Об утверждении нормативно-технического документа по методике расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования по углеводородам

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 17 января 2025 года № 27-н/қ.

В соответствии с подпунктом 2) статьи 62 Кодекса Республики Казахстан "О недрах и недропользовании", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить нормативно-технический документ по методике расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования по углеводородам согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту государственного контроля в сферах углеводородов и недропользования Министерства энергетики Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) в течение пяти рабочих дней со дня подписания настоящего приказа направление его копии в электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан после его официального опубликования.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр энергетики Республики Казахстан

А. Саткалиев

Приложение к приказу Министра энергетики Республики Казахстан от 17 января 2025 года № 27-н/қ

Нормативно-технический документ по методике расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования по углеводородам

Глава 1. Основные положения

Настоящий нормативно-технический документ по методике расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования по углеводородам (далее – НТД) составлен в соответствии с подпунктом 2) статьи 62 Кодекса Республики Казахстан "О недрах и недропользовании" (далее – Кодекс) в целях единообразия расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования при составлении базовых проектных документов и анализов разработки в сфере недропользования по углеводородам.

Глава 2. Область применения

НТД применяется для формирования раздела "Расчет размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования" в базовых проектных документах и анализов разработки в сфере недропользования по углеводородам.

Глава 3. Методика расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования по углеводородам

3.1. Общие положения

В соответствии с пунктом 7 статьи 126 Кодекса, обеспечение исполнения обязательства по ликвидации последствий разведки, формируется посредством взноса денег в размере суммы, определенной в проекте разведочных работ на основе рыночной стоимости работ по ликвидации последствий разведки углеводородов, до начала проведения операций, предусмотренных таким проектным документом. При утверждении дополнения к проекту разведочных работ, предусматривающего увеличение стоимости работ по ликвидации последствий разведки, либо проекта пробной эксплуатации соответствующая дополнительная сумма выбранного способа обеспечения должна быть внесена до начала проведения работ, предусмотренных таким проектным документом.

Согласно пункту 9 статьи 126 Кодекса, сумма обеспечения исполнения обязательства по ликвидации последствий добычи определяется в проекте разработки месторождения на основе рыночной стоимости работ по ликвидации последствий добычи углеводородов и подлежит пересчету не реже одного раза в три года в рамках анализа разработки.

При расчете размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования на морском месторождении подлежат учету затраты на демонтаж морских объектов (искусственные острова, дамбы, установки, трубопроводы и иные морские объекты) в соответствии с пунктом 4 статьи 157 Кодекса.

В соответствии с пунктом 4 статьи 128 Кодекса, финансирование работ по ликвидации технологических объектов, проводимых вне рамок ликвидации последствий недропользования по углеводородам, осуществляется за счет средств недропользователя.

При расчете необходимой суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования в расчете учитываются только существующие технологические объекты (в том числе скважины) на момент вывода месторождения из эксплуатации.

Удельный норматив рассчитывается в зависимости от объемов добычи углеводородов за рентабельный период. При добыче на месторождении и продаже товарных конденсата и газа, объемы конденсата и газа приводятся к нефтяному эквиваленту по средней номинальной стоимости продажи нефти.

Рыночная стоимость работ по ликвидации последствий недропользования определяется путем усреднения ценовых предложений стоимости ликвидации объектов, представленных тремя потенциальными поставщиками, обладающими соответствующими разрешительными документами и иметь опыт ликвидации последствий недропользования в течение последних трех лет.

3.2. Исходные данные для расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования

Перечень данных, необходимых для расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования с указанием используемых сокращений, приведен в Таблице 1.

Таблица 1. Перечень данных, необходимых для расчета размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования

№ п/п	Наименование	Пояснения к заполнению исходных данных	Используемое сокращение
1	Количество скважин на конец рентабельного периода разработки месторождения	Количество скважин, нефтегазодобывающего, нагнетательного, наблюдательного фондов и законсервированных скважин, подлежащих ликвидации по окончанию периода разработки месторождения.	Клс
2	Стоимость демонтажа объектов наземного обустройства месторождения	Рыночная стоимость демонтажа объектов наземного обустройства месторождения (трубопроводов, установок подготовки нефти и газа, резервуаров, оснований насыпных островов, насосных установок, автоматизированных групповых замерных установок).	Слно
3	Площадь морских объектов	Площадь поверхности насыпных морских островов.	Пло
4	Протяженность морских трубопроводов		Пмт
5	Накопленные на момент составления проекта разработки месторождения ликвидационные отчисления		Сн
6	Коэффициент инфляции	Коэффициент годового обесценения денег.	Ки

3.3. Перечень объектов, подлежащих к учету при расчете размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования

Сумма обеспечения ликвидации последствий недропользования формируется из затрат на ликвидацию скважин с установкой репер-тумб, демонтаж наземных объектов обустройства месторождения и демонтаж морских объектов трубопроводов (при ликвидации морского месторождения) и техническую рекультивацию нарушенных земель.

3.4. Расчет стоимости ликвидации месторождения

Стоимость ликвидации месторождения рассчитывается по формуле 1:

(1)

где,

С_лм – Стоимость ликвидации месторождения;

С_лс – Затраты на ликвидацию скважин;

С_лно – Затраты на демонтаж объектов наземного обустройства месторождения;

С_ло – Затраты на демонтаж оснований островов;

С_лт – Затраты на демонтаж морских трубопроводов;

С_рз – Затраты на техническую рекультивацию нарушенных при разработке месторождения земель;

С_эп – Платы за негативное воздействие на окружающую среду: за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу, сбросы загрязняющих веществ, образующиеся в процессе демонтажных работ, а также платежи за захоронение отходов и размещение серы в открытом виде на серных картах;

Д_л – Доход при проведении ликвидационных работ.

Стоимость ликвидации скважин рассчитывается по формуле 2:

(2)

где,

С_лс – Затраты на ликвидацию скважин;

С_лос – Затраты на ликвидацию одной скважины;

К_лс – Количество скважин, подлежащих ликвидации.

Стоимость ликвидации одной скважины учитывается по сметной или рыночной стоимости ликвидации скважины либо рассчитывается по формуле 3:

(3)

где,

С_лос – Стоимость ликвидации одной скважины;

В_лс – Продолжительность работ в часах по ликвидации одной скважины;

С_бч – Стоимость 1 часа услуг бригады по ликвидации скважины;

З_с – Затраты на сырье, цемент при ликвидации скважины.

Продолжительность работ по ликвидации одной скважины рассчитывается по формуле 4:

(4)

где,

В_лс – Продолжительность работ по ликвидации одной скважины;

В_пмп – Продолжительность переезда и монтажа подъемного оборудования;

В_мрп – Продолжительность монтажа рабочей площадки;

В_пк – Продолжительность проверки оборудования пусковой комиссией;

В_ппо – Продолжительность подъема подземного оборудования;

В_пп – Продолжительность промывки песка;

В_зцр – Продолжительность закачки цементного раствора;

В_оэк – Продолжительность опрессовки эксплуатационной колонны;

В_пнкт – Продолжительность подъема насосно-компрессорных труб;

В_ут – Продолжительность установки тумбы;

В_дп – Продолжительность демонтажа подземного оборудования;

В_уж – Продолжительность утилизации технологической жидкости из емкости.

Затраты на демонтаж объектов наземного обустройства месторождения рассчитываются по формуле 5:

(5)

где,

С_лно – Затраты на демонтаж объектов наземного обустройства месторождения;

С_лнт – Затраты на демонтаж наземных трубопроводов месторождения;

С_дзу – Затраты на демонтаж установок по замеру добычи углеводородов;

С_ду – Затраты на демонтаж установок переработки углеводородов;

С_дсху – Затраты на демонтаж системы хранения углеводородов;

С_дои – Затраты на демонтаж объектов инфраструктуры месторождения.

Затраты на демонтаж оснований островов рассчитываются по формуле 6:

(6)

где,

Сло – Затраты на демонтаж основания ликвидируемого острова;

Пло – Площадь основания ликвидируемого морского острова;

Тло – Толщина основания ликвидируемого морского острова;

Сдво – Затраты на демонтаж, вывоз на сушу и ликвидацию 1 м³ основания ликвидируемого морского острова.

Затраты на демонтаж морских трубопроводов рассчитываются по формуле 7:

(7)

где,

С_лт – Затраты на демонтаж морских трубопроводов;

С_дмт – Затраты на демонтаж, вывоз на сушу и ликвидацию 1 км морского трубопровода;

П_мт – Протяженность ликвидируемых морских трубопроводов в км.

Затраты на техническую рекультивацию нарушенных при разработке месторождения земель рассчитывается по формуле 8:

(8)

где,

С_рз – Затраты на техническую рекультивацию нарушенных при разработке месторождения земель;

П_рз – Площадь рекультивируемых земель;

Г_рз – Глубина технической рекультивации земель;

С_рг – Затраты на техническую рекультивацию 1 м³ рекультивируемого грунта.

3.5. Расчет остаточной стоимости ликвидационных отчислений, подлежащих выплате до окончания рентабельного периода разработки месторождения

Остаточная стоимость ликвидационных отчислений, подлежащих выплате до окончания рентабельного периода разработки месторождения рассчитывается по формуле 9:

(9)

где,

С_о – Остаточная стоимость ликвидационных отчислений, подлежащих выплате до окончания рентабельного периода разработки месторождения;

С_лм – Стоимость ликвидации месторождения;

С_н – Накопленные на момент составления проекта разработки месторождения ликвидационные отчисления.

3.6. Расчет размера суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования

Размер суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования рассчитывается по формуле 10:

(10)

где,

С_олпн – Размер суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования;

С_о – Остаточная стоимость ликвидационных отчислений, подлежащих выплате до окончания рентабельного периода разработки месторождения;

К_и – Коэффициент инфляции;

г – Количество лет до окончания контрактного периода либо до года вывода месторождения из эксплуатации.

3.7. Расчет объемов добычи углеводородов в стоимостном эквиваленте нефти

Объем добычи углеводородов в стоимостном эквиваленте нефти для расчета удельного норматива рассчитывается по формуле 11:

(11)

где,

О_у – Накопленный за наименьший из рентабельного периода разработки месторождения объем добычи углеводородов;

О_н – Накопленный за наименьший из рентабельного периода разработки месторождения объем добычи нефти;

Ц_н – Средняя цена 1 тонны нефти;

О_к – Накопленный за наименьший из рентабельного периода разработки месторождения объем добычи конденсата;

Ц_к – Средняя цена 1 тонны конденсата;

О_г – Накопленный за наименьший из рентабельного периода разработки месторождения объем добычи газа;

Ц_г – Средняя цена 1 тыс. м³ газа.

3.8. Расчет удельного норматива отчислений

Удельный норматив отчислений рассчитывается по формуле 12:

(12)

где,

Н_олпн – Удельный норматив отчислений;

С_олпн – Размер суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования;

О_у – Накопленный за рентабельный период объем добычи углеводородов.

Результаты расчета удельного норматива отчислений оформляются в виде таблицы 2.

Таблица 2 – Расчет удельного норматива отчислений

№	Наименование показателя	Единица измерения	Значение
1.	Затраты на ликвидацию скважин
2.	Затраты на демонтаж объектов наземного обустройства месторождения
3.	Затраты на демонтаж оснований островов
4.	Затраты на демонтаж морских трубопроводов
5.	Затраты на техническую рекультивацию нарушенных при разработке месторождения земель
6.	Платы за негативное воздействие на окружающую среду: за выбросы загрязняющих веществ в атмосферу, сбросы загрязняющих веществ, образующиеся в процессе демонтажных работ, а также платежи за захоронение отходов и размещение серы в открытом виде на серных картах
7.	Доход при проведении ликвидационных работ
8.	Стоимость ликвидации месторождения на дату составления проекта разработки месторождения
9.	Накопленные на дату составления проекта разработки месторождения ликвидационные отчисления
10.	Остаточная стоимость ликвидационных отчислений
11.	Размер суммы обеспечения ликвидации последствий недропользования
12.	Объем накопленной добычи углеводородов за период, на который рассчитываются ликвидационные отчисления (наименьший из рентабельного периода разработки месторождения)
13.	Удельный норматив отчислений на ликвидацию последствий недропользования
14.	Затраты/расходы на услуги по организации возмещения неизбежного ущерба, нанесенного рыбным ресурсам; затраты на разработку программы проведения производственного экологического мониторинга ликвидированной скважины, обязательные и добровольные страхования при проведении работ по ликвидации последствий недропользования, выполнение иных работ по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории, предусмотренных условиями комплексного экологического разрешения

3.9. Расчет ежегодных отчислений на ликвидацию последствий недропользования до окончания рентабельного периода разработки месторождения

Ежегодные отчисления на ликвидацию последствий недропользования до окончания рентабельного периода разработки месторождения рассчитывается по формуле 13:

(13)

где,

Л_г – Ежегодные отчисления на ликвидацию последствий недропользования до окончания рентабельного периода разработки месторождения;

Н_олпн – Удельный норматив ликвидационных отчислений;

О_дуг – Годовая добыча углеводородов.

Результаты расчета ежегодных отчислений на ликвидацию последствий недропользования оформляются в виде таблицы 3.

Таблица 3 – Расчет ежегодных отчислений на ликвидацию последствий недропользования

Год разработки месторождения	Добыча				Ликвидационные отчисления
	нефти	конденсата	газа	углеводородов в стоимостном эквиваленте нефти

Көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу әдістемесі жөніндегі нормативтік-техникалық құжатты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2025 жылғы 17 қаңтардағы № 27-н/қ бұйрығы

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Кодексі 62-баптың 2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу әдістемесі жөніндегі нормативтік-техникалық құжат бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Көмірсутектер және жер қойнауын пайдалану салаларындағы мемлекеттік бақылау департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрыққа қол қойылған күнінен бастап жұмыс бес күн ішінде оның электрондық түрдегі қазақ және орыс тілдеріндегі көшірмелерін ресми жариялау және Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

2) осы бұйрықты ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының энергетика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Энергетика министрі

А. Сәтқалиев

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2025 жылғы 17 қаңтардағы № 27-н/қ бұйрығына қосымша

Көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу әдістемесі жөніндегі нормативтік-техникалық құжат

1-тарау. Негізгі ережелер

Осы көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу әдістемесі жөніндегі нормативтік-техникалық құжат (бұдан әрі – НТҚ) "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Кодексі (бұдан әрі – Кодекс) 62-бабының 2) тармақшасына сәйкес көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану саласындағы базалық жобалау құжаттарын және әзірлеу талдауларын жасау кезінде жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін біркелкі есептеу мақсатында жасалды.

2-тарау. Қолдану саласы

НТҚ көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану саласындағы базалық жобалау құжаттарында және әзірлеуді талдауда "Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу" бөлімін қалыптастыру үшін қолданылады.

3-тарау. Көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу әдістемесі

3.1. Жалпы ережелер

Кодекстің 126-бабының 7-тармағына сәйкес барлау салдарын жою жөніндегі міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету осындай жобалау құжатында көзделген операцияларды жүргізу басталғанға дейін көмірсутектерді барлау салдарын жою жөніндегі жұмыстардың нарықтық құны негізінде барлау жұмыстары жобасында айқындалған сома мөлшерінде ақшалай жарна арқылы қалыптастырылады. Барлау жұмыстары жобасына барлау салдарын жою жөніндегі жұмыстардың құнын арттыруды көздейтін толықтыруды не сынамалап пайдалану жобасын бекіткен жағдайда, таңдап алынған қамтамасыз ету тәсілінің тиісті қосымша сомасы осындай жобалау құжатында көзделген жұмыстарды жүргізу басталғанға дейін енгізілуге тиіс.

Кодекстің 126-бабының 9-тармағына сәйкес өндіру салдарын жою жөніндегі міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету сомасы көмірсутектерді өндіру салдарын жою жөніндегі жұмыстардың нарықтық құны негізінде кен орнын әзірлеу жобасында айқындалады және әзірлеуді талдау шеңберінде үш жылда кемінде бір рет қайта есептелуге жатады.

Теңіз кен орнында жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу кезінде Кодекстің 157-бабының 4-тармағына сәйкес теңіз объектілерін (жасанды аралдар, бөгеттер, қондырғылар, құбыржолдар және өзге де теңіз объектілері) бөлшектеуге арналған шығындар есепке алынуға жатады.

Кодекстің 128-бабының 4-тармағына сәйкес көмірсутектер бойынша жер қойнауын пайдалану салдарын жою шеңберінен тыс жүргізілетін технологиялық объектілерді жою жөніндегі жұмыстарды қаржыландыру жер қойнауын пайдаланушының қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз етудің қажетті сомасын есептегенде кен орнын пайдаланудан шығару кезінде тек жұмыс істеп тұрған технологиялық объектілерді (оның ішінде ұңғымаларды) есепке алу қажет.

Үлестік норматив рентабельді кезеңдегі көмірсутектерді өндіру көлеміне байланысты есептеледі. Кен орнында тауарлық конденсат пен газды өндіру және сату кезінде конденсат пен газдың көлемі мұнай сатудың орташа номиналды құны бойынша мұнай баламасына келтіріледі.

Жер қойнауын пайдалану салдарын жою жөніндегі жұмыстардың нарықтық құны тиісті рұқсат құжаттары бар және соңғы үш жыл ішінде жер қойнауын пайдалану салдарын жою тәжірибесі бар үш әлеуетті өнім беруші ұсынған объектілерді жою құнын орташалау жолымен айқындалады.

3.2. Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеуге арналған бастапқы деректер

Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеуге қажетті деректер тізбесі пайдаланылатын қысқартулары көрсетілген 1-кестеде келтірілген.

1-кесте. Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеуге қажетті деректер тізбесі

Р/с №	Атауы	Бастапқы деректерді толтыруға түсініктемелер	Пайдаланылатын қысқартулар
1	Кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңінің соңындағы ұңғымалар саны	Кен орнын әзірлеу кезеңі аяқталғаннан кейін жоюға жататын ұңғымалардың, мұнай-газ өндіру, айдау, бақылау қорларының және консервацияланған ұңғымалардың саны.	Сжү
1	Кен орнын жерүсті жайластыру объектілерін бөлшектеу құны	Кен орнын жерүсті жайластыру объектілерін (құбырларды, мұнай мен газды дайындау қондырғыларын, резервуарларды, үйінді аралдардың негіздерін, сорғы қондырғыларын, автоматтандырылған топтық өлшеу қондырғысы) бөлшектеудің нарықтық құны.	Қжүж
2	Теңіз аралдарының іргетас алаңы	Үйінді теңіз аралдарының беткі ауданы.	Ажта
3	Теңіз құбырларының ұзындығы		Ұтқ
4	Кен орнын әзірлеу жобасын жасау кезінде жинақталған жою аударымдары		Жә
5	Инфляция коэффициенті	Ақшаның жылдық құнсыздану коэффициенті.	Ки

3.3. Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу кезінде есепке алынуға жататын объектілердің тізбесі

Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасы репер-тумбалар орната отырып, ұңғымаларды жоюға, кен орнын жайластырудың жерүсті объектілерін бөлшектеуге және құбыржолдардың теңіз объектілерін бөлшектеуге (теңіз кен орны жойылған жағдайда) және бұзылған жерлерді техникалық рекультивациялауға арналған шығындардан қалыптасады.

3.4. Кен орнын жою құнын есептеу

Кен орнын жою құны 1-формула бойынша есептеледі:

Қкож = Құж + Қжүж + Қнж + Қтж + Ққкж + Қэт – Тж

(1)

мұндағы,

Қкож – Кен орнын жою құны;

Құж – Ұңғымаларды жоюға арналған шығындар;

Қжүжж – Кен орнын жерүсті жайластыру объектілерін бөлшектеу шығындары;

Қнж – Арал негіздерін бөлшектеу шығындары;

Қтж – Теңіз құбырларын бөлшектеу шығындары;

Ққкж – Кен орнын әзірлеу кезінде бұзылған жерлерді техникалық қалпына келтіру шығындары;

Қэт – Қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемдер: атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары, бөлшектеу жұмыстары процесінде түзілетін ластаушы заттардың төгінділері, сондай-ақ қалдықтарды көму және күкіртті күкірт карталарына ашық түрде орналастыру үшін төлемдер;

Тж – Жою жұмыстарын жүргізу кезіндегі табыс.

Ұңғымаларды жою құны 2-формула бойынша есептеледі:

Құж = Қбұж × Сұж

(2)

мұндағы

Құж – Ұңғымаларды жою шығындары;

Қбұж – Бір ұңғыманы жою шығындары;

Сұж – Жойылуға жататын ұңғымалар саны.

Бір ұңғыманы жою құны ұңғыманы жоюдың сметалық немесе нарықтық құны бойынша есепке алынады не 3-формула бойынша есептеледі:

Қбұж = Вұж × Қбс + Шұ

(3)

мұндағы,

Қбұж – Бір ұңғыманы жою құны;

Вұж – Бір ұңғыманы жою бойынша сағатпен берілген жұмыстардың ұзақтығы;

Қбс – Бригаданың ұңғыманы жою бойынша 1 сағатта көрсететін қызметінің құны;

Шұ – Ұңғыманы жою кезіндегі шикізат, цемент шығындары.

Бір ұңғыманы жою жөніндегі жұмыстардың ұзақтығы 4-формула бойынша есептеледі:

Вұж = Вкмұ + Вжмұ + Вкұ + Вжжұ + Вқжұ + Вцеұ + Всбп + Вскқұ + Вжд + Вкж + Вкж

(4)

мұндағы

Вұж – Бір ұңғыманы жою жөніндегі жұмыстардың ұзақтығы;

Вкмұ – Көтергіш жабдықты жылжыту және монтаждау ұзақтығы;

Вжмұ – Жұмыс алаңын монтаждау ұзақтығы;

Вкұ – Іске қосу комиссиясының жабдықты тексеру ұзақтығы;

Вжжұ – Жерасты жабдықтарын көтеру ұзақтығы;

Вқұ – Құмды жуу ұзақтығы;

Вцеұ – Цемент ерітіндісін айдау ұзақтығы;

Впбс – Пайдалану бағанасын сығымдау ұзақтығы;

Вскқұ – Сорғы-компрессорлық құбырларды көтеру ұзақтығы;

Вто – Тұғыр орнату ұзақтығы;

Вжд –Жерасты жабдығын бөлшектеу ұзақтығы;

Вкс – Технологиялық сұйықтықты ыдыстан кәдеге жарату ұзақтығы.

Кен орнын жерүсті жайластыру объектілерін бөлшектеуге арналған шығындар 5-формула бойынша есептеледі:

Қжүж = Қжқж + Қкөд + Қкд + Қксжд + Қиод

(5)

мұндағы ,

Қжүж – Кен орнын жерүсті жайластыру объектілерін бөлшектеу шығындары;

Қжқж – Кен орнының жерүсті құбырларын бөлшектеу шығындары;

Қкөд – Көмірсутектерді өндіруді өлшеу қондырғыларын бөлшектеу шығындары;

Қкд – Көмірсутектерді қайта өңдеу қондырғыларын бөлшектеу шығындары;

Қксждх – Көмірсутектерді сақтау жүйесін бөлшектеу шығындары;

Қиод – Кен орнының инфрақұрылым объектілерін бөлшектеу шығындары.

Аралдар негіздерін бөлшектеу шығындары 6-формула бойынша есептеледі:

Қжа = Ажн × Қжн × Қндә

(6)

мұндағы,

Қжа – Жойылатын аралдың негізін бөлшектеу шығындары;

Ажн – Жойылатын теңіз аралының негізі;

Қжн – Жойылатын теңіз аралы негізінің қалыңдығы;

Қндә – 1 м3 жойылатын теңіз аралының негізін бөлшектеу, құрлыққа әкету және жою шығындары.

Теңіз құбырларын бөлшектеу шығындары 7-формула бойынша есептеледі:

Қжқ = Қтқб × Ұтқ

(7)

мұндағы

Қжқ – Теңіз құбырларын бөлшектеу шығындары;

Қжнмт – 1 км теңіз құбырын бөлшектеу, құрлыққа әкету және жою шығындары;

Ұтқ – Жойылатын теңіз құбырларының ұзындығы, км.

Кен орнын әзірлеу кезінде бұзылған жерлерді техникалық қалпына келтіру шығындары 8-формула бойынша есептеледі:

Қжқ = Ақж × Тжқ × Ққкт

(8)

мұндағы,

Қжқ – Кен орнын әзірлеу кезінде бұзылған жерлерді техникалық қалпына келтіру шығындары;

Ақж – Қалпына келтірілетін жерлердің ауданы;

Тжқ – Жерді техникалық қалпына келтіру тереңдігі;

Ққкт – 1 м3 қалпына келтірілетін топырақты техникалық қалпына келтіру шығындары.

3.5. Кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңі аяқталғанға дейін төленуге тиіс жою аударымдарының қалдық құнын есептеу

Кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңі аяқталғанға дейін төленуге тиіс жою аударымдарының қалдық құны 9-формула бойынша есептеледі:

Қа = Қкж – Қж

(9)

мұндағы,

Қа – Кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңі аяқталғанға дейін төленуге тиіс жою аударымдарының қалдық құны;

Қкж – Кен орнын жою құны;

Қж – Кен орнын әзірлеу жобасын жасау кезінде жинақталған жою аударымдары.

3.6. Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшерін есептеу

Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшері 10-формула бойынша есептеледі:

Қжпжқ = Қа × (1 + Ки) (ж+1)

(10)

мұндағы,

Қжпжқ – Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшері;

Қа – Кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңі аяқталғанға дейін төленуге тиіс жою аударымдарының қалдық құны;

Ки – Инфляция коэффициенті;

ж – Келісімшарттық кезең аяқталғанға дейінгі не кен орны пайдаланудан шығарылған жылға дейінгі жылдар саны.

3.7. Мұнайдың құндық баламасындағы көмірсутектерді өндіру көлемін есептеу

Үлестік нормативін есептеу үшін мұнайдың құндық баламасындағы көмірсутектерді өндіру көлемі 11-формула бойынша есептеледі:

(11)

мұндағы,

Кк – Кен орнын әзірлеудің ең аз рентабельді кезеңінде жинақталған көмірсутектерді өндіру көлемі;

Км – Кен орнын әзірлеудің ең аз рентабельді кезеңінде жинақталған мұнай өндіру көлемі;

Бм – 1 тонна мұнайдың орташа бағасы;

Кк – Кен орнын әзірлеудің рентабельді ең аз кезеңінде жинақталған конденсат өндіру көлемі;

Бк – Орташа бағасы 1 тонна конденсат;

Кг – Кен орнын әзірлеудің рентабельді ең аз кезеңінде жинақталған газ өндіру көлемі;

Бг – 1 мың м3 газдың орташа бағасы.

3.8. Аударымдардың үлестік нормативін есептеу

Аударымдардың үлес нормативі 12-формула бойынша есептеледі:

(12)

мұндағы,

Нжсжқ – Аударымдардың үлестік нормативі;

Сжсжқ – Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшері;

Кк – Рентабельді кезеңде жинақталған көмірсутектерді өндіру көлемі.

Аударымдардың үлес нормативін есептеу нәтижелерін 2-кесте түрінде ұсыну ұсынылады.

2-кесте. Аударымдардың үлестік нормативін есептеу

№	Көрсеткіштің атауы	Өлшем бірлігі	Мағынасы
1.	Ұңғымаларды жою шығындары
2.	Кен орнын жерүсті жайластыру объектілерін бөлшектеу шығындары
3.	Арал негіздерін бөлшектеу шығындары
4.	Теңіз құбырларын бөлшектеу шығындары
5.	Кен орнын әзірлеу кезінде бұзылған жерлерді техникалық қалпына келтіру шығындары
6.	Қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемдер: атмосфераға ластаушы заттардың шығарындылары, бөлшектеу жұмыстары процесінде түзілетін ластаушы заттардың төгінділері, сондай-ақ қалдықтарды көму және күкіртті күкірт карталарына ашық түрде орналастыру үшін төлемдер
7.	Жою жұмыстарын жүргізу кезіндегі табыс
8.	Кен орнын әзірлеу жобасы жасалған күнгі кен орнын жою құны
9.	Кен орнын әзірлеу жобасы жасалған күні жинақталған жою аударымдары
10.	Жою аударымдарының қалдық құны
11.	Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюды қамтамасыз ету сомасының мөлшері
12.	Жою аударымдары есептелетін кезең үшін көмірсутектерді жинақталған өндіру көлемі (кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңінің ең азы)
13.	Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюға аударымдардың үлес нормативі
14.	Балық ресурстарына келтірілген сөзсіз залалдың орнын толтыруды ұйымдастыру жөніндегі қызметтерге арналған шығындар/шығыстар; жойылған ұңғыманың өндірістік экологиялық мониторингін жүргізу бағдарламасын әзірлеуге, жер қойнауын пайдалану салдарын жою жөніндегі жұмыстарды жүргізу кезінде міндетті және ерікті сақтандыруға, кешенді экологиялық рұқсат шарттарында көзделген I санаттағы объектіні пайдалану салдарын жою жөніндегі өзге де жұмыстарды орындауға арналған шығындар

3.9. Кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңі аяқталғанға дейін жер қойнауын пайдалану салдарын жоюға жыл сайынғы аударымдарды есептеу

Кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңі аяқталғанға дейін жер қойнауын пайдалану салдарын жоюға жыл сайынғы аударымдар 13-формула бойынша есептеледі:

Жг = Нжажс × Акжөк

(13)

мұндағы,

Жг – Кен орнын әзірлеудің рентабельді кезеңі аяқталғанға дейін жер қойнауын пайдалану салдарын жоюға жыл сайынғы аударымдар;

Нжажс – Жою аударымдарының үлестік нормативі;

Акжөк – Көмірсутектерді жылдық өндіру көлемі.

Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюға жыл сайынғы аударымдарды есептеу нәтижелері 3-кесте түрінде ресімделеді.

3-кесте. Жер қойнауын пайдалану салдарын жоюға жыл сайынғы аударымдарды есептеу

Кен орнын әзірлеу жылы	Өндіру				Жою аударымдары
	мұнай	конденсат	газ	мұнайдың құндық баламасындағы көмірсутектер