Об утверждении Программы создания национального морского торгового флота на 2004-2006 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 13 июля 2004 года N 763

      В соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 сентября 2003 года N 903 "О Плане мероприятий по реализации Программы Правительства Республики Казахстан на 2003-2006 годы" Правительство Республики Казахстан постановляет:

      1. Утвердить прилагаемую Программу создания национального морского торгового флота на 2004-2006 годы.

      2. Министерству транспорта и коммуникаций Республики Казахстан ежегодно в январе и июле представлять в Правительство Республики Казахстан информацию о ходе реализации Программы.

      3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан Мынбаева С.М.

      4. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

      Премьер-Министр
      Республики Казахстан

Утверждена        
постановлением Правительства
Республики Казахстан   
от 13 июля 2004 года N 763 

Программа создания
национального морского торгового флота
на 2004-2006 годы

1. Паспорт Программы создания национального морского
торгового флота на 2004-2006 годы

Наименование              Программа создания национального морского
                        торгового флота на 2004-2006 годы (далее -
                        Программа)

Основание                 1. Постановление Правительства Республики
разработки              Казахстан от 5 сентября 2003 года N 903 "О
                        Плане мероприятий по реализации Программы
                        Правительства Республики Казахстан на
                        2003-2006 годы" (пункт 4.4 Плана
                        мероприятий);
                          2. Постановление Правительства
                        Республики Казахстан от 4 декабря 1998 года
                        N 1239 "О создании закрытого акционерного
                        общества "Национальная морская судоходная
                        компания "Казмортрансфлот";
                          3. Постановление Правительства Республики
                        Казахстан от 21 февраля 2001 года N 267 "О
                        Концепции развития торгового мореплавания в
                        Республике Казахстан";
                          4. Постановление Правительства Республики
                        Казахстан от 11 июля 2001 года N 801 "Об
                        одобрении Концепции государственной
                        транспортной политики Республики Казахстан"

Срок реализации           2004-2006 годы

Разработчики              Министерство транспорта и коммуникаций
                        Республики Казахстан, закрытое акционерное
                        общество "Национальная морская судоходная
                        компания "Казмортрансфлот", закрытое
                        акционерное общество "Национальная компания
                        "КазМунайГаз"

Цель и задачи             Создание национального морского торгового
Программы               флота на основе высокоорганизованной
                        портовой инфраструктуры, в полном объеме
                        обеспечивающего потребности страны в
                        морских внешнеторговых грузоперевозках,
                        способствующего реализации экономико-
                        географического потенциала Казахстана,
                        обладающего современной технической базой и
                        приносящего высокий доход.
                          Для достижения данной цели необходимо
                        решить следующие задачи:
                          1) обеспечить оснащение национального
                        морского торгового флота современными
                        судами необходимых типов и классов;
                          2) переориентировать внешнеэкономические
                        грузопотоки (экспорт, импорт) на
                        отечественный торговый флот;
                          3) развивать портовую инфраструктуру
                        путем освоения территорий портов Актау,
                        Баутино и Курык, а также Тупкараганского
                        района Мангистауской области;
                          4) создать судоремонтную базу;
                          5) создать вспомогательный флот и флот
                        поддержки морских операций;
                          6) создать национальный класс
                        специалистов морских профессий, систему
                        подготовки и переподготовки кадров для
                        морского торгового флота страны;
                          7) повысить уровень безопасности
                        мореплавания и экологической безопасности
                        на морском транспорте.
 
                                До конца 2006 года планируется
                        инвестировать порядка 238-240 млн. долларов
Источники               США. Источниками являются заемные средства.
финансирования          Общая сумма расходов по реализации
                        Программы составит 34750 млн. тенге, в том
                        числе: 2004 году - 11885 млн. тенге,
                        2005 году - 14915 млн. тенге,
                        2006 году - 7950 млн. тенге.

                          В 2006 году отечественный торговый флот
Результат от            будет насчитывать 10 судов общим тоннажем
реализации              80-85 тыс. тонн, в том числе 6 танкеров,
Программы               способных осуществлять транспортировку не
                        менее 5,5 млн. тонн нефти в год, а также
                        4 сухогрузов.
                          В результате этих мероприятий общий объем
                        транспортировки грузов национального
                        оператора Закрытого акционерного общества
                        "Национальная морская судоходная компания
                        "Казмортрансфлот", переориентированных с
                        иностранных судоходных компаний, в 2006
                        году достигнет 6,3 млн. тонн, в том
                        числе нефти - 5,8 млн. тонн, сухих грузов -
                        0,5 млн. тонн. Результаты
                        финансово-хозяйственной деятельности будут
                        способствовать дальнейшему интенсивному
                        развитию отечественного морского торгового
                        флота.
                          Будут реконструированы и модернизированы
                        нефтеналивные причалы N 4 и 5 порта Актау,
                        построены новые погрузочные комплексы в
                        Тупкараганском заливе,
                        экспортоориентированные нефтеналивные
                        терминалы в порту Курык. Современная
                        судоремонтная база позволит удовлетворить
                        спрос на данный вид услуг со стороны
                        большого количества судоходных компаний,
                        оперирующих в Каспийском море.
                          Будет построен вспомогательный флот из 25
                        судов для каботажных перевозок,
                        обслуживания торгового флота и морских
                        операций в Северном Каспии.

2. Введение

2.1. Основание для разработки

      Казахстан, находящийся в стадии интенсивного экономического развития, все больше нуждается в расширении путей реализации своего экономического потенциала. Эффективность функционирования транспортно-коммуникационного комплекса страны, способствующая экономическому росту и обеспечивающая потребности экономики Казахстана, во многом определяется развитием новых видов транспортных услуг и использованием транзитного потенциала. В их числе планируется создать национальный морской торговый флот.
      В целях развития морского транспорта Казахстана, создания национального морского торгового флота постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 декабря 1998 года N 1239 создано закрытое акционерное общество "Национальная морская судоходная компания "Казмортрансфлот" (ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот").
      К операционной деятельности по оказанию международных услуг по транспортировке грузов в Каспийском море Компания приступила в IV квартале 2001 года. В 1999-2000 годы помимо конъюнктурных ценовых колебаний на мировых товарных рынках, экспорт казахстанской нефти удовлетворялся возможностями пропускной способности трубопроводной системы Атырау-Самара, а также железнодорожного транспорта.
      В отличие от Прикаспийских государств Казахстан не имел своего флота. Конъюнктура рынка морских перевозок в Каспийском море определялась судоходной компанией Азербайджана, занимавшей доминирующее положение.
      В Стратегическом плане развития Республики Казахстан до 2010 года отмечено, что при наличии потенциальных возможностей по осуществлению морских перевозок их развитие сдерживается отсутствием собственного морского флота. Задачей ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" является создание национального морского танкерного и сухогрузного флотов, что будет способствовать интеграции водного транспорта Казахстана в мировую транспортную систему.
      Концептуальные основы создания морского торгового флота страны заложены в Концепции развития торгового мореплавания в Республике Казахстан, одобренной постановлением Правительства Республики Казахстан от 21 февраля 2001 года N 267. При этом была поставлена конкретная задача "разработки и принятия программы развития торгового мореплавания в Республике Казахстан".
      В январе 2002 года принят Закон Республики Казахстан "О торговом мореплавании". В настоящее время активно ведется работа по приведению имеющихся нормативных правовых актов в соответствие с международными, а также создание нормативной правовой базы в отрасли морского транспорта.
      Пунктом 4.4. Плана мероприятий по реализации Программы Правительства Республики Казахстан на 2003-2006 годы, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 сентября 2003 года N 903, предусмотрено мероприятие: "Разработать Программу создания национального морского торгового флота на 2004-2006 годы".
      В Государственной программе освоения казахстанского сектора Каспийского моря, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 16 мая 2003 года N 1095, одним из приоритетов является развитие морского транспорта, включая создание флота поддержки морских операций на шельфе.
      Стратегией индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2003-2015 годы ( Указ Президента Республики Казахстан от 17 мая 2003 года N 1096) отмечено, что для развития морских перевозок создана Национальная морская судоходная компания "Казмортрансфлот", тем самым заложена основа создания собственного морского торгового флота в Казахстане.

2.2. Краткая характеристика "Казмортрансфлот"

      Акционерами ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" являются Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан (50% доли в уставном капитале) и Закрытое акционерное общество "Национальная компания "КазМунайГаз" также 50% (доли в уставном капитале).
      Основными видами уставной деятельности ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" являются:
      1) перевозка всех видов грузов, нефти и нефтепродуктов, генеральных грузов, контейнеров, пассажиров, животных;
      2) строительство, эксплуатация, ремонт, покупка всех видов судов, барж, плавучих доков и им подобных, оказание посреднических услуг;
      3) сдача в наем (фрахтование, включая фрахтование без экипажа), а также лизинг судов;
      4) строительство, эксплуатация и покупка всех видов складов, хранилищ, холодильных установок, ангаров, разгрузочных набережных и другого оборудования;
      5) строительство судоверфи (судоремонтных баз), создание судоремонтной структуры;
      6) морское агентирование;
      7) портовые и экспедиторские услуги;
      8) иная деятельность, не запрещенная законодательством: деятельность оператора морского терминала, эксплуатация сервисного флота и бункеровка судов.
      География базирования. Согласно Концепции развития ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" казахстанские суда будут оперировать в Каспийском, Черном, Средиземном морях. Операционная деятельность Компании в Каспийском море осуществляется через порт Актау.
      Постановлением Правительства Республики Казахстан от 27 сентября 2001 года N 1263 "Некоторые вопросы развития торгового мореплавания" ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" в долгосрочный имущественный наем переданы нефтеналивные причалы N 4, 5 и 9 вместе с расположенными на этом участке оборудованием, коммуникациями, обустройством и неотъемлемыми объектами инфраструктуры, находящиеся в хозяйственном ведении Республиканского государственного предприятия "Актауский морской торговый порт". Одним из условий имущественного найма является проведение реконструкции и модернизации нефтеналивных причалов N 4 и 5 порта Актау.
      Производственная деятельность. Впервые в истории суверенного Казахстана с 18 октября 2001 года начато оперирование морского транспорта страны в Каспийском море. В 2002 году собственными силами Компания перевезла 3212 тыс. тонн нефти по маршрутам Актау-Махачкала (Россия), Актау-Нека (Иран), Актау-Батуми (Грузия). Согласно прогнозам к концу 2006 года ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" ежегодно будет транспортировать не менее 5,5 млн. тонн нефти из порта Актау.
      В 2002 году с нефтеналивных причалов N 4 и 9 порта Актау Компания перевалила 3533 тыс. тонн нефти. В среднесрочном периоде с каждого действующего причала планируется ежемесячно переваливать не менее 150 тыс. тонн нефти.

3. Анализ современного состояния проблемы

3.1. Судоходные компании

3.1.1. Международный опыт

      На рынке международных морских перевозок судоходные компании стремятся к созданию устойчивого, взаимовыгодного сотрудничества. Гармонизация национальной и региональной судоходной политики также находит особую поддержку.
      Международный опыт свидетельствует о масштабном использовании мер государственной поддержки национального судоходства в период его становления. В целях оказания влияния на структуру собственности национального флота, развития морских перевозок и судостроения, правительства различных государств использовали ряд мер, частично приведенные в таблице.

Государственные меры помощи национальному
судоходству отдельных стран

___________________________________________________________________
Страна |Преферен- |Эксплу-|Суб-   |Прави- |Судо- |Налого-|Запрет на
        |ции нац.  |атаци- |сиди-  |тельст-|стро- |вые,   |участие в
        |судовла-  |онные  |рован- |венные |итель-|аморти-|каботаж-
        |дельцам в |субси- |ные    |гаран- |ные   |зацион-|ных пере-
        |перевозках|дии    |выплаты|тии    |кре-  |ные    |возках
        |грузов    |       |процен-|по кре-|диты  |льготы |
        |          |       |тов по |дитам  |      |       |
        |          |       |креди- |       |      |       |
        |          |       |там    |       |      |       |
        |          |       |       |       |      |       |
___________________________________________________________________
Бразилия    X         X       X               X              X

Германия                              X       X       X      X

Греция                        X       X               X      X

Малайзия    X                                         X      X

Норвегия                              X               X

США         X         X               X               X

Турция      X                 X                              X

Швеция                                                X      X

Юж.Корея    X         X               X

Япония                                                X      X
____________________________________________________________________
      Источник: Вензик Н.Г., Левиков Г.А. "Повышение конкурентоспособности судоходных компаний"

      В США за национальными судовладельцами резервируется 100% военных и 50% правительственных грузов, что обеспечивает 30% гарантированную загрузку флота. Во Франции за национальным флотом зарезервированы две трети внешнеторговых перевозок нефти, 60% гидрокарбоната и 40% угля. Испания гарантирует национальному флоту перевозки 100% нефти, табака и хлопка.
      Резервирование грузов применялось в различной степени странами Юго-Восточной Азии: Малайзией, Индонезией, Филиппинами, Южной Кореей. В Южной Корее резервируются импорт сырой нефти, руды, удобрений, зерна, сырья для нефтехимического производства, угля, сжиженного газа, правительственных грузов, экспорт цемента и изделий из стали.
      Собственность на морские суда остается важной чертой судоходства. Собственность на суда и оборудование в стране рассматриваются как стратегические инвестиции и являются основой обеспечения надежных и гибких услуг по транспортировке грузов. Кроме того, для грузоотправителей она служит показателем приверженности перевозчика конкретному направлению перевозок.

3.1.2. Конкурентоспособность национального
морского торгового флота

      В целях конкурентоспособности национальных судоходных компаний Правительства многих стран проводят протекционистскую политику путем предоставления субсидий, оказания финансовой помощи судоходству, предпочтения национальных операторов при распределении грузовых потоков. Для крупных перевозчиков избыток тоннажа используется как инструмент в конкурентной борьбе. Повышая частоту судозаходов, они увеличивают свою долю в перевозках.
      Кардинальные меры принимает Правительство России. С целью обеспечения национальных интересов и безопасности "Морская доктрина Российской Федерации на период до 2020 года" предусматривает к 2010 году увеличение до 50% перевозок экспортно-импортных грузов судами Российской Федерации. Правительство разработало меры по возврату флота под российский флаг. Для предоставления права Правительству закрепления за российскими судовладельцами перевозки стратегических грузов, включая грузы, перевозимые в рамках соглашений о разделе продукции, будут внесены изменения в Федеральный Закон "О государственном регулировании внешнеторговой деятельности".
      Морской торговый флот Республики Казахстан в процессе становления нуждается в ряде мер, обеспечивающих закрепление за ним части внешнеторговых грузов, транспортируемых через порт Актау. При этом меры протекционистского характера в рамках повышения конкурентоспособности будут ограничены по времени. Период необходимый для перехода казахстанского судоходства на устойчивое развитие, включая грузовые преференции, планируется до конца 2006 года.

3.1.3. Национальный оператор морских перевозок

      В целях развития отечественного морского торгового флота и сопутствующих отраслей мировой опыт свидетельствует о предоставлении правительством страны отдельным судоходным компаниям статуса "национального оператора" морских перевозок, который предусматривает целый комплекс мер государственной поддержки.
      В свою очередь, предоставление статуса национального перевозчика влечет за собой и соблюдение ряда требований со стороны самой судоходной компании:
      1) наличие статуса юридического лица своей страны и использование для перевозок флота под государственным флагом;
      2) наличие лицензии или другого разрешительного документа на оказание услуг по перевозке пассажиров и грузов морским транспортом;
      3) осуществление деятельности согласно требованиям правовых актов о торговом мореплавании и национального законодательства;
      4) проведение международной аудиторской организацией проверки на соответствие Системе безопасности мореплавания и др.
      Помимо этого, в круг обязательных к выполнению национальной судоходной компанией функций входит:
      1) перевозка грузов по государственному заказу;
      2) первоочередное исполнение обязательств, вытекающих из заключенных страной международных договоров;
      3) выполнение заданий Правительства по морским перевозкам;
      4) обеспечение надлежащего уровня безопасности судоходства;
      5) осуществление производственной деятельности в соответствии с высокими нормами по защите окружающей природной среды и др.
      Всесторонняя государственная поддержка развития национальных судоходных компаний должна рассматриваться и в контексте обеспечения национальной безопасности и национальных интересов страны. Присутствие национального флота в прилегающих водных пространствах должно обеспечивать потребности государства в перевозках стратегически важных грузов, доставке морским транспортом экспортной продукции и обеспечению импорта продовольствия и других жизненно важных товаров.
      Движение судов под национальным флагом в крупнейших морях и океанах вблизи центров международной торговли является показателем степени участия страны в мирохозяйственных процессах и демонстрирует экономическую мощь государства.
      Перед Казахстаном в развитии экспортных направлений в числе первоочередных стоит задача поиска оптимального способа транспортировки углеводородного сырья с учетом прогнозируемого роста его добычи. Это обусловлено вводом в эксплуатацию новых месторождений и освоением казахстанского сектора шельфа Каспийского моря.
      Интенсивное развитие национального морского торгового флота в значительной степени должно способствовать решению вопросов транспортировки казахстанской экспортной продукции с учетом соответствия параметрам экономической безопасности. Национальная морская судоходная компания должна сохранить контроль над транспортными потоками морских перевозок и способствовать использованию конкурентных преимуществ казахстанской продукции.

3.1.4 Конкуренция судоходных компаний в Каспийском море

      В целях определения места и роли морского транспорта Казахстана в Каспийском море в среднесрочной перспективе проведен анализ деятельности судоходных компаний Прикаспийских государств.
      Республика Азербайджан до IV квартала 2001 года практически контролировала и определяла конъюнктуру рынка морских перевозок на Каспийском море. Каспийское морское пароходство (далее - Каспар), распоряжаясь 4 сухогрузами и свыше 30 танкерами, занимала 58-60% рынка морских перевозок на Каспии. Грузоподъемность флота составляет почти 211,3 тыс. тонн. Однако, учитывая ограничения по осадке судов практически во всех портах Каспийского моря, реальный тоннаж Каспара составляет 168,5 тыс. тонн. Флот Каспара работает между портами: Актау, Дюбенди, Махачкала, Туркменбаши. Средний возраст судов грузоподъемностью 5000-5350 тонн составляет 16 лет, самому старому судну из этой серии 21 год. Возраст судов грузоподъемностью 7400 тонн составляет 15-17 лет, а судов грузоподъемностью 12300 тонн - 26-28 лет.
      Российская судоходная компания "Волготанкер" совместно с британской компанией Burren Energy (Shipping and Transportation) (Burren) при грузоподъемности 65 тыс. тонн контролировали около 28% рынка перевозок на Каспии. Российскими судами в Иран перевозится металлопрокат из Челябинского, Магнитогорского, Западно-Сибирского и Орско-Халиловского металлургических комбинатов, а также осуществляется транспортировка нефти на порты Исламской Республики Иран. Танкеры построены на российских верфях и работают под российским флагом. Присутствие "Волготанкера" в Каспийском море носит сезонный характер. В силу загруженности в период летней навигации на внутренних реках России, эта компания существенной конкуренции и влияние на баланс тоннажа на Каспии не оказывает.
      В IV квартале 2001 года ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" зафрахтовало 6 танкеров у компании Burren. С 2002 года Burren не представляет серьезной конкуренции в транспортировке грузов в Каспийском море.
      Иран транспортирует 10% грузов Каспийского региона, включая металлопродукцию ОАО "Испат-Кармет", российских металлургических заводов. Иранская компания "Хазар Шиппинг Компани" кроме металлопроката перевозит асбест ОАО "Кустанайасбест" и зерно ЗАО "Продкорпорация".
      Морской торговый флот Туркменистана состоит из 4 сухогрузов, но объемы перевозимых ими грузов незначительны.
      Если рассматривать динамику транспортировки грузов в Каспийском море, то в IV квартале 2001 года наблюдалось изменение общей структуры рынка морских перевозок. К началу 2003 года судоходная компания Казахстана собственными силами из порта Актау перевезла 64% нефти.

             3.1.5. Анализ Каспийских судоходных компаний:
             сильные и слабые стороны, возможности и угрозы

____________________________________________________________________
   Сильные стороны (кроме           |  Слабые стороны (кроме
       Казахстана)                  |        Казахстана)
____________________________________________________________________
1. Многолетний опыт работы в           1. Значительный физический и
   Каспийском море;                       моральный износ судов
2. Сформированная нормативная             Прикаспийских государств;
   правовая база;                      2. Слабая национальная
3. Наличие значительной капитальной       грузовая база;
   базы - морской торговый флот        3. Несоответствие
   Прикаспийских государств;              качественных
4. Наличие судоремонтных баз;             характеристик судов
5. Государственная поддержка через        требованиям технических и
   льготы и преференции судов             экологических норм
   портов приписки стран                  международных морских
   Каспийского моря;                      конвенций;
6. Низкий уровень эксплуатационных     4. Отсутствие опыта работ по
   затрат;                                международным стандартам
7. Наличие национальных                   управления и
   профессиональных кадров и              безопасности;
   системы их подготовки               5. Отсутствие выраженной
                                          программы обновления
                                          флота
____________________________________________________________________
   Возможности (для Казахстана)        Угрозы (для Казахстана)
____________________________________________________________________
1. Строительство танкерного,           1. Нерешенный вопрос
   сухогрузного и вспомогательного        правового статуса
   флотов;                                Каспийского региона;
2. Предоставление права плавания       2. Неустойчивая конъюнктура
   под государственным флагом             мировых нефтяных и иных
   Казахстана;                            товарных рынков;
3. Внедрение Системы управления        3. Риск роста затрат во вне
   безопасностью;                         транспортной сфере и на
4. Строительство портовой                 объектах инфраструктуры
   инфраструктуры в казахстанском         морского торгового флота;
   секторе Каспийского моря;           4. Высокие ставки тарифов на
5. Строительство судоремонтной  базы;     судозаход для судов под
6. Создание Системы управления            казахстанским флагом в
   движением судов;                       портах Каспийского моря;
7. Использование транзитного           5. Значительные расходы на
   потенциала страны;                     безопасную
8. Создание класса национальных           транспортировку грузов и
   кадров морских специальностей,         реализацию мероприятий по
   увеличение численности занятого        охране окружающей среды
   населения;
9. Создание нормативной правовой
   базы в сфере морского транспорта
   и экологии Каспийского моря
____________________________________________________________________

3.1.6. Проблемы развития морского торгового флота Казахстана

      1. Отсутствие собственных нефтеналивных, сухогрузных судов. Предстоит построить национальный танкерный и сухогрузный флот для оперирования в Каспийском море.
      2. Отсутствие национального вспомогательного флота. Начало интенсивного освоения казахстанского сектора шельфа Каспийского моря предопределяет необходимость максимального контроля Казахстаном за грузооборотом на Каспии, ускоренного ввода в эксплуатацию объектов морской инфраструктуры в этом регионе. Требуется создать флот поддержки морских операций.
      3. Отсутствие инфраструктуры и судоремонтной базы по техническому обслуживанию и ремонту судов, судовых механизмов и оборудования. По требованиям морского регистра необходим технический надзор за судами. Строительство казахстанской судоремонтной базы обеспечит обслуживание отечественных и иностранных судов на уровне международных стандартов и расширит круг услуг морского транспорта Республики Казахстан.
      4. Казахстанский сектор Каспийского моря имеет слабую портовую инфраструктуру с морально и физически изношенными производственными фондами. Интенсивные работы по освоению данной акватории должны сопровождаться адекватными мерами по реконструкции и строительству современных объектов морской инфраструктуры, способных создать мощную конкурентоспособную базу обслуживания морских операций и увеличить экспортный потенциал государства.
      5. В январе 2002 года принят Закон Республики Казахстан "О торговом мореплавании". С целью реализации этого Закона предстоит разработать ряд нормативных правовых актов. Подзаконные акты будут регламентировать взаимоотношения всех участников процесса морской перевозки и безопасность мореплавания.
      6. Дефицит кадров. Планируется создание класса национальных квалифицированных кадров, владеющих морскими профессиями, а также системы подготовки и переподготовки кадров для национального морского торгового флота.
      7. Зависимость выхода морского торгового флота Казахстана на внешние рынки от Прикаспийских государств и воднотранспортной артерии Российской Федерации. Расширение торгового партнерства, развитие транзитных маршрутов грузопотоков будет способствовать долгосрочному взаимовыгодному сотрудничеству с Россией.

3.1.7. Возможные пути решения проблем

      Преодоление проблем, стоящих перед казахстанским морским торговым флотом, в 2004-2006 годы будет происходить посредством реализации инвестиционных проектов в западном регионе Казахстана, укрепления и модернизации портовой инфраструктуры, формирования нового класса специалистов морского транспорта, совершенствования нормативно-правовой базы, проведения природоохранных мероприятий.
      1. Строительство национального танкерного флота. Современный танкерный флот позволит оказывать услуги крупным международным нефтяным компаниям, экспортирующим нефть морским путем через Каспийское море на мировые рынки. Выдвигаются жесткие требования в отношении соответствия танкеров мировым стандартам. Танкерный флот Казахстана будет строиться с учетом технических и экологических требований международных стандартов. Собственный флот будет способствовать наращиванию объемов экспорта казахстанской нефти из порта Актау и использованию национальных кадров при эксплуатации танкеров.
      2. Строительство и приобретение сухогрузных судов. Наличие большого объема сухих грузов и увеличивающиеся транзитные грузопотоки, переваливаемые через порт Актау, вызывают необходимость создания сухогрузного флота с целью оперирования в Каспийском море. Кроме увеличения объемов экспорта казахстанской продукции, растет импорт оборудования и комплектующих для добывающих и перерабатывающих отраслей промышленности. Максимальное использование соседними странами транзитных коридоров, проходящих через территорию Казахстана, увеличивают потоки сухих грузов и объемы контейнерных перевозок.
      3. Строительство судоремонтной базы и экспортных терминалов. Функционирование более 90 судов в северной акватории Каспийского моря обуславливает наличие стабильного спроса на услуги по их техническому обслуживанию. Поэтому необходимо создание условий для докования и ремонта судов на казахстанской судоремонтной базе силами отечественных специалистов. Наращивание объемов добычи углеводородного сырья создают предпосылки для повышения экспортного потенциала Казахстана путем ввода в действие новых терминалов в казахстанской части Каспийского моря.

3.2. Маркетинговые исследования - рынок морских
грузовых перевозок в Каспийском море

3.2.1. Анализ ситуации: сильные и слабые стороны,
возможности и угрозы

      Географическое положение Казахстана, как естественного транзитного моста между Европой и Азией, а также наличие экспортоориентированных грузопотоков в Республике предполагают развитие и диверсификацию товарных рынков в регионе Каспийского моря. Казахстан является грузообразующим государством и через порт Актау экспортирует нефть, металлопродукцию, зерно, асбест. Кроме того, в перспективе возможна переориентация других грузов с железнодорожного и автомобильного транспортов на морской.
      Нефть. За 2001-2002 годы перевалка нефти через порт Актау превысила 5 миллионный рубеж, в 2001 году составила 5035,4 тыс. тонн, в 2002 году - 5538,2 тыс. тонн. С IV квартала 2001 года Казахстан переориентировал перевозку нефти с Прикаспийских судоходных компаний на суда ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот". Развитие нефтяных и газовых месторождений влияет на увеличение импортируемых негабаритных грузов. В 2006 году объем добычи нефти в республике прогнозируется довести до 80,3 млн. тонн, экспортировать - свыше 65 млн. тонн. Долгосрочные горизонты добычи нефти предполагают достижение в 2007 году уровня 83,5 млн. тонн. Планируется возобновление поставки казахстанской нефти в Иран, ежегодные объемы которой в долгосрочной перспективе могут составить 2 млн. тонн.

Анализ ситуации транспортировки нефти морским путем

____________________________________________________________________
     Сильные стороны                      |  Слабые стороны
____________________________________________________________________
1. Наличие нефтеналивных и транспортных     1. Отсутствие
   мощностей;                                  собственного
2. Подтвержденные запасы углеводородов;        танкерного флота;
3. Устойчивый рост объемов добычи;          2. Подверженность
4. Перспективные рынки сбыта;                  ценовым колебаниям
5. Наличие альтернативных маршрутов            конъюнктуры мирового
   транспортировки;                            рынка нефти
6. Демонополизация Каспийского морского
   пароходства на рынке транспортировки
   нефти морским путем
____________________________________________________________________
     Возможности                          |   Угрозы
____________________________________________________________________
1. Транспортировка нефти казахстанским      Риск разливов нефти,
   танкерным флотом;                        технические угрозы,
2. Приобретение опыта управления флотом;    экологические
3. Строительство национального              последствия
   танкерного флота;
4. Транспортировка нефти от порта Актау
   до пункта назначения в Каспийском,
   Черном морях собственными судами;
5. Участие в Мультимодальной системе
   транспортировки казахстанской нефти
____________________________________________________________________

      В средне- и долгосрочном периодах подавляющая часть добываемого газа будет сопутствующим продуктом нефтегазодобывающих компаний. Добыча природного (попутного) газа в целом по Казахстану в 2005 году планируется в пределах 24-25 млрд. куб. м, в 2010 году соответственно 35-39 млрд. куб. м. Однако в портах Каспийского моря отсутствует инфраструктура, необходимая для транспортировки сжиженного газа морским путем. Вместе с тем, ежегодное наращивание добычи углеводородного сырья не исключает перспективность развития экспортного потенциала газовой промышленности. При соответствующей инфраструктуре, включая контейнерные перевозки, развитие транспортировки сжиженного газа морским путем достаточно перспективно.

Перевалка сухих грузов
Анализ транспортировки сухих грузов морским путем

____________________________________________________________________
       Сильные стороны                         Слабые стороны
____________________________________________________________________
Наличие объемов сухих грузов,               Отсутствие собственных
произведенных в Республике Казахстан        судов по
(металлопродукция, зерно, асбест)           транспортировке сухих
                                            грузов
____________________________________________________________________
        Возможности                                Угрозы
____________________________________________________________________
1. Строительство, покупка и фрахтование     Изменение ценовой и
   сухогрузных судов;                       тарифной конъюнктуры
2. Наращивание объемов производства         товаров
   сухих грузов;
3. Расширение номенклатуры экспорта
   сухих грузов морским путем через
   порт Актау;
4. Импорт в Казахстан сухих грузов
   морским путем;
5. Транспортировка транзитных грузов
   через порт Актау
____________________________________________________________________

      В 2001 году экспорт металлопродукции ОАО "Испат-Кармет" через порт Актау составил 876,8 тыс. тонн, в 2002 году - 573,6 тыс. тонн. Экспорт металлопроката через порт Актау составляет 80% от общего экспорта сухих грузов. Несмотря на производство 7,5 млн. тонн стали в год, Иран испытывает острую потребность в качественном металлопрокате. Кроме Ирана ОАО "Испат-Кармет" экспортирует продукцию в страны Западной Европы, США, Центральной и Юго-Восточной Азии через порты Азовско-Черноморского бассейна, Санкт-Петербурга и Дальневосточные порты, что предполагает в будущем расширение международных перевозок ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот". При сохранении тенденции в 2005 году перевалка металлопродукции в порту Актау достигнет 1 млн. тонн.
      Асбест. Иранская судоходная компания "Хазар Шиппинг Компани" в течение 1999-2000 годов осуществляла перевозку хризотилового асбеста и песчано-щебеночной смеси ОАО "Кустанайасбест" из порта Актау.
      Зерно. ЗАО "Продкорпорация" имеет возможность ежегодно экспортировать зерно в Иран в объеме не менее 200 тыс. тонн. В настоящее время по Каспийскому морю зерно транспортируется азербайджанскими и иранскими судами. Ежегодный объем производства зерновых в Казахстане планируется поддерживать на уровне, превышающем 14 млн. тонн. При пороговом значении внутреннего потребления в 7-8 млн. тонн оставшиеся объемы составляют экспортный потенциал страны. Для Казахстана большой интерес представляют рынки Ирана, Азербайджана и Турции. Емкость иранского рынка оценивается 5,5 млн. тонн в год, что делает его одним из самых крупных импортеров данного вида продукции в мире. Иран подписал с Казахстаном договор о закупе 700 тыс. тонн зерна урожая 2002 года. Вторым по значимости импортером казахстанских зерновых культур (пшеница, меслин, ячмень) является Республика Азербайджан. Турция, один из крупнейших импортеров зерновых, заинтересована в импорте казахстанской продукции посредством поставок на турецкий рынок зерна преимущественно морским транспортом. В 2006 году планируется увеличение объема перевалки зерновых до 1,5 млн. тонн в год.
      Хлопок. Одним из перспективных транзитных грузов для перевалки из порта Актау является узбекский хлопок. Производство хлопка в Узбекистане за 1998-2001 годы составило от 800 тыс. тонн до 1 млн. тонн. Экспортный потенциал составляет 68-70% от общего объема производства хлопка. Россия импортирует хлопок в объеме 400-450 тыс. тонн, транспортировка осуществляется железнодорожным транспортом. В Европу хлопок экспортируется железнодорожным транспортом и морским путем через порт Рига в объеме 250-300 тыс. тонн. Существует стабильный спрос Франции, Италии, Германии и Турции. Созданы все необходимые условия для транспортировки хлопка по маршруту Бухара/Ак Алтын-Актау-Баку-Поти/Батуми. В порту Актау есть железнодорожный паромный терминал, позволяющий за один рейс по маршруту Актау-Баку перевезти 28 вагонов. ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" намерено определенный объем хлопка переориентировать на маршрут Актау - Волго-Донской канал - река Волга - пункт назначения.
      Динамика сухих грузов, переваливаемых через порт Актау в 2002-2005 годы, в качестве грузовой базы для сухогрузных судов приведена в следующей таблице.
____________________________________________________________________
             |2001 г. |2002 г. |2003 г. |2004 г. |2005 г. |2005 г.к
             |        |        |        |        |        |2002 г.,%
____________________________________________________________________
Сухие грузы,
тыс. тонн     1376,2   1397,3   1256     1455     1520     108,8

Металлопрокат 1060,1   573,6    814,5    700      720      125,5

Зерно         84,1     209,2    103      350      350      167,3

На пароме     199,2    594,9    309      350      350      58,8

Другие грузы  32,8     19,6     29,5     55       100      15 раз
____________________________________________________________________
      Источник: РГП "Актауский морской торговый порт"

      Контейнеры. Существуют предпосылки для привлечения транзитного грузопотока контейнеров через порт Актау. ЗАО "НК "Казакстан Темир Жолы" в рамках транспортного коридора Европа - Кавказ - Азия (далее - TRACECA), рассматривает предоставление понижающего коэффициента для транзитных контейнеров на участке ст. Дружба - порт Актау и Бейнеу - Актау. Азербайджанские и грузинские железнодорожники, также предоставили понижающие коэффициенты на транспортировку транзитных контейнеров по территории своих государств. Благоприятный тарифный режим на протяжении всего транспортного коридора позволит привлечь часть грузового потока контейнеров на порт Актау с участием в мультимодальных перевозках судов под казахстанским флагом.

4. Цель и задачи Программы

      Действие Программы охватывает период с 2004 по 2006 годы. На эти годы запланирован рост валового внутреннего продукта темпами 6-8% в год. Развитие национального морского торгового флота становится одним из основных направлений по обеспечению адекватного экономическому росту необходимого объема транспортных услуг.
      Цель программы: создание национального морского торгового флота на основе высокоорганизованной портовой инфраструктуры, в полном объеме обеспечивающего потребности страны в морских внешнеторговых грузоперевозках, способствующего реализации экономико-географического потенциала Казахстана, обладающего современной технической базой и приносящего высокий доход.
      Для достижения данной цели необходимо решить следующие задачи:
      1) обеспечить оснащение национального морского торгового флота современными судами необходимых типов и классов, соответствующих в количественном отношении требованиям экономики Казахстана, в качественном отношении - предъявляемым мировым стандартам;
      2) переориентировать внешнеэкономические грузопотоки (экспорт, импорт) на отечественный торговый флот путем увеличения доли Казахстана в морских перевозках в Каспийском море до 65% от общего объема грузовых перевозок;
      3) создать судоремонтную базу, способную оказывать все виды услуг по обслуживанию отечественных и зарубежных судов;
      4) создать вспомогательный флот, отвечающий потребностям обслуживающихся в казахстанских портах судоходных компаний, способный осуществлять морские операции по освоению казахстанского сектора шельфа Каспийского моря;
      5) создать национальный класс специалистов морских профессий, систему подготовки и переподготовки кадров для морского торгового флота страны;
      6) создать условия по эффективному взаимодействию морского транспорта с грузоотправителями и смежными видами транспорта в рамках логистических товаропроводящих систем (железнодорожных, автомобильных) и международных транспортных коридоров, проходящих по территории Республики Казахстан;
      7) повысить уровень безопасности мореплавания и экологической безопасности на морском транспорте.
      В ходе реализации Программы планируется достичь максимальной эффективности (коммерческой, бюджетной, социальной и др.) как отдельных намеченных мероприятий, так и всей Программы в целом за счет:
      1) оптимизации затрат на выполнение программных мероприятий;
      2) определения оптимальной последовательности строительства, покупки и реконструкции объектов морского транспорта;
      3) правильной расстановки акцентов при планировании выполнения мероприятий;
      4) использования наиболее рациональных и эффективных схем финансирования программных мероприятий.

4.1. Комплекс общих принципов судоходной политики

      Для создания морского торгового флота Казахстана и скорейшего вхождения в мировой рынок морских перевозок, необходимо выполнение принципов судоходной политики, апробированных международным опытом:
      1) обеспечение способности национального флота эффективно участвовать в международном судоходстве на основе принципов свободного доступа на рынок и добросовестной конкуренции;
      2) создание среды, необходимой для развития основных и вспомогательных судоходных услуг;
      3) поощрение развития внешней торговли с использованием национального морского тоннажа;
      4) предложение эффективной общей транспортной системы (услуги смешанной перевозки) и участие в инвестициях в совместные предприятия;
      5) предоставление агентских и экспедиторских услуг;
      6) соблюдение международных правил и стандартов, относящихся к безопасности мореплавания и подготовке кадров, к предотвращению загрязнения окружающей среды и условиям жизни и работы на борту судов.

5. Основные направления и механизмы реализации Программы

5.1. Создание морского торгового флота

      В целях определения количества судов морского торгового флота Казахстана для оперирования в Каспийском море были произведены маркетинговые исследования потенциальной грузовой базы. Согласно прогнозам в 2004-2005 годы с порта Актау будет переваливаться нефть в объеме 5,5-5,8 млн. тонн. Исходя из прогнозируемой грузовой базы, в 2004-2006 годы существует потребность в 6 танкерах, водоизмещением не менее 8000 тонн каждый.
      Согласно прогнозам в 2004-2006 годы перевалка сухих грузов через причалы порта Актау составит около 1,5 млн. тонн. Для существующего объема грузов планируется построить 2 сухогрузных судна и приобрести 2 сухогруза грузоподъемностью не менее 5000 тонн каждый.

5.1.1. Формирование танкерного флота

      ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот" произвел заказ на строительство первой серии танкеров, грузоподъемность каждого танкера 12000 тонн.
      Стоимость строительства одного танкера составляет 13-15 млн. долларов США с контрактным периодом строительства головного танкера 14 месяцев. Срок окупаемости танкеров составляет 10-15 лет. В качестве залогового имущества выступают суда.
      Учитывая грузовую базу углеводородного сырья, транспортируемого в направлении порта Актау, в 2004-2005 годы Компания планирует построить вторую серию из 3 танкеров.

5.1.2. Формирование сухогрузного флота

      Принимая во внимание наличие 1,5 млн. тонн в год сухих грузов в Казахстане для перевалки через порт Актау, в 2004-2006 годы планируется создать сухогрузный флот. Страной импортером большинства казахстанских грузов является Исламская Республика Иран. Учитывая значительную долю экспорта в Иран, конъюнктуру мировых рынков, иранское направление представляется приоритетным. Национальный морской торговый флот будет участвовать в транзитных грузоперевозках.
      В 2004-2006 годы политика строительства и приобретения сухогрузных судов будет осуществляться с учетом реальной грузовой базы и потенциала производственных мощностей портовой инфраструктуры Прикаспийских государств.

5.1.3 Создание вспомогательного флота

      Развитие национального торгового флота и комплексное создание портовой инфраструктуры требует наличия высокоэффективного вспомогательного флота для обслуживания судов отечественного флота, оказания портовых услуг и участия в разработке казахстанского сектора шельфа Каспийского моря. Потребность в судах вспомогательного флота составляет 25 единиц. В случае строительства судов будет приоритетным размещение заказов на отечественных предприятиях согласно нормам законодательства о государственных закупках.

5.1.4. Применение режима плавания под флагом
Республики Казахстан

      В соответствии со статьей 11 Закона Республики Казахстан "О торговом мореплавании" судно, пользующееся правом плавания под Государственным флагом Республики Казахстан, имеет национальность Республики Казахстан. При этом судно по национальности Республики Казахстан обязано нести Государственный флаг Республики Казахстан.
      Таким образом, приобретаемые нефтеналивные и сухогрузные суда будут иметь национальность Республики Казахстан и ходить под Государственным флагом Казахстана.

5.2. Создание и развитие портовой инфраструктуры

5.2.1. Проведение реконструкции нефтеналивных причалов N 4 и 5
порта Актау

      Нефтеналивные причалы N 4 и 5 порта Актау физически и моральны изношены. Необходимость проведения реконструкции нефтяных причалов N 4 и 5 вызвана высокой волновой трансмиссией и осадкой некоторых бетонных оснований под трубопроводом вдоль дамбы. Нефтеналивной причал N 5 не функционирует и используется в качестве естественного волнолома. Согласно условиям передачи в долгосрочную аренду нефтеналивных причалов реконструкция и модернизация будет осуществляться силами ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот".
      Целью этого инвестиционного проекта является увеличение пропускной способности нефтеналивных причалов до 8-10 млн. тонн нефти в год.

5.2.2. Строительство объектов портовой инфраструктуры
      в Тупкараганском заливе

      В целях реализации возможностей рационального использования потенциала казахстанского сектора Каспийского моря в 2004-2006 годы планируется провести ряд работ в Тупкараганском заливе.
      В среднесрочной перспективе будет развиваться портовая инфраструктура Казахстана с учетом реконструкции старых производственных мощностей и строительства новых объектов, способных создать мощную конкурентоспособную базу обслуживания морских операций в северной части Каспийского моря.
      К концу 2006 года будут реализованы следующие задачи:
      1) создание портовой инфраструктуры в Тупкараганском заливе согласно техническим и экологическим требованиям международных стандартов;
      2) поддержка морских операций по разработке нефтяных месторождений силами казахстанского флота;
      2) обеспечение бесперебойных погрузочно-разгрузочных работ в портах;
      3) разработка новых схем доставки жидких и сухих грузов на месторождения Северного Каспия.
      Проведение строительных работ в Тупкараганском заливе будет осуществлять ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот". Строительство предполагается синхронизировать с реконструкцией нефтеналивных причалов порта Актау.
      Существующая технология заправки судов с баржи на воде, таит в себе риски экологического характера. Строительство хранилища базы горюче-смазочных материалов (емкость 25000 тонн) будет осуществляться в восточной стороне залива. Планируется построить пирс длиной не менее 120 метров. Общая стоимость инвестиционного проекта освоения Тупкараганского залива составляет 16,7 млн. долларов США.

5.2.3. Строительство экспортных терминалов в Курык

      Мощности нефтеналивных причалов Актауского морского торгового порта в среднесрочной перспективе достигнут 8-10 млн. тонн. При ежегодном наращивании объемов добычи углеводородного сырья в Казахстане в долгосрочной перспективе экспортных мощностей порта будет недостаточно.
      В целях избежания ограничений экспортных возможностей Казахстана морским путем планируется строительство экспортных терминалов в казахстанском секторе Каспийского моря. Рассматривается район залива А.Бекович-Черкасского. Безопасная стоянка судов как на рейде, так и у причальной стенки обеспечивается за счет удобного месторасположения бухты, которая с трех сторон ограждена от волнового и ветрового воздействия. Порт Курык расположен в 25-30 км от магистрального трубопровода Узень-Актау и может использоваться как перевалочный пункт для транспортировки нефти, добываемой на месторождениях Узень, Кумколь и др.
      Порт Курык позволит сократить расстояние между пунктом отгрузки в Казахстане и местом доставки нефти и нефтепродуктов по Каспийскому морю - порты Азербайджана и Ирана примерно на 50-60 миль.
      Обязательно будут устанавливаться навигационные знаки (буи, створы).
      Общая стоимость строительства экспортоориентированных нефтеналивных терминалов оценивается около 25 млн. долларов США, начало строительства - 2005 год с освоением 5 млн. долларов США.

5.3. Создание объектов инфраструктуры морского транспорта

5.3.1. Строительство судоремонтной базы

      Судоремонтные базы находятся в портах Астрахань, Махачкала, Баку. Стоимость ремонта для судна типа "Волгонефть" оценивается от 100 тыс. до 500 тыс. долларов США. Из-за отсутствия собственных судов и судоремонтной базы Казахстан терял потенциальный доход. Необходимость строительства судоремонтной базы обусловлена базированием в Тупкараганском заливе 90 судов различного типа, а также оптимистичными прогнозами компании Аджип ККО в части увеличения количества судов обслуживающего флота.
      В состав судоремонтной базы будут входить плавучий док, слиповая площадка для подъема судов и мастерские для судоремонтных и судокорпусных работ. Услуги по докованию и проведению ремонтных работ будут оказываться отечественным, геологоразведочным и другим судам, судам портов приписки в Каспийском море.
      Наиболее оптимальной местностью является побережье залива А. Бековича-Черкасского, недалеко от поселка Курык, в 11 км находится железнодорожная станция Ералиево. Асфальтированная автомобильная дорога проходит непосредственно вблизи от месторасположения будущего судоремонтного завода, в 300 м - проходит водовод пресной воды, на расстоянии 2 км находится электроподстанция. Данная территория соответствует основным принципам расположения судоремонтных предприятий и располагается вблизи города Актау (70 км) -  экономического центра региона.
      Общая стоимость строительства судоремонтной базы составляет 15 млн. долларов США, период строительства - 2004-2006 годы. Срок окупаемости 37-40 лет.

5.3.2. Создание Спасательно-координационного центра

      Казахстан не имеет Спасательно-координационного центра, что представляет серьезную опасность в случае аварий судов в казахстанском секторе Каспия. В частности, информация не будет своевременно воспринята, обработана, как следствие, не будут приняты необходимые меры по спасательным работам и ликвидации последствий аварий.
      Интенсивное развитие отечественного морского транспорта и морских операций по разведке и добыче нефти на шельфе объективно требуют создание Спасательно-координационного центра. В 2004-2006 годы необходимо приобрести спасательное судно с большой мощностью главных силовых установок, оборудованное противопожарными системами, тяжелым водолазным оборудованием. Актуально приобретение судна, оборудованного для сбора разлившейся нефти и нефтепродуктов. Будет создан радиоцентр для организации круглосуточной связи с судами.

5.4. Формирование кадрового состава

      Для эксплуатации судов морского торгового флота, портового оборудования, технического обслуживания и ремонта судов требуются высококвалифицированные кадры. Планируется увеличение численности занятого населения путем вовлечения в морской торговый флот казахстанских специалистов.
      В кратко-, среднесрочной перспективе потребуются сформировать экипаж судов, включая членов командного состава судна и судовой команды. Законом Республики Казахстан "О торговом мореплавании" (статья 25) предусматривается, что члены командного состава судов, а именно: капитан, старший помощник капитана, старший механик и радиоспециалист должны быть гражданами Республики Казахстан.

5.4.1. Создание морского учебно-тренажерного центра

      Планируется создать морской учебно-тренажерный центр в г. Актау Мангистауской области для обеспечения обучения специалистов, подготовку и переподготовку кадров, повышение квалификации с выдачей соответствующих свидетельств о прохождении обучения и морских рабочих дипломов.

5.4.2. Организация обучения в морских высших
учебных заведениях

      Подготовка специалистов морского транспорта осуществляется в Актауском государственном университете им. Ш.Есенова, Атырауском институте нефти и газа по специальности "Судовые энергетические установки и оборудование", а также Казахской академии транспорта и коммуникаций им. М.Тынышпаева - "Судовождение".
      Одним из вариантов подготовки специалистов высшего звена плавсостава для морского транспорта Республики Казахстан является обучение на 1, 2, 3 курсе в вузах Казахстана с последующим обучением в морских академиях стран СНГ. В целях скорейшего обучения казахстанских специалистов морского транспорта необходимо ежегодно направлять не менее 25 человек выпускников школ в специализированные вузы стран СНГ, зарегистрированных в Международных морских регистрах. Предлагается также включить вопрос подготовки и повышения квалификации кадров для морского флота в государственные программы обучения вне стран СНГ.

5.5. Проведение мероприятий по охране окружающей среды

      Создание национального морского торгового флота, равно как и развитие морского транспорта, будет осуществляться путем четкого соблюдения мероприятий по охране окружающей среды. Охрана окружающей среды и безопасные условия труда будут обеспечиваться в полном соответствии с требованиями Международной конвенции по охране человеческой жизни на море (СОЛАС-74) и Международной конвенции о подготовке и дипломировании моряков и несении вахты (ПДМНВ-95).
      В конвенцию СОЛАС-74 включен Международный кодекс по управлению безопасной эксплуатацией судов и предотвращением загрязнения, целью которой является обеспечение безопасности на море, предотвращение несчастных случаев или гибели людей, а также избежание нанесения вреда окружающей среде.
      Учитывая возрастающий объем грузоперевозок, Казахстан намерен акцентировать внимание на необходимости приведения технических средств обслуживания и безопасного функционирования портов до уровня мировых стандартов.

5.6. Организация охраны труда и техники безопасности

      Транспортировка грузов морским путем предполагает разработку мероприятий по обеспечению безопасности мореплавания, сохранности грузов в перевозочном процессе до порта назначения. Целями по управлению безопасности являются:
      1) обеспечение безопасной эксплуатации судов и безопасной для человека окружающей среды;
      2) организация защиты от всех выявленных рисков;
      3) постоянное улучшение навыков берегового и судового персонала по управлению безопасностью, включая готовность к аварийным ситуациям, связанным как с безопасностью, так и с защитой окружающей среды.
      Каждая судоходная компания должна разработать, задействовать и поддерживать Систему управления безопасности со следующими функциональными требованиями:
      1) политику в области безопасности и защиты окружающей среды;
      2) инструкции и процедуры для обеспечения безопасной эксплуатации судов и защиты окружающей среды;
      3) объем полномочий и линии связи между персоналом на берегу и судном;
      4) процедуры передачи сообщений об авариях и случаях несоблюдения положений МКУБ;
      5) процедуры подготовки и действий в аварийных ситуациях;
      6) процедуры проведения внутренних аудиторских проверок и процедуры пересмотра управления.
      Система управления безопасностью судоходной компании, как на берегу, так и на судне должна обеспечить:
      1) выполнение политики судоходной компании;
      2) поддержку капитана в выполнении своих функциональных обязанностей;
      3) соответствующие ресурсы и персонал компании;
      4) разработку планов операций на судах;
      5) готовность к аварийным ситуациям;
      6) расследование аварий, аварийных происшествий и несоответствий;
      7) техническое обслуживание, ремонт судна и оборудования;
      8) документационное обеспечение;
      9) внутренний аудит Системы.
      Система управления безопасностью должна обеспечивать выполнение обязательных норм и правил: применение кодексов, руководств и стандартов, рекомендованных Международной морской организацией, классификационными обществами, а также нормативных правовых актов Республики Казахстан. План мероприятий Системы управления безопасностью будет охватывать мероприятия, обеспечивающие способность флота в любое время реагировать на опасности, несчастные случаи и аварийные ситуации, предотвращающие гибель и травматизм людей, охрану окружающей среды.
      Планируется ужесточить контроль за соблюдением требований правил технической эксплуатации транспортных средств на море и требований по технической и экологической безопасности при перевозках морским транспортом.

5.7. Создание правовых условий и регулирования

      Морской транспорт Казахстана будет осуществлять свою деятельность в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Функционирование морского флота будет зависеть от создания и гармонизации нормативной правовой базы, регулирующей взаимоотношения всех участников процесса перевозки, а также международного сотрудничества в области торгового судоходства.
      Планируется руководствоваться положениями межгосударственных договоров и соглашений, международных конвенций, к которым присоединился Казахстан, а именно:
      1) Международной конвенции о грузовой марке 1966 года;
      2) Конвенции о гражданской ответственности за ущерб от загрязнения нефтью 1969 года;
      3) Международной конвенции по обмеру судов 1969 года;
      4) Конвенции о международных правилах предупреждения столкновений судов в море 1972 года;
      5) Конвенции по безопасным контейнерам 1972 года;
      6) Международной конвенции по предотвращению загрязнения с судов 1973 года;
      7) Международной конвенции по охране человеческой жизни на море 1974 года;
      8) Международной конвенции о подготовке и дипломировании моряков и несении вахты 1978 года;
      9) Конвенции о Международной морской организации 1984 года.
      В среднесрочной перспективе предстоит разработать ряд нормативных актов, регламентирующих деятельность морского флота, безопасность мореплавания, природоохранные мероприятия и другие.
      Реализация Программы, инвестиционных проектов будет производиться в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственных закупках.

6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

(млн, долларов США)                       

____________________________________________________________________
Инвестиционные проекты   |Стоимость| Освоение средств по годам
                         | проекта |________________________________
                         |         | 2004 г. | 2005 г. | 2006 г.
                         |__________________________________________
                         | 239     | 92,5    | 96,2    | 50,3
___________________________________________________________________
1. Реконструкция
нефтеналивных причалов
N 4 и 5                    6,3       6,3       -         -

2. Строительство танкеров  82,5      37,5      45        -

3. Строительство
сухогрузных судов          24        -         12        12

4. Строительство портовой
инфраструктуры в
Тупкагаранском заливе      16,7      12,7      2         2

5. Строительство
судоремонтной базы         15        5         5         5

6. Строительство
вспомогательного
флота и ФПМО               75        30        25        20

7. Строительство
экспортоориентированных
терминалов                 15        -         5         10

8. Создание Морского
учебно-тренажерного
центра                     3         0,2       1,5       1,3

9. Разработка нормативно-
правовой базы              1         0,5       0,5       -

10. Составление казахско-
русско-английского словаря
морских терминов           0,5       0,3       0,2       -
____________________________________________________________________

      Заимствование средств будет осуществляться в соответствии с законодательством Республики Казахстан. Государственные гарантии не предусматриваются.

7. Ожидаемый результат от реализации (внедрения) Программы

      Исходя из поставленных задач, определены качественные и количественные параметры, достижение которых будет показателем эффективности выполнения намеченных Программой мероприятий.
      В 2006 году отечественный торговый флот будет насчитывать 10 судов общим тоннажом 80-85 тыс. тонн, в том числе 6 танкеров, способных осуществлять транспортировку не менее 5,5 млн. тонн нефти в год, а также 4 сухогрузов.
      В результате этих мероприятий общий объем транспортировки грузов национального оператора ЗАО "НМСК "Казмортрансфлот", переориентированных с иностранных судоходных компаний, в 2006 году достигнет 6,3 млн. тонн, в том числе нефти - 5,8 млн. тонн, сухих грузов - 0,5 млн. тонн. Результаты финансово-хозяйственной деятельности будут способствовать дальнейшему интенсивному развитию отечественного морского торгового флота.
      Будут реконструированы и модернизированы нефтеналивные причалы N 4 и N 5 порта Актау, построены новые погрузочные комплексы в Тупкараганском заливе, экспортоориентированные нефтеналивные терминалы в порту Курык. Современная судоремонтная база позволит удовлетворить спрос на данный вид услуг со стороны большого количества судоходных компаний, оперирующих в Каспийском море.
      Будет построен вспомогательный флот из 25 судов для каботажных перевозок, обслуживания торгового флота и морских операций в Северном Каспии.
      Ожидается достижение большого социального эффекта от реализации Программы. Помимо создания новых рабочих мест на судах, портах, причалах, судоремонтных базах существенно увеличится занятость в строительном секторе, поскольку подряд на строительные работы будет размещаться среди отечественных компаний. Увеличатся объемы услуг потребительского характера. Существенно возрастет потребность в продукции предприятий металлургического комплекса, металлообрабатывающего сектора промышленности, а также в производстве строительных материалов.
      Дополнительный импульс развития получат автомобильный и железнодорожный транспорт, в особенности по направлению к западному региону страны.
      Инвестиционные проекты, планируемые к реализации в 2003-2006 годы, позволят инвестировать 238-240 млн. долларов США в основной капитал.
      Программа создания национального морского торгового флота представляет собой часть стратегии развития отечественного транспорта и является индикатором для стратегических инвесторов, определяет приоритеты, укрепляет смежные транспортные отношения, ориентирует грузовладельцев на перспективные грузопотоки.
      Позитивный эффект от развития отечественного морского транспорта будет способствовать укреплению и эффективному взаимодействию транспортно-коммуникационного и производственного комплексов Республики Казахстан.

8. План мероприятий по реализации Программы
      создания национального морского торгового флота
      на 2004-2006 годы

____________________________________________________________________
N |Мероприятие |Форма  |Ответственные|Срок ис- |Предпола- |Источник
п/п|            |завер- |за исполнение|полнения |гаемые    |финанси-
   |            |шения  |(реализацию) |(реализа-|расходы,  |рования
   |            |       |             | ции)    |тыс. тенге|
____________________________________________________________________
1  |    2       |  3    |    4        |   5     |   6      |  7
____________________________________________________________________
1   Формирование Отчет в  МТК, ЗАО      Ежегодно, 2004 г.-  Заемные
    танкерного   Прави-   "НМСК "Каз-   январь,   5750000   средства
    флота        тель-    мортранс-     июль      2005 г.-
                 ство     флот"                   6975000
                 Респуб-  (по согласова-
                 лики     нию), ЗАО "НК
                 Казах-   "КазМунайГаз"
                 стан     (по согласова-
                          нию)
____________________________________________________________________
2   Формирование Отчет в  МТК, ЗАО      Ежегодно, 2005 г.-   Заемные
    сухогруз-    Прави-   "НМСК "Каз-   январь,   1860000   средства
    ного         тель-    мортранс-     июль      2006 г.-
    флота        ство     флот"                   1899000
                 Респуб-  (по согласова-
                 лики     нию)
                 Казах-
                 стан
____________________________________________________________________
3   Создание     Отчет в  МТК, ЗАО      Ежегодно, 2004 г.-   Заемные
    вспомога-    Прави-   "НМСК "Каз-   январь,   4600000   средства
    тельного     тель-    мортранс-     июль      2005 г.-
    флота        ство     флот"                   3875000
                 Респуб-  (по согласова-          2006 г.-
                 лики     нию), ЗАО "НК           3160000
                 Казах-   "КазМунайГаз"
                 стан     (по согласова-
                          нию)
____________________________________________________________________
4   Проведение   Отчет в  МТК, ЗАО      Ежегодно, 2004 г.-   Заемные
    реконструк-  Прави-   "НМСК "Каз-   январь,    200000   средства
    ции нефте-   тель-    мортранс-     июль
    наливных     ство     флот"
    причалов N   Респуб-  (по согласова-
    4,5 порта    лики     нию)
    Актау        Казах-
                 стан  
____________________________________________________________________
5   Строитель-   Отчет в  МТК, ЗАО      Ежегодно, 2004 г.-   Заемные
    ство         Прави-   "НМСК "Каз-   январь,   414000    средства
    портовой     тель-    мортранс-     июль      2005 г.-
    инфраструк-  ство     флот"                   310000
    туры в       Респуб-  (по согласова-          2006 г.-
    Тупкара-     лики     нию), ЗАО "НК           316000
    ганском      Казах-   "КазМунайГаз"
    заливе       стан     (по согласова-
                          нию), акимат
                          Мангистауской
                          области
____________________________________________________________________
6   Строитель-   Отчет в  МТК, ЗАО      Ежегодно, 2005 г.-   Заемные
    ство         Прави-   "НМСК "Каз-   январь,   775000    средства
    экспортных   тель-    мортранс-     июль      2006 г.-
    терминалов   ство     флот"                   1580000
    в поселке    Респуб-  (по согласова-
    Курык        лики     нию), ЗАО "НК
                 Казах-   "КазМунайГаз"
                 стан     (по согласова-
                          нию), акимат
                          Мангистауской
                          области
____________________________________________________________________
7   Строитель-   Отчет в  МТК, ЗАО      Ежегодно, 2004 г.-   Заемные
    ство         Прави-   "НМСК "Каз-   январь,   767000    средства
    судоремонт-  тель-    мортранс-     июль      2005 г.-
    ной          ство     флот"                   775000
    базы         Респуб-  (по согласова-          2006 г.-
                 лики     нию),                   790000
                 Казах-   акимат
                 стан     Мангистауской
                          области
____________________________________________________________________
8   Создание     Отчет в  МТК, МОН, ЗАО Ежегодно, 2004 г.-  Заемные
    морского     Прави-   "НМСК "Каз-   январь,   31000    средства
    учебно-      тель-    мортранс-     июль      2005 г.-
    тренажерного ство     флот"                   235000
    центра       Респуб-  (по согласова-          2006 г.-
                 лики     нию), акимат            205000
                 Казах-   Мангистауской
                 стан     области
____________________________________________________________________
9   Составление  Отчет в  МТК, ЗАО      Ежегодно, Всего-    Заемные
    казахско-    Прави-   "НМСК "Каз-   январь,   78000    средства
    русско-      тель-    мортранс-     июль
    английского  ство     флот"                   2004 г.-
    словаря      Респуб-  (по согласова-          46000
    морских      лики     нию)                    2005 г.-
    терминов     Казах-                           32000
                 стан
____________________________________________________________________

    Итого:                                        Всего-    Заемные
                                                  34750000  средства

                                                  2004 г.-
                                                  11885000
                                                  2005 г.-
                                                  14915000
                                                  2006 г.-
                                                  7950000
____________________________________________________________________

Ұлттық теңiз сауда флотын құрудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасын бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 13 шілдедегі N 763 қаулысы

      "Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 5 қыркүйектегi N 903  қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Yкiметi қаулы етеді:

      1. Қоса берiлiп отырған Ұлттық теңiз сауда флотын құрудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасы бекiтiлсiн.

      2. Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлiгi жыл сайын қаңтарда және шiлдеде Қазақстан Республикасының Үкiметiне Бағдарламаны iске асыру барысы туралы ақпарат ұсынсын.

      3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң орынбасары С.М.Мыңбаевқа жүктелсiн.

      4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшiне енедi.

       Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы   
Үкіметінің         
2004 жылғы 13 шілдедегі  
N 763 қаулысымен     
бекітілген        

  Ұлттық теңiз сауда флотын
құрудың 2004-2006 жылдарға
арналған бағдарламасы

  1. Ұлттық теңiз сауда флотын құрудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасының паспорты

Атауы             Ұлттық теңiз сауда флотын құрудың 2004-2006
                жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi -
                Бағдарлама)
Әзiрлеу           1. "Қазақстан Республикасы Үкiметінің 2003-2006
негiзi          жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегі
                iс-шаралар жоспары туралы" Қазақстан Республикасы
                Үкiметiнiң 2003 жылғы 5 қыркүйектегi N 903  қаулысы
                (Iс-шаралар жоспарының 4.4-тармағы);
                  2. "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ұлттық теңiз кеме қатынасы
                компаниясы" жабық акционерлiк қоғамын құру туралы"
                Қазақстан Республикасы Үкiметінің 1998 жылғы 4
                желтоқсандағы N 1239  қаулысы ;
                  3. "Қазақстан Республикасында сауда мақсатында
                теңiзде жүзудi дамыту тұжырымдамасы туралы"
                Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 21
                ақпандағы N 267  қаулысы ;
                  4. "Қазақстан Республикасының мемлекеттiк көлiк
                саясатының тұжырымдамасын мақұлдау" туралы
                Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 11
                шiлдедегі N 801  қаулысы
Iске асыру      2004-2006 жылдар
мерзiмi
Әзiрлеушiлер      Қазақстан Республикасының Көлiк және
                коммуникациялар министрлiгi, "Қазтеңiзкөлiкфлоты"
                ұлттық теңiз кеме қатынасы компаниясы" жабық
                акционерлiк қоғамы, "ҚазМұнайГаз" ұлттық
                компаниясы" жабық акционерлiк қоғамы
Бағдарламаның     Елдiң теңiз сыртқы сауда жүк тасымалдауындағы
мақсаты мен     қажеттiлiгiн толық мөлшерде қамтамасыз ететiн,
мiндеттерi      Қазақстанның экономикалық-географиялық әлеуетiн
                iске асыруға ықпал ететiн, қазiргі заманғы
                техникалық базасы бар және үлкен кіріс түсіретін
                жоғары ұйымдастырылған порт инфрақұрылымының
                негiзiнде ұлттық теңiз сауда флотын құру.
                  Осы мақсатқа жету үшiн мынадай мәселелердi шешу
                қажет:
                  1) ұлттық теңiз сауда флотын қажеттi түрлер мен
                кластардағы қазiргi заманғы кемелермен жабдықтауды
                қамтамасыз ету;
                  2) сыртқы экономикалық жүк тасқынын (экспорт,
                импорт) отандық сауда флотына қайта бағыттау;
                  3) Ақтау, Баутино және Құрық порттарының,
                сондай-ақ Маңғыстау облысы Түпқараған ауданының
                аумақтарын игеру жолымен порт инфрақұрылымын дамыту;
                  4) кеме жөндейтін база құру;
                  5) қосалқы флотын және теңiз операциялар қосалқы
                флотын құру;
                  6) теңiз кәсiптерi мамандарының ұлттық класын,
                елдiң теңiз сауда флотына кадрларды даярлау және
                қайта даярлау жүйесін құру;
                  7) теңiзде жүзу қауiпсiздiгi мен теңiз көлiгiнде
                экологиялық қауiпсiздiк деңгейiн арттыру.
Қаржыландыру      2006 жылдың аяғына дейiн 238-240 млн. АҚШ доллары
көздерi         шамасында инвестициялау жоспарлануда. Көздерi заем
                қаражаты болып табылады. Бағдарламаны iске асыру
                бойынша шығыстардың жалпы сомасы 34750 млн. теңгенi
                құрайды, оның iшiнде: 2004 жылы - 11885 млн. теңге,
                2005 жылы - 14915 млн. теңге, 2006 жылы - 7950 млн.
                теңге.
Бағдарламаны      2006 жылы отандық теңiз сауда флотында жалпы
iске асырудан   тоннажы 80-85 мың тонна жүк таситын 10 кеме,
нәтиже          оның iшiнде кем дегенде жылына 5,5 млн. тонна мұнай
                тасуды жүзеге асыра алатын 6 танкер, сондай-ақ
                құрғақ жүк таситын 4 кеме болады.
                  Осындай iс-шаралардың нәтижесiнде,
                "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ ұлттық операторының
                шетелдiк кеме қатынасы компанияларынан жүк
                тасымалдауға бағдарланған жалпы көлемi 2006 жылы
                6,3 млн. тоннаға, оның iшiнде мұнай - 5,8 млн.
                тонна, құрғақ жүк тасу көлемі 0,5 млн. тоннаға
                жетеді. Қаржы-шаруашылық қызметтiң нәтижесi отандық
                теңiз сауда флотын одан әрi жедел дамытуға
                жәрдемдесетiн болады.
                  Ақтау портындағы N 4 және 5 мұнай құю айлақтары
                қайта жаңартылады және жаңғыртылады, Түпқараған
                шығанағында жаңа жүк тиеу кешенi, Құрық портында
                экспортқа бағдарланған мұнай құю терминалы
                салынады. Қазiргi заманғы кеме жөндеу базасы Каспий
                теңiзiнде жүзетiн көптеген кеме қатынасы
                компанияларының тарапынан болатын қызметтiң осы
                түрiне деген сұранысты қанағаттандыруға мүмкiндiк
                бередi.
                  Каботаждық тасымалдар, сауда флотына және
                Солтүстік Каспийде теңiз операцияларына қызмет
                көрсету үшiн 25 кемеден тұратын қосалқы флот
                құрылады.

  2. Кіріспе

  2.1. Әзiрлеу үшін негiздеме

      Қарқынды экономикалық даму сатысында тұрған Қазақстан өзiнiң экономикалық әлеуетiн жүзеге асыру жолдарын кеңейтуге барынша мұқтаж болып отыр. Қазақстанның экономикалық өсуiне мүмкiндiк туғызатын және экономиканың қажеттiлiгiн қамтамасыз ететiн елдiң көлiк-коммуникация кешенiнiң жұмыс iстеу тиiмдiлiгi көбiнесе көлiк қызметiнiң жаңа түрлерін дамытумен және транзиттiк әлеуеттi пайдаланумен айқындалады. Олардың iшiнде ұлттық теңіз сауда флотын құру жоспарланып отыр.
      Қазақстанның теңiз көлiгiн дамыту, ұлттық теңiз сауда флотын құру мақсатында Қазақстан Республикасының Yкiметiнiң шешiмiмен 1998 жылғы 4 желтоқсандағы N 1239  қаулысымен "Қазтеңiзкөлiкфлоты" Ұлттық теңіз кеме қатынасы компаниясы" жабық акционерлiк қоғамы "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК құрылды.
      Компания Каспий теңiзiнде жүк тасымалдау жөнiндегi халықаралық қызмет көрсету бойынша операциялық қызметке 2001 жылдың IV тоқсанында кiрiстi. 1999-2000 жылдары әлемдiк тауар рыногтарындағы конъюнктуралық баға ауытқуларынан басқа, қазақстандық мұнайдың экспорты Атырау-Самара құбыр желiсi жүйесiнiң, сондай-ақ темiр жол көлiгi өткiзу қабiлетінiң мүмкiндiктерiне қанағаттанды.
      Қазақстанның Каспий маңындағы мемлекеттерден айырмашылығы оның өз флоты болмады. Каспий теңiзiндегi теңіз тасымалдары рыногының конъюнктурасын үстем жағдайға ие Әзiрбайжанның кеме қатынасы компаниясы айқындады.
      Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейiнгi Даму стратегиясында теңiз тасымалын жүзеге асыру жөнiндегi ықтимал мүмкiндiктер болған кезде олардың дамуын өз теңiз флотының жоқтығы тежейдi деп атап көрсетiлген. "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ-тың мiндетi ұлттық теңiз танкерлiк және құрғақ жүк кемелерi флотын құру болып табылады, бұл Қазақстан су көлiгiнiң әлемдiк көлiк жүйесiне интеграциялануына мүмкiндiк туғызатын болады.
      Елiмiздiң теңiз сауда флотын құрудың тұжырымдамалық негiзi Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 21 ақпандағы N 267  қаулысымен мақұлданған Қазақстан Республикасында сауда мақсатында теңiзде жүзудi дамыту тұжырымдамасында берiлген. Бұл ретте "Қазақстан Республикасында сауда мақсатында теңiзде жүзудi дамыту бағдарламасын әзiрлеудiң және қабылдаудың" нақты мiндетi қойылды.
      2002 жылғы қаңтарда "Сауда мақсатында теңiзде жүзу туралы" Қазақстан Республикасының  Заңы қабылданды. Қазiргi уақытта қолданыстағы нормативтiк құқықтық актiлердi халықаралық актiлермен сәйкестiкке келтiру, сондай-ақ теңiз көлiгi саласында нормативтiк құқықтық база құру жөнiндегi жұмыстар жүргiзiлуде.
      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2003 жылғы 5 қыркүйектегi N 903  қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2003-2006 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарының 4.4-тармағында "Ұлттық теңiз сауда флотын құрудың 2004-2006 жылдарға арналған бағдарламасын әзiрлеу" iс-шарасы көзделген.
      Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2003 жылғы 16 мамырдағы N 1095  Жарлығымен бекiтiлген Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторын игерудiң мемлекеттiк бағдарламасында бiрегей басымдықтар шельфте теңiз операциялар қолдау флотын құруды қоса алғанда, теңiз көлiгiн дамыту болып табылады.
      Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму стратегиясында (Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2003 жылғы 17 мамырдағы N 1096  Жарлығы ) теңiзде тасымалдауды дамыту үшін "Қазақтеңiзтрансфлоты" теңiз кеме жолы ұлттық компаниясы құрылды, сол арқылы Қазақстанда өзiнiң теңiз сауда флотын құрудың негiзi қаланды деп аталған.

  2.2. "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ-тың қысқаша
сипаттамасы

      "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ-тың акционерлерi Қазақстан Республикасының Көлiк және коммуникациялар министрлiгi (жарғылық капиталдағы үлесi 50%) және "ҚазМұнайГаз" Ұлттық компаниясы" ЖАҚ (мұның да жарғылық капиталдағы үлесi 50%) болып табылады.
      "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ жарғылық қызметiнiң негiзгi түрлерi:
      1) жүктiң барлық түрлерiн, мұнай мен мұнай өнiмдерiн, бас жүктердi, контейнерлердi, жолаушыларды, жануарларды тасымалдау;
      2) кемелердің, баржалардың жүзбелi доктар мен соған ұқсастардың барлық түрлерiн жасау, пайдалану, жөндеу, сатып алу, делдалдық қызмет көрсету;
      3) жалға беру (кiреге алу, экипажсыз кiреге алуды қоса алғанда), сондай-ақ кемелердiң лизингi;
      4) қоймалардың, сақтау орындарының, тоңазытқыш қондырғылардың, ангарлардың, жүк түсiретiн жағалаудағы орындардың барлық түрлерiн және басқа да жабдықтарды салу, пайдалану және сатып алу;
      5) кеме верфiн (кеме жөндеу базаларын) салу, кеме жөндеу құрылымдарын құру;
      6) теңiзде агент қызметiн көрсету;
      7) порттық және экспедиторлық қызмет көрсету;
      8) заңнамамен тыйым салынбаған өзге де қызметтер: теңiз терминалы операторының қызметi, қосалқы флотты пайдалану және кемелерді бункерлеу.
      Орналасу географиясы. "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ-тың даму тұжырымдамасына сәйкес Қазақстан кемелерi Каспий, Қара, Жерорта теңіздерінде операциялар жасайды. Компанияның Каспий теңiзiндегi операциялық қызметi Ақтау порты арқылы жүзеге асырылады.
      "Сауда мақсатында теңiзде жүзудi дамытудың кейбiр мәселелерi туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 27 қыркүйектегi N 1263  қаулысымен "Ақтау теңiз сауда порты" РМК-ның шаруашылық жүргiзуiндегi N 4, 5 және 9-мұнай құю айлақтарын осы учаскеде орналасқан жабдықтарымен, коммуникацияларымен, жайластырылымымен және инфрақұрылымның ажырамас объектiлерiмен бірге "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ-қа ұзақ мерзiмдi мүлiктiк жалға берілдi. Мүлiктi жалға беру шарттарының бiрi Ақтау портындағы N 4 және 5-мұнай құю айлақтарын қайта жаңарту және жаңғырту болып табылады.
      Өндiрiстiк қызметi. Егемен Қазақстанның тарихында тұңғыш рет 2001 жылғы 18 қазанда елдің теңіз көлiгiнiң Каспий теңiзiнде операциялар жасауы басталды. 2002 жылы Компания өз күштерiмен Ақтау-Махачкала (Ресей), Ақтау-Нека (Иран), Ақтау-Батуми (Грузия) бағыттары бойынша 3212 мың тонна мұнай тасымалдады. Болжамдарға сәйкес 2006 жылдың соңына қарай "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ Ақтау портынан жыл сайын кемінде 5,5 млн. тонна мұнай тасымалдайтын болады.
      2002 жылы Компания Ақтау портының N 4 және 9 мұнай құю айлақтарынан 3533 мың тонна ауыстырып тиедi. Орта мерзiмдiк кезеңде әрбiр жұмыс істеп тұрған айлақтан ай сайын кемiнде 150 мың тонна мұнай ауыстырып тиеу жоспарлануда.

  3. Проблеманың қазiргi жай-күйiн талдау

  3.1. Кеме қатынасы компаниялары

  3.1.1. Халықаралық тәжiрибе

      Халықаралық теңiз тасымалдары рыногында кеме қатынасы компаниялары тұрақты, өзара тиiмдi ынтымақтастық орнатуға ұмтылады. Ұлттық және аймақтық кеме қатынасы саясатын үйлестiру де ерекше қолдау табуда.
      Халықаралық тәжiрибе ұлттық кеме қатынасы қалыптасу кезеңiнде оны мемлекеттiк қолдау шараларының кең қолданылатыны туралы куәландырады. Ұлттық флоттың меншiк құрылымына, теңiз тасымалы мен кеме жасауды дамытуға ықпал ету мақсатында түрлi мемлекеттердiң үкiметтерi бiрқатар шаралар қолданды, олар iшiнара төмендегi кестеде келтiрiлдi.

       Жекелеген елдердiң ұлттық кеме қатынасына мемлекеттiк
                         көмек шаралары
____________________________________________________________________
   Елдер  | Жүк    |Пайда.|Несие. | Несие. |Кеме  |Салық, |Каботажды
          |тасыма. |лану  |лер    | лер    |жасау |аморти.|тасымал.
          |лында   |субси.|бойынша| бойынша|несие.|зация  |дарға
          |ұлттық  |дия.  |пайыз. | үкімет |лері  |жеңіл. |қатысуға
          |кеме    |лары  |дар    | кепіл. |      |діктері|тыйым
          |иелерiне|      |төлеуді| діктері|      |       |салу
          |артық-  |      |қара.  |        |      |       |
          |шылық.  |      |жаттан.|        |      |       |
          |тар     |      |дыру   |        |      |       |
____________________________________________________________________
Бразилия      х       x       х                х                x
Германия                               х       х       х        х
Греция                        х        х               х        х
Малайзия      x                                        х        х
Норвегия                               х               х
АҚШ           х       х                х               х
Tүркия        х               х                                 х
Швеция                                                 х        х
Оңтүстiк
Корея         х       х                х
Жапония                                                х        х
____________________________________________________________________

      Дерек көзi: Вензик Н.Г., Левиков Г.А. "Кеме қатынасы компанияларының бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру"
      АҚШ-та ұлттық кеме иелерiнде 100% әскери және 50% үкiметтiк жүктер сақталады, бұл флотты 30% кепiлдi жүктеменi қамтамасыз eтeдi. Францияда ұлттық флотта мұнайдың сыртқы сауда тасымалының үштен екiсi, гидрокарбонаттың 60% және көмiрдiң 40% сақталған. Испания ұлттық флотқа 100% мұнайды, темекiнi және мақтаны тасымалдауға кепiлдiк бередi.
      Жүктердi резервтеудi Оңтүстiк-Шығыс Азия елдерi: Малайзия, Индонезия, Филиппин, Оңтүстiк Корея түрлi дәрежеде қолданды. Оңтүстiк Кореяда шикi мұнай, руда, тыңайтқыш, астық, мұнай-химия өндiрiсiне арналған шикiзат, көмiр, сұйытылған газ, үкiметтiк жүктер импорты, цемент және болаттан жасалған бұйымдар экспорты резервтеледi.
      Теңiз кемелерiне меншiк кеме қатынасының маңызды белгiсi болып қала бередi. Елде кемелер мен жабдықтарға меншiк стратегиялық инвестициялар ретiнде қарастырылады және жүк тасымалдау жөнiнде сенiмдi және икемдi қызмет көрсетудi қамтамасыз етудiң негiзi болып табылады. Бұдан басқа, жүк жөнелтушiлер үшiн ол тасымалдаушының нақты тасымал бағытының жолын ұстау көрсеткiшi қызметiн атқарады.

  3.1.2. Ұлттық теңiз сауда флотының бәсекеге қабiлеттiлiгi

      Ұлттық кеме қатынасы компанияларының бәсекелестiк қабiлеттiлiгi мақсатында көптеген елдердiң үкiметтерi кеме қатынасына субсидиялар беру, қаржылық көмек көрсету, жүктердi бөлген кезде ұлттық операторларға басымдық беру жолымен қолдампаздық саясат жүргiзедi. Iрi тасымалдаушылар үшiн тоннаждың молшылығы бәсеке күресiндегi құрал ретiнде пайдаланылады. Кеменiң келу жиiлiгiн арттыра отырып, олар тасымалдардағы өз үлесiн ұлғайтады.
      Ресей Үкiметi түбегейлi шаралар қабылдауда. Ұлттық мүдделер мен қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мақсатында "Ресей Федерациясының 2002 жылға дейiнгі кезеңге арналған теңiз доктринасы" 2010 жылға РФ кемелерiмен экспорт-импорт жүктерiн тасымалдауды 50% ұлғайтуды көздейдi. Үкiмет флотты ресей туы астына қайтару жөнiнде шаралар әзiрледi. Үкiметке өнiм бөлу туралы келiсiмдер шеңберiнде тасымалданатын жүктердi қоса алғанда, ресей кеме иелерiне стратегиялық жүктерді тасымалдауды бекiту құқық беру үшiн "Сыртқы сауда қызметiн мемлекеттік реттеу туралы" Федералдық Заңға өзгерiстер енгiзiледi.
      Қазақстан Республикасының теңiз сауда флоты қалыптасу процесiнде Ақтау порты арқылы тасымалданатын сыртқы сауда жүктерінің бір бөлiгiн өзiне бекiтiп берудi қамтамасыз ететiн шараларға мұқтаж болып отыр. Бұл ретте бәсекеге қабiлеттілiктi арттыру шеңберiнде қолдампаздық сипаттағы шаралар уақыт жөнiнде шектеулi болады. Қазақстандық кеме қатынасының тұрақты дамуға көшуi үшiн қажеттi кезең жүк жеңiлдіктерін қоса алғанда, 2006 жылдың аяғына дейiн жоспарланып отыр.

  3.1.3 Теңiз тасымалының ұлттық операторы

      Отандық теңiз сауда флоты мен iлеспелi салаларды дамыту мақсатында әлемдiк тәжiрибе ел үкiметінің жекелеген кеме қатынасы компанияларына теңiз тасымалдарының "ұлттық операторы" мәртебесiн беруiн куәландырады, ол мемлекеттiк қолдаудың бiрқатар шаралар кешенiн көздейдi.
      Өз кезегiнде ұлттық тасымалдаушы мәртебесiн беру кеме қатынасы компаниясы тарапынан да бiрқатар талаптарды сақтауға әкеп соғады. Ең кең тараған және жалпы мойындалғандардың iшiнде:
      1) өз елiнiң заңды тұлға мәртебесiнiң болуын және тасымалдау үшiн мемлекеттiк ту астында жүзетiн флотты пайдалануды;
      2) жолаушылар мен жүктердi теңiз көлiгiмен тасымалдау бойынша қызмет көрсетуге лицензияның немесе басқа да рұқсат беретiн құжаттың болуын;
      3) қызметтi сауда теңiзде жүзу туралы құқықтық актiлердiң және ұлттық заңнаманың талаптарына сәйкес жүзеге асыруды;
      4) халықаралық аудиторлық ұйымның Теңiзде жүзу қауiпсiздiгiнiң жүйесiне және басқаларына сәйкестiгiне тексеру жүргiзуi.
      Бұдан басқа, ұлттық кеме қатынасы компанияларының орындауына мiндеттi функциялар шеңберiне:
      1) жүктердi мемлекеттiк тапсырыс бойынша тасымалдау;
      2) ел жасасқан халықаралық шарттардан туындайтын мiндеттердi бiрiншi кезекте орындау;
      3) Үкiметiнiң теңiз тасымалдары бойынша тапсырмаларын орындау;
      4) кеме қатынасы қауiпсiздiгiнiң тиiстi деңгейiн қамтамасыз ету;
      5) қоршаған табиғи ортаны қорғау жөнiндегi жоғары нормаларға сәйкес өндiрiстiк қызметтi жүзеге асыру кiредi және т.б.
      Ұлттық кеме қатынасы компанияларын дамытуды жан-жақты мемлекеттiк қолдау елдiң ұлттық қауiпсiздiгi мен ұлттық мүдделерiн қамтамасыз ету контекстiнде де қаралуға тиiс. Тиiп тұрған су кеңiстiгiнде ұлттық флоттың болуы мемлекеттiң стратегиялық маңызды жүктердi тасымалдаудағы, теңiз көлiгiмен экспорттық өнiмдi жеткiзу және азық-түлiк импорты мен басқа да өмiрлiк маңызы бар тауарларды қамтамасыз ету қажеттігін қамтамасыз етуге тиiс.
      Халықаралық сауда орталықтарына жақын iрi теңiздер мен мұхиттарда кемелердiң ұлттық туы астында жүзуi елдiң әлемдiк шаруашылық процестерге қатысу деңгейiнiң көрсеткiшi болып табылады және мемлекеттiң экономикалық қуатын бiлдiредi.
      Қазақстан Республикасы алдында экспорттық бағыттарды дамытуда бiрiншi кезектегілер iшiнде болжанып отырған өндiру өсiмiн ескере отырып, көмiрсутектi шикiзатты тасымалдаудың оңтайлы тәсiлiн iздестiру міндеті тұр. Бұл жаңа кен орындарын пайдалануға қосуға және Каспий теңiзi шельфiнiң қазақстандық секторын игеруге байланысты.
      Ұлттық теңiз сауда флотының интенсивтi дамуы айтарлықтай мөлшерде экономикалық қауiпсiздiк параметрлерiне сәйкестiгiн ескере отырып, қазақстандық экспорттық өнiмдi тасымалдау мәселелерiн шешуге ықпал етуге тиiс. Ұлттық теңiз кеме қатынасы компаниясы теңiз тасымалдарының көлiк ағынын бақылауды сақтауы және қазақстандық өнімнiң бәсекелестік артықшылықтарын пайдалануға мүмкiндiк туғызуы тиіс.

  З.1.4. Каспий теңізінде кеме қатынасы
компанияларының бәсекесi

      Қазақстан теңiз көлiгінiң орта мерзiмдi перспективада Каспий теңiзiндегi орны мен рөлiн анықтау мақсатында Каспий бойындағы мемлекеттердiң кеме қатынасы компанияларының қызметiне талдау жүргізу қажет.
      Әзiрбайжан Республикасы 2001 жылдың IV тоқсанына дейiн Каспий Теңiзiндегі теңiз тасымалдары рыногының конъюнктурасын iс жүзiнде бақылап және анықтап отырды. Каспий теңiзi пароход шаруашылығы (бұдан әрi - Каспар) 4 құрғақ жүк таситын кеменi және 30-дан астам танкерлердi иелене отырып Каспийдегі теңiз тасымалының 58-60%-ын алды. Флоттың жүк көтергiштiгі 211,3 мыңдай дерлiк тоннаны құрайды. Алайда, кемелердiң суға шөгуi бойынша қойылатын шектеулердi ескере отырып іс жүзiнде Каспий теңiзi порттарының барлығында Каспардың нақты тоннажы 168,5 мың тоннаны құрайды. Каспар флоты Ақтау, Дюбенди, Махачкала, Түркiменбашы порттары арасында жұмыс iстейдi. Жүк көтергiштiгi 5000-5350 тонна болатын кемелердiң жасалған жылы орташа - 16 жыл, осы сериядағы ең ескi кемеге 21 жыл болады. Жүк көтергіштігі 7400 тонна болатын кемелердiң жасалғанына - 15-17 жыл, ал жүк көтергіштігі 12300 тонна кемелердiң жасалғанына - 26-28 жыл болады.
      Ресейдiң "Волготанкер" кеме қатынасы компаниясы Burren Energy (Shipping and Transportation) (Burren) британ компаниясымен бiрлесiп 65 мың тонна жүк көтергіштiгі жағдайында Каспийде тасымал рыногының шамамен 28 %-ына бақылау жасады. Ресей кемелерi Иранға Челябiден, Магнитогорскіден, Батыс Сiбiр және Орск-Халиловск металлургия комбинаттарынан металл прокатын тасиды, сондай-ақ Иран Ислам Республикасының порттарына мұнай тасымалдауды жүзеге асырады. Ресей верфтерінде жасалған танкерлер Ресей туы астында жұмыс iстейдi. "Волготанкердің" Каспий теңізiнде болуы мерзiмдiк сипатқа ие. Ресейдiң ішкі өзендерінде жазғы навигация мерзiмiнде жұмыстың көптiгiне байланысты бұл компания Каспийде айтарлықтай бәсеке тудырмайды және тоннаждың балансына әсер етпейдi.
      2001 жылдың IV тоқсанында "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ Вurren компаниясынан 6 танкердi кiреге алды. 2002 жылдың басынан берi Burren Каспий теңiзiнде жүк тасымалдауда айтарлықтай бәсекелес ретiнде көрiне алған жоқ.
      Иран "Испат-Кармет" ААҚ-ның, Ресей металлургия заводтарының металл өнiмiн қоса алғанда, Каспий аймағы жүгiнiң 10%-ын тасымалдайды. "Хазар Шиппинг Компани" Иран компаниясы металл прокатынан басқа "Қостанайасбест" ААҚ-ның асбесiн және "Азық-түлiк корпорациясы" ЖАҚ-тың астығын тасымалдайды.
      Түркiменстан теңiз сауда флоты 4 құрғақ жүк таситын кемеден тұрады, бiрақ олар тасымалдайтын жүктiң көлемi мардымсыз.
      Егер Каспий теңiзiнде тасымалданатын жүктiң динамикасын қарайтын болсақ, онда 2001 жылдың IV тоқсанында теңiз тасымалы рыногының жалпы құрылымында өзгерiс байқалады. 2003 жылдың басына қарай Қазақстан кеме қатынасы компаниясы өз күшiмен Ақтау портынан мұнайдың 64%-ын тасымалдады.

  3.1.5. Каспий кеме қатынасы компанияларына талдау:
күштi және әлсiз жақтары, мүмкiндіктерi
мен қауiп-қатерлерi

___________________________________________________________________
  Күштi жақтары (Қазақстаннан    |  Әлсiз жақтары (Қазақстаннан
           басқа)                |              басқа)
___________________________________________________________________
1. Каспий теңiзiндегi көпжылдық   1. Каспий маңындағы мемлекеттер
   жұмыс тәжiрибесi;                 кемелерiнiң айтарлықтай табиғи
                                     және моральдық тұрғыдан тозуы;
2. Қалыптасқан нормативтiк        2. Әлсіз ұлттық жүк базасы;
   құқықтық база;
3. Айтарлықтай iргелi базасы -    3. Кемелердiң сапалық
   Каспий маңындағы                  сипаттамаларының халықаралық
   мемлекеттердiң теңiз сауда        теңiз конвенциялары техникалық
   флотының болуы;                   және экологиялық нормаларының
                                     талаптарына сәйкес келмеуi;
4. Кеме жөндеу базаларының        4. Басқару мен қауiпсiздiктiң
   болуы;                            халықаралық стандарттары
                                     бойынша жұмыс тәжiрибесiнiң
                                     болмауы;
5. Каспий теңiзi елдерiне         5. Флотты жаңартудың айқын
   тiркелген порттардың              көрсетiлген бағдарламасының
   кемелерiне жеңiлдiктер мен        болмауы;
   артықшылықтар беру арқылы
   мемлекеттiк қолдау;
6. Пайдалану шығындарының
   төмен деңгейi;
7. Ұлттық кәсiби кадрлардың
   және оларды даярлау
   жүйесiнiң болуы
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
Мүмкiндiктері (Қазақстан үшiн) |  Қауiп-қатерлерi (Қазақстан үшін)
___________________________________________________________________
1. Танкерлiк, құрғақ жүк және     1. Каспий теңiзiнiң құқық
   қосалқы флоттар құру;             статусының шешiлмеген сұрағы;
2. Қазақстан Республикасының      2. Әлемдiк мұнай және өзге де
   мемлекеттiк туы астында жүзу      тауарлар рыноктарының тұрақсыз
   құқығын беру;                     конъюнктурасы;
3. Қауiпсiздiктi басқару          3. Көлiк саласынан тыс және теңiз
   жүйесiн енгiзу;                   сауда флоты инфрақұрылымы
                                     объектiлерiндегi шығынның өсу
                                     қаупi;
4. Каспий теңiзiнiң қазақстандық  4. Каспий теңiзi порттарында
   секторында порттық                Қазақстан туы астында жүзетiн
   инфрақұрылымдарын салу;           кемелер үшiн кеменiң кiруiне
                                     арналған тарифтердiң жоғары
                                     ставкасы;
5. Кеме жөндеу базасын салу;      5. Жүктердi қауiпсiз тасымалдауға
                                     және қоршаған ортаны қорғау
                                     жөнiндегi ic-шараларды жүзеге
                                     асыруға арналған айтарлықтай
                                     шығыстар
6. Кемелердiң басқару жүйесiн
   құру;
7. Елдiң транзиттiк әлеуетiн
   пайдалану;
8. Теңiз мамандықтары ұлттық
   кадрларының сыныбын құру,
   жұмыспен қамтылған халықтың
   санын apттыру;
9. Теңiз көлiгi және Каспий
   теңiзiнiң экологиясы
   саласында нормативтiк
   құқықтық база құру
___________________________________________________________________

  3.1.6. Қазақстанның теңiз саудa флотының даму проблемалары

      1. Өзiнiң мұнай құятын, құрғақ жүк таситын кемелерiнiң болмауы. Каспий теңiзiнде жүк тасымалдау үшiн ұлттық танкер флоты және құрғақ жүк кемелерi флотын құру мiндетi тұр.
      2. Ұлттық қосалқы флоттың болмауы. Каспий теңiзi шельфінің қазақстандық секторын қарқынды игерудiң басталуы Қазақстанның Каспийдегi жүк айналымына барынша бақылау жасау, осы аймақта теңiз инфрақұрылымы объектiлерiн пайдалануға жеделдетiп енгiзу қажеттiгiн алдын ала белгiлейдi. Теңiз операцияларын қолдау флотын құру талап eтіледі.
      3. Кемелерге, кеме механизмдерi мен жабдықтарына техникалық қызмет көрсету және оларды жөндеу бойынша инфрақұрылым мен кеме жөндеу базасының болмауы. Теңiз тiркелiмiнiң талаптары бойынша кемелерге техникалық қадағалау қажет. Қазақстандық кеме жөндеу базасының құрылуы отандық және шетелдiк кемелерге халықаралық стандарт деңгейiнде қызмет көрсетудi қамтамасыз етедi және Қазақстан Республикасы теңiз көлiгiнiң қызмет көрсету ауқымын кеңейтедi.
      4. Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторы өндiрiстiк қорлары моральдық және табиғи тұрғыдан ескiрген әлсiз порттық инфрақұрылымға ие. Осы айдынды игеру жөнiндегi қарқынды жұмыстар теңiз операцияларына қызмет көрсетудiң қуатты бәсекеге қабiлеттi базасын жасайтын және мемлекеттiң экспорттық әлеуетiн арттыратын теңiз инфрақұрылымының қазiргi заманғы объектiлерiн қайта жаңарту және салу жөнiнде барабар шаралармен iлесе жүруi тиiс.
      5. 2002 жылғы қаңтарда "Сауда мақсатында теңiзде жүзу туралы" Қазақстан Республикасының  Заңы қабылданды. Осы Заңды iске асыру мақсатында алда бiрқатар нормативтiк құқықтық кесiмдер әзiрлеу мiндетi тұр. Заңға тәуелдi кесiмдер теңiз тасымалы процесiне барлық қатысушыларының өзара қарым-қатынасын, теңiзде жүзудiң қауiпсiздiгiн регламенттейтiн болады.
      6. Кадр тапшылығы. Теңiз мамандығын меңгерген ұлттық бiлiктi кадрлар класын, сондай-ақ ұлттық теңiз сауда флоты үшiн кадрлар даярлау және қайта даярлау жүйесiн құру жоспарланып отыр.
      7. Қазақстан Республикасы теңiз сауда флотының сыртқы рынокқа шығуының Каспий бойындағы мемлекеттерге және Ресей Федерациясының су көлiгi артериясына тәуелдiлiгі. Сауда әрiптестiгiнiң кеңеюi, жүк тасқынының транзиттiк бағыттарының дамуы Ресеймен ұзақ мерзiмдi өзара тиiмдi ынтымақтастыққа мүмкiндiк туғызатын болады.

  3.1.7. Проблемаларды шешудiң ықтимал жолдары

      2004-2006 жылдарда Қазақстан теңiз сауда флотының алдында тұрған проблемаларды еңсеру Қазақстанның Батыс аймағында инвестициялық жобаларды iске асыру, порт инфрақұрылымын нығайту және жаңғырту, теңiз көлiгi мамандарының жаңа класын қалыптастыру, нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру, табиғат қорғау iс-шараларын өткiзу арқылы жүретiн болады.
      1. Ұлттық танкер флотын құру. Қазiргi заманғы танкер флоты мұнайды Каспий теңiзi арқылы теңiз жолымен әлемдiк рынокқа экспорттайтын iрi халықаралық мұнай компанияларына қызмет көрсетуге мүмкiндiк бередi. Танкерлердiң әлемдiк стандарттарға сәйкес болуына қатысты қатаң талаптар қойылуда. Қазақстанның танкер флоты халықаралық стандарттардың техникалық және экологиялық талаптарын ескере отырып құрылатын болады. Меншiктi флот Ақтау портынан қазақстандық мұнайдың экспорты көлемiн өсiруге және танкерлердi қолдану кезiнде ұлттық кадрларды пайдалануға мүмкiндiк туғызатын болады.
      2. Құрғақ жүк таситын кемелердi жасау және сатып алу. Құрғақ жүктердiң үлкен көлемiнiң болуы және Ақтау порты арқылы ауыстырып тиелетiн транзиттiк жүк тасқынының артуы Каспий теңiзiнде операциялар жүргiзу үшiн құрғақ жүк флотын құру қажеттiгiн туғызады. Қазақстандық өнiмдi экспорттау көлемін арттырудан басқа, өнеркәсiптiң кен өндiру және қайта өңдеу салаларына арналған жабдықтар мен олардың бөлшектерiнiң импорты өсуде. Көршi елдердiң Қазақстан аумағы арқылы өтетiн транзиттiк дәлiздердi барынша пайдалануы құрғақ жүктер тасқынын және контейнерлiк тасымалдар көлемiн арттыруда.
      3. Кеме жөндеу базасын және экспорттық терминалдар салу. Каспий теңiзiнiң солтүстiк айдынында 90-нан астам кемелердiң жұмыс iстеуi оларға техникалық қызмет көрсету жөнiндегi қызметтерге тұрақты сұраныстың болуына негiз болады. Кемелерге док қызметiн көрсету және жөндеу отандық мамандардың күшімен қазақстандық кеме жөндеу базасында жүргізiлуi мүмкiн. Көмiрсутегi шикiзатын өндiру көлемiн арттыру Каспий теңiзiнiң қазақстандық бөлiгiнде жаңа терминалдарды iске қосу жолымен Қазақстанның экспорттық әлеуетiн арттыру үшiн алғышарттар жасауда.

  3.2. Маркетингiлiк зерттеулер - Каспий теңiзiнде жүк тасымалдау рыногы

  3.2.1. Ахуалды талдау: күштi және әлсiз жақтары,
мүмкiндiктерi мен қауiп-қатерлерi

      Қазақстанның Еуропа мен Азия арасындағы табиғи транзиттiк көпiр ретiндегі географиялық жағдайы, сондай-ақ экспортқа бағдарланған жүк тасқынының болуы Каспий теңiзi аймағындағы тауар рыноктарын дамыту мен әртараптандыруды көздейдi. Қазақстан жүк құраушы мемлекет болып табылады және Ақтау порты арқылы мұнай, металл өнiмiн, астық, асбест экспорттайды. Бұдан басқа, келешекте темiр жол және автомобиль көлiктерiнен басқа жүктерді теңiз көлiгiне қайта бағдарлауы мүмкiн.
      Мұнай. 2001-2002 жылдары Ақтау порты арқылы мұнайды ауыстырып тиеу 5 миллиондық белестен асып түстi, 2001 жылы 5035,4 мың тонна 2002 жылы 5538,2 мың тоннаны құрады. 2001 жылдың IV тоқсанынан Қазақстан мұнай тасымалдауды Каспий маңы кеме қатынасы компанияларынан "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ-тың кемелеріне бағдарлай бастады. Мұнай және газ кен орындарының дамуы импортталатын габариттiк емес жүктердi көбейтуге әсер етедi. 2006 жылы республикада мұнай шығару көлемiн 80,3 млн. тоннаға жеткізу, 65 млн.тоннадан астам экспорттау болжануда. Мұнай өндiрудiң ұзақ мерзiмдi көкжиегi 2007 жылы 83,5 млн. тонна деңгейiне жетудi көздейдi.
      Қазақстан мұнайын Иранға жеткiзудi қайта бастау жоспарлануда, оның жылдық көлемi ұзақ мерзiмдi перспективада 2 млн. тоннаны құрауы мүмкін.

  Мұнайды теңiз жолымен тасымалдау жағдайын талдау

____________________________________________________________________
          Күштi жақтары             |      Әлсiз жақтары
____________________________________________________________________
1. Мұнай құятын және көлiктiк          1. Меншiктi танкерлiк
   қуаттардың болуы;                      флотының жоқтығы;
2. Көмiрсутегiнiң расталған қорлары;   2. Дүниежүзiлiк мұнай
3. Өндiру көлемiнiң тұрақты өсуi;         рыногы
4. Перспективалы өткiзу рыноктары;        конъюнктурасы
5. Балама тасымалдау бағыттарының         бағасының
   болуы;                                 ауытқуларына
6. Мұнайды теңiз жолымен тасымалдау       тәуелдiлiк
   рыногында Каспий теңiз кеме
   шаруашылығын монополиясыздандыру
____________________________________________________________________
          Мүмкiндiктерi             |     Қауiп-қатерлерi
____________________________________________________________________
1. Қазақстандық танкер флотымен           Мұнайдың төгiлу қатерi,
   мұнайды тасымалдау                     техникалық қауiп-қатер,
2. Флотты басқару тәжiрибесiн игеру;      экологиялық салдары
3. Ұлттық танкер флотын құру;
4. Мұнайды Ақтау портынан Каспий
   және Қара теңiздерiндегi
   жеткiзу пункттерiне дейiн өз
   кемелерiмен тасымалдау;
5. Қазақстандық мұнайды тасымалдаудың
   мультимодальдық жүйесiне қатысу
____________________________________________________________________

      Орташа және ұзақ мерзiмдi кезеңдерде өндiрiлетiн газдың басым бөлiгi мұнай-газ өндiру компанияларының iлеспе өнiмi болады. Қазақстан бойынша тұтастай табиғи (iлеспе) газды өндiру 2005 жылы 24-25 млрд. текше метр, 2010 жылы тиiсiнше 35-39 млрд. текше метр шегiнде жоспарлануда. Алайда Каспий теңiзi порттарында теңiз жолымен сұйылтылған газды тасымалдау үшiн қажеттi инфрақұрылым жоқ. Сонымен қатар, көмiрсутегi шикiзатын өндiрудi жыл сайынғы өрiстету газ өнеркәсiбiнiң экспорттық дамуының перспективалылығын жоққа шығармайды. Тиiстi инфрақұрылымда, контейнерлiк тасымалдауды қоса алғанда, теңiз жолымен сұйылтылған газды тасымалдауды дамыту жеткiлiктi перспективалы.

                  Құрғақ жүкті ауыстырып тиеу
        Теңіз жолымен құрғақ жүктi тасымалдауды талдау

____________________________________________________________________
         Күштi жақтары            |         Әлсіз жақтары
____________________________________________________________________
Қазақстан Республикасында           Құрғақ жүк тасымалдау бойынша
өндірілген құрғақ жүк (металл       өз кемелерiнiң болмауы
өнiмi, астық, асбест)
көлемiнiң болуы
____________________________________________________________________
         Мүмкіндiктері          |          Қауіп-қатерлері
____________________________________________________________________
1. Құрғақ жүк кемелерiн жасау,      Тауарлардың баға және тариф
   сатып алу және жалға алу;        конъюнктурасының өзгеруi
2. Қазақстанда құрғақ жүктi
   өндiру көлемiн арттыру;
3. Ақтау порты арқылы теңiз
   жолымен құрғақ жүк экспортының
   номенклатурасын кеңейту;
4. Құрғақ жүктi Қазақстанға теңiз
   жолымен импорттау;
5. Ақтау порты арқылы транзиттiк
   жүктi тасымалдау
____________________________________________________________________

      2001 жылы "Испат-Кармет" ААҚ-ның Ақтау порты арқылы металл өнімiн экспорттауы 876,8 мың тоннаны, 2002 жылы 573,6 мың тонна құрады. Ақтау порты арқылы металл қақтамасы экспорты құрғақ жүктiң жалпы зкспортының 80 пайызын құрайды. Жыл сайын 7,5 млн. тонна болат өндiргенiне қарамай, Иран сапалы металл прокаттың аса қажеттiлiгiн көруi. Ираннан басқа "Испат-Кармет" ААҚ өнiмдi Азов-Черномор бассейнiнiң, Санкт-Петербург порты және Қиыр Шығыс порттары арқылы Батыс Қазақстан, Еуропа, АҚШ, Орталық және Оңтүстік-Шығыс Азия елдерiне экспорттайды, бұл болашақта "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ-ның халықаралық тасымалдарын кеңейтудi көздейдi. Үрдiс сақталған кезде 2005 жылы металл өнімдерiн ауыстырып тиеу Ақтау портында 1 млн. тоннаға жетеді.
      Асбест. "Хазар Шиппинг Компани" Иран кеме қатынасы компаниясы 1999-2000 жылдар аралығында Ақтау портынан "Қостанайасбест" ААҚ-на хризотилдік асбест пен құм-қиыршық тас қоспасын тасымалдауды жүзеге асырды.
      Астық. "Азық-түлiк корпорациясы" ЖАҚ-тың жылына кемiнде 200 мың тонна астықты Иранға экспорттау мүмкiндiгі бар. Қазiргi кезде Каспий теңізі бойынша астықты азірбайжандық және ирандық кемелер тасымалдайды. Қазақстанда астық өнiмiнiң жыл сайынғы көлемiн 14 млн. тоннадан асатын деңгейде ұстау жоспарланады. Iшкi тұтынушылықтың шекті көрсеткіші 7-8 млн. тонна кезiнде, қалған көлемi мемлекеттiң экспорттық әлеуетiн құрайды. Қазақстан үшiн Иран, Әзірбайжан және Түркия рыноктары үлкен мүдделiлiк тудырады. Иран рыногының сыйымдылығы жылына 5,5 млн. тоннаға бағаланады, бұл оны әлемдегi осы өнiм түрiн iрi импорттаушылардың бiрi етедi. Иран Қазақстанмен 2002 жылғы орақтың 700 мың тонна астығын сатып алу туралы келiсiмге қол қойды. Қазақстандық дәнді дақылдардың (бидай, меслин, арпа) маңыздылығы жөнiнен екiншi импорттаушысы Әзірбайжан Республикасы болып табылады. Дәндi дақылдарды iрi импорттаушылардың бiрi Түркия қазақстандық өнiмдердi Түркия рыногына астық жеткiзу арқылы теңіз көлiгiмен импортталуына мүдделi. 2006 жылы дәнді дақылдардың ауыстырып тиеу көлемiн 1,5 млн. тоннаға дейін ұлғайту жоспарлануда.
      Мақта. Ақтау портынан жүктi тасымалдау үшiн перспективалық транзиттiк жүктердiң бiрi өзбек мақтасы болып табылады. 1998-2001 жылдары Өзбекстан Республикасында мақта өндіру 800 мың тоннадан 1 млн. тоннаға дейiн жеттi. Жалпы өндiрiлетiн мақтаның 68-70%-ы экпорттық потенциал болып саналады. Ресей мақтаны 400-450 мың тонна көлемінде импорттайды, тасымалдау темiр жол көлiгiмен жүргiзiледi. Мақта Еуропаға темiр жол көлiгi арқылы және Рига порты арқылы теңіз жолымен 250-300 мың тонна көлемiнде экспортталады. Францияның, Италияның, Германияның және Түркияның тұрақты сұранысы бар. Бұқара/Ақ Алтын - Ақтау - Баку - Поти/Батуми бағыты бойынша мақтаны тасымалдау үшiн барлық қажеттi жағдай туғызылған. Ақтау портында теміржолдық паром терминалы бар, Ақтау - Баку бағыты бойынша бiр рейсте 28 вагон тасымалдауға мүмкiндiк бередi. "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ мақтаның белгілі бiр көлемiн Ақтау-Волга-Дон арнасы - Волга өзенi - жеткiзу пунктiне қайта бағыттауды ойластырып отыр.
      2002-2005 жылдары Ақтау порты арқылы өткiзiлетiн құрғақ жүк динамикасы құрғақ жүк таситын кемелер үшiн жүк базасы ретiнде мына кестеде келтiрiлген.
___________________________________________________________________
                |2001 ж. |2002 ж.|2003 ж.|2004 ж.|2005 ж.| 2005 ж.
                |        |       |       |       |       |2002 ж. %
___________________________________________________________________
Құрғақ жүктер    1376,2   1397,3    1256   1455   1520    108,8
Металл прокаты   1060,1    573,6   814,5    700    720    125,5
Астық              84,1    209,2   103,1    350    350    167,3
Пароммен          199,2    594,9   308,9    350    350     58,8
Басқа жүктер       32,8     19,6    29,5     55    100     5,1ece
___________________________________________________________________

      Дерек көзi: "Ақтау халықаралық теңiз сауда порты" РМК

      Контейнерлер. Ақтау порты арқылы транзиттiк жүк тасқынының контейнерлерiн тарту үшiн алғышарттар бар. "Қазақстан Темiр Жолы" ҰК" ЖАҚ TRACECA көлiк дәлiзi шеңберiнде Дружба станциясы - Ақтау порты және Бейнеу-Ақтау учаскесiнде транзиттiк контейнерлер үшiн төмендету коэффициентiн ұсынуды қарастыруда. Сондай-ақ әзербайжан және грузин темiржолшылары да өз мемлекеттерiнiң аумағы бойынша транзиттiк контейнерлердi тасымалдау үшiн төмендету коэффициенттерiн ұсынды. Бүкiл көлiк дәлiзiнiң ұзақтығы бойынша қолайлы тарифтiк режим қазақстандық тудың астында кемелердiң мультимодальдық тасымалдарына қатысу арқылы Ақтау портына контейнерлердiң жүк тасқынының бiр бөлiгiн тартуға мүмкiндiк бередi.

  4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi

      Бағдарламаның күшi 2004 жылдан 2006 жылға дейiнгi кезеңдi қамтиды. Бұл жылдарда жалпы iшкi өнiмнiң өсуi кемiнде жылына 6-8%-ға жоспарланған болатын. Ұлттық теңiз флотының дамуы экономикалық өсуге баламалы қажеттi көлiктiк қызмет көрсету көлемiн қамтамасыз ету жөнiндегi негiзгi бағыттардың бiрi болып отыр.
      Бағдарламаның мақсаты: елдiң теңiз сыртқы сауда жүк тасымалдаудағы қажеттiгiн толық мөлшерде қамтамасыз ететiн, Қазақстанның экономикалық-географиялық әлеуетiн iске асыруға ықпал ететiн, қазiргi заманғы техникалық базасы бар және үлкен кiрiс кiргiзетiн жоғары ұйымдастырылған порт инфрақұрылымының негiзiнде ұлттық теңiз сауда флотын құру.
      Осы мақсатқа жету үшiн мынадай мәселелердi шешу қажет:
      1) ұлттық теңiз сауда флотын сандық жағынан - Қазақстан экономикасының талаптарына, сапалық жағынан ұсынылатын әлемдiк стандарттарға сай келетiн қажеттi түрлер мен кластардағы қазiргi заманғы кемелермен жабдықтауды қамтамасыз ету;
      2) сыртқы экономикалық жүк тасқынын (экспорт, импорт) жүк тасымалдарының жалпы көлемiнен 65 %-ға дейiн Қазақстанның Каспий теңiзiндегі теңiз тасымалдарындағы үлесiн ұлғайту жолымен отандық сауда флотына қайта бағыттау;
      3) отандық және шетелдiк кемелерге қызмет көрсету бойынша барлық қызмет көрсету түрлерiн көрсетуге мүмкiндiгi бар кеме жөндейтiн база құру;
      4) қазақстандық порттарда қызмет көрсетiлетiн компаниялардың қажеттерiне жауап беретiн және Каспий теңiзiнiң шельфiн игеру бойынша теңiз операцияларын жүзеге асыруға қабiлеттi қосалқы флот құру;
      5) теңiз кәсiптерi мамандарының ұлттық класын, елдiң теңiз сауда флотына кадрларды даярлау және қайта даярлау жүйесiн құру;
      6) логистикалық тауар өткiзетiн жүйелер (темiр жол, автокөлiк) және Қазақстан Республикасының аумағынан өтетiн халықаралық көлiк дәлiздерi шеңберiнде теңiз көлiгiнiң көршiлес көлiк түрлерiмен және жүк жөнелтушiлермен тиiмдi өзара әрекет ету бойынша жағдай жасау;
      7) теңiзде жүзу қауiпсiздігі мен теңiз көлiгiнде экологиялық қауiпсiздiк деңгейiн арттыру.
      Бағдарламаны iске асыру жоспары барысында ең жоғарғы тиiмділікке (коммерциялық, бюджеттiк, әлеуметтiк және т.б.) белгiленген жеке iс-шараларға және түгелдей Бағдарламаға жету мыналардың есебiнен:
      1) бағдарламалық шараларды орындауға шығатын шығыстарды оңтайландыру;
      2) теңiз көлiгi объектiлерiн салу, сатып алу және қайта жасаудың оңтайлы кезектiлігін белгiлеу;
      3) iс-шараларды орындауды жоспарлау кезiнде дұрыс көңiл бөлу;
      4) бағдарламалық iс-шараларды қаржыландырудың неғұрлым орынды және тиiмдi сызбасын пайдалану.

  4.1. Кеме қатынасы саясатының жалпы қағидаттары кешенi

      Қазақстанның теңiз сауда флотын құру және теңiз тасымалдарының әлемдiк рыногына тезiрек кiру үшiн халықаралық тәжiрибемен тексерiлген кеме қатынасы саясаты қағидаттарын орындау қажет:
      1) ұлттық флоттың рынокқа еркiн қол жеткiзу және адал бәсекелестiк принциптерi негiзiнде халықаралық кеме қатынасына тиiмдi қатысу қабілетiн қамтамасыз ету;
      2) негізгi және қосалқы кеме қатынасы қызметтерiн дамыту үшiн қажетті орта құру;
      3) ұлттық теңiз тоннажын пайдалана отырып, сыртқы сауданы дамытуды қолдау;
      4) тиiмдi жалпы көлiк жүйесiн ұсыну (аралас тасымал қызметi) және бiрлескен кәсiпорындарға инвестицияларға қатысу;
      5) агенттiк және экспедиторлық қызметтер ұсыну;
      6) теңiзде жүзу қауiпсiздігі мен кадрларды даярлауға, қоршаған ортаның ластануының алдын алуға және кеме борттарында өмiр сүру және жұмыс iстеу жағдайларына қатысты халықаралық ережелер мен стандарттарды сақтау.

  5. Бағдарламаны iске асырудың негізгі бағыттары
мен тетiктерi

  5.1. Теңiз сауда флотын құру

      Операциялар жасау үшiн қазақстандық кемелердiң санын анықтау мақсатында Каспий теңiзiнде әлеуеттi жүк базасына маркетингтiк зерттеулер жүргiзiлдi. Болжамдарға сәйкес 2004-2005 жылдары Ақтау портынан 5,5-5,8 млн. тонна көлемiнде мұнай жөнелтiледi. 2003-2005 жылдарға болжанған жүк базаларының негiзiнде әрқайсысы кемiнде 8000 тонна суығыстырғыштығымен 6 танкерге қажеттiлiк бар.
      Болжамдарға сәйкес 2004-2006 жылдары Ақтау портының айлақтары арқылы құрғақ жүктi басқа көлiкке ауыстыру шамамен 1,5 млн. тоннаны құрайды. Жүктiң қазiргi көлемiне 2 құрғақ жүк таситын кеме салып, әрқайсысының жүк алу қабiлетi кемiнде 5000 тонналық 2 құрғақ жүк кемесiн сатып алу жоспарланады.

  5.1.1. Танкер флотын қалыптастыру

      "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ танкерлердiң бiрiншi сериясын жасауға тапсырыс бердi, әрбiр танкердiң жүк көтерiмi 12000 тонна.
      Бiр танкердi жасау құны бас танкердi жасаудың келiсiм-шарттық мерзiмi 14 ай болғанда 13-15 млн. АҚШ долларын құрайды. Танкерлердiң құнын ақтау мерзiмi 10-15 жылды құрайды. Кепiлдiк мүлiк ретiнде кемелер жүредi.
      Ақтау порты бағытында тасымалданатын көмiрсутектi шикiзаттың жүк базасын ескере отырып, 2004-2005 жылдары 3 танкерден тұратын екiншi сериясын салу жоспарлануда.

  5.1.2. Құрғақ жүк флотын қалыптастыру

      Қазақстанда Ақтау порты арқылы ауыстырып тиеуге арналған жылына 1,5 млн. тонна құрғақ жүктiң болатынын назарға ала отырып, 2004-2006 жылдары құрғақ жүк таситын кемелердi сатып алу жоспарланып отыр. Қазақстандық жүктердiң көбiн импорттайтын Иран Ислам Республикасы болып табылады. Иранға жөнелтiлетiн экспорттың едәуiр көлемiн, әлемдiк рыноктың конъюнктурасын ескере отырып және жүк тасымалдары бағыттарын әртараптандыру мақсатында ирандық бағыт басымдықты болып табылады. Ұлттық теңiз сауда флоты транзиттiк тасымалдарға қатысатын болады.
      2004-2006 жылдары құрғақ жүк таситын кемелердi сатып алу мен жасау саясатын нақты жүк базасын және Каспий маңындағы мемлекеттерiнiң порт инфрақұрылымының өндiрiстiк қуатының әлеуетiн ескере отырып жүзеге асырылатын болады.

  5.1.3. Қосалқы флотты құру

      Ұлттық теңiз флотын дамыту мен порттардың инфрақұрылымдарын кешендi түрде құру отандық флоттың кемелерiне қызмет көрсету, порттағы қызмет көрсету және Каспий теңiзi шельфiнiң қазақстандық секторын игеруге қатысу үшiн жоғары тиiмдiлiктi қосалқы флоттың болуын талап етедi. Қосалқы флот кемелерiне жалпы қажеттiлiк 25 бiрлiктi құрайды. Кемелер жасау жағдайында мемлекеттiк сатып алу туралы заңнаманың нормаларына сәйкес тапсырыстарды отандық кәсiпорындарда орналастыру басымдықта болады.

  5.1.4. Қазақстан Республикасының туын көтерiп
жүзу режимiн қолдану

      "Сауда мақсатында теңiзде жүзу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының  11-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк туы астында жүзу құқығын пайдаланатын кеменiң Қазақстан Республикасының ұлтына ие. Бұл ретте Қазақстан Республикасының ұлты жөнiндегi кеме Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк туын алып жүруге мiндеттi.
      Сөйтіп, сатып алынатын мұнай құятын және құрғақ жүк таситын кемелер Қазақстан Республикасының ұлтына ие және олар Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк туын көтерiп жүзедi.

  5.2. Порт инфрақұрылымын құру және дамыту

  5.2.1. Ақтау портының N 4 және 5 мұнай құю айлақтарын
қайта жаңартуды жүргiзу

      Ақтау портының N 4 және 5 мұнай құю айлақтары моральдық және табиғи тозған. N 4 және 5 мұнай құю айлақтарын қайта жаңартуды жүргiзу қажеттiлiгi жоғары толқынды трансмиссиядан және бөгет бойғы құбырлардың астындағы бетон негiздерiнiң шөгуінен туындаған. N 5 мұнай құюшы айлақ жұмыс істемейдi және табиғи толқын тосқы ретiнде пайдаланылады. Мұнай құюшы айлақтарды ұзақ мерзiмдi жалға беру шарттарына сәйкес қайта жаңарту мен жаңғырту "Қазтеңiзкөлiкфлот" ҰТКК" ЖАҚ-ның күшiмен жүзеге асырылатын болады.
      Бұл инвестициялық жобаның мақсаты мұнай құятын айлақтардың өткiзу қабiлетiн жылына 8-10 млн. тонна мұнайға дейiн ұлғайту болып табылады.

  5.2.2. Түпқараған шығанағында порт инфрақұрылымының
объектiлерiн салу

      Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторының әлеуетiн ұтымды пайдалану мүмкiндiктерiн iске асыру мақсатында 2004-2006 жылдары Түпқараған шығанағында бірқатар жұмыс жүргiзу жоспарланады.
      Орта мерзiмдi болашақта ескi өндiрiстiк қуатты қалпына келтiрудi және жаңа объектiлер салуды ескере отырып, Каспий теңiзiнiң солтүстік жағында теңiз операцияларына қызмет көрсетуге күштi бәсекеге қабiлеттi база құруға мүмкіндігі бap Қазақстанның пopт инфрақұрылымы дамитын болады.
      2006 жылдың аяғында мынадай мiндеттер iске асырылады:
      1) халықаралық стандарттардың техникалық және экологиялық талаптарына сәйкес Түпқараған шығанағында порт инфрақұрылымын салу;
      2) қазақстандық флот күшiмен мұнай кен орындарын әзiрлеу жөнiндегi теңiз операцияларын қолдау;
      3) порттарда үздiксiз жүк тиеу-түсiру жұмыстарын қамтамасыз ету;
      4) Солтүстiк Каспий кен орындарына сұйық және бас жүктi жеткiзудiң жаңа схемаларын әзiрлеу.
      Түпқараған ауданында құрылыс жұмыстарын "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ жүргiзедi. Құрылысты Ақтау порты мұнай құю айлақтарын қайта жаңартумен қатар жүргiзу көзделедi.
      Кемелерге судағы баржадан жанар-жағар май құюдың қазiргi технологиясының экологиялық сипаттағы қауiптерi бар. ЖЖМ базасы қоймасының құрылысы (сыйымдылығы 25000 тонна) шығанақтың шығыс жағында жүзеге асырылатын болады. Кемелердi бункерлеу үшiн арнайы құбырларымен ұзындығы кемiнде 120 метр пирстi салу жоспарлануда. Түпқараған шығанағын игерудiң инвестициялық жобасының жалпы құны 16,7 млн. АҚШ долларын құрайды.

  5.2.3. Құрықта экспорттық терминалдар салу

      Орта мерзiмдi болашақта Ақтау теңiз сауда портындағы мұнай құю айлақтарының қуаты 8-10 млн. тоннаға жеткiзiледi. Қазақстанда ұзақ мерзiмдi перспективада көмiрсутегi шикiзатын өндiру көлемi жыл сайын артқан жағдайда порттың экспорттық қуаты жетiмсiз болады.
      Қазақстанда теңiз жолдарының экспорттық мүмкiндiктерiнiң шектелуiн болдырмау мақсатында Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторында экспорттық терминалдар салу жоспарланып отыр. А.Бекович-Черкасский шығанағы қарастырылуда. Кемелердiң жолдағы да, айлақтағы да қауiпсiз тұрағы қойнаудың толқын мен желдiң әсерiнен үш жағынан бiрдей қоршалған қолайлы орналасуы есебiнен қамтамасыз етiледi. Құрық сауда порты - Өзен-Ақтау магистраль құбырынан 25-30 шақырым жерде орналасқан және Өзен, Құмкөл және басқа кен орындарында өндiрiлетiн мұнайды тасымалдау үшiн ауыстырып тиеу пунктi ретiнде пайдаланыла алады.
      Құрық порты Қазақстандағы жүк жөнелту пунктi мен Каспий теңiзi арқылы мұнай және мұнай өнiмдерiн жеткiзетiн орынның Әзербайжан мен Иран порттары арасын шамамен 50-60 миль қысқартуға мүмкiндiк бередi.
      Мiндеттi түрде навигациялық белгiлер (қалқыма белгi, жарма белгi) орнатылатын болады.
      Экспортқа бағдарланған мұнай құю терминалдарын салудың жалпы құны шамамен 25 млн. АҚШ долларына бағаланады, құрылысы 5 млн. АҚШ долларын игерумен 2005 жылы басталады.

  5.3. Теңiз көлiк инфрақұрылымының объектiлерін салу

  5.3.1. Кеме жөндеу базасын салу

      Кеме жөндеу базалары Астрахань, Махачкала, Баку порттарында орналасқан. "Волгонефть" түрiндегi кеменi жөндеу құны 100 мыңнан 500 мыңға дейiн АҚШ долларына бағаланады. Меншiктi кемелердiң және кеме жөндеу базасының жоқтығынан Қазақстан әлеуеттi кiрiсiн жоғалтты. Кеме жөндеу базасын салу қажеттiгi Түпқараған шығанағында алуан түрлi үлгiдегi 90 кеменiң орналасуынан, сондай-ақ қызмет көрсететiн флот кемелерiнiң санын ұлғайту бөлiгiнде Аджип ККO компаниясының оптимистiк болжамдарынан туындады.
      Кеме жөндеу базасының құрамына жүзбелi док, кемелердi көтеруге арналған көлбеу алаң және кеме жөндейтiн және кеме корпустық жұмыстарға арналған шеберханалар кiретiн болады. Отандық кемелерге, геологиялық барлау және басқа кемелерге, Каспий теңiзiнде тiркелген порттардың кемелерiн доктеу мен әртүрлi жөндеу жұмыстарын жүргiзу жөнiндегi қызметтер көрсетiлетiн болады.
      Ең ыңғайлы жер А.Бекович-Черкасский шығанағының жағалауы, Құрық кентiнен 11 км қашықтықта Ералиево темiр жол станциясы орналасқан. Асфальт төселген тас жолы болашақ кеме жөндеу зауытының жанынан өтедi, 300 м қашықтықта тұщы су құбыры өтедi, 2 км қашықтықта электроподстанциясы орналасқан. Бұл жер кеме жөндеу өнеркәсiптердi орналастырудың негiзгi қағидаттарына сәйкес келедi және аймақтың экономикалық орталығы - Ақтау қаласына жақын орналасқан (70 км).
      Кеме жөндеу базасы құрылысының жалпы құны 15 млн. АҚШ долларын құрайды, құрылыс жүргiзу мерзiмi - 2003-2006 жылдар. Өтелiмдiлiк мерзiмi 37-40 жыл.

  5.3.2. Құтқару-үйлестiру орталығын құру

      Қазақстанда Құтқару-үйлестiру орталығы жоқ, бұл Каспийдiң қазақстандық секторында кемелер аварияға ұшыраған жағдайда аса үлкен қауiп төндiредi. Жекелей айтқанда, хабар дәл уақытында алынбайды, соның нәтижесiнде, құтқару жұмыстары және аварияның салдарын жою туралы керектi шаралар уақтылы қабылданбайды.
      Шельфтегi отандық теңiз көлiгi және теңiздегi мұнай көздерiн барлау мен игерудiң қарқынмен дамуы объективтiк түрде Құтқару-үйлестiру орталығын құруды талап етедi. 2004-2006 жылдарда басты қуат қондырғыларының өте көп күшi бар, өртке қарсы пайдаланатын жүйелермен жабдықталған, су астына сүңгитiн ауыр жабдықтары бар құтқарушы кеме алу керек. Төгiлген мұнай және мұнайөнiмдерiн жинайтын жабдығы бар кеме aлу өзектi мәселе. Тәулiк бойы кемелермен байланыс ұйымдастыратын радиоорталығы құрылады.

  5.4. Кадр саясатын қалыптастыру

      Теңiз сауда флоты кемелерiн, порт жабдықтарын пайдалану теңiз кемелерiне техникалық қызмет көрсету және оларды жөндеу үшiн бiлiктiлiгi жоғары кадрлар талап етiледi. Қазақстандық мамандарды теңiз сауда флотына тарту жолымен халықты жұмыспен молырақ қамту жоспарланады.
      Қысқа, орта мерзiмдi перспективада кеменiң басқару құрамы мен кеме командасы мүшелерiн қоса алғанда, кемелер экипажын қалыптастыру қажет болып отыр. "Сауда мақсатында жүзу туралы" Қазақстан Республикасының  Заңында (25-бап) кемелердiң командалық құрамының мүшелерi, атап айтқанда: капитан, капитанның аға көмекшiсi, аға механик және радио маманы Қазақстан Республикасының азаматы болу керек екендiгi көзделген.

  5.4.1. Теңiз оқу-тренажер орталығын құру

      Маңғыстау облысының Ақтау қаласында мамандар оқытуды қамтамасыз ету, мамандар дайындау және қайтара дайындау, бiлiктiлiгiн жоғарылату арқылы соған сәйкес оқығандығы туралы куәлiк және теңiз жұмысшысының дипломын беру үшiн Теңiз оқу-тренажер орталығын құру жоспарланады.

  5.4.2. Теңiз жоғары оқу орындарында оқып-үйретудi
ұйымдастыру

      Теңiз көлiгi мамандарын даярлау Ш.Есенов атындағы Ақтау мемлекеттiк университетiнде, Атырау мұнай және газ институтында "Кемелiк энергиялық қондырғылар мен жабдықтар", сондай-ақ М.Тынышбаев атындағы Көлiк және коммуникациялар қазақ академиясында "Кеме жүргiзу" мамандықтары бойынша жүзеге асырылады.
      Қазақстан Республикасының теңiз көлiгi үшiн жүзушi құрамның жоғары буыны мамандарын даярлау нұсқаларының бiрi кейiн ТМД елдерiндегi теңiз академияларында оқытып, жоғары бiлiм алдыру арқылы ҚазККА 1, 2, 3 курстарында бiлiм беру болып табылады. Теңiз көлiгiнiң қазақстандық мамандарын жеделдетiп оқыту мақсатында ТМД елдерiнiң Халықаралық теңiз тiзiлiмдерiнде тiркелген мамандандырылған жоғары оқу орындарына мектеп түлектерiнен жыл сайын кем дегенде 25 адам жiберу керек. Сонымен қатар ТМД елдерiнен тыс бiлiм берудiң мемлекеттiк бағдарламасына теңiз сауда флоты үшiн мамандар даярлау мен олардың бiлiктiлiгiн көтеру мәселесiн енгізу ұсынылады.

  5.5. Қоршаған ортаны қорғау жөнiнде iс-шаралар жүргiзу

      Ұлттық теңiз сауда флотын құру теңiз көлiгi саласын дамыту сияқты, қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi iс-шараларды айқын сақтау жолымен жүзеге асырылатын болады. Қоршаған ортаны қорғау мен қауiпсiз еңбек жағдайы Теңiзде адам өмiрiн қорғау жөнiндегi халықаралық конвенция (СОЛАС-74) және Теңiзшiлердi даярлау мен оларға диплом беру және олардың вахтада болуы туралы халықаралық конвенция (ПДМНВ-95) талаптарына толық сәйкестiкте қамтамасыз етiледi.
      СОЛАС-74 конвенциясына Кемелердiң қауiпсiз пайдаланылуын басқару және ластануын болдырмау жөнiндегi халықаралық кодекс енгiзiлдi, оның мақсаты теңiзде қауiпсiздiктi қамтамасыз ету, адамдардың қайғылы жағдайға душар болуын немесе қаза табуын болдырмау, сондай-ақ қоршаған ортаға зиян келтiрмеу болып табылады.
      Жүк тасымалы көлемiнiң ұлғайғанын ескере келе, Қазақстан қызмет көрсететiн техникалық құралдарды және порттардың қауiпсiз жұмыс iстеуiн дүниежүзiлiк стандарттар деңгейiне жеткiзу қажеттiгiне назар аудармақ.

  5.6. Еңбекті қорғауды және техника қауiпсiздiгiн
ұйымдастыру

      Жүктердi теңiз жолдарымен тасымалдау теңiзде жүзу қауiпсiздiгiн, жүктердiң жеткiзiлетiн портқа дейiнгi тасымалдану процесiнде сақталуын қамтамасыз ету жөнiндегі iс-шаралар әзiрлеудi бiлдiредi. Қауiпсiздiктi басқарудың мақсаты:
      1) кемелердi пайдаланған кезде қауiпсiздiк практикасын және қоршаған ортаның адамға қауiп төндiрмеуiн қамтамасыз ету;
      2) анықталған барлық қауiптерден қорғануды ұйымдастыру;
      3) қауiпсiздiкпен, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғаумен байланысты апатты жағдайларға әзiрлiктi қоса алғанда жағалау және кеме қызметкерлерiнiң қауiпсiздiктi басқару жөнiндегi дағдыларын ұдайы арттыру болып табылады.
      Әрбiр компания қауiпсiздiктi басқару Жүйесiн әзiрлеуге, iс-қимыл жасап, оны қолдауға тиiс, ол мынадай функционалдық талаптарды:
      1) қауiпсiздiк және қоршаған ортаны қорғау саласындағы саясатты;
      2) кемелердi пайдалану қауiпсiздiгiн және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ететiн нұсқаулықтар мен рәсiмдердi;
      3) жағалаудағы және кемедегі қызметкерлер арасында өкiлеттiктер көлемi мен байланыс желiлерiн;
      4) авариялар мен КҚБХК ережелерi сақталмаған жағдайлар туралы хабардар ету рәсiмдерiн;
      5) авариялық жағдайлардағы iс-қимылдар және әзiрлiк ресiмдерiн;
      6) iшкi аудиторлық тексерулер мен басқаруды қайта қарау рәсiмдерiн жүргiзу рәсiмдерiн қамтуға тиiс.
      Кеме қатынасы компаниясының жағалаудағы, сонымен бiрге кемедегi қауiпсiздiктi басқару жүйесi мыналарды қамтамасыз ету керек:
      1) кеме қатынасы компаниясы саясатын орындауды;
      2) өзiнiң функционалдық мiндеттерiн орындауда капитанды қолдауды;
      3) тиiстi ресурстарды және компания қызметкерлерiн;
      4) кемедегi операциялар жоспарларын әзiрлеудi;
      5) авариялық жағдайларға әзiрлiктi;
      6) аварияларды, авариялық оқиғалармен сәйкессiздiктердi тергеудi;
      7) техникалық қызмет көрсетудi, кеменi және жабдықтарды жөндеудi;
      8) құжаттамалық қамсыздандыруды;
      9) iшкi аудит Жүйесiн қамтамасыз етуге болып табылады.
      Қауiпсiздiктi басқару жүйесi мiндеттi нормалар мен ережелердi: кодекстердi қолдану, Халықаралық теңiз ұйымдары, сыныптамалық қоғамдар ұсынған, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Yкiметінің нормативтiк актiлерiнде ұсынылған басқару мен стандарттар ережелерiн орындауды қамтамасыз етуге тиiс. Қауiпсiздiктi басқару жүйесi флоттың қауiптi, қайғылы жағдайларды және авариялық жағдайларды кез келген уақытта болжау қабiлетiн қамтамасыз ететiн, адамдардың қазаға ұшырауы мен зақымдалуын болдырмау, қоршаған ортаны қорғау iс-шараларын жүргiзудi көздейтiн болады.
      Теңiзде көлiк құралдарын техникалық пайдалану ережелерiне қойылатын талаптарды және теңiз көлiгiмен тасымалдау кезiнде техникалық және экологиялық талаптарды сақтауға бақылауды қатайту жоспарлануда.

  5.7. Құқықтық жағдайларды жасау және оны реттеу

      Қазақстан Республикасының теңiз көлiгi өз қызметiн Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады. Теңiз сауда флотының жұмыс iстеуi елеулi дәрежеде тасымал процесiне барлық қатысушылардың өзара қатынасын реттейтiн нормативтiк құқықтық базаның жасалуы мен оның үйлесiмдiлiгiне, сондай-ақ сауда кеме қатынасы саласындағы халықаралық ынтымақтастыққа байланысты болады.
      Қазақстан қосылған мемлекетаралық шарттар мен келiсiмдердiң, халықаралық конвенциялардың, атап айтқанда:
      1) Жүк таңбасы туралы халықаралық конвенция 1966 жыл;
      2) Мұнаймен ластанудан болған залал үшiн азаматтық жауапкершілік туралы конвенция 1969 жыл;
      3) Кемелердi өлшеу жөнiндегі халықаралық конвенция 1969 жыл;
      4) Теңiзде кемелер соқтығысының алдын алудың халықаралық ережелерi туралы конвенция 1972 жыл;
      5) Контейнерлердің қауiпсiздiгi жөнiндегi конвенция, 1972 жыл;
      6) Кемелердің ластануын болдырмау жөнiндегi халықаралық конвенция 1973 жыл;
      7) Теңiзде адам өмiрiн қорғау жөнiндегi халықаралық конвенция 1974 жыл;
      8) Теңiзшiлердiң даярлығы мен оларға диплом беру және вахтада болуы туралы халықаралық конвенция 1978 жыл;
      9) Халықаралық теңiз ұйымы туралы конвенция 1948 жыл.
      Орта мерзiмдi болашақта теңiз флотының қызметiн, теңiзде жүзу қауiпсiздiгiн, табиғат қорғау iс-шараларын және басқаларын регламенттейтiн бiрқатар нормативтiк актiлер әзiрлеу мiндетi тұр.
      Инвестициялық жобалардың бағдарламаларын iске асыру Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес жүргiзiлетiн болады.

  6. Қажеттi ресурстар және оларды қаржыландыру көздерi

                                                (млн. АҚШ доллары)
____________________________________________________________________
                             | Жоба| Қаражатты жылдар бойынша игеру
                             | құны|________________________________
                             |     |  2004 ж. | 2005 ж. | 2006 ж.
____________________________________________________________________
Инвестициялық жобалары
бойынша барлығы                 239     92,5      96,2      50,3
1. N 4 және 5 мұнай құю
айлақтарын қайта жаңарту        6,3      6,3        -         -
2. Танкерлер жасау             82,5     37,5       45         -
3. Құрғақ жүк кемесiн жасау      24       -        12        12
4. Түпқараған шығанағында
порт инфрақұрылымын caлу       16,7    12,7         2         2
5. Кеме жөндеу базасын салу      15       5         5         5
6. Қосалқы флотты салу           75      30        25        20
7. Экспортқа бағдарланған
терминалдарды салу               15       -         5        10
8. Теңiз оқу-тренажерлық
орталығын құру                    3      0,2      1,5       1,3
9. Нормативтiк-құқық негiзiн      1      0,5      0,5         -
дамыту
10. Теңiз терминдерiнiң сөздер
туралы қазақ-орыс-ағылшынша
сөздiгiн жасау                  0,5      0,3      0,2         -
____________________________________________________________________

      Қаражатты қарызға алу Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес жүзеге асырылады. Мемлекеттiк кепiлдiк көзделмеген.

  7. Бағдарламаны iске асырудан (енгiзуден) күтiлiп
отырған нәтиже

      Алға қойылып отырған мiндеттердi негiзге ала отырып, Бағдарламаны орындаудың сандық және сапалық өлшемдерi анықталды, оған қол жеткiзу Бағдарламада көзделген iс-шараларды орындау тиiмдiлiгiнiң көрсеткiшi болып табылады.
      2006 жылы отандық теңiз сауда флотында жалпы тоннажы 80-85 мың тонна жүк таситын 10 кеме, оның iшiнде кем дегенде жылына 5,5 млн. тонна мұнай тасуды жүзеге асыра алатын 6 танкер, сондай-ақ құрғақ жүк таситын 4 кеме болады.
      Осындай iс-шаралардың нәтижесiнде, "Қазтеңiзкөлiкфлоты" ҰТКК" ЖАҚ ұлттық операторының шетелдiк кеме қатынасы компанияларынан жүк тасымалдауға бағдарланған жалпы көлемi 2006 жылы 6,3 млн. тоннаға, оның iшiнде мұнай - 5,8 млн. тонна, құрғақ жүк тасу көлемi 0,5 млн. тоннаға жетедi. Қаржы-шаруашылық қызметтiң нәтижесi отандық теңiз сауда флотын одан әрi жедел дамытуға жәрдемдесетiн болады.
      Ақтау портындағы N 4 және N 5 мұнай құю айлақтары қайта жаңартылады және жаңғыртылады, Түпқараған шығанағында жаңа жүк тиеу кешенi, Құрық портында экспортқа бағдарланған мұнай құю терминалы салынады. Қазiргi заманғы кеме жөндеу базасы Каспий теңiзiнде жүзетiн көптеген кеме қатынасы компанияларының тарапынан болатын қызметтiң осы түрiне деген сұранысты қанағаттандыруға мүмкiндiк бередi.
      Каботаждық тасымалдар, сауда флотына және Солтүстік Каспийде теңiз операцияларына қызмет көрсету үшiн 25 кемеден тұратын қосалқы флот құрылады.
      Бағдарламаны iске асырудан үлкен әлеуметтiк нәтиже күтiлуде. Кемелерде, порттарда, айлақтарда, кеме жөндеу базаларында жаңа жұмыс орындарын құрумен бiрге құрылыс секторында да жұмыспен қамту айтарлықтай ұлғаятын болады, өйткенi құрылыс жұмыстарына мердiгерлiк тек қана отандық компаниялар арасында орналасатын болады. Тұтынушылық сипаттағы қызмет көрсету көлемi ұлғаяды. Металлургиялық кешен кәсiпорындарының, өнеркәсiптiң металл өңдеу секторының, сондай-ақ құрылыс материалдарын шығаратын кәсiпорындардың өнiмдерiне сұраныс айтарлықтай көбейедi.
      Автомобиль және темiр жол көлiгiн, әсiресе елiмiздiң батыс аймағы бағыты бойынша дамыту тың серпiн алады.
      2003-2006 жылдарда iске асыру жоспарланып отырған инвестициялық жобалар негiзгi капиталға 238-240 млн. АҚШ долларын инвестициялауға мүмкiндiк бередi.
      Ұлттық теңiз сауда флотын құру бағдарламасы отандық көлiктi дамыту стратегиясының бiр бөлiгiн бiлдiредi және стратегиялық инвесторлар үшiн индикатор болып табылады, басымдықтарды айқындайды, аралас көлiк қатынастарын нығайтады, жүк иелерiн перспективалы жүк тасқындарына бағдарлайды.
      Отандық теңiз көлiгiн дамытудан алынған позитивтiк нәтиже Қазақстан Республикасының көлiк-коммуникация және өндiрiстiк кешенiн нығайтуға және тиiмдi өзара іс-қимыл жасауға мүмкiндiк туғызатын болады.

  8. Ұлттық теңiз сауда флотын құрудың 2004-2006 жылдарға
арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегi
iс-шаралар жоспары

____________________________________________________________________
Р/с|              |Аяқталу |Орындауға  |Орындалу|Болжамды|  Қаржы.
N |    Іс-шара   |нысаны  |  (iске    | (iске  | шығыс. | ландыру
   |              |        | асыруға)  |асырылу)|тар, мың| көздері
   |              |        |жауаптылар | мерзiмi| теңге  |
____________________________________________________________________
1 |      2       |   3    |     4     |    5   |    6   |    7
____________________________________________________________________
1   Танкер флотын Қазақстан  ККМ,         Жыл     2004 ж.- Қарыз
    қалыптастыру  Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   5750000  қаражаты
                  касының    көлiкфлоты"  қаңтар, 2005 ж.-
                  Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде   6975000
                  есеп       (келiсiм
                             бойынша),
                             "ҚазМұнай.
                             Газ" ҰК"
                             ЖАҚ
                             (келiсiм
                             бойынша)

2  Құрғақ жүк     Қазақстан  ККМ,         Жыл     2005 ж.- Қарыз
   флотын         Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   1860000  қаражаты
   қалыптастыру   касының    көлiкфлоты"  қаңтар, 2006 ж.-
                  Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде   1899000
                  есеп       (келiсiм
                             бойынша)

3  Қосалқы флот   Қазақстан  ККМ,         Жыл     2004 ж.- Қарыз
   құру           Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   4600000  қаражаты
                  касының    көлiкфлоты"  қаңтар, 2005 ж.-
                  Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде   3875000
                  есеп       (келiсiм             2006 ж.-
                             бойынша),            3160000
                             "ҚазМұнай.
                             Газ" ҰК"
                             ЖАҚ
                             (келiсiм
                             бойынша)

4   Ақтау порты.  Қазақстан  ККМ,         Жыл     2004 ж.- Қарыз
    ның N 4 және  Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   200000   қаражаты
    5 мұнай құю   касының    көлiкфлоты"  қаңтар,
    айлақтарын    Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде
    қайта жаңар.  есеп       (келiсiм
    туды жүргiзу             бойынша)

5   Түпқараған    Қазақстан  ККМ,         Жыл     2004 ж.- Қарыз
    шығанағында   Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   414000   қаражаты
    порт инфра.   касының    көлiкфлоты"  қаңтар, 2005 ж.-
    құрылымы      Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде   310000
    объектiлерiн  есеп       (келiсiм             2006 ж.-
    салу                     бойынша),            316000
                             "ҚазМұнай.
                             Газ" ҰК"
                             ЖАҚ
                             (келiсiм
                             бойынша),
                             Маңғыстау
                             облысының
                             әкiмдiгi

6   Құрықта       Қазақстан  ККМ,         Жыл     2005 ж.- Қарыз
    экспорттық    Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   775000   қаражаты
    терминалдар   касының    көлiкфлоты"  қаңтар, 2006 ж.-
    салу          Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде   1580000
                  есеп       (келiсiм
                             бойынша),
                             "ҚазМұнай.
                             Газ" ҰК"
                             ЖАҚ
                             (келiсiм
                             бойынша),
                             Маңғыстау
                             облысының
                             әкiмдiгi

7   Кеме жөндеу   Қазақстан  ККМ,         Жыл     2004 ж.- Қарыз
    базасын салу  Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   767000   қаражаты
                  касының    көлiкфлоты"  қаңтар, 2005 ж.-
                  Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде   775000
                  есеп       (келiсiм             2006 ж.
                             бойынша),            790000
                             Маңғыстау
                             облысының
                             әкiмдiгi

8   Теңiз оқу-    Қазақстан  ККМ, БҒМ,    Жыл     2004 ж.- Қарыз
    тренажер      Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   31000    қаражаты
    орталығын     касының    көлiкфлоты"  қаңтар, 2005 ж.-
    құру          Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде   235000
                  есеп       (келiсiм             2006 ж.-
                             бойынша),            205000
                             Маңғыстау
                             облысының
                             әкiмдiгi

9   Теңiз термин. Қазақстан  ККМ, БҒМ,    Жыл     Барлығы   Қарыз
    дерінің       Республи.  "Қазтеңiз.   сайын   - 78000   қаражаты
    сөздер туралы касының    көлiкфлоты"  қаңтар, 2004 ж.-
    қазақ-орыс-   Yкiметiне  ҰТКК" ЖАҚ    шiлде   46000
    ағылшынша     есеп       (келiсiм             2005 ж.-
    сөздiгiн                 бойынша)             32000
    жасау 

    Жиыны:                                        Барлығы - Қарыз
                                                  34750000  қаражаты
                                                  2004 ж.-
                                                  11885000
                                                  2005 ж.-
                                                  14915000
                                                  2006 ж.-
                                                  7950000
___________________________________________________________________