеттік кәсіпорынның (МЖ) меншігінде қалады, бұл негізгі инфрақұрылымды басқаруда мемлекеттік бақылау мен сенімділікті қамтамасыз етеді. Мемлекеттік әріптес жеке әріптес ұсынатын қызметтердің стандарттар мен үміттерге сәйкестігіне кепілдік бере отырып, олардың сапасына мониторинг пен бақылауды жүзеге асырады. Ол сондай-ақ ҚТҚ басқару жүйесінің сенімді және тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ете отырып, инфрақұрылым қажеттіліктерін жабуға белсенді қамқорлық жасайды.

      Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы №400-VI ҚРЗ "Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі" 366-бабы 6-тармағына сәйкес өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы осы баптың 3-тармағының 3) тармақшасына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобасы шеңберінде халық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған шекті тариф пен ағымдағы тариф арасындағы айырманы өтейді.

     


      Осы институционалдық схемада қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару (ҚТҚ) саласындағы МЖӘ жобасы көзделеді. Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ "Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексі" 366-бабының 7-тармағына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің әрбір жобасы үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған шекті тарифтің мөлшерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлеп, бекітеді және тиісті қаладағы, аудандағы көрсетілген операциялар бойынша нақты және инвестициялық шығыстарды көрсетеді.

      Қызылқоға ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару нарығына қатысуға қызығушылық білдіретін жеке әріптес болмаған кезде Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 29 қазандағы № 375-V ҚРЗ Кәсіпкерлік кодексінің "мемлекеттің кәсіпкерлік қызметке қатысу негіздері" 192-бабы 4-тармағының ережелеріне сәйкес коммуналдық мемлекеттік кәсіпорын (КМК) құру мүмкіндігін қарастыру ұсынылады.

      Жарғылық капиталына қатысу үлесі елу пайыздан асатын және мемлекетке тиесілі Мемлекеттік кәсіпорындарды құру монополияға қарсы органның алдын ала келісімін талап етеді. Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ "Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің" және ""Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы №ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығын, сондай-ақ "Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 бұйрығын ескере отырып, Ұлттық экономика министрінің ""Мемлекеттік инвестициялық жобаның инвестициялық ұсынысын әзірлеу немесе түзету, оған қажетті сараптамаларды жүргізу, сондай-ақ бюджеттік инвестицияларды жоспарлау, қарау, іріктеу, іске асырылуын мониторингілеу және бағалау және бюджеттік кредиттеудiң орындылығын айқындау қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 5 желтоқсандағы № 129 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2019 жылғы 9 шілдедегі № 62 бұйрығына сәйкес бюджеттік кредит алу үшін қаржылық-экономикалық негіздеме жасау ұсынылады.

      Бұл негіздеменің мақсаты-қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) басқару объектілерін құру және тиімді жұмыс істеуі үшін талап етілетін қажетті қаржы ресурстарын қамтамасыз ету үшін бюджеттік кредит алу. Ұсыныстың экологиялық және санитарлық қауіпсіздікке баса назар аудара отырып, тиісті заңнамада белгіленген нормативтер мен талаптарға сәйкестігіне назар аудару маңызды.

      Бюджеттік кредиттің негізгі кемшілігі коммуналдық мемлекеттік кәсіпорын (КМК) үшін Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 366-бабының 6-тармағында (2021 жылғы 2 қаңтардағы№ 400-VI ҚРЗ) көзделгендей шекті және нақты тарифтер арасындағы шығындарды өтеуге қатыса алмауы болып табылады. Осы Ережеге сәйкес өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобасы шеңберінде халық үшін шекті және ағымдағы тарифтер арасындағы айырманы өтеуге міндеттенеді. КМК жеке серіктес бола алмайтындығын ескере отырып, бұл шығындарды өтеу мүмкіндігі шектеулі.

3.1 Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасының негізгі бағыттары

      Қалдықтардың пайда болуы және оларды өңдеу нәтижесінде жағымсыз әсердің алдын алу немесе азайту:

      Бағдарламаның бірінші бағыты шеңберінде бастапқы көзде қалдықтардың пайда болу көлемін азайтуға бағытталған инновациялық әдістерді құруға және енгізуге бағытталған. Бұл қалдықтардың пайда болуының негізгі көздерін анықтау үшін зерттеулер жүргізуді және олардың алдын алу үшін тиісті шараларды әзірлеуді қамтиды. Тұрақты даму қағидаттарын ескере отырып, өндірістік процестерді оңтайландыруға қабілетті технологияларды енгізуге ерекше назар аударылады. Сонымен қатар, Бағдарлама халықты және кәсіпорындарды қалдықтарды тиімді басқару қағидаттарына белсенді түрде ақпараттандыру мен оқытуды мақсат етеді.

      ҚТҚ басқару саласын жетілдіру:

      Екінші бағытта тұрмыстық қатты қалдықтарды (ҚТҚ) заманауи басқару жүйесін құру көзделген. Бұл қалдықтарды басқарудың барлық кезеңдерін бақылау және бақылау үшін озық ақпараттық технологияларды енгізуді қамтиды. Ресурстарды оңтайландыру және қоршаған ортаға теріс әсерді азайту мақсатында ҚТҚ жинау, тасымалдау және кәдеге жарату процестерін автоматтандыруға ерекше назар аударылады. ҚТҚ басқаруды жүзеге асыратын персоналға арналған тұрақты оқыту бағдарламалары олардың біліктілігін арттыру және осы саладағы жұмыстың озық әдістерімен танысу үшін көзделген.

      Басқа тұрмыстық қалдықтарды жинау жүйесін құру:

      Бағдарламаның үшінші бағыты әртүрлі тұрмыстық қалдықтарды жинаудың тиімді жүйесін құруға бағытталған. Бұл әртүрлі түрдегі қалдықтарды бөлек жинауға арналған арнайы контейнерлер мен қабылдау пункттерінің желісін құруды және кеңейтуді қамтиды. Қалдықтарды бөлек жинау мен қайта өңдеудің маңыздылығына халықтың назарын аударуға бағытталған ақпараттық науқандарды ұйымдастыру да осы бағыттың шеңберіне кіреді. Бағдарлама қалдықтардың дәстүрлі түрлерін ғана емес, сонымен қатар тұрмыстық қалдықтардың спектрін толық қамтуға ықпал ететін электронды техниканы жинау және кәдеге жарату бастамаларын белсенді қолдайды.

      Технологиялар мен қызмет көрсету деңгейін стандарттау:

      Бағдарламаның төртінші бағытында коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы стандарттарды енгізуге баса назар аударылады. Бұл қалдықтарды жинау, тасымалдау және кәдеге жаратудың тиімді әдістерін анықтайтын технологиялық стандарттарды бекітуді көздейді. Бұдан басқа, осы салада көрсетілетін қызметтер сапасының нормативтері белгіленеді. Қалдықтарды басқару жөніндегі қызметтерді ұсынатын ұйымдар қызметінің тұрақты мониторингі мен аудиті белгіленген стандарттардың сақталуын қамтамасыз етуге және осы саладағы қызметтердің жалпы деңгейін арттыруға бағытталған.

      Бағдарламаның түгендеуі және ақпараттық-талдамалық базасы:

      Бағдарламаның бесінші аспектісі коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы ағымдағы проблемалар мен ресурстарға жан-жақты түгендеу жүргізуді көздейді. Орталықтандырылған ақпараттық-аналитикалық мәліметтер базасын құру бағдарлама көрсеткіштерінің динамикасын тиімді бақылау мен талдаудың маңызды құралы болып табылады. Қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы өзгерістерге сәйкес дерекқорды тұрақты жаңарту ақпараттың жоғары өзектілігі мен дұрыстығын қамтамасыз етеді, бұл өз кезегінде өзгеріп отырған жағдайлар мен қажеттіліктерге жедел ден қоюға мүмкіндік береді.

      Сектордың құрылымдық және институционалдық ұйымын реформалау:

      Бағдарламаның алтыншы бағыты коммуналдық қалдықтарды басқару секторының құрылымдық және институционалдық құрылымын жаһандық реформалауға бағытталған. Бюрократиялық процестерді оңтайландыру және басқарудың әртүрлі деңгейлері арасындағы үйлестіруді арттыру осы реформаның негізгі элементтері болып табылады. Сондай-ақ қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құру үшін мемлекеттік органдар, жеке сектор және қоғамдық ұйымдар арасындағы әріптестік тетіктерін белсенді енгізу көзделеді. Коммуналдық қалдықтарды басқарудағы ашықтық пен жауапкершілік ерекше маңызға ие, бұл сектордың тұрақты дамуына ықпал етеді және бағдарламаның барлық қатысушыларының тиімді өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді.

3.2 Қойылған мақсатқа жету жолдары және тиісті шаралар

      Бағдарламаны іске асыру шеңберінде 3-тарауда сипатталған әкімшілік басқарудың екі негізгі нұсқасы көзделген. Бірінші нұсқа жеке серіктестің ҚТҚ нарығына қатысуын, ал екіншісі — ҚТҚ жергілікті нарығына қатысу үшін жергілікті атқарушы орган (ЖАО) атынан жалғыз қатысушысы бар КМК құруды көздейді.

      Қызылқоға ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы аясында бірнеше қоқыс полигондарын қалпына келтіру және жою, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша іс-шаралар қарастырылған. Елді мекендерде қалдықтарды уақытша сақтау пункттерін (алаңдарын) жабдықтау және жарты жылда кемінде 1 рет Миялы ауылдарындағы ҚТҚ полигондарына ҚТҚ шығаруды тұрақты ұйымдастыру ұсынылады.

      Жалпы, бұл іс-шараларды іске асыру экологиялық жағдайды жақсартуға ықпал етеді, қалдықтарды басқаруда тұрақтылықты қамтамасыз етеді және жергілікті халықтың өмірі мен дамуы үшін қолайлы орта құруға ықпал етеді.

4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Қызылқоға ауданы үшін 2024-2030 жылдарға арналған бағдарламаны қаржыландыру көлемі әрбір полигон үшін егжей-тегжейлі есептеулер негізінде айқындалатын болады. Нақты есептеулер техникалық-экономикалық негіздемелерге (ТЭН), жобалау-сметалық құжаттамаға, бизнес-жоспарларға және басқа да талдамалық деректерге негізделген шығындарды бағалауды қамтиды. Талдау бюджет қаражатының оңтайлы бөлінуін қамтамасыз ете отырып, полигондардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып жүргізіледі. Бағдарламаның икемділігі іске асыру жағдайлары мен экономикалық жағдайдағы өзгерістерге бейімделу үшін көзделген.

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары Атырау облысы Қызылқоға ауданының 2024 - 2030 жылдарға арналған

№ п/п

Іс-шаралар

Аяқтау нысаны

Орындауға жауаптылар

Орындау мерзімі

Болжамды шығыстар (мың теңге)

Қаржыландыру көздері

1

2

3

4

5

6

7

1.

ҚТҚ нарығына қатысушыларды анықтау

Шарт

ЖАО

2024 жыл ішінде

Талап етпейді

ЖАО

2.

Қалдықтарды уақытша сақтау пункттерін құру

Қабылдау актісі

Жеке серіктес/КМК

2026 жылға дейін-8 тармақ,

ЖСҚ бойынша

Жергілікті бюджет/жеке инвестициялар

3.

Коммуналдық қалдықтарды басқару объектілерін салуға және (немесе) орналастыруға, оның ішінде уақытша сақтау пункттерін, контейнерлік алаңдарды жайластыру үшін жер учаскелерін бөлу.

Әкімнің шешімі

ЖАО

2028 жылға дейін-8 пункт,

Талап етпейді

ЖАО

4.

Мұқыр ауылы мен Қаракөл ауылында қуаты аз жаңа полигон салу

Аяқтау нысаны

Жеке серіктес/КМК

2030 жылға дейін-5 тармақ.

ЖСҚ бойынша

Жеке серіктес/КМК

5.

Елді мекендерді қоқыс контейнерлерінің тиісті санымен жабдықтау. (16 дана)


ЖАО

2024-2025 жыл ішінде

800

ЖАО

6.

Бульдозерлердің қажетті санын сатып алу. (1 бірлік)

Шарт

Жеке серіктес/КМК

2026 жылға дейін

55 000

Жеке серіктес/КМК

7.

Самосвалдардың қажетті санын сатып алу. (6 бірлік)

Қабылдау актісі

Жеке серіктес/КМК

2027 жылға дейін

150000

Жеке серіктес/КМК

8.

Қоқыс таситын көліктердің қажетті санын сатып алу (3 бірлік)

Әкімнің шешімі

Жеке серіктес/КМК

2027 жылға дейін

132000

Жеке серіктес/КМК

9.

Тиегіштердің қажетті санын сатып алу. (4 бірлік)

Аяқтау нысаны

Жеке серіктес/КМК

2024ж-2029ж

48 000

Жеке серіктес/КМК

10.

Бөлек жинауды қоса алғанда, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықты хабардар ету.

3

ЖАО

2024-2028

Болжамды шығыстар (мың теңге)

ЖАО

      * сомалар ашық көздерден алынған және бюджетті қалыптастыру кезінде нақтылауға жатады

      1) Миялы ауылындағы ҚТҚ полигоны

     


     


      2) Миялы ауылындағы контейнерлік алаң

     


      3) Сағыз ауылындағы полигон.

     


     


      4) Сағыз ауылындағы контейнерлік алаң

     


      5) Сағыз ауылындағы контейнерлік алаң

     


      6) Мұқыр ауылындағы контейнерлік алаң

     


      7) Қарабау ауылындағы контейнерлік алаң