Об утверждении Программы по управлению коммунальными отходами по Бокейординскому району Западно-Казахстанской области на 2024-2028 годы

Решение Бокейординского районного маслихата Западно-Казахстанской области от 20 мая 2024 года № 17-8

      В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстана, подпунктом 15) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами", Бокейординский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами по Бокейординскому району Западно-Казахстанской области на 2024-2028 годы согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель маслихата Кайргалиева Л.

  Приложение
к решению Бокейординского
районного маслихата
от 20 мая 2024 года № 17-8

     


СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

ИП

Индивидуальный предприниматель

ЖК

Национальный проект "Жасыл Казахстан"

КГО

Крупногабаритные отходы

КЗЭ

Концепция по переходу Республики Казахстан к
"зеленой экономике"

КП

Контейнерная площадка

МИО

Местные исполнительные органы

МСК

Мусоросортировочный комплекс

МЦЗТ

Некоммерческое акционерное общество
"Международный центр зеленых технологий и инвестиционных проектов"

МЭГиПР РК

Министерство экологии, геологии и природных ресурсов
Республики Казахстан

ООС

Охрана окружающей среды

Отдел ЖКХ

Отдел жилищно-коммунального хозяйства,
пассажирского транспорта и автомобильных дорог

ОЭЭО

Отходы электронного и электрического оборудования

Программа

Программа по управлению коммунальными отходами

ПСД

Проектно-сметная документация

РК

Республика Казахстан

РСО

Ртутьсодержащие отходы

ТБО

Твердые бытовые отходы

ТОО

Товарищество с ограниченной ответственностью

УПР

Управление природных ресурсов и регулирования
природопользования Западно-Казахстанской области

ФЛ

Физические лица

ЭК РК

Экологический кодекс Республики Казахстан

ЮЛ

Юридические лица

ТЕРМИНЫ И ОПРЕДЕЛЕНИЯ

      Биоразлагаемые отходы - отходы, которые способны подвергаться анаэробному или аэробному разложению, в том числе садовые и парковые отходы, а также пищевые отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура.

      Коммунальные отходы - отходы потребления, включающие:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Крупногабаритные отходы – отходы потребления и хозяйственной деятельности (бытовая техника, мебель и другое), утратившие свои потребительские свойства и по своим размерам исключающие возможность транспортировки на специализированных транспортных средствах.

      Отходы электронного и электрического оборудования – отнесенное к отходам, непригодное или вышедшее из употребления электронное и электрическое оборудование, в том числе его узлы, части, детали.

      Пищевые отходы - отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, образующиеся в результате производства и потребления продуктов питания.

      Строительные отходы - отходы, образующиеся в процессе сноса, разборки, реконструкции, ремонта (в том числе капитального) или строительства зданий, сооружений, промышленных объектов, дорог, инженерных и других коммуникаций.

      Твердые бытовые отходы - коммунальные отходы в твердой форме.

ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ

Наименование

Программа по управлению коммунальными
отходами ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Бокейординского района

Основание для разработки

Экологический кодекс Республики Казахстан от 2
января 2021 года № 400-VI ЗРК

Государственны й орган,
ответственный за разработку Программы

Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Бокейординского района

Основной разработчик

Общественное объединение "Организация инвалидов ЭКО - ПРОИЗВОДСТВО"

Цель
Программы

Совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан и повышение качества предоставляемых услуг по сбору и вывозу отходов для населения Бокейординского района

Задачи
Программы

1)Дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов;
2)Совершенствование системы раздельного сбора отходов;
3)Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, отходы электронного и электрического оборудования и пр.);
4)Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов;
5)Повышение информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление взаимодействия всех заинтересованных сторон.

Ожидаемые результаты

улучшено качество предоставляемых услуг в сфере управления коммунальными отходами;
увеличен объем раздельного сбора, сортировки и переработки коммунальных отходов;
минимизировано негативное влияние коммунальных отходов на окружающую среду;
улучшены целевые показатели Бокейординского района в сфере управления коммунальными отходами.

Период

2024 – 2028 гг.

Объем
финансирования

Объем финансирования определяется в зависимости от количества бюджетных средств, предоставленных местным исполнительным органам на финансирование мероприятий в сфере обращения с коммунальными отходами в Бокейординском районе, в соответствующий период.

Исполнители Программы

Акимат Западно-Казахстанской области; Маслихат; Общественный совет; субъекты по сбору, вывозу, восстановлению и захоронению коммунальных отходов; государственные учреждения; социальные объекты; юридические лица; индивидуальные предприниматели; НПО; население и др. заинтересованные стороны.

ВВЕДЕНИЕ

      Программа по управлению коммунальными отходами - это стратегический документ, включающий анализ текущей ситуации управления коммунальными отходами и комплекс мер, направленных на достижение целевых показателей по совершенствованию системы управления коммунальными отходами.

      Согласно статье 365 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее - ЭК РК) местные исполнительные органы (далее - МИО) районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения организуют разработку Программы управления коммунальными отходами (далее - Программа). Программа утверждается местными представительными органами. Также, в соответствии с подпунктом 1 пункта 3 статьи 365 Экологического Кодекса Республики Казахстан местные исполнительные органы районов, городов областного значения реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством утверждения в пределах своей компетенции программы по управлению коммунальными отходами.

      В ходе разработки настоящей Программы проведен анализ текущей ситуации управления коммунальными отходами в Бокейординском районе, выявлены проблемы и перспективы развития сектора управления коммунальными отходами и предложены комплексные меры для улучшения системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства РК.

      Программа разработана с учетом приоритетов национальных стратегических, программных и концептуальных документов, а также международного опыта.

      Реализация Программы приведет к улучшению качества предоставляемых услуг в сфере управления коммунальными отходами, увеличению объема сбора, сортировки и переработки коммунальных отходов, минимизации негативного влияния коммунальных отходов на окружающую среду, улучшению целевых показателей Бокейординского района в сфере управления коммунальными отходами.

ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ О РЕГИОНЕ

      Бокейординский район (каз. Бөкейордасы ауданы) расположен в Западно-Казахстанской области Казахстана. Административный центр района — село Сайхин. Самая западная точка Казахстана. Расстояние от райцентра до областного центра Уральска — 550 км[5]. Население района составляет 15 432 человека (на начало 24 года)[3], площадь 19,2 тыс. км². В Бокейординском районе находятся 20 населҰнных пункта[5], 7 сельских округов:

      1.Сайхинский сельский округ

      2.Бисенский сельский округ

      3.Уялинский сельский округ

      4.Сельский округ имени Темира Масина

      5.Муратсайский сельский округ

      6.Ординский сельский округ

      7.Саралжинский сельский округ

      Рисунок 1. Ситуационная схема расположения района

     


Мероприятия по управлению коммунальными отходами заложенные в действующих национальных стратегических документах, планах развития территории.

      Политика РК в сфере управления отходами определяется Концепцией по переходу РК к "зеленой" экономике (2013) и Национальным проектом "Жасыл Казахстан" (2021).

      Стратегические документы устанавливают необходимость охвата вывозом, внедрения раздельного сбора, увеличения доли утилизации и переработки отходов и, соответственно, снижения объемов отходов, захораниваемых на полигонах.

Таблица 1. Цели и целевые показатели Концепции по переходу РК к "зеленой" экономике и Национального проекта "Жасыл Казахстан"

Наименование показателя

2021

2022

2023

2024

2025

2030

2050

Источник

Покрытие населения вывозом твердых бытовых
отходов






100%


КЗЭ

Санитарное хранение
мусора






95%


КЗЭ

Доля переработанных
отходов






40%

50%

КЗЭ

Охват населенных пунктов услугами по сбору и вывозу отходов:
- столицы, городов республиканского, областного и районного значения (88)
- поселков (241)
- сел, крестьянских и иных поселений (2253)
- по фракциям
- отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, электронной и бытовой техник

 
40,0
50,0

 
50,0
55,0

 
60,0
60,0

 
70,0
70,0

 
80,0
80,0



 
МИО

Создание инфраструктуры по раздельному сбору по фракциям и опасным видам отходов:
-установка контейнеров для раздельного сбора по фракциям
-установка контейнеров для раздельного сбора опасных компонентов
- создание пунктов приема вторичного сырья

 
21,0
38,0
2,0
100,0

 
24,0
40,0
5,0
100,0

 
27,0
42,0
5,0
100,0

 
30,0
44,0
7,0
100,0

 
34,0
46,0
10,0
100,0



 
ЖК

      В национальном проекте "Жасыл Казахстан" в целевом показателе по охвату раздельным сбором отсутствует Бокейординский район. Но установление таких же показателей для района по аналогии с другими областями РК будет иметь положительный эффект для развития системы управления отходами. В разделе 5 данной Программы предложены целевые показатели по Бокейординскому району.

      В плане-развития Западно-Казахстанской области на 2021-2025 года (с изменениями, утвержденными решением сессии Западно-Казахстанского областного маслихата №16-3 от 14 декабря 2022 года) одной из целью является - Улучшение экологической ситуации в регионе:

      Целевые индикаторами являются:

      Уровень удовлетворенности населения экологическим качеством жизни;

      Увеличение естественной популяции рыбных ресурсов;

      Доля переработки и утилизации, в том числе: ТБО (от объема образования), отходов агропромышленного комплекса (по отношению к предыдущему году), опасных медицинских отходов (от собранного объема);

      Сокращение потерь воды при орошении: протяженность реконструируемых каналов;

      Снижение объема забора свежей воды в промышленности;

      Увеличение/расширение площади, покрытой лесом, в том числе, за счет посадки деревьев с обеспечением нормативной приживаемости в разрезе пород и регионов посадки;

      Количество охваченных граждан экологической информационной кампанией.

АНАЛИЗ ТЕКУЩЕЙ СИТУАЦИИ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

      Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в регионе

      Население Бокейординского района составляет 15 432 человека, ежегодный прирост населения за последние 2 года - примерно 2-2,5 %.

      Согласно данным Министерства экологии, геологии и природных ресурсов РК (далее - МЭГиПР РК) ежегодно в Казахстане образуется 4,5-5 млн. твердых бытовых отходов (далее – ТБО). Сбор и вывоз коммунальных отходов по данным Бюро национальной статистики ежегодно составляет 3,5- 4,0 млн. тонн.

      Согласно данным МЭГиПР РК за 2021 год услугами по сбору и вывозу ТБО по всей республике обеспечены 82 % населения, по Западно-Казахстанской области – 74,8%.

      В среднем в районе образуется 7 000 тонн коммунальных отходов в год (таблица 2).

Таблица 2. Сбор (образование), переработка и захоронение коммунальных отходов/ТБО за 2021-2023 гг. по РК, Западно-Казахстанской области и Бокейординскому району

Наименование

Единица измерения

Годы

2021

2022

2023

1

Сбор (Образование)2

1.1

Республика Казахстан

тыс.тонн

3 674,025

3 441,600

4 006,400

1.2

Западно-Казахстанская область

тыс.тонн

162,908

181,151

181,153

1.3

Бокейординский район

тыс.тонн

2,898

2,99

3,0

2

Переработка

2.1

Республика Казахстан3

%

14,9

18,6

21,1

2.2

Западно-Казахстанская область

%

10,0

10,0

10,7

2.3

Бокейординский район

%

1,20

2,40

3,60

2.4


%

10,1

9,5

7,2

3

Захоронение6

3.1

Западно-Казахстанская область

тыс.тонн

160, 090

183,120

169, 064

3.2

Бокейординский район

тыс.тонн

6500

7000

7100

      Источники образования коммунальных отходов в Бокейординском районе – частные домохозяйства, офисные здания, коммерческие предприятия, промышленные предприятия и общественные организации, детские сады, школы, больницы, субъекты сельского хозяйства, торговые учреждения, рынки и базары и другие места образования коммунальных отходов.

      Основная доля образования отходов приходится на отходы домашних хозяйств (83,8%), 15,3% составляют отходы производства (приравненные к бытовым), 0,8% - мусор, собранный с улиц, 0,1% - рыночные отходы.

      Из образованных коммунальных отходов более 93% захоранивается на полигонах ТБО.

1.1 Общие сведения по состоянию инфраструктуры в сфере управления отходами

      Проблемы обращения с отходами оказываются нерешенными в силу отсутствия или недостаточной развитости необходимой для данной территории инфраструктуры. Программа предусматривает выделение средств на модернизацию и строительство инфраструктуры, включая сборочные пункты, и системы транспортировки. Из-за удаленности Бокейординского района от областных центров в районе не осуществляется раздельный сбор и сортировка отходов.

Накопление и раздельный сбор, охват вывозом

      Согласно данным МЭГиПР РК за 2022 год услугами по сбору и вывозу ТБО по всей республике обеспечены 82 % населения, по Западно-Казахстанской области - 75 %.

Таблица 3. Информация по контейнерным площадкам и контейнерам в Бокейординском районе

Наименование

Количество

Контейнерные площадки

-

из них требуют ремонта

-

Контейнеры

65

из них требуют обновления

45

Вид используемых контейнеров

стандартные металлические контейнеры размером 0,75 м3

      1 По состоянию на 1 января 2023 года

      2 Статистические бюллетени "Об обращении с коммунальными отходами в Республике Казахстан", 2021, 2022, 2023

      3 Статистический сборник "Охрана окружающей среды в Республике Казахстан" 2019-2022 гг., стр.109, за исключением данных за 2021 год, которые представлены в сводной таблице МЭГиПР РК "Информация по ТБО за 2022 год"

      4 Статистический сборник "Охрана окружающей среды в Республике Казахстан" 2019-2022 гг., стр.109, за исключением данных за 2021 год, которые представлены в сводной таблице МЭГиПР РК "Информация по ТБО за 2022 год"

      5 Данные по переработке по Бокейординского районе представлены расчетным методом

      Дополнительно необходимо докупить 8 контейнеров для ТБО и обновить 45 шт контейнеров. На сегодняшний день в районе имеется только 65 шт. контейнеров, из которых 45 требуют обновления. Сведения о необходимом (расчетном) количестве контейнеров ТБО показаны в Приложении 1. Контейнерные площадки в районе отсутствуют.

      Накопление и сбор коммунальных отходов в Бокейординском районе осуществляется двумя путями:

      - в контейнерах

      - бесконтейнерным (бестарным) методом - путем объезда территории и сбора отходов в пакетах/мешках, размещаемых в установленных местах, по графику. Бесконтейнерный вывоз осуществляется в частном секторе. Вывозом ТБО занимается ГПК "Орда". В районе раздельный сбор отходов не внедрен. На базе производят ручную сортировку пластика, бумаги и картона, их прессование и далее сдают компаниям по приему вторичного сырья. Некоторые КП требуют ремонта, так как отсутствуют ограждения, твердое покрытие, контейнеры устарели, помялись и требуют замены.

      Вокруг КП наблюдается несанкционированное складирование строительных отходов, крупногабаритных отходов (далее – КГО), отходов электронного и электрического оборудования (далее – ОЭЭО).

      Несанкционированное складирование отходов вокруг КП является распространенной проблемой района, значительно ухудшает внешний вид района и является основной причиной жалоб населения.

      Все коммунальные отходы, вывезенные с контейнерных площадок, за исключением отходов, собранных раздельно, захораниваются без сортировки на полигоне ТБО, что не соответствует требованиям ЭК РК. Необходимо увеличивать долю переработки и утилизации твердых бытовых отходов.

Транспортировка

      Согласно данным Бюро национальной статистики в 2023 году количество предприятий по сбору и вывозу коммунальных отходов в Западно-Казахстанской области составляет 24 предприятия по сбору, сортировке и переработке отходов, однако в Бокейординском районе они отсутствуют.

      Основными субъектами предпринимательства по сбору и вывозу коммунальных отходов от населения являются КПГ "Орда". В компании отсутствует мусоровоз, имеется только 1 трактор МТЗ-82 и Зил -130 самосвал. Соответственно, с таким количеством техники нет возможности предоставлять качественные услуги.

      Согласно ЭК РК компании, осуществляющие сбор и транспортировку ТБО, должны подать уведомление о начале деятельности в МЭГиПР РК.

Сортировка и переработка

      В основном, как и во многих городах и районах, в Бокейординском районе сортировке подвергаются бумага, картон, пластик, стекло, однако точных данных о количестве отсортированных отходов нет. Также в виду удаленности района от областных центров

      Существуют несколько пунктов приема вторичного сырья у населения (6-7 единиц) в виде стационарных вагончиков. В таких пунктах принимают пластик, отходы бумаги и картона. В основном жители поселков самостоятельно используют данные отходы и утилизируют в домашних печах.

      Раздельно собранный пластик, бумагу и картон сдают крупным сборщикам или напрямую переработчикам.

      Макулатуру также собирают, прессуют и сдают крупным сборщикам или переработчикам в регионе или отправляют в другие регионы.

      Отходы электронного и электрического оборудования (далее – ОЭЭО) от населения не собираются. ОЭЭО собираются у юридических лиц и передаются специализированным предприятиям. Компании по ОЭЭО занимаются переработкой электронного и электрического оборудования, расходных материалов и комплектующих для дальнейшей их утилизации. Также практикуют возможность повторного использования оборудования и комплектующих. Как правило, компании, осуществляющие раздельный сбор, сортировку и переработку вторичного сырья, не предоставляют отчетность о собранных и переработанных отходов, в связи с чем имеющаяся статистика по переработке отходов может не отражать реальных данных о переработке отходов. Необходимо совершенствовать статистику в области сбора и переработки отходов, в том числе путем проведения информационной работы с представителями малого и среднего бизнеса по сбору и переработке отходов

      Согласно утвержденной Программы развития территории Бокейординского района на 2021-2025 годы - до 2025 года планируется увеличить долю переработки и утилизации твердых бытовых отходов . Для этого будут установлены контейнеры и раздельные контейнеры для видов мусора, По району услугами по сбору и транспортировке отходов планируется охватить 12840 человек из 16131 населения, привлечь предпринемателей занятся переработками отходов и вторичное использование.

Захоронение

      В Бокейординском районе преобладающим способом управления коммунальными отходами является их захоронение на полигоне ТБО. В районе существует 10 полигонов ТБО и свалок : в Сайхине 4 полигона (1 большой, 3 малых полигона) и 7 полигонов в каждом населенном пункте, из них только 1 полигон в с.Сайхин соответствует существующим экологическим и санитарным требованиям и нормам (1%), имеет разрешение на эмиссии. Предприятие представлено одной промплощадкой, расположенной по адресу: Бокейординский район, с.Сайхин. Полигон для складирования ТБО, расположенный в северо-восточном направлении от поселка, предназначен для обеспечения централизованного захоронения твердо-бытовых отходов поселка, а также от предприятий, организаций различных форм собственности. На полигон не принимаются твердо-бытовые отходы, образующиеся в жилых и общественных зданиях. На полигоне ТБО запрещается прием биологических, химических и эпидемиологических опасных отходов, радиоактивных веществ и отходов, а также отходов промышленных предприятий, в которых содержатся токсичные вещества, тяжелые металлы, горючие и взрывоопасные ингредиенты. Объем захороненных отходов на полигоне растет с каждым годом.

Рисунок 2. Ситуационная карта-схема района расположения полигона ТБО с.Сайхин

     



Основные технологические операции при эксплуатации полигона.

      Технологический процесс обезвреживания твердых отходов характеризуется следующими основными операциями:

      • доставка ТБО на полигон мусоровозами;

      • прием и регистрация отходов с проведением выборочного контроля состава ТБО;

      • направление мусоровозов на разгрузку;

      • разгрузка мусоровозов у суточной карты складирования;

      • укладка ТБО на карту, разравнивание отходов;

      • послойное уплотнение ТБО до требуемого объемного веса и создание рабочего слояуплотненных ТБО высотой 2 м;

      • промежуточная изоляция суточной рабочей карты с уложенными и уплотненнымиотходами местным грунтом слоем;

      • окончательнаяизоляция внешних откосов полигона местным грунтом слоем 0,6 м, вт.ч. 0,1 м растительного грунта;

      • укрепление внешних откосов полигона озеленением.

      Объем размещенных отходов за 2021-2023гг. на полигоне: 26100 тонн;

      Полигон ТБО начал функционировать с 2021года. Проектная вместимость полигона –600087429,8. Площадь полигона ТБО–49000000м2. На полигоне предусмотрена система ливневой и дренажной канализации, включающей в себя канавы для сбора ливневых сточных вод и организация системы сбора дренажных вод со всего полигона и хоззоны.

      Территории полигона делится на 2 зоны: зона складирования отходов и хозяйственно-бытовая зона. Зона складирования условно делится на отдельные участки (карты), которые поочередно заполняются отходами. В хозяйственно-бытовой зоне имеется вагончик для рабочих полигона. Имеется пожарный щит со всем необходимым оборудование, а также емкость с водой.Территории полигона по периметру огорожена и обвалована. При въезде имеется шлагбаум и бетонированная яма с дезинфицирующим раствором для обеззараживания колес при въезде и выезде спецтехники на полигон. При разгрузке спецтехники с подветренной стороны выставляются сетчатые ограждения. Подъездные дороги полигонов грунтовые. Полигон не принимает отходы, обладающие токсичными и радиоактивными свойствами.

      Очистка поселков является планово-регулярной, проводится по договорами графикам, под контролем сельского акимата и органа санэпиднадзора. Организация работ на полигонах определяется технологической схемой эксплуатации, определяющей последовательность выполнения работ, размещения площадей для складирования ТБО. Организация работ обеспечивает охрану окружающей среды, максимальную производительность средств механизации.

      Доля переработки и утилизации ТБО по Западно-Казахстанской области на протяжении трех лет практически не меняется и остается на уровне 10 % - это один из низких показателей по всей республике. Официальные сведения по переработке ТБО по Бокейординскому району отсутствуют, приведенные данные в таблице 1, определены расчетным путем. При расчете данные по переработке отходов были получены вычетом из количества образованных отходов количества отходов, подвергшихся захоронению

      Вывезенные коммунальные отходы разгружаются на территории полигона, которые трактором локализируются и уплотняются. Отходы на полигоне не сортируются, следовательно, контроль наличия в размещаемых отходах ртутьсодержащих, токсичных и других опасных фракций не осуществляется. Требования ЭК РК по запрету на захоронение отходов пластика, стеклобоя, строительных, пищевых отходов и обязательной сортировке не соблюдаются.

      Спутники АО "НК "Қазақстан Ғарыш Сапары" зафиксировали в 2023 году более 259 стихийных свалок ЗКО. Основой причиной образования стихийных свалок является неполный охват физических и юридических лиц по вывозу ТБО, запрет на захоронение строительных отходов и отсутствие организованных мест сбора строительных отходов, отсутствие мониторинга деятельности МВО и прочие факторы.

      Необходимо продолжить работу по выявлению несанкционированных свалок, собрать данные по объемам отходов и прочие данные и ликвидировать все стихийные свалки. Так как по результатам заседания Совета по переходу к "зеленой" экономике от 15 декабря 2022 года акиматам до 1 июня 2023 года поручено ликвидировать все несанкционированные свалки и ускорить работы по приведению полигонов в соответствие с экологическими и санитарными нормами.

Морфологический состав

      Согласно исследованию МЦЗТ7 основные фракции в составе коммунальных отходов это пищевые отходы, макулатура и пластик (рисунок 1). При этом значительная часть (24%) отнесена к прочим отходам, в состав которых входит текстиль, дерево, кости, кожа, резина, садовый, уличный, средства гигиены и пр.

     


НОРМЫ ОБРАЗОВАНИЯ И НАКОПЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫХ ОТХОДОВ И ТАРИФЫ

      В апреле 2023 года утверждҰнные нормы образования и накопления коммунальных отходов по Бокейординскому району. Согласно данному документу, среднегодовой показатель нормы образования для благоустроенных домовладений и неблагоустроенных домовладений на 1 жителя составляет 1,0 м3.

      В настоящее время проводится исследование по определению новых норм образования и накопления коммунальных отходов по Бокейординскому району.

  Приложение к решению
  Бокейординского районного
  маслихата
  от 25 апреля 2023 года № 2-2

Таблица 3. Нормы образования и накопления коммунальных отходов по Бокейординскому району

Виды объектов накопления коммунальных отходов

Расчетная единица

Годовая норма накопления коммунальных отходов, м3

1.

Домовладения благоустроенные и неблагоустроенные

1 житель

1,0

2.

Общежития, интернаты, детские дома, дома престарелых и другие подобные объекты

1 место

1,13

3.

Детские сады, ясли и другие дошкольные учреждения

1 место

0,4

4.

Учреждения, организации, офисы, конторы, банки, отделения связи

1 сотрудник

0,22

5.

Поликлиники, медицинские центры

1 посещение

0,04

6.

Больницы, прочие лечебно-профилактические учреждения

1 койко-место

2,06

7.

Школы и другие учебные заведения

1 учащийся

0,13

8.

Рестораны, кафе, прочие увеселительные заведения и учреждения общественного питания

1 посадочное место

1,16

9.

Театры, кинотеатры, концертные залы, ночные клубы, казино, залы игровых автоматов, интернет- кафе, компьютерные клубы

1 посадочное место

0,21

10.

Стадионы, спортивные площадки

1 место по проекту

0,13

11.

Спортивные, танцевальные и игровые залы

1 м2 общей площади

0,21

12.

Продовольственные и промышленно-товарные магазины, смешанные магазины

1 м2 торговой площади

0,8

13.

Рынки, торговые павильоны, киоски, лотки

1 м2 торговой площади

0,036

14.

Дома быта: обслуживание населения

1 м2 общей площади

0,22

15.

Вокзалы, автовокзалы, аэропорты

1 м2 общей площади

0,5

16.

Аптеки

1 м2 торговый площади

0,44

17.

Автостоянки, автомойки, автозаправочные станции

1 машино-место

0,11

18.

Автомастерские

1 работник

2,3

19.

Гаражные кооперативы, гаражи, паркинги

на 1 гараж

1,16

20.

Парикмахерские, косметические салоны

1 рабочее место

0,23

21.

Бани, сауны

1 м2 общей площади

0,26

      Сведения по нормам образования коммунальных отходов в разрезе сельских округов приведены в Приложении 1.

Таблица 4. Тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по Бокейординскому району Западно-Казахстанской области

Наименование

Расчетная единица

Тенге (без налога на добавленную стоимость)

1.

Домовладения благоустроенные

на одного жителя (в месяц)

213,8

2.

Домовладения неблагоустроенные

на одного жителя (в месяц)

213,8

3.

Годовой тариф на единицу (объем)

1 м³

2565,6

      Действующие тарифы (таблица 2) были установлены в 2023 году.

      На сегодняшний день во многих городах утверждены новые тарифы (Семей, Усть-Каменогорск, Уральск, Кокшетау и Костанай). В целом, тариф по Казахстану варьируется от 84 до 550 тенге (рисунок 2). Самые высокие тарифы в городах Алматы (553 тенге) и Кокшетау (500 тенге).

     


      Тариф является единственным источником финансирования предприятий в области сбора, транспортировки и захоронения отходов. Коммунальные услуги ежегодно дорожают, существенно растут цены на спецтехнику, комплектующие и топливо, но тариф на сбор, вывоз и захоронение отходов не менялся во многих регионах много лет. Кроме того, с каждым годом увеличивается и население районов. В этой связи, установление экономически обоснованного тарифа является чрезвычайно важным и актуальным для развития системы управления отходами в Бокейординском районе.

      Также существует проблема абонентской задолженности. Из охваченного

      населения оплачивают услуги только около 60%. Так как по информации от представителей мусоровывозящих компаний (Далее МВО) задолженность по оплате услуг за сбор и вывоз ТБО составляет около 40 %, .

      Для проработки данного вопроса с 2021 года согласно ЭК РК в компетенцию МИО входит обеспечение доступа для организаций, осуществляющих деятельность по сбору коммунальных отходов, к сведениям о регистрации населения в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства. Таким образом, необходимо обеспечить субъектам, осуществляющим сбор и вывоз ТБО доступ к сведениям о регистрации населения для корректного выставления счетов за свои услуги.

      Согласно ЭК РК физические лица, проживающие в жилых домах, обязаны пользоваться централизованной системой на основании публичных договоров и оплачивать услуги согласно утвержденным тарифам. Однако данная норма выполняется частично. Жители частных домов предпочитают заключать индивидуальные договоры. Возможно, некоторая часть населения не осведомлена о наличии публичного договора.

      Заключение индивидуальных договоров для оплаты услуг за сбор и вывоз ТБО предприятиями неэффективно, это влечет дополнительные расходы для МВО, рабочие места, заработная плата и пр. Поэтому необходимо пересмотреть практику заключения индивидуальных договоров на сбор и вывоз ТБО с населением и перейти на заключение публичного договора. МИО и МВО необходимо выложить публичный договор на своих сайтах и провести работу по осведомлению населения.

Количественные и качественные показатели текущей ситуации с отходами

      В связи отсутствием учета образования и самостоятельного вывоза мусора жителями определить объемы штучных изделий, таких как пластиковые отходы, стеклотара и других отходов не представляется возможным. Учитывая то, что населением не ведется учет образования отходов штучных изделий, количественные и качественные показатели таких отходов при разработке Программы управления отходов, учитываться не будут. Тем временем, в ходе анкетирования населения сельских округов были определены виды и способы утилизации отходов на долю жителей. Эти данные будут использованы при определении целей и задач настоящей Программы. Жители населенных пунктов указывают примерный объем образования золы и навоза. При этом, более чем 50% таких отходов используется в быту в виде удобрения, твердого топлива в бытовых печках и т.д.

Анализ системы управления отдельными видами отходов последние три года

Таблица 5 – Перечень, характеристика и масса отходов производства и потребления полигона ТБО Бокейординского района

Наименование источника
образования отходов производства
(технологический процесс, оборудование, структурное подразделение)

Корпус, цех, участок

Наименование отхода*

Код отхода*
(уровень опасности)

Годовое количество образования отходов с учетом максимальной
загрузки оборудования, технологического процесса, т

 

2021

2022

2023

1

2

3

4

5

6

7

Основное производство

Прием от физических и юридических лиц с.Сайхин

Полигон

ТБО

20 03 01

8700

8700

8700

      Сведения об образовании

      Ртутьсодержащие отходы

      По информации районного акимата на сегодняшний день РСО собираются в районе и не вывозятся. Учет образования отсутствует.

      В связи с не налаженной системой сбора РСО и недостаточной сознательностью и дисциплинированностью населения существует проблема попадания опасных отходов в контейнеры для ТБО, что влечет за собой экологические риски.

      Согласно ЭК РК требования к материалам и продукции, перешедшим в категорию отходов, в том числе ртутьсодержащим отходам, устанавливаются национальными стандартами в области управления отдельными видами отходов.

      Акимату необходимо организовать системы сбора РСО у физических лиц. Расходы, связанные с выбором специализированной организации, обслуживанием специализированных контейнеров, в том числе с транспортировкой и переработкой ртутьсодержащих ламп и источников питания, должны покрываться за счет бюджетных средств. Для выбора специализированной организации необходимо проведение конкурса (тендера), выбранная компания должна иметь лицензию и соответствовать всем установленным законодательством требованиям и требованиям национальных стандартов.

      Отходы электрического и электронного оборудования

      Система управления отходами электрического и электронного оборудования (далее - ОЭЭО), образующихся у юридических и физических лиц в районе отсутствует.

      Как правило, образующиеся у физических лиц ОЭЭО удаляются в контейнеры для ТБО, далее вывозятся мусоровывозящими организациями на полигон ТБО, где захораниваются, нанося вред окружающей среде. Система сбора ОЭЭО у юридических лиц также не налажена.

      ОЭЭО в условиях полигона подвергаются коррозии и окислению, а содержащиеся в них различные тяжелые металлы попадают в почву и грунтовые воды, поэтому их захоронение на полигоне ТБО запрещено.

      Согласно статье 365 ЭК РК установлено, что опасные составляющие коммунальных отходов (ОЭЭО, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям.

      Система учета данных по сбору и переработке ОЭЭО в районе также не налажена.

      У ЖКХ отсутствуют данные по объему сбора и переработки ОЭЭО.

      Таким образом, МИО необходимо организовать систему сбора и утилизации ОЭЭО для населения и усилить контроль за соблюдением юридическими лицами выполнения требовании статьи 365 ЭК РК.

      Крупногабаритные отходы

      На территории Бокейординского района крупногабаритные отходы (далее - КГО) (бытовая техника, мебель и др.) не собираются раздельно, так как отсутствуют специальные места для их вывоза. КГО выносятся на контейнерную площадку, далее в общем потоке коммунальных отходов поступают на полигон ТБО.

      В настоящее время со стороны МИО ведется работа по выбору (конкурс) компании по вывозу и определению специальных мест для вывоза КГО.

      Строительные отходы

      Строительные отходы от населения также собираются в общем потоке ТБО и поступают на захоронение на существующий полигон.

      С 2021 года введен запрет на захоронение строительных отходов. Согласно ЭК РК физические лица, осуществляющие строительство или ремонт недвижимых объектов, производят самостоятельный вывоз строительных отходов в специальные места, организованные МИО.

      В настоящее время со стороны МИО ведется работа по выбору (конкурс) компании по вывозу и определению специальных мест для вывоза строительных отходов.

      Пищевые отходы

      Пищевые отходы от населения также собираются в общем потоке ТБО и поступают на захоронение на существующий полигон. Контейнеры для раздельного сбора пищевых отходов отсутствуют. С 2021 года введен запрет на захоронение пищевых отходов.

      Таким образом, необходимо усилить работу по стимулированию раздельного сбора биоразлагаемых коммунальных отходов и их восстановлению, в том числе путем компостирования, и контролю за соблюдением требования по запрету захоронения пищевых отходов.

Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

      По итогам проведенного анализа текущей ситуации по управлению коммунальными отходами в Бокейординском районе было выявлено, что процессы по раздельному сбору, сортировке, переработке и захоронению коммунальных отходов требуют совершенствования.

      В рамках Программы необходимо совершенствовать систему управления коммунальными отходами и решить следующие наиболее проблемные вопросы:

      1. Несоответствие контейнерных площадок санитарным требованиям;

      2. Необеспеченность КП контейнерами;

      3. Нехватка контейнеров для раздельного сбора вторичных ресурсов для обеспечения населения повсеместным раздельным сбором;

      4. Отсутствие системы сбора опасных составляющих коммунальных отходов (РСО, ОЭЭО, медицинские и пр.) у населения;

      5. Отсутствие раздельного сбора биоразлагаемых (пищевых) отходов;

      6. Отсутствие системы сбора и транспортировки крупногабаритных и строительных отходов;

      7. Низкая осведомленность и культура населения в сфере обращения с отходами;

      8. Неудовлетворенность и недовольство населения услугами сбора и вывоза коммунальных отходов;

      9. Неполный охват юридических лиц по вывозу ТБО. Отказ юридических лиц заключать договора на вывоз ТБО;

      10. Низкая собираемость тарифа на сбор, вывоз, переработку и захоронение твердых бытовых отходов;

      11. Нехватка техники и оборудования;

      12. Отсутствие действующих сортировочных линий;

      13. Захоронение отходов без сортировки;

      14. Низкая эффективность переработки отходов (7-10%), в то время как 93% отходов направляется на захоронение на полигон ТБО;

      15.Отсутствие переработки строительных и пищевых отходов;

      16. Отсутствие мощностей по глубокой переработке ТБО, за счет которых можно сократить объемы отходов, направляемых на захоронение на полигон;

      17. Проблемы при начислении и взаиморасчетах с физическими лицами за услуги по вывозу ТБО. У МВО нет точных данных по количеству проживающих физических лиц;

      18. Проблемы с собираемостью платежей от физических лиц, вследствие чего у МВО возникает дебиторская задолженность, которая ежегодно увеличивается;

      Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

      Для объективного анализа системы управления коммунальными отходами необходимо четкое определение ее сильных и слабых сторон, а также существующих возможностей и угроз.

      Таблица 6. Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз

Сильные стороны

Слабые стороны

Уровень охвата населения услугами вывоза ТБО;
Взаимодействие МИО с бизнесом, МВО, населением;

-Низкие тарифы на сбор, вывоз, переработку и захоронение ТБО;
-Абонентская задолженность по тарифам;
-Отсутствие системы раздельного сбора биоразлагаемых (пищевых), КГО, строительных отходов и ОЭЭО;
-Низкая доля переработки отходов;
-Захоронение отходов без сортировки;
-Низкая осведомленность и культура населения в сфере обращения с отходами.

Возможности

Угрозы

Заинтересованность бизнеса в развитии системы сбора и переработки ТБО;
Наличие современных технологий, широкого ассортимента установок для
компостирования пищевых отходов,

-Несоответствие деятельности МИО требованиям ЭК РК;
-Переполненность полигона ТБО, его несоответствие экологическим и санитарным нормам;

Наличие большого потенциала в части внедрения раздельного сбора и развития бизнеса по переработке биоразлагаемых (пищевых) и строительных отходов;
Близкое расположение района к государственной границе соседних стран, большие возможности спроса на вторичное сырье из соседних стран;
Готовность населения к раздельному сбору.

-Выбросы в атмосферу, оказывающие негативное влияние на окружающую среду и на здоровье населения района
-Неудовлетворенность и недовольство населения системой управления отходами в районе;
-Невыполнение стратегического плана МИО;
-Несоответствие ежегодной оценки эффективности деятельности МИО.

      ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ

      Цель и задачи

      Целью Программы является совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан и повышение качества предоставляемых услуг по сбору и вывозу отходов для населения Бокейординского района. Одной из приоритетных целей, утвержденных в Плане развития Бокейординского района Западно-Казастанской области является Цель 5: Улучшение экологической ситуации в районе


Целевые индикаторы

Ед. измер.

2021

2022

2023

2024

2025

Источник информации, ответственный исполнитель

Доля переработки и утилизации твердых бытовых отходов

%

1,20

2,40

3,60

4,30

5,70

Административные данные, ОЖКХПТиАД

      Пути достижения :

      мероприятия по ликвидации токсичных отходов;

      заключение долгосрочных договоров с мусоровывозящими компаниями, предприятиями по захоронению ТБО (полигоны ТБО) на обслуживание населенных пунктов (на 5 и более лет);

      внедрение раздельного сбора отходов в бюджетных организациях, в торговых центрах, рынках, местах общественного питания (установление контейнеров для пластика, бумаги);

      взаимодействие с бизнесом по внедрению раздельного сбора, сортировки и переработки отходов;

      закрытие и рекультивация полигонов (свалок) ТБО с учетом возможности реализации проектов по их дегазации в случае экономической целесообразности;

      строительство новых полигонов ТБО в соответствии с экологическими требованиями и санитарными правилами с учетом политики оптимизации количества объектов размещения ТБО;

      внедрение переработки твердых бытовых отходов;

      строительство мусоросортировочных объектов и объектов (предприятий) по переработке отходов с учетом объемов и морфологии образуемых ТБО;

      Мероприятия:

      обновление и дооснащение населенных пунктов района контейнерами для раздельного сбора отходов по отдельным видам;

      привлечение инвесторов для реализации проектов по строительству объектов: по сортировке, переработке и утилизации отходов, по дегазации полигонов (свалок) ТБО;

      организация и проведение агитации населения к раздельному сбору твердых бытовых отходов (собрания, брошюры, листовки, социальные видеоролики, лекции в учебных заведениях, акции и т.д.).

      Задачи Программы:

      1 Дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов;

      2 Совершенствование системы раздельного сбора отходов;

      3 Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ОЭЭО и пр.);

      4 Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов;

      5 Повышение культуры и информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление взаимодействия всех заинтересованных сторон.

      Целевые показатели

      В рамках настоящей Программы установлены целевые показатели по совершенствованию системы управления коммунальными отходами Бокейординском районе (таблица 7).

      Таблица 7. Целевые показатели по совершенствованию системы охвата населения сбором и вывозом, переработкой и захоронения отходов г. Бокейординского района 2024-2028 гг.

Целевые показатели

Текущая ситуация
(2022-2023)

2024

2025

2027

1

Охват населения района
сбором и вывозом ТБО

80 %
(6 мес. 2023)

100%

100%

100%

2

Охват раздельным сбором:
-по фракциям сухая и мокрая
-отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, электронной и бытовой техники)

 
19,1%
(9 мес. 2023)

60%
60%

70%
70%

80%
80%

3

Доля переработки и утилизации
ТБО (от объема образования)

1,20

2,40

3,60

4,30

4

Уровень удовлетворенности
населения экологическим качеством жизни

49,1% (2022)
55,3 % (2023)

61,5%

73,8%

86,1%

      ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

      Меры по дальнейшему развитию системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов;

      Для дальнейшего развития системы сбора и транспортировки коммунальных отходов необходимо выполнение следующих мер:

      охват населения района услугами по сбору и вывозу отходов;

      заключение долгосрочных контрактов и проведение конкурсов на конкурентной основе;

      утверждение экономически обоснованных тарифов;

      повышение собираемости тарифа;

      приведение в соответствие с санитарными нормами контейнерных площадок для сбора отходов. Замена и установка новых контейнеров в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов. Обновление парка мусоровозов и другой необходимой техники.

      Охват населения услугами по сбору и вывозу отходов

      Охват населения района услугами по сбору и транспортировке отходов обеспечивается за счет полного охвата услугами не только физических, но и юридических лиц. Необходимо проведения осведомительной работы с юридическими лицами, осуществляющими деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях (если нет контейнеров), по заключению договоров на услуги по сбору и вывозу ТБО с МВО, определенными МИО для обслуживания данных участков.

      Заключение долгосрочных контрактов и проведение конкурсов на конкурентной основе

      Для повышения качества услуг по сбору и вывозу ТБО необходимо заключение долгосрочных контрактов на управление коммунальными отходами на конкурентной основе.

      При проведении конкурса (тендера) по определению участников рынка, МИО будут устанавливать требования для МВО в соответствии с ЭК РК и Правилами управления коммунальными отходами. Сбором и транспортировкой ТБО должны заниматься специализированные предприятия, деятельность которых должна соответствовать требованиям экологического законодательства РК.

      Одно из основных требований при выборе МВО - присутствие компании по сбору и вывозу ТБО в реестре МЭГиПР РК, то есть подача уведомления о начале осуществления деятельности. Субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по сбору, сортировке и транспортировке неопасных отходов, обязаны подать уведомление о начале деятельности в МЭГиПР РК согласно Закону РК "О разрешениях и уведомлениях". МВО, которые не соответствуют уведомительному порядку, не могут участвовать в конкурсе и оказывать услуги по сбору и вывозу ТБО, так как осуществление деятельности по сбору, сортировке и транспортировке неопасных отходов без уведомления МЭГиПР РК запрещается.

      Если компания также осуществляет обращение с опасными отходами, то необходимо иметь лицензию.

      Утверждение экономически обоснованных тарифов

      Для дальнейшего развития рациональной системы управления коммунальными отходами в районе необходимо рассчитать и утвердить новые тарифы. Действующий тариф (213,8 тенге) по району недостаточен для создания соответствующей инфраструктуры и оказания качественных и своевременных услуг для населения. Устанавливаемые тарифы должны покрывать расходы специализированных организаций на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение отходов с учетом современных реалий и инфляционных процессов.

      Своевременный пересмотр, индексация и утверждение экономически обоснованных тарифов позволит обеспечить качественную работу специализированных организаций по сбору и вывозу отходов, что благоприятно отразится на экологической ситуации района и здоровье населения.

      Повышение собираемости тарифа на сбор, вывоз, переработку и захоронение ТБО и своевременной оплаты населением

      Необходимо усиление взаимодействия МИО со специализированными организациями в отношении доступа к сведениям о регистрации населения.

      При регистрации граждан по месту жительства, временного пребывания (проживания) сведения о новом адресе регистрации передаются в режиме реального времени из информационной системы МВД в Государственную базу данных "Физические лица" (администратор – МЮ РК), которая является эталонным банком данных и доступ к которой обеспечен всем государственным и местным исполнительным органам (акиматы) РК.

      В рамках данной интеграции МИО будут предоставлять МВО сведения о количестве зарегистрированных граждан по адресу в обезличенном виде (без передачи персональных данных), что позволит корректно начислять платежи за сбор, вывоз, переработку и захоронение ТБО.

      Приведение в соответствие с санитарными нормами контейнерных площадок, замена и установка новых контейнеров в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов

      Система сбора и транспортировки коммунальных отходов в зависимости от типа застройки будет организована следующим образом:

      В районах многоэтажной застройки:

      оборудовать контейнерные площадки в жилых зонах;

      установить стандартные контейнеры;

      для вывоза отходов использовать мусоровозы с системой прессования для увеличения плотности собираемых отходов.

      В районах индивидуальной застройки:

      установить индивидуальные контейнеры;

      для вывоза отходов использовать мусоровозы с большим объемом и высокой компрессионной способностью.

      Для приведения в соответствие с санитарными нормами КП будут выполнены следующие мероприятия:

      На территории домовладений, организаций, культурно-массовых учреждений, зон отдыха выделить специальные площадки для размещения контейнеров для сбора отходов с подъездами для транспорта. Площадку устраивать с твердым покрытием и ограждать с трех сторон на высоту, исключающей возможность распространения (разноса) отходов ветром, но не менее 1,5 м.

      Контейнерную площадку размещать на расстоянии не менее 25 м от жилых и общественных зданий, детских объектов, спортивных площадок и мест отдыха населения. В районах сложившейся застройки, при отсутствии возможности соблюдения санитарных разрывов, расстояния устанавливаются комиссионно с участием МИО, территориальных подразделений государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения, собственников объектов и других заинтересованных лиц.

      Вывоз коммунальных отходов будет осуществляться по графику.

      Для минимизации затрат на транспортировку коммунальных отходов принимается минимальная частота вывоза отходов, соответствующая при этом установленным санитарным и природоохранным требованиям.

      При установлении частоты вывоза следует принимать во внимание объемы образования коммунальных отходов, их морфологический состав, тип и количество применяемых для сбора контейнеров (при сборе посредством контейнеров).

      Для каждой категории (фракции, вида) отходов при раздельном сборе определяется своя периодичность вывоза.

      Сроки хранения отходов в контейнерах при температуре 0оС и ниже – не более трех суток, при плюсовой температуре - не более суток.

      Замена и установка новых контейнеров проводится в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов и сроков их хранения. При обновлении контейнеров планируется закупить современные евроконтейнеры.

      Отходы пластика, бумаги и картона транспортируются всеми видами транспорта. Отходы стеклянной тары транспортируются любыми видами транспорта с принятием мер, направленных на исключение повреждения. При транспортировке, погрузке и выгрузке отходов стеклянной тары следует принимать меры, обеспечивающие их сохранность, защиту от механических воздействий.

      Необходимо также доукомплектовать/обновить парк мусоровозов, используемых МВО (4-5 единиц). Обновление парка мусоровозов будет осуществляться за счет средств МВО и частных инвестиций.

      Меры по совершенствованию системы раздельного сбора отходов

      Для совершенствования системы раздельного сбора необходимо выполнение следующих мер:

      -обеспечение установки контейнеров для раздельного сбора сухой фракции ТБО на всех КП и обеспечение раздельного вывоза вторичного сырья;

      -организация системы сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов;

      -организация специальных мест и определения специализированной компании для транспортировки КГО и строительных отходов, образующихся у населения.

      Организация системы сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов

      Организация системы сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов будет основываться на организации конкурса на выбор подрядной организации для обеспечения раздельного сбора, транспортировки и переработки опасных видов отходов: РСО, ОЭЭО, химических источников питания, аккумуляторов у населения.

      На сегодняшний день в районе не налажена система сбора отходов опасных составляющих коммунальных отходов (ОЭЭО, химических источников питания, аккумуляторов) у населения, кроме частичного сбора РСО.

      Данные виды отходов в общем потоке ТБО попадают на полигон, загрязняют почву, воду и воздух токсинами, тяжелыми металлами, стойкими органическими загрязнителями, нанося тем самым существенный вред здоровью людей и окружающей среде

      Согласно пункт 6 статьи 365 ЭК РК опасные составляющие коммунальных отходов должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям.

      Ртутьсодержащие отходы

      Для организации системы сбора РСО у населения согласно требованиям СТ РК 1513 Ресурсосбережение. Обращение с отходами на всех этапах технологического цикла. Классификация и методы переработки РСО. Основные положения МИО осуществляют:

      –контроль за установкой и обслуживанием специальных универсальных контейнеров, устанавливаемых для сбора РСО, образовывавшихся у населения;

      –контроль и организацию деятельности органов управления объектом кондоминиума, которые обязаны обеспечивать меры по сохранности специальных универсальных контейнеров, осуществлять взаимодействие со специализированным предприятием, обслуживающим контейнера, обеспечивать свободный доступ к ним, вести разъяснительную работу с жильцами, не допускать складирование в контейнер посторонних предметов, наклеивание на контейнер посторонних реклам, объявлений и т.д.;

      –организацию переработки ртутьсодержащих энергосберегающих ламп, находившихся в употреблении у населения путем выделения средств для приобретения работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО.

      Приобретение работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО МИО будет проводить посредством конкурса (тендера) в соответствии с ЭК РК, Главой 4 Закона Республики Казахстан "О государственных закупках" и Правилами управления коммунальными отходами.

      Электронное и электрическое оборудование

      Согласно СТ РК 3753-2021 "Ресурсосбережение. Обращение на всех этапах жизненного цикла с отходами электротехнического и электронного оборудования, за исключением ртутьсодержащих устройств и приборов. Требования безопасности" МИО должны способствовать созданию инфраструктуры, которая позволяет собственникам отходов передавать ОЭЭО производителям ЭЭО или субъектам предпринимательства в сфере управления ОЭЭО, принимая во внимание плотность населения, в том числе посредством выделения земельных участков под размещение объектов по сбору, накоплению и переработке ОЭЭО, включая контейнерные площадки и стационарные пункты приема ОЭЭО.

      МИО должны обеспечить организацию системы ремонта, восстановления ЭЭО, а также раздельного сбора и переработки ОЭЭО от собственников отходов, в том числе посредством создания передвижных пунктов приема ОЭЭО.

      МИО должны принимать меры, направленные на увеличение доли раздельного сбора ОЭЭО от населения, включая, но не ограничиваясь проведением информационных кампаний, конкурсов, лекций.

      Для организации системы сбора опасных составляющих коммунальных отходов у населения необходимо принятие следующих мер:

      создание стационарных или передвижных пунктов/точек сбора опасных бытовых отходов, таких как батарейки, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрическое оборудование;

      - обеспечение информирования населения об организованных пунктах приема отходов и пропаганды безопасного обращения с ними;

      укрепление сотрудничества с АО "Жасыл Даму", осуществляющим функции оператора расширенной ответственности производителя с целью покрытия части расходов на сбор и утилизацию отходов.

      Для опасных составляющих коммунальных отходов будут предусмотрены стационарные пункты приема опасных бытовых отходов, таких как батарейки, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрическое оборудование. Пункты приема могут быть созданы в магазинах (отделах магазинов, торговых точках), осуществляющих реализацию указанных товаров. Прием батареек и ртутных ламп можно организовать на территории объединений собственников квартир.

      При определении места расположения и количества стационарных пунктов приема ламп должны учитываться их доступность и удобство для населения. Стационарные пункты сбора ртутьсодержащих ламп будут оборудованы отдельным входом, недоступным для посторонних лиц, обеспечены необходимым количеством специальных контейнеров, предназначенных для сбора ламп и иметь необходимые соответствующие заключения и разрешения.

      Внедрение раздельного сбора опасных составляющих коммунальных отходов и создание пунктов вторичного сырья позволит достичь целевой показатель по раздельному сбору.

      Раздельный сбор и восстановление опасных составляющих коммунальных отходов у юридических лиц

      Опасные оставляющие коммунальных отходов образующиеся у юридических лиц вне зависимости от вида деятельности, также должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным организациям (предприятиям) в соответствии с пунктом 6 статьи 365 ЭК РК.

      Необходимо проводить информационную работу с субъектами малого и среднего бизнеса для определения ими добросовестных и соответствующих требованиям законодательства специализированных предприятий по сбору и восстановлению опасных составляющих отходов.

      Также необходимо укрепление потенциала специализированных предприятий по учету собранных и восстановленных отходов с целью отслеживания статистики.

      Организация специальных мест и определение специализированной компании для транспортировки КГО и строительных отходов, образующихся у населения

      Согласно пункту 19 Требовании к раздельному сбору отходов приказ и.о. МЭГПР от 2 декабря 2021 года № 482 МИО организуют место площадью не менее 12 м2 с покрытием и ограждением для строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей).

      Физические и юридические лица, осуществляющие строительство или ремонт недвижимых объектов, согласно пункту 17 Требовании к раздельному сбору отходов приказ и.о. МЭГПР от 2 декабря 2021 года № 482 производят

      - самостоятельный вывоз строительных и крупногабаритных отходов в специальные места, организованные местными исполнительными органами.

      Согласно правилам благоустройства установлено, что вывоз крупногабаритного мусора (отходов) производится самими предприятиями, учреждениями и физическими лицами, либо мусоровывозящими предприятиями на основании договора.

      Так как плата за вывоз КГО не включена в тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО, необходимо отдельно определить компанию по сбору и вывозу КГО и строительных отходов.

      Для определения организации по транспортировке КГО и строительных отходов от населения МИО необходимо организовать конкурс (тендер) на сбор и вывоз КГО и строительных отходов от населения за счет местного бюджета согласно закону Республики Казахстан "О государственных закупках".

      Необходимо, чтобы вывозящая компания соответствовала уведомительному порядку и входила в реестр МЭГиПР РК.

      На специально организованных местах сбор строительных отходов можно осуществлять одним из следующих способов: сбор в сменные бункеры и последующий вывоз автомобилями с системой мультилифт; сбор в мешки с последующей их загрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль; складирование отходов навалом с последующей перегрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль.

      Меры по развитию системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ОЭЭО и пр.)

      Для развития системы переработки и утилизации отходов необходимо выполнение следующих мероприятий:

      увеличение доли сбора вторичного сырья у населения и у юридических лиц от объема образования отходов по отдельным категориям: вторичного сырья (пластика, бумаги и стекла); строительных отходов; крупногабаритных отходов; опасных составляющих коммунальных отходов;

      усиление взаимодействия со специализированными предприятиями по восстановлению отходов, которые осуществляют деятельность на территории района;

      стимулирование развития действующих производств по переработке отходов и создания мощностей по переработке и утилизации вторичного сырья.

      Вторичное сырье (бумага, картон, пластик, стекло и др.) будут передаваться на специализированные предприятия для дальнейшей переработки и производства готовой продукции.

      Восстановление отходов бумаги и картона осуществляется физическими, химическими и другими способами для производства новых изделий (бумаги и картона, эковаты, строительных материалов).

      Восстановление отходов пластика осуществляются специализированными организациями с применением технологий и оборудования, которые обеспечивают экологическую безопасность технологических процессов;

      Восстановление отходов стеклянной тары осуществляется с условием соблюдения требований безопасности для окружающей среды:

      подготовка отходов стеклянной тары для повторного использования (сортировка, мойка, обработка);

      механическими и термическими методами с производством новой продукции (стекловата, стеклянная тара, стекловолокно, плитки и другие);

      Из неперерабатываемой части ТБО можно получить твердое топливо из отходов (RDF). Данный вид топлива необходимо применять на цементных заводах и ТЭЦ с целью минимизации захоронения ТБО.

      Опасные составляющие коммунальных отходов будут направлены для утилизации в специализированные предприятия для опасных отходов.

      Пищевые отходы

      Отдельно собранные биологически разлагаемые фракции ТБО, в основном пищевые и органические отходы, необходимо перерабатывать аэробным или анаэробным методом. Также будет рассмотрена возможность переработки данных отходов совместно с илом канализационно-очистных станции. На сегодняшний день существуют различные технологии утилизации и переработки органических отходов, в числе которых: получение биогаза, компостирование и другие.

      К естественному методу разложения ТБО относится компостирование. Компостирование представляет собой технологию переработки отходов, которая основана на их естественном биоразложении.

      Компостирование органических отходов может происходить как непосредственно в домашних хозяйствах, так и централизованно. Непосредственно в домашних хозяйствах компостирование происходит либо просто в компостных ямах, либо с применением специальных компостирующих аппаратов. При централизованном компостировании потребители обеспечивают раздельный сбор органики, которая затем вывозится на специально оборудованные площадки либо к силосным башням, где и происходит закладка компоста. Впоследствии такой компост используют для нужд сельского хозяйства. В организациях и учреждениях (например, в школах), где образуется достаточно большое количество биоразлагаемых отходов и имеется подсобное хозяйство, компостирование может производиться в индивидуальном порядке.

      Крупногабаритные и строительные отходы

      Из крупногабаритных отходов на пунктах сбора необходимо извлекать опасные фракции, затем направлять в специализированные организации на переработку и/или утилизацию.

      Смешанные строительные отходы следует сортировать с извлечением вторичного сырья и опасных компонентов на месте их сбора. Отдельно следует сортировать: древесину; бумагу и картон; металл (раздельно черные и цветные металлы); минеральные отходы (камень, строительный камень и кирпич, штукатурка, бетон, гипс, листовое стекло и т.д.); железобетонные и бетонные детали.

      Для переработки крупногабаритных строительных отходов используются дробильно-сортировочные комплексы.

      Опасные строительные отходы собираются отдельно и передаются в специализированные компании на дальнейшую переработку и/или утилизацию.

      Захоронение коммунальных отходов после сортировки, которые не подлежат дальнейшей переработке, осуществляется на полигоне ТБО.

      Меры по обеспечению безопасного захоронения коммунальных отходов

      Для обеспечения безопасного захоронения коммунальных отходов необходимо выполнение следующих мероприятий:

      выявление и ликвидация несанкционированных свалок.

      Для решения проблем с несанкционированными свалками необходимо проведение тщательного аудита по всем свалкам ТБО, зафиксированным спутниками АО "НК "Қазақстан Ғарыш Сапары".

      Существующая общепринятая методика обезвреживания свалки, включает следующие этапы: определение степени опасности свалки; оценка альтернативных вариантов; разработка технологии обезвреживания и рекультивации.

      Технические решения по рекультивации несанкционированных свалок принимаются в зависимости от функционального назначения и использования территории после рекультивации.

      Основой мерой по предотвращению образования новых свалок является 100% охват населения района услугами по сбору и транспортировке отходов к 2030 году и профилактическая работа с субъектами малого и среднего бизнеса по безопасному обращению с отходами.

      Меры по повышению информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усилению взаимодействия всех заинтересованных сторон

      Для эффективного функционирования Программы важны осведомленность и поддержка населения. Повышение осведомленности общественности – это долгосрочный процесс, который необходимо проводить на постоянной основе.

      МИО будет играть ключевую роль в повышении осведомленности населения, распространении информации и поддержке инициатив по предотвращению отходов, а также создании соответствующих условий (например, создание специальных мест для крупногабаритных отходов, ОЭЭО, строительных отходов).

      В местных газетах и журналах предлагается разместить статьи, направленные на ознакомление общественности о проблеме, связанной с управлением отходами, и с требованиями, по правильному обращению с отходами.

      Рекомендуется работниками специализированных организаций по сбору и вывозу ТБО периодически проводить экологические акции, разъясняющие порядок сортировки отходов на дому и раздельное складирование в контейнеры для пластика, стекла, картон и отходы бумаги. Подобные акции обычно проводят как во дворах, где уже установлены контейнеры для раздельного сбора, так и в тех местах, где их еще нет. При этом ведутся детальные разъяснения жителям о негативных последствиях воздействия ТБО, находящихся в смешанном состоянии на полигоне, на окружающую среду и необходимости внедрении раздельного сбора отходов. Хороший эффект дает также распространение среди населения красочных листовок с разъяснениями о внедряемой системе сортировки отходов.

      Первоочередное внимание будет сосредоточено на ключевых группах заинтересованной общественности:

      население (работающее и неработающее (домохозяйки, пенсионеры, дети);

      учителя, волонтеры, группы активистов и негосударственные организации.

      Мероприятия по информированию общественности будут предусмотрены в плане информационной работы с населением по обращению с отходами и будут включать:

      публикации в местных газетах;

      информационные материалы о вторичном использовании материальных ресурсов для распространения в школах, среди широкой общественности;

      брошюры о домашнем компостировании пищевых отходов;

      организацию ознакомительных визитов на полигоны для школьников и студентов;

      Переработка отходов развивается там, где есть содействие МИО инициативам бизнеса по раздельному сбору и переработки ТБО. Будут проведены различные встречи, круглые столы по взаимодействию МИО и бизнеса, а также других заинтересованных сторон для обсуждения предложений в сфере управления отходами, установки пунктов приема вторичного сырья и контейнеров и пр.

      ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Для достижения целей и выполнения задач разработан План мероприятий по реализации Программы, который приведен в Приложении 2.

      План мероприятий сгруппирован по задачам и показателями, указаны сроки и ответственные исполнители. План мероприятий обеспечивает комплексный подход и координацию работ всех ответственных исполнителей Программы с целью достижения ожидаемых результатов.

      Корректировка Плана мероприятий осуществляется по мере необходимости, при наличии обоснованных предложений по результатам мониторинга. По результатам мониторинга, в случае обнаружившейся невозможности достижения поставленных целей, задач и целевых показателей настоящей Программы определяются иные мероприятия, и принимаются меры по выявленным проблемным вопросам.

      По результатам мониторинга Отдел ЖКХ выносит решения, нацеленные на:

      1)повышение эффективности реализации запланированных

      мероприятий (определению иных мероприятий) в целях достижения установленных целей и задач Программ;

      2)принятие мер по выявленным проблемным вопросам.

      Отдел ЖКХ как заказчик Программы осуществляет следующие функции:

      1)формирует и обеспечивает единый централизованный комплексный подход к решению задач в сфере управления коммунальными отходами на территории Бокейординского района, координируя действия всех исполнителей Программы;

      2)взаимодействует с Акиматом Западно-Казахстанской области по финансовым затратам на реализацию Программы за счет бюджетных средств;

      3)осуществляет взаимодействие с субъектами по сбору и вывозу коммунальных отходов, государственными учреждениями, социальными объектами, юридическими лицами, индивидуальными предпринимателями, физическими лицами по вопросам реализации мероприятий Программы;

      4)осуществляет мониторинг реализации мероприятий Программы, выносит результаты мониторинга для обсуждения на заседаниях Общественного совета;

      5)осуществляет корректировку мероприятий, целевых показателей, затрат на реализацию мероприятий Программы, в том числе на основании поступивших предложений с обоснованием необходимости внесения соответствующих изменений в Программу;

      6)участвует в проверках хода реализации мероприятий Программы;

      7)размещает Программу, а также информацию о ходе реализации мероприятий Программы на официальном сайте района.

      Исполнителями Программы являются: Акимат района; Маслихат; субъекты по сбору, вывозу, восстановлению и захоронению коммунальных отходов: государственные учреждения, социальные объекты, юридические лица, индивидуальные предприниматели, НПО и пр. заинтересованные стороны.

      МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Контроль за реализацией Программы по управлению коммунальными отходами осуществляется руководством Отдела ЖКХ.

      Мониторинг Программы осуществляется путем формирования отчета о реализации Программы. В отчете излагается описание реализованных мероприятий, достигнутые результаты, фактические объемы финансовых средств, направленных на их реализацию, а также причины невыполнения мероприятий и отсутствия результатов, запланированных на отчетный период.

      Мониторинг Программы будет осуществляться один раз в год по итогам предыдущего года.

      Программа и отчеты по ее реализации будут доступны общественности путем размещения на общедоступном Интернет-ресурсе.

      НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      Финансирование Программы и мероприятий может осуществляться за счет:

      государственного и местного бюджета,

      частных инвестиций,

      средства РОП,

      средства международных финансовых организаций,

      кредитов банков второго уровня и других источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

      Финансовые затраты на реализацию представленной Программы и выполнение намеченных природоохранных мероприятий планируется осуществлять согласно статье 29 ЭК РК за счет бюджетных средств. Данный механизм позволяет использовать средства в объеме не менее суммы платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступивших в местный бюджет в течение трех лет, предшествовавших году разработки и утверждения данного плана мероприятий.

      Предлагаемые мероприятия по реализации Программы планируется включить в План мероприятий по охране окружающей среды Западно-Казахстанской области, который разрабатывается Акиматом области на трехлетнюю перспективу, исходя из типового перечня мероприятий по охране окружающей среды, предусмотренного приложением 4 к ЭК РК, в который включены:

      -внедрение технологий по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке любых видов отходов, в том числе бесхозяйных;

      -строительство, реконструкция заводов, цехов и производств, приобретение и эксплуатация установок:

      -полигонов для складирования любых видов отходов;

      -по сбору, транспортировке, переработке, сортировке, утилизации и захоронению отходов;

      -по сбору и переработке вторичных материальных ресурсов;

      -по получению сырья или готовой продукции, связанных с извлечением полезных компонентов из отходов (переработкой хвостов обогащения, вскрышных и вмещающих пород, золошлаков, металлургических шлаков, техногенных минеральных образований);

      -реконструкция, модернизация оборудования и технологических процессов, направленных на минимизацию объемов образования и размещения отходов.

      ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

      Реализация Программы улучшит экологическую ситуацию района и повысит целевые показатели Бокейординского района и деятельности МИО в сфере управления коммунальными отходами.

      В процессе реализации Программы будут достигнуты следующие ключевые результаты:

      приведение в соответствие системы управления коммунальными отходами требованиям законодательства РК;

      100% охват сбором и вывозом коммунальных отходов;

      внедрение раздельного сбора у источника образования;

      развитие переработки органических, крупногабаритных и строительных отходов;

      увеличение уровня осведомленности и повышение культуры населения района о правильном обращении с коммунальными отходами.

      Таким образом, реализация комплекса мероприятий в рамках настоящей Программы повысит качество предоставляемых услуг в сфере обращения с коммунальными отходами в Бокейординском районе, увеличит количество сбора, сортировки и переработки ТБО и позволит минимизировать негативное влияние отходов на окружающую среду, соответственно, повысит целевые показатели района В целом, Программа будет способствовать существенному улучшению качества и условий жизни граждан района.

  Приложение 1

     



     



  Приложение 2

ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ


п/п

Наименование
мероприятия

Форма
завершения

Срок
исполнения

Ответственные
за исполнение

Источники
финансирования

1

2

3

4

5

6

Цель - совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического
законодательства Республики Казахстан и повышение качества предоставляемых услуг по сбору и вывозу отходов для населения Бокейордиского района

Задача 1. Дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов

Показатель 1. Охват населения Бокейордиского района сбором и вывозом ТБО

1.1

Утверждение экономически обоснованного тарифа на сбор, вывоз, утилизацию, переработку
и захоронение ТБО

Решение Маслихата

2024

Акимат района, МВО, Маслихат

Не требуется

1.2

Предоставление доступа к сведениям о регистрации населения для МВО без передачи персональных данных

Информация

2024

МВД, МЮ,
Акимат района,
МВО

Не требуется

1.3

Переход на заключение публичных договоров с населением по услугам вывоза ТБО

Информация

2024

МВД, МЮ,
Акимат района,
МВО

Не требуется

1.4

Обновление парка контейнеров, в том числе установка контейнеров в частном секторе:
всего 8 новых и замена 45 шт.старых. Итого 53 контейнера

Отчет

ежегодно

Акимат района, МВО, Маслихат

Местный бюджет в
рамках Плана мероприятий по ООС

1.5

Строительство контейнерных площадок и приведение их в соответствие санитарным нормам и требованиям законодательства: 20 шт.

Отчет

2024-2025

Акимат района,
МВО

Местный бюджет, в
рамках Плана мероприятий по ООС

1.6

Обновление и закуп мусоровозов для обеспечения своевременного вывоза ТБО (4-5 ед.)

Отчет

2024-2028

МВО

Средства МВО,
частные инвестиции, ГЧП, Жасыл-Даму

1.7

Оснащение мусоровозов спутниковыми навигационными системами, подключенными к информационной системе "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан", и поддерживать эти системы постоянно в рабочем
состоянии

Отчет

2024-2028

МВО

Средства МВО

1.8

Осведомительная кампания с юридическими лицами, осуществляющими деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях (если нет контейнеров), по заключению договоров на услуги по сбору и вывозу ТБО с МВО, определенными МИО для обслуживания
данных участков.

Отчет (письма для ЮЛ и ИП
направлены)

2024

Акимат района,
МВО

Не требуется

Задача 2. Совершенствование системы раздельного сбора отходов

Показатель 2. Охват раздельным сбором
-по фракциям сухая и мокрая;
-отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, ОЭЭО)

2.1

Установка специальных контейнеров для раздельного сбора сухой фракции ТБО

Отчет

2024-2028

Акимат района,
МВО

Местный бюджет, в рамках Плана
мероприятий по ООС

2.2

Организация конкурса по определению подрядной организации для обеспечения раздельного сбора, транспортировки и переработки опасных видов отходов: РСО, отходов электронного и электрического оборудования, отработанных ртутьсодержащих энергосберегающих ламп и химических источников питания, аккумуляторов, медицинских отходов, образующихся у населения

Итоги конкурса, подрядные компании
определены

2024

Акимат района,
МВО

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

2.3

Организация стационарных пунктов/точек сбора опасных бытовых отходов, таких как батарейки, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрическое оборудование, медицинские отходы в общественных местах (торговые центры, отделения почты, центры обслуживания населения и пр.)

Отчет, пункты приема установлены

2024-2028

Акимат района,
МВО, подрядная организация, специализированн ые компании по управлению
отходами

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

2.4

Профилактическая работа с учреждениями социальной сферы (школы, детские сады, ВУЗы и пр.), предприятиями, малым и средним бизнесом по вопросу необходимости внедрения раздельного сбора вторичного сырья (пластика, бумаги и картона, стекла и пр.) для дальнейшей передачи на переработку специализированным предприятиям

Отчет

2024-2028

Акимат района,
МВО

Не требуется

2.5

Проведение регулярной акции (1 раз в полугодие) по избавлению населения от отработанного электронного и электрического оборудования
"Избавься от ненужного"

Отчет о проведенных акциях

2024-2028

Акимат района,
МВО, специализированн
ые предприятия

Не требуется

Задача 3. Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и
крупногабаритные отходы, ОЭЭО и пр.)

Показатель 3. Доля переработки и утилизации:
- ТБО (от объема образования)

3.1

Определение специальных мест для сбора крупногабаритных и строительных отходов от
населения

информация

2024

Акимат района,
МВО

Не требуется

3.2

Организация конкурса по определению организации по сбору и вывозу крупногабаритных и строительных отходов

Итоги конкурса

2024

Акимат района,
МВО, подрядная
организация

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

3.3

Сбор и обезвреживание ртутьсодержащих отходов из районных учреждений социальной сферы (школы, детские сады, ВУЗы и пр.),
предприятий, малого и среднего бизнеса

Информация о заключенных договорах

2024-2028

Подрядная организация, выбранная по
итогам конкурса

Не требуется

3.4

Сбор и обезвреживание отходов электронного и электрического оборудования из районных учреждений социальной сферы (школы, детские сады, ВУЗы и пр.), предприятий, малого и
среднего бизнеса

Информация о заключенных договорах

2024-2028

Подрядная организация

Не требуется

3.5

Строительство и запуск Мусоросортировочного комплекса ( далее МСК)

акт-ввода в эксплуатация

2026-2027

 
Акимат района,
МВО

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС,
частные инвестиции

3.6.

Рассмотреть приобретение Пресс-аппарата для уменьшения объемов ТБО.

Информация

2024

 
Акимат района,
МВО

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС,
частные инвестиции

Задача 4. Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов

Показатель 4. Закрытие и рекультивация полигона ТБО в соответствии с экологическими требованиями

4.1

Выявление и ликвидация несанкционированных свалок (стихийных навалов) коммунальных и строительных отходов

Отчеты

2024

Акимат района

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС,
частные инвестиции

4.2

Разработка проекта рекультивации имеющихся полигонов

Заключение госэкспертизы на
проект рекультивации

2025

Акимат области, Оператор полигона

Местный бюджет, в рамках Плана
мероприятий по ООС, частные инвестиции

4.3

Поэтапная рекультивация и восстановление земель существующих полигонов

Акт приемочной комиссии

2024-2025

Акимат района, Оператор полигона

Ликвидационный фонд полигона, местный бюджет, в рамках Плана
мероприятий по ООС

4.4

Создание ликвидационного фонда полигонов

Отчет

2024-2028

Оператор
полигона

Не требуется

Задача 5. Повышение информированности и культуры населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление
взаимодействия всех заинтересованных сторон

Показатель 5. Уровень удовлетворенности населения экологическим качеством жизни

5.1

Создание, размещение и распространение социальной рекламы, направленной на привлечение внимания общественности к
проблеме ТБО

Отчеты

2024-2028

Акимат района,

Местный бюджет

5.2

Обеспечение информирования населения об
организованных пунктах приема отходов (пластик, картон и отходы бумаги, стекло)

Отчеты

2024-2028

Акимат района,
МВО, НПО

Не требуется

5.3

Обеспечение информирования населения об опасных составляющих коммунальных отходов (РСО, ОЭЭО, медицинские) и пропаганды
безопасного обращения с ними путем
распространения информации в социальных сетях, на сайте акимата, навигационных системах

Отчеты

2024-2028

Акимат района,
МВО, НПО

Не требуется

5.4

Публикации в местных газетах о способах безопасного обращения с опасными
составляющими коммунальных отходов

Информация

2024-2028

Акимат района,
МВО

Местный бюджет, в рамках Плана
мероприятий по ООС


2024-2028 жылдарға арналған Батыс Қазақстан облысы Бөкей ордасы ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын бекіту туралы

Батыс Қазақстан облысы Бөкей ордасы аудандық мәслихатының 2024 жылғы 20 мамырдағы № 17-8 шешімі

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына, "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 1-тармағының 15) тармақшасына, "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу жөніндегі жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы №154-п бұйрығына сәйкес, Бөкей ордасы аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. 2024-2028 жылдарға арналған Батыс Қазақстан облысы Бөкей ордасы ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Мәслихат төрағасы Л.Қайырғалиева

  Бөкей ордасы аудандық
мәслихатының
2024 жылғы 20 мамырдағы
№ 17-8 шешіміне қосымша

     


     


ҚЫСҚАРТЫЛҒАН АТАУЛАР ТІЗІМІ:

ЖК

Жеке кәсіпкер

ЖҚ

Ұлттық жоба "Жасыл Қазақстан"

ІГҚ

Ірі габаритті қалдықтар

ЖЭТ

Қазақстан Республикасының "Жасыл экономикаға"өтуі туралы Тұжырымдама

КП

Контейнерлік алаң

ЖАО

Жергілікті атқарушылық органдар

ҚСК

Қоқысты сұрыптаушы кешен

ЖТХО

Коммерциялық емес акционерлік қоғам
"Жасыл технологиялар және инвестициялық жобалардың Халықаралық орталығы"

ҚРЭГжТРМ

Қазақстан Республикасының экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі

ҚОҚК

Қоршаған ортаны қорғау күзеті

ТҮКШ, ЖКжАЖ бөлімі

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық ,жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

ЭжЭЖҚ

Электрондық және электрлік жабдықтардың қалдықтары

Бағдарлама

Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша бағдарлама

ЖСҚ

Жобалық-сметалық құжаттама

ҚР

Республика Қазақстан

ҚСБҚ

Құрамында сынап бар қалдықтар

ҚТҚ

Қатты тұрмыстық қалдықтар

ЖШС

Жауапкешілігі шектеулі серіктестік

БҚОТРжТПРБ

Батыс-Қазақстан облысының табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасы

ЖТ

Жеке тұлғалар

ҚРЭК

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі

ЗТ

Заңды тұлғалар

ТЕРМИНДЕР ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛАР

      Биологиялық ыдырайтын қалдықтар - қалдықтар, олар анаэробты немесе аэробты ыдырауға қабілетті, соның ішінде бау-бақша мен саябақ қалдықтары, сондай-ақ тамақ қалдықтары, тағамдық өнеркәсіптің қалдықтармен теңестірілген, қағаз қалдықтары.

      Коммуналдық қалдықтар - қалдықтарды тұтыну, соның ішінде:

      1)аралас қалдықтар және үй шаруашылықтарынан жиналған бөлек қалдықтар, қоса алғанда, өзге де, қағаз және картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш қалдықтары, тоқыма, қаптам қағаздар, электрлік және электрондық жабдықтарға пайдаланылғандары, батареялар және аккумуляторлар;

      2)аралас қалдықтар және өзге де көздерден жиналған қалдықтар, сондай-ақ үй шаруашылықтарының қалдықтарына сипаттамасы мен құрамы ұқсас келетін қалдықтар

      Ірі габаритті қалдықтар – өздерінің тұтынушылық қасиеттерін, көлемін жоғалатқан және арнайы көлік құралдарымен тасымалданбайтын тұтыну және шаруашылық қызметтің қалдықтары (тұрмыстық техника, жиһаз және басқалар).

      Электрондық және электр жабдықтарының қалдықтары – жарамсыз немесе пайдаланудан шыққан электрондық және электрлік жабдықтар, және оның түйіндері, бөліктері, бөлшектері жататын қалдық түрі.

      Тағамдық қалдықтар – өнеркәсіп тағамдарының қалдықтары, азық-түлікті тұтынушылардың қалдықтары құрайды.

      Құрылыс қалдықтар - құрылыс ғимараттарын, құрылыстардың, өнеркәсіптік объектілердің, жолдардың, инженерлік және басқа да коммуникацияларды жөндеу, бұзу, бөлшектеу, қайта құрастыруда туындайтын қалдықтар

      Қатты тұрмыстық қалдықтар - қатты формадағы коммуналдық қалдықтар

БАҒДАРЛАМА ТӨЛҚҰЖАТЫ

Атауы

"Бөкей ордасы ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесінің
Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы

Жұмыстың негіздемесі

Қазақстан Республикасы Экологиялық кодекс 2қаңтар 2021 жылғы № 400-VI ҚРЗ

Бағдарлама жұмысына жауапты мемлекеттік мекеме

"Бөкей ордасы ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ

Негізгі әзірлеуші

"ЭКО – Пройзводство мүгедектер ұйымы" қоғамдық бірлестігі"

Бағдарлама
мақсаты

Қазақстан Республикасының экологиялық заңдарының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру және Бөкей ордасы ауданының тұрғындары үшін қалдықтарды жинау әрі тасымалдау қызметінің сапасын арттыру.

Бағдарлама тапсырмалары

1)Коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметімен аудан халқын түгел қамтамасыз ету және қалдықтарды жинау, тасымалдау жүйесін әлі де жетілдіру;
2)Қалдықтарды бөліп жинау жүйесін дамыту;
3)Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін жетілдіру, оның ішінде ерекше қалдықтарды (тағамдық, құрылыс және ірі габаритті қалдықтар, электрондық және электрлік жабдықтардың қалдықтары);
4)Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз орындарға көмуді қамтамасыз ету;
5)Коммуналдық қызмет туралы өтініші бар барлық тұрғындарды ақпаратпен қамту және осы саладағы барлық мүдделі тараптардың өзара әрекет ету қызметін жетілдіру.

Күтілетін нәтижелер н

коммуналдық қалдықтарды басқарау аясындағы көрсетілетін қызметтің сапасын арттыру;
коммуналдық қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу, бөлек жинау жұмыстарының көлемін көбейту;
 коммуналдық қалдықтардың қоршаған ортаға жағымсыз ықпалы барынша азайтылды;
Бөкей ордасы ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мақсатты көрсеткіштерін жақсарту.

Кезең

2024 – 2028 қ.

Қаржыландыру көлемі

Бөкей ордасында аудандағы коммуналдық қалдықтармен жұмыс жасау іс-шараларын қаржыландыру көлемі тиісті уақыт аралығында жергілікті атқарушы органдарға арналған бюджет қаражатының есебінен жүзеге асады.

Бағдарламаны орындаушы
лар

Батыс-Қазақстандық облысының әкімдігі; Мәслихат; Қоғамдық кеңес; коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау, қалпына келтіру көму субъектілері; мемлекеттік мекемелер; әлеуметтік объектілер; заңды тұлғалар; жеке тұлғалар кәсіпкерлер; ҮЕҰ; тұрғындар және басқа мүдделі тұлғалар.

КІРІСПЕ

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы – бұл мақсатты көрсеткіштерге бағытталған, коммуналдық қалдықтарды басқару ісіне ағымдағы талдау жасайтын және кешенді іс шараларға арналған стратегиялық құжат.

      Бұл Бағдарламаны әзірлеуді Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің (бұдан әрі - ЭК ҚР) 365 бабына сәйкес аудандардың, қалалардың және облыстық, республикалық мәндегі қалалардың жергілікті атқарушы органдары (бұдан - органдар - ЖАО) ұйымдастырады. Бағдарлама жергілікті өкілетті орган арқылы бекітіледі. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Экологиялық Кодексінің 365-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына сәйкес аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты өз құзыреті шегінде коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламаларын бекіту арқылы жүзеге асырады. .

      Бұл бағдарламаны жасау барысында ҚР Экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес Бөкей ордасында ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жағдайлары бойынша сараптама жасалып, коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша мәселелер мен келешектегі дамыту жолдары қарастырылды .

      Бағдарлама ұлттық стратегиялық басымдылықтарды, тұжырымдамалық құжаттарды, сондай-ақ халықаралық тәжірибені ескере отырып дайындалды.

      Бағдарламаны іске асыру коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі сапаны жақсартуға әкеледі, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды жинау, сұрыптау және қайта өңдеу жұмыстарының көлемі артады, қоршаған ортаға тигізер зияны азаяды, Бөкей ордасы ауданның коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің мақсатты көрсеткіші жоғарлайды.

ӨҢІР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР

      Бөкей ордасы ауданы (қаз. Бөкей ордасы ауданы)  Қазақстанның Батыс Қазақстан облысында орналасқан . Ауданның әкімшілік орталығы —  Сайқын ауылы. Қазақстанның ең батыс нүктесі. Аудан орталығынан облыс орталығы Орал қаласына   дейінгі арақашықтық — 550 км[5]. Аудан халқының саны 15 432 адамды құрайды (2024 жыл басында)[], ауданы - 19,2 мың км2. Бөкей Ордасында ауданда 20 елді мекен[5], 7 ауылдық округтер бар:

      1.Сайқын ауылдық округі

      2.Бисен ауылдық округі

      3.Ұялы ауылдық округі

      4.Темір Масина атындағы ауылдық округі

      5.Мұратсай ауылдық округі

      6.Орда ауылдық округі

      7.Саралжын ауылдық округі

      Сурет 1. Ауданның орналасуының ситуациялық сызбасы

     



Қолданыстағы ұлттық стратегиялық құжаттарға, аумақты дамыту жоспарларына енгізілген коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралар

      Қазақстан Республикасының қалдықтарды басқару саласындағы саясаты қалдықтарды басқару тұжырымдамасымен, Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі (2013) және "Жасыл Қазақстан" Ұлттық жобасымен (2021). анықталады.

      Стратегиялық құжаттар қалдықтарды тасымалдау, бөлек жинауды енгізу, кәдеге жарату және қайта өңдеу үлестерін ұлғайту, көмуге арналған полигондарда тиісінше қалдықтардың көлемін төмендеу жұмыстарын нақтылайды.

1. Кесте Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі Тұжырымдамасының және Ұлттық "Жасыл Қазақстан" жобасының мақсаттары мен нысаналы көрсеткіштері

Көрсеткіштің атауы

2021

2022

2023

2024

2025

2030

2050

Дереккөз

Қатты тұрмыстық
қалдықтарды тасымалдаумен халықты қамту






100%


СЭҚ

Қоқысты санитарлық сақтау






95%


СЭҚ

Қайта өңделген
Қалдықтардың үлесі






40%

50%

СЭҚ

Елді мекендерді қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен қамту:
- астаналар, республикалық, облыстық және аудандық маңызы бар қалалар (88)
- кенттер (241)
- ауылдар, шаруашылық және басқа қоныстар (2253)
- фракциялар бойынша
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (медициналық және құрамында сынап бар), электрондық және тұрмыстық техникалық

 
40,0
50,0

 
50,0
55,0

 
60,0
60,0

 
70,0
70,0

 
80,0
80,0



 
ЖАО

Қалдықтардың қауіпті түрлерінің фракциясы бойынша, бөлек жинау бойынша инфрақұрылымын құру:
- фракциялар бойынша бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнату
- қауіпті компоненттерді бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнату
- қайталама шикізатты қабылдау пункттерін құру

 
21,0
38,0
2,0
100,0

 
24,0
40,0
5,0
100,0

 
27,0
42,0
5,0
100,0

 
30,0
44,0
7,0
100,0

 
34,0
46,0
10,0
100,0



 
ТҮК

      "Жасыл Қазақстан" Ұлттық жобасында қамтылған көрсеткіштер бойынша қоқыстарды бөлек жинауда Бөкей ордасы ауданы қалыс қалып отыр. Бұл Қазақстан Республикасындағы басқа облыстардағы өзге аудандармен салыстыра қарағандағы көрсеткіштермен анықталған, соған орай қоқыстарды басқару жүйесін дамыту жақсы нәтижелер беретінін көрсетеді. Бөкей ордасы ауданына Бағдарлама бойынша осы бөлімде 5 негізгі мақсатты көрсеткіштер ұсынылады.

      Батыс Қазақстан облысының 2021-2025 жылдарға арналған өңірлік даму жоспары (өзгерістермен Батыс Қазақстан облысының облыстық мәслихаттың №16-3 2022 жылғы 14 желтоқсандағы сессия шешімімен бекітілген) мақсатың бірі болып табылады. - Өңірдегі экологиялық ахуалды жақсарту:

      Нысаналы индикаторлар болып табылады:

      Халықтың экологиялық тұрмыс сапасына қанағаттану деңгейі;

      Балық ресурстарының табиғи популяциясын ұлғайту;

      Қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың үлесі, оның ішінде: ҚТҚ (көлемі бойынша), агроөнеркәсіптік кешен қалдықтары (өткен жылмен салыстырғанда), қауіпті медициналық қалдықтары (жиналған көлемнен);

      Суару кезінде су шығынын азайту: қайта жаңартылатын арналардың ұзындығы;

      Өнеркәсіпте тұщы суды тұтыну көлемінің төмендеу;

      Орманмен қамтылған аумақты ұлғайту/кеңейту, оның ішінде ағаштар отырғызу есебінен, тұқымдар мен отырғызылған аймақтар бойынша нормативті тіршілік етуді қамтамасыз ету;

      Экологиялық ақпараттық науқанмен қамтылған азаматтардың саны.

КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЛАРЫН ТАЛДАУ

      Өңірдегі коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын бағалау

      Бөкейорда ауданындағы халық саны 15432 адамды құрайды, соңғы 2 жылда халық санының жылдық өсімі шамамен 2-2,5% құрайды.

      Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің (бұдан әрі – ҚР ЭГжТРМ) деректері бойынша Қазақстанда жыл сайын 4,5-5 млн қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі – ТҚҚ) қалыптасады. Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, жыл сайын коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару 3,5-4,0 млн тоннаны құрайды.

      Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігінің 2021 жылға арналған деректері бойынша республика бойынша тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және шығару қызметімен халықтың 82 пайызы, ал Батыс Қазақстан облысында 74,8 пайызы қамтамасыз етілген.

      Аймақта жылына орта есеппен 7000 тонна коммуналдық қалдықтар қалыптасады (2-кесте).

2-кесте. Қазақстан Республикасында, Батыс Қазақстан облысында және Бөкей ордасы ауданында 2021-2023 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды/ТҚҚ жинау (генерациялау), қайта өңдеу және кәдеге жарату.

Жоқ.

Аты

Өлшем бірлігі

Жылдар

2021

2022

2023

1

Жинақ (Білім)2

1.1

Қазақстан Республикасы

мың тонна

3,674,025

3 441 600

4 006 400

1.2

Батыс Қазақстан облысы

мың тонна

162 908

181.151

181 153

1.3

Бөкей ордасы ауданы

мың тонна

2898

2.99

3.0

2

Қайта өңдеу

2.1

Қазақстан Республикасы3

%

14.9

18.6

21.1

2.2

Батыс Қазақстан облысы

%

10.0

10.0

10.7

2.3

Бөкей ордасы ауданы

%

1.20

2.40

3.60

2.4


%

10.1

9.5

7.2

3

Қалдықты көму6

3.1

Батыс Қазақстан облысы

мың тонна

160, 090

183.120

169, 064

3.2

Бөкей ордасы ауданы

мың тонна

6500

7000

7100

      Бөкей ордасы ауданында коммуналдық қалдықтардың түзілу көздері жеке үй шаруашылықтары, кеңсе ғимараттары, сауда кәсіпорындары, өнеркәсіптік кәсіпорындар мен қоғамдық ұйымдар, балабақшалар, мектептер, ауруханалар, ауыл шаруашылығы құрылымдары, сауда орындары, базарлар және басқа да коммуналдық қалдықтар түзілетін орындар болып табылады.

      Қалдықтардың түзілуінің негізгі үлесін тұрмыстық қалдықтар (83,8%), 15,3%-ын өндірістік қалдықтар (тұрмыстық қалдықтарға теңестірілген), 0,8%-ын көшелерден жиналған қоқыс, 0,1%-ын базар қалдықтары құрайды.

      Пайда болған коммуналдық қалдықтардың 93%-дан астамы қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарында көмілген.

1.1 Қалдықтарды басқару саласындағы инфрақұрылымның жай-күйі туралы жалпы мәліметтер

      Мәселе қалдықтармен жұмыс жасау жолдарының шешілмеуі белгілі бір аумаққа қажетті инфрақұрылымның болмауы немесе жеткіліксіз дамуы болып табылады. Бағдарламада инфрақұрылымды, оның ішінде жинақтау пункттерін, көлік жүйелерін жаңғырту мен салуға қаражат бөлу қарастырылған. Бөкей ордасы ауданы облыс орталықтарынан шалғай орналасқандықтан облыста қалдықтарды бөлек жинау және сұрыптау жұмыстары жүргізілмейді.

Жинау және бөлек жинау, тасымалдаумен қамту

      Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігінің 2022 жылға арналған мәліметтеріне сәйкес, республика бойынша халықтың 82 пайызы тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен, ал Батыс Қазақстан облысында 75 пайызы қамтылған.

Кесте 3. Бөкей ордасы ауданындағы контейнер алаңдары мен контейнерлер туралы мәліметтер

Аты

Саны

Контейнер алаңдары

-

кейбіреулері жөндеуді қажет етеді

-

Контейнерлер

65

кейбіреулері жаңартуды қажет етеді

45

Қолданылатын ыдыстардың түрі

стандартты 0,75 м өлшемді металл ыдыстар3

      1 2023 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша

      __________________________

      2"Қазақстан Республикасындағы коммуналдық қалдықтарды басқару туралы" статистикалық бюллетеньдер, 2021, 2022, 2023 ж.

      3"Қазақстан Республикасындағы қоршаған ортаны қорғау" 2019-2022 жылдарға арналған статистикалық жинақ, 109-бет, Қазақстан Республикасы Экономика және ғылым министрлігінің "Қатты денелер туралы ақпарат" жиынтық кестесінде ұсынылған 2021 жылға арналған деректерді қоспағанда 2022 жылға арналған қалдықтар"

      4"Қазақстан Республикасындағы қоршаған ортаны қорғау" 2019-2022 жылдарға арналған статистикалық жинақ, 109-бет, Қазақстан Республикасы Экономика және ғылым министрлігінің "Қатты денелер туралы ақпарат" жиынтық кестесінде ұсынылған 2021 жылға арналған деректерді қоспағанда 2022 жылға арналған қалдықтар"

      5 Бөкейорда ауданы бойынша өңдеу деректері есептеу әдісімен берілген.

      Сонымен қатар, қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған 8 контейнер сатып алып, 45 контейнерді жаңарту қажет. Бүгінде ауданда бар болғаны 65 дана контейнерлер, оның 45 дана контейнерлері жаңартуды қажет етеді. ҚТҚ контейнерлерінің қажетті (есептелген) саны туралы ақпарат 1-қосымшада көрсетілген. Ауданда контейнер алаңдары жоқ.

      Бөкейорда ауданында коммуналдық қалдықтарды жинақтау және жинау екі жолмен жүзеге асырылады:

      - контейнерлерде

      - контейнерсіз (үймелі) әдіс – аумақты аралап, кесте бойынша белгіленген орындарға қойылған қаптарға/қапшыққа қалдықтарды жинау. Контейнерсіз экспорт жеке секторда жүзеге асырылады. Тұрмыстық қатты қалдықтарды шығарумен "Орда" Мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын айналысады. Облыста қоқысты бөлек жинау жолға қойылмаған. Базада пластмасса, қағаз, картон қолмен сұрыпталады, престеледі, содан кейін қайталама шикізатты қабылдайтын кәсіпорындарға тапсырылады. Кейбір бақылау бекеттері жөндеуді қажет етеді, өйткені қоршаулар, қатты қабаттар жоқ, контейнерлер ескірген, ойысқан және ауыстыруды қажет етеді.

      Бақылау пунктінің айналасында құрылыс қалдықтарын, ірі көлемді қалдықтарды (бұдан әрі - ҚТҚ), электрондық және электр жабдықтарының (бұдан әрі - ЭжЭЖҚ) қалдықтарын рұқсатсыз сақтау бар.

      Өткізу пункті маңайында қалдықтарды рұқсатсыз сақтау ауданда жиі кездесетін мәселе болып, аумақтың сыртқы келбетін айтарлықтай нашарлатып, тұрғындардың арыз-шағымдарының негізгі себебі болып табылады.

      Контейнер алаңдарынан шығарылатын барлық коммуналдық қалдықтар, бөлек жиналған қалдықтарды қоспағанда, ҚР ЭК талаптарына сәйкес келмейтін қатты тұрмыстық қалдықтар полигонында сұрыпталмай көміледі. Қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеу және орналастыру үлесін көбейту қажет.

Тасымалдау

      Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, 2023 жылы Батыс Қазақстан облысында тұрмыстық қалдықтарды жинау және шығару кәсіпорындарының саны қалдықтарды жинау, сұрыптау және қайта өңдеу бойынша 24 кәсіпорынды құраса, Бөкей ордасы ауданында ондай кәсіпорын жоқ.

      Тұрғындардан коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару бойынша негізгі шаруашылық жүргізуші субъектілер "Орда" МКК болып табылады. Кәсіпорында қоқыс шығаратын машина жоқ, бар болғаны 1 МТЗ-82 тракторы мен ЗИЛ-130 самосвалы бар. Тиісінше, сонша жабдықпен сапалы қызмет көрсету мүмкін емес.

      ҚР ЭК сәйкес, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және тасымалдаумен айналысатын компаниялар қызметінің басталғаны туралы хабарламаны ҚР Экономикалық даму және сауда министрлігіне жіберуі керек.

Сұрыптау және өңдеу

      Негізінен, көптеген қалалар мен облыстардағы сияқты Бөкей оодасы ауданында да қағаз, картон, пластмасса, шыны сұрыпталғанымен, сұрыпталған қалдықтардың көлемі туралы нақты деректер жоқ. Бұл сондай-ақ ауданның облыс орталықтарынан шалғай орналасуына байланысты.

      Халықтан қайталама шикізатты (6-7 бірлік) стационарлық тіркемелер түрінде қабылдайтын бірнеше пункттер бар. Бұл пункттер пластик, қағаз және картон қалдықтарын қабылдайды. Көбінесе ауыл тұрғындары бұл қалдықтарды өз бетінше пайдаланып, үй пештеріне тастайды.

      Бөлек жиналған пластик, қағаз және картон ірі коллекторларға немесе тікелей қайта өңдеушілерге тапсырылады.

      Сондай-ақ макулатура жиналады, нығыздалады және облыстағы ірі коллекторларға немесе өңдеушілерге жеткізіледі немесе басқа аймақтарға жөнелтіледі.

      Электрондық және электр жабдықтарының қалдықтары (бұдан әрі -ЭжЭЖҚ) халықтан жиналмайды. ЭжЭЖҚ заңды тұлғалардан алынады және мамандандырылған кәсіпорындарға беріледі. ЭжЭЖҚ компаниялары электронды және электр жабдықтарын, шығын материалдарын және құрамдастарды одан әрі қайта өңдеу үшін қайта өңдейді. Олар сондай-ақ жабдық пен құрамдас бөліктерді қайта пайдалану мүмкіндігін үйренеді. Әдетте, қайта өңдеуге жарамды материалдарды бөлетін, сұрыптайтын және өңдейтін компаниялар жиналған және өңделген қалдықтар туралы есеп бермейді, сондықтан қалдықтарды қайта өңдеу бойынша статистика нақты қолда бар деректерді көрсетпеуі мүмкін. Қалдықтарды жинау және кәдеге жарату саласындағы статистиканы, оның ішінде қалдықтарды жинау және кәдеге жарату саласында шағын және орта бизнес өкілдерімен ақпараттық жұмыс арқылы жетілдіру қажет.

      Бекітілген Бағдарламаға сәйкес Бөкей оодасы ауданының 2021-2025 жылдарға арналған аумағын дамыту - 2025 жылға қарай қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін арттыру жоспарлануда. Осы мақсатта қоқыс түрлеріне арналған контейнерлер мен бөлек контейнерлер орнатылады.Облыс бойынша 16131 адамның 12840-ын қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметімен қамту және кәсіпкерлерді қалдықтарды өңдеу және қайта өңдеумен айналысуға тарту жоспарлануда.

Қалдықты көму

      Бөкей ордасы ауданында тұрмыстық қалдықтарды өңдеудің басым әдісі оларды қатты тұрмыстық қалдықтар полигонына шығару болып табылады. Ауданда 10 қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны мен полигондары бар: Сайқында 4 полигон (1 үлкен, 3 шағын полигон) және әр елді мекенде 7 полигон бар, оның ішінде Сайқын ауылындағы 1 полигон ғана қолданыстағы экологиялық және санитарлық талаптарға сай және стандарттар (1%) , эмиссияға рұқсаты бар. Бұл полигон Бөкей ордасы ауданы, Сайқын ауылы мекен жайында орналасқан, яғни қатты тұрмыстық қалдықтарды сақтауға арналған полигон ауылдың солтүстік-шығыс бағытта орналасқан, сондай-ақ әртүрлі меншік нысанындағы кәсіпорындар мен ұйымдардың қатты тұрмыстық қалдықтарын орталықтандырылған түрде шығаруды қамтамасыз етуге арналған. Полигон тұрғын үйлер мен қоғамдық ғимараттарда түзілетін қатты қалдықтарды қабылдамайды. Қатты тұрмыстық қалдықтар полигонына биологиялық, химиялық және эпидемиологиялық қауіпті қалдықтарды, радиоактивті заттар мен қалдықтарды, сондай-ақ құрамында улы заттар, ауыр металдар, жанғыш және жарылғыш ингредиенттері бар өнеркәсіптік кәсіпорындардың қалдықтарын қабылдауға тыйым салынады. Полигондағы көмілген қалдықтардың көлемі жыл сайын артып келеді.

      Сурет 2. Сайқын ауылындағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны орналасқан аумақтың ситуациялық картасы.

     


Полигонды пайдалану кезіндегі негізгі технологиялық операциялар.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарудың технологиялық процесі келесі негізгі операциялармен сипатталады:

      • қатты тұрмыстық қалдықтарды қоқыс таситын көліктермен полигонға жеткізу;

      • қатты қалдықтардың құрамын іріктеп бақылау арқылы қалдықтарды қабылдау және тіркеу;

      • қоқыс түсіру көліктерін жіберу;

      • сақтау картасы бойынша қоқыс түсіру көліктерін тасмалдау;

      • қатты тұрмыстық қалдықтарды картаға салу, қалдықтарды тегістеу;

      • қатты қалдықтарды қажетті көлемдік салмаққа дейін қабат-қабат нығыздау және 2 м биіктікте тығыздалған қатты қалдықтардың жұмыс қабатын құру;

      • күнделікті оқшаулау аралық жұмыс картасы қалдықтармен және жергілікті нығыздалған топырақ қабатымен төселген.

      • полигонның сыртқы беткейлерін жергілікті топырақпен 0,6 м қабатпен ,оның ішінде , 0,1 м өсімдік топырағымен түпкілікті оқшаулау;

      • полигонның сыртқы беткейлерін абаттандырумен нығайту.

      2021-2023 жж. орналастырылған полигондағы қалдықтардың көлемі: 26100 тонна;

      Қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны 2021 жылы жұмысын бастады. Полигонның жобалық қуаты 600087429,8. Қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының ауданы 49 000 000 м2 құрайды. Полигонда нөсерлі-дренаждық жүйе бар, оның құрамына нөсер суын жинауға арналған арықтар және бүкіл полигон мен коммуналдық аумақтан дренажды суды жинау жүйесін ұйымдастыру кіреді.

      Полигон аумағы 2 аймаққа бөлінген: қалдықтарды сақтау аймағы және тұрмыстық аймақ. Қойма алаңы шартты түрде бөлек аймақтарға (карталарға) бөлінеді, олар кезекпен қалдықтармен толтырылады. Коммуналдық аумақта полигон жұмысшылары үшін тіркеме орнатылған. Өртке қарсы барлық қажетті өрт қалқан бұрышы , құрал-жабдықтар бар, сонымен қатар суы бар ыдыста бар. Периметрі бойынша полигонның аумағы қоршалған және жағалаумен бекітілген. Кіре берісте шлагбаум және арнайы техниканың алаңға кіріп-шығуы кезінде дөңгелектерді дезинфекциялауға арналған дезинфекциялық ерітіндісі бар бетон шұңқыры бар. Арнайы құрал-жабдықтарды түсіру кезінде желке жағына торлы бөгеттер қойылады. Полигонның кіреберіс жолдары асфальтталмаған. Полигон улы немесе радиоактивті қасиеттері бар қалдықтарды қабылдамайды.

      Ауылдарды тазалау жоспарлы және жүйелі түрде, келісім-шарттық кестелер бойынша, ауыл әкімдігі мен санитарлық-эпидемиологиялық органының қадағалау бақылауында жүргізіледі. Полигондардағы жұмыстарды ұйымдастыру, жұмыстардың реттілігін және пайдаланудың технологиялық схемасымен, қатты тұрмыстық қалдықтарды сақтауға арналған алаңдарды анықтайтын пайдаланудың технологиялық схемасымен орналастыруды анықтайды. Жұмысты ұйымдастыру қоршаған ортаны қорғауды және механикаландыру құралдарының максималды өнімділігін қамтамасыз етеді.

      Батыс Қазақстан облысында қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі үш жыл ішінде іс жүзінде өзгеріссіз қалды және 10% деңгейінде қалды – бұл республика бойынша ең төменгі көрсеткіштердің бірі. Бөкей ордасы ауданында қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу бойынша ресми ақпарат жоқ, 1-кестеде келтірілген мәліметтер есептеу арқылы анықталады. Есептеу кезінде қалдықтарды өңдеу деректері пайда болған қалдықтардың көлемінен жойылған қалдықтардың мөлшерін шегеру арқылы алынды.

      Алынған коммуналдық қалдықтар полигон аумағына түсіріледі, ол көміліп , трактормен тығыздалады. Полигонда қалдықтар сұрыпталмайды, сондықтан орналастырылған қалдықтарда құрамында сынап бар, улы және басқа да қауіпті фракциялардың болуы қадағаланбайды. Қазақстан Республикасының Экономикалық кодексінің пластик қалдықтарын, қоқыс, құрылыс және тамақ қалдықтарын кәдеге жаратуға және міндетті сұрыптауға тыйым салуға қатысты талаптары сақталмаған.

      "Қазақстан Ғарыш Сапары" ҰК" АҚ спутниктері 2023 жылы БҚО-да 259-дан астам өздігінен пайда болған полигондарды тіркеді. Стихиялық полигондардың пайда болуының негізгі себебі - жеке және заңды тұлғалардың қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарумен толық қамтылмауы, құрылыс қалдықтарын көмуге тыйым салу және құрылыс қалдықтарын жинайтын орындардың ұйымдастырылмауы, құрылыс қалдықтарын жинауға бақылаудың жоқтығы, коммуналдық қалдықтарды басқару қызметі және басқа да факторлар.

      Рұқсат етілмеген үйінділерді анықтау, қалдықтардың көлемі және басқа да мәліметтер туралы мәліметтерді жинау, барлық өздігінен пайда болатын үйінділерді жою бойынша жұмыстарды жалғастыру қажет. Өйткені, 2022 жылғы 15 желтоқсандағы "Жасыл экономикаға" көшу жөніндегі кеңес отырысының қорытындысы бойынша әкімдіктерге 2023жылдың 1 маусымына дейін барлық рұқсат етілмеген полигондарды жою және полигондарды экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес келтіру жұмыстарын жеделдету тапсырылды.

Морфологиялық құрамы

      ЖТХО-ның зерттеуіне сәйкес, коммуналдық қалдықтардың негізгі фракциялары тамақ қалдықтары, макулатура және пластик болып табылады (1-сурет). Бұл ретте айтарлықтай бөлігі (24%) басқа қалдықтарға жатқызылады, олар тоқыма, ағаш, сүйек, былғары, резеңке, бау-бақша, көше, гигиеналық құралдар және т.б.

     


КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУ ЖӘНЕ ЖИНАҚТАЛУ НОРМАЛАРЫ МЕН ТАРИФТЕРІ

      2023 жылдың сәуір айында Бөкей ордасы ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының нормативтері бекітілген. Осы құжатқа сәйкес жайлы үй шаруашылықтары мен жайсыз үй шаруашылықтары үшін 1 тұрғынға орташа жылдық пайда болу стандарты 1,0 м3 құрайды.

      Қазіргі уақытта Бөкей ордасы ауданында коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының жаңа стандарттарын анықтау мақсатында зерттеу жүргізілуде.

      Бөкей ордасы аудандық мәслихатының 2023 жылғы 25 сәуірдегі № 2-2 шешіміне қосымша.

Кесте 3. Бөкей ордасы ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары

Жоқ.

Тұрмыстық қалдықтарды жинақтау объектілерінің түрлері

Есеп бірлігі

Коммуналдық қалдықтардың жиналуының жылдық нормасы, м3

1.

Жақсы жабдықталған және жабдықталмаған үй шаруашылықтары

1 тұрғын

1.0

2.

Жатақханалар, интернаттар,балалар үйлері, қарттар үйлері және басқа мекемелер ЕеЕКМММММММММММММмммекемелер Ұұұқсасмекемелер
ұұнысандар

1 орын

1.13

3.

Балабақшалар, балабақшалар және басқа да мектепке дейінгі мекемелер

1 орын

0.4

4.

Мекемелер, ұйымдар, кеңселер, кеңселер, банктер, пошта бөлімшелері

1 қызметкер

0,22

5.

Емханалар, медициналық орталықтар

1 келу

0,04

6.

Ауруханалар, басқа емдеу мекемелері

1 төсек

2.06

7.

Мектептер және басқа оқу орындары

1 оқушы

0,13

8.

Мейрамханалар, кафелер, басқа да ойын-сауық және қоғамдық тамақтандыру мекемелері

1 орын

1.16

9.

Театрлар, кинотеатрлар, концерттік залдар, түнгі клубтар, казинолар, ойын автоматтары залдары, интернет-кафелер, компьютерлік клубтар

1 орын

0,21

10.

Стадиондар, спорт алаңдары

Жоба бойынша 1 орын

0,13

11.

Спорт, би және ойын залдары

Жалпы ауданы 1 м2

0,21

12.

Азық -түлік және өнеркәсіп тауарлары дүкендері, аралас дүкендер

1 м2 сауда алаңы

0,8

13.

Базарлар, сауда павильондары, дүңгіршектер, науалар

1 м2 сауда алаңы

0,036

14.

Тұрмыстық қызметтер, мемлекеттік қызметтер

Жалпы ауданы 1 м2

0,22

15.

Теміржол вокзалдары, автовокзалдар, әуежайлар

Жалпы ауданы 1 м2

0,5

16.

Дәріханалар

1 м2 сауда алаңы

0,44

17.

Автотұрақтар, көлік жуу орындары, жанармай құю бекеттері

1 тұрақ орны

0,11

18.

Автокөлік жөндеу шеберханалары

1 қызметкер

2.3

19.

Гараждық кооперативтер, гараждар, автотұрақтар

1 гараж үшін

1.16

20.

Шаштараздар, сұлулық салондары

1 жұмыс орны

0,23

21.

Ванналар, сауналар

Жалпы ауданы 1 м2

0,26

      Ауылдық округтер бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу нормалары туралы мәліметтер 1-қосымшада келтірілген.

4-кесте.Батыс Қазақстан облысы Бөкей ордасы ауданы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму бойынша халыққа арналған тарифтер

Жоқ.

Аты

Есеп бірлігі

теңге (қосымша құн салығынсыз)

1.

Үй шаруашылықтары жақсы жабдықталған

бір тұрғынға (айына)

213.8

2.

Үй шаруашылықтары жабдықталмаған

бір тұрғынға (айына)

213.8

3.

Бірлікке жылдық тариф (көлем)

1 м³

2565.6

      Ағымдағы тарифтер (2-кесте) 2023 ж.

      Бүгінгі күні көптеген қалаларда (Семей, Өскемен, Орал, Көкшетау және Қостанай) жаңа тарифтер бекітілді. Жалпы Қазақстан бойынша тариф 84 теңгеден 550 теңгеге дейін өзгереді (2-сурет). Ең жоғары тарифтер Алматы (553 теңге) және Көкшетау (500 теңге) қалаларында.

     



      Тариф қалдықтарды жинау, тасымалдау және кәдеге жарату саласындағы кәсіпорындарды қаржыландырудың бірден-бір көзі болып табылады. Жыл сайын коммуналдық қызметтер қымбаттайды, арнайы техниканың, жинақтаушы бөлшектердің және жанармай бағасы айтарлықтай өседі, бірақ қалдықтарды жинау, шығару және жою тарифі көптеген өңірлерде көптеген жылдар бойы өзгерген жоқ. Сондай-ақ, аудандардағы халық саны жыл сайын артып келеді. Осыған байланысты Бөкей ордасы ауданында қалдықтарды басқару жүйесін дамыту үшін экономикалық негізделген тарифті белгілеу аса маңызды және өзекті болып табылады.

      Төлемдік қарыз мәселесі бойынша ауданда проблемалар бар. Халықтың 60 пайызға жуығы ғана төлем ақысын төлейді. Өйткені, қалдықтарды жинаумен айналысатын компаниялар (бұдан әрі – ҚТҰ) өкілдерінің мәліметтері бойынша, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және шығару бойынша қызметтерге ақы төлеу бойынша қарыз шамамен 40% құрайды, .

      Бұл мәселені шешу үшін 2021 жылдан бастап Қазақстан Республикасының Экономикалық кодексіне сәйкес жергілікті атқарушы органдардың құзыретіне коммуналдық қалдықтарды жинаумен айналысатын ұйымдардың санын анықтау мақсатында ,тұрғылықты жері бойынша тіркелген азамматтарды, халықты тіркеу туралы ақпаратқа қолжетімділікті қамтамасыз ету кіреді.Осылайша, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинайтын және шығаратын субъектілерге олардың қызметтеріне шот-фактураларды дұрыс рәсімдеу үшін халықты тіркеу туралы ақпаратқа қолжетімділікті қамтамасыз ету қажет.

      ҚР ЕК сәйкес, тұрғын үйлерде тұратын жеке тұлғалар мемлекеттік келісім-шарттар негізінде орталықтандырылған жүйені пайдаланып, бекітілген тарифтер бойынша қызметтерге ақы төлеуге міндетті. Алайда бұл норма ішінара орындалады. Жеке үйлердің тұрғындары жеке келісім-шартқа отырғанды ​​жөн көреді. Бәлкім, халықтың кейбір бөлігі қоғамдық келісім-шарттың бар екенін білмейтін шығар.

      Кәсіпорындардың қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі қызметтеріне ақы төлеуге жеке келісімдер жасасу тиімсіз, бұл Денсаулық сақтау министрлігіне қосымша шығындарға, жұмыс орындарына, жалақыға және т.б. әсерін тигізеді. Сондықтан қатты тұрмыстық қалдықтарды халықпен жеке келісімдерді жасау тәжірибесін қайта қарау және шығару туралы жария шарт жасасуға көшу қажет. ЖАО және ҚТҰ жария келісімді өз веб-сайттарында орналастырып, халыққа ақпараттандыру жұмыстарын жүргізуі қажет.

4.1 Қалдықтармен байланысты ағымдағы ахуалдың сандық және сапалық көрсеткіштері

      Тұрғындардың қоқыстардың түзілуін және өздігінен шығарылуын есепке алмауына байланысты пластмасса қалдықтары, шыны ыдыстар және басқа да қалдықтар сияқты бір бөліктен жасалған бұйымдардың көлемін анықтау мүмкін емес. Халық қалдықтардан жасалған бұйымдардың пайда болуын есепке алмайтындығын ескере отырып, қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу кезінде мұндай қалдықтардың сандық және сапалық көрсеткіштері ескерілмейді. Сонымен қатар, ауылдық округ тұрғындарына жүргізілген сауалнама барысында тұрғындардың үлесіне қалдықтарды кәдеге жаратудың түрлері мен тәсілдері анықталды. Бұл деректер осы Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттерін айқындау кезінде пайдаланылатын болады. Елді мекендердің тұрғындары күл мен көң түзілуінің шамамен көлемін көрсетеді. Бұл ретте, мұндай қалдықтардың 50%-дан астамы тұрмыста тыңайтқыш, тұрмыстық пештерде қатты отын және т.б. түрінде пайдаланылады.

4.2 Қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару жүйесін талдау соңғы үш жылда

Кесте 5 – Бөкей ордасы ауданның ҚТҚ полигонындағы өндіру және тұтыну қалдықтарының тізбесі, сипаттамасы және массасы

Дереккөздің атауы
өндіріс қалдықтарының түзілуі
(технологиялық процесс, жабдық, құрылымдық бөлімше)

Корпус, цех, учаске

Қалдықтың атауы*

Қалдықтың коды*
(қауіптілік деңгейі)

Қалдықтардың пайда болуының жылдық мөлшерін ескере отырып ең жоғары
жабдықты, технологиялық процестің жүктемесі, т

 

2021

2022

2023

1

2

3

4

5

6

7

Негізгі өндіріс

Жеке және заңды тұлғалардан қабылдау.
Cайхин ауылы

Полигон

ҚТҚ

20 03 01

8700

8700

8700

      Құрамында сынабы бар қалдықтар туралы мәліметтер

      Құрамында сынап барлар қалдықтар

      Аудандық әкімшіліктің ақпараты бойынша бүгінгі күні құрамында ҚСБҚ бар қалдықтар ауданда жиналған және тасымалданбаған.

      ҚСБҚ қалдықтарын жинау жүйесі шешілмегендіктен, тұрғындардың түсініктерінің жеткіліксіздігі мен талаптарды сақтамауының нәтижесінде бұл қалдықтар ҚТҚ салынатын контейнерлерге түсіп, экологиялық қауіп төндіріп тұр.

      ҚР ЭК- нің талаптарына сай қалдықтарға өткен материалдар мен өнімдерді соның ішінде құрамында сынап бар қалдықтардың санатын ұлттық стандартқа сай белгілейді.

      Әкімдік тұлғалардан ҚСБҚ жинау жүйелерін ұйымдастыру қажет. Шығындар арнайы мамандандырылған ұйымдардың қалауы бойынша жүргізіледі, арнайы контейнерлер орнату, , құрамында сынабы бар қалдықтарды өңдеу және тасымалдау бюджет қаражаты есебінен қарастырылуы керек. А рнайы мамандандырылған ұйымдардың қалауы бойынша конкурс (тендер) өткізу қажет, таңдалған компанияда лицензия болуы және барлық заң талаптарына, ұлттық стандарттар талаптарына сәйкес болуы керек.

      Электрлік және электрондық жабдықтардың қалдықтары

      Электрлік және электрондық қалдықтарды басқару жүйесін қалыптастыру аудан бойынша заңды және жеке тұлғаларда қарастырылмаған. (бұдан әрі - ЭЭжҚ) тізбесі тұлғалар ауданда жоқ.

      Жеке тұлғалардың ЭЭжҚ арнайы ҚТҚ салатын контейнерлерге салуы дұрыс па, әрі қарай оны қоқыс тасымалдаушы ұйымдар ҚТҚ полигонына апарып сақтайды, нәтижесінде қоршаған ортаға үлкен зиян әкеледі. ЭЭжҚ жинау жүйесі заңды тұлғалар арасында да жолға қойылмаған.

      ЭЭжҚ әсерінен полигонда коррозиялар және тотығу салдары болады және әртүрлі ауыр металдар топыраққа, топырақты су түседі сондықтан оларды ҚТҚ арналған полигонға көмуге тыйым салынған.

      ҚР ЭК 365 бабына сәйкес құрамы қауіпті коммуналдық қалдықтар (ЭЭжҚ, құрамында сынап барлар қалдықтар, батареялар, аккумуляторлар және басқа қауіпті компоненттер) бөлек жиналуы керек және қайта қалпына келтіруге арналған мамандандырылған кәсіпорындарға берілуі тиіс.

      ЭЭжҚ-ды жинау және өңдеу бойынша деректерді есепке алу жүйесі ауданда ретке келтірілмеген.

      ТКШ мекемесінде ЭЭжҚ жинау және және қайта өңдеу деректері жоқ.

      Сондықтан ЖАО ЭЭжҚ жинау және қайта өңдеу жүйесін ұйымдастырып, тұрғындардың және заңды тұлғалардың ҚР. ЭК 365 бабының орындалу талаптарын қадағалау қажет.

      Ірі габаритті қалдықтар

      Бөкей ордасы ауданның аумағында ірі габаритті қалдықтар (бұдан әрі - ІГҚ) (тұрмыстық техника, жиһаз және т.б.) бөлек жиналмайды, өйткені оларды тасымалдайтын арнайы орындар жоқ. ІГҚ контейнерлік алаңдарға жеткізіліп, әрі қарай коммуналдық қалдықтар ҚТҚ арналған полигонға түседі.

      Қазіргі уақытта ЖАО тарапынан таңдау (конкурс) бойынша жұмыстар жүргізіліп, компаниялар ІГҚ арнайы орындарға жеткізеді.

      Құрылыс қалдықтары

      Тұрғындардан шыққан құрылыс қалдықтары да ҚТҚ арналған жалпы ағынға жиналады, және сол қолданыстағы полигонға сақталады.

      Бастап 2021 жылдан бастап құрылыс қалдықтарын көмуге тыйым салынған. Сондықтан ҚР ЭК сәйкес физикалық тұлғалар, жүзеге асыратындар құрылыс немесе жөндеу жұмыстарынан, жылжымайтын объектілерден шыққан құрылыс қалдықтарын ЖАО ұйымдастырыған арнайы орындарға өздері жеткізуі керек.

      Қазіргі уақытта ЖАО тарапынан таңдау (конкурс) бойынша жұмыстар жүргізіліп, компаниялар құрылыс қалдықтарын арнайы орындарға жеткізеді.

      Тамақ қалдықтары

      Халықтан шыққан тамақ қалдықтары да ҚТҚ арналған жалпы қолданыстағы полигонға жиналады және сол жерге көміледі. Тамақ қалдықтарын бөлек жинауға арналған контейнерлер жоқ. 2021 жылдан бастап тамақ өнімдері қалдықтарын көмуге тыйым салынған.

      Сондықтан тамақ қалдықтарын, биологиялық ыдырайтын коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау, сұрыптау, соның ішінде тамақ қалдықтарын тазарту (компостирования) арқылы қайта өңдеу жұмыстарын қолға алып, тұрғындардың тұрмыс қалдықтарын көмуіне жол бермеуді қадағалау аса қажет. .

4.3 Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы ахуалды талдауға арналған қорытынды

      Бөкей ордасы ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару туралы ағымдағы жағдайларды талдай келе, қалдықтарды бөлек жинау, сұрыптау, қайта өңдеу және коммуналдық қалдықтарды көму жұмыстарын жетілдіру қажет деген қорытынды жасалды.

      Бағдарлама аясында коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру қажет және келесі проблемалық мәселелерді шешу ұсынылады:

      1. Контейнерлік алаңдар санитарлық талаптарға сәйкес емес;

      2. КА контейнерлермен қамтылмаған;

      3. Тұрғындарды барлық жергілікті жерлерде қосалқы ресурстарды бөлек жинауға арналған контейнерлердің жетіспеушілігімен қамтамасыз ету;

      4. Тұрғындарда қауіпті құрамдас бөліктерден тұратын коммуналдық қалдықтарды (ҚСБҚ, ЭЭжҚ, медициналық) жинау жүйесінің болмауы;

      5. Биологиялық ыдырайтын (тағамдық) қалдықтарды бөлек жинаудың болмау;

      6. Ірі габаритті құрылыс қалдықтарын жинау және тасымалдау жүйесінің болмауы;

      7. Тұрғындардың қалдықтарды жинау жүйесінде мәдениетінің төмен болуы;

      8. Коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметіне халықтың қанағаттанбауы және көңілі толмауы;

      9. Заңды тұлғалардың ҚТҚ шығаруды толық қамти алмауы. Заңды тұлғалардың ҚТҚ шығаруы үшін келісім шарт жасаудан бас тартуы;

      10. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, өңдеу жұмыстарына төленетін тарифтің төмендігі;

      11. Техника мен құрал- жабдықтардың жетіспеушілігі;

      12. Қолданыстағы сұрыптау сызықтарының болмауы;

      13. Қалдықтарды сұрыптамай көму;

      14. Қалдықтарды қайта өңдеу жұмыстарының төмендігі (7-10%), сол уақыт аралығында қалдықтардың 93% ҚТҚ полигонына көмілуі;

      15. Құрылыс және тағамдық қалдықтарды қайта өңдеудің болмауы;

      16. ҚТҚ терең өңдеу қуаттылығының болмауы,полигонға көмілетін қалдықтар санын азайту жүргізілмейді;

      17. ҚТҚ шығару қызметтері үшін жеке тұлғалармен есеп айырысудағы проблемалардың туындауы. МАО жергілікті тұрғындар саны туралы нақты мәліметтер жоқ;

      18. Жеке тұлғалардан төлемдерді жинауға байланысты проблемалардың салдарынан МАО да дебиторлық берешек жыл сайын ұлғаяды;

4.4 Коммуналдық қалдықтарды басқару секторындағы мүмкіндіктер мен қателіктер, мықты және әлсіз тұстарына талдау

      Объективті талдау жүйелері үшін коммуналдық қалдықтарды басқарудың мықты және әлсіз тұстары, сондай-ақ мүмкіндіктері мен келетін қатерлері нақты анықталды.

Кесте 6. Мықты және әлсіз тараптарына, мүмкіндіктері мен қауіпті түсына талдау

Күштілер тараптар

Әлсіздер тараптар

ҚТҚ тасымалдау қызметімен тұрғындарды қамту деңгейі;
ЖАО бизнеспен, ҚШМ, тұрғындармен байланыс орнату;

-ҚТҚ жинау, тасымалдау, қайта өңдеуге және көмуге арналған төмен тарифтер;
-Тарифтер бойынша абоненттік берешек;
-Биологиялық ыдырайтын (тағамдық), КГО, құрылыс қалдықтардың және ЭЭжҚ бойынша бөлек жинау жүйесінің болмауы;
- Қалдықтарды қайта өңдеудің төмен үлесі;
-Қалдықтарды сұрыптамай көму;
-Тұрғындардың қалдықтармен жұмыс жасау жүйесіндегі мәдениетінің төмен болуы;

Мүмкіндіктер

Қатерлер

Бизнестің ҚТҚ жинау және қайта өңдеу жүйесін дамытуға қызығушылық танытуы;
-Тағамдық қалдықтарды тазарту (компостирования) үшін заманауи технологиялардың, кең ассортиментті қондырғылардың болуы;

-ЖАО қызметінің ҚР ЭК талаптарына сәйкес келмеуі;
-ҚТҚ полигонның толып кету, оның экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес болмауы;

Биологиялық ыдырау (тағамдық) және құрылыс заттарын өңдеу бизнесін дамытуда бөлшектеп бөлек жинау мүмкіндіктерінің болуы;
Көрші елдердің мемлекеттік шекарасына жақын орналасқан аудан үшін көрші мемлекеттен шикізат көзін алу мүмкіндіктері;
Бөлек жинауға тұрғындардың дайындығы.

- Атмосферадағы тасталған қалдықтардың қоршаған ортаға және аудан тұрғындарының денсаулығына кері әсері;
-Ауданда қалдықтарды басқару жүйесіне қанағаттанбау;
-Ж АО стратегиялық жоспарды орындамауы;
-Жылдық бағалаудың ЖАО қызметтін арттыру тиімділігіне сәйкес келмеуі.

5 БАҒДАРЛАМАДАҒЫ МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ МАҚСАТТЫ КӨРСЕТКІШТЕР

5.1 Мақсат және міндеттер

      Бағдарламаның мақсаты коммуналдық қалдықтарды басқаруды Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамаларының талаптарына сәйкес жүргізу болып табылады және Бөкей ордасы ауданы тұрғындары үшін қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметінің сапасын арттыру Тағы бір басым мақсаттардың бірі Батыс Қазақстан облысының Бөкей ордасы ауданының даму жоспарында бекітілген

      Мақсат 5: Аудандағы экологиялық жағдайды жақсарту

Нысаналы индикаторлар

Бірлік өлшеу.

2021

2022

2023

2024

2025

Ақпарат көзі, Жауапты орындаушы

Тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың үлесі

%

1,20

2,40

3,60

4,30

5,70

Әкімшілік деректер, ТҮКШЖКжАЖ

      Жетістікке қол жеткізу жолдары :

      улы қалдықтарды жою жөніндегі іс-шаралар;

      - қоқыстар шығаратын компаниялармен, елді мекендерге қызмет көрсету үшін ҚТҚ көму (ҚТҚ полигондары) жөніндегі кәсіпорындармен ұзақ мерзімді (5 және одан да көп жылға) шарттар жасасу;

      бюджеттік ұйымдарда, сауда орталықтарында, базарларда, қоғамдық тамақтану орындарында қалдықтарды бөлек жинауды енгізу (пластикке, қағазға арналған контейнерлерді орнату);

      қалдықтарды бөлек жинауды, сұрыптауды және қайта өңдеуді енгізу бойынша бизнеспен өзара бірлескен жұмыстар жасау;

      экономикалық тұрғыдан іске асыру мүмкіндігін тиімді болған жағдайда қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарын (үйінділерді) жабу және қалпына келтіру;

      ҚТҚ орналастыру объектілерінің санын оңтайландыру саясатын ескере отырып, экологиялық талаптар мен санитарлық ережелерге сәйкес жаңа ҚТҚ полигондарын салу;

      тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеуді енгізу;

      түзілетін ҚТҚ көлемі мен морфологиясын ескере отырып, қалдықтарды сұрыптау объектілері мен қалдықтарды қайта өңдеу объектілерінің (кәсіпорындарының) құрылысы;

      Іс-шаралар:

      ауданның елді мекендерін қалдықтарды жекелеген түрлері бойынша бөлек жинауға арналған контейнерлермен қамту және жаңарту;

      ҚТҚ полигондарындағы қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу және кәдеге жарату, полигондарды (полигондарды) газсыздандыру бойынша объектілерді салу жобаларын іске асыру үшін инвесторларды тарту:;

      халықты тұрмыстық қатты қалдықтарды бөлек жинауға үгіттеуді ұйымдастыру және жүргізу (жиналыстар, брошюралар, үнпарақтар, әлеуметтік бейнероликтер, оқу орындарындағы дәрістер, акциялар және т.б.).

      Бағдарлама міндеттері:

      1 Коммуналдық қызметтерді жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту, қалдықтарды жинау және шығару қызметтермен аудан халықын толық қамтуды қамтамасыз ету;

      2 Қалдықтарды бөлек жинау жүйелерін жетілдіру;

      3 Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту, спецификалық қоса алғанда (тамақ, құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды, ЭЭжҚ);

      4 Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз орындарға көмуді қамтамасыз ету;

      5 коммуналдық қалдықтар мәселесі бойынша хабарласқан тұрғындардың қалдықтарды жинау мәдениетін көтеру үшін ақпаратпен қамтамасыз ету, және қызығушылық танытқан барлық мүдделі тараптармен бірлесе әрекет етуді күшейту;

5.2 Мақсатты көрсеткіштер

      Осы Бағдарлама шеңберінде Бөкей ордасы ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру бойынша мақсатты көрсеткіштер белгіленді. (кесте 7).

Кесте 7. Бөкей ордасы ауданның 2023-2028 ж. арналған қалдықтарды жинау, тасымалдау және өңдеу, көму жүйесімен халықты қамту бойынша мақсатты көрсеткіштері

Мақсатты көрсеткіштер

Ағымдағы жағдай
(2021-2022)

2024

2025

2027

1

ҚТҚ жинау және тасымалдаумен аудан тұрғындарын қамту;

80 %
(6 ай 2022)

100%

100%

100%

2

Бөлек жинаумен қамту:
-құрғақ және ылғалды фракциялар бойынша
-қалдықтардың қауіпті түрлерін бөлек жинау (медициналық және құрамында сынап бар, электрондық және тұрмыстық техника)

 
19,1%
(9 ай 2022)

60%
60%

70%
70%

80%
80%

3

ҚТҚ үлесін қайта өңдеу және кәдеге жарату
(көлеміне байланысты)

1,20

2,40

3,60

4,30

4

Тұрғындардың сапалы экологиядық өмір сүру деңгейін қанағаттандыру

49,1% (2021)
55,3 % (2022)

61,5%

73,8%

86,1%

6 БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ СОҒАН СӘЙКЕС ШАРАЛАР

6.1 Коммуналдық қалдықтарды кәдеге жарату, жинау және тасымалдау жүйесімен аудан халықын толық қамтуды қамтамасыз ету үшін болашақта атқарылатын шаралар

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту үшін келесі шаралар орындалуы қажет:

      қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша көрсетілетін қызметтермен аудан тұрғындын қамту;

       бәсекеге қабілетті конкурстар ұйымдастыру, ұзақ мерзімді келісім шарттар жасау қорытындысы ;

      экономикалық тұрғыдан негізделген тарифтер бекіту;

      тарифтің жиналу мүмкіндігін арттыру;

      қалдықтарды жинау үшін санитарлық нормаларға сәйкес контейнерлік алаңдарды реттеу. Жиналатын қалдықтардың көлемі мен ерекшелігіне байланысты жаңа контейнерлерді ауыстыру және орнату. Қоқыс таситын көліктерді және басқа қажетті техниканы жаңарту.

      Қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметімен тұрғындарды қамту

      Қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша көрсетілетін қызметтермен аудан халықын тек жеке тұлғаларды ғана емес, сонымен қатар заңды тұлғалар да қамтамасыз етеді. Заңды тұлғаларды ақпараттандыру жұмыстарын жүргізу кезек күттірмейді, олар жеке тұрғын үйлер немесе бөлек тұрған ғимараттар (егер контейнерлер болмаса) бойынша ҚТҚ шығару, тасымалдау үшін ЖАО мен, анықталған ҚТҰ келісім шарт жасау қызметін жүзеге асырады.

      Ұзақ мерзімді келісімшарттар жасау және бәсекеге қабілетті негіздегі конкурстардың нәтижесі бойынша қорытынды

      ҚТҚ жинау және тасымалдау қызметтерінің сапасын арттыру үшін коммуналдық қалдықтарды басқаруға арналған бәсекелестікке негізделген ұзақ мерзімді келісім шарттар жасау қажет.

      Нарыққа қатысушыларды айқындау жөніндегі конкурсты (тендерді) өткізу кезінде, коммуналдық қалдықтарды басқаруда ЖАО ҚТҰ-на ҚР ЭК-не және заңнамалық Ережелерге сәйкес талаптар қояды. ҚТҚ жинау және тасымалдаумен қызметі ҚР ЭК-нің талаптарына сәйкес келетін мамандандырылған арнайы кәсіпорындар айналысады.

      ҚТҚ тасымалдауға қатысатын ҚТҰ-на қойылатын талаптардың бірі – ол ҚРЭГжТРМ-де тіркелген және жүзеге асыратын қызметі туралы хабарлама беру. Кәсіпкерлік субъектілері жүзеге асыратындар қызметі бойынша қауіпті емес қалдықтарды жинау, сұрыптау және тасымалдау кезінде Қазақстан Республикасының "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Заңына сәйкес ҚРЭГжТРМ-не хабарлама беруге міндетті. ҚРЭГжТРМ хабарлану тәртібіне сай келмесе ҚТҰ ҚТҚ және қауіпті емес қалдықтарды жинау, сұрыптау,тасымалдау конкурсына қатыса алмайды министрлік хабарландыруын алмаған жағдайда бұл ұйымға қатысуға тыйым салынады,

      Егер компания қауіпті қалдықтармен жұмыс істеуді де жүзеге асыратын болса, онда лицензиясы болуы қажет.

      Экономикалық тұрғыдан негізделген тарифтерді бекіту

      Ауданда коммуналдық қалдықтармен жұмыс жасау жүйесін одан әрі дамыту үшін тарифтерді жаңаларын есептеп, бекіту қажет. Тиісті инфрақұрылымдар құру үшін және аудан халқына сапалы әрі заманауи қызмет көрсету үшін қолданыстағы тариф (213,8 теңге) жеткіліксіз. Бекітілген тариф инфляциялық процесті ескере отырып, қоқыс шығаратын мамандандырылған ұйымдардың жинау, тасымалдау, сұрыптау, көму шығындарын жабу керек

      Экономикалық тұрғыдан негізделген тарифтерді қайта қарау және заманға сай индекстеу қалдықтарды жинап, сұрыптап, тасымалдаумен айналысатын мамандандырылған ұйымдар үшін сапалы жұмыспен қамтуға мүмкіндік береді, сондай-ақ, ауданның экологиялық жағдайы жақсартады, тұрғындардың денсаулығын сақтайды.

      ҚТҚ жинау, тасымалдау, қайта өңдеу және көмуге арналған көтерілген тарифті жинау және тұрғындардың уақтылы төлемақсы

      ЖАО ұйымдармен араласуымен мамандандырылған ұйымдармен бірге тұрғындардың мәліметтерін тіркеуге қолжеткізу.

      Азаматтарды тұрғылықты, уақытша тұратын жері, жаңа мекен жайында тіркеу (тұрғылықты жері) мәліметтері нақтылы уақытпен ІІМ жүйесінде көрсетілетін "Жеке тұлғалар" Мемлекеттік базасынан беріледі, банктердегі деректер қорына ҚР мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдары (әкімдіктер) қол жеткізе алады.

      Осы интеграция шеңберінде ЖАО ІІМ-не иессіз мекен жайда (мекенжайсыз) тіркелген азаматтардың санын көрсетеді (дербес деректерсіз), бұл төлемдерді дұрыс есептеуге мүмкіндік береді.

      Контейнерлік алаңдарды санитарлық нормаларға сәйкес келтіру, жиналатын қалдықтардың көлемдер мен ерекшеліктеріне сай жаңа контейнерерге ауыстыру және орнату

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесі құрылыстың түріне байланысты төмендегідей түрде ұйымдастырылатын болады:

      Көп қабатты құрылыс аудандарында:

      тұрғын үйлердің аймақтарын контейнерлік алаңдармен жабдықтау;

      стандартты контейнерлер орнату;

      қалдықтарды шығару үшін жиналатын заттардың тығыздығы байланысты престеу жүйесі бар қоқыс таситын көліктерді пайдалану .

      Аудандарда жеке құрылыс салу:

      жеке контейнерлер орнату;

      қалдықтарды шығару үшін жоғары компрессиялық қабілеті бар көлемі үлкен қоқыс таситын көліктерді пайдалану.

      Санитарлық нормалармен сәйкес келетін КА орыналастыру үшін келесі іс-шаралар:

       Қалдықтарға арналған контейнерлерді жинауға арналған көлік кіру үшін тұрғын үй иеліктерінің аумақтары, ұйымдары, мәдени-бұқаралық мекемелері, демалыс аймақтары арнайы алаңдар орналастырады. Алаңды қатты жабындымен төсеп және қалдықтарды желмен ұшырып шашпау мақсатында биіктігін 1,5 м ден кем емес етіп алып үш жақтан биік қоршаумен қоршау керек.

      Контейнерлік алаңды тұрғын және қоғамдық ғимараттардан, балалар объектілерінен, спорт алаңдарынан және тұрғындардың демалыс орындарынан кемінде 25 м қашықтықта орналастыру керек. Халықтың санитарлық-эпидемиоллогиялық жағдайы сақталмаған жағдайда ЖАО қатысуымен жеке тұлғалардан, меншік иелерінен, қызығушылық танытқан тұлғалардан, мемлекеттік мекеме бөлімшелерінен тұратын комиссия құрылыс аудандарында санитарлық үзілістерді сақтау мүмкіндіктері қарастырылып, арақашықтықтар белгіленеді.

      Коммуналдық қалдықтардың тасымалдау кесте бойынша жүзеге асырылады.

      Шығындарды барынша азайту үшін тасымалдауға арналған коммуналдық қалдықтарды шығарудың ең аз жиілігі қабылданады, бұл белгіленген санитарлық талаптарға және табиғатты қорғау талаптарына сәйкес келеді.

      Қалдықтарды шығару кезінде коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемдерін, олардың морфологиялық құрамын, типін және жинау үшін қолданылатын контейнерлерді санын (жинау кезінде контейнерлер) назарға алу керек

      Әр қалдық санатына (фракциясына, түріне) байланысты бөлек жиналып,тасымалданады.

      Қалдықтарды контейнерлерде сақтау мерзімдері - 0 оС және одан төмен температурада үш тәуліктен артық емес, плюстік температурада – бір тәуліктен артық емес.

      Жиналатын қалдықтардың көлемдер және ерекшеліктеріне және сақтау мерзіміне байланысты контейнерлерді ауыстыру және орнату. Контейнерлерді жаңартуда қазіргі заманғы еуроконтейнерлерді сатып алу жоспарлануда. Пластик қалдықтары, қағаздар және картондар транспорттың барлық түрімен тасымалданады. Шыныдан жасалған қалдықтар зақымданудан сақтана отырып, көлік құралдарының кез келгенімен түрлерімен тасымалданады. Шыныдан жасалған қалдықтарды тасымалдау кезінде, тиеу кезінде және түсіргенде механикалық әсерлерден қорғалуын қамтамасыз ететін шараларды сақтау керек.

      Сондай-ақ ҚТҰ пайдаланатын (4-5 бірлік) қоқыс тасуға арналған көліктер, арнайы орындар жаңартылуы тиіс. Қоқыс таситын арнайы орындарды жаңарту жұмыстары ҚТҰ және жеке инвестициялар есебінен жүзеге асады.

6.2 Қалдықтарды бөлек жинау жүйесіндегі жетілдіретін шаралар

      Қалдықтарды бөлек жинау жүйесі үшін келесі шаралардың орындалуы қажет:

      -ҚТҚ құрғақ фракцияларын және қайталама шикізатты бөлек жинап шығару үшін КА-ды контейнерлік қондырғылармен қамтамасыз ету керек.

      -қауіпті коммуналдық қалдықтарды жинау және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыру;

      -Тұрғындарда қалыптасқан ІГҚ және құрылыс қалдықтарын тасымалдау үшін арнайы орындар ұйымдастыру және мамандандырылған компанияларды анықтау.

      Қауіпті коммуналдық қалдықты жинау, және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыру

      Қауіпті коммуналдық қалдықтарды, тұрғындардан түскен аккумуляторларды, химиялық көздерден қуат алатын қалдықтарды, ҚСБҚ, ЭЭҰ жинау, тасымалдау және қайта өңдеу шараларын үшін таңдау конкурстары жүргізіліп, мердігерлермен қамтамсыз етілуі керек.

      Бүгінгі күнге дейін ауданда қауіпті қалдықтарды жинау жүйесі жолға қойылмаған (ЭЭҰ, химиялық көздерден қоректену, аккумуляторлар) тұрғындардың ҚСБҚ-ны ішінара жинау.

      Аталмыш қалдық ҚТҚ арналған полигонға түсіп, топырақты, суды және ауаны токсиндермен, ауыр металдармен, тұрақты заттармен ластайды органикалық ластаушы заттармен адамдардың денсаулығына және қоршаған ортаға зиянын тигізеді.

      ҚР ЭК 365 бабы 6 тармағына сәйкес қауіпті коммуналдық қалдықтарды бөлек жиналу және қалпына келтіру үшін арнайы мамандандырылған кәсіпорындарға берілуі тиіс.

      Құрамында сынап бар қалдықтар

      ҚР СТ 1513 Ресурстарды сақтау талаптарына сәйкес халықтан ҚСБҚ жинау жүйесін ұйымдастыру. Барлық кезеңдерінде технологиялық циклдің қалдықтарды басқару. ҚСБҚ жіктелуі және өңдеу әдістері. ЖАО-ның негізгі ережелері жүзеге асырылады:

      – Арнайы тұрғындар шығаратын ҚСБҚ үшін әмбебап контейнерлердің орнатылуын және қызмет көрсетуін бақылау;

      -Кондоминиум объектісін басқару органдарының қызметін бақылау және ұйымдастыру;арнайы әмбебап контейнерлердің сақтау шараларын қамтамасыз ету; контейнерлерге қызмет көрсететін мамандандырылған кәсіпорынмен өзара келісім жасап,оларға қолжетімді болуын қамтамасыз ету;тұрғындармен түсіндіру жұмыстарын жүргізу міндеттеу; контейнерде бөгде заттардың сақталуына, контейнерге бөгде жарнамалардың, хабарландырулардың және т.б. жабысып қалуына жол бермеу.

      – Халық пайдаланған құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдарды қаражат бөлу арқылы кәдеге жаратуды іске асыру үшін халықты демеркуризациялау жөніндегі кешенді іс-шараларды мамандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын сатып алуын(қызметтерін) ҚСБҚ контейнерлерін жөндеуге (ауыстыруға) ұйымдастыру.

      Қазақстан Республикасының "Мемлекеттік сатып алу туралы" 4-тарауының заңнамасы және Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу қағидалары бойынша халықты демеркуризациялау жөніндегі іс-шаралар кешенін іске асыру және ҚСБҚ ЖАО контейнерлерін жөндеуі (ауыстыру) мамандандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын (қызметтерін) сатып алу ЭК-ке сәйкес конкурс (тендер) арқылы жүзеге асырылады.

      Электрондық және электрлік жабдықтар

      ҚР СТ 3753-2021 "Ресурстарды үнемдеу. Құрамында сынап бар құрылғылар мен аспаптарды қоспағанда, өмірлік циклдің барлық кезеңдерінде қалдық электр және электрондық жабдықтармен өңдеу. Қауіпсіздік талаптары"сәйкес ЖҚҚ қалдықтар иелеріне ЭжЭЖҚ өндірушілеріне немесе ЭжЭЖҚ басқару саласындағы шаруашылық жүргізуші субъектілерге халықтың тығыздығын ескере отырып, оның ішінде жинау объектілерін орналастыру үшін жер учаскелерін инфрақұрлымды құруға бөлу арқылы беруге мүмкіндік беретін ЭжЭЖҚ жинақтау және өңдеу, соның ішінде контейнер алаңдары мен стационарлық ЭжЭЖҚ жинау нүктелері үлес қосу керек.

      Жергілікті атқарушы органдар ЭжЭЖҚ жөндеу және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыруды, сондай-ақ ЭжЭЖҚ қалдықтарын иелерінен бөлек жинауды және өңдеуді, оның ішінде жылжымалы ЭжЭЖҚ жинау пункттерін құру арқылы қамтамасыз етуі тиіс.

      ЖАО тұрғындардан ЭжЭЖҚ бөлек жинау үлесін арттыруға бағытталған шараларды қабылдауы қажет,бірақ онымен шектелмей ,конкурстар мен лекцияларды ,ақпараттық кампания жұмысын қоса өткізуі қажет

      Тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттерін жинау жүйесін ұйымдастыру үшін келесі шараларды қабылдау қажет:

       құрамында сынап бар шамдар,батареялар ,электрондық және электр жабдықтары сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинау үшін стационарлық немесе жылжымалы пункттер/пункттер құру;

      -ұйымдастырылған қалдықтарды қабылдау пункттері және оларды қауіпсіз өңдеуге ықпал ету туралы халықтың хабардар болуын қамтамасыз ету .

      қалдықтарды жинау және кәдеге жарату шығындарының бір бөлігін жабу мақсатында кеңейтілген өндіруші жауапкершілігінің операторы ретінде жұмыс істейтін "Жасыл Даму" АҚ-мен ынтымақтастықты нығайту.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері сияқты батареялар, құрамында сынап бар шамдар, электронды және электр жабдықтары үшін қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинауға арналған стационарлық пункттер қарастырылады. Қабылдау пункттері көрсетілген тауарларды сататын дүкендерде (дүкен бөлімшелері, сауда нүктелері) құрылуы мүмкін. Пәтер иелері кооперативтерінің аумағында аккумуляторлар мен сынап шамдарын қабылдау ұйымдастырылуы мүмкін.

      Стационарлық шамдарды жинау пункттерінің орналасуы мен санын анықтау кезінде олардың қолжетімділігі мен тұрғындарға ыңғайлылығы ескерілуі керек. Құрамында сынап бар шамдарды қабылдаудың стационарлық пункттері бөтен тұлғалардың қолы жетпейтін жеке кіреберіспен жабдықталады, шамдарды жинауға арналған арнайы ыдыстардың қажетті санымен қамтамасыз етіледі және қажетті қорытындылары мен рұқсаттары болады.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттерін бөлек жинау және кәдеге жарату пункттерін құру, бөлек жинау мақсатты көрсеткіштерін жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

      Заңды тұлғалардың коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөлектерін жинау және қалпына келтіру қызметі

      ҚР ЭК 365 бабы 6 тармағына сәйкес қауіпті коммуналдық қалдықтарды түрлеріне қарамастан бөлек жиналып және қалпына келтіру үшін заңды тұлғалардан тұратын арнайы мамандандырылған кәсіпорындарға тапсырылсын.

      Қауіпті коммуналдық қалдықтарды жинау және қайта өңдеу бойынша шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерімен ақпараттық жұмыс жүргізу қажет.

      Сондай-ақ қажет мамандандырылған кәсіпорындардың жиналған және қалпына келтірілгендер қалдықтарын сатистикалық мәліметтерді қадағалау мақсатында есепке алу.

      Тұрғындардан шыққаг ІГҚ және құрылыс қалдықтарды арнайы орындарға жинау және тасымалдайтын мамандандырылған компаниялар

      ЭГжТРМ-нің 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығының Қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптардың 19-тармағына сәйкес ЖАО жеке тұлғалардың (тұрғындардың) құрылыс және ірі габаритті қалдықтарын бөліп жинау үшін 12 м2 аспайтын жабынды төселген және қоршалған орын ұйымдастыру.

      Физикалық және заңды тұлғалар ЭГжТРМ-нің 2 желтоқсан 2021 жылдың № 482 бұйрығының17 тармаққа сәйкес құрылыс немесе жылжымайтын объектілерді жөндеуден түскен қалдықтарды өндіреді.

      - Жергілікті атқарушы органдар ұйымдастырған арнайы орындарға құрылыс және ірі габаритті қалдықтардың тұрғындар өздері жеткізеді

      Абаттандыру қағидаларына сәйкес ірі габаритті қоқыс (қалдықтарын) кәсіпорындар, мекемелер және жеке тұлғалар өздері жүргізеді немесе қоқыс тасығыштармен кәсіпорындармен келісім шартқа отырады.

      ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жұмыстары ІГҚ тасымалдау тарифіне енгізілмегендіктен, ІГҚ- ды жинау, тасымалдау бөлек компаниямен жүзеге асады.

      Тұрғындардан шыққан ІГҚ және құрылыс қалдықтарын жинау, тасымалдау үшін ЖАО байқау (тендер) Қазақстан Республикасының "Мемлекеттік сатып алулар туралы" заңына сәйкес жергілікті қаражат есебінен жинау және шығару жұмыстарын ұйымдастырады.

      Тасымалдаушы компания ЭГжТРМ хабарламалық тәртіп талабына сай болуы керек.

      Құрылыс қалдықтарын арналған арнайы ұйымдастырылған орындарда жинау тәсілдердің жүзеге асыру: ауыстырылатын бункерлерге жинау және кейіннен автомобильдегі мультилиф жүйесімен шығару; борттық немесе самосвалды автокөлікпен қапқа жинап шығару; қалдықтарды үйіп-төгіп жинау, кейіннен борттық немесе басқа да қондырғыларға қайта тиеу, самосвалды автокөлік арқылы тасымалдау.

      Коммуналдық қалдықтарды, соның ішінде нақтыларын (тамақ, құрылыс және ірі көлемдегі қалдықтар, және т.б.) өңдеу және қайта өңдеу жүйесін дамыту жөніндегі шаралар.

      Қалдықтарды өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту үшін келесі іс-шараларды жүзеге асыру қажет:

      жекелеген санаттар бойынша: қайталама шикізат (пластик, қағаз және шыны) бойынша қалдықтардың түзілу көлемінен халық пен заңды тұлғалардан қайталама шикізатты жинау үлесін арттыру; құрылыс қалдықтары; көлемді қалдықтар; коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттері;

      өңірде жұмыс істейтін мамандандырылған қалдықтарды қайта өңдеу кәсіпорындарымен өзара іс-қимылды күшейту;

      қалдықтарды қайта өңдеудің қолданыстағы өндірістерін дамытуды ынталандыру және қайталама шикізатты қайта өңдеу және қайта өңдеу бойынша қуаттарды құру.

      Қайта өңделген шикізат (қағаз, картон, пластик, шыны және т.б)одан әрі өңдеу және дайын өнімді шығару үшін мамандандырылған кәсіпорындарға беріледі.

      Қағаз бен картон қалдықтарын қалпына келтіру жаңа өнімдерді (қағаз және картон, экожүн, құрылыс материалдары) өндіру үшін физикалық, химиялық және басқа әдістермен жүзеге асырылады.

      Қалпына келтіру,жарату, пластик жүзеге асырылуда технологиялық процестердің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін технологиялар мен жабдықтарды пайдаланатын мамандандырылған ұйымдар;

      Шыны ыдыс қалдықтарын қалпына келтіру экологиялық қауіпсіздік талаптарын сақтаған жағдайда жүзеге асырылады:

      -шыны ыдыс қалдықтарын қайта пайдалануға дайындау (сұрыптау, жуу, өңдеу);

      -жаңа өнімдерді өндірумен механикалық және термиялық әдістер (шыны жүн, шыны ыдыстар, шыны талшықтар, плиткалар және т.б.);

      ҚҚҚ-ның қайта өңделмейтін бөлігі қатты қалдықтардан алынатын отынды (ҚҚҚ) өндіру үшін пайдаланылуы мүмкін. Отынның бұл түрі қатты қалдықтарды шығаруды барынша азайту үшін цемент зауыттары мен жылу электр станцияларында қолданылуы керек.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттері болады :мамандандырылған қауіпті қалдықтар объектілеріне кәдеге жарату үшін жіберіледі.

      Тамақ қалдықтары.

      Бөлек жиналған қатты қалдықтардың, негізінен тағамдық және органикалық қалдықтардың биологиялық ыдырайтын фракциялары аэробты немесе анаэробты әдіспен өңделуі керек. Бұл қалдықтарды кәріздік тазарту қондырғыларының шламымен бірге өңдеу мүмкіндігі де қарастырылады. Бүгінгі күні органикалық қалдықтарды кәдеге жарату мен өңдеудің әртүрлі технологиялары бар, соның ішінде: биогаз өндіру, компост жасау және т.б.

      Компосттау - қатты қалдықтарды ыдыратудың табиғи әдісі. Компосттау - оның табиғи биодеградациясына негізделген қалдықтарды өңдеу технологиясы.

      Органикалық қалдықтарды компосттау тікелей үй шаруашылығында немесе орталықтандырылуы мүмкін. Тікелей үй шаруашылығында компосттау жай ғана компост шұңқырларында немесе арнайы компост машиналарын пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Орталықтандырылған компосттау кезінде тұтынушылар органикалық заттардың бөлек жиналуын қамтамасыз етеді, содан кейін олар арнайы жабдықталған учаскелерге немесе компост сақталатын силостарға тасымалданады. Кейіннен мұндай компост ауыл шаруашылығы қажеттіліктеріне пайдаланылады. Биологиялық ыдырайтын қалдықтардың жеткілікті көп мөлшері түзілетін және қосалқы шаруашылық бар ұйымдар мен мекемелерде (мысалы, мектептерде) компост жасау жеке негізде жүргізілуі мүмкін.

      Ірі көлемді қалдықтар және құрылыс қалдықтары

      Қауіпті фракциялар ірі көлемдегі қалдықтардан жинау орындарында шығарылуы керек, содан кейін өңдеу және/немесе кәдеге жарату үшін мамандандырылған ұйымдарға жіберіледі.

      Аралас құрылыс қалдықтарын жинау орнында қайталама шикізат пен қауіпті компоненттерді алып тастау арқылы сұрыптау керек. Келесілерді бөлек сұрыптау керек: ағаш; қағаз және картон; металл (қара және түсті металдар бөлек); минералды қалдықтар (тас, құрылыс тасы және кірпіш, сылақ, бетон, гипс, қаңылтыр шыны және т.б.); темірбетон және бетон бөліктері.

      Ұсақтау және сұрыптау кешендері ірі құрылыс қалдықтарын өңдеу үшін қолданылады.

      Қауіпті құрылыс қалдықтары бөлек жиналады және одан әрі өңдеу және/немесе кәдеге жарату үшін мамандандырылған компанияларға беріледі.

      Сұрыптаудан кейін одан әрі өңдеуге жатпайтын коммуналдық қалдықтарды кәдеге жарату қатты тұрмыстық қалдықтар полигонында жүзеге асырылады.

      Қауіпсіз коммуналдық қалдықтарды көму шараларын қамтамасыз ету

      Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз орналастыруды қамтамасыз ету үшін келесі шараларды қабылдау қажет:

      рұқсат етілмеген полигондарды анықтау және жою.

      Рұқсат етілмеген үйінділермен байланысты мәселелерді шешу үшін "Қазақстан Ғарыш Сапары" ҰК" АҚ спутниктері тіркеген барлық қатты тұрмыстық қалдықтар үйінділеріне мұқият аудит жүргізу қажет.

      Полигонды залалсыздандырудың қолданыстағы жалпы қабылданған әдістемесі келесі кезеңдерді қамтиды: полигонның қауіптілік дәрежесін анықтау; баламаларды бағалау; бейтараптандыру және рекультивациялау технологиясын әзірлеу.

      Рұқсат етілмеген полигондарды рекультивациялау бойынша техникалық шешімдер рекультивациядан кейінгі аумақтың функционалдық мақсаты мен пайдаланылуына байланысты қабылданады.

      Жаңа полигондардың пайда болуына жол бермеу шарасының негізі 2030 жылға қарай облыс тұрғындарын қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметтерімен 100% қамту және қалдықтарды қауіпсіз басқару бойынша шағын және орта бизнес субъектілерімен профилактикалық жұмыстарды жүргізу болып табылады.

6.3 Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және жою жүйесін дамыту шаралары, ерекшеліктерін қоса есептегенде (тағам қалдықтар, құрылыс және ірі көлемді қалдықтар, ЭЭҚҚ)

      Бағдарламаның тиімді жұмыс істеуі үшін тұрғындарды хабардар ету және қолдау маңызды. Халықтың хабардарлығын арттыру – ұзақ мерзімді процесс, ол тұрақты түрде жүргізілуі керек.

      ЖАО халықтың хабардарлығын арттыруда, ақпаратты таратуда және қалдықтардың алдын алу бойынша бастамаларды қолдауда, сондай-ақ тиісті жағдайлар жасауда (мысалы, ірі көлемдегі қалдықтар, ЭжЭЖҚ, құрылыс қалдықтары үшін арнайы алаңдарды құру) маңызды рөл атқарады.

      Жергілікті газеттер мен журналдарға қалдықтарды басқаруға байланысты проблема және қалдықтарды дұрыс басқару талаптары туралы халықты ағартуға бағытталған мақалалар жариялау ұсынылады.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі мамандандырылған ұйымдардың қызметкерлеріне тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау және пластик, шыны, картон және қағаз қалдықтарына арналған контейнерлерде бөлек сақтау тәртібін түсіндіретін экологиялық науқандарды мерзімді түрде өткізу ұсынылады. Мұндай әрекеттер әдетте бөлек жинауға арналған контейнерлер орнатылған аулаларда да, олар әлі жоқ жерлерде де жүзеге асырылады. Бұл ретте, полигондағы аралас күйдегі қатты тұрмыстық қалдықтардың қоршаған ортаға тигізетін кері салдары және қалдықтарды бөлек жинауды енгізу қажеттігі туралы тұрғындарға жан-жақты түсіндірме жұмыстары жүргізілуде. Қалдықтарды сұрыптаудың енгізілген жүйесі туралы түсіндірмелері бар түрлі-түсті парақшаларды тұрғындар арасында тарату да жақсы нәтиже береді.

      Негізгі назар негізгі мүдделі тараптар топтарына аударылады:

      халық (жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін (үй шаруасындағы әйелдер, зейнеткерлер, балалар);

      мұғалімдер, волонтерлар, белсенді топтар және үкіметтік емес ұйымдар.

      Қалдықтарды басқару бойынша халықты ақпараттандыру жоспарында халықты ақпараттандыру шаралары қарастырылады және мыналарды қамтиды:

      жергілікті газеттердегі жарияланымдар;

      мектептерде және көпшілік арасында тарату үшін материалдық ресурстарды қайта өңдеу бойынша ақпараттық материалдар;

      азық-түлік қалдықтарын үйде компосттау бойынша брошюралар;

      мектеп оқушылары мен студенттердің оқу-жаттығу алаңдарына оқу сапарларын ұйымдастыру;

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды бөлек жинау және өңдеу бойынша бизнес-бастамаларға жергілікті мемлекеттік ұйымдардың қолдауы бар жерде қалдықтарды қайта өңдеу дамып келеді. Жергілікті атқарушы органдар мен кәсіпкерлік субъектілерінің, сондай-ақ басқа да мүдделі тұлғалардың өзара іс-қимылы бойынша қалдықтарды басқару, қайта өңделетін материалдар мен контейнерлерді қабылдау пункттерін орнату және т.б. бойынша ұсыныстарды талқылау бойынша түрлі кездесулер мен дөңгелек үстелдер өткізіледі.

7 БАҒДАРЛАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ БОЙЫНША ЖОСПАР

      Қойылған мақсаттарға қол жеткізу және қойылған міндеттерді орындау үшін Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленді, ол 2-қосымшада келтірілген.

      Іс-шаралар жоспары міндеттер мен көрсеткіштер бойынша топтастырылған, орындау мерзімдері мен жауапты тұлғалар көрсетілген. Іс-шаралар жоспары күтілетін нәтижелерге қол жеткізу үшін кешенді тәсілді және Бағдарламаны барлық жауапты орындаушылардың жұмысын үйлестіруді көздейді.

      Мониторинг нәтижелері бойынша негізделген ұсыныстар болған жағдайда іс-шаралар жоспарына түзетулер қажет болған жағдайда жүзеге асырылады. Мониторинг нәтижелері бойынша осы Бағдарламаның мақсаттарына, міндеттеріне және нысаналы индикаторларына қол жеткізу мүмкін еместігі анықталған жағдайда, басқа да іс-шаралар белгіленеді және анықталған проблемалық мәселелерді шешу бойынша шаралар қабылданады.

      Мониторинг нәтижелері бойынша тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімі бағытталған шешімдер қабылдау үстінде:

      1) Жылжыту тиімділігі жүзеге асыру жоспарланған

      Бағдарламалардың белгіленген мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізу мақсатындағы іс-шаралар (басқа қызмет түрлерін анықтау);

      2) анықталған проблемалық мәселелер бойынша шаралар қабылдау.

      Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімі Бағдарламаның тапсырысшысы ретінде келесі функцияларды орындайды:

      1) Бөкей Орда ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы проблемаларды шешудің бірыңғай орталықтандырылған кешенді тәсілін қалыптастырады және қамтамасыз етеді, бағдарламаны барлық іске асырушылардың іс-әрекетін үйлестіреді;

      2) бюджет қаражаты есебінен Бағдарламаны іске асыруға арналған қаржылық шығыстар бойынша Батыс Қазақстан облысының әкімдігімен өзара іс-қимыл жасайды;

      3) Бағдарламаның іс-шараларын іске асыру мәселелері бойынша коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару субъектілерімен, мемлекеттік органдармен, әлеуметтік объектілермен, заңды тұлғалармен, жеке кәсіпкерлермен, жеке тұлғалармен өзара іс-қимыл жасайды;

      4) Бағдарлама іс-шараларының орындалуына бақылауды жүзеге асырады, қоғамдық кеңес отырыстарында талқылау үшін мониторинг нәтижелерін ұсынады;

      5) іс-шараларға, нысаналы индикаторларға, Бағдарлама іс-шараларын іске асыруға арналған шығыстарға, оның ішінде Бағдарламаға тиісті өзгерістер енгізу қажеттілігін негіздей отырып, алынған ұсыныстар негізінде түзетулер енгізеді;

      6) Бағдарлама іс-шараларының іске асырылуын тексеруге қатысады;

      7) Ауданның ресми интернет-ресурсында Бағдарламаны, сондай-ақ Бағдарлама іс-шараларының орындалу барысы туралы ақпаратты жариялайды.

      Бағдарламаны іске асырушылар: аудан әкімдігі, Мәслихат, коммуналдық қалдықтарды жинаумен, шығарумен, кәдеге жаратумен және көмумен айналысатын субъектілер: мемлекеттік органдар, әлеуметтік нысандар, заңды тұлғалар,жекекәсіпкерлер,ҮЕҰ және т.б.мүдделі тараптар.

8 БАҒДАРЛАМАНЫ ОРЫНДАУЫН МОНИТОРИНГІ

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасының орындалуын бақылауды тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімінің басшылығы жүзеге асырады.

      Бағдарламаның мониторингі Бағдарламаны іске асыру туралы есепті қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады, есеп беру айтылады, іс-шаралар сипаттамасы жүзеге асырылады, қол жеткізілген нәтижелер,нақты оларды іске асыруға бөлінген қаражат, сондай-ақ есепті кезеңге жоспарланған іс-шаралардың орындалмау және нәтижелердің болмауының себептері.

      Бағдарламаның мониторингі өткен жылдың қорытындысы бойынша жылына бір рет өткізілетін болады.

      Бағдарлама және оның орындалуы туралы есептер оны жалпыға қолжетімді интернет-ресурста орналастыру арқылы жұртшылыққа қолжетімді болады.

9 ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Бағдарлама мен іс-шаралар мыналар арқылы қаржыландырылуы мүмкін:

      мемлекеттік және жергілікті бюджет,

      жеке инвестициялар,

      РОП қорлары,

      халықаралық қаржы ұйымдарының қаражаты,

      несиелер, банктер екінші деңгейі Және басқалар көздер, Жоқ Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынған.

      Ұсынылған Бағдарламаны іске асыруға және жоспарланған табиғатты қорғау іс-шараларын іске асыруға арналған қаржылық шығындарды ҚР ЕК 29-бабына сәйкес бюджет қаражаты есебінен жүзеге асыру жоспарлануда. Бұл тетік осы іс-шаралар жоспарын әзірлеу және бекіту жылының алдындағы үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемақының сомасынан кем емес мөлшерде қаражатты пайдалануға мүмкіндік береді.

      Бағдарламаны іске асыру бойынша ұсынылған іс-шараларды қоршаған ортаны қорғаудың типтік тізбесі негізінде облыс әкімдігі үш жылдық перспективаға әзірлейтін Батыс Қазақстан облысының қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспарына енгізу жоспарлануда. ҚР ЭК 4-қосымшасында көзделген қорғау шаралары, ол:

      -қалдықтардың кез келген түрін, соның ішінде иесіз қалдықтарды жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, пайдалану және қайта өңдеу технологияларын енгізу;

      -зауыттарды, цехтарды және өндірістік объектілерді салу, реконструкциялау, қондырғыларды сатып алу және пайдалану:

      -қалдықтардың барлық түрлерін сақтауға арналған полигондар;

      -қалдықтарды жинау, тасымалдау, өңдеу, сұрыптау, кәдеге жарату және кәдеге жарату үшін;

      -қайталама материалдық ресурстарды жинау және өңдеу үшін;

      -қалдықтардан пайдалы компоненттерді алумен байланысты шикізатты немесе дайын өнімді алу үшін (байыту қалдықтарын, үстірт және негізгі жыныстарды, күл мен шлактарды, металлургиялық шлактарды, техногендік минералды түзілімдерді өңдеу);

      -қалдықтардың түзілу және кәдеге жарату көлемін барынша азайтуға бағытталған жабдықтар мен технологиялық процестерді қайта құру, жаңғырту.

10 КҮТІЛГЕН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘСЕРІ

      Бағдарламаны іске асыру ауданның экологиялық жағдайын жақсартуға және Бөкей ордасы ауданының нысаналы индикаторларын және жергілікті мемлекеттік органдардың коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы қызметін арттыруға мүмкіндік береді.

      Бағдарламаны іске асыру барысында мынадай негізгі нәтижелерге қол жеткізіледі:

       Қазақстан Республикасы басқару коммуналдық жүйелер заңнамасының қалдықтарға қойылатын талаптары;

      Коммуналдық қалдықтарды жинау мен шығаруды 100% қамту;

      Бастау алған бөлек жинақты енгізу;

      органикалық, ірі көлемдегі және құрылыс қалдықтарын өңдеуді дамыту;

      облыс тұрғындарының коммуналдық қалдықтармен дұрыс жұмыс істеу туралы хабардар болу деңгейін және мәдениетін арттыру.

      Осылайша, осы Бағдарламаны іске асыру аясындағы іс-шаралар кешенін Бөкей ордасы ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару саласында көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруға, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, сұрыптау және өңдеу көлемін арттыруға мүмкіндік береді және қалдықтардың қоршаған ортаға тигізетін кері әсері, тиісінше ауданның нысаналы индикаторларын арттырады. Жалпы Бағдарлама облыс тұрғындарының өмір сүру сапасы мен жағдайын айтарлықтай жақсартуға ықпал етеді.

  -1-қосымша

     



     


  2-қосымша

БАҒДАРЛАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ БОЙЫНША ЖОСПАРЫ

 

б/б

 
Іс-шаралар атауы

Аяқтау нысаны

Мерзімі

жауаптылар

Қаржыландыру көзі

1

2

3

4

5

6

Мақсат – экологиялық талаптарға сай коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру
Қазақстан Республикасының заңнамасы және Бокей Орда ауданының тұрғындары үшін қалдықтарды жинау және шығару бойынша көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру

1-міндет. Облыс халқын қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту

Көрсеткіш 1. Бөкейорда ауданының тұрғындарын қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және шығарумен қамту

1.1

Қатты тұрмыстық қалдықтарды көму және экономикаға негізделген тарифі бойынша жинау, әкету, кәдеге жарату, өңдеу туралы мәлімдеу.

Мәслихат шешімі

2024

Аудан әкімдігі, ҚТҰ, Мәслихат

Қажет емес

1.2

ҚТҰ-ға тұрғындарды тіркеу жеке деректерді берусіз -ақ жүзеге асатындығы туралы ақпарат беріледі.

ақпарат

2024

ІІМ, МЮ,
Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Қажет емес

1.3

Тұрмыстық қатты қалдықтарды шығару бойынша тұрғындармен қоғамдық келсім- шарт жасасуға көшу

ақпарат

2024

ІІМ, МЮ,
Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Қажет емес

1.4

Жеке сектордағы контейнерлерді орнатуды қоса алғанда, контейнерлік паркті жаңарту:
бар болғаны 8 жаңа және 45 ескісін ауыстыру. Барлығы 53 контейнер

Есеп беру

жыл сайын

Аудан әкімдігі, ҚТҰ, Мәслихат

Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар жоспары аясында, жергілікті бюджет.

1.5

Контейнер алаңдарын салу құрлысын санитарлық нормамен және заң талаптарына сәйкес енгізу: 20 дана.

Есеп беру

2024-2025 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

 
Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар жоспары аясында, жергілікті бюджет.

1.6

ҚТҚ уақытылы шығаруды қамтамасыз ету үшін қоқыс таситын көліктерді жаңарту және сатып алу(4-5 бірлік)

Есеп беру

2024-2028 жж

ҚТҰ

ҚТҰ қорлары,
жеке инвестициялар, МЖӘ, Жасыл-Даму

1.7

Қоқыс шығаратын көліктерді спутниктік навигация жүйелерімен жабдықтау және "ҚР Қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкін" ақпараттық жүйесіне қосып,осы жүйелерді тұрақты пайдалануға жағдай жасау.

Есеп беру

2024-2028 жж

ҚТҰ

ҚТҰ қорлары

1.8

Қызмет көрсететін заңды тұлғалармен тұрғын үйлерде немесе жеке ғимараттарда (контейнерлер болмаған жағдайда) тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі ҚТҰ қызмет көрсету үшін бұл аймақтарда,жергілікті атқарушы органдар айқындаған басқару ұйымдарымен келсім- шарттар жасау бойынша ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын өткізу.

Есеп (заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге
бағытталған хаттар )

2024

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Қажет емес

Тапсырма 2. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру

Көрсеткіш 2. Бөлек жинауды қамту
-құрғақ және ылғалды фракциялар бойынша;
-белгілі бір қауіпті қалдықтар түрлері (медициналық және құрамында сынап бар, WEEE)

2.1

Қатты қалдықтардың құрғақ фракциясын бөлек жинау үшін арнайы контейнерлер орнату.

Есеп беру

2024-2028 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Жоспар аясында қоршаған ортаны қорғау шаралары,жергілікті бюджет.

2.2

Қауіпті қалдықтардың түрлерін бөлек жинау, тасымалдау және өңдеу қамтамасыз ету бойынша мердігер ұйымды анықтау үшін ,конкурс ұйымдастыру : тұрғындар шығаратын ҚСБҚ, құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдар мен химиялық көздердің қалдықтары,қуат батареялар, медициналық қалдықтар,электронды және электр жабдықтарының қалдықтары.

Конкурстардың нәтежесінде, мердігерлік компаниялар
анықталды

2024

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Қоршаған ортаны қорғау жоспары , іс-шаралар шеңберінде ,жергілікті бюджет

2.3

Қоғамдық орындарда стационарлық пунктер/ батареялар, құрамында сынап бар шамдар, электронды және электр жабдықтарды,медициналық қалдықтарды жинайтын орын ұйымдастыру(сауда орталықтары, пошта бөлімшелері, халыққа қызмет көрсету орталықтары және т.б)

Есеп, жинау пункттері орнатылды

2024-2028 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ, мердігерлік ұйым, қалдықтарды жарату бойынша мамандандырылған басқарушы компаниялар

Қоршаған ортаны қорғау жоспары іс-шаралар , жергілікті бюджет

2.4

Одан әрі тасымалдау үшін өңдеуге арналған, мамандандырылған кәсіпорындарға қайталама шикізатты (пластик, қағаз және картон, шыны және т.б.) бөлек жинауды енгізу қажеттілігі туралы әлеуметтік мекемелермен (мектептер, балабақшалар, жоғары оқу орындары және т.б.), кәсіпорындармен, шағын және орта бизнес субъектілерімен профилактикалық жұмыс жүргізу.

Есеп беру

2024-2028 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Қажет емес

2.5

Тұрғындар пайданылған электронды және электр жабдықтарын арылту бойынша " Қажет емес нәрселерден арылыңыз" (алты айда бір рет) атты акция өткізу.

Атқарылған іс-шаралар туралы есеп беру

2024-2028 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ, мамандандырылған
кәсіпорындар

Қажет емес

3-міндет. Коммуналдық қалдықтарды, оның ішінде нақты қалдықтарды (тамақ, құрылыс және
көлемді қалдықтар, ЭжЭЖҚ және т.б.) қайта өңдеуін дамыту

Көрсеткіш 3. Өңдеу және кәдеге жарату үлесі:
- қатты қалдықтар ( көлеміне қарай)

3.1

 
Тұрғындардың көлемді және құрлыс қалдықтарын жинақтау үшін ,арнайы орындарды анықтау.

ақпарат

2024

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Қажет емес

3.2

Ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын жинау және шығару жөніндегі ұйымды анықтау бойынша конкурсты ұйымдастыру

Жарыс нәтижелері

2024

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ, мердігерлік
ұйымдастыру

Қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспары, жергілікті бюджет

3.3

Аудандық әлеуметтік мекемелерден, (мектептер, балабақшалар, университеттер және т.б.) кәсіпорындардан, шағын және орта бизнес орталықтарынан құрамында сынап бар қалдықтарды жинау және залалсыздандыру;

Жасалған шарттар туралы мәліметтер

2024-2028 жж

Мердігер таңдаған
байқаудың қорытындысы

Қажет емес

3.4

Аудандық әлеуметтік мекемелерден (мектептер, балабақшалар, жоғары оқу орындары және т.б.), кәсіпорындардан, шағын және
орта бизнес орталықтардан электронды және электр жабдықтар қалдықтарын жинау және залалсыздандыру.

Жасалған шарттар туралы мәліметтер

2024-2028 жж

Мердігер ұйым

Қажет емес

3.5

Қалдықтарды сұрыптау кешенін (бұдан әрі – ҚСК) салу және іске қосу

пайдалануға беру актісі

2026-2027 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспары , жергілікті бюджет,
жеке инвестиция

3.6.

Қатты қалдықтардың көлемін азайту үшін пресс аппаратын сатып алуды қарастыру.

ақпарат

2024

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспары , жергілікті бюджет,
жеке инвестиция

Тапсырма 4. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз орналастыруды қамтамасыз ету.

Көрсеткіш 4. Экологиялық талаптарға сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын жабу және рекультивациялау

4.1

Тұрмыстық және құрылыс қалдықтарының рұқсат етілмеген полигондарын (табиғи үйінділерін) анықтау және жою

Есептер

2024

Аудан әкімдігі

Қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспары , жергілікті бюджет,
жеке инвестиция

4.2

Полигондар рекультивациялық жобасын жасау

 
рекультивациялық жобаға мемлекеттік сараптаманың қорытындысы

2025

Облыс әкімдігі, полигон операторы

Жоспар аясында қоршаған ортаны қорғау шаралары ,жергілікті бюджет,
жеке инвестициялар

4.3

Қолданыстағы полигон жерлерін кезеңмен рекультивация жасау және қалпына келтіру.

Қабылдау комиссиясының есебі

2024-2025 жж

Аудан әкімдігі, полигон операторы

 
Жоспар аясында қоршаған ортаны қорғау шаралары ,жергілікті бюджет,полигондарды жою қоры .

4.4

Полигонды жою қорын құру

Есеп беру

2024-2028 жж

Полигон опраторы

Қажет емес

Міндет 5. Тұрғындардың коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша хабардарлығы мен мәдениетін арттыру, нығайту және барлық мүдделі тараптардың өзара әрекеттесуі

Көрсеткіш 5. Халықтың экологиялық өмір сүру сапасына көңілі толуы

5.1

Қатты қалдықтар мәселесі туралы қоғамның назарын аударуға бағытталған әлеуметтік жарнаманы құру, орналастыру және тарату

Есептер

2024-2028 жж

Аудан әкімдігі,

Жергілікті бюджет

5.2

Халықтың қалдықтарды қабылдау пункттері туралы (пластик, картон және қағаз қалдықтары, шыны )хабардар болуын қамтамасыз ету

Есептер

2024-2028 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ, ҮЕҰ

Қажет емес

5.3

Коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттері (ҚСБҚ, ЭжЭЖҚ, медициналық) қауіпсіз өңдеу туралы ақпаратты әлеуметтік желілер,әкімдік сайт,навигациялық жүйе арқылы насихаттап, халықтың хабардар болуын қамтамасыз ету.

Есептер

2024-2028 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ, ҮЕҰ

Қажет емес

5.4

Жергілікті газеттерде қауіпті коммуналдық қалдықтардың құрамдас бөліктерін қауіпсіз өңдеу жолдары туралы материалдарды жариялау

ақпарат

2024-2028 жж

Аудан әкімдігі,
ҚТҰ

Жоспар аясында қоршаған ортаны қорғау шаралары, жергілікті бюджет