О генеральном плане города Уральска Западно-Казахстанской области

Постановление Правительства Республики Казахстан от 10 февраля 2005 года N 127. Утратил силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 декабря 2014 года № 1362

Сноска. Утратил силу постановлением Правительства РК от 19.12.2014 № 1362.

В соответствии с Законом Республики Казахстан "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан", в целях обеспечения комплексного развития города Уральска Западно-Казахстанской области Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемый генеральный план города Уральска Западно-Казахстанской области.

2. Признать утратившим силу постановление Совета Министров Казахской ССР от 30 сентября 1987 года N 443 "О генеральном плане развития города Уральска".

3. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 10 февраля 2005 года N 127

Генеральный план города Уральска

1. Назначение генерального плана

Генеральный план города Уральска с расчетным сроком до 2015 года и долгосрочным прогнозом (концепция) до 2030 года является основным документом планирования градостроительного развития города Уральска в целях создания благоприятной среды жизнедеятельности и устойчивого развития города, обеспечения экологической безопасности, сохранения природы и культурного наследия.
Генеральный план является основой для разработки и осуществления перспективных и первоочередных программ развития городской инфраструктуры, сохранения и развития территорий природного комплекса, реконструкции жилых и реорганизации производственных территорий, развития общественных, деловых и культурных центров, объектов туризма и отдыха, комплексного благоустройства и эстетической организации городской среды, разработки и реализации градостроительных планов развития территорий административных районов и других территориальных единиц города Уральска, проектов планировки и застройки города.

2. Индикаторы социально-экономического развития

Демография

Динамика демографических процессов в перспективе до 2015 года будет определяться взаимодействием всей совокупности факторов общественного развития, как традиционных, давно сложившихся, так и новых формирующихся в ходе нарастающих социально-экономических изменений и преобразований в жизни общества.
Характер демографического развития города Уральска будет определяться естественным и миграционным движением населения, масштабы и направленность которых будут зависеть от результатов социально-экономических преобразований:
развития экономического потенциала города;
развития рынка жилья;
занятости и уровня оплаты труда;
государственной и местной социальной политики и других факторов.
Расчет, произведенный методом трудового баланса, определил рост численности населения города к 2015 году до 270 тысяч человек. Предполагается, что восстановленный в 2000-2001 годах экономический потенциал города позволит обеспечить общий рост численности на 50 тысяч человек. Экстраполяция темпов роста населения города на 2001-2015 годы и на период 2016-2030 годы планирует проектную численность населения на уровне 350 тысяч человек.

Жилищно-гражданское строительство

Основные направления комплексного формирования жилой среды предусматривает доведение средней обеспеченности жильем в среднем 23.66 квадратных метров на 1 человека, с увеличением всего жилищного фонда города до 6,4 млн. квадратных метров. Строительство будет осуществляться как на свободных территориях, так и на реконструированных территориях за счет сноса ветхого жилья и уплотнения существующей застройки. Доля индивидуального жилищного строительства составляет за весь период 27% от общего объема строительства жилья.
Развитие жилой среды направлено на завершение комплексов многоэтажной застройки в Северо-Восточном районе и в северной части Центрального планировочного района. Здесь будет формироваться муниципальный жилой фонд, обменный фонд, а также получит развитие ипотечное жилищное строительство. В Северо-восточном планировочном районе - это свободные от капитальной застройки территории. В Центральной же части необходимость завершения многоэтажных комплексов определяется уже нарушенной структурой квартальной усадебной застройки, прокладкой магистральных инженерных сетей, бессистемного, вне контекста проектной документации, размещения отдельных пятиэтажных жилых домов. Кроме того, высокая градостроительная ценность этих территорий определяет в перспективе эффективность строительства здесь ипотечного жилья.
Активная роль отводится блокированному типу малоэтажной застройки, сочетающей положительные качества индивидуального жилого дома и градостроительные требования в части плотностных характеристик и застройки более крупного масштаба.
Эта застройка появится в наиболее важных с композиционной точки зрения местах для завершения застройки вдоль главных магистралей и на ценных в природно-ландшафтном отношении территориях, как за счет сноса, так и путем постепенного преобразования существующей усадебной застройки.

Экономическая деятельность

Рекомендуется реорганизация межотраслевой структуры экономической деятельности города Уральска, в том числе:
сохранения роли науки, образования, культуры и высокотехнологической промышленности;
стимулирование развития производственной, деловой и социальной инфраструктур, сферы услуг, туризма;
реорганизация экологически опасных и ресурсоемких производств.
Осуществление реструктуризации отраслевой сферы материального производства предлагается в пользу наукоемких и ресурсосберегающих технологий.
Планируется дальнейшее эффективное сочетание и взаимодействие государственного и частного секторов экономики.

Рекреационная инфраструктура города

Комплексная городская программа развития рекреационной инфраструктуры для обслуживания новой отрасли экономической деятельности города - туризма, имеет целью создать новый эффективный сектор экономики города, использующий потенциал историко-культурного наследия и уникального природного окружения города Уральска способный радикально решить финансовые проблемы сохранения, реставрации и воссоздания исторического наследия и природного потенциала.
Программа предусматривает:
- развитие объектов туристического показа и посещения, спортивно-зрелищных и оздоровительных комплексов;
- развитие гостиничной сети, сети объектов торгово-бытового и информационного обслуживания, туристических бюро, транспортных агентств;
- развитие системы транспортного туристического обслуживания в аэропорту, железнодорожном вокзале, развитие парка и предприятий обслуживания специального автотранспорта и проката автомобилей, увеличение емкости автостоянок в туристических зонах.

3. Цели генерального плана города Уральска

Главная цель градостроительного развития города Уральска - устойчивое развитие города и формирование благоприятной среды жизнедеятельности для настоящего и будущих поколений уральцев. Достижения этой цели характеризуются:
- экологическая безопасность среды жизнедеятельности и устойчивость природного комплекса;
- культурная преемственность градостроительных решений, пространственное единство, эстетическая выразительность;
- надежность и безопасность транспортной и инженерной инфраструктуры;
- комплексность решения жилищной проблемы, реконструкция и развитие жилых территорий и формирование жилой среды;
- эффективность использования производственных территорий;
- развитость и доступность системы общественных центров.
Достижение указанных целей должно осуществляться путем реорганизации и благоустройства территории города Уральска, реконструкции застройки, повышения качественных характеристик среды жизнедеятельности.

Экологические требования

К экологическим требованиям градостроительного развития города Уральска относятся:
- оздоровление среды жизнедеятельности в зонах ее устойчивого экологического дискомфорта;
- защита существующих территорий природного комплекса от неблагоприятных воздействий, а также формирование новых зеленых массивов на резервных территориях;
- повышение комфортности среды жизнедеятельности, в том числе путем озеленения территории и улучшения мезо-климатических и микроклиматических условий в жилых и общественных зонах города.
Необходимыми условиями выполнения экологических требований к градостроительному развитию города Уральска являются:
- внедрение экологически чистых малоотходных и безотходных технологий в энергетике;
- изменение структуры используемых видов моторного топлива за счет увеличения числа автомобилей, работающих на сжиженном и сжатом газе;
- обеспечение соблюдения стандартов качества питьевой воды и очистки производственных и коммунальных сточных вод и поверхностного стока;
- строительство автомагистралей с непрерывным движением;
- строительство обводных автомагистралей с преимущественным движением грузового транспорта и смешанным движением;
- полная переработка и обезвреживание производственных и твердых бытовых отходов.

Мероприятия по защите территории
и обеспечению устойчивого развития города

В целях повышения устойчивого функционирования и защиты населения города Уральска от воздействия чрезвычайных ситуаций природного характера в проекте предусматриваются следующие градостроительные мероприятия:
- более четкое функциональное зонирование территории города;
- вывод из селитебной зоны и размещение крупных складских терминалов и баз материально-технического снабжения вдоль железнодорожных веток;
- озеленение водо-охранных полос рек, которые могут использоваться для эвакуации населения в случае чрезвычайных ситуаций;
- дальнейшее развитие улично-дорожной сети и создание на ее основе общегородской сети устойчивого функционирования.
Согласно "Инструкции о составе, порядке разработки, согласования и утверждения градостроительных проектов в Республике Казахстан" в составе генерального плана разработан раздел и схема инженерной защиты территорий. В пределах данного раздела и схемы в генеральном плане г. Уральска подробно рассмотрены, проанализированы и даны проектные предложения по подтоплению, защите территории города от затопления паводковыми водами рек Урал, Шаган и Деркул, укрепления берегов р. Урал, р.Шаган и т.д. Так, например, предлагается строительство 10 км откосных креплений берега железобетоном, 3 км шпунтовой подпорной стенки, 8,7 км набережных. В целях защиты территории от затопления паводковыми водами предлагается 5,95 км земляных дамб обвалования, 2,6 км креплений верхового откоса железобетоном и т.д. Предлагаемые новые дамбы и реконструкция существующих предлагается проектировать с превышением гребня дамбы на 0,3 м измеренного от уровня воды соответствующего максимальному паводковому расходу. Вышеперечисленные мероприятия подробно описаны в пояснительной записке (книга 3, с.с. 218-222), с чертежами и на схеме "инженерная подготовка территории" альбома графических материалов. В генеральном плане предлагаются реконструктивные мероприятия по сносу ветхого и аварийного жилого фонда с последующим строительством многоэтажного жилья вдоль главных магистралей города, развития малоэтажного жилья усадебной застройки. Натурные обследования выявили первоочередные районы сносимого жилья в центральной части города вдоль пр. Достык, ул. Фурманова, Чагано-Набережной, ул. Айтиева, строительство прибрежных к р.Урал и Шаган ценных территорий, формирования речного фасада г.Уральск, который в данный момент отсутствует. В качестве резервных территорий для временного размещения пострадавшего населения предлагаются территории в промзоне Желаево в продолжение ул. Кутякова в восточном направлении на свободных территориях. Второй вариант (учитывая, что население будет размещаться временно) в треугольнике ул. С.Датова и ул. Шолохова, где по генплану авторами предполагалось разместить зоопарк. В качестве участка для размещения резервного источника тепла и энергоснабжения предлагаются 2 варианта (в соответствии с генеральным планом книга 4 с. 161):
Основной - в северо-восточной части города в районе существующей газокомпрессорной станции на свободной площадке со строительством газотурбинной электростанции мощностью 160 Мвт;
Резервный - в районе существующей подстанции "Уральская-220" на выезде из города по Атырауской трассе со строительством газотурбинной электростанции. В последнем варианте необходимо будет строить теплопровод до города.
Вопросы обеспечения оптимальными условиями и средствами доступа всех категорий населения (включая инвалидов и других мало мобильных групп) рассматриваются на более мелких стадиях, в том числе включая проекты жилых домов и объектов соцкультбыта, предусматривающие такие необходимые элементы как пандусы, отдельные входы и помещения и т.д. Разработанным генеральным планом учтена необходимость удобного и рационального развития жилых районов и производственных территорий, создания разветвленной системы центра и развития улично-дорожной сети с целью создания оптимальных условий и средств для доступа населению.
Разработанным генеральным планом г. Уральска тема социальной защиты населения, лечения и реабилитации инвалидов и других мало мобильных групп проработана в соответствии с требованиями "Инструкции о составе, порядке разработки, согласования и утверждения градостроительных проектов в Республике Казахстан", СНиПа РК 3.01-01-2002 "Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений" и т.д. Согласно разработанного генерального плана, анализа существующей ситуации, прогноза демографического состава населения и половозрастной структуры предлагаются строительство:
- дома-интернаты для престарелых, ветеранов труда и войны;
- дома-интернаты для взрослых инвалидов с физическими отклонениями;
- психоневрологические интернаты;
- детские дома-интернаты для умственно отсталых детей;
- социальные жилые дома и группы квартир для участников ВОВ и одиноких;
- реабилитационный центр инвалидов;
- центр медико-социальной реабилитации.
В поселке Деркул на базе существующего дома престарелых планируется создание современного городка для престарелых.

Требования сохранения и регенерации
историко-культурного наследия

Основные направления градостроительного развития города Уральска должны обеспечить выполнение следующих требований сохранения и регенерации историко-культурного наследия города:
- сохранение, выявление и акцентирование градостроительными и архитектурными средствами всей исторической природно-ландшафтной, планировочной, композиционной, археологической основы города, включая историческую сеть улиц, площадей и кварталов, историческую систему построения градостроительных ансамблей, недвижимые памятники культуры, исторический характер застройки и благоустройства;
- придание кварталам и улицам, наиболее полно сохранившим исторические черты, статуса "заповедных территорий";
- установление и соблюдение для территорий недвижимых памятников культуры зон их охраны правовых градостроительных регламентов, определяющих их границы и режимы регулирования градостроительной деятельности в границах указанных территорий и зон;
- установление и соблюдение для зон охраны исторических природных ландшафтов правовых градостроительных регламентов, определяющих границы указанных зон и режимы регулирования градостроительной деятельности в пределах этих границ, обеспечивающих защиту и оптимальные условия зрительного восприятия таких ландшафтов;
- увеличение объемов работ по реставрации и восстановлению недвижимых памятников культуры, по выявлению, постановке на учет.

Основные направления сохранения и развития
территории природного комплекса

Природный комплекс города Уральска представляет собой совокупность территорий с преобладанием растительности и водных объектов, выполняющих преимущественно природоохранные, рекреационные, оздоровительные и других функций, в том числе по формированию современной городской среды со значительным вкраплением в него водных пространств и озелененных пойменных лугов, и лесных массивов, то есть имеющегося исключительного природного ландшафта.
Основные направления сохранения и развития территорий природного комплекса предусматривают:
- сохранение целостности природного комплекса города Уральска, пригородной зоны;
- создание новых зеленых элементов в структуре города;
- формирование рекреационных зон различного иерархического уровня;
- при разработке в развитие генерального плана города проектов детальной планировки городских районов и содержания конкретных территорий учитывать требования по разделам экологической части проектов с максимальным сохранением имеющегося природного комплекса;
- увеличение площади территорий природного комплекса.

Архитектурно-планировочная организация территории

Генеральным планом дальнейшее развитие города предусматривается, в основном, в пределах городской черты, с интенсивным использованием внутригородских территорий. В связи с этим предполагается оптимизация функционально-структурной организации города в виде трех основных магистралей:
- северное направление - вдоль улицы Кутякова с двумя локальными составными - Самарское от улицы Кутякова по улице С.Тюленина и вдоль проспекта Евразия и улицы Кутякова по Бузулукской трассе;
- юго-западное направление - Зачаганское с двумя локальными составными вдоль Саратовской трассы на запад;
- южное направление - на Атырау.
При этом связь с центром города осуществляется напрямую по улицам Пугачева и новым продолжением проспекта Евразия. Вновь пробиваемая улица Айтиева (магистраль общественного назначения) должна стать продолжением улицы Кутякова с переходом в улицу Пугачева. В северной части города развиваются четыре планировочных района: Северный, Северо-восточный,
Восточный (южнее железной магистрали) и новый планировочный район Мичуринское. Другие планировочные районы - Зачаганск и Деркул обособлены от основной части города ландшафтно-рекреационной зоной в пойме реки Шаган. Преобразование Восточного планировочного района предусматривает включить в структуру города главный природно-ландшафтный элемент местности - реку Урал, который прежде слабо использовался в градостроительной концепции города. В этих целях предполагается устройство набережных, раскрытие внутренних городских пространств на реку и сформирование нового образа города со стороны реки и главных въездов в город.
Развитие общегородского центра и его доступность предусматривается обеспечить путем нового развития транспортной схемы города, оптимизацией существующей транспортной системы и связей (по улицам Айтиева, Фурманова, Кутякова), а также реконструкции транспортно-
пересадочного узла в северной части общегородского центра.
В Зачаганске предполагается значительное развитие вузовского центра на базе рекреационного комплекса с ботаническим садом на рекультивированных территориях у озера Анисимово. Поселок Деркул намечается превратить в базовый медицинский центр области, где предполагается разместить наркологический центр реабилитации, дом для престарелых.
По результатам анализа и проведенной в предлагаемом проекте генплана градостроительной оценки предпочтение отдано развитию по основным сложившимся направлениям: северо-восточное, юго-западное и северо-западное. При этом развитие селитебных территорий в Зачаганске на свободных от застройки территориях по обе стороны Атырауской и Самарской трасс в городской черте до объездной магистрали. В Деркуле предполагается прирезка для застройки новых земель западнее и южнее железной дороги. С присоединением к городу Уральску поселка Мичуринское, расположенного на территории Зеленовского района, намечается территориальное развитие его на север и на юг.

Основные направления развития
общественных территорий

Общественные территории, сосредотачивающие в себе основную массу функций рабочих мест в сфере обслуживания, культуры, досуга, туризма, образования, администрации и в деловой сфере, образуют функциональную и архитектурно-производственную основу урбанизированного каркаса территории города.
Основные направления развития общественных территорий предусматривают: развитие единой системы территорий общегородских общественных центров, развитие сети локальных многофункциональных центров обслуживания жилых массивов.
Перспективу структуры общественных центров города составят: центральное ядро как главный элемент ОГЦ, а также центры планировочных районов, развиваемые в важнейших узлах транспортно-коммуникационной сети города.
Отличительная черта всей системы городских центров (ОГЦ и специализированных) - распространение зоны их влияния на весь город и групповую систему расселения.
Ведущими функциями центрального ядра города по-прежнему остаются административно-деловая и культурно-просветительные функции, так как Уральск по-прежнему выполняет роль политико-административного и общественно-культурного центра области. Сложившийся административно-деловой центр вдоль проспекта Достык-Дружба, главной оси центра города, получает развитие совершенствованием открытых общественных пространств и формированием архитектурных доминант, акцентирующих размещение главного городского форума.

Градостроительное зонирование территорий
города Уральска

В генеральном плане города Уральска градостроительное зонирование территории устанавливается в соответствии со СНиП 2.07.01-89 "Градостроительство" и СНиП РК Б. 1-7-97. Генеральный план устанавливает требования к функциональному использованию на уровне территорий градостроительных кадастровых секторов. Градостроительным кадастровым сектором является часть территории города Уральска, ограниченная границами территориальных единиц города с учетом красных линий магистральных улиц, границами территорий природного комплекса, иными границами.
Функциональное назначение градостроительного кадастрового сектора устанавливается в его границах разрешенное соотношение площадей участков жилых, общественных, производственных, природных объектов.
Установленное функциональное назначение территорий градостроительных кадастровых секторов является юридическим инструментом обеспечения использования территории города при осуществлении градостроительной деятельности в соответствии с целями, требованиями и основными направлениями градостроительного развития города Уральска.
Установленное функциональное назначение территорий градостроительных кадастровых секторов является обязательным для местных органов при принятии решений в области градостроительства и использования земельных участков. Градостроительная деятельность, противоречащая установленному функциональному назначению территорий градостроительных кадастровых секторов, запрещается СНиП 2.07.01-89 "Градостроительство".
На чертежах генерального плана города четко обозначены в качестве зон режимных ограничений водо-охранные зоны и полосы в черте г. Уральска.
Выделение зоны пригородных территорий заданием на проектирование не оговаривалось. При рассмотрении 1-ой стадии разработки генерального плана г. Уральска "Концепции развития города" данный вопрос тщательно изучен, изложен, при этом выполнены и представлены на чертежах соответствующие возможности перспектив развития города за счет пригородных территорий, в том числе взаимного тяготения г. Уральска и г. Аксая, с возможностью освоения промышленными узлами железнодорожных станций, пристанционных поселков, т.е. с научной точки зрения, осуществлен подход концептуального развития схемы расселения и размещения производительных сил на основном транспортном и грузовом коридоре по территории области. При этом следует указать, что данный вопрос является разделом проектов районной планировки области, так как рассматривает перспективы освоения территорий города Уральска, а также Теректинского и Бурлинского районов области.
Вопросы дальнейшего развития поселка Деркул, как района города, акимат Западно-Казахстанской области с учетом предлагаемого изменения границы городской черты с частичным изъятием территории РГП "Госсельхозопытная станция" планирует решать с Министерством сельского хозяйства Республики Казахстан в соответствии с требованиями Земельного Кодекса Республики Казахстан.

Функциональное зонирование и ограничения
на использование территории этих зон

В основе функционального правового зонирования территории города лежит комплексная экономическая оценка с предъявлением особых требований к разделению территории города на зоны жилой застройки, производственно-складских территорий и рекреационных зон города.
Если правильно построенная система функционального зонирования достигнута, то зонирование стимулирует экономический рост и повышает эффективность управления.
Именно генеральный план и разработанная схема градостроительного и экономического районирования города предусматривает и сохраняет сложившуюся функцию и связанные с ним основные категории: жилая, промышленная, деловая (коммерческая, рекреационная, историческая).
Правильная структура зон является результатом не только функционального зонирования, но и политики поощрения положительных примеров или исправления некоторых негативных типов землепользования и застройки городских территорий.

Соотношения застроенной и незастроенной
территории населенного пункта

Анализ реализации генерального плана и территориально-ресурсных возможностей города показывают, что резерв генерального плана в значительной мере уже исчерпан на сегодняшний день, имеются незначительные резервы для нового строительства в границах городской черты. Свободные территории для размещения жилищно-гражданского строительства города имеются как в районах находящихся в Северо-Восточном планировочном районе, так и в Зачаганске.
Основу системы планировочных ограничений для территориального развития города составляет по-прежнему зона затопления рек Урал, Чаган и Деркул.
Исходя из территориальных возможностей определяемых системой планировочных ограничений, разработаны три различных варианта территориального развития, использования внутренних резервов свободной от застройки территории, предназначенной в генеральном плане для развития жилищно-гражданского строительства:
1 вариант - п. Зачаганск и Деркул
2 вариант - застройки правобережной зоны реки Урал
3 вариант - предлагает направленное развитие вдоль основных магистралей, формирующих структурный каркас города и зоны его влияния (пойма реки Чаган).
Учитывая нарастающие процессы в развитии промышленно-коммунальных зон, по новому ставиться вопрос об отношении к Восточному промышленному району.
Появляется редкая возможность кардинально изменить неблагополучные районы за счет функциональной переориентации территории. Освобождение части территории восточного района составляет один из внутренних резервов для жилищного строительства в хорошей транспортной доступности к центру города.

Зоны преимущественного отчуждения и приобретения
земель резервной территории

Основной строительной площадкой для массового строительства многоквартирных жилых домов по-прежнему остается Северо-Восточный район города, эти площадки остались и остаются на сегодняшний день основой для перспективного расселения, имеют хорошие транспортные связи с центром города.
По-прежнему неосвоенные территории в п. Зачаганск составляют значительную часть резервов для нового жилищного строительства, а также предусмотренной к отчуждению из резервной городской территории под строительство малоэтажной застройки, занятые в настоящее время РГП "Госсельхозопытная станция".

Меры по защите территории от опасных
(вредных) воздействий природных, техногенных явлений и процессов,
улучшению экологической обстановки

Согласно данной инвентаризации по г. Уральску в состав промышленных предприятий, оказывает наибольшее влияние на загрязнение атмосферы и окружающей среды по валу выброшенных веществ, входят: ОАО "Урал-Арма", ОАО "Жайыктеплоэнерго", УТЭЦ, Уральское локомотивное депо, ОАО Уральский завод "Металлист", склад топлива г. Уральска.
Из состава предприятий к категории II - III опасности относятся ОАО "Жайыктеплоэнерго", УТЭЦ, ОАО "Урал-Арма", ОАО "Уральский завод "Металлист".
Одним из основных мероприятий по контролю загрязненности воздуха является мониторинг качества атмосферы, которая осуществляется на одном пункте.
Основным источником загрязнения воздушного бассейна города немаловажно надо отметить выбросы диоксида азота автомобильным транспортом, хотя величина индекса загрязнения атмосферы на уровне доступного значения, и, согласно проекта генерального плана, прилагаются необходимые меры по снижению загрязнения атмосферы от выбросов автотранспорта. Предприятиям, расположенным в пределах селитебной территории, предъявляются жесткие требования по переводу на "безотходное" производство. Вредные цеха, связанные с горячей обработкой металлов, предусмотрено вывести в промышленные районы города.
Генеральным планом города приняты необходимые меры по решению захоронения отходов города: строительство полигона захоронения токсических бытовых отходов.

4. Развитие транспортной инфраструктуры

Автомобильный транспорт и улично-дорожная сеть. Проектом генерального плана предусматривается создание транспортного центра в составе железнодорожного вокзала и автостанции. Для повышения пропускной способности и плотности улично-дорожной сети намечена реконструкция существующих и строительство транспортных развязок на пересечениях основных улиц. Так, на пересечениях с железнодорожными линиями предполагается строительство надземных пешеходных переходов и мостов через реки Урал, Деркул, Крутая. Также предполагается строительство новой автомагистрали, связывающей через будущий мост оба берега реки Урал и аэропорт. Проектом предусматривается завершение строительства обводной магистрали вокруг города.
Железнодорожный транспорт. В развитие существующей железнодорожной сети новым генеральным планом предлагается следующие мероприятия, исходящие от необходимости связи города с предприятиями Карачаганакского комплекса:
- электрификация железной дороги на участке Аксай-Озинки с прокладкой второго пути;
- строительство нового комплекса железнодорожного вокзала с терминалами;
- строительство в перспективе южной обводной железной дороги вдоль строящейся обводной автодороги;
- строительство высокоскоростной железнодорожной магистрали за пределами расчетного срока между городами Уральск и Атырау;
- строительство в районе железнодорожной станции Пойма и поселка Деркул сортировочных железнодорожных станций.
Воздушный транспорт. Для увеличения количества маршрутов напрямую связывающих город с другими городами Казахстана, а также с ближним и дальним зарубежьем предлагается:
- удлинить и реконструировать взлетно-посадочную полосу аэропорта;
- построить по международным стандартам в зоне аэропорта новый таможенный терминал и гостиничный комплекс;
- модернизировать самолетный парк;
- построить продуктопровод от прирельсового склада ГСМ от станции Пойма до аэропорта.
Водный транспорт. Намечены работы по углублению и расчистке дна русла реки Урал для увеличения объемов грузооборота речного транспорта и пассажироперевозок до города Атырау и Каспийского моря, строительство современного городского речного порта.

5. Развитие инженерной инфраструктуры

Проектом генерального плана предлагается комплексная разработка мероприятий по инженерной инфраструктуре города.

Водоснабжение

Система водоснабжения города работает от двух источников: поверхностного - из реки Урал и подземного - Каменский групповой водопровод. Для удовлетворительной работы системы водоснабжения необходима реконструкция существующих водозаборных сооружений и оборудования насосных станций, которые находятся в эксплуатации более 40 лет. Для технического водоснабжения крупных промышленных предприятий используется вода реки Урал и артезианских скважин, расположенных непосредственно на территории промышленных предприятий. На расчетный срок до 2030 года с населением города 300-350 тысяч человек водопотребление ориентировочно составит 90 тысяч м ³ /сутки при запасах всех источников 104 тысяч м ³ /сутки.
Проектом генерального плана в качестве источников оросительной воды приняты реки Урал, Чаган и Деркул, а также скважины. Территорию города, как существующую, так и перспективного строительства, предлагается обеспечить развитой оросительной сетью в виде открытой арычной системой и закрытой системой поливочной сети. Подача воды в поливочные сети предполагается с помощью насосных станций.

Водоотведение

В части развития канализационной системы генеральным планом предусмотрено повышение надежности функционирования системы канализации с доведением ее общей мощности до 60 тысяч м ³ /сутки. Концепцией предусматривается ввод в действие канализационных очистных сооружений (КОС) с искусственной биологической очисткой производительностью 50 тысяч м ³ /сутки. Кроме того, предусматривается реконструкция существующих сетей канализации и сооружений, а также строительство новых коллекторов диаметром 200-1200 мм. из керамических, чугунных и пластиковых труб по новым импортозамещающим технологиям.

Электроснабжение

Источником обеспечения города является Уральская ТЭЦ установленной мощностью 32 МВт. В связи с недостаточностью имеющихся мощностей в настоящее время на ТЭЦ возводится газотурбинная электростанция мощностью 28,52 Мвт.
В дальнейшем недостающий дефицит электроэнергии планируется восполнить за счет строительства отдельно стоящей газотурбинной электростанции, проектируемой в западной части города. Распределение электроэнергии между потребителями города предусматривается от шестнадцати подстанций на напряжение 35-110 кв. Проектом намечается строительство трех новых подстанций 110/10 кв. "Городская", "Новая", "Зачаганск", размещаемых в районах перспективной застройки.

Газоснабжение

Газоснабжение города осуществляется в основном природным газом. Источник газоснабжения - Карачаганакское газоконденсатное месторождение. Общий расход газа по городу в настоящее время составляет 326 млн. м ³ /год. Уровень охвата населения природным газом 92%. Сжиженный газ поставляется в основном промышленным предприятиям на технологические нужды. Расход сжиженного газа составляет 170 т/год. Ориентировочный расход газа на нужды населения, промышленных предприятий и других потребителей тепла на расчетный срок генерального плана прогнозируется в объеме 710 млн. м ³ /год.

6. Реализация и мониторинг генерального плана

Реализацию и мониторинг генерального плана развития города Уральска обеспечивает местный исполнительный орган города Уральска.
Акимат города Уральска регулярно информирует уральцев о ходе реализации генерального плана. По результатам реализации Программы первоочередных градостроительных мероприятий на период до 2005 года генеральный план подлежит корректировке.
Корректировка Генерального плана проводится каждые 5 лет и состоит в расчетный период, а при необходимости - и в корректировке основных направлений градостроительного развития города Уральска.

Технико-экономические показатели проекта
"Генерального плана города Уральска"

Показатели	Единица измерения	Исходный год - 2001 год	Первая очередь строите- льства - 2005 год	Расчетный срок - 2015 год
1	2	3	4	5
1. Территория
1.1 Общая площадь городских земель в пределах городской черты, всего	га	19733,43	20266,73	20880,73
в том числе: - Жилая застройка	га	1392,83	1593,94	3322,02
из них: - усадебной застройки - застройки 2-3х этажными многоквартирными домами - застройка многоэтажная многоквартирными домами	га га га	898,87 93,86 93,86	1593,94 1022,31 142,96	3322,02 2064,86 595,45
- Общественная застройка	га	335,59	391,00	557,24
- Резерв селитебной территории	га	338,68	137,68	141,65
- Зеленые насаждения общего пользования	га	71,70	356,47	739,84
- Улицы, дороги, проезды	га	687,77	837,08	1441,00
- Прочие территории	га	1155,76	1254,38	1550,24
в том числе: - промышленные предприятия - коммунально- складские - транспортные	га га га	497,64 406,48 251,64	543,11 441,86 269,41	679,52 548,00 322,72
- Пустыри, неудобья и др.	га	822,21	690,21	412,59
- Территория внешнего транспорта, полоса отвода железной дороги в пределах города	га	74,48	79,70	79,70
- Территории занятые водой	га	1400,00	1564,04	1564,04
- Спецтерритории	га	79,15	104,65	81,00
- Кладбища	га	30,27	30,32	65,00
- Свалка	га	93,20	119,50	151,20
- Сельхозугодья	га	4835,29	4710,80	1761,03
- Леса	га	7529,18	7529,18	7726,22
- Лесопитомник	га	-	484,44	484,44
- Садовые, дачные и огородные участки	га	886,78	857,78	838,00
В том числе: собственно города	тыс. чел.	210,0	225,0	270,0
2. Население
2.1. Численность населения с учетом подчиненных населенных пунктов	тыс.чел.	215,0	225,0	270,0
2.2. Плотность населения в пределах селитебной территории	чел./га	46.7	44.7	33,5
2.3. Возрастная структура населения - дети 0-15 лет - население в трудоспособном возрасте - население старше трудоспособного возраста	тыс. чел.\%	50.4\ 24.0 128.6\ 61.25 31.0\ 14.75	53.65\ 23.84 137.55\ 61.1 33.8\15.0	60,12\ 22,26 166,68\ 61,7 43,2\16,0
2.4. Трудовая структура населения - градообразующая группа - обслуживающая группа - несамостоятельное население	тыс. чел.\%	41.8\ 19.9 24.0\ 11.4 144.4\ 68.7	46.7\20.8 27.9\12.4 150.4\ 66.8	65,5\24,3 46,0\17,0 158,5\58,7
3. Жилищное строительство
3.1. Жилищный фонд, всего	тыс.м 2 общей площади	3853.9	4175.46	6388,12
3.2. Средняя обеспеченность населения общей площадью	м 2 \чел.	18.3	16.55	23,66
3.3 Распределение жилищного фонда по этажности: - 1-этажное - 2-3 этажное - 4-5 этажное - 9-14- этажное	тыс.м 2	3853.9 904.0 463.0 1604.28 882.62	4175.46 1021.64 514.92 1617.28 1021.62	6388,12 1824,64 1260,91 1787,62 1514,95
3.4. Соотношение нового жилищного строительства по этажности: - 1-этажное -2-3 этажное -4-5 этажное -9-14- этажное	тыс. м 2 \%		327.36\ 100.0 123.44\ 37.7 51.92\ 15.8 13.0\4 139\42.5	2352,2\100 819,0\34,8 853,99\36,3 185,94\7,9 493,33
3.5. Убыль жилищного фонда за период	тыс. м 2		5.8	139,6
3.6. Убыль жилищного фонда в среднем за год	тыс. м 2		1.45	14,0
4. Учреждения социально-бытового назначения
4.1. Детские дошкольные учреждения, всего\ на 1000 чел.	место	4550\ 21.6	4740\21	8365\31
4.2. Обще- образовательные учреждения, всего\ 1000 чел.	место	32245\ 153.4	38511\ 153.4	49220\82.3
4.3. Больницы, всего\на 1000 чел.	коек	12750\ 60.7	11100\ 49.3	15600\57,7
4.4. Поликлиники, всего\на 1000 чел.	посеще- ний в смену	3540\ 16.84	4110\18.3	10650\ 39,44
4.5. Магазины: всего торговой площади\на 1000 чел.	тыс.м 2 \м 2	36.2\ 172.0	50.2\ 223.0	81,2\301,0
4.6. Предприятия общественного питания, всего\ на 1000 чел.	посадоч. мест	252\10.7	2585\11.5	11910\44,1
4.7. Клубы, дворцы культуры, всего\ на 1000 чел.	мест	1720\8.2	1720\7.64	6720\25
4.8. Театры и концертные залы, всего\на 1000 чел.	мест	1370\6.5	1720\7.6	2850\10,6
4.9. Гостиницы, всего\на 1000 чел.	мест	840\4.0	840\3.7	1620\6,0
4.10. Учреждения бытового обслуживания, всего\на 1000 чел.	тыс. рабочих мест\ мест	026\124	036\1.6	2,26\8,4
4.11. Дома интернаты и реабилитационный центр для престарелых и инвалидов, всего\ на 1000 чел.	мест	610\2.9	794\3.5	794\2,9
4.12. Детские дома- интернаты для умственно отсталых детей, всего\ на 1000 чел.	мест	201\095	352\1.5	352\1,3
4.13. Психо- неврологические интернаты, всего\ на 1000 чел.	мест	101\0.48	101\0.44	131\0.48
4.14. Центр медико- социальной реабилитации, всего\ на 1000 чел.	коек	30\0.14	30\0.13	50\0.18
5. Городской транспорт и магистрали общегородского значения
5.1. протяженность линий городского транспорта в том числе: троллейбус автобус	км. двойного пути	92 92	116 116	256 80 176
5.2. Развитие сети улиц и магистралей (протяженность) в том числе: магистралей общегородского значения	км	379 62	379 64	450 72
5.3. Плотность уличной сети в пределах городской застройки в том числе: магистралей общегородского значения	км\км 2	8.4 1.4	7.6 1.3	5,6 0,9
6.1. Водоснабжение
6.1.1. Суммарное потребление всего, в том числе на: - хозяйственно- питьевые - производственные нужды	тыс. м 3 \сут	61.007 38.584 22.423	82.036 62.091 19.945	121,001 94,934 26,067
6.1.2. Средне- суточное потребление на 1 человека в том числе на: - хозяйственно- питьевые нужды	л\сут	330 184.0	456 276.0	458 352,0
6.2. Канализация	тыс. м 3 /сут	27.98	58.65	93,18
6.2.1. Общее поступление сточных вод в том числе: - бытовая - производственная канализация		25.39 2.59	54.05 4.60	85,26 7,92
6.3. Электроснабжение
6.3.1. Прогноз спроса на электроэнергию
Суммарное потребление электроэнергии В том числе на: - коммунально- бытовые нужды - производственные нужды	мВт	227.2 111.8 69,8	342.8 181.7 91.7	523,2 285,1 136,8
6.3.2. Электро- потребление в среднем на 1 человека в год, в том числе на коммунально- бытовые нужды	кВт час	1080	1520	1940
6.4. Теплоснабжение
6.4.1. Максимальная тепловая нагрузка	Гкал\ч	1047	1215	1495
Потребность на отопление и вентиляцию, всего: в том числе: - коммунально- бытовые нужды - на производственные нужды	Гкал\ч	855 640 215	940 675 265	1178 887 291
6.5. Газоснабжение 6.5.1. Потребление природного газа, всего в том числе: - коммунально- бытовые - производственные нужды	млн. м 3 \год	326 56 270	396 66.5 330	710 80 630
7. Инженерная подготовка территорий
7.1. Укрепление берегов рек Урал, Шаган, Деркул	км		2,3	19,4
7.2. Земляные дамбы	км		1,2	4,75

Батыс Қазақстан облысы Орал қаласының бас жоспары туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 10 ақпандағы N 127 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 19 желтоқсандағы № 1362 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 19.12.2014 № 1362 қаулысымен.

"Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметi туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, Батыс Қазақстан облысының Орал қаласын кешендi дамытуды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:

1. Қоса берiлiп отырған Батыс Қазақстан облысы Орал қаласының бас жоспары бекiтiлсiн.

2. "Орал қаласын дамытудың бас жоспары туралы" Қазақ КСР Министрлер Кеңесiнiң 1987 жылғы 30 қыркүйектегi N 443 қаулысының күшi жойылды деп танылсын.

3. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрi

Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2005 жылғы 10 ақпандағы
N 127 қаулысымен
бекiтiлген

Орал қаласының бас жоспары

1. Бас жоспардың мiндетi

Орал қаласының 2015 жылға дейiнгi есептi мерзiмге арналған және 2030 жылға дейiнгi ұзақ мерзiмдi болжамды Бас жоспары (тұжырымдама) қаланың тiршiлiк етуi мен тұрақты дамуына қолайлы жағдай жасау, экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету, табиғатты және мәдени мұраны сақтау мақсатындағы Орал қаласының қала құрылысын дамытуды жоспарлаудың негiзгi құжаты болып табылады.
Бас жоспар - қалалық инфрақұрылымның дамуы, табиғи кешен аумақтарын сақтау және дамыту, тұрғын үйлердi қайта жасақтау және өндiрiстiк аумақтарды қайта ұйымдастыру, қоғамдық, iскерлiк және мәдени орталықтарды, туризм мен демалыс объектiлерiн дамыту, кешендi көркейту және қалалық ортаны эстетикалық ұйымдастыру, Орал қаласының әкiмшiлiк аудандары аумақтары мен басқа да аумақтық бiрлiктерiн дамытудың қала құрылысы жоспарларын әзiрлеу мен iске асыруға арналған алғашқы кезектегi және перспективалық бағдарламалар жасау және жүзеге асырудың негiзi.

2. Әлеуметтiк-экономикалық даму көрсеткiштерi Демография

2015 жылға дейiнгі болашақ демографиялық үрдiстердiң динамикасы қоғамдық дамудың дәстүрлi қалыптасқан барлық факторларының, сонымен бiрге қоғам өмiрiндегi жаңа қалыптасып жатқан әлеуметтiк-экономикалық өзгерiстердiң әрекеттестігінен анықталады.
Орал қаласының демографиялық дамуының сипаты халықтың табиғи және миграциялық қозғалысымен анықталып, оның көлемi мен бағыты келесi әлеуметтiк-экономикалық өзгерiстер нәтижесiмен байланысты болады:
қаланың экономикалық потенциалының дамуынан;
тұрғын-үй нарығының дамуынан;
жұмыспен қамтылуы және еңбектiң төленуi деңгейiнен;
мемлекеттiк және жергiлiктi әлеуметтiк саясаттан және басқа факторлардан;
Еңбек теңгерiмi әдiсiмен жүргiзiлген есеп қала халқы санының 2015 жылы 270 мың адамға дейiн өсетiнiн белгiледi. Қаланың 2000-2001 жылы қалпына келтiрiлген экономикалық әлеуетi адам санының жалпы өсімін 50 мыңға дейiн қамтамасыз етуге мүмкiндiк бepедi. Қала халқының 2001-2015 жылдарға дейiн 2016-2030 кезеңге арналған өсу қарқынының экстраполяциясы халықтың жобалық санын 350 мың адам деңгейiнде жоспарлайды.

Азаматтық-тұрғын үй құрылысы

Тұрғын үй ортасын жинақты қалыптастырудың негiзгi бағыты тұрғын үймен қамтамасыз етудi орта есеппен 1 адамға 23,66 шаршы метрге жеткiзу, қаланың жалпы тұрғын үй қорын 6,4 млн. шаршы метрге өсiру. Құрылыс бос жатқан аймақтарда, ескi тұрғын үйлер орындарында жүргiзiледi және бұрынғы жүргiзiлген құрылыстар шоғырланады. Жеке тұрғын үй құрылысының үлесi бүкiл мерзiмдегi жалпы тұрғын үй көлемiнiң 27% құрайды.
Тұрғын үй ортасының дамуы Солтүстiк-Шығыс аудандағы және жоспарланған Орталық ауданның солтүстiк бөлiгiнде көп қабатты кешендер құрылысын аяқтауға бағытталады. Мұнда муниципалды тұрғын үй тұрғын үй қоры, айырбас қоры құрылады, сонымен қатар ипотекалық құрылысы өркендейдi. Солтүстiк-Шығыс жоспарланған ауданында негiзiнен, күрделi құрылыстан бос аумақтар орналасқан. Орталық бөлiктегi көп қабатты кешен құрылысының қажеттiлiгi ұсақ ауданда үй-жай құрылысының бұзылған құрылымымен жүйесiз, жобалау құжаттардың контексiнен тыс магистральды инженерлiк жерлер салу, жекелеген бес қабатты тұрғын үйлердi орналастыру болып табылады. Сонымен қатар, бұл аумақтардың жоғарғы қала құрылысы құндылығы мұнда ипотекалық тұрғын үй салудың тиiмдiлiгiн көрсетедi.
Жеке тұрғын жайдың сапасы мен тығыздық сипаттамалары және аса iрi масштабты құрылыста қала құрылысы талаптарын бiрiктiретiн блоктардан шағын қабатты үйлер құрылысына басымдық берiледi.
Бұл құрылыс композициялық жағынан аса маңызды жерлерде бас магистральдар бойындағы құрылыстарды аяқтау үшiн және табиғи-ландшафт жағынан құнды аумақтарда ескi үй-жайларды бұзу, сонымен қатар сол мекендi бiртiндеп өзгерту арқылы жүзеге асырылады.

Экономикалық қызметi

Орал қаласы экономикалық қызметiнiң салааралық құрылымын қайта ұйымдастыру ұсынылады, оның iшiнде:
ғылым, бiлiм, мәдениет және жоғарғы техникалық өнеркәсiп рөлiн сақтау;
өнеркәсiптiң, іскери және әлеуметтiк инфрақұрылым, туризмнiң салаларын дамытуды ынталандыру;
экологиялық қауiптi және қуатты өндiрiстердi қайта ұйымдастыру.
Материалды өндiрiстiң салалық аясын қайта құрылымдауды жүзеге асыру ғылыми және қор сақтаушы технологиялар пайдасына жүргiзу ұсынылады.
Экономиканың мемлекеттiк және жеке секторлары бұдан әрi тиiмдi үйлестiру және өзара бiрлесе жұмыс жасауды жоспарлануда.

Қаланың рекреациялық инфрақұрылымы

Қаланың экономикалық қызметiнiң жаңа саласы - туризмге қызмет етуге арналған рекреациялық инфрақұрылымдарды дамытудың кешендi қалалық бағдарламасын Орал қаласының тарихи-мәдени мұраларының және қоршаған бiрегей табиғатының әлеуетiн пайдаланушы, тарихи мұралар мен табиғи әлеуеттi сақтау, жаңғырту және қайта жасақтаудың қаржылық мәселелерiн түбегейлi шешетiн қала экономикасының жаңа тиiмдi секторын құру мақсатына арналған.
Бағдарламада мыналар қарастырылған:
- туристiк көрсетiлiм және спорттық-ойын-сауықтың және сауықтыру, объектiлерiн дамыту;
- қонақ үйлер желiлерiн, тұрмыстық-сауда және ақпараттық қамту объектiлерi желiлерiн, туристiк бюро, көлiк агенттiктерiн дамыту;
- темiр жол бекетiнде, әуежайда туристердi көлiкпен қамту жүйесiн дамыту, парктер мен арнаулы көлiктерге қызмет көрсету және автомобильдердi жалға беру кәсiпорындарын дамыту, туристiк аймақтарда автотұрақ сыйымдылығын ұлғайту.

3. Орал қаласы бac жоспарының мақсаты

Орал қаласы қала құрылысы дамуының басты жоспарының мақсаты - қаланың тұрақты дамыту, орталықтардың қазiргi және болашақ ұрпағының өмiр сүруi үшiн қолайлы жағдайлар қалыптастыру. Бұл мақсатқа жету былайша сипатталады:
- тiршiлiк ету ортасының экономикалық қауiпсiздiгi және табиғи кешенiнiң орнықтылығы;
- қала құрылысы шешiмдерiнiң мәдени сабақтастығы, кеңiстiк бiрлiгi, әсемдiк мәнерлiгi;
- көлiк және инженер инфрақұрылымдардың қауiпсiздiгi мен берiктiгi;
- тұрғын үй мәселесiн шешудiң кешендiлiгі, тұрғын үй аумақтарын дамыту мен қайта жаңғырту және тұрғын ортаны қалыптастыру;
- өндiрiстiк аумақтарды қолдану тиiмдiлiгi;
- қоғамдық орталықтар жүйесiнiң дамығандығы және қолжетiмдi болуы.
Көрсетiлген мақсатқа жету Орал қаласының аумақтарын көркейту қайта ұйымдастыру, құрылыстың қайта жаңарту, тiршiлiк әрекетiнiң сапалы сипаттамаларын арттыру арқылы жүзеге асуы тиiс.

Экологиялық талаптар

Орал қаласы қала құрылысын дамытудың экологиялық талаптарына мыналар жатады:
- экологиясы жайсыз аймақтарда тiршiлiк ету ортасын сауықтыру;
- қолда бар табиғи кешен аумақтарын жағымсыз әсерлерден қорғау, сонымен қатар, резервтiк аумақтарда жаңа жасыл массивтердi қалыптастыру;
- тiршiлiк ету орталарының жайлылығын арттыру, оның iшiнде қаланың тұрғын үй және қоғамдық аумақтарында көгалдандыру аумақтарды көгалдандыру, сондай-ақ мезоклиматтық және микроклиматтық жағдайларды жақсарту.
Орал қаласы қала құрылысын дамытудың экологиялық талаптарын орындауға қажеттi жағдайлар:
- энергетика саласына экологиялық таза, қалдықты аз шығаратын және қалдықсыз технологияларды енгiзу;
- сұйытылған және сығылған газбен жүретiн автомобильдердiң санын көбейту арқылы пайдаланылатын мотор отыны түрлерiнiң құрылымын өзгерту;
- ауыз су сапасы стандарттарының сақталуын, өндiрiстiк және коммуналдық ағынды суларды және сыртқы науаларды тазартуды қамтамасыз ету;
- үздiксiз қозғалысты автомагистральдарды салу;
- жүк көлiгi және аралас қозғалыс басымдығындағы айналма автомагистральдарды салу;
- өндiрiстiк және тұрмыстық қатты қалдықтарды толықтай өңдеу және залалсыздандыру.

Аумақты қорғау және қаланың тұрақты
түрде дамуын қамтамасыз ету шаралары

Тұрақты жұмыс iстеудi арттыру және Орал қаласы тұрғындарын табиғи сипаттағы төтенше жағдайлардан қорғау мақсатында жобада төмендегiдей қала құрылысы шаралары қарастырылған:
- қала аумағын аса нақты аймақтандыру;
- iрi қойма терминалдары мен материалды-техникалық жабдықтау базаларын қоныстандыру аймақтарынан шығару және темiржолдардың бойына орналастыру;
- төтенше жағдайлар болған кезде тұрғындарды көшiруге қолданылатын өзен жағалауларын көгалдандыру;
- көше-жол желiсiн әрi қарай дамыту және оның негiзiнде жалпы қалалық тұрақты қызмет желiсiн құру.
"Қазақстан Республикасындағы қала салу жобаларын келiсу және бекiту, өңдеу ретiнде, құрамы жөнiндегi нұсқауларға" сәйкес бас жоспардың құрамында аймақты инженерлiк қорғау бөлiмi мен сызбасы игерiледi. Орал қаласының бас жоспарының осы бөлiмi мен сызбасында қала аймақтарын Жайық, Шаған және Деркүл өзендерiнiң тасқын суларының су басуларынан қорғау және Жайық пен Шаған өзендерiнiң жағаларын бекiту жөнiнде ұсыныстар берiлген және сарапталған. Мысалы, жағалауды 10 км темiрбетонмен бекiту, 3 км шпунтты тақтай қабырға, 8,7 км жағалау құрылысы ұсынылады. Аймақтарды тасқын сулардың су басуынан қорғау мақсатында 5,95 км жердi опырып бөгеттер жасау, 2,6 км темiрбетон бекiнiсi ұсынылады. Ұсынылып отырған жаңа бөгет және бұрынғы бөгеттi тасыған судың ең көп шығынына сәйкес деңгейден 0,3 м биiктiкте жобалау көзделiп отыр. Жоғарыда аталған iс-шаралар түсiндiрме жазбада (3-кiтап 218-222 беттер) сызбасы шикiзат кестелер альбомында "Аумақты инженерлiк дайындау" сызбасында суреттелген. Бас жоспарда ескi және iстен шыққан тұрғын үй қорын ығыстыру қаланың негізгі магистральдары бойында көп қабатты тұрғын үйлер салу, шағын қабатты үйлер салуды дамыту ұсынылады. Қаланың орталық бөлiгi Достық даңғылы, Фурманов, Шаған жағалауы, Әйтиев көшелерiнiң бойында алғашқы салынған аудандар, Жайық пен Шаған өзендерiнiң бағалы аймақтарын қазiргі уақытта жоқ болып отырған Орал қаласының өзен фасадын қалыптастыру құрылысын табиғи зерттеулер көрсеттi. Резервтегi аумақтар ретiнде зардап шеккен тұрғындарды уақытша орналастыру үшін Желаев өндiрiстiк аумағында Кутяков көшесiнiң жалғасында шығыс бағыттағы бос жатқан аймақтар берiледi. Екiншi нұсқасы (тұрғындар уақытша орналастырылады деп есептеп) С. Датов, Шолохов көшелерi және бас жоспар авторының зоопарк салуға ұсынған үшбұрышы. Резервтегi жылу мен қуатпен қамтамасыздандыру көздерiн орналастыру учаскесi ретiнде 2 нұсқа (бас жоспарға сәйкес, 4-кiтап 161-бет) ұсынылады.
Негiзгi - қаланың солтүстiк-шығыс бөлiгiндегi қуаты 160 Мвт газтурбиндi қуат стансасы құрылысына бос жатқан аймақтағы бұрыннан бар, газкомпрессорлы стансасы ауданы ұсынылады.
Резервтi - қаладан Атырау тас жолына шығатын газтурбинды қуат стансасы құрылысы "Уральская-220" шағын стансасы бар аудан. Соңғы нұсқада қалаға дейiн жылу құбырын жүргiзу қажет болады.
Тұрғындардың барлық санаттарын (мүгедектердi және шағын топтарды қоса есептегенде) тиiмдi жағдайларымен және мүмкiндiк құралдарымен қамтамасыз ету өте төменгi сатыда қаралуда. Соның iшiнде жеке кiру есiгi мен бөлме, аса қажеттi пандус сияқты элементтерді қарастыратын тұрғын үй мен әлеуметтiк мәдени объектiлер жобалары бар. Бас жоспарды игеруде авторлар тұрғындар үшiн мүмкiндiк құралдары мен тиiмдi жағдайларды ескерiп, тұрғын аудандарды мен өндірістік аумақтарды тиiмдi және ыңғайлы дамыта отырып орталықтың тармақталған жүйесiн және дамыған көше-жол торабын ескерген.
Орал қаласының бас жоспарын игеру деңгейінде авторлар "Қазақстан Республикасындағы қала салу жобаларын бекіту және келісу, өңдеу ретiнде, құрамы жөнiндегi нұсқаулары" көлемiнде ҚР ҚҚжЕ 3.01-01-2002 "Қала құрылысы. Қалалық мен ауылдық жердегi құрылыс және жобалауға" сәйкес тұрғындарды әлеуметтік қорғау мен мүгедектердi және басқа да шағын топтарды емдеу мен сауықтыруға ерекше көңiл бөледі. Тұрғындардың демографиялық құрамы болжамы және жыныстық жас құрылым сараптамасын ескере отырып бас жоспарға сәйкес құрылыстарын салу ұсынылады:
- еңбек және соғыс ардагерлерi мен қарттар үшін интернат-үйлер;
- дене кемiстiгi бар ересек мүгедектер үшін интернат-үйлер;
- психоневрологиялық интернаттар:
- ақылы кемiс балаларға арналған интернат-үйлер;
- Ұлы Отан соғысы ардагерлерді мен жалғыз бастыларға арналған арнайы үйлер мен пәтерлер топтары:
- мүгедектердi сауықтыру орталығы;
- медициналық-әлеуметтiк сауықтыру орталығы ұсынылады.
Деркүл ауылындағы қарттар үйлерiн жаңа заман талабына сай қарттарға арналған қалашыққа айналдыру жоспарланып отыр.

Тарихи-мәдени мұраларды қайта қалпына келтiру
мен сақтауға қойылатын талаптар

Орал қаласы құрылысы дамуының негiзгi бағыттары қаланың тарихи-мәдени мұраларын сақтау және қайта қалпына келтiруде төмендегідей талаптардың орындалуын қамтамасыз етуi тиiс:
- қала құрылысы және сәулет құралдарымен көше, алаң және кварталдардың тарихи желiлерiн, қала құрылысы жарасымдылығының тарихи жүйесiн, жылжымайтын мәдени ескерткiштер, құрылыс және жайландырудың тарихи сипатын қоса алғанда, қаланың барлық тарихи табиғи-ландшафтық, жоспарлы, композициялық, қазба негiздерiн сақтау, айқындау және назар аудару;
- тарихи қалпын басқаларына қарағанда жақсы сақтаған кварталдар мен көшелерге "қорық аумағы" мәртебесiн беру;
- жылжымайтын мәдени ескерткiштер аумақтары үшiн көрсетiлген аумақтар мен аймақтарда қала құрылысы қызметiн реттеудiң режимдерi мен шекараларын белгiлейтiн оларды қорғаудың құқықтық қала құрылысы кестесiн белгiлеу және сақтау;
- тарихи табиғат ландшафтарды қорғау аймақтары үшiн көрсетiлген аймақтың шекараларын және осындай ландшафттарды қорғауды және көзбен қабылдауға тиiмдi жағдайларды қамтамасыз ететiн шекаралар шегiнде қала құрылысы қызметiн реттеу режимдерiн белгiлейтiн құқықтық қала құрылысы кестелерiн белгiлеу және сақтау;
- жылжымайтын мәдени ескерткiштердi қалпына келтiру және қайта өңдеу, анықтау және есепке алу жұмыстарының көлемiн көбейту.

Табиғи кешен аумағын дамыту мен сақтаудың
негiзгi бағыттары

Орал қаласының табиғи кешенi табиғатты сақтау, рекреакциялық, сауықтыру және басқа функциялардан, соның iшiнде қала ортасын қазiргi заман келбетiне сай жасау, оған су кеңiстiктерiн және көгалданған жайылма шалғындардың, орман алаптарының, барлық табиғат ландшафтарының, өсiмдiктер мен су нысандарының жиынтығын құрайды.
Табиғи кешен аумағын сақтаудың және дамытудың негiзгi бағыттары төмендегiдей мәселелердi қарастырады:
- Орал қаласы және қала маңы аймақтарындағы табиғат кешенiнiң тұтастығын сақтау;
- қала құрылымында көгалдандыру элементтерiн құру;
- әртүрлi иерархиялық деңгейдегi рекреакциялы аймақтарды қалыптастыру;
- қаланың дамуының бас жоспарын дайындау кезiнде қала аудандарын және нақты аумақтарды бөлшектi жоспарлау жобасына бұрыннан бар табиғи кешендi барынша сақтай отырып, жобалардың экологиялық бөлiмiнiң талаптарын ескерту;
- табиғи кешеннiң аумағын ұлғайту.

Аумақтың сәулеттiк жоспарын ұйымдастыру

Бас жоспарда қаланың әрi қарай дамуы негiзiнен қала iшiнде, қалаiшiлiк аумақтарды қарқынды қолдану арқылы қарастырылады. Осыған орай, қаланың қызметтік құрылымын негізгі үш магистраль түрiнде ұйымдастыру арқылы күшейту қарастырылған:
- солтүстiк бағыт - екi құрамдас бөлiгiмен Кутяков көшесi бойымен - Кутяков көшесiнен С.Тюленина көшесi бойымен Самарское және Евразия даңғылы бойымен және Кутяков көшесi Бузулук трассасымен;
- оңтүстiк-батыс бағыты - екi құрамдас бөлiгiмен Зашаған Саратов трассасы бойымен батысқа қарай;
- оңтүстiк бағыт - Атырауға.
Бұның өзiнде қала орталығымен байланыс Пугачев көшесi мен Евразия даңғылының жаңа жалғасымен жүзеге асырылады. Қайтадан жаңғыртылған Айтиев көшесi (қоғамдық пайдалану магистралы) Пугачев көшесiне шығатын Кутяков көшесiнiң жалғасы болуы тиiс. Қаланың солтүстiк бөлiгiнде төрт жоспарлы аудан: Солтүстiк, Солтүстiк-шығыс, Шығыс, (темiржол магистралының оң жағы) және жаңа жоспарлы Мичурин ауданы дамып келедi. Басқа да жоспарлы аудандар - Зачаган және Деркөл қаланың негiзгi бөлiгiнен Шаған өзенi жайылмасында ландшафты-рекреациялық аймақ арқылы бөлiнген. Шығыс жоспарлы ауданын қайта құруда қала құрылымына жергiлiктi жердiң басты табиғи ландшафт элементi - бұрын қала құрылысы концепциясында қолданылмаған Орал өзенiн ендiру қарастырылған. Осы мақсаттарда қала iшiн кеңейтiп, өзен жағалауынан және қалаға кiреберiс жағынан оның сыртқы келбетiн көркейту жұмыстарын жүргiзу көзделiп отыр.
Жалпы қала орталығын және қол жетiмдiлiгiн дамытуға қол жеткiзу - қаланың жаңа көлiк кестесiн дамыту (Айтиев, Фурманов, Кутяков көшелерiндегi), қазiргi көлiктiк және байланыс жүйелерiн дамыту, сонымен қатар жалпы қалалық орталықтың солтүстiк бөлiгiнде көлiктiк-аялдамалық торапты қайта жөндеу арқылы жүзеге асырылады.
Зачаганск кентiнде Анисимов көлi аумағында ботаникалық бағы бар рекрационды кешен негiзiнде жоғарғы оқу орны орталығын дамыту қарастырылуда. Деркөл кентiн нашақорлықтан сауықтыру орталығы және қарттар үйi орналастырылатын негiзгi медициналық орталыққа айналдыру белгiленедi.
Талдау және ұсынылған бас жоспар жобасында берiлген қала құрылысы бағалар қорытындыларына сәйкес, төмендегi негiзгi қалыптасқан: солтүстiк-шығыс, оңтүстiк-батыс және солтүстiк-батыс бағыттарды дамытуға басымдық берiлген. Бұның өзiнде Зачаганск кентiде Атырау және Самара трассаларының екi жағымен құрылыстардан бос аумақтарды қоныстану аумақтарына айналдыру қарастырылған. Деркөл кентiнде темiржолдың батыс және оңтүстiк беттерiндегi ағаштарды кесiп, жаңа құрылыс жерлерiн дайындау көзделедi. Зеленов ауданы аумағында орналасқан Мичурин кентiн Орал қаласына қосу арқылы қаланың оңтүстiк және солтүстiк аумақтары кеңейтiледi.

Қоғамдық аумақтарды дамытудың негiзгi бағыттары

Қоғамдық аумаққа қызмет көрсету, мәдениет, демалыс, туризм, білім, әкiмшiлiк және iскерлiк саладағы жұмыс орындарының негiзгi тобы шоғырланған, ол қала аумағының негiзгi функционалдық және архитекторлық-өндiрiстiк шоғырлану сұлбасын құрайды.
Қоғамдық аумақтарды дамытудың негiзгi бағыттары төмендегiлердi қарастырады: жалпы қалалық қоғамдық орталықтар аумақтарының бір жүйелiлiгiн дамыту, тұрғындарға қызмет көрсететiн орталықтардың көп функциональды жүйесiн дамыту.
Қала қоғамдық орталықтарының болашақ құрылымын ҚҚО-тың бос элементi ретiнде орталық, сонымен бiрге жоспарланған аудан орталықтары, қаланың маңызды көлiктiк-байланыс желiлерi құрайды.
Қала орталықтары жүйесiнiң (ҚҚО және мамандандырылған) ерекшелiгi - оның қаланың бар аумағына әсер етуi оның топтық жүйеде орналасуы.
Қаланың орталығының жетекшi қызметi бұрынғыша әкiмшiлiк-iскерлiк және мәдени-ағартушылық қызметтер болып қалуда, мәселен, Орал қаласы бұрынғыша облыстық саяси-әкiмшiлiк және қоғамдық-мәдени орталығы рөлiн атқарады. Қала орталығының басты кiндiгі, әкiмшiлiк-iскерлiк орталығы болып қалыптасқан Достық-Дружба даңғылының бойы ашық қоғамдық кеңiстiктi жетiлдiру мен қаланың басты форумын орналастыруды акценттендiру, сәулет доминанттарын қалыптастыру арқылы дамитын болады.

Орал қаласы аумағындағы қала құрылысын аймақтандыру

Орал қаласының басты жоспарында аумақты қала құрылысын салуды аймақтандыру ҚНжЕ 207.01-89 "Қала құрылысы" және ҚНжЕ ҚР Б.1-7.97 сәйкес белгiленедi. Бас жоспар аумақ деңгейiнде қала құрылысын салудың кадастрлық секторларында аумақтар деңгейiнiң пайдаланылу талаптарын белгiлейдi. Қала аумақтық бiрлiктерiнiң магистральды көшелердiң қызыл жолақ есебiнен шектелген шекарасы, табиғи кешен аумақтары шекарасы, өзге де шекаралар Орал қаласы аумағының қала құрылысы кадастрлық секторы болып табылады.
Қала құрылысын салудың кадастрлық сектордың функционалдық бағыты оның шекарасындағы рұқсат етілген алаң, тұрғындары бар учаскелер, қоғамдық, өндiрiстiк, табиғи нысандардың ара-қатынасына қарай белгiленедi.
Қала құрылысы кадастрлық секторлары аумақтарының белгіленген функционалдық бағыты Орал қаласының қала құрылысы дамуының мақсаттарына, талаптарына және негізгі бағыттарына сәйкес қала құрылысы қызметiн жүзеге асыру кезiнде қала аумағын пайдалануды қамтамасыз етудiң заңды құралы болып табылады.
Қала құрылысы кадастрлық секторлар аумағының белгiленген қызметтiк қолданысы облыстағы қала құрылысы және жер учаскелiк қолданудағы шешiм қабылдауда жергiлiктi органдарға мiндеттi болады. Қала құрылысы кадастрлық сектор аумағының белгiленген қызметтік қолданысына кедергi жасайтын қала құрылысы қызметi ҚНжЕ 2.07.01-89 "Қала құрылысымен" тыйым салынады.
Қаланың бас жоспарының сызбаларында режимдiк шектеу аймақтары ретiнде Орал қаласының су қорғау аймақтары мен белдеулерi анық көрсетiлген.
Жобалау тапсырмасында қала маңындағы аумақтар аймағын бөлiп көрсету келiсiлмеген. Орал қаласының "Қаланың даму тұжырымдамасы" бас жоспарының 1-шi кезеңiн қарау кезiнде бұл мәселе мұқият зерделендi, жазылды, бұл ретте қала маңындағы аумақтар есебiнен, оның iшiнде өнеркәсiптiк тораптардың темiржол станцияларын, темiржол маңындағы кенттердi игеру мүмкiндiгiмен Орал қаласы мен Ақсай қаласының өзара жақындасуы есебiнен қала дамуы перспективаларының тиiстi мүмкiндiктерi орындалды және сызбаларда көрсетiлдi, яғни өндiрiстiк күштердi облыс аумағының негiзгi көлiк және жүк тасу дәлiздерiнде бөлу мен орналастыру сызбасын түбегейлi дамытудың ұстанымы жүзеге асырылды. Бұл ретте бұл мәселенiң облысты аудандық жоспарлау жобаларының бөлiмi болып табылатындығын көрсету қажет, өйткенi ол Орал қаласының, сондай-ақ облыстың Теректi және Бөрiлi аудандарының аумақтарын игеру перспективасын қарайды.
Деркөл кентiнiң қаланың ауданы ретiндегi әрi қарай дамуы мәселелерiн, қала шетi шекарасын өзгерту ұсынысын есепке ала отырып, Батыс Қазақстан облысының әкiмдiгi "Мемауылшаруашылық тәжiрибе станциясы" РМК аумағының бөлшегiн алу жөнiнде Қазақстан Республикасының Жер кoдeкci талаптарына сәйкес Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлiгiмен шешудi жоспарлап отыр.

Функциональды аймақтандыру және осы аймақтардағы
аумақтарды пайдаланудағы шектеулер

Қала аумағын құқықтық функционалды аймақтандыру негiзiне, қала аумағын тұрғын-жай құрылысына, өндiрiстiк қойма аумақтарына және рекреациялық аймақтарға бөлуге айрықша талаптар қоя отырып, жинақты экономикалық баға беру жатады.
Егер функционалды аймақтандыру реттелген жүйесi iске acca, онда аймақтандыру экономикалық өсуге дем бередi және басқару тиiмдiлiгiн арттырады.
Бас жоспар және қала құрылысын салудың әзiрленген сызбасы қаланы экономикалық аудандарға бөлу қалыптасқан қызметтi және олармен байланысты тұрғын үй, өндiрiстiк, iскерлiк коммерциялық, рекреакциондық, тарихи) сияқты негiзгi санаттарды қарастырады және сақтайды.
Аймақтардың дұрыс құрылымы тек функционалды аймақтандыру нәтижесi ғана емес сонымен қатар оң үлгiлердi марапаттау және жердi дұрыс пайдаланбауды түзеудiң және қала аумақтарының құрылысының саясаты болып табылады.

Елдi мекендi аймақтардағы салынған және салынбаған
құрылыстардың қатынасы

Бас жоспардың iске асырылуын және оның аумақтық ресурстық мүмкiншiлiгiн талдай отырып, бүгінгі таңда бас жоспардың резервi таусылды, қала шекарасында жаңа құрылысқа арналған аздаған ғана резерв бар деп сенiммен айтуға болады. Қаланың азаматтық тұрғын үй құрылысын салуға арналған бос аумақтар жоспарланған Солтүстiк-Шығыс ауданында, сондай-ақ Зачаганск кентiнде бар.
Қаланың аумақтық дамуы үшiн, жоспарлау жүйесiнiң шектеу негiзiн бұрынғыша Жайық, Шаған, Деркүл өзендерiнiң су басу аймақтары құрайды.
Жоспары шектеулер жүйесiмен айқындалатын аумақтық мүмкiндiктердi негiзге ала отырып аумақтық дамытудың, бас жоспарда тұрғын үй-азаматтық құрылысты дамытуға арналған құрылыстан бос аумақтардың iшкi резервтерiн пайдаланудың әртүрлi үш нұсқасы әзiрлендi:
1-нұсқа - Зачаганск кентi және Деркөл кенттерi
2-нұсқа - Жайық өзенiнiң оң жағалауы аймағының құрылысы
3-нұсқа - қаланың құрылым негiзiн және оның әсер ететiн аймақтарын қалыптастыратын негiзгi жол желiлерiн дамыту бағытын ұсынады (Шаған өзенiнiң аңғары).
Өнеркәсiптiк-коммуналдық аймақтарды дамыту үрдiстерiнiң өсiп отырғандығын ескерiп, Шығыс өндiрiстiк ауданға қатысты мәселе жаңаша қойылуда.
Аумақты функционалдық қайта бағдарлау есебiнен қолайсыз аудандарды түбегейлi өзгертудiң аз да болса мүмкiндiктерi пайда болуда. Шығыс аудан аумағының бөлiгiн босатып алу, қала орталығына көлiк жақсы қатынайтын тұрғын үй құрылысы үшiн iшкi резервтердiң бiрi болып табылады.

Резервтегi аумақтан жер сатып алу және
иелiктен айыру басымдығындағы аймақтар

Көп пәтерлi тұрғын үйлер салу үшiн негiзгi құрылыс алаңы болып, қаланың Солтүстiк-Шығыс ауданы қала бермек. Бүгiнгi күнде ол алаңдар болашақта негiзгi бөлу алаңы және қаланың орталығымен жақсы көлiк байланыс қатынасы бар болып отыр.
Бұрынғыша Зашаған кентiндегi игерiлмеген аумақтар жаңа тұрғын үй құрылысы үшiн резервтiң көпшiлiк бөлiгiн құрайды, сонымен қатар шағын қабатты құрылыстар салу үшiн қала аумағының резервiнен шығарылуға қарастырылған аумақ қазiргi уақытта "Мемауылшаруашылық тәжiрибелiк станциясының" иелiгiнде.

Аумақтарды табиғи, техногендiк құбылыстар
мен процестердiң қауiптi (зиянды) әсерiнен
қорғау, экологиялық жағдайды жақсарту
жөнiндегi шаралар

Орал қаласы бойынша өткiзiлген түгендеу мәлiметтерiне сәйкес ауаға және қоршаған ортаға шығарылатын қалдық заттардың көпшiлiгi мынадай өндiрiс мекемелер шығарып отыр: "Орал-Арма" AAҚ, "Жайықжылуқуат" ААҚ, ТЭЦ /жылуқуат орталығы/, Орал локомотив депосы, "Орал Металлист зауыты", Орал қаласының отын қоймасы.
ІІ-ІІІ қауiптi санатты мекемелер құрамына мыналар жатады: "Орал-Apмa" AAҚ, "Жайықжылуқуат" ААҚ, ТЭЦ /жылуқуат орталығы/, Орал локомотив депосы, Орал "Металлист зауыты".
Ауаның ластануын тексеру шараларының негiзiнiң бiрi - осы бiр пунктте өткiзiлетiн ауа сапасының мониторингi болып табылады.
Қаланың ауа бассейiнiн негiзiнен автомобиль көлiктерiнiң азот диоксидінiң шығымы ластайды. Ластау индексi аз болғанымен Бас жоспар бойынша жобада ауа ластануын азайту шаралары қарастырылған. Қоныстану аумағында орналасқан мекемелерге "қалдықсыз" өндiрiске көшу жөнiнде қатаң талаптар қойылып отыр. Металды ыстық күйiнде өңдеумен айналысатын зиянды цехтарды қаланың өндiрiстiк аймағына көшiру қарастырылған.
Қаланың бас жоспарында: қаланың қалдықтарын көму, уытты-тұрмыстық қалдықтарды көму полигонын салу жөнiндегi қажеттi шаралар қабылданған.

4. Көлiктiк инфрақұрылымның дамуы

Автомобильдiк көлiк және көше-жол торабы. Бас жоспар жобасында темiржол вокзалы мен автобекеттiң құрамынан көлiк орталығын құру қарастырылуда. Көше-жол торабының тығыздығы мен өткiзу мүмкiндiгiн көтеру үшiн негізгi көшелердiң қиылысындағы көлiк құрылысын жөндеу көзделген. Темiржол жолымен қиылыстарына жер үстi жаяу жүргiншiлер өткелдерi мен Жайық, Деркөл, Крутая өзендерiне көпiр салу қарастырылуда. Сонымен қатар, Жайық өзенiнiң екi жағасымен әуежайды болашақ көпiрмен байланыстыратын жаңа автомагистраль құрылысын аяқтау қарастырылуда. Қаланың айналасындағы су магистралы құрылысының жобасын аяқтау қарастырылуда.
Темiржол көлiгі. Жаңа бас жоспарда бүгiнгі темiржол торабын қаланың Қарашығанақ кешенi кәсiпорындарымен байланыс қажеттiлiгiнен туындаған келесi шараларды жүзеге асыру ұсынылады:
- Ақсай-Озинки учаскесiндегі темiр жолдарын екiншi жол салу арқылы электрлендiру;
- жаңа терминалмен қоса темiр жол вокзал кешенiн салу;
- келешекте салынып жатқан айналма автожол құрылысы бойымен оңтүстiк айналма темiр жол магистралын салу;
- көрсетiлген мерзiмнен тыс Орал мен Атырау қалалары аралығында жоғарғы жылдамтықтағы темiр жол магистралын салу;
- темiр жол бекетi аудандары Пойма мен Деркөл кенттерiнде сұрыпталған темiр жол бекеттерiн салу.
Әуе көлiгi. Қаланы Қазақстанның басқа қалаларымен, сонымен қатар алыс және жақын шетелдермен тiкелей байланыстыру үшiн маршрут көлiктерiнiң санын көбейту ұсынылады:
- әуежайдың ұшып-қону жолағын қайта жөндеу мен ұзарту;
- әуежай аумағында халықаралық стандартқа сай жаңа кеден терминалы мен қонақ үй кешенiн салу;
- ұшақ паркiн жаңғырту;
- шойын жол бойындағы ЖЖМ қоймасы Пойма бекетiнен өнiм желiсiн әуе жайға дейiн салу.
Су көлiгi. Өзен көлi мен жолаушы тасу және жүк айналымының мөлшерiн Атырау қаласы мен Каспий теңiзiне дейiн ұлғайту үшiн, Жайық өзенi арнасын тереңдетiп және тазарту жұмыстарымен қатар қазiргi заман талабына сай қалалық өзен порты құрылысын салу көзделген.

5. Инженерлiк инфрақұрылымды дамыту

Бас жоспар жобасында қаланың инженерлiк инфрақұрылымы жөнiнде шаралар кешенiн әзiрлеу берiлген.

Сумен қамту

Қаланы сумен жабдықтау жүйесi екi көзден: жер үстi - Жайық өзенiнен және жер асты - Камен топтық су құбыры желiсi арқылы қамтылады. Қалыпты жұмыс жасау үшiн сумен жабдықтау жүйесiнiң 40 жылдан астам уақыт пайдаланудағы сутартқы ғимараттары мен су тарту станциялары жабдықтарын қайта жаңғырту. Iрi өнеркәсiп кәсiпорындарын техникалық сумен жабдықтау үшiн Орал өзенiнiң суы мен өндiрiстiк кәсiпорындары аумағында орналасқан жер асты сулары қолданылады. 2030 жылға дейiн белгiленген мерзiм iшiнде шамамен 300-350 мың қала тұрғындары тәулiгiне 90 мың м ³ суды, барлық су көздерiнiң қоры тәулiгiне 104 мың м ³ болған кезiнде қолданылады.
Бас жоспардың жобасында жер суаратын су көздерi болып Орал, Шаған, Деркөл өзендерi мен құбырлары қарастырылған. Қала аумағында қазiргi бар, сондай-ақ болашақта салынатын ашық арықтық жүйедегi және жабық суару жүйесiндегi жер суару торабын дамыту ұсынылған. Суару жүйесiне су тарту станциясы көмегiмен су жiберу көзделген.

Су шығару

Бас жоспар бойынша канализация жүйесiн дамыту бөлiмiнде жүйенiң қызметiнiң сенiмдiлiгiн көтеру, жалпы қуаттылығын тәулiгiне 60 мың м ³ жеткiзу көзделедi. Тұжырымдамада өнiмдiлігі тәулiгiне 50 мың м ³ жасанды биологиялық тазартпалы канализациялық тазарту құрылыстарын iске қосу қарастырылады. Сонымен қатар, қазіргі бар канализация жүйелерi мен құрылымдарын қайта жөндеу, импорт алмастырудың жаңа технологиясы бойынша диаметрi 200-1200 мм керамикалық, шойын, пластикалық тұрбалардан жаңа коллекторлар құрылысын жүргiзу көзделедi.

Электрмен жабдықтау

Қаланы электрмен жабдықтаудың негiзгi көзi белгiленген қуаттылығы 32 Мвт Орал жылу электр орталығы болып табылады. Қазiргi уақытта қуаттылық жетiспеуiне байланысты жылу электр орталығында қуаттылығы 28,52 Мвт газотурбиналық электрстанциясы салынуда.
Болашақта электрэнергиясының тапшылығын жою, қаланың батыс бөлiгiнде жобаланып отырған бөлек орналасқан газотурбиналық электрстанциясы құрылысын салу есебiнен толықтырылады деп жоспарланып отыр.

Газбен жабдықтау

Қала негiзiнен табиғи газбен жабдықталады. Газбен жабдықтаудың негiзгi көзi - Қарашығанақ газ конденсат орны болып табылады. Қазiргі кезде қала бойынша газдың жалпы шығысы жылына 326 млн. м ³ Тұрғындарды табиғи газбен қамтамасыз ету деңгейi 92 пайыз. Сұйытылған газ көбiнесе өндiрiстiк кәсiпорындардың технологиялық қажеттiлiктерiне берiледі. Сұйытылған газдың шығыны жылына 170 тонна құрайды. Бас жоспардың есептеу мерзiмiне тұрғындардың, өндiрiстiк кәсiпорындардың және басқа да жылу тұтынушылардың қажеттiлiктерiне кететiн газ шығыны шамамен жылына 710 млн. м ³ .

6. Бас жоспарды iске асыру және оның мониторингі

Бас жоспарды жүзеге асыру және оның мониторингiн Орал қаласын дамытуды қамтамасыз ететiн Орал қаласының атқарушы органы iске асырады.
Орал қаласының әкiмдiгi бас жоспардың жүзеге асырылуы туралы қалалықтарды үнемi хабардар етiп отырады. 2005 жылға дейiнгi кезеңге арналған бiрiншi кезектi қала құрылысы шаралары жоспарын жүзеге асыру нәтижесiнде бас жоспарға түзетулер енгізу қажет.
Бас жоспарды, ал қажет болған жағдайда - Орал қаласының қала құрылысын дамытудың негізгi бағыттарын түзету есептi кезеңнiң iшiнде әр 5 жыл сайын жүргiзiледi.

"Орал қаласының бас жоспары"
жобасының техникалық-экономикалық көрсеткiштерi

Көрсеткiштер	Өлшем бiрлiгі	Бастапқы жыл - 2001 жыл	Құрылыстың бiрiншi кезегi - 2005 жыл	Есепті мерзiм - 2015 жыл
1	2	3	4	5
1. Аумақ
1.1 Қаладан тыс аумақта- ғы қала жерлерiнiң жалпы көле- мi, барлығы	га	19733.43	20266.73	20880.73
Соның iшiнде: - Tұрғын-үй құрылыстары	га	1392.83	1593.94	3322.02
олардың iшiнде: -үй-жайлық құрылыстар - 2-3 қабатты көп пәтерлi үйлер - көп қабатты көп пәтерлi үйлер	га га га	898.87. 93.86 93.86	1593.94 1022.31 142.96	3322.02 2064.86 595.45
- Қоғамдық құрылыстар	га	335.59	391.0	557.24
- Селитебтi аумақтағы қорлар	га	338.68	137.68	141.65
- Жалпы қолданыстағы көгалдық жерлер	га	71.70	356.47	739.84
- Көшелер, жолдар, өткелдер	га	687.77	837.08	1441.00
- Өзге аумақтар	га	1155.76	1254.38	1550.24
Соның iшiнде: -өндiрiстiк кәсiпорындар -коммуналды қоймалық -транспорттық	га га га	497.64 406.48 251.64	543.11 411.86 269.41	679.52 548.00 322.72
- Бос, қолай- сыз жерлер және т.б.	га	822.21	690.21	412.59
- Қала ішiндегі транспорттар мен темір жолдары аумағы	га	74.48	79.70	79.70
- Сулы аумақтар	га	1400.0	1564.04	1564.04
- Арнайы аумақтар - Бейiттер	га	79.15 30.27	104.65 30.32	81.00 65.00
- Қоқыс тастайтын жер	га	93.2	119.5	151.2
- Ауыл шаруашылығы жерлерi	га	4835.29	4710.80	1761.03
- Ормандар	га	7529.18	7529.18	7726.22
- Орман питомнигi	га	-	484.44	484.44
- Бақ, дача, баубақша телiмдерi соның iшiнде: қаланың өзiнде	га мың адам	886.78 210.0	857.78 225.0	838.0 270.0
2. Тұрғындар
2.1. Қалаға қарайтын мекендердiң тұрғындарын қоса есептегенде	мың адам	215.0	225.0	270.0
2.2. сели- тибтi аумақ iшiндегi тұрғындардың тығыздығы	адам/ га	46.7	44.7	33.5
2.3. Тұрғын- дардың жас мөлшерi құрылымы - 0-15 жасқа дейiнгi балалар - еңбекке жарамды жастағы тұрғындар - еңбекке жарамды жастан асқан тұрғындар	мың адам/%	50.4/24.0 128.6/61.25 31.0/14.75	53.65/23.84 137.55/61.16 33.8/15.0	60.12/22.26 166.68/61.74 43.2/16.0
2.4. Тұрғын- дардың еңбек құрылысы - қаланы құрайтын топ - қызмет көрсетушi топ - тұрмысы төмен тұрғындар	мың адам/%	41.8/19.9 24.0/11.4 144.4/68.7	46.7/20.8 27.9/12.4 150.4/66.8	65.5/24.3 46.0/17.0 158.5/58.7
3. Тұрғын үй құрылысы
3.1. Тұрғын үй қоры, барлығы	Жалпы жердiң мың м 2	3853.9	4175.46	6388.12
3.2. Тұрғын- дардың жермен орташа қамта- масыз етiлуi	м 2 /адам	18.3	16.55	23.66
3.3. Қабат бойынша тұрғын үй қорының таратылуы - 1-қабатты - 2-3 қабатты - 4-5 қабатты - 9-14 қабатты	мың шаршы метр (м 2 )	3853.9 904.0 463.0 1604.28 882.62	4175.46 1021.64 514.92 1617.28 1021.62	6388.12 1824.64 1260.91 1787.62 1514.95
3.4. Жаңа тұрғын үй құрылысының қабат бойынша ара қатысы - 1-қабатты - 2-3 қабатты - 4-5 қабатты - 9-14 қабатты	Мың шаршы метр/%		327.36/1000 123.44/37.7 51.92/15.8 13.0/4 139/42.5	2352.26/100 819.0/34.8 853.99/36.3 185.94/7.9 493.33
3.5. Тұрғын үй қорының кезеңдік кемуi	мың шаршы метр		5.8	139.6
3.6. Тұрғын үй қорының бiр жыл iшiнде кемуiнің орташа есебі	мың шаршы метр		1.45	14.0
4. Әлеуметтiк-тұрмыстық бағыттағы мекемелер
4.1. Мектеп жасына дейiн- гi балалар мекемесi, барлығы/1000 адамға	орын	4550/21.6	4740/21	8365/31
4.2. Жалпы бiлiм беру мекемелері, барлығы/1000 адамға	орын	32245/153.4	38511/153.4	49220/182.3
4.3. Ауруха- налар, барлы- ғы/1000 адамға	керует	12750/60.7	11100/49.3	15600/57.7
4.4. Емхана- лар, барлығы/ 1000 адамға	кезек- пен баруы	3540/16.84	4110/18.3	10650/39.44
4.5. Дүкен- дер: барлық сауда алаңы/ 1000 адамға	мың шаршы метр/ шаршы метр	36.2/172.0	50.2/223.0	81.2/301.0
4.6. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорында- ры, барлығы/ 1000 адамға	отыру орны	252/10.7	2585/11.5	11910/44.1
4.7. Клубтар, мәдениет сарайлары, барлығы/1000 адамға	орын	1720/8.2	1720/7.64	6720/25
4.8. Театрлар мен концерт залдары, барлығы /1000 адамға	орын	1370/6.5	1720/7.6	2850/10.6
4.9. Қонақ үйлер, барлығы/1000 адамға	орын	840/4.0	840/3.7	1620/6.0
4.10. Тұрмыс- тық қызмет көрсету мекемелерi, барлығы/1000 адамға	Мың жұмыс орны/ орын	0.26/1.24	0.36/1.6	2.26/8.4
4.11. Мүге- дектерге және қарт- тарға ар- налған еңбекке жарамды ету орталықтары- ның интернат -үйлері, барлығы/1000 адамға	орын	610/2.9	794/3.5	794/2.9
4.12. Ақылы кем дамыған балаларға арналған балалар үй-интернат- тары, барлығы /1000 адамға	орын	201/0.95	352/1.5	352/1.3
4.13.Психо- неврология интернаттары, барлығы/1000 адамға	орын	101/0.48	101/0.44	131/0.48
4.14. Медици- налық-әлеуме- ттiк оңалту орталығы, барлығы/1000 адамға	керует	30/0.14	30/0.13	50/0.18
5. Қалалық көлiк және жалпы қалалық мәнi бар магистралдар
5.1. Қала транспортының жол ұзақтығы соның iшiнде: троллейбус автобус	Екi есе жол км.	92 92	116 116	256 80 176
5.2. Көшелер мен магист- ральдардың желiс ұзақтығы соның ішінде: жалпы қалалық мәндегі магистральдар	км	379 62	379 64	450 72
5.3. Қала салу iшiнде- гi көше желiсiнiң тығыздығы соның iшiнде жалпы қала- лық мәндегі; магистральдар км/шаршы км.	км/км 2	8.4 1.4	7.6 1.3	5.6 0.9
6. Инженерлiк құрал-жабдықтар
6.1. Сумен жабдықтау
6.1.1. Барлы- ғын тұтыну есебi, соның iшiнде: - шаруашылық- ауыз су - өндiрiс қажеттiлiк- терiне	мың м 3/ тәулік	61.007 38.584 22.423	82.036 62.091 19.945	121.001 94.934 26.067
6.1.2. Орта тәулiктiк тұтыну 1 адамға, оның iшiнде: - шаруашылық- ауыз су қажеттiлiк- терi	л/тәу- лiк	330 184.0	456 276.0	458 352.0
6.2. Кәрiз	мың м 3 /тәу- лiк	27.98	58.65	93.18
6.2.1. Ағынды сулардың жалпы түсiмi, оның iшiнде: - тұрмыстық - өндiрiстiк кәрiз		25.39 2.59	54.05 4.60	85.26 7.92
6.3. Электр- мен жабдықтау 6.3.1. Электр қуатына сұра- ныстың болжамы
Электр қуатын тұтыну есебі, соның iшiнде: -коммуналды- тұрмыстық қажеттілік- терге; -өндiрiстiк қажеттілiк- терге;	мВт	227.2 111.8 69.8	342.8 181.7 91.7	523.2 285.1 136.8
6.3.2. Электр қуатын бiр адамның жылы- на орташа қолдану есебі, соның iшiнде: -коммуналды- тұрмыстық қажеттiлiк- терге	кВт сағ.	1080	1520	1940
6.4. Жылумен жабдықтау
6.4.1. Максималды жылу қуаты	Гкал/ сағ.	1047	1215	1495
Вентиляция мен жылу қажеттiлiгi, барлығы Соның iшiнде: -коммуналды- тұрмыстық қажеттiлiк- терге -өндiрiстiк қажеттiлiк- терге	Гкал/ сағ.	855 640 215	940 675 265	1178 887 291
6.5. Газбен жабдықтау 6.5.1. Табиғи газды тұтыну, барлығы соның iшiнде: -коммуналды- тұрмыстық -өндiрiстiк қажеттiлiк- терге	Млн. м 3 /жыл	326 56 270	396 66.5 330	710 80 630
7.Аумақтарды инженерлiк дайындау
7.1. Жайық, Шаған, Деркөл өзендерiнiң жағаларын бекiту	км		2.3	19.4
7.2.Топырақты бөгеттер	км		1.2	4.75