О проекте Закона Республики Казахстан "О социальной защите инвалидов в Республике Казахстан"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2003 года N 1362

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О социальной защите инвалидов в Республике Казахстан".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан О социальной защите инвалидов в Республике Казахстан

Настоящий Закон определяет правовые, экономические и организационные условия для обеспечения социальной защиты инвалидов, создания им равных возможностей для жизнедеятельности и интеграции в общество.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
инвалид - лицо, которое имеет нарушение здоровья со стойким расстройством функций организма, обусловленное заболеваниями, последствиями травм или дефектами, приводящее к ограничению жизнедеятельности и вызывающее необходимость в социальной защите данного лица;
инвалидность - степень ограничения жизнедеятельности человека вследствие нарушения здоровья со стойким расстройством функций организма;
индивидуальная программа реабилитации инвалида - документ, определяющий конкретные объемы, виды и сроки проведения реабилитации инвалида;
комплексная программа реабилитации инвалидов - гарантированный перечень мероприятий по медицинской, социальной, профессиональной реабилитации инвалидов;
медико-социальная экспертиза - комплексная оценка состояния организма на основе анализа клинико-функциональных, социальных, профессиональных и психологических данных освидетельствуемого лица, определение в установленном порядке его потребностей в мерах социальной защиты, включая реабилитацию;
медикаментозное лечение - лечение с применением лекарственных средств;
медицинская реабилитация - комплекс лечебных мер воздействия, направленных на восстановление нарушенных или утраченных функций и здоровья больных и инвалидов;
ограничение жизнедеятельности - полная или частичная утрата лицом способности или возможности осуществлять самообслуживание, самостоятельно передвигаться, ориентироваться, общаться, контролировать свое поведение, обучаться и заниматься трудовой деятельностью;
протезно-ортопедическая помощь - специализированный вид медико-технической помощи по обеспечению инвалидов протезно-ортопедическими средствами и обучение пользованию ими;
протезно-ортопедические средства - средства, замещающие отсутствующие конечности или другие части тела, компенсирующие нарушенные или утраченные функции организма вследствие заболевания или повреждения здоровья;
профессиональная реабилитация инвалидов - комплекс мер, направленных на получение или восстановление нарушенных или утраченных профессиональных навыков, знаний и умений инвалидов и их адаптацию к требованиям рекомендуемой трудовой деятельности;
профессиональная ориентация - система мер, направленных на оказание помощи инвалиду в выборе видов трудовой деятельности;
профессиональное обучение (переобучение) - процесс овладения знаниями, навыками и умением в области трудовой деятельности, рекомендуемой инвалидам;
ребенок-инвалид - лицо в возрасте до 18 лет, имеющее нарушение здоровья со стойким расстройством функции организма, обусловленное заболеваниями, травмой, их последствиями, дефектами, приводящее к ограничению жизнедеятельности и необходимости его социальной защиты;
реконструктивная хирургия - хирургический метод лечения, направленный на восстановление или компенсацию нарушенных функций организма;
социально-бытовая и средовая адаптация инвалидов - процесс возможного достижения самообслуживания, самостоятельного проживания или возвращения инвалидов в привычные условия семейной и общественной жизни;
социальная реабилитация инвалидов - комплекс мер, направленных на создание условий для преодоления инвалидами ограничений жизнедеятельности, восстановление социального статуса, их социально-бытовой и средовой адаптации;
специальные средства передвижения - вид технической помощи для активного и пассивного передвижения инвалидов;
специальные рабочие места для трудоустройства инвалидов - рабочие места, оборудованные с учетом индивидуальных возможностей инвалида;
сурдотехнические средства - технические средства для коррекции и компенсации дефектов слуха, в том числе усиливающие средства связи и передачи информации;
технические вспомогательные (компенсаторные) средства - протезно-ортопедические и сурдо-тифло-технические средства;
тифлотехнические средства - технические средства для коррекции и компенсации нарушенных зрительных функций, восстановления зрения, для ориентации в пространстве, чтения и письма, в том числе по Брайлю;
уполномоченный государственный орган (далее - уполномоченный орган) - центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство в области социальной защиты населения.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан
о социальной защите инвалидов

1. Законодательство Республики Казахстан о социальной защите инвалидов основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Действие настоящего Закона распространяется на граждан Республики Казахстан, иностранцев и лиц без гражданства, постоянно проживающих в Республике Казахстан.
3. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Глава 2. Государственное регулирование
социальной защиты инвалидов

Статья 3. Государственная политика Республики Казахстан
в сфере социальной защиты инвалидов

Государственная политика Республики Казахстан в сфере социальной защиты инвалидов Республики Казахстан направлена на:
1) профилактику инвалидности;
2) социальную защиту, в том числе реабилитацию инвалидов;
3) интеграцию инвалидов в общество.

Статья 4. Принципы социальной защиты инвалидов

Государственная политика Республики Казахстан в области социальной защиты инвалидов проводится на основе принципов:
1) законности, гуманности, соблюдения прав человека;
2) гарантированности социальной защиты, обеспечения доступности медицинской, социальной и профессиональной реабилитации;
3) доступности и равных прав инвалидов на образование и свободный выбор рода деятельности наряду с другими гражданами;
4) взаимодействия государственных органов с общественными объединениями и иными организациями, осуществляющими функции по защите прав и законных интересов инвалидов.

Статья 5. Компетенция Правительства Республики Казахстан
в области социальной защиты инвалидов

Правительство Республики Казахстан:
1) разрабатывает основные направления государственной политики в области социальной защиты инвалидов;
2) утверждает комплексные программы в области социальной защиты и реабилитации инвалидов;
3) издает нормативные правовые акты в области социальной защиты инвалидов;
4) утверждает порядок назначения и выплаты инвалидам, обучающимся по государственному заказу или гранту, стипендий в соответствии с законодательством.

Статья 6. Компетенция уполномоченного органа
в области социальной защиты населения

1. Уполномоченный орган в области социальной защиты населения:
1) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты в области социальной защиты инвалидов, а также в области медико-социальной экспертизы;
2) разрабатывает проекты комплексных программ реабилитации инвалидов;
3) разрабатывает государственные стандарты социального обслуживания инвалидов;
4) осуществляет методическую и организационную координацию других государственных органов по вопросам социальной защиты инвалидов;
5) устанавливает общие принципы организации и осуществления медико-социальной экспертизы и реабилитации инвалидов;
6) устанавливает по согласованию с уполномоченным органом в области охраны здоровья граждан порядок освидетельствования, установления причин, групп инвалидности и степени утраты трудоспособности, определения индивидуальных программ реабилитации инвалидов;
7) формирует централизованный банк данных системы учета инвалидов, проводит мониторинг причин, структуры и состояния инвалидности;
8) организует повышение квалификации кадров в области социальной реабилитации инвалидов;
9) осуществляет контроль за соблюдением законодательства о социальной защите инвалидов.
2. К компетенции территориальных подразделений уполномоченного органа в области социальной защиты населения относится:
1) проведение медико-социальной экспертизы;
2) определение группы инвалидности, ее причин, сроков, времени наступления инвалидности, степени утраты трудоспособности, категории "ребенок-инвалид" в зависимости от степени расстройства функций организма и ограничений жизнедеятельности;
3) составление индивидуальных программ реабилитации инвалидов;
4) назначение пособий и других видов выплат и компенсаций, предусмотренных законодательством Республики Казахстан;
5) контроль за реализацией индивидуальных программ реабилитации инвалидов;
6) изучение уровня и причин инвалидности населения;
7) контроль за соблюдением законодательства Республики Казахстан в области социальной защиты инвалидов.

Статья 7. Компетенция уполномоченного органа
в области охраны здоровья граждан

Уполномоченный орган в области охраны здоровья граждан:
1) проводит единую государственную политику в области формирования здорового образа жизни населения, профилактики инвалидности;
2) определяет протоколы диагностики, лечения заболеваний и его осложнений;
3) осуществляет медицинскую реабилитацию инвалидов в соответствии с индивидуальной программой реабилитации инвалидов;
4) обеспечивает профессиональную подготовку и переподготовку специалистов в области медико-социальной экспертизы.

Статья 8. Компетенция уполномоченного органа
в области образования

Уполномоченный орган в области образования:
1) обеспечивает получение инвалидами образования в соответствии с законодательством;
2) разрабатывает порядок назначения и выплаты инвалидам, обучающимся по государственному заказу или гранту, стипендий в соответствии с законодательством;
3) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты, регламентирующие образовательную деятельность организаций образования, осуществляющих обучение инвалидов.

Статья 9. Компетенция органов местного государственного
управления области (города республиканского значения,
столицы)

1. Местные представительные органы области (города республиканского значения, столицы):
1) утверждают региональную программу реабилитации инвалидов;
2) осуществляют контроль за исполнением региональной программы реабилитации инвалидов.
2. Местные исполнительные органы области (города республиканского значения, столицы):
1) разрабатывают и представляют на утверждение представительных органов области (города республиканского значения, столицы) региональную программу реабилитации инвалидов;
2) создают государственные организации, осуществляющие реабилитацию инвалидов и обеспечивают их деятельность;
3) организуют профессиональное обучение (переобучение) инвалидов, в соответствии с настоящим Законом и индивидуальной программой реабилитации инвалида;
4) организуют подготовку, переподготовку и повышение квалификации специалистов по реабилитации инвалидов, в том числе специалистов языка жестов;
5) организуют на соответствующей территории медицинскую, социальную, профессиональную реабилитацию, в соответствии с настоящим законом и индивидуальной программой реабилитации инвалида;
6) обеспечивают реализацию комплексных программ реабилитации инвалидов;
7) организуют совместно с уполномоченными территориальными органами по физической культуре и спорту проведение спортивных мероприятий среди инвалидов;
8) координируют оказание благотворительной и социальной помощи инвалидам.

Статья 10. Компетенция органов местного государственного
управления района (города областного значения)

1. Местные представительные органы района (города областного значения):
1) утверждают региональную программу реабилитации инвалидов;
2) осуществляют контроль за исполнением региональной программы реабилитации инвалидов.
2. Местные исполнительные органы района (города областного значения):
1) разрабатывают и представляют на утверждение представительных органов района (города областного значения) региональные программы реабилитации инвалидов;
2) обеспечивают реализацию региональных программ реабилитации инвалидов на соответствующей территории;
3) организуют оказание социальной и благотворительной помощи инвалидам.

Статья 11. Профилактика инвалидности

1. Профилактика инвалидности - комплекс мер, направленных на раннюю диагностику, предупреждение возникновения физических, умственных, психических, сенсорных и других дефектов и перехода дефекта в постоянное функциональное ограничение или инвалидность, а также мероприятия по охране здоровья, улучшению экологической среды обитания человека, формированию здорового образа жизни, обеспечению безопасных условий труда, предотвращению травматизма на производстве, снижение профессиональных заболеваний.
2. Профилактика инвалидности осуществляется соответствующими государственными органами, органами местного государственного управления и работодателем в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 3. Права и социальная защита инвалидов

Статья 12. Права инвалидов

Инвалиды в Республике Казахстан обладают всей полнотой социально-экономических и личных прав и свобод, закрепленных Конституцией Республики Казахстан, другими законодательными актами Республики Казахстан, включая права на:
1) социальную защиту, интеграцию в общество;
2) обеспечение доступа к информации;
3) образование, свободный выбор рода деятельности с учетом состояния здоровья;
4) бесплатную гарантированную медицинскую помощь в порядке, определяемом законодательством Республики Казахстан;
5) профессиональную подготовку и переподготовку, восстановление трудоспособности и трудоустройство;
6) жилище в соответствии с жилищным законодательством Республики Казахстан;
7) первоочередное обслуживание в организациях здравоохранения, культуры, связи, транспорта, сфере услуг.

Статья 13. Социальная защита инвалидов

Социальная защита инвалидов - предоставление социальной помощи, медицинской, социальной и профессиональной реабилитации, образования и иных мер, направленных на создание им равных с другими гражданами возможностей участия в жизни общества.

Статья 14. Социальная помощь

Социальная помощь инвалидам включает выплаты в виде государственных пособий, компенсаций и других выплат, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

Статья 15. Реабилитация инвалидов

1. Реабилитация инвалидов включает комплекс медицинских, социальных и профессиональных мероприятий, направленных на устранение или возможно полную компенсацию ограничений жизнедеятельности, вызванных нарушением здоровья со стойким расстройством функций организма.
2. Реабилитация инвалидов осуществляется в соответствии с комплексной программой реабилитации инвалидов и с индивидуальной программой реабилитации инвалида, определяемой на основе заключения медико-социальной экспертизы.

Статья 16. Комплексная программа реабилитации инвалидов

Комплексная программа реабилитации предусматривает развитие сети реабилитационных организаций и учреждений, укрепление их материально-технической базы, обеспечение инвалидов техническими вспомогательными (компенсаторными) средствами, специальными средствами передвижения, санаторно-курортным лечением, предоставление социальных услуг и беспрепятственного доступа к объектам социальной инфраструктуры, подготовку и повышение квалификации работников, занимающихся вопросами реабилитации инвалидов.

Статья 17. Индивидуальная программа реабилитации инвалидов

Индивидуальная программа реабилитации содержит как реабилитационные мероприятия, предоставляемые инвалиду бесплатно в соответствии с комплексной программой реабилитации инвалидов, так и реабилитационные мероприятия, в оплате которых принимает участие сам инвалид или работодатель, по вине которого получено трудовое увечье или профессиональное заболевание.

Статья 18. Медицинская реабилитация инвалидов

1. Медицинская реабилитация инвалидов включает:
1) восстановительную терапию (медикаментозное, физическое, санаторно-курортное и другие методы лечения, направленные на восстановление нарушенных или утраченных функций и здоровья);
2) реконструктивную хирургию;
3) протезно-ортопедическую помощь.
2. Мероприятия по медицинской реабилитации проводят организации здравоохранения и другие специализированные организации, независимо от форм собственности.
3. Санаторно-курортное лечение предоставляется инвалидам и детям-инвалидам согласно индивидуальным программам реабилитации в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
Инвалиду, получившему трудовое увечье или профессиональное заболевание по вине работодателя, предоставляется путевка на санаторно-курортное лечение с оплатой проезда до места лечения и обратно работодателем.

Статья 19. Социальная реабилитация инвалидов

1. Социальная реабилитация инвалидов включает:
1) обучение инвалидов основным социальным навыкам (личной гигиены, самообслуживания, передвижения, общения);
2) обеспечение инвалидов техническими вспомогательными (компенсаторными) и специальными средствами передвижения;
3) социальное обслуживание инвалидов на дому, в том числе детей-инвалидов, нуждающихся в постороннем уходе и помощи;
4) социальное обслуживание в медико-социальных учреждениях;
5) оказание правовой помощи в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
6) иные виды социальной реабилитации в соответствии с индивидуальной программой реабилитации.
2. Социальную реабилитацию инвалидов осуществляют: медико-социальные учреждения (дома-интернаты для престарелых и инвалидов и детей-инвалидов), территориальные центры социального обслуживания престарелых и инвалидов, отделения социальной помощи на дому, специальные организации образования (психолого-медико-педагогические консультации, реабилитационные центры, кабинеты психолого-педагогической коррекции) и другие специализированные организации независимо от форм собственности.

Статья 20. Предоставление инвалидам технических вспомогательных
(компенсаторных) средств и специальных средств передвижения

1. Инвалиды обеспечиваются протезно-ортопедической помощью, сурдо-тифлотехническими средствами, специальными средствами передвижения (за исключением автомобилей) в соответствии с индивидуальной программой реабилитации в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
2. Инвалиды от трудового увечья или профессионального заболевания, полученных по вине работодателя, обеспечиваются техническими вспомогательными (компенсаторными) и специальными средствами передвижения в соответствии с индивидуальной программой реабилитации за счет средств работодателя.

Статья 21. Социальное обслуживание на дому и в
территориальных центрах социального обслуживания

1. Социальное обслуживание одиноких инвалидов, нуждающихся в постороннем уходе и помощи, в связи с частичной или полной утратой возможности самостоятельно удовлетворять свои основные жизненные потребности, способности к самообслуживанию и (или) передвижению, осуществляется отделениями социальной помощи на дому и в территориальных центрах социального обслуживания престарелых и инвалидов в соответствии с государственными стандартами социального обслуживания.
2. Социальное обслуживание детей-инвалидов, нуждающихся в постороннем уходе и помощи, в связи с частичной или полной утратой возможности самостоятельно удовлетворять свои основные жизненные потребности, способности к самообслуживанию и (или) передвижению, осуществляется отделениями социальной помощи на дому в соответствии с государственными стандартами социального обслуживания.
3. Социальное обслуживание на дому и территориальных центрах социального обслуживания престарелых и инвалидов осуществляется за счет бюджетных средств.

Статья 22. Социальное обслуживание в медико-социальных учреждениях

1. Социальное обслуживание одиноких инвалидов, инвалидов из числа психоневрологических больных, детей-инвалидов, нуждающихся по состоянию здоровья в постоянном постороннем уходе и медицинском обслуживании осуществляется в домах-интернатах для престарелых и инвалидов, профилированных в соответствии с возрастом, состоянием здоровья инвалидов и включает создание условий жизнедеятельности, обеспечение ухода, медицинское обслуживание, реабилитацию, социально-трудовую адаптацию, организацию отдыха и досуга.
2. Объем социальных услуг гражданам, проживающим в медико-социальных учреждениях, предоставляется в соответствии с государственными стандартами.
3. Социальное обслуживание в медико-социальных учреждениях осуществляется за счет бюджетных средств.

Статья 23. Обеспечение инвалидам доступа к
объектам социальной инфраструктуры

1. Местные исполнительные органы обеспечивают:
условия инвалидам (включая использующих кресла-коляски и собак-проводников) для доступа к жилым, общественным и производственным зданиям, сооружениям и помещениям, беспрепятственное пользование общественным транспортом (включая его приспособление к нуждам инвалидов) и транспортными коммуникациями, средствами связи и информации и иными объектами социальной инфраструктуры;
оборудование жилых помещений, предоставляемых инвалидам или семьям, имеющим в своем составе инвалидов, специальными средствами и приспособлениями в соответствии с индивидуальной программой реабилитации инвалидов.
2. Сдача в эксплуатацию объектов жилищно-гражданского и коммунального назначения не допускается без участия в составе государственной приемочной комиссии по приемке представителя территориального подразделения уполномоченного органа в области социальной защиты населения.

Статья 24. Обеспечение инвалидам доступа к культурно-зрелищным
организациям и спортивным сооружениям

Местные исполнительные органы обеспечивают инвалидам условия для свободного доступа и пользования культурно-зрелищными организациями и спортивным сооружениям для занятия физической культурой и спортом, а также предоставление специального спортивного инвентаря.
Инвалиды I, II групп и дети-инвалиды до 18 лет пользуются перечисленными услугами за счет бюджетных средств, а инвалиды III группы с уплатой пятидесяти процентов от стоимости указанных услуг.

Статья 25. Доступ к информации и коммуникациям

1. Доступ к информации инвалидам обеспечивается организацией сурдоперевода информационных программ в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
2. По решению местных исполнительных органов районов (городов) в местах расположения учреждений, ориентированных на обслуживание инвалидов, а также в наиболее людных местах, устанавливаются специальные светофоры с синхронными звуковыми сигналами, дорожные знаки и указатели, пешеходные переходы, обустроенные звуковыми устройствами.
3. В качестве средства межличностного общения используется язык жестов, который применяется также в программах обучения организаций образования для глухих и слабослышащих детей.

Статья 26. Обеспечение инвалидам условий для получения
образования и дошкольного воспитания

1. Инвалидам гарантируется получение бесплатного среднего общего образования.
2. Для инвалидов I, II групп и детей-инвалидов при поступлении на учебу в организации образования, дающие среднее профессиональное и высшее профессиональное образование, предусматривается квота приема в количестве, определяемом Правительством Республики Казахстан.
3. При участии в конкурсе на получение бесплатного государственного образования через бюджетное финансирование, образовательных грантов и кредитов в случае одинаковых показателей преимущественное право имеют инвалиды I и II групп, инвалиды с детства, дети-инвалиды, которым согласно заключению медико-социальной экспертизы не противопоказано обучение в соответствующих организациях образования.
4. Льготы по стипендиальному обеспечению инвалидам, обучающимся в высших учебных заведениях, учащимся средних профессиональных учебных заведений, обучающимся в организациях образования по государственному заказу или гранту предоставляются в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
5. Для детей-инвалидов, состояние здоровья которых исключает возможность их пребывания в дошкольных организациях общего типа и организациях среднего общего образования создаются детские сады и другие специальные коррекционные организации в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
6. При отсутствии возможности осуществлять воспитание и обучение детей-инвалидов в общих или специальных дошкольных организациях и других учебных заведениях с учетом желания родителей или законных представителей, воспитание и обучение проводятся на дому.
7. Государство полностью или частично несет расходы на содержание инвалидов, инвалидов с детства и детей-инвалидов, в период получения ими образования.

Статья 27. Профессиональная реабилитация инвалидов

1. Профессиональная реабилитация инвалидов включает:
1) профессиональную ориентацию;
2) профессиональное обучение (переобучение);
3) трудоустройство.
2. Профессиональная ориентация осуществляется территориальными подразделениями уполномоченного органа в области социальной защиты населения.
3. Профессиональное обучение (переобучение) инвалидов осуществляется организациями, проводящими образовательную деятельность на основе лицензии, полученной в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 28. Обеспечение занятости инвалидов

Местные исполнительные органы обеспечивают занятость инвалидов путем:
1) установления квоты рабочих мест для инвалидов в размере трех процентов от общей численности рабочих мест;
2) создания дополнительных рабочих мест для инвалидов через развитие индивидуального предпринимательства, малого и среднего бизнеса;
3) создания специальных рабочих мест для трудоустройства инвалидов;
4) организации профессионального обучения инвалидов.

Статья 29. Права инвалидов в области трудовых отношений

Для инвалидов I, II групп устанавливается сокращенная продолжительность рабочего времени не более 36 часов в неделю, предоставляется ежегодный дополнительный оплачиваемый отпуск продолжительностью до 15 рабочих дней.
Работа в ночное время допускается с согласия инвалида и при условии, если такая работа не запрещена для него по состоянию здоровья.
Отказ в заключении трудового договора, либо в продвижении по службе, увольнение по инициативе работодателя, перевод инвалида на другую работу без его согласия по мотивам инвалидности не допускаются, за исключением случаев, когда по заключению территориального подразделения уполномоченного органа в области социальной защиты населения состояние его здоровья препятствует выполнению профессиональных обязанностей либо угрожает здоровью и безопасности труда других лиц.

Глава 4. Участие работодателя в социальной защите инвалидов

Статья 30. Обязанность работодателя по обеспечению доступа
к объектам социальной инфраструктуры

Работодатель обеспечивает инвалидов от трудового увечья или профессионального заболевания, полученных по вине работодателя, условиями для доступа к производственным зданиям, сооружениям, помещениям путем проектирования и приспособления рабочих мест и рабочих помещений, оборудует жилые помещения специальными средствами и приспособлениями в соответствии с индивидуальной программой реабилитации инвалида.

Статья 31. Обязанность работодателя в сфере занятости и
профессиональной реабилитации инвалидов

Работодатель за счет собственных средств, в соответствии с настоящим законом обеспечивает инвалидам от трудового увечья и/или профессионального заболевания, полученных по вине работодателя профессиональное обучение или переобучение, создание специальных рабочих мест для их трудоустройства.

Статья 32. Дополнительные меры социальной защиты,
предоставляемые работодателем

Работодатель может предусматривать за счет собственных средств дополнительные меры социальной защиты инвалидов.

Статья 33. Обязанность работодателя по возмещению
причиненного ущерба инвалиду

Возмещение причиненного ущерба инвалидам от трудового увечья или профессионального заболевания, полученных по вине работодателя, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 5. Общественные объединения инвалидов

Статья 34. Права общественных объединений инвалидов и
их полномочия

1. Общественные объединения инвалидов принимают участие в решении проблем, связанных с социальной защитой инвалидов, а также финансировании соответствующих мероприятий.
2. Центральные и местные исполнительные органы взаимодействуют с общественными объединениями инвалидов и их полномочными представителями при подготовке и принятии решений, затрагивающих интересы инвалидов.
3. Общественные объединения инвалидов вправе участвовать в формировании государственной политики по социальной защите инвалидов путем:
1) внесения предложений в центральные и местные исполнительные органы по обеспечению защиты прав и законных интересов инвалидов, в том числе при разработке комплексных и региональных программ реабилитации инвалидов;
2) участия в оценке эффективности предоставления соответствующих видов социальных услуг;
3) внесения предложений в разрабатываемые нормативные правовые акты по вопросам социальной защиты инвалидов;
4) иных, не запрещенных законодательством методов.

Глава 6. Контроль за соблюдением настоящего Закона

Статья 35. Контроль за соблюдением законодательства о
социальной защите инвалидов

Контроль за соблюдением законодательства о социальной защите инвалидов осуществляют уполномоченный орган в области социальной защиты населения и его территориальные подразделения.

Статья 36. Права уполномоченного органа в области социальной
защиты населения и его территориальных подразделений по
осуществлению контроля за соблюдением законодательства
о социальной защите инвалидов

Уполномоченный орган в области социальной защиты населения и его территориальные подразделения, осуществляющие контроль за соблюдением законодательства о социальной защите инвалидов, имеют право:
1) проводить проверки организаций по соблюдению законодательства в области социальной защиты инвалидов;
2) запрашивать и получать от работодателей и организаций независимо от форм собственности соответствующие документы и иную информацию о выполнении настоящего Закона;
3) рассматривать дела об административных правонарушениях в области законодательства о социальной защите инвалидов, выносить предписания об устранении выявленных нарушений настоящего Закона.

Глава 7. Заключительные положения

Статья 37. Ответственность за нарушение настоящего Закона

Физические и юридические лица, нарушившие настоящий Закон, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 38. Введение в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие с 1 января 2005 года.

Президент
Республики Казахстан

"Қазақстан Республикасында мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 31 желтоқсандағы N 1362 қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
"Қазақстан Республикасында мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Жоба

Қазақстан Республикасының Заңы Қазақстан Республикасында мүгедектердi әлеуметтiк
қорғау туралы

Осы Заң мүгедектердi әлеуметтiк қорғауды қамтамасыз eту үшiн, олардың тiршiлiк қызметi мен қоғамға кiрiгуi үшiн бiрдей мүмкiндiктер туғызудың құқықтық, экономикалық және ұйымдық шарттарын айқындайды.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
мүгедек - адамның тiршiлiк ету әрекетiнiң шектелуiне апаратын және осы адамды әлеуметтiк қорғау қажеттiлiгiн туғызатын аурулардан, жарақаттар немесе кемiстiктер салдарынан ағза қарекеттерiнің тұрақты бұзылушылығы бар адам;
мүгедектiк - ағза қарекеттерiнiң тұрақты бұзылушылығы салдарынан адамның тiршілiк етуi әрекетiнiң шектелу дәрежесi;
мүгедектік оңалтудың жеке бағдарламасы - мүгедекті оңалтуды жүргiзудiң нақты көлемiн, түрлерi мен мерзiмдерiн айқындайтын құжат;
мүгедектердi оңалтудың кешендi бағдарламасы - мүгедектердi медициналық, әлеуметтiк, кәсiптiк оңалту жөнiндегi iс-шаралардың кепiлдi тiзбесi;
медициналық-әлеуметтiк сараптама - куәландырылатын адамның клиникалық-функционалдық, әлеуметтiк, кәсiптiк және психологиялық деректерiн талдау негiзiнде ағза жағдайын кешендi бағалау, оңалтуды қоса, оның әлеуметтiк қорғау шараларына қажеттiлiгiн белгiленген тәртiппен анықтау;
дәрi-дәрмекпен емдеу - дәрілiк заттарды қолданып емдеу;
медициналық оңалту - аурулар мен мүгедектердiң бұзылған немесе жоғалтқан қызметтерiн және денсаулығын қалпына келтiруге бағытталған әсер ету емдiк шаралар кешенi;
тiршiлiк ету әрекетiнiң шектелуi - адамның өзiне өзi қызмет көрсету, өздiгiнен жүрiп-тұру, бағдарлану, адамдармен араласу, өзiнiң мiнез-құлқын қадағалау, оқу және еңбек қызметiмен айналысу қабiлетiн немесе мүмкiндiгiн толық немесе iшiнара жоғалтуы;
протез-ортопедиялық көмек - мүгедектердi протез-ортопедия құралдарымен қамтамасыз ету және оларды пайдалануды үйрету жөнiндегi медициналық-техникалық көмектiң мамандандырылған түрі;
протез-ортопедиялық құралдар - аяқ-қол немесе дененiң басқа да мүшелерiнiң орнына қойылатын, ауру немесе денсаулығының зақымдалуы салдарынан бұзылған немесе жойылған ағза қарекеттерiн қалпына келтiретiн құралдар;
мүгедектердi кәсiптiк оңалту - мүгедектердiң бұзылған немесе жоғалтқан кәсiптiк дағдыларын, бiлiмi мен машықтарын алуына немесе қалпына келтiруге және оларды ұсынылатын еңбек қызметiнiң талаптарына бейiмдеуге бағытталған шаралар кешенi;
кәсiптiк бағдарлау - мүгедекке еңбек қызметiнiң түрлерiн таңдауға көмек көрсетуге бағытталған шаралар жүйесi;
кәсiптiк оқыту (қайта оқыту) - мүгедектерге ұсынылған еңбек қызметi саласындағы бiлiмдi, дағдылар мен машықтарды меңгеру процесi;
мүгедек-бала - адамның тiршiлiк ету әрекетiнiң шектелуiне апаратын және оны әлеуметтiк қорғау қажеттiлiгiн туғызатын аурулардан, жарақаттардан, олардың салдарынан, кемiстiктерден ағза қарекеттерiнiң тұрақты бұзылушылығына шалдыққан, денсаулығы бұзылған 18 жасқа толмаған адам;
қалпына келтiру хирургиясы - ағзаның бұзылған функцияларын қалпына келтiруге немесе орнын толтыруға бағытталған емдеудiң хирургиялық әдiсi;
мүгедектердiң әлеуметтiк-тұрмыстық және орта жағдайларына бейiмделуi - өзiне-өзi қызмет көрсету, өз бетiмен өмiр сүру мүмкiндiгiне жету немесе мүгедектердiң отбасы және қоғамдық өмiрдiң үйреншiкті жағдайына қайта оралу процесi;
мүгедектердi әлеуметтiк оңалту - мүгедектердiң шектеулi тiршілiк әрекетiн жеңуi үшiн жағдай туғызуға, олардың әлеуметтiк мәртебесiн қалпына келтiруге, әлеуметтiк-тұрмыстық және қоршаған ортаға бейiмделуiне бағытталған шаралар кешенi;
арнаулы жүрiп-тұру құралдары - мүгедектердiң белсендi және баяу жүрiп-тұруы үшiн көрсетiлетiн техникалық көмектiң түрi;
мүгедектердi жұмысқа орналастыруға арналған арнаулы жұмыс орындары - мүгедектiң жеке мүмкiндiктерiн ескере отырып жабдықталған жұмыс орындары;
сурдотехникалық құралдар - есту қабiлетiнiң кемiстiктерiн түзеу және қалпына келтiруге арналған, оның iшiнде байланыс және ақпарат беру құралдарын күшейтетiн техникалық құралдары;
техникалық көмекшi (қалпына келтiрушi) құралдар - протез-ортопедиялық және сурдо-тифло-техникалық құралдар;
тифлотехникалық құралдар - бұзылған көру функцияларын түзеуге және қалпына келтiруге, кеңiстiкте бағдарлануға, жазуға және оқуға, оның iшінде Брайль бойынша жазу және оқуға арналған техникалық құралдар;
уәкiлеттi мемлекеттiк орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) - халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган.

2-бап. Қазақстан Республикасының мүгедектердi әлеуметтiк
қорғау туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актілерiнен тұрады.
2. Осы Заңның күшi Қазақстан Республикасының барлық азаматтарына, шетелдiктерге және Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады.
3. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық келiсiмдерде осы Заңдағы ережелерден өзгеше белгiленген болса, онда халықаралық келiсiмнiң ережелерi қолданылады.

2-тарау. Мүгедектердi әлеуметтiк қорғауды мемлекеттiк реттеу

3-бап. Қазақстан Республикасының мүгедектердi әлеуметтiк
қорғау саласындағы саясаты

Қазақстан Республикасының мүгедектердi әлеуметтiк қорғау саласындағы Қазақстан Республикасының саясаты:
1) мүгедектiктiң алдын алуға;
2) мүгедектердi әлеуметтiк қорғауға, оның iшiнде оңалтуға;
3) мүгедектердi қоғамға кiрiктiруге бағытталған.

4-бап. Мүгедектердi әлеуметтiк қорғау қағидаттары

Қазақстан Республикасының мүгедектердi әлеуметтiк қорғау саласындағы мемлекеттiк саясаты:
1) заңдылық, адамгершiлiк, адам құқықтарын сақтау;
2) әлеуметтiк қорғаудың кепiлдiлiгi, медициналық, әлеуметтiк және кәсiптiк оңалтуға қол жетуiн қамтамасыз ету;
3) мүгедектердiң бiлiм алуға қол жеткiзуi, басқа азаматтармен қатар тең құқығы және қызмет пен кәсiп түрiн еркiн таңдауы;
4) мемлекеттiк органдардың қоғамдық бiрлестiктермен және мүгедектердің құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау жөнiндегi функцияларды жүзеге асырушы өзге де ұйымдармен бiрлесiп әрекет етуi қағидаттарының негiзiнде жүргiзiледi.

5-бап. Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң мүгедектердi
әлеуметтiк қорғау саласындағы құзiретi

Қазақстан Республикасының Yкiметi:
1) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi бағыттарын әзiрлейдi;
2) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау және оңалту саласындағы кешендi бағдарламаларды бекiтедi;
3) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi шығарады;
4) мемлекеттiк білiм беру тапсырысы бойынша оқып жүрген мүгедектерге стипендиялар тағайындаудың және төлеудiң тәртiбiн заңдарға сәйкес бекiтеді.

6-бап. Халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы
уәкілеттi органның құзыретi

1. Халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi орган:
1) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау саласындағы, сондай-ақ медициналық-әлеуметтiк сараптама саласындағы нормативтiк-құқықтық актiлердiң жобаларын әзiрлейдi және бекiтедi;
2) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау саласындағы кешендi бағдарламалардың жобаларын әзiрлейдi;
3) мүгедектерге әлеуметтiк қызмет көрсетудiң мемлекеттiк стандарттарын әзiрлейдi;
4) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау мәселелерi жөнiндегi басқа да мемлекеттік органдарды әдiстемелiк және ұйымдық үйлестiрудi жүзеге асырады;
5) медициналық-әлеуметтiк сараптамамен мүгедектердi оңалтуды ұйымдастырудың және жүзеге асырудың жалпы қағидаттарын белгілейдi;
6) азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы уәкiлеттi органмен келiсiм бойынша куәландырудың, мүгедектiк себебiн, тобын және еңбек ету қабiлетiн жоғалту дәрежесiн анықтаудың, мүгедектi оңалтудың жеке бағдарламасын айқындаудың тәртiбiн белгiлейдi;
7) мүгедектердi есепке алу жүйесiнiң орталықтандырылған деректер банкiн қалыптастырады, мүгедектiк себептерiнiң, құрылымының және жағдайының мониторингiн жүргiзедi;
8) мүгедектердi әлеуметтiк оңалту саласындағы мамандардың бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастырады;
9) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы заңдардың сақталуын мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырады.
2. Халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкілеттi органның аумақтық бөлiмшесiнiң құзыретiне:
1) медициналық-әлеуметтiк сараптама жүргiзу;
2) мүгедектiк тобын, оның себебiн, мерзiмiн, мүгедектiктiң басталған уақытын, еңбек ету қабiлетiн жоғалту дәрежесiн, ағза қарекеттерiнiң бұзылуы және тiршiлiк әрекетiнiң шектелуi дәрежесiне қарай "мүгедек-бала" санатын белгiлеу;
3) мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламаларын әзiрлеу;
4) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жәрдемақыларды және басқа да төлемдер мен өтемақыларды тағайындау;
5) мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламаларының iске асырылуын бақылау;
6) халықтың мүгедектiгiнiң деңгейi мен себептерiн зерттеу;
7) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау саласындағы Қазақстан Республикасы заңдарының сақталуын бақылауды жүзеге асыру.

7-бап. Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы
уәкiлеттi органның құзыретi

Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы уәкiлеттi орган:
1) халықтың салауатты өмiр салтын қалыптастыру, мүгедектiктiң алдын алу саласындағы бiрыңғай мемлекеттiк саясатты жүргiзедi;
2) диагноз қоюдың, ауруды емдеудiң және оның асқынуының хаттамаларын айқындайды;
3) мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мүгедектердi медициналық оңалтуды жүзеге асырады;
4) медициналық-әлеуметтiк сараптама саласындағы мамандарды кәсiптiк даярлауды және қайта даярлауды қамтамасыз етедi.

8-бап. Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi органның
құзыретi

Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган:
1) мүгедектердiң заңдарға сәйкес білiм алуын қамтамасыз етедi;
2) мемлекеттiк тапсырыс немесе грант бойынша оқитын мүгедектерге шәкiртақылар мен оларға қосылатын үстемеақыларды тағайындаудың және төлеудiң тәртiбiн заңдарға сәйкес әзiрлейдi;
3) мүгедектердi оқытуды жүзеге асыратын бiлiм беру ұйымдарының бiлiм беру қызметiн реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлейдi және бекiтедi.

9-бап. Облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың,
астананың) жергiлiктi мемлекеттiк басқару
органдарының құзыретi

1. Облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi өкiлеттi органдары:
1) мүгедектердi оңалтудың өңiрлiк бағдарламаларын бекiтедi;
2) мүгедектердi оңалтудың өңiрлiк бағдарламаларының орындалуын бақылауды жүзеге асырады.
2. Облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары:
1) мүгедектердi оңалтудың өңiрлiк бағдарламаларын әзiрлейдi және облыстың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) өкiлеттi органдарына бекiтуге ұсынады;
2) мүгедектердi оңалтуды жүзеге асыратын мемлекеттiк ұйымдарды құрады және олардың қызметiн қамтамасыз етедi;
3) осы Заңға және мүгедектi оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мүгедектердi кәсiптiк оқытуды (қайта оқытуды) ұйымдастырады;
4) мүгедектердi оңалту жөнiндегi мамандардың, оның iшiнде ымдау тiлiнiң мамандарын даярлауды, қайта даярлауды және бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастырады;
5) осы Заңға және мүгедектi оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес тиiстi аумақта медициналық, әлеуметтiк, кәсiптiк оңалтуды ұйымдастырады;
6) мүгедектердi оңалтудың кешендi бағдарламаларын iске асыруды қамтамасыз етедi;
7) физкультура және спорт жөнiндегi уәкiлеттi аумақтық органдармен бiрлесiп мүгедектердiң арасында спорттық шаралар жүргiзудi ұйымдастырады;
8) мүгедектерге қайырымдылық және әлеуметтiк көмек көрсетiлуiн үйлестiредi.

10-бап. Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың)
жергілiктi мемлекеттiк басқару органдарының
құзыретi

1. Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергiлiктi өкiлеттi органдары:
1) мүгедектердi оңалтудың өңiрлiк бағдарламаларын бекiтедi;
2) мүгедектердi оңалтудың өңiрлiк бағдарламаларының орындалуына бақылауды жүзеге асырады.
2. Ауданның (облыстық маңызы қаланың) жергілiктi атқарушы органдары:
1) мүгедектердi оңалтудың өңiрлiк бағдарламаларын әзiрлейдi және ауданның (облыстық маңызы бap қаланың) өкiлеттi органдарына бекiтуге ұсынады;
2) мүгедектердi оңалтудың өңiрлiк бағдарламаларының тиiстi аумақта iске асырылуын қамтамасыз етедi;
3) мүгедектерге қайырымдылық және әлеуметтiк көмек көрсетiлуiн ұйымдастырады.

11-бап. Мүгедектіктiң алдын алу

1. Мүгедектiктiң алдын алу - ерте диагностикаға, дене, ақыл-ой, психикалық, сенсорлық және басқа кемiстiктердi және кемiстiктiң тұрақты функционалдық шектелуге немесе мүгедектiкке ауысуын болдырмауға бағытталған шаралар кешенi, сондай-ақ денсаулықты қорғау, адам тұратын экологиялық ортаны жақсарту, салауатты өмiр салтын қалыптастыру, еңбектiң қауiпсiз жағдайларын қамтамасыз ету, өндiрiсте жарақаттануды болдырмау, кәсiптiк аурулар деңгейiн төмендету жөнiндегi iс-шаралар.
2. Мүгедектiктiң алдын алуды тиiстi мемлекеттiк органдар, жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдары мен жұмыс берушi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырады.

3-тарау. Мүгедектердiң құқықтары және оларды әлеуметтiк қорғау

12-бап. Мүгедектердiң құқықтары

Қазақстан Республикасында мүгедектер:
1) әлеуметтiк қорғауға, қоғам өмiрiне әлеуметтiк кiрiгуге;
2) ақпаратқа қол жеткізуiн қамтамасыз етуге;
3) бiлiм алуға, денсаулығының жағдайын ескере отырып, қызмет пен кәсiптiң түрiн еркiн таңдауға;
4) Қазақстан Республикасының заңдары белгiлеген тәртiппен тегiн кепілді медициналық көмекке;
5) кәсiптiк даярлыққа және қайта даярлыққа, еңбек ету қабiлетiн қалпына келтiруге және жұмыспен қамтылуға;
6) Қазақстан Республикасының баспана заңдарына сәйкес баспанаға;
7) денсаулық сақтау мәдениет, байланыс, көлiк, қызмет көрсету саласында бiрiншi кезекте қызметтер көрсету құқығын қоса, Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының өзге де заң шығару актiлерiмен бекiтiлген әлеуметтiк-экономикалық және жеке басының құқықтары мен бостандықтарына толық ие болады.

13-бап. Мүгедектердi әлеуметтiк қорғау

Мүгедектердi әлеуметтiк қорғау - әлеуметтiк көмек көрсету, медициналық, әлеуметтiк және кәсiптiк оңалту, бiлiм беру және олардың қоғам өмiрiне қатысуына өзге де азаматтармен бiрдей мүмкiндiктер туғызуға бағытталған өзге де шаралар.

14-бап. Әлеуметтiк көмек

Мүгедектерге көрсетiлетiн әлеуметтiк көмек мемлекеттiк әлеуметтiк жәрдемақылар мен арнаулы мемлекеттiк жәрдемақы түрiнде төленетiн төлемдердi және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген төлемдердің басқа да түрлерiн қамтиды.

15-бап. Мүгедектердi оңалту

1. Мүгедектердi оңалту ағза қызметтерiнiң тұрақты ауытқулары бар денсаулығының бұзылуынан туындаған тiршілiк әрекетiнiң шектелуін жоюға немесе мүмкiндiгiнше қалпына келтiруге бағытталған медициналық, әлеуметтiк және кәсiптiк шаралар кешенiн қамтиды.
2. Мүгедектердi оңалту мүгедектердi оңалтудың кешендi бағдарламасына және медициналық-әлеуметтiк сараптама негiзiнде белгiленетiн мүгедектi оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылады.

16-бап. Мүгедектердi оңалтудың кешендi бағдарламасы

Мүгедектердi оңалтудың кешендi бағдарламасы оңалту ұйымдары мен мекемелер жүйесiн дамытуды, олардың материалдық-техникалық базасын күшейтудi, мүгедектердi техникалық көмекшi (қалпына келтiрушi) құралдармен, арнайы жүрiп-тұру құралдарымен, санаторий-курорттық емделумен қамтамасыз етудi, әлеуметтiк қызметтер көрсетудi және әлеуметтiк инфрақұрылым объектілерiне кедергiсiз қол жеткiзудi, мүгедектердi оңалту мәселелерiмен айналысатын қызметкерлердi даярлауды және білiктілiгiн жоғарылатуды көздейдi.

17-бап. Мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламасы

Мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламасы мүгедектердi оңалтудың кешендi бағдарламасына сәйкес мүгедекке тегiн ұсынылатын оңалту iс-шараларымен қатар ақысын төлеуге мүгедектiң өзi немесе оның еңбек жарақатына немесе кәсiптiк ауруға шалдыққанына кiнәлi жұмыс берушi қатысатын оңалту iс-шараларын да қамтиды.

18-бап. Мүгедектердi медициналық оңалту

1. Мүгедектердi медициналық оңалту шаралары:
1) қалпына келтiру терапиясын (дәрi-дәрмекпен, физикалық, санаторий-курорттық емдеу және емдеудiң жоғалтқан функциялары мен денсаулығын қалпына келтiруге бағытталған басқа да әдiстерi);
2) қалпына келтiру хирургиясын;
3) протез-ортопедиялық көмектi қамтиды.
2. Медициналық оңалту жөнiндегi iс-шараларды денсаулық, сақтау ұйымдары мен меншiк нысанына қарамастан басқа да мамандандырылған ұйымдар жүргiзедi.
3. Мүгедектер мен мүгедек-балаларды жеке оңалту бағдарламасына сәйкес санаторлық-курорттық емдеу Қазақстан Республикасының Үкiметi белгілейтiн тәртіппен жүргiзiледi.
Жұмыс берушiнiң кiнәсiнен еңбек жарақатына немесе кәсiптiк ауруға шалдыққан мүгедекке, жұмыс берушi емдеу орнына және керi қарай жол шығындарын төлей отырып, санаторлық-курорттық емделуге жолдама бередi.

19-бап. Мүгедектердi әлеуметтiк оңалту

1. Мүгедектерді әлеуметтiк оңалту:
1) мүгедектердi негiзгi әлеуметтiк дағдыларға үйрету (жеке басының гигиенасы өзiне өзi қызмет көрсету, жүрiп-тұру, қарым-қатынас);
2) мүгедектердi техникалық көмекшi (қалпына келтiру) және арнайы жүрiп-тұру құралдарымен қамтамасыз ету;
3) мүгедектерге, оның iшiнде басқа адамның күтiмi мен көмегiне мұқтаж мүгедек-балаларға үйде әлеуметтiк қызмет көрсету;
4) медициналық-әлеуметтiк мекемелерде әлеуметтiк қызмет көрсету;
5) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құқықтық көмек көрсетiлуiн қамтамасыз ету;
6) мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес әлеуметтік оңалтудың өзге де түрлерiн қамтиды.
2. Мүгедектерді әлеуметтiк оңалтуды: медициналық-әлеуметтiк мекемелерi (қарттар мен мүгедектерге және мүгедек балаларға арналған интернат-үйлер), қарттар мен мүгедектерге әлеуметтiк қызметтер көрсету аумақтық орталықтары, әлеуметтiк қызмет түрлерiн үйде көрсету бөлiмшелерi, арнаулы бiлiм беру ұйымдары (психологиялық-медициналық-педагогикалық түзеу) және меншiк нысанына қарамастан басқа да мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады.

20-бап. Мүгедектерге техникалық көмекшi (қалпына
келтiру) құралдар мен арнайы жүрiп-тұру
құралдарын беру

1. Мүгедектер протез-ортопедиялық көмекпен, сурдо-тифлотехникалық құралдармен, арнайы жүрiп-тұру құралдарымен (автомобильдердi қоспағанда), оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi белгілейтiн тәртiппен қамтамасыз етiледi.
2. Жұмыс берушiнiң кiнәсiнен еңбек жарақатынан немесе кәсіптiк аурудан мүгедек болған мүгедектер техникалық көмекшi (қалпына келтiру) және арнайы жүрiп-тұру құралдарымен жеке оңалту бағдарламасына сәйкес жұмыс берушiнiң қаражаты есебiнен қамтамасыз етiледi.

21-бап. Үйде және аумақтық әлеуметтiк қызмет көрсету
орталықтарында әлеуметтiк қызмет көрсету

1. Қозғалу қабiлетiнiң шектелуi салдарынан өзiнiң негiзгi өмiрлiк сұраныстарын өз бетiмен қанағаттандыру мүмкiндiгiнен толығымен немесе жартылай айрылуына байланысты өзге адамдардың күтiмi мен көмегiне мұқтаж жалғызiлiктi мүгедектерге әлеуметтiк қызметтi үйде көрсетудi әлеуметтiк көмек бөлiмшелерi және қарттар мен мүгедектерге әлеуметтiк қызметтер көрсетумен айналысатын аумақтық орталықтар әлеуметтiк қызмет көрсетудiң мемлекеттiк стандарттарына сәйкес жүзеге асырады.
2. Өзiн өзi күтуге және (немесе) қозғалу қабiлетiнiң шектелуi салдарынан өзiнiң негiзгi өмiрлiк сұраныстарын өз бетiмен қанағаттандыру мүмкiндiгімен толығымен немесе жартылай айрылуына байланысты өзге адамдардың күтiмi мен көмегiне мұқтаж мүгедек-балаларға әлеуметтiк қызметтi үйде көрсетуді әлеуметтiк көмек бөлiмшелерi әлеуметтiк қызмет көрсетудiң мемлекеттiк стандарттарына сәйкес жүзеге асырады.
3. Қарттар мен мүгедектерге әлеуметтiк қызметтi үйде және әлеуметтiк қызметтер көрсетудiң аумақтық орталықтарында көрсету бюджеттiк қаражат есебiнен жүзеге асырылады.

22-бап. Медициналық-әлеуметтiк мекемелерде
әлеуметтiк қызмет көрсету

1. Денсаулық жағдайы бойынша өзге адамдардың күтiмi мен медициналық қызмет түрлерiне мұқтаж жалғызiлiктi мүгедектерге, психоневрологиялық аурулар қатарындағы мүгедектерге, мүгедек-балаларға әлеуметтiк қызметтер көрсету мүгедектердiң жасына, денсаулығының жағдайына сәйкес бейiнделген қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлерiнде жүзеге асырылады және оларға тiршiлiк ету жағдайларын туғызу, күтiммен қамтамасыз ету, медициналық қызметтер көpceту, оңалту, әлеуметтiк-еңбекпен бейiмдеу, демалыс пен бос уақыттарын ұйымдастыру кіредi.
2. Медициналық-әлеуметтiк мекемелерде тұратын азаматтарға әлеуметтiк қызметтердiң көлемi мемлекеттiк стандарттарға сәйкес көрсетiледi.
3. Медициналық-әлеуметтiк мекемелерде әлеуметтiк қызметтер көрсету бюджеттiк қаражат есебiнен жүзеге асырылады.

23-бап. Мүгедектердiң әлеуметтiк инфрақұрылым
объектiлерiне қол жеткiзуiн қамтамасыз ету

1. Жергiлiктi атқарушы органдар:
мүгедектердің (кресло-арбалар мен жетекшi-иттердi пайдаланатындарды қоса) тұрғын үй, қоғамдық және өндiрiстiк ғимараттарға, құрылыстар мен үй-жайларға қол жеткiзуiн, қоғамдық көлiкпен (мүгедектер мұқтаж құралдарын қоса) және көлiк коммуникацияларымен, байланыс және ақпарат құралдарымен және әлеуметтiк инфрақұрылымның өзге де объектiлерiн кедергiсiз пайдалануына жағдай туғызуды;
мүгедектерге немесе құрамында мүгедектер бар отбасыларға берiлетiн тұрғын үй-жайларды мүгедектердi оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес арнайы және бейiмделген құралдармен жабдықтауды қамтамасыз етедi.
2. Тұрғын үй-азаматтық және коммуналдық нысандағы объектiлердi пайдалануға қабылдау жөнiндегi мемлекеттiк қабылдау комиссиясы құрамына халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi органның аумақтық бөлiмшесi өкiлiнiң қатысуынсыз тапсыруға жол берілмейді.

24-бап. Мүгедектердiң мәдени-көрiнiстiк ұйымдарға және
спорт ғимараттарына қол жеткізуін қамтамасыз eту

Жергiлiктi атқарушы органдар мүгедектерге дене шынықтыру және спортпен шұғылдану үшiн мәдени-көрінiстiк ұйымдар мен спорт ғимараттарына еркiн қол жеткiзуiне және пайдалануына, сондай-ақ арнайы спорт керек-жарақтарын беруге жағдай туғызуды қамтамасыз етедi.
І, II топтағы мүгедектер және 18 жасқа дейiнгi мүгедек-балалар жоғарыда санамаланған қызметтердi бюджеттiк қаражат есебiнен, ал III топтағы мүгедектер аталған қызметтер құнының 50 пайызын төлеп пайдаланады.

25-бап. Ақпарат пен коммуникацияларға қол жеткiзу

1. Мүгедектердiң ақпаратқа қол жеткiзуi ақпараттық бағдарламалардың сурдоаудармасын Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес ұйымдастырумен қамтамасыз етiледi.
2. Аудандардың (қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдары шешiмiмен мүгедектерге қызметтер көрсетуге бағытталған мекемелер орналасқан жерлерде, сондай-ақ халық көп жерлерде синхрондық дыбыс дабылдатқышы бар арнаулы бағдаршамдар, дыбыс қондырғылары қойылған жол белгiлерi мен жол сiлтегiштер орналастырылады.
3. Жеке қарым-қатынас құралы ретiнде ымдасу пайдаланылады, ол сондай-ақ саңырау және нашар еститiн балаларға арналған білiм беру ұйымдарының оқу бағдарламасында да қолданылады.

26-бап. Бiлiм алуы және мектепке дейiнгi тәрбие
алуы үшiн мүгедектердi қажеттi жағдайлармен
қамтамасыз ету

1. Мүгедектерге тегiн жалпы орта бiлiм алуға кепілдiк берiледi.
2. I, ІІ топтағы мүгедектер мен мүгедек-балалар үшiн орта кәсiптiк және жоғары кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарына оқуға түскен кезде Қазақстан Республикасының Yкiметi белгiлеген мөлшерде квота көзделедi.
3. Бюджеттiк қаржыландыру, бiлiм беру гранттары мен несиелерi арқылы тегiн мемлекеттiк бiлiм алу конкурсына қатысқан кезде бiрдей көрсеткіштер болған жағдайда, медициналық-әлеуметтiк сараптаманың қорытындысы бойынша тиiстi бiлiм ұйымдарында оқуға қарсы айғақтамалары жоқ, І және II топтағы мүгедектерге, мүгедек-балаларға басымдықты құқық берiледi.
4. Мемлекеттiк тапсырыс немесе грант бойынша жоғары оқу орындарында оқып жүрген, орта кәсiптiк оқу орындарында оқитын мүгедектерге шәкіртақымен қамтамасыз ету жөнiндегi жеңілдіктер Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес берiледi.
5. Жалпы үлгідегi мектепке дейiнгi ұйымдарда және жалпы орта бiлiм ұйымдарында болуына денсаулық жағдайы мүмкiндiк бермейтiн мүгедек-балалар үшiн балалар бақшалары мен басқа да арнайы түзеу ұйымдары Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен құрылады.
6. Жалпы немесе арнаулы мектепке дейiнгi ұйымдарда және басқа оқу орындарында тәрбиелеу мен оқытуға денсаулық жағдайының мүмкiндiгi болмаса ата-анасының немесе заңды өкілдерiнiң өтiнiшiн ескерiп, тәрбиелеу мен оқыту үйде жүргiзiледi.
7. Мүгедектердi, бала жасынан мүгедектердi және мүгедек-балаларды олар бiлiм алған кезеңде ұстау шығыстарын толық немесе iшiнара мемлекет жүзеге асырады.

27-бап. Мүгедектердi кәсiптiк оңалту

1. Мүгедектердi кәсiптiк оңалту:
1) кәсiптiк бағдарлауды;
2) кәсiптiк оқытуды (қайта оқыту);
3) жұмысқа орналастыруды қамтиды.
2. Кәсiптiк бағдарлауды халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкілеттi органның аумақтық бөлiмшелерi жүзеге асырады.
3. Мүгедектердi кәсiптiк оқытуды (қайта оқытуды) бiлiм беру қызметiн Қазақстан Республикасының заңнамасы белгiлеген тәртiппен алған лицензия негiзiнде жүргiзетiн ұйымдар жүзеге асырады.

28-бап. Мүгедектердiң жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету

Жергiлiктi атқарушы органдар мүгедектердi жұмыспен қамтуды:
1) мүгедектер үшiн жұмыс орындары жалпы санының үш пайызы мөлшерінде квота белгілеу;
2) жеке кәсiпкерлiк, шағын және орта бизнестi дамыту арқылы мүгедектер үшiн қосымша жұмыс орындарын құру;
3) мүгедектердi жұмысқа орналастыру үшiн арнайы жұмыс орындарын құру;
4) мүгедектердi кәсіптiк оқытуды ұйымдастыру арқылы қамтамасыз етедi.

29-бап. Мүгедектердiң еңбек қатынастары
саласындағы құқықтары

І және II топтағы мүгедектер үшiн аптасына 36 сағаттан аспайтын жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығы белгiленедi, жыл сайын ақы төленетiн, ұзақтығы 15 жұмыс күнге дейiн қосымша демалыс берiледi.
Түнгi уақыттағы жұмыс мүгедектердiң келiсiмiмен және егер осындай жұмыс оның денсаулық жағдайы бойынша тыйым салынбаған болса ғана рұқсат етіледi.
Еңбек шартын жасасудан не қызметте өсiруден бас тартуға, жұмыс берушiнiң бастамасы бойынша жұмыстан босатуға, мүгедектiк себептерi бойынша оның келiсiмiнсiз мүгедектi басқа жұмысқа ауыстыруға, тек халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы атқарушы органның аумақтық бөлiмшесiнiң қорытындысы бойынша оның денсаулығының жағдайы кәсiптiк мiндеттердi атқаруға кедергi болған не басқа адамдардың денсаулығы мен қауiпсiздiгiне қауiп туғызған жағдайларды қоспағанда жол берiлмейдi.

4-тарау. Жұмыс берушiнiң мүгедектердi әлеуметтiк қорғауға қатысуы

30-бап. Әлеуметтік инфрақұрылым объектiлерiне
қол жеткiзудi қамтамасыз ету жөнiндегi жұмыс
берушiнiң мiндетi

Жұмыс берушiнiң кiнәсiнен еңбекте мертiккен немесе кәсiптiк aуpуғa шалдыққан мүгедектердiң өндiрiстiк ғимараттарға, құрылыстар мен үй-жайларға қол жеткiзуi үшiн, жұмыс берушi жұмыс орындары мен жұмыс үй-жайларын жобалау және ыңғайлау арқылы жағдай жасауды қамтамасыз етедi, үй-жайларын арнайы құралдармен және құрылғылармен мүгедектi оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес жабдықтайды.

31-бап. Мүгедектердi жұмыспен қамту және кәсiптiк оңалту
саласындағы жұмыс берушiнiң мiндетi

Жұмыс берушi өз қаражаты есебiнен, осы Заңға сәйкес жұмыс берушінiң кiнәсiнен еңбекте мертiккен және/немесе кәсiптiк ауруға шалдыққан мүгедектердi кәсiптiк оқытуды немесе қайта оқытуды, оларды жұмысқа орналастыру үшiн арнаулы жұмыс орындарын құруды қамтамасыз етедi.

32-бап. Әлеуметтiк қорғаудың жұмыс берушi көрсететiн
қосымша шаралары

Жұмыс берушi өзiнiң меншiктi қаражаты есебiнен мүгедектердi әлеуметтiк қорғаудың қосымша шараларын көздей алады.

33-бап. Мүгедекке келтiрiлген зиянды өтеу жөнiндегi
жұмыс берушiнiң мiндетi

Жұмыс берушiнiң кiнәсiнен еңбекте мертiгуi немесе кәсiптiк ауруға шалдығуынан мүгедектерге келтiрiлген зиянды өтеу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

5-тарау. Мүгедектердiң қоғамдық бiрлестiктерi

34-бап. Мүгедектердiң қоғамдық бiрлестiктердi құру
құқығы және олардың өкiлеттiгi

1. Мүгедектердiң қоғамдық бiрлестiктерi мүгедектердi әлеуметтiк қорғаумен байланысты проблемаларды шешуге, сондай-ақ тиiстi iс-шараларды қаржыландыруға қатысады.
2. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар мүгедектердiң мүдделерiне қатысты шешiмдердi даярлау және қабылдау кезінде мүгедектердiң қоғамдық бiрлестiктерiмен және олардың уәкiлеттi өкiлдерiмен бiрлесiп қызмет етедi.
3. Мүгедектер ұйымдары мүгедектердi әлеуметтiк қорғау жөнiндегi мемлекеттiк саясатты қалыптастыруға:
1) мүгедектердiң құқықтарын және заңды мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету жөнiндегi орталық және жергiлiктi атқарушы органдарға, соның ішінде мүгедектердi оңалтудың кешендi және өңiрлiк бағдарламаларын әзiрлеу кезiнде ұсыныстар енгiзу;
2) әлеуметтiк қызметтердiң тиiстi түрлерiн көрсетудiң тиiмдiлiгiн бағалауға қатысу;
3) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау мәселелерi жөнiндегi әзiрленетiн нормативтiк құқықтық актiлерге ұсыныстар енгiзу;
4) заңнамада тыйым салынбаған өзге де әдiстер арқылы қатысуға құқылы.

6-тарау. Осы Заңның сақталуын бақылау

35-бап. Мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы
заңдардың сақталуын бақылау

Мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы заңдардың сақталуын бақылауды халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi орган және оның аумақтық бөлiмшелерi жүзеге асырады.

36-бап. Халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi
органның және оның аумақтық бөлiмшелерiнiң
мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы заңнаманың
сақталуын бақылауды жүзеге асыру жөнiндегi
құқықтары

Мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы заңдардың сақталуын жүзеге асыратын халықты әлеуметтiк қорғау саласындағы уәкiлеттi орган және оның аумақтық бөлiмшелерi:
1) ұйымдарда мүгедектерді әлеуметтiк қорғау саласындағы заңдардың сақталуы бойынша тексеру жүргiзуге;
2) жұмыс берушiлерден және кез келген ұйымдық-құқықтық нысандағы ұйымдардан осы Заңның орындалуы туралы тиiстi құжаттар мен өзге де ақпараттарды сұратуға және алуға;
3) мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы заңдар саласындағы әкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы iстердi қарауға осы Заңды бұзушылықтарды жою туралы жазбаша ұйғарым беруге құқылы.

7-тарау. Қорытынды ережелер

37-бап. Осы Заңды бұзғаны үшiн жауаптылық

Осы Заңды бұзған жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес жауапты болады.

38-бап. Осы Заңды күшiне енгiзу

Осы Заң 2005 жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті