О проекте Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе по обеспечению свободы вероисповедания и совершенствованию государственно-конфессиональных отношений в Республике Казахстан на 2007-2009 годы"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 9 августа 2007 года N 682. Утратил силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 5 декабря 2007 года N 1185

Сноска. Постановление Правительства РК от 9 августа 2007 г. N 682 утратил силу постановлением Правительства РК от 5 декабря 2007 г. N 1185 .

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ :
внести на рассмотрение Президента Республики Казахстан проект Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе по обеспечению свободы вероисповедания и совершенствованию государственно-конфессиональных отношений в Республике Казахстан на 2007-2009 годы".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

О Государственной программе по обеспечению
свободы вероисповедания и совершенствованию
государственно-конфессиональных отношений в
Республике Казахстан на 2007-2009 годы

В соответствии с подпунктом 8) статьи 44 Конституции Республики Казахстан и в целях совершенствования государственно-конфессиональных отношений в Республике Казахстан ПОСТАНОВЛЯЮ :
1. Утвердить прилагаемую Государственную программу по обеспечению свободы вероисповедания и совершенствованию государственно-конфессиональных отношений в Республике Казахстан на 2007-2009 годы (далее - Программа).
2. Правительству Республики Казахстан в месячный срок разработать и утвердить план мероприятий по реализации Программы.
3. Центральным и местным исполнительным органам, а также государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан, принять меры по реализации Программы.
4. Министерству юстиции Республики Казахстан один раз в полугодие не позднее 25 числа месяца, следующего за отчетным периодом, представлять в Администрацию Президента Республики Казахстан и Правительство Республики Казахстан информацию о ходе реализации Программы.
5. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Правительство Республики Казахстан.
6. Настоящий Указ вводится в действие со дня подписания.

Президент
Республики Казахстан

УТВЕРЖДЕНА
Указом Президента Республики Казахстан
от "__" _____ 2007 года N__

Государственная программа по обеспечению свободы
вероисповедания и совершенствованию
государственно-конфессиональных отношений в
Республике Казахстан на 2007-2009 годы

Астана, 2007 года

Содержание

1. Паспорт Программы
2. Введение
3. Анализ современного состояния проблемы
4. Цель и задачи Программы
5. Основные направления и механизмы реализации Программы
5.1 Развитие взаимодействия государства и религиозных объединений
в новых общественно-политических условиях
5.2 Разработка и осуществление комплекса
информационно-просветительских и организационных мер,
направленных на гармонизацию межконфессиональных
отношений, профилактику проявлений религиозного экстремизма
5.3 Совершенствование системы мониторинга, анализа и
прогнозирования религиозной ситуации, организация
научно-исследовательской и методической работы
5.4 Повышение уровня религиоведческой и правовой подготовки
государственных служащих и священнослужителей
6. Необходимые ресурсы и источники финансирования
7. Ожидаемый результат от реализации Программы

1. Паспорт Программы

Наименование Государственная программа по обеспечению
Программы свободы вероисповедания и совершенствованию
государственно-конфессиональных отношений в
Республике Казахстан на 2007-2009 годы

Основание для Послания Президента Республики Казахстан
разработки Назарбаева Н.А. народу Казахстана от 1 марта
2006 года " Казахстан на пороге нового
рывка вперед в своем развитии" и от 28
февраля 2007 года " Новый Казахстан в новом
мире";
постановление Правительства Республики
Казахстан от 25 августа 2006 года N 822 "О
Среднесрочном плане социально-экономического
развития Республики Казахстан на 2007-2009
годы (второй этап)";
постановление Правительства Республики
Казахстан от 20 апреля 2007 года N 319 "Об
утверждении Плана мероприятий по исполнению
Общенационального плана основных направлений
(мероприятий) по реализации ежегодных
посланий Главы государства народу Казахстана
и Программы Правительства Республики
Казахстан на 2007-2009 годы"

Разработчик Министерство юстиции Республики Казахстан

Цель Совершенствование государственной
Программы политики по обеспечению права граждан на
свободу вероисповедания

Задачи Укрепление взаимопонимания, терпимости
Программы между религиозными объединениями различных
вероисповеданий и их взаимодействия с
государством;
развитие социального сотрудничества
между государственными органами и
религиозными объединениями;
совершенствование системы мониторинга,
анализа и прогнозирования религиозной
ситуации;
проведение прикладных научных
исследований в области религии;
совершенствование законодательства в
области реализации прав граждан на свободу
вероисповедания и деятельности религиозных
объединений;
повышение уровня религиоведческой и
правовой грамотности государственных
служащих

Сроки 2007-2009 годы
реализации

Источники На реализацию Программы потребуется
финансирования финансирование из республиканского бюджета в
размере 219 млн. тенге, в том числе: 2007
год - 68,1 млн. тенге, 2008 год - 72,9 млн.
тенге, 2009 год - 78 млн. тенге.
Объемы расходов по мероприятиям,
финансируемым за счет средств
республиканского и местных бюджетов, будут
ежегодно уточняться при формировании
республиканского и местных бюджетов на
соответствующий финансовый год

Ожидаемый Реализация Программы в 2007-2009 годах
результат обеспечит:
стабильность религиозной ситуации,
межконфессиональную толерантность;
сокращение количества нарушений
законодательства о свободе вероисповедания и
конфликтов на религиозной почве в процентном
соотношении к предыдущему периоду;
увеличение на 1,2 % количества
религиозных объединений, прошедших
государственную или учетную регистрацию;
разработку форм социального
сотрудничества между государственными
органами и религиозными объединениями;
усовершенствование системы мониторинга,
анализа и прогнозирования религиозной
ситуации;
формирование информационного банка данных
о религиозных объединениях, действующих в
Республике Казахстан;
создание научно-методической базы,
обеспечивающей основу государственной
политики в религиозной сфере;
повышение квалификации государственных
служащих, занимающихся вопросами
взаимодействия с религиозными объединениями,
а также религиоведческой и правовой
грамотности населения;
усовершенствование законодательства в
области реализации прав граждан на свободу
вероисповедания и деятельности религиозных
объединений;
повышение качества и количества
религиоведческих экспертиз объектов
религиозного содержания и контроль за
недопущением ввоза, изготовления и
распространения на территории страны
религиозной продукции экстремистского
содержания;
усиление информационно-просветительской
работы, направленной на реализацию прав на
свободу вероисповедания, гармонизацию
межконфессиональных отношений и профилактику
религиозного экстремизма;
проведение 9 социологических
исследований и 3 мониторингов по вопросам
религиозной ситуации в стране;
реализацию прикладных научных проектов;
проведение 4 республиканских, 8
региональных, 4 международных и ряда
областных конференций и семинаров-совещаний
по вопросам государственно-конфессиональных
отношений;
выпуск 12 номеров
информационно-аналитического бюллетеня
"Религия и право" общим тиражом 18 тысяч
экземпляров;
издание 15 наименований специальной
научной литературы, справочников,
методических пособий, словарей по вопросам
религий общим тиражом 52 тысячи экземпляров;
создание 6 видеофильмов и 6 видеороликов
о государственно-конфессиональных отношениях;
организацию работы 15
агитационно-пропагандистских групп по
вопросам пропаганды государственной политики
в области обеспечения права граждан на
свободу вероисповедания;
улучшение качества опубликованных в СМИ
материалов по системному освещению
актуальных вопросов
государственно-конфессиональных отношений;
активизацию участия неправительственных
объединений в информационно-пропагандистской
работе по профилактике религиозного
экстремизма.

2. Введение

Необходимость разработки Государственной программы по обеспечению свободы вероисповедания и совершенствованию государственно-конфессиональных отношений в Республике Казахстан на 2007-2009 годы (далее - Программа) обусловлена демократическими преобразованиями, произошедшими в республике за годы независимости, изменениями структуры конфессионального пространства страны, актуальностью вопросов совершенствования отношений между государственными органами и религиозными объединениями, а также дальнейшей гармонизации межконфессиональных отношений.
В основе Программы лежат идеи, обозначенные Президентом Республики Казахстан Назарбаевым Н.А. в посланиях от 1 марта 2006 года "Казахстан на пороге нового рывка вперед в своем развитии" и от 28 февраля 2007 года "Новый Казахстан в новом мире".
Кроме того, данная Программа разработана в соответствии с постановлениями Правительства Республики Казахстан от 25 августа 2006 года N 822 "О Среднесрочном плане социально-экономического развития Республики Казахстан на 2007-2009 годы (второй этап)" и от 20 апреля 2007 года N 319 "Об утверждении Плана мероприятий по исполнению Общенационального плана основных направлений (мероприятий) по реализации ежегодных посланий Главы государства народу Казахстана и Программы Правительства Республики Казахстан на 2007-2009 годы".
Предлагаемый Программой комплекс мер нацелен на обеспечение конституционного права граждан на свободу вероисповедания, развитие системы взаимоотношений государственных органов с религиозными объединениями, укрепление толерантного сознания граждан, развитие духовных ценностей общества, обеспечение научного подхода к анализу и прогнозированию тенденций развития религиозной ситуации.
Программа предполагает выработку предложений по совершенствованию законодательства о свободе вероисповедания и религиозных объединениях, разработку информационно-просветительских и организационных мер, направленных на гармонизацию межконфессиональных отношений, профилактику религиозного экстремизма.
В целом Программа определяет стратегию, основные направления, задачи и механизмы реализации государственной политики в сфере обеспечения свободы вероисповедания.

3. Анализ современного состояния проблемы

Казахстан является поликонфессиональным государством. Значительное расширение и трансформация конфессионального пространства страны произошли в течение последних 15 лет с момента обретения республикой независимости. За этот период значительно вырос уровень религиозности населения, более чем в пять раз увеличилось число религиозных объединений. Если на 1 января 1990 года в Казахстане действовало 671 религиозное объединение, представляющее 10-15 конфессий, то к началу 2007 года их числе выросло до 3783, представляющих свыше 40 конфессий и деноминаций.
Количество религиозных объединений исламского вероисповедания выросло с 46 до 2144, русской православной церкви с 62 до 270, римско-католической церкви с 42 до 95, протестантских направлений с 521 до 1147. Кроме того, в республике действуют 27 религиозных объединений, представляющих иудаизм, 4 - буддизм, 49 - нетрадиционные для Казахстана конфессии, а также 33 благотворительных религиозных фонда и другие общества.
С учетом конфессионального многообразия межконфессиональный диалог и согласие были определены одними из основных приоритетов государственной политики в религиозной сфере, базирующейся на следующих принципах.
Во-первых, законодательное и институциональное обеспечение права граждан на свободу совести и вероисповедания. Этот принцип закреплен в Конституции страны, запрещающей любые формы дискриминации по конфессиональному признаку. Необходимые правовые основы для беспрепятственного функционирования религиозных объединений заложены в Законе Республики Казахстан "О свободе вероисповедания и религиозных объединениях".
Во-вторых, создание государством равных условий для реализации конфессиями своих функций. Эта позиция также нашла четкое отражение на законодательном уровне. Согласно Закону Республики Казахстан "О свободе вероисповедания и религиозных объединениях" религиозные объединения отделены от государства, государство не вмешивается в дела религиозных объединений, никакая религия или религиозные объединения не пользуются никакими преимуществами по отношению к другим.
В-третьих, стимулирование межконфессионального диалога в Казахстане. Наш опыт межконфессионального диалога получил признание и поддержку у лидеров мировых религий. Результатом этого стало проведение в столице Казахстана двух съездов лидеров мировых и традиционных религий.
В целом в республике сформирована законодательная база, регулирующая взаимодействие государства с религиозными объединениями. Государство, следуя принципу равенства религиозных объединений перед законом, создает для них общее правовое поле, в рамках которого они имеют одинаковые возможности и ограничения своей деятельности.
Конституционный принцип светского характера государства реализуется через четкое разделение сфер компетенции и функций государства и религиозных объединений. В то же время религия является важнейшей сферой жизни общества, и государство не может не взаимодействовать с религиозными объединениями.
Практика выстраивания государственно-конфессиональных отношений в республике, а также изучение опыта стран СНГ (Азербайджана, Киргизии, России, Таджикистана, Узбекистана, Украины) и дальнего зарубежья (Турции, Королевства Саудовская Аравия) показывает, что взаимодействие государственных органов с религиозными объединениями намного эффективнее при наличии как государственного уполномоченного органа по делам религий, так и консультативно-совещательных органов, с участием представителей различных конфессий.
В Казахстане различные формы взаимодействия с религиозными объединениями осуществляются органами власти разных уровней: Главой государства и высшими органами законодательной и исполнительной власти, отдельными министерствами и ведомствами, местными исполнительными органами.
В декабре 2005 года был создан Комитет по делам религий Министерства юстиции Республики Казахстан, осуществляющий в пределах своей компетенции реализационные и контрольные функции в сфере обеспечения права граждан на свободу вероисповедания, взаимодействия государства с религиозными объединениями.
Продолжают свою деятельность советы по связям с религиозными объединениями, образованные в 2000 году при Правительстве Республики Казахстан и акиматах областей, городов Астаны, Алматы.
В соответствии с конституционным принципом отделения религиозных объединений от государства, советы, в состав которых входят представители религиозных объединений и неправительственных организаций, ученые и работники государственных органов не обладают исполнительно-распорядительными функциями и действуют как консультативно-совещательные органы.
Руководители крупных религиозных центров и объединений входят также в состав республиканской и малых Ассамблей народа Казахстана, Комиссию по правам человека при Президенте Республики Казахстан.
Для организации системного мониторинга и анализа, проведения качественных научных исследований в области религии создан Научно-исследовательский и аналитический центр по вопросам религии Министерства юстиции Республики Казахстан.
Религиозная ситуация в Республике Казахстан остается стабильной. Продуманная и целенаправленная государственная политика позволила избежать возможные в условиях поликонфессионального общества конфликты на религиозной почве. Немаловажную роль в этом сыграл и традиционно высокий уровень толерантности казахстанского общества.
В то же время в данной сфере имеется ряд проблемных вопросов, требующих пристального внимания и государственного решения.
Определенную напряженность межконфессиональных отношений вызывает активизация деятельности нетрадиционных религиозных объединений, направленная на вовлечение в свои ряды граждан Казахстана, особенно молодежи. Их социальная опасность заключается в том, что, провозглашая и реализуя свои цели, они посягают на свободу личности, не учитывают сложившиеся в обществе культурные и духовные традиции, а также нормы законодательства.
Одним из факторов дестабилизации межконфессиональных отношений в республике является распространение экстремизма и терроризма. Зачастую экстремистские идеи облекаются в религиозную оболочку, их носителями становятся отдельные религиозные организации, имеющие разнообразный конфессиональный спектр.
Предпосылками возникновения осложнений религиозной ситуации в Казахстане могут стать следующие проблемы.
Во-первых, недостаточно скоординированная деятельность государственных органов, ответственных за реализацию государственной политики по обеспечению права граждан на свободу вероисповедания, особенно на местном уровне.
Во-вторых, несовершенный характер информационно-просветительской работы по противодействию любым формам религиозной дискриминации и религиозно-экстремистской идеологии.
При организации этой работы недостаточно охватывается образовательная сфера и учитывается специфика целевых аудиторий, что значительно снижает эффективность и результаты от ее проведения.
В-третьих, отсутствие системы при проведении государственными структурами мониторинга, анализа и прогнозирования религиозной ситуации, что не позволяет государственным органам получать необходимую качественную информацию о религиозной ситуации, оценить степень возможных угроз в религиозной сфере. Подобная ситуация препятствует профилактике причин конфликтных ситуаций, особенно на их ранней стадии.
В-четвертых, недостаточный уровень религиоведческой и правовой подготовки государственных служащих, взаимодействующих с религиозными объединениями. Это проявляется в незнании типологии религиозных объединений, особенностей вероучений и религиозной практики.
В-пятых, недостаточно эффективная правовая регламентация миссионерской деятельности, распространения продукции религиозного содержания, лицензирования деятельности духовных организаций образования, отсутствие однозначных критериев для юридических лиц, обладающих правом занятия религиозной практикой.
Такое положение становится причиной того, что ряд религиозных структур осуществляет свою деятельность без регистрации или под эгидой нерелигиозных общественных объединений и различных фондов. Без каких-либо выходных данных и обозначения конфессиональной принадлежности повсеместно распространяется религиозная и околорелигиозная литература. Имеют место нарушения, связанные с осуществлением миссионерской деятельности, особенно со стороны иностранных граждан.
Разработка предложений о внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты по вопросам свободы вероисповедания и религиозных объединений с учетом международных стандартов и сложившихся национально-культурных традиций народа Казахстана предусмотрена Планом мероприятий по реализации Концепции развития гражданского общества в Республике Казахстан на 2006-2011 годы, утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 сентября 2006 года N 953.
Совершенствование государственно-конфессиональной политики, ее эффективность будут зависеть от учета и решения обозначенных проблемных вопросов, что позволит государству наиболее полно реализовать свои социальные функции по обеспечению права граждан на свободу вероисповедания.
Подобный подход государства должен вызывать у религиозных объединений соответствующее понимание, выраженное в неукоснительном соблюдении норм законодательства и толерантном отношении к религиозному, культурному и иному многообразию казахстанского общества.

4. Цель и задачи реализации Программы

Целью Программы является совершенствование государственной политики по обеспечению права граждан на свободу вероисповедания.
Основными задачами Программы определены:
укрепление взаимопонимания, терпимости между религиозными объединениями различных вероисповеданий и их взаимодействия с государством;
развитие социального сотрудничества между государственными органами и религиозными объединениями;
совершенствование системы мониторинга, анализа и прогнозирования религиозной ситуации;
проведение прикладных научных исследований в области религии;
совершенствование законодательства в области реализации прав граждан на свободу вероисповедания и деятельности религиозных объединений;
повышение уровня религиоведческой и правовой грамотности кадров государственных служащих.
Реализация Программы позволит разработать направления социального сотрудничества государства с религиозными объедениями; осуществить прогнозирование религиозной ситуации на основе системного подхода и единых параметров; создать унифицированный банк данных о религиозных объединениях; подготовить предложения по внесению изменений в законодательство; принять меры по повышению квалификации государственных служащих, занимающихся вопросами религиозной сферы; повысить религиозную грамотность населения и уровень религиозной толерантности.
На основе анализа результатов, полученных в ходе реализации Программы, будет спланирована дальнейшая работа в области совершенствования государственной политики по обеспечению права граждан на свободу вероисповедания.

5. Основные направления и механизмы реализации Программы

5.1. Развитие взаимодействия государства и религиозных
объединений в новых общественно-политических условиях

Перспективными направлениями в развитии партнерских отношений между государством и религиозными объединениями будет совместная реализация социально значимых программ, использование духовных ценностей традиционных религий для укрепления морально-нравственных устоев общества, развитие межрелигиозного диалога, создание климата взаимопонимания между представителями различных конфессий, обеспечение внутриполитической стабильности общества.
Отношения государства и религиозных объединений в сфере образования, культуры, социального служения должны основываться на базе существующего законодательства, с учетом отечественного и зарубежного опыта.
Развитие взаимодействия государства и религиозных объединений в области образования предусматривает:
оказание государственной поддержки преподавания общеобразовательных дисциплин в образовательных учреждениях, созданных религиозными объединениями;
обеспечение лицензирования деятельности духовных организаций образования и контроль за соблюдением ими действующего законодательства.
В сфере культуры взаимодействие государства и религиозных объединений должно быть направлено на поддержание сотрудничества между последователями различных конфессий, а также между ними и неверующими гражданами в творчестве, сохранении культурного наследия.
Значительная часть имущества культового назначения имеет статус памятников истории и культуры, является составной частью музейного, библиотечного или архивного фондов. Правовое регулирование положения данных объектов в законодательстве о культуре должно учитывать их особый характер как предметов богослужения или религиозных святынь.
В связи с этим следует осуществить следующие меры:
обеспечить совершенствование правовой основы отношений государства и религиозных объединений по вопросам владения, сохранности и доступности памятников культового искусства;
рассмотреть вопрос о возможности приобретения в собственность государства предметов культового искусства, представляющих историческую, религиозную и культурную ценность.
Социальное служение всегда было приоритетной сферой деятельности религиозных объединений, в которой ими накоплен огромный опыт. На паритетных отношениях между государственными органами и религиозными объединениями могут решаться такие социальные проблемы как восстановление системы нравственных ориентиров общества, борьба с наркоманией, алкоголизмом, распространением СПИДа и ВИЧ-инфекции, детской, подростковой преступностью и беспризорностью, ослаблением семейно-брачного института.
Особый статус имеет взаимодействие государства и религиозных объединений в специальных медицинских учреждениях и местах лишения свободы, где находятся лица, чьи права и свободы ограничены.
В целях реализации права на свободу вероисповедания государственные органы будут принимать меры для наиболее полного обеспечения возможности граждан, находящихся в изоляции, удовлетворять их религиозные потребности, получать и пользоваться религиозной литературой, предметами религиозного назначения, осуществлять религиозные обряды.
Создавая условия религиозным объединениям для их благотворительной деятельности и социального служения, государство вправе требовать от религиозных объединений не злоупотреблять нуждами малоимущих граждан в целях насаждения, либо изменения их религиозных убеждений.
Формирование единой государственной политики в сфере обеспечения свободы вероисповедания возможно только при наличии единой подчиненности и координации деятельности по данным вопросам. Необходимо совершенствовать структуру и деятельность уполномоченного государственного органа по делам религий и его территориальных подразделений.
Реализация данной Программы станет первым шагом к достижению системного и комплексного подхода к взаимодействию центральных и местных органов власти, уполномоченного органа по делам религий, советов по связям с религиозными объединениями всех уровней, а также неправительственных организаций с религиозными объединениями.

5.2. Разработка и осуществление комплекса
информационно-просветительских и организационных мер,
направленных на гармонизацию межконфессиональных отношений,
профилактику проявлений религиозного экстремизма

В целях профилактики возникновения конфликтов на религиозной почве и распространения религиозного экстремизма будут приняты меры по организации комплексной информационно-просветительской работы по формированию у населения базовых знаний в сфере религии.
Причиной возникновения подобных конфликтов зачастую является низкий уровень религиозной грамотности основной массы казахстанцев, позволяющий манипулировать сознанием человека и вовлекать граждан в деструктивные религиозные культы. Поэтому информационно-просветительская работа должна быть нацелена на раскрытие антисоциальной сущности религиозно-экстремистских учений, информирование граждан о деструктивных культах, формирование установок религиозной толерантности.
Огромный потенциал в этом направлении имеют средства массовой информации, являющиеся не только каналом выражения, но и мощным средством формирования общественного мнения.
В целях использования возможностей СМИ в информационно-просветительской и разъяснительной работе, а также привлечения к ней журналистского сообщества планируется:
проводить информационно-просветительскую и разъяснительную работу в рамках государственного заказа;
рассмотреть вопрос о создании отделов и назначении специальных корреспондентов по вопросам религии в редакциях государственных печатных и электронных СМИ;
обеспечить в рамках государственного заказа в республиканских и местных СМИ создание постоянных рубрик, циклов теле- и радио передач по вопросам обеспечения свободы вероисповедания и профилактики религиозного экстремизма;
организовать семинары-тренинги для журналистов, специализирующихся по религиозной тематике, и постоянные консультации для пресс-служб религиозных объединений в целях оказания им практической и методической помощи;
провести республиканские и местные конкурсы среди журналистов на лучшую статью, теле- и радиопередачу о межконфессиональном согласии, свободе вероисповедания и профилактике религиозного экстремизма.
Для пропаганды религиоведческих знаний будет издаваться информационно-аналитический бюллетень "Религия и право". Предусмотрено также создание видеофильмов о религиях Казахстана, содержание которых ориентировано на укрепление межэтнического и межконфессионального согласия, формирование чувства казахстанского патриотизма, реализацию посланий Президента Республики Казахстан и решений съездов лидеров мировых и традиционных религий, пропаганду идеи Дня духовного согласия, имиджа Астаны как духовной столицы, профилактику религиозного экстремизма и формирование толерантного поведения у различных социальных групп.
В целях реализации инициатив, озвученных Главой государства на втором Съезде лидеров мировых и традиционных религий, будут организованы лекции и встречи с лидерами зарубежных и республиканских религиозных центров, с последующим освещением их выступлений в СМИ.
Агитационно-пропагандистские группы, сформированные из ученых, представителей государственных органов и религиозных объединений, будут проводить во всех регионах страны мероприятия по пропаганде государственной политики в сфере свободы вероисповедания и повышению религиоведческой грамотности населения.
Предусмотрено проведение ряда международных и республиканских конференций по вопросам консолидации казахстанского общества, изучения зарубежного опыта гармонизации межконфессиональных отношений, профилактики религиозного экстремизма.
Информационно-просветительская работа будет иметь практический характер и комплексный подход, учитывать различные слои населения, целевые аудитории, специфику регионов.

5.3. Совершенствование системы мониторинга, анализа и
прогнозирования религиозной ситуации, организация
научно-исследовательской и методической работы

В условиях динамично меняющейся структуры конфессионального пространства и возрастания угрозы религиозного экстремизма выстраивание эффективной государственной политики в сфере свободы вероисповедания невозможно без глубокого анализа и качественного прогноза тенденций развития данной сферы.
В этих целях предусмотрено совершенствование системы мониторинга религиозной ситуации, его осуществление по единой схеме во всех регионах страны. Мониторинг и анализ тенденций в религиозной сфере будет основываться на результатах глубоких научных исследований, предусматривающих изучение сущности религии, механизмов формирования религиозного сознания, особенностей психологии верующих и мотивации их социального поведения.
Объектом исследования должны выступать также роль религии в истории развития народа Казахстана, степень религиозности разных слоев и социальных групп населения республики, специфика действующих конфессий, традиции их взаимоотношений с государством, связи со своими единоверцами за рубежом, политика их зарубежных духовных центров и т.д.
Важное место в организации этой работы отводится Научно-исследовательскому и аналитическому центру по вопросам религии Министерства юстиции, который будет осуществлять:
информационно-аналитическое и научно-методологическое обеспечение деятельности государственных органов, организаций и граждан по вопросам религии;
анализ и прогнозирование развития религиозной ситуации в стране;
проведение прикладных научных и социологических исследований в области религии, направленных на выработку практических рекомендаций;
издание учебно-методической литературы и информационных бюллетней, а также проведение обучающих и специальных семинаров.
К данной работе будут привлекаться также независимые исследовательские организации и эксперты. Результаты проводимых исследований послужат основой аналитического обеспечения деятельности государственных органов, занимающихся вопросами религии.

5.4. Повышение уровня религиоведческой и правовой подготовки
государственных служащих и священнослужителей

Решение задач государственной политики в сфере религии требует создания системы религиоведческого образования, начиная со школы и заканчивая подготовкой государственных служащих и специалистов высшей квалификации в этой области.
Религиоведческое образование должно стать важной интегральной частью современного гуманитарного знания, охватить образовательные и профессиональные школы, вузы, аспирантуру и докторантуру.
Для этого в государственной системе образования и воспитания:
будут разработаны дисциплины и курсы, имеющие религиоведческую и культурологическую направленность;
в учебные программы организаций образования внедрены методики по формированию принципов толерантного поведения, профилактики ксенофобии и религиозного экстремизма;
внесены предложения по оптимизации количества обучающихся по специальности "Религиоведение" и улучшению качества их подготовки;
разработаны государственные стандарты по специальности "Теология".
В настоящее время в системе государственных органов наблюдается острый дефицит квалифицированных специалистов-религиоведов, способных проводить всесторонний научный анализ религиозной сферы, деятельности религиозных объединений, осуществлять качественную религиоведческую экспертизу.
В этой связи основной задачей религиоведческой подготовки и переподготовки является повышение квалификации государственных служащих и работников бюджетной сферы в области истории и теории религии, правовых аспектов регулирования государственно-конфессиональных отношений, социально-психологических особенностей работы с верующими.
Для решения этой задачи будут приняты следующие меры:
в государственной системе подготовки и повышения квалификации кадров государственных служащих налажено издание учебно-методических пособий по религиоведческому и правовому просвещению;
на постоянной основе организованы курсы повышения квалификации государственных служащих и работников бюджетной сферы, реализующих государственную политику в области свободы вероисповедания;
обеспечено распространение научно-популярной и методической литературы на бумажных и электронных носителях;
проведены круглые столы, научно-практические конференции, семинары, циклы обучающих радио и телепередач, публикаций в СМИ.
Определенные негативные тенденции в сфере межконфессиональных отношений связаны с проблемами в области духовного образования. Рост числа религиозных объединений поставил все конфессии перед фактом острого дефицита кадров священнослужителей. В этих условиях они нередко вынуждены привлекать к богослужебной деятельности людей, имеющих не только недостаточный уровень богословской подготовки, но также низкий общеобразовательный уровень. Подобные факты негативно влияют на авторитет священнослужителей в среде верующих граждан, снижают эффективность их работы по профилактике религиозного экстремизма.
Решение данной проблемы связано, прежде всего, с повышением качества преподавания в действующих в республике религиозных учебных заведениях, совершенствованием механизма лицензирования образовательной деятельности духовных учебных заведений.
В целях повышения уровня правовой грамотности священнослужителей планируется организация циклов лекций на базе Научно-исследовательского и аналитического центра по вопросам религии Министерства юстиции Республики Казахстан, разработка информационно-аналитических и научно-методических пособий по вопросам государственно-конфессиональных отношений.
Совместно с руководством религиозных центров республики будут более углубленно изучены вопросы организации обучения казахстанских граждан в зарубежных теологических образовательных заведениях, где они могут попасть под влияние радикально-экстремистской идеологии и религиозных течений, основы которых противоречат Конституции и законодательству Республики Казахстан.
В целом принятые меры позволят повысить уровень компетентности различных категорий государственных служащих, работников учреждений образования, культуры, правоохранительных органов, общественных организации, а также священнослужителей в вопросах государственно-конфессиональных отношений.
Расширение кругозора и разносторонней образованности казахстанцев, их понимание роли и места религии в истории и культуре отдельных стран и народов будут способствовать воспитанию патриотизма, уважения к наследию своей страны, правам и свободам человека, религиозной и национальной терпимости.

6. Необходимые ресурсы и источники финансирования

На реализацию Программы потребуется финансирование из республиканского бюджета в размере 219 млн. тенге, в том числе: 2007 год - 68,1 млн. тенге, 2008 год - 72,9 млн. тенге, 2009 год - 78 млн. тенге.
Объемы расходов по мероприятиям, финансируемым за счет средств республиканского и местных бюджетов будут ежегодно уточняться при формировании республиканского и местных бюджетов на соответствующий финансовый год.

7. Ожидаемый результат от реализации Программы

Реализация Программы в 2007-2009 годах обеспечит:
стабильность религиозной ситуации, межконфессиональную толерантность;
сокращение количества нарушений законодательства о свободе вероисповедания и конфликтов на религиозной почве в процентном соотношении к предыдущему периоду;
увеличение на 1,2 % количества религиозных объединений, прошедших государственную или учетную регистрацию;
разработку форм социального сотрудничества между государственными органами и религиозными объединениями;
усовершенствование системы мониторинга, анализа и прогнозирования религиозной ситуации;
формирование информационного банка данных о религиозных объединениях, действующих в Республике Казахстан;
создание научно-методической базы, обеспечивающей основу государственной политики в религиозной сфере;
повышение квалификации государственных служащих, занимающихся вопросами взаимодействия с религиозными объединениями, а также религиоведческой и правовой грамотности населения;
усовершенствование законодательства в области реализации прав граждан на свободу вероисповедания и деятельности религиозных объединений;
повышение качества и количества религиоведческих экспертиз объектов религиозного содержания и контроль за недопущением ввоза, изготовления и распространения на территории страны религиозной продукции экстремистского содержания;
усиление информационно-просветительской работы, направленной на реализацию прав на свободу вероисповедания, гармонизацию межконфессиональных отношений и профилактику религиозного экстремизма;
проведение 9 социологических исследований и 3 мониторингов по вопросам религиозной ситуации в стране;
реализацию прикладных научных проектов;
проведение 4 республиканских, 8 региональных, 4 международных и ряда областных конференций и семинаров-совещаний по вопросам государственно-конфессиональных отношений;
выпуск 12 номеров информационно-аналитического бюллетеня "Религия и право" общим тиражом 18 тысяч экземпляров;
издание 15 наименований специальной научной литературы, справочников, методических пособий, словарей по вопросам религий общим тиражом 52 тысячи экземпляров;
создание 6 видеофильмов и 6 видеороликов о государственно-конфессиональных отношениях;
организацию работы 15 агитационно-пропагандистских групп по вопросам пропаганды государственной политики в области обеспечения права граждан на свободу вероисповедания;
улучшение качества опубликованных в СМИ материалов по системному освещению актуальных вопросов государственно-конфессиональных отношений;
активизацию участия неправительственных объединений в информационно-пропагандистской работе по профилактике религиозного экстремизма.

"Қазақстан Республикасында діни сенім бостандығын қамтамасыз ету мен мемлекеттік-конфессиялық қатынастарды жетілдіру жөніндегі 2007 - 2009 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама туралы" Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 9 тамыздағы N 682 Қаулысы. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2007 жылғы 5 желтоқсандағы N 1185 Қаулысымен

Ескерту. Қаулының күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2007 жылғы 5 желтоқсандағы N 1185 Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкiмeтi ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
"Қазақстан Республикасында діни сенім бостандығын қамтамасыз ету мен мемлекеттік-конфессиялық қатынастарды жетілдіру жөніндегі 2007 - 2009 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама туралы" Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығының жобасы Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы

Қазақстан Республикасында діни ceнiм бостандығын
қамтамасыз ету мен мемлекеттік-конфессиялық қатынастарды
жетілдіру жөніндегі 2007 - 2009 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарлама туралы

Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабының 8) тармақшасына сәйкес және Қазақстан Республикасында мемлекеттік-конфессиялық қатынастарды жетілдіру мақсатында ҚАУЛЫ ETEMIH:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында діни сенім бостандығын қамтамасыз ету мен мемлекеттік-конфессиялық қатынастарды жетілдіру жөніндегі 2007 - 2009 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама (бұдан әpi - Бағдарлама) бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасының Үкіметі бip ай мерзімде Бағдарламаны icкe асыру жөніндегі ic-шаралар жоспарын әзірлесін және бекітсін.
3. Орталық және жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар Бағдарламаны icкe асыру жөнінде шаралар қабылдасын.
4. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі жарты жылда бip рет, eceптi кезеңнен кейінгі айдың 25-күнінен кешіктірмей Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне және Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның icкe асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын.
5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Үкіметіне жүктелсін.
6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Астана, Ақорда, 2007 жылғы
N

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2007 жылғы N
Жарлығымен
БЕКІТІЛГЕН

Қазақстан Республикасында діни ceнiм бостандығын
қамтамасыз ету мен мемлекеттік-конфессиялық
қатынастарды жетілдіру жөніндегі 2007-2009 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарлама

Астана, 2007 жыл

Мазмұны

1. Бағдарламаның паспорты
2. Kipicпе
3. Қaзіpгi проблеманың жай-күйін талдау
4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері
5. Бағдарламаны icкe асырудың негізгі бағыттары мен тeтiктepi
5.1 Жаңа қоғамдық-саяси жағдайда мемлекет пен діни
бірлестіктердің өзара іс-қимылын дамыту
5.2 Конфессияаралық, қатынастарды үйлестіруге, діни
экстремизм көріністерінің алдын алуға бағытталған
ақпараттық-ағартушылық және ұйымдастырушылық шаралар
кешенін әзірлеу және жүзеге асыру
5.3 Діни ахуал мониторингі, оны талдау және болжамдау жүйесін
жетілдіру, ғылыми-зерттеу және әдістемелік жұмысты
ұйымдастыру
5.4 Мемлекеттік қызметшілер мен діни қызметшілердің дінтану
және құқықтық дайындығының деңгейін арттыру
6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру кездері
7. Бағдарламаны icкe асырудан күтілетін нәтижелер

Бағдарламаның паспорты

Бағдарлама- Қазақстан Республикасында діни сенім бостандығын
ның атауы қамтамасыз ету мен мемлекеттік-конфессиялық
қатынастарды жетілдіру 2007 - 2009 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарлама

Әзірлеу үшін Қазақстан Республикасының Президенті
негіздеме Н.Ә. Назарбаевтың 2006 жылғы 1
наурыздағы "Қазақстан өз дамуындағы жаңа
серпіліс жасау қарсаңында" және
2007 жылғы 28 ақпандағы "Жаңа әлемдегі жаңа
Қазақстан" атты Қазақстан халқына жолдаулары
"Қазақстан Республикасының әлеуметтік-
экономикалық дамуының 2007 - 2009 жылдарға
арналған орта мерзімді жоспары (екінші кезең)
туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006
жылғы 25 тамыздағы N 822 қаулысы
"Мемлекет басшысының 2005 - 2007 жылдардағы
Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауларын іске
асыру жөніндегі негізгі бағыттардың
(іс-шаралардың) жалпыұлттық жоспарын және
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 - 2009
жылдарға арналған бағдарламасын орындау
жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту туралы"
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 20
сәуірдегі N 319 қаулысы

Әзірлеуші Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі

Бағдарламаның Азаматтардың діни сенім бостандығының
мақсаты құқықтарын қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік
саясатты жетілдіру
Бағдарламаның Түрлі діни нанымдағы діни бірлестіктер арасында
міндеттері өзара түсіністікті, төзімділікті және олардың
мемлекетпен өзара іс-қимылын нығайту;
мемлекеттік органдар мен діни бірлестіктер
арасындағы әлеуметтік ынтымақтастықты дамыту;
діни ахуал мониторингі, оны талдау және
болжамдау жүйесін жетілдіру;
діни салада ғылыми қолданбалы зерттеулер
жүргізу;
азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын
іске асыру және діни бірлестіктердің қызметі
саласындағы заңнаманы жетілдіру;
мемлекеттік қызметші кадрлардың дінтану және
құқықтық сауаттылық деңгейін арттыру;

Іске асыру 2007 - 2009 жылдар
мерзімдері

Қаржыландыру Бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджеттен
көздері қаржыландыруға 219 млн. теңге талап етіледі, оның
ішінде:
2007 жылға - 68,1 млн. теңге, 2008 жылға - 72,9
млн. теңге, 2009 жылға - 78 млн. теңге.
Республикалық және жергілікті бюджеттер
қаражаты есебінен қаржыландырылатын іс-шаралар
бойынша шығыстардың көлемі тиісті қаржы жылына
арналған республикалық және жергілікті
бюджеттерді қалыптастыру кезінде жыл сайын
нақтыланатын болады

Күтілетін Бағдарламаны 2007 - 2009 жылдары іске асыру
нәтиже мыналарды қамтамасыз етеді:
діни ахуал тұрақтылығын, конфессияаралық
төзімділікті;
діни сенім бостандығы туралы заңнаманы
бұзушылықтар мен діни тұрғыдағы
қақтығыстардың саны алдыңғы кезеңге қарағанда
пайыздық қатынаста азаяды;
мемлекеттік немесе есептік тіркеуден өткен діни
бірлестіктердің саны 1,2 пайызға ұлғаяды;
мемлекеттік органдар мен діни бірлестіктер
арасындағы әлеуметтік ынтымақтастық нысандарын
әзірлеу;
діни ахуал мониторингінің жүйесін, оны талдау
мен болжамдауды жетілдіру;
Қазақстан Республикасында жұмыс істейтін діни
бірлестіктер туралы ақпараттық деректер банкін
құру;
дін саласында мемлекеттік саясаттың негізін
қамтамасыз ететін ғылыми-әдістемелік база құру;
діни бірлестіктермен өзара іс-қимыл
мәселелерімен айналысатын мемлекеттік
қызметшілердің біліктілігін, сондай-ақ халықтың
дінтану мен құқықтық сауаттылығын арттыру;
азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын
іске асыру және діни бірлестіктер қызметі
саласындағы заңнаманы жетілдіру;
діни мазмұндағы объектілерге дінтану
сараптамасының сапасы мен санын арттыру және
экстремистік мазмұндағы діни өнімдерді ел
аумағына әкелуге, дайындауға және таратуға жол
бермеуді бақылау;
діни сенім бостандығы құқықтарын іске асыруға,
конфессияаралық қатынастарды үйлестіруге және діни
экстремизмнің алдын алуға бағытталған ақпараттық-
ағартушылық жұмысты күшейту;
елдегі діни ахуал мәселелер бойынша 9
социологиялық зерттеу және 3 мониторингті жүргізу;
қолданбалы ғылыми жобаларды іске асыру;
мемлекеттік-конфессиялық қатынастар мәселелері
бойынша 4 республикалық, 8 өңірлік, 4 халықаралық
және бірқатар облыстық конференциялар мен
семинар-кеңестер өткізу;
жалпы таралымы 18 мың дана "Дін және құқық"
ақпараттық-талдау бюллетенінің 12 нөмірін жарыққа
шығару;
дін мәселелері бойынша жалпы таралымы 52 мың
дана 15 арнайы атаулы ғылыми әдебиеттер,
анықтамалықтар, әдістемелік құралдар, сөздіктер
шығару;
мемлекеттік-конфессиялық қатынастар туралы 6
бейнефильм мен 6 бейнеролик шығару;
азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарды
қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты
насихаттау мәселелері бойынша 15 үгіт-насихат
топтарының жұмысын ұйымдастыру;
мемлекеттік-конфессиялық қатынастардың өзекті
мәселелерін жүйелі жариялау бойынша БАҚ-та
жарияланған материалдардың сапасын арттыру;
діни экстремизмнің алдын алу жөнінде
ақпараттық-насихаттау жұмысында үкіметтік емес
бірлестіктердің қатысуын жандандыру.

2. Кіріспе

Қазақстан Республикасында діни сенім бостандығын қамтамасыз ету мен мемлекеттік-конфессиялық қатынастарды жетілдіру 2007 - 2009 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны (бұдан әрі - Бағдарлама) әзірлеу қажеттілігі тәуелсіздік жылдарында республикада болған демократиялық қайта құруларға, елдің конфессиялық кеңістігі құрылымының өзгеруіне, мемлекеттік органдар мен діни бірлестіктердің арасындағы қарым-қатынастарды жетілдіру мәселелерінің өзектілігіне, сондай-ақ конфессияаралық қарым-қатынастарды одан әрі үйлестіруге негізделген.
Бағдарламаның негізінде Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2006 жылғы 1 наурыздағы "Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында" және 2007 жылғы 28 ақпандағы "Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан" атты Қазақстан халқына жолдауларында белгілеп берген идеялары жатыр.
Бұдан басқа, осы Бағдарлама "Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2007 - 2009 жылдарға арналған орта мерзімді жоспары (екінші кезең) туралы" Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2006 жылғы 25 тамыздағы N 822 және "Мемлекет басшысының 2007 - 2009 жылдардағы Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауларын іске асыру жөніндегі негізгі бағыттардың (іс-шаралардың) жалпыұлттық жоспарын және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 - 2009 жылдарға арналған бағдарламасын орындау жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 20 сәуірдегі N 319 қаулыларына сәйкес әзірленді.
Бағдарламада ұсынылып отырған шаралар кешені азаматтардың діни сенім бостандығына конституциялық құқықтарын қамтамасыз етуге, мемлекеттік органдардың діни бірлестіктермен өзара қарым-қатынастар жүйесін дамытуға, азаматтардың толеранттық санасын нығайтуға, қоғамның рухани құндылықтарын дамытуға, діни ахуалдың даму үрдістерін талдауға және болжамдауға ғылыми тәсілді қамтамасыз етуге бағытталған.
Бағдарлама діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы заңнаманы жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірлеуді, конфессияаралық қатынастарды үйлестіруге, діни экстремизмнің алдын алуға бағытталған ақпараттық-ағартушылық және ұйымдастырушылық шараларды әзірлеуді болжайды.
Жалпы Бағдарлама діни сенім бостандығын қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру стратегиясын, негізгі бағыттарын, міндеттері мен тетіктерін анықтайды.

3. Проблеманың қазіргі жай-күйін талдау

Қазақстан көпконфессиялы мемлекет болып табылады. Соңғы 15 жылда республика тәуелсіздік алғалы бері елдің конфессиялық кеңістігі елеулі кеңейіп және өзгеріске ұшырады. Осы кезең арасында халықтың діншілдік деңгейі анақұрлым көтеріліп, діни бірлестіктердің саны бес есеге дейін өсті. Егер 1990 жылы 1 қаңтарда Қазақстанда 10-15 конфессияны білдіретін 671 діни бірлестік жұмыс істесе, 2007 жылдың басына олардың саны 40-тан аса конфессиялар мен деноминацияларды білдіретін 3783-ке дейін өсті.
Ислам діни сеніміндегі діни бірлестіктердің саны 46-дан 2144-ке дейін, орыс православиялық шіркеулерінің діни бірлестіктері 62-ден 270-ке дейін, рим-католиктік шіркеулер 42-ден 95-ке дейін, протестанттық бағыттағы діни бірлестіктер 521-ден 1147-ге дейін өсті. Бұдан басқа, республикада иудаизмді білдіретін - 27, буддизм - 4 діни бірлестік, 49 - Қазақстан үшін дәстүрлі емес конфессия, сондай-ақ 33 қайырымдылық діни қоры мен басқа да қоғамдар жұмыс істейді.
Конфессиялық алуан түрлілікті ескере отырып, мемлекеттің дін саласындағы салмақты саясаты конфессияаралық диалог пен келісім негізінде мынадай қағидаларға жүгінеді.
Біріншіден, азаматтардың ар-ождан және діни сенім бостандықтарына құқықтарын заңнамалық және институционалдық қамтамасыз ету. Бұл қағида конфессиялық белгі бойынша қатысты кез келген кемсітушілік нысанына тыйым салатын еліміздің Конституциясында бекітілген. Діни бірлестіктердің кедергісіз жұмыс істеуі үшін қажетті құқықтық негіздер "Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы" Қазақстан Республикасының Заңында қамтылған.
Екіншіден, конфессиялардың өз функцияларын іске асыруы үшін мемлекеттің тең жағдайлар жасауы. Бұл ұстаным да заңнамалық деңгейде нақты көрініс тапқан. "Діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы" Қазақстан Республикасы Заңына сәйкес діни бірлестіктер мемлекеттен бөлінген, мемлекет діни бірлестіктердің ісіне араласпайды, ешбір дін немесе діни бірлестік мемлекет алдында басқаларға қатысты ешқандай артықшылықтарды пайдаланбайды.
Үшіншіден, Қазақстанда конфессияаралық диалогты ынталандыру. Біздің конфессияаралық диалог тәжірибемізді әлемдік діндердің көшбасшылары мойындап қолдау көрсетті. Мұның нәтижесі Қазақстанның астанасында әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының екі съезінің өткізілуі болды.
Жалпы республикада мемлекеттің діни бірлестіктермен өзара іс-қимылын реттейтін заңнамалық база қалыптастырылды. Мемлекет діни бірлестіктердің заң алдындағы теңдігі қағидатына сүйене отырып, олар үшін ортақ құқықтық ая жасауда, оның шеңберінде өз қызметінде бірдей мүмкіндіктер мен шектеулерге ие. Осындай мүмкіндік алған діни бірлестіктер белгілі заң жүйесінде тең дәрежеде жұмысын атқара алады.
Мемлекетіміздің зайырлы сипатының конституциялық қағидаты мемлекет пен діни бірлестіктер құзыреті мен функциялары салаларын дәл бөлу арқылы іске асырылады. Сонымен қатар, дін қоғам өмірінің аса маңызды саласы болып табылады және мемлекет діни бірлестіктермен өзара әрекет ете алмайды.
Республикада мемлекеттік-конфессияаралық қатынастар құру практикасы, сондай-ақ ТМД (Әзірбайжан, Қырғыз, Ресей, Тәжікстан, Өзбекстан, Украина) елдері мен алыс шет елдердің (Түркия, Сауд Арабиясы Корольдігі) тәжірибесін зерделеу мемлекеттік органдардың діни бірлестіктермен өзара іс-қимылы діни істер жөніндегі мемлекеттік уәкілетті органның, әр түрлі конфессиялар өкілдерінің қатысуымен консультативтік-кеңесші органдардың болуы кезінде неғұрлым тиімдірек екендігін көрсетеді.
Қазақстанда діни бірлестіктермен әр түрлі өзара іс-қимыл нысандарын түрлі деңгейдегі билік органдары жүзеге асырады: Мемлекет басшысы мен жоғары заң шығару және атқарушылық билік органдары, жеке министрліктер мен ведомстволар, жергілікті атқарушы органдар.
2005 жылғы желтоқсанда өз құзыреті шегінде азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарды қамтамасыз ету, мемлекеттің діни бірлестіктермен өзара іс-қимылы саласындағы іске асыру және бақылау функцияларын жүзеге асыратын Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Діни істер комитеті құрылды.
2000 жылы құрылған Қазақстан Республикасының Үкіметі мен облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері жанынан құрылған діни бірлестіктермен байланыс жөніндегі кеңес өз қызметін жалғастыруда.
Діни бірлестіктердің мемлекеттен бөлудің конституциялық қағидатына сәйкес құрамына діни бірлестіктер мен үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері, ғалымдар мен мемлекеттік органдардың қызметкерлері кіретін кеңестерде атқарушылық-билік ету функциялары жоқ және консультативтік-кеңесші органдар ретінде жұмыс істейді.
Ірі діни орталықтар мен бірлестіктердің жетекшілері де республикалық және Қазақстан халқының кіші Ассамблеясының, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның құрамына кіреді.
Жүйелі мониторинг пен талдауды ұйымдастыру және діни салада сапалы ғылыми зерттеулер жүргізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Дін мәселелері жөніндегі ғылыми-зерттеу және талдау орталығы құрылды.
Қазақстан Республикасында діни ахуал тұрақты күйінде қалып отыр. Ойланған және мақсатты мемлекеттік саясат көпконфессиалы қоғам жағдайында діни тұрғыдағы араздықты болдырмауға мүмкіндік берді. Бұған қазақстан қоғамының төзімділік деңгейінің дәстүрлі жоғары болуы көп рөл атқарды.
Сонымен қатар, осы салада ынталы ерекше назар аударуды және мемлекеттің шешімін қажет ететін бірқатар проблемалық мәселелер бар.
Өз қатарларына Қазақстан азаматтарын, әсіресе жастарды тартуға бағытталған дәстүрлі емес діни бірлестіктердің белсенді қызметі конфессияаралық қатынастардың белгілі бір шиеленісуін туғызуда. Олардың әлеуметтік қауіптілігі - өз мақсаттарын жариялай және іске асыра отырып, олар жеке адамның бостандығына қол сұғады, қоғамда қалыптасқан мәдени және рухани дәстүрлерді, сондай-ақ заңнаманың нормаларын ескермейді.
Республикадағы конфессияаралық қатынастарды тұрақсыздандыру факторының бірі экстремизм мен терроризмді тарату болып табылады. Көбіне экстремистік идеялар діни қабықты жамылады, оларды тасушылар ретінде түрлі конфессиялық спектрлері бар жекелеген діни ұйымдар болады.
Қазақстанда діни ахуалда шиеліністер пайда болуының алғышарттары мынадай проблемалар болуы мүмкін.
Біріншіден, азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарды, әсіресе жергілікті деңгейде қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік саясатты іске асыруға жауапты мемлекеттік органдардың жеткіліксіз үйлестірілген қызметі.
Екіншіден, діни кемсітушілік пен діни-экстремистік идеологияның кез келген нысандарына қарсы әрекет ету жөніндегі ақпараттық-ағартушылық жұмыстары сипатының жетілмегені.
Осы жұмысты ұйымдастырған кезде білім беру саласы жеткіліксіз қамтылады және мақсатты дәрісханалар ерекшелігі ескеріледі, бұл оны өткізудің тиімділігі мен нәтижелерін едәуір төмендетеді.
Үшіншіден, мемлекеттік құрылымдардың діни ахуал мониторингін, оны талдау мен болжамдауды жүргізу кезінде жүйенің болмауы, бұл мемлекеттік органдарға діни ахуал туралы қажетті сапалы ақпаратты алуға, діни салада ықтимал қатер дәрежесін бағалауға мүмкіндік бермейді. Мұндай жағдайлар шиеленіскен жағдайлар себептерінің, әсіресе оларды ертерек жолын кесуге кедергі келтіреді.
Төртіншіден, діни бірлестіктермен өзара әрекет ететін мемлекеттік қызметшілердің дінтану және құқықтық дайындығының жеткіліксіз деңгейі. Бұл діни бірлестіктердің типологиясың, дін ілімдерінің ерекшеліктерін және діни практиканы білмеуінен байқалады.
Бесіншіден, миссионерлік қызметтің, діни мазмұндағы өнімді таратудың, рухани білім беру ұйымдарының қызметін лицензиялаудың жеткіліксіз тиімді құқықтық регламентациясы, діни практикамен шұғылдануға құқығы бар заңды тұлғаларға арналған бір жақты өлшемдердің болмауы.
Осындай жағдай бірқатар діни құрылымдардың өз қызметтерін тіркеусіз немесе діни емес қоғамдық бірлестіктер мен әр түрлі қорлар болып қызмет етуіне себеп болып отыр.
Конфессиялық тиесілілігінің қайсыбір шығу деректері мен белгілерінсіз діни және дін жанындағы әдебиеттер барлық жерде таратылуда. Әсіресе, шетелдік азаматтар тарапынан миссионерлік қызметті жүзеге асыруға байланысты бұзушылықтар орын алуда.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 30 қыркүйектегі N 953 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында азаматтық қоғамды дамытудың 2006 - 2011 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарында халықаралық стандарттар мен Қазақстан халқының қалыптасқан ұлттық-мәдени дәстүрлерін ескере отырып, кейбір заңнамалық актілерге діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы ұсыныстар әзірлеу көзделген.
Мемлекеттік-конфессиялық саясатты, оның тиімділігін жетілдіру белгіленген проблемаларды ескеру мен шешуге тәуелді болады, бұл мемлекетке азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын қамтамасыз ету жөніндегі өздерінің әлеуметтік функцияларын неғұрлым толық іске асыруға мүмкіндік береді.
Мемлекеттің мұндай көзқарасы діни бірлестіктер тарапынан заңнама нормаларын мүлтіксіз сақтаумен және қазақстандық қоғамына діни, мәдени және өзге де алуан түрлілікке тиісті түсінік тудыруға тиіс.

4. Бағдарламаны жүзеге асырудың мақсаты мен міндеттері

Бағдарламаның мақсаты азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік саясатты жетілдіру болып табылады.
Бағдарламаның негізгі міндеттері:
түрлі діни сенімдегі діни бірлестіктер арасындағы өзара түсіністікті, төзімділікті және олардың мемлекетпен қарым-қатынасын нығайту;
мемлекеттік органдар мен діни бірлестіктер арасында әлеуметтік ынтымақтастықты дамыту;
діни ахуал мониторингі, оны талдау және болжамдау жүйесін жетілдіру;
дін саласында ғылыми қолданбалы зерттеулер жүргізу;
азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын іске асыру саласындағы заңнаманы және діни бірлестіктердің қызметін жетілдіру;
мемлекеттік қызметші қадрлардың дінтану және құқықтық сауаттылығы деңгейін арттыру айқындалады.
Бағдарламаны іске асыру мемлекеттің діни бірлестіктермен әлеуметтік ынтымақтастығы бағыттарын әзірлеуге; жүйелі көзқарас және біртекті параметрлер негізінде діни ахуалды болжамдауды жүзеге асыруға, діни бірлестіктер туралы біріздендерілген деректер банкін құруға; заңнамаға өзгерістер енгізу жөнінде ұсыныстар дайындауға; дін саласындағы мәселелермен айналысатын мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыру жөнінде шаралар қабылдауға; халықтың діни сауаттылығын және діни төзімділік деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.
Бағдарламаны іске асыру барысында алынған нәтижелерді талдау негізінде азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарды қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік саясатты жетілдіру саласындағы одан арғы жұмыс жоспарланатын болады.

5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары мен тетіктері

5.1. Жаңа қоғамдық-саяси жағдайда мемлекет пен діни бірлестіктердің өзара іс-қимылын дамыту

Мемлекет пен діни бірлестіктердің арасындағы әріптестік қатынастарды дамытудағы перспективалы бағыттар: әлеуметтік маңызды бағдарламаларды бірлесіп іске асыру, қоғамының моральдық-адамгершілік тіректерін нығайту үшін дәстүрлі діндердің рухани құндылықтарын пайдалану, дінаралық диалогты дамыту, түрлі конфессиялар өкілдерінің арасында өзара түсіністік климат жасау, қоғамның ішкі саяси тұрақтылығын қамтамасыз ету болады.
Мемлекет пен діни бірлестіктердің білім, мәдениет, әлеуметтік қызмет көрсету саласындағы қатынастары отандық және шетелдік тәжірибені ескере отырып, қолданыстағы заңнамаға негізделуі тиіс.
Мемлекет пен діни бірлестіктердің білім саласындағы өзара іс-қимылын дамыту мыналарды көздейді:
діни бірлестіктер құрған білім беру мекемелерінде жалпы білім беру пәндерін беруде мемлекеттік қолдау көрсету;
діни білім беру ұйымдарының қызметін лицензиялауды қамтамасыз ету және олардың қолданыстағы заңнаманы сақтауын бақылау.
Мәдениет саласындағы мемлекет пен діни бірлестіктердің өзара іс-қимылы шығармашылықта, мәдени мұраны сақтауда түрлі конфессия ізбасарлары арасында, сондай-ақ олар мен дінге сенбейтін азаматтардың арасындағы ынтымақтастығын қолдауға бағытталуы тиіс.
Діни бағыттағы мүліктердің көп бөлігі мәдени және тарихи ескерткіштер мәртебесіне ие және мұрағаттық, кітапханалық немесе мұражайлық қордың құрамдас бөлігі болып табылады. Мәдениет туралы заңнамада осы объектілердің ережелерін құқықтық реттеу жағдайы, олардың діни бағалылығы немесе ғибадат пәні ретінде ерекше мінездемесі ескерілуге тиіс.
Осыған байланысты мыналар шараларды жүзеге асырған жөніндегі:
мемлекет пен діни бірлестіктердің мәдени ғибадат ескерткіштеріне қол жеткізу, сақтау, иемдену мәселелері бойынша қатынастардың құқықтық негізін жетілдіруді қамтамасыз ету;
тарихи, діни және мәдени құндылығы бар мәдени ғибадаттарды мемлекет меншігіне алу мүмкіндігі туралы мәселені қарастыру.
Әлеуметтік қызмет барлық уақытта діни бірлестіктер қызметінің тәжірибесі мол басымды саласы болған. Мемлекеттік органдар мен діни бірлестіктердің арасындағы паритетті қатынастарда қоғамның адамгершілік бағдарларының жүйесін қалпына келтіру, нашақорлыққа, маскүнемдікке, ЖҚТБ және АҚТҚ инфекциясының таралуына, балалардың, жасөспірімдердің қылмыстары мен қараусыз қалуына, отбасы-неке институтының әлсіреуіне қарсы күрес сияқты әлеуметтік проблемаларды шешуге болады.
Құқықтары мен бостандықтары шектелген адамдар отырған арнайы медициналық мекемелер мен бас бостандығынан айыру орындарында мемлекет пен діни бірлестіктердің өзара байланысы ерекше мәртебеге ие.
Діни сенім бостандығына құқықтарын қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік органдар оқшаулаудағы азаматтардың мүмкіндігін неғұрлым толық қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдайтын, олардың діни мұқтаждықтарын қанағаттандыратын, діни әдебиеттерді, діни мазмұндағы заттарды алуға және пайдалануға, діни әдет-ғұрыптарды жүзеге асыратын болады.
Діни бірлестіктерге олардың қайырымдылық қызметі мен әлеуметтік қызмет ету үшін жағдай жасай отырып, мемлекет діни бірлестіктерден олардың діни наным-сенімдеріне қысым жасау не өзгерту мақсатында табысы аз азаматтардың мұқтаждарын теріс пайдаланбауын талап етуге құқылы.
Діни сенім бостандығын қамтамасыз ету саласында бірыңғай мемлекет саясатын қалыптастыру осы мәселелер бойынша бірыңғай бағыныстылық пен қызметті үйлестірген кезде ғана мүмкін болады.
Осы Бағдарламаны іске асыру орталық және жергілікті билік органдарының, діни істер жөніндегі уәкілетті органның, барлық деңгейдегі діни бірлестіктермен байланыс жөніндегі кеңестердің, сондай-ақ үкіметтік емес ұйымдардың діни бірлестіктермен өзара іс-қимылына жүйелі және кешенді көзқарасқа қол жеткізудегі алғашқы қадам болады.

5.2. Конфессияаралық қатынастарды үйлестіруге, діни
экстремизм көріністерінің алдын алуға бағытталған
ақпараттық-ағартушылық және ұйымдастырушылық шаралар
кешенін әзірлеу және жүзеге асыру

Діни тұрғыда жанжалдың пайда болуының және діни экстремизмнің таралуының алдын алу мақсатында халықтың діни саладағы базалық білімін қалыптастыруда кешенді ақпараттық-ағарту жұмыстарын ұйымдастыру жөнінде шаралар қолданылатын болады.
Осындай жанжалдардың туындауының себебі адамның санасын баурап алуға және азаматтарды теріс пиғылды діни табынушылыққа итермелеуге мүмкіндік беретін қазақстандықтардың негізгі бөлігінің діни сауаттылығының төмен деңгейі болып табылады. Сондықтан ақпараттық-ағарту жұмысы діни-экстремистік ағымдардың әлеуметке қарсы өзегін ашуға, азаматтарға теріс пиғылды діндер туралы ақпарат беруге, діни төзімділік мақсаттарының қалыптасуына бағытталуға тиіс.
Осы бағытта тек қана айту арнасы емес, қоғамдық пікірді қалыптастырудың қуатты құралы болып табылатын бұқаралық ақпарат құралдарының әлеуеті мол.
Ақпараттық-ағартушылық және насихаттау жұмысындағы БАҚ мүмкіндіктерін пайдалану, сондай-ақ оған журналистік қоғамдастықты тарту мақсатында мыналар жоспарлануда:
мемлекеттік тапсырыс шеңберінде ақпараттық-ағартушылық және түсіндіру жұмысын жүргізу;
мемлекеттік баспа және электрондық БАҚ редакцияларында діни мәселелер жөнінде бөлімдер құру және арнайы тілшілер тағайындау туралы мәселені қарастыру;
мемлекеттік тапсырыс шеңберінде республикалық және жергілікті БАҚ-тарда діни сенім бостандығын қамтамасыз ету және діни экстремизмнің алдын алу мәселелері бойынша тұрақты айдарлар, теле-радио хабарларының циклдарын құруды қамтамасыз ету;
діни тақырыпқа мамандандырылған журналистер үшін семинар-тренингтер мен практикалық және әдістемелік көмек көрсету үшін діни бірлестіктердің баспасөз қызметіне тұрақты консультациялар беруді ұйымдастыру;
журналистер арасында конфессияаралық келісім, діни сенім бостандығы және діни экстремизмнің алдын алу туралы ең үздік мақалаға, теле- және радио хабарларға республикалық және жергілікті конкурстар өткізу.
Дінтану білімін насихаттау үшін "Дін және құқық" ақпараттық-талдау бюллетені шығарылатын болады. Сондай-ақ Қазақстандағы діндер туралы бейнефильмдер жасау көзделіп отыр, олардың мазмұны республикамыздағы этносаралық және конфессияаралық келісімді нығайтуға, қазақстандық патриотизм сезімін қалыптастыруға, Қазақстан Республикасы Президентінің жолдауларын және әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшылары съездерінің шешімдерін іске асыруға, Рухани келісім күні идеяларын, Астананың рухани астана ретіндегі имиджін насихаттауға, діни экстремизмнің алдын алуға және әртүрлі әлеуметтік топтардағы төзімділік мінез-құлқын қалыптастыруға бағдарланған.
Мемлекет басшысы Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының екінші Съезінде айтқан бастамаларды іске асыру мақсатында БАҚ-та шетелдік және республикалық діни орталықтар көшбасшыларының дәрістері мен кездесулері олардың сөйлеген сөздерін БАҚ-тарда жариялай отырып ұйымдастырылатын болады.
Ғалымдардан, мемлекеттік органдар мен діни бірлестіктердің өкілдерінен қалыптасқан үгіттеу-насихаттау топтары еліміздің барлық өңірлерінде діни сенім бостандығы саласындағы мемлекеттік саясатты насихаттау және халықтың дінтану сауаттылығын арттыру жөніндегі іс-шаралар өткізетін болады.
Қазақстандық қоғамды шоғырландыру, конфессияаарлық қатынастарды үйлестірудің шетелдік тәжірибесін зерделеу, діни экстремизмнің алдын алу мәселелері бойынша бірқатар халықаралық және республикалық конференциялар өткізу көзделген.
Ақпараттық-ағартушылық жұмыстар практикалық сипат пен кешенді тәсілге ие болады, халықтың әр түрлі жігін, мақсатты дәрісханаларды, өңірлердің ерекшелігін ескеретін болады.

5.3. Діни ахуалдың мониторингі, оны талдау мен болжамдау жүйесін жетілдіру, ғылыми-зерттеу және
әдістемелік жұмысты ұйымдастыру

Еліміздің конфессиялық кеңістігі құрылымының серпінді ауысуы және діни сенім бостандығы саласындағы мемлекеттік саясатты тиімді құрастыруда діни экстремизм қаупінің ұлғаюы жағдайында осы саланың даму үрдісіне сапалы терең талдау мен болжау жүргізусіз мүмкін емес.
Осы мақсатта діни ахуал мониторингі жүйесін жетілдіру, оны еліміздің барлық өңірлерінде бір схема бойынша жүзеге асыру көзделген. Діни саладағы мониторинг пен талдау үрдісі діни салада діннің мәнін зерделеуді көздейтін терең ғылыми зерттеулер нәтижелеріне, діни сананы қалыптастыру тетіктеріне, сенушілердің психологиялық және олардың әлеуметтік мінез-құлқын дәлелдеу ерекшеліктеріне негізделеді.
Сондай-ақ зерттеу объектісі Қазақстан халқының даму тарихында діннің рөлі, республика тұрғындарының әртүрлі жігі мен әлеуметтік топтарының діни сауаттылық деңгейі, жұмыс істеп тұрған конфессиялардың ерекшелігі, олардың мемлекетпен өзара қарым-қатынасының салты, шет елдегі өздерінің діндестерімен байланысы, олардың шет елдегі діни орталықтарының саясаты және т.б. алға тартылуы тиіс.
Осы жұмысты ұйымдастыруда Әділет министрлігінің Дін мәселелері жөніндегі ғылыми-зерттеу және талдау орталығына маңызды орын беріледі, ол мыналарды жүзеге асыратын болады:
дін мәселелері бойынша мемлекеттік органдар, ұйымдар мен азаматтар қызметін ақпараттық-талдау және ғылыми-әдіснамалық қамтамасыз ету;
елдегі діни ахуалдың дамуын талдау және болжамдау;
практикалық ұсыныстарды өңдеуге бағытталған дін саласында ғылыми-қолданбалы және социологиялық зерттеулер жүргізу;
оқу-әдістемелік әдебиеттер мен ақпараттық бюллетеньдерді шығару, сондай-ақ үйрету және арнайы семинарлар өткізу.
Осы жұмысқа тәуелсіз зерттеу ұйымдары мен сарапшылар тартылатын болады. Жүргізілетін зерттеулердің нәтижелері дін мәселелерімен айналысатын мемлекеттік органдардың қызметін талдамалық қамтамасыз етудің негізі болады.

5.4. Мемлекеттік қызметшілер мен діни қызметшілердің дінтану және құқықтық даярлығының деңгейін арттыру

Діни салада мемлекеттік саясаттың міндетін шешу мектеп қабырғасынан бастап осы саладағы мемлекеттік қызметшілер мен жоғарғы білікті мамандарды даярлаумен аяқталатын дінтану білім жүйесін құруды қажет етеді.
Діни білім қазіргі заманғы гуманитарлық білімнің маңызды интегралды бөлігі болуға, білім беру мен кәсіптік мектептерді, жоғары оқу орындарын, аспирантура мен доктарантураны қамтуға тиіс.
Ол үшін мемлекеттік білім беру және тәрбие жүйесінде:
дінтану және мәдениеттану бағыты бар пәндер мен курстар әзірленетін болады;
білім беру ұйымдарының оқу бағдарламасына төзімді мінез-құлық қағидаттарын қалыптастыру бойынша әдістемелер, жатсынушылық пен діни экстремизмнің алдын алу енгізіледі;
"Дінтану" мамандығы бойынша оқып жатқандардың санын оңтайландыру және олардың дайындық сапасын жақсарту жөнінде ұсыныстар енгізіледі;
"Теология" мамандығы бойынша мемлекеттік стандарттар әзірленеді.
Қазіргі таңда мемлекеттік органдар жүйесінде діни салада, діни бірлестіктердің қызметінде жан-жақты ғылыми талдау жүргізе, сапалы діни сараптаманы жүзеге асыра алатын білікті дінтанушы мамандардың тапшылығы байқалады.
Осыған байланысты дінтану дайындығы пен қайта даярлаудың негізгі міндеті дін тарихы мен теориясы, мемлекеттік-конфесионалды қатынастарды реттеудің құқықтық аспектілері, дінге сенушілермен жұмыстың әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктері саласында мемлекеттік қызметшілер мен бюджет саласы қызметкерлерінің біліктілігін арттыру болып табылады.
Бұл проблемеларды шешу мақсатында мынадай шаралар қабылданады:
мемлекеттік қызметшілер кадрларын даярлаудың және біліктілігін арттырудың мемлекеттік жүйесінде дінтану және құқықтық ағарту бойынша оқу-әдістемелік құралдарды шығару реттеледі;
діни сенім саласында мемлекеттік саясатты іске асыратын мемлекеттік қызметшілердің және бюджет саласы қызметкерлерінің біліктіліктін арттыру курстары тұрақты негізде ұйымдастырылады;
қағаз және электронды тасымалдаушыларда ғылыми-танымал және әдістемелік әдебиеттерді тарату қамтамасыз етіледі;
дөңгелек үстелдер, ғылыми-практикалық конференциялар, семинарлар, радио және теле хабарларын оқытатын циклдар, БАҚ-тарға жарияланымдар жүргізіледі.
Конфессияаралық қатынастар саласындағы белгілі бір жағымсыз үрдістер діни білім беру саласындағы проблемалармен байланысты. Діни бірлестіктер санының өсуі барлық конфессиялар алдына діни қызметші кадрлардың күрт жетіспеушілігі фактісіне әкелді. Осындай жағдайларда олар құдайға құлшылық ету қызметіне құлшылық ету дайындығы деңгейі жеткіліксіз ғана емес, білім деңгейі төмен адамдарды тартуға жиі мәжбүр болады. Осындай фактілер сенуші азаматтар арасында діни қызметшілердің беделіне теріс әсер етеді, олардың діни экстремизмнің алдын алу жөніндегі жұмысының тиімділігін төмендетеді.
Бұл мәселені шешу, ең алдымен, республикада жұмыс істейтін діни оқу орындарындағы оқыту сапасын арттыруға, рухани оқу орындарының оқу қызметін лицензиялау тетігін жетілдіруге байланысты.
Діни қызметшілердің құқықтық сауаттылығы деңгейін арттыру мақсатында Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Дін мәселелері жөніндегі ғылыми-зерттеу және талдау орталығы негізінде дәрістер циклін ұйымдастыру, мемлекеттік-конфессиялық қатынастар мәселелері бойынша ақпараттық-талдау және ғылыми-әдістемелік құралдар әзірлеу жоспарлануда.
Республиканың діни орталықтарының басшылығымен бірлесіп, қазақстандық азаматтарды шетелдік теологиялық білім беру орындарында оқытуды ұйымдастыру мәселелері неғұрлым тереңірек зерделенетін болады, онда олар негіздері Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңнамасына қайшы келетін түбірлі-экстремистік идеология мен діни ағымдардың әсеріне тап болуы мүмкін.
Тұтастай алғанда қабылданған шаралар түрлі санаттағы мемлекеттік қызметшілердің, білім, мәдениет, құқық қорғау органдары, қоғамдық ұйымдар қызметкерлерінің, сондай-ақ діни қызметшілердің мемлекеттік-конфессиялық қатынастар мәселелерінде құзыреттілік деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.
Қазақстандықтардың ой-өрісі мен білімділігінің жан-жақтылығын кеңейту, олардың жеке елдер мен халықтардың тарихы мен мәдениетіндегі діннің рөлі мен орнын түсінуі, патриотизмге тәрбиелеуге, өз елінің мұрасын, адамның құқықтары мен бостандықтарын, діни және ұлттық төзімділікті құрметтеуге ықпал етеді.

6. Қажетті ресурстар мен қаржыландыру көздері

Бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджеттен 219 млн. теңге мөлшерінде қаржыландыруды талап етеді, оның ішінде: 2007 жылға- 68,1 млн. теңге, 2008 жылға- 72,9 млн. теңге, 2009 жылға - 78 млн. теңге.
Республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен қаржыландырылатын іс-шаралар бойынша шығыстардың көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді қалыптастыру кезінде жыл сайын нақтыланатын болады.

7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтиже

Бағдарламаны 2007 - 2009 жылдары іске асыру мыналарды қамтамасыз етеді:
діни ахуал тұрақтылығын, конфессияаралық төзімділікті;
діни сенім бостандығы туралы заңнаманы бұзушылықтар мен діни тұрғыдағы қақтығыстардың саны алдыңғы кезеңге қарағанда пайыздық қатынаста азаяды;
мемлекеттік немесе есептік тіркеуден өткен діни бірлестіктердің саны 1,2 пайызға ұлғаяды;
мемлекеттік органдар мен діни бірлестіктер арасындағы әлеуметтік ынтымақтастық нысандарын әзірлеу;
діни ахуал мониторингінің жүйесін, оны талдау мен болжамдауды жетілдіру;
Қазақстан Республикасында жұмыс істейтін діни бірлестіктер туралы ақпараттық деректер банкін құру;
дін саласында мемлекеттік саясаттың негізін қамтамасыз ететін ғылыми-әдістемелік база құру;
діни бірлестіктермен өзара іс-қимыл мәселелерімен айналысатын мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін, сондай-ақ халықтың дінтану мен құқықтық сауаттылығын арттыру;
азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарын іске асыру және діни бірлестіктер қызметі саласындағы заңнаманы жетілдіру;
діни мазмұндағы объектілерге дінтану сараптамасының сапасы мен санын арттыру және экстремистік мазмұндағы діни өнімдерді ел аумағына әкелуге, дайындауға және таратуға жол бермеуді бақылау;
діни сенім бостандығы құқықтарын іске асыруға, конфессияаралық қатынастарды үйлестіруге және діни экстремизмнің алдын алуға бағытталған ақпараттық-ағартушылық жұмысты күшейту;
елдегі діни ахуал мәселелер бойынша 9 социологиялық зерттеу және 3 мониторингті жүргізу;
қолданбалы ғылыми жобаларды іске асыру;
мемлекеттік-конфессиялық қатынастар мәселелері бойынша 4 республикалық, 8 өңірлік, 4 халықаралық және бірқатар облыстық конференциялар мен семинар-кеңестер өткізу;
жалпы таралымы 18 мың дана "Дін және құқық" ақпараттық-талдау бюллетенінің 12 нөмірін жарыққа шығару;
дін мәселелері бойынша жалпы таралымы 52 мың дана 15 арнайы атаулы ғылыми әдебиеттер, анықтамалықтар, әдістемелік құралдар, сөздіктер шығару;
мемлекеттік-конфессиялық қатынастар туралы 6 бейнефильм мен 6 бейнеролик шығару;
азаматтардың діни сенім бостандығына құқықтарды қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты насихаттау мәселелері бойынша 15 үгіт-насихат топтарының жұмысын ұйымдастыру;
мемлекеттік-конфессиялық қатынастардың өзекті мәселелерін жүйелі жариялау бойынша БАҚ-та жарияланған материалдардың сапасын арттыру;
діни экстремизмнің алдын алу жөнінде ақпараттық-насихаттау жұмысында үкіметтік емес бірлестіктердің қатысуын жандандыру.