О проекте Закона Республики Казахстан "О профилактике правонарушений среди несовершеннолетних и предупреждении детской безнадзорности и беспризорности"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 10 декабря 2003 года N 1252

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О профилактике правонарушений среди несовершеннолетних и предупреждении детской безнадзорности и беспризорности".

Исполняющий обязанности
Премьер-Министра
Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан
"О профилактике правонарушений среди несовершеннолетних и
предупреждении детской безнадзорности и беспризорности"

Настоящий Закон определяет правовые, экономические и социальные основы деятельности государственных органов по профилактике правонарушений среди несовершеннолетних и предупреждения детской безнадзорности и беспризорности.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия

В настоящем Законе используются следующие понятия:
1) безнадзорный - несовершеннолетний, контроль за поведением которого отсутствует вследствие неисполнения или ненадлежащего исполнения обязанностей по его воспитанию, обучению и (или) содержанию со стороны родителей, или лиц, их заменяющих, а также педагогов, воспитателей и других работников учебного, воспитательного и иного учреждения, обязанного осуществлять надзор за несовершеннолетними;
2) беспризорный - безнадзорный, не имеющий места проживания;
3) профилактика правонарушений среди несовершеннолетних и предупреждение детской безнадзорности (далее профилактика правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних) - система правовых, педагогических, медицинских и иных мер, направленных на предупреждение правонарушений, безнадзорности, беспризорности и антиобщественных действий среди несовершеннолетних, выявление и устранение причин и условий, им способствующих, осуществляемых в совокупности с индивидуальной профилактической работой с несовершеннолетними, а также родителями или иными законными представителями несовершеннолетних, не исполняющими обязанности по их воспитанию, обучению и содержанию, либо отрицательно влияющими на их поведение;
4) индивидуальная профилактическая работа - деятельность государственных органов, общественных объединений, организаций и отдельных граждан по своевременному выявлению несовершеннолетних и неблагополучных семей, их социальной реабилитации и (или) предупреждению совершения ими правонарушений;
5) неблагополучная семья - семья, где родители или законные представители несовершеннолетних не исполняют своих обязанностей по их воспитанию, обучению, содержанию и (или) отрицательно влияют на их поведение;
6) воспитание несовершеннолетнего - непрерывный процесс воздействия на ребенка со стороны родителей или иных законных представителей по привитию ему правил и норм поведения, принятых в обществе и направленных на его духовное, нравственное, психическое, культурное, интеллектуальное развитие и защиту от отрицательного влияния социальной среды;
7) содержание несовершеннолетнего - создание родителями или иными законными представителями несовершеннолетнего, в пределах своих финансовых возможностей и способностей, условий для его здорового развития, обеспечения имущественных прав и минимальных социальных стандартов;
8) социальная реабилитация - комплекс мер, осуществляемый органами и учреждениями системы профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних, направленных на правовое, социальное, физическое, психическое, педагогическое, моральное и (или) материальное восстановление несовершеннолетнего, находящегося в трудной жизненной ситуации.

Статья 2. Законодательство о профилактике
правонарушений, безнадзорности и
беспризорности среди несовершеннолетних

1. Законодательство Республики Казахстан о профилактике правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора, за исключением случаев, когда из международного договора следует, что для его применения требуется принятие закона Республики Казахстан.

Статья 3. Государственная политика в области
профилактики правонарушений, безнадзорности
и беспризорности среди несовершеннолетних

1. Государственная политика в области профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних является частью правовой политики и включает в себя создание правовых и социальных гарантий для несовершеннолетних, материально-техническое, финансовое, научно-методическое и кадровое обеспечение органов и учреждений, составляющих систему профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних.
2. Государственная политика в области профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних осуществляется на принципах:
1) законности;
2) гуманного обращения с несовершеннолетними;
3) поддержки семьи;
4) комплексности применения мер профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних;
5) индивидуального подхода к каждому несовершеннолетнему, оказавшемуся в социально-опасном положении;
6) конфиденциальности;
7) государственной поддержки некоммерческих организаций, деятельность которых связана с осуществлением мер по профилактике правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних посредством размещения социального заказа и иных мер, в соответствии с законодательными актами;
8) взаимодействия с родителями, иными законными представителями несовершеннолетнего;
9) обеспечения надлежащего функционирования детских учебных, воспитательных, лечебных, спортивных и иных учреждений;
10) ответственности за нарушение прав и законных интересов несовершеннолетних;
11) научной обоснованности.

Статья 4. Основные задачи государственных органов
в области профилактики правонарушений,
безнадзорности и беспризорности среди
несовершеннолетних

Основными задачами государственных органов в области профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности несовершеннолетних являются:
1) предупреждение правонарушений, безнадзорности, беспризорности и антиобщественных действий среди несовершеннолетних, выявление и устранение причин и условий, им способствующих;
2) обеспечение защиты прав и законных интересов несовершеннолетних;
3) социальная реабилитация несовершеннолетних, оказавшихся в трудной жизненной ситуации;
4) формирование законопослушного поведения несовершеннолетних;
5) выявление и пресечение фактов вовлечения несовершеннолетних в совершение правонарушений или антиобщественных действий;
6) координация деятельности государственных органов, общественных объединений и организаций по предупреждению правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних.

Статья 5. Государственное регулирование в области
профилактики правонарушений, безнадзорности
и беспризорности среди несовершеннолетних

Государственное регулирование в области профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних осуществляют Правительство Республики Казахстан, центральные исполнительные органы, а также местные представительные и исполнительные органы.

Статья 6. Система профилактики правонарушений,
безнадзорности и беспризорности среди
несовершеннолетних

1. В систему профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних входят органы внутренних дел, образования, здравоохранения, юстиции, уполномоченный государственный орган по вопросам занятости, местные представительные и исполнительные органы, комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав и иные государственные органы в пределах своей компетенции.
2. В органах, указанных в пункте 1 настоящей статьи, в установленном законодательством порядке могут создаваться учреждения, осуществляющие отдельные функции по профилактике правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних.
3. Иные организации участвуют в профилактике правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних в установленном законодательством порядке.

Глава 2. Функции и полномочия государственных органов
и учреждений в области профилактики правонарушений,
безнадзорности и беспризорности несовершеннолетних

Статья 7. Компетенция Правительства
Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан в области профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних:
1) разрабатывает основные направления государственной политики и меры по ее осуществлению;
2) определяет систему социальной защищенности несовершеннолетних;
3) разрабатывает и реализует меры по охране и защите прав, свобод и законных интересов несовершеннолетних, развитию сети организаций, осуществляющих функции по защите прав ребенка;
4) создает межведомственную комиссию по делам несовершеннолетних и защите их прав;
5) утверждает программы по профилактике правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних, их социальной реабилитации.

Статья 8. Компетенция местных представительных и
исполнительных органов

1. Местные представительные органы в области профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних в пределах своей компетенции:
1) утверждают и контролируют исполнение местных бюджетов в части расходов на профилактику правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних, реализацию экономических и социальных региональных программ развития;
2) утверждают состав комиссий по делам несовершеннолетних и защите их прав;
3) осуществляют в соответствии с законодательными актами иные полномочия по обеспечению прав и законных интересов несовершеннолетних.
2. Местные исполнительные органы организуют свою работу в области профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних в соответствии с местными уровнями государственного управления и в пределах компетенции, установленной законодательными актами Республики Казахстан.
3. Местные исполнительные органы области (города республиканского значения, столицы):
1) представляют для утверждения в соответствующие маслихаты персональный состав комиссий по делам несовершеннолетних и защите их прав и организуют их работу;
2) ведут региональный учет несовершеннолетних, находящихся в трудной жизненной ситуации, и неблагополучных семей;
3) принимают в установленном законодательством порядке меры по трудовому и бытовому устройству, оказанию иной помощи несовершеннолетним, находящимся в трудной жизненной ситуации;
4) оказывают организационно-методическую помощь некоммерческим и иным организациям, деятельность которых связана с осуществлением мер по профилактике правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних, пропаганде здорового образа жизни, повышению правовой грамотности подростков;
5) обеспечивают формирование социальной инфраструктуры для несовершеннолетних, в том числе организаций, осуществляющих функции по защите прав ребенка, и осуществляют мониторинг их деятельности.
4. Местные исполнительные органы районов (городов областного значения):
1) представляют для утверждения в соответствующие маслихаты персональный состав комиссий по делам несовершеннолетних и защите их прав и организуют их работу;
2) ведут персональный учет несовершеннолетних, находящихся в трудной жизненной ситуации, и неблагополучных семей;
3) оказывают содействие в формирование социальной инфраструктуры для несовершеннолетних.

Статья 9. Комиссии по делам несовершеннолетних
и защите их прав

1. Комиссия по делам несовершеннолетних и защите их прав является постоянно действующим коллегиальным органом, обеспечивающим координацию деятельности государственных органов и учреждений в сфере профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности несовершеннолетних, защиты их прав и законных интересов.
2. Межведомственная комиссия по делам несовершеннолетних и защите их прав образуются при Правительстве Республики Казахстан, а областная, городская, районная в городе, районная при соответствующем местном исполнительном органе (акимате).
3. При необходимости комиссия по делам несовершеннолетних и защите их прав может быть образована при акиме поселка, расположенного на значительном расстоянии от районного центра. Комиссия по делам несовершеннолетних и защите их прав при поселковом акиме имеют права и обязанности районной. Решение об образовании поселковой комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав принимается областным акиматом, а ее персональный состав утверждается маслихатом соответствующего района.
4. Комиссия по делам несовершеннолетних и защите их прав образуется в составе председателя, заместителя председателя, членов комиссии и ответственного секретаря. Председатель и ответственный секретарь занимают штатные должности в аппаратах соответствующих государственных органов. Функции председателя поселковой комиссии по защите прав несовершеннолетних исполняет аким соответствующей административно-территориальной единицы.
5. В состав комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав входят депутаты маслихатов соответствующего уровня, представители органов внутренних дел, образования, культуры, здравоохранения, юстиции, уполномоченного государственного органа по вопросам занятости, опеки и попечительства, общественных и иных организаций, заинтересованных в профилактике правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних, защите их прав и законных интересов.
6. Комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав, согласно поставленным задачам и в пределах своей компетенции:
1) осуществляют меры по защите и восстановлению прав и законных интересов несовершеннолетних, выявлению и устранению причин и условий, способствующих безнадзорности, беспризорности, правонарушениям и антиобщественным действиям несовершеннолетних;
2) разрабатывают программы и методики, направленные на совершенствование деятельности государственных органов по профилактике правонарушений, безнадзорности, беспризорности и антиобщественных действий среди несовершеннолетних, их социальную реабилитацию;
3) участвуют в обеспечении контроля за условиями воспитания, обучения, содержания несовершеннолетних в организациях, осуществляющих функции по защите прав ребенка;
4) изучают состояние правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних и организуют проведение социологических исследований в этой области;
5) оказывают содействие в развитии сети организаций, осуществляющих функции по защите прав ребенка и обеспечивают мониторинг их деятельности;
6) обобщают и распространяют положительный опыт работы органов и организаций, занимающихся профилактикой правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних, оказывают им методическую и организационно-практическую помощь;
7) заслушивают отчет руководителей заинтересованных государственных органов о проводимой работе по профилактике правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних, защите их прав, и организуют взаимный обмен информацией между ними по курируемым вопросам;
8) участвуют в подготовке материалов в суд по вопросам направления несовершеннолетних в специальные организации образования и организации образования с особым режимом содержания;
9) координируют деятельность заинтересованных органов в трудовом и бытовом устройстве несовершеннолетних, освобожденных из учреждений уголовно-исполнительной системы либо вернувшихся из специальных организаций образования и организаций образования с особым режимом содержания, а также осуществлении иных функций по социальной реабилитации несовершеннолетних, находящихся в трудной жизненной ситуации;
10) в установленном законодательством порядке рассматривают материалы в отношении несовершеннолетних, совершивших правонарушения, а также родителей и законных представителей несовершеннолетних, не исполняющих свои обязанности по воспитанию, обучению и содержанию несовершеннолетних, либо отрицательно влияющих на их поведение.
7. Порядок образования и организация деятельности комиссий по делам несовершеннолетних и защите их прав определяются законодательством.

Статья 10. Компетенция органов внутренних дел

1. Органы внутренних дел в области профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних в пределах своей компетенции:
1) выявляют, ведут учет и проводят индивидуальную профилактическую работу в отношении несовершеннолетних, указанных в пунктах 1-12 статьи 18 настоящего Закона, а также их родителей или законных представителей, не исполняющих своих обязанностей по воспитанию, обучению, содержанию несовершеннолетних и (или) отрицательно влияющих на их поведение;
2) выявляют лиц, вовлекающих несовершеннолетних в совершение правонарушений, антиобщественных действий, либо совершающих в отношении детей другие противоправные деяния, а также родителей и законных представителей несовершеннолетних, педагогов, воспитателей, других работников учебного, воспитательного и иного учреждения, обязанного осуществлять надзор за несовершеннолетними, не исполняющих или ненадлежащим образом исполняющих свои обязанности по воспитанию, обучению и (или) содержанию несовершеннолетних, либо отрицательно влияющих на их поведение, и в установленном порядке принимают меры по привлечению их к ответственности, предусмотренной законодательными актами Республики Казахстан;
3) рассматривают в установленном порядке заявления и сообщения об административных правонарушениях и преступлениях, совершенных несовершеннолетними или с их участием, и в установленном порядке выносят представления об устранении причин и условий, им способствующих, обеспечивают контроль за их исполнением;
4) участвуют в подготовке материалов в отношении несовершеннолетних, направляемых в специальные организации образования и организации образования с особым режимом содержания;
5) оказывают содействие уголовно-исполнительным инспекциям органов юстиции в обеспечении контроля за образом жизни и поведением несовершеннолетних, осужденных к наказаниям и иным мерам уголовно-правового воздействия, не связанным с изоляцией от общества;
6) совместно с уголовно-исполнительными инспекциями Министерства юстиции готовят материалы в отношении осужденных женщин, отбывание наказания которым отсрочено в порядке статьи 72 Уголовного кодекса Республики Казахстан, не исполняющих своих обязанностей по воспитанию, обучению, содержанию детей и (или) отрицательно влияющих на их поведение;
7) информируют заинтересованные органы и учреждения о безнадзорности, правонарушениях и об антиобщественных действиях несовершеннолетних, причинах и условиях, этому способствующих;
8) оказывают содействие органам образования в правовом воспитании несовершеннолетних, их родителей и иных законных представителей.

Статья 11. Центры временной изоляции, адаптации
и реабилитации несовершеннолетних

1. Центрами временной изоляции, адаптации и реабилитации несовершеннолетних (далее - ЦВИАРН) являются специальные детские учреждения уполномоченных государственных органов, обеспечивающие прием и временное содержание несовершеннолетних:
1) совершивших общественно опасные деяния до достижения возраста, с которого возможно возложение уголовной ответственности;
2) обвиняемых в совершении преступлений в случаях, когда по условиям жизни и воспитания невозможно дальнейшее их проживание по прежнему месту жительства;
3) направляемых в специальные организации образования и организации образования с особым режимом содержания;
4) безнадзорных и беспризорных в возрасте от трех до восемнадцати лет для установления родителей или других законных представителей;
5) оставшихся без попечения родителей или лиц, их заменяющих, в случае невозможности их своевременного устройства, а также отобранных при непосредственной угрозе их жизни или здоровью органом опеки и попечительства от родителей (одного из них) или от других лиц, на попечении которых они находятся.
Несовершеннолетние, указанные в подпунктах 4) и 5) настоящего пункта, содержатся отдельно от несовершеннолетних, находящихся в ЦВИАРН по иным основаниям.
2. Основаниями помещения несовершеннолетних в ЦВИАРН являются:
1) постановление органа уголовного преследования, санкционированное прокурором, или постановление суда - в отношении несовершеннолетних, указанных в подпунктах 1), 2), 3) и 4) пункта 1 настоящей статьи;
2) постановление органа опеки и попечительства - в отношении несовершеннолетних, указанных в подпункте 5) пункта 1 настоящей статьи.
3. В ночное время, выходные или праздничные дни, а также в иных исключительных случаях несовершеннолетние, указанные в подпунктах 1), 4) и 5) пункта 1 настоящей статьи, могут быть помещены в ЦВИАРН на основании постановления начальника (заместителя) городского, районного, линейного органа внутренних дел, о чем в течение двадцати часов администрация ЦВИАРН обязана письменно известить прокурора. Материалы в отношении несовершеннолетних, указанных в настоящем пункте, в течение трех суток с момента помещения в ЦВИАРН представляются в суд, прокурору или органу опеки и попечительства для решения вопроса об их дальнейшем содержании либо устройстве.
4. Сбор документов, необходимых для помещения несовершеннолетних в ЦВИАРН, обеспечивают органы внутренних дел.
5. Несовершеннолетние, указанные в пункте 1 настоящей статьи, могут находиться в ЦВИАРН не более 30 суток. Срок пребывания в ЦВИАРН несовершеннолетних, указанных в подпунктах 2), 4) и 5) пункта 1 настоящей статьи, может быть продлен не более чем до шести месяцев только для обеспечения возможности их устройства, установления родителей или иных законных представителей либо всестороннего расследования уголовного дела. Основанием для продления срока пребывания несовершеннолетних данной категории в ЦВИАРН являются:
1) постановление органа уголовного преследования, санкционированное прокурором, или постановление суда - в отношении несовершеннолетних, указанных в подпунктах 2) и 4) пункта 1 настоящей статьи;
2) постановление органа опеки и попечительства - в отношении несовершеннолетних, указанных в подпункте 5) пункта 1 настоящей статьи.
6. В срок пребывания несовершеннолетних в ЦВИАРН не входит период карантина, объявленного уполномоченным органом здравоохранения, а также время нахождения несовершеннолетнего в стационарном медицинском учреждении в связи с болезнью.
7. Помещению в ЦВИАРН не подлежат несовершеннолетние, находящиеся в состоянии алкогольного, наркотического или токсического опьянения, а также несовершеннолетние с явно выраженными симптомами психических заболеваний.
8. Порядок и условия содержания несовершеннолетних в ЦВИАРН определяются положением об этих организациях, утвержденным уполномоченным государственным органом Республики Казахстан.

Статья 12. Компетенция органов образования

1. Органы образования в пределах своей компетенции:
1) осуществляют меры по развитию сети специальных организаций образования и организаций образования с особым режимом содержания для несовершеннолетних с девиантным поведением, а также иных организаций, осуществляющих функции по защите прав ребенка;
2) участвуют в организации летнего отдыха, досуга и занятости несовершеннолетних;
3) выявляют и ведут учет несовершеннолетних, не посещающих по неуважительным причинам общеобразовательные учебные заведения, проводят с ними и их родителями или законными представителями индивидуальную профилактическую работу;
4) разрабатывают и внедряют в практику работы организаций образования программы и методики, направленные на формирование законопослушного поведения несовершеннолетних, привития им прочных основ нравственности и здорового образа жизни;
5) создают психолого-медико-педагогические комиссии, которые выявляют несовершеннолетних, имеющих отклонения в развитии или поведении, проводят их комплексное обследование и готовят рекомендации по определению форм их дальнейшего обучения и воспитания;
6) участвуют в выявлении несовершеннолетних с девиантным поведением, неблагополучных семей, постановке их на учет в органы внутренних дел и проведении с ними индивидуальной профилактической работы;
7) обеспечивают организацию в общеобразовательных учебных заведениях доступных спортивных секций, технических и иных кружков, клубов и вовлечение в них несовершеннолетних.

Статья 13. Специальные организации образования и
организации образования с особым
режимом содержания

1. Специальные организации образования и организации образования с особым режимом содержания являются учебно-воспитательными или лечебно-воспитательными учреждениями и создаются для несовершеннолетних с девиантным поведением в возрасте от одиннадцати до восемнадцати лет в целях обеспечения их воспитания, обучения и социальной реабилитации.
2. Несовершеннолетние, систематически совершающие правонарушения, влекущие меры административного наказания, злостно уклоняющиеся от учебы, работы, систематически уходящие из семьи и детских учебно-воспитательных организаций могут быть направлены в специальные организации образования на основании решения суда, вынесенного по представлению комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав, на срок от одного месяца до одного года.
3. Несовершеннолетние, совершившие общественно опасные деяния, содержащие признаки преступления, освобожденные от уголовной ответственности, могут быть направлены в организации образования с особым режимом содержания на основании решения суда на срок от шести месяцев до двух лет.
4. Пребывание несовершеннолетних в специальных организациях образования и организациях образования с особым режимом содержания может быть прекращено досрочно в связи с достижением лицом совершеннолетия, а также, если на основании представления администрации данных учреждений суд придет к выводу, что несовершеннолетний для своего исправления больше не нуждается в применении данной меры.
5. Срок пребывания несовершеннолетних в специальных организациях образования и организациях образования с особым режимом содержания, установленный судом, может быть продлен в порядке, установленном пунктами 2 и 3 настоящей статьи, только в случаях:
1) необходимости завершения несовершеннолетним общеобразовательной или профессиональной подготовки, но не более, чем до достижения им совершеннолетия;
2) совершения общественно опасного деяния, содержащего признаки преступления, до достижения возраста, с которого наступает уголовная ответственность.
6. При рассмотрении вопроса о направлении несовершеннолетних в специальные организации образования и организации образования с особым режимом содержания обязательно участие прокурора.
7. Сбор документов, необходимых для помещения несовершеннолетних в специальные организации образования и организации образования с особым режимом содержания, обеспечивают государственные органы, осуществляющие выявление и учет несовершеннолетних, указанных в пунктах 2, 3 настоящей статьи.
8. Администрация специальных организаций образования и организаций образования с особым режимом содержания:
1) обеспечивает специальные условия содержания несовершеннолетних, включающие в себя охрану территории указанного учреждения; личную безопасность воспитанников и их максимальную защищенность от негативного влияния; ограничение свободного входа на территорию указанного учреждения посторонних лиц и самовольного ухода из него воспитанников; круглосуточное наблюдение и контроль за несовершеннолетними, в том числе во время, отведенное для сна; проведение личного осмотра несовершеннолетних, их вещей и спальных помещений;
2) информирует органы внутренних дел по месту нахождения указанного учреждения и по месту жительства несовершеннолетних о фактах их самовольного ухода и принимает непосредственное участие по их розыску и возвращению;
3) направляет в комиссию по делам несовершеннолетних и защите их прав по месту жительства несовершеннолетнего извещение о его выпуске из указанного учреждения не позднее чем за один месяц до окончания срока пребывания, а также характеристику на несовершеннолетнего и рекомендации о необходимости проведения с ним в дальнейшем индивидуальной профилактической работы и оказания ему содействия в трудовом и бытовом устройстве.
9. В специальные организации образования и организации образования с особым режимом содержания не могут быть помещены несовершеннолетние, имеющие заболевания, препятствующие их содержанию и обучению в указанных учреждениях. Перечень таких заболеваний утверждается Правительством Республики Казахстан.
10. Порядок создания и организация деятельности специальных организаций образования и организаций образования с особым режимом содержания и условия содержания в них несовершеннолетних определяются положением об этих организациях, утвержденным уполномоченным государственным органом Республики Казахстан в области образования.

Статья 14. Органы здравоохранения

Органы здравоохранения в пределах своей компетенции организуют:
1) распространение санитарно-гигиенических знаний среди несовершеннолетних, их родителей или законных представителей, а также пропаганду здорового образа жизни;
2) разработку и реализацию мероприятий по профилактике алкоголизма, наркомании и токсикомании несовершеннолетних и связанных с этим нарушений в их поведении;
3) круглосуточный прием и содержание заблудившихся, подкинутых и других детей в возрасте до трех лет, оставшихся без попечения родителей или законных представителей;
4) оказание консультативной помощи государственным органам и учреждениям системы профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности несовершеннолетних, а также родителям или законным представителям несовершеннолетних;
5) круглосуточный прием и оказание медицинской помощи несовершеннолетним, находящимся в состоянии алкогольного, наркотического или токсического опьянения;
6) оказание в соответствии с законодательством Республики Казахстан специализированной диагностической и лечебно-восстановительной помощи несовершеннолетним, имеющим отклонения в поведении;
7) подготовку в установленном порядке заключений о состоянии здоровья несовершеннолетних, направляемых в специальные организации образования и организации образования с особым режимом содержания;
8) выявление, учет, обследование и медико-социальную реабилитацию несовершеннолетних, злоупотребляющих спиртными напитками, наркотическими средствами, психотропными и иными сильнодействующими веществами, оказывающими отрицательное влияние на психические и физические функции и поведение человека, а также осуществление других, входящих в их компетенцию, мер по профилактике алкоголизма, наркомании и токсикомании несовершеннолетних и связанных с этим нарушений в их поведении;
9) выявление источников заболеваний, передаваемых половым путем, обследование и лечение несовершеннолетних, страдающих этими заболеваниями;
10) информирование комиссий по делам несовершеннолетних и защите их прав о состоянии наркомании, токсикомании и алкоголизма среди несовершеннолетних, а также месте дислокации, возможностях и результатах деятельности учреждений здравоохранения, осуществляющих функции, указанные в настоящей статье.

Статья 15. Уполномоченные государственные
органы по труду

Уполномоченные государственные органы по труду осуществляют контроль за соблюдением условий труда и правильностью заключения индивидуальных трудовых договоров при использовании труда несовершеннолетних в соответствии с трудовым законодательством Республики Казахстан.

Статья 16. Органы юстиции

1. Уголовно-исполнительные инспекции Министерства юстиции обеспечивают контроль за образом жизни и поведением, а также осуществляют индивидуальную профилактическую работу с несовершеннолетними, осужденными к наказаниям и иным мерам уголовно-правового воздействия, не связанным с изоляцией от общества.
2. Индивидуальную профилактическую работу с несовершеннолетними, находящимися в учреждениях уголовно-исполнительной системы Министерства юстиции, в пределах своей компетенции проводит администрация указанных учреждений.

Статья 17. Иные государственные органы, участвующие
в профилактике правонарушений,
безнадзорности и беспризорности среди
несовершеннолетних

1. Органы культуры в пределах своей компетенции:
1) участвуют в разработке и реализации целевых программ по профилактике безнадзорности и правонарушений несовершеннолетних;
2) оказывают содействие детским и молодежным общественным объединениям, социальным учреждениям, фондам и иным учреждениям и организациям, деятельность которых связана с осуществлением мер по профилактике безнадзорности и правонарушений несовершеннолетних;
3) участвуют в организации отдыха, досуга и занятости несовершеннолетних;
4) осуществляют деятельность по пропаганде законопослушного поведения несовершеннолетних и здорового образа жизни.
2. Органы опеки и попечительства в пределах своей компетенции участвуют в проведении индивидуальной профилактической работы с несовершеннолетними, указанными в пункте 1 статьи 18, если они являются сиротами или остались без попечения родителей и иных законных представителей.

Глава 3. Организация деятельности по профилактике
правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди
несовершеннолетних

Статья 18. Индивидуальная профилактическая работа

1. Индивидуальная профилактическая работа проводится в отношении несовершеннолетних:
1) безнадзорных и беспризорных;
2) содержащихся в специальных организациях образования, организациях образования с особым режимом содержания и центрах временной изоляции, адаптации и реабилитации несовершеннолетних;
3) злоупотребляющих спиртными напитками, наркотическими средствами, психотропными и иными сильнодействующими веществами, оказывающими отрицательное влияние на психические и физические функции и поведение человека;
4) не посещающих по неуважительным причинам общеобразовательные учебные заведения;
5) совершивших административные правонарушения;
6) освобожденных от уголовной ответственности или наказания по нереабилитирующим основаниям, в том числе вследствие акта амнистии или помилования;
7) совершивших деяния, содержащие признаки преступления, не подлежащих уголовной ответственности в связи с недостижением возраста, с которого наступает уголовная ответственность, или вследствие отставания в психическом развитии, не связанного с психическим расстройством;
8) обвиняемых или подозреваемых в совершении преступлений, в отношении которых избраны меры пресечения, не связанные с заключением под стражу;
9) условно-досрочно освобожденных от отбывания наказания;
10) получивших отсрочку отбывания наказания или отсрочку исполнения приговора;
11) освобожденных из учреждений уголовно-исполнительной системы;
12) осужденных за совершение преступления небольшой или средней тяжести и освобожденных судом от наказания с применением принудительных мер воспитательного воздействия;
13) осужденных условно, к общественным или исправительным работам, иным мерам наказания, не связанным с лишением свободы.
2. Индивидуальная профилактическая работа проводится также в отношении родителей, иных законных представителей несовершеннолетних, если они не исполняют своих обязанностей по воспитанию, обучению и (или) содержанию несовершеннолетних, отрицательно влияют на их поведение.

Статья 19. Основания проведения индивидуальной
профилактической работы

Основаниями проведения индивидуальной профилактической работы в отношении несовершеннолетних, их родителей или законных представителей являются обстоятельства, предусмотренные статьей 18 настоящего Закона, если они официально зафиксированы в следующих документах:
1) приговор, определение или постановление суда;
2) постановление комиссии по делам несовершеннолетних и защите их прав, прокурора, органа дознания;
3) заключение, утвержденное руководителем органа или учреждения системы профилактики безнадзорности и правонарушений несовершеннолетних, по результатам проведенной проверки жалоб, заявлений или других сообщений.

Статья 20. Сроки проведения индивидуальной
профилактической работы

Индивидуальная профилактическая работа в отношении несовершеннолетних, их родителей или законных представителей проводится в сроки, необходимые для оказания социальной и иной помощи несовершеннолетним, или до устранения причин и условий, способствовавших безнадзорности, беспризорности, правонарушениям или антиобщественным действиям несовершеннолетних, или достижения ими возраста восемнадцати лет, или наступления других обстоятельств, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

Статья 21. Права лиц, в отношении которых
проводится индивидуальная
профилактическая работа

1. Несовершеннолетним, их родителям или законным представителям, в отношении которых проводится индивидуальная профилактическая работа, обеспечиваются права и свободы, гарантированные Конституцией Республики Казахстан, Конвенцией ООН о правах ребенка, международными договорами Республики Казахстан, законами Республики Казахстан " О правах ребенка в Республике Казахстан", " О браке и семье" иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
2. Несовершеннолетние, содержащиеся в специальных организациях образования, организациях образования с особым режимом содержания и центрах временной изоляции, адаптации и реабилитации несовершеннолетних, наряду с правами, указанными в пункте 1 настоящей статьи, в установленном порядке имеют право на:
1) уведомление родителей или законных представителей об их помещении в данные учреждения;
2) обжалование решений, принятых работниками органов и учреждений системы профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних, в вышестоящие органы указанной системы, а также в органы прокуратуры и суд;
3) гуманное, не унижающее человеческого достоинства обращение;
4) поддержание связи с семьей путем телефонных переговоров и свиданий без ограничения их количества; получение посылок, бандеролей, передач, получение и отправление писем и телеграмм без ограничения их количества;
5) обеспечение бесплатным питанием, одеждой, обувью и другими предметами вещевого довольствия по нормам, утвержденным Правительством Республики Казахстан.

Статья 22. Гарантии исполнения настоящего закона

Органы и учреждения системы профилактики правонарушений, безнадзорности и беспризорности среди несовершеннолетних в пределах своей компетенции обязаны обеспечивать соблюдение прав и законных интересов несовершеннолетних, осуществлять их защиту от всех форм дискриминации, физического или психического насилия, оскорбления, грубого обращения, сексуальной и иной эксплуатации, выявлять несовершеннолетних, находящихся в трудной жизненной ситуации, и неблагополучные семьи, а также незамедлительно информировать:
1) орган прокуратуры - о нарушении прав и свобод несовершеннолетних;
2) комиссию по делам несовершеннолетних и защите их прав - о случаях нарушения прав несовершеннолетних на образование, труд, отдых, жилище и других прав, а также о недостатках в деятельности органов и учреждений, препятствующих предупреждению правонарушений, безнадзорности и беспризорности несовершеннолетних;
3) орган опеки и попечительства - о несовершеннолетних, оставшихся без попечения родителей или законных представителей либо находящихся в обстановке, представляющей угрозу их жизни, здоровью или препятствующей их воспитанию;
4) орган внутренних дел - о безнадзорных и беспризорных несовершеннолетних, неблагополучных семьях, несовершеннолетних, совершивших (совершающих) правонарушение или антиобщественные действия, а также родителях и иных взрослых лицах, вовлекающих несовершеннолетних в совершение преступления или антиобщественных действий или совершающих по отношению к ним другие противоправные деяния;
5) орган здравоохранения - о несовершеннолетних, нуждающихся в обследовании, наблюдении или лечении в связи со злоупотреблением спиртных напитков, наркотических средств, психотропных или иных сильнодействующих веществ, оказывающих отрицательное влияние на психические и физические функции и поведение человека;
6) орган образования - о несовершеннолетних, нуждающихся в помощи государства в связи с самовольным уходом из детских домов, школ-интернатов и других детских учреждений либо в связи с прекращением по неуважительным причинам занятий в общеобразовательных учебных заведениях.

Президент
Республики Казахстан

"Кәмелетке толмағандардың арасындағы құқық бұзушылықтар мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 10 желтоқсандағы N 1252 қаулысы

Қазақстан Республикасының Yкiметi қаулы етеді:
"Кәмелетке толмағандардың арасындағы құқық бұзушылықтар мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
міндетін атқарушы

Жоба

Қазақстан Республикасының Заңы

Кәмелетке толмағандардың арасындағы құқық бұзушылықтар мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын-алу туралы

Осы Заң кәмелетке толмағандардың арасындағы құқық бұзушылықтар мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын-алу туралы мемлекеттiк органдар қызметiнiң құқықтық, экономикалық және әлеуметтiк негiздерiн белгiлейдi.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) қадағалаусыз қалған - ата-анасының және оларды ауыстырушы адамдардың өзге де заңды өкiлдердiң, сондай-ақ педагогтардың, тәрбиешiлердiң және кәмелетке толмағандарды қадағалауды жүзеге асыруға мiндеттi басқа да оқыту, тәрбиелеу немесе өзге де мекемелер қызметкерлерiнiң тарапынан оны тәрбиелеу, оқыту және (немесе) бағып-күту жөнiндегi мiндеттердi орындамауы немесе тиiсiнше орындамауы салдарынан тәртiбi бақылаусыз қалған кәмелетке толмаған бала;
2) панасыз қалған - тұрғылықты жерi жоқ қадағалаусыз қалған бала;
3) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтар мен балалардың қадағалаусыз қалуының алдын алу (бұдан әрi - кәмелетке толмағандардың арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу) - кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтар мен қадағалаусыз және панасыз қалудың және қоғамға жат iс-әрекеттердiң алдын алуға бағытталған құқықтық, педагогикалық, медициналық және өзге де шаралар жүйесi, әлеуметтiк қауiптi жағдайдағы кәмелетке толмағандармен және оларды тәрбиелеу, оқыту және бағып-күту бойынша мiндеттерiн орындамайтын немесе олардың мiнез-құлқына терiс әсер ететiн ата-аналармен және басқа да заңды өкiлдермен жеке алдын алу жұмыстарын қоса жүзеге асыру арқылы оған ықпал ететiн себептер мен жағдайларды анықтау және жою;
4) жеке алдын алу жұмысы - мемлекеттiк органдардың, қоғамдық бiрлестiктердiң, ұйымдардың және жекелеген азаматтардың кәмелетке толмағандар мен тұрмысы жайсыз отбасыларды дер кезiнде анықтау, оларды әлеуметтiк оңалту және (немесе) олардың құқық бұзушылықтар жасауының алдын алу жөнiндегi қызметi;
5) тұрмысы жайсыз отбасы - кәмелетке толмағандардың ата-анасы немесе заңды өкiлдерi оларды тәрбиелеу, оқыту, бағып-күту жөнiндегi өз мiндеттерiн орындамайтын және (немесе) олардың тәртiбiне терiс әсер ететiн отбасы;
6) кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу - баланы қоғамда қабылданған және оның рухани, адамгершiлiк, психикалық, мәдени, интеллектуалдық дамуына және әлеуметтiк ортаның терiс ықпалынан қорғауға бағытталған мiнез-құлық ережелерi мен нормаларына баулу жөнiнде ата-аналар мен өзге де заңды өкiлдердiң тарапынан балаға ықпал ететiн үздiксiз процесс;
7) кәмелетке толмағандарды бағып-күту - кәмелетке толмағандардың ата-аналарының немесе өзге де заңды өкiлдерiнiң өз қаржылық мүмкiндiктерi мен қабiлеттерiнiң шегiнде оның дамуы, мүлiктiк құқықтары мен әлеуметтiк cтaндapттapын қамтамасыз ету үшiн жағдай жасауы;
8) әлеуметтiк оңалту - кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтар, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу жүйесi органдары мен мекемелерi жүзеге асыратын қиын жағдайдағы кәмелетке толмағандарды құқықтық, әлеуметтiк, дене күтiмi, психикалық, педагогикалық, моральдық және (немесе) материалдық қалпына келтiруге бағытталған шаралар кешенi.

2-бап. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық
бұзушылықтардың, қадағалаусыз және
панасыз қалудың алдын алу туралы заңнама

1. Қазақстан Республикасының кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заңнан және өзге де нормативтiк құқықтық актiлерден тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы заңда көрсетiлгеннен өзге ережелер белгiленген болса, оның қолданылуы үшін Қазақстан Республикасының Заңын қабылдауды қажет ететiн ерекше жағдайларды қоспағанда, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

3-бап. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық
бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз
қалудың алдын алу саласындағы мемлекеттік саясат

1. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу саласындағы мемлекеттiк саясат құқықтық саясаттың бiр бөлiгi болып табылады және ол кәмелетке толмағандар үшiн құқықтық және әлеуметтiк кепiлдiктер жасауды, кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу жүйесiн құрайтын органдар мен мекемелердi материалдық-техникалық, қаржылық, ғылыми-әдiстемелiк және кадрмен қамтамасыз етудi құрайды.
2. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу саласындағы мемлекеттiк саясат мынадай принциптер бойынша жүзеге асырылады:
1) заңдылық;
2) кәмелетке толмағандармен iзгiлiктi қарым-қатынас;
3) отбасын қолдау;
4) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу шараларын қолданудағы кешендiлiк;
5) әлеуметтiк қауiптi жағдайдағы әрбiр кәмелетке толмаған баламен жеке жұмыс жүргізу;
6) құпиялылық;
7) қызметi әлеуметтiк тапсырыстар беру және заң актiлерiне сәйкес өзге де шаралар арқылы кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу жөнiндегi шараларды жүзеге асырумен байланысты коммерциялық емес ұйымдарды мемлекеттiк қолдау;
8) кәмелетке толмаған баланың ата-анасымен, өзге де заңды өкілдерiмен өзара қарым-қатынас жасау;
9) балалардың оқу, тәрбиелеу, емдеу, спорт және өзге де мекемелерiнiң тиiстi түрде жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету;
10) кәмелетке толмағандардың құқықтары мен заңды мүдделерiн бұзғаны үшін жауапкершілік;
11) ғылыми негiздiлiк.

4-бап. Мемлекеттік органдардың кәмелетке толмағандар
арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз
және панасыз қалудың алдын алу саласындағы
негiзгi мiндеттерi

Мемлекеттiк органдардың кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу саласындағы негiзгi мiндеттерi мыналар болып табылады:
1) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың және қоғамға жат iс-әрекеттердiң алдын алу, олардың жасалуына ықпал ететiн тигiзген себептер мен жағдайларды анықтау және жою;
2) кәмелетке толмағандардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету;
3) қиын өмiр кезеңiн басынан кешкен кәмелетке толмағандарды әлеуметтiк оңалту;
4) кәмелетке толмағандардың мiнез-құлқын заңға бағынушылыққа қалыптастыру;
5) кәмелетке толмағандардың құқық бұзушылықтарға немесе қоғамға жат iс-әрекеттер жасауға тарту фактiлерiн анықтау және жолын кесу;
6) мемлекеттiк органдардың, қоғамдық бiрлестiктердiң және ұйымдардың кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу жөнiндегi қызметiн үйлестiру.

5-бап. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық
бұзушылықтардың қадағалаусыз және панасыз қалудың
алдын алу саласындағы мемлекеттiк реттеу

Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу саласындағы мемлекеттiк реттеудi Қазақстан Республикасының Үкiметi, орталық атқарушы органдары, сондай-ақ жергiлiктi атқарушы және өкiлеттi органдары жүзеге асырады.

6-бап. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық
бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз
қалудың алдын алу жүйесi

1. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу жүйесiне iшкi iстер органдары, бiлiм беру, денсаулық сақтау, еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау, әдiлет, жұмыспен қамту мәселелерi жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк орган, жергiлiктi өкiлдік және атқарушы органдар, кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссиялар және өз құзыретінің шегiнде өзге де мемлекеттiк органдар кiредi.
2. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген органдарда заңнамада белгiленген тәртiпте кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу жөнiнде жекелеген мiндеттердi жүзеге асыратын өз құзыретi шеңберiнде мекемелер құрылуы мүмкiн.
3. Өзге ұйымдар кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың алдын алуға заңнамада белгiленген тәртiпте қатысады.

2-тарау. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың алдын алу саласындағы мемлекеттiк органдар мен мекемелердiң мiндеттерi және өкiлеттiктepi

7-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң құзыретi

Қазақстан Республикасының Yкiметi кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу саласында:
1) оны жүзеге асыру жөнiнде мемлекеттiк саясаттың негiзгi бағыттары мен шараларын әзiрлейдi;
2) кәмелетке толмағандардың әлеуметтiк қорғау жүйесiн белгiлейдi;
3) кәмелетке толмағандардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн сақтау және қорғау, бала құқықтарын қорғау жөнiндегi мiндеттердi жүзеге асыратын ұйымдардың желiсiн дамыту жөнiндегi шараларды әзiрлейдi және iске асырады;
4) кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi ведомствоаралық комиссия құрады;
5) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу, оларды әлеуметтiк оңалту жөнiндегi бағдарламаларды бекiтедi.

8-бап. Жергiлiктi өкiлеттi және атқарушы органдардың
құзыретi

1. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу саласындағы жергiлiктi өкiлеттi oргандар өз құзыреті шегінде:
1) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алуда жергiлiктi бюджеттiң шығыс бөлiгiнiң орындалуын, өңiрлiк экономикалық және әлеуметтiк бағдарламаларды бекiтедi және олардың жүзеге асырылуын бақылайды;
2) кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссияның құрамын бекiтедi;
3) кәмелетке толмағандардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қамтамасыз ету жөніндегі өзге де өкілеттіктерді заң актілеріне сәйкес жүзеге асырады.
2. Жергiлiктi атқарушы органдар кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу саласындағы өз жұмысын жергiлiктi мемлекеттiк басқару деңгейiне сәйкес және Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген құзыретi шегiнде ұйымдастырады.
3. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары:
1) кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссиялардың жеке құрамын бекiту үшiн тиiстi мәслихаттарға ұсынады және олардың жұмысын ұйымдастырады;
2) қиын өмiр кезеңiн басынан кешiрген кәмелетке толмағандардың және тұрмысы жайсыз отбасылардың өңiрлiк есебiн жүргiзедi;
3) қиын өмiр кезеңiн басынан кешiрген кәмелетке толмағандарды заңнамада белгiленген тәртiпте жұмысқа және тұрмыста орналастыру бойынша, өзге де көмектер көрсету жөнiндегi шараларды қабылдайды;
4) қызметтерi кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың алдын алу, салауатты өмiр салтын насихаттау, жасөспiрiмдердiң құқықтық сауаттылығын арттыру бойынша шараларды жүзеге асырумен байланысты болатын коммерциялық емес және басқа да ұйымдарға ұйымдастырушылық-әдiстемелiк көмек көрсетедi;
5) кәмелетке толмағандар үшiн әлеуметтiк инфрақұрылымның, соның iшiнде бала құқығын қорғау жөнiндегi мiндеттердi жүзеге асыратын ұйымдардың қалыптасуын қамтамасыз етедi және олардың қызметтерiнiң мониторингiн жүзеге асырады.
4. Аудандардағы (облыстық маңызы бар қалалардағы) жергiлiктi атқарушы органдар:
1) кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссиялардың жеке құрамын бекiту үшiн тиiстi мәслихаттарға ұсынады және олардың жұмысын ұйымдастырады;
2) қиын өмiр кезеңiн басынан кешiрген кәмелетке толмағандардың және тұрмысы жайсыз отбасылардың жеке есебiн жүргiзедi;
3) кәмелетке толмағандар үшiн әлеуметтiк инфрақұрылымның қалыптасуына ықпал етедi.

9-бап. Кәмелетке толмағандардың iсi және олардың
құқықтарын қорғау жөніндегі комиссиялар

1. Кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссия кәмелетке толмаған құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалуының алдын алу, олардың құқықтарын және заңды мүдделерiн қорғау саласындағы мемлекеттiк органдар мен мекемелерiн қызметтерiн үйлестiрудi қамтамасыз ететiн, тұрақты жұмыс iстейтiн алқалы орган болып табылады.
2. Кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi ведомствоаралық комиссия Қазақстан Республикасының Үкiметi жанынан, ал облыстық, қалалық, қаладағы аудандық, аудандық комиссиялар тиiстi жергiлiктi атқарушы органның (әкiмдiк) жанынан құрылады.
3. Қажет болған жағдайда кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссия аудандық орталықтан айтарлықтай қашықтықта орналасқан кенттiк әкiмнiң жанында құрылуы мүмкiн. Кент әкiмi жанындағы кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссия аудандық комиссия құқықтары мен мiндеттерiне ие болады. Кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi кенттiк комиссияны құру туралы шешiмдi облыстық әкiмдiк қабылдайды, ал оның және құрамын тиiстi ауданның мәслихаты бекiтедi.
4. Кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссияның құрамына төраға, төрағаның орынбасары, комиссия мүшелерi және жауапты хатшы кiредi. Төраға мен жауапты хатшы тиiстi мемлекеттiк органдардың аппараттарындағы штаттық лауазымда болады. Кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi кенттiк комиссия төрағасының мiндеттерiн тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктiң әкiмi атқарады.
5. Кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссияның құрамына тиiстi деңгейдегi мәслихаттардың депутаттары, iшкi iстер органдарының, бiлiм беру, мәдениет, денсаулық сақтау, әдiлет органдарының, жұмыспен қамту, қамқорлық пен қорғаншылық мәселелерi жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органның, кәмелетке толмағандардың құқық бұзушылықтарының, қадағалаусыз, панасыз қалуының алдын алуға, олардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауға мүдделi қоғамдық және өзге де ұйымдардың өкiлдерi кiредi.
6. Кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссиялар алдына қойылған мiндеттерге сәйкес және өз құзыретi шегiнде:
1) кәмелетке толмағандардың құқықтарын және заңды мүдделерiн қорғау және қалпына келтiру, кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз, панасыз қалуына, құқық бұзушылықтар мен қоғамға жат iс-әрекеттер жасауына ықпал ететiн себептер мен жағдайларды анықтау және жою бойынша шараларды жүзеге асырады;
2) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың және қоғамға жат iс-әрекеттердiң алдын алу, оларды әлеуметтік оңалту жөніндегі мемлекеттік органдардың қызметтерiн жетілдіруге бағытталған бағдарламалар мен әдістемелерді әзiрлеу;
3) бала құқығын қорғау жөнiндегі мiндеттердi жүзеге асыратын ұйымдардағы кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу, оқыту, бағып-күту жағдайларын бақылауды қамтамасыз етуге қатысады;
4) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың жай-күйiн байқайды және осы салада әлеуметтiк зерттеулердiң жүргiзiлуiн ұйымдастырады;
5) бала құқығын қорғау жөнiнде мiндеттердi жүзеге асыратын ұйымдар желiсiнiң дамуына септiгiн тигiзедi және олардың қызметтерiнiң мониторингiн қамтамасыз етедi;
6) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың алдын алумен айналысатын органдар мен ұйымдардың iс тәжiрибесiн жинақтап, таратады және оларға ұйымдастырушылық-практикалық көмек көрсетедi;
7) мүдделi мемлекеттiк органдар жетекшiлерiнiң кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың алдын алу бойынша жүргiзген жұмыстары жөнiнде есеп берулерiн тыңдайды және олардың арасында осы мәселелер бойынша өзара ақпарат алмасуды ұйымдастырады;
8) кәмелетке толмағандарды арнайы бiлiм беру ұйымдарына және бағып-күтудiң ерекше тәртiбi қолданылатын бiлiм беру ұйымдарына жiберу мәселелерi бойынша сотқа материалдарды даярлауға қатысады;
9) қылмыстық-атқарушы жүйе мекемелерiнен босатылған немесе арнайы бiлiм беру ұйымдары мен бағып-күтудiң ерекше тәртiбi қолданылатын бiлiм беру ұйымдарынан қайтып оралған кәмелетке толмағандарды жұмысқа және тұрмыста орналастыруға, сондай-ақ қиын өмiрлiк кезеңдi бастан кешiрiп отырған кәмелетке толмағандарды әлеуметтiк оңалту бойынша басқа да мiндеттердi жүзеге асыруға мүдделi органдар қызметiн үйлестiредi;
10) құқық бұзушы кәмелетке толмағандарға, сондай-ақ тәрбиелеу, оқыту және бағып-күту бойынша өз мiндеттерiн орындамайтын немесе олардың мiнез-құлықтарына терiс әсер ететiн кәмелетке толмағандардың ата-аналары мен кәмелетке толмағандардың заңды өкiлдерiне қатысты материалдарды заңмен белгiленген тәртiпте қарастырады.
7. Кәмелетке толмағандар iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссиялардың құрылу тәртiбi және олардың қызметiнiң ұйымдастырылуы заңмен белгiленедi.

10-бап. Iшкi iстер органдарының құзыретi

1. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың алдын алу саласында iшкi iстер органдары өз құзыреттерiнiң шегiнде:
1) осы Заңның 18-бабының 1-12-тармақтарында көрсетiлген кәмелетке толмағандарға, сондай-ақ оларды тәрбиелеу, оқыту, бағып-күту бойынша өз мiндеттерiн орындамайтын және (немесе) олардың мiнез-құлықтарына терiс әсер ететiн кәмелетке толмағандардың ата-аналары мен заңды өкiлдерiне қатысты жеке алдын алу жұмыстарын жүргiзедi, анықтайды, есебiн жүргiзедi;
2) кәмелетке толмағандарды құқық бұзушылықтар, қоғамға жат iс-әрекеттер жасауға тартатын немесе балаларға қатысты басқа да құқыққа қарсы iс-әрекеттер жасайтын адамдарды, сондай-ақ кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу, оқыту және (немесе) бағып-күту бойынша өз мiндеттерiн орындамайтын немесе тиiсiнше орындамайтын, не болмаса олардың мiнез-құлықтарына терiс әсер ететiн кәмелетке толмағандардың ата-аналары мен заңды өкiлдерiн, педагогтарды, тәрбиешiлердi, оқу, тәрбие және кәмелетке толмағандарды қадағалауды жүзеге асыруға мiндеттi басқа да мекеменiң өзге қызметкерлерiн анықтайды және белгiленген тәртiпте оларға Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде қарастырылған жауапкершiлiкке тарту жөнiндегi шаралар қолданады;
3) кәмелетке толмағандар жасаған немесе олардың қатысуымен жасалған әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар мен қылмыстар жайлы өтiнiштер мен хабарламаларды белгiленген тәртiпте қарастырады және белгiленген тәртiпте оларға себепшi болған себептер мен жағдайларды жоқ жөнiнде ұсыныс енгiзедi, олардың орындалуын бақылауды қамтамасыз етедi;
4) арнайы бiлiм беру ұйымдарына және бағып-күтудiң ерекше тәртiбi қолданылатын бiлiм беру ұйымдарына жiберiлген кәмелетке толмағандарға қатысты материалдарды дайындауға қатысады;
5) қоғамнан оқшаулаумен байланысты емес жазаларға және өзге де қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларына сотталған кәмелетке толмағандардың өмiр салтын және мiнез-құлқын бақылауды қамтамасыз етуде әдiлет органдарының қылмыстық-атқару инспекцияларына көмек көрсетедi;
6) Әдiлет министрлiгiнiң қылмыстық-атқару инспекцияларымен бiрге балаларын тәрбиелеу, оқыту және күту жөнiндегi өз мiндеттерiн орындамайтын және (немесе) олардың мiнез-құлқына керi әсер ететiн Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексiнiң 72-бабы бойынша жазасын өтеу кейiнге қалдырылған сотталған әйелдерге қатысты материалдар дайындайды;
7) кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз қалуы, құқық бұзушылықтары мен қоғамға жат iс-әрекеттерi, оған себепшi болған себептер мен жағдайлар жөнiнде мүдделi органдар мен мекемелердi хабардар етедi;
8) кәмелетке толмағандардың, олардың ата-аналарының және басқа да заңды өкiлдерiнiң құқықтық тәрбиесiнде бiлiм беру органдарына көмек көрсетедi;

11-бап. Кәмелетке толмағандарды уақытша оқшаулау,
бейiмдеу және оңалту орталықтары

1. Кәмелетке толмағандарды уақытша оқшаулау, бейiмдеу және оңалту орталықтары (бұдан әрi - КУОБОО) кәмелетке толмағандарды қабылдауды және уақытша ұстауды қамтамасыз ететiн уәкiлеттi органдардың арнайы балалар мекемесi болып табылады. Мұнда:
1) қылмыстық жауапкершiлiкке тартылатын жасқа жеткенге дейiн қылмыстық белгiлерi бар қоғамға қауiптi әрекет жасаған;
2) өмiр сүру және тәрбиелену жағдайларына байланысты олардың бұрынғы тұрғылықты жерiнде бұдан әрi тұру мүмкiндiгi болмаған жағдайларда қылмыстың жасалуына айыпталушы;
3) арнайы бiлiм беру ұйымдарына және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарына жiберiлген;
4) ата-аналарын немесе өзге де заңды өкiлдерiн анықтау үшiн үш жастан он сегiз жасқа дейiнгi қадағалаусыз және панасыз қалған;
5) қамқоршылық және қорғаншылық органдарына уақтылы орналастыру мүмкiндiгi болмаған жағдайда ата-анасының немесе оларды ауыстыратын адамдардың қамқорынсыз қалған, сондай-ақ олардың өмiрiне немесе денсаулығына тiкелей қауiп төнген кезде қамқоршылық және қорғаншылық органдары ата-анасынан (олардың бiреуiнен) немесе оларды қамқоршылыққа алған басқа да адамдардан алып қойған кәмелетке толмағандар орналастырылады.
Осы тармақтың 4) және 5) тармақшаларында көрсетiлген кәмелетке толмағандар КУОБОО-да өзге де негiздер бойынша ұсталатын кәмелетке толмағандардан бөлек ұсталады.
2. Кәмелетке толмағандарды КУОБОО-ға орналастыру үшiн:
1) осы баптың 1-тармағының 1), 2), 3) және 4) тармақшаларында көрсетiлген кәмелетке толмағандарға қатысты - прокурор рұқсат берген қылмыстық қудалау органының немесе соттың қаулысы;
2) осы баптың 1-тармағының 5) тармақшасында көрсетiлген кәмелетке толмағандарға қатысты - қамқорлық және қорғаншылық органының қаулысы негiз болып табылады.
3. Түнгi уақытта, демалыс немесе мереке күндерiнде, сондай-ақ өзге де ерекше жағдайларда осы баптың 1-тармағының 1), 4) және 5) тармақшаларында көрсетiлген кәмелетке толмағандар КУОБОО-ға қалалық, аудандық, желiлiк iшкi iстер органы бастығының (орынбасарының) қаулысы негiзiнде орналастырылуы мүмкiн, бұл туралы жиырма сағат iшiнде КУОБОО әкiмшiлiгi прокурорды жазбаша түрде хабардар етуге мiндеттi. Осы бапта көрсетiлген кәмелетке толмағандарға қатысты материалдар оларды одан әрi ұстау не болмаса орналастыру туралы мәселенi шешу үшiн КУОБОО-ға орналастырылған сәттен бастап үш тәулiк iшiнде сотқа, прокурорға немесе қамқорлық және қорғаншылық органдарына ұсынылады.
4. Кәмелетке толмағандарды КУОБОО-ға орналастыру үшiн қажеттi құжаттарды жинақтауды iшкi iстер органдары қамтамасыз етедi.
5. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген кәмелетке толмағандардың КУОБОО-да болу мерзiмi 30 тәулiктен аспауы тиiс. Осы баптың 1-тармағының 2), 4) және 5) тармақшаларында көрсетiлген кәмелетке толмағандардың КУОБОО-да болу мерзiмi оларды орналастыру мүмкiндiгiн қамтамасыз ету, ата-аналарын немесе өзге де заңды өкiлдерiн анықтау не болмаса қылмыстық iстi жан-жақты тергеу үшiн тек алты айдан аспайтын мерзiмге ұзартылуы мүмкiн. Осы санаттағы кәмелетке толмағандардың КУОБОО-да болу мерзiмiн ұзартуға:
1) осы баптың 1-тармағының 2) және 4) тармақшаларында көрсетiлген кәмелетке толмағандарға қатысты - прокурор рұқсат берген қылмыстық қудалау органының немесе соттың қаулысы;
2) осы баптың 1-тармағының 5) тармақшасында көрсетiлген кәмелетке толмағандарға қатысты - қамқорлық және қорғаншылық органының қаулысы негiз болып табылады.
6. Кәмелетке толмағандардың КУОБОО-да болу мерзiмiне өкiлеттi денсаулық сақтау органы жариялаған карантин кезеңi, сондай-ақ кәмелетке толмағанның ауруына байланысты стационарлық медициналық мекемеде болу уақыты енбейдi.
7. КУОБОО-ға алкогольдiк, есiрткiлiк немесе уытқұмарлық мас болу күйiндегi кәмелетке толмағандарды, сондай-ақ айқын көрiнетiн психикалық аурудың белгiлерi бар кәмелетке толмағандар орналастырылмайды.
8. Кәмелетке толмағандарды КУОБОО-да ұстаудың тәртiбi мен шарттары Қазақстан Республикасының уәкiлеттi органы бекiткен осы ұйымдар туралы ережеде белгiленедi.

12-бап. Бiлiм беру органдарының құзыретi

1. Бiлiм беру органдары өз құзыретi шегiнде:
1) девиантты мiнез-құлқы бар кәмелетке толмағандарға арналған арнайы бiлiм беру ұйымдарының және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарының, сондай-ақ баланың құқығын қорғау жөнiндегi мiндеттердi жүзеге асыратын өзге де ұйымдардың жүйесiн дамыту жөнiндегi шараларды жүзеге асырады;
2) кәмелетке толмағандардың жазғы демалысын, бос уақытын және еңбекпен қамтылуын ұйымдастыруға қатысады;
3) белгiсiз себептер бойынша жалпы бiлiм беретiн оқу орындарына бармайтын кәмелетке толмағандарды анықтайды және есепке алады, олармен және олардың ата-аналарымен немесе заңды өкiлдермен жеке алдын алу жұмыстарын жүргiзедi;
4) кәмелетке толмағандардың заңға бағынушылық мiнез-құлықтарын қалыптастыруға, олардың бойына адамгершiлiк пен салауатты өмiр салтының берiк негiздерiн дарытуға бағытталған бағдарламалар мен әдiстемелердi әзiрлейдi және бiлiм беру ұйымдарының жұмыс тәжiрибесiне енгiзедi;
5) дамуында немесе мiнез-құлқында ауытқушылықтары бар кәмелетке толмағандарды анықтайтын психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссияларды құрады, олардың кешендi тексерiлуiн жүргiзедi және олардың одан әрi оқытылуы мен тәрбиеленуiнiң нысандарын анықтау жөнiндегi нұсқауларды дайындайды;
6) девиантты мiнез-құлқы бар кәмелетке толмағандарды, тұрмысы жайсыз отбасыларын анықтауға, оларды iшкi iстер органдарында есепке алуға және олармен жеке алдын алу жұмыстарын жүргiзуге қатысады;
7) жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында тиiстi спорт секцияларын, техникалық және өзге де үйiрмелердi, клубтарды ұйымдастыруды және оларға кәмелетке толмағандарды тартуды қамтамасыз етедi.

13-бап. Арнайы бiлiм беру ұйымдары және ерекше ұстау
режимiндегi бiлiм беру ұйымдары

1. Арнайы бiлiм беру ұйымдары және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдары оқу-тәрбие немесе емдеу-тәрбиелеу мекемелерi болып табылады және он бiр жастан он сегiз жасқа дейiнгi девиантты мiнез-құлқы бар кәмелетке толмағандар үшiн олардың тәрбиесiн, оқуын және әлеуметтiк оңалуын қамтамасыз ету мақсатында құрылады.
2. Әкiмшiлiк жазалау шараларына әкелiп соғатын құқық бұзушылықтарды ұдайы жасайтын, оқудан, жұмыстан қаскөй жалтарушы, отбасынан және балалардың оқу-тәрбие ұйымдарынан ұдайы кетiп қалатын кәмелетке толмағандар, кәмелетке толмағандар iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссияның ұсынысы бойынша шығарылған сот шешiмiнiң негiзiнде арнайы бiлiм беру ұйымдарына бiр айдан бiр жылға дейiнгi мерзiмге жiберiлуi мүмкiн.
3. Қылмыстық белгiлерi бар қоғамға қауiптi әрекеттер жасаған, қылмыстық жауапкершiлiктен босатылған кәмелетке толмағандар сот шешiмiнiң негiзiнде алты айдан екi жылға дейінгі мерзiмге ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарына жiберiлуi мүмкiн.
4. Кәмелетке толмағандардың арнайы бiлiм беру ұйымдарында және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарында болуы оның кәмелеттiк жасқа жетуiне байланысты, сондай-ақ осы мекемелер әкiмшiлiктерiнiң ұсыныстары негiзiнде сот кәмелетке толмағандар өздерiнiң түзелуi үшiн бұл шараны қолдануды бұдан әрi қажет етпейдi деген қорытындыға келген жағдайда мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы мүмкiн.
5. Кәмелетке толмағандардың арнайы бiлiм беру ұйымдарында және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарында болуының сотпен белгiленген мерзiмi осы баптың 2 және 3-тармақтарында белгiленген тәртіпте, тек қана мынадай жағдайларда ұзартылуы мүмкiн:
1) кәмелетке толмағандардың жалпы бiлiмiн немесе кәсiби дайындығын аяқтау қажеттiлігi болған, бiрақ олар кәмелеттiк жастан аспаған жағдайда;
2) қылмыстық жауапкершілiк басталатын жасқа жеткенге дейiн қылмыстық белгiлерi бар қоғамға қауiптi әрекеттер жасалғанда.
6. Кәмелетке толмағандарды арнайы бiлiм беру ұйымдарына және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарына жiберу туралы мәселенi қарастыру кезiнде прокурор мiндетті түрде қатысуы тиiс.
7. Осы баптың 2, 3-тармақтарында көрсетiлген, кәмелетке толмағандарды анықтауды және есепке алуды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдар кәмелетке толмағандарды арнайы бiлiм беру ұйымдарына және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарына орналастыру үшiн қажеттi құжаттарды жинауды қамтамасыз етеді.
8. Арнайы бiлiм беру ұйымдарының және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарының әкiмшiлiгi:
1) құрамына көрсетiлген мекеменiң аумағын күзету; тәрбиеленушілердiң жеке бастарының қауiпсiздiгiн және олардың жағымсыз әсерден қорғалу; көрсетiлген мекеменiң аумағына бөгде адамдардың еркiн кiрiп-шығуын және одан тәрбиеленушiлердiң өз еркiмен кетуiн шектеу; кәмелетке толмағандарды тәулiк бойы, оның iшiнде ұйқыға берiлген уақытта қадағалау және бақылау; кәмелетке толмағандардың өздерiн, олардың заттары мен ұйықтайтын бөлмелерiн тексеру енетiн кәмелетке толмағандарды ұстаудың арнайы жағдайларын қамтамасыз етедi;
2) көрсетiлген мекеменiң орналасқан жерi бойынша және кәмелетке толмағандардың тұрғылықты жерi бойынша iшкi iстер органдарына олардың өз еркiмен кетiп қалу фактiлерi туралы хабарлайды және оларды iздестiруге және қайтаруға тiкелей қатысады;
3) кәмелетке толмағанды көрсетiлген мекемеден шығару туралы хабарламаны, сондай-ақ кәмелетке толмағанға мiнездемесiн және олармен алдағы уақытта жеке алдын алу жұмыстарын жүргiзудiң, жұмысқа және тұрмыста орналасуына көмек көрсетудiң қажеттiлiгi туралы нұсқауларды кәмелетке толмағанның тұрғылықты жерi бойынша кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссияға олардың ұсталу мерзiмiнiң аяқталуына дейiн бiр ай қалғанда жiбередi.
9. Арнайы бiлiм беру ұйымдарына және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарына осы мекемелерде тұруына және оқуына кедергi болатын аурулары бар кәмелетке толмағандар орналастырылмайды. Мұндай аурулардың тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
10. Арнайы бiлiм беру ұйымдарының және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарының қызметiн құру және ұйымдастыру тәртiбi және оларда кәмелетке толмағандарды бағып-күтудiң шарттары бiлiм беру саласында Қазақстан Республикасының уәкiлеттi мемлекеттiк органы бекiткен осы ұйымдар туралы ережемен анықталады.

14-бап. Денсаулық сақтау органдары

1. Денсаулық сақтау органдары өз құзыретi шегiнде мыналарды:
1) кәмелетке толмағандар, олардың ата-аналары немесе заңды өкiлдерi арасында санитарлық-гигиеналық бiлiмдердi таратуды, сондай-ақ салауатты өмiр салтын насихаттауды;
2) кәмелетке толмағандардың маскүнемдiгiн, нашақорлығы мен уытқұмарлығын және осыған байланысты олардың мiнез-құлықтарындағы ауытқушылықтарын алдын алу жөнiндегi iс-шараларды әзiрлеудi және жүзеге асыруды;
3) ата-аналарының немесе заңды өкiлдерiнiң қамқорлығынсыз қалған үш жасқа дейiнгi адасқан, тастанды және басқа да балалардың тәулiк бойы қабылдануын және бағып күтiлуiн;
4) кәмелетке толмағандар құқық бұзушылықтарының, қадағалаусыз, панасыз қалуының алдын алу жүйесiнiң мемлекеттiк органдары мен мекемелерiне, сондай-ақ кәмелетке толмағандардың ата-аналарына немесе заңды өкiлдерiне кеңестiк көмек көрсетудi;
5) алкогольдiк, есiрткiлiк және уытқұмарлық мас болу күйiндегi кәмелетке толмағандарды тәулiк бойы қабылдауды және оларға медициналық көмек көрсетудi;
6) мiнез-құлықтарында ауытқушылықтары бар кәмелетке толмағандарға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мамандандырылған диагностикалық және емдiк-қалпына келтiру көмегiн көрсетудi;
7) арнайы бiлiм беру ұйымдарына және ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарына жiберiлетiн кәмелетке толмағандардың денсаулық жағдайы туралы қорытындыны белгiленген тәртiппен дайындауды;
8) спирттiк iшiмдiктердi, есiрткi құралдарын, психотроптық және адамның мiнез-құлқы мен психикалық және дене функцияларына терiс әсерiн тигiзетiн өзге де қатты әсер ететiн заттарды терiс пайдаланатын кәмелетке толмағандарды анықтауды, есепке алуды, тексеруден өткiзудi және медициналық әлеуметтiк оңалтуды, сондай-ақ олардың құзыретiне жататын кәмелетке толмағандар маскүнемдiгiн, нашақорлығы мен уытқұмарлығын және осыған байланысты олардың мiнез-құлықтарындағы ауытқушылықтарын алдын алу жөнiндегi басқа да шараларды жүзеге асыруды;
9) жыныстық жолмен берiлетiн аурулардың көздерiн анықтауды, осы аурулармен ауыратын кәмелетке толмағандарды тексеруден өткiзудi және емдеудi;
10) кәмелетке толмағандар iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссияларды кәмелетке толмағандар арасындағы нашақорлықтың, уытқұмарлықтың және маскүнемдiктiң жағдайын, сондай-ақ осы бапта көрсетiлген функцияларды жүзеге асыратын денсаулық сақтау мекемелерiнiң орналасқан орнын, олардың қызметтерiнiң мүмкiндiктерi мен нәтижелерi туралы хабарландырылуын ұйымдастырады.

15-бап. Еңбек жөнiндегi мемлекеттiк уәкiлетті органдар

Еңбек жөнiндегi мемлекеттiк өкiлеттi органдар кәмелетке толмағандардың еңбегiн пайдалану кезiнде Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес еңбек шарттарының сақталуын және жеке еңбек шарттарын жасасудың дұрыстығын бақылауды жүзеге асырады.

16-бап. Әдiлет органдары

1. Әдiлет министрлiгiнiң қылмыстық-атқару инспекциялары кәмелетке толмағандардың өмiр салттары мен мiнез-құлықтарын қадағалауды қамтамасыз етедi, сондай-ақ қоғамнан оқшаулаумен байланысты емес жазаларға және өзге де қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларына сотталған кәмелетке толмағандармен жеке алдын алу жұмыстарын жүзеге асырады.
2. Әдiлет министрлiгi қылмыстық-атқару жүйесiнiң мекемелерiндегi кәмелетке толмағандармен жеке алдын алу жұмысын өз құзыретi шегiнде көрсетiлген мекемелердiң әкiмшiлiгi жүргiзедi.

17-бап. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық
бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың
алдын алуға қатысушы өзге де мемлекеттiк
органдар

1. Мәдениет органдары өз құзыретi шегiнде:
1) кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз қалуының және құқық бұзушылықтарының алдын алу жөнiндегi мақсатты бағдарламаларды әзiрлеуге және iске асыруға қатысады;
2) қызметтерi кәмелетке толмағандар қадағалаусыз қалуының және құқық бұзушылықтарының алдын алу шараларын жүзеге асырумен байланысты балалар мен жастардың қоғамдық бiрлестiктерiне, әлеуметтiк мекемелерге, қорлар мен өзге де мекемелерге және ұйымдарға жәрдемдеседi;
3) кәмелетке толмағандардың демалысын, бос уақытын және еңбекпен қамтылуын ұйымдастыруға қатысады;
4) кәмелетке толмағандардың заңды сыйлауын және салауатты өмiр салтын насихаттау жөнiндегi қызметтi жүзеге асырады.
2. Қамқорлық және қорғаншылық органдары өз құзыретi шегiнде 18-баптың 1-тармағында көрсетiлген кәмелетке толмағандармен, егер олар жетiм болса немесе ата-аналарының және өзге де заңды өкілдерiнiң қамқорлығынсыз қалса жеке алдын алу жұмыстарын жүргiзуге қатысады.

3-тарау. Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу жөнiндегi қызметтi ұйымдастыру

18-бап. Жеке алдын алу жұмысы

1. Жеке алдын алу жұмысы:
1) қадағалаусыз және панасыз қалған;
2) арнайы білім беру ұйымдарында, ерекше ұстау режимiндегi білім беру ұйымдарында және кәмелетке толмағандарды уақытша оқшаулау, бейiмдеу және оңалту орталықтарында ұсталатын;
3) спирттiк ішімдіктердi, есiрткi құралдарын, психотроптық және адамның мiнез-құлқымен психикалық және дене функцияларына керi әсерiн тигiзетiн өзге де қатты әсер ететiн заттарды терiс пайдаланатын;
4) белгiсiз себептермен жалпы бiлiм беретiн оқу орындарына қатыспайтын;
5) әкiмшілiк құқық бұзушылық жасаған;
6) қылмыстық жауапкершiлiктен немесе ақталмайтын негіздер, оның iшiнде рақымшылық немесе кешірім жасау актілерi бойынша жазадан босатылған;
7) қылмыстық жауапкершiлiкке тартылатын жасқа жетпеуiне байланысты қылмыстық жауапкершілiкке жатпайтын немесе психикасының бұзылуымен байланысты емес психикалық дамуының кешеуiлдеуi салдарынан қылмыстық белгілерi бар әрекет жасаған;
8) қамауға алумен байланысты емес бұлтартпау шаралары таңдап алынған қылмыстар жасауға айыпталушы немесе күдікті;
9) жазасын өтеуден шартты түрде мерзiмiнен бұрын босатылған;
10) жазасын өтеу кейiнге қалдырылған немесе үкiмнiң орындалуы кейiнге қалдырылған;
11) қылмыстық-атқару жүйесi мекемелерiнен босатылған;
12) ауыр емес немесе орташа ауыр қылмыстар жасағаны үшiн сотталған және сот тәрбиелiк ықпал етудiң мәжбүрлеу шараларын қолдану арқылы жазадан босатқан;
13) бас бостандығынан айырумен байланысты емес шартты түрде, қоғамдық немесе түзеу жұмыстарына, өзге де жазалау шараларына сотталған кәмелетке толмағандарға қатысты жүргізiледі.
2. Егер кәмелетке толмағандардың ата-аналары және өзге де заңды өкiлдерi оларды тәрбиелеу, оқыту және (немесе) бағып-күту бойынша өз міндеттерiн орындамаса олардың мiнез-құлықтарына терiс әсер етсе, жеке алдын алу жұмысы оларға қатысты жүргізiледі.

19-бап. Жеке алдын алу жұмыстарын өткiзудiң негiздерi

Егер осы Заңның 18-бабында көзделген жағдайлар мынадай құжаттарда:
1) сот үкiмiнде, анықтауында немесе қаулысында;
2) кәмелетке толмағандар iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссияның, прокурордың, анықтау органының қаулысында;
3) арыздарды, өтiнiштердi немесе басқа хабарларды тексерудiң нәтижелерi бойынша кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз қалуының және құқық бұзушылықтарының алдын алу жүйесi органының немесе мекемесiнiң басшысы бекiткен қорытындыда ресми көрсетiлген болса, олар кәмелетке толмағандарға, олардың ата-аналары мен заңды өкiлдерiне қатысты жеке алдын алу жұмыстарын өткiзудiң негiздерi болып табылады.

20-бап. Жеке алдын алу жұмыстарын өткiзу мерзiмдерi

Кәмелетке толмағандарға, олардың ата-аналарына немесе заңды өкілдерiне қатысты жеке алдын алу жұмысы кәмелетке толмағандарға әлеуметтік және өзге де көмек көрсету үшін қажеттi мерзімде немесе кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз, панасыз қалуына, құқық бұзушылықтарына немесе қоғамға жат iс-әрекет жасауына ықпал ететiн себептер мен жағдайларды жойғанға дейiн, немесе олар он сегіз жасқа толғанға дейiн немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да жағдайлардың басталуына дейiн жүргізiледi.

21-бап. Жеке алдын алу жұмыстары жүргізiлетін
тұлғалардың құқықтары

1. Жеке алдын алу жұмысы жүргiзiлетiн кәмелетке толмағандардың, олардың ата-аналарының немесе заңды өкiлдерiнiң Қазақстан Республикасының Конституциясы, Бала құқығы туралы БҰҰ-ның Конвенциясы, Қазақстан Республикасының халықаралық келiсiм-шарттары, "Қазақстан Республикасындағы бала құқықтары туралы", "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының Заңдары, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актілерi кепілдiк берген құқықтары мен бостандықтары қамтамасыз етіледі.
2. Арнайы бiлiм беру ұйымдарында ерекше ұстау режимiндегi бiлiм беру ұйымдарында және кәмелетке толмағандарды уақытша оқшаулау, бейімдеу және оңалту орталықтарында ұсталатын кәмелетке толмағандар осы баптың 1-тармағында көрсетілген құқықтармен қатар, белгiленген тәртіпте:
1) осы мекемелерге орналастырылулары туралы ата-аналарына немесе заңды өкiлдерiне хабарлауға;
2) кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың алдын алу жүйесiнiң органдары мен мекемелерiнің қызметкерлерi қабылдаған шешiмдер бойынша көрсетiлген жүйенiң жоғарғы тұрған органдарына, сондай-ақ прокуратура органдары мен сотқа шағым беруге;
3) iзгiлiктi, адамның намысына тимейтiн қарым-қатынас жасауға;
4) телефонмен сөйлесу және саны шектелмеген кездесулер арқылы отбасымен байланыс жасауға; сәлемдеме; бандероль алу; саны шектелмеген хаттар мен жеделхаттар алуға және жiберуге;
5) тегiн тамақпен, киiммен, аяқ киiммен және Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен заттай үлестiң нормалары бойынша басқа да заттармен қамтамасыз етуге құқылы.

22-бап. Осы заңның орындалу кепiлдiктерi

Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың, қадағалаусыз, панасыз қалудың алдын алу жүйесiнiң органдары мен мекемелерi өз құзыретi шегiнде кәмелетке толмағандардың құқықтары мен заңды мүдделерiнiң сақталуын қамтамасыз етуге, оларды құқық шектеудiң барлық нысандарынан, дене немесе психикалық зорлықтан, қорлаудан, дөрекi қарым-қатынастан, сексуалдық және өзге де пайдаланудан қорғауды жүзеге асыруға, ауыр өмiр жағдайындағы кәмелетке толмағандарды және тұрмысы жайсыз отбасыларды анықтауға, сондай-ақ мыналарға:
1) прокуратура органына - кәмелетке толмағандардың құқықтары мен бостандықтары бұзылуы туралы;
2) кәмелетке толмағандардың iсi және олардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссияға - кәмелетке толмағандар бiлiм алуға, еңбекке, демалысқа, тұрғын үйге құқықтарының және басқа да құқықтарының бұзылу жағдайлары туралы, сондай-ақ органдар мен мекемелердiң қызметтерiнде кәмелетке толмағандардың құқық бұзушылығының, қадағалаусыз, панасыз қалуының ескертуге кедергi жасайтын кемшiлiктер туралы;
3) қамқорлық және қорғаншылық органына - ата-аналарының немесе заңды өкiлдерiнiң қамқорлығынсыз қалған не болмаса олардың өмiрiне, денсаулығына қауiп төндiретiн немесе тәрбиесiне кедергi келтiретiн жағдайда қалған кәмелетке толмағандар туралы;
4) iшкi iстер органына - қадағалаусыз және панасыз қалған кәмелетке толмағандар, тұрмысы жайсыз отбасылар, құқық бұзушылық немесе қоғамға жат iс-әрекеттер жасаған кәмелетке толмағандар, сондай-ақ кәмелетке толмағандарды қылмысты немесе қоғамға жат iс-әрекеттердi жасауға тартып жүрген немесе оларға қатысты басқа да құқыққа қарсы әрекеттердi жасап жүрген ата-аналар және өзге де ересек адамдар туралы;
5) денсаулық сақтау органына - спирт ішiмдiктерiн, есiрткi құралдарын, психотроптық немесе адамның мiнез-құлқы мен психикалық және дене функцияларына терiс әсерiн тигiзетiн өзге де қатты әсер ететiн заттарды терiс пайдалануына байланысты тексерiлудi, қаралуды немесе емделудi қажет ететiн кәмелетке толмағандар туралы;
6) білім беру органына - балалар үйiнен, мектеп-интернаттардан және басқа да балалар мекемелерiнен өз ерiктерiмен кетулерiне байланысты немесе белгiсiз себептер бойынша жалпы бiлiм беретiн орындардан оқуларының тоқтатылуына байланысты мемлекет көмегiне мұқтаж кәмелетке толмағандар туралы дереу хабарлауға мiндеттi.

Қазақстан Республикасының
Президентi