О проекте Закона Республики Казахстан "О безопасности химической продукции"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 30 июня 2006 года N 602

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О безопасности химической продукции".

Премьер-Министр

Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан

О безопасности химической продукции

Настоящий Закон устанавливает правовые основы обеспечения безопасности химической продукции для защиты жизни и здоровья человека, охраны окружающей среды и интересов потребителей на территории Республики Казахстан.

Глава 1. Основные положения

Статья 1. Основные понятия, используемые

в настоящем Законе

Для целей настоящего Закона используются следующие основные понятия:

1) готовая продукция - продукция, прошедшая все технологические стадии производства и годная к использованию для удовлетворения потребностей человека или для производства в том виде, в котором она выпущена предприятием-изготовителем;

2) заявитель (производитель, поставщик, импортер) - физическое или юридическое лицо, осуществляющее в установленном порядке регистрацию химической продукции и подтверждение соответствия;

3) классификация химической продукции - идентификация всех свойств опасной или потенциально опасной химической продукции при производстве, использовании и переработке в соответствии с требованиями технических регламентов в области безопасности химической продукции;

4) опасная химическая продукция - химическая продукция, в состав которой входит хотя бы одно химическое вещество, отнесенное к одной из категорий, перечисленных в пункте 4 статьи 5 настоящего Закона;

5) оценка риска - комплекс мер, направленных на выявление возможного воздействия химической продукции на здоровье и жизнь человека, окружающей среды, включающий определение степени опасности, дозы (концентрации);

6) паспорт безопасности - документ, содержащий сведения о характеристиках химической продукции и мерах по обеспечению безопасного обращения с ней;

7) предупредительная маркировка - информация об опасных свойствах химической продукции и мерах безопасности на стадиях обращения с ней, наносимых на продукцию и/или упаковку в соответствии с требованиями технических регламентов в области безопасности химической продукции;

8) тара - элемент упаковки, представляющий собой изделие для размещения химической продукции, выполненное в виде открытого или замкнутого полого корпуса;

9) техническая документация - документы, содержащие информацию, необходимую для оценки рисков, имеющие все доступные соответствующие данные, в том числе с полным описанием методов и результатов исследований, или библиографической ссылкой на них;

10) упаковка - средство или комплекс средств, обеспечивающих защиту химической продукции и окружающей среды от повреждений и потерь, а также облегчающих транспортировку, хранение и реализацию химической продукции;

11) уполномоченный орган, обеспечивающий безопасность химической продукции - государственный орган, осуществляющий в соответствии с отраслевой направленностью в пределах предоставленных полномочий руководство и координацию деятельности иных государственных органов, обеспечивающих безопасность химической продукции;

12) химическое вещество - элемент или соединение, существующее в природе или полученное в результате технологических операций;

13) химическая продукция - продукция, полученная в результате выделения из природных ресурсов и/или преобразования сырья с использованием химических реакций (синтеза, полимеризации, деструкции), отдельные виды которой оказывают или могут оказывать вредное воздействие на жизнь и здоровье человека, окружающую среду.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан в

области безопасности химической продукции

1. Законодательство Республики Казахстан в области безопасности химической продукции основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона, Закона Республики Казахстан "О техническом регулировании" и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, установлены иные требования, чем те, которые предусмотрены настоящим Законом, то применяются требования международного договора.

Статья 3. Сфера применения настоящего Закона

1. Настоящий Закон устанавливает минимально необходимые требования, обеспечивающие безопасность химической продукции и процессов ее жизненного цикла для защиты жизни и здоровья человека, охраны окружающей среды.

2. Требования настоящего Закона не распространяются на:

1) полезные ископаемые в состоянии залегания;

2) готовые лекарственные препараты;

3) радиоактивные вещества, материалы и отходы;

4) пищевую продукцию;

5) изделия, которые в процессе использования не изменяют свой химический состав и агрегатное состояние и не выделяют опасные химические вещества в концентрациях, способных оказать вредное воздействие на жизнь и здоровье человека, окружающую среду.

Статья 4. Объекты технического регулирования в области

безопасности химической продукции

Объектами технического регулирования являются химическая продукция и процессы ее жизненного цикла.

Статья 5. Классификация химической продукции

1. Классификация химической продукции проводится в целях принятия соответствующих мер по обеспечению защиты жизни и здоровья человека, охраны окружающей среды.

2. Классификация химической продукции осуществляется по видам опасности и категориям химических веществ.

3. Химическая продукция в процессе производства и применения может представлять следующие виды опасности:

1) пожароопасность;

2) взрывоопасность;

3) коррозионная активность;

4) токсичность.

4. Категории химических веществ, обладающих физическими факторами, которые могут оказывать негативное воздействие на жизнь и здоровье человека, окружающую среду, подразделяются на:

по своим физико-химическим свойствам на:

1) взрывчатые вещества;

2) легковоспламеняющиеся газы;

3) легковоспламеняющиеся жидкости;

4) легковоспламеняющиеся твердые вещества;

5) окисляющиеся вещества и органические пироксиды;

6) токсичные вещества;

7) коррозионные вещества;

по своим токсикологическим свойствам на:

1) очень ядовитые вещества;

2) ядовитые вещества;

3) вредные вещества;

4) редкие вещества;

5) вещества, вызывающие раздражение слизистой оболочки глаз и/или кожи;

6) вещества, обладающие сенсибилизирующим действием;

по своему специфическому воздействию на здоровье человека на:

1) канцерогены;

2) мутагены;

3) вещества, оказывающие токсические воздействия на репродуктивную функцию;

по своему воздействию на окружающую среду на:

1) вещества, опасные для водной окружающей среды;

2) вещества, опасные для воздушной окружающей среды и почвы.

5. Информация о категориях химической продукции, видах опасности и мерах по обеспечению безопасного обращения с химической продукцией устанавливается техническими регламентами в области безопасности химической продукции.

6. Критерии и методы испытания химической продукции, ее физико-химические и токсикологические свойства, специфическое воздействие на здоровье и жизнь человека, окружающую среду определяются в соответствии с техническими регламентами в области безопасности химической продукции.

7. Классификация химической продукции по категориям химических веществ указывается заявителем (производителем, поставщиком, импортером) при оформлении соответствующих документов для размещения ее на рынке.

Глава 2. Государственное регулирование в области

безопасности химической продукции

Статья 6. Государственная система органов,

обеспечивающих безопасность химической

продукции

1. Единую государственную систему органов, обеспечивающих безопасность химической продукции, составляют:

1) Правительство Республики Казахстан;

2) уполномоченный орган в области индустрии и торговли;

3) уполномоченный орган в области внутренних дел;

4) уполномоченный орган в области здравоохранения;

5) уполномоченный орган в области чрезвычайных ситуаций;

6) уполномоченный орган в области охраны окружающей среды;

7) уполномоченный орган в области сельского хозяйства;

8) уполномоченный орган в области энергетики и минеральных ресурсов.

2. Государственные органы, указанные в пункте 1 настоящей статьи, осуществляют государственное регулирование в области безопасности химической продукции в соответствии с отраслевой направленностью.

Статья 7. Компетенция Правительства Республики

Казахстан в области безопасности химической

продукции

К компетенции Правительства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции относятся:

1) разработка основных направлений государственной политики в области безопасности химической продукции;

2) утверждение технических регламентов в области безопасности химической продукции;

3) создание и упразднение консультативно-совещательных органов по вопросам обеспечения безопасности химической продукции;

4) утверждение порядка регистрации химической продукции на территории Республики Казахстан;

5) осуществление межотраслевой координации деятельности государственных органов, обеспечивающих безопасность химической продукции;

6) утверждение Реестра химической продукции.

Статья 8. Компетенция уполномоченного органа,

обеспечивающего безопасность химической

продукции

Уполномоченный орган, обеспечивающий безопасность химической продукции, осуществляет:

1) реализацию государственной политики в области безопасности химической продукции;

2) представление Республики Казахстан в международных и региональных организациях по подтверждению соответствия и обеспечению безопасности химической продукции;

3) в пределах своей компетенции государственный контроль за соблюдением требований, установленных настоящим Законом и техническими регламентами в области безопасности химической продукции;

4) разработку технических регламентов в области безопасности химической продукции;

5) создание экспертных советов для разработки технических регламентов в области безопасности химической продукции и подготовки предложений в области технического регулирования химической продукции;

6) проведение мониторинга потребительских рынков с целью выявления химической продукции, не соответствующей требованиям настоящего Закона и технических регламентов в области безопасности химической продукции, и выработка мер по недопущению ее реализации;

7) согласование технической документации в области безопасности химической продукции;

8) регистрацию химической продукции на территории Республики Казахстан и ведение ее Реестра;

9) разработку и реализацию отраслевых программ в области безопасности химической продукции;

10) проверку оценки риска химической продукции для здоровья и жизни человека, окружающей среды на основе представленной заявителем (производителем, поставщиком, импортером) информации;

11) принятие решения об изъятии из обращения химической продукции, если иными мерами невозможно предотвратить причинение вреда жизни и здоровью людей, окружающей среде.

Статья 9. Компетенция иных государственных органов,

обеспечивающих безопасность химической

продукции

Государственные органы, обеспечивающие безопасность химической продукции, в пределах своей компетенции осуществляют:

1) обеспечение реализации государственной политики в области безопасности химической продукции;

2) государственный контроль за соблюдением требований, установленных настоящим Законом и техническими регламентами в области безопасности химической продукции;

3) разработку технических регламентов в области безопасности химической продукции;

4) создание экспертных советов для разработки технических регламентов в области безопасности химической продукции и подготовки предложений в области технического регулирования химической продукции;

5) проведение мониторинга потребительских рынков с целью выявления химической продукции, не соответствующей требованиям настоящего Закона и технических регламентов в области безопасности химической продукции, и выработка мер по недопущению ее реализации;

6) согласование технической документации в области безопасности химической продукции;

7) проверку оценки риска химической продукции для здоровья и жизни человека, окружающей среды на основе представленной заявителем (производителем, поставщиком, импортером) информации;

8) принятие решения об изъятии из обращения химической продукции, если иными мерами невозможно предотвратить причинение вреда жизни и здоровью людей, окружающей среде.

Статья 10. Государственный контроль в области

безопасности химической продукции

1. Государственный контроль в области безопасности химической продукции осуществляется государственными органами, обеспечивающими безопасность химической продукции, в порядке и в пределах их компетенции, установленных законами Республики Казахстан.

2. Государственный контроль в области безопасности химической продукции осуществляется в виде плановых и внеплановых проверок.

3. Плановая проверка проводится не чаще одного раза в год.

4. Внеплановая проверка проводится в случае получения государственным органом, обеспечивающим безопасность химической продукции, информации о:

несоответствии химической продукции требованиям безопасности, установленным настоящим Законом и техническими регламентами в области безопасности химической продукции;

фактах причинения химической продукцией вреда жизни и здоровью людей, окружающей среде.

5. Проверка безопасности химической продукции проводится в два этапа:

1) документальная проверка;

2) проверка оценки рисков.

6. Документальная проверка безопасности химической продукции осуществляется путем:

проверки достоверности и соответствия информации для потребителя на упаковке, таре и в сопроводительной документации требованиям настоящего Закона, технических регламентов в области безопасности химической продукции;

проверки соответствия информации, содержащейся в паспорте безопасности, свидетельстве о регистрации и документе в сфере подтверждения соответствия, информации на упаковке и таре.

7. При проверке оценки рисков государственный орган, обеспечивающий безопасность химической продукции, направляет отобранные образцы химической продукции в аккредитованную уполномоченным органом в области технического регулирования испытательную лабораторию (центр) для проведения испытаний (исследований).

8. Должностные лица государственных органов в случае неисполнения или ненадлежащего исполнения своих служебных обязанностей при проведении мероприятий по государственному контролю и надзору и в случае совершения противоправных действий (бездействия) несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

О мерах, принятых в отношении должностных лиц государственных органов, осуществляющих мероприятия по государственному контролю и надзору, виновных в нарушениях законодательства Республики Казахстан, государственные органы в течение месяца обязаны сообщить физическому и (или) юридическому лицу, права и законные интересы, которых нарушены.

9. Заявитель (производитель, поставщик, импортер) обязан направлять информацию о выявленных несоответствиях химической продукции требованиям настоящего Закона и технических регламентов в области безопасности химической продукции в государственные органы, обеспечивающие безопасность химической продукции.

Глава 3. Права и обязанности заявителей в области безопасности химической продукции

Статья 11. Права заявителей в области безопасности

химической продукции

Заявитель (производитель, поставщик, импортер) имеет право:

1) участвовать в разработке нормативных правовых актов, технических регламентов в области безопасности химической продукции в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

2) разрабатывать программы производственного контроля за безопасностью химической продукции;

3) внедрять системы менеджмента качества и безопасности химической продукции:

4) разрабатывать и утверждать стандарты организации, соответствующие обязательным требованиям законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

5) получать достоверную информацию о химических веществах, которые могут оказывать негативное воздействие на жизнь и здоровье человека, окружающей среды;

6) обращаться в государственные органы, обеспечивающие безопасность химической продукции, по проведению обследования по оценке рисков химической продукции.

Статья 12. Обязанности заявителей в области

безопасности химической продукции

Заявитель (производитель, поставщик, импортер), ответственный за обращение химической продукции на рынке, обязан:

1) обеспечивать соблюдение требований законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

2) обеспечивать производственный контроль за безопасностью химической продукции на стадиях ее жизненного цикла;

3) информировать государственные органы, обеспечивающие безопасность химической продукции, о нарушениях, приведших к приобретению опасной химической продукции;

4) прекратить процессы производства химической продукции в случае, если допущены нарушения на одной из стадий жизненного цикла;

5) представлять достоверную информацию о безопасности химической продукции:

потребителям по их требованию;

государственным органам, обеспечивающим безопасность химической продукции, по их требованию;

6) представлять государственному органу, обеспечивающему безопасность химической продукции, информацию, необходимую для проведения государственного контроля: паспорт безопасности, свидетельство о регистрации, сертификат соответствия или декларацию, другие документы и сведения технического характера (при внеплановой проверке);

7) осуществлять оценку риска химической продукции (определение вредных воздействий химических веществ, способных нанести вред жизни и здоровью человека и окружающей среде, сферы распространения их вредного воздействия).

Глава 4. Основные требования к безопасности

химической продукции

Статья 13. Регистрация химической продукции

1. Заявитель (производитель, поставщик, импортер) обязан зарегистрировать химическую продукцию.

2. Регистрация химической продукции осуществляется уполномоченным органом, обеспечивающим безопасность химической продукции, в порядке, утверждаемом Правительством Республики Казахстан.

Химическая продукция, не зарегистрированная в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан, к обращению на рынок не допускается.

Статья 14. Оценка риска химической продукции

1. Применение мер по обеспечению безопасности химической продукции должно основываться на анализе риска.

2. Проведение заявителем (производителем, поставщиком, импортером) оценки риска обязательно для всей химической продукции.

3. Оценка риска химической продукции осуществляется путем:

1) выявления видов опасности химической продукции;

2) анализа воздействия химической продукции, представляющей опасность или потенциальную опасность для жизни и здоровья человека, охраны окружающей среды;

3) определения адекватных мер по ограничению выявленных рисков.

4. При оценке риска опасности химической продукции должны быть использованы имеющаяся техническая документация, научные данные, методы анализа и исследования, библиографические ссылки, данные выборочного контроля.

5. Государственный орган, обеспечивающий безопасность химической продукции, организует проверку оценки риска в случае получения информации о фактах причинения вреда жизни и здоровью человека, охраны окружающей среды в соответствии с пунктом 3 статьи 8 настоящего Закона.

6. Оценка рисков проводится заявителем (производителем, поставщиком, импортером) до регистрации химической продукции.

7. Для оценки возможного риска, связанного с опасной или потенциально опасной химической продукцией, заявитель (производитель, поставщик, импортер) указывает:

1) наличие опасных химических веществ;

2) показатели опасности;

3) виды опасного воздействия и условия их возникновения;

4) физико-химические свойства;

5) факторы воздействия на окружающую среду.

8. Государственный орган, обеспечивающий безопасность химической продукции в случае необходимости может запросить дополнительную информацию или провести испытание химической продукции.

Статья 15. Минимально необходимые общие требования

к безопасности химической продукции

1. Требования к безопасности химической продукции и процессам ее жизненного цикла, установленные законодательством Республики Казахстан в области безопасности химической продукции, являются обязательными для выполнения заявителями.

2. Безопасность химической продукции обеспечивается посредством:

1) соблюдения заявителями требований законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

2) проведения производственного контроля за соответствием процессов жизненного цикла химической продукции требованиям законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

3) подтверждения соответствия химической продукции требованиям законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

4) проведения экологической, санитарно-эпидемиологической, производственной, научно-технологической экспертизы;

5) применения мер государственного регулирования в области безопасности химической продукции.

3. Не допускается к процессам жизненного цикла химическая продукция, которая не соответствует требованиям законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции по следующим показателям:

1) имеет явные признаки нанесения вреда жизни и здоровью человека, окружающей среде;

2) не отвечает предъявляемым требованиям по радиологическим показателям и категориям химических веществ, указанным в пункте 4 статьи 5 настоящего Закона;

3) не имеет документов, удостоверяющих ее безопасность и подтверждающих ее происхождение;

4) не имеет маркировки, содержащей сведения, предусмотренные законодательством Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

5) не соответствует представленной информации.

4. Разрабатываемая, создаваемая и выпускаемая в обращение химическая продукция должна соответствовать требованиям безопасности, установленным техническими регламентами в области безопасности химической продукции.

Статья 16. Паспорт безопасности и требования к нему

1. Заявитель (производитель, поставщик, импортер), поставляющий химическую продукцию для размещения на рынке, обязан сопроводить ее паспортом безопасности.

2. Паспорт безопасности должен содержать следующую информацию о химической продукции:

1) определение химической продукции (вещества/препарата и производителя);

2) определение риска(-ов);

3) состав/информация о химических веществах;

4) меры оказания первой помощи;

5) противопожарные меры;

6) меры при чрезвычайных ситуациях;

7) обращение и хранение;

8) защита от облучения/индивидуальная защита;

9) физические и химические свойства;

10) стабильность и реактивность;

11) токсикологическая информация;

12) экологическая информация;

13) управление отходами;

14) информация о транспортировке;

15) информация о регулировании;

16) информация к отдельным видам химической продукции, установленным техническими регламентами в области безопасности химической продукции.

3. При розничной реализации химической продукции паспорт безопасности не требуется.

По запросу потребителя ему может быть представлена дополнительная информация о химической продукции и мерах защиты от воздействия ее опасных свойств на жизнь и здоровье человека, окружающую среду.

4. Сопроводительные документы к химической продукции должны

содержать информацию о классификации и мерах предосторожности для

снижения риска опасности.

Статья 17. Требования безопасности при производстве и

применении химической продукции

1. При производстве и применении химической продукции необходимо обеспечить меры безопасности в соответствии с нормами, утвержденными государственными органами, обеспечивающими безопасность химической продукции, которые включают в себя:

1) выбор технологии и оборудования, приемов и методов труда, которые сводят к минимуму опасность рисков при производстве химической продукции;

2) использование и надлежащее содержание технических средств и средств защиты, используемых при производстве и применении химической продукции;

3) использование предупредительных знаков и маркировок на предмет опасности или потенциальной опасности;

4) соблюдение личной гигиены и наличие средств индивидуальной защиты и спецодежды у персонала;

5) предотвращение аварийных ситуаций и наличие средств их ликвидации .

2. При розничной реализации химическая продукция сопровождается инструкцией, которая должна содержать следующую информацию:

1) назначение химической продукции;

2) условия применения;

3) наличие опасных свойств;

4) меры по безопасному применению;

5) меры оказания первой помощи.

Статья 18. Требования безопасности при транспортировке

и хранении химической продукции

1. Хранение и транспортировка химической продукции должна осуществляться в условиях, обеспечивающих ее безопасность в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции.

2. Для транспортировки опасной для жизни и здоровья человека, окружающей среды химической продукции используется специально предназначенные для таких целей транспортные средства.

3. Хранение и транспортировка химической продукции осуществляется с соблюдением защитных мер, которые включают в себя:

1) требования к упаковке для транспортировки и хранения;

2) допустимую массу упаковки химической продукции и срок ее хранения;

3) совместимость продукции при транспортировке и хранении с другими видами химической продукции;

4) общие требования к перевозке и хранению (температура, давление, влажность, освещенность);

5) специальные меры к химической продукции, способной к самовозгоранию и самопроизвольному разложению, в том числе с образованием опасных продуктов;

6) меры по безопасному повторному использованию упаковки и/или ее утилизации;

7) меры по предотвращению аварийных ситуаций и ликвидации их последствий;

8) средства индивидуальной защиты персонала.

4. Транспортировка и хранение химической продукции осуществляется в упаковке, обеспечивающей ее потребительские свойства и защиту от воздействия ее опасных свойств на здоровье и жизнь человека, окружающую среду.

5. Допустимая норма массы химической продукции должна обеспечить безопасность ее воздействия или продуктов трансформации в течение установленного срока хранения.

6. При транспортировке химической продукции должны быть приняты меры по обеспечению целостности упаковки, а также самих транспортных средств, исключающие несанкционированный доступ к химической продукции.

7. В случае использования двойной упаковки, внутренняя тара должна укладываться в наружную таким образом, чтобы при перевозке не происходило ее нарушение. В целях обеспечения безопасности между наружной и внутренней тарой должен укладываться прокладочный материал.

Требования к применению упаковок для перевозки химической продукции на различных видах транспорта устанавливаются соответствующим государственным органом, обеспечивающим безопасность химической продукции.

8. Жидкости должны перевозиться только в двойной таре, способной выдерживать внутреннее давление, которое может возникнуть в условиях транспортировки.

9. Не допускается размещение в одной и той же таре химической продукции двух и более видов, если они могут вступать друг с другом в опасную реакцию и вызывать:

1) возгорание и/или выделение значительного количества тепла;

2) выделение легковоспламеняющихся, токсичных или удушающих газов;

3) образование других химически активных и опасных, в том числе и корродирующих веществ.

10. Транспортировка сжиженных газов осуществляется в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

11. При хранении химической продукции, обладающей способностью к образованию новых соединений, повышающих свойства опасности основной химической продукции, должны быть обеспечены адекватные защитные меры, исключающие возможность такой трансформации.

12. Повторное использование тары возможно только для идентичных веществ. Условия хранения химической продукции должны исключать возможность случайного его смешивания.

13. Материал, из которого изготовлена упаковка, не должен вступать в химическую реакцию с ее содержимым.

14. Контроль за ввозом, вывозом и транзитом химической продукции осуществляется в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 19. Требования к маркировке химической продукции

1. Вся опасная химическая продукция подлежит предупредительной маркировке, оповещающей об ее опасных свойствах.

Перечень стандартных символов опасности, которые должны указываться при предупредительной маркировке химической продукции, устанавливается в соответствии с международными требованиями и утверждается уполномоченным органом в области технического регулирования.

2. Предупредительная маркировка на упаковке химической продукции должна включать:

1) наименование и полный адрес заявителя (поставщика, производителя, импортера), включая номера телефона, факса, телекса, и электронный адрес Е-mail;

2) наименование (наименования);

3) вид опасности;

4) массу или объем;

5) номер партии;

6) дату изготовления (выпуска);

7) стандартные символы опасности.

3. Предупредительная маркировка наносится четкими несмываемыми буквами и/или символами.

4. Поставка на рынок и реализация химической продукции без предупредительной маркировки не допускается.

Статья 20. Требования к химической продукции при

обращении на рынке

1. Химическая продукция может быть поставлена на рынок и применяться, если она соответствует требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.

2. Заявитель (производитель, поставщик, импортер) должен обеспечить все необходимые условия по безопасному обращению на рынке химической продукции.

Статья 21. Требования безопасности при утилизации и

уничтожении химической продукции

1. Опасная химическая продукция, изъятая из процессов жизненного цикла и потерявшая свои потребительские свойства, подлежит экспертизе, проводимой в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан. По результатам экспертизы при подтверждении несоответствия принимается решение об утилизации или уничтожении опасной химической продукции.

2. Безопасность при утилизации и уничтожении химической продукции должна обеспечиваться за счет неукоснительного соблюдения защитных мер, включающих:

1) специальные площадки, объекты, рабочие места для проведения утилизации химической продукции и исключающие несанкционированный доступ на них;

2) выбор технологии и оборудования;

3) приемы и методы труда по безопасной утилизации и уничтожению химической продукции;

4) технические средства контроля и средств защиты за безопасной утилизацией и уничтожением химической продукции;

5) меры и способы предотвращения аварийных ситуаций и оснащения необходимыми средствами их ликвидации.

Статья 22. Требования по обеспечению безопасности

персонала на всех стадиях жизненного цикла

химической продукции

1. При производстве химической продукции должны устанавливаться нормы, обеспечивающие безопасность для жизни и здоровья производственного персонала, охраны окружающей среды в соответствии с требованиями действующего законодательства Республики Казахстан.

2. Производственный персонал, занятый на стадиях жизненного цикла химической продукции, должен обладать необходимой квалификацией, знаниями о способах безопасной работы, быть обеспеченным необходимыми средствами контроля и защиты и быть допущенным к работам с химической продукцией в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

3. С целью обеспечения безопасности персонала, занятого на всех стадиях жизненного цикла химической продукции, должны соблюдаться условия:

1) использование приемов и методов охраны труда, исключающих риск воздействия опасной химической продукции на жизнь и здоровье человека, окружающую среду;

2) предоставление необходимых средств личной гигиены, средств индивидуальной защиты;

3) использование предупредительной маркировки;

4) ознакомление персонала с мерами безопасной работы с химической продукцией;

5) разработка мер по предотвращению и ликвидации аварийных ситуаций.

4. Заявители должны обеспечить предварительные и периодические осмотры и обучение персонала по работе с опасной или потенциально опасной химической продукцией.

Статья 23. Подтверждение соответствия

1. Подтверждение соответствия химической продукции осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.

2. Документ в сфере подтверждения соответствия, выданный иностранным государством, считается действительным в Республике Казахстан при условии его признания в государственной системе технического регулирования в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования, если иное не предусмотрено международными договорами.

Статья 24. Ответственность за нарушение требований

настоящего Закона

Нарушение требований законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Глава 5. Заключительные и переходные положения

Статья 25. Переходные положения

1. До введения в действие соответствующих технических регламентов в области безопасности химической продукции и гармонизированных с ними стандартов в области безопасности химической продукции, устанавливающих требования безопасности к химической продукции и процессам ее жизненного цикла для жизни и здоровья человека, окружающей среды, государственное регулирование осуществляется в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан в части, не противоречащей настоящему Закону.

По мере введения в действие технических регламентов в области безопасности химической продукции и гармонизированных с ними стандартов, действующие подзаконные нормативные правовые акты и иные нормативные акты, дублирующие или несоответствующие им, подлежат отмене.

2. Для химической продукции, производимой и реализуемой на территории Республики Казахстан до введения в действие настоящего Закона, документы, подтверждающие ее соответствие, сохраняют силу в течение указанного в них срока действия.

Статья 26. Порядок введения в действия настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие по истечении шести месяцев со дня его официального опубликования.

Президент

Республики Казахстан

"Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 30 маусымдағы N 602 Қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
"Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Жоба

Қазақстан Республикасының Заңы
Химиялық өнімдердің қауіпсіздігі туралы

Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында адамның өмiрi мен денсаулығын қорғау, қоршаған ортаны және тұтынушылардың мүдделерiн қорғау үшiн химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудiң құқықтық негiздерiн белгiлейдi.

1-тарау. Негiзгi ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңның мақсаттары үшiн мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылды:
1) дайын өнiм - өндiрiстiң барлық технологиялық сатыларынан өткен және адамның қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшiн немесе өндiрiс үшiн, оның iшiнде, дайындаушы кәсiпорын шығарған түрде пайдаланылуға жарамды өнiм;
2) өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы) - белгiленген тәртiпте химиялық өнiмдердi тiркеудi және олардың сәйкестiгiн растауды жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға;
3) химиялық өнiмдердiң жiктемесi - химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердiң талаптарына сәйкес өндiру, пайдалану және қайта өңдеу кезiнде қауiптi немесе әлеуеттi қауiптi химиялық өнiмдердiң барлық қасиеттерiн сәйкестендiру;
4) қауiптi химиялық өнiмдер - құрамына осы Заңның 5-бабының 4-тармағында айтылған санаттардың бiрiне жататын кемiнде бiр химиялық зат кiретiн химиялық өнiмдер;
5) қауiп-қатердi бағалау - қауiптiлiктiң, дозаның (концентрацияның), қауiптiлiк деңгейiн қамтитын адамның денсаулығы мен өмiрiне, қоршаған ортаға ықтимал әсер етудi анықтауға бағытталған шаралар кешенi;
6) қауiпсiздiк паспорты - химиялық өнiмдердiң сипаттамалары және олармен қауiпсiз жұмыс жасауды қамтамасыз ету жөнiндегi шаралары туралы мәлiметтер бар құжат;
7) ескерту таңбасы - химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердiң талаптарына сәйкес өнiмге және/немесе орамаға түсiрiлген химиялық өнiмдердiң қауiптi қасиеттерi және онымен жұмыс iстеу кезеңдерiндегi қауiпсiздiк туралы ақпарат;
8) ыдыс - ашық немесе тұйық шымылдық корпусы түрiнде орындалған, химиялық өнiмдердi орналастыруға арналған бұйымнан тұратын ораманың элементi;
9) техникалық құжаттама - барлық қол жетiмдi, оның iшiнде зерттеу әдiстерi мен нәтижелерiнiң толық сипатталып, немесе оларға библиографиялық сiлтемесiмен тиiстi деректерi бар қауiп-қатерлерi бағалауға арналған қажеттi ақпаратты қамтитын құжаттар;
10) орама - химиялық өнiмдер мен қоршаған ортаны бүлiнуден және шығындардан қорғауды қамтамасыз ететiн, сондай-ақ химиялық өнiмдердi тасымалдауды, сақтауды және өткiзудi жеңiлдететiн құралдар немесе құралдар кешенi;
11) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн уәкiлеттi орган - берiлген өкiлеттiктер шегiнде салалық бағыттылығына сәйкес химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн өзге де мемлекеттiк органдардың қызметiне басшылықшы және оны үйлестiрудi жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
12) химиялық зат - табиғатта бар немесе технологиялық операциялардың нәтижесiнде алынған элемент немесе қосылыс;
13) химиялық өнiмдер - табиғи ресурстардан бөлiну және/немесе адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға зиянды жеке түрлерi әсер ететiн немесе әcep етуi мүмкiн химиялық реакцияларды (синтез, полимерлеу, деструициялау) пайдалана отырып, шикiзатты түрлендiру нәтижесiнде алынған өнiм.

2-бап. Қазақстан Республикасының химиялық
өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заңнан, "Техникалық реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңынан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда осы Зaңда көзделгеннен өзгеше талаптар белгiленсе, онда халықаралық шарттың талаптары қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылу саласы

1. Осы Заң адамның өмiрi мен денсаулығын және қоршаған ортаны қорғау үшiн химиялық өнiмдер мен оның өмiрлiк циклi процестерiнiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн ең аз қажеттi талаптарды белгiлейдi.
2. Осы Заңның талаптары мыналарға қолданылмайды:
1) орналасқан күйдегi пайдалы қазбалар;
2) дайын дәрiлiк препараттар;
3) радиоактивтi заттар, материалдар мен қалдықтар;
4) тағамдық өнiмi;
5) пайдалану процесiнде өзiнiң химиялық құрамын және агрегаттық жай-күйiн өзгертпейтiн әрi концентрацияларда адамның өмiрi мен денсаулығына және қоршаған ортаға зиянды әсер етуге қабiлеттi қауiптi химиялық заттар шығармайтын бұйым.

4-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы
техникалық реттеу объектiлерi

Техникалық реттеу объектiлерi химиялық өнiмдер және өмiрлiк цикiлiнiң процестерi болып табылады.

5-бап. Химиялық өнiмдердi жiктеу

1. Химиялық өнiмдердi жiктеу адамның өмiрi мен денсаулығын, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету жөнiндегi тиiстi шараларды қабылдау мақсатында жүргiзiледi.
2. Химиялық өнiмдердi жiктеу химиялық заттардың қауiптi түрлерi мен санаттары бойынша жүзеге асырылады.
3. Химиялық өнiмдер өндiру және қолдану процесiнде қауiптердiң мынадай түрлерiн төндiруi мүмкiн:
1) өрт қаупi бар;
2) жарылыс қаупi бар;
3) тотығушылық белсендiлiгi;
4) уыттылық.
4. Адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға келеңсiз әсер ете алатын физикалық факторларға ие химиялық заттардың санаттары мыналарға бөлiнедi:
өзiнiң физикалық-химиялық қасиеттерi бойынша:
1) жарылғыш заттар;
2) тез тұтанатын газдар;
3) тез тұтанатын сұйықтар;
4) тез тұтанатын қатты заттар;
5) қышқылданатын заттар және органикалық периксидтер;
6) уытты заттар;
7) тотығу заттары;
өзiнiң токсикологиялық қасиеттерi бойынша:
1) өте улы заттар;
2) улы заттар;
3) зиянды заттар;
4) күйдiргiш заттар,
5) көздiң және/немесе терiнiң кiлегей қабатының тiтiркенуiн туғызатын заттар;
6) сенсибилизациялық әрекеттерге ие заттар;
Адамның денсаулығына өзiнiң ерекше әсер етуi бойынша
1) канцерогендер;
2) мутаегендер;
3) репродуктивтi функцияға уытты әсер ететiн заттар;
өзiнiң қоршаған ортаға әсер етуi бойынша:
1) сулы қоршаған орта үшiн қауiптi заттар;
2) ауаны қоршаған орта және топырақ үшiн қауiптi заттар.
5. Химиялық өнiмдердiң санаттары, қауiптiлiк түрлерi және химиялық өнiмдермен қауiпсiз жұмыс iстеудi қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар туралы ақпарат химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттерде белгiленедi.
6. Химиялық өнiмдердi, оның физикалық-химиялық және токсикологиялық қасиеттерiн, адамның денсаулығы мен өмiрiне, қоршаған ортаға ерекше әсерiн сынау өлшемдерi мен әдiстерi химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттерге сәйкес айқындалады.
7. Химиялық заттардың санаттары бойынша химиялық өнiмдердi жiктеудi өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы) оны рынокта орналастыру үшiн тиiстi құжаттарды ресiмдеу кезiнде көрсетедi.

2-тарау. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы
мемлекеттiк реттеу

6-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз
ететiн органдардың мемлекеттік жүйесi

1. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн органдардың бiрыңғай мемлекеттiк жүйесiн мыналар құрайды:
1) Қазақстан Республикасының Yкiметi;
2) индустрия және сауда саласындағы уәкiлеттi орган;
3) iшкi iстер саласындағы уәкiлеттi орган;
4) денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi орган;
5) төтенше жағдайлар саласындағы уәкiлеттi орган;
6) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi орган;
7) ауыл шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi орган;
8) энергетика және минералдық ресурстар саласындағы уәкiлеттi орган.
2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген мемлекеттік органдар салалық бағыттылығына сәйкес химиялық өнiмдерiнiң қауiпсiздiгi саласындағы мемлекеттiк реттеудi жүзеге асырады.

7-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң химиялық
өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы құзыреті

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы құзыретiне мыналар жатады:
1) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi бағыттарын әзiрлеу;
2) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне сәйкес химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердi бекiту;
3) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi мәселелерi жөнiнде консультациялық-кеңесушi органдарды құру және тарату;
4) Қазақстан Республикасының аумағында химиялық өнiмдердi тiркеудiң тәртiбiн бекiту;
5) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдардың қызметiн салааралық үйлестiрудi жүзеге асыру;
6) химиялық өнiмдердiң Тiзiлiмiн бекiту.

8-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз
ететiн уәкiлеттi органның құзыретi

Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн уәкiлеттi орган жүзеге асырады:
1) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыру;
2) сәйкестiктi растау және химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi халықаралық және өңiрлiк ұйымдарда Қазақстан Республикасын таныстыру;
3) өз құзыретi шегiнде осы Заңда және химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттерде белгiленген талаптардың сақталуына мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру;
4) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттерiн әзiрлеу;
5) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердi әзiрлеу және химиялық өнiмдердi техникалық реттеу саласында ұсыныстар дайындау үшiн сарапшылық кеңестер құру;
6) осы Заңның және химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердiң талаптарына сәйкес келмейтiн химиялық өнiмдердi анықтау және оны өткiзуге жол бермеу шараларын әзiрлеу мақсатында тұтыну рыноктарына мониторинг жүргiзу;
7) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық құжаттамаларды келiсу;
8) химиялық өнiмдердi Қазақстан Республикасының аумағында тiркеу және оларды Тiзiлiмге енгiзу;
9) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласында салалық бағдарламаларды әзiрлеу және iске асыру;
10) өтініш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы) ұсынған ақпарат негiзiнде химиялық өнiмдердiң адамның денсаулығы мен өмiрi, қоршаған орта үшiн қауiп-қатерiн бағалауды тексеру;
11) егер өзге шаралармен адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға залал келтiрудi болдырмау мүмкiн болмаса, химиялық өнiмдердi айналымнан алып қою туралы шешiмдер қабылдау.

9-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз
ететiн өзге де мемлекеттiк органдардың құзыретi

Өз құзыретi шегiнде химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдар жүзеге асырады:
1) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыруды қамтамасыз ету;
2) осы Заңда және химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттерде белгiленген талаптардың сақталуына мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру;
3) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттерiн әзiрлеу;
4) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердi әзiрлеу және химиялық өнiмдердi техникалық реттеу саласында ұсыныстар дайындау үшiн сарапшылық кеңестер құру;
5) осы Заңның және химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердiң талаптарына сәйкес келмейтiн химиялық өнiмдердi анықтау және оны өткізуге жол бермеу шараларын әзiрлеу мақсатында тұтыну рыноктарына мониторинг жүргiзу;
6) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық құжаттамаларды келiсу;
7) өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы) ұсынған ақпарат негiзiнде химиялық өнiмдердiң адамның денсаулығы мен өмiрi, қоршаған орта үшiн қауiп-қатерiн бағалауды тексеру;
8) егер өзге шаралармен адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға залал келтiрудi болдырмау мүмкiн болмаса, химиялық өнiмдердi айналымнан алып қою туралы шешiмдер қабылдау.

10-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы
мемлекеттiк бақылау

1. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы мемлекеттiк бақылауды Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiпте және өз құзыретi шегiнде химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдар жүзеге асырады.
2. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы мемлекеттiк бақылау жоспарлы және жоспардан тыс тексерулер түрiнде жүзеге асырылады.
3. Жоспарлы тексеру әрi кеткенде жылына бiр рет өткiзiледi.
4. Жоспардан тыс тексеру химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк орган мына:
химиялық өнiмдердiң осы Заңда және химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттерде белгiленген қауiпсiздiк талаптарына сәйкес еместiгi туралы;
адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға зиян келтiру фактiлерi туралы ақпарат алған жағдайда жүргiзiледi.
5. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы тексеру екi кезеңде жүргiзiледi:
1) құжаттық тексеру;
2) қауiп-қатерлердi бағалауды тексеру.
6. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы құжаттық тексеру мына:
тұтынушы үшiн пайдалану жөнiндегі нұсқаулықтағы ақпараттың шынайылығын және осы Заңның, химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердiң талаптарына сәйкестiгiн тексеру;
қауiпсiздiк паспорты мен сәйкестiктi растау туралы куәлiкте және сәйкестiктi растау саласындағы құжатта бар ақпараттың орамадағы және ыдыстағы ақпаратқа сәйкестiгiн тексеру жолымен жүзеге асырылады.
7. Қауiп-қатерлердi бағалауды тексеру кезiнде химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк орган сынақтар (зерттеулер) жүргiзу үшiн техникалық реттеу саласындағы уәкiлеттi орган аккредиттеген сынақ зертханасына (орталық) химиялық өнiмдердiң iрiктелген үлгiсiн жiбередi.
8. Мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдары мемлекеттiк бақылау мен қадағалау жөнiндегi iс-шараларды жүргiзген кезде өздерiнiң қызметтiк мiндеттерiн орындамаған немесе тиiсiнше орындамаған жағдайда және құқыққа қарсы әрекеттер (әрекетсiздiктер) жасаған жағдайда Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.
Мемлекеттiк органдар құқықтары мен заңды мүдделерi бұзылған жеке және (немесе) заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасы заңнамасының бұзылуына кiнәлi, мемлекеттiк бақылау мен қадағалау жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдарына қатысты қабылданған шаралар туралы бiр ай iшiнде хабарлауға мiндеттi.
9. Өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы), сондай-ақ уәкiлеттi мемлекеттiк органдар осы Заңның және химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердiң талаптарына сәйкес еместiгi анықталған химиялық өнiмдер туралы уәкiлеттi мемлекеттiк органға ақпарат жiберуге мiндеттi.

3-тарау. Өтiнiш берушiлердiң химиялық өнiмдердiң
қауiпсiздiгi саласындағы құқықтары мен мiндеттерi

11-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы
өтiнiш берушiлердiң құқықтары

Өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы):
1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi, химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттердi әзiрлеуге қатысуға;
2) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiне өндiрiстiк бақылау бағдарламасын әзiрлеуге;
3) химиялық өнiмдердiң сапасы мен қауiпсiздiгi менеджментiнiң жүйесiн енгiзуге;
4) Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасының мiндеттi талаптарына сәйкес келетiн ұйымдардың стандарттарын әзiрлеуге және бекiтуге;
5) адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға келеңсiз әсер ететiн химиялық заттар туралы шынайы ақпаратты алуға;
6) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдарға химиялық өнiмдердiң қауiп-қатерлерiн бағалау бойынша тексеру жүргiзу жөнiндегi жүгiнуге құқылы.

12-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы
өтiнiш берушiлердiң мiндеттерi

Химиялық өнiмдердiң рыноктағы айналымына жауапты өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы):
1) Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердi техникалық реттеу саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз етуге;
2) химиялық өнiмдердiң оның өмiрлiк циклi сатыларындағы қауiпсiздiгiне өндiрiстiк бақылауды қамтамасыз етуге;
3) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдарға қауiптi химиялық өнiмдердi сатып алуға алып келген тәртiп бұзулар туралы хабарлауға;
4) егер өмiрлiк циклi сатысының бiрiнiң бұзылуына жол берiлген жағдайда химиялық өнiмдер өндiрiсiнiң процесiн тоқтатуға;
5) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi туралы шынайы ақпаратты:
олардың талабы бойынша тұтынушыларға;
олардың талабы бойынша химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдарға беруге;
6) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органға мемлекеттiк бақылау жүргiзуге қажеттi: қауiпсiздiк паспортын; тiркеу туралы куәлiгiн; сәйкестiк сертификатын немесе декларациясын; басқа да құжаттарды техникалық сипаттағы (жоспардан тыс тексеру кезiнде) мәлiметтердi беруге;
7) химиялық өнiмдердiң қауiп-қатерiн бағалауды жүзеге асыруға (адамның өмiрi мен денсаулығына және қоршаған ортаға зиян келтiруге қабiлеттi химиялық заттардың зиянды әсерлерiн, олардың зиянды әсерiнiң таралу саласын айқындау) мiндеттi.

4-тарау. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiне қойылатын
негiзгi талаптар

13-бап. Химиялық өнiмдердi тiркеу

1. Өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы) химиялық өнiмдердi тiркеуге мiндеттi.
2. Химиялық өнiмдердi тiркеудi химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының Yкiметi бекiткен тәртiпте жүзеге асырады.
Осы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес тiркелмеген химиялық өнiмдер рынокқа айналымға жiберiлмейдi.

14-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiп-қатерлерiн бағалау

1. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды қолдану қауiп-қатерлердi талдауға негiзделуi тиiс.
2. Өтiнiм берушiнiң (өндiрушiнiң, жеткiзушiнiң, импорттаушының) қауiп-қатерге бағалау жүргiзуi барлық химиялық өнiмдер үшiн мiндеттi.
3. Химиялық өнiмдердiң қауiп-қатерiн бағалау:
1) химиялық өнiмдер қауiптiгiнiң түрлерiн анықтау;
2) адамның өмiрi мен денсаулығын, қоршаған ортаны қорғау үшiн қауiп немесе әлеуеттi қауiп төндiретiн химиялық өнiмдердiң анықталған түрлерiнiң әсер етуiн талдау;
3) анықталған қауiп-қатерлердi шектеу жөнiндегi барабар шараларды айқындау жолымен жүзеге асырылады.
4. Химиялық өнiмдер қауiптiлiгiнiң қауiп-қатерiн бағалау кезiнде қолда бар техникалық құжаттамалар, ғылыми деректер, талдау және зерттеу әдiстерi, библиографиялық сiлтемелер, iрiктеме бақылау деректерi пайдаланылуы тиiс.
5. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк орган осы Заңның 8-бабы 2-тармағына сәйкес адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаны қорғауға зиян келтiру фактiсi туралы ақпарат алған жағдайда қауiп-қатердi бағалауға тексеру жүргiзедi.
6. Қауiп-қатердi бағалауды өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы) химиялық өнiмдердi тiркегенге дейiн жүргiзедi.
7. Қауiптi химиялық өнiмдермен немесе әлеуеттi химиялық өнiмдермен байланысты мүмкiн болатын қауiп-қатерлердi бағалау үшiн өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импортер) мыналарды:
1) қауiптi химиялық заттардың болуын;
2) қауiптiң и көрсеткiштерiн;
3) қауiптi әсер етудiң түрлерi мен олардың пайда болу шарттарын;
4) физикалық-химиялық ерекшелiктерiн;
5) қоршаған ортаға әсер ету факторларын көрсетедi.
8. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк орган қажет болған жағдайда қосымша ақпарат сұрата немесе химиялық өнiмдерге сынақ жүргiзе алады.

15-бап. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiне қойылатын
ең аз қажеттi жалпы талаптар

1. Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасында белгiленген химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiне және оның өмiрлiк циклiнiң процестерiне қойылатын талаптар өтiнiш берушiлердiң орындауы үшiн мiндеттi болып табылады.
2. Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi мына:
1) өтiнiш берушiлердiң Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасының талаптарын сақтауы;
2) химиялық өнiмдердiң өмiрлiк циклi процестерiнiң Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасына сәйкестiгiне өндiрiстiк бақылау жүргiзу;
3) химиялық өнiмдердiң Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдер қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкестiгiн растау;
4) экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық өндiрiстiк, ғылыми-технологиялық сараптама жүргiзу;
5) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы мемлекеттiк реттету шараларын қолдану жолымен жүзеге асырылады.
3. Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасының талаптарына мына көрсеткiштерi бойынша сәйкес келмейтiн:
1) адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға зиян келтiрудiң анық белгiлерi бар;
2) Осы Заңның 5-бабы 4-тармағында көрсетiлген химиялық заттардың радиологиялық көрсеткiштер мен санаттары бойынша қойылатын талаптарға жауап бермейтiн;
3) оның қауiпсiздiгiн куәландыратын және оның шығу тегiн растайтын құжаттары жоқ;
4) Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасында көзделген мәлiметтердi қамтитын таңбалауы жоқ;
5) ұсынылған ақпаратқа сәйкес емес химиялық өнiмдер өмiрлiк цикл процестерiне жiберiлмейдi.
4. Әзiрленетiн, жасалатын және айналымға шығарылатын химиялық өнiмдер химиялық регламенттерде белгiленген қауiпсiздiк талаптарына сәйкес болуы тиiс.

16-бап. Қауiпсiздiк паспорты және оған
қойылатын талаптар

1. Рынокта орналастыру үшiн химиялық өнiмдердi жеткiзетiн өтiнiш берушi (өндiрушi, жеткiзушi, импорттаушы) оған қауiпсiздiк паспортын қоса беруге мiндеттi.
2. Қауiпсiздiк паспорты химиялық өнiмдер туралы мынадай ақпаратты қамтуы тиiс:
1) химиялық өнiмдердi (затты/препаратты және өндiрушiнi) айқындау;
2) қауiп-қатерлердi айқындау;
3) химиялық заттар құрамы туралы ақпарат;
4) алғашқы көмек көрсету шаралары;
5) өртке қарсы шаралар;
6) төтенше жағдайлар кезiндегi шаралар;
7) айналым және сақтау;
8) сәулененуден қорғау/жеке қорғану;
9) физикалық және химиялық қасиеттерi;
10) тұрақтылық және белсендiлiк;
11) уыттылық ақпараты;
12) экологиялық ақпарат;
13) қалдықтарды басқару;
14) тасымалдау туралы ақпарат;
15) реттеу туралы ақпарат;
16) химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттерде белгiленген химиялық өнiмдердiң жекелеген түрлерiне ақпарат.
3. Химиялық өнiмдердi бөлшек сату кезiнде қауiпсiздiк паспорты талап етiлмейдi.
Тұтынушының сұрауы бойынша оған химиялық өнiмдер және оның адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға әсер етуiнен қорғану шаралары туралы қосымша ақпарат берiлуi мүмкiн.
4. Химиялық өнiмдерге iлеспе құжаттар қауiптiлiк қауiп-қатерiн төмендету үшiн жiктеме және сақтану шаралары туралы ақпаратты қамтуы тиiс.

17-бап. Химиялық өнiмдердi өндiру және қолдану
кезiндегi қауiпсiздiк талаптары

1. Химиялық өнiмдердi өндiру және қолдану кезiнде химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдар бекiткен нормаларға сәйкес қауiпсiздiк шараларын қамтамасыз ету қажет, олар мыналарды қамтиды:
1) химиялық өнiмдердi өндiру кезiнде қауiп-қатерлердiң қаупiн барынша азайтатын технологиялар мен жабдықтарды, еңбек тәсiлдерi мен әдiстерiн таңдау;
2) химиялық өнiмдердi өндiру және қолдану кезiнде пайдаланылатын техникалық бақылау құралдары мен қорғау құралдарын пайдалану және тиiсiнше ұстау.
3) қауiптi немесе әлеуеттi қауiптi құралда ескерту белгiлерi мен таңбалауларын пайдалану;
4) жеке гигиенаны сақтау және қажеттi санитарлық құралдарының, сондай-ақ персоналда жеке қорғау құралдары мен арнайы киiмдердiң болуы;
5) апатты жағдайлардың алдын алу және оларды жою құралдарының болуы.
2. Химиялық өнiмдердi сату кезiнде мына ақпаратты қамтитын нұсқаулықпен қамтамасыз етiлуi тиiс:
1) химиялық өнiмдердiң мақсаты;
2) қолдану шарттары;
3) қауiптi қасиеттердiң болуы;
4) қауiпсiз қолдану жөнiндегi шаралар;
5) алғашқы көмек көрсету шаралары.

18-бап. Химиялық өнiмдердi тасымалдау және сақтау
кезiндегi қауiпсiздiк талаптары

1. Химиялық өнiмдердi тасымалдау және сақтау Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес оның қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн шарттарда жүзеге асырылуы тиiс.
2. Адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауiптi химиялық өнiмдердi тасымалдау үшiн мұндай мақсаттарға арнайы арналған көлiк құралдары пайдаланылады.
3. Химиялық өнiмдердi сақтау және тасымалдау қорғау шараларын сақтай отырып жүзеге асырылады, олар мыналарды қамтиды:
1) тасымалдауға және сақтауға арналған орамға қойылатын талаптар;
2) химиялық өнiмдердiң орамасының рұқсат етiлген салмағы және оны сақтау мерзiмi;
3) өнiмдi сақтау және тасымалдау кезiнде химиялық өнiмдердiң басқа да түрлерiмен сыйысушылығы;
4) тасымалдау және сақтауға қойылатын жалпы талаптар (температура, қысым, ылғалдылық, жарық);
5) өзiнен өзi жануға және өздiгiнен, оның iшiнде қауiптi өнiмдер құра отырып, бөлiнуге бейiм өнiмге арнайы шаралар;
6) орамасын қауiпсiз қайталап пайдалану және/немесе оны кәдеге жарату жөнiндегi шаралар;
7) апатты жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөнiндегi шаралар;
8) персоналдың жеке қорғану құралдары.
4. Химиялық өнiмдердi тасымалдау және сақтау оның тұтыну қасиетiн және оның қауiптi қасиеттерiнiң адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға әсерiнен қорғауды қамтамасыз ететiн орамада жүзеге асырылады.
5. Химия өнiмдер салмағының рұқсат етiлген нормасын сақтаудың белгiленген мерзiмi iшiнде оның әсер етуiн немесе өнiмдердiң шоғырлануын қамтамасыз етуi тиiс.
6. Химиялық өнiмдерiн тасымалдау кезiнде ораманың, сондай-ақ химиялық өнiмдерiне санкцияланбаған енудi болдырмайтын көлiк құралдарының өзiнiң тұтастығын қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар қабылдануы тиiс.
7. Қос ораманы пайдалану жағдайында, iшкi ыдыс тасымалдау кезiнде оны бұзу болмайтындай жолмен, сыртына қапталуы тиiс. Сыртқы және iшкi ыдыстың арасындағы қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мақсатында орау материалы қапталуы тиiс.
Көлiктiң әртүрлi түрлерiндегi химиялық өнiмдерiн тасымалдау үшiн ораманы қолдануға арналған талаптарды химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мемлекеттiк орган белгiлейдi.
8. Сұйықтықтар тасымалдау жағдайында туындауы мүмкiн iшкi қысымға шыдайтын қос ыдыста ғана тасымалдануы тиiс.
9. Бiр ғана ыдысқа егер, олар бiр бiрiмен қауiптi реакцияға түсетінi және мыналарды:
1) жануды және/немесе жылудың айтарлықтай санын бөлудi;
2) жеңiл тұтанатын, уытты немесе тұншықтыратын газдар бөлудi;
3) басқа химиялық белсендi және қауiптi, оның iшiнде корродирлейтiн заттарды жасауды тудыратын болса екi және одан да көп түрлердегi химиялық өнiмдерiн орналастыруға жол берiлмейдi.
10. Сұйытылған газдарды тасымалдау Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.
11. Негiзгi химиялық өнiмдердiң қауiптiлiк ерекшелiгiн арттыратын жаңа қосылыстарды жасау қабiлетiне ие химиялық өнiмдерiн сақтау кезiнде осындай трансформация мүмкiндiгiн болдырмайтын баламалы қорғау шараларын қамтамасыз етiлуi тиiс.
12. Ыдысты қайта пайдалану сәйкестi заттар үшiн ғана мүмкiн. Химиялық өнімдерін сақтау шарты оның кездейсоқ араласу мүмкiндiгiн болдырмауы тиiс.
13. Орама әзiрленген материал оның iшiндегiмен химиялық реакцияға түспеуi тиiс.
14. Химиялық өнiмдердi әкелудi, әкетудi, транзитпен тасымалдауды бақылау Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

19-бап. Химиялық өнiмдердi таңбалауға
қойылатын талаптар

1. Барлық химиялық қауiптi өнiм оның қауiптi ерекшелiктерi туралы хабарландыратын ескертпе таңбалауына жатады.
Химиялық өнiмдердi ескертпе таңбалау кезiнде көрсетiлетiн қауiпсiздiктiң стандартты символдары халықаралық талаптарға сәйкес белгiленедi және техникалық реттеу саласындағы уәкiлеттi органмен бекiтiледi.
2. Химия өнiмiнiң орамасындағы ескертпе таңбалау мыналарды:
1) өтiнiш берушiнiң (жеткiзушiнiң, өндiрушiнiң, импорттаушының) атауы мен телефон нөмiрiн, факстi, телекстi және электронды мекен-жайы E-mail-ды қоса алғанда толық мекен-жайын;
2) атауын (атауларын);
3) қауiптiлiк түрiн;
4) массасын немесе көлемiн;
5) партияның нөмiрiн;
6) дайындау (шығару) күнiн;
7) қауiпсiздiктiң стандартты символдарын қамтуы тиiс.
3. Ескертпе таңбалау жуғанда кетпейтiн әрiптермен және/немесе символдармен жағылады.
4. Ескертпе таңбалаусыз химия өнiмiн рынокқа жеткiзуге және өткiзуге жол берiлмейдi.

20-бап. Рынокта жұмыс iстеу кезiнде химиялық
өнiмдерге қойылатын талаптар

1. Химиялық өнiмдер егер ол техникалық реттеу саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгiленген талаптарға сәйкес келмесе, рынокқа шығарылуы және қолданылуы мүмкiн.
2. Өтiнiш берушi (шығарушы, жеткiзушi, импорттаушы) химия өнiмiмен рынокқа қауiпсiз жұмыс iстеу жөнiндегi барлық қажеттi жағдайларды қамтамасыз етуi тиiс.

21-бап. Химиялық өнiмдердi кәдеге жарату және
жою кезiндегi қауiпсiздiк талаптары

1. Өмiрлiк цикл процесiнен алып қойылған және өзiнiң тұтыну ерекшелiктерiн жоғалтқан қауiптi химиялық өнiмдер Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгiленген тәртiппен жүргiзiлетiн сараптамаға жатады. Сәйкессiздiктi растау кезiнде сараптама нәтижелерi бойынша қауiптi химиялық өнiмдердi кәдеге жарату немесе жою туралы шешiм қабылданады.
2. Химиялық өнiмдердi кәдеге жарату және жою кезiндегi қауiпсiздiк мыналарды:
1) химиялық өнiмдердi кәдеге жаратуды жүргiзуге арналған және оларға санкциясыз енудi болдырмайтын арнайы алаңдарды, объектiлердi, жұмыс орындарын;
2) технология мен жабдықты таңдауды;
3) химиялық өнiмдердi қауiпсiз кәдеге жарату мен жою жөнiндегi еңбектiң тәсiлдерi мен әдiстерiн;
4) химиялық өнiмдердi кәдеге жарату мен жою үшiн бақылау және қорғау құралдарының техникалық құралдарын;
5) апатты жағдайлардың алдын алу және оларды жою үшiн қажеттi құралдармен жарақтандырудың шаралары мен тәсiлдерiн қамтитын қорғау шараларын мүлтiксiз сақтау есебiнен қамтамасыз етiлуi тиiс.

22-бап. Химиялық өнiмдердiң өмiрлiк циклiнiң барлық
сатыларында персоналдың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету
жөнiндегi талаптар

1. Химиялық өнiмдердi шығару кезiнде Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнама талаптарына сәйкес өндiрiстiк персоналдың өмiрi мен денсаулығының қауiпсiздiгiн, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ететiн нормалар белгiленуi тиiс.
2. Химиялық өнiмдердiң өмiрлiк цикiлiнiң кезеңдерiнде еңбек ететiн өндiрiстiк персонал қауiпсiз жұмыс тәсiлдерi туралы қажеттi бiлiктiлiктерге, бiлiмге ие, бақылау мен қорғаудың қажеттi құралдарымен қамтамасыз етiлуi және Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгiленген тәртiппен химиялық өнiмдермен жұмыс iстеуге жiберiлуi тиiс.
3. Химиялық өнiмдердiң өмiрлiк циклының барлық кезеңдерiндегi персоналдың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында мынадай жағдайлар сақталуы тиiс:
1) адамның өмiрi мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауiптi химиялық өнiмдердiң әсер ету қауiп-қатерiн болдырмайтын еңбектi қорғаудың тәсiлдерi мен әдiстерiн пайдалану;
2) жеке гигиенаның қажеттi құралдарын жеке қорғау құралдарын беру;
3) ескертпе таңбалауды пайдалану;
4) персоналды химиялық өнiмдермен жұмыс iстеу шараларымен таныстыру;
5) апатты жағдайлардың алдын алу мен жою жөнiндегi шараларды әзiрлеу.
4. Өтiнiш берушi алдын ала және мерзiмдiк медициналық қарауларды және қауiптi немесе ықтимал қауiптi химиялық өнiмдермен жұмыс жөнiндегi персоналды оқытуды қамтамасыз етуi тиiс.

23-бап. Сәйкестiктi растау

1. Химиялық өнiмдердiң сәйкестiгiн растау Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
2. Шетел мемлекетi берген сәйкестiктi растау саласындағы құжат, егер халықаралық шарттармен өзгеше белгiленбесе, Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасына сәйкес техникалық реттеу жүйесiнде оны тану шарты кезiнде Қазақстан Республикасында жарамды деп саналады.

24-бап. Осы Заңның талаптарын бұзғаны
үшiн жауапкершiлiк

Қазақстан Республикасының химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы заңнамасының талаптарын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жауапкершiлiкке алып келедi.

5-тарау. Қорытынды және өтпелi ережелер

25-бап. Өтпелi ережелер

1. Адамның өмiрi мен денсаулығы, қоршаған орта үшiн химиялық өнiмдерге және оның өмiрлiк процестерiне қойылатын қауiпсiздiк талаптарын белгiлейтiн тиiстi химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттер және олармен үйлестiрiлген стандарттар күшiне енгенге дейiн мемлекеттiк реттеу осы Заңға қайшы келмейтiн бөлiгiнде Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
Химиялық өнiмдердiң қауiпсiздiгi саласындағы техникалық регламенттер мен олармен үйлестiрiлген стандарттардың күшiне енуiне қарай қолданыстағы заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлер мен оларды қайталайтын немесе сәйкес келмейтiн өзге де нормативтiк актiлер жойылуы тиiс.
2. Осы Заң күшiне енгенге дейiн Қазақстан Республикасының аумағында өндiрiлетiн және өткiзiлетiн химиялық өнiмдер үшiн оның сәйкестiгiн растайтын құжаттар оларда көрсетiлген қолданылу мерзiмiнiң iшiнде күшiн сақтайды.

26-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

Осы Заң ресми жарияланған күнiнен бастап алты ай өткеннен кейiн қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Президентi