Об утверждении Программы о мерах по совершенствованию службы крови в Республике Казахстан на 2008-2010 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 21 декабря 2007 года N 1251

      В соответствии с  постановлением Правительства Республики Казахстан от 20 апреля 2007 года N 319 "Об утверждении Плана мероприятий по исполнению Общенационального плана основных направлений (мероприятий) по реализации ежегодных 2005-2007 годов посланий Главы государства народу Казахстана и Программы Правительства Республики Казахстан на 2007-2009 годы" Правительство Республики Казахстан  ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Программу о мерах по совершенствованию службы крови в Республике Казахстан на 2008-2010 годы (далее Программа).

      2. Заинтересованным государственным органам, акимам областей, городов Астаны и Алматы:
      1) обеспечить надлежащее и своевременное исполнение Программы;
      2) один раз в полугодие, не позднее 10 числа месяца, следующего за отчетным полугодием, представлять в Министерство здравоохранения Республики Казахстан информацию о ходе реализации Программы.

      3. Министерству здравоохранения Республики Казахстан представлять в Правительство Республики Казахстан один раз в полугодие, не позднее 25-го числа месяца, следующего за отчетным полугодием, сводную информацию о выполнении Программы.

      4. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

       Премьер-Министр
       Республики Казахстан

Утверждена         
постановлением Правительства 
Республики Казахстан     
от 21 декабря 2007 года N 1251

  Программа
о мерах по совершенствованию службы крови
в Республике Казахстан на 2008-2010 годы

Астана, 2007 год

  Содержание

1.  Паспорт Программы
2.  Введение
3.  Анализ современного состояния проблемы
4.  Цель и задачи Программы
5.  Основные направления и механизмы реализации Программы
6.  Необходимые ресурсы и источники их финансирования
7.  Ожидаемые результаты от реализации Программы
8.  План мероприятий по реализации Программы

   1. Паспорт Программы

Наименование      "О мерах по совершенствованию службы крови в
Программы         Республике Казахстан на 2008-2010 годы"

Основание для     В соответствии с пунктом 111 Плана мероприятий
разработки        по исполнению Общенационального плана основных
                  направлений (мероприятий) по реализации ежегодных
                  2005-2007 годов посланий Главы государства народу
                  Казахстана и Программы Правительства Республики
                  Казахстан на 2007-2009 годы, утвержденного
                  постановлением Правительства Республики Казахстан
                  от 20 апреля 2007 года N 319

Государственный   Министерство здравоохранения Республики Казахстан
орган,
ответственный
за разработку

Цель              Обеспечение безопасности, качества и доступности
                  трансфузионной помощи в Республике Казахстан

Задачи              Совершенствование нормативной правовой базы
                  и организационной структуры службы крови;
                    внедрение современных технологий на основе
                  модернизации материально-технической базы;
                    повышение квалификации специалистов службы
                  крови;
                    развитие донорства крови и ее компонентов на
                  основе внедрения международного опыта его
                  организации;
                    создание системы гарантии качества продуктов
                  крови.

Сроки             2008-2010 годы
реализации

Объемы и          На реализацию Программы будут направлены средства
источники         республиканского и местных бюджетов, а также
финансирования    другие средства, не запрещенные законодательством
                  Республики Казахстан.
                  Общие затраты на реализацию Программы составят
                  40 724 872,77 тыс. тенге (в 2008 году -
                  14 841 154,75 тыс. тенге, в 2009 году - 
                  17 377 098,31 тыс. тенге, в 2010 году -
                  8 506 619,71 тыс. тенге), в том числе из средств
                  республиканского бюджета 36 332 815,91 тыс. тенге
                  (в 2008 году - 11 408 872,45 тыс. тенге, в 2009
                  году - 16 750 451,52 тыс. тенге, в 2010 году -
                  8 173 491,94 тыс. тенге), из средств местных
                  бюджетов 1 192 056,86 тыс. тенге (в 2008 году -
                  552 282,3 тыс. тенге, в 2009 году - 306 646,79
                  тыс. тенге, в 2010 году - 333 127,77 тыс. тенге),
                  иные источники 3 200 000,0 тыс. тенге (в 2008
                  году - 2 880 000,0 тыс. тенге, в 2009 году -
                  320 000,0 тыс. тенге).
                    Иные источники финансирования - 15 % ТОО
                  "Kazpharm Technologies", 85 % - банки
                  "ССТ General" и "Кальен" (Франция).

По годам

Всего
Государственный
бюджет
(тыс. тенге)

Республиканский
бюджет
(тыс. тенге)

Местный
бюджет
(тыс. тенге)

2008 год

11 961 154,75

11 408 872,45

552 282,3

2009 год

17 057 098,31

16 750 451,52

306 646,79

2010 год

8 506 619,71

8 173 491,94

333 127,77

Итого

37 524 872,77

36 332 815,91

1 192 056,86

Иные источники

2008 год

2 880 000,0

2009 год

320 000,0

Общие затраты

40 724 872,77 тыс. тенге


                    Объем расходов по мероприятиям, финансируемым за
                  счет средств республиканского и местных бюджетов
                  в 2008-2010 годах, будет уточняться при
                  утверждении республиканского и местных бюджетов
                  на соответствующий финансовый год.

Ожидаемые           Будет создана эффективная система службы крови,
результаты        решена проблема обеспечения государства
                  современными компонентами и препаратами донорской
                  крови, соответствующим международным стандартам
                  качества за счет:
                    усовершенствования нормативной правовой базы и
                  организационной структуры службы крови;
                    в 2009 году будет разработан информационный
                  стандарт деятельности центра крови и внедрена
                  единая информационная система служба крови в
                  центрах крови Алматы и Алматинской области;
                    в 2010 году будет создан Национальный регистр
                  доноров крови и ее компонентов и оперативная
                  система обмена данными по донорам, лицам, не
                  подлежащим донорству, между организациями службы
                  крови Республики и сопредельных служб, что
                  позволит исключить возможность участия в
                  донорстве лицам группы риска, обеспечить строгий
                  учет и контроль всех донаций крови и ее
                  компонентов, создать эффективную систему
                  управления запасами и учета компонентов крови,
                  которая обеспечит доступность и оперативность в
                  оказания трансфузионной помощи на всей территории
                  Республики Казахстан;
                    внедрения современных технологий на основе
                  модернизации материально-технической базы,
                  поэтапного строительства и ввода в эксплуатацию 8
                  центров крови в ВКО, СКО, Акмолинской,
                  Карагандинской, Жамбылской, Мангыстауской,
                  Костанайской областях и г. Астане, реконструкции
                  и капитального ремонта 6-ти центров крови (в 2008
                  году - 5 центров крови, в 2009 году - 1),
                  строительства и ввода в эксплуатацию в 2009 году
                  современного завода по производству препаратов
                  крови. В 2008 году будут разработаны единые
                  стандарты и требования на оборудование и
                  расходные материалы для службы крови. Центры
                  крови будут оснащены:
                    автоприцепами-модулями для заготовки крови и
                  плазмы в выездных условиях - в 2008 году 6
                  единиц, в 2009 году - 30, а в 2010 году - 21, что
                  позволит сделать доступной заготовку крови и ее
                  компонентов в выездных условиях и увеличить
                  показатель донаций;
                    специализированным оборудованием для заготовки,
                  производства, хранения компонентов крови,
                  проведения лабораторных исследований образцов
                  крови доноров в 2008 году - 295 единиц, в 2009
                  году - 809, в 2010 году - 676, всего - 1780;
                    одноразовыми расходными материалами для
                  заготовки крови и ее компонентов, лейкофильтрации
                  и криоконсервирования эритроцитов, пробирками
                  однократного применения, высококачественными
                  тест-системами для исследований крови доноров на
                  трансмиссивные инфекции и моноклональными
                  реагентами в 2009 году - на 380,8 тыс., в 2010
                  году - на 466,7 тыс. донаций крови и ее
                  компонентов, что позволит стандартизировать
                  процесс производства, освоить выпуск новых
                  донорских компонентов крови, автоматизировать все
                  этапы лабораторного исследования образцов крови
                  доноров, внедрить технологии обеспечения вирусной
                  и иммунологической безопасности продуктов крови,
                  технологии длительного хранения клеток крови,
                  обеспечить 100 % карантинизацию донорской плазмы
                  к 2010 году.
                    Отделения и кабинеты переливания крови
                  медицинских организаций будут оснащены 441
                  единицами специализированного холодильного и
                  морозильного оборудования для хранения
                  компонентов крови - в 2008 году - 45 единицами, в
                  2009 году - 189, в 2010 году - 207, что позволит
                  к 2010 году гарантировать выполнение принципа
                  "холодовой цепи" для каждого компонента крови в
                  каждой лечебной медицинской организации
                  республики;
                    повышения квалификации специалистов службы
                  крови - 172 специалиста службы крови повысят свою
                  квалификацию в ведущих центрах крови и учебных
                  базах ближнего и дальнего зарубежья, в том числе
                  70 специалистов в 2008 году, 66 специалистов в
                  2009 году и 36 специалистов в 2010 году,
                  приглашения ведущих специалистов службы крови для
                  подготовки и переподготовки специалистов службы
                  крови на базе существующих центров крови и
                  клиник;
                    развития донорства крови и ее компонентов на
                  основе внедрения международного опыта его
                  организации, привлечения НПО и других
                  общественных объединений для участия в агитации и
                  пропаганде донорства с финансированием
                  мероприятий через республиканский и местный
                  бюджеты по принципу социального заказа, что
                  позволит увеличить количество донаций крови и ее
                  компонентов с 270 тыс. в 2006 году (18 донаций на
                  1000 населения в год) до 467 тыс. в 2010 году (33
                  донаций на 1000 населения в год);
                    создания системы управления качеством продуктов
                  крови и организации в 2009 году Республиканская
                  референс-лаборатории при РЦК.

   2. Введение

      В  Послании Президента страны к народу Казахстана "Казахстан-2030" одним из ведущих приоритетов определено здоровье и благополучие граждан.
      С обозначенной перспективой вступления в ВТО, в своем ежегодном  Послании народу Казахстана в 2006 году Президент четко определил основную задачу для системы здравоохранения, а именно переход на международные стандарты организации и управления в здравоохранении.
      Служба крови - одна из важнейших составных частей здравоохранения, целью деятельности которой является обеспечение качества и безопасности трансфузионной терапии в мирное время и при чрезвычайных ситуациях. Она имеет общегосударственный стратегический характер, так как затрагивает вопросы национальной безопасности страны.
      За последние десятилетия произошел коренной переворот в понимании задач, стоящих перед Службой крови, связанный с осознанием риска переливания компонентов крови, с одной стороны, и необходимостью их переливания для оказания помощи пациентам, с другой.
      Развитие хирургической помощи, внедрение современных методов лечения пациентов предопределяет высокий уровень качества трансфузиологического пособия и дальнейшее увеличение потребности в донорских компонентах и препаратах крови.
      Производимые службой крови компоненты и препараты на сегодняшний день незаменимы - они важнейший фактор национальной безопасности и независимости страны. Высокие требования, предъявляемые к качеству и безопасности компонентов и препаратов крови, определяет специфика их производства и применения. Источником их получения является человек (донор). Поэтому от состояния здоровья донора зависит качество и безопасность, заготовленных от него компонентов крови, а, следовательно, и здоровье реципиента (человека, получающего донорские компоненты крови).
      Программа о мерах по совершенствованию службы крови в Республике Казахстан на 2008-2010 годы (далее - Программа) разработана в соответствии с пунктом 111 Плана мероприятий по исполнению Общенационального плана основных направлений (мероприятий) по реализации ежегодных 2005-2007 годов посланий Главы государства народу Казахстана и Программы Правительства Республики Казахстан на 2007-2009 годы, утвержденного  постановлением Правительства Республики Казахстан от 20 апреля 2007 года N 319, и направлена на принятие неотложных мер по совершенствованию и развитию службы крови.

   3. Анализ современного состояния проблемы

      Организационная структура Службы крови республики построена по административно-территориальному принципу и представлена - РГКП "Республиканский центр крови", 16 центрами крови областного значения, 10 - городскими (региональными) центрами крови.
      Организационно-правовая форма центров крови:
      Государственные предприятия на праве оперативного управления - 24;
      Государственные предприятия на праве хозяйственного ведения - 1;
      Государственные учреждения - 2.
      В республике выпускается 25 наименований компонентов, препаратов крови и диагностических стандартов. На уровне центров крови заготавливается более 90 % всей крови Республики Казахстан. За последние 15 лет отмечается снижение всех основных производственных показателей службы крови Республики Казахстан. Так, заготовка крови в 2006 году по сравнению с 1991 годом сократилась в 2,1 раза, производство эритромассы в 1,8 раза, СЗП - в 1,5 раза.
      Следующее звено службы крови это - 120 ОПК и 68 КПК, являющиеся подразделениями лечебных медицинских организаций и структурно разобщенные с центрами крови. На их долю приходится не более 10 % от всей крови, заготавливаемой в Республике Казахстан. Основной категорией доноров ОПК и КПК являются доноры-родственники. Прием доноров осуществляется без предварительной их проверки по эпидокружению и базам данных по лицам группы риска. Слабая материально-техническая база, недостаточная оснащенность специализированным оборудованием и современными расходными материалами приводит к тому, что кровь от доноров заготавливается в стеклянные (не одноразового использования) флаконы. Имеют место случаи трансфузий цельной донорской крови, несмотря на то, что принцип гемокомпонентной терапии и отказ от переливания цельной крови был официально закреплен еще в 1986 году в Инструкции по переливанию крови и ее компонентов, утвержденной 3 декабря 1986 года Министерством здравоохранения СССР. Так, из 178 557,9 литров заготовленной донорской крови в Республике за 2005 год перелито в цельном виде - 2 634,1 литров (1,4 %). Отсутствие в составе ОПК и КПК лабораторий для скрининга трансфузионных инфекций и контроля качества компонентов крови не позволяют ОПК и КПК производить компоненты крови, соответствующие современным стандартам качества и безопасности.
      Поэтому сегодня именно это звено службы крови представляет реальную опасность в вопросе возможной передачи трансфузионных инфекций с донорскими компонентами крови. Особую значимость данный факт приобретает в случаях оказания трансфузионной помощи в условиях отдаленных районов, когда из-за отсутствия компонентов крови не исключается возможность прямого переливания цельной крови от необследованного донора.
      Организационная структура службы крови Казахстана, разработанная еще в 70-х годах прошлого века, ориентирована на приближение этапа заготовки крови к месту ее применения. В настоящее время, она не соответствует современным принципам обеспечения безопасности и качества трансфузионной помощи. В этой связи следует рассмотреть вопрос о структурном реформировании службы крови Республики Казахстан на основе принципа централизации высокотехнологичных и материалоемких процессов, а именно переработки крови и производства ее компонентов, лабораторного тестирования образцов крови доноров, карантинизации компонентов крови и управления их запасами.
      Деятельность ОПК и КПК следует перепрофилировать в направлении развития методов клинической трансфузиологии и обеспечения хранения донорских компонентов крови, произведенных центром крови.
      Финансирование службы крови в 2005 году составило 0,91 % от бюджета здравоохранения, что явно недостаточно для развития этой отрасли согласно современным принципам обеспечения качества и безопасности продуктов крови. В настоящее время от 50 % до 85 % эксплуатирующегося оборудования и изделий медицинского назначения имеют 100 % износ и подлежат списанию (9 центров крови). Так, например, в Республиканском центре крови удельный вес оборудования со 100 % износом составляет 63,7 %, обеспеченность современным оборудованием составляет всего 14,2 %. Фактическая оснащенность медицинских организаций в области службы крови колеблется от 40 % до 90 %. В отделениях переливания крови уровень обеспеченности находится в пределах 10 % отметки.
      В объемах финансирования службы крови наблюдается существенная разница по регионам, в перерасчете на 1-го жителя - более чем в 13 раз. Так, например, в г. Астане доля финансирования службы крови в 2005 году составила 244,7 тенге на одного жителя, в то время как в Алматинской области всего - 18,3 тенге.
      Отсутствие адекватного финансирования привело к тому, что материально-техническая база большинства центров крови оказалась морально и физически изношенной и не отвечает принятым международным стандартам. Во многих учреждениях основное специализированное оборудование не обновлялось 20 и более лет, что негативно сказалось на качестве и безопасности донорских компонентов крови.
      До сих пор имеет место заготовка донорской крови в стеклянные (многоразовые) флаконы, современные методики аппаратной заготовки плазмы внедрены лишь в единичных центрах крови (РЦК, ГЦК г. Астана), а автоматизированная заготовка клеточных компонентов крови и технологии их длительного хранения отсутствуют. Не все этапы технологического процесса производства компонентов крови обеспечены необходимым оборудованием.
      16 из 28 центров крови размещены в приспособленных помещениях, строившихся по проектам 30-х - 60-х годов прошлого века, которые не соответствуют требованиям, предъявляемым к помещениям для заготовки крови и производства донорских компонентов крови в настоящее время.
      Существующая нормативная правовая база не охватывает всех аспектов деятельности службы крови, противоречива, не учитывает современных технологий в обеспечении инфекционной безопасности донорских компонентов крови, сдерживает ее развитие и требует совершенствования. Так,  Закон Республики Казахстан от 28 июня 2005 года "О донорстве крови и ее компонентов" не в полной мере способствуют развитию добровольного безвозмездного донорства и за истекший год не дал ожидаемых результатов.
       Государственной программой реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на 2005-2010 годы, утвержденной  Указом Президента Республики Казахстан 13 сентября 2004 года N 1438, в числе первоочередных задач обозначен системный переход на международные стандарты, новые технологии, современные методики лечения и медицинского обслуживания.
      Необходима разработка новых документов, прежде всего нормативного характера, регламентирующих деятельность подразделений службы крови, согласно современным принципам организации трансфузионной помощи.
      Вопросы донорства крови и ее компонентов является одной из важных для государства и ключевых для отечественного здравоохранения. От ее решения зависит сама возможность и качество оказания высокотехнологичной медицинской помощи в мирное время и в чрезвычайных ситуациях. Именно поэтому эту проблему можно отнести к разряду вопросов внутренней безопасности страны.
      Донорская кровь, ее компоненты и препараты являются национальным достоянием. Основное условие участия в донорстве - соответствие уровня здоровья донора требуемым медицинским критериям. Донорство воспитывает в человеке высокие нравственные принципы - гуманизм, доброту, отзывчивость, патриотизм. Положительное отношение общества и активное участие населения в донорстве соответствуют целям государства в области безопасности и социальной политики - формированию здорового поколения, физически и духовно крепкого общества.
      Добровольное безвозмездное донорство, признанное ВОЗ и другими международными организациями как наиболее безопасное, является базисом службы крови. Так, по данным ВОЗ (2005 год), в странах с высоким уровнем доходов 94 % донорской крови сдается на добровольной и безвозмездной основе. В странах с низким и средним уровнями доходов свыше 43 % крови, сдаваемой новыми донорами, все еще приходится на оплачиваемых доноров или доноров-родственников (или лиц, заменяющих родственников) и только в 39 странах достигнут показатель 100-процентной сдачи донорской крови на добровольной основе. Во всех странах, по мере того, как доля населения с инфекционными болезнями (такими как ВИЧ-инфекция и гепатит) увеличивается, соответственно снижается доля населения, которые могут сдавать кровь. Поэтому потребность в добровольных и безвозмездных донорах с низким риском инфекции становится еще больше.
      В Республике Казахстан, начиная с 90-х годов прошлого века, донорство сократилось более чем в 2 раза. В 2006 году зарегистрировано 271 тыс. донаций крови и ее компонентов, что составляет 18 донаций на 1000 населения в год и лишь на 45 % соответствует минимальному уровню, рекомендуемому ВОЗ (для сравнения в США этот показатель составляет - 109,9; в Дании - 67,2; Германии - 52,6; России - 25,3; Великобритании - 42,5; Франции - 38,0). Более 75 % всех донаций осуществляется донорами-родственниками - наиболее опасной категорией доноров в плане возможной передачи инфекций через переливание компонентов крови (подтверждено исследованием CDC в Центрально-азиатском регионе в 2003 году).
      Снижение донорства и изменение его структуры в основном связано со сложной социально-экономической ситуацией в стране, ликвидацией прежней плановой системы организации донорства, с практически полным прекращением пропаганды донорства в средствах массовой информации, низким финансированием учреждений службы крови, недостаточным участием в решении этой проблемы органов власти и неправительственных организации (далее - НПО). В 2006 году в результате потока негативной информации в СМИ, связанным с событиями в ЮКО, ситуация с донорством стала еще более критической. Так, по данным РЦК количество доноров к концу года сократилось в 2 раза по сравнению с серединой года, а по сравнению с 2005 годом общее количество донаций в республике снизилось на 9 %.
      Администрации учреждений и предприятий, на которые ранее производились выезды с целью заготовки крови, занимают в проведении такой акции пассивную позицию, а нередко противодействуют участию трудового коллектива в донорстве.
      Недостаток современного специализированного автотранспорта в значительной степени ограничивает возможности заготовки крови в выездных условиях.
      С учетом изменившихся социально-экономических условий в стране и в соответствие с принципами ВОЗ по организации донорства необходима разработка и принятие мер по развитию добровольного безвозмездного донорства, поиску моральных стимулов к донорству. Следует разработать программы по развитию донорства, ориентированные на различные социальные слои общества и возрастные группы, широко использовать для этой цели средства массовой информации. К работе по рекрутированию в доноры должны активно привлекаться НПО, общественные и медицинские организации. Необходимо использовать международной опыт, привлекать зарубежных специалистов-тренеров по организации донорства в работе с донорскими кадрами для подготовки собственных кадров и с целью выработки оптимальных решений для Республики Казахстан.
      Донорское движение нуждается в постоянной поддержке представителей органов государственной власти на всех уровнях, известных политиков, артистов, предпринимателей.
      Низкий уровень донорства в республике привел к дефициту по всем видам компонентов крови. Согласно рекомендациям ВОЗ потребность в основных компонентах крови удовлетворяется от 20 % (концентрат тромбоцитов) до 51 % (эритроцитсодержащие компоненты крови). Не создан неснижаемый запас компонентов крови, как на региональном, так и на республиканском уровнях.
      Проблемы внедрения современных технологий производства компонентов и препаратов крови обусловлены недостаточным финансированием организаций службы крови. В Республике не внедрены современные методы обеспечения инфекционной и иммунологической безопасности донорских компонентов крови - карантинизация, вирусинактивация и лейкофильтрация. В недостаточной мере используются эффективные аппаратные методы заготовки плазмы. Аппаратная заготовка клеточных компонентов крови (тромбоциты, гранулоциты, периферические стволовые клетки) вообще отсутствует. Не внедрены технологии длительного хранения клеток крови в условиях низких температур, что исключает возможность создавать банки собственных компонентов крови.
      Недостаточно решаются вопросы компьютеризации организаций службы крови - одного из важных компонентов обеспечения безопасности и качества трансфузионной терапии. Отсутствие единого информационного пространства в службе крови не позволяет учреждениям своевременно обмениваться данными по лицам групп риска. А в регионах, где не сформирован единый информационный донорский центр, получение сведений донора по эпидемиологическому окружению не проводится. Как следствие этого, значительно возрастает вероятность допуска к донорству лиц группы риска. До настоящего времени в Республике не создан Национальный регистр доноров крови и ее компонентов. Кроме этого, отсутствие единого информационного пространства в службе крови не позволяет эффективно управлять запасами компонентов крови. Следствием этого является чрезмерное их списание по истечению сроков годности с одной стороны, с другой - существует проблема дефицита компонентов крови, особенно для пациентов с редкими группами крови или отягощенным трансфузионным анамнезом.
      Разработка информационного стандарта организации службы крови и внедрение единого информационного пространства службы крови республики позволит создать Национальный регистр доноров крови и ее компонентов, регистр лиц группы риска, республиканскую информационную систему управления запасами компонентов крови.
      Современное развитие трансфузиологии предопределяет постепенный переход в оказании трансфузионной помощи от компонентной терапии к преимущественному использованию препаратов крови.
      В Казахстане переработку плазмы на препараты осуществляют РЦК, Карагандинский и Восточно-Казахстанский областные центры крови, причем промышленный метод производства препаратов крови внедрен только в РЦК. Имеющиеся производства препаратов крови организованы в 70-80-х годах прошлого века, технологии значительно отстают от зарубежных и не отвечают требованиям GMP.
      Для самообеспечения республики современными препаратами крови необходимо перерабатывать 150 тыс. литров плазмы в год, в то время как в настоящее время годовой объем переработки плазмы не превышает 20 тыс. литров и сократился по сравнению с 1989 годом более чем в 2 раза.
      Номенклатура, объем и качество выпускаемых препаратов крови не удовлетворяют потребности здравоохранения. Так, потребность медицинских организаций в альбумине удовлетворена не более чем на 14 % от рекомендуемой ВОЗ. Отсутствует выпуск ряда важнейших препаратов крови (факторы свертывания крови VIII и IX, внутривенные иммуноглобулины). Государство вынуждено постоянно осуществлять закупки дорогостоящих препаратов крови за рубежом.
      Основными потребителями факторов свертывания крови являются больные гемофилией. По данным 2004 года в Казахстане проживало 1777 больных гемофилией и схожей с ней по клиническим проявлениям болезнью фон Виллебранда, в том числе 199 детей в возрасте до 8 лет, 579 подростков и 999 взрослых. Следует отметить, что заболеваемость гемофилией в Казахстане в 1,5 раза выше среднего показателя по европейским странам.
      Однако, до сих пор в Республике не отработана государственная политика по обеспечению этой категории больных современными препаратами крови. Дефицит высококачественных и эффективных препаратов крови вынуждает лечебно-профилактические организации использовать устаревшие методы трансфузионной терапии. До настоящего времени в Казахстане общепринятым методом лечения гемофилических кровотечений являются многократные (от 20 до 100 и более) переливания криопреципитата - донорского компонента крови. Как показала практика его применения у больных гемофилией от 85 % до 100 % этих реципиентов заражены вирусами гепатитов В и С.
      Ежегодно мировой объем переработки плазмы на препараты крови составляет в среднем 26 млн. литров. Современная практика производства препаратов крови предъявляет жесткие требования к плазме, подлежащей фракционированию, прежде всего исходя из принципа обеспечения инфекционной безопасности получаемых препаратов крови. Так, помимо обязательного тестирования крови донора на маркеры ВИЧ, вирусов гепатитов В и С, сифилиса, в ряде стран предусматривается тестирование на цитомегаловирус, и вирус Т-клеточного лейкоза. В качестве дополнительных мер предусматриваются - NAT-тестирование, карантинизация плазмы и двойная (химическая и термическая) вирусинактивация. В настоящее время только 15 стран в мире владеют своими современными заводами по производству препаратов крови в соответствие с вышеперечисленными требованиями.
      Прогрессивный тип демографического прироста населения нашей страны, с учетом реализации мероприятий по развитию донорства, позволяет предположить, что в ближайшие 3-5 лет емкость сырьевой базы станет достаточной для создания собственного современного и рентабельного производства препаратов крови. С другой стороны, его создание позволит:
      осуществлять национальный контроль отбора доноров и условий хранения плазмы;
      реализовать принцип независимости государства от колебаний мирового рынка плазмы, особенно в условиях дефицита доноров;
      располагать собственными передовыми технологиями;
      обеспечить дополнительные рабочие места.
      С целью решения проблемы самообеспечения Республики Казахстан высококачественными и вирусобезопасными препаратами крови требуется создание индустрии переработки плазмы. В условиях ограниченных возможностей бюджетного финансирования актуальным является привлечение для этого частных инвестиций. Так, на 2007 год ТОО "Kazpharm Technologies" намечено строительство близ г. Алматы современного завода по производству препаратов крови, соответствующего требованиям стандарта GMP. Проектная мощность - до 200 тыс. литров плазмы в год. Ввод завода в эксплуатацию запланирован на начало 2009 года с начальной мощностью фракционирования 60 тыс. литров плазмы. Проектная стоимость завода составляет 38 млн. евро. Финансирование осуществляется в рамках инвестиционного проекта за счет внебюджетных средств.
      Функционирование завода невозможно без серьезной перестройки сырьевой базы, определенных гарантий государства по обеспечению сырьем и пересмотра требований, предъявляемым к качеству плазмы для фракционирования. Необходимо предусмотреть сеть донорских пунктов плазмафереза, оснащенных передовым оборудованием, систему хранения, лабораторного тестирования на инфекции и транспортировку сырья. Кроме того, следует отработать финансовые схемы взаиморасчетов между организациями службы крови и заводом.
      Появление отечественного завода по фракционированию плазмы, позволит радикально решить проблему обеспечения больных гемофилией современными и безопасными препаратами крови, однако для этого потребуется четкое определение политики государства в отношении данной категории больных.
      Инфекционная безопасность продуктов крови, прежде всего, обеспечивается надежной и качественной лабораторной диагностикой трансмиссивных инфекций (ВИЧ, гепатиты, сифилис).
      Любое лабораторное исследование включает в себя три этапа - преаналитический, аналитический и постаналитический. Как показывают данные литературы, в крупных зарубежных клиниках 46 % лабораторных ошибок относятся к преаналитической стадии, 7 % - к аналитической, 47 % - к постаналитической стадии. Поэтому огромные усилия, затраченные на создание условий для проведения точных измерений (аналитический этап), могут оказаться бесполезными при несоблюдении правил взятия, хранения и транспортировки биологических проб. Неправильная интерпретация результатов лабораторных исследований также может свести к нулю все затраты по обеспечению качества анализов. Для того чтобы осуществлять всеобщее управление качеством результатов клинических лабораторных исследований, необходимо построить технологический процесс производства анализов таким образом, чтобы в нем стало возможным осуществление непрерывного процесса улучшения их качества.
      Проведенный внутри одного учреждения контроль качества называется внутренним (внутрилабораторным) контролем качества независимо от того, состоит ли это учреждение из одной или нескольких лабораторий. ВОЗ определила внутрилабораторный контроль качества как набор процедур, предпринимаемых персоналом лаборатории, для постоянной оценки качества лабораторной работы и получаемых результатов. ВКК в широком плане - это один из важнейших инструментов управления качеством на аналитическом этапе производства лабораторных анализов, а в более узком - выявление погрешностей в работе лаборатории. Контроль качества включает такие процедуры, которые предусматривают непрерывную оценку всей аналитической части единого технологического процесса производства анализов (оценку работы сотрудников лаборатории и результатов тестов). Контроль качества в лаборатории решает две задачи: с одной стороны, контроль показывает ту четкость, с которой специалисты лаборатории выполняют данное исследование, с другой стороны, контроль помогает выявлять и устранять критические звенья в технологическом процессе, т.е. управлять качеством.
      ВКК представляет собой систему строго унифицированных тестов оценки результатов анализов, которые показывают, в какой мере они близки к истинным величинам определяемых параметров.
      Внешняя оценка качества ВОК - это метод объективной проверки лабораторных исследований, осуществляемой внешней организацией. Программа внешней оценки качества позволяет получить информацию о возможных проблемах качества в каждой отдельно взятой лаборатории.
      Необходимость нового дорогостоящего оборудования и дополнительного высококвалифицированного персонала обусловили поиск возможности централизации исследований образцов крови доноров на инфекции по принципу: проще транспортировать образцы, чем создавать и содержать новые лаборатории.
      Процесс централизации лабораторий службы крови проходит во всем мире. Так, например, в США на 12 млн. донаций крови в год приходится 15 лабораторий, в Нидерландах на 700 тыс. донаций - 4 лаборатории, в Финляндии на 300 тыс. - 1 лаборатория.
      В развитых странах совершенствование службы крови связано с появлением новых технологий лабораторных исследований:
      автоматизацией всех видов исследований;
      гелевым методом постановки иммуногематологических реакций;
      компьютеризацией всех этапов трансфузионной цепи от донора до реципиента, включая штрих-кодирование образцов крови донора для исследования;
      отказом от использования изделий многократного применения, контактирующих с кровью донора (флаконы, пробирки, планшеты, пипетки, наконечники и др.).
      Состояние лабораторной службы центров крови и организация системы скрининга образцов донорской крови в Казахстане требует совершенствования. Не внедрена система качества лабораторных исследований, что приводит к получению ошибочных результатов. Об этом свидетельствуют исследования, проведенные в Институте П. Эрлиха (Германия) в 2003 и 2005 годах. Результаты исследований показали, что 44,3 % исследований в центрах крови Республики Казахстан на гепатит В и 9,8 % - на гепатит С дают неверные результаты. Одним из немаловажных факторов, объясняющих такую ситуацию, является исследование образцов донорской крови на тест-системах низкой чувствительности.
      Современная эпидемическая обстановка среди доноров в Казахстане требует тщательных и продуманных профилактических мер, каковыми являются, качество отбора доноров и использование высокочувствительных, соответствующих мировым стандартам, тест-систем для их обследования. Чувствительность, как характеристика тестов, имеет первостепенное значение в скрининге донорской крови. С другой стороны, использование в службе крови чувствительных, но низко специфичных тестов, приводит к значительным финансовым потерям в связи с необоснованной выбраковкой крови. Так, при средней стоимости дозы крови в 7200 тенге потери только по одному маркеру могут достигать 2 137 тыс. тенге в год на 30 тысяч донаций крупного Центра крови. Приведенные цифры не учитывают потери кадровых доноров, выбраковку крови при карантинизации, а также дополнительные расходы: на перетестирование и диспансерное наблюдение. С другой стороны, потеря кадровых доноров заставляет шире привлекать первичных доноров, в десятки раз увеличивая риск инфицирования реципиентов.
      Отбор образцов крови доноров на исследования производится в многоразовые стеклянные пробирки, ни в одной лаборатории службы крови не внедрены автоматические методы исследования донорской крови на инфекции, за исключением Городского центра крови г. Алматы. Риск ошибки, связанный с человеческим фактором, особенно весом в службе крови. Поэтому внедрение технологий автоматизации лабораторных исследований на базе единой информационной системы центра крови, направленных на минимизацию отрицательного влияния человеческого фактора должно стать одним из приоритетных направлений в создании современной лабораторной службы центров крови.
      Недостаток площадей и финансирования привел к тому, что ОПК, КПК и даже отдельные центры крови осуществляют скрининг на инфекционные заболевания в лабораториях сопредельных служб, имеющих иную специфику своей деятельности и алгоритмы исследования. Это обстоятельство может привести к некорректной оценке полученных результатов и, как следствие, к возрастанию риска передачи через донорские компоненты крови трансфузионных инфекций или необоснованной потере донора.
      Иммуногематологические исследования (группа крови, резус-фактор) в подавляющем большинстве медицинских организаций республики проводятся устаревшими методиками с использованием изогемагглютинирующих сывороток, отличающихся низкой чувствительностью и специфичностью, что нередко приводит к ошибочным результатам и неверному подбору трансфузионных средств для реципиента. Не внедрены современные методы типирования групп крови на моноклональных реагентах и метод агглютинации в геле, отличающиеся не только высокой специфичностью реагентов и простотой постановки реакций, но и более широким спектром определяемых антигенов крови, позволящим создать банк фенотипированных доноров.
      Потребность в компонентах крови меняется с изменениями протоколов ведения больных. В условиях современной хирургии снижается потребность в эритроцитах, но возрастает нужда в свежезамороженной плазме. В онкогематологии терапия невозможна без использования больших количеств тромбоцитарной массы.
      Опыт клинической медицины показал, что достижение оптимального лечебного эффекта при плановых и экстренных хирургических операциях в значительной степени связан с выбором варианта их трансфузиологического обеспечения. Вариабельность ситуаций, обусловленных характером и тяжестью заболеваний (ранений, травм), объемом оперативного вмешательства и величиной сопутствующей ему потери крови предопределяют необходимость индивидуализации программы трансфузиологического обеспечения операции у каждого конкретного пациента.
      В настоящее время поиск таких решений чаще всего ограничивается применением компонентов донорской крови. В организационном отношении этот вариант является наиболее простым, однако, переливание донорской крови наряду с лечебным эффектом несет риск осложнений. Кроме того, использование донорской крови значительно подорожает лечение. Реальной альтернативной использования донорской крови при возмещении операционной кровопотери является аутогемотрансфузия - переливание собственной крови больного и ее компонентов. Аутогемотрансфузия в различных ее вариантах при правильном их выборе и реализации является высокоэффективным и безопасным способом трансфузиологического обеспечения плановых и в ряде случаев экстренных хирургических вмешательств. Широкое внедрение аутогемотрансфузий в практику возможно только при условии достаточной подготовки в этой области всего врачебного персонала медицинских организаций.
      Другой, немаловажной альтернативой к использованию донорских компонентов крови является внедрение в клиническую практику новых кровезаменителей (переносчики кислорода), вирусинактивированных препаратов крови и рекомбинантных факторов свертывающей системы (очищенные факторы свертывающей и антисвертывающей системы крови, внутривенные иммуноглобулины, фактор - VII активированный и прочие). Оснащение медицинских организаций кровезаменителями, переносчиками кислорода позволит получить отсрочку в использовании донорских эритроцитов, а также повысить эффективность оказания трансфузионной помощи, особенно при массовом поступлении больных и пострадавших, или в случае редкой группы крови пациента, требующей проведения специального подбора крови.
      Проблемы клинической трансфузиологии связаны с недостаточным мониторингом за обоснованностью применения донорских компонентов крови, что приводит к неэффективному использованию и без того ограниченных донорских ресурсов.
      Проверка обоснованности трансфузионной практики (или аудит) является одним из действенных путей снижения использования донорских компонентов крови. Как свидетельствуют данные литературы, за последние 10 лет при проведении аудита трансфузионной практики в различных странах, при разных видах патологии, методиках и объемах исследований, необоснованными признаются до 55 % использований эритроцитов, 67 % - свежезамороженной плазмы и 78 % - концентрата тромбоцитов. Убедительно показаны признаки того, что аудит необходим, так как после его внедрения происходит снижение количества необходимых переливаний. Как правило, результатами проверок обоснованности трансфузионной практики является усовершенствование руководств и инструкций по переливанию компонентов крови, обучение врачей, определение дальнейших направлений исследования.
      Актуальной проблемой в настоящее время является структурная и организационная разобщенность клинического и производственного звеньев Службы крови в республике, следствием которой является отсутствие обратной связи между клиникой и центром крови. В результате этого центр крови не получает своевременной и достоверной информации о посттрансфузионных осложнениях у реципиентов донорских компонентов крови, включая и инфекционные.
      Проблемы кадрового обеспечения службы крови обусловлены недостаточным финансированием и спецификой отрасли. Низкая заработная плата, отсутствие реальных механизмов материального стимулирования сотрудников привели к оттоку высококвалифицированных специалистов в коммерческие структуры, обусловили дефицит молодых специалистов, текучесть кадров и, как следствие, нарушилась преемственность поколений.
      Дефицит кадров отмечается по всем группам персонала Службы крови, но наиболее критичный по врачам, укомплектованность штатов которых составляет всего 67 %.
      Отсутствует регулярный обмен опытом как внутри республики, так и со специалистами других стран. Не проводится планомерная работа по повышению квалификации специалистов службы крови в ведущих базах дальнего и ближнего зарубежья. В системе среднего и высшего медицинского образования Казахстана (постдипломная подготовка) до сих пор не предусмотрен курс трансфузиологии. Отсутствует научная база по трансфузиологии.
      Стремительное развитие трансфузионной медицины, появление новых технологий в службе крови диктует необходимость совершенствования системы профессиональной подготовки специалистов, формирование и развитие отечественной научной базы в области клинической и производственной трансфузиологии.
      Таким образом, настоящее состояние службы крови Республики Казахстан не позволяет в полной мере реализовать основную задачу, стоящую перед ней - обеспечение безопасности и качества всех этапов трансфузионной цепи - от заготовки донорской крови до клинического применения компонентов крови требует принятия неотложных и комплексных мер по совершенствованию и развитию данной отрасли здравоохранения.

  Обзор международного опыта в организации службы крови

      В США 2 % от бюджета государственного здравоохранения расходуется на службу крови, обеспечивающую потребности всего 50 % медицинских организаций в национальном масштабе.
      Учитывая затратность и социальную значимость службы крови, в соответствии с резолюцией XXVIII Ассамблеи ВОЗ (май 1975) государства члены - ВОЗ должны:
      1) развивать национальные службы крови на основе безвозмездного донорства;
      2) сформировать законодательное регулирование деятельности служб крови и предпринимать другие действия для сохранения и укрепления здоровья доноров крови и реципиентов крови и ее продуктов.
      В мировой практике за последние 10 лет отмечена тенденция к централизации службы крови в интересах повышения качества и безопасности продукции.
      Убедительные результаты перестройки службы крови показаны в Египте. В 1997 году правительство Египта реструктурировало 300 госпитальных банков крови с образованием 1 национального, 8 окружных и 30 региональных центров крови, была создана национальная программа безопасного донорства крови (мотивация, рекрутирование, отбор и отвод) на основе единой электронной сети, объединяющей все центры крови. Это привело к тому, что динамика количества заготовленных доз крови увеличилась с 250 тыс. в 1997 году до 700 тыс. в 2000 году, было стандартизовано производство и клиническое применение компонентов крови.
      В Венгрии вместо 63 банков крови в течение двух лет создали централизованную службу крови: 6 региональных центров и 23 местных банка крови. Лабораторное обследование донорской крови выполняется только в региональных центрах.
      В Кувейте централизация службы крови позволила одновременно в национальном масштабе внедрить систему штрих-кодирования ISBT-128.
      В Канаде создана региональная система управления запасами компонентов крови. Любая доза эритроцитов за 7 дней до окончания срока хранения возвращается из локального госпиталя в региональный центр, где практически наверняка будет выдана в лечебную организацию. Это позволило снизить брак эритроцитов, по истечению срока годности, до 0,5 %. Центральный трансфузионный регистр объединяет 95 госпиталей и позволяет отслеживать не только движение компонентов крови, но и обеспечивать наблюдение за реципиентами компонентов крови, а при необходимости трансфузии, проводить электронную проверку трансфузионного анамнеза. Государственный характер службы крови и строгий учет отведенных доноров в Канаде способствуют устойчивому снижению частоты обнаружения маркеров инфекций у доноров.
      В Дании с населением 5,2 млн. жителей, 236 тыс. доноров объединены в 79 локальных ассоциаций, которые сгруппированы в 14 региональных комитетов. Главные задачи ассоциаций: рекрутирование доноров (355 тыс. донаций ежегодно, в среднем 1,5 донации на донора), контакт с персоналом службы крови, прессы, организация диспутов, встреч и других инициатив. Комитеты действуют на основании соглашения с региональным правительством и делегируют двух членов в национальный комитет. Деятельность общественных организаций материально поддерживается органами власти.
      В Италии управление службой крови построено по региональному принципу. Целью управления службой крови региона является самообеспечение компонентами крови и продуктами переработки плазмы. Для реализации этой цели разрабатывается пятилетний план работы службы крови региона. Финансирование службы крови производится из регионального бюджета из расчета 158 евро на одну донацию. В регионе создана четкая иерархия управления службой крови по принципу: орган управления выполняет только те функции, которые не может выполнить подчиненный орган управления. Важная функция органов управления - поддержка общественных организаций, их деятельности и стратегического планирования.
      Все доноры в Италии - безвозмездные добровольцы. Однако за каждого донора региональный Минздрав перечисляет 20 евро в AVIS - Итальянскую ассоциацию безвозмездных доноров, которая была основана в Милане в 1927 году. Эти средства используются для пропаганды донорства, приглашение доноров по почте, другим видам связи. Деятельность ассоциации поддерживается государственными институтами, поскольку базируется на конституционном принципе демократии, а добровольность донорства является центральным элементом и незаменимым инструментом общественной солидарности. Ассоциация объединяет добровольных доноров и лиц, поддерживающих донорское движение, занимающихся его пропагандой. AVIS приглашает доноров для донации, следит за их состоянием здоровья, принимает участие в планировании деятельности и организации службы крови (это положение закреплено законом), участвует в решении организационных, научных и технических проблем, контролирует эффективность применения и распределение донорских компонентов крови, обращая особое внимание на использование излишков. AVIS содержит собственные донорские центры, в которых выполняются донации и собранная кровь (около 30 % всех доз цельной крови в регионе) передается для обследования и переработки в организации службы крови. В среднем в регионе с населением 9 млн. человек ежегодно выполняется около 500 тыс. донации крови и ее компонентов. Комплектование доноров плазмы проводится с учетом содержания фактора свертывания VIII, сниженного на 25 % у лиц группы О и повышенного у лиц старше 45 лет. Соответственно, в качестве доноров плазмы отбираются преимущественно люди зрелого возраста с фенотипом эритроцитов А, В или АВ. С 1999 году все доноры Ломбардии обследуются на наличие нуклеиновых кислот (NAT - тестирование), вирусов иммунодефицита человека и гепатита С. NAT позволяет сократить иммунологическое окно ВИЧ-инфекции - на 50 %, вирусного гепатита В - на 42 % и вирусного гепатита С - на 72 %. За каждую дозу крови, собранную таким образом в Ломбардии, AVIS получает 52 евро от регионального Минздрава. В AVIS Ломбардии входят около 220 тыс. кадровых доноров (2 % населения). Доля первичных доноров в регионе составляет ежегодно около 10 %.
      От 5 до 10 % больных СПИД в мире инфицированы при трансфузиях. Эта доля выше в развивающихся странах и еще выше в странах, импортирующих кровь и ее продукты. В Кении, несмотря на обязательный скрининг крови на ВИЧ, фактически в 2 % случаев переливаются инфицированные компоненты крови. Это связано с нарушением холодовой цепи, неверным вводом данных, нарушением работы оборудования и отсутствием программы гарантии качества. Поэтому централизация лабораторных исследований, по мнению многих авторитетных экспертов службы крови, повысит их качество и сократит расходы.
      Важный момент в организации добровольного безвозмездного донорства - удовлетворенность донора работой службы крови, положительный эмоциональный заряд после посещения банка крови. В противном случае шанс рекрутировать донора повторно резко снижается.
      Французский регистр редких доноров включает 4774 человека. Национальный банк редкой крови - 4737 замороженных доз от 1703 доноров. Ежегодно для 20-40 пациентов размораживается 100-200 доз. В аналогичном регистре США - 30011 доноров (сверка проводится 1 раз в 6 месяцев).
      Таким образом, основной тенденцией мировой трансфузионной медицины остается совершенствование безопасности и эффективности применения компонентов и препаратов крови. При этом в производственной трансфузиологии последние достижения связаны с внедрением сложных дорогостоящих технологий производства компонентов крови, а в клинической трансфузиологии - с поиском тактик трансфузионной терапии, основанных на доказательствах.
      Систематический контроль доноров и компонентов и препаратов крови - необходимое, но недостаточное условие гарантии безопасности и эффективности трансфузионной терапии. ВОЗ полагает, что особое значение имеют 5 обстоятельств:
      1. Создание службы крови с координацией на национальном уровне, при наличии специального законодательного регулирования;
      2. Заготовка крови только от добровольных безвозмездных доноров (группа низкого риска), отобранных по строгим медицинским критериям;
      3. Скрининг всей донорской крови на трансфузионные инфекции и иммуногематологическую совместимость максимально эффективными методами в условиях надлежащей лабораторной практики всех аспектов обследования крови;
      4. Отказ от неэффективных трансфузий и повышение эффективности трансфузионной терапии;
      5. Качество работы на всех уровнях, включая общее управление и политику.
      Учитывая стратегическое значение службы крови в охране здоровья населения и в медицинском обеспечении чрезвычайных ситуаций, проблема самообеспечения страны донорской кровью, ее компонентами и препаратами должна решаться на государственном уровне комплексно, с привлечением всех заинтересованных министерств, структур власти, общественных организаций с целевым направлением на ее развитие финансовых средств из всех возможных источников.
      Актуализируя проблему передачи инфекционных заболеваний через донорские компоненты крови, наряду с их рациональным и эффективным использованием разработана программа. Программа основывается на детальных расчетах соотношения затрат/эффективность для лучшего использования национальных ресурсов.
      Итогом ее реализации предполагается переход на новый качественный уровень в организации трансфузионной помощи в Республике Казахстан, исключение возможности передачи через донорские компоненты крови вирусных инфекций (ВИЧ, гепатиты и другие), самодостаточность государства в современных компонентах и препаратах крови, соответствующих международным стандартам.

  4. Цель и задачи Программы

      Целью Программы является обеспечение безопасности, качества и доступности трансфузионной помощи в Республике Казахстан.
      Основными задачами Программы являются:
      совершенствование нормативной правовой базы и организационной структуры службы крови;
      внедрение современных технологий на основе модернизации материально-технической базы;
      повышение квалификации специалистов службы крови;
      развитие донорства крови и ее компонентов на основе внедрения международного опыта его организации;
      создание системы гарантии качества продуктов крови.

  5. Основные направления и механизмы реализации Программы

       5.1. Совершенствование нормативной правовой базы и организационной структуры службы крови в Республике Казахстан предполагает :
      совершенствование нормативных правовых актов по вопросам развития службы крови;
      осуществление централизации на уровне областных центров крови производства донорских компонентов крови, лабораторных исследований на трансмиссивные инфекции и иммуногематологическое типирование;
      оснащение центров крови персональными компьютерами, серверным оборудованием и ЛВС, разработку и внедрение информационного стандарта деятельности центра крови, создание Национального регистра доноров крови и Республиканской системы управления запасами крови на базе внедрения единой информационной системы службы крови.

       5.2. Внедрение современных технологий на основе модернизации материально-технической базы предполагает :
      строительство 8-ми областных центров крови (в Мангыстауской, Карагандинской, ВКО, СКО, Жамбылской, Костанайской, Акмолинской областях и в г. Астане) в рамках реализации проекта "100 новых объектов здравоохранения";
      строительство и ввод в эксплуатацию завода по производству препаратов крови, соответствующего требованиям GMP с проектной мощностью переработки до 200 тыс. литров плазмы в год;
      открытие в 2009 году центров донорского плазмафереза на базе 6-ти центров крови - РЦК, ОЦК ЮКО, ГЦК г. Темиртау, ГЦК г. Житикара, ГЦК г. Семей, ГЦК г. Рудный;
      проведение капитального ремонта в РЦК, в 3-х областных (Алматинский, Павлодарский и Западно-Казахстанский) и 2-х городских (Экибастузский, Туркестанский) центрах крови;
      разработку единых стандартов и требований на оборудование и расходный материал для службы крови;
      обеспечение центров крови специализированным оборудованием для заготовки, производства, хранения и транспортировки компонентов крови, лабораторных исследований образцов крови доноров;
      обеспечение центров крови специализированным автотранспортом для заготовки крови и ее компонентов в выездных условиях в зависимости от категории центра крови и численности обслуживаемого населения предусматривает - оснащение автоприцепами-модулями (в комплекте с оборудованием) для заготовки крови в выездных условиях и модулями для заготовки плазмы (в комплекте с оборудованием и тягочем);
      обеспечение центров крови высококачественными тест-системами и расходными материалами однократного применения для исследований на трансфузионные инфекции;
      обеспечение центров крови моноклональными реагентами и расходными материалами однократного применения для проведения иммуногематологических исследований доноров, реципиентов, беременных;
      внедрение технологий агглютинации в геле и автоматизированного типирования крови;
      обеспечение центров крови расходными материалами для заготовки крови и ее компонентов, лейкофильтрации и криоконсервирования эритроцитов с учетом имеющегося в наличии специализированного оборудования и расчетного количества донаций крови и ее компонентов;
      обеспечение отделений и кабинетов переливания крови специализированным оборудованием для хранения компонентов крови;
      увеличение объемом переработки плазмы на препараты.

       5.3. Повышение квалификации специалистов службы крови предполагает :
      повышение квалификации 172 специалистов в ведущих центрах крови и учебных базах ближнего и дальнего зарубежья;
      приглашение ведущих зарубежных специалистов в области трансфузионной медицины для проведения мастер-классов, тренингов и семинаров для подготовки специалистов службы крови на базе существующих центров крови и клиник.

       5.4. Развитие донорства крови и ее компонентов на основе внедрения международного опыта его организации предполагает :
      развитие добровольного безвозмездного донорства через общественные объединения и НПО посредством размещения социального заказа на уровне органов местной исполнительной власти;
      привлечение НПО и других общественных объединений для участия в агитации и пропаганде донорства с финансированием мероприятий через республиканский и местный бюджеты по принципу социального заказа;
      вовлечение в донорство военнослужащих подразделений Министерства обороны, Министерства по чрезвычайным ситуациям, Министерства внутренних дел и других ограниченных контингентов;
      организацию добровольного безвозмездного донорства в выездных условиях;
      обеспечение питания (или денежной компенсацией для восстановления энергетических затрат организма) безвозмездным донорам будет осуществляться в соответствие со статьей 15 Закона Республики Казахстан "О донорстве крови и ее компонентов" от 28 июня 2005 года;
      обеспечение развития кадрового донорства на платной основе в соответствие со  статьей 15 Закона Республики Казахстан "О донорстве крови и ее компонентов" от 28 июня 2005 года (доноры редких групп крови и высокотехнологичных методов заготовки компонентов крови).

       5.5. Создание системы управления качеством продуктов крови предполагает :
      разработку стандартов качества донорских компонентов и препаратов крови, стандартов лабораторных исследований и стандартов показаний клинического применения трансфузионных средств и методов клинической трансфузиологии;
      разработку положения по аккредитации организаций и подразделений службы крови;
      разработку положения о Республиканской референс-лаборатории службы крови;
      создание Республиканской референс-лаборатории при РЦК с внедрением технологии NAT - тестирования донорской крови;
      создание системы государственного контроля качества трансфузионных средств и трансфузионной помощи предусматривает разработку, на основании реализации мероприятий данной Программы, нормативного правового документа определяющего процессы и уровни обеспечения, контроля, гарантии и управления качеством в службе крови Республики Казахстан.

  6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

      На реализацию Программы будут направлены средства республиканского и местных бюджетов, а также другие средства, не запрещенные законодательством Республики Казахстан.
      Общие затраты на реализацию Программы составят 40 724 872,77 тыс. тенге (в 2008 году - 14 841 154,75 тыс. тенге, в 2009 году - 17 377 098,31 тыс. тенге, в 2010 году - 8 506 619,71 тыс. тенге), в том числе из средств республиканского бюджета 36 332 815,91 тыс. тенге (в 2008 году - 11 408 872,45 тыс. тенге, в 2009 году - 16 750 451,52 тыс. тенге, в 2010 году - 8 173 491,94 тыс. тенге), из средств местных бюджетов 1 192 056,86 тыс. тенге (в 2008 году - 552 282,3 тыс. тенге, в 2009 году - 306 646,79 тыс. тенге, в 2010 году - 333 127,77 тыс. тенге), иные источники 3 200 000,0 тыс. тенге (в 2008 году - 2 880 000,0 тыс. тенге, в 2009 году - 320 000,0 тыс. тенге).
      Объем расходов по мероприятиям, финансируемым за счет средств республиканского и местных бюджетов в 2008-2010 годах, будет уточняться при утверждении республиканского и местных бюджетов на соответствующий финансовый год.

  7. Ожидаемые результаты

      Будет создана эффективная система службы крови, решена проблема обеспечения государства современными компонентами и препаратами донорской крови, соответствующим международным стандартам качества за счет:
      усовершенствования законодательной, нормативной правовой базы и организационной структуры службы крови;
      в 2009 году будет разработан информационный стандарт деятельности центра крови и внедрена единая информационная система служба крови в центрах крови Алматы и Алматинской области;
      в 2010 году будет создан Национальный регистр доноров крови и ее компонентов и оперативная система обмена данными по донорам, лицам, не подлежащим донорству, между организациями службы крови Республики и сопредельных служб, что позволит исключить возможность участия в донорстве лицам группы риска, обеспечить строгий учет и контроль всех донаций крови и ее компонентов, создать эффективную систему управления запасами и учета компонентов крови, которая обеспечит доступность и оперативность в оказании трансфузионной помощи на всей территории Республики Казахстан:
      внедрения современных технологий на основе модернизации материально-технической базы, поэтапного строительства и ввода в эксплуатацию 8-ми центров крови в ВКО, СКО, Акмолинской, Карагандинской, Жамбылской, Мангыстауской, Костанайской областях и г. Астане, реконструкции и капитального ремонта 6-ти центров крови (в 2008 году - 5 центров крови, в 2009 году - 1), строительства и ввода в эксплуатацию в 2009 году современного завода по производству препаратов крови.
      В 2008 году будут разработаны единые стандарты и требования на оборудование и расходные материалы для службы крови. Центры крови будут оснащены:
      автоприцепами-модулями для заготовки крови и плазмы в выездных условиях в 2008 году - 6 единиц, в 2009 году - 30, а в 2010 году - 21, что позволит сделать доступной заготовку крови и ее компонентов в выездных условиях и увеличить показатель донаций;
      специализированным оборудованием для заготовки, производства, хранения компонентов крови, проведения лабораторных исследований образцов крови доноров в 2008 году - 295 единиц, в 2009 году - 809, в 2010 году - 676, всего - 1780;
      одноразовыми расходными материалами для заготовки крови и ее компонентов, лейкофильтрации и криоконсервирования эритроцитов, пробирками однократного применения, высококачественными тест-системами для исследований крови доноров на трансмиссивные инфекции и моноклональными реагентами в 2009 году - на 380,8 тыс., в 2010 году - на 466,7 тыс. донаций крови и ее компонентов, что позволит стандартизировать процесс производства, освоить выпуск новых донорских компонентов крови, автоматизировать все этапы лабораторного исследования образцов крови доноров, внедрить технологии обеспечения вирусной и иммунологической безопасности продуктов крови, технологии длительного хранения клеток крови, обеспечить 100 % карантинизацию донорской плазмы к 2010 году.
      Отделения и кабинеты переливания крови медицинских организаций будут оснащены 441 единицами специализированного холодильного и морозильного оборудования для хранения компонентов крови - в 2008 году - 45 единицами, в 2009 году - 189, в 2010 году - 207, что позволит к 2010 году гарантировать выполнение принципа "холодовой цепи" для каждого компонента крови в каждой лечебной медицинской организации республики;
      повышения квалификации специалистов службы крови - 172 специалиста службы крови повысят свою квалификацию в ведущих центрах крови и учебных базах ближнего и дальнего зарубежья, в том числе 70 специалистов в 2008 году, 66 специалистов в 2009 году и 36 специалистов в 2010 году, приглашения ведущих специалистов службы крови для подготовки и переподготовки специалистов службы крови на базе существующих центров крови и клиник;
      развития донорства крови и ее компонентов на основе внедрения международного опыта его организации, привлечения НПО и других общественных объединений для участия в агитации и пропаганде донорства с финансированием мероприятий через республиканский и местный бюджеты по принципу социального заказа, что позволит увеличить количество донаций крови и ее компонентов с 270 тыс. в 2006 году (18 донаций на 1000 населения в год) до 467 тыс. в 2010 году (33 донаций на 1000 населения в год);
      создания системы управления качеством продуктов крови и организации в 2009 году Республиканской референс-лаборатории при РЦК.

       8. План мероприятий по реализации Программы
        о мерах по совершенствованию службы крови в
          Республике Казахстан на 2008-2010 годы

N
п/п

Мероприятия

Форма
завершения

Ответ-
ственные
испол-
нители

Сроки
испол-
нения

Предпо-
лагаемые
расходы
(тыс.
тенге)

Источ-
ники
финан-
сиро-
вания

1

2

3

4

5

6

7


1. Совершенствование законодательной, нормативной правовой
базы и организационной структуры службы крови

1

Осуществить
централизацию вы-
сокотехнологичных
и материалоемких
процессов в служ-
бе крови (произ-
водство компонен-
тов крови и лабо-
раторное тестиро-
вание на инфек-
ции) на уровне
областных центров
крови

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы
облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2008
года

Не тре-
буются


2

Совершенствование
нормативных пра-
вовых актов по
вопросам развития
службы крови

Приказы
Министра
здравоохра-
нения
Республики
Казахстан

МЗ РК

25
июля
2008
года

Не тре-
буются


3

Создать Нацио-
нальный Регистр
доноров крови и
Республиканскую
систему управле-
ния запасами ком-
понентов крови на
базе внедрения
единой информа-
ционной системы
службы крови

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы
облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2009
года

25
января
и 25
июля
2010
года

2009
год -
634 932,0
 

  2010
год -
379 691,0

РБ
(ЕИС)
 
 

    РБ
(ЕИС)


2. Внедрение современных технологий на основе
модернизации материально-технической базы

4

Осуществить
(начать) строи-
тельство центров
крови в следующих
городах и
областях:
Акмолинская -
Областной центр
крови;
Карагандинская -
Областной центр
крови;
Жамбылская -
Областной центр
крови;
Костанайская -
Областной центр
крови;
Мангыстауская -
Областной центр
крови;
СКО - Областной
центр крови;
ВКО - Областной
центр крови,
г. Астана -
Городской центр
крови

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы
Акмолин-
ской,
Караган-
динской,
Жамбыл-
ской,
Коста-
найской,
Мангис-
тауской,
Северно-
Казах-
стан-
ской,
Вос-
точно-
Казах-
станской
областей
и г.
Астаны

25
июля
2008
года

25
января
и 25
июля
2009
года

25
января
и 25
июля
2010
года

2008
год -
9 901 381,0

2009
год -
8 539
572,0
 
 
 

      2010
год -
1 696
283,0

РБ
 
 
 

      РБ
 
 
 
 
 
 

            РБ

5

Провести капи-
тальный ремонт в
РЦК и 5 областных
и городских
центрах крови:
Республиканский
центр крови;
Алматинский
областной центр
крови;
Павлодарский
областной центр
крови;
Западно-
Казахстанский
областной центр
крови;
Экибастузский
городской центр
крови;
Туркестанский
городской центр
крови

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы
Алматин-
ской,
Павло-
дарской,
Западно-
Казах-
стан-
ской,
Южно-
Казах-
станской
областей

25
июля
2008
года

25
января
и 25
июля
2009
года

2008
год -
302 294,0
 

  2009
год -
339 000,0

МБ
 
 
 

      РБ
(007)

6

Обеспечить центры
крови специали-
зированным
оборудованием

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2008
года
 
 
 

      25
января
и 25
июля
2009
года
 
 

    25
января
и 25
июля
2010
года

2008
год -
143 111,1
2008
год -
991
325,18

2009
год -
343
865,81
2009
год -
1 765
885,04

2010
год -
188
653,81
2010
год -
1 145
741,0

РБ
(007)
 
  РБ
(041)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(041)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(041)

7

Обеспечить центры
крови специализи-
рованным медицин-
ским автотранс-
портом для заго-
товки и транспор-
тировки крови и
ее компонентов

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2008
года

25
января
и 25
июля
2009
года
 

  25
января
и 25
июля
2010
года

2008
год -
153 000,0
 

  2009
год -
108 000,0
2009
год -
1 512
000,0

2010
год -
25 500,0
2010
год -
510 000,0

РБ
(041)
 
 

    РБ
(007)
 
  РБ
(041)
 
 
 

      РБ
(007)
 
  РБ
(041)

8

Обеспечить лабо-
ратории центров
крови высокока-
чественными тест-
системами и
одноразовыми рас-
ходными материа-
лами для исследо-
ваний на трансфу-
зионные инфекции

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2009
года
 
 
 

      25
января
и 25
июля
2010
года

2009
год -
127 253,8
2009
год -
1 078
981,3

2010
год -
136 698,5
2010
год -
1 317
898,1

РБ
(007)
 
  РБ
(041)
 
 

    РБ
(007)
 
  РБ
(041)

9

Обеспечить под-
разделения службы
крови монокло-
нальными реаген-
тами и одноразо-
выми расходными
материалами для
проведения
иммуногематоло-
гических исследо-
ваний крови

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

Минис-
терство
здраво-
охране-
ния Рес-
публики
Казах-
стан,
акимы
облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2009
года
 
 
 

      25
января
и 25
июля
2010
года

2009
год -
10 628,29
2009
год -
134
345,81

2010
год -
35 908,36
2010
год -
263
148,34

РБ
(007)
 
  РБ
(041)
 
 

    РБ
(007)
 
  РБ
(041)

10

Обеспечить центры
крови одноразовы-
ми расходными
материалами для
заготовки крови,
ее компонентов,
лейкофильтрации,
криоконсервирова-
ния эритроцитов

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2009
года
 
 
 

      25
января
и 25
июля
2010
года

2009
год -
108 355,0
2009
год -
1 035
915,65

2010
год -
130 206,4
2010
год -
1 321
964,8

РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)
 
 

    РБ
(007)
 
  РБ
(041)

11

Обеспечить отде-
ления и кабинеты
переливания крови
специализирован-
ным оборудованием
для хранения
компонентов крови

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2008
года

25
января
и 25
июля
2009
года

25
января
и 25
июля
2010
года

2008
год -
55 894,0
 

  2009
год -
197 677,0
 
 
 

      2010
год -
209 841,0

РБ
(041)
 
 

    РБ
(041)
 
 

      РБ
(041)

12

Осуществить
строительство
завода по
переработке
плазмы

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан


25
июля
2008
года

25
января
и 25
июля
2009
года

2008
год -
2 880
000,0

2009
год -
320 000,0

Иные
источ-
ники

13

Рассмотреть
вопрос об откры-
тии центров
плазмафереза на
базе:
РЦК;
ОЦК ЮКО;
ГЦК г. Темиртау;
ГЦК г. Житикара;
ГЦК г. Семей;
ГЦК г. Рудный

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы
Вос-
точно-
Казах-
стан-
ской,
Южно-
Казах-
стан-
ской,
Караган-
динской,
Коста-
найской
областей

25
июля
2009
года

Не тре-
буются



3. Повышение квалификации специалистов службы крови

14

Обеспечить повы-
шение квалифика-
ции 172 специа-
листов службы
крови в ведущих
центрах крови и
учебных базах
ближнего и даль-
него зарубежья

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК

25
июля
2008
года

25
января
и 25
июля
2009
года

25
января
и 25
июля
2010
года

2008
год -
87 371,01
 

  2009
год -
84 858,72
 
 
 
 
        2010
год -
44 313,58

РБ
(014)
 
 

    РБ
(014)
 
 
 
 

        РБ
(014)

15

Обеспечить при-
глашение ведущих
зарубежных
специалистов для
подготовки
специалистов
службы крови на
базе существующих
центров крови и
клиник

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК

25
июля
2008
года

25
января
и 25
июля
2009
года

25
января
и 25
июля
2010
года


Вне-
бюд-
жетные
сред-
ства


4. Развитие донорства крови и ее компонентов на основе
внедрения международного опыта его организации

16

Обеспечить разви-
тие добровольного
безвозмездного
донорства крови и
ее компонентов
через социальный
заказ

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы
НПО

25
января
и 25
июля
2009
года

25
января
и 25
июля
2010
года

2009
год -
23 285,6
2009
год -
329 939,6

2010
год -
26 972,4
2010
год -
455 896,4

РБ
(007)
 
  РБ
(041)
 

  РБ
(007)
 
  РБ
(041)

17

Обеспечение
питанием
безвозмездных
доноров

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2008
года
 
 

    25
января
и 25
июля
2009
года

25
января
и 25
июля
2010
года

2008
год -
4 234,0
2008
год -
71 590,8

2009
год -
6 380,4
2009
год -
82 459,01

2010
год -
7 393,75
2010
год -
107
630,77

РБ
(007)
 
  МБ
 
 

    РБ
(007)
 
  МБ
 
 

    РБ
(007)
 
  МБ

18

Обеспечить разви-
тие кадрового
донорства крови и
ее компонентов

Информация в
Правительство
Республики
Казахстан

МЗ РК
(созыв),
акимы облас-
тей, гг.
Астаны
и Алматы

25
июля
2008
года
 
 
 

      25
января
и 25
июля
2009
года
 

  25
января
и 25
июля
2010
года

2008
год -
72 556,16
2008
год -
178
397,51

2009
год -
55 519,3
2009
год -
224
187,78

2010
год -
64 343,5
2010
год -
225 497,0

РБ
(007)
 
  МБ
 
 
 

      РБ
(007)
 
  МБ
 
 
 

      РБ
(007)
 
  МБ


5. Создание системы гарантии качества продуктов крови

19

Создать Республи-
канскую референс-
лабораторию при
РЦК для определе-
ния контроля
качества выпус-
каемой продукции
региональными
центрами крови

Приказ
Министра
здравоохра-
нения
Республики
Казахстан

МЗ РК

25
июля
2009
года

25
января
и 25
июля
2010
года

2009
год -
314 056,2
 

  2010
год -
213 038,0

РБ
(007)
 
 

    РБ
(007)

ИТОГО:

2008 год - 14 841 154,75 тыс. тенге, РБ - 11 408 872,45 тыс. тенге,
           МБ - 552 282,3 тыс. тенге;
           иные источники - 2 880 000 тыс. тенге;
2009 год - 17 377 098,31 тыс. тенге, РБ - 16 750 451,52 тыс. тенге,
           МБ - 306 646,79 тыс. тенге;
           иные источники - 320 000,0 тыс. тенге;
2010 год - 8 506 619,71 тыс. тенге, РБ - 8 173 491,94 тыс. тенге,
           МБ - 333 127,77 тыс. тенге.

ВСЕГО - 40 724 872,77 тыс. тенге.

Примечания:
* Объем расходов по мероприятиям, финансируемым за счет средств республиканского и местных бюджетов в 2008-2010 годах, будет уточняться при утверждении республиканского и местных бюджетов на соответствующий финансовый год.

Расшифровка аббревиатуры:

ААВВ  - Американская ассоциация банков крови;
AVIS  - Итальянская ассоциация безвозмездных доноров;
CDC   - U.S.Centers for Disease Control end Prevention - Центр по
        контролю и профилактике заболеваний США;
HBsAg - поверхностный антиген гепатита В;
HBV   - вирус гепатита В;
HCV   - вирус гепатита С;
GMP   - надлежащая производственная практика;
ISBT  - Международное общество переливания крови;
ISO   - Международная организация стандартизации;
NAT   - Nucleic Amplification Techniques;
АСП   - Антистафилококковая плазма;
ВВИГ  - внутривенный иммуноглобулин;
ВИЧ   - Вирус иммунодефицита человека;
ВКК   - внутрилабораторный контроль качества;
ВКО   - Восточно-Казахстанская область;
ВОЗ   - Всемирная организация здравоохранения;
ВОК   - Внешняя оценка качества;
ВТО   - Всемирная торговая организация;
ДНК   - дезоксирибонуклеиновая кислота;
ГЦК   - Городской центр крови;
ЗКО   - Западно-Казахстанская область;
ИФА   - Иммуноферментный анализ;
КПК   - Кабинет переливания крови;
ЛВС   - локальная вычислительная сеть;
МБ    - местный бюджет;
МЗ РК - Министерство здравоохранения Республики Казахстан;
МО    - медицинская организация;
НПО   - Неправительственная организация;
ОПК   - Отделение переливания крови;
ОЦК   - Областной центр крови;
ПМК   - Программа ВОЗ по менеджменту качества;
ПЦР   - полимеразная цепная реакция;
РБ    - Республиканский бюджет;
РГКП  - Республиканское государственное казенное предприятие;
РНК   - рибонуклеиновая кислота;
РЦК   - Республиканский центр крови;
СЗП   - Свежезамороженная плазма;
СФП   - Супернатантная фракция плазмы;
СКО   - Северо-Казахстанская область;
СПИД  - Синдром приобретенного иммунодефицита;
ТО    - трансфузиологическое обеспечение;
ЦК    - Центр(ы) крови;
ЭМОЛТ - эритроцитная масса, обедненная лейкоцитами и тромбоцитами;
ЮКО   - Южно-Казахстанская область;

  Термины:

       Аккредитация  - процедура признания особого статуса и правомочий физических и юридических лиц для осуществления медицинской и фармацевтической деятельности, а также для проведения независимой экспертной оценки деятельности субъектов здравоохранения в соответствии с установленными стандартами аккредитации.

       Альбумин  - белок плазмы крови человека, выполняющий в организме следующие функции - сорбционно-транспортную, гемодинамическую и являющийся основным белковым резервом организма.

       Антистафилококковая плазма (АСП)  - антистафилококковая плазма - свежезамороженная плазма, содержащая в своем составе специфические антистафилокковые антитела в высоком титре. Заготавливается от доноров, иммунизированных стафилококковым анатоксином. Применяется в лечении гнойно-септических заболеваний стафилококковой этиологии. Срок хранения при температуре ниже - 25  o С - до 3-х лет.

       Асептический коннектор  - аппарат для стерильного соединения магистралей пластиковых контейнеров с кровью или ее компонентами. Обеспечивает принцип закрытой системы.

       Аутогемотрансфузия  - подразумевает трансфузию (возвращение) собственной крови или ее компонентов реципиенту (больному), от которого они были предварительно заготовлены.

       Аутологичные компоненты крови  - компоненты крови, заготовленные от физического лица с целью их переливания ему же в случае необходимости.

       Аферез  - удаление из циркулирующей крови отдельных компонентов крови и их заготовка с использованием специальных сепараторов клеток крови.

       Валидация  - действия, доказывающие в соответствие с принципами надлежащей производственной практики, что какая-либо методика, процесс, оборудование, сырье, деятельность или система действительно приводят к ожидаемым результатам.

       Внутривенный иммуноглобулин (ВВИГ)  - препарат крови, содержащий иммуноглобулиновую фракцию крови и предназначенный для внутривенного введения.

       Весы-помешиватель  - устройство, предназначенное для контроля необходимого количества забираемой у донора крови и ее равномерного смешивания с консервирующим раствором контейнера (гемакона) во время заготовки крови.

       Вирусы Т-клеточного лейкоза  - Т-лимфотропные вирусы человека I и II типов (HTLV-I) вызывают злокачественные заболевания системы крови и поражения центральной нервной системы. HTLV-I принадлежит к ретровирусам, a HTLV-II - к онковирусам. Они обладают выраженной лимфотропностью, нейротропностью.

       Вирусинактивация  - методики, обеспечивающие инактивирование вирусов в компонентах и препаратах крови. Выделяют химическую и термическую вирусинактивацию.

       Вирусоноситель  - человек, инфицированный тем или иным вирусом, без клинических признаков заболевания, вызываемым этим вирусом.

       ВИЧ-инфицированный  - человек, инфицированный вирусом иммунодефицита, без каких-либо клинических проявлений СПИДа.

       Внутрилабораторный контроль качества (ВКК)  - набор процедур, предпринимаемых персоналом лаборатории для постоянной оценки качества лабораторной работы и получаемых результатов.

       Внешняя оценка качества (ВОК)  - это метод объективной проверки лабораторных исследований, осуществляемой внешней организацией. Программа внешней оценки качества позволяет получить информацию о возможных проблемах качества в каждой отдельно взятой лаборатории.

       Гемофилия  - это генетическое нарушение, характеризующееся недостаточностью или отсутствием одного из белков (или факторов) плазмы крови, который отвечает за ее свертывание. Низкий уровень одного из белков плазмы приводит к кровотечениям и трудностям свертывания крови у больного. Самой распространенной недостаточностью белка свертывания крови является недостаточность фактора VIII, хотя любой из этих факторов может отсутствовать или его может быть недостаточно. Недостаточность фактора IX является второй по частоте. Недостаточность фактора VIII - гемофилия А - классическая гемофилия. Недостаточность фактора IX - гемофилия В - болезнь Кристмаса. Для лечения этих двух типов гемофилии используются препараты крови - концентраты факторов VIII и IX.

       Донация  - процедура дачи донором крови или плазмы;

       Донор  - физическое лицо, добровольно давшее кровь и/или ее компоненты для медицинских целей.

       Донорская функция  - добровольный акт донора, включающий медицинское обследование и выполнение процедуры дачи крови и ее компонентов для медицинских целей.

       Единый донорский информационный центр  - подразделение центра крови, основной задачей которого является сбор сведений о лицах с выявленной ВИЧ-инфекцией, вирусными гепатитами, сифилисом, состоящих на учете в специализированных медицинских учреждениях с целью недопущения этой категории лиц к участию в донорстве, а также архивирование сведений о донорах.

       Запаиватель магистралей  - устройство, предназначенное для запаивания магистралей пластиковых контейнеров для крови и ее компонентов. Обеспечивает принцип закрытой системы.

       Изоиммунологическое (иммуногематологическое) исследование  - типирование крови по различным групповым антигенам и антителам (обязательным является исследование принадлежности донорской крови по системам АВО и резус).

       Изогемагглютинирующие сыворотки (стандартные)  - диагностические стандарты, приготовленные из крови и некоторых других жидкостей человеческого организма, имеющие определенную групповую принадлежность и предназначенные для определения группы крови человека.

       Иммуноглобулин человека нормальный  - иммунологически активная фракция белка сыворотки крови человека, выделенная из человеческой сыворотки или плазмы. Концентрация белка - 100 мг/мл; стабилизатор - глицин (22,5 +, - 7,5 мг/мл).

       Инфузия  - вливание в кровеносное русло кровезаменителей и лекарственных средств.

       Карантинизация  донорских компонентов крови заключается в хранении их в течение определенного периода времени после донации до тех пор, пока соответствующие доноры не будут повторно обследованы на инфекционные маркеры. При отрицательных результатах анализов, компоненты крови, заготовленные ранее, могут использоваться для медицинских целей.

       Компоненты крови  - составные части крови, выделенные из нее различными методами в виде клеток крови и безклеточных сред. Получают фильтрацией, центрифугированием и замораживанием в соответствии с общепринятыми в организациях Службы крови методами. Основные представители: эритроцитная масса, концентрат тромбоцитов свежезамороженная плазма, криопреципитат, супернатантная фракция плазмы, антистафилококковая плазма и др.

       Компонентная терапия  - метод лечения, основанный на трансфузии компонентов крови.

       Концентрат тромбоцитов  - это суспензия жизнеспособных и гемостатистически активных тромбоцитов в плазме, приготовленная методом серийного центрифугирования консервированной крови или методом тромбоцитафереза крови одного донора. Срок хранения от 3 до 5 суток, при температуре + 22  o С в условиях постоянного помешивания.

       Криоконсервирование  компонентов крови - удлинение времени хранения компонентов крови с помощью замораживания.

       Криопреципитат  - компонент, содержащий криоглобулиновую фракцию плазменных факторов свертывания крови, сконцентрированный до объема 20 мл. Применяют в лечении заболеваний и состояний, обусловленных дефицитом VIII фактора свертывания (гемофилия А, болезнь Виллебранда), при лечении ДВС - синдрома (диссеминированного внутрисосудистого свертывания). Срок хранения при температуре ниже - 25  o С - до 3-х лет от момента заготовки крови от донора.

       Латентный  - скрытый.

       Лейкофильтрация (лейкодеплеция)  - удаление лейкоцитов из крови и ее компонентов при помощи специальных лейкоцитарных фильтров.

       Отмытые эритроциты  - компонент, получающийся при центрифугировании крови и удалении плазмы с последующим отмыванием эритроцитов в изотоническом растворе.

       Период иммунологического окна  - период, в течение которого, использующиеся в настоящее время тесты на инфекции не позволяют выявить маркеры инфицирования человека, в то время как инфекция присутствует в его организме.

       Плазмаферез  - процедура донации крови, предусматривающая заготовку плазмы от донора с обратной трансфузией ему клеток крови.

       Препаратная терапия  - метод лечения с использованием препаратов крови.

       Препараты крови  - это лекарственные средства, содержащие белки крови человека, полученные фракционированием (физико-химической переработки) плазмы донорской плазмы или генно-инженерными методами. Основные представители: растворы альбумина, протеин, иммуноглобулины, концентраты факторов свертывающей системы (фактор VIII, фактор IX), антитромбин III и др. Производство препаратов крови возможно только в условиях специального завода.

       Продукт крови  - компоненты, препараты крови, а также диагностические стандарты, получаемые из крови или плазмы человека, предназначенные для лечения или диагностики.

       Прямое переливание  - это переливание крови непосредственно от донора к реципиенту. Этот метод исторически был первым. При использовании его не требуется стабилизирования крови.

       Полимеразная цепная реакция (ПЦР)  - синтез "in vitro" копий специфического участка ДНК или РНК в течение нескольких часов с помощью фермента ДНК (РНК) полимеразы. ПЦР позволяет обнаружить факт присутствия в исследуемом материале патогенного микроорганизма в период иммунологического окна.

       NAT-тестирование  - технология выявления нуклеиновых кислот, одна из разновидностей ПЦР.

       Реципиент  - физическое лицо (пациент), которому производится переливание донорской крови или ее компонентов.

       Свежезамороженная плазма (СЗП)  - компонент, приготовленный из цельной крови или из плазмы, заготовленной методом плазмафереза, замороженный в такие сроки и при такой температуре, которые сохраняют в функциональном состоянии все факторы свертывания крови. Применяется при нарушениях системы свертывания крови, особенно в тех ситуациях, когда есть дефицит системы свертывания по нескольким факторам. Время заморозки до температуры - 30  o С в ядре контейнера с плазмой не более одного часа. Срок хранения при температуре ниже - 25  o С - до 3-х лет.

       Супернатантная фракция плазмы (СФП)  - компонент, приготовленный из плазмы после удаления криопреципитата. Обладает повышенной, в сравнении с СЗП, антикоагуляционной активностью. Применяется в лечении заболеваний, связанных с повышенной свертываемостью крови. Срок хранения при температуре ниже - 25  о С - до 3-х лет от момента заготовки крови от донора.

       Тест-система  - набор для иммуноферментного анализа.

       Типирование крови  - определение антигенного состава крови.

       Трансфузия  - переливание физическому лицу (реципиенту) компонентов или препаратов донорской крови.

       Трансфузионная терапия  - метод лечения, при котором используются донорские компоненты и препараты крови.

       Трансфузионные средства  - компоненты и препараты донорской крови.

       Трансфузионные (трансмиссивные) инфекции  - инфекционные заболевания, передающиеся реципиенту при переливании донорской крови и ее компонентов. Наиболее значимые - ВИЧ, парентеральные гепатиты, сифилис, цитомегаловирусная и герпетическая инфекции.

       Тромбоцитаферез  - процедура донации крови, предусматривающая заготовку тромбоцитов, растворенных в плазме с обратной трансфузией донору его эритроцитов и плазмы.

       Фактор VIII  - белок свертывающей системы крови.

       Фактор IX - белок свертывающей системы крови.

       Фракционирование плазмы крови  - разделение белков плазмы крови химическим методом путем создания условий, при которых определенная белковая фракция плазмы в силу своих индивидуальных свойств переходит в состояние, отличающееся от исходного.

       Цитаферез  - метод получения клеточных компонентов крови от одного донора с использованием автоматических сепараторов клеток крови.

       Цитомегаловирус (ЦМВ)  - ДНК-содержащий вирус с выраженным тропизмом к лейкоцитам. ЦМВ передается половым путем, а также через биологические жидкости, при аллотрансплантациях и переливании компонентов крови.

       Цельная кровь  - это кровь, взятая у донора с использованием стерильного и апирогенного антикоагулянта и контейнера.
      Используется как исходный материал для приготовления компонентов крови.

       Эритроцитная взвесь  - это компонент крови, полученный из консервированной крови после ее центрифугирования и удаления части плазмы с последующим добавлением к эритроцитной массе ресуспендирующего раствора с целью увеличения срока хранения и улучшения реологических свойств.

       Эритроцитная масса  - компонент, получаемый после удаления из крови части плазмы. Используется для возмещения кровопотери и лечения анемии. Срок хранения при температуре + 4  o С - от 21 до 42 суток, в зависимости от состава консервирующего раствора, при использовании технологий заморозки - до 10 лет.

       NAT - тестирование  - (Nucleic Amplification Techniques) - см.  ПЦР.

Қазақстан Республикасында қан қызметін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы 2008-2010 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 21 желтоқсандағы N 1251 Қаулысы

      "Мемлекет басшысының 2005-2007 жылдардағы Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауларын іске асыру жөніндегі негізгі бағыттардың (іс-шаралардың) жалпыұлттық жоспарын және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007-2009 жылдарға арналған бағдарламасын орындау жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 20 сәуірдегі N 319  қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі  ҚАУЛЫ ЕТЕДІ :

      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында қан қызметін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы 2008 - 2010 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.

      2. Мүдделі мемлекеттік органдар, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдері:
      1) Бағдарламаның тиісінше және уақтылы орындалуын қамтамасыз етсін;
      2) жарты жылда бір рет, есепті жарты жылдықтан кейінгі айдың 10-күнінен кешіктірмей Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігіне Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.

      3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі жарты жылда бір рет, есепті жарты жылдықтан кейінгі айдың 25-күнінен кешіктірмей Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның орындалуы туралы жиынтық ақпарат берсін.

      4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

       Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы  
Үкіметінің       
2007 жылғы 21 желтоқсандағы
N 1251 қаулысымен   
бекітілген      

  Қазақстан Республикасында
қан қызметін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы
2008-2010 жылдарға арналған
бағдарлама
 

       Астана, 2007 жыл

Мазмұны

1.  Бағдарламаның паспорты
2.  Кіріспе
3.  Проблеманың қазіргі жай-күйін талдау
4.  Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері
5.  Негізгі бағыттары мен іске асыру тетігі
6.  Қажетті ресурстар мен қаржыландыру көздері
7.  Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер
8.  Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

  1. Бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның       Қазақстан Республикасында қан қызметін
атауы              жетілдіру жөніндегі шаралар туралы
                     2008-2010 жылдарға арналған
                     бағдарлама

Әзірлеу үшін        Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007
негіздеме            жылғы 20 сәуірдегі N 319 қаулысымен
                     бекітілген Мемлекет басшысының 2005 -
                     2007 жылдардағы Қазақстан халқына жыл
                     сайынғы жолдауларын іске асыру
                     жөніндегі негізгі бағыттардың
                     (іс-шаралардың) жалпыұлттық жоспарын
                     және Қазақстан Республикасы
                     Үкіметінің 2007-2009 жылдарға арналған
                     бағдарламасын орындау жөніндегі іс-шаралар
                     жоспарының 111-тармағына сәйкес

Әзірлеу үшін        Қазақстан Республикасы Денсаулық
жауапты             сақтау министрлігі
мемлекеттік
орган

Мақсаты             Қазақстан Республикасында
                     трансфузиялық көмектің қауіпсіздігін,
                     сапасын және қол жетімділігін
                     қамтамасыз ету

Міндеттері            қан қызметінің нормативтік
                     құқықтық базасын және ұйымдастыру
                     құрылымын жетілдіру;
                       материалдық-техникалық базаны
                     жаңғырту негізінде қазіргі заманғы
                     технологияларды енгізу;
                       қан қызметі мамандарының
                     біліктілігін арттыру;
                       ұйымдастырудың халықаралық
                     тәжірибесін енгізу негізінде қан
                     мен оның құрауыштарының донорлығын
                     дамыту;
                       қан өнімдерінің сапа кепілдігі
                     жүйесін құру.

Іске асыру          2008-2010 жылдар
мерзімі

Қаржыландыру        Бағдарламаны іске асыруға
көздері мен          республикалық және жергілікті
көлемі               бюджеттердің қаражаты, сондай-ақ
                     Қазақстан Республикасының заңнамасында
                     тыйым салынбаған басқа да қаражат
                     бағытталады.
                     Бағдарламаны іске асыруға арналған
                     жалпы шығындар 40 724 872,77 мың
                     теңгені құрайды (2008 жылы -
                     14 841 154,75 мың теңге, 2009 жылы -
                     17 377 098,31 мың теңге,
                     2010 жылы - 8 506 619,71 мың теңге),
                     оны республикалық бюджет қаражатынан
                     36 332 815,91 теңге (2008 жылы -
                     11 408 872,45 мың теңге, 2009 -
                     16 750 451,52 мың теңге, 2010 жылы -
                     8 173 491,94 мың теңге), жергілікті
                     бюджет қаражатынан 1 192 056,86 мың
                     теңге (2008 жылы - 552 282,3 теңге,
                     2009 жылы - 306 646,79 мың теңге,
                     2010 жылы - 333127,77 мың теңге), басқа
                     көздер - 3 200 000, 0 теңге (2008 жылы -
                     2880000,0 мың теңге, 2009 жылы - 
                     320 000,0 мың теңге).
                     Басқа қаржыландыру көздері - 15%
                     "Kazpharm Technologies" ЖШС, 85% -
                     "CCT General" және "Кальен"
                     (Франция) банктері.

Жылдар
бойынша

Барлығы
(мың теңге)
 

Республикалық
бюджет
(мың теңге)

Жергілікті
бюджет
(мың теңге)

2008 жыл

11961154,75

11408872,45

552 282,3

2009 жыл

17057098,31

16750451,52

306646,79

2010 жыл

8506619,71

8173491,94

333127,77

Жиыны

37524872,77

36332815,91

1192056,86

Өзге де көздер

2008 жыл             2880000,0

2009 жыл             320000,0

Жалпы шығындар     40 724 872,77 мың теңге

                     2008-2010 жылдары республикалық
                     және жергілікті бюджеттер қаражаты
                     есебінен қаржыландырылатын іс-шаралар
                     бойынша шығыстар көлемі тиісті қаржы жылына
                     арналған республикалық және жергілікті
                     бюджеттерді бекіту кезінде
                     нақтыланатын болады
Күтілетін              Қан қызметінің тиімді жүйесі құрылады,
нәтижелер           мыналардың есебінен халықаралық сапа
                     стандарттарына сәйкес келетін донор
                     қанының қазіргі кезде құрауыштарымен
                     және препараттарымен мемлекетті
                     қамтамасыз ету проблемасы шешіледі:
                       нормативтік құқықтық базаны және қан
                     қызметінің ұйымдық құрылымын жетілдіру;
                       2009 жылы Алматы және Алматы
                     облысында қан орталығының жұмысының
                     ақпараттық стандарты және қан
                     қызметінің бірыңғай ақпараттық
                     жүйесі құрылады;
                       2010 жылы Қан және оның құрауыштары
                     донорларының ұлттық тіркелімі құрылады
                     және республиканың және шекаралас
                     мемлекеттердің қан қызметі ұйымдары
                     арасында донорлар, донорлыққа жарамсыз
                     тұлғалар жөніндегі деректермен жедел
                     алмасу жүйесі құрылады, ол тәуекел
                     тобының адамдарына донорлыққа қатысу
                     мүмкіндігін жоққа шығаруға, қан мен
                     оның құрауыштарының барлық донациясын
                     қатаң есепке алу мен бақылауды
                     қамтамасыз етуге, Қазақстан
                     Республикасының бүкіл аумағында
                     трансфузиялық көмек көрсетудің
                     қолжетімділігі мен жеделдігін
                     қамтамасыз етуге мүмкіндік береді;
                       материалдық-техникалық базаны
                     жаңғырту негізінде жаңа технологияларды
                     енгізу арқылы Қарағанды, ШҚО, СҚО,
                     Маңғыстау, Ақмола, Жамбыл, Қостанай
                     облыстарында және Астана қаласында
                     2008 жылы 8 облыстық қан орталықтарын
                     кезең-кезеңімен салу мен пайдалануға
                     беру; 6 қан орталығын қайта жөндеу
                     мен күрделі жөндеуден өткізу
                     (2008 жылы - 5 қан орталығы,
                     2009 жылы - 1); 2009 жылы қан
                     препараттарын өндіретін қазіргі
                     заманғы зауыт салу және пайдалануға
                     беру. 2008 жылы қан қызметі үшін
                     жабдық пен шығыс материалдарына
                     қойылатын бірыңғай стандарттар мен
                     талаптар әзірленеді. Қан орталықтары:
                       қан мен плазманы қажетті жерге
                     шығып дайындау үшін - 2008 жылы 6
                     автотіркеме-модульмен; 2009 жылы - 30,
                     2010 жылы - 21. Соның нәтижесінде қан
                     және қан құрауыштарын дайындау
                     орталықтан тыс жерлерде дайындалып
                     донация көрсеткіштерін көтеруге
                     мүмкіндік береді.
                       2008 жылы - 295 бірлік,
                     2009 жылы - 809, 2010 жылы - 676,
                     барлығы 1780 бірлік қан құрауыштарын
                     дайындау, өндіру, сақтау, донорлардың
                     қан үлгілерін зертханалық зерттеулерді
                     жүргізу үшін арнайы жабдықпен;
                       Қан және оның құрауыштарын дайындау,
                     эритроциттерді лейкофильтрафиялауға,
                     криоконсервациялауға арналған бір
                     реттік шығыс материалдарымен,
                     пробиркалармен, донор қанын
                     трансмиссивті инфекцияларды тексеру
                     үшін 2009 жылы 380,8 мың,
                     2010 жылы - 466,7 мың қан және оның
                     құрауыштарын донациялауға жоғарғы
                     сапалы тест-жүйелер мен көп клональды
                     реагенттермен жабдықталады. Бұл
                     өндіріс процестерін стандарттап,
                     қанның жаңа құрауыштарын шығаруды
                     қамтамасыз етеді, қан өнімдері
                     өндірісіне қазіргі заманғы
                     технологиялар енгізіледі, олардың
                     вирустық және иммунологиялық
                     қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі,
                     зертханалық зерттеулер
                     автоматтандырылады; 2010 жылы донор
                     плазмасына 100 % уақытша тыйым
                     салынады және қан клеткаларын ұзақ
                     уақыт сақтау технологиясын енгізуге
                     мүмкіндік береді.
                       Медицина ұйымдарының қан құю
                     бөлімшелері және бөлмелері қан
                     құрауыштарын сақтау үшін 441 дана
                     арнайы мұздатқыш қондырғыларымен
                     қамтамасыз етіледі. 2008 жылы - 45
                     бірлік, 2009 жылы - 189,
                     2010 жылы - 207, бұл 2010 жылы
                     республикамыздың әрбір медицина
                     ұйымында қан құрауыштарының бәріне
                     барлық кезеңдерде "суыту тізбегі"
                     қағидасы орындалады деп кепілдік
                     беруге болады;
                       қан қызметіндегі мамандардың
                     біліктілігін арттыру - алдыңғы
                     қатарлы шетелдік қан орталықтарында
                     және оқу базаларында 172 маман
                     өздерінің біліктілігін арттырады,
                     соның ішінде 70 маман 2008 жылы,
                     66 маман 2009 жылы және 36 маман
                     2010 жылы; әрекет етуші қан
                     орталықтары мен клиникалар базасында
                     қан қызметінің мамандарын даярлау мен
                     қайта даярлау үшін алыс және таяу
                     шетелдің қан қызметінің жетекші
                     мамандарын шақыру;
                       халықаралық тәжірибелерді енгізу
                     негізінде, үкіметтік емес ұйым
                     (ҮЕҰ) және басқа да қоғамдық
                     ұйымдарды донорлықты насихаттау мен
                     үгіттеу үшін жұмылдырып қан және оның
                     құрауыштарының донорларының санын
                     көбейту. Осы іс-шаралар республикалық
                     және жергілікті бюджетпен социальды
                     заказ қағидатында қаржыландырылып қан
                     мен оның құрауыштарының донациясы
                     саны 2006 жылы 1000 тұрғынға 18
                     донациядан, 2010 жылы 33 донацияға
                     дейін көбейтілетін болады.
                       Республикалық қан орталығы жанынан
                     2009 жылы қан қызметін басқару жүйесі
                     және қан өнімдерінің сапасын бақылау
                     үшін Республикалық референс-зертхана
                     құрылады.

  2. Кіріспе

      Президенттің "Қазақстан-2030" Қазақстан халқына жолдауында жетекші басымдықтардың бірі ретінде азаматтардың денсаулығы мен салауаттылығы аталған.
      Белгіленген ДСҰ-ға кіру перспективасымен, Президент өзінің жыл сайынғы Қазақстан халқына Жолдауында 2006 жылы денсаулық сақтау жүйесіне арналған негізгі міндетті, атап айтқанда, денсаулық сақтау ісінде ұйымдастыру мен басқарудың халықаралық стандарттарына көшуді айқындап берді.
      Қан қызметі - денсаулық сақтау ісінің маңызды құрамдас бөліктерінің бірі, оның қызметінің мақсаты бейбіт заманда және төтенше жағдайлар кезінде трансфузиялық терапияның сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылады. Ол жалпы мемлекеттік стратегиялық сипатқа ие, себебі елдің ұлттық қауіпсіздігі мәселелерін қозғайды.
      Соңғы он жылдықтар ішінде, бір жағынан қан құрауыштарын құю тәуекелін түсінуге байланысты, ал екінші жағынан науқастарға көмек көрсету үшін қан құю қажеттілігімен байланысты қан қызметінің алдында тұрған міндеттерді шешуде түбегейлі өзгерістер болды.
      Хирургиялық көмекті дамыту, науқастарды емдеудің қазіргі заманғы әдістерін енгізу трансфузиологиялық құралдың сапасының жоғары деңгейін және қанның донорлық құрауыштары мен препараттарына деген қажеттілікті одан әрі арттыруды алдын ала анықтайды.
      Бүгінгі күні қан қызметі шығаратын құрауыштар мен препараттар таптырмас құрал болып табылады - олар елдің ұлттық қауіпсіздігі мен тәуелсіздігінің маңызды факторы. Қан құрауыштары мен препараттарының сапасы мен қауіпсіздігіне қойылатын жоғары талаптарды, оларды өндіру мен қолдану ерекшелігін анықтайды. Оларды алу көзі адам (донор) болып табылады. Сондықтан одан алынған қанның құрауыштарының сапасы мен қауіпсіздігі донордың денсаулығына, реципиенттің (қанның донорлық құрауыштарын алушы адам) денсаулығы тәуелді болады.
      Қазақстан Республикасында қан қызметін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы 2008 - 2010 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 20 сәуірдегі N 319 қаулысымен бекітілген Мемлекет басшысының 2005 - 2007 жылдардағы Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауларын іске асыру жөніндегі негізгі бағыттардың (іс-шаралардың) жалпыұлттық жоспарын және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 - 2009 жылдарға арналған бағдарламасын орындау жөніндегі іс-шаралар жоспарының 111-тармағына сәйкес әзірленді және қан қызметін жетілдіру мен дамыту жөніндегі кезек күттірмейтін шараларды қабылдауға бағытталған.

  3. Проблеманың қазіргі жай-күйін талдау

      Республиканың Қан қызметінің ұйымдық құрылымы әкімшілік-аумақтық қағидат бойынша құрылған және "Республикалық қан орталығы" РМҚК, облыстық маңызы бар 16 қан орталығынан, 10 - қалалық (өңірлік) қан орталықтарынан тұрады.
      Қан орталықтарының ұйымдық-құқықтық нысаны:
      Жедел басқару құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындар - 24;
      Шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындар - 1;
      Мемлекеттік мекемелер - 2;
      Республикада қан құрауыштарының және препараттардың диагностикалық стандарттардың 25 атауы шығарылады. Қан орталықтары деңгейінде Қазақстан Республикасының барлық қанының 90%-тен астамы дайындалады. Соңғы 15 жылда Қазақстан Республикасының қан қызметінің барлық негізгі өндірістік көрсеткіштерінің төмендеуі байқалады. 2006 жылы қан дайындау 1991 жылмен салыстырғанда 2,1 есеге, эритромасса өндірісі 1,8 есеге, ЖҚП - 1,5 есеге қысқарған.
      Қан қызметінің келесі буыны - емдеу медициналық ұйымдардың бөлімшелері болып табылатын және қан орталықтарымен құрылымдық жағынан бөлектенген 120 ҚҚБ және 68 ҚҚК. Олардың үлесіне Қазақстан Республикасында дайындалатын барлық қанның 10 %-ы келеді. ҚҚБ және ҚҚК донорларының негізгі санатына донор-туысқандар жатады. Донорларды қабылдау оларды алдын ала тексерусіз эпидқоршаған орта және тәуекел тобының адамдарының деректер базасы бойынша жүзеге асырылады. Әлсіз материалдық-техникалық база, мамандандырылған жабдықтармен және қазіргі заманғы шығыс материалдарымен жеткіліксіз жабдықталуы донордан алынатын қан шыны (бір реттік пайдаланатын емес) ыдыстарда дайындалады. Гемоқұрауышты терапия қағидаты мен сұйылтылмаған қанды құюдан бас тарту 1986 жылы 3 желтоқсанда КСРО денсаулық сақтау Министрлігімен бекітілген қан мен оның құрауыштарын құю бойынша Нұсқаулықта 1986 жылы ресми бекітілгеніне қарамастан, сұйылтылмаған донор қанының трансфузиясы орын алған. Республикада 2005 жылы 178 557,9 литр дайындалған донор қанынан сұйылтылмаған күйде - 2 634,1 литрі (1,4%) құйылған. ҚҚБ мен ҚҚК құрамында трансфузиялық инфекцияның скринингіне және қан құрауыштарының сапасын бақылануға арналған зертханалардың болмауы ҚҚБ мен ҚҚК-ға буыны сапа мен қауіпсіздіктің қазіргі заманғы стандарттарына сәйкес келетін қан құрауыштарын өндіруге мүмкіндік бермейді.
      Сондықтан бүгінгі күні қан қызметінің дәл осы буыны қанның донорлық құрауыштарымен трансфузиялық инфекциялардың берілу қаупін төндіреді. Бұл факт ерекше алыс аудандарда қан құрауыштарының жоқтығы салдарынан тексеруден өтпеген донордан сұйылтылмаған қанды тікелей құю арқылы трансфузиялық көмек көрсету жағдайларында ерекше мәнге ие.
      Өткен ғасырдың 70-ші жылдары жасалған Қазақстанның қан қызметінің ұйымдық құрылымы қанды дайындау сатысын оны қолдану орнына жақындатуға бағытталған. Қазіргі кезде ол трансфузиялық көмектің қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз етудің қазіргі заманғы қағидаларына сәйкес келмейді. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының қан қызметін құрылымдық реформалау туралы мәселені жоғары технологиялық және материалды қажетсінетін процестерді орталықтандыру қағидасы негізінде қарастыру қажет, атап айтқанда қанды қайта өңдеу мен оның құрауыштарын өндіру, донорлардың қан үлгілерін зертханалық тестілеу, қан құрауыштарын уақытша тоқтату және олардың қорларын басқару.
      ҚҚБ мен ҚҚК қызметін клиникалық трансфузиология әдістерін дамыту және қан орталығы өндірген донорлық қанның құрауыштарын сақтауды қамтамасыз ету бағытында қайта бейіндеу қажет.
      Қан қызметін қаржыландыру 2005 жылы денсаулық сақтау бюджетінің 0,91 %-ды құрады, бұл қан өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етудің қазіргі заманғы қағидаттарына сәйкес осы саланы дамыту үшін жеткіліксіз. Қазіргі кезде пайдаланылатын жабдықтар мен медициналық бұйымдардың 50 %-дан 85%-ға дейін 100 %-дық тозған және оларды есептен шығару керек (9 қан орталығы). Мысалы, Республикалық қан орталығында 100% тозған жабдықтардың меншікті салмағы 63,7 %-ды құрайды, қазіргі заманғы жабдықтармен қамтамасыз ету бар жоғы 14,2 %-ды құрайды.
      Қан қызметі саласындағы медициналық ұйымдардың жабдықталуы 40%-дан 90% дейін ауытқып отырады. Қан құю бөлімдерінде қамтамасыз ету деңгейі 10% белгі шегінде.
      Қан қызметін қаржыландыру көлемінде өңірлер бойынша елеулі айырмашылықтар байқалады, 1 тұрғынға есептегенде - 13 еседен көп. Мысалы, Астана қаласында қан қызметін қаржыландыру үлесі 2005 жылы бір тұрғынға 244,7 теңгені құрады, ал Алматы облысында - 18,3 теңге.
      Барабар қаржыландырудың болмауы көптеген қан орталықтарының материалдық-техникалық базасының моральдық және физикалық жағынан тозуына әкелді және халықаралық стандарттарға сәйкес келмейді. Көптеген мекемелерде негізгі мамандандырылған жабдық 20 жылдан астам уақыт жаңартылмаған, бұл донорлық қан құрауыштарының сапасы мен қауіпсіздігіне теріс әсер етті.
      Қазірге дейін донор қанын шыны (көп рет қолданылатын) ыдыстарда дайындалады, плазманы аппараттық дайындаудың қазіргі заманғы әдістемесі тек бірлі-жарым қан орталықтарына ғана енгізілген (АҚО, ҚҚО, Астана қ.), ал қанның клеткалық құрауыштарын автоматты дайындау мен оларды ұзақ уақыт сақтау технологиясы жоқ. Қан құрауыштарын өндірудің технологиялық процесінің барлық сатылары қажетті жабдықпен қамтамасыз етілген.
      28 қан орталықтарының ішіндегі 16-сы өткен ғасырдың 30-60-шы жылдарындағы жобалар бойынша салынған жайларда орналасқан, олар қазіргі кездегі донорлық қан құрауыштарын өндіру мен қанды дайындауға арналған үй-жайларға қойылатын талаптарға сәйкес келмейді.
      Қолданыстағы нормативтік құқықтық база қан қызметінің барлық аспектілерін қамтымайды, қарама-қайшы, донорлық қан құрауыштарының инфекциялық қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі қазіргі заманғы технологияны ескермейді, оның дамуын тежейді және жетілдіруді қажет етеді. 2005 жылы 28 маусымдағы "Қан донорлығы мен оның құрауыштары туралы" Қазақстан Республикасының Заңы өтеусіз донорлықты дамытуға ықпал етеді және өткен жылда күтілетіндей нәтиже бермеді.
      Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 13 қыркүйектегі N 1438  Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2005 - 2010 жылдарға арналған денсаулық сақтау ісін реформалау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасында халықаралық стандарттарға, жаңа технологияларға, қазіргі заманғы емдеу әдісі мен медициналық қызмет көрсетуге жүйелі көшу бірінші кезектегі міндеттер қатарына жатқызылған.
      Жаңа құжаттар, ең алдымен трансфузиялық көмекті ұйымдастырудың қазіргі заманғы қағидаттарына сәйкес қан қызметі бөлімшелерінің қызметін регламенттейтін нормативтік сипаттағы құжаттар әзірлеу қажет.
      Донор қаны, оның құрауыштары мен препараттары ұлттық байлық болып табылады. Донорлыққа қатысудың негізгі шарты - донордың денсаулық деңгейінің талап етілетін медициналық өлшемдерге сәйкес келуі. Донорлық адамды жоғары адамгершілік қағидаттарына - адамгершілікке, қайырымдылыққа, отан сүйгіштікке тәрбиелейді. Донорлыққа деген қоғамның оң көзқарасы мен халықтың белсенді араласуы мемлекеттің қауіпсіздік пен әлеуметтік саясат мақсаттарына - дені сау ұрпақты, дене және рухани жағынан мықты қоғамды қалыптастыруға сәйкес келеді.
      ДДҰ және басқа халықаралық ұйымдармен неғұрлым қауіпсіз деп танылған ерікті өтеусіз донорлық қан қызметінің базисі болып табылады. ДДҰ деректері бойынша (2005 жыл) кіріс деңгейі жоғары елдерде донор қанының 94% ерікті және өтеусіз негізде өткізіледі. Кіріс деңгейі төмен және орта табыс деңгейімен елдерде жаңа донорлармен тапсырылатын қанның 43 %-дан астамы әлі де ақылы донорлардың немесе туысқан-донорлардың (немесе туысқандарының алмастырушы адамдардың) үлесіне тиеді және тек 39 елде ғана донор қанын ерікті түрде тапсырудың 100 пайыздық көрсеткішіне қол жеткізілген. Барлық елдерде инфекциялық аурулармен ауыратын халықтың үлесі (АҚТҚ-инфекциясы мен гепатит) артып отыруына байланысты қан тапсыратын адамдардың үлесі азаяды. Сол себепті де инфекцияның төмен тәуекелі бар ерікті және өтеусіз донорларға деген сұраныс жоғары болып отыр.
      Қазақстан Республикасында өткен ғасырдың 90-шы жылдарынан бастап донорлық 2 есеге дерлік азайды. 2006 жылы 271 мың қан мен оның құрауыштарының донациясы тіркелді, бұл жылына 1000 адамға 18 донацияны құрайды және ДДСҰ ұсынылған ең төменгі деңгейге тек 45% ғана сәйкес келеді (салыстыру үшін АҚШ-та бұл көрсеткіш -109,9 құрайды; Данияда - 67,2; Германияда - 52,6; Ресейде - 25,3; Ұлыбританияда - 42,5; Францияда - 38,0). Барлық донацияның 75% астамы туысқан-донорлармен жүзеге асырылды - қан құрауыштарын құю арқылы инфекция жұқтыру мүмкіндігі жағдайында неғұрлым қауіпті донорлар санаты (2003 жылы Орталық-Азия өңірінде СБС зерттеулерімен расталған).
      Донорлықтың азаюы және оның құрылымының өзгеруі негізінен елдегі күрделі әлеуметтік-экономикалық жағдаймен, донорлықты ұйымдастырудың бұрынғы жоспарлық жүйесін таратумен, бұқаралық ақпарат құралдарында донорлықты насихаттауды іс жүзінде толық тоқтатумен, қан қызметі мекемелерін аз қаржыландырумен, бұл мәселені шешуге билік органдары мен үкіметтік емес ұйымдардың (бұдан ірі - ҮЕҰ) жеткіліксіз дәрежеде қатысуымен байланысты. 2006 жылғы ОҚО оқиғаларымен байланысты БАҚ-тағы теріс ақпараттар ағынының нәтижесінде донорлықпен байланысты жағдай одан да шиеленісе түсті. РҚО деректері бойынша жылдың соңына қарай донорлық саны жылдың ортасымен салыстырғанда 2 есеге, ал 2005 жылмен салыстырғанда республикадағы донация саны 9% төмендеді.
      Бұрын қан дайындау мақсатында бар болатын мекемелер мен кәсіпорындардың әкімшілігі мұндай акцияларды жүргізуде белсенділік танытпайды, кейде тіпті еңбек ұжымының донорлыққа қатысуына қарсы да болады.
      Қазіргі заманғы мамандандырылған автокөліктің тапшылығы да едәуір дәрежеде көшпелі жағдайда қан алу мүмкіндігін шектейді.
      Елдегі әлеуметтік-экономикалық жағдайдың өзгеруімен және донорлықты ұйымдастыру бойынша ДДҰ қағидаттарына сәйкес ерікті өтеусіз донорлықты дамыту донорлыққа ынталандырудың жолдарын жөнінде шаралар әзірлеу және қабылдау қажет. Қоғамның әртүрлі әлеуметтік тобына және жас топтарына бағытталған донорлықты дамыту бойынша бағдарламалар әзірлеу, осы мақсат үшін бұқаралық ақпарат құралын кеңінен пайдалану керек. Донорға тарту жөніндегі жұмысқа белсенді түрде ҮЕҰ, қоғамдық және медициналық ұйымдар тартылуы тиіс. Халықаралық тәжірибені пайдалану қажет, өз кадрларын дайындау үшін донор кадрларымен жұмыста донорлықты ұйымдастыру бойынша және Қазақстан Республикасы үшін оңтайлы шешімдерді қабылдау мақсатында шетелдік маман - жаттықтырушыларды тарту.
      Донорлық қозғалыс барлық деңгейдегі мемлекеттік билік органдары өкілдерінің, танымал саясаткерлердің, артистердің, кәсіпкерлердің тұрақты қолдауын қажет етеді.
      Республикадағы донорлықтың төмен деңгейі қан құрауыштарының барлық түрінің тапшылығына әкелді. ДДҰ ұсынымдарына сәйкес қанның негізгі құрауыштарына деген сұраныс 20% тен (тромбоциттер концентраты) 51% (қанның эритроцитқұрамды құрауыштары) дейін қанағаттандырылған. Өңірлік сияқты, республикалық деңгейде қан құрауыштарының сарқылмас қоры құрылмаған.
      Қан құрауыштары мен препараттарын өндірудің қазіргі заманғы технологиясын енгізу проблемасы қан қызметі ұйымдарын жеткіліксіз қаржыландыруға байланысты. Республикада қанның донорлық құрауыштарының инфекциялық және иммунологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің қазіргі заманғы әдістемелері - карантинизация, вирусинактивация және лейкофильтрация енгізілмеген. Плазманы дайындаудың тиімді аппараттық әдістері жеткілікті мөлшерде пайдаланылмайды. Қанның клеткалы құрауыштарын аппараттық дайындау (тромбоциттер, гранулоциттер, перифериялық діңгекті клеткалар) мүлде жоқ деуге болады. Қан клеткаларын төмен температурада ұзақ уақыт сақтау технологиялары енгізілмеген, бұл өз қан құрауыштарының банкісін құру мүмкіндігін жоққа шығарады.
      Трансфузиялық терапияның сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңызды құрауыштарының бірі - қан қызметі ұйымдарын компьютерленгізу мәселелері толық шешілмеген. Қан қызметінде бірыңғай ақпараттық кеңістіктің болмауы мекемелер арасында тәуекел тобының тұлғалары туралы деректермен алмасуға мүмкіндік бермейді. Ақпараттық донорлық орталық құрылған өңірлерде донордың эпидемиологиялық қоршаған ортасы туралы мәліметтерді алу жүргізілмейді. Осының салдарынан тәуекел тобының адамдарының донорлыққа өту ықтималдылығы өседі. Осы күнге дейін Республикада қан және оның құрауыштарын тапсырушылардың Ұлттық тіркелімі құрылмаған. Сонымен қатар, қан қызметінде жалпы ақпараттық кеңістіктің болмауы қан құрауыштарының қорларын тиімді пайдалануға мүмкіндік бермейді. Осының салдары, бір жағынан жарамдылық мерзімінің аяқталуы бойынша шамадан тыс есептен шығару болса, екінші жағынан, қан құрауыштарының тапшылығы мәселесі болмақ, әсіресе сирек кездесетін қан тобы бар немесе трансфузиялық анамнезбен ауыратын науқастар үшін.
      Қан қызметі ақпараттық стандартын әзірлеу мен республиканың қан қызметінің біртұтас ақпараттық кеңістігін енгізу қан мен оның құрауыштарының донорларының Ұлттық тіркелімін, тәуекелдік топтар адамдарының тіркелімін, республикалық қан құрауыштарының қорларын ақпараттық басқару жүйесін құруға мүмкіндік береді.
      Трансфузиологияны уақтылы дамыту трансфузиялық көмек көрсетуге құрауыштарының терапиядан қан препараттарын артықшылықты пайдалануға біртіндеп көшуді анықтайды.
      Қазақстанда плазманы препаратқа қайта өңдеуді РҚО, Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстық қан орталықтары жүзеге асырады. Ал қан препараттары өндірісінің өнеркәсіптік әдісі тек РҚО өндірілген. Қолданыстағы қан препараттарының өндірістері өткен ғасырдың 70-80-шы жылдары ұйымдастырылған, технологиясы шетелдіктен едәуір артта қалған және GМР талаптарына сәйкес келмейді.
      Республиканы қазіргі заманғы қан препараттарымен қамтамасыз ету үшін жылына 150 мың литр плазманы қайта өңдеу қажет, ал қазіргі кезде плазманы қайта өңдеу көлемі 20 мың литрден аспайды және 1989 жылмен салыстырғанда 2 есеге қысқарды.
      Қанның шығарылатын препараттарының номенклатурасы, көлемі мен сапасы денсаулық сақтаудың сұраныстарын қанағаттандырмайды. Медициналық ұйымдардың альбуминге деген сұранысы ДДҰ ұсынған көлемге қарағанда 14% ғана қанағаттандырылған. Қанның бірқатар маңызды препараттары шығарылмайды (қанның ұю факторлары VІІІ және IX, көк тамыр ішілік иммуноглобулиндер). Мемлекет қанның қымбат тұратын препараттарын шетелден сатып алуға мәжбүр.
      Қанның ұю факторларының негізгі тұтынушылары гемофилиямен ауыратын науқастар. 2004 жылдың деректері бойынша Қазақстанда 1777 гемофилиямен ауыратын және клиникалық көріністері бойынша оған ұқсас фон Филлебранд ауруымен ауыратын науқастар өмір сүрген, оның ішінде 199-ы - 8 жасқа дейінгі балалар, 579 - жасөспірімдер және 999 ересектер. Қазақстанда гемофилиямен науқастану еуропа елдері бойынша орташа көрсеткіштен 1,5 есе көп.
      Дегенмен, Республикада әлі күнге дейін аурулардың бұл санатын уақтылы қазіргі заманғы қан препараттарымен қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік саясат жолға қойылмаған. Жоғары сапалы және тиімді қан препараттарының тапшылығы емдеу-профилактикалық ұйымдарды трансфузиялық терапияның ескірген әдістерін пайдалануға мәжбүрлейді. Қазіргі кезге дейін Қазақстанда гемофилиялық қан кетулерді емдеудің жалпы қабылданған әдісі ретінде көп реттік (20-дан 100-ге дейін және одан жоғары) криопреципитат - қанның донорлық құрауыштарын құю қолданылуда. Практика көрсетіп отырғандай, оны гемофилиямен ауыратын науқастарда қолдану бұл реципиенттердің 85%-тен 100%-ке дейін В және С гепатиттерінің вирустарын жұқтырады.
      Жыл сайын плазманы қан препараттарына қайта өңдеу көлемі орташа 26 млн. литрді құрайды. Қазіргі кездегі қан препараттары өндірісінің практикасы фракцияланатын плазмаға, ең алдымен қанның алынатын препараттарының инфекциялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидатын негізге ала отырып қатаң талаптар қойып отыр. Донор қанын міндетті түрде АҚТҚ, В және С гепатиттерінің вирустарына, мерездің және Т-клеткалы лейкоз вирусына тестілеу қарастырылып отыр. Қосымша шаралар ретінде - NАТ-тестілеу, плазмаға уақытша тыйым салу және қосарлы (химиялық және термиялық) вирусинактивация пайдаланылады. Қазіргі кезде әлемде тек 15 елде ғана жоғарыда аталған талаптарға сәйкес қан препараттарын өндіру бойынша өзінің қазіргі заманғы зауыттары бар.
      Біздің еліміздің халқының демографиялық қарқынды өсуі, донорлықты дамыту бойынша шараларды жүзеге асыру есебінен, алдағы 3-5 жылда шикізат базасының сыйымдылығы қан препараттарының қазіргі заманғы және рентабельді өндірісін құру үшін жеткілікті болатынын болжауға болады. Екінші жағынан оны құру:
      донорларды таңдау және плазманы сақтау шартын ұлттық бақылауды жүзеге асыруға;
      плазманың әлемдік нарығындағы ауытқуларға, әсіресе донорлар тапшылығы жағдайында, мемлекеттің тәуелсіздік қағидатын жүзеге асыруға;
      өзіндік озық технологияларға ие болуға;
      қосымша жұмыс орындарымен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
      Қанның жоғары сапалы және вирусқа қауіпсіз препараттарымен Қазақстан Республикасының өзін-өзі қамтамасыз ету мәселелерін шешу мақсатында плазманы қайта өңдеу индустриясын құру қажет. Бюджеттік қаржыландырудың шектеулі мүмкіндігі жағдайында бұл үшін жеке инвестицияларды тарту көкейкесті мәселе болып отыр. 2007 жылы "Kazpharm Tehnologies" ЖШС Алматы қаласының маңынан GМР стандартының талаптарына сәйкес келетін қан препараттарын өндіру жөніндегі қазіргі заманғы зауыт құрылысын көздеп отыр. Жобалық қуаты - жылына 200 мың литр плазмаға дейін. Зауытты пайдалануға қосу 2009 жылдың басына жоспарланып отыр, фракциялаудың бастапқы қуаты 60 мың литр плазма. Зауыттың жобалық құны 38 млн. евроны құрайды. Қаржыландыру инвестициялық жоба шегінде бюджеттен тысқары қаражаттар есебінен жүзеге асырылады.
      Зауыттың жұмыс істеуі шикізат базасын, шикізатпен қамтамасыз ету бойынша мемлекеттің белгілі бір кепілдіктерін күрделі қайта құрмайынша және фракциялауға арналған плазма сапасына қойылатын талаптарды қайта қарастырмайынша мүмкін болмайды. Озық жабдықтармен жабдықталған плазмоферездің донорлық пункттерінің желісін, сақтау жүйесін, инфекцияларға зертханалық тестілеуді және шикізатты тасымалдауды қайта қарастыру қажет. Бұдан басқа, қан қызметі ұйымдары мен зауыт арасындағы өзара есеп айырысудың қаржылық схемасын жасау керек.
      Плазманы фракциялау бойынша отандық зауыттың пайда болуы гемофилиямен ауыратын науқастарды қазіргі заманғы және қауіпсіз қан препараттарымен қамтамасыз ету мәселесін шешуге мүмкіндік береді, бірақ та бұл үшін аурулардың бұл санатына қатысты мемлекеттің нақты саясатын нақты анықтау қажет.
      Қан өнімдерінің инфекциялық қауіпсіздігі, ең алдымен, трансмиссиялық инфекциялардың (АҚТҚ, гепатиттер, мерез) сенімді және сапалы зертханалық диагностикасымен қамтамасыз етіледі.
      Кез келген зертханалық зерттеу үш сатыдан тұрады - преаналитикалық, аналитикалық және аналитикалықтан кейінгі. Ғылыми басылымдардың ақпараттарына қарасақ, ірі шетелдік клиникаларда зертханалық қателердің 46% преаналитикалық сатыға жатады, 7% аналитикалыққа, 47% - постаналитикалық сатыға жатады. Сол себепті де дәл өлшемдерді (аналитикалық кезең) жүргізуге арналған шарттарды жасауға жұмсалған елеулі күштер биологиялық сынамаларды алу, сақтау және тасымалдау ережелерін сақтамау барысында пайдасыз болып қалуы мүмкін. Зертханалық зерттеулердің нәтижелерін қате түсіндіріп жазу анализдердің сапасын қамтамасыз етуге кеткен шығындардың бәрін жоққа шығаруы мүмкін. Клиникалық зертханалық зерттеулердің нәтижелерінің сапасын жалпы басқаруды жүзеге асыру үшін анализдер өндірісінің технологиялық процесін олардың сапасын жақсартудың үздіксіз процесін жүзеге асыру мүмкін болатындай етіп құру қажет. Бір мекеменің ішінде жүргізілген сапаны тексеру, бұл мекеменің бір немесе бірнеше зертханадан тұратынына тәуелсіз сапаны ішкі бақылау (зертханаішілік) деп аталады. ДДҰ сапаны зертханаішілік бақылауды зертхана жұмыстары мен алынатын нәтижелердің сапасын тұрақты бағалап отыру үшін зертхана қызметкерлерімен жүргізілетін процедуралардың жиынтығы ретінде анықтайды. Кең ауқымдағы СЗБ - бұл зертханалық анализдер өндірісінің аналитикалық сатыдағы сапасын басқарудың маңызды құрамдарының бірі, ал неғұрлым тар ауқымда - зертхана жұмысындағы қателіктерді анықтау. Сапаны бақылауға анализдер өндірісінің біртұтас технологиялық процесінің барлық аналитикалық бөлігін үздіксіз бақылауды қарастыратын процедуралар кіреді (зертхана қызметкерлерінің жұмысы мен тест нәтижелерін бағалау). Зертханада сапаны бақылау екі міндетті шешеді: Бір жағынан, бақылау зертхана мамандарының зерттеулерді қаншалықты дәл жүргізетінін көрсетеді, екінші жағынан, бақылау технологиялық процесте, яғни сапаны басқаруда әлсіз тізбектерді анықтау мен жоюға себін тигізеді.
      СЗБ анықталатын параметрлердің шынайы шамаларына қаншалықты жақын екендігін көрсететін анализдердің нәтижелерін бағалаудың қатаң бірыңғайландырылған тесттер жүйесін көрсетеді.
      Сапаны сыртқы бағалау (ССБ) - бұл сыртқы ұйым жүзеге асыратын зертханалық зерттеулерді объективті тексеру әдісі. Сапаны сыртқы бағалау бағдарламасы әрбір жеке алынған зертханада сапа мәселесі туралы ақпаратты алуға мүмкіндік береді.
      Жаңа қымбат тұратын жабдықтың және қосымша жоғары білікті мамандардың қажеттілігі донор қандарының үлгісін инфекцияларға зерттеуді орталықтандыру мүмкіндігін іздестіруді келесі қағида бойынша негіздеді: жаңа зертханаларды құру мен оларды қамтамасыз етуге қарағанда үлгілерді тасымалдау жеңіл.
      Қан қызметінің зертханаларын орталықтандыру процесі дүние жүзінде жүзеге асырылып отыр. Мысалы, АҚШ жылына 12 млн. қан донациясына 15 зертхана, Нидерландыда 700 мың донацияға - 4 зертхана, Финляндияда 300 мыңға - 1 зертхана сәйкес келеді.
      Дамыған елдерде қан қызметін жетілдіру зертханалық зерттеулердің жаңа технологияларының пайда болуымен:
      зерттеулердің барлық түрін автоматтандырумен;
      иммуногематологиялық реакцияларды гельдік әдіспен жүргізумен;
      зерттеу үшін донор қанының үлгісін штрих-кодтауды қоса алғанда донордан реципиентке дейін трансфузиялық тізбектің барлық сатыларын компьютерленгізу;
      донор қанымен қатынасқа түсетін көп реттік пайдалану бұйымдарын қолданбау (ыдыстар, пробиркалар, планшеттер, пипеткалар, ұштар және т.б.) пайдаланудан бас тартумен байланысты.
      Қазақстандағы қан орталықтарының зертханалық қызметінің жағдайы мен донор қанының үлгілерінің скрининг жүйесін ұйымдастыруды жетілдіруді қажет етеді. Зертханалық зерттеулердің сапа жүйесі ендірілмеген, бұл қате нәтижелерді алуға әкеліп соғады. Бұл туралы П.Эрлих Институтында (Германия)   2003 және 2005 жж. жүргізілген зерттеулер көрсетеді. Зерттеулердің нәтижелері Қазақстан Республикасының қан орталықтарындағы зерттеулердің 44,3% В гепатитіне және 9,8% С гепатитіне қате нәтижелерді көрсеткен. Мұндай жағдайда түсіндіретін фактілердің бірі донор қанының үлгілерін төмен сезімталдықтағы тест-жүйелерінде зерттеу болып табылады.
      Қазақстандағы донорлар арасындағы қазіргі заманғы эпидемиялық жағдай мұқият және ойланыстырған профилактикалық шараларды талап етеді, ол донорларды таңдау сапасы мен оларды тексеру үшін жоғары сезімталды әлемдік стандарттарға сәйкес келетін тест-жүйелерді пайдалану. Сезімталдық тесттің сипаттамасы ретінде, донор қанының скринингінде бірінші дәрежелі мәнге ие. Екінші жағынан, қан қызметінде сезімтал, бірақ төмен өзгешелікті тесттерді пайдалану қанды негізделмеген жаратпай тастаумен байланысты елеулі қаржылық шығындарға әкеліп соғады. Мысалы, қан мөлшерінің орташа құны 7200 теңге болған кезде, тек бір ғана маркер бойынша шығындар жылына 2137 мың теңгеге, ірі қан Орталығының 30 мың донациясына дейін жетуі мүмкін. Келтірілген сандар кадрлық донорларды жоғалтуды, уақытша тыйым салу кезінде қанды жаратпай тастауды, сондай-ақ қосымша шығындарды: қайта тестілеуге және диспансерлік бақылауға кеткен шығындарды есепке алмайды. Екінші жағынан, кадрлық донорды жоғалту жаңа донорларды кеңінен тартуға мәжбүр етеді, бұл реципиенттердің ауруларды жұқтыру қаупін ондаған есеге арттырады.
      Донор қандарының үлгілерін зерттеуге таңдап алу көп реттік шыны пробиркаларда жүзеге асырылады, қан қызметінің бірде бір зертханасында бір қанын инфекцияға тексерудің автоматты әдісі енгізілмеген, тек Алматы қаласының Қалалық қан орталығынан басқа. Адам факторымен байланысты қате тәуекелі қан қызметінде ерекше маңызды. Сондықтан, қан орталығының біртұтас ақпараттық жүйесі базасында зертханалық зерттеулерді автоматтандыру технологиясын енгізу адам факторына теріс әсер етуді азайтуға бағытталған қан орталықтарының қазіргі заманғы лабораториялық қызметтерін құрудың басым бағыттарының бірі болуы мүмкін.
      Орын-жайдың және қаржыландырудың жетіспеушілігі ҚҚБ, ҚҚК және жеке қан орталықтарының инфекциялық ауруларға скринингті басқа қызмет өзгешелігіне және зерттеу алгоритмдеріне ие шектес қызметтердің зертханаларында жүзеге асыруына әкеліп соқты. Бұл жағдай алынған нәтижелерді қате бағалауға әкелуі мүмкін, және осының салдарынан донор қанының құрауыштары арқылы трансфузиялық инфекция тарату қаупінің өсуіне немесе донорды негізсіз жоғалтуға әкеліп соғады.
      Республиканың медицина ұйымдарының басым көпшілігінде иммуногематологиялық зерттеулер (қан тобы, резус-фактор) ескірген әдістермен төмен сезімталдылықты изогемагглютинациялаушы сарысуларды пайдаланумен жүргізіледі, бұл жиі қате нәтижелер және реципиент үшін трансфузиялық құралдарды қате таңдауға әкеледі. Фенотиптелген донорлар банкін құруға мүмкіндік беретін тек қана реагенттердің жоғары ерекшелігімен ғана емес, анықталатын қан антигендерін неғұрлым кең ауқымымен ерекшеленетін қан тобын моноклоналды реагенттерге типтенгізудің қазіргі заманғы әдістері мен гельде агглютинациялау әдісі енгізілмеген.
      Қан құрауыштарына деген сұраныс ауруларды жүргізу хаттамасының өзгеруімен өзгертіледі. Қазіргі заманғы хирургия жағдайында эритроциттерге деген сұраныс төмендейді, бірақ жаңа қатырылған плазмаға деген сұраныс өсуде. Онкогематологияда терапия тромбоцитарлы массаның көп мөлшерінсіз мүмкін емес.
      Клиникалық медицина тәжірибесі көрсетіп отырғандай, жоспарлы және шұғыл хирургиялық операцияларда тиімді емдік әсерге қол жеткізу елеулі дәрежеде оларды трансфузиялық қамтамасыз ету варианттарын таңдаумен байланысты. Аурудың (жарақат, жаралар) сипатымен және ауырлығымен, оперативтік араласудың көлемімен және қан жоғалту шамасымен негізделген жағдайды таңдау мүмкіндігі әрбір жеке бағдарламалардың қажеттілігін көрсетеді.
      Қазіргі кезде мұндай шешімдерді іздеу донор қанының құрауыштарын пайдаланумен шектеледі. Ұйымдастыруға қатысты бұл вариант неғұрлым қарапайым болып табылады, бірақ донор қанын құю емдік әсерімен қатар асқыну қаупін төндіруі де мүмкін. Сонымен қатар, донор қанын пайдалану емдеуді елеулі қымбатқа түсіреді. Операция барысында қан кетудің орнын толтыруда донор қанын пайдаланудың баламасы ретінде аутогемотрансфузия қолданылады - аурудың өз қанын және оның құрауыштарын құю. Аутогемотрансфузия әртүрлі варианттарда дұрыс таңдауды және жүзеге асыруда жоспарлы және бірқатар жағдайларда шұғыл хирургиялық араласу жағдайларында трансфузиологиялық қамтамасыз етудің жоғары тиімді және қауіпсіз тәсілі болып табылады. Аутогемотрансфузияны практикада кеңінен қолдану медициналық ұйымның барлық дәрігерлерін осы салада жеткілікті дәрежеде даярлау барысында ғана мүмкін болады.
      Клиникалық практикаға жаңа қанды алмастырушыларды (оттегінтасымалдаушылар), қанның вирусинактивацияланған препараттарын және ұю жүйесінің рекомбинантты факторларын (қанның ұю және ұюға қарсы жүйелерінің тазартылған факторлары, көк тамыр ішілік иммуноглобулиндер, белсендірілген фактор - VII және басқалар) қанның донорлық құрауыштарын пайдаланудың басқа маңызды баламасы енгізу болып табылады. Медициналық ұйымдарды қан алмастырушылармен, оттегін тасымалдаушылармен жабдықтау донор эритроциттерін пайдаланудың мерзімін ұзартуға, сондай-ақ трансфузиялық көмек көрсетудің тиімділігін арттыруға, ерекше аурулар мен зардап шегушілердің топтық түсулерінде, немесе қанды арнайы таңдауды жүргізуді қажет ететін науқастың сирек кездесетін қан тобында мүмкіндік береді.
      Клиникалық трансфузиология проблемалары қанның донорлық құрауыштарын қолданудың негізділігінің мониторингінің жеткіліксіздігіне байланысты, бұл өзі де шектелген донор ресурстарын тиімсіз пайдалануға әкеліп соғады.
      Трансфузиялық практиканың негізділігін тексеру (немесе аудит) қанның донорлық құрауыштарын пайдалануды азайтудың нақты жолдарының бірі болып табылады. Әдебиеттерде аталып өткендей, соңғы 10 жылда әр түрлі елдерде трансфузиялық практикаға аудит жүргізу барысында патологияның әртүрлі түрлерінде, зерттеулердің әдістемелерінде және көлемдерінде эритроциттерді 55 %-ға дейін, 67 %-ға жаңа қатырылған плазмаларды және 78 %-ға дейін тромбоцит концентратын қолдану негізделмеген деп анықталған. Аудиттің қажет екендігі көрсетілген, себебі оны енгізгеннен кейін қажетті құюлардың саны азайған. Трансфузиялық практиканың негізділігін тексеру нәтижелері қан құрауыштарын құю жөніндегі басшылықтар мен нұсқаулықтарды жетілдіру, дәрігерлерді оқыту, зерттеудің одан арғы бағыттарын анықтау болып табылады.
      Қазіргі кездегі көкейкесті мәселе республикадағы Қан қызметінің клиникалық және өндірістік буындарының құрылымдық және ұйымдастырушылық бытыраңқылығы болып табылады, оның салдары клиника мен қан орталығы арасындағы кері байланыстың болмауы болып табылады. Осының нәтижесінде қан орталығы қанның донорлық құрауыштарының реципиенттердегі болған посттрансфузиялық асқынулар туралы ақпаратты уақтылы алмайды.
      Қан қызметін кадрлармен қамтамасыз ету мәселесі саланың жеткіліксіз қаржыландырылуымен және өзгешелігімен негізделеді. Төмен жалақы, қызметкерлерді материалдық ынталандырудың нақты тетіктерінің жоқтығы жоғары білікті мамандардың коммерциялық құрылымдарға кетуіне, жас мамандардың тапшылығына, кадрлардың тұрақсыздығына әкеліп соқты, ұрпақтың сабақтастығы бұзылады.
      Кадрлар тапшылығы Қан қызметі персоналының барлық топтары бойынша байқалады, бірақ дәрігерлер арасында неғұрлым жоғары, олардың штаттарының жинақталуы бар жоғы 67 %-ды құрайды.
      Республика ішінде де, басқа елдердің мамандарымен де тұрақты тәжірибе алмасу жүргізілмейді. Алыс және таяу шетелдегі жетекші базаларда қан қызметі мамандарының біліктілігін арттыру бойынша жоспарлы жұмыс жүргізілмейді. Қазақстанның орта және жоғары медициналық білім жүйесінде (диплом алдындағы практика) әлі күнге дейін трансфузиология курсы көзделмеген. Трансфузиология бойынша ғылыми база жоқ.
      Трансфузиологиялық медицинаның қарқынды дамуы, қан қызметінде жаңа технологиялардың пайда болуы мамандарды кәсіби даярлау жүйесін жетілдіру, клиникалық және өндірістік трансфузиология саласында ғылыми базаны құру мен дамыту қажеттілігін көрсетеді.
      Қазақстан Республикасының қан қызметінің қазіргі кездегі жағдайы оның алдында тұрған негізгі міндетін толығымен жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді - трансфузиологиялық тізбектің барлық кезеңдерінің қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз ету - донор қанын дайындаудан қанның құрауыштарын клиникалық пайдалануға дейін денсаулық сақтаудың осы саласын жетілдіру және дамыту бойынша шұғыл және кешенді шараларды қабылдауды талап етеді.

Қан қызметін ұйымдастырудағы халықаралық тәжірибеге шолу

      АҚШ-та мемлекеттік денсаулық сақтау бюджетінің 2 % қан қызметіне жұмсалады, ол ұлттық ауқымдағы медициналық ұйымдардың қажеттіліктерінің бар болғаны 50 %-ын қанағаттандырады.
      Қан қызметінің шығындылығы мен әлеуметтік маңыздылығын ескере отырып, ДДҰ Ассамблеясының (мамыр 1975) XXVIII резолюциясына сәйкес ДДҰ-ға мүше мемлекеттер:
      1) ақысыз донорлық негізде ұлттық қан қызметін дамытуға;
      2) қан қызметтерінің жұмысын заң жүзінде реттелуін және қан донорлары мен қан және оның өнімдерін қабылдаушылардың денсаулығын сақтау мен нығайтуға бағытталған басқа да іс-әрекеттер қолдануға міндетті.
      Әлемдік тәжірибеде соңғы 10 жыл ішінде өнімнің сапасы мен қауіпсіздігін арттыру мақсатында қан қызметін орталықтандыру үрдісі байқалуда.
      Қан қызметін қайта құрудың дәлелді нәтижесі Египетте орын алып отыр. 1997 жылы Египет үкіметі 300 госпитальдық қан банкін қайта құрып, олардың орнына 1 ұлттық, 8 округтық және 30 өңірлік қан орталығын құрып, барлық қан орталықтарын біріктіретін бірыңғай электрондық желінің негізінде қауіпсіз қан донорлығының ұлттық бағдарламасын жасады. Бұл дайындалған қан дозалары санының динамикасы 1997 жылғы 250 мыңнан 2000 жылы 700 мыңға дейін артуына әкелді, қан құрауыштарын өндіру мен клиникалық қолдану стандарттандырылды.
      Венгрияда екі жыл ішінде 63 қан банкінің орнына 6 өңірлік орталық пен 23 жергілікті қан банкінен тұратын орталықтандырылған қан қызметі құрылды. Донор қанын зертханалық зерттеу тек өңірлік орталықтарда ғана орындалады.
      Кувейтте қан қызметін орталықтандыру бір мезгілде ұлттық шеңберде ISBT-128 штрих-кодтау жүйесін енгізуге мүмкіндік берді.
      Канадада қан құрауыштары қорларын басқарудың өңірлік жүйесі құрылған. Эритроциттердің кез-келген дозасы сақтау мерзімі аяқталудан 7 күн бұрын жеке госпитальдан өңірлік орталыққа қайтарылады, ал оның іс жүзінде емдеу ұйымына жіберілетіндігі күмәнсіз. Бұл эритроциттердің мерзімдері өтіп кетуіне байланысты бракқа шығарылуын 0,5% дейін азайтуға мүмкіндік берді. Орталық трансфузиялық тіркелім 95 госпитальды біріктіреді, бұл тек қан құрауыштарының қозғалысын бақылап қана қоймай, қан құрауыштарын пайдалануды да бақылауға, трансфузия қажет болған жағдайларда, трансфузиялық анамнезді электрондық тексеруге де мүмкіндік береді. Канададағы қан қызметінің мемлекеттік сипаты және қан донорларының қатаң есебін жүргізу донорларда жұқпа маркерлерінің табылу жиілігінің тұрақты азаюына жәрдемдесуде.
      5,2 млн. халқы бар Данияда 236 мың донор 14 өңірлік комитетке топтастырылған 79 жергілікті қауымдастыққа біріктірілген. Қауымдастықтардың басты міндеттері: донорларды жасақтау (жылына 355 мың донация, әрбір донорға орта есеппен 1,5 донация), қан қызметі қызметкерлерімен, баспасөз өкілдерімен байланыс орнату, пікірсайыстар, кездесулер және басқа да бастамаларды ұйымдастыру. Комитеттер өңірлік үкіметпен келісім негізінде әрекет етеді және ұлттық комитетке екі мүше сайлайды. Қоғамдық ұйымдардың қызметін билік органдары материалдық көмекпен қолдайды.
      Италияда қан қызметі басқару өңірлік қағидат бойынша құрылған. Өңірлік қан қызметін басқарудың мақсаты қан құрауыштары мен плазманы қайта өңдеу өнімдерімен өзін өзі қамтамасыз ету болып табылады. Бұл мақсатты іске асыру үшін өңірлік қан қызметі жұмысынан бесжылдық жоспары жасалынады. Қан қызметін қаржыландыру әрбір донацияға 158 евро есебінен өңірлік бюджеттен іске асырылады. Өңірлік қан қызметін басқарудың басқару органы тек бағынышты басқару органы орындай алмайтын функцияларды ғана орындайтын қағидат бойынша қызмет ететін басқару жүйесі құрылған. Басқару органдарының ең маңызды функцияларының бірі - қоғамдық ұйымдарға, олардың қызметіне және стратегиялық жоспарлауға қолдау көрсету.
      Италияда барлық донорлар - ақысыз қан беретін еріктілер. Бірақ өңірлік денсаулық сақтау министрлігі әрбір донор үшін 1927 жылы Миланда негізі қаланған ақысыз донорлардың Италиялық қауымдастығына - АVIS 20 евродан аударып отырады. Бұл қаражат донорлықты насихаттауға, донорларды пошта арқылы шақыруға, байланыстардың басқа да түрлеріне жұмсалады. Қауымдастық қызметіне мемлекеттік институттар қолдау көрсетеді, өйткені ол демократиялық конституция қағидатына негізделінген, ал ерікті донорлық қоғамдық ынтымақтастықтың орталық элементі және теңдесі жоқ құралы болып табылады. Қауымдастық ерікті донорларды және донорлықты насихаттап, оған қолдау көрсетуші адамдарды біріктіреді. АVIS донорларды қан тапсыруға шақырады, олардың денсаулығын қадағалайды, қан қызметінің қызметін жоспарлау мен ұйымдастыруға қатысады (бұл ереже заңда бекітілген), ұйымдық, ғылыми және техникалық проблемаларды шешуге қатысады, қанның донорлық құрауыштарын қолдану мен болудың тиімділігінен бақылап, артықтарын пайдалануға ерекше көңіл бөледі. АVIS өзінің донорлық орталықтарын ұстайды, оларда донорлардан қан алынады және жиналған қан (өңірдегі тұтас қан дозаларының 30% жуығы) зерттеу және өңдеу үшін қан қызметі ұйымдарына беріледі. 9 млн. халқы бар аумақта жылына 500 мыңдай қан мен оның құрауыштарын донациялау іске асырылады. Плазма донорларын жасақтау 0 тобындағы адамдарға 25% және 45 жастан ересектер үшін артқан VIII ұю факторының барлығы ескере отырып жүргізіледі. Тиісінше плазма донорлары ретінде эритроциттер фенотипі А, В немесе АВ көпшілігінде ересек жасты адамдар іріктелінеді. 1999 жылдан бастап Ломбардияның барлық донорлары нуклеин қышқылына (NАТ-тестілеу), адамның иммуножетімсіздігі вирустарына және С гепатитіне тексеріледі. NАТ АҚТҚ-жұқпасының иммунологиялық терезесін 50%-ке, В вирустық гепатиті - 42%-ке және С вирустық гепатиты - 72%-ке қысқартуға мүмкіндік береді. Ломбардияда осылайша жиналған әрбір қан дозасы үшін АVIS өңірлік денсаулық сақтау министрлігінен 52 евродан алады. Ломбардия АVIS-не 220 мыңдай тұрақты донорлар (халықтық 2%) енеді. Тұңғыш донорлардың өңірдегі үлесі жыл сайын 10% құрайды.
      Дүниежүзінде ЖҚТБ-мен ауырғандардың 5-тен 10-ға дейінгі пайызы оны трансфузия кезінде жұқтырған. Бұл үлес дамыған елдерде жоғары, ал қан мен оның құрауыштарын шеттен тасымалдайтын елдерде одан да жоғары. Кенияда қанды міндетті түрде АҚТҚ-ға тексеруге қарамастан, жағдайлардың 2% қанның жұқпаланған құрауыштары құйылады. Бұл "суықтылық" тізбесінің бұзылуына, мәліметтердің бұрмаланып енгізілуіне, құрал-жабдықтардың дұрыс істемеуіне және сапа кепілдігін қамтамасыз ету бағдарламасының жоқтығына байланысты. Сол себепті зертханалық зерттеулерді орталықтандыру, қан қызметінің көптеген беделді сарапшыларының пікірлерінше, олардың сапасын арттырады және шығынын қысқартады.
      Ерікті ақысыз донорлықты ұйымдастырудағы маңызды сәт донордың қан қызметі жұмысымен қанағаттанғандығы, қан банкіне барып қайтқаннан кейінгі көңіл-күйінің жағдайы. Олай болмаған жағдайда, донорды қайта қан тапсыруға көндіру мүмкіндігі азая түседі.
      Францияның сирек донорлар тізімі 4774 адамды қамтиды. Сирек кездесетін қанның ұлттық банкі - 1703 донорлардан алынған 4737 мұздатылған дозадан құралады. Жыл сайын 20-40 емделуші үшін 100-200 дозаға дейін мұздатылады. АҚШ-тың осындай тізімінде - 30 011 донор бар (салыстыру әрбір 6 айда 1 рет жүргізіледі).
      Осылайша, дүниежүзілік трансфузиялық медицинаның негізгі үрдісі қан құрауыштары мен препараттарының қауіпсіздігі мен қолданылуының тиімділігін одан әрі жетілдіру болып қалып отыр. Осымен бірге өндірістік трансфузиологияда соңғы жетістіктер қан құрауыштарын өндірудің күрделі әрі қымбат тұратын технологияларын енгізуге, ал клиникалық трансфузиологияда - дәлелдерге негізделінген трансфузиологиялық терапия тактикаларын іздеуге байланысты болып отыр.
      Донорларды және қан құрауыштары мен препараттарын жүйелі бақылау трансфузиялық терапияның қауіпсіздігі мен тиімділігі кепілінің қажетті, бірақ жеткіліксіз шарты. ДДҰ 5 жағдайды ерекше маңызы бар деп санайды:
      1. Ұлттық деңгейде үйлестіре отырып, арнайы реттеу заңнамасын жасап, қан қызметін ұйымдастыру;
      2. Қанды тек қатаң медициналық өлшемдер негізінде іріктеліп алынған, ерікті ақысыз донорларды (төменгі тәуекел тобы) дайындау;
      3. Барлық донорлар қанының барлық аспектілер жағынан тексеруден тиісті зертханалық практикасы жағдайында барлық әсерлі әдістермен трансфузиялық жұқпа мен иммуногематологиялық сәйкестікке зерттеу;
      4. Әсері аз трансфузиялардан бас тарту және трансфузиялық терапияның тиімділігін арттыру;
      5. Жалпы басқару мен саясатты қоса алғанда, барлық деңгейдегі жұмыс сапасы.
      Қан қызметінің халықтың денсаулығын сақтау мен төтенше жағдайларды медициналық қамтамасыз етудегі стратегиялық маңызын ескеріп, елдің донор қанымен, оның құрауыштары және препараттарымен өзін-өзі қамтамасыз ету проблемасы барлық мүдделі министрліктерді, билік құрылымдарын, қоғамдық ұйымдардың қатысуларымен, оның дамуына барлық мүмкін көздерден ақша қаражатын мақсатты жұмсау арқылы мемлекеттік деңгейде кешенді шешілуге тиіс.
      Жұқпалы аурулардың қанның донорлық құрауыштары арқылы жұғу проблемасын өзектендіре отырып, оларды ұтымды және әсерлі пайдаланумен қатар, Бағдарлама әзірленді. Бағдарлама ұлттық ресурстарды ұтымды пайдалану үшін шығындар/тиімділік ара-қатынастарын егжей-тегжей есептеуге негізделген.
      Бағдарламаны іске асырудың нәтижесінде Қазақстан Республикасында трансфузиялық көмекті ұйымдастыруда жаңа сапалық деңгейге өту болжамдалып отыр, қанның донорлық құрауыштары арқылы вирустық жұқпалардың (АҚТҚ, гепатиттер ж.т.б.) жұғу мүмкіндігін жою, мемлекеттің халықаралық стандарттарға сай келетін қанның қазіргі құрауыштары мен препараттарына мұқтаждығын өзін-өзі қамтамасыз етуіне жеткізу болмақшы.

  4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

      Қазақстан Республикасында трансфузиялық көмектің қауіпсіздігін, сапасы мен қол жетімділігін қамтамасыз ету.
      Бағдарламаның негізгі міндеттері:
      қан қызметінің нормативтік құқықтық базасы мен ұйымдық құрылымын жетілдіру;
      материалдық-техникалық базаны жаңғырту негізінде қазіргі заманғы технологияларды енгізу;
      қан қызметі мамандарының біліктілігін арттыру;
      ұйымдастырудың халықаралық тәжірибесін енгізу негізінде қан мен оның құрауыштарының донорлығын дамыту;
      қан өнімдері сапасының кепілдік жүйесін құру.

  5. Бағдарламаның негізгі бағыттары мен іске асыру тетіктері

      5.1. Қазақстан Республикасында қан қызметінің нормативтік құқықтық базасын және ұйымдық құрылымын жетілдіру мыналарды:
      қан қызметін дамыту мәселелері жөніндегі құқықтық базаны жетілдіруді;
      донорлық қан құрауыштарын өндіру мен трансмиссивті инфекциялар және иммуногематологиялық типтеуге арналған зертханалық зерттеулердің облыстық қан орталықтары деңгейінде шоғырландыруды іске асыруды;
      қан орталықтарын жеке компьютерлермен, ЛВС, серверлік жабдықпен қамтамасыз ету, қан қызметінің ақпараттық стандартын жасау мен республиканың қан қызметінің біртұтас ақпараттық кеңістігін енгізу қан мен оның құрауыштарының донорларының Ұлттық тіркелімін, республикалық қан құрауыштарының қорларын ақпараттық басқару жүйесін құруды болжайды.
      5.2. Материалдық-техникалық базаны жаңғырту негізінде қазіргі заманғы технологияларды енгізу мыналарды болжайды:
      "100 жаңа денсаулық сақтау объектісі" жобасын іске асыру шеңберінде 8 облыстық қан орталығын (Маңғыстау, Қарағанды, ШҚО, Ақмола, Қостанай, Жамбыл және Астана қаласы) салу;
      жобалық қуаты жылына 200 мың литр плазмаға дейін GМР стандартының талаптарына сәйкес келетін қан препараттарын өндіру зауыт салу және іске қосу;
      2009 жылы 6 қан орталықтарының негізінде - РҚО, ОҚО ОҚО, Теміртау қаласының ҚҚО, Жетіқара қаласының КҚО, Семей қаласының ҚҚО, Рудный қаласының ҚҚО - донорлық плазмоферез орталықтарын ашу;
      РҚО, 3 облыстық қан орталықтарын (Алматы, Павлодар және Батыс Қазақстан) және 2 қалалық қан орталықтарын күрделі жөндеуден өткізу;
      қан қызметі үшін құрал-жабдықтар мен шығыс материалдарына бірыңғай стандарттар мен талаптарын жасау;
      қан орталықтарын қан құрауыштарын даярлау, өндіру, сақтау және тасымалдау үшін, донорлар қанының үлгілеріне зертханалық зерттеу үшін арнайы жабдықтармен қамтамасыз ету;
      қан мен оның құрауыштарын аралап жүріп даярлау үшін арнайы автокөлікпен қамтамасыз ету және қан орталығының санаты және қызмет көрсететін халықтың санына байланысты қанды аралап жүріп даярлау үшін автотіркегіш модульдермен жабдықтау (жабдықтарымен қоса) және плазма дайындау үшін модульдермен (жабдықтармен және тартқышпен қоса) жабдықтау қарастырылған;
      қан орталықтарын трансфузиялық жұқпаларға зерттеу үшін жоғарғы сапалы тест-жүйелері және бірпайдаланымдық шығыс материалдарымен жабдықтау қарастырылады;
      қан орталықтарын иммуногематологиялық зерттеулерді өткізу, донор қанын автоматты түрде типтеу және гелде агглютинизациялау технологиясын енгізу үшін моноклоналды реагенттер және бірпайдаланымдық шығыс материалдарымен қамтамасыз ету қарастырылады;
      қан орталықтарын қан және оның құрауыштарын даярлау, эритроциттерді лейкофильтрлеу мен криоконсервлеу үшін бірпайдаланымдық шығыс материалдарымен қамтамасыз етуді қазір қолда бар арнайы құрал-жабдықтар, қан және оның құрауыштарын донациялаудың есептік санын ескере отырып, қамтамасыз ету қарастырылады;
      қан құю банкі мен кабинеттерін қан құрауыштарын сақтау үшін арнайы жабдықтармен қамтамасыз ету қарастырылады;
      плазманы препараттарға қайта өңдеу көлемін ұлғайту.
      5.3. Қан қызметі үшін білікті кадрлар даярлау мыналарды болжайды:
      172 маманды шет елдің алдыңғы қатарлы қан орталықтарында біліктілігін арттыру;
      жұмыс істеп тұрған қан орталықтарының негізінде мастер-кластар, қан қызмет мамандарын даярлау және қайта даярлау үшін тренингтер мен семинарлар өткізу үшін трансфузиялық медицина саласындағы жетекші шетел мамандарын шақыру.
      5.4. Халықаралық тәжірибені енгізу негізінде қан мен оның құрауыштарының донорлығын дамыту мыналарды қарастырады:
      іс-шараларды әлеуметтік тапсырыс қағидаты бойынша донорлықты үгіттеу мен насихаттауға үкіметтік емес ұйымдар мен басқа да қоғамдық ұйымдарды тарту арқылы ерікті ақысыз донорлықты дамыту;
      іс-шараларды әлеуметтік тапсырыс қағидаты бойынша республикалық және жергілікті бюджеттен қаржыландыру арқылы донорлықты үгіттеу мен насихаттауға үкіметтік емес ұйымдар мен басқа да қоғамдық ұйымдарды тарту донорларды жасақтаудың халықаралық тәжірибесін ескере отырып, ерікті ақысыз донорлықты дамыту;
      донорлыққа қорғаныс министрлігінің, төтенше жағдайлар жөніндегі министрліктің, ішкі істер министрлігі және басқа да шектеулі контингенттердің әскери қызметкерлерін тарту;
      көшпелі жағдайда қан алуда ерікті ақысыз донорлықты ұйымдастыру;
      ақысыз донорларды тамақпен (немесе организмнің энергиялық шығындарын қалпына келтіру үшін ақшалай) қамтамасыз ету Қазақстан Республикасы 2005 жылының 28 маусымында жарияланған "Қан мен оның құрауыштарына донорлық туралы" заңының  15-бабына сәйкес іске асырылады;
      ақылы негізде тұрақты донорлықтың дамуын қамтамасыз ету (сирек кездесетін қан донорлары мен қан құрауыштарын дайындау оның жоғарғы технологиялық әдістері) және ақы төлеу "Қан және оның құрауыштарына Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 28 маусымында жарияланған заңының 15-бабына сәйкес іске асырылады.
      5.5. Қан өнімдерінің сапасын басқару жүйесін құру мыналарды болжайды:
      қанның донорлық құрауыштары мен препараттарының сапа стандарттарын, зертханалық зерттеулер стандарттарына және трансфузиялық дәрі-дәрмектер клиникалық қолдану көрсеткіштері мен клиникалық трансфузиология әдістерінің стандарттарын жасау;
      қан қызметі ұйымдары мен бөлімдерін аккредиттеу туралы ережені жасау;
      қан қызметі республикалық референс-лабораториясын ұйымдастыру мәселелерін жасау;
      РҚО жанынан NАТ-тестілеу технологиясын енгізе отырып, республикалық референс-зертхана ұйымдастыруды көздейді;
      трансфузиялық жабдықтар мен трансфузиялық көмектің сапасын мемлекеттік бақылау жүйесін құру осы шаралар кешенінің негізінде Қазақстан Республикасында қан қызметінің процестері мен қамтамасыз етілу, бақылау, кепілдік және басқару деңгейлерін белгілейтін нормативтік-құқықтық құжатты даярлауды қарастырады.

  6. Қажетті ресурстар мен қаржыландыру көздері

       Бағдарламаны іске асыруға республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да қаражат бағытталады.
      Бағдарламаны іске асыруға арналған жалпы шығындар 40 724 872,77 мың теңге (2008 жылы - 14 841 154,75 мың теңге, 2009 жылы - 17 377 098,31 мың теңге, 2010 жылы - 8 506 619,71 мың теңге), соның ішінде республикалық бюджет қаражатынан 36 332 815,91 мың теңге (2008 жылы - 11 408 872,45 мың теңге, 2009 жылы - 16 750 451,52 мың теңге, 2010 жылы - 8 173 491,94 мың теңге), жергілікті бюджет қаражатынан 1 192 056,86 мың теңге (2008 жылы - 552 282,3 мың теңге, 2009 жылы - 306 646,79 мың теңге, 2010 жылы - 333 127,77 мың теңге), қаржыландырудың басқа көздері - 3 200 000,0 мың теңге (2008 жылы - 2 880 000,0 мың теңге, 2009 жылы - 320 000,0 мың теңге).
      2008 - 2010 жылдары республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен қаржыландырылатын іс-шаралар бойынша шығыстар көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіту кезінде нақтыланады.

  7. Күтілетін нәтижелер

      Қан қызметінің тиімді жүйесі жасалады, халықаралық сапа стандарттарына сәйкес келетін донор қанының қазіргі заманғы құрауыштарымен және препараттарымен қамтамасыз ету мәселесі мыналардың есебінен шешіледі:
      заңнамалық, нормативтік құқықтық базаны және қан қызметінің ұйымдық құрылымын жетілдіру;
      2009 жылы Алматы және Алматы облысында қан орталығы жұмысының ақпараттық стандарты және қан қызметінің бірыңғай ақпараттық жүйесін құру;
      2010 жылы Қан және оның құрауыштарының донорларының Ұлттық регистрі құрылады және Республика қан қызметі ұйымдары арасында донорлар мен донорлыққа жарамсыз адамдардың оперативті алмасу жүйесі құрылады. Бұл шара тәуекел тобының адамдарына донор болуға мүмкіндік бермейді, қан мен оның құрауыштарының барлық донациясын қатаң есепке алу мен бақылау қамтамасыз етіледі. Қазақстан Республикасының барлық аумағында оперативті трансфузиялық көмек көрсетуді қамтамасыз ететін қан құрауыштарының қорларын басқару және есепке алудың тиімді жүйесі құрылады;
      материалдық-техникалық базаны жаңғырту негізінде қазіргі заманғы технологияларды енгізу негізінде Қарағанды, ШҚО, СҚО, Маңғыстау, Ақмола, Жамбыл, Қостанай облыстарында және Астана қаласында 2008 жылы 8 облыстық қан орталықтарының сатылы құрылысы мен эксплуатацияға енгізу; 6 қан орталықтарын қайта құрылымдау мен күрделі жөндеуден өткізу (2008 жылы - 5 қан орталығы, 2009 жылы - 1) 2009 жылы қан препараттарын өндіретін қазіргі заманға сай зауытын соғып, пайдалануға беру;
      2008 жылы қан қызметі саймандары мен шығыс материалдарына біркелкі стандарт және талап қойылады. Қан орталықтары мыналармен қамтамасыз етіледі:
      қан мен плазманы көшпелі жағдайда дайындау үшін - 2008 жылы - 6; 2009 жылы - 30, 2010 жылы - 21 автотіркеме-модульмен жабдықталады. Соның нәтижесінде қан және қан құрауыштарын дайындау орталықтан тыс жерлерде дайындалып донация көрсеткіштерін көтеруге мүмкіндік береді;
      2008 жылы - 295 дана, 2009 жылы - 809, 2010 жылы - 676, барлығы 1780 дана қан құрауыштарын дайындау, өндіру, сақтау үшін арнайы құрал сайманмен;
      қан және оның құрауыштарын дайындау үшін, лейкофильтрафия, эритроциттерді криоконсервациялауға бірреттік шығын материалдарымен, пробиркалармен, донор қанын трансмиссивті инфекцияларды және тексеру үшін 2009 жылы - 380,8 мың, 2010 жылы - 466,7 мың қан және оның құрауыштарын донациялауға жоғарғы сапалы тест-системалар мен моноклональды реагенттермен жабдықталады. Бұл өндіріс процестерін стандарттап, қанның жаңа құрауыштарын шығаруды қамтамасыз етеді, қан өнімдері өндірісіне қазіргі заманғы технологияларды енгізіледі, олардың вирустық және иммунологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етіледі, зертханалық зерттеулер автоматтандырылады; 2010 жылы донор плазмасына 100% уақытша тыйым салынады және қан клеткаларын ұзақ уақыт сақтау технологиясын енгізуге мүмкіндік береді;
      медициналық мекемелердің қан құю бөлімшелері және бөлмелері қан құрауыштарын сақтау үшін 441 дана арнайы мұздатқыш қондырғыларымен қамтамасыз етіледі - 2008 жылы - 45 дана, 2009 жылы - 189, 2010 жылы - 207. Соның арқасында 2010 жылы республикамыздың әрбір медициналық мекемесінде қан құрауыштарының бәріне барлық кезеңдерде "суыту тізбегі" қағидасы орындалады деп кепілдік беруге болады;
      қан қызметіндегі мамандардың біліктілігін арттыру - алдыңғы қатарлы шетелдік қан орталықтарында және оқу базаларында 172 маман өздерінің квалификацияларын көтереді, соның ішінде 70 маман - 2008 жылы, 66 маман - 2009 жылы және 36 маман - 2010 жылы, әрекет етуші қан орталықтары мен клиникалар базасында қан қызметі мамандарын даярлау мен қайта даярлау үшін алыс және таяу шетелдің қан қызметі жетекші мамандарын шақыру;
      халықаралық тәжірибелерді енгізу негізінде, ҮЕҰ және басқа да қоғамдық бірлестіктерді донорлықты жариялау және насихаттау үшін жұмылдырып, қан және оның құрауыштары донорларының санын көбейту. Осы іс-шаралар республикалық және жергілікті бюджетпен әлеуметтік тапсырыс қағидатында қаржыландырылып қан мен оның құрауыштарының донациясы санын 2006 жылы 270 мыңнан (жылына 1000 тұрғынға 18 донациядан), 2010 жылы 467 мыңға (жылына 1000 тұрғынға 33 донацияға) дейін арттыруға мүмкіндік береді;
      2009 жылы РҚО жанынан қан өнімдерінің сапасын бақылауды және ұйымдастыруды басқару жүйесі Республикалық референс-зертхана құрылады.

     8. Қазақстан Республикасында қан қызметін жетілдіру
   жөніндегі шаралар туралы 2008-2010 жылдарға арналған
   бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

Р/с
N
Іс-шаралар Аяқтау
нысаны
Жауапты
орын-
даушы
-лар
 
Орын-
далу
мер-
зімі
Бол-
жамды
шығ-
ыстар
(мың
теңге)
Қаржы
-лан-
дыру
көзі
1 2 3 4 5 6 7
1. Қан қызметінің заңнамалық, нормативтік құқықтық базасын
және ұйымның құрылымын жетілдіру

1.

Облыстық қан
орталықтарының
деңгейінде қан
қызметінде (қан құра-
уыштарын өндіру және
жұқпаларға зертханалық
тестілеу) жоғары
технологиялық және
материалды қажетсінетін
процестерді орталық-
тандыруды жүзеге асыру

Қазақ-
стан
Респуб-
ликасы-
ның
Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыстар
-дың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2008
жылғы
25
шілде

Талап
етіл-
мейді


2.

Қан қызметін дамыту
мәселелері жөніндегі
нормативтік құқықтық
актілерді жетілдіру

Денсау-
лық
сақтау
минист-
рінің
бұйрық-
тары

ҚР ДСМ

2008
жылғы
25
шілде

Талап
етіл-
мейді


3.

Қан қызметінің бірыңғай
ақпараттық жүйесін
енгізу базасында
донорлардың Ұлттық
тіркелімін және қан
құрауыштарының қорын
біртұтас
Республикалық басқару
жүйесін құру

Қазақ-
стан
Респуб-
ликасы-
ның
Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыстар
-дың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2009
жылғы
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
25
шілде

2009
жыл -
634932,0
 

  2010
жыл -
379691,0

РБ
(БАЖ)

  РБ
(БАЖ)

2. Материалдық-техникалық базаны жаңғырту негізінде қазіргі
заманғы технологияларды енгізу

4.

Мынадай қалалар мен
облыстарда қан
орталықтарын салуды
жүзеге асыру
(бастау):
Ақмола - Облыстық қан
орталығы;
Қарағанды - Облыстық қан орталығы;
Жамбыл - Облыстық қан
орталығы;
Қостанай - Облыстық қан
орталығы;
Маңғыстау- Облыстық қан
орталығы;
СҚО - Облыстық қан
орталығы;
ШҚО - Облыстық қан
орталығы;
Астана қаласы -
Облыстық қан орталығы;

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау)
Ақмола,
Қараған-
ды,
Жамбыл,
Қостанай
, Маңғыс
-тау,
Солтүс-
тік
Қазақс-
тан,
Шығыс
Қазақс-
тан
облыста-
рының,
Астана
қаласы-
ның
әкімдері

2008
жылғы
25 шілде

2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
9901381,0

2009
жыл - 8539572,0

    2010
жыл -
1696283,0

РБ
 
 
 

      РБ
 
 
 

          РБ
 

5.

РҚО мен 5 облыстық және қалалық қан
орталықтарында
күрделі жөндеуді
жүргізу:
Республикалық
қан орталығы;
Алматы облыстық қан
орталығы;
Павлодар облыстық қан
орталығы;
Батыс Қазақстан облыстық қан орталығы;
Екібастұз қалалық қан
орталығы;
Түркістан қалалық қан
орталығы.

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
Алматы,
Павлодар
, Батыс
Қазақс-
тан,
Екібас-
тұз,
Түркіс-
тан
облыста-
рының
әкімдері

2008
жылғы
25 шілде

2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
302294,0

  2009
жыл -
339000,0

ЖБ
 
 
 

      РБ
(007)

6.

Қан орталықтарын мамандандырылған
жабдықтармен
қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2008
жылғы
25 шілде

    2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде
 

   2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
143111,1
2008
жыл -
991325,18

2009
жыл -
343865,81
2009
жыл -
1765885,04
 
  2010
жыл -
188653,81
2010
жыл -
1145741,0

РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)

  РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)

7.

Қан орталықтарын қан мен оның
құрауыштарын
дайындау мен
тасымалдауға арналған
мамандандырылған
медициналық
автокөлікпен қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2008
жылғы
25 шілде

2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
153000,0
 

   2009
жыл -
108000,0
2009
жыл -
1512000,0

2010
жыл -
25500,0
2010
жыл -
510000,0

РБ
(41)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)

8.

Қан орталығының зерт-
ханаларын трансфузия-
лық жұқпаларға
зерттеуге арналған
жоғары сапалы
тест-жүйелермен және
бір реттік шығыс
материалдарымен
қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2009
жылғы
25
шілде
 
 
 

      2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2009
жыл -
127253,8
2009
жыл -
1078981,3

2010
жыл -
136698,5
2010
жыл -
1317898,1

РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)

9.

Қан қызметінің бөлім-
шелерін иммуногематологиялық
зерттеулерге арналған
моноклональды
реагенттер мен бір
реттік шығыс
материалдарымен
қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау)
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2009
жылғы
25
шілде
 
 
 

      2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2009
жыл -
10628,29
2009
жыл -
134345,81

2010
жыл -
35908,36
2010
жыл -
263148,34

РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)

10.

Қан орталықтарын қан мен оның құрауыштарын
дайындауға, лейкофильтрацияға,
эритроциттерді
криоконсервілеуге
арналған бір реттік
шығыс материалдармен
қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2009
жылғы
25
шілде
 
 
 

      2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2009
жыл -
108355,0
2009
жыл -
1035915,65

2010
жыл -
130206,4
2010
жыл -
1321964,8

РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)

11.

Қан құю бөлімдері мен кабинеттерін қанның
құрауыштарының
сақтауға арналған
мамандандырылған
жабдықтармен
қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2008
жылғы
25 шілде

2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
55894,0
 

  2009
жыл -
197677,0
 
 
 
 

        2010
жыл -
209841,0

РБ
(41)
 
 

    РБ
(41)
 
 

        РБ
(41)

12.

Плазманы өңдеуге арналған зауыттың
құрылысын жүзеге
асыру

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат


2008
жылғы
25 шілде

2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
2 880
000,0

2009
жыл -
320
000,0

Инвест
-жоба

13.

Мыналардың базасында
плазмаферез орталықтарын ашу
мәселесін қарау:
РҚО;
ОҚО ОҚО;
Теміртау ҚҚО;
Жетіқара ҚҚО;
Семей ҚҚО;
Рудный ҚҚО.

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
ШҚО,
ОҚО,
Қараған-
ды,
Қостанай
облыста-
рының
әкімдері

2009
жылғы
25 шілде

Қажет
емес


3. Қан қызметі мамандарының біліктілігін арттыру

14.

172 қан қызметі мамандарын алыс және жақын шетелдердің
жетекші қан
орталықтарында және
оқу базаларында
біліктілігін
арттыруды қамтамасыз
ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ

2008
жылғы
25 шілде

2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
87
371,01

2009
жыл -
84
858,72
 
 
 

      2010
жыл -
44
313,58

РБ
(014)
 
 

    РБ
(014)
 

      РБ
(014)

15.

Қолданыстағы қан орталықтары мен
клиникалары базасында
қан қызметі
мамандарын
даярлау үшін шетелдік
жетекші мамандарды
шақыруды қамтамасыз
ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ

2008
жылғы
25 шілде

2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде


Бюджет
-тен
тыс
қаржы
 

4. Ұйымдастырудың халықаралық тәжірибесі негізінде қан мен
оның құрауыштарының донорлығын дамыту

16.

Әлеуметтік тапсырыс
арқылы қан мен оның
құрауыштарының ерікті
ақысыз донорлығының
дамытуды қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2009
жыл -
23285,6
2009
жыл -
329939,6
 
 
    2010 жыл -
26972,4
2010
жыл -
455896,4

РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)
 
 

    РБ
(007)
 
 
    РБ
(41)

17.

Ақысыз донорларды
тамақтандыруды
қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2008
жылғы
25 шілде
 
 

    2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
4234,0
2008
жыл -
71590,8

2009
жыл -
6380,4
2009
жыл -
82459,01
 

  2010
жыл -
7393,75
2010
жыл -
107630,77

РБ
(007)
 
 
    ЖБ
 

  РБ
(007)
 
 
    ЖБ
 

  РБ
(007)
 
 
    ЖБ

18.

Қан мен оның құрауыш-
тарының кадрлық донорлығын дамытуды қамтамасыз ету

ҚР Үкіме-
тіне
ақпарат

ҚР ДСМ
(жинақ-
тау),
облыс-
тардың,
Астана
және
Алматы
қалала-
рының
әкімдері

2008
жылғы
25 шілде
 
 

    2009
жылғы
25 қаңтар
және
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2008
жыл -
72556
2008
жыл -
178397,5

2009
жыл -
55519,3
2009
жыл -
224187,78

2010
жыл -
64343,5
2010
жыл -
225497,0

РБ
(007)
 
 
    ЖБ
 

  РБ
(007)
 
 
    ЖБ
 
 
 

      РБ
(007)
 
 
    ЖБ

5. Қан өнімдері сапасының кепілдігі жүйесін құру

19.

Өңірлік қан орталықтары
шығаратын өнімнің
сапасын анықтау үшін
РҚО жанынан
Республикалық
реферанс-зертхана
құру

Денсау-
лық
сақтау
минист-
рінің
бұйрығы

ҚР ДСМ

2009
жылғы
25
шілде

2010
жылғы
25
қаңтар
және
25
шілде

2009
жыл -
314056,2
 

  2010
жыл -
213038,0

РБ
(007)
 
 

    РБ
(007)

ЖИЫНЫ:
2008 жыл - 14 841 154,75 мың теңге, РБ - 11 408 872,45 мың теңге, ЖБ - 552 282,3 мың теңге, Өзге де көздер - 2 880 000 мың теңге;
2009 жыл - 17 377 098,31 мың теңге, РБ - 16 750 451,52 мың теңге, ЖБ - 306 646,79 мың теңге, Өзге де көздер - 320 000,0 мың теңге;
2010 жыл - 8 506 619,71 мың теңге, РБ - 8 173 491,94 мың теңге, ЖБ - 333 127,77 мың теңге.
БАРЛЫҒЫ - 40 724 872,77 мың теңге.

Ескертпе :
      2008 - 2010 жылдары республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен қаржыландырылатын іс-шаралар бойынша шығыстар көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіту кезінде нақтыланатын болады.

Аббревиатуралардың толық жазылуы:

ААВВ       - Америка қан банкілері қауымдастығы;
АVIS       - Итальян өтеусіз донорлар қауымдастығы;
СDС        - U.S. Centers for Disease Control end Prevention - АҚШ
             аурулар профилактикасы мен бақылау орталығы;
HbsAg      - В гепатитінің сыртқы антигені;
HBV        - В гепатитінің вирусы;
HCV        - С гепатитінің вирусы;
GMP        - тиісті өндірістік практика;
ISBT       - Халықаралық қан құю қоғамы;
ISO        - Халықаралық стандарттау ұйымы;
NAT        - Nucleic Amplification Techniques;
АСП        - Антистафилококты плазма;
АСЫ        - көк тамыр ішілік иммуноглобулин;
АҚТҚ       - Адамның иммун тапшылығы вирусы;
ВКК        - сапаны зертханаішілік бақылау;
ШҚО        - Шығыс Қазақстан облысы;
ДДҰ        - Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы;
ССБ        - Сапаны сыртқы бақылау;
ДСҰ        - Дүниежүзілік сауда ұйымы;
ҚҚО        - Қалалық қан орталығы;
БҚО        - Батыс Қазақстан облысы;
ИФА        - Иммуноферментті анализ;
ҚҚК        - Қан құю кабинеті;
ЖЕЖ        - жергілікті есептеу желісі;
МҰ         - медициналық ұйым;
ҮЕҰ        - Үкіметтік емес ұйым;
ҚҚБ        - Қан құю бөлімшесі;
ОҚО        - Облыстық қан орталығы;
ПМК        - Сапа менеджменті бойынша ДДҰ бағдарламасы;
ПТР        - полимеразды тізбекті реакция;
РМКК       - Республикалық мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын;
РҚО        - Республикалық қан орталығы;
ЖҚП        - Жаңа қатырылған плазма;
СПФ        - Супернатантты плазма фракциясы;
СҚО        - Солтүстік Қазақстан облысы;
ЖИТС       - Жүре пайда болған иммун тапшылығы синдромы;
ТҚЕ        - трансфузиологиялық қамтамасыз ету;
ҚО         - Қан орталығы (тары);
ЭМОЛТ      - лейкоциттермен және тромбоциттермен азайтылған
             масса;
ОҚО        - Оңтүстік Қазақстан облысы;

Терминдер:

Аккредиттеу  - медициналық және фармацевтикалық қызметті жүзеге асыру, сондай-ақ белгіленген аккредиттеу стандарттарына сәйкес денсаулық сақтау ісі субъектілерінің қызметін сараптамалық бағалауды жүргізу үшін жеке және заңды тұлғалардың айрықша мәртебесін және өкілеттігін тану рәсімі. Альбумин - адамның организмінде сорбциялық-тасымалдаушы, гемодинамикалық функциялар атқаратын және организмнің негізгі белоктік резерві болып табылатын Адам қаны плазмасының белогы.
Антистафилококты плазма (АСП)  - антистафилококты плазма - жаңа қатырылған плазма, құрамында жоғары титрлы ерекше антистафилококкты анти заттар бар. Стафилококкты анатоксинмен иммунитетдірілген донорлардан дайындалады. Стафилококты этиологияның іріңді - септикалық ауруларды емдеуде қолданылады. Сақтау мерзімі -25 о С төмен температурада - 3 жылға дейін.
Асептикалық коннектор  - қан мен оның құрауыш бар пластик контейнерлер магистралін зарарсыздандырып қосуға арналған аппарат. Жабық жүйе қағидасын қамтамасыз етеді.
Аутогемотрансфузия  - алдын ала дайындалған өз қаны мен оның құрауыштарын реципиентке (науқасқа) қайта құюды (қайтаруды) білдіреді.
Қанның аутологиялық құрауыштары  - жеке тұлғадан қажет болған жағдайда өзіне қайта құю үшін дайындалған қан құрауыштары.
Аферез  - айналымдағы қанның құрамынан қанның жеке құрауыштарын алу және оларды қан клеткаларының арнайы сепараторларын пайдалана отырып дайындау.
Валидация  - қандай да бір әдістеме, процесс, жабдық, шикізат, қызмет немесе жүйенің күтілетін нәтижеге нақты жеткізетінін тиісті өндірістік тәжірибе қағидаларына сәйкес дәлелдейтін әрекеттер.
ВВИГ  - көк тамыр ішілік иммуноглобулин - құрамында иммуноглобулинді қан фракциясы бар және көк тамыр ішіне жіберуге арналған қан препараты.
Таразы-араластырғыш  - донордан алынатын қанның қажетті мөлшерін бақылауға және қанды дайындау кезінде оны контейнердің (гемаконның) консервілеуші ерітіндісімен біркелкі араластыруға арналган құрылғы.
Т-клеткалы лейкоз вирусы  - адамның I және II типтерлегі (HTLV-I) Т-лимфотропты вирустары қан жүйесінің қатерлі ауруын тудырады және орталық нерв жүйесін зақымдайды. HTLV-I ретровирустарға жатады, HTLV-II - онковирустарға. Олар сипатты лимфотроптылыққа, нейротроптылыққа ие.
Вирусинактивация  - қан құрауыштары мен препараттарында вирустарды инактивизациялау әдістемелері. Химиялық және термиялық вирусинактивациясын ажыратады.
Вирус тасымалдаушы  - қандай да бір вирусты жұқтырған, бірақ осы вирустан болатын аурудың клиникалық белгілері білінбейтін адам.
АҚТҚ жұқтырушы  - иммунтапшылығы вирусын жұқтырған адам, ЖИТС-тің қандай да бір клиникалық белгілерінсіз.
ВКК  СЗІБ  - сапаны зертхана ішілік бақылау - зертханалық жұмыстардың сапасы мен алынған нәтижелерді тұрақты бағалау үшін зертхана қызметкерімен жүргізілетін процедуралар жиынтығы.
ВОК  ССБ  - сапаны сырттан бағалау - бұл сыртқы ұйыммен жүзеге асырылатын зертханалық зерттеулерді объективті тексеру әдісі. Сапаны сырттан бағалау бағдарламасы әрбір жеке алынған зертханада туындауы мүмкін сапа мәселелері туралы ақпаратты алуға мүмкіндік береді.
Гемофилия  - бұл қанның ұюына сеп болатын қан плазмасының белоктарының (немесе факторларының) бірінің жоқ болуымен немесе жеткіліксіздігімен сипатталатын гентикалық бұзылу. Плазманың белоктарының бірінің төмен деңгейі қанның ағуына және аурудың қанының нашар ұюына әкеліп соғады. Қанды ұйытушы белоктың ең көп тараған жеткіліксіздігі VIII факторының жеткіліксіздігі болып табылады, алайда бұл факторлардың кез келгені болмауы немесе жеткіліксіз болуы мүмкін. IX факторының жеткіліксіздігі жиілігі жағынан екінші тұрады. VІІІ факторының жеткіліксіздігі - А гемофилиясы - классикалық гемофилия. IX факторының жеткіліксіздігі - В гемофилиясы - Кристмас ауруы. Гемофилияның бұл екі түрін емдеу үшін VІІІ және IX факторларының концентраттары - қан препараттары пайдаланылады.
Донация  - донормен қан немесе плазма тапсыру процедурасы;
Донор  - медициналық мақсаттар үшін қанын және/немесе оның құрауыштарын ерікті түрде өткізуші жеке тұлға. Донор ретінде тек аман-сау анамнезді дені сау адам ғана бола алады.
Донорлық  - емдік мақсатты қолдануға арналған қан және оның құрауыштарын өткізудің ерікті актісі.
Бірыңғай донорлық ақпараттық орталық  - негізгі міндеті АҚТҚ-инфекциясы табылған, вирусты гепатитпен, мерезбен ауырған, арнайы дәрігерлік мекемелерде есепте тұрған тұлғалар туралы мәліметтерді тұлғалардың бұл санатын донорлыққа жібермеу мақсатында жинау, сондай-ақ донорлар туралы мәліметтерді мұрағаттау болып табылатын қан орталығының бөлімшесі.
Магистральдарды дәнекерлеуші  - қанға және оның құрауыштарына арналған пластик контейнерлер магистралін дәнекерлеуге арналған құрылғы. Жабық жүйе қағидасын қамтамасыз етеді.
Изоиммунологиялық (иммуногематологиялық) зерттеу  - әртүрлі антигендер мен антизаттар бойынша қанды типтенгізу (АВО және резус жүйелері бойынша донор қанын зерттеу міндетті болып табылады).  Изогемагглютиндеуші сарусылар (стандартты)  - белгілі бір топқа жататын қаннан және адам организміндегі кейбір басқа сұйықтықтардан дайындалған және адамның қан тобын анықтауға арналған диагностикалық стандарттар.
Адамның иммуноглобулині қалыпты  - адамның сарысуы немесе плазмасынан бөлініп шығатын адам қанының сарысуы белогының иммунологиялық белсенді фракциясы.
Белок концентрациясы - 100 мг/мл; тұрақтандырғыш - глицин (22,5+,-7,5 мг/мл).
Инфузия  - қан тамырларына қанды алмастырушылар мен дәрілік құралдарды құю.
Қанның донорлық құрауыштарына  уақытша тыйым салу  оларды белгілі бір уақыт кезеңінде донациядан кейін сәйкес донорлар инфекциялық маркерлерге қайта тексерілгенге дейін сақтаудан тұрады. Анализдердің теріс нәтижелерінде бұрын дайындалған қан құрауыштары дәрілік мақсаттар үшін пайдаланылуы мүмкін.
Қан құрауыштары  - бұл Қан қызметі ұйымдарында жалпы қабылданған әдістерге сәйкес сүзгіден, центрифугадан және қатырудан өткен қанның құрамдас белшектері. Негізгі өкілдері: эритроцитті масса, тромбоциттер концентраты, жаңа қатырылған плазма, криопреципитат, плазманың супернатантты фракциясы, антистафилоккокты плазма. Құрауышты терапия  - қан құрауыштарын трансфузиясына негізделген емдеу әдісі.
Тромбоциттер концентраты  - бұл консервіленген қанды центрифугадан сериялық өткізу әдісімен немесе бір донордың қанының тромбоцитаферез әдісімен дайындалған плазмадағы тіршілікке қабілетті және гемостатистикалық белсенді тромбоциттер суспензиясы. Сақтау мерзімі тұрақты араластырып тұрумен +22 о С температурада 3 тен 5 тәулікке дейін. 
Қан кұрауыштарын  криоконсервілеу  - қатыру арқылы қан құрауыштарын сақтау мерзімін ұзарту.
Криопреципитат  - 20 мл көлемге дейін шоғырландырылған қанның ұюының плазмалық факторларының криоглобулинді фракцияларынан тұратын құрауыш. Қанның ұюының VІІІ факторының (гемофилия А, Виллебранд ауруы) тапшылығымен негізделген аурулар мен жай күйді емдеуде, ДТҰ - синдромын (диссемирленген тамыр ішілік ұю) Сақтау мерзімі -25 о С төмен температурада донордан қан алынған сәттен бастап 3 жылға дейін. Латентті - жасырын.
Лейкофильтрация (лейкодеплеция)  - арнайы лейкоцитар сүзгілердің көмегімен қаннан лейкоциттерді алу.
Жуылған эритроциттер -  қанды центрифугадан өткізу мен изотоникалық ерітіндіде эритроциттерді жуумен плазманы алу барысында алынатын құрауыш.
Иммунологиялық терезе кезеңі  - қазіргі кезде инфекцияларға қолданылатын тесттер адамның организмінде инфекция болған жағдайда жұқтыру маркерлерін анықтауға мүмкіндік бермейтін кезең.
Плазмаферез - донордан оған қан клеткаларын кері құюмен плазманы дайындауды қарастыратын қан донациясы процедурасы.
Препаратты терапия  - қан препараттарын пайдаланып емдеу әдісі.
Қан препараттары  - қан плазмасын терең химиялық қайта өңдеу жолымен алынған дәрілік препараттар. Негізгі өкілдері: альбумин ерітінділері, протеин, иммуноглобулиндер, ұю жүйесінің факторларының концентраттары (VIII факторы, IX факторы, РРSВ, антитромбин III және т.б.). Қан препараттарын өндіру тек арнайы зауытта ғана мүмкін болады.
Қан өнімі  - құрауыштар, қан препараттары, сондай-ақ емдеуге немесе диагностикаға арналған адам қанынан немесе плазмасынан алынған диагностикалық стандарттар.
Тікелей құю - бұл донордан реципиентке қанды тікелей құю. Бұл әдіс тарихтағы алғашқы әдіс болған. Бұл әдісті қолдануда қанды тұрақтандыру қажет болмайды.
ПЦР  - полимеразды тізбекті реакция әдісі - "in vitro" синтезі полимераз ДНК (РНК) ферментінің көмегімен бірнеше сағат ішінде ДНК немесе РНК арнайы учаскелерінің көшірмелері. ПТР иммунологиялық терезе кезеңінде зерттелетін материалда патогенді микроорганизмнің болу фактысын анықтауға мүмкіндік береді.
Реципиент  - донор қаны немесе оның құрауыштары құйылатын жеке тұлға (науқас).
СЗП  Жаңа қатырылған плазма  - функционалды күйде қанның ұюының барлық факторларын сақтайтын температурада және мерзімде қатырылған плазмофорез әдісімен жасалған сұйылтылмаған қаннан немесе плазмадан дайындалған құрауыш. Қанның ұю жүйесі бұзылған жағдайда қолданылады, айрықша бірнеше факторлар бойынша ұю жүйесінің тапшылығы болған жағдайларда. Қатыру уақыты - 30 о С температураға дейін бір сағаттан аспайтын уақытта плазмалы контейнер ядросында. Сақтау мерзімі - 25 о С төмен температурада - 3 жылға дейін.
СФП  Плазманың супернатантты фракциясы  - криопреципитат алынғаннан кейін плазмадан дайындалған құрауыш. СЗП салыстырғанда жоғары антикоагуляциялық белсенділікке ие. Қанның ұюының жоғары болуымен байланысты ауруларды емдеуде қолданылады. Сақтау мерзімі -25 о С төмен температурада - донордан қан алынған сәттен бастап 3 жылға дейін.
Тест-жүйе -  иммунферментті анализге арналған жиынтық.
Қанды типтенгізу  - қанның антигенді құрамын анықтау.
ТО - трансфузиологиялық қамтамасыз ету.
Трансфузия  - жеке тұлғаға (реципиентке) донор қанының құрауыштарын немесе препараттарын құю.
Трансфузиялық терапия  - донор құрауыштары мен препараттары қолданылатын емдеу әдісі.
Трансфузиялық құралдар  - донор қанының құрауыштары мен препараттары.
Трансфузиялық (трансмиссивті) инфекциялар  - реципиентке донор қаны мен оның құрауыштарын құю барысында жұғатын инфекциялық аурулар.
Неғұрлым елеуліреді -  АҚТҚ,  парентеральды гепатиттер, мерез, цитомегаловирусты және герпетикалық инфекциялар.
Тромбоцитаферез  - плазмада ерітілген тромбоциттерді донорға оның эритроциттері мен плазмасын кері құюмен дайындауды қарастыратын қан донациясының процедурасы.
Фактор VIII  - қан жүйесін ұйытушы белок.
Фактор IX  - қан жүйесін ұйытушы белок.
Қан плазмасын фракциялау  - қан плазмасының белоктарын химиялық әдіспен белгілі бір плазманың белоктық фракциясы өзінің жеке қасиеттерінің күшіне қарай бастапқыдан ерекшеленетін күйге өтетін жағдай жасау жолымен бөлу.
Цитаферез  - бір донордан қан клеткаларының автоматты сепараторларын пайдалану арқылы қанның клеткалық құрауыштарын алу әдісі.
Цитомегаловирус (ЦМВ)  - Лейкоциттерге айқын тропизмді вирус бар ДНК. ЦМВ жыныс жолы арқылы, сондай-ақ қан құрауыштарын құю мен аллотрасплантациясы кезінде биологиялық сұйықтықтар арқылы беріледі. Сұйылтылмаған қан  - бұл донордан зарарсыздандырылған және апоригенді антикоагулянт пен контейнерді пайдаланып алынған қан. Қан құрауыштарын дайындауға арналған бастапқы материал ретінде қолданылады.
Эритроцитті өлшем  - бұл консервіленген қаннан оны центрифугадан өткізуден және плазма бөлшектерін алудан кейін алынған және сақтау мерзімін ұзарту және реологиялық қасиетін жақсарту мақсатымен эритроцитті массаға ресуспензиялаушы ерітіндіні қосумен алынған қан құрауышы.
Эритроцитті масса  - қаннан плазма бөлшектерін алғаннан кейінгі алынатын құрауыш. Қанды жоғалтудың орнын толтыру мен қан аздығын емдеу үшін қолданылады. Сақтау мерзімі +4 о С температурада - 21 ден 42 тәулікке дейін, консервілеу ерітіндісінің құрамына байланысты, қатыру технологиясын пайдалануда - 10 жылға дейін.