О проекте Указа Президента Республики Казахстан "О дальнейших мерах по реализации Стратегии развития Казахстана до 2030 года"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 июля 2003 года N 764

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Президента Республики Казахстан проект Указа Президента Республики Казахстан "О дальнейших мерах по реализации Стратегии развития Казахстана до 2030 года".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

Указ Президента Республики Казахстан

О дальнейших мерах по реализации
Стратегии развития Казахстана до 2030 года

В целях реализации Стратегии развития Казахстана до 2030 года постановляю:

1. Утвердить прилагаемую Программу Правительства Республики Казахстан на 2003-2006 годы (далее - Программа).

2. Правительству Республики Казахстан:
1) в месячный срок разработать и утвердить План мероприятий по реализации Программы;
2) ежеквартально представлять Главе государства информацию о ходе выполнения Программы.

3. Государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан, принять меры по реализации Программы.

4. Признать утратившим силу Указ Президента Республики Казахстан от 28 марта 2002 года N 827 "О дальнейших мерах по реализации Стратегии развития Казахстана до 2030 года" (САПП Республики Казахстан, 2002 г., N 9, ст. 65).

5. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Администрацию Президента Республики Казахстан.

6. Настоящий Указ вступает в силу со дня подписания.

Президент
Республики Казахстан

Утверждена
Указом Президента
Республики Казахстан
от ____ 2003 года N ___

Программа Правительства Республики Казахстан
на 2003-2006 годы Паспорт Программы

Наименование Программа Правительства Республики Казахстан
на 2003-2006 годы

Основание для В целях реализации Стратегии развития
разработки Казахстана до 2030 года

Основной разработчик Правительство Республики Казахстан

Цель Рост уровня жизни населения во всех регионах
на основе общественно-политической
стабильности, устойчивого
социально-экономического развития,
укрепления экономической и экологической
безопасности, снижения системных рисков,
развития международного сотрудничества

Приоритетные Приоритетными направлениями социально-
направления действий экономического развития на 2003-2006 годы
Правительства определены:
сокращение различий в уровне социально-
экономического развития регионов страны,
снижение бедности и безработицы;
обеспечение Государственной
агропродовольственной программы и
качественное улучшение условий жизни в ауле
(на селе);
реализация Стратегии индустриально-
инновационного развития страны;
стабилизация качества окружающей среды;
создание современной и эффективной системы
развития науки, образования, культуры и
профессиональной квалификации населения;
развитие малого и среднего
предпринимательства;
развитие производственной и социальной
инфраструктуры;
дальнейшее совершенствование пенсионного и
социального обеспечения населения;
повышение заработной платы государственных
служащих и работников бюджетных организаций;
дальнейшее развитие столицы

Задачи Достижение целей и среднесрочных приоритетов
требует решения задач, направленных на:
макроэкономическую сбалансированность и
устойчивость финансовой и бюджетной системы
страны;
либерализацию валютного и торгового
режимов;
повышение внутреннего спроса за счет роста
уровня жизни населения, борьбы с бедностью и
безработицей;
совершенствование инвестиционного климата;
повышение производительности в
обрабатывающей промышленности в целом, а
также за счет внедрения научных достижений и
инновационных разработок;
снижение воздействия хозяйственной
деятельности на окружающую среду и
оптимизацию ее охраны;
повышение продуктивности сельского
хозяйства и развитие конкурентоспособных
производств по переработке
сельскохозяйственной продукции;
создание стимулов для активизации
жилищного и производственного строительства
за счет создания современного строительного
комплекса и промышленности строительных
материалов;
увеличение государственных доходов при
снижающейся налоговой нагрузке за счет
расширения налогооблагаемой базы;
приоритетное развитие образования, науки и
инновационной деятельности;
подготовку качественно новых научных,
управленческих, инженерно-технических и
рабочих кадров для всех уровней экономики;
стимулирование притока прямых инвестиций в
экономику;
эффективное использование государственных
ресурсов, направляемых на развитие
инфраструктуры и совершенствование
производственной структуры экономики;
создание условий для рационального
размещения производительных сил;
углубление и расширение экономической
интеграции в рамках СНГ, ЕврАзЭС, ЦАС, ШОС и
практическая реализация целей Организации
региональной интеграции

Срок реализации 2003-2006 годы

Необходимые ресурсы и Средства государственного бюджета, заемные
источники средства, прямые инвестиции, гранты, средства
финансирования фондов и других финансовых институтов

Ожидаемые результаты Реализация Программы позволит обеспечить:
среднегодовой реальный прирост валового
внутреннего продукта - в размере 7-7,5%;
уровень валового внутреннего продукта на душу
населения довести в 2006 году до суммы,
эквивалентной 2600 долларам США;
уровень среднегодовой инфляции не более
4,5-5,5%;
среднегодовой прирост промышленного
производства на уровне 9-9,5%;
снижение доли населения, имеющего доходы ниже
прожиточного минимума, до 20%.

Введение

Программа Правительства Республики Казахстан на 2003-2006 годы разработана на основе Стратегического плана развития Республики Казахстан на период до 2010 года и направлена на дальнейшую реализацию Стратегии развития Казахстана до 2030 года.
Первоочередные задачи и приоритеты на ближайший период вытекают из поручений Главы государства, данных Правительству в послании Президента народу Казахстана "Основные направления внутренней и внешней политики на 2004 год".
Состояние экономики в части темпов экономического роста, сбалансированности макроэкономических показателей, наличия запаса прочности финансовых ресурсов, исполнения государственного бюджета, позволяет Правительству ставить цели и задачи с учетом решения не только проблем текущего периода, но и проводить работу с учетом решения долгосрочных задач.
В рамках Программы Правительство в ближайшие три года организует работу по реализации принятых Главой государства стратегических программных документов. Одновременно будут решаться задачи, экономический и социальный эффект от которых можно будет получить уже в ближайшее время.
В связи с этим Правительство ставит перед собой задачу - обеспечить качественное улучшение работы на всех направлениях своей деятельности.
От того, как будет организована работа центральных и местных органов управления, какие качественные изменения в экономический потенциал Казахстана внесет нынешний состав Правительства, во многом будет зависеть динамика развития экономики страны и уровень благосостояния народа в среднесрочной и долгосрочной перспективе.
В мировом сообществе Казахстан утвердился, как государство с хорошим потенциалом для экономического развития. Задача состоит в том, чтобы задействовать этот потенциал с наибольшей эффективностью и обеспечить рост благосостояния широких слоев населения на основе высоких темпов экономического роста.
Экономика Казахстана во многом зависит от экспорта сырья, цены на которое подвержены значительным колебаниям. Это обстоятельство требует решения ряда задач, направленных на обеспечение национальной и экономической безопасности страны.
В связи с этим Правительство при подготовке Программы особое внимание уделило мерам адекватного реагирования на изменение внешних факторов и повышение уровня использования внутреннего производственного потенциала для обеспечения экономического роста.
Правительство продолжит работу по укреплению суверенитета, независимости, территориальной целостности и национальной безопасности страны.
Ускоренному экономическому росту будут способствовать интеграционные инициативы нашего государства.
Правительство будет осуществлять работу, направленную на укрепление международного авторитета Казахстана, углубление и расширение взаимовыгодного сотрудничества с ведущими странами мира, а также международными организациями. Особое внимание будет уделено дальнейшему продвижению внешнеполитических целей, защите геополитических и экономических интересов республики.
В целях противодействия распространению в Центральной Азии терроризма, религиозного экстремизма, незаконного оборота наркотических средств, нелегальной миграции Правительством будет продолжена активная работа в рамках Организации Договора о коллективной безопасности, Шанхайской организации сотрудничества (ШОС), Организации "Центральноазиатское сотрудничество" (ЦАС).
Правительство продолжит активную работу по дальнейшему развитию и институционализации процесса Совещания по взаимодействию и мерам доверия в Азии (СВМДА).
Постоянное внимание будет уделяться деятельности Антитеррористического центра СНГ и создаваемой Антитеррористической структуры ШОС со штаб-квартирой в городе Бишкеке (РАТС).
Будет активизировано участие Казахстана в деятельности указанных организаций с точки зрения увязки с приоритетами внутреннего развития и повышения эффективности интеграционных процессов.

1. Анализ социально-экономического развития
Республики Казахстан
С 1999 года экономика Казахстана находится на этапе развития, который характеризуется достижением относительно устойчивой макроэкономической стабилизации и высокими темпами роста. За 1999-2002 годы рост совокупного валового внутреннего продукта республики составил 40,1%, промышленного производства - 48,2%, продукции сельского хозяйства - 47,7%, строительства - 87,1%. С 1993 по 2002 год валовой объем прямых иностранных инвестиций в республику превысил 21 млрд. долл. США.
За последние годы уровень инфляции значительно сократился: с 17,8% в 1999 году до 6,6% в 2002 году. Ставка рефинансирования является одной из низких среди стран СНГ (7%).
Уровень монетизации экономики увеличился с 13,6% на конец 1999 года до 20,4% на конец 2002 года. При этом с начала 2000 года депозиты населения (с учетом нерезидентов) увеличились в 5,2 раза до 286,9 млрд. тенге, а объем кредитов банков экономике вырос в 5 раз до 770,2 млрд. тенге.
Международные резервы Национального Банка и средства Национального фонда страны к июню 2003 года возросли до 7 млрд. долл. США.
Европейский Экономический Союз и Конгресс США признали Казахстан как страну с рыночной экономикой. В сентябре 2002 года одним из ведущих международных рейтинговых агентств "Moody's Investors Service" Казахстану был присвоен кредитный рейтинг Ваа3, относящийся к категории инвестиционных. В мае 2003 года агентство "Standard & Poor's Rating Services" повысило долгосрочные кредитные рейтинги по обязательствам в иностранной валюте Республики Казахстан с "ВВ" до "ВВ+" и кредитные рейтинги по обязательствам в национальной валюте с "ВВ+/Позитивный/В" до "ВВВ-/Стабильный/А-3", что отражает устойчивое укрепление потенциальных возможностей казахстанской экономики.
Среднедушевые номинальные денежные доходы населения в 2002 году по сравнению с 2001 годом увеличились на 13,7% и составили 100 тыс. тенге. Реальные денежные доходы за этот период возросли на 7,4%. Среднемесячная реальная заработная плата в 2002 году возросла по сравнению с 2001 годом на 10,1%. Реальный рост среднемесячной пенсии составил 11,4%, государственных социальных пособий - 6%.
Основными факторами, позитивно сказавшимися на повышении экономической активности в 1999-2002 годах, были: устойчивая политическая обстановка в республике; благоприятная конъюнктура на отдельных товарных рынках; развитие предпринимательства; повышение внутреннего спроса в результате улучшения уровня жизни населения; благоприятный инвестиционный климат; политика импортозамещения с одновременным формированием экспортоориентированных производств; высокий темп развития в странах СНГ.
В настоящее время макроэкономическая ситуация в стране остается стабильной. Производство валового внутреннего продукта за первое полугодие 2003 года по сравнению с аналогичным периодом прошлого года по оценке возрастет на 10,4%. Объем производства в промышленности за январь-июнь текущего года увеличился на 9,6%, сельском хозяйстве - на 5,2%, инвестиции в основной капитал - на 12,9%, перевозки грузов всеми видами транспорта - на 9,6%, услуги связи - на 23,6%.
Индекс потребительских цен в июне 2003 года по сравнению с декабрем 2002 года составил 102,3%.
В январе-мае 2003 года по данным Агентства Республики Казахстан по статистике экспорт составил 4954,2 млн.долл.США (рост на 46% по сравнению с аналогичным периодом 2002 года), импорт-3071,1 млн. долл. США (увеличение на 23%).
Рост номинальной заработной платы в первом полугодии 2003 года составил 113,7%, реальная заработная плата увеличилась на 6,4%. Реальные денежные доходы населения с начала года возросли на 5,4%.
В экономике республики в июне текущего года было занято 6,9 млн. человек, уровень безработицы составил 8,5%.

2. Цель и приоритетные задачи Программы Правительства
Подтверждая преемственность на 2003-2006 годы Правительство определяет в качестве главной цели рост уровня жизни населения во всех регионах на основе общественно-политической стабильности, устойчивого социально-экономического развития, укрепления экономической и экологической безопасности, снижения системных рисков, развития международного сотрудничества.
Правительство будет уделять большое внимание вопросам дальнейшей демократизации общества, укреплению законности и правопорядка, соблюдению конституционных прав и свобод граждан.
Приоритетными направлениями социально-экономического развития на 2003-2006 годы определены:
сокращение различий в уровне социально-экономического развития регионов страны, снижение бедности и безработицы;
обеспечение Государственной агропродовольственной программы и качественное улучшение условий жизни в ауле (на селе);
реализация Стратегии индустриально-инновационного развития страны;
стабилизация качества окружающей среды;
создание современной и эффективной системы развития науки, образования, культуры и профессиональной квалификации населения;
развитие малого и среднего предпринимательства;
развитие производственной и социальной инфраструктуры;
дальнейшее совершенствование пенсионного и социального обеспечения населения;
повышение заработной платы государственных служащих и работников бюджетных организаций;
дальнейшее развитие столицы.
Достижение целей и среднесрочных приоритетов требует от Правительства решения задач, направленных на:
макроэкономическую сбалансированность и устойчивость финансовой и бюджетной системы страны;
либерализацию валютного и торгового режимов;
повышение внутреннего спроса за счет роста уровня жизни населения, борьбы с бедностью и безработицей;
совершенствование инвестиционного климата;
снижение воздействия хозяйственной деятельности на окружающую среду и оптимизацию ее охраны;
повышение производительности в обрабатывающей промышленности в целом, а также за счет внедрения научных достижений и инновационных разработок;
повышение продуктивности сельского хозяйства и развитие конкурентоспособных производств по переработке сельскохозяйственной продукции;
создание стимулов для активизации жилищного и производственного строительства за счет создания современного строительного комплекса и промышленности строительных материалов;
увеличение государственных доходов при снижающейся налоговой нагрузке за счет расширения налогооблагаемой базы;
приоритетное развитие образования, науки и инновационной деятельности;
подготовку качественно новых научных, управленческих, инженерно-технических и рабочих кадров для всех уровней экономики;
стимулирование притока прямых инвестиций в экономику;
эффективное использование государственных ресурсов, направляемых на развитие инфраструктуры и совершенствование производственной структуры экономики;
создание условий для рационального размещения производительных сил;
углубление и расширение экономической интеграции в рамках СНГ, ЕврАзЭС, ЦАС, ШОС и практическая реализация целей Организации региональной интеграции.
Основные направления Программы разработаны на основе Стратегического плана развития Республики Казахстан на период до 2010 года и направлены на дальнейшую реализацию Стратегии развития Казахстана до 2030 года.
Первоочередные задачи и приоритеты на ближайший период вытекают из поручений Главы государства, данных Правительству в Послании Президента народу Казахстана "Основные направления внутренней и внешней политики на 2004 год".
Правительство планирует обеспечить в 2003-2006 годах:
среднегодовой реальный прирост валового внутреннего продукта - в размере 7-7,5%;
уровень валового внутреннего продукта на душу населения довести в 2006 году до суммы, эквивалентной 2600 долларам США;
уровень среднегодовой инфляции не более 4,5-5,5%;
среднегодовой прирост промышленного производства на уровне 9-9,5%;
снижение доли населения, имеющего доходы ниже прожиточного минимума, до 20%.
Будет продолжена работа по реальному увеличению размеров пенсий, государственных пособий, заработной платы работникам бюджетной сферы. Это позволит увеличить внутренний покупательский спрос в стране и стимулировать развитие производства потребительских товаров и услуг на малых и средних предприятиях.

3. Региональная политика

3.1. Региональное развитие
Принята Концепция региональной политики Республики Казахстан на 2002-2006 годы. Реализуются мероприятия, направленные на повышение эффективности экономики регионов.
Вместе с тем, несмотря на рост экономики страны в целом, в республике наблюдается значительная диспропорция в уровне социально-экономического развития регионов, в том числе малых городов, сельских территорий. По уровню среднедушевых денежных доходов населения различие между регионами достигает более 3 раз.
Сохраняется значительная дифференциация денежных доходов не только между регионами, но и внутри них. Среднедушевые денежные доходы населения многих малых городов составляют лишь 30-80% от среднего уровня соответствующих областей. Номинальные денежные доходы у сельских жителей вдвое ниже, чем у городского населения.
Цели
Снижение существующих между регионами различий в уровнях социально-экономического развития путем осуществления приоритетных инвестиционных проектов, способствующих укреплению инфраструктуры, достижению гарантированного объема социального обеспечения населения в сочетании с политикой адресной поддержки проблемных территорий.
Пути решения
В предстоящий период будет реализован комплекс мер, направленный на обеспечение поступательного социально-экономического развития регионов.
С 2004 года начнется реализация Государственной программы развития сельских территорий Республики Казахстан на 2004-2010 годы, предусматривающей меры по эффективному развитию сельских территорий и формированию оптимальных схем расселения, позволяющих концентрировать ресурсы в экономически перспективных местах и обеспечивающее достаточный уровень доходов сельского населения.
В 2004 году будет принята Программа территориального развития Республики Казахстан до 2015 года, направленная на эффективное и сбалансированное развитие регионов страны с учетом рационального использования потенциала каждого из них. Она будет служить основой взаимодействия органов управления по обеспечению рациональной системы действий в области расселения и размещения производственной, энергетической, транспортной, коммуникационной, водохозяйственной, социальной и рекреационной инфраструктуры.
В 2003 году будет принята Программа развития малых городов на 2004-2006 годы, определяющая основные направления развития малых городов в соответствии с их функциональной типологией, меры административно-правового и экономического характера, способствующие переходу их к саморазвитию на рыночных началах.
Продолжится реализация государственных программ:
"Социально-экономическое развитие города Астаны до 2005 года "Расцвет Астаны-расцвет Казахстана", направленная на формирование в Астане гармонично развитой столичной среды, которая позволит обеспечить не только осуществление административных и деловых функций, но и будет способствовать развитию всех регионов страны путем укрепления межрегиональных интеграционных связей;
"Развитие города Алматы на 2003-2010 годы", направленная на обеспечение дальнейшего развития Алматы в качестве финансового, научного, образовательного, культурного и туристского центра республики.
В рамках работы по разграничению функций и полномочий между уровнями государственного управления будет совершенствоваться существующая система отношений между республиканскими и местными уровнями управления, что позволит учитывать специфику интересов регионов и эффективно использовать их ресурсный потенциал для экономического роста и повышения уровня и качества жизни населения.
В этих целях с 2004 года предусматривается:
расширить перечень функций, закрепляемых за сельским, поселковым и городским (районного значения) уровнями управления;
сформировать аппараты акимов сел, поселков, городов районного значения с приданием им статуса юридического лица.
Одновременно с этим для расширения самостоятельности акимов в планировании и исполнении своих расходов будет усовершенствован механизм финансирования данного уровня управления.

3.2. Жилищно-коммунальная сфера
В ходе реформы жилищно-коммунальной сферы жилищный сектор перешел на рыночные отношения, более 96 процентов жилищного фонда находится в частной собственности.
Созданы условия для развития конкуренции на рынке коммунальных услуг. Происходит переход от усредненных норм потребления коммунальных услуг, устанавливаемых расчетным путем, к оплате за фактические использованные объемы услуг.
Вместе с тем, остаются проблемными вопросы эксплуатации и содержания жилищного фонда. Возрастают объемы ветхого и аварийного жилья.
Цели
Создание условий для качественного и безопасного проживания граждан в жилищах и улучшение качества предоставляемых коммунальных услуг.
Пути решения
Будет продолжено реформирование жилищно-коммунальной сферы.
Необходимо ускорить разработку и утверждение региональных программ по сносу аварийного и ветхого жилья. Должны быть разработаны механизмы финансирования работ по капитальному ремонту жилых домов и обеспечена прозрачность расходования этих средств.

4. Индустриально-инновационная политика
Интенсивное развитие производства и экспорта сырьевых ресурсов позволило национальной экономике преодолеть кризис и обеспечить в последние три года высокие темпы экономического роста.
С целью сбалансированного развития отраслей промышленности разработаны Стратегия индустриально-инновационного развития Казахстана на 2003-2015 годы и Государственная программа освоения казахстанского сектора Каспийского моря на 2003-2015 годы.
Несмотря на рост объемов промышленности, остаются нерешенными следующие проблемы: сырьевая направленность, низкая производительность обрабатывающей промышленности, незначительная интеграция с мировой экономикой, слабая межотраслевая и межрегиональная экономическая интеграция внутри страны, невысокий потребительский спрос на товары и услуги на внутреннем рынке (малая экономика), неразвитость производственной и социальной инфраструктуры, общая техническая и технологическая отсталость предприятий, отсутствие действенной связи науки с производством, низкие расходы на научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы, несоответствие менеджмента задачам адаптации экономики к процессам глобализации и переходу к сервисно-технологической экономике.
Цели
Достижение устойчивого развития страны путем диверсификации отраслей экономики, способствующей отходу от сырьевой направленности, подготовка условий для перехода в долгосрочном плане к сервисно-технологической экономике.
Производство конкурентоспособных и экспортоориентированных товаров, работ и услуг в обрабатывающей промышленности и сфере услуг, а также внедрение международных стандартов качества на производимую продукцию.
Пути решения
Эффективная реализация Стратегии индустриально-инновационного развития Казахстана на 2003-2015 годы, Государственной программы освоения казахстанского сектора Каспийского моря на 2003-2015 годы.
В 2003 году будет принят План мероприятий на 2003-2005 годы по реализации Стратегии индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2003-2015 годы.
В рамках данного Плана будет проведен анализ действующих и разрабатываемых программ на предмет соответствия целям и задачам Стратегии индустриально-инновационного развития, а также исследования по отбору приоритетных отраслей экономики с точки зрения инвестиционного и инновационного потенциала.
Развитие сырьевого сектора экономики будет осуществляться по соответствующим отраслевым и секторальным программам Правительства.
Действия Правительства будут направлены на создание предпринимательского климата, структуры и содержание общественных институтов, которые будут стимулировать частный сектор и совершенствовать конкурентное преимущество, осваивать элементы в цепочке добавленных стоимостей в конкретных производствах, добиваясь наибольшей добавленной стоимости, а также на осуществление активной государственной научной и инновационной политики, направленной на стимулирование науки и инновационной деятельности в стране.
В течение 2003-2006 годов будет разработана нормативная правовая база создания системы технического регулирования, которая будет основываться на принципах рыночной экономики и соответствовать международной практике.
Будет продолжена разработка и внедрение на предприятиях республики систем качества и экологического менеджмента, соответствующих требованиям международных стандартов ИСО серии 9000 и 14000.
В целях активизации работы по привлечению прямых инвестиций в обрабатывающую промышленность, развития производств с высокой добавленной стоимостью, создания новых высокотехнологичных и экспортоориентированных производств будут задействованы созданные в текущем году институты развития:
Инвестиционный фонд Казахстана, который будет способствовать созданию казахстанских компаний, производящих товары с высокой добавленной стоимостью, путем долевого неконтрольного участия в капитале;
Национальный инновационный фонд, основной целью которого будет создание инновационной инфраструктуры, стимулирование развития венчурного финансирования, финансирование научных исследований и инновационных проектов;
Государственная страховая корпорация по страхованию экспортных кредитов и инвестиций для содействия экспорту товаров и услуг казахстанских производителей путем страхования и перестрахования политических и регулятивных рисков.
В предстоящем периоде будет проходить подготовительный этап становления данных институтов развития, выработка механизмов функционирования и критериев, по которым будет оказываться поддержка, осуществление ими пилотных проектов. По мере их становления начнется активная реализация мероприятий Стратегии во всех отраслях экономики.
В целях увеличения объема кредитования отечественных предприятий, работающих в несырьевом секторе, дальнейшего развития обрабатывающей промышленности и производственной инфраструктуры увеличен уставной капитал Банка Развития Казахстана, а для снижения стоимости кредитования экономики ему предоставляются кредитные ресурсы.
Будут созданы условия для развития инновационных и наукоемких производств в малом бизнесе, в том числе за счет приобретения оборудования и технологий по лизингу и широкого распространения франчайзинговых отношений.

4.1. Минерально-сырьевой комплекс
Нефтегазовая промышленность и горнодобывающий комплекс являются наиболее крупными и динамично развивающимися отраслями промышленности.
В нефтегазовой отрасли стабильно обеспечивается прирост нефтедобычи. Введен в эксплуатацию экспортный нефтепровод Тенгиз-Новороссийск (КТК) и первая очередь нефтепровода Кенкияк-Атырау. В казахстанском секторе Каспийского шельфа открыты нефтегазовые месторождения со значительными запасами углеводородного сырья.
Приняты Концепция развития газовой отрасли до 2015 года и Программа развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса страны на 2003-2010 годы.
Однако в последние годы в динамике состояния минерально-сырьевого комплекса Республики обозначились и нарастают тенденции невосполнения погашаемых запасов.
Уровень погашения запасов многих видов полезных ископаемых превышает их прирост, многие предприятия горнорудного комплекса испытывают недостаток качественных руд.
Снижение объемов производства или его прекращение ведет к ухудшению социально-экономического положения малых городов и поселков. Ущерб экономике наносят самоизливающиеся нефтяные и гидрологические скважины.
Цели
Совершенствование системы государственного управления минерально-сырьевыми ресурсами, обеспечивающей восполнение разведанных запасов полезных ископаемых Республики Казахстан и повышение эффективности их использования, увеличение доходности минерально-сырьевой отрасли, развитие и модернизация магистральных трубопроводов транспортировки нефти и газа.
Пути решения
В геологии и недропользовании . В предстоящий период будет расширено проведение государственного геологического изучения недр и геологоразведочных работ, обеспечивающих опережающее развитие ресурсной базы. Будет усилен контроль за полнотой извлечения полезных ископаемых и охраной недр, подготовкой запасов к эксплуатации, выполнением обязательств недропользователей, внедрением новых технологий. Продолжится реализация Программы развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса страны на 2003-2010 годы. Будут разработаны меры по консервации и ликвидации нефтяных и самоизливающихся гидрогеологических скважин.
Будут разработаны меры по поиску нетрадиционных и альтернативных видов минерального сырья для развития малых городов, в которых горнодобывающие комплексы являются градообразующими.
Продолжится совершенствование системы управления недропользованием на основе создания единой информационной системы мониторинга исполнения лицензионно-контрактных условий.
В нефтегазовой отрасли . Начнется реализация первого этапа Государственной программы освоения казахстанского сектора Каспийского моря, основными задачами которой являются обеспечение прироста разведанных запасов углеводородов и выведение уровня добычи на стабильно высокий уровень, развитие мультимодальной системы транспортировки углеводородов, развитие морского флота и морских портов, формирование собственной научно-технологической базы, подготовка и обучение казахстанских специалистов, повышение эффективности управления морскими нефтяными операциями, предупреждение чрезвычайных ситуаций и обеспечение готовности к ликвидации их последствий, развитие нефтехимических производств, комплексная утилизация добываемого газа, совершенствование законодательства.
На базе освоения Карачаганакского, Тенгизского и других месторождений будет увеличен объем добычи углеводородного сырья.
Будут проведены разведочные работы на нефть и газ на структурах Каспийского шельфа.
Продолжатся работы по изучению перспективных маршрутов транспортировки углеводородного сырья, включая рассмотрение направлений: Баку-Тбилиси-Джейхан, Казахстан-Туркменистан-Иран и др.
В 2004 году будет рассмотрена целесообразность строительства нефтепровода по маршруту Атасу-Аланшанколь. Начнется реализация Программы развития газовой отрасли.
Продолжится освоение Амангельдинской группы газовых месторождений Жамбылской области.
Предстоит активизация геологоразведочных работ на нефть и газ в районе Аральского моря.
До конца 2006 года планируется завершить реконструкцию Атырауского нефтеперерабатывающего завода.
Горнодобывающий комплекс. В 2003-2006 годах будет обеспечено опережающее развитие сырьевой базы металлургической, химической и атомной промышленности.
Продолжатся работы по вводу в действие новых и модернизации действующих рудодобывающих предприятий в медной и свинцово-цинковой отраслях.
Будет осуществляться рациональная разработка действующих месторождений и рудников, а также наращивание мощностей на предприятиях атомной промышленности с выходом на мировой рынок с новыми высокотехнологичными продуктами с одновременной консервацией и ликвидацией отработанных урановых месторождений, изучением радиационной обстановки на территории республики, подготовкой проектно-сметной документации для строительства специализированного комбината по переработке радиоактивных отходов.

4.2. Электроэнергетика и угольная промышленность
В электроэнергетике обеспечено стабильное энергоснабжение потребителей. Восстановлены системные связи с энергосистемами Российской Федерации и Центральной Азии.
В угольной промышленности завершены работы по приватизации угледобывающих предприятий и оптимизации карьерного и шахтного фонда.
Проблемными вопросами отрасли являются критическая степень физического износа генерирующих и электросетевых активов; дефицит генерирующих мощностей на юге и западе Казахстана; высокая удельная энергоемкость внутреннего валового продукта.
Цели
Создание условий для достижения энергетической независимости страны, надежного обеспечения растущих потребностей экономики и населения в электроэнергии и угле, развития оптового рынка электроэнергии и диверсификации производства электроэнергии, использование транзитного потенциала электроэнергетики.
Пути решения
Продолжится работа по дальнейшему реформированию и развитию электроэнергетической системы, совершенствованию тарифной политики в региональном разрезе.
Будут разработаны меры по развитию Единой электроэнергетической системы страны и разработана Программа энергосбережения.
Продолжится строительство газотурбинных электростанций на попутном газе, второй линии электропередачи транзита "Север-Юг".
Будет осуществлена схема замещения и транзита электроэнергии через электрические сети Российской Федерации.
Будут приняты меры по обеспечению прироста добычи угля за счет технического перевооружения действующих шахт и комплексного плана эффективной обработки Экибастузского угольного месторождения, ликвидации нерентабельных шахт в Карагандинском угольном бассейне.
Будут проводиться фундаментальные и прикладные научные исследования по использованию альтернативных источников энергии: атомной, ветровой и др., в том числе с привлечением создаваемого Казахстанского термоядерного реактора Токамака.

4.3. Обрабатывающая промышленность
В 2000-2002 годах достигнут устойчивый рост производства продукции обрабатывающей промышленности страны.
Участие отечественных машиностроительных предприятий в крупных нефтегазовых проектах, в том числе по освоению Казахстанского сектора Каспийского моря, в рамках проводимой работы по импортозамещению позволили увеличить объемы закупа крупными национальными и иностранными компаниями продукции отечественных товаропроизводителей.
В то же время в обрабатывающей промышленности только металлургическая отрасль и некоторые продукты пищевой промышленности могут конкурировать с зарубежными аналогами на внутреннем рынке.
Проблемами отрасли являются: общая техническая отсталость предприятий; низкая производительность; несоответствие менеджмента предприятий современным задачам развития; незаинтересованность инвесторов в выпуске продукции с высокой добавленной стоимостью; отсутствие современной системы подготовки и переподготовки специалистов и рабочих кадров; недостаточное ведение геолого-разведочных работ по восполнению выбывающих и развитию новых мощностей по добыче минерального сырья; узость внутреннего рынка.
Цели
Увеличение доли обрабатывающей промышленности в ВВП, а также увеличение доли продукции предприятий обрабатывающей промышленности в структуре экспорта товаров, при этом будут обеспечены среднегодовые темпы роста отрасли в размере 8-8,4%.
Пути решения
С учетом результатов проведенного исследования по определению приоритетных отраслей экономики в 2004-2005 годах будет разработан ряд программ развития отраслей обрабатывающей промышленности.
Будут созданы условия для увеличения притока инвестиций, направляемых на повышение технико-технологического уровня промышленности. Предусматривается создание новых наукоемких и высокотехнологичных производств, начнется освоение выпуска новых экспортоориентированных видов продукции.
Будет использоваться инвестиционный и производственный потенциал топливно-энергетического комплекса и других базовых отраслей экономики для развития несырьевых отраслей промышленности.
Начнется процесс перехода к международным стандартам качества продукции и управления качеством.
Предусматривается создание Центра маркетингово-аналитических исследований для проведения отраслевого анализа, поиска перспективных рынков сбыта и выработки предложений по дальнейшему развитию отраслей промышленности.
В машиностроении будут осуществляться меры, направленные на организацию производства продукции с высокой добавленной стоимостью. В 2004 году будет разработана Программа развития машиностроительного комплекса Республики Казахстан на 2005-2007 годы, определяющая меры поддержки и развития машиностроительной отрасли с учетом приоритетного развития нефтегазового и сельскохозяйственного направлений.
В легкой, пищевой и деревообрабатывающей промышленности основным направлением развития станет повышение конкурентоспособности, расширение номенклатуры и объемов производства потребительских товаров. Будет проведена работа по созданию с участием субъектов среднего и малого бизнеса новых конкурентоспособных производств.
В нефтехимической отрасли продолжится работа по реализации инвестиционных проектов строительства нефтехимических комплексов, направленных на комплексную переработку углеводородного сырья, что обеспечит создание отечественной базы сырьевых ресурсов для нефтехимических предприятий.
Предполагается развитие химических производств, работающих на потребительский рынок, и расширение ассортимента минеральных удобрений, средств бытовой химии, химических средств защиты растений.
В металлургии предполагается реконструкция действующих и строительство новых конкурентоспособных предприятий более высоких технологических переделов, обеспечивающих производство товаров с высокой добавленной стоимостью, в том числе труб сортового проката, первичного алюминия и изделий из него, нового ассортимента ферросплавов, качественной и легированной стали, титановой, бериллиевой, танталовой, урановой и другой продукции.

4.4. Строительство
В области градостроительства разрабатываются генеральные планы областных центров и городов областного значения. Правительством утверждены генеральные планы городов Астаны, Алматы, Атырау.
Совершенствуется и обновляется нормативно-техническая база в сфере строительства. Создана нормативная правовая база для реализации государственной жилищной политики. Практически сформирован рынок жилья. В 2002 году было сдано в эксплуатацию 1,55 млн. кв. метров общей площади жилых домов. Расширяется производство строительных материалов.
Тем не менее качество строительства остается не на должном уровне, имеются проблемы недоступности жилья для граждан с низкими и средними доходами, высокой доли импортных строительных материалов и изделий.
Цели
Создание условий для динамичного развития строительной отрасли и рост темпов строительства жилья для широкого круга населения, в первую очередь - социально защищаемых слоев.
Пути решения
Для более активного решения жилищных проблем необходимо наращивание объемов ввода жилых домов в комплексе со снижением стоимости его строительства и обеспечением доступности жилья для граждан с низким уровнем доходов. Будет разработана Программа развития жилищного строительства.
В целях дальнейшего развития жилищного строительства будут совершенствоваться системы ипотечного кредитования и строительных сбережений.
Для обеспечения потребности как жилищного, так и промышленного строительства качественными, экономичными, экологически чистыми, современными видами строительной продукции и материалами необходимо создать условия для реконструкции предприятий строительной индустрии.
Будут разработаны нормативно-технические документы по новым видам строительных материалов, изделий и конструкций для перехода на новые стандарты, унифицированные с требованиями международных стандартов. Начнется разработка укрупненных сметных норм в строительстве.
Предусматривается расширение научных исследований в области сейсмостойкого строительства, на основе которых будут усовершенствованы государственные нормативы, с учетом региональных особенностей сейсмоопасных территорий.
В целях обеспечения безопасности граждан будут ужесточены требования к качеству строительной продукции, а также усилен контроль качества проектирования и строительства объектов.
Получит дальнейшее развитие система страхования жилищ.

4.5. Малый и средний бизнес
Правительством созданы благоприятные условия для устойчивого и динамичного развития малого предпринимательства, что повлияло на становление отечественного малого бизнеса, как важного фактора экономики со значительными резервами дальнейшего развития.
Однако негативное влияние на развитие малого предпринимательства оказывает высокий уровень регулирования деятельности субъектов малого предпринимательства со стороны государства в вопросах лицензирования, регистрации имущества, контроля качества продукции (работ, услуг) и т.д.
Цель
Совершенствование институциональных условий, направленных на формирование "среднего класса" за счет развития малого предпринимательства, в особенности ориентированного на новые технологические производства, создание новых рабочих мест.
Пути решения
В 2003 году будет утверждена Государственная программа развития и поддержки малого предпринимательства в Республике Казахстан, которая предусматривает проведение дальнейшей активной работы по совершенствованию форм и методов государственной поддержки малого бизнеса. Будет выработана система мер, направленная на дальнейшее совершенствование системы налогообложения, финансовой поддержки малого бизнеса, стимулирование выхода малого бизнеса в рамки легальной экономики, подготовку и переподготовку предпринимательских кадров.
Продолжится работа по сегментации и реструктуризации простаивающих предприятий с целью передачи их субъектам малого и среднего бизнеса.
Будет продолжена работа по оптимизации государственного регулирования предпринимательской деятельности за счет реформирования системы разрешительных процедур.
В рамках реформирования системы лицензирования и регистрации в 2003 году будет оптимизирован перечень видов предпринимательской деятельности, подлежащих лицензированию, будут уточнены процедуры и полномочия центральных и местных исполнительных органов в вопросах лицензирования и регистрации.
Активизируется роль общественных объединений предпринимателей и будут созданы условия для их консолидации и укрепления.
В регионах необходимо начать тиражирование и широкое распространение типовых схем развития малого бизнеса, положительно зарекомендовавших себя на практике.

4.6. Научно-технологическая и инновационная политика
В настоящее время научно-технический прогресс является главным фактором социально-экономического развития, обеспечивающим в экономически развитых странах более 90% экономического роста.
Казахстан обладает потенциальными возможностями для этого. В республике в настоящее время имеется около трехсот научных организаций, сформированы и реализуются целевые научно-технические программы в машиностроении, биотехнологии, атомной энергетике, переработке и хранении сельскохозяйственной продукции, сохранении и развитии генофонда сельскохозяйственных растений, животных и микроорганизмов, производстве фитопрепаратов, радиоэлектронике и связи и др.
Однако в настоящее время расходы на науку составляют 0,13% к ВВП, что является крайне недостаточным.
Цели
Создание необходимых условий и благоприятной среды для развития экономики страны на основе использования достижений науки и техники, формирование сбалансированной инновационно-производственной инфрастуктуры и поэтапное замещение части сырьевой составляющей в валовом национальном продукте страны на высокотехнологичную экспортную продукцию.
Пути решения
Реализация научно-технологической и инновационной политики предусматривает:
мониторинг приоритетных направлений развития отечественной науки и технологий;
увеличение бюджетного финансирования на научные исследования;
совершенствование нормативной правовой базы по государственной поддержке научной, научно-технической и инновационной деятельности;
развитие исследований, направленных на разработку наукоемких, ресурсосберегающих и экологически чистых технологий;
формирование национальной инновационной системы;
укрепление материальной базы научно-исследовательских организаций;
разработку и совершенствование механизмов финансирования научно-технических разработок на грантовой основе по результатам независимой научной экспертизы;
создание венчурных фондов совместно с отечественными и иностранными финансовыми институтами, разработку и реализацию механизмов венчурного финансирования инновационных проектов;
создание и поддержка деятельности современных элементов научной и инновационной инфраструктуры (технопарков, технополисов, технологических инкубаторов, научно-технологических зон и т.п.);
формирование системы оценки интеллектуальной собственности;
развитие кадрового потенциала, подготовка и аттестация научных кадров высшей квалификации по приоритетным направлениям научно-технологического развития;
подготовку инженерно-технических кадров для высокотехнологичных и инновационных производств и повышение квалификации инженерно-технического и управленческого персонала;
создание благоприятной экономической среды для развития негосударственного сектора науки и малых научно-технических и инновационных предприятий;
создание системы привлечения зарубежных передовых технологий;
поддержку молодых талантливых ученых.

5. Аграрная политика
За последние годы доля сельскохозяйственного производства в объеме ВВП страны стабилизировалась на уровне 8,0%. Ежегодно, начиная с 1999 года, объемы производства валовой продукции сельского хозяйства увеличиваются в среднем на 4,2%.
Утверждена Государственная агропродовольственная программа на 2003-2005 годы.
За негосударственными формами хозяйствования на земле закреплено 97% земель сельскохозяйственного назначения, тем самым созданы предпосылки для развития рынка земли.
В целях дальнейшего совершенствования земельных отношений принят Земельный кодекс Республики Казахстан.
В то же время с отставанием развивается инфраструктура сельской экономики. Отмечается слабая материально-техническая база сельскохозяйственного производства, практическое отсутствие современных агросервисных структур, системы закупок, транспортировки, хранения и переработки выращенной продукции в условиях мелкотоварного производства.
Все это является главными факторами, сдерживающими увеличение объемов и снижение издержек производства на селе. Низкий уровень агротехнологий влечет за собой снижение плодородия почвы.
Цели
Обеспечение продовольственной безопасности страны на основе формирования эффективной системы агропромышленного комплекса, увеличения объемов продаж сельскохозяйственной продукции и продуктов ее переработки, рационализации мер государственной поддержки сельскохозяйственного производства, совершенствование земельных и водных отношений.
Пути решения
Осуществление комплекса мер по реализации Государственной агропродовольственной программы на 2003-2005 годы.
Будут созданы условия для введения института частной собственности на земли сельскохозяйственного назначения, проведено формирование рынка земли, разработана программа по рациональному использованию земель и проведены работы по оценке земель и инвентаризации земель.
С целью формирования рациональной системы сельскохозяйственного водопользования, создания объединений сельхозводопользователей и проведения оценки мелиоративного состояния сельхозугодий принят Водный кодекс Республики Казахстан.
В целях защиты имущественных интересов сельскохозяйственных товаропроизводителей от неблагоприятных погодных условий будет принят Закон "Об обязательном страховании в растениеводстве".
Будут приняты меры по повышению эффективности агротехнологий путем оптимизации структуры посевных площадей; внедрения научно-обоснованных севооборотов и новых прогрессивных технологий; внедрения водосберегающих технологий; стимулирования обновления базы семеноводства, производства и использования минеральных удобрений, протравителей и гербицидов; обновления машинотракторного парка сельскохозяйственного производства; расширения лизинговых программ и создания системы машинно-технологических станций.
Продолжится мониторинг зараженности сельхозугодий вредителями и болезнями, будет сформирована эффективная пограничная и внутренняя служба карантина растений.
В животноводстве будут создаваться условия для формирования специализированного средне- и крупнотоварного производства продукции животноводства на промышленной основе, улучшения генетического потенциала скота и птицы на основе интенсификации селекционно-племенной работы, перевода на качественно новую ступень национальной системы ветеринарии.
В 2003 году будут разработаны меры по переработке сельхозпродукции, направленные на импортозамещение на внутреннем продовольственном рынке, обновление и модернизацию технологического оборудования предприятий переработки на лизинговой основе, внедрение новых технологий по производству продукции глубокой переработки сельхозпродукции, гармонизацию стандартов качества продукции с международными требованиями.
В предстоящие годы будет развиваться система оптовых закупок сельскохозяйственной продукции на основе вертикально интегрированных систем производства и переработки, убойных и заготовительных пунктов, оптовых рынков и биржевой торговли, в том числе посредством обеспечения доступа предприятий переработки, частных сельхозтоваропроизводителей к государственной информационно-маркетинговой системе, внедрения электронной торговли сельхозпродукцией и продуктами питания.
В 2003-2006 годах будут продолжены меры по формированию многоканальной системы кредитования сельскохозяйственного производства через систему сельских кредитных товариществ, льготного сезонного кредитования и на основе расширения залоговых инструментов (зерновые расписки) и снижения финансовых рисков агропродовольственного сектора, через страховую систему.

6. Инфраструктурная политика
Транспортно-коммуникационный комплекс Республики Казахстан характеризуется устойчивой работой и ростом основных показателей. В целом завершено формирование законодательной базы по регулированию деятельности в сфере гражданской авиации, железнодорожного транспорта, автомобильных дорог, торгового мореплавания. Разработаны и приняты программы развития отраслей на среднесрочный период.
Ежегодно увеличивается объем финансовых средств республиканского бюджета, в том числе привлекаемых займов международных финансовых институтов, на развитие автомобильных дорог, внедряются новые прогрессивные ресурсосберегающие технологии.
Начался процесс реструктуризации железнодорожного транспорта, открывший доступ к инфраструктуре независимых операторов.
Формируются основы электронного Правительства, создаются его веб-портал и межведомственные информационные системы.
Разработаны концептуальные направления начала либерализации отрасли телекоммуникаций и развития почтовой связи.
Вместе с тем серьезным барьером, тормозящим эффективное развитие комплекса, является значительный износ подвижного состава, судов и оборудования, неразвитость инфраструктуры, недостаток квалифицированных кадров.
Цели
Развитие транзитных коридоров, обеспечивающих выход на внешние рынки и формирование рациональной сети коммуникаций, улучшение технического состояния существующих железных и автомобильных дорог, водных путей, портов, аэропортов, аэронавигационных комплексов, развитие отечественной производственной и ремонтной базы подвижного состава всех видов транспорта, модернизация почтовой связи и создание почтово-сберегательной системы, развитие национальной инфокоммуникационной инфраструктуры.
Пути решения
В сфере автомобильных дорог продолжится реализация Государственной программы развития автодорожной отрасли Республики Казахстан на 2001-2005 годы.
Получат приоритетное развитие направления, обеспечивающие международные перевозки, способствующие интеграции в международную транспортную сеть, продолжится работа по модернизации и развитию сети автомобильных дорог республики, организации объектов сервиса.
В 2003 году планируется завершение реабилитации автодороги "Алматы-Астана", реконструкции автомобильной дороги "Астана-Боровое", строительство мостового перехода через реку Сырдарья, начата реализация крупных проектов по реабилитации дорог Западного Казахстана и реабилитации автодорог "Алматы-Бишкек", "Ушарал-Достык", продолжается реконструкция автодороги "Бейнеу-Акжигит-граница Республики Узбекистан" и строительство дороги "Риддер-граница Российской Федерации".
Предусмотрено восстановление международных коридоров "Алматы-Астана-Петропавловск", "Актау-Атырау", включая участок "Бейнеу-Акжигит-гр.Узбекистана", наиболее разрушенных участков коридоров "Омск-Майкапчагай", "Самара-Шымкент", "Астана-Костанай-Челябинск", проведение ремонта аварийных мостов и путепроводов.
Начиная с 2006 года планируется довести объем финансирования капитального, среднего, текущего ремонтов и содержания автодорог до уровня в соответствии с утвержденными нормативами.
В предстоящем периоде намечается внедрить в практику привлечение инженерно-консультационных организаций для обеспечения реализации крупных проектов отрасли в установленные сроки и с намеченным качеством.
Ожидается переход на линейно-магистральный принцип управления автомобильными дорогами всех международных коридоров, что позволит обеспечить более эффективный контроль за обслуживанием и целевым использованием средств.
Планируется провести работу по переходу на международные стандарты строительства и содержания автомобильных дорог с учетом климатических условий Казахстана.
В сфере автомобильного транспорта в планируемый период предусмотрено завершить процедуры по присоединению Республики Казахстан к международным соглашениям и конвенциям, действующим в области автомобильного транспорта и представляющим интерес для отечественного перевозчика.
Продолжатся работы по совершенствованию нормативной правовой базы отрасли в области технических требований к автотранспортным средствам, безопасности движения, охраны труда работников автомобильного транспорта и окружающей среды.
В сфере железнодорожного транспорта предусматривается реализация второго этапа Программы реструктуризации железнодорожного транспорта.
В 2003-2006 годы продолжатся работы по модернизации и развитию существующей инфраструктуры железнодорожного транспорта и дальнейшему развитию транзитных коридоров государства. В 2003 году будет организовано скоростное движение пассажирских поездов по линии "Алматы-Астана". В 2004 году завершится в основном строительство новой железнодорожной линии "Хромтау-Алтынсарино" и будет открыто рабочее движение поездов.
В 2003-2006 годы предусматривается электрификация железнодорожного участка "Экибастуз-Павлодар", продолжатся работы по модернизации и развитию существующей инфраструктуры участков "Астана-Алматы", "Актогай-Саяк-Моинты", "Бейнеу-Мангышлак" с применением современной путевой техники.
В 2004-2006 годы будут осуществляться меры по реабилитации и обновлению подвижного состава, созданию отечественной базы заводского ремонта, локомотиво- и вагоностроения и новых импортозамещающих производств для последующего восстановления и обновления подвижного состава.
В целях перехода на современные технологии перевозок продолжится техническое перевооружение железных дорог, внедрение прогрессивных информационных систем управления, развитие новых ресурсосберегающих технологий. Предусматривается дальнейшее развитие автоматизированных информационных сетей с их интеграцией в международную информационную транспортную сеть.
В сфере гражданской авиации продолжится реализация Программы развития гражданской авиации на 2003-2005 годы, в рамках которой будет разработан проект Воздушного кодекса Республики Казахстан.
Будут предъявляться повышенные требования к авиаперевозчикам, ужесточен государственный надзор за авиационной безопасностью и безопасностью полетов, продолжится работа по совершенствованию нормативной правовой базы отрасли.
В 2004-2005 годы продолжится работа по приведению в соответствие требованиям международных стандартов инфраструктуры международных аэропортов, планируется завершить строительство международного аэропорта г.Астаны. Получат дальнейшее развитие основные производственные мощности по управлению и контролю за воздушным движением.
Предусматривается реализация комплекса мер по обновлению самолетного парка на основе системы государственного лизинга для расширения сферы услуг и завоевания новых рынков.
В области водного транспорта в 2003 году будет разработан проект Закона "О внутреннем водном транспорте".
Предусматривается создание национального морского торгового флота, обеспечивающего потребности страны в морских внешнеторговых грузоперевозках, развитие инфраструктуры и повышения эффективности морского порта Актау.
В 2004 году завершится строительство Шульбинского судоходного шлюза, который позволит открыть сквозное судоходство на Иртыше и значительно увеличить объемы перевозки грузов речным транспортом.
В 2004-2006 годы будет реализовываться комплекс мер по обновлению и модернизации государственного технического речного флота и реконструкции Урало-Каспийского канала, что позволит создать условия для захода судов типа "река-море" плавания в порт Атырау, обеспечить открытие новых грузовых маршрутов между портами Атырау и бассейна Каспийского моря, а также повысить безопасность судоходства на внутренних водных путях.
В сфере аэрокосмической деятельности в 2004 году будет разработан проект Закона "О космической деятельности в Республике Казахстан".
Предполагается реализовать ряд мероприятий в соответствии с Программой совместных работ Республики Казахстан и Российской Федерации по исследованию и использованию космического пространства на 2000-2005 годы.
С целью эффективного исследования природных ресурсов в отраслях, связанных с систематическим исследованием окружающего пространства, в интересах науки и хозяйственной деятельности будут использованы достижения в области дистанционного зондирования из космоса.
В сфере информатизации и связи продолжится реализация Государственной программы формирования и развития национальной информационной инфраструктуры Республики Казахстан, программ развития отрасли телекоммуникаций, развития почтовой отрасли и формирования почтово-сберегательной системы.
В 2004-2006 годах планируется поэтапная либерализация, основной целью которой является развитие конкуренции и рост количества операторов, и как следствие - снижение тарифов на международную и междугородную связь, развитие новейших услуг и повышение качества предоставляемых услуг; к концу 2005 года будет завершено строительство Национальной информационной супермагистрали; волоконно-оптической линии связи, которая обеспечит потребности во внутреннем и внешнем транзите телекоммуникационного трафика. Планируется осуществить телефонизацию сел и аулов с населением свыше 200 человек, довести уровень цифровизации местных сетей связи до 60%, внедрить повременный учет стоимости местных телефонных соединений.
В 2005 году планируется создание Единой системы электронного документооборота государственных органов.
Развитие транзитного потенциала
Продолжится работа по обеспечению полноценного участия Республики Казахстан и усиления ее роли в международных транспортных коридорах, в особенности "Север-Юг" и "ТРАСЕКА".
В 2003 году завершится работа по разработке Среднесрочной Программы развития транзитно-транспортного потенциала Республики Казахстан.
В 2004 году будет разработан проект Закона "О прямых смешанных перевозках грузов".
Будет продолжена работа по организации движения регулярного контейнерного поезда по Северному коридору Трансазиатской железнодорожной магистрали и пассажирского поезда "Алматы-Тегеран-Стамбул".

7. Торговая политика

7.1. Внешняя торговля
Экономика Казахстана достигла высокой степени открытости, что определяется, во-первых, степенью участия в международном разделении труда, во-вторых, широкой либерализацией внешнеэкономической деятельности. Экономическое развитие, наблюдающееся в Казахстане, за последние годы повлекло за собой одновременное увеличение объемов внешней торговли.
В настоящее время Казахстан осуществляет экспортно-импортные операции со 177 странами мира. Заключены торгово-экономические соглашения с более чем 60 странами, с большинством из которых торговля осуществляется на основе режима наибольшего благоприятствования. Со странами СНГ установлен режим свободной торговли, а с Россией, Беларусью и Украиной начата работа по формированию Единого экономического пространства (ЕЭП). В рамках Евразийского экономического сообщества продолжается работа по созданию Таможенного союза и формированию Общего таможенного тарифа.
Правительством активизирован переговорный процесс по вступлению Казахстана в ВТО.
Вместе с тем остаются проблемы, связанные с сырьевой направленностью казахстанского экспорта, барьерами со стороны отдельных торговых партнеров, низкой долей продукции обрабатывающих отраслей промышленности, отсутствием системы продвижения и поощрения экспорта товаров и слабым менеджментом на предприятиях, имеющих внешнеторговый потенциал.
Цели
Обеспечение либерализации внешнеторгового режима, снятие барьеров во взаимной торговле, создание оптимальных условий для доступа казахстанских экспортеров на зарубежные рынки. Завершение процесса вступления Казахстана в ВТО.
Пути решения
В целях активизации процесса продвижения казахстанских товаров на внешние рынки таможенно-тарифная политика будет направлена на создание благоприятных условий для развития производства товаров с высокой добавленной стоимостью.
Государственная корпорация по страхованию экспортных кредитов и инвестиций будет решать вопросы страхования экспортных кредитов, изучения потенциальных рынков сбыта и выработки комплексных мер по продвижению экспорта.
Продолжится работа по дальнейшему развитию и эффективному использованию имеющихся инструментов в рамках региональных интеграционных объединений (СНГ, ЕврАзЭС, ШОС, ЦАС и др.).
Поэтапная реализация задач ЕЭП в целях дальнейшей либерализации торгово-экономических отношений будет одним из приоритетных направлений. Достижение целей формирования ЕЭП будет осуществляться путем унификации торговых режимов государств-участников по отношению к третьим странам и либерализации режимов доступа на рынки товаров, услуг, капитала и рабочей силы в рамках ЕЭП.
Торгово-экономическое сотрудничество с Российской Федерацией остается важнейшим приоритетом во внешнеэкономической политике. В рамках Года Казахстана в России (2003 год) и Года России в Казахстане (2004 год) планируется устранить барьеры во взаимной торговле, увеличить объемы взаимной торговли и активизировать создание и реализацию совместных проектов в различных отраслях экономики.
В целях интенсификации процесса вступления Казахстана в ВТО будет продолжена работа по проведению на постоянной основе двусторонних и многосторонних переговоров со странами-членами Рабочей группы по вступлению Казахстана в ВТО; консультаций со странами-членами ЕврАзЭС по гармонизации переговорного процесса; проведению встреч, конференций с представителями отечественного бизнеса по обсуждению условий вступления Казахстана в ВТО; проведению научно-исследовательских работ по оценке последствий вступления Казахстана в ВТО.
Будут созданы благоприятные условия по стимулированию экспорта товаров, производимых отечественными предприятиями, в том числе по созданию региональных служб по развитию экспорта, проведению торговых выставок, рекламно-информационной работы об экспортном потенциале регионов и т.д.; совершенствоваться действующая автоматизированная система экспортного контроля.

7.2. Внутренняя торговля
Одной из динамично развивающихся отраслей экономики Казахстана является внутренняя торговля. В области внутренней торговли сформировалась высокая предпринимательская активность, повысились качественные требования к сфере торговли, усилены меры по совершенствованию правил торговли на рынках, стимулированию создания современной системы оптовой торговли. Местными исполнительными органами начата работа по созданию коммунальных торговых рынков.
Вместе с тем отсутствует законодательный акт, регулирующий торговую деятельность в республике. Требует совершенствования система контроля за качеством и безопасностью реализуемых на рынке товаров.
Цели
Создание развитой торговой инфраструктуры с высоким качеством обслуживания покупателей.
Пути решения
В целях создания эффективных форм торговли, развития законодательной системы и улучшения качества торговых услуг будет принят Закон Республики Казахстан, регулирующий торговую деятельность.
На основе мониторинга цен на важнейшие потребительские товары и состояния ассортимента реализуемых товаров и услуг будет продолжена работа по недопущению необоснованного роста цен на эти товары путем развития конкуренции между торговыми рынками, повышения роли местных исполнительных органов в развитии торговой инфраструктуры и межрегиональных (межобластных) связей.
Особое внимание будет уделено вопросам развития системы обслуживания покупателей в безналичной форме, создания механизмов по внедрению и развитию электронной коммерции, совершенствования деятельности торгово-промышленных палат.
Будут усилены меры по контролю за качеством и безопасностью реализуемых на потребительском рынке товаров. В целях улучшения сбыта продукции отечественных товаропроизводителей будет стимулироваться создание современной системы оптовой торговли.

8. Социальная политика

8.1. Образование
Образование является одним из ключевых компонентов индекса человеческого развития. Для обеспечения устойчивого экономического развития очень важно повышение уровня образования населения.
Реализуются Закон "Об образовании", Государственная программа "Образование". Приняты Законы " О правах ребенка в Республике Казахстан", " О детских деревнях семейного типа и домах юношества", " О социальной и медико-педагогической коррекционной поддержке детей с ограниченными возможностями", для решения проблем сельской школы - отраслевая программа "Ауыл мектебi". В целях совершенствования содержания образования ведется разработка и внедрение государственных общеобязательных стандартов образования, учебников и учебно-методических пособий нового поколения.
Вместе с тем сохраняются проблемы доступности и качества образовательных услуг, особенно в сельской местности, что является следствием слабой материально-технической базы организаций образования, нехватки квалифицированных кадров. Требует улучшения качество обучения на государственном языке.
Цели
Формирование национальной модели образования, интегрированной в мировое образовательное пространство и обеспечивающей подготовку специалистов, конкурентоспособных на мировом рынке труда.
Пути решения
В целях дальнейшей интеграции системы образования Казахстана в международное образовательное пространство будут:
до конца 2003 года разработана Концепция развития системы образования Республики Казахстан до 2015 года;
в 2003-2004 годах внесены изменения и дополнения в Закон Республики Казахстан "Об образовании" и Государственную программу "Образование".
В целях повышения качества образования будут:
в 2003-2005 годы разработана и внедрена национальная система оценки качества образования;
введены нормы качественного управления образовательным процессом путем внедрения системы стандартов организаций образования всех уровней;
усовершенствованы государственные общеобязательные стандарты образования на всех уровнях.
С целью создания единого информационно-образовательного пространства:
продолжится работа по информатизации системы образования, осуществлению мероприятий по внедрению в учебный процесс новых информационных и педагогических технологий обучения и подготовки квалифицированных рабочих и специалистов, конкурентоспособных на рынке труда.
С целью совершенствования подготовки профессиональных кадров к 2004 году будет разработан государственный механизм мониторинга потребности, прогнозирования и регулирования подготовки и обеспечения квалифицированными кадрами отраслей экономики республики.
Будет продолжена поэтапная разработка и внедрение отечественных учебников для всех уровней образования.
В сфере дошкольного воспитания и обучения будут приняты меры по:
сохранению и расширению сети дошкольных организаций, дальнейшему развитию предшкольной подготовки детей;
укреплению материально-технического, учебно-методического и кадрового потенциала дошкольных организаций образования.
В сфере среднего общего образования:
в 2003-2005 годы будет разработана и поэтапно внедрена независимая оценка знаний школьников после окончания каждой ступени школы (4, 9, 11 классы);
получат дальнейшее развитие сбалансированная сеть сельских, в том числе малокомплектных школ, интернатных учреждений в соответствии с Государственной программой развития сельских территорий, специальных коррекционных организаций для детей с ограниченными возможностями, будет укреплена их учебно-материальная база, будут приняты меры для социальной защиты и закрепления на селе учительских кадров;
в 2003-2006 годах будут реализованы инвестиционные проекты по строительству школ в сельской местности.
В сфере начального и среднего профессионального образования:
в целях обеспечения доступности профессионального образования для всех слоев населения будет разработан гарантированный государственный норматив сети организаций начального профессионального образования.
В сфере высшего профессионального образования:
в 2003-2006 годы будут: упорядочены сеть и структура высших учебных заведений в соответствии с потребностями отраслей экономики и регионов, внесены предложения по созданию элитных университетов; внедрено единое национальное тестирование при приеме в вузы;
совершенствоваться нормативная правовая база и технология лицензирования, аттестации и государственной аккредитации организаций образования;
расширяться международное сотрудничество в подготовке специалистов с высшим профессиональным образованием, повышении квалификации и переподготовки преподавателей, проведении совместных научных исследований.
С целью реализации Стратегии индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2003-2015 годы будет:
осуществлена подготовка специалистов по специальностям, необходимым для развития инновационной деятельности;
для повышения эффективности научных исследований в вузах, совершенствования инвестиционно-инновационной деятельности в ведущих вузах республики будут созданы инновационные центры.

8.2. Здравоохранение
Отрасль здравоохранения характеризуется планомерным укреплением системы организации медицинской помощи, стабилизацией показателей заболеваемости и смертности населения, в том числе по такому социально значимому заболеванию как туберкулез.
К 2002 году восстановлена сеть первичной медико-санитарной помощи сельскому населению республики. Усилен контроль за санитарно-эпидемиологическим благополучием, качеством и безопасностью лекарственных средств.
Вместе с тем сохраняются проблемы своевременности и качества оказываемой населению медицинской помощи, в первую очередь сельскому, что обусловлено слабой материально-технической базой организаций здравоохранения, нехваткой квалифицированных специалистов.
Остается низкой конкурентоспособность отечественной фармацевтической продукции. Требует дальнейшего повышения эффективность мер санитарно-эпидемиологического и фармацевтического контроля.
Цели
Улучшение здоровья населения посредством повышения качества и доступности медицинской помощи.
Пути решения
Для покрытия дефицита средств на оказание бесплатной гарантированной медицинской помощи в 2003-2005 годах предусматривается выделение дополнительных бюджетных ассигнований в размере 40 млрд. тенге. С 2005 года предполагается введение обязательного медицинского страхования, а в дальнейшем создание условий для развития конкурентной среды в области оказания медицинских услуг и добровольного медицинского страхования.
В 2003-2005 годах предусматривается реализация республиканских инвестиционных проектов в сельском здравоохранении по строительству родильных домов, противотуберкулезных и центральных районных больниц, а также будет рассмотрена возможность создания мобильной телемедицины в ряде перспективных и устойчивых районов республики.
Продолжится совершенствование службы охраны здоровья материнства и детства, работа над формированием у населения здорового образа жизни. В 2003 году будет разработана отраслевая программа по усилению борьбы с туберкулезом.
В 2004 году предусматривается внедрение протоколов и стандартов диагностики и лечения заболеваний, совершенствование на их основе качества и своевременности медицинской помощи. С 2005 года предполагается поэтапное внедрение международных стандартов качества при производстве и реализации лекарственных средств.
Получат развитие и внедрение в практическое здравоохранение инновационные технологии в диагностике и лечении заболеваний по наиболее проблемным направлениям здравоохранения (нейрохирургия, кардиохирургия, онкология и др.).
В 2003 году будут внедрены новые стандарты многоуровневого медицинского образования с соответствующим реформированием системы подготовки медицинских работников.
Будет продолжена дальнейшая работа по снижению заболеваемости населения вакциноуправляемыми инфекциями, ставится задача искоренения к 2005 году кори.
Будет усилен санитарно-эпидемиологический контроль в целях предотвращения ввоза и распространения на территорию республики карантинных и особо опасных инфекций, недоброкачественной и потенциально опасной для здоровья населения продукции, радиационного заражения.

8.3. Занятость и труд
В последние годы системные меры в экономике сопровождались увеличением занятости и снижением уровня безработицы. Меры содействия занятости постепенно приобретают активный характер путем создания новых рабочих мест, трудоустройства, микрокредитования, переобучения безработных, развития общественных работ. Осуществляется мониторинг рынка труда.
Совершенствуется трудовое законодательство. Стабилизируется ситуация в области оплаты труда. Наблюдается рост минимальной и средней заработной платы. Создана единая концептуальная основа для регулирования оплаты труда работников бюджетной сферы.
Вместе с тем, в этой сфере имеются проблемы скрытой безработицы, нелегальной трудовой миграции. Подготовка специалистов в учебных заведениях, обучение и переобучение безработных отстает от спроса реальной экономики. Низкая профессиональная квалификация нетрудоустроенных граждан не соответствует потребностям рынка труда.
Охрана труда на предприятиях не поставлена на должный уровень, в результате чего остается значительной численность пострадавших на производстве. Остается низким уровень заработной платы в отдельных отраслях экономики.
Цели
Проведение активной политики в области занятости, соответствующей темпам экономического развития страны. Сохранение и создание новых рабочих мест, улучшение качества профессиональной подготовки и переподготовки безработных в соответствии с потребностями рынка труда, дальнейшая легализация трудовых отношений, повышение безопасности труда, обеспечение высококвалифицированными профессиональными кадрами, адекватно реагирующими на проблемы инновационного развития промышленного производства.
Пути решения
В целях предупреждения роста безработицы, содействия трудоустройству и обеспечения потребностей инновацинного развития промышленного производства, аграрного сектора в высококвалифицированных кадрах в 2004 году будет разработана комплексная программа занятости.
В период до 2006 года будут предприняты меры по качественному совершенствованию системы профессиональной подготовки, эффективному использованию трудовых ресурсов страны; защите внутреннего рынка труда и регулированию потоков трудовой миграции.
Для защиты трудовых и социальных прав работников, учета интересов работодателей, улучшения условий труда в 2005 году будет принят Трудовой кодекс, в 2004 году - Программа обеспечения безопасности и охраны труда, отраслевые нормативные правовые акты по безопасности и охране труда, будет совершенствоваться трудовое законодательство.
Будет продолжена политика, направленная на рост заработной платы, как основы для повышения качественного потенциала рабочей силы, совершенствоваться система оплаты труда работников бюджетной сферы.
Продолжится участие представителей республиканских объединений работодателей и работников, других общественных организаций в регулировании трудовых отношений, разработке и реализации государственной политики в сфере занятости.

8.4. Социальная защита населения
Качество жизни казахстанцев в последние годы отражает позитивное влияние экономического роста.
В области пенсионного обеспечения прослеживается рост размеров минимальной и средней пенсий. Завершилось дифференцированное повышение пенсий в зависимости от трудового вклада пенсионеров. Повышение пенсии с 1 июня 2003 года коснулось более миллиона пенсионеров.
Развивается накопительная пенсионная система. Принимаются меры по ужесточению контроля и совершенствованию взимания обязательных пенсионных взносов. Создан централизованный банк данных пенсионеров и ведется работа по созданию электронного архива пенсионных дел.
Социальная защита населения приобретает адресный характер. Разработана и внедрена автоматизированная система назначения адресной социальной помощи и создана база данных по малообеспеченным семьям. Принята Программа по снижению бедности в Республике Казахстан на 2003-2005 годы.
Проводится целенаправленная работа по реабилитации и интеграции инвалидов в общество.
Подготовлена законодательная база для внедрения с 2005 года системы социального страхования при наступлении случаев утраты трудоспособности, потери кормильца и потери работы.
Тем не менее, проблемы низкого уровня жизни части населения, существующей диспропорции в размерах социальных выплат и заработной платы требуют решения в ближайшие годы.
Цели
Дальнейшее совершенствование системы социальной защиты населения, обеспечивающей поддержку социально-уязвимых групп населения, улучшение уровня жизни граждан.
Пути решения
В 2004-2006 годах будут разработаны и поэтапно внедрены нормативы социального обеспечения и социального обслуживания.
Правительство обеспечит реализацию Программы по снижению бедности в Республике Казахстан на 2003-2005 годы, предусматривающую комплексный подход к решению данной проблемы путем содействия занятости граждан, улучшения доступности среднего общего образования и услуг здравоохранения, повышения адресности социальной помощи и реализации других мер.
В предстоящий период будет продолжено совершенствование пенсионной системы, состоящей из солидарной пенсии, пенсии из накопительных пенсионных фондов за счет обязательных и добровольных отчислений.
В 2004-2005 годах будет совершенствоваться нормативная база по социальной защите инвалидов, создан банк данных по инвалидам. Получат дальнейшее развитие медико-социальная экспертиза и отечественная индустрия по производству протезно-ортопедических изделий.
В 2005 году будет создан Государственный фонд социального страхования. Внедрение социального страхования с 2005 года приведет к созданию трехуровневой системы социальной защиты населения, включающей в себя минимальные государственные гарантии, обязательное и добровольное страхование.
Наряду с этим будут развиваться дополнительные формы оказания социальной помощи отдельным категориям населения. Так в целях преодоления бедности и создания необходимых условий для улучшения социально-демографической ситуации с 2005 года предусматривается создание целостной системы защиты детей, включая введение пособий по уходу за ребенком до одного года, а в перспективе - выплату детских пособий в зависимости от доходов семьи.

8.5. Культура
Получили дальнейшее развитие положительные тенденции, достигнутые в Год поддержки культуры. Открыто более 250 новых учреждений культуры и искусства, увеличился книжный фонд библиотек. Созданы десятки новых профессиональных и самодеятельных коллективов. Важнейшим приоритетом определено сохранение историко-культурного наследия. Ведется активная работа по поиску и возвращению из зарубежных архивов и научных учреждений документов, имеющих особую историческую ценность для Казахстана.
Продолжается динамичное развитие сферы масс-медиа.
В изучении и функционировании государственного языка активно применяются современные информационные технологии.
Вместе с тем остаются проблемами: ограниченный доступ населения к культурным услугам, прежде всего, в сельской местности; слабая материально-техническая база в ряде секторов отрасли.
Отсутствует целостная система подготовки творческих кадров, остается неполным охват населения государственными теле- и радиопрограммами.
Цели
Реализация духовного потенциала общества через укрепление единого культурно-информационного пространства, сохранение и развитие историко-культурного наследия, социокультурной инфраструктуры, особенно на селе, обеспечение условий развития профессионального искусства и народного творчества.
Пути решения
В качестве первоочередных мер в 2003-2004 годах будет разработан пакет законопроектов по вопросам культуры и средств массовой информации. Будут приняты меры по расширению сети и модернизации материально-технической базы театров, музеев, библиотек, государственных архивов. В 2003 году для создания целостной системы изучения культурного наследия народа, воссоздания значительных историко-культурных и архитектурных памятников и издания на государственном языке полноценного фонда всемирного гуманитарного образования будет принята специальная среднесрочная программа "Культурное наследие".
Для формирования культурной среды города Астаны предусматривается строительство Национальной библиотеки, Государственного цирка, Государственного музея археологии и этнографии, Национального архива, современного телерадиокомплекса.
Будет принята Программа развития телерадиовещания на 2004-2006 годы, в рамках которой реализуется комплекс мер по обеспечению максимального охвата населения государственными телевизионными и радиопрограммами, развитию регионального телерадиовещания.
Продолжится работа по совершенствованию проведения государственной информационной политики, издание социально важных видов литературы.
Приоритетными направлениями государственной национальной политики останутся дальнейшая гармонизация межэтнических отношений, создание благоприятных условий для развития языков. В 2003-2004 годах будут разработаны концептуальные основы развития терминологической базы казахского языка и ономастической работы, приняты системные меры по их реализации. В целях обеспечения культурной, духовной и языковой потребности казахской диаспоры за рубежом будут обеспечены разработка в 2003 году и поэтапная реализация в последующие годы программы поддержки соотечественников на 2004-2006 годы.
На создание условий для раскрытия потенциала молодежи, поддержки ее социально значимых инициатив будет направлена реализация Программы молодежной политики на 2003-2004 годы.

8.6. Спорт и туризм
В стране наблюдается устойчивая тенденция к росту числа занимающихся физической культурой и спортом, увеличению количества проводимых физкультурно-оздоровительных и спортивных мероприятий, что явилось следствием реализации Государственной программы развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы.
Однако состояние материально-технической базы физической культуры и спорта в республике на сегодняшний день не удовлетворяет потребности населения в занятиях физическими упражнениями. Не хватает специалистов физической культуры, ощущается острый недостаток спортивных сооружений на предприятиях, по месту жительства и в местах массового отдыха.
Подготовку спортсменов высокого класса сдерживает отсутствие Республиканской базы олимпийской подготовки, отвечающей современным требованиям, разработанной на научной основе системы подготовки, восстановления и реабилитации организма спортсмена.
Текущая ситуация в области туризма в целом характеризуется положительными тенденциями повышения объемов въездного туристского потока в страну и внутреннего туризма, созданием системы государственного регулирования развития туристского рынка.
Цели
Дальнейшее утверждение принципов здорового образа жизни средствами физической культуры и спорта.
Превращение туристской отрасли в доходную отрасль экономики, создание высокорентабельной индустрии туризма, продвижение и реализация конкурентоспособного национального туристского продукта на международном рынке туристских услуг.
Пути решения
Дальнейшая работа по реализации Государственной программы развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы.
Планируется обеспечить дальнейшее развитие сети детско-юношеских спортивных школ.
Будет продолжена работа по реализации Программы развития туристской отрасли в Республике Казахстан на 2003-2005 годы, Государственной программы "Возрождение исторических центров Великого Шелкового пути, сохранение и преемственное развитие культурного наследия тюркоязычных государств, создание инфраструктуры туризма", международных соглашений о сотрудничестве в области туризма с различными зарубежными государствами.
Предусматривается обеспечение мер по развитию малого и среднего предпринимательства в туристской сфере, стимулированию занятости населения в области туризма и обслуживающей сфере осуществление работы по дальнейшему упрощению процедур въезда и регистрации иностранных туристов.
Расширение сотрудничества со Всемирной туристской организацией обеспечит участие Казахстана на мероприятиях, проводимых данной организацией, на международных туристских ярмарках и выставках за рубежом в целях продвижения национального турпродукта на мировой рынок туристских услуг.

8.7. Демография и миграция
Устойчивость экономического развития и улучшение благосостояния граждан за последние годы способствовали стабилизации демографической и миграционной ситуации в стране.
Проводится целенаправленная работа по совершенствованию законодательства по вопросам защиты прав и интересов семьи, женщин и детей. Реализуется Национальный план действий по улучшению положения женщин в Республике Казахстан. С 2003 года начата выплата единовременного денежного пособия на рождение ребенка.
В то же время младенческая и материнская смертность, хотя и имеют в последнее время тенденцию к снижению, остаются достаточно высокими.
Сохраняются проблемы незаконной миграции и трафика людей.
Цели
Проведение политики, направленной на снижение негативных тенденций в демографических и миграционных процессах, создание основы для увеличения численности населения страны, в первую очередь путем создания реальных механизмов поддержки семьи и материнства, достижения гендерного равенства.
Пути решения
Для выработки государственной политики, направленной на стабилизацию и улучшение демографической и миграционной ситуации в стране, разрабатывается Программа демографической и миграционной политики Республики Казахстан до 2010 года.
В 2003 году будет принята Концепция гендерной политики, определяющая основные принципы, приоритеты и задачи гендерной политики в Казахстане.
В целях сокращения материнской и младенческой смертности будет принят комплекс мер по материальной поддержке материнства и детства.
В целях сохранения репродуктивного здоровья женщин будут приняты меры по улучшению питания беременных и кормящих женщин.
Особое внимание будет уделено по формированию общественного мнения в поддержку института семьи, принципов ее планирования, охраны здоровья.
Правительство продолжит работу по защите прав и интересов оралманов путем установления обоснованной квоты их переселения.
Будут разработаны модель рационального расселения населения сельских территорий и меры по стимулированию внутренней миграции из неперспективных регионов на развивающиеся территории, в районные центры и малые города.
Продолжится работа по дальнейшему преобразование традиционных многоместных детских домов для детей-сирот в детские дома семейного типа.

9. Государственное регулирование

9.1. Профессиональное Правительство
Созданы предпосылки для повышения эффективности функционирования центральных исполнительных органов.
Деятельность органов государственного управления основывается на принципах кратко-, средне- и долгосрочного планирования. По приоритетам, определенным в Стратегии "Казахстан-2030", разработан Стратегический план развития Республики Казахстан до 2010 года. Разработаны государственные и отраслевые программы развития по приоритетным направлениям экономики. Предприняты шаги по достижению более высокого уровня транспарентности центральных исполнительных органов.
Внедрена и функционирует новая модель государственной службы. Осуществлен переход на конкурсно-карьерную основу приема и продвижения по службе.
Совершенствуется законодательная база государственной службы, усилены меры социальной и правовой защиты государственных служащих.
Усилены механизмы борьбы с нарушениями законодательства о государственной службе и с коррупцией, создана комиссия по разработке стандартов государственных услуг.
Вместе с тем актуальными остаются следующие проблемы: повышение качества предоставления услуг государственными служащими; совершенствование и повышение их оплаты труда, социального обеспечения.
Важным показателем низкого качества услуг является коррупция в государственных органах. Рост коррупции в определенной мере связан с низкой оплатой труда государственных служащих.
Проблема низкой заработной платы государственных служащих приобрела особую актуальность в связи с ростом экономического уровня страны. Развитие экономики способствует перетоку квалифицированных кадров из государственной службы в частный сектор. Эти условия создают потенциальную неконкурентоспособность государственной службы.
Огромное значение имеют вопросы социального обеспечения государственных служащих. Не в полной мере решен вопрос обеспечения жильем государственных служащих.
Недостаточно используются методы оптимизации администрирования и делопроизводства на основе внедрения новых информационных технологий.
Не полностью отвечает требованиям эффективность реализации отдельных государственных и отраслевых программ.
Система подготовки, переподготовки и повышения квалификации кадров государственной службы, в том числе и за рубежом, не стыкуется с реальной потребностью в кадрах государственных органов управления.
Цели
Формирование системного подхода к организации деятельности государственного аппарата, придание его работе гибкости и эффективности, усиление межведомственного взаимодействия и координации, внедрение положительного опыта административной государственной службы на иные виды государственной службы.
Повышение престижа государственной службы в обществе, совершенствование классификации должностей и системы оплаты труда государственных служащих, разработка и внедрение стандартов государственных услуг, реализация механизма по соблюдению Правил служебной этики государственных служащих, борьба с административной коррупцией, а также усиление социальной защищенности государственных служащих.
Пути решения
Предстоит пересмотреть механизм организации работы Правительства страны. Критериями деятельности органов государственного управления должны стать не зависимость от конкретной личности руководителя, а соответствие целям общегосударственной политики, стабильность, отлаженность, ответственность и эффективность результатов работы аппарата.
Процесс совершенствования структуры Правительства должен обрести конечные очертания с четко определенными, равномерными и сбалансированными функциями, исключающими дублирование и бюрократическую волокиту.
Численность аппарата государственных органов управления будет устанавливается в зависимости от количества и качества выполняемых ими государственных услуг. Кадровый состав государственного аппарата будет формироваться с учетом новых квалификационных требований к уровню профессионализма, компетентности и опыта, а также обеспечиваться соответствующими материально-техническими и финансовыми ресурсами.
Деятельность центральных и местных исполнительных органов будет направлена на повышение эффективности выполнения основной миссии и сориентирована, в первую очередь, на конечные результаты.
Будут использоваться возможности информационных технологий в обеспечении открытости деятельности государственных органов управления для населения.
Будут сконцентрированы координация и взаимодействие органов государственного управления на совместное решение вопросов, входящих в их компетенцию.
Транспарентность и предупреждение злоупотреблений в работе государственных органов управления будет достигнута за счет усовершенствования системы регламентации их деятельности и разработки стандартов предоставления государственных услуг государственными служащими.
Предусматривается дальнейшее совершенствование системы оплаты труда государственных служащих и укрепление социальной защиты государственных служащих. Будут увеличены должностные оклады государственных служащих.
Реестр должностей административных государственных служащих будет пересмотрен с учетом проводимой политики разграничения полномочий между уровнями государственного управления.
Будет внедрена Информационная система управления кадрами, обеспечивающая мониторинг состояния кадров государственной службы.
Правительством предполагается осуществить:
упрощение порядка согласования документов, сокращение количества совещаний, различных рабочих групп и повышение результативности их работы, упорядочение и сокращение документооборота за счет внедрения новых технологий;
формирование целостной многоуровневой системы среднесрочного планирования во всех государственных органах, национальных компаниях и крупных республиканских государственных предприятиях;
расширение практики вынесения проектов решений по ключевым вопросам социально-экономической политики на обсуждение с широким кругом заинтересованных сторон (крупные предприятия, общественные и неправительственные организации, и др.);
дальнейшее укрепление конструктивного взаимодействия с Парламентом;
четкое соблюдение Регламента Правительства, повышение ответственности за уровень исполнительской дисциплины;
обеспечение эффективности реализуемых государственных и отраслевых программ;
укрепление кадрового состава государственных служащих на основе совершенствования квалификационных требований, системы оплаты труда, усиления их правовой и социальной защиты, улучшение качества профессиональной подготовки, развитие механизмов повышения квалификации государственных служащих;
укрепление учебной, научно-методической и материально-технической базы Академии государственной службы, включая строительство современного комплекса Академии;
внедрение механизмов автоматизации деятельности Правительства с использованием современных информационных технологий, в т.ч. осуществление внедрения ЕС ЭДО ("электронное Правительство");
усиление ответственности за нарушение норм служебной этики и совершение коррупционных правонарушений на государственной службе.

9.2. Определение и разграничение функций и полномочий
государственных органов управления
С принятием Концепции разграничения полномочий между уровнями государственного управления и совершенствования межбюджетных отношений создана основа для дальнейшей работы по совершенствованию системы государственного управления.
Подготовлены законопроекты о внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты по вопросам местного государственного управления и Бюджетный кодекс.
Вместе с тем следует отметить, что система распределения государственных функций и компетенция каждого уровня государственного управления исчерпывающим образом не закреплены в соответствующих законодательных актах.
Остаются проблемными вопросы недостаточной самостоятельности местных уровней власти в решении вопросов социально-экономического развития, отсутствия четких механизмов управления на сельском, поселковом, городском (районного значения) уровнях власти.
Цели
Повышение эффективности реализации государственных функций и оказания общественных услуг населению за счет оптимального распределения функций, полномочий и ответственности между всеми уровнями государственного управления.
Институциональное и функциональное укрепление сельского, поселкового, городского (районного значения) уровней государственного управления.
Пути решения
В предстоящем периоде будет продолжена работа по определенным в Концепции направлениям.
В течение 2003 года предполагается провести ревизию действующего законодательства в целях разграничения полномочий между уровнями государственного управления и совершенствования межбюджетных отношений.
До конца 2003 года будет подготовлен проект Закона "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления".
Планируется продолжить процесс передачи центром отдельных функций и полномочий, а также ответственности в решении вопросов территориального развития местному уровню государственного управления, прежде всего функций в хозяйственной сфере, а также в области лицензирования отдельных видов хозяйственной деятельности.
При этом внимание будет акцентировано на расширении самостоятельности и четком закреплении в законодательстве полномочий районного (городского, областного значения) уровня управления в решении вопросов социально-экономического развития регионов.
Приоритетным направлением административно-бюджетной реформы станет организация эффективного государственного управления на уровне сельских округов, поселков, городов районного значения, районов в городах, прежде всего его институциональное и функциональное укрепление.
В этих целях с 2004 года предусматривается приступить к формированию аппаратов акимов сел, поселков, городов районного значения, а также районов в городах с приданием им статуса юридического лица.
В рамках работы по разграничению функций и полномочий между уровнями государственного управления с 2004 года будет расширен перечень закрепляемых за сельским, поселковым, городским (районного значения) уровнями управления функций.
Одновременно для расширения самостоятельности акимов будет усовершенствован механизм финансирования данного уровня управления.
Работа по функциональному анализу государственного сектора управления и выработке дальнейших предложений по оптимальному распределению государственных функций между уровнями управления будет переведена на постоянную основу.

9.3. Управление государственными активами
В последние годы наметилась устойчивая тенденция увеличения поступлений в бюджет дивидендов на государственные пакеты акций, поступлений части чистого дохода государственных предприятий.
В 2003 году принята Отраслевая программа повышения эффективности управления государственным имуществом и приватизации на 2003-2005 годы, предусматривающая комплекс мер, направленных на дальнейшее совершенствование системы управления государственной собственностью.
В рамках данной программы усилена работа по контролю за финансово-хозяйственной деятельностью государственных предприятий, акционерных обществ и товариществ, пакеты акций (доли участия) которых находятся в государственной собственности, за выполнением ими плановых показателей, по обеспечению оптимизации административных расходов.
Национальными компаниями разрабатываются среднесрочные планы развития, утверждаемые Правительством Республики Казахстан.
Вместе с тем анализ управления государственной собственностью показал необходимость совершенствования системы управления собственностью государства со стороны центральных государственных органов и слабую организацию управления и контроля со стороны местных исполнительных органов.
Цели
Повышение эффективности управления государственным имуществом, усиление контроля со стороны государства за деятельностью предприятий стратегически важных отраслей экономики, совершенствование системы учета государственного имущества.
Пути решения
В 2003-2004 годы будет усовершенствован механизм контроля за своевременностью, полнотой начисления и перечисления в бюджет дивидендов на государственные пакеты акций, части чистого дохода государственных предприятий, поступлений от аренды имущества государственной собственности.
Продолжится совершенствование системы управления и контроля за финансово-хозяйственной деятельностью государственных предприятий, акционерных обществ, контрольные пакеты акций которых принадлежат государству (национальных компаний в том числе), с целью выработки экономически обоснованной дивидендной политики, сокращения административных расходов и реализации инвестиционных программ.
Будут внедрены международные стандарты корпоративного управления.
В 2004 году будет разработана методика составления баланса государственных активов и обязательств, которая позволит обеспечить полный учет всего государственного имущества.
В целях усиления роли государства в регулировании и прогнозировании процессов экономического развития, создания единой информационной базы результатов мониторинга собственности до конца 2003 года планируется принятие Закона "О государственном мониторинге собственности в отраслях экономики, имеющих стратегическое значение".
В ближайшие годы государство усилит свою роль в развитии стратегически важных отраслей экономики путем создания и выведения крупных системообразующих компаний на мировые рынки.
В течение 2003-2005 годов будут предприняты меры по улучшению системы контроля за целевым и эффективным использованием объектов коммунальной собственности.

9.4. Ценовая и тарифная политика
В сфере естественных монополий
В настоящее время разработан и принят ряд методик тарифообразования, позволяющих реализовать принципы среднесрочного тарифного регулирования и расчета рыночной прибыли, определяемой с учетом произведенных инвестиций.
На сегодняшний день для большинства субъектов естественной монополии характерна высокая степень износа основных фондов, требующих не только текущих и капитальных ремонтов, но и замены, а в последующем и модернизации.
Кроме этого, следует отметить отсутствие независимой технической и финансовой экспертизы деятельности субъектов естественной монополии, препятствующее получению реальной оценки состояния субъектов естественной монополии.
Отмечается необоснованная дифференциация тарифов (цен, ставок сборов) на услуги субъектов естественной монополии по отдельным группам потребителей.
Цели
Основной целью регулирования сферы естественной монополии является создание условий для осуществления субъектами естественной монополии инвестиций в целях нормализации процесса воспроизводства основных фондов и достижение предсказуемости изменений тарифов для потребителей.
Пути решения
Проведение технической и финансовой экспертизы деятельности всех субъектов естественной монополии республиканского значения:
рост тарифов будет сопровождаться адекватными мерами социальной защиты;
создание информационной базы данных для мониторинга и анализа деятельности субъектов естественной монополии;
разработка и утверждение методик расчета ставки прибыли на регулируемую базу активов;
установление на среднесрочной основе предельного уровня тарифов (цен, ставок сборов) по всем видам услуг субъектов естественной монополии, включенных в республиканский регистр;
устранение практики применения необоснованной дифференциации (цен, ставок сборов) на услуги субъектов естественной монополии по группам потребителей;
децентрализация с делегированием функции контроля и регулирования естественных монополий местного значения местным государственным органам.
В сфере защиты конкуренции
На сегодняшний день для многих сегментов рынка товаров (работ, услуг), как на республиканском, так и на региональном уровнях характерны нарушения принципов здоровой конкуренции, такие как - злоупотребление субъектом рынка доминирующим положением, сговор между субъектами рынка при установлении цен и т.п.
Кроме того, имеют место действия государственных органов, в особенности на местном уровне, по сути ограничивающие возможности одних хозяйственных субъектов по отношению к другим.
При этом для государственных органов отмечаются недостаточность полномочий в сфере защиты конкуренции и скоординированности действий в части развития конкуренции.
Цели
Достижение и поддержание на основных товарных рынках страны свободы конкуренции.
Пути решения
Разработка и принятие нормативных правовых актов в сфере защиты конкуренции и, прежде всего, изменений и дополнений в Закон республики Казахстан "О конкуренции и ограничении монополистической деятельности";
усиление государственного контроля за пресечением злоупотреблений субъектами рынка доминирующим положением, сговора между субъектами рынка по установлению монопольных цен, по устранению с рынка и ограничению доступа на него других субъектов;
укрепление общественной системы защиты свободы предпринимательства и прав потребителей;
децентрализация с делегированием функции защиты конкуренции на региональных рынках товаров (работ, услуг) местным государственным органам.

9.5. Охрана окружающей среды и природопользование
Приняты меры по дальнейшему совершенствованию природоохранного законодательства, подписаны конвенции по вопросам охраны окружающей среды, разработан проект Концепции экологической безопасности Республики Казахстан, ведется работа по составлению государственных кадастров всех источников загрязнения и карты их размещения; создается Единая государственная система мониторинга окружающей среды и природных ресурсов.
В тоже время в ряде регионов сложилась кризисная экологическая ситуация.
Сохраняются негативные тенденции по загрязнению атмосферного воздуха и водных объектов, не осуществляются меры, направленные на сокращение или снижение выбросов парниковых газов и озоноразрушающих веществ, отсутствует система управления отходами производства и потребления.
Цели
Стабилизация качества окружающей среды, регулирование процесса природопользования в соответствии с потребностями общества.
Пути решения
В целях оптимизации системы охраны окружающей среды и природопользования будет разработана программа "Охрана окружающей среды".
Для снижения воздействия хозяйственной деятельности на окружающую среду будут пересмотрены и разработаны экологические требования и приняты жесткие меры по выполнению их всеми природопользователями.
Будет внедрена система обязательного экологического страхования и аудита предприятий, осуществляющих экологически опасные виды хозяйственной деятельности, а также разработаны дополнительные экологические требования и стандарты к предприятиям, осуществляющим деятельность в Каспийской зоне.
В целях урегулирования отношений в области охраны воспроизводства и использования растительного и животного мира, отвечающим реалиям сегодняшнего дня принят Лесной кодекс Республики Казахстан, будут принят Закон Республики Казахстан "Об охране, воспроизводстве и использованию животного мира" (новая редакция) и разработана программа "Леса Казахстана".
Будут приняты меры по выполнению обязательств Республики Казахстан и программ, принятых в соответствии с двусторонними и многосторонними договоренностями, в частности, конвенциями ООН и решениями глобальных международных форумов в сфере охраны окружающей среды и устойчивого развития.
Особое внимание будет уделено проблеме утилизации попутного газа при нефтедобыче, будут внесены соответствующие изменения в законодательство по недрам и проведению нефтяных операций.
В целях обеспечения населения качественной питьевой водой будет обеспечена реализация отраслевой программы "Питьевые воды", в соответствии с которой ведется строительство и реконструкция систем обеспечения сельских населенных пунктов питьевой водой.
Будут разработаны и внедрены экономические механизмы, стимулирующие природоохранную деятельность, рациональное использование и охрану, как поверхностных вод, так и подземных.
С целью вовлечения общества в процесс улучшения качества окружающей среды и сохранения природных ресурсов для нынешнего и будущих поколений получит развитие сети особо охраняемых природных территорий и маршрутов экологического туризма.
В компаниях, имеющих сырьевую направленность, будет внедрена система управления качеством в соответствии с требованиями международного стандартов серий ИСО 14000.
Большое внимание будет уделено совершенствованию законодательной базы в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов, причем дальнейшее реформирование законодательства будет направлено на их систематизацию и повышение действенности, а также сближению их с директивами Европейского союза.
С целью усиления государственного контроля за размещением и утилизацией отходов, а также снижением их вредного воздействия на окружающую среду предусматривается:
выработать единые государственные подходы к решению проблемы отходов производства и потребления;
разработать систему управления отходами на различных уровнях;
внедрить систему сбора, хранения и контролируемой утилизации бытовых отходов по всей территории республики;
разработать меры по развитию системы мониторинга хранилищ отходов.

10. Законотворческая деятельность
Законотворческая деятельность характеризуется улучшением правового обеспечения проводимых в стране реформ.
Утвержден перспективный План законопроектных работ на 2003-2005 годы, согласованный с Парламентом Республики Казахстан. Введено обязательное проведение научной экспертизы законопроектов, что положительно сказывается на их качестве. Проводится работа по реализации Концепции правовой политики и по систематизации действующего законодательства, в частности - по его кодификации. Утверждена единая Классификация отраслей законодательства, ставшая ориентиром для дальнейшей работы в этом направлении.
Вместе с тем законодательная база остается громоздкой и противоречивой. В законопроектной работе Правительства недостаточно используется потенциал депутатского корпуса и неправительственных организаций. До конца не решена проблема реализации принятых законов.
Цели
Повышение эффективности законотворческой деятельности.
Пути решения
Будет продолжена работа по систематизации действующего законодательства, освобождению его от устаревших и дублирующих норм, восполнению пробелов в правовом регулировании некоторых сфер общественных отношений. В 2004 году Правительством будет продолжена работа по реализации Концепции правовой политики и по созданию Свода законов Республики Казахстан.
Для обеспечения качества законопроектов предусматривается выделение необходимых финансовых средств на их разработку, что позволит привлекать к этой работе высококвалифицированных специалистов, в том числе - ученых из числа академиков и профессоров. Больше внимания будет уделяться предварительной проработке концепций законопроектов и их научной экспертизе.
Перспективные и ежегодные планы законопроектных работ будут составляться с учетом предложений палат Парламента.
С 2004 года будет рассмотрено участие в рабочих группах по подготовке проектов законов депутатов Парламента и представителей неправительственных и иных некоммерческих организаций, за исключением законопроектов, подготовка которых не выходит за рамки компетенции государственного органа-разработчика.
В целях обеспечения эффективной реализации всех принимаемых законов будет четко соблюдаться, в том числе, принцип достаточности их финансового обеспечения. Принятие подзаконных актов, направленных на реализацию принятых законов будет оставаться одним из приоритетов нормотворческой деятельности.
Первоочередное внимание будет уделено принятию нормативных правовых актов, обеспечивающих реализацию Стратегии индустриально-инновационного развития и Государственной агропродовольственной программы, а также развитие транспортно-коммуникационной и финансовой инфраструктуры, системы социального обеспечения и других сфер жизнедеятельности общества.
Будет продолжена работа по проведению инвентаризации международных договоров Казахстана с целью выхода в установленном порядке из тех, которые не отвечают национальным интересам республики, препятствуют развитию внутреннего законодательства страны.
Посредством реализации предлагаемых мер будет осуществлено нормативно-правовое обеспечение всех предлагаемых настоящей Программой мероприятий и создана правовая база для дальнейших политических, экономических и социальных реформ в нашем государстве.

11. Финансовая и налогово-бюджетная политика

11.1. Денежно-кредитная политика
В настоящее время финансовая система Казахстана является по сравнению с другими странами СНГ наиболее реформированной и развитой. Успешно функционирует система коллективного гарантирования (страхования) депозитов физических лиц. Развиваются системы ипотечного кредитования и вексельного рефинансирования. Ведется активная работа по развитию почтово-сберегательной системы, завершается реализация программы перехода банков второго уровня к международным стандартам деятельности.
Денежно-кредитная политика нацелена на приближение к мировым стандартам и либерализацию валютного режима.
Большое значение придается реформированию системы государственного регулирования финансового рынка.
В области развития банковского сектора необходимо активизировать работу по внедрению в банках систем управления рисками и совершенствованию методов текущего надзора, в том числе консолидированного надзора.
Актуальным становится вопрос создания кредитного бюро, основной деятельностью которого будет являться формирование, ведение кредитных историй и предоставление кредитных отчетов.
Нерешенным остается ряд вопросов в развитии страхового рынка.
Цели
Создание эффективно функционирующей финансовой системы, удовлетворяющей потребностям реального сектора в финансовых ресурсах и соответствующей международным стандартам.
Пути решения
В настоящее время Национальным Банком подготовлены Концептуальные положения "Основные направления развития финансового сектора Республики Казахстан", которые определяют основные направления деятельности участников финансового рынка на соответствие стандартам Евросоюза с 1 января 2007 года.
В рамках данной концепции предполагается:
подготовка перехода к принципам инфляционного таргетирования;
дальнейшая либерализация валютного режима;
создание самостоятельного единого регулирующего органа по надзору за финансовым рынком;
совершенствование методов текущего надзора и внедрение систем корпоративного управления и управления рисками в банках, страховых организациях, накопительных пенсионных фондах;
создание кредитного бюро;
развитие инфраструктуры страхового рынка и активизация деятельности его профессиональных участников (страховых брокеров, актуариев и уполномоченных аудиторов);
совершенствование системы обязательного коллективного гарантирования (страхования) вкладов физических лиц с учетом международных стандартов;
внедрение Национальной межбанковской системы платежных карточек;
развитие систем ипотечного кредитования и жилстройсбережений;
дальнейшее совершенствование нормативной правовой базы регулирования деятельности накопительных пенсионных фондов.
К концу 2006 года ожидается снижение инфляции до 4,5%; повышение уровня монетизации экономики до 27%; снижение ставки рефинансирования до 5,5%; увеличение более чем в два раза по сравнению с текущими объемами кредитов банков экономике и депозитов резидентов в банковской системе.

11.2. Налоговая политика
Введение в 2002 году Налогового кодекса явилось важным этапом развития казахстанского налогового законодательства, который укрепил концептуальные основы налоговой системы, сформированной в предыдущие годы, с одновременным повышением эффективности правовых механизмов в налоговой сфере.
Введен в действие Таможенный кодекс Республики Казахстан, объединяющий и систематизирующий правовые нормы, регулирующие общественные отношения в области таможенного дела, максимально использующий международные нормы, позволяющие упростить и одновременно повысить эффективность таможенных процедур.
Наряду с позитивными результатами действия Налогового кодекса, остается проблема совершенствования налоговой системы в целях обеспечения условий для экономического роста страны и улучшения инвестиционного климата.
Положения действующего налогового законодательства не в полной мере способствуют выводу из неофициального оборота доходов физических лиц, созданию оптимальных условий для вложения инвестиций в воспроизводство и обновление основных средств.
Отсутствуют действенные механизмы стимулирования инновационной деятельности, что в определенной степени влияет на развитие наукоемких и высокотехнологичных производств.
Требуется дальнейшее совершенствование системы налогообложения недропользователей.
Цели
Целью проводимой в республике налоговой политики является дальнейшее поощрение инвестиций в экономику, стимулирование инновационной активности, увеличение располагаемого дохода населения для роста платежеспособного спроса.
Пути решения
Установление регрессивной шкалы ставок по социальному налогу и более либеральной шкалы ставок по индивидуальному подоходному налогу;
снижение ставки налога на добавленную стоимость;
создание экономических условий для стимулирования научной и инновационной деятельности, в том числе развития производств с высокой долей добавленной стоимости;
совершенствование амортизационной политики, с целью стимулирования роста инвестиций;
совершенствование налогообложения нефтяных операций;
развитие процессов автоматизации налогового администрирования;
совершенствование методологии и норм администрирования специальных налоговых режимов в целях создания условий для развития малого бизнеса и сельхозпроизводителей.
Предусмотренные меры по совершенствованию налоговой системы позволят реально снизить уровень налогообложения, что стимулирует дальнейшее увеличение темпов экономического роста.
Увеличение доходов государственного бюджета будет происходить за счет расширения налогооблагаемой базы благодаря созданию благоприятных условий для развития предпринимательства, сокращению нелегального теневого оборота.

11.3. Бюджетная политика
Осуществлен переход к принципам среднесрочного бюджетного планирования. Введенные с 2002 года паспорта бюджетных программ обеспечивают прозрачность расходования бюджетных денег и эффективность проведения по ним бюджетного контроля.
Республиканская бюджетная комиссия функционирует на постоянной основе, что позволяет на более качественном уровне рассматривать предложения по формированию и уточнению республиканского бюджета.
Совершенствование системы межбюджетных отношений было направлено на достижение баланса интересов центра и регионов, повышение заинтересованности нижестоящих уровней государственного управления в экономическом развитии регионов и обеспечение стабильности поступлений в местные бюджеты.
Однако существуют проблемы отсутствия стабильности в среднесрочном периоде в системе межбюджетных отношений и законодательно закрепленного распределения доходных и расходных полномочий между областными и районными бюджетами.
Разработан проект Бюджетного кодекса, который обеспечит переход на качественно новый уровень управления государственными расходами, дальнейшую оптимизацию бюджетных потребностей, поэтапный переход к нормативной оценке бюджетных расходов и развития системы межбюджетных отношений.
Цели
Целью бюджетной политики является поддержание расходов на уровне, при котором будет обеспечиваться выполнение в полном объеме государственных функций, повышение эффективности государственных расходов; содействие поддержания устойчивых темпов экономического роста, а также повышение благосостояния населения.
Пути решения
В 2003 году будет разработана методика проведения оценки эффективности бюджетных программ.
Будет продолжена работа по приведению в соответствие норм законодательных и нормативных актов нормам Бюджетного кодекса и разработка нормативных актов, направленных на реализацию Бюджетного кодекса.
В 2003-2004 годах продолжится внедрение нормативного метода планирования расходов бюджета.
Продолжится дальнейшее внедрение методов бюджетного программирования.
Начиная с 2003 года предусматривается ежегодное формирование по скользящему принципу Среднесрочной фискальной политики Республики Казахстан, что послужит созданию основы при разработке бюджетов центральными и местными органами государственного управления, достижению прозрачности, ясности при планировании бюджетных расходов. Внедрение в практику разработки Среднесрочной фискальной политики позволит повысить качество принимаемых решений о государственных расходах.
Будет продолжено усовершенствование механизмов бюджетного кредитования, способствующее эффективному использованию кредитных средств, повышению требований к обеспечению исполнения обязательств по возврату кредитов, своевременному погашению бюджетных кредитов, сокращению просроченной задолженности заемщиков перед бюджетом.
Предусматривается создание финансовых механизмов деятельности акимов аульных округов, сел (в т.ч. создание их аппаратов).
Будет разработан механизм обеспечения финансовыми средствами сельского уровня, сначала путем определения аппарата сельского акима администратором бюджетных программ, в перспективе - наделением собственным бюджетом.
Будет продолжена работа по совершенствованию управления активами Национального фонда.
Будут приняты меры по установлению оптимального размера дефицита республиканского бюджета, исходя из уровня правительственного долга в процентном отношении к ВВП.
Предусматривается сокращение доли внешних займов и увеличение доли внутренних займов в структуре и общем объеме финансирования дефицита республиканского бюджета.
Предусматривается проведение работы по осуществлению рационального и эффективного правительственного заимствования в пределах допустимых критериев экономической безопасности республики с учетом достигнутого уровня стоимости правительственного заимствования и структуры используемых финансовых инструментов, оптимизации консультационных, административных и операционных расходов по инвестиционным проектам за счет внешних займов.
Будут приняты меры по совершенствованию законодательной базы по государственным закупкам.

11.4. Инвестиционная политика
Принят новый Закон "Об инвестициях", направленный на обеспечение равных условий для иностранных и отечественных инвесторов, совершенствование системы государственной поддержки инвестиций, в том числе упрощение и обеспечение транспарентности процесса заключения инвестиционных контрактов.
В качестве результатов реализованных до настоящего времени мер в инвестиционной сфере следует отметить: ежегодное увеличение объема инвестиций в основной капитал; присвоение рейтинговым агентством "Moody's Investors Service" Казахстану кредитного рейтинга Ваа3, относящегося к категории инвестиционных; упорядочение системы планирования и осуществления государственных инвестиций; создание государственных институтов развития.
Вместе с тем сохраняются следующие проблемы в области инвестиционной политики - низкий уровень инвестиций в обрабатывающие отрасли экономики; недостаточная эффективность институтов и механизмов концентрации и перераспределения инвестиционных ресурсов в приоритетные для обеспечения устойчивости развития страны отрасли экономики; отсутствие целостной структурно-институциональной системы управления и реализации инвестиционных проектов, которые осуществляются с участием государственных финансовых ресурсов.
Цели
Дальнейшее улучшение инвестиционного климата, достижение высокого уровня привлечения инвестиций в экономику и эффективности их использования, увеличение объемов инвестиций в приоритетные секторы экономики.
Пути решения
Реализация государственной инвестиционной политики в предстоящем периоде будет осуществляться в соответствии со Стратегией индустриально-инновационного развития Республики Казахстан до 2015 года, Государственной агропродовольственной программой Республики Казахстан на 2003-2005 годы и отраслевыми программами.
В целях увеличения объемов притока отечественных и иностранных инвестиций в приоритетные виды деятельности и создания эффективной системы мониторинга инвестиционных обязательств будут осуществлены:
разработка комплексной методологии по определению приоритетных видов деятельности для оказания мер государственной поддержки частным инвестициям;
создание электронной базы данных по мониторингу контрактных обязательств инвесторов.
В период с 2003-2006 годы будут приняты активные меры, направленные на:
создание и развитие системы страхования инвестиций;
создание и развитие частных инвестиционных фондов;
совершенствование инвестиционного законодательства.
Приоритетами бюджетных инвестиций будут обеспечение эффективной реализации функций государственного управления, развитие социального сектора, развитие инфраструктуры, содействие развитию аграрного сектора, развитие города Астаны. Кроме того, большое внимание будет уделено модернизации научной и научно-технической инфраструктуры.
Кроме того, в предстоящий период будет создана целостная система планирования государственных инвестиций, предусматривающая качественную разработку инвестиционных проектов в соответствии с отраслевыми и региональными приоритетами развития экономики.

12. Обеспечение безопасности государства, укрепление
правопорядка и борьба с преступностью
Приняты Стратегии национальной и экономической безопасности, борьбы с наркоманией и наркобизнесом, Стратегический план применения Вооруженных Сил. Реализуются комплексные меры в рамках государственных программ военного строительства, борьбы с терроризмом и иными проявлениями экстремизма и сепаратизма, по борьбе с коррупцией, обеспечения информационной безопасности, профилактики и борьбы с преступностью.
Вместе с тем сохраняется угроза обострения ситуации в сопредельных государствах, распространения терроризма, политического и религиозного экстремизма, наркобизнеса, незаконного оборота оружия, нелегальной миграции.
Цели
Укрепление безопасности страны: строительство современных Вооруженных Сил, внутренних войск МВД и Пограничной службы страны, усиление борьбы с терроризмом, наркоманией, преступностью и укрепление правопорядка. Обеспечение информационной безопасности страны и дальнейшая гуманизация сферы уголовного права.
Пути решения
Продолжится проведение взвешенной и конструктивной внешней политики, направленной на дальнейшее развитие дружественных, равноправных и взаимовыгодных отношений со всеми заинтересованными государствами, прежде всего с соседними странами.
Активизируется работа в формате Организации Договора о коллективной безопасности, Совещания по взаимодействию и мерам доверия в Азии, Шанхайской организации сотрудничества, будет оказано содействие усилению их антитеррористического статуса.
Будут решены вопросы делимитации Государственной границы по периметру Казахстана, определению статуса Каспийского моря.
Правительство продолжит работу по рассмотрению возможности подписания "Пакта стабильности на Каспии". Большое внимание будет уделено экологической безопасности Каспия.
Исходя из приоритетов мирового сообщества основные усилия будут сосредоточены на предупреждении и пресечении распространения терроризма, политического и религиозного экстремизма, борьбы с региональными и транснациональными проявлениями преступности, особенно с незаконным оборотом наркотиков, оружия, организованной преступностью, преступлениями в сфере высоких технологий, незаконной миграцией, коррупцией.
Продолжится работа по недопущению радикализации религиозного сознания казахстанских граждан, обеспечению наступательности пропагандистского противодействия религиозному экстремизму путем активной информационно-разъяснительной работы с населением.
В 2003 году будут разработаны Государственная программа борьбы с терроризмом и иными проявлениями экстремизма и сепаратизма в Республике Казахстан на 2004-2006 годы и Программа борьбы с наркоманией и наркобизнесом в Республике Казахстан на 2004-2005 годы.
Неотъемлемой частью работы по борьбе с терроризмом станет совершенствование в 2003-2004 годы законодательства в целях обеспечения безопасности стратегически важных объектов (предприятий повышенной опасности и коммуникаций), сохранности оружия и боеприпасов.
Для обеспечения эффективной защиты населения и окружающей среды от воздействия чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера будет разработана Программа развития Государственной системы предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций.
Предусматривается завершить работу по совершенствованию нормативной правовой базы по формированию и развитию системы государственного материального резерва и осуществления контроля за качественной и количественной сохранностью материальных ценностей государственного резерва.
Будет продолжено совершенствование системы охраны границы, в т.ч. формирование пограничной инфраструктуры и укрепление морской границы в рамках Государственной программы формирования и обустройства Государственной границы, строительства и развития Пограничной службы КНБ на 2004-2006 годы.
Будет продолжена работа по созданию и вводу в эксплуатацию единой информационной системы по контролю за въездом-выездом и пребыванием иностранных граждан в Республике Казахстан.
В целях гарантированного обеспечения военной безопасности Республики Казахстан будут проводиться мероприятия по созданию оснащенных, высокомобильных Вооруженных Сил, соединений войск МВД и Пограничной службы КНБ, дальнейшему повышению их боеготовности. Строительство Вооруженных Сил будет проводиться поэтапно, с учетом экономических возможностей государства.
Безопасность информационной инфраструктуры государства будет обеспечена путем совершенствования в 2003-2004 годы нормативной правовой базы для создания эффективного механизма выявления, предупреждения и пресечения правонарушений в области информационных и компьютерных технологий, повышения ответственности за сохранность госсекретов.
В ходе дальнейшей гуманизации сферы уголовного права будут создаваться необходимые условия для введения в действие положения об исполнении наказания в виде пожизненного лишения свободы, что в перспективе позволит ввести мораторий на применение смертной казни.
Правительство продолжит работу по реализации конкретных мероприятий в области борьбы с нелегальной миграцией. Предусматривается активизация работы по обеспечению участия Республики Казахстан в международных договорах, регулирующих вопросы, связанные с незаконной миграцией и трафиком.
Будут разработаны конкретные меры по борьбе с трафиком, с учетом мероприятий по защите, реабилитации и социализации их жертв, ужесточения уголовного наказания за организацию трафика и сексуальной эксплуатации.
В области борьбы с наркоманией и наркобизнесом Правительство направит свои усилия на стабилизацию и улучшение наркоситуации, уменьшение количества наркозависимых лиц, наркопреступлений, на выявление и изоляцию организаторов наркобизнеса, пресечение наркотрафика. В этих целях будет расширено международное сотрудничество, осуществлен комплекс дополнительных мер по профилактике наркомании и медицинскому лечению наркоманов.
С учетом современных реалий продолжится повсеместное возрождение общественных институтов профилактики правонарушений, развитие сети общественных формирований правоохранительной направленности.
На республиканском и местном уровнях предстоит принять комплекс мер по материально-техническому обеспечению участковых инспекторов полиции, являющихся основным связующим звеном органов внутренних дел с населением.
В 2004 году будет разработана Программа профилактики правонарушений и борьбы с преступностью в Республике Казахстан на 2005-2006 годы.

13. Внутриполитическая стабильность и консолидация
общества
Доминантой социально-политической жизни страны стали демократические изменения в сфере общественно-политических отношений, определившие рост гражданской активности казахстанцев. Исторически присущая казахстанскому обществу толерантность в межэтнических и межконфессиональных отношениях, развитие общественных инициатив, формирование институтов гражданского общества стали факторами, определяющими внутриполитическую стабильность и консолидацию общества.
Принятие Закона "О политических партиях" обусловило становление реальной многопартийной системы, повышение роли партий в общественно-политической жизни. Авторитетным общественным институтом становится постоянно действующее Совещание по выработке предложений по дальнейшей демократизации и развитию гражданского общества. Сформировался сектор неправительственных организаций. Принята Программа государственной поддержки неправительственных организаций Республики Казахстан на 2003-2005 годы.
Однако многие политические партии еще не стали полновесными выразителями социальных и политических интересов отдельных слоев и групп населения, активно не вовлечены в процессы демократизации общества. Недостаточна законодательная база по обеспечению деятельности неправительственного сектора. Отсутствует система экономической поддержки деятельности неправительственных организаций.
Цели
Дальнейшая демократизация общества, укрепление межэтнического и межконфессионального согласия, формирование устойчивой многопартийной системы, укрепление партнерских отношений государственных и общественных институтов, развитие институтов гражданского общества.
Пути решения
Одними из приоритетов Правительства должны стать превентивность мер по адекватному реагированию на возможные политические и социальные конфликты, противодействие проявлениям терроризма, сепаратизма и экстремизма в любых его проявлениях.
В этой связи важной представляется задача мониторинга и анализа процессов политических, межконфессиональных и межэтнических отношений.
Будет продолжена работа по повышению конструктивного потенциала партий и общественно-политических объединений в процессах демократизации общества, продолжению конструктивного диалога и взаимодействия государства с партиями, укреплению межпартийных отношений, направленных на обеспечение консолидации общества и развитие многопартийной системы.
Будет оказано содействие повышению роли Ассамблеи народов Казахстана в гармонизации межнациональных отношений, дальнейшем развитии национально-культурных центров. Будет продолжена работа постоянно действующего Совещания по выработке предложений по дальнейшей демократизации и развитию гражданского общества.
Строительство гражданского общества будет продолжено на основе социальных партнерских отношений и укреплении неправительственного сектора, оказании государственной поддержки деятельности неправительственным организациям в решении общественно важных проблем, осуществлении социально значимых проектов.
В этих целях в 2003 году состоится Гражданский форум - общереспубликанский съезд НПО, будут внесены в Парламент проекты Законов "О неправительственных организациях" и "О государственном социальном заказе".
Правительство продолжит сотрудничество с профсоюзами и объединениями работодателей, осуществит систему мер по реализации трехсторонних Соглашений.

***

Выполнение намеченных в Программе мер придаст поступательный и целенаправленный характер достижению целей, поставленных Главой государства в Стратегии развития Казахстана до 2030 года и определенных в Стратегическом плане развития Республики Казахстан до 2010 года.
Исходя из этого, в данной Программе сформулированы конкретные направления социально-экономической политики Правительства на среднесрочный период, позволяющие обеспечить устойчивые темпы экономического роста за счет социального, экономического и экологического развития.
Сохраняя преемственность, Правительство ставит во главу своей деятельности конкретные действия по реализации государственных и отраслевых программ.
Свои взаимоотношения со всеми ветвями власти Правительство будет строить на конструктивной основе.
Разработка и последующее осуществление Плана мероприятий, охватывающего все уровни исполнительной власти, является основным механизмом реализации данной Программы.

Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстанның 2030 жылдарға дейінгі Даму стратегиясын iске асыру жөніндегі одан арғы шаралар туралы" Жарлығының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 30 шілдедегі N 764 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын iске асыру жөнiндегi одан арғы шаралар туралы" Жарлығының жобасы Қазақстан Республикасы Президентiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Жоба

Қазақстан Республикасы Президентінің
Жарлығы Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын
iске асыру жөнiндегi одан арғы шаралар туралы

Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын iске асыру мақсатында қаулы етемін:

1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.

2. Қазақстан Республикасының Үкiметi:
1) бiр айлық мерзiмде Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi Iс-шаралар жоспарын әзiрлесiн және бекiтсiн;
2) тоқсан сайын Мемлекет басшысына Бағдарламаның орындалу барысы туралы ақпарат ұсынсын.

3. Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдар Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi шараларды қабылдасын.

4. Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын iске асыру жөнiндегi одан арғы шаралар туралы" 2002 жылғы 28 наурыздағы N 827 Жарлығының (Қазақстан Республикасының ПҮКЖ-ы, 2002 ж., N 9, 65-құжат) күшi жойылды деп танылсын.

5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгiне жүктелсiн.

6. Осы Жарлық қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Президентi

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2003 жылғы
N Жарлығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2003-2006 жылдарға арналған
Бағдарламасы Бағдарлама паспорты

Атауы Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 2003-2006
жылдарға арналған бағдарламасы

Әзiрлеу үшін Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму
негiздеме стратегиясын iске асыру мақсатында

Негiзгi әзiрлеуші Қазақстан Республикасының Үкiметi

Мақсаты Қоғамдық-саяси тұрақтылық, орнықты
әлеуметтiк-экономикалық даму, экономикалық
және экологиялық қауiпсiздiктi нығайту,
жүйелiк қатерлердi азайту, халықаралық
ынтымақтастықты дамыту негiзінде барлық
өңiрде халықтың тұрмыс деңгейiн көтеру

Yкiмет іс-қимылының Әлеуметтік-экономикалық дамудың
басым бағыттары 2003-2006 жылдарға арналған басым бағыттары:
ел өңiрлерiнің әлеуметтiк-экономикалық даму
деңгейдегi айырмашылықты азайту;
Мемлекеттiк аграрлық азық-түлiк
бағдарламасын қамтамасыз ету және ауылдағы
(селодағы) тұрмыс жағдайын сапалы түрде
жақсарту;
Елдің индустриялық-инновациялық даму
стратегиясын iске асыру;
қоршаған орта сапасын тұрақтандыру;
ғылымды, білiм берудi мәдениет пен халықтың
кәсiби біліктілiгiн арттыруды дамытудың
қазiргi заманғы әрi тиiмдi жүйесiн құру;
шағын және орта кәсіпкерлiктi дамыту;
өндiрiстiк және әлеуметтiк инфрақұрылымды
дамыту;
халықты зейнетақымен және әлеуметтiк
қамсыздандыруды одан әрi жетілдiру;
мемлекеттiк қызметшiлер мен бюджеттiк
ұйымдар қызметкерлерінің жалақысын арттыру;
астананы одан әрi дамыту болып белгіленді.

Міндеттер Мақсаттар мен орта мерзiмдi басымдықтарға
қол жеткiзу мыналарға:
макроэкономикалық теңдестiру мен елдің
қаржы және бюджет жүйелерінің тұрақтылығына;
валюта және сауда режимдерін ырықтандыруға;
халықтың тұрмыс деңгейiн көтеру, кедейлiкпен
және жұмыссыздықпен күрес есебiнен iшкi
сұранысты арттыруға;
инвестициялық ахуалды жетілдiруге;
тұтас алғанда өңдеушi өнеркәсiптегi,
сондай-ақ ғылыми жетiстiктер мен инновациялық
әзiрлемелердi енгiзу есебiнен өнiмдiлiктi
арттыруға;
шаруашылық қызметтің қоршаған ортаға әсерiн
азайтуға және оны қорғауды оңтайландыруға;
ауыл шаруашылығының өнімдiлiгiн арттыруға
және ауыл шаруашылығы өнiмдерiн қайта өңдеу
жөнiндегi бәсекеге қабілеттi өндiрiстердi
дамытуға;
қазiргi заманғы құрылыс кешенi мен құрылыс
материалдары өнеркәсiбiн құру есебiнен тұрғын
үй және өндiрiстiк құрылыс салуды жандандыру
үшiн ынталандыру жасауға;
салық салынатын базаны кеңейту есебiнен
салық жүктемесi азаюы кезiнде мемлекеттiк
кірiстердi ұлғайтуға;
бiлiм берудi, ғылымды және инновациялық
қызметтi басым дамытуға;
экономиканың барлық деңгейi үшiн жаңа
ғылыми, басқару, инженерлiк-техникалық және
жұмысшы кадрларын сапалы даярлауға;
экономикаға тiкелей инвестициялар ағынын
ынталандыруға;
экономиканың инфрақұрылымын дамытуға және
оның өндiрiстiк құрылымын жетілдiруге
бағытталатын мемлекеттiк ресурстарды тиiмдi
пайдалануға;
өндiрiстiк күштердi ұтымды орналастыруға
жағдай жасауға;
ТМД, ЕурАзЭҚ, ОАЫ, ШЫҰ шеңберiнде
экономикалық ықпалдастықты тереңдетуге
әрi кеңейтуге және Өңiрлiк ықпалдастық
ұйымының мақсаттарын практикада iске
асыруға бағытталған мiндеттердi шешудi
талап етедi.

Iске асыру мерзiмi 2003-2006 жылдар

Қаржыландыру Мемлекеттiк бюджеттің қаражаты, қарызға
көздерi мен қажеттi алынатын қаражат, тiкелей инвестициялар,
ресурстар қорлар мен басқа да қаржы институттарының
гранттары, қаражаты

Күтiлетiн нәтижелер Бағдарламаны iске асыру:
жалпы iшкi өнімнің орташа жылдық нақты
өсуiн 7-7,5% мөлшерiне жеткiзуге;
деңгейiн жан басына шаққанда жалпы ішкі
өнiмнің 2006 жылы 2600 АҚШ долларына баламалы
сомаға дейін жеткізуге;
орташа жылдық инфляция деңгейiн
4,5 - 5,5%-дан асырмауға;
өнеркәсiп өнiмiнің орташа жылдық өсуiн
9 - 9,5% деңгейiнде ұстап тұруды;
ең төменгi күнкөрiс деңгейінен табысы аз
халықтың үлесiн 20%-ға дейiн азайтуды
қамтамасыз етуге мүмкiндiк береді.

Кiрiспе

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасы Қазақстан Республикасын дамытудың 2010 жылға дейінгі кезеңге арналған стратегиялық жоспарының негiзiнде әзiрлендi және Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясын одан әрi iске асыруға бағытталған.
Таяу кезеңге арналған бiрiншi кезектегi міндеттер мен басымдықтар Президенттің Қазақстан халқына "Iшкi және сыртқы саясаттың 2004 жылға арналған негiзгi бағыттары" Жолдауында Yкіметке Мемлекет басшысы берген тапсырмалардан туындайды.
Экономикалық өсу қарқыны, макроэкономикалық көрсеткiштердiң теңдестiрілуi, қаржы ресурстарының берік қоры болуы, мемлекеттiк бюджеттің атқарылуы бөлiгiндегi экономиканың жай-күйi Үкiметке ағымдағы кезеңдегi проблемаларды шешудi ескере отырып, мақсаттар мен мiндеттер қоюды ғана емес, сонымен бiрге ұзақ мерзiмдi міндеттердi шешу ескерілетiн жұмысты жүргiзуге мүмкiндiк бередi.
Бағдарлама шеңберiнде Yкімет таяудағы үш жылда Мемлекет басшысы қабылдаған стратегиялық бағдарламалық құжаттарды iске асыру жөніндегi жұмысты ұйымдастырады. Сонымен бiр мезгілде, олардан таяу уақытта экономикалық және әлеуметтiк нәтиже алынатын міндеттер шешiледi.
Осыған байланысты Үкiмет өз алдына өз қызметiнің барлық бағытындағы жұмысты сапалы түрде жақсартуды қамтамасыз ету мiндетiн қояды.
Орталық және жергілiктi басқару органдарының жұмысы қалай ұйымдастырылуына, Қазақстанның экономикалық әлеуетiне осы Үкімет құрамы қандай сапалық өзгерiстер енгiзетiнiне ел экономикасын дамыту серпінi мен орта мерзiмдi және ұзақ мерзiмдi перспективадағы халықтың әл-ауқатының деңгейi, көбiнесе байланысты болады.
Дүниежүзiлiк қоғамдастықта Қазақстан экономикалық даму үшiн жақсы әлеуетi бар мемлекет ретінде орнықты. Осы әлеуеттi неғұрлым тиiмдi түрде iске қосып әрi экономикалық өсудiң жоғары қарқыны негiзінде халықтың неғұрлым кең жiктерiнiң әл-ауқатының артуын қамтамасыз ету міндеті алда тұр.
Қазақстанның экономикасы көбiнесе бағасы едәуiр ауытқымалы шикiзат экспортына тәуелдi. Бұл жағдаят елдiң ұлттық және экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге бағытталған бiрқатар мiндеттердi шешудi талап етедi.
Осыған байланысты Үкiмет Бағдарламаны дайындау кезiнде экономикалық өсудi қамтамасыз ету үшiн сыртқы факторлардың өзгеруiне және ішкi өндiрiстiк әлеуеттi пайдалану деңгейiн арттыруға барабар ден қою шараларына ерекше назар аударды.
Yкiмет елдің егемендігін, тәуелсiздігін, аумақтық тұтастығын және ұлттық қауіпсiздігін нығайту жөніндегi жұмысты жалғастырады.
Бiздiң мемлекеттің ықпалдастық бастамалары экономикалық өсудiң жеделдеуiне ықпал етедi.
Үкiмет Қазақстанның халықаралық беделiн нығайтуға, әлемдегi жетекшi елдермен, сондай-ақ халықаралық ұйымдармен өзара тиiмдi ынтымақтастықты тереңдетуге әрi кеңейтуге бағытталған жұмысты жүзеге асырады. Сыртқы саяси мақсаттарды одан әрi жылжытуға, республиканың геосаяси және экономикалық мүдделерiн қорғауға ерекше назар аударылады.
Орталық Азияда терроризмнің, дiни экстремизмнің, есiрткi құралдары заңсыз айналымының, заңсыз көшi-қонның таралуына қарсы тұру мақсатында Үкiмет Ұжымдық қауiпсiздiк туралы шарт ұйымы, Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ), "Орталық Азиядағы ынтымақтастық" ұйымы (ОАЫ) шеңберiндегi белсендi жұмысты жалғастырады.
Үкiмет Азиядағы өзара іс-қимыл және сенiм білдiру шаралары жөніндегi кеңестің (АӨIСШК) процесiн одан әрi дамыту және оның институттарын қалыптастыру жөнiндегi белсендi жұмысты жалғастырады.
ТМД-ның Терроризмге қарсы орталығының және штаб-пәтерi Бiшкек қаласында құрылатын ШЫҰ-ның Терроризмге қарсы құрылымының (РАТС) қызметiне ұдайы назар аударылады.
Iшкi даму басымдықтарымен байланыстыру әрi ықпалдастық процестерiнің тиімділігін арттыру көзқарасы тұрғысынан аталған ұйымдардың қызметіне Қазақстанның қатысуы жандандырылады.

1. Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайды талдау
1999 жылдан бастап Қазақстанның экономикасы салыстырмалы түрде макроэкономикалық тұрақтандыруға және өсудің жоғары қарқынына қол жеткiзумен сипатталатын даму сатысында тұр. 1999-2002 жылдары республикада жалпы iшкi өнiмнің жиынтық өсуi - 40,1%, өнеркәсiп өндiрiсi - 48,2 %, ауыл шаруашылығы өкiмi - 47,7 %, құрылыс - 87,1% құрады. 1993-2002 жылдары республикадағы тiкелей шетелдiк инвестициялардың жалпы көлемi 21 млрд. АҚШ долларынан асты.
Соңғы жылдары инфляция деңгейi: 1999 жылы 17,8 %-дан, 2002 жылы 6,6 %-ға дейiн едәуiр азайды. Қайта қаржыландыру ставкасы ТМД елдерi iшiндегi ең төменгiлердiң бiрi (7 %).
Экономиканы монетарландыру деңгейi 1999 жылдың аяғындағы 13,6%-дан 2002 жылдың аяғында 20,4 %-ға дейiн ұлғайды. Бұл ретте 2000 жылдың басынан бастап халықтың депозиттерi (резидент еместердi ескере отырып) 286,9 млрд. теңгеге дейiн 5,2 есе ұлғайды, ал банктердің экономикаға кредиттерiнің көлемi 770,2 млрд. теңгеге дейiн 5 есе өсті.
Ұлттық Банктің халықаралық резервтерi және елдің Ұлттық қорының қаражаты 7 млрд. АҚШ долларына дейiн өстi.
Еуропалық Экономикалық Одақ пен АҚШ Конгресi Қазақстанды нарық экономикасы бар ел деп таныды. 2002 жылдың қыркүйегінде "Moody's Investors Service" жетекшi халықаралық рейтингтiк агенттiктердің бiрi Қазақстанға инвестициялық санатқа жататын Baa3 кредит рейтингiн белгiледі. 2003 жылғы мамырда "Standard & Poor's Rating Services" агенттiгi Қазақстан Республикасының шетелдiк валютадағы мiндеттемелерi бойынша ұзақ мерзімдi кредиттiк рейтингiлерiн "ВВ"-дан "BB+"-ға дейiн көтердi және ұлттық валютадағы мiндеттемелер бойынша кредиттiк рейтингiлерiн "ВВ+/Оң/В"-дан "ВВВ-/Тұрақты/А-3"-ға дейiн көтердi, мұның өзi Қазақстан экономикасының әлеуеттiк мүмкіндiктерi орнықты түрде бекуде екенiн көрсетедi.
Халықтың жан басына шаққандағы бастапқы орташа ақшалай табысы 2002 жылы 2001 жылмен салыстырғанда 13,7 %-ға артты және 100 мың теңгенi құрады. Осы кезең iшінде нақты ақшалай табыс 7,4 %-ға өстi. 2002 жылы нақты орташа айлық жалақы 2001 жылмен салыстырғанда 10,1%-ға өстi. Орташа айлық зейнетақының нақты өсуi - 11,4 %-ды, мемлекеттiк әлеуметтiк жәрдемақылардың өсуi - 6 %-ды құрады.
1999-2002 жылдары экономикалық белсендiлiктiң артуына оң әсер еткен негiзгi факторлар: республикадағы саяси жағдайдың тұрақтылығы; жекелеген тауар рыноктарындағы қолайлы конъюнктура; кәсiпкерлiктің дамуы; халықтың тұрмыс деңгейiнiң жақсару нәтижесiнде iшкі сұраныстың артуы; қолайлы инвестициялық ахуал; сонымен бiр мезгілде экспортқа бағдарланған өндiрiстер қалыптастырылатын импорт алмастыру саясаты; ТМД елдерiндегi дамудың жоғары қарқыны.
Қазiргi уақытта елдегi макроэкономикалық ахуал тұрақты. 2003 жылы жылғы бiрiншi жарты жылдықта жалпы iшкi өнiмнiң өндiрілуi өткен жылғы осындай кезеңмен салыстырғанда бағалау бойынша 10,4%-ға өседi. Өнеркәсiптегi өндiрiс көлемi ағымдағы жылғы қаңтар-маусымда 9,6 %-ға, ауыл шаруашылығы 5,2 %-ға, негiзгi капиталға инвестиция - 12,9 %-ға, көлiктің барлық түрiмен жүк тасымалдау - 9,6 %-ға, байланыс қызметiн көрсету - 23,6 %-ға ұлғаяды.
2003 жылғы маусымда тұтыну бағаларының индексi 2002 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда 102,3 % құрады.
2003 жылғы қаңтар-мамырда Қазақстан Республикасының Статистика жөнiндегi агенттiгiнiң деректерi бойынша экспорт 4954,2 млн. АҚШ долларын (2002 жылғы осындай кезеңмен салыстырғанда 46 %-ға өсу), импорт - 3071,1 млн. АҚШ долларын (23 %-ға ұлғаю) құрады.
2003 жылғы бiрiншi жарты жылдықта бастапқы жалақының өсуi 113,7 %-ды құрады, нақты жалақы 6,4%-ға ұлғайды. Жылдың басынан бастап халықтың нақты ақшалай табысы 5,4 %-ға өсті.
Республика экономикасында ағымдағы жылғы маусымда 6,9 млн. адам жұмыспен қамтылған, жұмыссыздық деңгейi 8,5 %-ды құрады.

2. Үкiметтiң iс-қимылының мақсаты мен басым бағыттары
2003-2006 жылдардағы сабақтастықты қуаттай отырып, Үкiмет басты мақсат ретiнде қоғамдық-саяси тұрақтылық, орнықты әлеуметтік-экономикалық даму, экономикалық және экологиялық қауiпсiздiктi нығайту, жүйелiк қатерлердi азайту, халықаралық ынтымақтастықты дамыту негiзінде барлық өңiрдегi халықтың тұрмыс деңгейiн арттыру деп айқындайды.
Үкiмет қоғамды одан әрi демократияландыру, заңдылық пен құқықтық тәртiптi нығайту, азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын сақтау мәселелерiне зар назар аударатын болады.
2003-2006 жылдарға арналған әлеуметтiк-экономикалық дамудың басым бағыттары:
ел өңiрлердiң әлеуметтік-экономикалық дамуы деңгейiндегi әркелкілiктi азайту, кедейлiк пен жұмыссыздықты азайту;
Мемлекеттік аграрлық азық-түлiк бағдарламасын қамтамасыз ету және ауылдағы (селодағы) тұрмыс жағдайларын сапалы түрде жақсарту;
Елдің индустриялық-инновациялық дамуы стратегиясын iске асыру;
қоршаған орта сапасын тұрақтандыру;
ғылымды, білім беру мен халықтың кәсiби бiлiгiн арттырудың қазiргi заманғы әрi тиiмдi жүйесiн құру;
шағын және орта кәсіпкерлiктi дамыту;
өндiрiстiк және әлеуметтiк инфрақұрылымды дамыту;
халықты зейнетақымен және әлеуметтiк қамтамасыз етудi одан әрi арттыру;
мемлекеттік қызметшілер мен бюджеттік ұйымдар қызметкерлердiң жалақысын арттыру;
астананы одан әрi дамыту.
Мақсаттарға қол жеткiзу Үкiметтен мыналарды:
макроэкономикалық теңдестiру мен елдің қаржы және бюджет жүйесiнiң тұрақтылығын;
валюталық және сауда режимдерін ырықтандыруды;
халықтың тұрмыс деңгейiн көтеру, кедейлiкпен және жұмыссыздықпен күрес есебiнен iшкi сұранысты арттыруды;
инвестициялық ахуалды жетiлдiрудi;
шаруашылық қызметтің қоршаған ортаға әсерiн азайту және оны қорғауды оңтайландыруды;
тұтас алғанда, өңдеушi өнеркәсіпте, сондай-ақ ғылыми жетiстіктер мен инновациялық әзiрлемелердi енгiзу есебiнен өнiмділiктi арттыруды;
ауыл шаруашылығы өнiмділігiн арттыруды және ауыл шаруашылығы өнiмiн қайта өңдеу жөніндегі бәсекеге қабiлеттi өндiрiстердi дамытуды;
қазiргi заманғы құрылыс кешенi мен құрылыс материалдары өнеркәсiбiн құру есебiнен тұрғын үй салуды және өндiрiстiк құрылысты жандандыру үшiн ынталандыруды жасауды;
салық жүктемесiнің азаюы кезінде салық салынатын базаны кеңейту есебiнен мемлекеттiк кiрiстердi ұлғайтуды;
бiлiм берудi, ғылым мен инновациялық қызметтi басым дамытуды;
экономиканың барлық деңгейi үшiн сапалы жаңа ғылыми, басқару, инженерлiк-техникалық және жұмысшы кадрларды даярлауды;
экономикаға тiкелей инвестициялар ағынын көтермелеуді;
экономиканың инфрақұрылымын дамытуға және оның өндiрiстiк құрылымын жетілдiруге жұмсалатын мемлекеттiк ресурстарды тиiмдi пайдалануды;
өндiрiстiк күштердi ұтымды орналастыру үшiн жағдай жасауды;
ТМД, ЕурАзЭҚ, OAЫ, ШЫҰ шеңберiнде экономикалық ықпалдастықты тереңдету әрi кеңейту және Өңiрлiк ықпалдастық ұйымының мақсаттарын практикалық iске асыру болып белгiлендi.
Бағдарламаның негiзгi бағыттары Қазақстан Республикасы дамуының 2010 жылға дейiнгi кезеңге арналған стратегиялық жоспарының негiзiнде әзiрлендi және Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясын одан әрi iске асыруға бағытталған.
Таяу кезеңге арналған бiрiншi кезектегi мiндеттер мен басымдықтар Президенттің Қазақстан халқына "Iшкi және сыртқы саясаттың 2004 жылға арналған негiзгi бағыттары" Жолдауында Үкiметке Мемлекет басшысы берген тапсырмалардан туындайды.
Үкiмет 2003-2006 жылдары мыналарды:
7-7,5% мөлшерде жалпы iшкi өнiмнің нақты орташа жылдық өсуi;
халықтың жан басына шаққанда жалпы iшкi өнiмнің деңгейiн 2600 АҚШ долларына баламалы сомаға дейiн көтерудi;
4,5 - 5,5%-дан аспайтындай инфляцияның орташа жылдық деңгейін;
9-9,5% деңгейiнде өнеркәсiптiк өндiрiстің орташа жылдық өсуін;
табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен халықтың үлесiн 20%-ға дейiн азайтуды қамтамасыз етудi жоспарлауда.
Зейнетақының, мемлекеттiк жәрдемақылардың, бюджеттiк саладағы қызметкерлер жалақысының мөлшерiн нақты ұлғайту жөнiндегi жұмыс жалғастырылады. Мұның өзi елдегi iшкi тұтынушылық сұранысты ұлғайтуға әрi елдің шағын және орта кәсіпорындарындағы тұтынушылық тауарлар мен қызметтер көрсету өндiрiсiн дамытуды көтермелеуге мүмкiндiк бередi.

3. Өңiрлiк саясат
3.1. Өңірлiк даму
Қазақстан Республикасы өңiрлiк саясатының 2002-2006 жылдарға арналған тұжырымдамасы қабылданды. Өңiрлер экономикасының тиiмділiгiн арттыруға бағытталған iс-шаралар iске асырылуда.
Сонымен бiрге, тұтас алғанда ел экономикасының өсуiне қарамастан, республикада өңiрлердің, соның iшiнде шағын қалалардың, ауылдық аумақтардың әлеуметтiк-экономикалық даму деңгейiнде едәуiр алшақтық байқалады. Жан басына шаққанда халықтың орташа ақшалай табыс деңгейi бойынша өңiрлер арасындағы алшақтық 3 еседен астамға жетедi.
Өңірлер арасында ғана емес, сонымен қатар олардың iшiнде де ақшалай табыстардың едәуір айырмашылығы сақталуда. Көптеген шағын қалалардағы жан басына шаққанда халықтың орташа ақшалай табысы тиiстi облыстардың орташа деңгейiнен 30-80% қана құрайды. Ауыл тұрғындарының бастапқы ақшалай табысы қала тұрғындарымен салыстырғанда екi есе төмен.

Мақсаттары
Инфрақұрылымның нығаюына, проблемалық аумақтарды атаулы қолдау саясатымен ұштастырып, халықты әлеуметтiк қамтамасыз етудiң кепілдiк берiлген көлемiне қол жеткiзуге жәрдемдесетiн басым инвестициялық жобаларды жүзеге асыру жолымен өңірлердің әлеуметтiк-экономикалық даму деңгейлерi арасындағы алшақтықты азайту.

Шешу жолдары
Алдағы кезеңде өңiрлердің үдемелi әлеуметтiк-экономикалық дамуын қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешенi iске асырылады.
2004 жылдан бастап ресурстарды экономикалық перспективалы жерлерде шоғырландыруға мүмкіндiк беретiн әрi ауыл халқының жеткiлiктi табыс деңгейiн қамтамасыз ететiн ауылдық аумақтарды тиiмдi дамыту мен қоныстандырудың оңтайлы схемаларын қалыптастыру жөнiндегі шараларды көздейтiн Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын iске асыру басталады.
2004 жылы әрқайсысының әлеуетiн ұтымды пайдалану ескерілетiн eлдің өңiрлерiн тиiмдi әрi теңдестіре дамытуға бағытталған Қазақстан Республикасының аумақтық дамуының 2015 жылға дейiнгi бағдарламасы қабылданады. Ол қоныстандыру және өндiрістiк, энергетикалық, көлiк, коммуникациялық, су шаруашылығы, әлеуметтiк және рекреациялық инфрақұрылымды орналастыру саласындағы ұтымды iс-қимыл жүйесiн қамтамасыз ету жөнiндегi басқару органдарының өзара iс-қимылына негіз болады.
2003 жылы олардың функционалдық типологиясына сәйкес нарық негiздерiнде олардың өзiн-өзi дамытуына көшуге ықпал ететін әкiмшiлiк-құқықтық және экономикалық сипаттағы шағын қалаларды дамытудың негiзгi бағыттарын айқындайтын Шағын қалаларды дамытудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданады.
Мынадай мемлекеттiк бағдарламаларды iске асыру жалғастырылады:
әкімшiлiк және iскерлiк функцияларды жүзеге асырумен қатар, өңiраралық ықпалдастық байланыстарын нығайту жолымен елдiң барлық өңiрлерiн дамытуды қамтамасыз етуге мүмкіндiк беретiн Астанада елорда ортасын үйлесiмдi дамытуды қалыптастыруға бағытталған "Астананың гүлденуi - Қазақстанның гүлденуi" Астана қаласын әлеуметтік-экономикалық дамытудың 2005 жылға дейiнгi бағдарламасы";
Алматыны республиканың қаржы, ғылым, бiлiм, мәдени және туристік орталығы ретiнде одан әрi дамытуды қамтамасыз етуге бағытталған "Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасы".
Мемлекеттік басқару деңгейлерi арасындағы функциялар мен өкiлеттіктердi ажырату жөнiндегi жұмыс шеңберiнде республикалық және жергiлiктi басқару деңгейлерi арасындағы қазіргі қатынастар жүйесi жетiлдiріледi, мұның өзi өңiрлер мүдделерiнің ерекшелiгін ескеруге және олардың экономикалық өсуi мен халықтың тұрмыс деңгейiн әрi сапасын арттыруға ресурстық әлеуетiн тиiмдi пайдалануға мүмкiндiк бередi.
Осы мақсатпен 2004 жылдан бастап:
басқарудың ауылдық, кенттік және қалалық (аудандық маңызы бap) деңгейлерiне бекiтiлетiн функциялардың тiзбесiн кеңейту;
оларға заңды тұлға мәртебесiн берiп, ауылдар, кенттер, аудандық маңызы бар қалалар әкiмдерiнің аппараттарын қалыптастыру көзделедi.
Сонымен бiр мезгiлде, әкiмдердiң өз шығыстарын жоспарлау мен атқарудағы дербестігін кеңейту үшін басқарудың осы деңгейін қаржыландыру тетiгi жетілдiредi.

3.2. Тұрғын үй-коммуналдық сала
Тұрғын үй-коммуналдық саланы реформалау барысында тұрғын үй секторы нарықтық қатынастарға көштi, 95 пайыздан астамы тұрғын үй қоры жеке меншiкте.
Коммуналдық қызметтер көрсету рыногында бәсекелестiктi дамыту үшiн жағдайлар жасалды. Есептеу жолымен белгiленетiн коммуналдық қызметтер көрсетудi тұтынудың орташа нормаларынан iс жүзiнде пайдаланылған қызметтер көрсету көлемiне ақы төлеуге көшу жүредi.
Сонымен бiрге, тұрғын үй қорын пайдалану және ұстау мәселелерi проблема болып қалуда. Тозған және авариялық тұрғын үйлер көлемi ұлғаюда.

Мақсаттары
Азаматтардың тұрғын үйлерде сапалы әрi қауiпсiз тұруы үшiн жағдайлар жасау және көрсетiлетiн коммуналдық қызметтердi жақсарту.

Шешу жолдары
Тұрғын-үй-коммуналдық саланы реформалау жалғасатын болады.
Тозған және авариялық тұрғын үйлердi бұзу жөнiндегi өңiрлiк бағдарламаларды әзiрлеудi және бекiтудi жеделдету қажет. Тұрғын үйлердi күрделi жөндеу жөнiндегi жұмыстарды қаржыландыру тетіктерi әзiрленуi және осы қаражатты жұмсаудың ашықтығы қамтамасыз етiлуi тиiс.

4. Индустриялық-инновациялық саясат
Шикiзат ресурстарының өндiрiсi мен экспортын үдемелi дамыту ұлттық экономиканың дағдарысты еңсеруіне және соңғы үш жылда экономикалық өсудің жоғары қарқынын қамтамасыз етуге мүмкiндiк бердi.
Өнеркәсiп салаларын теңдестiре дамыту мақсатында Қазақстанның индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы мен Каспий теңiзiнің қазақстандық секторын игерудің 2003-2015 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы әзiрлендi.
Өнеркәсіп көлемiнің өсiмiне қарамастан, мынадай проблемалар: шикiзатқа бағытталушылық, өңдеушi өнеркәсiп өнімділігiнің төмендiгi, әлемдiк экономикамен ықпалдасудың мардымсыздығы, ел iшіндегi салааралық және өңiраралық экономикалық ықпалдасудың нашарлығы, iшкі рыноктағы тауарларға және қызметтер көрсетуге тұтынушы сұранысының (шағын экономика) төмендiгi, өндiрiстiк және әлеуметтiк инфрақұрылымның дамымауы, кәсiпорындардың жалпы техникалық және технологиялық артта қалушылығы, ғылымның өндiрiспен пәрмендi байланысының болмауы, ғылыми-зерттеу және тәжiрибелiк-конструкторлық жұмыстарға арналған шығыстардың аз болуы, менеджменттің экономиканың жаhандану процестерiне және сервистiк-технологиялық экономикаға көшу мiндеттерiне сәйкес сай шешусiз қалып отыр.

Мақсаттары
Шикiзатқа бағытталудан арылуға ықпал ететiн экономика салаларын әртараптандыру жолымен елдің орнықты дамуына қол жеткізу, сервистiк-технологиялық экономикаға ұзақ мерзiмдi жоспарлы түрде көшуге жағдай жасау.
Өңдеушi өнеркәсiпте және қызметтер көрсету саласында бәсекеге қабiлеттi әрi экспортқа бағдарланған тауарларды, жұмыстар мен қызметтер көрсетудi өндiру, сондай-ақ өндiрiлетiн өнiмге халықаралық сапа стандарттарын енгiзу.

Шешу жолдары
Қазақстанның Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясы мен Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторын игерудiң 2003-2015 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын тиiмдi iске асыру.
2003 жылы Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясын iске асыру жөнiндегi 2003-2005 жылдарға арналған iс-шаралар жоспары қабылданады.
Осы жоспардың шеңберiнде Индустриялық-инновациялық даму стратегиясының мақсаттары мен міндеттерiне қолданыстағы және әзiрленетiн бағдарламалардың сәйкес келуi мәнiнде оларды талдау жүргiзiледi, сондай-ақ инвестициялық әрi инновациялық әлеуетi көзқарасы тұрғысынан экономиканың басым салаларын iрiктеу жөнiнде зерттеулер жүргiзiледi.
Экономиканың шикiзат секторын дамыту Үкіметтің тиiстi салалық және секторалдық бағдарламалары бойынша жүзеге асырылатын болады.
Yкіметтiң iс-қимыл кәсiпкерлік ахуалын жасауға, жеке секторды ынталандыратын және бәсекелi басымдықты жетілдiретін, неғұрлым көп қосылған құнға қол жеткiзе отырып, нақты өндiрiстерде қосылған құн тiзбегіндегi элементтердi игеретiн қоғамдық институттарды қамту мен олардың құрылымын құруға, сондай-ақ елдегi ғылым мен инновациялық қызметтi ынталандыруға бағытталған белсендi мемлекеттiк ғылыми және инновациялық саясатты жүзеге асыруға бағытталатын болады.
2003-2006 жылдар iшiнде нарық экономикасы қағидаттарына негiзделетiн және халықаралық практикаға сай келетiн техникалық реттеу жүйесiн құрудың нормативтiк құқықтық базасы әзiрленетiн болады.
Республика кәсiпорындарында 9000 және 14000 сериялы ИСО халықаралық стандарттарының талаптарына сай келетiн сапа мен экологиялық менеджмент жүйелерiн әзiрлеу мен енгiзу жалғасатын болады.
Өңдеушi өнеркәсіпке тiкелей инвестицияларды тарту жөнiндегi жұмысты жандандыру, қосылған құны жоғары өндiрiстi дамыту, жоғары технологиялық және экспортқа бағдарланған жаңа өндiрістердi құру мақсатында мынадай ағымдағы жылы құрылған даму институттары iске қосылатын болады:
бақылаусыз, капиталға үлестiк қатысу жолымен қосылған құны жоғары тауарларды өндiретiн қазақстандық компанияларды құруға жәрдемдесетiн Қазақстанның Инвестициялық қоры;
негiзгi мақсаты - инновациялық инфрақұрылымды құру, венчурлық қаржыландырудың дамуын көтермелеу, ғылыми зерттеулер мен инновациялық жобаларды қаржыландыру болатын Ұлттық инновациялық қор;
саяси және реттеушiлiк тәуекелдердi сақтандыру және қайта сақтандыру жолымен қазақстандық өндiрушiлердiң тауарлары мен қызметтер көрсетуi экспортына жәрдемдесу үшiн Экспорттық кредиттердi және инвестицияларды сақтандыру жөнiндегi мемлекеттiк сақтандыру корпорациясы.
Алдағы кезеңде осы даму институттарын қалыптастырудың дайындық сатысы, олар бойынша қолдау көрсетiлетiн жұмыс iстеу тетiктерiн және өлшемдерiн әзiрлеу, олардың пилоттық жобаларды жүзеге асыруы жүргiзiлетiн болады. Олардың қалыптасуына қарай экономиканың барлық саласында Стратегияның iс-шараларын белсендi түрде iске асыру басталады.
Шикiзаттық емес секторда жұмыс iстейтiн отандық кәсiпорындарды кредиттеу көлемiн ұлғайту, өңдеушi өнеркәсiптi және өндiрiстiк инфрақұрылымды одан әрi дамыту мақсатында Даму банкiнiң жарғылық капиталы ұлғайтылды, ал экономикаға кредит беру құнын төмендету мақсатында оған бюджет ресурстары берiледi.
Шағын бизнестегi инновациялық және ғылымды қажет ететiн өндiрiстердi, оның iшінде лизинг бойынша жабдықтар мен технологиялар сатып алу және франчайзингтiк қатынастарды кеңiнен қолдану есебiнен дамуы үшiн жағдайлар жасалады.

4.1 Минералдық шикiзат кешенi
Мұнай-газ өнеркәсiбi мен тау-кен өңдеу кешенi өнеркәсiптiң неғұрлым iрi және серпiндi дамып келе жатқан салалары болып табылады.
Мұнай-газ саласында мұнай өндiру өсiмi тұрақты қамтамасыз етiлуде. Теңiз-Новоросийск экспорттық мұнай құбыры (КТК) және Кеңқияқ-Атыраудың бiрiншi кезегi пайдалануға берілдi. Каспий қайраңының қазақстандық секторында көмiрсутегi шикiзатының едәуiр қоры бар мұнай-газ кен орындары ашылды.
Газ саласын дамытудың 2015 жылға дейінгi даму тұжырымдамасы және Елдің минералдық-шикізат кешенiнiң ресурстық базасын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды.
Алайда, соңғы жылдары Республиканың минералдық-шикiзат кешенi жай-күйiнің серпiнінде өтелетiн қорлардың таусылу үрдiсi байқалды әрi үдеп келедi.
Пайдалы қазбалардың көптеген түрлерiнiң қорын өтеу деңгейi олардың өсiмiнен асып түседi, тау-кен кешенiнің көптеген кәсiпорындары сапалы кен жетiспеушiлiгін сезiнуде.
Өндiрiс көлемiнің төмендеуi немесе оның тоқтатылуы шағын қалалар мен кенттердің әлеуметтiк-экономикалық жағдайының нашарлауына әкеп соғады. Мұнай және өздiгiнен құйылатын гидрогеологиялық ұңғымалар экономикаға үлкен зиян шектiредi.

Мақсаттары
Қазақстан Республикасының пайдалы қазбаларының барланған қорларын толықтыруды және олардың тиiмдi пайдаланылуын арттыруды, минералдық-шикiзат саласының табыстылығын арттыруды, мұнай мен газды тасымалдаудың магистралдық құбырын дамыту және жаңғыртуды қамтамасыз ететiн минералдық-шикiзат ресурстарын мемлекеттiк басқару жүйесiн жетілдiру.

Шешу жолдары
Геологияда және жер қойнауын пайдалануда. Алдағы кезеңде ресурстық базаның озыңқы дамуын қамтамасыз ететiн жер қойнауын және геологиялық барлау жұмыстарын мемлекеттiк геологиялық зерделеу жүргiзу кеңейтiлетiн болады. Пайдалы қазбалардың толық шығарылуын және жер қойнауының қорғалуын, қорлардың пайдалануға дайындалуын, жер қойнауын пайдаланушылар міндеттемелерiнің орындалуын, жаңа технологиялардың енгiзілуiн бақылау күшейтiлетiн болады. Елдің минералдық-шикiзат кешенiнің ресурстық базасын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жалғасуда. Мұнай және өздiгiнен құйылатын гидрогеологиялық ұңғымаларды уақытша тоқтатып қою және жою жөнінде шаралар әзiрленетiн болады.
Тау-кен өндiру кешендерi қала құраушы болып табылатын шағын қалаларды дамыту үшін минералдық шикiзаттың дәстүрлi емес және баламалы түрлерiн iздеу жөніндегі шаралар әзiрленедi.
Лицензиялық-келiсiм-шарт ережелерi орындау мониторингiнiң бiрыңғай ақпараттық жүйесiн құру негiзiнде жер қойнауын пайдалануды басқару жүйесiн жетiлдiру жалғасады.

Мұнай-газ саласында. Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторын игеру мемлекеттік бағдарламасының бiрiншi сатысын iске асыру басталады, оның негiзгi мақсаттары көмiрсутектерді барланған қорларының өсуiн қамтамасыз ету және өңдеу деңгейiн тұрақты жоғары деңгейге жеткiзу, көмiрсутектердi тасымалдаудың мультимодальдiк жүйесiн дамыту, теңiз флоты мен теңiз порттарын дамыту, жеке меншiк ғылыми-технологиялық базаны қалыптастыру, қазақстандық мамандарды даярлау және оқыту, теңiз мұнай операцияларын басқару тиімдiлiгiн арттыру, төтенше жағдайлардың алдын алу және олардың зардаптарын жоюға дайындықты қамтамасыз ету, мұнай-химия өндiрiстерiн дамыту, өндірiлетін газды кешендi кәдеге жарату, заңнаманы жетілдіру болып табылады.
Қарашығанақ, Теңiз және басқа да кен орындарын игеру негiзінде көмiрсутек шикiзатын өңдеу көлемi арттырылатын болады.
Каспий қайраңының құрылымдарында мұнай мен газға барлау жұмыстары жүргiзiлетiн болады.
Баку-Тбилиси-Жейхан, Қазақстан-Түрiкменстан-Иран және басқа бағыттарды қарауды қоса алғанда, перспективалы көмiрсутектi шикiзатты тасымалдау бағыттарын зерделеу жөнiндегi жұмыстар жалғасады.
2004 жылы Атасу-Аланшанкөл бағыты бойынша мұнай құбырын салудың орындылығы қаралатын болады. Газ саласын дамыту бағдарламасын iске асыру басталады.
Жамбыл облысының газ кен орындарының Амангелдi тобын игеру жалғасады.
Арал теңiзi ауданындағы мұнай мен газға арналған геологиялық барлау жұмыстарын жандандыру алда тұр.
2006 жылдың соңына дейiн Атырау мұнай өңдеу зауытын қайта жаңартуды аяқтау жоспарланып отыр.

Тау-кен өңдеу кешенi. 2003-2006 жылдары металлургия, химия және атом өнеркәсiбiнің шикiзат базасын озыңқы дамыту қамтамасыз етiлетін болады.
Мыс және қорғасын-мырыш салаларында кен өндiретiн жаңа кәсiпорындарды iске қосу және жұмыс iстеп тұрғандарын жаңғырту жөнiндегi жұмыстар жалғасады.
Жұмыс iстеп тұрған кен орындары мен кенiштердi ұтымды әзiрлеу, сондай-ақ кенi таусылған уран кен орындарын бiр мезгілде тоқтатып әрi жойып, республика аумағындағы радиациялық жағдайды зерделеп, радиоактивтi қалдықтарды өңдеу жөніндегі мамандандырылған комбинатты салу үшiн жобалау-сметалық құжаттаманы дайындай отырып, жаңа жоғары технологиялық өнiмдермен әлемi рынокқа шығып, атом өнеркәсiбi кәсiпорындарындағы қуаттарды арттыру жүзеге асырылады.

4.2 Электр энергетикасы мен көмiр өнеркәсiбi
Электр энергетикасында тұтынушыларды энергиямен тұрақты жабдықтау қамтамасыз eтілдi. Ресей Федерациясы мен Орталық Азияның энергетикалық жүйелерiмен жүйелi байланыстар қалпына келтiрілдi.
Көмiр өнеркәсiбiнде көмiр өндiретiн кәсiпорындарды жекешелендiру мен карьерлік және шахталық қорды оңтайландыру жөнiндегi жұмыстар аяқталды.
Генерациялаушы және электр желiлiк активтердiң табиғи тозуының дағдарысты күйге жету деңгейi; Қазақстанның оңтүстiгi мен батысындағы генерациялаушы қуаттардың тапшылығы; жалпы iшкi өнiмнiң энергияны қажетсiнудегi жоғары үлесi саланың проблемалық мәселелерi болып табылады.

Мақсаттары
Елдің энергетикалық тәуелсiздiгiне қол жеткiзу, экономиканың және халықтың электр энергиясы мен көмiрге өсiп отырған қажеттiлiгiн сенімдi қамтамасыз ету, электр энергиясының көтерме рыногын дамыту және электр энергиясын өндiрудi әртараптандыру, электр энергетикасының транзиттiк әлеуетiн пайдалану үшiн жағдайлар жасау.

Шешу жолдары
Электр энергетикасы жүйесiн одан әрi реформалау және дамыту, өңiрлiк бөлiнiстегi тарифтiк саясатты жетiлдiру жөнiндегi жұмыс жалғасады.
Елдің бiрыңғай электр энергетикалық жүйесiн дамыту жөнiндегi шаралар және Энергия сақтау бағдарламасы әзiрленетiн болады.
Iлеспе газбен жұмыс iстейтiн газтурбиналық электр станцияларының, "Солтүстiк-Оңтүстік" транзитiнің екiншi электр беру желiсiнiң құрылысы жалғастырылады.
Ресей Федерациясының электр желiлерi арқылы электр энергиясын алмастыру мен транзиттеу схемасы жүзеге асырылатын болады.
Жұмыс iстеп тұрған шахталарды техникалық қайта жарақтандыру және Екібастұз көмiр кен орнын тиімдi өңдеудiң кешендi жоспары, Қарағанды көмiр бассейнiндегi рентабельдi емес шахталарды жою есебiнен көмiр өндiру өсiмiн қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қабылданатын болады.
Энергияның мынадай балама: атом, жел және басқа көздерiн, оның iшiнде құрылу үстiндегi Қазақстанның Тоқамақ термоядролық реакторын тарта отырып, пайдалану жөнiндегi iргелi және қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргiзiлетiн болады.

4.3 Өңдеушi өнеркәсiп
2000-2002 жылдары елдің өңдеу өнеркәсiбi өнiмi өндiрiсiнің тұрақты өсуіне қол жеткiзілдi.
Отандық машина жасау кәсіпорындарының импорт алмастыру бойынша жүргiзiлетiн жұмыстар шеңберiнде, iрi мұнай газ, оның iшiнде Каспий теңiзiнiң Қазақстандық секторын игеру жөнiндегi жобаларға қатысуы iрi ұлттық және шетелдiк компаниялардың отандық тауар өндiрушілер өнiмін сатып алу көлемдерiн ұлғайтуға мүмкiндiк бердi.
Сонымен бiр уақытта, өңдеушi өнеркәсiпте металлургия саласы және тамақ өнеркәсiбінiң кейбiр өнiмдерi ғана iшкi рыноктағы осыған ұқсас шетелдік өнiмдермен бәсекеге түсе алады.
Кәсiпорындардың жалпы техникалық артта қалуы, төмен өнімділік, кәсiпорындар менеджментiнiң даму қазiргi заманғы мiндеттерiне сай келмеуi; инвесторлардың қосылған құны жоғары өнiмдер шығаруға мүдде білдiрмеуi; мамандар мен жұмысшы кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың қазiргi заманғы жүйесінің болмауы; минералдық шикiзатты өндiру бойынша шығып қалған қуаттардың орнын толтыру және жаңаларын дамыту жөніндегi геологиялық-барлау жұмыстарын жеткiлiксiз жүргiзу; iшкi рыноктың тарлығы сала проблемалары болып табылады.

Мақсаттары
ЖIӨ-дегi өңдеушi өнеркәсiптің үлесiн ұлғайту, сондай-ақ тауарларды экспорттау құрылымында өңдеушi өнеркәсіп кәсіпорындары өнiмiнің үлесін ұлғайту, бұл ретте саланың орташа жылдық өсу қарқыны 8-8,4% мөлшерiнде қамтамасыз етiлетiн болады.

Шешу жолдары
Экономиканың басым салаларын айқындау жөнiнде жүргiзiлген зерттеудiң нәтижелерiн ескере отырып, 2004-2005 жылдары өңдеушi өнеркәсiп салаларын дамытудың бiрқатар бағдарламалары әзiрленетiн болады.
Өнеркәсiптің техникалық-технологиялық деңгейiн арттыруға бағытталатын инвестициялар ағынын арттыру үшін жағдайлар жасалады. Ғылымды көп қажет ететiн жаңа және жоғары технологиялық өндiрiстердi құру көзделедi, экспортқа бағдарланған жаңа өнiм түрлерiн шығаруды игеру басталады.
Өнеркәсiптің шикiзаттық емес салаларын дамыту үшiн отын-энергетикалық кешеннің және экономиканың басқа да базалық салаларының инвестициялық және өндiрiстiк әлеуетi пайдаланылатын болады.
Өнiм сапасының және сапаны басқарудың халықаралық стандарттарына көшу процесi басталады.
Салалық талдау жүргiзу, перспективалы өткiзу рыноктарын iздеу және өнеркәсiп салаларын одан әрi дамыту жөнiнде ұсыныстар әзiрлеу үшiн Маркетингтiк-талдамалық зерттеулер орталығын құру көзделуде.
Машина жасауда қосылған құны жоғары өнiмдер өндiрiсiн ұйымдастыруға бағытталған шаралар жүзеге асырылатын болады. 2004 жылы мұнай-газ және ауыл шаруашылығы бағыттарын басым дамытуды ескере отырып, машина жасау саласын қолдау мен дамыту шараларын айқындайтын Қазақстан Республикасының машина жасау кешенiн дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған бағдарламасы әзiрленедi.
Жеңiл, тамақ және ағаш өңдеу өнеркәсiбiнде тұтыну тауарларының бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру, номенклатурасын және оларды өндiру көлемдерін кеңейту негiзгi даму бағыты болмақ. Орта және шағын бизнес субъектiлерiнің қатысуымен бәсекеге қабiлеттi жаңа өндiрiстердi құру жөнiндегi жұмыс жалғасатын болады.
Мұнай-химия саласында көмiрсутегi шикiзатын кешендi қайта өңдеуге бағытталған мұнай-химия кешендерiн салудың инвестициялық жобаларын iске асыру жөніндегі жұмыс жалғасады, бұл мұнай-химия кәсiпорындары үшiн шикiзат ресурстарының отандық базасын жасауды қамтамасыз етедi.
Тұтыну рыногына жұмыс iстейтiн химия өндiрiстерiн дамыту және минералдық тыңайтқыштардың, тұрмыстық химия құралдарының, өсімдіктерді қорғау химиялық құралдарының түр-түрiн кеңейту жорамалданып отыр.
Металлургияда қосылған құны жоғары тауарлар, оның iшінде сұрыптау прокаты құбырларын, бастапқы алюминий және одан жасалатын бұйымдарды, ферроқорытпалардың жаңа түр-түрiн, сапалы және легирленген болат, титан, бериллий, тантал, уран және басқа да өнiмдер өндiрудi қамтамасыз ететiн неғұрлым жоғары технологиялық бөліністi бәсекеге қабiлеттi кәсіпорындардың жұмыс iстеп тұрғандарын қайта жаңарту және жаңаларын салу жорамалданып отыр.

4.4 Құрылыс
Қала құрылысы саласында облыс орталықтарының және облыстық маңызы бар қалалардың бас жоспарлары әзiрленуде. Үкiмет Астана, Алматы, Атырау қалаларының бас жоспарларын бекiттi.
Құрылыс саласындағы нормативтiк-техникалық база жетілдiрiледi және жаңартылады. Мемлекеттік тұрғын үй саясатын iске асыру үшiн нормативтiк құқықтық база жасалады. Тұрғын үй рыногы iс жүзiнде қалыптасты. 2002 жылы жалпы алаңы 1,55 млн. шаршы метр тұрғын үйлер пайдалануға берiлдi. Құрылыс материалдарының өндiрiсi кеңеюде.
Әйтсе де, құрылыс сапасы тиiстi емес деңгейде қалып отыр, табысы төмен және орташа азаматтар үшін тұрғын үйге қол жеткiзе алмау, импорттық құрылыс материалдарымен бұйымдарының жоғары үлесi проблемалары бар.

Мақсаттары
Құрылыс саласын серпiндi дамыту үшiн жағдайлар жасау және халықтың қалың қауымы, бiрiншi кезекте - әлеуметтік қорғалатын жіктерi үшiн тұрғын үй құрылысы қарқынын арттыру.

Шешу жолдары
Тұрғын үй проблемаларын неғұрлым белсендi шешу үшiн тұрғын үй құрылысының құнын азайтумен және табыс деңгейi төмен азаматтар үшiн тұрғын үйге қол жетiмдiлiктi қамтамасыз етумен бiрге оны кешендi түрде пайдалануға беру көлемдерiн арттыру қажет. Тұрғын үй құрылысын дамыту бағдарламасы әзiрленетiн болады.
Тұрғын үй құрылысын одан әрi дамыту мақсатында ипотекалық кредит беру мен құрылыс жинақ ақшалары жүйелерi жетілдiрiледi.
Тұрғын үйдің де, өнеркәсiп құрылысының қажеттілiктерiн сапалы үнемдi, экологиялық таза, құрылыс өнімдерінің қазiргi заманғы түрлерiмен және материалдармен қамтамасыз ету үшiн құрылыс индустриясы кәсiпорындарын қайта жаңартуды жалғастыруға жағдайлар жасау қажет.
Халықаралық стандарттардың талаптарымен бiрiздендiрілген жаңа стандарттарға көшу үшiн құрылыс материалдарының, бұйымдар мен құрастырмалардың жаңа түрлерi бойынша нормативтiк-техникалық құжаттар әзiрленедi. Құрылыста iрiленген сметалық нормалар әзiрлеу басталды.
Сейсмологиялық төзiмдi құрылыс саласындағы ғылыми зерттеулердi кеңейту көзделедi, соның негiзінде сейсмологиялық қауіптi аумақтардың өңiрлiк ерекшелiктерi ескерiле отырып, мемлекеттiк нормативтер жетiлдiрiледi.
Азаматтардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында құрылыс өнімінің сапасына талап қатайтылады, сондай-ақ объектілердi жобалау мен салу сапасын бақылау күшейтiледi.
Тұрғын үйлердi сақтандыру жүйесi одан әрi дамитын болады.

4.5 Шағын және орта бизнес
Үкiмет шағын кәсіпкерлiктi тұрақты әрi серпiндi дамыту үшiн қолайлы жағдайлар жасады, бұл экономиканың одан әрi дамудың едәуiр резервi бар маңызды факторы ретiнде отандық шағын бизнестiң қалыптасуына ықпал еттi.
Алайда лицензиялау, мүлiктi тiркеу, өнiмдердiң (жұмыстардың, қызметтер көрсетудің) сапасын бақылау т.б. мәселелерде мемлекет тарапынан шағын кәсiпкерлiк субъектілерiнiң қызметiн реттеудің жоғары деңгейi шағын кәсiпкерлiктi дамытуға терiс әсерін тигiзуде.

Мақсаты
Әсiресе, жаңа технологиялық өндiрiстерге, жаңа жұмыс орындарын құруға бағдарланған шағын кәсiпкерлiктi дамыту есебiнен "орташа тапты" қалыптастыруға бағытталған институционалдық жағдайларды жетілдiру.

Шешу жолдары
2003 жылы Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлiктi дамыту мен қолдаудың мемлекеттiк бағдарламасы бекiтіледi, ол шағын бизнестi мемлекеттiк қолдаудың нысандары мен әдiстерiн жетілдiру жөнiндегі белсенді жұмысты одан әрi жүргізудi көздейдi.
Салық салу, шағын бизнестi қаржылай қолдау жүйесiн одан әрi жетілдiруге, шағын бизнестің жария экономика шеңберiне шығуын ынталандыруға, кәсiпкерлiк кадрларын даярлау мен қайта даярлауға бағытталған шаралар жүйесi әзiрленедi.
Тоқтап қалған кәсiпорындарды шағын және орта бизнес субъектiлерiне беру мақсатында оларды сегменттеу және қайта құрылымдау жөнiндегi жұмыс жалғасады. Рұқсат беру рәсімдерi жүйесiн реформалау есебiнен кәсiпкерлiк қызметi мемлекеттiк реттеудi оңтайландыру жөнiндегi жұмыс жалғастырылады.
2003 жылы лицензиялау және тiркеу жүйесiн реформалау шеңберiнде лицензиялауға жататын кәсiпкерлiк қызмет түрлерiн тізбесi оңтайландырылады, лицензиялау мен тіркеу мәселелерiнде орталық және жергілiктi атқарушы органдардың рәсiмдерi мен өкілеттiктерi нақтыланатын болады.
Кәсiпкерлердiң қоғамдық бiрлестiктерiнің рөлі жандандырылады және оларды топтастыру мен нығайту үшiн жағдайлар жасалады.
Өңiрлерде практикада өзiн жақсы көрсеткен шағын бизнестi дамытудың үлгi схемаларының таралымын көбейтудi және кеңiнен қолдануды бастау қажет.

4.6 Ғылыми-технологиялық және инновациялық саясат
Қазiргi уақытта ғылыми-техникалық прогресс экономикасы дамыған елдерде экономикалық өсудің 90%-дан астамын қамтамасыз ететiн әлеуметтiк-экономикалық дамудың басты факторы болып табылады.
Қазақстан бұл үшiн әлеуеттi мүмкiндiктерге ие. Республикада қазiргi уақытта үш жүзге жуық ғылыми ұйымдар бар, машина жасауда, биотехнологияда, атом энергетикасында, ауыл шаруашылығы өнімдерiн қайта өңдеу мен сақтауда, ауыл шаруашылығы өсiмдіктерiнің, жануарлар мен микроорганизмдердiң тектiк қорын сақтау мен дамытуда, фитопрепараттар өндiруде, радиоэлектроника мен байланыста және басқаларында мақсатты ғылыми-техникалық бағдарламалар қалыптастырылды және iске асырылуда.
Алайда, қазiргі уақытта республикада ғылымға арналған шығыстар ЖIӨ-ге шаққанда 0,13%-ды құрайды, бұл өте жеткiлiксiз болып табылады.

Мақсаттары
Ғылым мен техника жетiстiктерін пайдалану негiзінде ел экономикасын дамыту үшiн қажеттi жағдайлар мен қолайлы орта жасау, теңдестiрiлген инновациялық-өндiрiстiк инфрақұрылымды қалыптастыру және елдің жалпы ұлттық өнімiнде шикiзатты құрайтын бөлігiн жоғары технологиялық экспорттық өнімге кезең-кезеңімен алмастыру.

Шешу жолдары
Ғылыми-технологиялық және инновациялық саясатты iске асыру мыналарды көздейдi:
отандық ғылым мен технологияларды дамытудың басым бағыттарының мониторингi;
ғылыми зерттеулерге арналған бюджеттiк қаржыландыруды ұлғайту;
ғылыми, ғылыми-техникалық және инновациялық қызметтi мемлекеттiк қолдау жөніндегi нормативтік құқықтық базаны жетілдiру;
ғылымды қажет ететiн, ресурс үнемдейтiн және экологиялық таза технологияларды әзiрлеуге бағытталған зерттеулердi дамыту;
ұлттық инновациялық жүйенi қалыптастыру;
ғылыми-зерттеу ұйымдарының материалдық базасын нығайту;
тәуелсiз ғылыми сараптама нәтижелерi бойынша гранттық негiзде ғылыми-техникалық әзiрлемелердi қаржыландыру тетіктерiн әзiрлеу және жетілдіру;
отандық және шетелдiк қаржы институттарымен бiрлесiп, венчурлық қорлар құру, инновациялық жобаларды венчурлық қаржыландыру тетiктерiн әзiрлеу және iске асыру;
ғылыми және инновациялық инфрақұрылымның қазiргi заманғы элементтерiнің (технопарктердің, технополистердің технологиялық инкубаторлардың, ғылыми-технологиялық аймақтардың және c.c.) қызметiн құру және қолдау;
зияткерлiк меншiктi бағалау жүйесiн қалыптастыру;
ғылыми-технологиялық дамудың басым бағыттары бойынша кадрлық әлеуеттi дамыту, жоғары бiлiктi ғылыми кадрларды даярлау және аттестаттау;
жоғары технологиялық және инновациялық өндiрiстер үшiн инженерлік-техникалық кадрларды даярлау мен инженерлік-техникалық және басқарушы персоналдың біліктілігін арттыру;
ғылым мен шағын ғылыми-техникалық және инновациялық кәсiпорындардың мемлекеттік емес секторын дамыту үшiн қолайлы экономикалық орта жасау;
шетелдiк озық технологияларды тарту жүйесiн құру;
жас талантты ғалымдарды қолдау.

5. Аграрлық саясат
Соңғы жылдары ауыл шаруашылығы өндiрiсiнiң елдiң ЖIӨ көлемiндегi үлесi 8,0% деңгейінде тұрақтандырылды. Жыл сайын 1999 жылдан бастап, ауыл шаруашылығының жалпы өнімі өндірісінің көлемi орташа есеппен 4,2%-ға артуда.
2003-2005 жылдарға арналған Мемлекеттiк аграрлық азық-түлiк бағдарламасы бекітілді.
Жерде шаруашылық жүргізудiң мемлекеттік емес нысандарына 97% ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер бекiтiлдi, сол арқылы жер рыногын дамыту үшiн алғышарттар жасалды.
Жер қатынастарын одан әрi жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасының Жер кодексi қабылданды.
Сонымен бiр мезгiлдік ауыл экономикасының инФрақұрылымы кешеуілдеп дамуда. Ауыл шаруашылығы өндiрiсінің нашар материалдық-техникалық базасы, қазiргi заманғы агросервистiк сатып алу, тасымалдау, сақтау мен қайта өңдеу жүйесiнiң iс жүзiнде болмауы атап өтiледі.
Мұның бәрi ауылдағы өндiрiс көлемiнің ұлғаюын және шығындарды азайтуды тежейтін басты факторлар болып табылады. Агротехнологиялардың төмен деңгейi топырақ құнарлылығының азаюына әкеп соғады.

Мақсаттары
Агроөнеркәсiп кешенiнің тиiмдi жүйесiн қалыптастыру, ауыл шаруашылығы өнімiн және оның қайта өңделген өнiмдерiн сату көлемiн ұлғайту, ауыл шаруашылығы өндiрiсiн мемлекеттік қолдау шараларын ұтымды ету негiзiнде елдің азық-түлiк қауіпсiздiгін қамтамасыз ету, жер және су қатынастарын жетілдiру.

Шешу жолдары
2003-2005 жылдарға арналған Мемлекеттiк аграрлық азық-түлік бағдарламасын iске асыру жөнiндегi шаралар кешенiн жүзеге асыру.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге жеке меншік институтын енгiзу үшiн жағдайлар жасалады, жер рыногын қалыптастыру жүргізіледi, жердi ұтымды пайдалану жөніндегi бағдарлама әзiрленедi және жердi бағалау әрi түгендеу жөнінде жұмыс жүргiзіледі.
Ауыл шаруашылығында суды пайдаланудың ұтымды жүйесiн қалыптасады, ауыл шаруашылығында су пайдаланушылардың бiрлестiктерiн құру және ауыл шаруашылығы алқаптарының мелиоративтiк жай-күйiн бағалау жүргiзiледi, Су кодексiн қабылдау көзделуде.
Ауыл шаруашылығы тауар өндiрушiлерiнің мүлiктiк мүдделерiн қолайсыз ауа райы жағдайларынан қорғау мақсатында "Өсiмдiк шаруашылығындағы мiндеттi сақтандыру туралы" Заң қабылданады.
Егiс алаңдарының құрылымын оңтайландыру жолымен агротехнологиялар тиiмділігiн арттыру, ғылыми негiзделген егiс айналымын және жаңа прогрессивтiк технологияларды енгiзу; су үнемдейтiн технологияларды енгiзу; тұқым шаруашылығы базасын жаңартуды ынталандыру және минералдық тыңайтқыштарды, улағыштар мен гербицидтердi өндiру және пайдалану; ауыл шаруашылығы өндiрiсiнің машина-трактор паркiн жаңарту; лизингтiк бағдарламаларды кеңейту және машина технологиялық станциялар жүйесiн құру жөнінде шаралар қабылданады.
Ауыл шаруашылығы алқаптарының зиянкестер мен ауруларға шалдығуының мониторингi жалғастырылады, өсiмдіктер карантинiнiң тиімдi шекаралық және ішкі қызметi қалыптастырылады.
Мал шаруашылығында өнеркәсiптiк негiзде мал шаруашылығы өнiмдерiнiң мамандандырылған орта және iрi тауарлық өндiрiсiн қалыптастыру, селекциялық-тұқымдық жұмысты үдете жүргiзу негiзiнде мал мен құстың тектiк әлеуетi жақсарту; ұлттық ветеринария жүйесiнің сапалы жаңа сатысына көшу үшiн жағдайлар жасалатын болады.
2003 жылы iшкi тауар рыногында импорт алмастыруға, лизингтiк негiзде қайта өңдеу кәсiпорындарының технологиялық жабдықтарын жаңартуға және жаңғыртуға, ауыл шаруашылығы өнімдерiнiң терең қайта өңдеу өнiмдерi өндiру жөніндегi жаңа технологияларды енгiзуге, өнiмдер сапасы стандарттарын халықаралық талаптармен үйлестiруге бағытталған ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу жөніндегi шаралар әзiрленетiн болады.
Алдағы жылдары өндiру мен қайта өңдеудiң тiкелей кiрiктiрiлген жүйелерi, мал сою және дайындау пункттерінiң, көтерме рыноктар және биржалық сауданың негiзiнде, оның iшiнде қайта өңдеу кәсiпорындарының, жеке ауыл шаруашылығы тауарларын өндiрушiлердің мемлекеттiк ақпараттық-маркетингтік жүйеге қол жетімдiлiгiн қамтамасыз ету, ауыл шаруашылығы өнімдерiмен және тамақ өнiмдерiмен электрондық сауданы енгiзу арқылы ауыл шаруашылығы өнiмдерiн көтерме сатып алу жүйесi дамытылады.
2003-2006 жылдары ауылдық кредит серiктестiктерi жүйесi, жеңілдiктi маусымдық кредит беру арқылы және кепiл құралдарын (астық қолхаттарын) қолдануды кеңейту және аграрлық азық-түлiк секторының қаржылық тәуекелдерiн азайту негiзiнде ауыл шаруашылығы өндірiсiне кредит берудің көп арналы жүйесiн қалыптастыру жөніндегi шаралар жалғастырылатын болады.

6. Инфрақұрылымдық саясат
Қазақстан Республикасының көлiк-коммуникация кешенi тұрақты жұмыс істеумен және негiзгi көрсеткіштердің өсуiмен сипатталады. Тұтас алғанда, азаматтық авиация, темiр жол көлiгі, автомобиль жолдары, сауда мақсатында теңiзде жүзу саласындағы қызметтi peттеу жөнiндегi заңнамалық базаны қалыптастыру аяқталды. Салаларды дамытудың орта мерзiмдi кезеңге арналған бағдарламалары әзiрлендi және қабылданды.
Республикалық бюджеттің қаржылық қаражатының, оның ішінде автомобиль жолдарын дамытуға халықаралық қаржы институттарынан тартылатын қарыздар көлемi жыл сайын ұлғаюда, жаңа прогрессивтiк pecуpc үнемдейтін технологиялар енгiзiлуде.
Тәуелсiз операторлардың инфрақұрылымына енуге жол ашқан темiр жол көлiгiн қайта құрылымдау процесi басталды.
Электрондық Үкiмет негiздерi қалыптастырылуда, оның веб-порталы және ведомствоаралық ақпараттық жүйелер құрылуда.
Телекоммуникациялар саласын ырықтандыруды бастаудың және почта байланысын дамытудың тұжырымдамалық бағыттары әзiрлендi.
Сонымен бiрге, жылжымалы құрамның, кемелер мен жабдықтардың едәуiр тозуы, инфрақұрылымның дамымауы, бiлiктi кадрлардың жетiспеушілiгi кешеннің тиімді дамуын тежейтiн елеулi кедергi болып табылады.

Мақсаттары
Сыртқы рыноктарға шығуды қамтамасыз ететін транзиттiк дәлiздердi дамыту және коммуникациялардың ұтымды желiсiн қалыптастыру, жұмыс iстеп тұрған темiр және автомобиль жолдарының, су жолдарының, порттардың, әуежайлардың, аэронавигациялық кешендердің техникалық жай-күйiн жақсарту, көлiктің барлық түрлерiнің жылжымалы құрамының отандық өндiрiстiк және жөндеу базасын дамыту, почта байланысын жаңғырту және почта-жинақ жүйесiн құру, ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту.

Шешу жолдары
Автомобиль жолдары саласында Қазақстан Республикасының автомобиль жолы саласын дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру жалғастырылады.
Халықаралық тасымалдарды қамтамасыз ететiн, халықаралық көлiк желiсіне ықпалдасуға жәрдемдесетiн бағыттар басым дамытылады, республиканың автомобиль жолдары желiсiн жаңғырту және дамыту, сервис объектілерiн ұйымдастыру жөніндегi жұмыс жалғастырылады.
2003 жылы "Алматы-Астана" автомобиль жолын қалпына келтiрудi, "Астана-Бурабай" автомобиль жолын қайта жаңартуды аяқтау, Сырдария өзенi арқылы өтетiн көпiр өткелiн салу жоспарланып отыр, Батыс Қазақстанның жолдарын және "Алматы-Бішкек", "Қызылорда-Жезқазған", "Үшарал-Достық" автомобиль жолдарын қалпына келтiру жөнiндегi iрi жобаларды iске асыру басталды, "Бейнеу-Ақжігiт-Өзбекстан Республикасының шекарасы" автожолын қайта жаңарту және "Риддер-Ресей Федерациясының шекарасы" жолын салу жалғастырылады.
"Бейнеу-Ақжігiт-Өзбекстан Республикасының шекарасы" учаскесiн қоса алғанда, "Алматы-Астана-Петропавл", "Ақтау-Атырау" халықаралық дәлiздерiн, "Омбы-Майқапшағай", "Самара-Шымкент", "Астана-Қостанай-Челябинск" дәлiздерiнің неғұрлым бүлiнген учаскелерін қалпына келтiру, авариялық көпiрлер мен жол өткелдерiн жөндеудi жүргiзу көздеуде.
2006 жылдан бастап автомобиль жолдарын күрделi, орташа, ағымдағы жөндеудi қаржыландыру көлемi бекітілген нормативтерге сәйкес деңгейге дейін жеткiзу жоспарлануда.
Алдағы кезеңде саланың iрi жобаларын белгiленген мерзiмдерде iске асыруды қамтамасыз ету үшiн инженерлiк-консультациялық ұйымдарды тартуды практикаға енгiзу көзделiп отыр.
Барлық халықаралық дәлiздердiң автомобиль жолдарын басқарудың желiлiк-магистральдық қағидатына көшу күтiлуде, бұл қызмет көрсетудi және қаражаттың мақсатты пайдаланылуын неғұрлым тиімдi бақылауды қамтамасыз етуге мүмкіндiк бередi.
Қазақстанның климат жағдайларын ескере отырып, автомобиль жолдарын салу мен ұстаудың халықаралық стандарттарына көшу жөнiндегi жұмысты жүргiзу жоспарлануда.

Автомобиль көлiгi саласында жоспарланған кезеңде Қазақстан Республикасының автомобиль көлiгi саласындағы қолданыстағы және отандық тасымалдаушы үшiн мүдделi халықаралық келiсiмдер мен конвенцияларға қосылуы жөнiндегi рәсiмдердi аяқтау көзделген.
Автокөлiк құралдарына, қозғалыс қауіпсiздігіне, автомобиль көлігі қызметкерлердiң еңбегi мен қоршаған ортаны қорғауға қойылатын техникалық талаптар саласындағы нормативтік құқықтық базаны жетiлдiру жөнiндегi жұмыстар жалғастырылады.

Темiр жол көлiгi саласында темiр жол көлiгiн қайта құрылымдау бағдарламасының екiншi кезеңiн iске асыру көзделуде.
2003-2006 жылдары жұмыс iстеп тұрған темiр жол көлiгiнің инфрақұрылымын жаңғырту мен дамыту және мемлекеттiң транзиттiк дәлiздерiн одан әрi дамыту жөнiндегi жұмыстар жалғастырылады. 2003 жылы "Алматы-Астана" желiсi бойынша жолаушылар поездарының жылдам қозғалысы ұйымдастырылатын болады. 2004 жылы, негiзiнен, "Хромтау-Алтынсарин" жаңа темiр жол желiсiн салу аяқталады және поездардың жұмыс қозғалысы ашылатын болады.
2003-2006 жылдары "Екiбастұз-Павлодар" темiр жол учаскесiн электрлендiру көзделіп отыр, қазiргi заманғы жол техникасын қолдана отырып "Астана-Алматы", "Ақтоғай-Саяқ-Мойынты", "Бейнеу-Маңғышлақ" учаскелерiнiң қазiргi инфрақұрылымын жаңғырту мен дамыту жөніндегі жұмыстар жалғастырылады.
2004-2006 жылдары жылжымалы құрамды қалпына келтiру мен жаңарту, зауытта жөндеудiң отандық базасын, жылжымалы құрамды кейiннен қалпына келтіру мен жаңарту үшін локомотив пен вагон жасау және импорт алмастыратын өндiрiстердiң отандық базасын құру жөнiндегі шаралар жүзеге асырылатын болады.
Тасымалдаудың қазiргі заманғы технологиясына көшу мақсатында темір жолдарды қайта техникалық жарақтандыру, басқарудың үдемелi ақпараттық жүйелерін енгізу, pecуpc өңдейтін жаңа технологияларды дамыту жалғастырылады. Автоматтандырылған ақпараттық желiлердi халықаралық ақпараттық көлік желiсiне кiрiктiре отырып, оларды одан әрi дамыту көзделедi.

Азаматтық авиация саласында Азаматтық авиацияны дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жалғастырылады, оның шеңберiнде Қазақстан Республикасы Әуе кодексінiң жобасы әзiрленетiн болады.
Авиатасымалаушыларға көтеріңкі талаптар қойылады, авиация қауiпсiздiгi мен ұшулардың қауiпсiздiгiн мемлекеттiк қадағалау қатайтылады, саланың нормативтiк базасын жетiлдiру жөніндегі жұмыс жалғастырылады.
2004-2003 жылдары халықаралық әуежайларды халықаралық инфрақұрылым стандарттарына сәйкес келтіру жөніндегi жұмыс жалғастырылады, Астана қаласы халықаралық әуежайының құрылысын аяқтау жоспарлануда. Әуе қозғалысын басқару мен бақылау жөніндегi негізгі өндiрiстiк қуаттар одан әрi дамытылады.
Қызметтер көрсету саласын кеңейту және жаңа рыноктарды игеру үшiн мемлекеттік лизинг жүйесi негiзiнде ұшақ паркiн жаңарту жөнiндегi шаралар кешенiн iске асыру көзделедi.

Су көлiгi саласында 2003 жылы "Iшкі су көлiгі туралы" Заңның жобасы әзiрленетiн болады.
Елдiң теңiз сыртқы сауда жүк тасымалдарына қажеттілігін қамтамасыз ететiн ұлттық теңiз сауда флотын құру, Ақтау теңiз портының инфрақұрылымын дамыту және тиiмділігін арттыру көзделуде.
2004 жылы Ертiсте толассыз кеме жүрiсiн ашуға және жүктердi өзен көлiгiмен тасымалдаудың көлемiн едәуір арттыруға мүмкiндiк беретiн Үлбi кеме жүретiн шлюз құрылысы аяқталады.
2004-2006 жылдары мемлекеттiк техникалық өзен флотын жаңарту мен жаңғырту және Жайық-Каспий арнасын қайта жаңарту жөнiндегi шаралар кешенi iске асырылатын болады, бұл "өзен-теңiз" үлгісіндегi кемелердің Атырау портына кіруі үшiн жағдай жасауға және Атырау мен Каспий теңiзi бассейнi порттары арасындағы жаңа жүк бағыттарын ашуды қамтамасыз етуге, сондай-ақ iшкi су жолдарында кеме жүру қауіпсiздiгiн арттыруға мүмкіндiк бередi.

Аэроғарыш қызметi саласында 2004 жылы "Қазақстан Республикасындағы ғарыш қызметi туралы" Заңның жобасы әзiрленетiн болады.
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясының ғарыш кеңiстiк зерттеу және пайдалану жөнiндегi 2000-2005 жылдарға арналған бiрлескен жұмыстарының бағдарламасына сәйкес бiрқатар іс-шараларды iске асыру ұйғарылады.
Қоршаған кеңiстiктi жүйелi зерттеуге байланысты салалардағы табиғи ресурстарды тиімдi зерттеу мақсатында, ғылым мен шаруашылық қызмет мүддесiнде ғарыштан қашықтықтан зондтау саласындағы жетiстiктер пайдаланылатын болады.

Ақпараттандыру мен байланыс саласында Қазақстан Республикасының ұлттық ақпараттық инфрақұрылымын қалыптастыру мен дамыту мемлекеттiк бағдарламасын, телекоммуникациялар саласын дамыту, почта саласын дамыту және почта-жинақ жүйесiн қалыптастыру бағдарламаларын iске асыру жалғасады.
2004-2006 жылдары кезең-кезеңiмен ырықтандыру жоспарланып отыр, оның негiзгi мақсаты бәсекелестiктi дамыту және операторлар санын өсiру мен оның салдарынан халықаралық және қалааралық байланысқа арналған тарифтердi төмендету, аса жаңа қызметтердi дамыту және ұсынылатын қызметтер көрсетудiң сапасын арттыру болып табылады; 2005 жылдың аяғында Ұлттық ақпараттық супермагистральдiң, телекоммуникациялық трафиктiң iшкi және сыртқы транзитiне қажеттiлiктi қамтамасыз ететiн талшықтық-оптикалық байланыс желiсiнің құрылысы аяқталады. 200 адамнан астам халқы бар селоларға және ауылдарға телефон орнатуды жүзеге асыру, жергiлiктi байланыс желiлерiн цифрландыру деңгейiн 60%-ға дейiн жеткiзу, жергiлiктi телефонға қосулардың құнын уақыт бойынша есепке алуды енгiзу жоспарланып отыр.
2005 жылы мемлекеттiк органдардың Бiрыңғай электрондық құжат айналымы жүйесiн құру жоспарланып отыр.

Транзиттiк әлеуеттi дамыту
Қазақстан Республикасының халықаралық көлiк дәлiздерiне, әсiресе, "Солтүстiк-Оңтүстiк" және "TPACEKA" дәлiздерiне толыққанды қатысуын қамтамасыз ету және оның рөлiн күшейту жөнiндегi жұмыс жалғасады.
2003 жылы Қазақстан Республикасының Транзиттік-көлiк әлеуетiн дамытудың орта мерзiмдi бағдарламасын әзiрлеу жөнiндегi жұмыс аяқталады.
2004 жылы "Тiкелей аралас жүк тасымалдары туралы" Заңның жобасы әзiрленетiн болады.
Трансазия темiр жол магистралiнің Солтүстiк дәлiзi бойынша тұрақты контейнер поезының және "Алматы-Тегеран-Стамбул" жолаушылар поезының қозғалысын ұйымдастыру жөнiндегі жұмыс жалғастырылатын болады.

7. Сауда саясаты
7.1. Сыртқы сауда
Қазақстанның экономикасы ашықтықтың жоғары деңгейiне қол жеткiздi, бұл, бiріншiден, халықаралық еңбек бөлiнiсiне қатысу деңгейiмен, екiншіден, сыртқы экономикалық қызметтi кеңiнен ырықтандыруымен айқындалды. Қазақстанда байқалып отырған экономикалық даму соңғы жылдары сыртқы сауда көлемiнің бір уақытта ұлғаюына әкелдi.
Қазiргi уақытта Қазақстан әлемнің 177 елiмен экспорттық-импорттық операцияларды жүзеге асырады. 60-тан астам елмен сауда-экономикалық келiсiмдер жасалды, олардың көпшiлiгiмен сауда неғұрлым қолайлылық режимi негізiнде жүзеге асырылады. ТМД елдерiмен еркiн сауда режимi орнатылды, ал Ресеймен, Беларусьпен және Украинамен Бiрыңғай экономикалық кеңiстiкті (БЭК) қалыптастыру жөнiнде жұмыс басталды. Еуропалық экономикалық қоғамдастық шеңберiнде Кеден одағын құру және Ортақ кеден тарифiн қалыптастыру жөнiндегі жұмыс жалғастырылуда.
Yкiмет Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi жөнiндегi келiссөз процесiн жандандырды.
Сонымен біргe, Қазақстан экспортының шикізатқа бағытталуына, жекелеген сауда әріптестерi тарапынан кедергілерге, өнеркәсiптiң өңдеушi салалары өнiмiнің төмен үлесiне, тауарлар экспортын жылжыту мен көтермелеу жүйесiнiң болмауына және сыртқы сауда әлеуетi бар кәсiпорындардағы менеджменттің нашарлығына байланысты проблемалар сол күйiнде қалып отыр.

Мақсаттары
Сыртқы сауда режимiн ұрықтандыруды қамтамасыз ету, өзара саудадағы кедергiлердi алу, қазақстандық экспорттаушылардың шетелдiк рыноктарға енуi үшiн оңтайлы жағдайлар жасау. Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi процесін аяқтау.

Шешу жолдары
Қазақстан тауарларын сыртқы рыноктарға жылжыту процессiн жандандыру мақсатында кеден-тариф саясаты қосылған құны жоғары тауарлардың өндiрiсiн дамыту үшiн қолайлы жағдайлар жасауға бағытталатын болады.
Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөнiндегi мемлекеттiк корпорация экспорттық кредиттердi сақтандыру, ықтимал өткiзу рыноктар зерделеу және экспортты жылжыту жөніндегі кешендi шараларды әзiрлеу мәселелерiн шешетiн болады.
Өңiрлiк ықпалдасу бiрлестiктерi (ТМД, ЕурАзЭҚ, ШЫҰ, ОАЫ және басқалары) шеңберiнде қолда бар құралдарды одан әрi дамыту және тиiмдi пайдалану жөнiндегi жұмыс жалғасады.
Сауда-экономикалық қатынастарды одан әрi ырықтандыру мақсатында БЭК-тiң мiндеттерiн кезең-кезеңiмен iске асыру басым бағыттардың бiрi болмақ. БЭК-тi қалыптастыру мақсаттарына қол жеткiзу қатысушы мемлекеттердiң үшiншi елдерге қатысты сауда режимдерiн бiрiздендiру және БЭК шеңберінде тауарлар, қызметтер көрсету, капитал мен жұмыс күшi рыноктарына енуi режимдерiн ырықтандыру жолымен жүзеге асырылатын болады.
Ресей Федерациясымен сауда-экономикалық ынтымақтастық сыртқы экономикалық саясатта аса маңызды басымдық болып қалады. Қазақстанның Ресейдегi жылы (2003 жыл) және Ресейдiң Қазақстандағы жылы (2004 жыл) шеңберiнде өзара саудадағы кедергiлерді жою, өзара сауда көлемін ұлғайту және экономиканың әртүрлi салаларында бiрлескен жобаларды жасау мен iске асыруды жандандыру жоспарланып отыр.
Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi процесiн қарқынды жүргiзу мақсатында тұрақты негiзде Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi жөнiндегi жұмыс тобына мүше елдермен екi жақты және көп жақты келiссөздер; ЕурАзЭҚ-қа мүше елдермен келiссөз процесiн үйлесiмдi ету жөнiнде консультациялар жүргiзу; отандық бизнес өкілдерiмен Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi шарттарын талқылау жөнiнде кездесулер, конференциялар өткiзу; Қазақстанның ДСҰ-ға кiруiнің салдарларын бағалау жөнiнде ғылыми-зерттеулер жүргiзу жөнiндегi жұмыстар жалғастырылатын болады.
Отандық кәсiпорындар өндiретiн тауарлардың экспортын ынталандыру, оның iшiнде экспортты дамыту жөніндегi өңiрлiк қызметтердi құру, сауда көрмелерi, өңiрлердің экспорттық әлеуетi және т.б. туралы жарнамалық-ақпараттық жұмыстар жүргiзу бойынша қолайлы жағдайлар жасалады; экспорттық бақылаудың қолданыстағы автоматтандырылған жүйесi жетiлдiрiлетiн болады.

7.2. Iшкi сауда
Қазақстан экономикасының серпiндi дамып келе жатқан салаларының бiрi iшкi сауда болып табылады. Iшкi сауда саласында жоғары кәсiпкерлік белсенділік қалыптасты, сауда саласында сапаға талаптар артты, рыноктардағы сауда ережесiн жетілдіру, көтерме сауданың қазiргi заманғы жүйесiн құруды ынталандыру жөнiндегi шаралар күшейтiлдi. Жергiлiктi атқарушы органдар коммуналдық сауда рыноктарын құру жөнiндегi жұмысты бастады.
Сонымен бiрге, республикадағы сауда қызметiн реттейтiн заңнамалық акт жоқ. Рынокта сатылатын тауарлардың сапасы мен қауiпсiздiгiн бақылау жүйесi жетілдірудi талап етедi.

Мақсаттары
Сатып алушыларға жоғары сапалы қызмет көрсететiн дамыған caудa инфрақұрылым құру.

Шешу жолдары
Сауданың тиiмді нысандарын құру, заң шығару жүйесiн дамыту және сауда қызметтерінің сапасын жақсарту мақсатында сауда қызметiн реттейтiн Қазақстан Республикасының Заңы қабылданады.
Аса маңызды тұтыну тауарларына бағалардың және сатылатын тауарлар мен қызметтер көрсетулердің түр-түрi жай-күйiнің мониторингi негiзінде сауда рыноктары арасындағы бәсекелестіктi дамыту, жергiлiктi атқарушы органдардың сауда инфрақұрылымы мен өңiраралық (облысаралық) байланыстарды дамытуда рөлiн арттыру жолымен бұл тауарларға бағаның негiзсiз өсуiне жол бермеу жөнiндегi жұмыс жалғастырылатын болады.
Сатып алушыларға қолма-қол емес нысанда қызмет көрсету жүйесiн дамыту, электрондық коммерцияны енгiзу және дамыту жөнiндегi тетiктердi жасау, сауда-өнеркәсіп палаталарының қызметiн жетілдіру мәселелерiне ерекше назар аударылатын болады.
Тұтыну рыногында сатылатын тауарлардың сапасы мен қауiпсiздiгiн бақылау жөніндегі шаралар күшейтiледi. Отандық тауар өндiрушiлердің өнiмiн өткiзудi жақсарту мақсатында көтерме сауданың қазiргi заманғы жүйесiн құру ынталандырылады.

8. Әлеуметтiк саясат
8.1. Бiлiм беру
Бiлiм беру адам дамуы индексiнің түйіндi құрамдас бөлiктерiнiң бiрi болып табылады. Орнықты экономикалық дамуды қамтамасыз ету үшін халыққа бiлім беру деңгейін арттыру өте маңызды.
"Бiлiм туралы" Заң, "Бiлiм" мемлекеттiк бағдарламасы iске асырылуда. "Қазақстан Республикасында бала құқықтары туралы", "Отбасылық үлгідегi балалар қалашықтары мен жасөспiрімдер үйлерi туралы", "Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы" Заңдар, ауыл мектебi проблемаларын шешу үшiн "Ауыл мектебi" салалық бағдарламасы қабылданды. Бiлім берудің мазмұнын жетілдiру мақсатында бiлiм берудiң жалпыға бiрдей міндеттi мемлекеттік стандарттарын, жаңа буын оқулықтарын және оқу-әдiстемелiк құралдарын әзiрлеу мен енгiзу жүргiзiлуде.
Сонымен бiрге, әсiресе ауылдық жерлердегi бiлiм беру қызметтеріне қол жеткізу мен олардың сапасы проблемалары сақталуда, бұл бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасы нашарлығының, бiлiктi кадрлар жетiспеуiнің салдары болып табылады. Мемлекеттiк тілде оқытудың сапасын жақсарту талап етiлуде.

Мақсаттары
Әлемдік бiлiм кеңiстiгiне кiрiктiрiлген және әлемдiк еңбек рыногында бәсекеге қабілеттi мамандар даярлауды қамтамасыз ететiн бiлiм берудiң ұлттық моделiн қалыптастыру.

Шешу жолдары
Қазақстанның бiлiм беру жүйесiн халықаралық бiлiм кеңiстiгiне одан әрi кiрiктiру мақсатында:
2003 жылдың аяғына дейiн Қазақстан Республикасының бiлiм бepу жүйесiн дамытудың 2015 жылға дейiнгi тұжырымдамасы әзiрленедi;
2003-2004 жылдары "Бiлiм туралы" Қазақстан Республикасының Заңына және "Бiлiм" мемлекеттiк бағдарламасына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiледi.
Бiлiм беру сапасын арттыру мақсатында:
2003-2005 жылдары бiлiм беру сапасын бағалаудың ұлттық жүйесi әзiрленедi және енгiзiледi;
барлық деңгейдегi бiлiм беру ұйымдарының стандарттар жүйесiн енгiзу жолымен бiлiм беру процесiн сапалы басқарудың нормалары енгiзiледi;
барлық деңгейдегi жалпыға бiрдей міндеттi мемлекеттiк бiлiм беру стандарттары жетiлдiрiледi.
Бiрыңғай ақпараттық-білім беру кеңiстiгiн құру мақсатында:
бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыру, еңбек рыногында бәсекеге қабiлеттi бiлiктi жұмысшылар мен мамандарды оқытудың әрi даярлаудың жаңа ақпараттық және педагогикалық технологияларын оқу процесiне енгiзу бойынша iс-шараларды жүзеге асыру жөніндегi жұмыс жалғастырылады.
2004 жылға қарай кәсiби кадрларды даярлауды жетiлдiру мақсатында бiлiктi кадрларды даярлау және республика экономикасы салаларын олармен қамтамасыз ету қажеттiлiгi мониторингiнің, оларды болжаудың және реттеудің мемлекеттiк тетiгi әзiрленеді.
Барлық бiлiм беру деңгейлерi үшiн отандық оқулықтарды кезең-кезеңімен әзiрлеу және енгiзу жалғасатын болады.

Мектепке дейiнгi тәрбие мен оқу саласында:
мектепке дейінгi ұйымдар желiсiн сақтау әрi кеңейту, балаларды мектеп алдында даярлауды одан әрi дамыту;
мектепке дейiнгi білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық, оқу-әдiстемелер және кадрлық әлеуетiн нығайту жөнiнде шаралар қабылданады.

Жалпы орта білім беру саласында:
2003-2005 жылдары мектептiң әрбiр сатысын (4, 9, 11-сыныптар) аяқталғаннан кейiн оқушылардың білiмiн тәуелсiз бағалау әзiрленедi және кезең-кезеңiмен енгiзіледi;
Ауылдық аумақтарды дамытудың мемлекеттiк бағдарламасына сәйкес ауылдық, соның iшiнде шағын жинақталған мектептер, интернат мекемелерiнің, мүмкіндiктерi шектеулi балаларға арналған арнаулы түзету ұйымдарының теңдестiрілген желiсi одан әрi дамытылады, олардың оқу-материалдық базасы нығайтылады, мұғалім кадрлары әлеуметтік қорғау әрi ауылда орнықтыру үшiн шаралар қабылданады.
2003-2006 жылдары ауылдық жерлерде мектептер салу жөнiндегi инвестициялық жобалар iске асырылады.

Бастауыш және орта кәсiптiк бiлiм беру саласында:
Халықтың барлық жiктерi үшiн кәсiби білiм беруге қол жетiмдiлiкті қамтамасыз ету мақсатында бастауыш кәсіптiк бiлiм беру ұйымдары желiсiнiң кепiлдік берiлген мемлекеттік нормативі әзiрленедi.

Жоғары кәсiптiк білім беру саласында:
2003-2006 жылдары экономика салалары мен өңiрлердiң қажеттіліктеріне сәйкес жоғары оқу орындарының желiсi мен құрылымы ретке келтiріледi, таңдаулы университеттер құру жөнiнде ұсыныстар енгізіледі; жоғары оқу орындарына қабылдау кезiнде бiрыңғай ұлттық тестiлеу жүргізу енгізiледi;
бiлiм беру ұйымдарын лицензиялаудың, аттестаттау мен мемлекеттік аккредиттеудiң нормативтiк құқықтық базасы мен технологиясы жетілдiрiледi;
жоғары кәсiптiк бiлiмi бар мамандар даярлауда, оқытушылардың бiлiктілiгiн арттыруда әрi қайта даярлауда, бiрлескен ғылыми зерттеулер жүргiзуде халықаралық ынтымақтастық кеңейтіледі.
Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған стратегиясын iске асыру мақсатында:
инновациялық қызметтi дамыту үшiн қажеттi мамандықтар бойынша мамандар даярлау жүзеге асырылатын болады;
жоғары оқу орындарында ғылыми зерттеулердiң тиiмділiгін арттыру, инвестициялық-инновациялық қызметті жетілдiру үшiн республиканың жетекші жоғары оқу орындарында инновациялық орталықтар құрылатын болады.

8.2. Денсаулық сақтау
Денсаулық сақтау саласы медициналық көмекті ұйымдастыру жүйесiн жоспарлы түрде нығайтумен, халықтың ауруы мен өлiмi, оның ішiнде туберкулез сияқты әлеуметтiк мәнi бар ауру бойынша көрсеткіштердiң тұрақтандырылуымен сипатталады.
2002 жылға қарай республиканың ауыл халқына алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету желiсi қалпына келтірілдi. Санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылықты, дәрілік заттардың сапасы мен қауiпсiздiгiн бақылау күшейтiлдi.
Сонымен қатар, халыққа, бiрiншi кезекте ауыл халқына көрсетілетін медициналық көмектiң уақтылылығы мен сапасы проблемалары сақталуда, бұл денсаулық сақтау ұйымдарының нашар материалдық-техникалық базасына, бiлiктi мамандардың жетiспеуіне байланысты орын алып отыр.
Отандық фармацевтикалық өнiмдердiң бәсеке қабiлеттілiгi төмен күйiнде қалып отыр. Санитарлық-эпидемиологиялық және фармакологиялық бақылау шараларының тиiмдiлiгiн одан әрi арттыру талап етiледі.

Мақсаттары
Медициналық көмектің сапасы мен қол жетiмдiлiгiн арттыру арқылы халықтың денсаулығын жақсарту.

Шешу жолдары
Кепілдiк берiлген тегiн медициналық көмек көрсетуге арналған қаражаттың тапшылығын жабу үшiн 2003-2005 жылдары 40 млрд. теңге мөлшерiнде қосымша бюджеттiк қаржы бөлу көзделедi. 2005 жылдан бастап мiндеттi медициналық сақтандыруды енгiзу, ал одан әрi медициналық қызметтер көрсету және ерiктi медициналық сақтандыру саласында бәсекелестік ортаны дамыту үшін жағдайлар жасау ұйғарылып отыр.
2003-2005 жылдары ауылдық денсаулық сақтауда перзентханалар, туберкулезге қарсы және орталық аудандық ауруханалар салу жөнiндегi республикалық инвестициялық жобаларды iске асыру көзделедi, сондай-ақ республиканың бiрқатар перспективалы және орнықты аудандарында ұтқыр телемедицина құру мүмкiндiгi қарастырылатын болады.
Ана мен бала денсаулығын қорғау қызметiн жетілдіру, халық арасында салауатты өмiр салтын қалыптастыру жұмысы жалғаса бередi. 2003 жылы туберкулезге қарсы күрестi күшейту жөнiндегi салалық бағдарлама әзiрленетiн болады.
2004 жылы аурулар диагностикасы мен оларды емдеу хаттамаларын және стандарттарын енгiзу, олардың негiзінде медициналық көмектiң сапасы мен уақтылылығын жетілдіру көзделедi. 2005 жылдан бастап дәрілiк заттарды өндiру мен олардың айналымы кезінде халықаралық сапа стандарттарын кезең-кезеңмен енгiзу ұйғарылып отыр.
Денсаулық сақтаудың неғұрлым проблемалы бағыттары бойынша (нейрохирургия, кардиохирургия, онкология және т.б.) aуpулap диагностикасы мен оларды емдеуде инновациялық технологиялар дамытылады және практикалық денсаулық сақтауға енгiзіледi.
2003 жылы медицина қызметкерлерiн даярлау жүйесiн тиiсiнше реформалай отырып, көп деңгейлi медициналық бiлiм берудің жаңа стандарттары енгiзiлетін болады.
Халықтың вакцинамен басқарылатын инфекциялармен ауруын төмендету жөніндегi жұмыс одан әрi жалғастырылатын болады, 2005 жылға қарай қызылшаны түбегейлi жою мiндетi қойылады.
Республика аумағына карантиндiк және аса қауiптi инфекцияларды, сапасыз әрi халық денсаулығы үшiн ықтимал қауiптi радиациялық уланған өнiмдердi әкелу мен таратуды болдырмау мақсатында санитарлық-эпидемиологиялық бақылау күшейтiлетiн болады.

8.3. Жұмыспен қамту және еңбек
Соңғы жылдары экономикадағы жүйелi шаралар жұмыспен қамтудың ұлғайюымен және жұмыссыздық деңгейiнiң төмендеуiмен қатар жүрдi. Жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шаралары жаңа жұмыс орындарын құру, жұмысқа орналастыру, шағын кредит беру, жұмыссыздарды қайта оқыту, қоғамдық жұмыстарды дамыту жолымен бiрте-бiрте белсендi сипат алуда. Еңбек рыногының мониторингi жүзеге асырылуда.
Еңбек заңнамасы жетiлдiрiлуде. Еңбекақы төлеу саласындағы ахуал тұрақтандырылуда. Ең төменгi және орташа жалақының өсуi байқалуда. Бюджеттiк сала қызметкерлерінің еңбекақысын реттеу үшiн бiрыңғай тұжырымдамалық негiз жасалды.
Сонымен бiрге, бұл салада жасырын жұмыссыздық, заңсыз еңбек көшi-қоны проблемалары орын алуда. Оқу орындарында мамандар даярлау, жұмыссыздарды оқыту мен қайта оқыту нақты экономиканың сұранысынан қалыс қалып отыр. Жұмысқа орналаспаған азаматтардың кәсiби бiлiктiлiгiнiң төмендігі еңбек рыногының қажеттіліктерiне сай келмеуде.
Кәсiпорындардағы еңбектi қорғау тиiстi деңгейге қойылған, нәтижесiнде өндiрiсте зардап шегушілер саны едәуiр күйiнде қалып отыр. Экономиканың жекелеген салаларындағы жалақы деңгейi төмен күйінде қалуда.

Мақсаттары
Жұмыспен қамту саласында елдiң экономикалық даму қарқынына сай белсендi саясат жүргiзу. Жұмыс орындарын сақтау және жаңа жұмыс орындарын құру, еңбек рыногының қажеттiлiктерiне сай жұмыссыздарды кәсiби даярлау және қайта даярлау сапасын жақсарту, еңбек қатынастарын одан әрi заңдастыру, еңбек қауiпсiздiгiн арттыру, өнеркәсіптік өндiрiстiң инновациялық даму проблемаларына барабар ден қоя алатын жоғары біліктi кәсiби кадрлармен қамтамасыз ету.

Шешу жолдары
Жұмыссыздықтың өсуiнің алдын алу, жұмысқа орналасуға жәрдемдесу және өнеркәсіптік өндiрiстiң, аграрлық сектордың инновациялық дамуына жоғары бiлiктi кадрлардың қажеттілiгiн қамтамасыз ету мақсатында 2004 жылы жұмыспен қамтудың кешендi бағдарламасы әзiрленедi.
2006 жылға дейiнгi кезеңде елдiң еңбек ресурстарының кәсiби даярлығы жүйесiн сапалы жетілдiру, тиiмдi пайдалану; iшкi еңбек рыногын қорғау және еңбек көші-қоны ағынын реттеу жөнiндегi шаралар қабылданатын болады.
Қызметкерлердің еңбек және әлеуметтiк құқықтарын қорғау, жұмыс берушілердің мүдделерiн ескеру, еңбек жағдайларын жақсарту мақсатында 2005 жылы Еңбек кодексi, 2004 жылы Еңбек қауіпсiздiгiн және оны қорғауды қамтамасыз ету бағдарламасы, еңбек қауiпсiздiгiн және оны қорғау жөніндегi салалық нормативтік құқықтық актілер қабылданады, еңбек заңнамасы жетiлдiрiледi.
Жұмыс күшiнің сапалық әлеуетiн арттыру үшiн негiз ретiнде жалақыны өсiруге бағытталған саясат жалғастырылады, бюджеттік сала қызметкерлерiне еңбекақы төлеу жүйесi жетілдiрiледi.
Жұмыс берушiлер мен қызметкерлердiң республикалық бiрлестiктерi, басқа да қоғамдық ұйымдар өкілдерiнiң жұмыспен қамту саласындағы еңбек қатынастарын реттеуге мемлекеттiк саясатты әзiрлеу және iске асыруға қатысуы жалғастырылады.

8.4. Халықты әлеуметтiк қорғау
Қазақстандықтардың соңғы жылдардағы тұрмыс сапасы экономикалық өсудің оң әсерін көрсетедi.
Зейнетақымен қамтамасыз ету саласында ең төменгi және орташа зейнетақы мөлшерлерінің өскенi байқалады. Зейнеткерлердің еңбек үлесiне қарай зейнетақыларды саралап арттыру аяқталды. 2003 жылғы 1 шiлдеден бастап зейнетақы арттыру бiр миллионнан астам зейнеткерге қатысты болды.
Жинақтаушы зейнетақы жүйесi дамуда. Мiндеттi зейнетақы жарналарын жинап алуды бақылауды қатайту мен жетілдiру жөнiнде шаралар қабылдануда. Зейнеткерлер туралы деректердiң орталықтандырылған банкi құрылды және зейнеткерлiк iстердiң электронды мұрағатын құру жөнiнде жұмыс жүргiзiлуде.
Халықты әлеуметтiк қорғау атаулы сипат алуда. Атаулы әлеуметтiк көмек тағайындаудың автоматтандырылған жүйесi әзiрлендi әрi енгiзілдi және аз қамтылған отбасылар жөнiндегi дерекқор құрылды. Қазақстан Республикасында кедейлiктi азайту жөнiндегi 2003-2005 жылдарға арналған бағдарлама қабылданды.
Мүгедектердi оңалту мен қоғамға кiрiктiру жөнiнде нысаналы жұмыс жүргiзiлуде.
2005 жылдан бастап еңбек ету қабiлетiнен айырылған, асыраушысынан айрылған және жұмыстан айырылған жағдайда туындайтын әлеуметтiк сақтандыру жүйесiн енгiзу үшiн заңнамалық база дайындалды.
Дегенмен, қазiргi орын алып отырған халықтың бiр бөлiгiнiң тұрмыс деңгейiнің төмендiгi, әлеуметтік төлемдер мен жалақы мөлшердегi алшақтық проблемалары таяу жылдары шешудi талап етедi.

Мақсаттары
Халықтың әлеуметтiк осал топтарын қолдауды қамтамасыз ететiн халықты әлеуметтiк қорғау жүйесiн одан әрi жетілдiру, азаматтардың тұрмыс деңгейiн жақсарту.

Шешу жолдары
2004-2006 жылдары әлеуметтiк қамтамасыз ету және әлеуметтiк қызмет көрсету нормативтерi әзiрленiп, кезең-кезеңiмен енгiзiледi.
Үкiмет азаматтарды жұмыспен қамтуға жәрдемдесу, орта жалпы бiлiм беруге және денсаулық сақтау қызметтерiне қол жетiмдiлiгiн жақсарту, әлеуметтiк көмектің атаулылығын арттыру және басқа да шараларды iске асыру жолымен осы проблеманы шешуге кешендi көзқарасты көздейтiн Қазақстан Республикасында кедейлiктi азайту жөнiндегi 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламаны iске асыруды қамтамасыз етедi.
Алдағы кезеңде мiндеттi және ерiктi аударымдар есебiнен ортақ зейнетақыдан, жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақыларынан тұратын зейнетақы жүйесiн жетілдіру жалғастырылады.
2004-2005 жылдары мүгедектердi әлеуметтiк қорғау жөніндегi нормативтiк-құқықтық база жетілдiрiлетiн болады, мүгедектер бойынша деректер банкi құрылады. Медициналық-әлеуметтiк сараптама мен протездiк-ортопедиялық бұйымдарды өндiру жөніндегi отандық индустрия одан әрi дамытылады.
2005 жылы Мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру қоры құрылады. 2005 жылдан бастап әлеуметтiк сақтандыруды енгiзу ең төменгi мемлекеттi кепілдiктердi, мiндеттi және ерiктi сақтандыруды қамтитын мүгедектердi әлеуметтiк қорғаудың үш деңгейлi жүйесiн құруға әкеледi.
Сонымен қатар, халықтың жекелеген санаттарына әлеуметтiк көмек көрсетудiң қосымша нысандары дамытылады. Осылайша, кедейлiктi еңсеру және әлеуметтiк-демографиялық ахуалды жақсарту үшiн қажеттi жағдайларды жасау мақсатында 2005 жылдан бастап бiр жасқа дейiнгi балаға күтiм көрсету жөнiндегi жәрдемақылар енгiзудi, ал перспективада отбасының табысына қарай балалар жәрдемақыларын төлеудi қоса алғанда, кезең-кезеңiмен балаларды қорғаудың тұтас жүйесiн жасау көзделiп отыр.

8.5. Мәдениет
Мәдениеттi қолдау жылы қол жеткiзiлген оң үрдiстер одан әрi дамытылуда. 250-ден астам жаңа мәдениет және өнер мекемелерi ашылды, кiтапханалардың кiтап қоры ұлғайтылды. Ондаған жаңа кәсіптiк және көркемөнерпаздар ұжымдары құрылды. Тарихи-мәдени мұраны сақтау аса маңызды басымдық болып белгiлендi. Қазақстан үшiн ерекше тарихи құндылығы бap құжаттарды шетелдік мұрағаттар мен ғылыми мекемелерден iздеу және қайтару жөнінде белсендi жұмыс жүргiзiлуде.
Масс-медиа саласын серпiндi дамыту жалғастырылуда.
Мемлекеттiк тiлдi үйрену мен оны қолдануда қазiргi заманғы ақпараттық технологиялар белсендi қолданылады.
Сонымен қатар халықтың, ең алдымен, ауылдық жерлерде мәдени қызметтерге шектеулi қол жетiмділiгi проблемалары сол күйiнде қалып отыр, бiрқатар салалар секторларында материалдық-техникалық база нашар. Шығармашылық кадрларын даярлаудың бiртұтас жүйесi жоқ, халықты мемлекеттiк теле- және радиобағдарламалармен қамту толық емес күйiнде қалып отыр.

Мақсаттары
Бiрыңғай мәдени-ақпараттық кеңiстiктi нығайту арқылы қоғамның рухани әлеуетiн iске асыру, тарихи-мәдени мұраны, әлеуметтiк-мәдени инфрақұрылымды, әсiресе ауылда, сақтау және дамыту, кәсiби өнердi және халық шағырмашылығын дамыту жағдайларын қамтамасыз ету.

Шешу жолдары
Бiрiншi кезектi шаралар ретiнде 2003-2004 жылдары мәдениет және бұқаралық ақпарат құралдарының мәселелерi бойынша заң жобаларының пакетi әзiрленетiн болады. Театрлардың, мұражайлардың, кітапханалардың, мемлекеттiк мұрағаттардың желiсiн кеңейту және материалдық-техникалық базасын жаңғырту жөнiнде шаралар қабылданады. 2003 жылы халықтың мәдени мұрасын зерделеудiң тұтас жүйесiн жасау, бiрқатар тарихи-мәдени және сәулет ескерткiштерiн қайта жаңғырту және дүниежүзілік гуманитарлық бiлiмнің толыққанды қорын мемлекеттiк тілде басып шығару үшiн арнайы орта мерзiмдi "Мәдени мұра" бағдарламасы қабылданатын болады.
Астана қаласының мәдени орталығын қалыптастыру үшiн Ұлттық кiтапхана, Мемлекеттiк цирк, Мемлекеттiк археология және этнография мұражайын, Ұлттық мұрағат, қазiргi заманғы телерадиокешен салу көзделiп отыр.
Телерадиохабарлар дамытудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданатын болады, оның шеңберiнде халықты мемлекеттiк теледидар және радиохабарлармен барынша қамтуды қамтамасыз ету, аймақтық телерадиохабарлар дамыту жөнiндегi шаралар кешенi iске асырылатын болады.
Мемлекеттiк ақпараттық саясатты жүргiзудi, әлеуметтiк маңызды әдебиет түрлерін басып шығаруды жетілдіру жөніндегі жұмыс жалғасатын болады.
Этносаралық қатынастарды одан әрi үйлестiру, тілдердің дамуы үшiн қолайлы жағдайлар жасау мемлекеттiк ұлттық саясаттың басым бағыттары болып қала бередi. 2003-2004 жылдары қазақ тiлiнің терминологиялық базасын дамытудың және ономастикалық жұмыстың тұжырымдамалық негiздерi әзiрленедi, оларды iске асыру жөнiндегi жүйелiк шаралар қабылданды. Шетелдегi қазақ диаспорасының мәдени, рухани және тілдiк қажеттiлiгiн қамтамасыз ету мақсатында 2003 жылы Отандастарды қолдаудың 2004-2006 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын әзiрлеу және оны кейiнгi жылдары кезең-кезеңмен iске асыру қамтамасыз етiлетiн болады.
Жастар саясатының 2003-2004 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жастар әлеуетiн ашып көрсету, олардың әлеуметтiк мәнi бар бастамаларын қолдау үшiн жағдайлар жасауға бағытталатын болады.

8.6. Спорт және туризм
Елде дене шынықтырумен және спортпен айналысатындар саны өсуiнiң, өткiзiлетiн дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық iс-шаралар саны өсуiнiң тұрақты үрдiсi байқалуда, бұл "Қазақстан Республикасында дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын" iске асыру нәтижесi болып табылды.
Алайда, республикадағы дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасының жай-күйi бүгiнгі таңда халықтың дене жаттығуларымен айналысу қажеттiлiгiн қанағаттандырмайды. Кәсiпорындарда, тұрғылықты жерлер бойынша және жаппай демалыс орындарында дене шынықтыру мамандары жетiспейдi, спорт ғимараттарының жетiспеуi өткір сезілуде.
Қазiргi заманғы талаптарға жауап беретiн Республикалық олимпиадалық даярлық базасының, ғылыми негiзде әзiрленген спортшының ағзасын дайындау, қалпына келтiру және оңалту жүйесiнiң болмауы жоғары санатты спортшылар даярлауды тежеп отыр.
Туризм саласындағы ағымдағы ахуал тұтастай алғанда елге келуші туристер ағынының және ішкі туризмнің көлемiн арттырудың оң үрдiстерімен, туристік рыноктың дамуын мемлекеттік реттеу жүйесiн жасаумен сипатталады.

Мақсаттары
Салауатты өмiр салты қағидаттарын дене шынықтыру және спорт құралдарымен одан әрi орнықтыру.
Туристік саланы экономиканың табыс әкелетiн саласына айналдыру, туризмнің жоғары рентабельдi индустриясын құру, туристiк қызметтердiң халықаралық рыногына бәсекеге қабiлеттi ұлттық туристiк өнiмдердi жылжыту және сату.

Шешу жолдары
Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыру жөнiнде одан әрi жұмыс жүргiзу.
Балалар-жасөспiрiмдер спорт мектептерi желiсiн одан әрi дамытуды қамтамасыз ету жоспарлануда.
Қазақстан Республикасында туристік саланы дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасын, "Ұлы Жiбек жолының тарихи орталықтарын қайта өркендету, түркі тілдес мемлекеттердiң мәдени мұрасын сақтау және сабақтастыра дамыту, туризм инфрақұрылымын құру" Мемлекеттiк бағдарламасын, әртүрлi шетелдік мемлекеттермен туризм саласындағы ынтымақтастық туралы халықаралық келiсiмдердi iске асыру жөнiндегi жұмыс жалғастырылады.
Туристік салада шағын және орта кәсiпкерлiктi дамыту, туризм мен қызмет көрсету саласында халықты жұмыспен қамтуды ынталандыру жөніндегі шараларды қамтамасыз ету; шетелдiк туристердің келуiн және оларды тiркеу рәсiмдерiн одан әрi оңайлату жөніндегi жұмысты жүзеге асыру көзделiп отыр.
Дүниежүзілiк туристік ұйыммен ынтымақтастықты кеңейту Қазақстанның осы ұйым өткiзетiн iс-шараларға, туристiк қызметтердiң әлемдiк рыногына ұлттық туристік өнiмдердi жылжыту мақсатында халықаралық туристiк жәрмеңкелерге және шет елдердегi көрмелерге қатысуын қамтамасыз етеді.

8.7. Демография және көші-қон
Экономикалық дамудың тұрақтылығы және соңғы жылдары азаматтардың әл-ауқатының жақсаруы елдегi демографиялық және көшi-қон ахуалының тұрақтануына ықпал еттi.
Отбасының, әйел мен баланың құқықтарын және мүдделерiн қорғау мәселелерi жөнiндегi заңнаманы жетілдіру жөнінде нысаналы жұмыс жүргiзiлуде. Қазақстан Республикасында әйелдер жағдайын жақсарту жөнiндегi ұлттық iс-қимыл жоспары iске асырылуда. 2003 жылдан бастап туған балаға бiржолғы ақшалай жәрдемақы төлеу басталды.
Сонымен бiр мезгілде сәбилер мен ана өлімi соңғы уақытта төмендеуге үрдiс алғанымен, жеткілікті жоғары күйде қалып отыр.
Адамдардың заңсыз көшi-қоны және трафик проблемалары сақталып отыр.

Мақсаттары
Демографиялық және көшi-қон процестерiндегi келеңсiз үрдiстердi төмендетуге бағытталған саясатты жүргiзу, бiрiншi кезекте отбасы мен ананы қолдаудың нақты тетiктерiн жасау, гендерлiк теңдiкке қол жеткiзу жолымен ел халқының санын көбейту үшiн негiз жасау.

Шешу жолдары
Елдегi демографиялық және көшi-қон ахуалын тұрақтандыру мен жақсартуға бағытталған мемлекеттік саясатты әзiрлеу үшiн Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейiнгi демографиялық және көшi-қон саясаты бағдарламасы әзiрленуде.
2003 жылы Қазақстандағы гендерлiк саясаттың негiзгi қағидаттарын, басымдықтарын және міндеттерiн анықтайтын Гендерлiк саясат тұжырымдамасы қабылданатын болады.
Ана мен сәби өлiмiн азайту мақсатында ана мен баланы материалдық қолдау жөнінде шаралар кешенi қабылданатын болады.
Әйелдердің репродуктивтi денсаулығын сақтау мақсатында жүктi және бала емiзетiн әйелдердiң тамақтануын жақсарту жөнінде шаралар қабылданатын болады.
Отбасы институтын, оны жоспарлау, денсаулығын қорғау қағидаттарын қолдауға қоғамдық пiкiрдi қалыптастыруға ерекше назар аударылатын болады.
Үкiмет оралмандарды көшiрудiң негiзделген квотасын белгiлеу жолымен олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғау жөнiндегi жұмысты жалғастырады.
Ауылдық аумақтардың халқын ұтымды орналастыру моделi және болашағы жоқ өңiрлерден дамып келе жатқан аумақтарға, аудан орталықтарына және шағын қалаларға ішкі көшi-қонды ынталандыру жөнiнде шаралар әзiрленедi.
Жетiм балаларға арналған дәстүрлi көп орынды балалар үйлерiн отбасылық үлгідегi балалар үйлерi етiп одан әрi қайта құру жөніндегі жұмыс жалғасады.

9. Мемлекеттiк реттеу
9.1. Кәсiби Yкiмет
Орталық атқарушы органдардың тиiмдi жұмыс iстеуiн арттыру үшiн алғышарттар жасалды.
Мемлекеттiк басқару органдарының қызметi қысқа, орташа және ұзақ мерзiмдi жоспарлау қағидаттарына негiзделген. "Қазақстан-2030" Стратегиясында айқындалған басымдылықтар бойынша Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейiнгi Стратегиялық даму жоспары әзiрлендi. Экономиканың басым бағыттары бойынша дамудың мемлекеттiк және салалық бағдарламалары әзiрлендi. Орталық атқарушы органдардың ашықтығының неғұрлым жоғары деңгейiне қол жеткiзу жөнiнде қадамдар жасалды.
Мемлекеттiк қызметтің жаңа моделi енгiзілдi және жұмыс iстейдi. Қызметке қабылдаудың және қызмет бойынша жылжудың конкурстық-мансаптық негiзiне көшу жүзеге асырылды.
Мемлекеттiк қызметтің заңнамалық базасы жетілдiрiлуде, мемлекеттiк қызметшiлердi әлеуметтiк және құқықтық қорғау шаралары күшейтілдi.
Мемлекеттiк қызмет туралы заңнаманы бұзушылықтарға және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргiзу тетiктерi күшейтілдi, мемлекеттiк қызметтер көрсету стандарттарын әзiрлеу жөнiндегi комиссия құрылды.
Сонымен бiрге, мынадай проблемалар көкейтестi болып қалып отыр: мемлекеттiк қызметшілер ұсынатын қызметтердiң сапасын арттыру, оларға еңбекақы төлеудi, әлеуметтiк қамсыздандыруды жетілдіру және арттыру.
Қызмет көрсетулердің төмен сапасының маңызды көрсеткiшi мемлекеттiк органдардағы сыбайлас жемқорлық болып табылады. Сыбайлас жемқорлықтың өсуi белгiлi бiр мөлшерде мемлекеттiк қызметшілердің төмен еңбекақысымен байланысты.
Мемлекеттiк қызметшілердің төмен еңбекақы проблемасы елдiң экономикалық деңгейi өсуіне байланысты ерекше көкейтестi болды. Экономиканың дамуы бiлiктi кадрлардың мемлекеттiк қызметтен жеке секторға кетуіне ықпал етедi. Осы жағдайлар мемлекеттiк қызметтiң ықтимал бәсекеге қабiлетсiз болуына мүмкiндiк туғызады.
Мемлекеттiк қызметшiлердi әлеуметтiк қамсыздандыру мәселелерінің орасан зор маңызы бар. Мемлекеттiк қызметшiлердi тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесi толық көлемде шешiлмеген.
Жаңа ақпараттық технологияларды енгiзу негiзiнде әкiмшiлiк жүргiзудi және iс қағаздарын жүргiзудi оңтайландыру әдiстерi жеткiлiксiз пайдаланылады.
Жекелеген мемлекеттiк және салалық бағдарламаларды тиiмдi iске асыру талаптарға толық сай емес.
Мемлекеттiк қызметтiң кадрларын даярлау, қайта даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру жүйесi, оның iшiнде шетелде де, мемлекеттiк басқару органдарының кадрларға нақты қажеттiлiгiмен үйлеспейдi.

Мақсаттары
Мемлекеттiк аппарат қызметiн ұйымдастыруға жүйелi көзқарасты қалыптастыру, оның жұмысына икемділік пен тиiмділік беру, ведомствоаралық өзара iс-қимыл мен үлестiрудi күшейту, әкімшілік мемлекеттiк қызметтің оң тәжiрибесi мемлекеттiк қызметтiң өзге түрлерiне енгiзу.
Мемлекеттiк қызметтің қоғамдағы беделiн арттыру, мемлекеттiк қызметшiлердің лауазымдар жiктемесiн және еңбекақы төлеу жүйесiн жетілдіру, мемлекеттiк қызметтер көрсету стандарттарын әзiрлеу және енгiзу, Мемлекеттiк қызметшiлердiң қызметтiк этика ережесiн сақтау жөніндегі тетiктi iске асыру, әкiмшiлiк сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес, сондай-ақ мемлекеттiк қызметшiлердiң әлеуметтiк жағынан қорғалуын күшейту.

Шешу жолдары
Ел Үкiметiнің жұмысын ұйымдастыру тетiгiн қайта көздеу алдымызда тұр. Мемлекеттiк басқару органдары қызметiнiң өлшемдерi нақты бiр басшының жеке басына тәуелдiлiк емес, ал жалпы мемлекеттiк саясат мақсаттарына сәйкес келуi, аппарат жұмысының тұрақтылығы, жолға қойылуы, жауапкершiлiк және тиiмдi нәтижелерi болуы тиiс.
Yкiметтiң құрылымын жетілдіру процесi нақты анықталған, бiрдей әрi теңдестiрiлген функциялары бар, қайталануды және бюрократтық сөзбұйдаға салуды болдырмайтын түпкi көрiнiс табуы тиiс.
Мемлекеттiк басқару органдары аппаратының саны олар орындайтын мемлекеттiк қызмет көрсетулердің саны мен сапасына қарай белгiленетiн болады. Мемлекеттiк аппараттың кадрлық құрамы бiлiктiлiк, құзыреттiлік және тәжiрибе деңгейiне қойылатын жаңа бiлiктілік талаптары ескерiле отырып қалыптастырылатын, сондай-ақ тиiстi материалдық-техникалық және қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілетiн болады.
Орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың қызметi негiзгi миссияны орындаудың тиiмділiгiн арттыруға бағытталады және бiрiншi кезекте түпкi нәтижелерге бағдарланады.
Халық үшiн мемлекеттiк басқару органдарының қызметi ашық болуын қамтамасыз етуде ақпараттық технологиялар мүмкiндiктерi пайдаланылады.
Мемлекеттiк басқару органдары олардың құзыретiне енетiн мәселелердi бiрлесiп шешуде үйлестiрiледi әрi өзара iс-қимыл жасауға жұмылдырылады.
Олардың қызметiн регламенттеу жүйесiн жетілдіру және мемлекеттiк қызметшілердің мемлекеттiк қызметтердi ұсыну стандарттарын әзiрлеу есебiнен мемлекеттік басқару органдары жұмысының ашықтығы мен жұмыс бабындағы терiс пайдаланушылықтың алдын алуға қол жеткiзiледi.
Мемлекеттiк қызметшiлерге еңбекақы төлеу жүйесiн одан әрi жетілдiру және мемлекеттiк қызметшілердi әлеуметтiк қорғауды нығайту көзделеді. Мемлекеттiк қызметшiлердiң лауазымдық жалақылары көбейтiледi.
Мемлекеттiк басқару деңгейлерi арасындағы өкiлеттiктердi ажыратудың жүргiзiлiп жатқан саясаты ескерiле отырып, әкімшілік мемлекеттiк қызметшiлер лауазымдарының тiзiлiмi қайта қаралады.
Мемлекеттiк қызмет кадрлары жай-күйінің мониторингiн қамтамасыз ететiн Кадрларды басқарудың ақпараттық жүйесi енгiзiледi.
Үкiмет мыналарды жүзеге асыруды көздейдi:
құжаттарды келiсу тәртiбiн оңайлату, мәжiлiстердің, әр түрлi жұмыс топтарының санын азайту және олардың жұмысының нәтижелілігiн арттыру, жаңа технологияларды енгiзу есебiнен құжат айналымын ретке келтiру әрi қысқарту;
барлық мемлекеттік органдарда, ұлттық компаниялар мен iрi республикалық мемлекеттік кәсiпорындарда орта мерзiмдi жоспарлаудың көп деңгейлi тұтас жүйесiн қалыптастыру;
әлеуметтік-экономикалық саясаттың түйiндi мәселелерi бойынша шешімдердiң жобаларын мүдделi тараптардың кең тобымен (ipi кәсiпорындар, қоғамдық және үкiметтік емес ұйымдар және т.б.) талқылауға шығару практикасын кеңейту;
Парламентпен сындарлы өзара iс-қимылды одан әрi нығайту;
Үкiмет Регламентiнің дәл сақталуына қол жеткiзу, атқарушылық тәртiптiң деңгейiне жауапкершiлiктi арттыру;
iске асырылатын мемлекеттiк және салалық бағдарламалардың тиiмділігін қамтамасыз ету;
біліктілік талаптарын, еңбекақы төлеу жүйесiн жетілдiру, оларды құқықтық және әлеуметтiк қорғауды күшейту, кәсiби даярлық сапасын жақсарту, бiлiктiлiктi арттыру тетiктерiн дамыту негiзiнде мемлекеттік қызметшілердің кадр құрамын нығайту;
Академияның қазiргi заманғы кешенiнiң құрылысын салуды қоса алғанда, Мемлекеттiк қызмет академиясының оқу, ғылыми-әдістемелiк және материалдық-техникалық базасын нығайту;
қазiргi заманғы ақпараттық технологияларды пайдаланумен бiрге, оның ішінде ҚА ЕБЖ ("электронды Үкiмет") енгiзудi жүзеге асыра отырып, Үкiметтiң қызметiн автоматтандыру тетiктерiн енгiзу;
мемлекеттік қызметтегi қызмет этикасын бұзғаны және сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарын жасағаны үшiн жауапкершiлiктi күшейту.

9.2. Мемлекеттiк басқару органдарының функциялары мен өкілеттіктерін айқындау және ажырату
Мемлекеттiк басқару деңгейлерi арасындағы өкiлеттiктердi ажырату және бюджетаралық қатынастарды жетілдіру тұжырымдамасын қабылдаумен бiрге мемлекеттiк басқару жүйесiн жетiлдiру жөнiнде одан әрi жұмыс жүргiзу үшiн негiз жасалды.
"Қазақстан Республикасының кейбiр заң актiлерiне жергiлiктi мемлекеттік басқару мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" заң жобалары және Бюджет кодексi дайындалды.
Сонымен бiрге, мемлекеттiк функцияларды бөлу жүйесi және әрбiр мемлекеттiк басқару деңгейiнің құзыретi тиiстi заңнамалық актiлерде түпкiлiктi түрде бекiтiлмегенiн атап өткен жөн.
Жергiлiктi билiк деңгейлерінің әлеуметтiк-экономикалық даму мәселелерін шешуде дербестiгінің жеткiлiксiздiгi ауылдық, кенттік, қалалық (аудандық маңызы бар) билiк деңгейлерiнде басқарудың нақты тетiктерiнің болмауы проблемалық мәселелер болып қалып отыр.

Мақсаттары
Мемлекеттiк функцияларды iске асырудың тиiмдiлігін арттыру және барлық мемлекеттiк басқару деңгейлерi арасында функцияларды, өкiлеттiктер мен жауапкершiлiктi оңтайлы бөлу есебінен халыққа қоғамдық қызмет көрсету.
Мемлекеттiк басқарудың ауылдық, кенттiк, қалалық (аудандық маңызы бар) деңгейлерiн институционалдық және функционалдық нығайту.

Шешу жолдары
Алдағы кезеңде Тұжырымдамада белгiленген бағыттар бойынша жұмыс жалғасатын болады.
2003 жылдың ішінде қолданыстағы заңнамаға мемлекеттiк басқару деңгейлерi арасындағы өкілеттiктердi ажырату және бюджетаралық қатынастарды жетілдіру мақсатында тексеру жүргiзу ұйғарылады.
2003 жылдың аяғына дейiн "Қазақстан Республикасының кейбiр заң актiлерiне мемлекеттік басқару деңгейлерi арасындағы өкiлеттiктердi ажырату мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" Заңның жобасы дайындалатын болады.
Орталықтың жекелеген функциялар мен өкiлеттiктердi, сондай-ақ аумақтық даму мәселелерiн шешудегi жауапкершiліктi, ең алдымен, шаруашылық саласындағы, сондай-ақ шаруашылық қызметтiң жекелеген түрлерiн лицензиялау саласындағы функцияларды жергiлiктi мемлекеттiк басқару деңгейiне беру процесiн жалғастыру жоспарланып отыр.
Бұл ретте, заңнамада аудандық (облыстық маңызы бар қалалық) басқару деңгейi өкiлеттiктерiнің өңiрдi әлеуметтiк-экономикалық дамыту мәселелерiн шешуде дербестiгiн кеңейтуге және нақты бекітуге баса назар аударылатын болады.
Әкiмшiлiк-бюджет реформасының басым бағыты ауылдық округтер, кенттер, аудандық маңызы бар қалалар, қалалардағы аудандар деңгейінде мемлекеттiк басқарудың тиiмділігін ұйымдастыру, ең алдымен, оны институционалдық және функционалдық нығайту болады.
Осы мақсатта 2004 жылдан бастап ауылдар, кенттер, аудандық маңызы бар қалалар, сондай-ақ қалалардағы аудандар әкiмдерiнiң аппараттарын оларға заңды тұлға мәртебесiн бере отырып, қалыптастыруға кiрiсу көзделедi.
Мемлекеттiк басқару деңгейлерi арасындағы функциялар мен өкiлеттiктердi ажырату жөнiндегi жұмыс шеңберiнде 2004 жылдан бастап ауылдық, кенттік, қалалық (аудандық маңызы бар) басқару деңгейлерiне бекiтiлетiн функциялардың тiзбесi кеңейтiлетiн болады.
Сонымен бiр мезгілде, әкiмдердiң дербестігін кеңейту үшiн басқарудың осы деңгейi қаржыландыру тетiгi жетілдіретiн болады.
Мемлекеттiк басқару секторын функционалдық талдау және басқару деңгейлерi арасындағы мемлекеттiк функцияларды оңтайлы бөлу бойынша одан әрi ұсыныстарды әзiрлеу жөніндегi жұмыс тұрақты негiзге ауыстырылатын болады.

9.3. Мемлекеттiк активтердi басқару
Соңғы жылдары бюджетке акциялардың мемлекеттiк пакеттерiне дивидендтер түсiмдерi, мемлекеттiк кәсiпорындардың таза кiрiсiнің бiр бөлiгiнің түсiмдерi ұлғаюының тұрақты үрдісі байқалды.
2003 жылы мемлекеттiк меншiктi басқару жүйесiн одан әрi жетілдіруге бағытталған шаралар кешенiн көздейтiн Мемлекеттiк мүліктi басқарудың тиімділігін арттырудың және жекешелендiрудің 2003-2005 жылдарға арналған салалық бағдарламасы қабылданды.
Осы бағдарламаның шеңберiнде мемлекеттiк кәсіпорындардың, акцияларының пакетi (қатысу үлесi) мемлекеттік меншiктегi акционерлік қоғамдар мен серіктестiктердің қаржы-шаруашылық қызметін, олардың жоспарлы көрсеткіштердi орындауын бақылау жөнiндегi, әкiмшiлiк шығыстарды оңтайландыруды қамтамасыз ету жөнiндегi жұмыс күшейтілді.
Ұлттық компаниялар Қазақстан Республикасының Үкiметi бекітетін орта мерзімдi даму жоспарларын әзiрлеуде.
Сонымен бiрге, мемлекеттік меншiктi басқаруды талдау орталық мемлекеттік органдардың тарапынан мемлекеттiк меншiктi басқару жүйесiн жетiлдiрудiң қажеттiлiгiн және жергiлiктi атқарушы органдар тарапынан басқару мен бақылаудың нашар ұйымдастырылуын көрсетті.

Мақсаттары
Мемлекеттiк мүлiктi басқарудың тиiмдiлігiн арттыру, экономиканың стратегиялық маңызы бар салалары кәсiпорындарын қызметiн мемлекет тарапынан бақылауды күшейту, мемлекеттік мүлiктi есепке алу жүйесiн жетілдiру.

Шешу жолдары
2003-2004 жылдары акциялардың мемлекеттiк пакеттерiне дивидендтердің, мемлекеттiк кәсіпорындар таза табысы бiр бөлiгiнің, мемлекеттік меншіктегi мүліктi жалға беруден алынатын түсiмдердiң бюджетке уақтылы есептелуi мен толық аударылуын, бақылау тетiгi жетілдірілетiн болады.
Экономикалық жағынан негiзделген дивиденд саясатын әзiрлеу, әкімшілік шығыстарды қысқарту және инвестициялық бағдарламаларды iске асыру мақсатында акцияларының бақылау пакеттерi мемлекетке (оның iшiнде ұлттық компанияларға) тиесiлi мемлекеттiк кәсiпорындарды, акционерлiк қоғамдарды басқару және олардың қаржы-шаруашылық қызметiн бақылау жүйесiн жетілдіру одан әрi жалғаса бередi.
Корпоративтiк басқарудың халықаралық стандарттары енгiзiлетiн болады.
2004 жылы мемлекеттiк активтер мен мiндеттемелердiң теңгерiмiн жасау әдiстемесi әзiрленедi, ол бүкіл мемлекеттiк мүлiктi толық есепке алуды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.
Экономикалық даму процестерiн реттеу әрi болжаудағы мемлекеттің рөлiн күшейту, 2003 жылдың аяғына дейiн меншiк мониторингi нәтижелерiнің бiрыңғай ақпараттық базасын жасау мақсатында "Стратегиялық маңызы бар экономика салаларындағы меншiктің мемлекеттiк мониторингi туралы" Заңды қабылдау жоспарлануда.
Таяу жылдары мемлекет жүйе құрайтын iрi компаниялар құру және оларды әлемдік рыноктарға шығару жолымен экономиканың стратегиялық маңызы бар салаларын дамытудағы өз рөлiн күшейтедi.
2003-2005 жылдар iшiнде коммуналдық меншiк объектiлерiнiң мақсатты және тиiмдi пайдаланылуын бақылау жүйесiн жақсарту жөнiнде шаралар қабылданатын болады.

9.4. Баға және тариф саясаты
Табиғи монополиялар саласында
Қазiргi уақытта орта мерзiмдi тарифтiк реттеу қағидаттарын iске асыруға және жүргiзiлген инвестицияларды ескере отырып, айқындалатын нарықтық пайданы есептеуге мүмкiндiк беретiн тариф белгiлеудің негiзгi әдiстемелерi жасалды және қабылданды.
Бүгiнгi таңда көптеген табиғи монополиялар субъектiлерi үшiн ағымдағы және күрделi жөндеудi ғана емес, сонымен қатар ауыстыруды, кейiннен әрi жаңғыртуды талап ететiн негiзгi қорлар тозуының жоғары деңгейi тән болып отыр.
Бұдан басқа, табиғи монополия субъектiлерi жай-күйiн нақты бағалауды алуға кедергi болып отырған табиғи монополия субъектiлерiнiң қызметiне тәуелсiз техникалық және қаржылық сараптама жасау жоқ екенін атап өту қажет.
Тұтынушылардың жекелеген топтары бойынша табиғи монополия субъектiлерінің қызметтерiне тарифтердiң (бағалардың, алымдар ставкаларының) негiзсiз саралануы байқалуда.

Мақсаттары
Негiзгi қорларды көбейту процесiн қалпына келтiру мақсатында табиғи монополиялар субъектілерiнің инвестицияларды жүзеге асыруы үшiн жағдайлар жасау және тұтынушылар үшiн тарифтердiң өзгеруінің болжамдығына қол жеткізу табиғи монополия саласын реттеудiң негiзгi мақсаты болып табылады.

Шешу жолдары
Республикалық маңызы бар барлық табиғи монополия субъектiлерінің қызметiне техникалық және қаржылық сараптама жүргiзу;
тарифтердiң өсуi әлеуметтiк қорғаудың баламалы шараларымен бiрге жүретiн болады;
табиғи монополия субъектілерi қызметiнiң мониторингi мен оны талдау үшін ақпараттық дерекқорды құру;
реттелетiн активтер базасына пайда ставкасын есептеу әдістемелерін әзiрлеу және бекiту;
орта мерзiмдi негiзде республикалық тiзiлiмге енгiзiлген табиғи монополия субъектiлерiнің барлық қызметтер көрсету түрлерi бойынша тарифтердің (бағалардың, алым ставкаларының) шектi деңгейiн белгілеу;
тұтынушылардың топтары бойынша табиғи монополия субъектілерінің қызметтер көрсетуiне тарифтердi (бағаларды, алым ставкаларын) негізсіз саралауды қолдану практикасын жою;
жергіліктi маңызы бар табиғи монополиялар субъектiлерiн бақылау және реттеу функцияларын жергiлiктi мемлекеттiк органдарға жүктеп, орталықсыздандыру.

Бәсекелестiктi қорғау саласында
Бүгiнгi таңда республикалық деңгейде де, өңiрлiк деңгейде де тауарлар (жұмыстар, қызметтер көрсету) рыногының көптеген салалары үшiн рынок субъектiсінің өзінің үстем жағдайын терiс пайдалануы, баға белгiлеу кезiнде рынок субъектiлерi арасындағы жең ұшынан жалғасу тәрiздi кiнәратсыз бәсекелестiк қағидаттарын бұзу көрiнiстерi және т.б. тән болып отыр.
Бұдан басқа, мемлекеттiк органдардың, әсiресе жергiлiктi деңгейдегi бiр шаруашылық субъектiлерiнің басқаларына қатысты мәнi жағынан мүмкіндiктерiн шектейтiн iс-қимылдары орын алып отыр.
Бұл ретте мемлекеттiк органдар үшiн бәсекелестiктi қорғау саласындағы өкiлеттiктерiнің және бәсекелестiктi дамыту бөлiгiнде iс-әрекеттер үйлесімділігiнiң жеткіліксiздігі байқалады.

Мақсаттары
Елдің негiзгi тауар рыноктарында бәсекелестiк бостандығына қол жеткiзу және оны қолдау.

Шешу жолдары
Бәсекелестiктi қорғау саласында нормативтiк құқықтық актiлердi және ең алдымен "Бәсекелестiк және монополиялық қызметтi шектеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына өзгерiстер мен толықтыруларды әзiрлеу және қабылдау;
рынок субъектiлерінің үстемдiк жағдайын терiс пайдалануының, рынок субъектiлерi арасында монополиялық бағаларды белгiлеу бойынша, рыноктан ығыстыру және оған басқа субъектiлердiң кiруiн шектеу бойынша жең ұшынан жалғаудың жолын кесуге мемлекеттiк бақылауды күшейту;
кәсiпкерлiк бостандығы мен тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың қоғамдық жүйесiн нығайту;
өңiрлiк тауарлар (жұмыстар, қызметтер көрсету) рыноктарында бәсекелестiктi қорғау функцияларын жергiлiктi мемлекеттiк органдарға бере отырып, орталықсыздандыру.

9.5. Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану
Табиғат қорғау заңнамасын одан әрi жетілдіру жөнiнде шаралар қабылданды, қоршаған ортаны қорғау мәселелерi бойынша конвенцияларға қол қойылды, Қазақстан Республикасының Экологиялық қауiпсiздiгі тұжырымдамасының жобасы әзiрлендi, барлық ластану көздерiнің мемлекеттiк кадастрларын және оларды орналастыру карталарын жасау жөнінде жұмыс жүргiзуде; Бiрыңғай қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингiнің мемлекеттік жүйесi құрылуда.
Солай бола тұра бiрқатар өңiрлерде дағдарысты экологиялық ахуал орын алып отыр.
Атмосфералық ауа мен су объектiлерiн ластаудың терiс үрдiстерi сақталуда, парник газдарының және озонды бұзатын заттардың қалдықтарын қысқартуға немесе төмендетуге бағытталған-шаралар жүзеге асырылмай отыр, өндiрiс және тұтыну қалдықтарын басқару жүйесi жоқ.

Мақсаттары
Қоршаған орта сапасын тұрақтандыру, қоғам қажеттiлiктерiне сәйкес табиғат пайдалану процесiн реттеу.

Шешу жолдары
Қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдалану жүйесiн оңтайландыру мақсатында "Қоршаған ортаны қорғау" бағдарламасы әзiрленетiн болады.
Шаруашылық қызметтің қоршаған ортаға әсерiн азайту үшiн экологиялық талаптар қайта қаралатын және әзiрленетiн, оларды барлық табиғат пайдаланушылардың орындауы жөнінде қатаң шаралар қолданылатын болады.
Шаруашылық қызметтің экологиялық жағынан қауiптi түрлерiн жүзеге асыратын кәсiпорындарды міндетті түрде экологиялық сақтандыру және оларға аудит жүргiзу жүйесi енгiзіледi, сондай-ақ Каспий аймағында қызметiн жүзеге асыратын кәсiпорындарға қойылатын қосымша экологиялық талаптар мен стандарттар әзiрленедi.
Бүгінгi күннің талаптарына жауап беретiн өсiмдіктер мен жануарлар дүниесiн көбейтудi және пайдалануды қорғау саласындағы қатынастарды реттеу мақсатында Қазақстан Республикасының Орман Кодексi және "Жануарлар дүниесiн қорғау, көбейту және пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қабылданады, "Қазақстанның ормандары" атты бағдарлама әзiрленедi.
Екiжақты және көпжақты уағдаластықтарға, атап айтқанда, қоршаған ортаны қорғау мен тұрақты даму саласындағы БҰҰ-ның конвенцияларына және жаhандық халықаралық форумдардың шешiмдерiне сәйкес қабылданған Қазақстан Республикасының мiндеттемелерiн және бағдарламаларды орындау жөнiнде шаралар қабылданатын болады.
Мұнай өндiру кезiнде iлеспе газды кәдеге жарату проблемасына айрықша назар аударылады, жер қойнауы мен мұнай операцияларын жүргiзу жөнiнде заңнамаға тиiстi өзгерiстер енгiзiледi.
Халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында "Ауыз су" салалық бағдарламасын iске асыру қамтамасыз етіледi, оған сәйкес ауылдық елдi мекендердi ауыз сумен қамтамасыз ету жүйелерi салынады және қайта жаңартылады.
Табиғат қорғау қызметiн, жерүстi суын да, жерасты суын да ұтымды пайдалану мен қорғауды көтермелейтiн экономикалық тетiктер әзiрленеді және енгiзiледi.
Қазiргi және болашақ ұрпақтар үшiн қоршаған ортаның сапасын жақсарту және табиғи ресурстарды сақтау процесiне қоғамды тарту мақсатында айрықша қорғалатын табиғи аумақтар мен экологиялық туризм бағыттарының желiсi дамитын болады.
Шикiзат бағытындағы компанияларда ИСО 14000 серияларындағы халықаралық стандарттар талаптарына сәйкес сапаны басқару жүйесi енгiзiледi.
Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы заңнамалық базаны жетілдіруге зор көңіл бөлінедi және заңнаманы одан әрi реформалау оны жүйелендiру мен пәрменділігiн арттыруға, сондай-ақ оны Еуропалық одақтың директиваларымен жақындастыруға бағытталатын болады.
Қалдықтарды орналастыруға және кәдеге жаратуға, сондай-ақ олардың қоршаған ортаға зиянды әсерiн азайтуға мемлекеттік бақылауды күшейту мақсатында:
өндiрiс және тұтыну қалдықтары проблемаларын шешуге бiрыңғай мемлекеттiк көзқарастар белгілеу;
әртүрлi деңгейде қалдықтарды басқару жүйесiн әзiрлеу;
республиканың бүкiл аумағында тұрмыстық қалдықтарды жинау, сақтау және бақылау жасалатындай дәрежеде оларды кәдеге жарату жүйесiн енгiзу;
қалдықтар қоймаларының мониторингi жүйесiн дамыту жөнiнде шаралар әзiрлеу көзделуде.

10. Заң шығару қызметi
Заң шығару қызметi елде жүргiзiлiп жатқан реформаларды құқықтық тұрғыдан қамтамасыз етудiң жақсара түсумен сипатталады.
Қазақстан Республикасының Парламентiмен келiсiлген перспективалы заң жобалау жұмыстарының 2003-2005 жылдарға арналған жоспары бекiтiлдi. Заң жобаларына мiндеттi түрде ғылыми сараптама жүргiзу енгiзiлдi, бұл олардың сапасына игi ықпал етуде. Қолданыстағы заңнаманы жүйелендiру жөнiнде, атап айтқанда оны кодтау жөнінде жұмыс жүргiзуде. Осы бағытта одан әрi жұмыс iстеугe бағдар болған Заңнама салаларының бiрыңғай сыныптамасы бекiтілдi.
Сонымен бiрге заң базасы көлемдi әрi қарама-қайшы болған күйiнде қалып отыр. Yкiметтің заң жобалау жұмысында депутаттық корпустың және үкiметтік емес ұйымдардың әлеуетi жеткiлiктi дәрежеде пайдаланылмайды. Қабылданған заңдарды орындау проблемасы тиянақты шешiлмей отыр.

Мақсаттары
Заң шығару қызметiнің тиімдiлiгiн арттыру.

Шешу жолдары
Қолданыстағы заңнаманы жүйелендiру, оны ескiрген және қайталайтын нормалардан арылту, қоғамдық қатынастардың кейбiр салаларын құқықтық реттеудегi олқылықтардың орнын толтыру жөнiндегi жұмыс жалғасын табады. 2004 жылы Yкiмет Қазақстан Республикасы Заңдарының жиынтығын құру бойынша нақты ұсыныстарды әзiрлейдi.
Заң жобаларының сапасын қамтамасыз ету үшiн оларды әзiрлеуге қажетті қаржы қаражатын бөлу көзделуде, бұл осы жұмысқа бiлiктiлiгi жоғары мамандарды, оның iшiнде академиялық ғалымдарды тартуға мүмкіндік бередi. Заң жобаларының тұжырымдамаларын алдын ала пысықтауға және олардың ғылыми сараптамасына зор көңiл бөлiнетiн болады.
Заң жобалау жұмыстарының перспективалы және жыл сайынғы жоспарлары Парламент Палаталарының ұсыныстарын ескере отырып жасалады.
2004 жылдан бастап дайындау әзiрлеушi-органның құзыретi шегiнен шықпайтын заң жобаларын қоспағанда, Парламенттiң мүдделi депутаттарының және үкіметтік емес ұйымдар өкілдерінің заң жобаларын дайындау жөнiндегi жұмыс топтарына қатысуы қаралатын болады.
Барлық қабылданатын заңдардың тиiмдi түрде iске асырылуын қамтамасыз ету мақсатында оларды қаржымен қамтамасыз етудiң жетiмдiлiгi қағидаты нақты сақталатын болады. Қабылданған заңдарды орындауға бағытталған қосымша заң кесімдерiн қабылдау нормалар шығару қызметi басымдықтарының бiрi болып қала бередi.
Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын және Мемлекеттiк аграрлық азық-түлiк бағдарламасының iске асырылуын, сондай-ақ көлiк-коммуникация және қаржы инфрақұрылымын, әлеуметтiк қамтамасыз ету жүйесiн және қоғамның тыныс-тiршiлiгiнiң басқа да салаларын дамытуды нормативтiк құқықтық актілердi қабылдауға бiрiншi кезекте назар аударылады.
Белгiленген тәртiппен республиканың ұлттық мүдделерiне сай келмейтiн, eлдің ішкi заңнамасының дамуына кедергi келтiретiн халықаралық шарттардан Қазақстанның шығуы мақсатында оларға түгендеу жүргiзу жөнiндегi жұмыс жалғастырылады.
Ұсынылып отырған шараларды iске асыру арқылы осы Бағдарлама ұсынатын барлық шараларды нормативтiк-құқықтық тұрғыдан қамтамасыз ету жүзеге асырылады және бiздiң мемлекетiмiзде бұдан былайғы саяси, экономикалық және әлеуметтiк реформалар үшiн құқықтық база жасалады.

11. Қаржы және салық-бюджет саясаты
11.1 Ақша-кредит саясаты
Қазiргi уақытта Қазақстанның қаржы жүйесi басқа ТМД елдерiмен салыстырғанда неғұрлым реформаланған және дамыған жүйе болып табылады. Жеке тұлғалардың депозиттерiне ұжымдық кепілдiк беру (сақтандыру) жүйесi табысты жұмыс iстеуде. Ипотекалық кредит беру және вексельдiк қайта қаржыландыру жүйесi дамып келедi. Почта-жинақ жүйесiн дамыту жөнiнде белсендi жұмыс жүргiзiлуде, екiншi деңгейдегi банктердiң қызметтiң халықаралық стандарттарына көшу бағдарламасын iске асыру аяқталуға жақын.
Ақша-кредит саясаты әлемдiк стандарттарға жақындатуға, валюта режимiн ырықтандыруға бағытталған.
Қаржы рыногын мемлекеттік реттеу жүйесiн реформалауға зор маңыз бөлуде.
Банк секторын дамыту саласында банктерде тәуекелдердi басқару жүйелерiн енгiзу және ағымдағы қадағалау, оның iшiнде топтасып қадағалау әдiстерiн жетiлдiру жөнiндегi жұмысты жандандыра түсу қажет.
Негiзгi қызметi кредит жағдаяттарын жүргiзу және кредиттiк есептер беру болып табылатын кредиттік бюро құру мәселесi көкейкестi сипат алып отыр.
Сақтандыру рыногын дамытуда бiрқатар мәселелер шешiлмеген күйінде қалуда.

Мақсаттары
Нақты сектордың қаржы ресурстарына қажеттiлiктерiн қанағаттандыратын және халықаралық стандарттарға сай тиімді жұмыс iстейтiн қаржы жүйесiн құру.

Шешу жолдары
Қазiргi уақытта Ұлттық Банк "Қазақстан Республикасының қаржы секторын дамытудың негiзгi бағыттары" тұжырымдамалық ережесін әзiрледi, ол қаржы рыногына қатысушылар қызметi негiзгi бағыттарының 2007 жылғы 1 қаңтардан бастап Еуроодақ стандарттарына сай болуын айқындайды.
Осы тұжырымдама шеңберінде:
инфляциялық таргеттеу қағидаттарына көшуге дайындалу;
валюта режимiн одан әрi ырықтандыру;
қаржы рыногын қадағалау жөнiнде дербес бiрыңғай реттеушi орган құру;
банктерде, сақтандыру ұйымдарында, жинақтаушы зейнетақы қорларында ағымдағы қадағалау әдiстерiн жетілдiру және корпоративтiк басқару мен тәуекелдердi басқару жүйелер енгiзу;
кредиттiк бюро құру;
сақтандыру рыногының инфрақұрылымын дамыту және оның кәсiби қатысушыларының (сақтандыру брокерлерiнiң, актуарийлердің және уәкiлеттi аудиторлардың) қызметiн жандандыру;
халықаралық стандарттарды ескере отырып, жеке тұлғалардың салымдарына мiндеттi ұжымдық кепiлдiк беру (сақтандыру) жүйесiн жетілдiру;
Төлем карточкаларының ұлттық банкаралық жүйесiн енгiзу; ипотекалық кредиттеу және тұрғын үй-құрылыс салымдары жүйесiн дамыту;
жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметiн реттеудiң нормативтiк құқықтық базасын одан әрi жетілдiру көзделуде.
2006 жылдың аяғына қарай инфляция 4,5%-ға дейiн төмендейдi, экономиканы монетарландыру деңгейi 25%-ға дейiн артады, қайта қаржыландыру ставкасы 5,5%-ға дейiн төмендейдi, экономикаға банктер кредиттерінің және резиденттердің банк жүйесіндегi депозиттерiнiң ағымдағы көлемiмен салыстырғанда ол екi еседен астамға ұлғаяды.

11.2. Салық саясаты
2002 жылы Салық кодексiнiң енгiзiлуi қазақстандық салық заңнамасын дамытудың маңызды кезеңi болды, ол салық саласындағы құқықтық тетiктердің тиiмдiлiгiн бiр мезгілде арттыра отырып, алдындағы жылдары құрылған салық жүйесiнiң тұжырымдамалық негіздерін нығайта түсті.
Кеден iсi саласындағы құқықтық нормаларды бiрiктiретiн және жүйелейтiн, қоғамдық қатынастарды реттейтiн, кеден рәсімдерін оңайлатуға және сонымен бiр мезгілде тиімдiлiгiн арттыруға мүмкіндік беретiн халықаралық нормаларды барынша пайдаланатын Қазақстан Республикасының Кеден кодексi қолданысқа енгiзілдi.
Салық кодексiн қолданудың оң нәтижелерiмен қатар елдiң экономикалық өсуi және инвестициялық ахуалды жақсарту үшiн жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында салық жүйесiн жетiлдiру проблемасы шешiлмеген күйiнде қалып отыр.
Қолданыстағы салық заңнамасының ережелерi жеке тұлғалардың табыстарын ресми емес айналымнан шығаруға, негiзгi жабдықтарды ұдайы өндiру мен жаңартуға инвестициялар салу үшiн оңтайлы жағдайлар жасауға толық жәрдемдеспей отыр.
Инновациялық қызметтi көтермелеудiң пәрмендi тетiктерi жоқ, бұл ғылымды көп қажетсінетін және жоғары технологиялы өндiрiстердi дамытуға белгiлi бiр дәрежеде терiс әсер етуде.
Жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу жүйесiн одан әрi жетілдіру қажет.

Мақсаттары
Республикада жүргiзiлiп жатқан салық саясатының мақсаты экономикаға инвестицияларды одан әрi ынталандыру, инновациялық белсенділікті көтермелеу, төлем қабілетi бар сұранымды арттыру үшiн халықтың қолында бар табысты көбейту болып табылады.

Шешу жолдары
Әлеуметтiк салық бойынша ставкалардың регрессивтi шәкiлiн және жеке табыс салығы бойынша неғұрлым ырықты ставка шәкілін белгілеу;
қосылған құн салығының ставкасын төмендету;
ғылыми және инновациялық қызметтi көтермелеу, оның iшiнде қосылған құн үлесi жоғары өндiрiстердi дамыту үшiн экономикалық жағдайлар жасау;
инвестициялардың өcуін көтермелеу мақсатында амортизациялық саясатты жетілдіру;
мұнай операцияларына салық салуды жетілдіру;
салық әкімшілігін жүргiзудi автоматтандыру процестерiн дамыту;
шағын бизнестi дамыту және ауыл шаруашылығы тауар өндiрушілерi үшін жағдайлар жасау мақсатында арнайы салық режимдерi нормаларының әдiснамасы мен оларға әкімшілік жүргiзудің нормаларын жетілдіру.
Салық жүйесiн жетiлдiру жөнiндегi көзделген шаралар салық салу деңгейiн нақты төмендетуге мүмкiндік береді, бұл экономикалық өсу қарқынын одан әрi арттыруға ынталандырады.
Мемлекеттiк бюджеттің кiрiстерiн ұлғайту ұлғайту кәсiпкерлiктi дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау, заңсыз көлеңкелі айналымды қысқарту арқасында салық салынатын базаны кеңейту есебiнен жүргiзiлетiн болады.

11.3. Бюджет саясаты
Орта мерзiмдi бюджеттiк жоспарлау қағидаттарына көшу жүзеге асырылды. 2002 жылдан бастап енгiзілген бюджеттiк бағдарламалардың паспорттары бюджет ақшасын жұмсаудың ашықтығын және олар бойынша бюджеттiк бақылау жүргiзудің тиімділігiн қамтамасыз етедi.
Республикалық бюджет комиссиясы тұрақты негiзде жұмыс iстейдi, бұл республикалық бюджеттi қалыптастыру және нақтылау жөнiндегi ұсыныстарды неғұрлым сапалы деңгейде қарауға мүмкiндiк бередi.
Бюджетаралық қатынастардың жүйесiн жетілдіру орталық пен өңiрлер мүдделерiнiң теңдестiрілуiне қол жеткiзуге, өңiрлердiң экономикалық дамуына мемлекеттiк басқарудың төмен тұрған деңгейлерiнің мүдделілігiн арттыруға және жергiлiктi бюджеттерге түсетiн түсiмдердiң тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталды.
Алайда, бюджетаралық қатынастар жүйесiнде орта мерзiмдi кезеңде тұрақтылықтың әрi облыстық және аудандық бюджеттер арасындағы кiрiс және шығыс өкiлеттiктерiнiң заң жүзінде бекiтiлген бөлудiң жоқтығы сияқты проблемалар бар.
Мемлекеттiк шығыстарды басқарудың сапалы жаңа деңгейiне көшудi, бюджет қажеттiлiктерiн одан әрi оңтайландыруды, бюджет шығыстарын нормативтiк бағалауға кезең-кезеңiмен көшудi және бюджетаралық қатынастар жүйесiн дамытуды қамтамасыз ететiн Бюджет кодексінiң жобасы әзiрлендi.

Мақсаттары
Бюджет саясатының мақсаты шығыстарды мемлекеттік функцияларды толық көлемде орындау, мемлекеттiк шығыстардың тиiмдiлiгiн арттыру, экономикалық өсудiң тұрақты қарқынын қолдауға жәрдемдесу, сондай-ақ халықтың әл-ауқатын арттыру қамтамасыз етiлетін деңгейде ұстау болып табылады.

Шешу жолдары
2003 жылы бюджеттiк бағдарламалардың тиiмділігiн бағалауды жүргiзудiң әдiстемесi әзiрленедi.
Заңнамалық және нормативтiк актiлердің нормаларын Бюджет кодексiнің нормаларына сәйкес келтiру жөнiндегi жұмыс және Бюджет кодексін iске асыруға бағытталған нормативтiк актiлердi әзiрлеу жалғастырылатын болады.
2003-2004 жылдары бюджет шығыстарын жоспарлаудың нормативтiк әдiсiн енгiзу жалғастырылады.
Бюджеттiк бағдарламалаудың әдiстepін одан әрi енгiзу жалғастырылады.
2003 жылдан бастап Қазақстан Республикасының Орта мерзiмді фискальдық саясатын жыл сайын сырғымалы қағидат бойынша қалыптастыру көзделуде, бұл орталық және жергілiктi мемлекеттiк басқару органдарының бюджеттерiн әзiрлеу кезiнде негiздер жасауға, бюджет шығыстарын жоспарлау кезiнде ашықтыққа, айқындылыққа қол жеткiзуге қызмет ететiн болады. Орта мерзімдi фискальдық саясатты әзiрлеудi практикаға енгiзу мемлекеттiк шығыстар туралы қабылданатын шешiмдердің сапасын арттыруға мүмкiндiк бередi.
Кредит қаражатын тиiмдi пайдалануға, кредиттердi қайтару, бюджет кредиттерiн уақтылы өтеу, қарыз алушылардың бюджет алдындағы мерзiмi өткен берешектерiн азайту жөнiндегi мiндеттемелерін орындауды қамтамасыз етуге қойылатын талаптарды арттыруға ықпал eтeтін бюджет кредитiн беру тетіктерін жетілдіру жалғастырылады.
Ауылдық округтep, ауыл әкімдерi қызметiнің қаржылық тетiктерiн жасау (оның iшiнде олардың аппараттарын құру) көзделедi.
Алғашқыда ауыл әкімі аппаратын бюджеттiк бағдарламалар әкімшiсi етiп белгілеу, перспективада - өз бюджетiн бөлу жолымен ауылдық деңгейде қаржы қаражаттармен қамтамасыз ету тетiгi әзiрленедi.
Ұлттық қор активтерiн басқаруды жетiлдiру жөнiндегi жұмыс жалғастырылады.
ЖIӨ-ге пайыздық қатынаста үкiметтiк борыш деңгейiнен көрiне отырып республикалық бюджет тапшылығының оңтайлы мөлшерiн белгiлеу жөнінде шаралар қабылданады.
Республикалық бюджет тапшылығын қаржыландырудың құрылымында және жалпы көлемiнде сыртқы қарыздардың үлесiн қысқарту және iшкi қарыздардың үлесiн арттыру көзделедi.
Yкіметтiк қарыз алу құнының қол жеткiзiлген деңгейi мен пайдаланылатын қаржылық құралдардың құрылымын ескере отырып, республиканың экономикалық қауiпсiздiгiнің рұқсат етілген мөлшерлерi шегiнде үкiметтiк қарыз алуды ұтымды және тиiмдi жүзеге асыру және сыртқы қарыздар есебiнен инвестициялық жобалар бойынша, консультациялық, әкiмшiлiк және операциялық шығыстарды оңтайландыру жөнiндегi жұмыс жүргiзу көзделуде.
Мемлекеттiк сатып алу бойынша заңнамалық базаны жетілдiру жөнiнде шаралар қабылданады.

11.4. Инвестициялық саясат
Шетелдiк және отандық инвесторлар үшін бiрдей жағдайларды қамтамасыз етуге, инвестицияларды мемлекеттiк қолдау жүйесiн жетілдіруге, оның ішінде инвестициялық келiсім-шарттарды жасасу процесiн оңайлатуға және олардың ашықтығын қамтамасыз етуге бағытталған "Инвестициялар туралы" жаңа Заң қабылданды.
Инвестициялық салада осы уақытқа дейiн iске асырылған шаралардың нәтижелерi ретінде мыналарды атап өткен жөн: негiзгi капиталға инвестициялар көлемiнiң жыл сайын ұлғаюы; "Moody's Investors Service" рейтинг агенттiгiнiң Қазақстанға инвестициялық санатқа жатқызылатын Ваа3 кредит рейтингін беруi; мемлекеттiк инвестицияларды жоспарлау және жүзеге асыру жүйесiн ретке келтiру; мемлекеттiк даму институттарын құру.
Сонымен бiрге, инвестициялық саясат саласында мынадай проблемалар сақталып отыр: экономиканың өңдеушi салаларына инвестициялардың төмен деңгейi; елдің орнықты дамуын қамтамасыз ету үшiн экономиканың басым салаларына инвестициялық ресурстарды шоғырландыру және қайта бөлу институттары мен тетiктерiнiң жеткiлiксiз тиiмдiлігi; мемлекеттiк қаржы ресурстарының қатысуымен жүзеге асырылатын инвестициялық жобаларды басқару мен iске асырудың тұтас құрылымдық-институционалдық жүйесiнің болмауы.

Мақсаттары
Инвестициялық ахуалды одан әрi жақсарту, экономикаға инвестициялар тарту мен оларды тиімдi пайдаланудың жоғары деңгейiне қол жеткiзу, экономиканың басым секторларына инвестициялардың көлемдерiн ұлғайту.

Шешу жолдары
Алдағы кезеңде мемлекеттiк инвестициялық саясатты iске асыру Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық дамуының 2015 жылға дейiнгi стратегиясына, Қазақстан Республикасының 2003-2005 жылдарға арналған Мемлекеттiк аграрлық азық-түлiк бағдарламасына және салалық бағдарламаларға сәйкес жүзеге асырылатын болады.
Отандық және шетелдiк инвестициялардың қызметтің басым түрлерiне ағылуы көлемдерiн ұлғайту және инвестициялық міндеттемелер мониторингінің тиiмдi жүйесiн құру мақсатында мыналар:
жеке инвестицияларға мемлекеттiк қолдау шараларын көрсету үшiн Қызметтің басым түрлерiн айқындау жөнiндегi кешендi әдiснаманы әзiрлеу;
инвесторлардың келiсiм-шарт міндеттемелерiнің мониторингi бойынша деректердiң электрондық базасын жасау жүзеге асырылады.
2003-2006 жылдарғы кезеңде:
инвестицияларды сақтандыру жүйесiн құруға және дамытуға;
жеке инвестициялық қорларды құруға және дамытуға;
инвестициялық заңнаманы жетілдіруге бағытталған белсендi шаралар қабылданады.
Мемлекеттiк басқару функцияларын тиiмдi iске асыруды, әлеуметтiк секторды дамытуды, инфрақұрылымды дамытуды, аграрлық секторды дамытуға жәрдемдесудi, Астана қаласын дамытуды қамтамасыз ету бюджеттiк инвестициялардың басымдықтары болады. Бұдан басқа, ғылыми және ғылыми-техникалық инфрақұрылымды жаңғыртуға зор назар аударылады.
Бұдан басқа, алдағы кезеңде экономиканы дамытудың салалық және өңiрлік басымдықтарына сәйкес инвестициялық жобаларды сапалы әзiрлеудi көздейтін мемлекеттiк инвестицияларды жоспарлаудың бiртұтас жүйесi құрылатын болады.

12. Мемлекет қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету, құқықтық тәртiпті нығайту және қылмысқа қарсы күрес
Ұлттық және экономикалық қауiпсiздiк, нашақорлық пен есiрткi бизнесiне қарсы күрес стратегиялары, Қарулы Күштердi қолданудың стратегиялық жоспары қабылданды. Әскери құрылыстың мемлекеттік бағдарламалары шеңберінде терроризмге және экстремизм мен сепаратизмнің өзге де көрінiстеріне қарсы күрестің, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөнiндегi, ақпараттық қауіпсiздіктi қамтамасыз етудiң, қылмыстың алдын алудың және оған қарсы күрестің кешенді шаралары iске асырылады.
Сонымен бiрге шектес мемлекеттерде жағдайдың шиеленiсу, терроризмнің, саяси және діни экстремизмнiң, есiрткi бизнесiнiң таралуы, қару-жарақтың заңсыз айналымының, заңсыз көшi-қон қаупi сақталып отыр.

Мақсаттары
Елдің қауiпсiздiгiн нығайту: елдің қазiргi заманғы Қарулы Күштерiн, IIМ-нің iшкi әскерлерiн және Шекара қызметiн құру, терроризмге, нашақорлыққа, қылмысқа қарсы күрестi күшейту және құқықтық тәртiптi нығайту. Елдiң ақпараттық қауіпсiздiгiн қамтамасыз ету және қылмыстық құқық саласына одан әрi адамгершілік сипат беру.

Шешу жолдары
Барлық мүдделі мемлекеттермен, ең алдымен көршi елдермен достастық, тең құқықты және өзара тиiмдi қатынастарды одан әрi дамытуға бағытталған байыпты әрi сындарлы сыртқы саясатты жүргiзу жалғастырылады.
Ұжымдық қауiпсiздiк туралы шарт ұйымы, Азиядағы өзара iс-қимыл және сенiм шаралары жөнiндегi кеңес, Шанхай ынтымақтастық ұйымы форматындағы жұмыс жандандырылады, олардың терроризмге қарсы мәртебесiн күшейтуге жәрдем көрсетілетін болады.
Қазақстанның периметрi бойынша Мемлекеттiк шекараны делимитациялау, Каспий теңiзiнiң мәртебесiн анықтау жөнiндегi мәселелер шешілетін болады.
Yкiмет "Каспийдегi тұрақтылық пактiсiне" қол қою мүмкіндігiн қарау жөнiндегi жұмысты жалғастырады. Каспийдің экологиялық қауiпсiздiгіне зор назар аударылатын болады.
Дүниежүзiлiк қоғамдастықтың басымдықтарын негiзге ала отырып, негiзгi күш-жiгер терроризмнің саяси және дiни экстремизмнiң, қылмыстық өңiрлік және трансұлттық көрiнiстерiмен күрестің, әсiресе, есiрткiлердiң, қару-жарақтың заңсыз айналымының жоғары технологиялар саласындағы қылмыстардың, заңсыз көшi-қон, сыбайлас жемқорлықтың таралуының алдын алу мен жолын кесуге шоғырландырылатын болады.
Қазақстан азаматтарының дiни танымын әсiрелендiруге жол бермеу, халықпен белсендi ақпараттық-түсіндiру жұмысын жүргiзу жолымен дiни экстремизмге насихаттық қарсы iс-әрекеттiң тойтара қамтамасыз ету жөнiндегi жұмыс жалғастырылады.
2003 жылы Қазақстан Республикасында терроризмге және экстремизм мен сепаратизмнің өзге де көрiнiстерiне қарсы күрестiң 2004-2006 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы және Нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрестiң 2004-2005 жылдарға арналған бағдарламасы әзiрленетiн болады.
Терроризмге қарсы күрес жөніндегі жұмыстың ажырамас бөлiгi 2003-2004 жылдары стратегиялық маңызы бар объектілердiң (қауiптілiгi жоғары кәсiпорындардың және коммуникациялардың) қауiпсiздiгiн, қарулар мен оқ-дәрілердiң сақталуын қамтамасыз ету мақсатында заңнаманы жетілдіру болады.
Халықты және қоршаған ортаны табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлардың әсерiнен тиiмдi қорғауды қамтамасыз ету үшiн Төтенше жағдайлардың алдын алу мен оларды жоюдың мемлекеттiк жүйесiн дамыту бағдарламасы әзiрленетiн болады.
Мемлекеттiк материалдық резерв жүйесiн қалыптастыру және дамыту жөнiндегi нормативтiк құқықтық базаны жетілдіру жөніндегi жұмыстарды аяқтау және мемлекеттік резервтiң материалдық құндылықтарының сапалы әрi сандық сақталуын бақылауды жүзеге асыру көзделедi.
Мемлекеттiк шекараны қалыптастыру мен жайластыру ҰҚК, Шекара қызметiн құру және дамытудың 2004-2006 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы шеңберінде шекараны қорғау, оның iшiнде шекаралық инфрақұрылымды қалыптастыру және теңiз шекарасын нығайту жүйесiн жетiлдiру жалғастырылатын болады.
Қазақстан Республикасында шетел азаматтарының келуiн-кетуiн және болуын бақылау жөнiндегi бiрыңғай ақпараттық жүйенi құру және пайдалануға беру жөнiндегi жұмыс жалғастырылады.
Қазақстан Республикасының әскери қауiпсiздiгiн кепiлдi қамтамасыз ету мақсатында жарақтандырылған, ұтқырлығы жоғары Қарулы Күштер, ІІМ-нiң әскери құрамаларын және ҰҚK-нiң Шекара қызметiн құру, олардың әскери даярлығын одан әрi арттыру жөніндегi іс-шаралар жүргiзiлетiн болады. Қарулы Күштердiң құрылысы мемлекеттiң экономикалық мүмкіндіктерiн ескере отырып, кезең-кезеңiмен жүргiзіледi.
Мемлекеттің ақпараттық инфрақұрылымының қауiпсiздігі ақпараттық және компьютерлік технологиялар саласындағы құқық бұзушылықтарды анықтаудың, олардың алдын алудың және жолын кесудiң тиiмдi тетiгiн жасау, мемлекеттiк құпиялардың сақталуына жауапкершiлiктi арттыру үшiн 2003-2004 жылдары нормативтік құқықтық базаны жетілдiру жолымен қамтамасыз етiледi.
Қылмыстық құқық саласына одан әрi адамгершілік сипат беру барысында өмiр бойы бас бостандығынан айыру түрiндегi жазаның орындалуы туралы ереженi қолданысқа енгiзу үшiн қажеттi жағдайлар жасалады, бұл болашақта өлiм жазасын қолдануға мораторий енгiзуге мүмкіндік бередi.
Үкімет заңсыз көшi-қонға қарсы күрес саласында нақты iс-шараларды iске асыру жөнiндегi жұмысты жалғастырады. Қазақстан Республикасының заңсыз көшi-қон мен графикке байланысты мәселелердi реттейтiн халықаралық шарттарға қатысуын қамтамасыз ету жөніндегi жұмысты жандандыру көзделуде.
Трафикпен күрес жөнiндегi нақты шаралар олардың құрбандарын қорғау, оңалту және әлеуметтендiру, трафик пен жыныстық пайдалануды ұйымдастырғаны үшiн қылмыстық жазаны қатайту жөніндегі iс-шараларды ескере отырып, әзiрленетін болады.
Нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрес саласында Yкiмет өзiнің күш-жігерiн есiрткi ахуалын тұрақтандыру мен жақсартуға, есiрткiге тәуелдi адамдардың санын, есiрткi қылмыстарын азайтуға, есiрткi бизнесiн ұйымдастырушыларды анықтауға және оқшаулауға, есiрткi трафигінің жолын кесуге жұмсайды. Осы мақсатта халықаралық ынтымақтастық кеңейтедi, нашақорлықтың алдын алу және нашақорларды медициналық емдеу жөнiндегi қосымша шаралар кешенi жүзеге асырылады.
Қазiргi заманғы болмысты ескере отырып, құқық бұзушылықтардың алдын алудың қоғамдық институттарын барлық жерде өркендету, құқық қорғау бағытындағы қоғамдық құралымдардың желiсiн дамыту жалғастырылады.
Iшкi iстер органдарын халықпен байланыстыратын негiзгi буын болып табылатын учаскелік полиция инспекторларын материалдық-техникалық қамтамасыз ету жөніндегі шаралар кешенiн республикалық және жергілiктi деңгейде қабылдау көзделуде.
2004 жылы Қазақстан Республикасында құқық бұзушылықтың алдын алу мен қылмысқа қарсы күрестiң 2005-2006 жылдарға арналған бағдарламасы әзiрленедi.

13. Iшкi саяси тұрақтылық және қоғамның топтасуы
Елдің әлеуметтiк-саяси өмiрiнде қазақстандықтардың азаматтық белсендiлiгiнiң артуын айқындаған қоғамдық-саяси қатынастар саласындағы демократиялық өзгерiстер үстем болды. Қазақстандық қоғамға тарихи тән этникааралық және конфессияаралық қатынастардағы төзімділік, қоғамдық бастамаларды дамыту, азаматтық қоғам институттарын қалыптастыру, қоғамның ішкі саяси тұрақтылығы мен оның топтасуын айқындаған факторлар болды.
"Саяси партиялар туралы" Заңды қабылдау нақты көп партиялы жүйенiң қалыптасуын, партиялардың қоғамдық-саяси өмiрдегi рөлiн арттыруды негiздедi. Азаматтық қоғамды одан әрi демократияландыру мен дамыту бойынша ұсыныстарды әзiрлеу жөнiндегi тұрақты жұмыс iстейтiн кеңес беделдi қоғамдық институтқа айналып отыр. Yкіметтік емес ұйымдар секторы қалыптасты. Қазақстан Республикасының үкiметтiк емес ұйымдарын мемлекеттiк қолдаудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды.
Алайда, көптеген саяси партиялар халықтың жекелеген жiктерi мен топтарының әлеуметтік және саяси мүдделерiн толық білдiрушiлерге айналған жоқ, қоғамды демократияландыру процестерiне белсендi түрде тартылмаған. Үкіметтiк емес сектордың қызметiн қамтамасыз ету жөніндегi заңнамалық база жеткiлiксiз. Үкiметтiк емес ұйымдардың қызметiн экономикалық қолдау жүйесi жоқ.

Мақсаттары
Қоғамды одан әрi демократияландыру, этникааралық және конфессияаралық келiсiмдi нығайту, орнықты көп партиялық жүйенi қалыптастыру, мемлекеттiк және қоғамдық институттардың әрiптестік қатынастарын нығайту, азаматтық қоғам институттарын дамыту.

Шешу жолдары
Үкiметтің басымдықтарының бiрi ықтимал саяси және әлеуметтік тартыстарға барабар ден қою, терроризмнің, сепаратизм мен экстремизмнің кез келген көрiнiстерiне қарсы тұру жөнiндегi алдын алу шаралары болуы тиiс.
Осыған байланысты, саяси, конфессияаралық және этникааралық қатынастар процестерiнің мониторингi мен оларды талдау маңызды мiндет болып табылады.
Қоғамды демократияландыру процестерiнде партиялар мен қоғамдық-саяси бiрлестiктердiң сындарлылық әлеуетiн арттыру, мемлекеттiң партиялармен сындарлы диалогын және өзара iс-қимылын жалғастыру, қоғамды топтастыру мен көп партиялық жүйенi дамытуды қамтамасыз етуге бағытталған партияаралық қатынастарды нығайту жөнiндегi жұмыс жалғастырылады.
Ұлтаралық қатынастарды үйлестiруде, ұлттық-мәдени орталықтарды одан әрi дамытуда Қазақстан халықтары ассамблеясының рөлін арттыруға көмек көрсетілетін болады. Азаматтық қоғамды одан әрi демократияландыру және дамыту бойынша ұсыныстар әзiрлеу жөнiндегі тұрақты жұмыс iстейтiн кеңестің жұмысы жалғастырылады.
Азаматтық қоғамды құру әлеуметтiк әрiптестiк қатынастар мен үкіметтік емес секторды нығайту, қоғамдық маңызы бар проблемаларды шешуде, әлеуметтік мәнi бар жобаларды жүзеге асыруда үкiметтiк емес ұйымдардың қызметiне мемлекеттiк қолдау көрсету негiзiнде жалғастырылады.
Осы мақсатта 2003 жылы Азаматтық форум - YЕҰ-дың жалпы республикалық съезi өтедi, Парламентке "Үкiметтiк емес ұйымдар туралы" және "Мемлекеттiк әлеуметтiк тапсырыс туралы" заң жобалары енгiзiледi.
Үкiмет кәсiподақтармен және жұмыс берушiлердің бiрлестiктерiмен ынтымақтастықты жалғастырады, үш жақты Келiсiмдердi iске асыру жөнiндегi шаралар жүйесiн жүзеге асырады.
Бағдарламада көзделген шараларды орындау Мемлекет басшысы Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi Даму стратегиясында қойған және Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейiнгi дамуының стратегиялық жоспарында айқындалған мақсаттарға қол жеткiзуге үдемелi және нысаналы бағытталған сипат бередi.
Мұны негiзге ала отырып, осы Бағдарламада әлеуметтік, экономикалық және экологиялық даму есебiнен экономикалық өсудің тұрақты қарқынын қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн Үкiметтiң әлеуметтiк-экономикалық саясатының орта мерзiмдi кезеңге арналған нақты бағыттары тұжырымдалды.
Сабақтастықты сақтай отырып, Үкімeт өз қызметiнде мемлекеттiк және салалық бағдарламаларды iске асыру жөніндегi нақты iс-әрекеттердi басшылыққа алады.
Үкiмет барлық билiк тармақтарымен өзара қатынастарын сындарлылық негiзінде құрады.
Атқарушы биліктің барлық деңгейлерiн қамтитын Іс-шаралар жоспарын әзiрлеу және кейiннен жүзеге асыру осы Бағдарламаны iске асырудың негiзгi тетiгi болып табылады.