ИПС "Әділет"

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О недрах и недропользовании".

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

ПРОЕКТ

Закон Республики Казахстан
"О недрах и недропользовании"

Настоящий Закон устанавливает правовое регулирование отношений по недропользованию, определяет основы управления в сфере обеспечения проведения операций по недропользованию и направлен на обеспечение защиты интересов Республики Казахстан и ее природных ресурсов.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем
Законе

      В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
      1) авторский надзор - мониторинг за соблюдением недропользователем положений проектных документов, осуществляемый проектной организацией, составившей проектный документ, в соответствии с договором подряда на проектные работы;
      2) первооткрыватель - лицо, открывшее неизвестное ранее месторождение, имеющее промышленную ценность, а также выявившее дополнительные запасы полезных ископаемых или новое минеральное сырье в ранее известном месторождении, значительно увеличившее его промышленную ценность;
      3) оценочные работы - стадия геологоразведочных работ, проводимая в целях определения общих ресурсов выявленного объекта, оценки их промышленного значения и технико-экономического обоснования целесообразности вовлечения в разработку;
      4) проект оценочных работ - проектный документ, составляемый при проведении разведки, в случае обнаружения перспективных участков и проявлений полезных ископаемых, устанавливающий методику и объемы проведения геологоразведочных работ для определения общих ресурсов выявленного объекта, детальной оценки промышленного значения выявленного объекта и технико-экономического обоснования целесообразности вовлечения в промышленную разработку. Проект оценочных работ отражает объемы финансирования оценочных работ по годам;
      5) разведка - работы (операции), связанные с поиском месторождений полезных ископаемых и их оценкой;
      6) строительство и (или) эксплуатация подземных сооружений, не связанных с разведкой и (или) добычей, - работы по строительству и (или) эксплуатации подземных сооружений для хранения нефти и газа, а также подземных инженерных сооружений для захоронения радиоактивных отходов, вредных веществ и сточных вод;
      7) уполномоченный орган по исполнению бюджета - центральный исполнительный орган Республики Казахстан, осуществляющий руководство, а также в пределах, предусмотренных законодательством, межотраслевую координацию в сфере исполнения бюджета;
      8) уполномоченный орган по экономическому планированию - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере экономического и бюджетного планирования;
      9) геологическая информация - совокупность материалов содержащих геологические, геофизические, гидрогеологические, геоморфологические, тектонические сведения, техническую документацию выработок, скважин, прогнозные ресурсы, балансовые запасы месторождения, участка работ и объектов на контрактной территории, где проводятся операции по недропользованию;
      10) геологический отвод - приложение к контракту на разведку, являющееся неотъемлемой частью контракта, определяющее схематически и описательно участок недр, на котором недропользователь вправе проводить разведку;
      11) безопасное недропользование - обеспечение технической, экологической и санитарно-эпидемиологической безопасности при проведении операций по недропользованию;
      12) береговая линия - линия берега водного объекта, образующаяся в результате максимального прилива (полной воды);
      13) высокие технологии - новые общепризнанные достижения в технике и технологических процессах, получившие реализацию в виде новой и усовершенствованной продукции и максимально экологически чистой технологии, применяемых в целях интегрирования произведенной на территории Республики Казахстан продукции на мировой рынок;
      14) государственная экспертиза недр - комплексная экспертиза информации о запасах полезных ископаемых, а также о других свойствах недр на возможность их применения при недропользовании и постановки на государственный баланс полезных ископаемых;
      15) государственное геологическое изучение недр - работы (операции), связанные с мониторингом состояния недр, изучением геологического строения участков недр, а также отдельных частей и всей территории Республики Казахстан в целом, определением их перспектив на наличие полезных ископаемых путем проведения поисковых и поисково-оценочных работ, созданием государственных геологических карт, составляющих информационную основу недропользования;
      16) комиссия по проведению конкурсов на предоставление права недропользования - постоянно действующий коллегиальный орган, создаваемый на основании акта Правительства Республики Казахстан в целях проведения конкурса и определения победителя конкурса для предоставления ему права недропользования в соответствии с настоящим Законом;
      17) концентрация прав на проведение операций по недропользованию - обладание одним лицом или группой лиц из одной страны такой долей в контрактах на территории Республики Казахстан или такой долей в уставных капиталах (количеством акций) организаций, являющихся недропользователями в Республике Казахстан, которые способны создать или создают угрозу экономическим интересам Республики Казахстан;
      18) национальная компания по недропользованию (национальная компания) - созданное по решению Правительства акционерное общество, в том числе социально-предпринимательская корпорация, единственным акционером которого является государство или национальный управляющий холдинг, осуществляющее деятельность в определенных сферах недропользования на условиях, установленных законодательством Республики Казахстан;
      19) недра - часть земной коры, расположенная ниже почвенного слоя, либо с выходами полезных ископаемых на поверхность, а при отсутствии почвенного слоя - ниже земной поверхности и дна морей, озер, рек и других водоемов, простирающаяся до глубин, доступных для проведения операций по недропользованию с учетом научно-технического прогресса;
      20) недропользователь - физическое или юридическое лицо, обладающее в соответствии с настоящим Законом правом на проведение операций по недропользованию;
      21) операции по недропользованию - работы, относящиеся к государственному геологическому изучению недр, разведке или добыче полезных ископаемых, в том числе работы, связанные с разведкой и добычей подземных вод, лечебных грязей, разведкой недр для сброса сточных вод, а также работы по строительству и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанные с разведкой и (или) добычей;
      22) охрана недр - система мероприятий, предусмотренных законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании, направленных на предотвращение загрязнения недр при проведении операций по недропользованию и снижение вредного влияния операций по недропользованию на окружающую среду;
      23) право недропользования - право владения и пользования недрами, предоставленное недропользователю в соответствии с настоящим Законом;
      24) подземные воды - сосредоточения вод, находящихся в недрах и используемых в соответствии с настоящим Законом и водным законодательством Республики Казахстан;
      25) проектные документы - документы, обосновывающие и устанавливающие технические условия и технологические показатели поиска, оценки и разработки месторождений полезных ископаемых с учетом требований экологической, санитарно-эпидемиологической и промышленной безопасности, включая технико-экономические показатели и оценку экономической целесообразности реализации проекта;
      26) работы - осуществление на платной основе деятельности по созданию (производству) товаров, монтажу оборудования, строительству сооружений и иных объектов, необходимых как для непосредственного использования при проведении операций по недропользованию, так и для деятельности, предусмотренной в контракте в качестве сопутствующей;
      27) рабочая программа - документ, составляемый на основании показателей, заложенных в проектных документах, определяющий совокупность планов недропользователя на срок действия контракта и включающий в себя условия проведения операций по недропользованию с обобщенными показателями по объемам и затратам с разбивкой по годам;
      28) уполномоченный орган по изучению и использованию недр - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере геологического изучения, рационального и комплексного использования недр, заключение и исполнение контрактов в соответствии с компетенцией, установленной настоящим Законом;
      29) участок недр - геометризированная часть недр, выделяемая в замкнутых границах для проведения операций по недропользованию;
      30) экспертная комиссия по вопросам недропользования - создаваемый на основании акта компетентного органа консультативно-совещательный орган при компетентном органе, осуществляющий выработку предложений компетентному органу по вопросам, определенным в статье 22 настоящего Закона;
      31) конкурсная комиссия по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых - постоянно действующий коллегиальный орган, создаваемый на основании акта областного (города республиканского значения, столицы) исполнительного органа в целях проведения конкурса и определения победителя конкурса для предоставления ему права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых в соответствии с настоящим Законом;
      32) анализ разработки месторождения - комплексное изучение результатов геолого-промысловых, геофизических, гидродинамических и других исследований скважин и пластов в процессе разработки эксплуатационного объекта, а также динамики показателей разработки для установления текущего размещения запасов нефти и газа и процессов, протекающих в продуктивных пластах, с выработкой на этой основе рекомендаций по регулированию разработки и целях оптимизации добычи и увеличения коэффициента извлечения нефти;
      33) добыча общераспространенных полезных ископаемых - любая добыча общераспространенных полезных ископаемых, не относящаяся к добыче общераспространенных полезных ископаемых для собственных нужд;
      34) добыча общераспространенных полезных ископаемых и подземных вод для собственных нужд - добыча, осуществляемая на земельном участке, находящемся в собственности либо на праве землепользования, без намерения последующего совершения сделок в отношении добытых общераспространенных полезных ископаемых либо подземных вод;
      35) экспертная комиссия по вопросам недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых - создаваемый на основании акта областного (города республиканского значения, столицы) исполнительного органа консультативно-совещательный орган при областном (города республиканского значения, столицы) исполнительном органе, осуществляющий выработку предложений областному (города республиканского значения, столицы) исполнительному органу по вопросам, определенным в статье 22 настоящего Закона;
      36) коммерческое обнаружение - обнаружение в результате разведки на контрактной территории одного или нескольких месторождений, представляющих коммерческий интерес и подтвержденное государственной экспертизой недр;
      37) контракт - заключенный в соответствии с законодательством Республики Казахстан договор между компетентным органом либо уполномоченным органом по изучению и использованию недр в соответствии с компетенцией, установленной настоящим Законом, либо областным (города республиканского значения, столицы) исполнительным органом в соответствии с компетенцией, установленной настоящим Законом, и физическим или юридическим лицом (лицами) на проведение разведки или добычи полезных ископаемых, либо строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, либо на государственное геологическое изучение недр;
      38) контрактная территория - территория, определяемая геологическим либо горным отводом, на которой недропользователь вправе проводить операции по недропользованию, соответствующие контракту;
      39) концентрация прав в рамках контракта - величина доли одного из совместных обладателей права недропользования в заключенном с Республикой Казахстан контракте, позволяющая данному участнику определять решения по деятельности недропользователя в соответствии с контрактом;
      40) межрегиональная комиссия по разведке и разработке общераспространенных полезных ископаемых (МКР) - коллегиальный орган территориального органа уполномоченного органа по изучению и использованию недр по рассмотрению проектных документов по поиску, оценке и разработке месторождений общераспространенных полезных ископаемых;
      41) месторождение - часть недр, содержащая природное скопление полезного ископаемого (полезных ископаемых);
      42) общераспространенные полезные ископаемые - песок, глина, гравий и другие, часто встречающиеся в определенном регионе полезные ископаемые, используемые в их естественном состоянии или с незначительной обработкой и очисткой для удовлетворения в основном местных хозяйственных нужд;
      43) положительная практика разработки месторождений - общепринятая международная практика, применяемая при проведении операций по недропользованию, которая является рациональной, безопасной, необходимой и экономически эффективной;
      44) пробная эксплуатация месторождения - операции, проводимые на месторождениях углеводородного сырья с целью уточнения имеющейся и получения дополнительной информации о геолого-промысловых характеристиках пластов и залежей, комплексного геолого-геофизического и гидродинамического исследования скважин, добычных возможностей нефтегазоносных пластов для составления технологической схемы и проекта промышленной разработки. Пробная эксплуатация предусматривает временную эксплуатацию пробуренных разведочных скважин;
      45) проект промышленной разработки месторождения - проектный документ, определяющий технические решения, обеспечивающие заданную производительность предприятия и другие сопутствующие добыче производственные операции, регламентирующий способ добычи полезных ископаемых на соответствующем месторождении, параметры извлечения полезного ископаемого из недр; календарный график горных и добычных работ и технические решения, обеспечивающие рациональное и комплексное использование недр, меры, обеспечивающие безопасность работы персонала, охрану окружающей среды от вредного воздействия работ; меры по рекультивации нарушаемых земель. Проект разработки месторождения отражает объемы финансирования добычных и сопутствующих добыче работ по годам;
      46) промышленная разработка месторождений - весь комплекс работ (операций), направленный на извлечение утвержденных запасов полезных ископаемых из недр с учетом рационального и комплексного их использования;
      47) технологическая схема разработки месторождения - проектный документ, составляемый с целью ввода месторождения в промышленную разработку и предусматривающий технологические решения и показатели разработки месторождения, методику анализа системы разработки для выявления основных параметров нефтяных пластов, критерии рациональной системы разработки эксплуатационных объектов;
      48) казахстанский производитель - физические и юридические лица Республики Казахстан, производящие товары, выполняющие работы и оказывающие услуги казахстанского происхождения;
      49) казахстанское происхождение (товары, работы, услуги казахстанского происхождения) - непосредственное производство (выполнение) на территории Республики Казахстан товаров, работ и услуг физическими и (или) юридическими лицами Республики Казахстан;
      50) казахстанское содержание - процентное содержание ежегодных объемов задействованных при исполнении контракта казахстанских кадров с разбивкой по категориям персонала с указанием отдельного процентного содержания по каждой категории в соотношении с иностранным персоналом, количество которого должно снижаться по годам по мере реализации обязательных программ обучения и повышения квалификации казахстанских кадров;
      51) казахстанское содержание товаров, работ и услуг - процентное содержание ежегодных стоимости товаров, работ и услуг казахстанского происхождения, приобретаемых как напрямую, так и посредством заключения договоров субподряда от общей стоимости товаров, работ и услуг подрядчика;
      52) товары казахстанского происхождения - товары, имеющие сертификат происхождения, подтверждающий их производство на территории Республики Казахстан;
      53) уполномоченный орган в области охраны окружающей среды - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере охраны окружающей среды, природопользования и обеспечения экологической устойчивости;
      54) услуги - осуществление на платной основе деятельности, необходимой как для непосредственного использования при проведении операций по недропользованию, так и для деятельности, предусмотренной в контракте в качестве сопутствующей, не направленной на создание (производство) товаров или других материальных предметов;
      55) подписной бонус - разовый фиксированный платеж недропользователя за приобретение права недропользования на контрактной территории;
      56) магистральный трубопровод - инженерное сооружение, состоящее из линейной части и сопряженных с ним наземных объектов, коммуникаций, телеуправления и связи, предназначенное для транспортировки нефти от трубопровода подрядчика до мест перевалки на другой вид транспорта, переработки или потребления. К магистральному трубопроводу не относится трубопровод, работающий в режиме сборного коллектора;
      57) межведомственная комиссия по вопросам осуществления приоритетного права государства - консультативно-совещательный орган, создаваемый на основании акта Правительства Республики Казахстан в целях рассмотрения вопросов и выработки предложений о приобретении (отказе от приобретения) государством отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, а также в юридическом лице, которое имеет возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые недропользователем решения, если у данного юридического лица основная деятельность связана с недропользованием в Республике Казахстан;
      58) минеральное сырье - извлеченная на поверхность часть недр (горная порода, рудное сырье и другие), содержащая полезное ископаемое (полезные ископаемые);
      59) модельный контракт - типовой контракт, утверждаемый Правительством Республики Казахстан, в котором отражаются особенности отдельных видов контрактов, проведение отдельных операций по недропользованию, и используемый в качестве образца при составлении контрактов;
      60) нефтегазопроводы - трубопроводы, предназначенные для транспортировки нефти, в том числе магистральные трубопроводы, трубопроводы, работающие в режиме сборного коллектора, а также оборудование и механизмы по очистке, сепарации и сжижению веществ, транспортируемых через систему трубопроводов либо ее отдельных частей, системы контроля и изоляции, системы электрохимической защиты и иное оборудование, предназначенное для обслуживания таких трубопроводов;
      61) нефть - сырая нефть, газовый конденсат, природный газ и попутный газ, а также углеводороды, полученные после очистки сырой нефти, природного газа и обработки горючих сланцев или смолистых песков;
      62) нефтяные операции - работы по разведке, добыче нефти, строительству и (или) эксплуатации подземных хранилищ и резервуаров нефти, проводимые на суше, в пределах рек, озер, иных внутренних водоемов и на море;
      63) объекты, сопряженные с магистральным трубопроводом - здания, иные сооружения с занимаемыми ими земельными участками и дорогами, устройства и оборудование в составе магистрального трубопровода, выполняющие функции по транспортировке нефти;
      64) охранная зона магистрального трубопровода - территория с особыми условиями охраны и пользования, прилегающая к объектам магистрального трубопровода и предназначенная для обеспечения безопасности населения и создания необходимых условий для безопасной и бесперебойной эксплуатации объектов трубопровода, в пределах которой ограничиваются или запрещаются виды деятельности, несовместимые с целями ее установления;
      65) первичная переработка (обогащение) минерального сырья - вид горно-промышленной деятельности, который включает сбор на месте, дробление или измельчение, классификацию (сортировку), брикетирование, агломерацию и обогащение физико-химическими методами (без качественного изменения минеральных форм полезных ископаемых, их агрегатно-фазового состояния, кристаллохимической структуры), а также может включать перерабатывающие технологии, являющиеся специальными видами работ по добыче полезных ископаемых (подземная газификация и выплавление, химическое и бактериальное выщелачивание, дражная и гидравлическая разработка россыпных месторождений);
      66) переработка минерального сырья - работы, связанные с извлечением полезного ископаемого (полезных ископаемых) из минерального сырья;
      67) подрядчик - физическое или юридическое лицо, являющееся стороной контракта с компетентным органом;
      68) попутные компоненты в нефти - полезные ископаемые и различного рода соединения, содержащиеся в нефти и пластовых водах, технологически требующие их извлечения;
      69) приоритетное право государства - осуществляемое в соответствии с настоящим Законом через национальную компанию или государственный орган, уполномоченный Правительством Республики Казахстан, преимущественное право государства перед сторонами контракта или участниками юридического лица, обладающего правом недропользования, и другими лицами на приобретение отчуждаемого по возмездным и безвозмездным основаниям права недропользования (его части) и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, а также в юридическом лице, которое имеет возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые недропользователем решения, если у данного юридического лица основная деятельность связана с недропользованием в Республике Казахстан;
      70) строительство и (или) эксплуатация нефтегазопроводов - любые работы (операции), проводимые в целях строительства, прокладки и эксплуатации нефтегазопроводов на суше, реках, озерах, морях и иных внутренних водоемах;
      71) основное полезное ископаемое - полезное ископаемое, определяющее промышленное значение месторождения, имеющее наиболее высокое содержание в исходном сырье или наиболее высокий удельный вес в продукции месторождения и определяющее основное направление использования продукции месторождения;
      72) оператор - создаваемое или определяемое в соответствии с законодательством Республики Казахстан подрядчиками по письменному уведомлению компетентного органа юридическое лицо, осуществляющее оперативное управление деятельностью и учетно-отчетные операции, связанные с исполнением контракта, за действия которого подрядчики несут имущественную ответственность;
      73) добыча - весь комплекс работ (операций), связанный с извлечением полезных ископаемых из недр на поверхность, а также из техногенных минеральных образований, включая первичную переработку и временное хранение минерального сырья;
      74) уполномоченный орган в области промышленной безопасности - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере промышленной безопасности;
      75) полезное ископаемое - содержащиеся в недрах природные минеральные образования, углеводороды и подземные воды, химический состав и физические свойства которых позволяют использовать их в сфере материального производства и (или) потребления и (или) иных нужд непосредственно или после переработки;
      76) рациональное и комплексное использование полезных ископаемых - экономически эффективное освоение всех видов ресурсов недр на основе использования передовых технологий и положительной практики разработки месторождений;
      77) центральная комиссия по разведке и разработке полезных ископаемых (ЦКР) - коллегиальный орган уполномоченного органа по изучению и использованию недр по рассмотрению проектных документов по поиску, оценке и разработке месторождений полезных ископаемых, кроме общераспространенных;
      78) предохранительная зона - зона, простирающаяся от береговой линии моря на пять километров в сторону суши на территории Республики Казахстан;
      79) проект пробной эксплуатации - проектный документ, составляемый на углеводородное сырье с целью уточнения имеющейся и получения дополнительной информации о геолого-промысловых характеристиках пластов и залежей, комплексного геолого-геофизического и гидродинамического исследования скважин, добычных возможностей нефтегазоносных пластов для составления основных документов - технологической схемы и проекта промышленной разработки. Проект пробной эксплуатации предусматривает временную эксплуатацию пробуренных разведочных скважин;
      80) участки недр (месторождений), имеющие стратегическое значение - участки недр (месторождений), имеющие социально-экономическое значение для устойчивого развития казахстанского общества, определенные в перечне, утверждаемом Правительством Республики Казахстан;
      81) стратегическое минеральное сырье - минеральное сырье, имеющее стратегическое значение для устойчивого развития казахстанского общества;
      82) стратегический партнер - казахстанское или иностранное юридическое лицо (их объединения), определенное национальной компанией по согласованию с компетентным органом для совместной реализации проектов по контрактам, заключенным по итогам прямых переговоров между национальной компанией и компетентным органом, или в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан;
      83) годовая программа закупа товаров, работ и услуг - планируемые недропользователем номенклатура и объемы товаров, работ и услуг, в том числе казахстанского происхождения, способы и сроки их приобретения;
      84) горный отвод - документ, являющийся неотъемлемой частью контракта на добычу, графически и описательно определяющий участок недр, на котором недропользователь вправе проводить добычу, разведку и строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей;
      85) загрязнение моря - поступление в морскую среду материалов, веществ, энергии, шума, вибраций, а также образование различных типов излучений и полей, причиняющих вред либо создающих угрозу причинения вреда здоровью людей, живым ресурсам моря и морской экосистеме либо создающих помехи или причиняющих либо способных причинить убытки физическим или юридическим лицам, осуществляющим законную деятельность в море либо на его побережье;
      86) исторические затраты - суммарные прошлые затраты на геологическое изучение контрактной территории и разведку месторождений, понесенные государством, а равно недропользователем по контракту с государством, геологическая информация по которому передана в собственность государства;
      87) ликвидационный фонд - фонд, формируемый недропользователем для устранения последствий операций по недропользованию в Республике Казахстан;
      88) море - поверхность и толща воды, а также дно Каспийского и Аральского морей в пределах казахстанской части Каспийского и Аральского морей (озер);
      89) морские научные исследования - научно-исследовательские работы по изучению влияния операций по недропользованию на море и их последствия на окружающую среду и биологическое разнообразие;
      90) морские охранные зоны или зоны безопасности - зоны, определяемые Правительством Республики Казахстан, устанавливаемые вокруг морских сооружений в целях обеспечения безопасности человека, биологических ресурсов моря, окружающей среды, а также судоходства, рыболовства и другой деятельности, физических и юридических лиц на море в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
      91) морские сооружения - искусственно созданные сооружения, находящиеся в море, включая искусственные острова, дамбы, установки, не подвижное и плавучее оборудование для проведения нефтяных операций на море;
      92) опытно-промышленная добыча - добыча полезных ископаемых, проводимая на этапе оценочных работ для оценки коммерческого обнаружения, с целью уточнения имеющейся и получения дополнительной информации о геологическом строении соответствующего участка недр, горно-геологических условиях отработки, вещественному и минеральному составу руд, технологии переработки, выбору горного оборудования и способу эксплуатации месторождения. Опытно-промышленная добыча может производится также в процессе добычи полезного ископаемого в течение сроков и объемах, установленных в Проектных документах;
      93) опытно-промышленная разработка - эксплуатация месторождений и залежей углеводородного сырья с целью испытания новых или ранее известных технологий, но требующих апробации в геолого-физических условиях месторождения для получения дополнительных данных;
      94) природный газ - углеводороды, которые находятся в газообразной фазе при нормальных атмосферных температуре и давлении, включая жирный газ, сухой газ, попутный газ, остающийся после экстракции или сепарации жидких углеводородов от жирного газа, и неуглеводородный газ, добытый вместе с жидкими или газообразными углеводородами;
      95) проект опытно-промышленной добычи - проектный документ, составляемый при проведении разведки твердых полезных ископаемых, в случае обнаружения перспективных участков и проявлений полезных ископаемых с целью уточнения имеющейся и получения дополнительной информации о геологическом строении соответствующего участка недр, горно-геологических условиях отработки, вещественному и минеральному составу руд, технологии переработки, выбору горного оборудования и способу разработки месторождения;
      96) проект опытно-промышленной разработки - проектный документ, составляемый на углеводородное сырье и предусматривающий ввод в эксплуатацию месторождений и залежей с целью испытания новых или ранее известных технологий, но требующих апробации в геолого-физических условиях месторождения для получения дополнительных данных;
      97) погашенные запасы - добытые балансовые запасы твердых полезных ископаемых, утвержденные Государственной комиссией по запасам Республики Казахстан, списываемые недропользователем с баланса предприятия вследствие их отработки, включая нормированные потери полезных ископаемых в недрах, образующиеся в процессе добычи;
      98) техногенная вода - вода, удаление которой необходимо для ведения технологических процессов при проведении операций по недропользованию;
      99) техногенные минеральные образования - скопление минеральных образований, горных масс, жидкостей и смесей, содержащих полезные компоненты, являющиеся отходами горнодобывающих и обогатительных, металлургических и других видов производств недропользователей;
      100) товары - оборудование, готовая продукция и иные материально-технические ценности, приобретаемые как для непосредственного использования при проведении и операций по недропользованию, так и для деятельности, предусмотренной в контракте в качестве сопутствующей;
      101) утилизация природного и попутного газа - обеспечение на месторождении промыслового сбора природного и попутного газа в целях его использования для технологических нужд и (или) его подготовки до товарного продукта;
      102) уполномоченный орган в области особо охраняемых природных территорий - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере охраны и защиты особо охраняемых природных территорий;
      103) компетентный орган - государственный орган, осуществляющий руководство в сфере операций по недропользованию и реализацию от имени Республики Казахстан прав, связанных с заключением и исполнением контрактов;
      104) сырая нефть - любые углеводороды вне зависимости от их удельного веса, извлекаемые из недр в жидком состоянии при нормальных атмосферных температуре и давлении, включая жидкие углеводороды, известные под названием дистиллята или конденсата, образованные из природного газа путем естественной конденсации;
      105) приграничное месторождение - месторождение, расположенное в пределах территории Республики Казахстан или моря, часть которого также расположена на территории или на море, находящихся в юрисдикции другого смежного или противолежащего государства;
      106) проект поисковых работ - проектный документ, составляемый при проведении разведки, определяющий методику и объемы проведения геологоразведочных работ, обеспечивающие эффективное и комплексное изучение участка недр с охватом всей территории участка недр, с целью выявления и оконтуривания перспективных участков и проявлений полезных ископаемых, определения прогнозных ресурсов, их предварительной геолого-экономической оценки и обоснования дальнейших геологоразведочных работ. Проект поисковых работ отражает объемы финансирования поисковых работ по годам;
      107) внутренние водоемы - озера, искусственные водохранилища и другие поверхностные водные объекты;
      108) попутные полезные ископаемые - минеральные комплексы, минералы, металлы и другие химические элементы и их соединения, сопряженные и добываемые с основным полезным ископаемым, добыча и переработка которых при разработке основного полезного ископаемого является рентабельной и хозяйственное использование которых является экономически целесообразным;
      109) поисковые работы - стадия геологоразведочных работ, проводимая в целях выявления и оконтуривания перспективных участков и проявлений полезных ископаемых, определения прогнозных ресурсов, их предварительной геолого-экономической оценки и обоснования дальнейших геологоразведочных работ;
      110) попутный газ - углеводородный газ, находящийся в составе нефти в нефтяных, газонефтяных и газовых залежах в растворенном состоянии и выделяющийся из нее при снижении давления, а также неуглеводородные газы, добытые вместе с жидкими или газообразными углеводородами;
      111) экологическая безопасность - состояние защищенности жизненно важных интересов и прав личности, общества и государства от угроз, возникающих в результате антропогенных и природных воздействий на окружающую среду;
      112) технико-экономическое обоснование в области недропользования - проектный документ, содержащий технические и экономические параметры проекта разработки месторождения и оценку экономической целесообразности его реализации, составляемый для определения первоначального баланса экономических интересов сторон по контракту на добычу полезных ископаемых;
      113) сервитут - право физических и юридических лиц на ограниченное целевое пользование частью участка недр, предоставленного другим лицам для проведения разведки, добычи или строительства и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, в случаях, предусмотренных настоящим Законом;
      114) нормированные потери полезных ископаемых в недрах - потери технологически связанные с принятыми способами и системами разработки полезных ископаемых при добыче, уровень которых обоснован технико-экономическими расчетами.

Статья 2. Законодательство о недрах и недропользовании

1. Законодательство о недрах и недропользовании основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов, принимаемых в соответствии с настоящим Законом.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Сфера применения настоящего Закона

      1. Настоящий Закон регулирует отношения, возникающие при проведении операций по недропользованию.
      2. Отношения по использованию и охране земли, вод (кроме подземных вод и лечебных грязей), лесов, растительного и животного мира, атмосферного воздуха регулируются, соответственно, законодательством об использовании и охране земли, вод, лесов, растительного и животного мира, атмосферного воздуха.
      3. Иностранные граждане и юридические лица, а также лица без гражданства пользуются правами и несут обязанности в отношениях по недропользованию наравне с гражданами и юридическими лицами Республики Казахстан, если иное не предусмотрено законами Республики Казахстан.

Статья 4. Цели и задачи законодательства о недрах и
недропользовании

1. Целями законодательства о недрах и недропользовании является регулирование отношений в сфере проведения операций по недропользованию и обеспечение защиты интересов Республики Казахстан и ее природных ресурсов.
2. Задачами законодательства о недрах и недропользовании являются обеспечение экономического роста Республики Казахстан и благосостояния народа Казахстана, укрепление законности в области отношений по недропользованию, обеспечение сочетания республиканских и региональных интересов, обеспечение воспроизводства минерально-сырьевой базы, создание благоприятных условий для привлечения инвестиций в проведение операций по недропользованию.

Статья 5. Принципы законодательства о недрах и
недропользовании

      Правовое регулирование отношений, связанных с недрами и недропользованием, основывается на принципах:
      1) обеспечения рационального, комплексного и безопасного использования недр;
      2) обеспечения охраны недр и окружающей среды;
      3) гласности проведения операций по недропользованию;
      4) платности недропользования.

Статья 6. Обеспечение рационального, комплексного и
безопасного использования недр

Обязательным условием проведения операций по недропользованию является экономически эффективное освоение всех видов ресурсов недр на основе использования высоких технологий и положительной практики разработки месторождений, а также обеспечение безопасности жизни и здоровья людей.

Статья 7. Обеспечение охраны недр и окружающей среды

Обязательным условием осуществления права недропользования является обеспечение предотвращения загрязнения недр и снижения вредного влияния операций по недропользованию на окружающую среду.

Статья 8. Гласность проведения операций по
недропользованию

      Предоставление информации, касающейся проведения операций по недропользованию и условий контракта, производится в соответствии с настоящим Законом.
      Все заинтересованные лица, в том числе Парламент Республики Казахстан, и местные представительные органы, имеют право ознакомиться в компетентном органе с:
      1) условиями проведения конкурса на предоставление права недропользования и содержанием решения о его результатах;
      2) выполнением условий конкурса по заключенным контрактам.
      Передача информации, признанной сторонами конфиденциальной, в государственные органы, в том числе Парламент Республики Казахстан, и в местные представительные органы не является нарушением режима конфиденциальности.

Статья 9. Платность недропользования

Отношения в сфере недропользования строятся на возмездной основе за исключением случаев, установленных настоящим Законом.

     Статья 10. Право собственности на недра, полезные
                 ископаемые, техногенные минеральные
                 образования, техногенные воды и минеральное
                 сырье

      1. В соответствии с Конституцией Республики Казахстан недра и содержащиеся в них полезные ископаемые находятся в государственной собственности.
      Государственная собственность на недра является одной из составляющих основ государственного суверенитета Республики Казахстан. Государство обеспечивает доступ к недрам на основаниях, условиях и в пределах, предусмотренных настоящим Законом.
      2. Если иное не предусмотрено контрактом, минеральное сырье принадлежит недропользователю на праве собственности (государственному предприятию Республики Казахстан - на праве хозяйственного ведения или оперативного управления).
      3. Техногенные минеральные образования и техногенные воды являются собственностью недропользователя. При разработке техногенных минеральных образований недропользователь либо третье лицо, обладающее правом собственности на техногенные минеральные образования, обязаны провести государственную экспертизу недр в отношении запасов тех полезных ископаемых, по которым не уплачены налоги при разработке месторождения, и заключить контракт с компетентным органом.
      4. Техногенные минеральные образования, заскладированные до 30 мая 1992 года или включенные в государственный фонд минеральных ресурсов, являются государственной собственностью.
      Право собственности на полезные ископаемые, извлеченные из техногенных минеральных образований, находящихся в государственной собственности, определяется контрактом.
      5. Недропользователь, которому минеральное сырье, техногенные минеральные образования и техногенные воды или полезные ископаемые принадлежат на праве собственности, вправе распоряжаться минеральным сырьем, техногенными минеральными образованиями, техногенными водами или полезными ископаемыми, совершать в отношении них любые не запрещенные законодательством Республики Казахстан гражданско-правовые сделки.

Статья 11. Право собственности на информацию о недрах

      1. Информация о геологическом строении недр, содержащихся в них полезных ископаемых, геологических параметрах месторождений, величине запасов, условиях разработки, а также любых других особенностях недр, содержащаяся в геологических отчетах, картах и иных материалах, находится в государственной собственности, если она получена за счет бюджетных ассигнований Республики Казахстан, и в собственности недропользователя, если она получена за счет собственных средств недропользователя.
      2. Независимо от источника финансирования геологическая и иная информация о недрах в обязательном порядке безвозмездно по установленному стандарту передается на хранение, систематизацию и обобщение в уполномоченный орган по изучению и использованию недр.
      3. Геологическая информация предоставляется на возмездной (платной) или безвозмездной (без взимания платы) основе.
      Информация о недрах предоставляется без взимания платы:
      лицам, проводящим работы, связанные с геологическим изучением недр за счет средств государственного бюджета;
      для научных целей, в случаях, когда научные исследования финансируются из государственного бюджета;
      в учебных целях - государственным, а также аккредитованным частным учебным заведениям;
      государственным органам.
      За исключением случаев, предусмотренных настоящим пунктом, информация о недрах предоставляется на платной основе. Вне зависимости от условий предоставления информации о недрах расходы по ее копированию возмещаются получателем информации отдельно.
      Правила использования в учебных, научных, коммерческих и иных целях геологической информации о недрах, находящейся в государственной собственности, утверждаются Правительством Республики Казахстан.
      4. Стоимость геологической информации, находящейся в государственной собственности, определяется как часть суммы исторических затрат. Оплата стоимости геологической информации производится в бюджет Республики Казахстан.
      Порядок определения исторических затрат и стоимости геологической информации определяется Правительством Республики Казахстан.
      5. При прекращении действия контракта вся геологическая информация переходит в собственность государства. Недропользователь обязан безвозмездно передать уполномоченному органу по изучению и использованию недр все документы и иные материальные носители геологической информации.

Статья 12. Преимущественные права Республики Казахстан
в сфере недропользования

      1. Республика Казахстан имеет преимущественное перед другими лицами право на приобретение полезных ископаемых недропользователя по ценам, не превышающим цены, применяемые недропользователем при совершении сделок с соответствующими полезными ископаемыми, сложившиеся на дату совершения сделки, за вычетом транспортных расходов и затрат на реализацию.
      В случае отсутствия информации о ценах полезных ископаемых, применяемых недропользователем при совершении сделок, применяются цены, не превышающие сложившиеся на мировых рынках цены на дату совершения сделки.
      Предельный объем приобретаемых полезных ископаемых и вид оплаты могут быть определены в контракте.
      Порядок реализации преимущественного права Республики Казахстан на приобретение полезных ископаемых определяется Правительством Республики Казахстан.
      2. Для сохранения и укрепления ресурсно-энергетической основы экономики страны во вновь заключаемых, а также ранее заключенных контрактах на недропользование, за исключением контрактов по подземным водам и общераспространенным полезным ископаемым, государство имеет приоритетное право перед другой стороной контракта или участниками юридического лица, обладающего правом недропользования, и другими лицами на приобретение отчуждаемого по возмездным и безвозмездным основаниям права недропользования (его части) и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, а также в юридическом лице, которое имеет возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые таким недропользователем решения, если у данного юридического лица основная деятельность связана с недропользованием в Республике Казахстан.
      Положения настоящего пункта не распространяются на случаи, предусмотренные пунктом 5 статьи 34 настоящего Закона.

Статья 13. Порядок реализации приоритетного права
государства

      1. В случае намерения лица, обладающего правом недропользования и (или) объектом, связанным с правом недропользования, произвести отчуждение права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта, государство через национальную компанию или уполномоченный государственный орган обладает приоритетным правом приобретения права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта.
      Полномочия по принятию решений от имени Правительства Республики Казахстан о приобретении (отказе от приобретения) отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта принадлежат компетентному органу без специального полномочия Правительства.
      Для целей настоящей статьи к объектам, связанным с правом недропользования, относятся доли участия (пакеты акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, а также в юридическом лице, которое имеет возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые таким недропользователем решения, если у данного юридического лица деятельность связана с недропользованием в Республике Казахстан.
      2. Если иное не установлено настоящим Законом, лицо, имеющее намерение произвести отчуждение принадлежащего ему права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта, направляет в компетентный орган заявление об отчуждении права недропользования (его части) и (или) объекта, связанного с правом недропользования.
      Заявление об отчуждении права недропользования (его части) и (или) объекта, связанного с правом недропользования, должно быть составлено на государственном и русском языках и содержать сведения, установленные пунктом 2 статьи 35 настоящего Закона.
      3. Компетентный орган в течение пяти рабочих дней с даты поступления заявления вносит на рассмотрение Межведомственной комиссии по вопросам осуществления приоритетного права государства материалы, необходимые для выработки предложения о приобретении (отказе от приобретения) отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) объектов, связанных с правом недропользования.
      4. Межведомственная комиссия по вопросам осуществления приоритетного права государства в течение тридцати рабочих дней с даты получения соответствующих материалов рассматривает заявление и иные материалы с учетом требований законодательства Республики Казахстан о национальной безопасности и вырабатывает соответствующее предложение о приобретении (отказе от приобретения) государством отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта.
      В случае выработки предложения о приобретении отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта Межведомственная комиссия по вопросам осуществления приоритетного права государства определяет национальную компанию, уполномоченную на приобретение отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта.
      В отношении объектов, связанных с правом недропользования, Межведомственная комиссия по вопросам осуществления приоритетного права государства вправе определить государственный орган, уполномоченный на приобретение таких объектов.
      5. Межведомственная комиссия по вопросам осуществления приоритетного права государства вправе запрашивать и получать от заявителя и других лиц любые дополнительные материалы, необходимые для выработки предложения о приобретении (отказе от приобретения) отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта, включая документы о финансово-экономическом состоянии недропользователей, а также юридических лиц, которые имеют возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые недропользователем решения.
      6. Предложение Межведомственной комиссии по вопросам осуществления приоритетного права государства о приобретении (отказе от приобретения) государством отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта оформляется протоколом, который направляется в компетентный орган.
      7. Компетентный орган на основании предложения Межведомственной комиссии по вопросам осуществления приоритетного права государства в срок, не превышающий пяти рабочих дней с момента получения протокола, принимает решение о приобретении (отказе от приобретения) отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта, которое направляется отчуждателю.
      Решение о приобретении отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта направляется также в уполномоченную на приобретение национальную компанию или в государственный орган, уполномоченный на приобретение.
      8. После получения решения компетентного органа о приобретении отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта национальная компания или уполномоченный государственный орган инициирует процесс переговоров с недропользователем или лицом, обладающим объектом, связанным с правом недропользования.
      Приобретение национальной компанией или уполномоченным государственным органом отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта, осуществляется на условиях не худших, чем предложенные другими заявителями.
      В случае отчуждения права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта по безвозмездному основанию, а также в случае передачи права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта в уставный капитал юридического лица, приобретение таких объектов осуществляется по рыночной стоимости, определяемой в соответствии с законодательством об оценочной деятельности.
      9. Сроки приобретения права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта не должны превышать шести месяцев со дня принятия решения о приобретении права недропользования (его части) и (или) связанного с ним объекта.
      10. В случае определения Межведомственной комиссией по вопросам осуществления приоритетного права государства государственного органа, уполномоченного на приобретение объекта, связанного с правом недропользования, реализация приоритетного права осуществляется в соответствии с бюджетными процедурами.

Статья 14. Ограничение и запрещение пользования недрами

      1. Пользование отдельными участками недр может быть ограничено или запрещено по решению Правительства Республики Казахстан в целях обеспечения национальной безопасности и охраны окружающей среды.
      2. Пользование недрами на территориях населенных пунктов, пригородных зон, объектов промышленности, транспорта и связи может быть частично или полностью запрещено по решению Правительства Республики Казахстан в случаях, если такое пользование может создать угрозу жизни и здоровью людей, нанести ущерб хозяйственным объектам или окружающей среде.
      3. Пользование недрами на особо охраняемых природных территориях осуществляется с соблюдением норм, предусмотренных законодательством в области особо охраняемых природных территорий Республики Казахстан.

Статья 15. Реквизиция полезных ископаемых

1. В случае войны, стихийных бедствий или в иных случаях, носящих чрезвычайный характер, Правительство Республики Казахстан имеет право реквизиции части или всех полезных ископаемых, принадлежащих недропользователю. Реквизиция может осуществляться в размерах, необходимых для нужд Республики Казахстан в течение всего периода чрезвычайной ситуации. Реквизиция полезных ископаемых может производиться у любого недропользователя независимо от формы собственности.
2. Республика Казахстан гарантирует компенсацию за реквизированные полезные ископаемые в натуральной форме или посредством выплаты их стоимости иностранному недропользователю в свободно конвертируемой валюте, а национальному недропользователю - в национальной валюте по ценам, определяемым в порядке, установленном пунктом 1 статьи 12 настоящего Закона.

Глава 2. Государственное регулирование в сфере
недропользования

Статья 16. Компетенция Правительства Республики Казахстан

      Правительство Республики Казахстан:
      1) организует управление государственным фондом недр как объектом государственной собственности;
      2) разрабатывает основные направления государственной политики в области недропользования, стратегические и тактические меры по ее осуществлению;
      3) устанавливает правила пользования недрами и их охраны, единые правила разработки нефтяных и газовых месторождений, основываясь на положительной практике разработки месторождений;
      4) определяет участки недр и месторождения, предназначенные для удовлетворения государственных потребностей в стратегических видах минерального сырья;
      5) устанавливает ограничения и запреты на пользование недрами в целях обеспечения национальной безопасности и безопасности населения;
      6) определяет порядок консервации участков недр для сохранения запасов минерального сырья в интересах будущих поколений;
      7) утверждает перечень участков недр (месторождений), имеющих стратегическое значение;
      8) определяет перечень общераспространенных полезных ископаемых;
      9) определяет порядок предоставления права недропользования;
      10) утверждает перечень участков недр, за исключением участков недр, содержащих общераспространенные полезные ископаемые, подлежащих выставлению на конкурс;
      11) утверждает модельные контракты;
      12) если иное не установлено законами и актами Президента Республики Казахстан, определяет компетентный орган по заключению и исполнению контрактов на недропользование, за исключением общераспространенных полезных ископаемых;
      13) утверждает перечни геологических, геоморфологических и гидрогеологических объектов государственного природно-заповедного фонда республиканского и международного значения и определяет порядок их ограниченного хозяйственного использования на особо охраняемых природных территориях, а также утверждает перечни участков недр, представляющих особую экологическую, научную, культурную и иную ценность, отнесенных к категории особо охраняемых природных территорий республиканского значения;
      14) утверждает порядок приобретения товаров, работ и услуг при проведении операций по недропользованию;
      15) утверждает порядок формирования и ведения реестра товаров, работ и услуг, используемых при проведении операций по недропользованию, и их производителей, включая критерии их оценки для внесения в данный реестр;
      16) определяет порядок осуществления мониторинга и контроля за соблюдением выполнения условий контрактов;
      17) определяет порядок выдачи разрешения на застройку площадей залегания полезных ископаемых;
      18) определяет порядок захоронения вредных веществ, радиоактивных отходов и сброса сточных вод в недра;
      19) утверждает технические регламенты в сфере недропользования;
      20) регулирует экспорт нефти, в том числе путем утверждения (изменения) ставок акцизов, таможенных, защитных, антидемпинговых и компенсационных пошлин, квот на экспорт нефти;
      21) устанавливает количественные ограничения (квоты) на транспортировку нефти различными видами транспорта;
      22) определяет порядок ведения единой базы данных добычи и оборота нефти;
      23) утверждает порядок определения фактического местоположения береговой линии;
      24) утверждает состав Межведомственной комиссии по вопросам осуществления приоритетного права государства и Положение о ней;
      25) утверждает состав Комиссии по проведению конкурсов на предоставление права недропользования и Положение о ней;
      26) утверждает порядок предоставления права недропользования социально-предпринимательским корпорациям;
      27) определяет порядок реализации преимущественного права Республики Казахстан на приобретение полезных ископаемых;
      28) осуществляет иные полномочия, предоставленные ему настоящим Законом, иными законодательными актами Республики Казахстан и актами Президента.

Статья 17. Полномочия компетентного органа

      В полномочия компетентного органа входит:
      1) утверждение Положения о Центральной комиссии по разведке и разработке полезных ископаемых (ЦКР) и состава комиссии;
      2) подготовка и организация конкурса на предоставление права недропользования на проведение разведки, добычи полезных ископаемых, кроме общераспространенных;
      3) предоставление права недропользования на проведение разведки, добычи полезных ископаемых, за исключением общераспространенных, на основе прямых переговоров, в том числе предоставление права недропользования социально-предпринимательским корпорациям;
      4) ведение переговоров с недропользователем об условиях контракта на проведение разведки, добычи полезных ископаемых, за исключением общераспространенных;
      5) организация проведения экспертизы проектов контрактных документов на проведение разведки, добычи полезных ископаемых, за исключением общераспространенных, за исключением экспертизы проектно-сметной документации на проведение работ по государственному изучению недр;
      6) заключение и регистрация контракта, за исключением контрактов на разведку, добычу общераспространенных полезных ископаемых, на государственное геологическое изучение недр и на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей;
      7) представление и обеспечение соблюдения интересов Республики Казахстан в контрактах на проведение разведки, добычи полезных ископаемых, кроме общераспространенных, в соответствии с полномочиями, установленными законодательством Республики Казахстан;
      8) осуществление контроля за исполнением недропользователями условий контрактов;
      9) принятие на основании предложений Межведомственной комиссии по вопросам осуществления приоритетного права государства решений о приобретении (отказе от приобретения) отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, а также в юридическом лице, которое имеет возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые недропользователем решения, если у данного юридического лица основная деятельность связана с недропользованием в Республике Казахстан;
      10) выдача на основании предложений Экспертной комиссии по вопросам недропользования разрешения (отказ в выдаче разрешения) на отчуждение права недропользования (его части) и (или) долей участия (пакетов акций) в юридических лицах, обладающих правом недропользования, а также регистрация сделки по передаче права недропользования в залог в соответствии со статьями 34, 35 настоящего Закона, за исключением права недропользования в отношении общераспространенных полезных ископаемых;
      11) обеспечение исполнения и прекращения действия контракта на проведение разведки, добычи полезных ископаемых, за исключением общераспространенных, в порядке и по основаниям, предусмотренным настоящим Законом;
      12) предоставление ежегодного отчета Президенту и Правительству Республики Казахстан о ходе исполнения контрактных условий по контрактам на проведение разведки, добычи полезных ископаемых, за исключением общераспространенных;
      13) разработка проектов перечней участков недр, за исключением участков недр, содержащих общераспространенные полезные ископаемые, подлежащих выставлению на конкурс;
      14) разработка технических регламентов в сфере недропользования;
      15) определение совместно с уполномоченным органом в области налогообложения, порядка исчисления размера подписного бонуса;
      16) принятие решения о возобновлении действия контрактов на разведку, добычу полезных ископаемых, за исключением общераспространенных;
      17) ведение по поручению Президента или Правительства Республики Казахстан переговоров и заключение соглашений с соответствующими органами других государств, обеспечивающих возможность исполнения контракта, строительства и эксплуатации трубопроводов и других средств транспортировки на их территории для экспорта нефти;
      18) обеспечение формирования стратегических запасов нефти и учет их размещения на территории республики;
      19) утверждение порядка использования мощностей магистральных трубопроводов и железнодорожных эстакад из принципа их равнодоступности для каждого недропользователя в случае наличия свободной пропускной мощности;
      20) определение графиками (годовым и ежемесячными) количества нефти для переработки на внутреннем рынке Республики Казахстан в объемах, необходимых для покрытия потребностей внутреннего рынка в горюче-смазочных материалах, в случае такой необходимости;
      21) осуществление государственного контроля за выполнением требований безопасности к нефти и процессам ее жизненного цикла, установленных техническими регламентами;
      22) разработка проектов модельных контрактов;
      23) определение порядка поощрения первооткрывателей месторождений полезных ископаемых Республики Казахстан;
      24) утверждение программы утилизации газа, внесение изменений и дополнений в утвержденные программы утилизации газа по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды по обоснованному обращению недропользователя;
      25) определение совместно с уполномоченным органом в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики минимального количества минерального сырья, переработку которого на территории Республики Казахстан обязуется обеспечить участник конкурса;
      26) осуществление иных полномочий, предусмотренных настоящим Законом, иными законодательными актами и актами Президента.

Статья 18. Компетенция уполномоченного органа по изучению
и использованию недр

      Уполномоченный орган по изучению и использованию недр:
      1) реализует государственную политику в области геологического изучения и комплексного использования недр;
      2) выдает и отзывает разрешения на разведку и добычу подземных производственно-технических вод в объемах от двух тысяч и более кубических метров в сутки в случаях, предусмотренных пунктом 6 статьи 33 настоящего Закона;
      3) предоставляет право недропользования и заключает контракты на государственное геологическое изучение недр;
      4) заключает контракты на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей;
      5) организует и проводит государственную экспертизу недр, утверждает запасы полезных ископаемых;
      6) организует составление и ведет государственный баланс запасов полезных ископаемых, государственные кадастры месторождений и проявлений полезных ископаемых, опасных геологических процессов;
      7) определяет размер исторических затрат, стоимость и условия получения геологической информации о недрах;
      8) организует и обеспечивает функционирование республиканского и территориальных фондов геологической информации недр;
      9) осуществляет контроль за соблюдением недропользователями законодательства Республики Казахстан о недрах и недропользовании и установленного порядка пользования недрами в части, касающейся общераспространенных полезных ископаемых;
      10) осуществляет мониторинг за выполнением недропользователями условий контракта;
      11) осуществляет совместно с компетентным органом контроль за выполнением недропользователем условий контрактов;
      12) осуществляет разработку нормативно-технических документов в области изучения и использования недр;
      13) вносит предложения в компетентный орган по формированию проектов перечней участков недр, подлежащих выставлению на конкурс;
      14) осуществляет контроль за рациональным и комплексным использованием недр, включая первичную переработку (обогащение) минерального сырья;
      15) выдает геологические и горные отводы;
      16) организует и ведет государственный кадастр техногенных минеральных образований;
      17) согласовывает проекты контрактов и рабочие программы;
      18) осуществляет государственный учет подземных вод на основе данных учета использования подземных вод, представляемых водопользователями и гидрометеорологической службой;
      19) ведет государственный водный кадастр в части подземных вод;
      20) согласовывает разрешения на использование подземных вод питьевого качества для целей, не связанных с питьевым и хозяйственно-бытовым водоснабжением на территориях, где отсутствуют поверхностные водные объекты, но имеются достаточные запасы подземных вод питьевого качества;
      21) согласовывает разрешения на водоохранные мероприятия, направленные на предотвращение истощения подземных водных объектов;
      22) согласовывает лимиты водопользования на подземные водные объекты на основе бассейновых схем и нормативов предельно допустимых вредных воздействий на водные объекты;
      23) согласовывает условия размещения, проектирования, строительства, реконструкции и ввода в эксплуатацию предприятий и других сооружений на водных объектах, водоохранных зонах и полосах;
      24) согласовывает проектную документацию на проведение буровых и других горных работ; проекты строительства коммуникаций через подземные водные объекты;
      25) выдает заключения на строительство, реконструкцию, эксплуатацию, консервацию, ликвидацию предприятий и других сооружений, влияющих на состояние подземных водных объектов, а также на забор подземных вод непосредственно из подземных водных объектов при нецентрализированном питьевом водоснабжении;
      26) выдает разрешения на сжигание попутного и (или) природного газа в факелах в случаях, предусмотренных настоящим Законом;
      27) на основании рекомендаций ЦКР утверждает проектные документы;
      28) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами и актами Президента.

     Статья 19. Центральная комиссия по разведке и разработке
                 полезных ископаемых (ЦКР) и Межрегиональные
                 комиссии по разведке и разработке
                 общераспространенных полезных ископаемых (МКР)

      1. Основной задачей ЦКР является обеспечение применения наиболее эффективных методов разведки и разработки месторождений полезных ископаемых и подземных вод.
      Рекомендации ЦКР по вопросам, отнесенным к ее компетенции, оформляются протоколом, принимаются решением уполномоченного органа по изучению и использованию недр, являющимся обязательным к исполнению для всех хозяйствующих субъектов независимо от формы собственности, в том числе иностранных субъектов, занимающихся проектированием и осуществлением разведки и разработки полезных ископаемых на территории Республики Казахстан.
      Организация деятельности ЦКР и МКР, состав, структура, делопроизводство, сбор и хранение материалов и документов ЦКР определяется Положением о ЦКР, утверждаемым правовым актом компетентного органа.
      Компетентный орган вправе привлекать в состав ЦКР представителей (экспертов) общественных объединений, научных исследовательских институтов, организаций, иных лиц.
      2. Сроки рассмотрения предложений ЦКР, содержащих рекомендации по вопросам, отнесенным к ее компетенции, не должны превышать пяти месяцев.
      3. К компетенции ЦКР относится обеспечение применения при проектировании наиболее эффективных методов разведки и разработки полезных ископаемых и подземных вод.
      4. ЦКР осуществляет следующие функции:
      1) рассматривает и вносит в уполномоченный орган по изучению и использованию недр предложения по утверждению либо об отказе в утверждении представляемых недропользователями проектных документов по разведке и разработке полезных ископаемых, за исключением общераспространенных полезных ископаемых, дополнений и изменений к ним;
      2) направляет в уполномоченный орган по изучению и использованию недр предложения о продлении сроков проведения пробной эксплуатации месторождений;
      3) направляет в уполномоченный орган по изучению и использованию недр предложения для проектных организаций и недропользователей по повышению рационального и комплексного использования минерального сырья;
      4) обеспечивает применение в проектных документах наиболее эффективных методов и технологий разведки и разработки полезных ископаемых;
      5) рассматривает разработки научно-исследовательских, проектных организаций и недропользователей по вопросам недропользования, достоверному учету, рациональному и комплексному использованию минерального сырья.
      5. ЦКР имеет право:
      1) запрашивать у научно-исследовательских, проектных организаций и недропользователей справочные и другие материалы по вопросам недропользования, рационального и комплексного использования минерального сырья;
      2) направлять предложения в уполномоченный орган по изучению и использованию недр о необходимости проведения недропользователями дополнительных экспертиз в научно-исследовательских организациях и государственных органах представляемых проектных документов в пределах их компетенции;
      3) рекомендовать проектным организациям и недропользователям применение новых форм и методов научно-исследовательских, проектных организаций и недропользователей по вопросам недропользования, достоверному учету, рациональному и комплексному использованию минерального сырья.
      6. В функции МКР входит рассмотрение и внесение в территориальный орган уполномоченного органа по изучению и использованию недр предложений по утверждению либо об отказе в утверждении представляемых недропользователями проектных документов по разведке и разработке общераспространенных полезных ископаемых, дополнений и изменений к ним.

     Статья 20. Задачи, функции и права Комиссии по проведению
                 конкурсов на предоставление права
                 недропользования и конкурсных комиссий по
                 предоставлению права недропользования на
                 разведку или добычу общераспространенных
                 полезных ископаемых

      1. Основными задачами Комиссии по проведению конкурсов на предоставление права недропользования являются:
      1) рассмотрение и оценка конкурсных предложений на получение права недропользования на разведку либо на добычу полезных ископаемых, за исключением общераспространенных;
      2) определение победителя из числа участников конкурса на предоставление права недропользования на разведку или добычу полезных ископаемых, за исключением общераспространенных.
      2. Функциями Комиссии по проведению конкурсов на предоставление права недропользования являются:
      1) обеспечение своевременного и качественного рассмотрения конкурсных предложений;
      2) объективная и всесторонняя оценка представленных конкурсных предложений.
      3. Комиссия по проведению конкурсов на предоставление права недропользования имеет право:
      1) оценивать, сопоставлять конкурсные предложения, которые были представлены для участия в конкурсе;
      2) определять победителя конкурса;
      3) признать конкурс несостоявшимся по основаниям, установленным настоящим Законом;
      4) запрашивать необходимую информацию у государственных органов, организаций, иных лиц;
      5) заслушивать на заседаниях членов комиссии ответственных представителей государственных органов, организаций, иных лиц;
      6) отклонить конкурсное предложение по основаниям, установленным настоящим Законом;
      7) привлекать в случае необходимости экспертов из числа специалистов в соответствующих областях;
      8) осуществлять иные права, предусмотренные действующим законодательством Республики Казахстан.
      4. Основными задачами конкурсных комиссий по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых, создаваемых на основании акта областного (города республиканского значения, столицы) исполнительного органа являются:
      1) рассмотрение и оценка конкурсных предложений на получение права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых;
      2) определение победителя из числа участников конкурса на предоставление права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых.
      Конкурсные комиссии по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых осуществляют функции, определенные пунктом 2 настоящей статьи, и обладают правами, определенными пунктом 3 настоящей статьи.

     Статья 21. Задачи, функции и права Межведомственной
                 комиссии по вопросам осуществления
                 приоритетного права государства

      1. Основные задачи Межведомственной комиссии по вопросам осуществления приоритетного права государства:
      1) рассмотрение обращений об отчуждении права недропользования (его части) и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, а также в юридическом лице, которое имеет возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые таким недропользователем решения, с учетом требований законодательства Республики Казахстан о национальной безопасности о сохранении и укреплении ресурсно-энергетической основы экономики страны;
      2) выработка предложений по вопросам реализации приоритетного права государства.
      2. В функции Межведомственной комиссии по вопросам осуществления приоритетного права государства входит:
      1) рассмотрение заявлений недропользователей об отчуждении права недропользования (его части) по контрактам на недропользование;
      2) рассмотрение заявлений лиц об отчуждении принадлежащих им долей участия (пакетов акций) в юридических лицах, обладающих правом недропользования;
      3) рассмотрение заявлений лиц об отчуждении принадлежащих им долей участия (пакетов акций) в юридических лицах, которые имеют возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые недропользователем решения, если у данных юридических лиц основная деятельность связана с недропользованием в Республике Казахстан;
      4) выработка, обоснование и внесение в компетентный орган предложений о приобретении и отказе от приобретения государством отчуждаемого объекта, связанного с правом недропользования.
      3. Межведомственная комиссия по вопросам осуществления приоритетного права государства имеет право:
      1) взаимодействовать с центральными исполнительными и другими государственными органами и организациями;
      2) приглашать на заседания и заслушивать представителей государственных органов, других организаций и лиц по вопросам, входящим в ее компетенцию;
      3) в установленном законодательством порядке запрашивать и получать от государственных органов, других организаций и лиц материалы, необходимые для осуществления ее функций.

     Статья 22. Задачи, функции и права Экспертной комиссии по
                 вопросам недропользования и Экспертных комиссий
                 по вопросам недропользования на разведку или
                 добычу общераспространенных полезных ископаемых

      1. Основной задачей Экспертной комиссии по вопросам недропользования является выработка предложений компетентному органу по вопросам, указанным в пункте 2 настоящей статьи, связанным с оборотом права недропользования на разведку или добычу полезных ископаемых, за исключением общераспространенных, и (или) долей участия (пакетов акций) в юридических лицах, обладающих правом недропользования на разведку и (или) добычу полезных ископаемых, за исключением общераспространенных.
      2. В функции Экспертной комиссии по вопросам недропользования входит рассмотрение обращений, выработка, обоснование и внесение в компетентный орган предложений о выдаче (отказе в выдаче) разрешения на:
      1) отчуждение права недропользования (его части) по контрактам на недропользование;
      2) отчуждение долей участия (пакетов акций) в юридических лицах, обладающих правом недропользования;
      3) передачу в залог права недропользования (его части), долей участия (пакетов акций) в юридических лицах, обладающих правом недропользования;
      4) участие в публичных торгах по реализации (продаже) права недропользования (его части), долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, в случаях обращения взыскания, в том числе при залоге, на такое право недропользования (его часть), долю участия (пакет акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования;
      5) участие в публичных торгах по реализации (продаже) конкурсной массы, в состав которой входит право недропользования (его часть), доля участия (пакет акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, при осуществлении процедур банкротства;
      6) приобретение залогодержателем заложенного права недропользования (его части), доли участи (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, в случае объявления торгов по реализации заложенного права недропользования (его части), доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, несостоявшимися;
      7) приобретение права на долю в юридическом лице, обладающем правом недропользования, в результате увеличения уставного капитала путем принятия нового участника в состав участников юридического лица;
      8) первичный выпуск в обращение на организованном рынке ценных бумаг акций юридического лица, являющегося недропользователем, и юридических лиц, обладающих долями участия (пакетами акций) в юридических лицах - недропользователях, в том числе на первичное размещение на организованном рынке ценных бумаг акций таких юридических лиц, выпущенных в рамках дополнительной эмиссии;
      9) изменение обязательств по рабочей программе, контракту;
      10) продление сроков действия контрактов.
      По поручению компетентного органа Экспертная комиссия по вопросам недропользования вправе рассматривать иные вопросы, связанные с недропользованием, вырабатывать и вносить в компетентный орган соответствующие предложения по ним.
      3. Экспертная комиссия по вопросам недропользования и связанных с ним прав имеет право:
      1) взаимодействовать с центральными исполнительными и другими государственными органами и организациями;
      2) приглашать на заседания и заслушивать представителей государственных органов, других организаций и лиц по вопросам, входящим в ее компетенцию;
      3) в установленном законодательством порядке запрашивать и получать от государственных органов, других организаций и лиц материалы, необходимые для осуществления ее функций.
      4. Основной задачей Экспертных комиссий по вопросам недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых, создаваемых при областных (города республиканского значения, столицы) исполнительных органах, является выработка предложений областным (города республиканского значения, столицы) исполнительным органам по вопросам, указанным в пункте 2 настоящей статьи, связанным с оборотом права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых и (или) долей участия (пакетов акций) в юридических лицах, обладающих правом недропользования на разведку и (или) добычу общераспространенных полезных ископаемых.
      Экспертные комиссии по вопросам недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых осуществляют функции, определенные пунктом 2 настоящей статьи.
      По поручению соответствующих областных (города республиканского значения, столицы) исполнительных органов Экспертные комиссии по вопросам недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых вправе рассматривать иные вопросы, связанные с недропользованием на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых, вырабатывать и вносить в областные (города республиканского значения, столицы) исполнительные органы соответствующие предложения по ним.
      Экспертные комиссии по вопросам недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых обладают правами, определенными пунктом 3 настоящей статьи.

Статья 23. Компетенция уполномоченного органа в области
охраны окружающей среды

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды:
      1) осуществляет государственный контроль за охраной недр;
      2) ведет государственный кадастр захоронений вредных веществ, радиоактивных отходов и сброса сточных вод в недра;
      3) определяет совместно с уполномоченным органом по изучению и использованию недр размер ущерба, причиненного вследствие нарушения требований в области охраны недр;
      4) согласовывает выдачу разрешений на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, на контрактной территории или за ее пределами и предназначенных для захоронения радиоактивных отходов, вредных веществ и сточных вод;
      5) согласовывает программы мероприятий по предотвращению аварий и иных опасных ситуаций при проведении нефтяных операций, строительстве и эксплуатации нефтегазопроводов;
      6) осуществляет государственный контроль за консервацией и ликвидацией объектов недропользования;
      7) осуществляет экологическую экспертизу проектов контрактов на разведку и добычу;
      8) согласовывает проекты перечней участков недр, за исключением участков недр, содержащих общераспространенные полезные ископаемые, подлежащих выставлению на конкурс;
      9) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законодательными актами и актами Президента.

Статья 24. Компетенция иных уполномоченных органов в
области недропользования

      1.Уполномоченный орган в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики:
      1) формирует и ведет реестр товаров, работ и услуг, используемых при проведении операций по недропользованию, и их производителей, а также разрабатывает критерии их оценки для внесения в данный реестр;
      2) утверждает порядок исчисления минимального казахстанского содержания в процентах по отношению к товарам, работам и услугам, используемым при проведении операций по недропользованию;
      3) на основании установленного порядка предоставляет в компетентный орган для включения в условия конкурса минимальный размер казахстанского содержания в процентах по отношению к товарам, работам и услугам, используемым при проведении операций по недропользованию;
      4) осуществляет методическое руководство деятельностью местных исполнительных органов областей (города республиканского значения, столицы) по формированию перечня товаров, работ и услуг, производимых на территории области (города республиканского значения, столицы), и их производителей;
      5) разрабатывает и утверждает по согласованию с компетентным органом методику расчета казахстанского содержания в отношении товаров, работ и услуг, используемых при проведении операций по недропользованию или сопутствующей деятельности, связанной с контрактом;
      6) принимает участие в осуществлении мониторинга исполнения контрактных обязательств недропользователями в части приобретения ими товаров, работ и услуг казахстанского происхождения;
      7) утверждает по согласованию с компетентным органом перечень приоритетных высокотехнологичных производств, развиваемых в Республике Казахстан;
      8) утверждает формы отчета недропользователей о приобретенных товарах, работах и услугах и годовой программы закупа товаров, работ и услуг на предстоящий год;
      9) запрашивает у недропользователей и (или) лиц, уполномоченных недропользователями осуществлять закуп товаров, работ и услуг для проведения операций по недропользованию, информацию о производимых и произведенных закупках товаров, работ и услуг;
      10) совместно с компетентным органом определяет минимальное количество минерального сырья, переработку которого на территории Республики Казахстан обязуется обеспечить участник конкурса;
      11) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законодательными актами и актами Президента.
      2. Уполномоченный орган, координирующий реализацию государственной политики в сфере занятости населения:
      1) разрабатывает и утверждает по согласованию с компетентным органом методику расчета казахстанского содержания в отношении казахстанских кадров;
      2) принимает участие в осуществлении мониторинга исполнения недропользователями контрактных обязательств по казахстанскому содержанию в части привлечения казахстанских кадров, а также по обеспечению условий и оплаты их труда на не дискриминационной основе;
      3) утверждает порядок исчисления минимального количества казахстанских кадров в процентах от общей численности персонала, привлекаемого к проведению операций по недропользованию;
      4) на основании установленного порядка предоставляет в компетентный орган для включения в условия конкурса минимального количества казахстанских кадров в процентах от общей численности персонала, привлекаемого к проведению операций по недропользованию;
      5) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законодательными актами и актами Президента.
      3. Уполномоченный орган в области образования и науки:
      1) разрабатывает и утверждает по согласованию с компетентным органом методику расчета минимального уровня потребности по обучению казахстанских специалистов;
      2) принимает участие в осуществлении мониторинга исполнения недропользователями контрактных обязательств по обучению казахстанских специалистов;
      3) утверждает порядок исчисления минимального количества казахстанских кадров в процентах от общей численности персонала, подлежащих обучению;
      4) на основании установленного порядка предоставляет в компетентный орган для включения в условия конкурса минимального количества казахстанских кадров в процентах от общей численности персонала, подлежащих обучению;
      5) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законодательными актами и актами Президента.

Статья 25. Компетенция областных (города республиканского
значения, столицы) исполнительных органов

      1. Областные (города республиканского значения, столицы) исполнительные органы:
      1) предоставляют недропользователю земельный участок на праве землепользования в размере и на срок, которые определены контрактом, в соответствии с земельным законодательством; в случае необходимости производят изъятие на указанные цели земельного участка у частного собственника или землепользователя в порядке, установленном земельным законодательством;
      2) осуществляют в пределах предоставленной им законодательными актами компетенции контроль за охраной земельных и водных участков, предоставленных для проведения операций по недропользованию, за соблюдением недропользователем правил экологической безопасности, сохранением археологических памятников и других объектов историко-культурного наследия;
      3) принимают участие в переговорах с недропользователем для решения вопросов, связанных с соблюдением социально-экономических и экологических интересов населения региона при заключении контракта;
      4) принимают участие в осуществлении мониторинга исполнения контрактных обязательств недропользователями в части казахстанского содержания и социального развития территорий;
      5) выдают разрешения недропользователям на привлечение иностранной рабочей силы в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;
      6) осуществляют формирование перечня товаров, работ и услуг, производимых на территории области (города республиканского значения, столицы), и их производителей, который ежеквартально представляется в уполномоченный орган в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики в целях формирования реестра товаров, работ и услуг, используемых при проведении операций по недропользованию, и их производителей;
      7) подготавливают и организуют конкурсы для предоставления права недропользования на проведение разведки или добычи общераспространенных полезных ископаемых;
      8) утверждают состав конкурсных комиссий по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых;
      9) ведут переговоры с недропользователем об условиях контракта и подготавливают совместно с недропользователем проект контракта на проведение разведки или добычи общераспространенных полезных ископаемых;
      10) организуют проведение экспертизы проектов контрактных документов по общераспространенным полезным ископаемым, за исключением экспертизы проектно-сметной документации на проведение работ по государственному изучению недр;
      11) заключают, регистрируют и исполняют контракты на разведку, добычу общераспространенных полезных ископаемых;
      12) выдают разрешения на передачу права недропользования, а также регистрируют сделки по передаче права недропользования в залог по общераспространенным полезным ископаемым в соответствии со статьей 35 настоящего Закона;
      13) обеспечивают исполнение и прекращение в одностороннем порядке действия контракта на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых в порядке и по основаниям, предусмотренным законодательством;
      14) содействуют созданию и сохранению объектов, связанных с недропользованием, имеющих научное, историко-культурное и эстетическое значение;
      15) утверждают по согласованию с компетентным и уполномоченными центральными исполнительными органами перечни геологических, геоморфологических и гидрогеологических объектов государственного природно-заповедного фонда местного значения и участков недр, представляющих особую экологическую, научную, культурную и иную ценность, отнесенных к категории особо охраняемых природных территорий местного значения;
      16) принимают решения о возобновлении действия контрактов на разведку и добычу по общераспространенным полезным ископаемым;
      17) осуществляют мониторинг и контроль за исполнением контрактных обязательств по общераспространенным полезным ископаемым;
      18) осуществляют резервирование земель для целей недропользования в порядке, установленном земельным законодательством;
      19) осуществляют иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законодательными актами и актами Президента.

Глава 3. Право недропользования

Статья 26. Виды права недропользования

      1. Право недропользования предоставляется для ведения следующих операций:
      1) государственное геологическое изучение недр;
      2) разведка;
      3) добыча;
      4) строительство и (или) эксплуатация подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей.
      2. Право недропользования может быть постоянным или временным, отчуждаемым или неотчуждаемым, возмездным или безвозмездным.
      3. На праве постоянного и безвозмездного недропользования осуществляется добыча общераспространенных полезных ископаемых для собственных нужд на земельных участках, принадлежащих недропользователю на праве частной собственности или землепользования.
      Все остальные виды операций по недропользованию осуществляются на основе временного и возмездного недропользования.

Статья 27. Субъекты права недропользования

      1. Субъектами права недропользования могут быть казахстанские и иностранные физические и юридические лица.
      2. Недропользователи должны являться субъектами предпринимательской деятельности, за исключением лиц, осуществляющих добычу общераспространенных полезных ископаемых и подземных вод для собственных нужд.
      3. В случае если законодательными актами установлено, что для осуществления отдельных видов операций по недропользованию требуются специальные разрешения (лицензии), недропользователи должны в установленном порядке получить разрешения (лицензии) на осуществление соответствующих видов деятельности.
      4. Субъектами права недропользования по одному контракту могут быть несколько лиц. Такие лица являются совместными обладателями права недропользования и несут солидарную ответственность по обязательствам, возникающим на основе контракта.
      Права и обязанности совместных обладателей права недропользования по отношению к компетентному органу, а также размеры их долей в праве недропользования определяются в контракте.
      Права и обязанности совместных обладателей права недропользования и порядок ведения общих дел определяются в контракте, а также договоре о совместной деятельности (договоре простого товарищества, консорциальном соглашении). Положения договора о совместной деятельности (договора простого товарищества, консорциального соглашения) не должны противоречить положениям контракта.
      В случае создания или определения оператора по контракту совместные обладатели права недропользования обязаны в письменном виде уведомить об этом компетентный орган.
      В контрактах с обязательным долевым участием национальной компании доля участия национальной компании в уставном капитале оператора должна составлять не менее пятидесяти процентов.
      Совместные обладатели права недропользования несут имущественную ответственность за действия оператора.

Статья 28. Гарантии прав недропользователя

Недропользователю гарантируется защита его прав в соответствии с законодательством. Изменения и дополнения законодательства, непосредственно ухудшающие результаты коммерческой деятельности недропользователя по контрактам, не применяются к контрактам, заключенным до внесения данных изменений и дополнений.
Гарантии, установленные настоящей статьей, не распространяются на изменения законодательства Республики Казахстан в области обеспечения национальной безопасности, обороноспособности, в сфере экологической безопасности, здравоохранения, налогообложения и таможенного регулирования.

Статья 29. Функции национальной компании

      Функциями национальной компании в соответствии с компетенцией, установленной законодательством Республики Казахстан, являются:
      1) участие в реализации единой государственной политики в сфере недропользования;
      2) представление государственных интересов в контрактах, предусматривающих долевое участие в них национальной компании, в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан, и в пределах полномочий, закрепленных в контрактах;
      3) проведение операций по недропользованию совместно с победителями конкурса путем долевого участия в контрактах по решению Правительства Республики Казахстан;
      4) проведение операций по недропользованию на участках недр, предоставленных на основе прямых переговоров;
      5) участие в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, в международных и внутренних проектах Республики Казахстан по осуществлению операций по недропользованию;
      6) участие в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, в международных и внутренних проектах Республики Казахстан по транспортировке углеводородного сырья;
      7) участие в подготовке ежегодных отчетов Президенту и Правительству Республики Казахстан о ходе выполнения контрактов;
      8) осуществление корпоративного управления и мониторинга по вопросам разведки, разработки, добычи, обработки, реализации, транспортировки углеводородов, проектирования, строительства, эксплуатации нефтегазопроводов и нефтегазопромысловой инфраструктуры;
      9) проведение в порядке, установленном пунктом 8 статьи 13 настоящего Закона, переговоров и заключение соглашений о приобретении отчуждаемого права недропользования (его части) и (или) долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, а также в юридическом лице, которое имеет возможность прямо и (или) косвенно определять решения и (или) оказывать влияние на принимаемые таким недропользователем решения, если у данного юридического лица основная деятельность связана с недропользованием в Республике Казахстан, с отчуждателем (отчуждателями).
      По контрактам, в которых национальная компания выступает подрядчиком, финансирование разведки производится ее стратегическим партнером, если договором о совместной деятельности (договором простого товарищества, консорциальным соглашением) не предусмотрено иное.

Статья 30. Участки недр, предоставляемые для проведения
операций по недропользованию

      1. Участки недр в границах территории Республики Казахстан являются государственной собственностью и предоставляются для проведения операций по недропользованию в порядке, установленном настоящим Законом.
      2. Участок недр не может быть предметом оборота.
      3. Право недропользования может быть объектом оборота в порядке и на условиях, определенных настоящим Законом.

Статья 31. Геологический и горный отводы

      1. Обладатель права недропользования на разведку, добычу, а также на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, вправе проводить соответствующие операции по недропользованию только в пределах участка недр, определенного соответственно геологическим или горным отводом.
      2. Геологический отвод выдается уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение двадцати дней со дня обращения победителя конкурса или лица, которому предоставлено право недропользования без проведения конкурса в случаях, предусмотренных настоящим Законом.
      3. Горный отвод выдается уполномоченным органом по изучению и использованию недр победителю конкурса или лицу, которому предоставляется право недропользования без проведения конкурса в случаях, предусмотренных пунктом 2 статьи 33 настоящего Закона, не позднее двадцати дней со дня предоставления указанным лицом проекта горного отвода.
      4. Обладатель права недропользования на добычу вправе проводить операции по разведке в пределах участка недр, определенного горным отводом. В случае прироста запасов и их подтверждения государственной экспертизой недр в контракт письменным соглашением сторон должны быть внесены соответствующие изменения в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 32. Возникновение права недропользования

      1. Право недропользования возникает путем:
      1) предоставления;
      2) передачи;
      3) перехода в порядке правопреемства.
      2. Предоставление права недропользования означает наделение лица правом недропользования непосредственно государством.
      3. Передача права недропользования означает наделение лица правом недропользования другим недропользователем.
      4. Переход права недропользования в порядке правопреемства означает возникновение права недропользования у правопреемника при реорганизации юридического лица и в случае смерти физического лица, обладающего правом недропользования.

Статья 33. Предоставление права недропользования

      1. Предоставление права недропользования производится путем заключения контракта, за исключением случаев, предусмотренных пунктами 3, 5, 6, 9 настоящей статьи.
      2. Контракт на проведение операций по разведке или добыче заключается на основе результатов проведения конкурса.
      Без проведения конкурса на основе прямых переговоров заключаются контракты:
      1) на проведение операций по добыче с лицом, имеющим преимущественное право на получение права недропользования на добычу в связи с коммерческим обнаружением на основании контракта на разведку;
      2) на проведение операций по строительству и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей;
      3) на проведение операций по разведке или добыче общераспространенных полезных ископаемых при строительстве (реконструкции, ремонте) железных и автомобильных дорог и мостов общего пользования;
      4) на проведение операций по разведке или добыче с национальной компанией, в том числе с социально-предпринимательской корпорацией;
      5) на проведение операций по разведке или добыче в случае, установленном пунктом 4 статьи 52 настоящего Закона.
      3. Предоставление права недропользования на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей на контрактной территории или за ее пределами и предназначенных для захоронения радиоактивных отходов, вредных веществ и сточных вод, осуществляется на основании письменного разрешения уполномоченного органа по изучению и использованию недр по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
      4. Предоставление права недропользования не требуется на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, связанных с разведкой или добычей и предусмотренных в рабочих программах контрактов на разведку или добычу.
      5. Предоставление права на добычу подземных вод хозяйственно-питьевого и производственно-технического назначения с лимитами изъятия от пятидесяти до двух тысяч кубических метров в сутки осуществляется на основе разрешения, выданного уполномоченным органом в области использования и охраны водного фонда в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
      6. Предоставление подрядчику права на разведку или добычу производственно-технических подземных вод в объемах две тысячи и более кубических метров в сутки для их закачки в пласт в соответствии с технологической схемой добычи полезного ископаемого либо на добычу подземных вод для целей водопонижения при эксплуатации горных выработок производится путем выдачи уполномоченным органом по изучению и использованию недр разрешения в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
      7. Предоставление права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых производится путем заключения контракта с областным (города республиканского значения, столицы) исполнительным органом.
      8. Предоставление права недропользования на государственное геологическое изучение недр производится путем заключения контракта на проведение операций по государственному геологическому изучению недр с уполномоченным органом по изучению и использованию недр в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
      9. Предоставление права недропользования на добычу общераспространенных полезных ископаемых для собственных нужд, а также подземных вод в объемах добычи, не превышающих пятидесяти кубических метров в сутки, производится одновременно с предоставлением земельного участка, под которым находятся общераспространенные полезные ископаемые и подземные воды, в частную собственность или землепользование. При предоставлении земельного участка во временное землепользование условия пользования общераспространенными полезными ископаемыми для собственных нужд, а также подземными водами в объемах добычи, не превышающих пятидесяти кубических метров в сутки, могут быть предусмотрены договором о временном землепользовании.

     Статья 34. Передача права недропользования и связанных
                 с ним объектов
      1. Передача права недропользования и (или) объектов, связанных правом недропользования, осуществляется путем:
      1) отчуждения права недропользования частично или полностью другому лицу на основании возмездных либо безвозмездных гражданско-правовых сделок;
      2) отчуждения доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, на основании возмездных либо безвозмездных гражданско-правовых сделок;
      3) передачи права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, в уставный капитал другого юридического лица;
      4) отчуждения права недропользования, осуществляемого в процессе приватизации имущественных комплексов государственных предприятий, обладающих правом недропользования;
      5) отчуждения права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, в процессе конкурсного производства при банкротстве;
      6) обращения взыскания на право недропользования, долю участия (пакет акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, в том числе при залоге;
      7) возникновения права на долю в юридическом лице, обладающем правом недропользования, в результате увеличения уставного капитала путем принятия нового участника в состав участников юридического лица.
      Для целей настоящей статьи к объектам, связанным с правом недропользования, относятся доли участия (пакеты акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования.
      2. Передача права недропользования на разведку или добычу полезных ископаемых, за исключением общераспространенных, и (или) объектов, связанных с правом недропользования, осуществляется с разрешения компетентного органа, выдаваемого в порядке, установленном статьей 35 настоящего Закона.
      Передача права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых и (или) объектов, связанных с правом недропользования, осуществляется с разрешения областных (города республиканского значения, столицы) исполнительных органов, выдаваемого в порядке, установленном статьей 35 настоящего Закона.
      3. Первичный выпуск в обращение на организованном рынке ценных бумаг акций юридического лица, являющегося недропользователем, и юридических лиц, обладающих долями участия (пакетами акций) в юридических лицах - недропользователях, в том числе первичное размещение на организованном рынке ценных бумаг акций таких юридических лиц, выпущенных в рамках дополнительной эмиссии, осуществляется с разрешения компетентного органа, выдаваемого в порядке, установленном статьей 35 настоящего Закона.
      4. Передача в залог права недропользования (его части), доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, осуществляется с разрешения компетентного органа, выдаваемого в порядке, установленном статьей 35 настоящего Закона.
      Полученный под залог права недропользования кредит должен быть использован только на цели недропользования, предусмотренные контрактом.
      5. Положения пункта 2 настоящей статьи не распространяются на случаи:
      1) совершения сделок по отчуждению акций или производных от них ценных бумаг юридического лица, обладающего правом недропользования, обращающихся на организованном рынке ценных бумаг;
      2) передачи всего или части права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, в пользу стопроцентной дочерней организации;
      3) передачи всего или части права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, между юридическими лицами, являющимися стопроцентными аффилиированными лицами.
      Для целей настоящей статьи стопроцентными аффилиированными лицами являются лица, сто процентов долей участия (пакетов акций) которых прямо или косвенно принадлежит одному лицу.
      6. Передача права недропользования на государственное геологическое изучение недр, предоставленного недропользователю на основе контракта с уполномоченным органом по изучению и использованию недр, может быть произведена только на основании предварительного согласия этого органа.
      7. Передача права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых и подземных вод для удовлетворения собственных нужд производится одновременно с передачей земельного участка, под которым находятся общераспространенные полезные ископаемые или подземные воды, в частную собственность или землепользование. При передаче земельного участка во временное землепользование условия пользования общераспространенными полезными ископаемыми и подземными водами для удовлетворения собственных нужд могут быть предусмотрены договором о временном землепользовании.
      Разрешение областных (города республиканского значения, столицы) исполнительных органов на передачу права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых и подземных вод для удовлетворения собственных нужд не требуется.
      Передача права недропользования на общераспространенные полезные ископаемые и подземные воды для удовлетворения собственных нужд без передачи земельного участка, под которым они находятся, не допускается.
      8. В случае частичной передачи права недропользования другому лицу недропользователь и такое лицо должны прийти к соглашению по взаимным обязательствам, возникающим при совместном осуществлении прав и выполнении обязанностей по контракту. Договор о совместной деятельности либо иной договор об установлении взаимных прав и обязанностей в рамках деятельности по контракту между недропользователями согласовывается с компетентным органом и является дополнением к контракту, имеющим обязательную силу для сторон контракта.
      9. В случае передачи части права недропользования, обладателями которого являются несколько физических или юридических лиц, такая передача возможна лишь с согласия всех обладателей данного права недропользования.
      10. До момента, пока недропользователь сохраняет какое-либо участие в контракте, он и лицо, которому передается право недропользования, несут солидарную ответственность по контракту.
      11. Передача права недропользования является безусловным основанием переоформления земельного участка, горного или геологического отвода.
      Передача права недропользования является безусловным основанием переоформления (передачи) сформированного по условиям контракта ликвидационного фонда.
      12. Все расходы по передаче права недропользования относятся к расходам недропользователя, если иное не установлено условиями передачи.
      13. Передача права недропользования влечет необходимость внесения соответствующих изменений и (или) дополнений в контракт и считается совершенной с момента регистрации таких изменений и (или) дополнений. Компетентный орган вправе отказать в регистрации контракта при отсутствии факта заключения гражданско-правовой сделки по передаче права недропользования либо при установлении факта предоставления недропользователем компетентному органу недостоверной информации, на основе которой было выдано разрешение на передачу права недропользования, либо при несоблюдении положений пунктов 8 и 9 настоящей статьи.
      Передача прав на доли участия (пакеты акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, оформляется в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан, с учетом положений настоящей статьи.
      14. Сделки и иные действия, направленные на передачу права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, совершенные без наличия разрешения компетентного органа, предусмотренного пунктом 2 настоящей статьи и статьей 35 настоящего Закона, а также без предварительного согласия уполномоченного органа по изучению и использованию недр, выдаваемого в соответствии с пунктом 6 настоящей статьи, недействительны с момента их заключения.
      15. К правам и обязанностям по сделкам и иным действиям, направленным на отчуждение права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования в Республике Казахстан, применяется право Республики Казахстан.

Статья 35. Порядок выдачи разрешения об отчуждении права
недропользования и связанных с ним прав

      1. Если иное не установлено настоящим Законом, лицо, имеющее намерение произвести отчуждение принадлежащего ему права недропользования (его части) и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, направляет в компетентный орган заявление о выдаче разрешения на передачу права недропользования и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем.
      В случае намерения лица произвести отчуждение права недропользования (его части) на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых, заявление направляется в областной (города республиканского значения, столицы) исполнительный орган.
      2. Заявление о предоставлении разрешения на отчуждение права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, должно быть составлено на государственном и русском языках и содержать:
      1) полное наименование юридического лица либо имя физического лица, которому принадлежит право недропользования либо доля участия (пакет акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем;
      2) указание на участок недр и право недропользования (его часть), которое отчуждается либо принадлежит юридическому лицу, доля участия (пакет акций) в котором подлежит отчуждению;
      3) точное указание на объем отчуждаемого права недропользования (его части) либо размер доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, в том числе указание на объем прав, остающихся у первоначального владельца и других лиц, вид отчуждаемых акций (если производится их отчуждение);
      4) сведения об общем размере уставного капитала юридического лица, обладающего правом недропользования, общем количестве и соотношении долей участия (пакетов голосующих акций);
      5) сведения о приобретателе права недропользования либо доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем:
      для юридических лиц - наименование приобретателя, его местонахождение, государственную принадлежность, сведения о государственной регистрации в качестве юридического лица и регистрации в налоговых органах, сведения о руководителях и их полномочиях, сведения об учредительных документах, сведения об участниках с указанием размера их долей участия (пакетов акций), сведения об обращении ценных бумаг юридического лица на организованном рынке ценных бумаг с указанием общего количества таких бумаг, сведения о дочерних организациях приобретателя;
      для физических лиц - фамилия и имя приобретателя, его место жительства, гражданство, сведения о документах, удостоверяющих личность, регистрации в налоговых органах, наличии либо отсутствии регистрации в качестве субъекта предпринимательской деятельности, сведения о юридических лицах, участником (акционером) которых является приобретатель;
      6) сведения о предыдущей деятельности приобретателя, включая список государств, в которых он осуществлял свою деятельность за последние три года, а также данные о финансовых, технических, управленческих и организационных возможностях приобретателя, включая квалификацию персонала;
      7) основание отчуждения права недропользования либо доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем;
      8) указание правового статуса заявителя в правоотношении по отчуждению права недропользования либо доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем;
      9) письменное заявление приобретателя о том, что все сведения о приобретателе, указанные в заявлении и прилагаемых к нему документах являются достоверными;
      10) полные фамилию и имя лица, подписавшего заявление, указание на полномочия такого лица, сведения о документе, удостоверяющем его личность;
      11) сведения о цене и прочих условиях отчуждения права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования.
      К заявлению прилагаются надлежащим образом заверенные документы (либо их нотариально заверенные копии), подтверждающие указанные в нем сведения.
      Все документы, прилагаемые к заявлению, должны быть составлены на государственном и русском языке. В случае, если заявление подается иностранным лицом, такие документы могут быть составлены на ином языке с обязательным приложением к каждому документу нотариально заверенного перевода такого документа на государственный и русский язык.
      3. Компетентный орган в течение пятнадцати рабочих дней с даты поступления заявления о выдаче разрешения на передачу права недропользования и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, вносит на рассмотрение Экспертной комиссии по вопросам недропользования материалы, необходимые для выработки предложений о выдаче (отказе в выдаче) разрешения на отчуждение права недропользования и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем.
      4. Экспертная комиссия по вопросам недропользования в течение двадцати рабочих дней с даты получения материалов рассматривает заявление и иные материалы и вырабатывает соответствующее предложение о выдаче (отказе в выдаче) разрешения на отчуждение права недропользования и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем.
      Экспертная комиссия по вопросам недропользования вправе запрашивать и получать от заявителя и других лиц любые дополнительные материалы, непосредственно касающиеся отчуждения права недропользования либо доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем.
      Предложение Экспертной комиссии по вопросам недропользования о выдаче (отказе в выдаче) разрешения на отчуждение права недропользования и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, оформляется протоколом, который направляется в компетентный орган.
      5. Компетентный орган на основании предложения Экспертной комиссии по вопросам недропользования в срок, не превышающий тридцати рабочих дней с момента получения предложения, принимает решение о выдаче (отказе в выдаче) разрешения на отчуждение права недропользования и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем.
      6. Разрешение на отчуждение права недропользования и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, выдается компетентным органом только при соблюдении следующих условий:
      1) если приобретатель права недропользования (его части) полностью соответствует требованиям, предъявляемым настоящим Законом к недропользователям и лицам, претендующим на предоставление права недропользования;
      2) если такая передача не повлечет за собой несоблюдение требований законодательства Республики Казахстан, в том числе требований по обеспечению национальной безопасности страны, концентрации прав в рамках контракта и (или) концентрации прав на проведение операций в области недропользования, а также международных соглашений, заключенных Республикой Казахстан;
      3) заявление о предоставлении разрешения на передачу права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, соответствует требованиям пункта 2 настоящей статьи.
      7. Вопрос о выдаче разрешения компетентного органа на отчуждение права недропользования, долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, являющемся недропользователем, определенному лицу рассматривается отдельно для каждого случая такого отчуждения. Установление в контракте либо ином акте общего разрешения на такое отчуждение по усмотрению недропользователя либо его участника (акционера) не допускается.
      8. Право недропользования не может быть передано в течение двух лет с момента вступления контракта в силу, за исключением случаев обращения взыскания на право недропользования либо реорганизации юридического лица, являющегося недропользователем.
      Положения настоящего пункта не применяются в случаях передачи или приобретения права недропользования национальной компанией или ее дочерней организацией.
      9. Отказ в выдаче разрешения на передачу права недропользования может быть оспорен в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
      10. Выдача (отказ в выдаче) разрешения областными (города республиканского значения, столицы) исполнительными органами и выработка предложений Экспертными комиссиями по вопросам недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых о выдаче (отказе в выдаче) разрешения на передачу права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых и (или) доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых, осуществляется в порядке, установленном настоящей статьей.

     Статья 36. Переход права недропользования и связанных
                 с ним прав в порядке правопреемства при
                 реорганизации юридического лица

1. Переход в порядке правопреемства права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, на основании передаточного акта или разделительного баланса в случае реорганизации юридического лица, обладающего правом недропользования, или юридического лица, являющегося участником (акционером) юридического лица, обладающего правом недропользования, допускается только на основании разрешения компетентного органа, выдаваемого в порядке, установленном статьей 35 настоящего Закона.

     Статья 37. Переход права недропользования и связанных
                 с ним прав в порядке универсального
                 правопреемства в случае смерти гражданина

Переход в порядке наследования права недропользования, долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, осуществляется в порядке, установленном гражданским законодательством.

Статья 38. Прекращение права недропользования

      1. Никто не может быть лишен права недропользования иначе как по основаниям, установленным настоящим Законом и другими законами.
      2. Право недропользования прекращается в случаях:
      1) прекращения действия контракта;
      2) истечения срока действия или отзыва разрешения на проведение операций по строительству и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей и предназначенных для захоронения радиоактивных отходов, вредных веществ и сточных вод, а также на разведку или добычу производственно-технических подземных вод в объеме от двух тысяч и более кубических метров в сутки в соответствии с пунктом 6 статьи 33 настоящего Закона;
      3) принятия Правительством Республики Казахстан решения о запрете пользования участком недр в соответствии со статьей 14 настоящего Закона;
      4) ликвидации юридического лица, обладающего правом недропользования;
      5) в иных случаях, установленных настоящим Законом.
      3. Прекращение права недропользования является безусловным основанием прекращения права землепользования на земельный участок, предоставленный для целей недропользования.

Статья 39. Процедура прекращения права недропользования
в принудительном порядке

      1. В случаях обращения взыскания на право недропользования, долю участия (пакет акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, в том числе при залоге, соответствующая реализация (продажа) права недропользования, долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, производится путем проведения публичных торгов, если иное не установлено настоящим Законом.
      К участию в таких торгах допускаются лица, получившие разрешение компетентного органа на участие в торгах по реализации (продаже) права недропользования (его части), долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования.
      Лицо, имеющее намерение принять участие в публичных торгах по реализации (продаже) права недропользования (его части), долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, направляет в компетентный орган заявление о выдаче разрешения на участие в таких публичных торгах.
      Заявление о выдаче разрешения на участие в торгах по реализации (продаже) права недропользования (его части), долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, должно быть составлено на государственном и русском языках и содержать сведения, установленные пунктом 2 статьи 35 настоящего Закона.
      Заявление о выдаче разрешения на участие в торгах по реализации (продаже) права недропользования (его части), долей участия (пакетов акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, рассматривается компетентным органом в порядке, установленном статьей 35 настоящего Закона.
      Положения настоящего пункта также применяются для случаев реализации конкурсной массы при осуществлении процедур банкротства.
      При заключении по результатам торгов сделки по отчуждению права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, с лицом, получившим разрешение компетентного органа на участие в таких торгах в соответствии с настоящим пунктом, получение дополнительного разрешения компетентного органа на отчуждение права недропользования и (или) связанных с ним объектов не требуется.
      2. Удовлетворение требования залогодержателя из стоимости заложенного права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, производится в судебном порядке.
      3. При объявлении торгов по реализации заложенного права недропользования, доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, несостоявшимися, залогодержатель с разрешения компетентного органа вправе обратить заложенное имущество в свою собственность (стать обладателем права недропользования или доли участия в юридическом лице, обладающем правом недропользования), либо требовать назначения новых торгов.
      4. Залогодержатель, имеющий намерение приобрести заложенное право недропользования (его часть), долю участия (пакет акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, в случае объявления торгов по реализации заложенного права недропользования (его части), доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, несостоявшимися, направляет в компетентный орган заявление о выдаче разрешения на приобретение заложенного права недропользования (его части), доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования.
      Заявление о выдаче разрешения на приобретение заложенного права недропользования (его части), доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, должно быть составлено на государственном и русском языках и содержать сведения, установленные пунктом 2 статьи 35 настоящего Закона.
      Заявление о выдаче разрешения на приобретение заложенного права недропользования (его части), доли участия (пакета акций) в юридическом лице, обладающем правом недропользования, рассматривается компетентным органом в порядке, установленном статьей 35 настоящего Закона.
      5. Условия договоров о залоге и иных соглашений, противоречащие положениям настоящей статьи, недействительны.

     Статья 40. Осуществление права недропользования,
                 связанного с техногенными минеральными
                 образованиями

Добыча из техногенных минеральных образований, находящихся в государственной собственности и не закрепленных за конкретными государственными предприятиями, производится на общих основаниях на основе контракта.

Статья 41. Осуществление права недропользования на
государственное геологическое изучение недр

      1. Государственное геологическое изучение недр может проводиться физическими и юридическими лицами, которым предоставлено право недропользования на государственное геологическое изучение недр в соответствии с пунктом 8 статьи 33 настоящего Закона.
      2. Работы (операции) при проведении государственного геологического изучения недр могут включать в себя региональные и геологосъемочные работы, проведение геологических, геофизических, геохимических, гидрогеологических исследований, поисковые, поисково-оценочные, поисково-разведочные и разведочные работы, ведение мониторинга состояния недр, создание государственных геологических карт, прикладные научные исследования в области изучения и использования недр, ликвидацию и консервацию самоизливающихся гидрогеологических и нефтяных скважин.
      3. Государственное геологическое изучение недр может финансироваться за счет бюджетных средств или других источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

     Статья 42. Осуществление строительства и (или)
                 эксплуатации подземных сооружений, не
                 связанных с разведкой или добычей

      1. Особенности осуществления строительства и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, а также особенности порядка предоставления права недропользования на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, определяются Правительством Республики Казахстан.
      2. Условия и порядок проведения строительства и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, определяются контрактом.
      3. К строительству и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, применяются нормы настоящего Закона, относящиеся к добыче, если иное не предусмотрено законодательством Республики Казахстан.

Статья 43. Переработка минерального сырья

1. Переработка минерального сырья является операцией, непосредственно следующей за добычей.
2. Лицензирование переработки минерального сырья не регулируется настоящим Законом и производится в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о лицензировании.

Глава 4. Предоставление права недропользования на
разведку и добычу на основе конкурса

Статья 44. Участки недр, выставляемые на конкурс

      1. Компетентный орган формирует перечни участков недр на предоставление права недропользования на разведку или добычу, а также перечни участков недр, условием конкурса для которых является долевое участие национальной компании (социально-предпринимательской корпорации).
      Перечни участков недр формируются на основании предложений уполномоченного органа по изучению и использованию недр.
      2. Перечни участков недр, выставляемых на конкурс, утверждаются Правительством Республики Казахстан, а по общераспространенным полезным ископаемым - местными исполнительными органами.
      3. Перечни выставляемых на конкурс участков недр, расположенных в пределах особо охраняемых природных территорий, должны быть согласованы с уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий.
      4. Конкурс на предоставление права недропользования проводится компетентным органом в соответствии с настоящим Законом.
      5. Компетентный орган проводит конкурс и заключает контракты на проведение операций по добыче только после государственной экспертизы недр в отношении запасов месторождений и подтверждения наличия запасов промышленных категорий.

Статья 45. Условия проведения конкурса на предоставление
права недропользования

      1. Информация о проведении конкурса и условиях его проведения публикуется в периодических печатных изданиях одновременно на государственном и русском языках, распространяемых на всей территории Республики Казахстан.
      Все лица, желающие принять участие в конкурсе, не позднее окончательного срока подачи заявок на участие в конкурсе имеют право на получение информации, связанной с порядком проведения конкурса.
      2. Извещение о проведении конкурса на предоставление права недропользования должно содержать:
      1) время и место его проведения, а также срок подачи заявок;
      2) основные условия конкурса;
      3) указание на местонахождение и краткое описание участков недр, которые намечается предоставить для проведения операций по недропользованию;
      4) информацию о размере взноса за участие в конкурсе и банковские реквизиты для его платы;
      5) подписного бонуса;
      6) минимальное количество привлекаемых казахстанских кадров (в процентном отношении к общему количеству привлекаемых наемных работников, привлекаемых для проведения операций по недропользованию);
      7) минимальный объем товаров, работ и услуг казахстанского происхождения (в процентном отношении к общему объему товаров, работ и услуг, используемых при проведении операций по недропользованию);
      8) минимальный размер затрат на обучение казахстанских специалистов.
      3. В случае необходимости извещение о проведении конкурса на предоставление права недропользования может содержать минимальное количество минерального сырья, переработку которого на территории Республики Казахстан обязуется обеспечить участник конкурса.
      Минимальное количество минерального сырья, переработку которого на территории Республики Казахстан обязуется обеспечить участник конкурса, определяется компетентным органом совместно с уполномоченным органом в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики.
      4. Срок, предоставляемый участникам конкурса для подачи заявок, включая общераспространенные полезные ископаемые, не может быть менее одного месяца с даты опубликования извещения о проведении конкурса.
      5. Срок между датой опубликования условий конкурса и датой проведения (началом подведения итогов) конкурса не может составлять менее четырех месяцев, а по общераспространенным полезным ископаемым - менее трех месяцев.
      6. Взнос за участие в конкурсе возврату не подлежит.

Статья 46. Заявка на участие в конкурсе на
предоставление права недропользования

      1. Заявка на участие в конкурсе должна содержать:
      1) для юридических лиц - наименование заявителя, его местонахождение, государственную принадлежность, сведения о государственной регистрации в качестве юридического лица и регистрации в налоговых органах, сведения о руководителях и участниках или акционерах заявителя - юридического лица с указанием размера их доли в уставном капитале (от общего размера уставного капитала), сведения об обращении ценных бумаг юридического лица на организованном рынке ценных бумаг с указанием общего количества таких бумаг, сведения о дочерних организациях заявителя;
      2) для физических лиц - имя и фамилию заявителя, его местонахождение, гражданство, сведения о документах, удостоверяющих личность заявителя, о регистрации заявителя в налоговых органах, о регистрации заявителя в качестве субъекта предпринимательской деятельности;
      3) данные о руководителях или представителях, которые будут представлять заявителя, включая сведения о полномочиях таких лиц;
      4) информацию о предыдущей деятельности заявителя, включая список государств, в которых он осуществлял свою деятельность за последние три года;
      5) наименование участка недр и право недропользования, на которое претендует заявитель;
      6) документ об уплате заявителем взноса за участие в конкурсе.
      К заявке прилагаются документы, заверенные надлежащим образом и подтверждающие указанные в заявке сведения.
      2. Заявка принимается к рассмотрению при условии соблюдения заявителем требований настоящей статьи. Заявка, не соответствующая требованиям настоящей статьи, подлежит отклонению.
      3. О принятии заявки к участию в конкурсе заявитель официально уведомляется компетентным органом в месячный срок с даты завершения приема заявок на участие в конкурсе.

Статья 47. Пакет геологической информации по
выставляемым на конкурс участкам недр

      1. До извещения о конкурсе, уполномоченный орган по изучению и использованию недр готовит пакеты геологической информации по выставляемым участкам недр и определяет ее стоимость. Пакет должен содержать объем имеющейся геологической, горнотехнической, технологической и иной информации, необходимой для решения заявителя об участии в конкурсе.
      2. После принятия заявки на участие в конкурсе заявителю, уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение месяца после обращения заявителя предоставляется за плату пакет геологической информации по предоставляемому участку недр.
      Стоимость пакета геологической информации определяется, исходя из размера исторических затрат, определяемых в порядке установленном Правительством Республики Казахстан.
      Стоимость пакета геологической информации возврату не подлежит.
      3. Заявитель не имеет права раскрывать в любой форме или передавать полученную геологическую информацию третьим лицам.

Статья 48. Конкурсное предложение

      1. Заявитель, допущенный к участию в конкурсе, в установленные условиями конкурса сроки составляет конкурсное предложение на получение права недропользования на разведку или добычу.
      2. Компетентный орган в течение трех месяцев с даты объявления конкурса принимает конкурсные предложения, представляемые участниками конкурса.
      Участник конкурса, представивший конкурсное предложение, не имеет права отозвать или изменить его с даты, с которой истекает установленный срок для подачи конкурсных предложений до подведения итогов конкурса.
      3. Конкурсное предложение должно содержать:
      1) предлагаемый размер подписного бонуса;
      2) документы, подтверждающие возможность исполнения обязательства по выплате заявленного подписного бонуса в полном объеме (собственные средства, гарантии банков);
      3) размер отчислений в местный бюджет на социально-экономическое развитие региона и развитие его инфраструктуры. При этом обязательства и намерения по участию в социально-экономическом развитии региона и его инфраструктуры устанавливаются исключительно в денежном выражении и уплачиваются в доход местного бюджета;
      4) обязательства по привлекаемым казахстанским кадрам в процентном отношении от общего количества привлекаемых к работам кадрам;
      5) обязательства по обучению казахстанских кадров;
      6) обязательства по использованию товаров, работ, услуг казахстанского происхождения в процентном выражении;
      7) обязательства по присоединению к Меморандуму о взаимопонимании в отношении реализации Инициативы прозрачности деятельности добывающих отраслей в Республике Казахстан до подписания контракта, за исключением конкурсных предложений на получение права недропользования по общераспространенным полезным ископаемым и подземным водам;
      8) копия документа, подтверждающего оплату за приобретение геологической информации.
      В случае установления в извещении о проведении конкурса минимального количества минерального сырья, переработку которого на территории Республики Казахстан обязуется обеспечить участник конкурса, конкурсное предложение должно соответствовать такому требованию.
      Конкурсное предложение, не соответствующее указанным выше требованиям, а также указанным в пункте 2 статьи 45 настоящего Закона требованиям о минимальных размерах подписного бонуса, казахстанского содержания и затрат на обучение казахстанских специалистов подлежит отклонению.
      4. Обязательства и намерения, предложенные заявителем в конкурсном предложении, включаются в рабочую программу и контракт.

Статья 49. Отказ в праве на участие в конкурсе

      Лицу, подавшему заявку на участие в конкурсе, может быть отказано в праве на участие в конкурсе в следующих случаях:
      1) несоответствия заявки на участие в конкурсе требованиям статьи 46 настоящего Закона;
      2) не соответствия конкурсного предложения условиям конкурса;
      3) представления заявителем недостоверных сведений;
      4) если предоставление заявителю права недропользования повлечет за собой несоблюдение требований по обеспечению национальной безопасности страны, в том числе в случае концентрации прав в рамках контракта и (или) концентрации прав на проведение операций в области недропользовании.
      Отказ в праве на участие в конкурсе в соответствии с подпунктом 4) настоящей статьи оформляется без объяснения причин.
      Отказ в праве на участие в конкурсе может быть обжалован в судебном порядке.

Статья 50. Подведение итогов конкурса

      1. Победитель конкурса определяется по итогам рассмотрения конкурсных предложений на основе совокупности следующих критериев:
      1) размер подписного бонуса;
      2) размер отчислений в местный бюджет на социально-экономическое развитие региона и развитие его инфраструктуры.
      2. Победитель конкурса из числа заявителей, представивших конкурсные предложения на получение право недропользования на разведку или добычу полезных ископаемых, кроме общераспространенных, определяется Комиссией по проведению конкурсов на предоставление права недропользования, состав которой утверждается Правительством Республики Казахстан.
      При проведении конкурсов на получение права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых Конкурсная комиссия по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых формируется областными (города республиканского значения, столицы) исполнительными органами.
      3. Подведение итогов конкурса оформляется протоколом, подписываемым всеми присутствующими членами Комиссии по проведению конкурсов на предоставление права недропользования (Конкурсной комиссии по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых).
      Срок подведения итогов конкурса не должен превышать пятнадцати дней с даты, в которую истекает срок для подачи конкурсных предложений. Срок подведения итогов конкурса может быть продлен по решению Комиссии по проведению конкурсов на предоставление права недропользования (Конкурсной комиссии по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых), но не более чем на один месяц.
      4. Итоги конкурса могут быть обжалованы участниками конкурса в установленном порядке.
      5. Контракт с победителем конкурса заключается в порядке и на условиях, установленных настоящим Законом.
      6. Результаты конкурса должны быть опубликованы в официальном печатном издании одновременно на государственном и русском языках, а также на официальном сайте уполномоченного органа.

Статья 51. Порядок и основания признания конкурса
несостоявшимся

      1. Конкурс на предоставление права недропользования признается Комиссией по проведению конкурсов на предоставление права недропользования (Конкурсной комиссией по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых) несостоявшимся в следующих случаях:
      1) отсутствия представленных заявок;
      2) предоставления менее двух заявок;
      3) к участию в конкурсе не допущен ни один заявитель;
      4) к участию в конкурсе допущен один заявитель;
      5) осталось только одно не отклоненное конкурсное предложение.
      2. Решение о признании конкурса несостоявшимся оформляется протоколом Комиссии по проведению конкурсов на предоставление права недропользования (Конкурсной комиссией по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых).
      Решение Комиссии по проведению конкурсов на предоставление права недропользования (Конкурсной комиссией по предоставлению права недропользования на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых) о признании конкурса несостоявшимся объявляется всем участникам, допущенным к конкурсу.
      3. Объявление о признании конкурса несостоявшимся должно быть опубликовано в официальном печатном издании.

Статья 52. Порядок и основания проведения повторного
конкурса

      1. В случае признания конкурса на получение права недропользования несостоявшимся компетентным органом может быть принято одно из следующих решений:
      1) о повторном проведении конкурса;
      2) об изменении конкурсной документации и повторном проведении конкурса.
      2. Повторный конкурс проводится в порядке и сроки, предусмотренные настоящим Законом для проведения конкурса.
      3. В случае, если конкурс был признан несостоявшимся в связи с поступлением одного конкурсного предложения, при повторном конкурсе взнос за участие в конкурсе и стоимость пакета геологической информации с заявителя, подавшего такое конкурсное предложение, не взимаются.
      4. В случае, если повторный конкурс признан несостоявшимся по причине наличия только одного не отклоненного конкурсного предложения, компетентный орган вправе заключить контракт с участником конкурса, подавшим такое конкурсное предложение путем прямых переговоров на условиях, не худших, чем условия, изложенные в конкурсном предложении.

Статья 53. Признание конкурса недействительным

      1. Конкурс, проведенный с нарушением правил, установленных настоящим Законом, может быть признан недействительным на основании решения суда по иску заинтересованного лица.
      Основаниями для признания конкурса недействительным являются:
      1) нарушение правил проведения конкурса, установленных настоящим Законом, которое повлияло на определение победителя конкурса;
      2) установление факта предоставления компетентному органу заведомо ложной информации, оказавшей влияние на его решение о победителе конкурса;
      3) изменение состава участников, либо акционеров юридического лица, признанного победителем конкурса, до даты заключения контракта;
      4) установление факта оказания должностными лицами, участвующими в проведении конкурса, лицу, признанному победителем в конкурсе, незаконных преимуществ перед другими участниками (заявителями) конкурса, либерализации условий и (или) снижения размера платежей в бюджет.
      2. В случае признания конкурса недействительным до заключения контракта, контракт не заключается, после заключения контракта - контракт, заключенный с победителем конкурса, признается недействительным в порядке, установленном настоящим Законом.
      3. В случае признания конкурса недействительным лицо, которое было объявлено победителем такого конкурса, вправе требовать возврата уплаченного в порядке, установленном статьей 65 настоящего Закона, подписного бонуса, если докажет, что конкурс был признан недействительным не по его вине.

Глава 5. Предоставление права недропользования на
разведку и добычу на основе прямых переговоров

Статья 54. Объекты прямых переговоров

      1. Участки недр, предоставляемые для проведения операций по разведке или добыче полезных ископаемых, кроме общераспространенных, на основе прямых переговоров, определяются компетентным органом, за исключением участков недр, предоставляемых для проведения операций по добыче с лицом, имеющим преимущественное право на получение права недропользования на добычу в связи с коммерческим обнаружением на основании контракта на разведку.
      Без проведения конкурса на основе прямых переговоров контракты заключаются в случаях, установленных пунктом 2 статьи 33 настоящего Закона.
      2. Объектами прямых переговоров по заключению контрактов на предоставление права недропользования на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, определяемыми уполномоченным органом по изучению и использованию недр, являются:
      1) подземные и заглубленные ниже почвенного слоя сооружения для хранилищ и резервуаров нефти и газа, а также продуктов их переработки;
      2) тоннели, метрополитены, подземные путепроводы и инженерные сооружения с глубиной залегания свыше трех метров;
      3) сооружения, предназначенные для закачки подземных вод в недра для искусственного восполнения запасов;
      4) хвостохранилища, шламохранилища для захоронения и складирования твердых, жидких отходов, вредных ядовитых веществ и сброса сточных и промышленных вод в недра.
      3. Участки недр по общераспространенным полезным ископаемым, предоставляемые для проведения операций по недропользованию на основе прямых переговоров, определяются областными (города республиканского значения, столицы) исполнительными органами.

Статья 55. Порядок и условия проведения прямых переговоров

      1. Правом на заключение контракта на недропользование на основе прямых переговоров обладают лица, определенные настоящим Законом.
      Лицо, обращающееся за предоставлением права недропользования на основе прямых переговоров, должно соответствовать требованиям, предъявляемым к недропользователям настоящим Законом.
      2. Прямые переговоры по предоставлению права недропользования на разведку и добычу полезных ископаемых проводятся рабочей группой компетентного органа. Состав рабочей группы утверждается компетентным органом.
      Прямые переговоры по предоставлению права недропользования на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, проводятся рабочей группой уполномоченного органа по изучению и использованию недр. Состав рабочей группы утверждается уполномоченным органом по изучению и использованию недр по согласованию с компетентным органом.
      3. Для участия в прямых переговорах лицо, претендующее на заключение контракта, направляет в компетентный орган заявку в соответствии с требованиями, установленными настоящей главой.
      4. После принятия заявки на участие в прямых переговорах, уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение месяца после обращения заявителя предоставляется за плату пакет геологической информации по предоставляемому участку недр.
      Стоимость пакета геологической информации определяется в порядке, установленном статьей 47 настоящего Закона.
      5. Компетентный орган обязан уведомить заявителя о принятии решения о проведении прямых переговоров или об отказе в проведении прямых переговоров в течение двух месяцев со дня подачи заявки.
      Компетентный орган уведомляет заявителя о дате проведения прямых переговоров.
      6. Прямые переговоры проводятся в течение двух месяцев с даты поступления заявки, оформленной в соответствии с требованиями статьи 56 настоящего Закона. Срок проведения прямых переговоров может быть продлен по решению компетентного органа.

Статья 56. Заявка на участие в прямых переговорах

      1. Заявка на участие в прямых переговорах должна содержать:
      1) для юридических лиц - полное наименование заявителя, его местонахождение, государственную принадлежность, сведения о государственной регистрации в качестве юридического лица и регистрации в налоговых органах, сведения о руководителях и их полномочиях, сведения об участниках или акционерах заявителя - юридического лица с указанием размера их доли в уставном капитале (от общего размера уставного капитала), сведения об обращении ценных бумаг юридического лица на организованном рынке ценных бумаг с указанием общего количества таких бумаг, сведения о дочерних организациях заявителя;
      2) для физических лиц - фамилия и имя заявителя, его местонахождение, гражданство, сведения о документах, удостоверяющих личность заявителя, сведения о регистрации заявителя в налоговых органах, сведения о регистрации заявителя в качестве субъекта предпринимательской деятельности;
      3) данные о руководителях или представителях, которые будут представлять заявителя, включая сведения о полномочиях таких лиц;
      4) данные о технических, управленческих, организационных и финансовых возможностях заявителя, указываемые в заявке всеми заявителями за исключением национальных компаний, а также лиц, которые обращаются за предоставлением права недропользования на основании произведения ими коммерческого обнаружения на основании контракта на разведку;
      По требованию компетентного органа заявитель дополнительно предоставляет иную информацию, в зависимости от основания проведения прямых переговоров.
      2. К заявке на участие в прямых переговорах по заключению контракта на строительство и (или) эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей, должны дополнительно прикладываться документы, содержащие следующие сведения:
      1) общую характеристику объектов захоронения вредных, ядовитых веществ, твердых и жидких отходов, места сброса сточных и промышленных вод (местоположение объекта, период эксплуатации, затраты на содержание, наличие и расположение наблюдательной сети мониторинга подземных вод, окружающей среды и недр);
      2) физическую характеристику объектов - характеристику изоляции, тип горных пород, глубину залегания и эффективную мощность пласта коллектора, его площадь, коэффициент пористости, характеристику подстилающего и перекрывающего водоупора, скорость естественного потока подземных вод, качественные и количественные показатели, горнотехнические, специальные инженерно-геологические, гидрогеологические и экологические условия захоронения, складирования и сброса;
      3) об организациях, деятельность которых влечет образование вредных, ядовитых веществ, твердых и жидких отходов, сточных и промышленных вод (местонахождение и ведомственная принадлежность);
      4) характеристику вредных, ядовитых веществ, твердых и жидких отходов, сточных и промышленных вод (наименование продукта, техническое производство или процесс, в результате которого образуется продукт, их физическая характеристика, полный химический состав, содержание токсичных компонентов, пожаро- взрывоопасность, растворимость, совместимость с другими веществами при хранении, основные загрязняющие радионуклиды, их активность, характеристика системы транспортировки;
      5) заключение уполномоченного органа по изучению и использованию недр;
      6) заключение государственной экологической экспертизы.
      3. Заявка на получение права недропользования на добычу должна предусматривать:
      1) размер подписного бонуса;
      2) размер казахстанского содержания в процентах в отношении закупаемых товаров, работ, услуг и привлекаемых кадров, рассчитанный по методикам для определения условий конкурса;
      3) размер отчислений в местный бюджет на социально-экономическое развитие региона и развитие его инфраструктуры.
      4. К заявке прилагаются надлежащим образом заверенные документы (либо их копии), подтверждающие указанные в заявке сведения.

Статья 57. Принятие решения по итогам прямых переговоров

      1. Решение о предоставлении, либо об отказе в предоставлении права недропользования на основе прямых переговоров принимается на основе данных, свидетельствующих о возможности исполнения заявителем обязательств по контракту.
      2. Решение компетентного органа по итогам прямых переговоров оформляется протоколом прямых переговоров, который подписывается всеми присутствующими членами рабочей группы, сформированной компетентным органом.
      В случае предоставления права недропользования по итогам прямых переговоров протокол прямых переговоров подписывается уполномоченным представителем заявителя.
      Датой принятия решения по итогам прямых переговоров считается дата подписания протокола прямых переговоров.
      Компетентный орган обязан уведомить заявителя о решении, принятом по итогам прямых переговоров в срок, составляющий не более десяти дней с даты подписания протокола прямых переговоров.
      3. В случае принятия решения о предоставлении права недропользования на основе прямых переговоров, контракт с заявителем заключается в порядке и на условиях, установленных настоящим Законом, с учетом особенностей, предусмотренных настоящей главой.
      Условия проведения операций по недропользованию, предложенные заявителем в ходе прямых переговоров, и принятые компетентным органом, в обязательном порядке включаются в протокол прямых переговоров, а впоследствии - в рабочую программу и контракт.

     Статья 58. Особенности предоставления права
                 недропользования при переходе от этапа
                 разведки на этап добычи

      1. Если иное не установлено настоящим Законом, недропользователь, обнаруживший и оценивший месторождение на основании контракта на разведку, имеет преимущественное право перед другими лицами на предоставление ему права недропользования на добычу без проведения конкурса на основе прямых переговоров.
      2. Лицо, которое произвело обнаружение и оценку месторождения на основании контракта на разведку, вправе обратиться в компетентный орган с заявкой о проведении прямых переговоров по заключению контракта на добычу в срок, не позднее трех месяцев с даты завершения контракта на разведку.
      3. Компетентный орган, не позднее двух месяцев с даты поступления заявки, в одностороннем порядке определяет следующие условия контракта на добычу, которые направляются заявителю:
      1) размер подписного бонуса;
      2) размер казахстанского содержания в отношении: товаров, работ и услуг, а также казахстанских кадров;
      3) размер отчислений в местный бюджет на социально-экономическое развитие региона и развитие его инфраструктуры.
      4. В случае согласия заявителя с предложенными условиями, сторонами подписывается протокол прямых переговоров. Заявитель обязан в срок до двенадцати месяцев после подписания протокола подготовить необходимые проектные документы, рабочую программу и проект контракта в порядке, установленном настоящим Законом.
      В случае, если по вине заявителя контракт не будет заключен в течение двадцати четырех месяцев с даты подписания протокола прямых переговоров, заявитель теряет преимущественное право на заключение контракта на добычу, а соответствующий участок (участки) недр может быть выставлен на конкурс в порядке, предусмотренном настоящим Законом, с условием возмещения такому лицу затрат на разведку.
      5. В случае несогласия заявителя с предложенными компетентным органом условиями, компетентный орган принимает решение об отказе в предоставлении заявителю права недропользования на добычу на основе прямых переговоров, а заявитель, обнаруживший и оценивший месторождение, теряет преимущественное право на заключение контракта на добычу, и соответствующий участок (участки) недр в течение трех месяцев выставляется компетентным органом на конкурс.
      Необходимыми условиями участия в таком конкурсе должны являться следующие обязательства лица, претендующего на заключение контракта:
      1) по заключению контракта на условиях о размере подписного бонуса, казахстанского содержания в отношении товаров, работ и услуг, казахстанского содержания в отношении казахстанских кадров, отчислений в местный бюджет на социально-экономическое развитие региона и развитие его инфраструктуры, которые не могут быть менее размеров, установленных компетентным органом в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи;
      2) по принятию необходимых мер для поддержания контрактной территории в состоянии, пригодном для осуществления операций по добыче, с учетом требований экологической безопасности и обеспечению на соответствующей контрактной территории безопасных условий для населения и персонала с даты определения победителя конкурса до заключения контракта на добычу;
      3) по возмещению лицу, которое произвело коммерческое обнаружение на основании контракта на разведку, затраты на обнаружение и оценку выставленного на конкурс участка недр и поддержание контрактной территории в состоянии, пригодном для осуществления дальнейших операций по добыче в соответствии с подпунктом 2) пункта 10 настоящей статьи.
      Такое возмещение осуществляется в порядке единовременной выплаты полной суммы соответствующих затрат с учетом инфляции, определяемой на основе данных уполномоченного органа по статистике.
      Срок возмещения таких затрат устанавливается компетентным органом и не должен превышать трех месяцев с даты заключения контракта с победителем конкурса.
      Победитель конкурса вправе провести аудит возмещаемых им затрат. В случае спора о размере возмещаемых затрат между победителем конкурса и недропользователем, обнаружившим и оценившим месторождение на основании контракта на разведку, такой спор подлежит разрешению в судебном порядке.
      6. Решение компетентного органа об отказе в предоставлении права недропользования на основе прямых переговоров лицу, не согласному с условиями контракта, предложенными компетентным органом, может быть обжаловано в судебном порядке.
      7. Если конкурс, проводимый в соответствии с пунктом 5 настоящей статьи, признан несостоявшимся, компетентный орган и лицо, которое произвело обнаружение и оценку месторождения на основании контракта на разведку, должны провести прямые переговоры с целью определения условий, указанных в пункте 3 настоящей статьи.
      В случае достижения соглашения по таким условиям подписывается протокол прямых переговоров и осуществляется разработка проектных документов и проекта контракта в порядке, установленном пунктом 4 настоящей статьи.
      В случае не достижения соглашения по условиям, указанным в пункте 3 настоящей статьи, компетентный орган и лицо, которое произвело обнаружение и оценку месторождения на основании контракта на разведку, совместно определяют необходимые условия повторного конкурса, касающиеся размеров подписного бонуса, казахстанского содержания в отношении товаров, работ, услуг и казахстанских кадров, а также отчислений в местный бюджет на социально-экономическое развитие региона и развитие его инфраструктуры.
      8. В случае признания повторного конкурса несостоявшимся лицо, которое произвело обнаружение и оценку месторождения на основании контракта на разведку, вправе требовать заключения с ним контракта на добычу на условиях, предложенных им в ходе прямых переговоров.
      9. Недропользователь, обнаруживший и оценивший месторождение на основании контракта на разведку, и подавший заявку о проведении прямых переговоров по заключению контракта на добычу, до окончания срока действия соответствующего контракта на разведку продолжает исполнение обязательств в соответствии с контрактом на разведку, рабочей программой и проектными документами.
      10. После прекращения действия контракта на разведку недропользователь, подавший заявку о проведении прямых переговоров по заключению контракта на добычу, обязан:
      1) в случае возврата части (частей) контрактной территории провести работы по ликвидации или консервации объектов недропользования в соответствии со статьей 108 настоящего Закона, в том числе восстановить участки земли и другие природные объекты, нарушенные вследствие проведения операций по разведке, до состояния, пригодного для дальнейшего использования на возвращаемой части (частях) контрактной территории;
      2) при намерении проведения операций по добыче на всей контрактной территории или части (частях) контрактной территории, не подлежащих возврату - до заключения контракта на добычу принять необходимые меры для поддержания контрактной территории (частей контрактной территории) в состоянии, пригодном для осуществления дальнейших операций по добыче, с учетом требований экологической безопасности и обеспечить на соответствующей контрактной территории (частях контрактной территории) безопасные условия для населения и персонала.
      В случае не заключения контракта на добычу на основе прямых переговоров c недропользователем, обнаружившим и оценившим месторождение на основании контракта на разведку, его обязательство по поддержанию контрактной территории (частей контрактной территории) в состоянии, пригодном для осуществления дальнейших операций по добыче, прекращается в момент определения победителя конкурса, проводимого в порядке, установленном настоящей статьей.

Глава 6. Контракт на недропользование

Статья 59. Виды контрактов на недропользование

      1. Для проведения операций по недропользованию применяются следующие виды контрактов:
      1) для проведения разведки - контракт на разведку;
      2) для проведения добычи - контракт на добычу и первичную переработку;
      3) для проведения строительства и/или эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей - контракт на строительство и/или эксплуатацию подземных сооружений, не связанных с разведкой или добычей;
      4) для проведения государственного геологического изучения недр - контракт на государственное геологическое изучение недр.
      Заключение, исполнение, изменение или прекращение контракта производятся в соответствии с настоящим Законом.
      2. Условия контракта, за исключением контракта на государственное геологическое изучение недр, должны определяться с учетом положений модельных контрактов по видам недропользования, утверждаемых постановлениями Правительства Республики Казахстан, и должны включать следующие условия:
      1) определения;
      2) цель контракта;
      3) срок действия контракта;
      4) контрактная территория;
      5) право собственности на имущество и информацию;
      6) право государства на приобретение и реквизицию полезных ископаемых;
      7) общие права и обязанности сторон;
      8) рабочая программа;
      9) период разведки или добычи (в зависимости от вида контракта);
      10) коммерческое обнаружение;
      11) измерение полезного ископаемого;
      12) выполнение субподрядных работ;
      13) финансирование;
      14) налогообложение;
      15) бухгалтерский учет;
      16) страхование;
      17) ликвидация и ликвидационный фонд;
      18) охрана недр и окружающей среды;
      19) безопасность населения и персонала;
      20) ответственность подрядчика за нарушение условий контракта;
      21) непреодолимая сила;
      22) конфиденциальность;
      23) передача прав и обязанностей;
      24) применимое право;
      25) порядок разрешения споров;
      26) гарантии стабильности контракта;
      27) условия приостановления и прекращения действия контракта;
      28) язык контракта.
      Контракт может содержать и другие положения.
      Контракт должен содержать обязательства: по размеру и условиям выплаты подписного бонуса; по размеру и условиям отчислений в местный бюджет на социально-экономическое развитие региона и развитие его инфраструктуры; по привлекаемым казахстанским кадрам в процентном отношении от общего количества привлекаемых к работам кадрам, включая персонал, занятый на субподрядных работах; по размеру и условиям отчислений на обучение казахстанских специалистов; по использованию товаров, работ, услуг казахстанского происхождения в процентном выражении; по обеспечению равных условий и оплаты труда для казахстанского персонала по отношению к привлеченному иностранному персоналу, включая персонал, занятый на субподрядных работах.
      Условия контракта должны содержать размеры неустойки (штрафов, пени) за неисполнение недропользователем принятых им обязательств, в том числе по казахстанскому содержанию, по платежам неналогового характера, предусмотренным контрактом.
      3. Условия контракта не могут быть менее выгодными по отношению к Республике Казахстан, чем условия, установленные по итогам прямых переговоров либо в конкурсном предложении.
      4. Обязательными приложениями к контракту, за исключением контрактов на государственное геологическое изучение недр, являются геологический или горный отвод и рабочая программа.
      5. Условия контрактов в обязательном порядке должны предусматривать, что применимым правом по контрактам является законодательство Республики Казахстан.
      6. Контракт должен быть составлен на государственном и русском языках. По соглашению сторон контракта, текст контракта может быть также переведен на иной язык.
      7. Контроль за исполнением недропользователями условий контрактов на проведение разведки или добычи полезных ископаемых, за исключением общераспространенных, осуществляется компетентным органом.
      В отношении общераспространенных полезных ископаемых контроль за исполнением недропользователями условий контрактов на проведение разведки или добычи осуществляется областным (города республиканского значения, столицы) исполнительным органом.
      В случае нарушения недропользователем условий контракта компетентный орган, а в отношении контрактов на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых - областной (города республиканского значения, столицы) исполнительный орган письменным уведомлением указывает на обязанность недропользователя по устранению такого нарушения в установленный срок.
      8. Контракт на государственное геологическое изучение недр заключается в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

Статья 60. Подготовка проекта контракта на проведение
операций по недропользованию

      1. Проект контракта разрабатывается победителем конкурса, либо лицом, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, и согласовывается с компетентным органом путем переговоров.
      2. Проект контракта разрабатывается на основе модельного контракта, протокола прямых переговоров или конкурсного предложения победителя и утвержденной рабочей программы, составленной на основании разработанных и утвержденных в установленном порядке проектных документов.
      Положения проекта контракта должны соответствовать требованиям, предъявляемым настоящим Законом к условиям контракта.
      Проект контракта на разведку должен предусматривать обязательства подрядчика по разработке проекта оценочных работ в соответствии с требованиями настоящего Закона.
      3. Проект контракта совместно с рабочей программой до его подписания подлежит согласованию с уполномоченным органом по изучению и использованию недр. Проект контракта также подлежит следующим обязательным экспертизам: правовой, экологической, экономической.
      Экспертные заключения с окончательным перечнем замечаний к проекту контракта предоставляются соответствующими государственными органами в пределах своей компетенции в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан в срок, не позднее двух месяцев с даты первичного поступления проекта контракта либо изменений и дополнений в заключенный контракт.
      Замечания к проекту контракта, изложенные в экспертных заключениях соответствующих государственных органов, должны быть устранены в проекте контракта в обязательном порядке.
      4. Лицо, претендующее на заключение контракта, вправе направить проект контракта и рабочей программы на согласование в компетентный орган до согласования проекта контракта и рабочей программы уполномоченным органом по изучению и использованию недр и получения результатов необходимых экспертиз, но не ранее утверждения в установленном порядке проектных документов.
      Компетентный орган производит согласование проекта контракта c рабочей программой в течение одного месяца с даты их поступления.
      5. После согласования проекта контракта и рабочей программы с уполномоченным органом по изучению и использованию недр, проведения необходимых экспертиз и устранения лицом, претендующим на заключение контракта, всех замечаний, указанных в экспертных заключениях, проект контракта совместно с рабочей программой, всеми утвержденными проектными документами, результатами согласований и экспертиз направляется лицом, претендующим на заключение контракта для окончательного согласования в компетентный орган.
      Компетентный орган производит согласование окончательного текста контракта и рабочей программы в срок, не позднее двух месяцев с даты предоставления лицом, претендующим на заключение контракта, указанных в настоящем пункте документов.

Статья 61. Рабочая программа

      1. Рабочая программа является составной частью контракта и неотъемлемым приложением к нему, которое составляется на основе разработанных и утвержденных в установленном порядке проектных документов и должно быть согласовано с уполномоченным органом по изучению и использованию недр.
      Согласование рабочей программы с уполномоченным органом по изучению и использованию недр осуществляется одновременно с проведением экспертизы проекта контракта. Срок согласования рабочей программы составляет не более одного месяца с даты поступления рабочей программы в уполномоченный орган по изучению и использованию недр.
      2. При изменении показателей проектных документов, в результате которого изменяются показатели рабочей программы, в рабочую программу должны быть внесены соответствующие изменения.

Статья 62. Проект поисковых работ

      1. До подписания и регистрации контракта на разведку, победитель конкурса, либо лицо, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, разрабатывает проект поисковых работ.
      Проект поисковых работ должен содержать наиболее эффективную и интенсивную программу исследования территории, включающую современные и высокоточные методы поисков и лабораторно-аналитических исследований, которые должны обеспечивать эффективное и комплексное изучение участка недр и охватывать полностью всю территорию предоставленного в пользование участка недр.
      Проект поисковых работ должен содержать финансовую часть с отражением в ней затрат на проведение работ по поиску и выявлению месторождения на весь срок стадии поисковых работ.
      2. Проект поисковых работ в обязательном порядке подлежит следующим обязательным экспертизам:
      1) в области охраны окружающей среды;
      2) в области промышленной безопасности;
      3) в области здравоохранения и санитарии.
      3. Срок разработки и согласования проекта поисковых работ не должен превышать 6 месяцев с даты подписания протокола прямых переговоров для лица, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, или с даты объявления итогов конкурса - для лица, признанного победителем конкурса. Для лиц, осуществляющих закуп работ по проектированию в соответствии с законодательством о государственных закупках, срок разработки и согласования проекта поисковых работ может быть продлен на основании решения компетентного органа с учетом обязательных процедур, установленных законодательством о государственных закупках.
      Проект поисковых работ разрабатывается на срок до шести лет.
      Срок действия проекта поисковых работ подлежит продлению в случае продления компетентным органом срока действия контракта на разведку при проведении нефтяных операций на море в соответствии с пунктом 1 статьи 67 настоящего Закона.
      4. По полезным ископаемым, за исключением общераспространенных полезных ископаемых, проект поисковых работ, рассматривается ЦКР в течение одного месяца с даты поступления проекта в ЦКР и утверждается уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение пятнадцати рабочих дней с даты поступления предложения от ЦКР.
      По общераспространенным полезным ископаемым проект поисковых работ рассматривается МКР в течение одного месяца с даты поступления проекта в МКР и утверждается территориальным органом уполномоченного органа по изучению и использованию недр в течение пятнадцати рабочих дней с даты поступления предложения от МКР.
      5. В случае необходимости изменений и (или) дополнений в условия и объемы работ, определенные утвержденным проектом поисковых работ, составляется проект изменений и (или) дополнений к проекту поисковых работ, который рассматривается и утверждается органами, определенными пунктом 4 настоящей статьи.
      Срок рассмотрения и утверждения изменений и (или) дополнений в проект оценочных работ не должен превышать одного месяца с даты поступления в ЦКР или МКР проекта соответствующих изменений и (или) дополнений к проекту поисковых работ.
      6. Утвержденный проект поисковых работ является основанием для составления и заключения контракта.
      Проведение работ по поиску месторождений без утвержденного в установленном порядке проекта поисковых работ, а также в нарушение требований проекта поисковых работ, запрещается.

Статья 63. Проект оценочных работ

      1. В случае коммерческого обнаружения, подрядчик обязан известить об этом компетентный орган в течение тридцати рабочих дней.
      Компетентный орган в течение одного месяца выдает разрешение на переход к этапу оценочных работ. При переходе к этапу оценочных работ в обязательном порядке вносится изменение в рабочую программу и подписывается дополнение к контракту.
      Подтверждение обнаружения и определение сроков его оценки устанавливается компетентным органом по заключению уполномоченного органа по изучению и использованию недр. Подтверждение коммерческого обнаружения объявляется недропользователем.
      2. Проект оценочных работ составляется в случае обнаружения месторождения и определяет методику и объемы проведения геологоразведочных работ с целью оценки выявленного месторождения.
      Проект оценочных работ в обязательном порядке подлежит следующим обязательным экспертизам:
      1) в области охраны окружающей среды;
      2) в области промышленной безопасности;
      3) в области здравоохранения и санитарии.
      3. Проект оценочных работ должен содержать финансовую часть с отражением в ней затрат на проведение работ по поиску и выявлению месторождения на весь срок стадии оценочных работ.
      Проект оценочных работ разрабатывается на срок, необходимый для подсчета запасов и определения технологических параметров и экономической целесообразности освоения месторождения.
      4. Оценочные работы по твердым и общераспространенным полезным ископаемым могут включать проект опытно-промышленной добычи.
      Объемы и сроки опытно-промышленной добычи определяются по результатам предварительной экспертизы недр.
      Оценочные работы по углеводородному сырью могут включать проект пробной эксплуатации.
      Проект пробной эксплуатации предусматривает временную эксплуатацию пробуренных разведочных скважин.
      Предложения о необходимости и сроках проведения пробной эксплуатации направляются ЦКР в уполномоченный орган по изучению и использованию недр.
      5. По полезным ископаемым, за исключением общераспространенных полезных ископаемых, проект оценочных работ и проект опытно-промышленной добычи рассматриваются ЦКР в течение одного месяца с даты поступления соответствующего проекта в ЦКР и утверждаются уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение пятнадцати рабочих дней с даты получения предложений от ЦКР.
      Проект пробной эксплуатации рассматривается ЦКР в течение трех месяцев с даты поступления проекта в ЦКР и утверждается уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение пятнадцати рабочих дней с момента получения предложений от ЦКР.
      По общераспространенным полезным ископаемым проект оценочных работ и проект опытно-промышленной добычи рассматриваются МКР в течение одного месяца с даты поступления соответствующего проекта в МКР и утверждаются территориальными органами уполномоченного органа по изучению и использованию недр в течение пятнадцати рабочих дней со дня получения предложений от МКР.
      6. Срок разработки и согласования проекта не должен превышать пять месяцев с даты принятия решения о переходе к этапу оценочных работ.
      7. В случае необходимости изменений и (или) дополнений в условия и объемы работ, определенные утвержденными проектами, составляются проекты изменений и (или) дополнений к утвержденным проектам, которые рассматриваются и утверждаются органами, определенными пунктом 5 настоящей статьи.
      Срок рассмотрения и утверждения изменений и (или) дополнений в проекты не должен превышать одного месяца с даты поступления в ЦКР или МКР проекта соответствующих изменений и (или) дополнений.
      8. Проведение работ по оценке месторождений без утвержденного в установленном порядке проекта оценочных работ, а также в нарушение требований проекта оценочных работ, запрещается.

Статья 64. Проектные документы на проведение работ по
добыче

      1. До подписания и регистрации контракта на добычу, победитель конкурса, либо лицо, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, обязан обеспечить разработку установленных в настоящей статье проектных документов.
      2. По твердым и общераспространенным полезным ископаемым и подземным водам разрабатываются:
      1) проект промышленной разработки месторождения, который в обязательном порядке должен включать: календарный график горных и добычных работ и технические решения, обеспечивающие заданную производительность предприятия и другие сопутствующие добыче производственные операции; меры, обеспечивающие соблюдение требований по рациональному и комплексному использованию недр, по безопасности работы персонала, охраны окружающей среды; меры по рекультивации нарушаемых земель, а также сведения о финансировании планируемых работ с разбивкой по годам;
      2) технико-экономическое обоснование.
      3. По углеводородному сырью разрабатываются:
      1) проект опытно-промышленной разработки, который составляется для ввода в эксплуатацию отдельных месторождений или залежей с целью испытания новых или ранее известных технологий, требующих апробации в геолого-физических условиях месторождения и в случае положительной апробации технологии применение ее в целом на месторождении; необходимость, сроки и объемы проведения опытно-промышленной разработки определяются решением уполномоченного органа по изучению и использованию недр;
      2) технологическая схема разработки, которая составляется с целью ввода месторождения в промышленную разработку и является документом, предусматривающим технологические решения и показатели разработки месторождения, методику анализа системы разработки для выявления основных параметров нефтяных пластов и критерии рациональной системы разработки эксплуатационных объектов;
      3) проект промышленной разработки;
      4) технико-экономическое обоснование.
      4. Проектные документы, предусмотренные настоящей статьей, разрабатываются на срок до полной отработки запасов полезных ископаемых на месторождении, который не должен превышать двадцать пять лет, а по месторождениям с крупными и уникальными запасами полезных ископаемых - сорок пять лет. Срок действия проектных документов на проведение работ по добыче может быть продлен уполномоченным органом по изучению и использованию недр по согласованию с ЦКР в зависимости от объемов утвержденных запасов полезных ископаемых.
      Проектные документы, предусмотренные настоящей статьей, разрабатываются с обязательным привлечением на основе договора проектной организации, имеющей необходимые лицензии на проектирование. Договор с такой проектной организацией должен предусматривать обязательства проектной организации по проведению авторского надзора.
      Классификация запасов месторождений производится в порядке, определяемом уполномоченным органом по изучению и использованию недр.
      5. Проектные документы на проведение работ по добыче, за исключением технико-экономического обоснования, в обязательном порядке подлежат следующим обязательным экспертизам:
      1) в области охраны окружающей среды;
      2) в области промышленной безопасности;
      3) в области здравоохранения и санитарии;
      4) в области рационального и комплексного использования недр.
      Технико-экономическое обоснование в обязательном порядке подлежит экономической экспертизе.
      6. Срок разработки и согласования проектных документов не должен превышать восемнадцати месяцев с даты подписания протокола прямых переговоров для лица, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, или с даты объявления итогов конкурса - для лица, признанного победителем конкурса. Для лиц, осуществляющих закуп работ по проектированию в соответствии с законодательством о государственных закупках, срок разработки и согласования проектных документов на проведение работ по добыче может быть продлен на основании решения компетентного органа с учетом обязательных процедур, установленных законодательством о государственных закупках.
      7. Проект разработки месторождений твердых полезных ископаемых рассматривается ЦКР в течение одного месяца с даты поступления соответствующего проекта в ЦКР и утверждается уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение пятнадцати рабочих дней с даты получения предложений от ЦКР.
      Технологическая схема разработки и проекты опытно-промышленной и промышленной разработки углеводородного сырья рассматриваются ЦКР в течение трех месяцев с даты поступления технологической схемы или проектов опытно-промышленной и промышленной разработки углеводородного сырья в ЦКР и утверждаются уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение пятнадцати дней с даты получения предложений от ЦКР.
      Проектные документы по разработке месторождений общераспространенных полезных ископаемых, предусмотренные настоящей статьей, рассматриваются МКР в течение одного месяца с даты поступления соответствующего проекта в МКР и утверждаются территориальными органами уполномоченного органа по изучению и использованию недр в течение пятнадцати рабочих дней с момента получения предложений от МКР.
      Проекты разработки месторождений подземных вод при объеме добычи более двух тысяч кубических метров в сутки, а также для их закачки в пласт в соответствии с технологической схемой добычи полезного ископаемого рассматриваются в ЦКР в течение одного месяца с даты поступления соответствующего проекта в ЦКР и утверждаются уполномоченным органом по изучению и использованию недр в течение пятнадцати рабочих дней с момента получения предложений от ЦКР.
      8. В случае необходимости изменений и (или) дополнений в условия и объемы работ, определенные утвержденными проектами, составляются проекты изменений и (или) дополнений к утвержденным проектам, которые рассматриваются и утверждаются органами, определенными пунктом 8 настоящей статьи.
      Срок рассмотрения и утверждения изменений и (или) дополнений в проекты не должен превышать одного месяца с даты поступления в ЦКР или МКР проекта соответствующих изменений и (или) дополнений.
      9. Утвержденные проектные документы на проведение работ по добыче являются основанием для составления и заключения контракта на добычу.
      10. Проведение работ по добыче без утвержденных в установленном порядке проектных документов на проведение работ по добыче, а также в нарушение требований таких проектных документов, запрещается.

Статья 65. Условия выплаты подписного бонуса

      1. Победитель конкурса в течение месяца с даты опубликования результатов конкурса в официальном печатном издании выплачивает пятьдесят процентов от установленного подписного бонуса. Оставшиеся пятьдесят процентов от суммы установленного подписного бонуса победитель выплачивает в течение одного месяца с даты регистрации контракта.
      Лицо, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, в течение месяца с даты получения уведомления о решении компетентного органа заключить контракт с таким лицом, принятом по итогам прямых переговоров, выплачивает пятьдесят процентов от установленного подписного бонуса. Оставшиеся пятьдесят процентов от суммы установленного подписного бонуса лицо, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, выплачивает в течение одного месяца с даты регистрации контракта.
      2. Размер подписного бонуса не может быть менее стартового размера подписного бонуса. Порядок определения стартового подписного бонуса устанавливается налоговым законодательством Республики Казахстан.
      3. По контрактам, в которых национальная компания выступает подрядчиком, выплата подписного бонуса в пользу Республики Казахстан производится ее стратегическим партнером, если договором о совместной деятельности (договоре простого товарищества, консорциальном соглашении) с таким партнером не предусмотрено иное.
      4. Контроль за своевременностью и полнотой уплаты подписного бонуса осуществляется в соответствии с налоговым законодательством.
      5. В случае, если лицо, объявленное победителем конкурса не произведет в установленный срок оплату пятидесяти процентов установленного подписного бонуса в порядке, определенном пунктом 1 настоящей статьи, конкурсная комиссия вправе отменить решение о признании такого лица победителем конкурса.
      В случае, если лицо, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, не произведет в установленный срок оплату пятидесяти процентов установленного подписного бонуса в порядке, определенном пунктом 1 настоящей статьи, компетентный орган вправе отменить решение о заключении с таким лицом контракта на основе прямых переговоров.
      6. В случае отмены конкурсной комиссией решения о признании победителем конкурса лица, не выполнившего обязанность по оплате подписного бонуса, или отмены компетентным органом решения о заключении контракта на основе прямых переговоров с лицом, не выполнившим обязанность по оплате подписного бонуса, такое лицо теряет право на заключение контракта, а компетентный орган вправе принять решение о проведении повторного конкурса или повторных прямых переговоров в порядке и на условиях, предусмотренных настоящим Законом.
      7. В случае не заключения в установленные сроки контракта по вине победителя конкурса или лица, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, выплаченный подписной бонус не возвращается.

Статья 66. Заключение и регистрация контракта

      1. Контракт на недропользование заключается после окончательного согласования с компетентным органом условий контракта, рабочей программы, предусмотренных настоящим Законом и утвержденных в установленном порядке проектных документов, а также получения результатов обязательных экспертиз, позволяющих заключить контракт.
      2. Срок заключения контракта для проведения разведки не должен превышать восемнадцати месяцев с даты принятия решения компетентным органом о заключении контракта и подписания протокола прямых переговоров для лица, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, или с даты объявления итогов конкурса - для лица, признанного победителем конкурса.
      Срок заключения контракта для проведения добычи не должен превышать двадцати четырех месяцев с даты принятия решения компетентным органом о заключении контракта и подписания протокола прямых переговоров для лица, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, или с даты объявления итогов конкурса - для лица, признанного победителем конкурса.
      Срок заключения контракта может быть продлен компетентным органом, если победитель конкурса или лицо, с которым контракт заключается на основе прямых переговоров, обратится в компетентный орган с заявлением о продлении срока заключения контракта с обоснованием причин такого продления.
      В случае если контракт не заключен в установленные сроки по вине лица, претендующего на заключение контракта, такое лицо теряет свое право на заключение контракта, при этом затраты, понесенные таким лицом на приобретение геологической информации, разработку и согласование проектных документов, рабочих программ и проекта контракта возмещению не подлежат. Компетентный орган вправе выставить соответствующий участок недр на конкурс в порядке, установленном настоящим Законом.
      3. Контракт подлежит обязательной регистрации в компетентном органе и вступает в силу с момента его регистрации.
      Компетентный орган, зарегистрировавший контракт, ведет реестр государственной регистрации контрактов и обеспечивает хранение контракта.
      Изменения и дополнения к контракту также подлежат обязательной регистрации в компетентном органе путем внесения соответствующих записей в реестр государственной регистрации контрактов. Изменения и (или) дополнения к контракту признаются вступившими в силу с момента их регистрации.
      4. Копия контракта после его регистрации компетентным органом в обязательном порядке направляется в уполномоченный орган по изучению и использованию недр, в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и в уполномоченный орган по исполнению бюджета.
      5. Заключение контракта является основанием для незамедлительного оформления земельного участка местными исполнительными органами в течение тридцати рабочих дней с даты обращения недропользователя.
      Предоставление земельных участков, находящихся в собственности или землепользовании третьих лиц, осуществляется в соответствии с земельным законодательством Республики Казахстан. При этом пространственные границы оформляемого земельного участка ограничиваются территорией, фактически используемой недропользователем, с нарушением земной поверхности в пределах сроков фактического использования земельного участка.
      6. Заключение и регистрация контрактов на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых осуществляется областными (города республиканского значения, столицы) исполнительными органами.

Статья 67. Срок действия контракта

      1. Контракт на разведку заключается на срок до шести лет.
      Срок действия контракта на разведку при проведении нефтяных операций на море может быть продлен компетентным органом до двух лет, если недропользователь за шесть месяцев до окончания срока действия контракта обратится в компетентный орган с заявлением о продлении срока действия контракта с обоснованием причин такого продления.
      В случае коммерческого обнаружения подрядчик имеет право на продление срока действия контракта на разведку на период, необходимый для его оценки.
      Заявка о продлении срока действия контракта для оценки обнаружения должна быть рассмотрена не позднее одного месяца со дня ее поступления в компетентный орган.
      2. Контракт на добычу заключается на срок, определенный проектом на проведение работ по добыче.
      Срок действия контракта на добычу может быть продлен компетентным органом, если недропользователь за шесть месяцев до окончания работ обратится в компетентный орган с заявлением о продлении срока действия контракта с обоснованием причин такого продления. Заявление о продлении срока действия контракта должно быть рассмотрено не позднее двух месяцев с даты его поступления в компетентный орган.
      3. При изменении срока действия контракта в контракт вносятся соответствующие изменения и (или) дополнения.

Статья 68. Территориальная сфера действия контракта

      1. В пределах контрактной территории может находиться один участок недр или несколько участков недр, как смежных, так и раздельных. Выделяемый в пределах контрактной территории участок недр (участки недр) может (могут) ограничиваться определенной глубиной.
      2. В случае проведения в пределах одной контрактной территории операций по недропользованию двумя или более недропользователями по разным контрактам, порядок ведения работ в пределах контрактной территории определяется соглашением между такими недропользователями.
      В случае, если недропользователи, осуществляющие проведение в пределах одной контрактной территории операций по недропользованию по разным контрактам, не могут прийти к соглашению по данному вопросу, правом на установление порядка ведения работ на контрактной территории обладает недропользователь, осуществляющий операции по разведке или добыче полезных ископаемых по контракту, заключенному с компетентным органом.
      Недропользователь, осуществляющий операции по разведке или добыче общераспространенных полезных ископаемых по контракту, заключенному с областными (города республиканского значения, столицы) исполнительными органами, обязан соблюдать порядок ведения работ на контрактной территории, установленный недропользователем, осуществляющим операции по разведке или добыче полезных ископаемых по контракту, заключенному с компетентным органом.
      При несогласии с установленным порядком ведения работ на контрактной территории недропользователь, осуществляющий операции по разведке или добыче общераспространенных полезных ископаемых по контракту, заключенному с областными (города республиканского значения, столицы) исполнительными органами, вправе обратиться в суд.
      В случае проведения в пределах одной контрактной территории операций по недропользованию двумя или более недропользователями по разным контрактам, заключенным с компетентным органом, правом на установление порядка ведения работ на контрактной территории обладает недропользователь, с которым контракт заключен ранее.
      Недропользователь, с которым контракт заключен позднее, обязан соблюдать порядок ведения работ на контрактной территории, установленный недропользователем, с которым контракт заключен ранее. При несогласии с установленным порядком ведения работ на контрактной территории недропользователь, с которым контракт заключен позднее, вправе обратиться в суд.
      Порядок проведения в пределах одной контрактной территории операций по недропользованию, определенный в соответствии с настоящим пунктом, должен быть согласован с уполномоченным органом по изучению и использованию недр.
      3. Если проведение на участке недр операций по недропользованию, предусмотренных настоящим Законом, невозможно или затруднено либо может привести к чрезмерным затратам недропользователя без предоставления ему сервитута на смежный или иной участок недр, лицо, заинтересованное в получении сервитута (претендент на получение сервитута), вправе обратиться к недропользователю, на участок недр которого должен быть установлен сервитут, с предложением заключить договор об установлении сервитута.
      При не достижении соглашения между претендентом на получение сервитута и недропользователем о возможности установления сервитута или условиях договора об установлении сервитута заинтересованное лицо вправе обратиться в суд с требованием об установлении сервитута в принудительном порядке.
      Сервитут подлежит регистрации в компетентном органе.
      Запрещается установление сервитута в случае, если такое установление создает угрозу жизни и здоровью людей или окружающей среде, а равно влечет за собой невозможность проведения либо нерентабельность проводимой на участке недр разведки и (или) добычи.
      При установлении сервитута на участок недр правообладатель сервитута обязан возместить недропользователю убытки, связанные с сервитутом, если иное не предусмотрено договором об установлении сервитута или законами Республики Казахстан.
      Договором или решением суда об установлении сервитута может быть предусмотрена плата за сервитут, уплачиваемая правообладателем сервитута недропользователю.
      Сервитут прекращается по истечении срока, на который он был установлен либо при прекращении оснований, по которым он был установлен.
      Сервитут не может быть самостоятельным предметом сделок, в том числе купли-продажи и залога. Сервитут может переходить к другим лицам лишь вместе с правом, для обеспечения которого такой сервитут установлен. Сервитут сохраняется в случае передачи права недропользования и перехода права недропользования в порядке универсального правопреемства в отношении участка недр, обремененного сервитутом, к другому лицу.
      Установление сервитута на часть участка недр служит основанием для возникновения сервитута на земельный участок, в соответствии с земельным законодательством Республики Казахстан, в случае необходимости получения такого сервитута.
      4. Если при проведении разведки или добычи полезных ископаемых обнаружится, что географические границы обнаружения или месторождения (независимо от расположения на суше или на море) выходят за пределы контрактной территории, указанной в геологическом или горном отводе, то вопрос о ее расширении должен решаться компетентным органом путем изменения условий контракта без проведения конкурса в порядке и сроки, установленные настоящим Законом для согласования проекта контракта и его заключения, в случае, если эта территория свободна от недропользования.
      5. Условия и порядок возврата контрактной территории определяются настоящим Законом и контрактом.
      6. Возврат частей контрактной территории осуществляется путем переоформления геологического отвода с исключением возвращаемых частей контрактной территории из соответствующего геологического отвода.

Статья 69. Внесение в контракт изменений и дополнений

      1. Изменение и (или) дополнение условий контракта допускается по соглашению сторон, если иное не установлено настоящим Законом.
      2. Изменение и (или) дополнение условий контракта по требованию одной из сторон допускается по основаниям и в порядке, предусмотренном законами Республики Казахстан и контрактом.
      3. В случае, если действия недропользователя при проведении операций по недропользованию в отношении участков недр (месторождений), имеющих стратегическое значение, приводят к изменению экономических интересов Республики Казахстан, создающему угрозу национальной безопасности, компетентный орган вправе потребовать изменения и (или) дополнения условий контракта, в том числе ранее заключенного контракта, с целью восстановления экономических интересов Республики Казахстан.
      Компетентный орган вправе в одностороннем порядке досрочно прекратить действие такого контракта в следующих случаях:
      1) в срок до двух месяцев со дня получения уведомления от компетентного органа об изменении и (или) дополнении условий контракта недропользователь письменно не представит своего согласия на ведение таких переговоров либо откажется от их ведения;
      2) в срок до четырех месяцев с даты получения согласия недропользователя на ведение переговоров по изменению и (или) дополнению условий контракта стороны не достигнут соглашения по изменению и (или) дополнению условий контракта;
      3) в срок до шести месяцев с даты достижения согласованного решения по восстановлению экономических интересов Республики Казахстан стороны не подпишут изменения и (или) дополнения в условия контракта.

Статья 70. Прекращение действия контракта

      1. Контракт прекращается по истечении срока его действия, если сторонами не достигнуто соглашение о продлении срока действия контракта в порядке, установленном статьей 67 настоящего Закона.
      2. Досрочное прекращение действия контракта допускается по соглашению сторон, а также в случаях, предусмотренных настоящим Законом, по требованию одной из сторон.
      3. Компетентный орган вправе в одностороннем порядке досрочно прекратить действие контракта в следующих случаях:
      1) при не устранении недропользователем в установленный срок нарушений, указанных в трех и более письменных уведомлениях, направленных недропользователю компетентным органом в соответствии с пунктом 7 статьи 59 и (или) пунктом 5 статьи 124 настоящего Закона;
      2) при не соблюдении недропользователями и (или) другими лицами положений пункта 2 статьи 12 настоящего Закона в отношении приоритетного права государства;
      3) при наличии обстоятельств, предусмотренных пунктом 3 статьи 69 настоящего Закона.
      Нарушение условий контракта, полностью устраненное недропользователем в срок, установленный в уведомлении компетентного органа, не является основанием для досрочного прекращения действия контракта в одностороннем порядке.
      4. Областной (города республиканского значения, столицы) исполнительный орган вправе в одностороннем порядке досрочно прекратить действие контракта на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых при неустранении недропользователем в установленный срок нарушений, указанных в двух и более письменных уведомлениях, направленных недропользователю областным (города республиканского значения, столицы) исполнительным органом в соответствии с пунктом 7 статьи 59 и (или) пунктом 5 статьи 124 настоящего Закона.
      Нарушение условий контракта, полностью устраненное недропользователем в срок, установленный в уведомлении областного (города республиканского значения, столицы) исполнительного органа, не является основанием для досрочного прекращения действия контракта в одностороннем порядке.
      5. По инициативе Правительства Республики Казахстан компетентный орган вправе в одностороннем прекратить действие контракта, в том числе ранее заключенного контракта, в случае, если действия недропользователя при проведении операций по недропользованию в отношении участков недр (месторождений), имеющих стратегическое значение, приводят к изменению экономических интересов Республики Казахстан, создающему угрозу национальной безопасности.
      В случае одностороннего прекращения действия контракта по указанному основанию компетентный орган должен предупредить об этом недропользователя не позднее чем за два месяца.
      6. Если фактические расходы недропользователя вследствие изменения цен, действующих на рынке, а также по другим обстоятельствам, не зависящим от воли недропользователя, оказались меньше тех, которые учитывались при заключении контракта, утверждении рабочей программы и проектных документов, но при этом физический объем обязательств недропользователя, предусмотренный контрактом, рабочей программой и проектными документами, исполнен в полном объеме, такое уменьшение фактических расходов недропользователя не является нарушением условий контракта и основанием для досрочного прекращения действия контракта в одностороннем порядке.
      7. Недропользователь вправе требовать досрочного расторжения контракта в судебном порядке или в одностороннем порядке отказаться от исполнения контракта по основаниям, установленным контрактом.
      8. Прекращение действия контракта не освобождает недропользователя от исполнения обязательств по возврату государству контрактной территории и ликвидации последствий операций по недропользованию в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан.
      9. При досрочном прекращении компетентным органом действия контракта национальная компания принимает в свое ведение контрактную территорию. Находящиеся на указанной территории имущество, сооружения, оборудование бывшего недропользователя в установленном порядке переходят в собственность республики.
      Национальная компания и компетентный орган вносят необходимые изменения в ранее действовавший контракт в установленном порядке.

Статья 71. Основания для возобновления контракта на
разведку или добычу

      1. Компетентный орган вправе во внесудебном порядке возобновить действие ранее прекращенного по его инициативе контракта на разведку или добычу путем принятия решения о возобновлении действия контракта и отмене ранее принятого решения о прекращении действия контракта по инициативе компетентного органа в следующих случаях:
      1) установление факта принятия решения о прекращении действия контракта на основании недостоверных данных, которые значительно повлияли на принятие решения о прекращении действия контракта, в том числе, если на дату принятия решения о прекращении действия контракта у недропользователя по уважительным причинам отсутствовали документы, подтверждающие выполнение контрактных обязательств;
      2) установление и подтверждение не зависящих от воли недропользователя причин, вследствие которых произошло неисполнение либо ненадлежащее исполнение обязательств по контракту, в том числе действия непреодолимой силы, то есть чрезвычайных и непредотвратимых при данных условиях обстоятельств (стихийные явления, военные действия и т.п.), оказавших непосредственное влияние на неисполнение либо ненадлежащее исполнение обязательств по контракту.
      2. Основанием для рассмотрения компетентным органом вопроса о возобновлении действия ранее прекращенного по инициативе компетентного органа контракта является обращение лица, контракт с которым был прекращен, либо самостоятельное выявление компетентным органом оснований для возобновления контракта в течение шести месяцев с даты принятия решения о прекращении действия контракта по инициативе компетентного органа.
      3. Решение компетентного органа о возобновлении действия контракта и отмене ранее принятого решения о прекращении контракта по инициативе компетентного органа принимается в течение одного месяца с даты поступления обращения от лица, контракт с которым был прекращен, либо выявления компетентным органом обстоятельств, указанных в пункте 1 настоящей статьи.
      В случае принятия решения о возобновлении действия контракта и отмене ранее принятого решения о прекращении контракта компетентный орган рассматривает возможные последствия перерыва деятельности по контракту, включая размеры ответственности, связанной с перерывом деятельности по контракту и способы урегулирования таких последствий.
      Принятие решения о возобновлении действия и отмене ранее принятого решения о прекращении контракта по инициативе компетентного органа может производиться с привлечением лица, контракт с которым был прекращен по инициативе компетентного органа.
      4. В случае принятия по основаниям, предусмотренным в пункте 1 настоящей статьи, решения о возобновления действия контракта на разведку или добычу и отмене ранее принятого решения о прекращении контракта по инициативе компетентного органа, компетентный орган и недропользователь в течение трех месяцев с даты принятия такого решения в установленном порядке согласовывают и заключают дополнительное соглашение к контракту, в котором должны быть урегулированы вопросы возобновления действия контракта, в том числе вопросы, связанные с перерывом деятельности по контракту и вопросы ответственности. По решению компетентного органа указанный в настоящем пункте срок для согласования и заключения дополнительного соглашения к контракту может быть продлен.
      5. Решение компетентного органа о возобновлении действия контракта на разведку или добычу и отмене ранее принятого решения о прекращении контракта по инициативе компетентного органа доводится до сведения лица, контракт с которым ранее был прекращен, в срок не позднее десяти рабочих дней с даты его принятия и является основанием для возобновления недропользователем деятельности по контракту до подписания дополнительного соглашения к контракту в соответствии с пунктом 4 настоящей статьи.

Статья 72. Признание контракта недействительным

      1. Контракт признается недействительным по следующим основаниям:
      1) признание конкурса на предоставление права недропользования недействительным;
      2) отсутствие в контракте обязательных условий, установленных настоящим Законом;
      3) установление предоставления компетентному органу заведомо недостоверной информации, оказавшей влияние на его решение заключить контракт с данным лицом;
      4) иным основаниям, предусмотренным законодательными актами.
      2. Контракт, признанный недействительным, не влечет юридических последствий за исключением тех, которые связаны с его недействительностью, и недействителен с момента его заключения.
      Признание контракта недействительным не освобождает недропользователя от исполнения обязательств по возврату государству контрактной территории и ликвидации последствий операций по недропользованию в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан.
      3. Признание недействительным в судебном порядке либо расторжение договора, на основе которого была осуществлена передача и переоформление права недропользования, влечет недействительность изменений и дополнений в контракт, принятых в связи с такой передачей права недропользования, но не самого контракта.
      4. Признание контракта недействительным влечет недействительность всех последующих сделок, предметом которых является право недропользования, предоставленное на основании такого контракта.

Глава 7. Права и обязанности недропользователя

Статья 73. Права недропользователя

      Недропользователь имеет право:
      1) самостоятельно совершать любые законные действия по недропользованию в пределах предоставленной ему контрактной территории в соответствии с условиями, зафиксированными в контракте;
      2) использовать по своему усмотрению результаты своей деятельности, в том числе минеральное сырье, если иное не предусмотрено контрактом либо законодательными актами Республики Казахстан;
      3) сооружать на контрактной территории, а, в случае необходимости, на иных земельных участках, предоставленных недропользователю в установленном порядке, объекты производственной и социальной сферы, необходимые для осуществления работ, а также на основании договоров пользоваться объектами и коммуникациями общего пользования как на контрактной территории, так и вне ее пределов;
      4) в первоочередном порядке осуществлять переговоры о продлении срока действия контракта сверх установленных сроков;
      5) привлекать субподрядчиков для выполнения отдельных видов работ, связанных с проведением операций по недропользованию;
      6) передавать все или часть своих прав другим лицам с соблюдением условий, установленных настоящим Законом;
      7) прекращать свою деятельность на условиях, определенных настоящим Законом и контрактом.

Статья 74. Обязанности недропользователя

      1. Недропользователь обязан:
      1) проводить операции по недропользованию в соответствии с контрактом и законодательством Республики Казахстан, соблюдать требования, предъявляемые законодательством к операциям по недропользованию;
      2) обеспечить безопасность жизни, здоровья человека и окружающей среды при проведении операций по недропользованию;
      3) использовать контрактную территорию только в целях, предусмотренных контрактом;
      4) выбирать наиболее эффективные методы и технологии проведения операций по недропользованию, основанные на положительной практике использования недр;
      5) приступить к проведению разведки или добычи с даты регистрации контракта, если иной срок не предусмотрен в контракте;
      6) соблюдать условия Меморандума о взаимопонимании в отношении реализации Инициативы прозрачности деятельности добывающих отраслей в Республике Казахстан за исключением контрактов по подземным водам и общераспространенным полезным ископаемым;
      7) соблюдать согласованные в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, положения проектных документов и технологических схем на проведение операций по недропользованию, обеспечивающие безопасность здоровья и жизни персонала и населения, рациональное и комплексное использование недр и охрану окружающей среды;
      8) не препятствовать другим лицам свободно передвигаться в пределах контрактной территории, пользоваться объектами и коммуникациями общего пользования, если это не связано с особыми условиями безопасности и такая деятельность не мешает проведению операций по недропользованию;
      9) обязательно использовать оборудование, материалы и готовую продукцию, произведенные в Республике Казахстан, при условии их соответствия требованиям законодательства Республики Казахстан о техническом регулировании;
      10) обязательно привлекать казахстанские организации для выполнения работ и услуг при проведении операций по недропользованию, включая использование воздушного, железнодорожного, водного и других видов транспорта, если эти услуги соответствуют стандартам, ценовым и качественным характеристикам однородных работ и услуг, оказываемых нерезидентами Республики Казахстан;
      11) при проведении операций по недропользованию отдавать предпочтение казахстанским кадрам;
      12) осуществлять в соответствии с контрактом финансирование подготовки и переподготовки граждан Республики Казахстан, занятых на работах по контракту;
      13) предоставлять компетентному органу информацию о реализации рабочей программы;
      14) беспрепятственно предоставлять необходимые документы, информацию и доступ к местам работ контрольным органам Республики Казахстан при выполнении ими служебных функций и своевременно устранять выявленные ими нарушения;
      15) предоставлять геологическую отчетность по результатам деятельности на контрактной территории в уполномоченный орган по изучению и использованию недр;
      16) своевременно и в полном объеме уплачивать налоги и другие обязательные платежи в бюджет;
      17) ежегодно представлять в уполномоченный орган в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики годовую программу закупа товаров, работ и услуг на предстоящий год по форме, утвержденной уполномоченным органом в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики;
      18) ежеквартально не позднее пятнадцатого числа месяца, следующего за отчетным периодом, представлять в уполномоченный орган в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики отчет по приобретенным товарам, работам и услугам по форме, утвержденной уполномоченным органом в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики;
      19) представлять отчетность, подтвержденную аудиторским отчетом, в соответствии с требованиями Инициативы прозрачности деятельности добывающих отраслей в порядке, утвержденном Правительством Республики Казахстан;
      20) передавать информацию о содержании операций третьим лицам, если возникает такая необходимость, только с общего согласия сторон, если иное не установлено контрактом;
      21) сохранять объекты культурно-исторического значения;
      22) восстанавливать участки земли и другие природные объекты, нарушенные вследствие проведения операций по недропользованию, до состояния, пригодного для дальнейшего использования, в соответствии с законодательством;
      23) прогнозировать экологические последствия своей деятельности на стадии проектирования;
      24) страховать гражданско-правовую ответственность за причинение вреда окружающей среде;
      25) принять на баланс все ранее пробуренные скважины, находящиеся на контрактной территории, проводить по ним мониторинг;
      26) обеспечивать организацию проведения мониторинга за состоянием недр и контроля за разработкой месторождения.
      2. Контрактом могут предусматриваться и другие, не противоречащие законодательству обязанности недропользователя.

Статья 75. Приобретение товаров, работ и услуг при
проведении операций по недропользованию

      1. Приобретение товаров, работ и услуг при проведении операций по недропользованию, в том числе субподрядчиками, осуществляется одним из следующих способов:
      1) открытый конкурс;
      2) из одного источника;
      3) запрос ценовых предложений;
      4) через систему электронных закупок;
      5) через открытые товарные биржи.
      2. Порядок приобретения товаров, работ и услуг при проведении операций по недропользованию определяется Правительством Республики Казахстан.
      3. При приобретении товаров, работ и услуг способом открытого конкурса объявление о проведении конкурса подлежит опубликованию в периодических печатных изданиях, публикуемых не реже трех раз в неделю и распространяемых на всей территории Республики Казахстан, а также на веб-сайте уполномоченного органа в области государственного регулирования торговой и индустриальной политики на государственном и русском языках.
      4. Недропользователи, а также лица, уполномоченные недропользователями осуществлять закуп товаров, работ и услуг для проведения операций по недропользованию в Республике Казахстан, обязаны проводить конкурсы на территории Республики Казахстан.
      5. Требования настоящей статьи не распространяются на:
      1) недропользователей, осуществляющих операции по разведке или добыче общераспространенных полезных ископаемых;
      2) недропользователей, осуществляющих приобретение товаров, работ и услуг в соответствии с законодательством о государственных закупках;
      3) юридические лица, обладающие правом недропользования, пакеты акций (доли участия) которых прямо или косвенно принадлежат национальному управляющему холдингу.

Статья 76. Поддержка казахстанских производителей

      1. При проведении операций по недропользованию в Республике Казахстан подрядчик, а также его субподрядчики обязаны в соответствии с требованиями настоящего Закона приобретать товары, работы и услуги у казахстанских производителей.
      2. Не допускается привлечение к проведению конкурса исключительно иностранных организаций при наличии у казахстанских поставщиков (производителей) закупаемых товаров, работ и услуг.
      3. Организатор конкурса при определении победителя конкурса условно уменьшает цену конкурсной заявки участников конкурса - казахстанских производителей на двадцать процентов при условии соответствия товаров, работ и услуг требованиям конкурса и законодательства Республики Казахстан о техническом регулировании.

     Статья 77. Реализация обязательств по развитию и
                 использованию высоких технологий, новых и
                 перерабатывающих производств, магистральных
                 и иных трубопроводов, сооружению и
                 совместному использованию инфраструктурных
                 и иных объектов

Реализация недропользователем обязательств по развитию и использованию высоких технологий, новых и перерабатывающих производств, магистральных и иных трубопроводов, сооружению и совместному использованию инфраструктурных и иных объектов осуществляется в соответствии с положениями контракта на недропользование.

Статья 78. Обязанности недропользователя при
прекращении операций по недропользованию

1. При прекращении операций по недропользованию все производственные объекты недропользователя и земельные участки должны быть приведены в состояние, обеспечивающее безопасность жизни и здоровья населения, охрану окружающей среды, а последствия деятельности недропользователей должны быть ликвидированы в порядке, установленном законодательством.
2. При прекращении разведки или добычи, а также строительства и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой и (или) добычей, геологическая и иная документация на момент завершения работ сдается на хранение в порядке, установленном статьей 11 настоящего Закона.

Статья 79. Собственность на оборудование и иное
имущество подрядчика

      1. Вопросы перехода прав собственности, а также компенсации такого перехода на оборудование и иное имущество, исключая деньги, ценные бумаги и прочее непроизводственное имущество, используемое подрядчиком для проведения разведки и добычи, определяются в контракте, если иное не установлено настоящим Законом.
      2. Вне зависимости от перехода права собственности на оборудование и имущество к Республике Казахстан за подрядчиком сохраняется обязанность демонтажа либо удаления с контрактной территории такого оборудования и имущества за его счет в течение срока действия контракта, а также в течение одного года с момента истечения срока действия контракта, за исключением случаев передачи такого оборудования или имущества другому недропользователю в соответствии с указаниями компетентного органа, либо когда контрактом установлено иное.
      3. Демонтаж и удаление оборудования и иного имущества с контрактной территории вне зависимости от принадлежности такого оборудования и имущества должно осуществляться подрядчиком безопасным для человеческой жизни, здоровья и окружающей среды способом, в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан и указаниями компетентного органа.

Глава 8. Проведение нефтяных операций

Статья 80. Условия проведения нефтяных операций

      1. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции, обязан проводить нефтяные операции в соответствии с законодательством Республики Казахстан, а также в порядке и на условиях, определенных контрактом.
      2. Подрядчик обязан руководствоваться положительной практикой разработки месторождений и требованиями утвержденных проектных документов при разработке рабочей программы, а также в процессе проводимой разведки или добычи.
      3. Подрядчик, осуществляющий разведку, имеет право на проведение пробной эксплуатации запасов месторождения.
      Необходимость и сроки проведения пробной эксплуатации определяются уполномоченным органом по изучению и использованию недр.
      4. Запасы нефти на месторождении, а также уровень извлекаемости нефти подлежат государственной экспертизе недр и утверждению Государственной комиссией по запасам Республики Казахстан.

Статья 81. Разведка и пробная эксплуатация
месторождений углеводородного сырья

      1. Разведка включает полевые геолого-геофизические исследования, структурное бурение, бурение, опробование и испытание поисковых и разведочных скважин. Разведка ведется по утвержденному проекту поисковых работ, в котором обосновываются количество, местоположение и сроки бурения скважин, решаемые ими задачи, комплекс и объемы необходимых исследований.
      2. В процессе разведки на нефтяных и газонефтяных месторождениях проводится пробная эксплуатация скважин в соответствии с проектом пробной эксплуатации, утвержденным в установленном в настоящем Законе порядке.
      3. Проведение поисковых работ без утвержденного в установленном порядке проекта поисковых работ, а также нарушение требований проекта поисковых работ запрещается.
      4. Проведение пробной эксплуатации без утвержденного в установленном порядке проекта пробной эксплуатации, а также нарушение требований проекта пробной эксплуатации запрещается.

Статья 82. Промышленная разработка месторождений
углеводородного сырья

      1. Объектом промышленной разработки признается месторождение или залежь углеводородов, эксплуатация которой в соответствии с принятым вариантом разработки признается рентабельной на весь срок его реализации.
      2. Проведение разработки месторождений углеводородов осуществляется в соответствии с Правилами разработки месторождений углеводородов, утверждаемыми Правительством Республики Казахстан.
      3. Ввод месторождения (залежи) углеводородов в промышленную разработку допускается, если:
      1) выполнены работы по разведке нефтяного месторождения, при необходимости проведена пробная эксплуатация залежей или опытно-промышленная разработка представительных участков месторождения, а по газовому месторождению - опытно-промышленная эксплуатация месторождения;
      2) проведена государственная экспертиза запасов углеводородов и содержащихся в них других попутных компонентов и запасы поставлены на государственный баланс запасов полезных ископаемых;
      3) проект согласован с уполномоченным органом в области промышленной безопасности, и технология ведения работ допущена к применению на территории Республики Казахстан в соответствии с законодательством о промышленной безопасности на опасных производственных объектах;
      4) утверждены в уставленном порядке проектные документы на промышленную разработку.
      4. Промышленная разработка месторождения осуществляется в соответствии с утвержденными проектом опытно-промышленной разработки, технологической схемой разработки и проектом промышленной разработки.
      5. При осуществлении промышленной разработки месторождений углеводородного сырья недропользователи обязаны обеспечить полное, систематическое и качественное ведение геологических и маркшейдерских наблюдений и соответствующей документации, ее сохранность.
      6. Проведение промышленной разработки, опытно-промышленной разработки без утвержденных в установленном порядке соответствующих проектных документов, а также нарушение требований проектных документов - запрещается.
      7. Осуществление любых работ, связанных с промышленной разработкой, без проведения мониторинга за состоянием недр и контроля за разработкой месторождения не допускается.
      8. В контракте на добычу природного газа может быть предусмотрено, что компетентный орган не вправе требовать, а подрядчик не обязан начинать добычу природного газа до заключения сделок по поставке природного газа с обнаруженного месторождения. При этом срок действия контракта прерывается до момента заключения соответствующих сделок по поставке природного газа с обнаруженного месторождения природного газа, если контрактом не предусмотрено иное.
      В случае, если подрядчик не заключил сделок по поставкам природного газа в течение одного года, компетентный орган вправе потребовать заключение договора на поставку газа подрядчиком с третьим лицом на разумных условиях, в том числе с целью последующей перепродажи поставляемого газа отечественным либо зарубежным потребителям, при условии согласия третьего лица на совершение сделки с подрядчиком. В случае, если подрядчик и такое третье лицо, определенное компетентным органом, не могут прийти к соглашению по данному вопросу, они вправе требовать разрешения данного спора в судебном порядке.

Статья 83. Утилизация, сжигание попутного и (или)
природного газа

      1. Без утилизации попутного и (или) природного газа промышленная разработка нефтегазовых месторождений запрещается.
      2. Сжигание попутного и (или) природного газа в факелах запрещается, за исключением случаев:
      1) угрозы или возникновения аварийных ситуаций, угрозы жизни персоналу или здоровью населения и окружающей среде;
      2) испытания скважин, пуско-наладки, технического обслуживания и ремонтных работ.
      3. Действие пунктов 1 и 2 настоящей статьи не распространяется на подрядчиков, осуществляющих нефтяные операции по контрактам на недропользование по состоянию на 1 декабря 2004 года, до завершения сроков реализации программ по утилизации попутного и (или) природного газа, если они были утверждены (согласованы) в государственном органе до 1 декабря 2004 года или согласованы в компетентном органе и в уполномоченном органе в области охраны окружающей среды до 1 июля 2006 года.
      Сжигание попутного и (или) природного газа в факелах допускается по разрешению уполномоченного органа по изучению и использованию недр и согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и уполномоченным органом в области промышленной безопасности при условии выполнения установленных сроков реализации программы по утилизации попутного и (или) природного газа либо в случае аварийной ситуации и угрозы здоровью населения и окружающей среде.
      4. Допускается с разрешения уполномоченного органа по изучению и использованию недр и по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и уполномоченным органом в области промышленной безопасности сжигание попутного и (или) природного газа при испытании скважин и попутного газа при пробной эксплуатации месторождений с общим сроком, не превышающим трех лет.
      5. В случае сжигания попутного и (или) природного газа без разрешения уполномоченного органа по изучению и использованию недр и без согласования с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и уполномоченным органом в области промышленной безопасности в соответствии с пунктом 4 настоящей статьи подрядчик обязан в течение десяти дней письменно уведомить уполномоченный орган по изучению и использованию недр и уполномоченный орган в области охраны окружающей среды о таком сжигании. Такое уведомление должно содержать причины, по которым произошло сжигание попутного и (или) природного газа, и сведения об объемах сожженного газа.

     Статья 84. Мероприятия по предотвращению аварий и иных
                 опасных ситуаций в процессе проведения
                 нефтяных операций

1. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции в соответствии с настоящим Законом, обязан предпринимать все необходимые меры по предотвращению аварий и иных опасных ситуаций, создающих угрозу жизни и здоровью людей и окружающей среде, а также угрозу уничтожения собственности в процессе проведения нефтяных операций, руководствуясь положительной практикой разработки месторождений и действующим законодательством Республики Казахстан.
2. Подрядчик обязан разрабатывать программы мероприятий по предотвращению аварий и иных опасных ситуаций при проведении нефтяных операций, а также при строительстве и эксплуатации нефтегазопроводов и утверждать их в составе проектных документов.

Статья 85. Обустройство месторождений углеводородного
сырья

      1. Строительство необходимых промысловых объектов и иных объектов инфраструктуры, необходимых для добычи, подготовки, хранения и транспортировки углеводородов осуществляется в соответствии с проектными документами, утверждаемыми в установленном порядке.
      2. При проектировании и строительстве объектов обустройства месторождения углеводородов должны обеспечиваться необходимые меры по безопасному функционированию этих объектов, локализации и минимизации последствий возможных аварийных ситуаций.
      3. При строительстве объектов обустройства должна соблюдаться очередность их ввода в эксплуатацию, установленная проектным документом с тем, чтобы это не привело к изменению проектных показателей принятого технологического варианта разработки месторождения и к нарушению требований по промышленной и экологической безопасности.

Статья 86. Особенности разведки и добычи на
приграничных месторождениях

      1. В случае, если в результате проводимой разведки или добычи подрядчик обнаружит, что месторождение является приграничным, такой подрядчик обязан незамедлительно уведомить об этом компетентный орган.
      2. В случае отсутствия соответствующих международных соглашений Республики Казахстан с государством, на территории либо в юрисдикции которого находится часть данного приграничного месторождения, компетентный орган вправе потребовать приостановления разведки и добычи на приграничном месторождении до достижения соответствующего соглашения с таким государством. При этом контракт считается прервавшим свое действие до дачи разрешения компетентным органом на возобновление разведки и добычи.
      3. Нормы настоящего Закона и законодательства Республики Казахстан о недрах применяются к отношениям по разведке и добыче на приграничном месторождении в части, не противоречащей международным договорам, участником которых является Республика Казахстан.
      Порядок и условия проведения разведки и добычи на приграничных месторождениях, определенные в международных договорах, участником которых является Республика Казахстан, имеют приоритет перед нормами настоящего Закона.

Статья 87. Разведка или добыча на месторождении в
качестве единого объекта

      1. В случае, если часть месторождения, на котором подрядчик проводит операции по разведке или добыче, находится в пределах контрактной территории другого подрядчика, то такие подрядчики обязаны по своему выбору:
      1) передать свои права на проведение разведки и (или) добычи с соблюдением процедур передачи, установленных при передаче права недропользования таким образом, чтобы остался только один подрядчик, обладающий правом на проведение разведки и (или) добычи на данном месторождении или несколько подрядчиков, обладающих правом недропользования частично на основе одного контракта;
      2) заключить договор о проведении совместной разведки и добычи месторождения, как единого целого, с внесением соответствующих изменений в проектные документы и предварительно согласовав такой договор с компетентным органом.
      2. В случае несоблюдения подрядчиками пункта 1 настоящей статьи компетентный орган вправе потребовать от подрядчиков заключение договора о совместной разведке или добыче на месторождении в качестве единого объекта в судебном порядке. При заключении договора о совместной разведке или добыче разрабатывается единая рабочая программа для всего месторождения, которые подлежат обязательному согласованию с уполномоченными органами по изучению и использованию недр и в области охраны окружающей среды.
      3. Подрядчики, осуществляющие совместную разведку или добычу, несут солидарную ответственность по выполнению обязательств, возложенных на них контрактом, а также рабочей программой.

Статья 88. Требования безопасности при проведении
нефтяных операций и транспортировки нефти

      1. Безопасность при проведении нефтяных операций и транспортировки нефти обеспечивается соблюдением установленных норм, выполнением комплекса организационных и технических мероприятий, направленных на защиту жизни и здоровья человека и окружающей среды, созданием условий безопасного строительства и эксплуатации наземных и подземных сооружений и оборудования, а также устранением возможных аварий.
      2. Объектами технического регулирования являются нефть, а также процессы ее жизненного цикла.
      3. Оборудование и иное имущество, используемые подрядчиком при проведении нефтяных операций и транспортировки нефти, должны соответствовать требованиям безопасности, установленным техническими регламентами.
      4. Режим слива и налива нефти, конструкция и условия эксплуатации средств хранения и транспортировки должны соответствовать нормам пожарной безопасности, установленным техническими регламентами к нефти и процессам ее жизненного цикла.
      5. Нефть, поставляемая для переработки нефтеперерабатывающим заводам, должна соответствовать нормам безопасности, установленным настоящим Законом и иными нормативными правовыми актами.
      6. Комплекс мер безопасности при проведении нефтяных операций и транспортировке нефти должен быть предусмотрен соответствующим проектным документом, утвержденным в установленном порядке.

Статья 89. Строительство скважин

      1. Все операции по строительству скважин и вводу их в эксплуатацию должны осуществляться в соответствии с проектом строительства скважин. Проекты строительства скважин подлежат согласованию с уполномоченным органом в области промышленной безопасности.
      2. Проекты строительства скважин утверждаются компетентным органом в случае строительства скважин:
      с содержанием сероводорода в газе более шести процентов от объема;
      на суше, глубиной более пяти тысяч метров;
      на море, глубиной более четырех тысяч метров;
      с устьевым давлением более тридцати пяти мегапаскалей.
      По иным видам скважин проект строительства утверждается недропользователем.
      3. Специальные требования по составлению проектов строительства скважин утверждаются компетентным органом.

Глава 9. Проведение нефтяных операций на море и
внутренних водоемах

Статья 90. Общие условия проведения нефтяных
операций на море и внутренних водоемах

      1. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции на море, должен осуществлять данные операции таким образом, чтобы не препятствовать и не наносить вреда морскому судоходству, рыбной ловле и иной правомерной деятельности, обычно осуществляемой на конкретном участке моря. При этом подрядчики, осуществляющие такое правомерное использование моря, в свою очередь, должны соблюдать режим морских охранных зон или зон безопасности.
      2. Подрядчики, осуществляющие нефтяные операции на море, обязаны руководствоваться наилучшей практикой по охране окружающей среды на море.
      3. Обязательным условием конкурсов на предоставление права недропользования на проведение нефтяных операций на море является долевое участие в качестве подрядчика в соответствующем контракте национальной компании в размере не менее пятидесяти процентов.
      Право на использование дна моря для проведения нефтяных операций на нем предоставляется путем выдачи разрешения уполномоченным органом в области использования и охраны земельных ресурсов.
      4. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции на море, несет ответственность за ущерб и убытки, нанесенные окружающей среде и физическим или юридическим лицам в случае загрязнения моря, образовавшемся в результате проводимых нефтяных операций на море, вне зависимости от наличия вины такого лица.
      5. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции на море, обязан разрабатывать специальные программы по предотвращению загрязнения моря и утверждать такие программы в порядке, определенном статьей 84 настоящего Закона. Такие программы должны включать внутренний контроль за проводимыми нефтяными операциями, обучение персонала, мероприятия по взятию скважины под контроль, обеспечение оборудованием и материалами, необходимыми в случае возникновения аварийных и иных опасных ситуаций и загрязнения моря либо также привлечение иных организаций, специализирующихся на устранении аварий на море и их последствий.
      6. В случае загрязнения моря, несмотря на предварительные меры, предпринятые подрядчиком, осуществляющим нефтяные операции на море, в соответствии со специальной программой по предотвращению аварий и иных опасных ситуаций, такой подрядчик обязан предпринять все возможные меры для устранения либо снижения уровня загрязнения моря всеми доступными для этого средствами.
      7. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции на море, обязан организовывать за свой счет транспортировку представителей государственных органов для проведения инспекций на морских сооружениях, находящихся в собственности либо пользовании такого лица, при условии, что такие представители государственных органов полномочны на проведение данных инспекций в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан. Проведение инспекций представителями государственных органов на морских сооружениях осуществляется в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан, и не должно препятствовать нормальной деятельности подрядчика, осуществляющего нефтяные операции на море.
      8. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции на море, не вправе начать строительство или размещение морского сооружения без получения письменного разрешения компетентного органа. Для получения разрешения такой подрядчик обязан обратиться с заявлением в компетентный орган до начала планируемого размещения либо строительства морского сооружения. Заявление должно содержать описание, сроки и местоположение планируемого морского сооружения либо проводимых работ по строительству такого морского сооружения. Компетентный орган обязан рассмотреть заявление подрядчика, осуществляющего нефтяные операции на море, и принять соответствующее решение не позднее тридцати рабочих дней с момента подачи заявления.
      К физическим и юридическим лицам, осуществляющим выполнение работ и (или) предоставление услуг для государственного геологического изучения недр на море, применяются нормы, установленные настоящей статьей.
      9. К нефтяным операциям на внутренних водоемах применяются положения настоящего Закона, установленные для нефтяных операций на море.
      10. Особенности ведения нефтяных операций на море должны быть предусмотрены в проектных документах, утвержденных в установленном порядке.

Статья 91. Проведение нефтяных операций в пределах
предохранительной зоны

      1. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции в пределах предохранительной зоны, обязан проводить соответствующие нефтяные операции в соответствии с требованиями, установленными статьей 111 настоящего Закона.
      2. Подрядчик, осуществляющий нефтяные операции в пределах предохранительной зоны, обязан разрабатывать специальные программы по предотвращению загрязнения моря и утверждать такие программы в порядке, определенном статьей 84 настоящего Закона. Такие программы должны включать программы срочной консервации объектов разведки или добычи с должной степенью защиты от морской среды, удаление из зоны затопления хранящейся нефти, материалов, буровых растворов и иных веществ, способных нанести вред окружающей среде, правомерному использованию моря и иной хозяйственной деятельности, а также программы по локализации и очистке вод в случае загрязнения моря.
      3. В случае загрязнения моря, несмотря на меры по предупреждению загрязнения, предпринятые подрядчиком, осуществляющим нефтяные операции, в соответствии с настоящей статьей, такой подрядчик обязан предпринять все возможные меры для устранения либо снижения опасности последствий загрязнения моря всеми доступными для него средствами.

Статья 92. Условия проведения разведки и добычи на море

      1. Подрядчик, осуществляющий разведку на море, вправе приступить к бурению поисковых и разведочных скважин только в случае, когда проведены все необходимые геофизические и сейсмические исследования контрактной территории.
      2. Подрядчик не вправе начать бурение поисковой, разведочной, эксплуатационной скважины или иной скважины без наличия письменного разрешения компетентного органа, за исключением бурения глушащей скважины для сброса давления, при выходе ранее пробуренной скважины из-под контроля, при условии, что применение иных методов взятия такой скважины под контроль не возможно либо является неэффективным в сложившихся обстоятельствах. При этом подрядчик обязан письменно уведомить компетентный орган о начале бурения такой глушащей скважины в разумный срок, с указанием конкретных обстоятельств и причин, повлиявших на принятие решения о бурении такой глушащей скважины.
      3. Компетентный орган выдает разрешение на бурение скважины при наличии у подрядчика либо у привлекаемого им субподрядчика соответствующей лицензии на проведение буровых работ, наличии заключения соответствующей инспекции по морскому сооружению, устанавливающей факт выполнения работ, возложенных на подрядчика проектными документами и рабочей программой, наличии факта соблюдения обязательств подрядчика по обязательному страхованию рисков, возникающих при бурении данной скважины, наличии положительного заключения государственной экологической экспертизы уполномоченного органа в области охраны окружающей среды по проекту бурения такой скважины и наличии разрешения на строительство либо размещение морского сооружения государственным органом. К заявлению должны прилагаться соответствующие документы, подтверждающие факты, указанные в таком заявлении.
      4. Нагнетание попутного и природного газа для поддержания внутрипластового давления без наличия письменного разрешения компетентного органа запрещается. Компетентный орган вправе выдать такое разрешение при условии, что иные методы поддержания внутрипластового давления нецелесообразны и такое нагнетание обладает достаточным уровнем безопасности для окружающей среды и человеческой жизни при наличии положительного заключения государственной экологической экспертизы по проекту, описывающего такое нагнетание, выданного уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.
      5. Подрядчик, осуществляющий разведку и добычу на море, обязан иметь в наличии на морском сооружении либо в пределах тридцати минутной досягаемости соответствующее оборудование, материалы и вещества в количестве, необходимом для проведения работ по очистке моря. Нормативы и требования к материалам, веществам, их количеству и досягаемости устанавливаются государственными органами в соответствии с их компетенцией.
      6. Программы предотвращения аварийных и иных опасных ситуаций на море, утверждаемые в соответствии с настоящим Законом, при проведении разведки и добычи должны включать меры по незамедлительной локализации и очистке моря вследствие загрязнения моря.

Статья 93. Строительство и эксплуатация
нефтегазопроводов на море

      1. Подрядчик, осуществляющий строительство и эксплуатацию нефтегазопроводов на море, не вправе начать работы по строительству, монтажу или прокладке нефтегазопроводов без письменного разрешения компетентного органа. Такое разрешение выдается в общем порядке, установленном пунктом 7 статьи 90 настоящего Закона.
      2. Подрядчик, осуществляющий строительство и эксплуатацию нефтегазопроводов на море не вправе начать эксплуатацию нефтегазопровода без лицензии государственного органа, осуществляющего контроль и регулирование деятельности в сферах естественных монополий. Государственный орган, осуществляющий контроль и регулирование деятельности в сферах естественных монополий принимает решение о выдаче лицензии на основе заявления данного подрядчика не позднее тридцати рабочих дней с момента подачи заявления, при наличии заключения соответствующей инспекции по нефтегазопроводу, факта соблюдения обязанностей такого лица по обязательному страхованию рисков, а также наличия программы по предотвращению аварий и иных опасных ситуаций на нефтегазопроводе, согласованной с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.
      3. При строительстве и эксплуатации нефтегазопроводов на море должно обеспечиваться соблюдение требований и норм по обеспечению безопасности проводимых операций для жизни и здоровья человека и окружающей среды.
      4. Особенности строительства и эксплуатации нефтегазопроводов на море должны быть предусмотрены в проектных документах, утвержденных в установленном порядке.

Статья 94. Строительство и эксплуатация хранилищ и
резервуаров нефти на море

1. Строительство и эксплуатация хранилищ и резервуаров нефти на море запрещается.
2. Запрещается хранение и складирование нефти на морских сооружениях, за исключением временного (не более двадцати дней) хранения нефти, при транспортировке такой нефти танкерами непосредственно с морских сооружений.

Статья 95. Искусственные острова, дамбы, сооружения и
установки

      1. Правительство Республики Казахстан имеет исключительное право разрешать и регулировать создание, эксплуатацию и использование искусственных островов, дамб, сооружений и установок, предназначенных для проведения нефтяных операций на море, научных исследований и других целей, при условии защиты и сохранения окружающей среды и биоресурсов.
      2. Вокруг таких искусственных островов, дамб, сооружений и установок устанавливаются зоны безопасности, которые простираются на расстояние пятисот метров от каждой точки их наружного края. Острова, дамбы, сооружения и установки, а также окружающие их зоны безопасности размещаются в местах, где они не могут стать помехой на обычных морских путях, имеющих важное значение для международного судоходства и рыболовства.
      3. Организации, ответственные за содержание и эксплуатацию искусственных островов, дамб, сооружений и установок, должны обеспечивать их охрану, а также наличие соответствующих средств по предупреждению об их местонахождении.
      4. Искусственные острова, дамбы, сооружения и установки, если они не могут быть использованы в хозяйственных или иных целях, должны быть демонтированы до такой степени, чтобы не создавать угрозы безопасности людей, помех судоходству или рыболовству.
      5. Создание, эксплуатация и использование искусственных островов, дамб, сооружений и установок производятся в соответствии с положением о порядке и условиях выдачи разрешения на монтаж, эксплуатацию и использование искусственных островов, дамб, сооружений и установок при проведении нефтяных операций, утверждаемым Правительством Республики Казахстан.

Статья 96. Сброс и захоронение отходов при проведении
нефтяных операций на море

1. Сброс в море и захоронение на дне моря отходов при проведении нефтяных операций на море запрещаются.
2. Сброс производственных и других сточных вод в море осуществляется только с разрешения и под контролем государственных контролирующих органов при условии их очистки до установленных нормативов.

Статья 97. Морские научные исследования

      1. Морские научные исследования могут проводиться только с разрешения компетентного органа. Порядок проведения морских научных исследований утверждается Правительством Республики Казахстан.
      2. Морские научные исследования могут осуществляться как казахстанскими, так и иностранными юридическими и физическими лицами, иностранными государственными и компетентными международными организациями.
      3. При проведении морских научных исследований должны соблюдаться следующие принципы:
      1) морские научные исследования не должны создавать неоправданных помех другим лицам, осуществляющим правомерное использование моря;
      2) морские научные исследования проводятся надлежащими научными методами и средствами с соблюдением природоохранных мероприятий;
      3) все данные, собранные в процессе морских научных исследований, после их обработки и анализа должны быть переданы Республике Казахстан и не должны свободно распространяться или публиковаться без предварительного разрешения Правительства Республики Казахстан.

Статья 98. Измерение добытой нефти

      1. Измерение и взвешивание нефти, добытой на контрактной территории, производятся подрядчиком в соответствии с методом, утвержденным Правительством Республики Казахстан.
      2. Подрядчик систематически через определенный в установленном порядке период времени проводит с участием представителя компетентного органа испытание оборудования и приборов, используемых для взвешивания и измерения нефти.
      3. Если при испытании или осмотре окажется, что оборудование или приборы имеют дефекты, то, при невозможности установления срока неисправности, срок дефекта определяется как половина времени от предыдущего замера до дня установления дефекта.

Глава 10. Магистральный трубопроводный транспорт

Статья 99. Право собственности на магистральный
трубопровод

      1. Магистральный трубопровод является неделимой технологической системой и может находиться как в государственной, так и в частной собственности по основаниям, не запрещенным законодательством.
      2. Решения о строительстве магистральных трубопроводов принимаются Правительством Республики Казахстан.
      3. Магистральные трубопроводы, а также доли участия (пакеты акций, паи) в юридических лицах, в собственности которых находятся магистральные трубопроводы, доли участия (пакеты акций, паи) физических и юридических лиц, которые имеют возможность прямо или косвенно определять решения или оказывать влияние на принимаемые решения юридических лиц, в собственности которых находятся магистральные трубопроводы, относятся к стратегическим объектам, имеющим социально-экономическое значение для устойчивого развития казахстанского общества, владение и (или) пользование и (или) распоряжение которыми может оказать влияние на состояние национальной безопасности Республики Казахстан.
      4. Любое обременение имущества, указанного в пункте 3 настоящей статьи, правами третьих лиц либо его отчуждение по любым основаниям допускается только на основании решения Правительства Республики Казахстан о выдаче разрешения на обременение стратегических объектов правами третьих лиц либо их отчуждение, принимаемого в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
      5. В случае нахождения имущества, указанного в пункте 3 настоящей статьи, в частной собственности и намерения его собственника продать такое имущество либо произвести его отчуждение любым иным способом, Республика Казахстан обладает приоритетным правом на приобретение (выкуп) у собственника такого имущества по рыночной стоимости, определяемой в соответствии с законодательством об оценочной деятельности, в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.
      6. Сделки и иные действия, направленные на отчуждение имущества, указанного в пункте 3 настоящей статьи и совершенные в нарушение требований пунктов 4 и 5 настоящей статьи являются недействительными с момента их совершения.

Статья 100. Эксплуатация магистрального трубопровода

      1. Эксплуатация объектов магистрального трубопровода осуществляется в соответствии с утвержденными Правительством Республики Казахстан техническими регламентами.
      Указанные правила являются обязательными для исполнения всеми государственными органами, предприятиями, землепользователями, должностными лицами и гражданами при взаимодействии их с владельцем магистрального трубопровода.
      2. Предприятиям энергоснабжения запрещается проведение режимных мероприятий по ограничению установленных лимитов энергопотребления без согласования с владельцем магистрального трубопровода.
      3. Владелец магистрального трубопровода по согласованию с областными (города республиканского значения, столицы) исполнительными органами и другими заинтересованными предприятиями и организациями разрабатывает совместные мероприятия по обеспечению условий безопасной эксплуатации объектов магистрального трубопровода, ликвидации возможных аварий, чрезвычайных ситуаций и их последствий.
      4. Владелец магистрального трубопровода несет ответственность за не соблюдение норм технических регламентов.
      5. В охранной зоне магистрального трубопровода запрещаются любые виды работ и действий без согласования с его владельцем.
      6. В пределах минимальных расстояний, установленных строительными нормами и правилами, для обеспечения безопасности запрещается строительство любых объектов, не относящихся к магистральному трубопроводу.

     Статья 101. Взаимоотношения владельца магистрального
                  трубопровода с местными представительными
                  и исполнительными органами и
                  грузоотправителями

      1. Местные представительные и исполнительные органы не вправе вмешиваться в оперативную производственную деятельность магистрального трубопровода, связанную с процессами перекачки, хранения и распределения нефти.
      2. Работники аварийных служб, аварийная и специальная техника магистрального трубопровода не могут отвлекаться на другие работы.
      3. При имеющемся резерве пропускной способности магистрального трубопровода его владелец не вправе отказать грузоотправителю в транспортировке нефти. При этом грузоотправители имеют равные права на получение транспортных услуг по одинаковым тарифам.

Статья 102. Охранные зоны магистральных трубопроводов

      1. В целях обеспечения безопасности населения, предотвращения причинения вреда окружающей среде, а также создания условий для безопасной эксплуатации вдоль трасс магистральных трубопроводов (при любом виде их прокладки), в том числе вокруг объектов магистральных трубопроводов устанавливаются охранные зоны, обозначаемые на местности специальными знаками в соответствии с требованиями технического регламента по безопасности магистральных трубопроводов. При размещении нескольких трубопроводов в одном техническом коридоре устанавливается единая для всех трубопроводов охранная зона.
      2. В охранные зоны магистрального трубопровода входят: защитные лесные зоны, земельные участки, необходимые для обеспечения сохранности, прочности и устойчивости сооружений, устройств и других объектов, служебные дороги, а также земельные участки, примыкающие к полосе отвода магистрального трубопровода, расположенные в селеопасных, оползнеопасных зонах и в местах, подверженных другим опасным воздействиям.
      3. Границы охранных зон и объекты магистральных трубопроводов, подлежащие физической защите, устанавливаются в соответствии с требованиями технического регламента по безопасности магистральных трубопроводов.
      4. При прохождении магистральных трубопроводов в одном техническом коридоре с инженерными коммуникациями или их взаимном пересечении, взаимоотношения организаций, эксплуатирующих эти трубопроводы и коммуникации, определяются в соответствии с требованиями технического регламента по безопасности магистральных трубопроводов.
      5. В охранных зонах магистральных трубопроводов запрещается осуществлять хозяйственную деятельность без письменного разрешения, выдаваемого владельцами магистральных трубопроводов, и уведомления об этом охранной организации.

Статья 103. Строительство, прокладка и эксплуатация
подводных трубопроводов и кабелей

Строительство, прокладка и эксплуатация подводных трубопроводов и кабелей осуществляется в соответствии с техническими регламентами в сфере оборота нефти.

Глава 11. Охрана недр и окружающей среды,
рациональное и комплексное использование недр,
безопасность населения и персонала

     Статья 104. Задачи охраны недр и окружающей среды,
                  рационального и комплексного использования
                  недр

      Охрана недр и окружающей среды, изучение и использование недр включают систему правовых, организационных, экономических, технологических и других мероприятий, направленных на:
      1) охрану жизни и здоровья населения;
      2) рациональное и комплексное использование ресурсов недр;
      3) сохранение естественных ландшафтов и рекультивацию нарушенных земель, иных геоморфологических структур;
      4) сохранение свойств энергетического состояния верхних частей недр с целью предотвращения землетрясений, оползней, подтоплений, просадок грунта;
      5) обеспечение сохранения естественного состояния водных объектов.

Статья 105. Общие экологические требования

На всех стадиях недропользования, включая прогнозирование, планирование, проектирование, в приоритетном порядке должны соблюдаться экологические требования, предусмотренные экологическим законодательством Республики Казахстан.

Статья 106. Экологическое основание для проведения
операций по недропользованию

Необходимым экологическим основанием для проведения операций по недропользованию являются положительное заключение государственной экологической экспертизы на проведение этих операций и выданные на его основе экологические разрешения уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан, с включением в контракт соответствующих экологических требований как обязательных условий.

Статья 107. Требования в области рационального и
комплексного использования недр и охраны недр

      1. Требованиями в области рационального и комплексного использования недр и охраны недр являются:
      1) обеспечение полноты опережающего геологического изучения недр для достоверной оценки величины и структуры запасов полезных ископаемых, месторождений и участков недр, предоставляемых для проведения операций по недропользованию, в том числе для целей, не связанных с добычей;
      2) обеспечение рационального и комплексного использования ресурсов недр на всех этапах проведения операций по недропользованию;
      3) обеспечение полноты извлечения из недр полезных ископаемых, не допуская выборочную отработку богатых участков;
      4) достоверный учет извлекаемых и погашенных в недрах запасов основных и совместно с ними залегающих полезных ископаемых и попутных компонентов, в том числе продуктов переработки минерального сырья и отходов производства при разработке месторождений;
      5) исключение корректировки запасов полезных ископаемых, числящихся на государственном балансе, по данным первичной переработки;
      6) предотвращение накопления промышленных и бытовых отходов на площадях водосбора и в местах залегания подземных вод, используемых для питьевого или промышленного водоснабжения;
      7) охрана недр от обводнения, пожаров и других стихийных факторов, снижающих их качество или осложняющих эксплуатацию и разработку месторождений;
      8) предотвращение загрязнения недр при проведении операций по недропользованию, особенно при подземном хранении нефти, газа или иных веществ и материалов, захоронении вредных веществ и отходов, сбросе сточных вод;
      9) соблюдение установленного порядка приостановления, прекращения операций по недропользованию, консервации и ликвидации объектов разработки месторождений;
      10) обеспечение экологических требований при складировании и размещении промышленных и бытовых отходов в целях предотвращения их накопления на площадях водосбора и в местах залегания подземных вод.
      2. Недропользователи при проектировании работ, связанных с пользованием недрами, осуществлении геологического изучения, разведки и разработки месторождений полезных ископаемых обязаны обеспечить требования по рациональному использованию и охране недр, предусмотренные пунктом 1 настоящей статьи.

Статья 108. Ликвидация и консервация объектов
недропользования

      1. Объекты недропользования, на которых проводятся или проводились работы, относящиеся к государственному геологическому изучению недр, разведке и добыче, в том числе разведке и добыче подземных вод, лечебных грязей, разведке недр для сброса сточных вод, а также строительству и (или) эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой и (или) добычей, за исключением технологических единиц объекта недропользования (блоки, панели, выработки, нефтяные и газовые скважины различного назначения) подлежат ликвидации или консервации при прекращении операций по недропользованию, а также в случае полной отработки запасов полезных ископаемых в соответствии с согласованными и утвержденными проектными документами и рабочей программой.
      2. При прекращении операций по недропользованию, недропользователь незамедлительно приступает к выполнению работ по ликвидации или консервации объекта недропользования. В случае необходимости принятия экстренного решения о прекращении добычи, недропользователь проводит комплекс мероприятий, обеспечивающих сохранение производственных объектов до начала их ликвидации или консервации.
      3. Объекты недропользования ликвидируются или консервируются в соответствии с проектом ликвидации или консервации, разработанному проектной организацией, имеющей соответствующую лицензию на выполнение работ и оказание услуг в области охраны окружающей среды, а также прошедшим согласование с уполномоченными органами в области охраны окружающей среды по изучению и использованию недр, в области промышленной безопасности, санитарно-эпидемиологической службы, по управлению земельными ресурсами и утвержденным недропользователем, финансирующим проведение работ по проектированию и реализации проекта, на основании Правил ликвидации и консервации объектов недропользования, утверждаемых Правительством Республики Казахстан.
      4. Работы по ликвидации и консервации объектов недропользования считаются завершенными после подписания акта приемки работ по ликвидации и консервации объекта недропользования комиссией, создаваемой компетентным органом из представителей уполномоченных органов в области охраны окружающей среды, изучения и использования недр, промышленной безопасности, санитарно-эпидемиологической службы, по управлению земельными ресурсами и местных исполнительных органов области.
      5. После получения акта приемки работ по ликвидации и консервации объекта недропользования, утвержденного со стороны уполномоченных органов в области охраны окружающей среды, геологическая, маркшейдерская и иная документация пополняется на момент завершения работ и сдается в установленном порядке на хранение в уполномоченный орган по изучению и использованию недр.
      6. Финансирование работ, связанных с ликвидацией или консервацией объекта, осуществляется за счет средств ликвидационного фонда. Отчисления в ликвидационный фонд производятся подрядчиком на специальный депозитный счет в любом банке на территории Республики Казахстан. При этом использование ликвидационного фонда осуществляется подрядчиком с разрешения компетентного органа, согласованного с уполномоченным органом по изучению и использованию недр. Условия о порядке формирования ликвидационного фонда, размере отчислений в ликвидационный фонд, периодичности таких выплат устанавливаются контрактом.

     Статья 109. Участки недр, представляющие особую
                  экологическую, научную, культурную и иную
                  ценность

      1. Участки недр, представляющие особую экологическую, научную, историко-культурную и рекреационную ценность относятся к объектам государственного природно-заповедного фонда с правовым режимом особой охраны либо с регулируемым режимом хозяйственной деятельности, предназначенными для сохранения типичных, уникальных и редких геологических, геоморфологических и гидрогеологических объектов.
      2. Особенности охраны и использования участков недр, представляющих особую экологическую, научную, культурную или иную ценность, определяются законодательством Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий.
      3. Изъятие участков недр, представляющих особую экологическую, научную, культурную или иную ценность, для иных нужд не допускается.
      4. В случае обнаружения геологических, геоморфологических и гидрогеологических объектов, имеющих особую экологическую, научную, культурную или иную ценность, недропользователи обязаны прекратить работы на соответствующем участке и известить об этом уполномоченный орган по изучению и использованию недр и уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

Статья 110. Условия застройки площадей залегания
полезных ископаемых

      1. Проектирование и строительство населенных пунктов, промышленных комплексов и других хозяйственных объектов разрешается только после получения заключения уполномоченного органа по изучению и использованию недр об отсутствии или малозначительности полезных ископаемых в недрах под участком предстоящей застройки.
      2. Застройка площадей залегания полезных ископаемых, а также размещение в местах их залегания подземных сооружений допускаются с разрешения уполномоченного органа по изучению и использованию недр и уполномоченного органа в области промышленной безопасности при условии обеспечения возможности извлечения полезных ископаемых или доказанности экономической целесообразности застройки.
      3. Самовольная застройка площадей залегания полезных ископаемых прекращается без возмещения произведенных затрат и затрат по рекультивации земель контрактной территории и демонтажу возведенных объектов.

Статья 111. Проведение операций по недропользованию
в пределах предохранительной зоны

1. Недропользователь, осуществляющий операции по недропользованию в пределах предохранительной зоны, обязан проводить данные операции по недропользованию таким образом, чтобы исключить либо максимально снизить загрязнение моря в случае подъема уровня вод.
2. Недропользователь, осуществляющий операции по недропользованию в пределах предохранительной зоны, несет ответственность за ущерб и убытки, нанесенные окружающей среде, физическим или юридическим лицам в случае загрязнения моря с его контрактной территории вне зависимости от вины недропользователя.

     Статья 112. Проведение нефтяных операций на море,
                  внутренних водоемах, в зонах чрезвычайной
                  экологической ситуации и на особо
                  охраняемых объектах природы и культуры

      1. Общее разрешение о возможности проведения нефтяных операций на море, внутренних водоемах, в зонах чрезвычайной экологической ситуации и на особо охраняемых объектах природы и культуры принимается Президентом Республики Казахстан по представлению Правительства Республики Казахстан на основе заключения государственной экологической экспертизы.
      2. Порядок проведения нефтяных операций на море, внутренних водоемах, в зонах чрезвычайной экологической ситуации и на особо охраняемых объектах природы и культуры утверждается Правительством Республики Казахстан.
      3. Транспортировка нефти в заповедной части моря при эксплуатации месторождений осуществляется трубопроводами при соблюдении требований, установленных экологическим законодательством.

Статья 113. Обеспечение безопасных для населения и
персонала условий недропользования

      1. Недропользователем должно быть обеспечено выполнение предусмотренных законодательством правил и норм по безопасному ведению работ, а также проведение мероприятий по предупреждению и ликвидации аварий, несчастных случаев и профессиональных заболеваний.
      2. Запрещается проведение операций по недропользованию, если они представляют опасность для жизни и здоровья людей.
      3. Государственный контроль за соблюдением правил и норм по технической безопасности и промышленной санитарии при недропользовании осуществляется уполномоченным органом по надзору за безопасным ведением работ в промышленности и горному надзору и уполномоченным органом по санитарно-эпидемиологическому надзору.
      4. Основными требованиями по обеспечению безопасного проведения операций по недропользованию являются:
      1) допуск к работам лиц, имеющих специальную подготовку и квалификацию, а к руководству горными работами - лиц, имеющих соответствующее специальное образование;
      2) обеспечение лиц, занятых на горных и буровых работах, специальной одеждой, средствами индивидуальной и коллективной защиты;
      3) применение машин, оборудования и материалов, соответствующих требованиям безопасности и санитарным нормам;
      4) учет, надлежащее хранение и расходование взрывчатых веществ и средств взрывания, а также правильное и безопасное их использование;
      5) проведение комплекса геологических, маркшейдерских и иных наблюдений, необходимых и достаточных для обеспечения технологического цикла работ и прогнозирования опасных ситуаций, своевременное определение и нанесение на планы горных работ опасных зон;
      6) систематический контроль за состоянием рудничной атмосферы, содержанием в ней кислорода, вредных и взрывоопасных газов и пыли;
      7) своевременное пополнение технической документации и планов ликвидации аварий данными, уточняющими границы зон безопасного ведения работ;
      8) соблюдение проектных систем разработки месторождений твердых полезных ископаемых, проектов и технологических схем разработки и обустройства месторождений нефти, газа и подземных вод;
      9) осуществление специальных мероприятий по прогнозированию и предупреждению внезапных выбросов газов, прорывов воды, полезных ископаемых и пород, а также горных ударов.
      5. Должностные лица недропользователей при возникновении непосредственной угрозы жизни и здоровью работников обязаны немедленно приостановить работы и обеспечить транспортировку людей в безопасное место.
      6. При возникновении непосредственной угрозы жизни и здоровью населения в зоне влияния операций по недропользованию руководители соответствующих организаций обязаны незамедлительно информировать об этом местные исполнительные органы.
      7. При возникновении угрозы жизни и здоровью населения в зоне влияния операций по недропользованию недропользователь обязан приостановить работы и не вправе возобновлять операции по недропользованию без создания безопасных для здоровья и жизни населения условий и предотвращения возникшей угрозы. При невозможности принятия иных мер для предотвращения угрозы недропользователь вправе возобновить операции по недропользованию только после переселения населения из опасных зон влияния операций по недропользованию.
      8. Недропользователи обслуживаются спасательными службами в соответствии с положением, утвержденным Правительством Республики Казахстан.

Глава 12. Государственный контроль за изучением,
использованием и охраной недр

Статья 114. Государственный контроль за охраной недр

      1. Государственный контроль за охраной недр осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.
      2. Задачей государственного контроля за охраной недр является обеспечение контроля за соблюдением недропользователями законодательства Республики Казахстан о недрах и недропользовании в части предотвращения загрязнения недр при проведении операций по недропользованию и снижения вредного влияния операций по недропользованию на окружающую среду.
      3. Государственный контроль за охраной недр включает:
      1) государственный мониторинг охраны недр;
      2) контроль за соблюдением лицензионно-контрактных условий, относящихся к области охраны недр;
      3) контроль за захоронением вредных веществ, радиоактивных отходов и сбросом сточных вод в недра;
      4) контроль за сохранностью недр от загрязнения, обводнения, пожаров и техногенных процессов, приводящих к порче месторождения и других объектов окружающей среды;
      5) контроль за консервацией и ликвидацией объектов недропользования;
      6) контроль за выполнением мероприятий по предотвращению аварий или иных опасных ситуаций при проведении операций по недропользованию;
      7) контроль за соблюдением экологических норм и правил при использовании недр и переработке минерального сырья;
      8) контроль за соблюдением проектных решений по вопросам охраны окружающей среды при добыче и переработке минерального сырья.

Статья 115. Государственный контроль за рациональным
и комплексным использованием недр

      1. Государственный контроль за изучением и использованием недр осуществляется уполномоченным органом по изучению и использованию недр.
      2. Задачей государственного контроля за изучением и использованием недр является обеспечение контроля за соблюдением недропользователями законодательства Республики Казахстан о недрах и недропользовании при поиске и оценке месторождений, рациональным и комплексным использованием минерального сырья при добыче, геологическом изучении и оценке участков недр для строительства и эксплуатации подземных сооружений, не связанных с добычей.
      3. Государственный контроль за рациональным и комплексным использованием недр включает:
      1) контроль за геологическим изучением и использованием недр, обеспечивающий вскрытие, подготовку и полноту выемки запасов, исключающий выборочную отработку богатых участков недр, за соблюдением решений технических проектов отработки месторождений;
      2) контроль за достоверностью учета извлекаемых и погашенных в недрах запасов полезных ископаемых и их потерь при добыче.

Статья 116. Государственный контроль за проведением
нефтяных операций

Государственный контроль за проведением нефтяных операций осуществляется государственными органами (в пределах их компетенции) в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан. Работники этих органов, осуществляющие проверки, обязаны обеспечивать сохранение коммерческой тайны.

Глава 13. Государственный фонд недр

Статья 117. Учет состояния государственного фонда недр

      1. Государственный фонд недр включает недра Республики Казахстан.
      2. Для обеспечения рационального использования государственного фонда недр производится:
      1) государственный мониторинг недр;
      2) государственная экспертиза недр;
      3) государственное хранение геологической информации;
      4) ведение государственного баланса запасов полезных ископаемых;
      5) ведение государственных кадастров:
      месторождений и проявлений полезных ископаемых;
      захоронений вредных веществ, радиоактивных отходов и сброса сточных вод в недрах;
      техногенных минеральных образований.
      3. Геологическая отчетность о состоянии недр, базирующаяся на материалах первичного учета, представляется недропользователями по специальным формам, утверждаемым Правительством Республики Казахстан.

Статья 118. Государственный мониторинг недр

1. Государственный мониторинг недр представляет собой систему наблюдений за состоянием недр для обеспечения рационального использования государственного фонда недр и своевременного выявления их изменений, оценки, предупреждения и устранения последствий негативных процессов.
2. Структура, содержание и порядок осуществления государственного мониторинга недр устанавливается Правительством Республики Казахстан.

Статья 119. Государственная экспертиза недр

      1. В целях создания условий для рационального и комплексного использования недр, определения платы за пользование недрами, границ участков недр, предоставляемых в недропользование, запасы полезных ископаемых, разведанных месторождений подлежат государственной экспертизе.
      2. Подрядчик, обладающий правом недропользования на добычу, вправе начать добычу только после проведения государственной экспертизы запасов полезных ископаемых. Заключение государственной экспертизы о рентабельности разработки разведанных запасов полезных ископаемых является основанием для их постановки на государственный учет.
      3. Государственная экспертиза может проводиться на любой стадии геологического изучения месторождения при условии, что представляемые на государственную экспертизу геологические материалы позволяют дать объективную оценку количества и качества запасов полезных ископаемых, их значения для экономики республики, горнотехнических, гидрогеологических, экологических и других условий добычи.
      4. Государственной экспертизе подлежит также геологическая информация об участках недр, пригодных для строительства и эксплуатации подземных сооружений, не связанных с разведкой и (или) добычей. Предоставление таких участков недр в недропользование разрешается только после проведения государственной экспертизы геологической информации.
      5. Государственная экспертиза недр осуществляется Государственной комиссией по запасам полезных ископаемых Республики Казахстан и межрегиональными комиссиями по запасам полезных ископаемых по общераспространенным полезным ископаемым.

Статья 120. Государственный баланс запасов полезных
ископаемых

      1. Государственный баланс запасов полезных ископаемых ведется уполномоченным органом по изучению и использованию недр в целях учета и состояния минерально-сырьевой базы Республики Казахстан.
      2. Государственный баланс запасов полезных ископаемых должен содержать сведения о количестве, качестве и степени изученности запасов каждого вида полезных ископаемых по коммерческим обнаружениям, об их размещении, о степени промышленного освоения, добыче, потерях и об обеспеченности промышленности разведанными запасами полезных ископаемых.
      3. Порядок включения запасов полезных ископаемых в государственный баланс и их списания с государственного баланса устанавливается Правительством Республики Казахстан.
      4. Уполномоченный орган по изучению и использованию недр предоставляет информацию по государственному балансу запасов полезных ископаемых государственным органам в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 121. Государственный кадастр месторождений и
проявлений полезных ископаемых

      1. Государственный кадастр месторождений и проявлений полезных ископаемых ведется уполномоченным органом по изучению и использованию недр в целях обеспечения разработки отраслевых (секторальных) и региональных программ геологического изучения недр, комплексного использования месторождений, а также решения других задач.
      2. Государственный кадастр месторождений и проявлений полезных ископаемых включает в себя сведения по каждому месторождению, характеризующие количество и качество основных и совместно с ними залегающих полезных ископаемых и содержащихся в них компонентов, горнотехнические, гидрогеологические, экологические и другие условия разработки месторождения и его геолого-экономическую оценку, а также сведения по выявленным проявлениям полезных ископаемых.
      3. Порядок ведения государственного кадастра месторождений и проявлений полезных ископаемых устанавливается Правительством Республики Казахстан.

     Статья 122. Государственный кадастр захоронений
                  вредных веществ, радиоактивных отходов
                  и сброса сточных вод в недра

      1. Государственный кадастр захоронений вредных веществ, радиоактивных отходов и сброса сточных вод в недра организует уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в целях оперативного получения информации, принятия решения в области охраны окружающей среды, планового контроля за состоянием мест захоронения вредных веществ, радиоактивных отходов и сброса сточных вод в недра.
      2. Государственный кадастр захоронений вредных веществ, радиоактивных отходов и сброса сточных вод в недра содержит сведения, характеризующие тип и вид захороненных веществ и сброшенных вод с указанием их количественных и качественных показателей, горнотехнических, специальных инженерно-геологических, гидрогеологических и экологических условий захоронения и сброса.
      3. Порядок ведения государственного кадастра захоронений вредных веществ, радиоактивных отходов и сброса сточных вод в недра устанавливается Правительством Республики Казахстан.

Статья 123. Государственный кадастр техногенных
минеральных образований

      1. Государственный кадастр техногенных минеральных образований ведется уполномоченным органом по изучению и использованию недр.
      2. Государственный кадастр техногенных минеральных образований содержит сведения по складируемому объекту, характеризующие тип и вид техногенных минеральных образований с указанием количественных и качественных показателей, горнотехнических и экологических условий хранения.
      3. Порядок ведения государственного кадастра техногенных минеральных образований устанавливается Правительством Республики Казахстан.

Глава 14. Ответственность за нарушения требований в области
использования и охраны недр и разрешение споров

     Статья 124. Ответственность за нарушения
                  недропользователями требований
                  законодательства

      1. Нарушение законодательства Республики Казахстан в области использования и охраны недр влечет ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.
      2. Сделки, связанные с пользованием недрами, заключенные с нарушением требований законодательства Республики Казахстан, являются недействительными.
      Лица, виновные в совершении указанных сделок, несут административную и уголовную ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.
      3. Законами Республики Казахстан может быть установлена ответственность за другие нарушения в области использования и охраны недр.
      4. Привлечение к дисциплинарной, административной и уголовной ответственности не освобождает виновных лиц от обязанности возмещения причиненного ими вреда и устранения допущенных нарушений.
      5. Уполномоченный орган, вынесший постановление о наложении на недропользователя административного взыскания в соответствии с Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях, не позднее десяти дней с момента вынесения постановления о наложении административного взыскания обязан направить копию такого постановления в компетентный орган.
      Если постановление о наложении административного взыскания вынесено в отношении недропользователя, осуществляющего разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых по контракту с областным (города республиканского значения, столицы) исполнительным органом, копия постановления о наложении административного взыскания направляется в областной (города республиканского значения, столицы) исполнительный орган, заключивший с недропользователем контракт на разведку или добычу общераспространенных полезных ископаемых.
      В случаях, если выявленное нарушение связано с не исполнением недропользователем обязательств, предусмотренных контрактом, рабочей программой либо проектными документами, компетентный орган или областной (города республиканского значения, столицы) исполнительный орган, не позднее тридцати рабочих дней с даты получения копии постановления о наложении на недропользователя административного взыскания, письменным уведомлением указывает на обязанность недропользователя по устранению допущенного нарушения в установленный срок.

     Статья 125. Возмещение ущерба, нанесенного нарушением
                  законодательства в области использования
                  и охраны недр

      1. Лица, причинившие вред вследствие нарушения требований в области использования и охраны недр, обязаны возместить причиненный вред, если только не докажут, что вред возник вследствие действия непреодолимой силы, в размерах и порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
      2. Размер ущерба, причиненного вследствие нарушения требований в области рационального использования недр, определяется уполномоченным органом по изучению и использованию недр совместно с недропользователями в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
      3. Размер ущерба, причиненного вследствие нарушения требований в области охраны недр, определяется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан.

Статья 126. Разрешение споров

1. Споры, связанные с исполнением и прекращением контракта, решаются путем переговоров.
2. Если споры, связанные с исполнением, изменением или прекращением контракта, не могут быть разрешены в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, то стороны могут передать спор для разрешения в суд в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

Глава 15. Заключительные и переходные положения

Статья 127. Переходные положения

      1. Настоящий Закон применяется к отношениям, возникшим после введения его в действие.
      2. Лицензии, выданные, и контракты, заключенные до введения в действие настоящего Закона, а также все связанные с ними акты исполнительных органов Республики Казахстан сохраняют свое действие.
      3. Функции лицензионного органа (Правительства Республики Казахстан) в отношении ранее выданных и действующих лицензий на недропользование возлагаются на компетентный орган.
      4. С момента введения в действие настоящего Закона на территории Республики Казахстан не заключаются соглашения о разделе продукции.
      Соглашения о разделе продукции, заключенные Республикой Казахстан до введения в действие настоящего Закона, сохраняют свое действие на согласованных в них условиях в соответствии с законодательством, действовавшим на момент их заключения.

Статья 128. Порядок введения в действие настоящего Закона

      1. Настоящий Закон вводится в действие по истечении шести месяцев со дня его официального опубликования.
      2. Признать утратившими силу следующие законы Республики Казахстан:
      1) Закон Республики Казахстан от 28 июня 1995 года "О нефти" (Ведомости Верховного Совета РК, 1995 г. № 11, ст. 76; Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1997 г., № 11, ст. 150; 1999 г., № 21, ст. 787; 2003 г., № 6, ст. 34; № 11, ст. 56; 2004 г., № 22, ст. 131; № 23, ст. 142; 2005 г., № 16, ст. 70, 2006 г., № 16, ст. 99; 2007 г., № 2, ст. 18; № 3, ст. 22; № 8, ст. 52; № 9, ст. 67; № 19, ст. 148);
      2) Закон Республики Казахстан от 27 января 1996 года "О недрах и недропользовании" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1996 г., № 2, ст.182; 1999 г., № 11, ст. 357; № 21, ст. 787; 2003 г., № 11, ст. 56; 2004 г., № 22, ст. 131; № 23, ст. 142; 2005 г., № 16, ст. 70; 2006 г., № 3, ст. 22; № 16, ст. 99; № 24, ст. 148; 2007 г., № 1, ст. 4; № 3, ст. 22; № 22, ст. 170);
      3) Закон Республики Казахстан от 8 июля 2005 года "О соглашениях (контрактах) о разделе продукции при проведении нефтяных операций на море" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2005 г., № 13, ст. 54).

Президент
Республики Казахстан

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізілсін.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

ЖОБА

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы"
Қазақстан Республикасының Заңы

Осы Заң жер қойнауын пайдалануға қатысты құқықтық реттеуді белгілейді, жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды қамтамасыз ету саласында басқару негіздерін айқындайды және Қазақстан Республикасының мүдделері мен оның табиғи ресурстарын қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған.

1-тарау.
Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
      1) авторлық қадағалау - жер қойнауын пайдаланушының жобалау жұмыстарына арналған мердігерлік шартқа сәйкес жобалық құжатты жасаған жобалаушы ұйым жүзеге асыратын жобалау құжаттарының ережелерін сақтау мониторингі;
      2) алғашқы ашушы - өнеркәсіптік құндылыққа ие бұрыннан белгісіз кенорнын ашушы, сондай-ақ бұрыннан белгілі кенорнында пайдалы қазбалардың қосымша қорларын немесе оның өнеркәсіптік құндылығын едәуір ұлғайтқан жаңа минералдық шикізатты анықтаушы тұлға;
      3) бағалау жұмыстары - табылған объектінің жалпы ресурстарын анықтау, олардың өнеркәсіптік маңызын бағалау және игеруге тартудың орындылығын техникалық-экономикалық негіздеу мақсатындағы геологиялық барлау жұмыстарының сатысы;
      4) бағалау жұмыстарының жобасы - табылған объектінің жалпы ресурстарын айқындау, табылған объектінің өнеркәсіптік маңызын жіті бағалау және өнеркәсіптік игеруге тартудың орындылығын техникалық-экономикалық негіздеу үшін геологиялық барлау жұмыстарын жүргізудің әдістемесін және көлемін белгілейтін, пайдалы қазбалардың перспективалық учаскелері мен білінулері байқалған жағдайда барлау жүргізген кезде жасалатын жобалық құжат;
      5) барлау - пайдалы қазбалардың кен орындарын іздестіруге және оларды бағалауға байланысты жұмыстар (операциялар);
      6) барлаумен және (немесе) өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салу және (немесе) пайдалануға беру - мұнай мен газды сақтау үшін жерасты құрылыстарын, сондай-ақ радиоактивті қалдықтарды, зиянды заттарды және сарқынды суларды көму үшін жерасты инженерлік құрылыстарын салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жұмыстар;
      7) бюджетті орындау жөніндегі уәкілетті орган - басшылықты, сондай-ақ заңнамамен көзделген шектерде бюджетті орындау саласында салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы;
      8) экономикалық жоспарлау жөніндегі уәкілетті орган - экономика және бюджеттік жоспарлау саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
      9) геологиялық ақпарат - құрамында геологиялық, геофизикалық, гидрогеологиялық, геоморфологиялық, тектоникалық мәліметтер, үңгімелердің, ұңғымалардың техникалық құжаттамасы, кенорнының, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялар жүргізілетін келісім-шарттық аумақтардағы жұмыс учаскелері мен объектілердің болжамды ресурстары, баланстық қорлары бар материалдардың жиынтығы;
      10) геологиялық бөлу - жер қойнауын пайдаланушы барлау жүргізуге құқылы жер қойнауының учаскесін схемалық және сипаттамалық жағынан айқындайтын келісім-шарттың ажырамас бөлігі болып табылатын барлауға, бірлескен барлау мен өндіруге жасалатын келісім-шартқа қосымша;
      11) жер қойнауын пайдаланудың қауіпсіздігі - жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргізген кезде техникалық, экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
      12) жағалау жиегі - су объектісі жағалауының судың барынша көтерілуі (судың толуы) нәтижесінде пайда болатын жиегі;
      13) жоғары технологиялар - Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген өнімді әлемдік нарыққа ықпалдастыру мақсатында қолданылатын жаңа және жетілдірілген өнім мен барынша экологиялық таза технология ретінде сатуға шығарылған техника мен технологиялық процестердегі жалпы жұрт мойындаған жаңа жетістіктер;
      14) жер қойнауының мемлекеттік сараптамасы - пайдалы қазбалардың қорлары туралы, сондай-ақ жер қойнауының басқа да қасиеттері туралы ақпараттардың оларды жер қойнауын пайдалану және пайдалы қазбаларды мемлекеттік балансқа қою кезінде қолдану мүмкіндігіне арналған кешенді сараптамасы;
      15) жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеу - жер қойнауы жай-күйінің мониторингіне, жер қойнауы учаскелерінің, сондай-ақ Қазақстан Республикасының жекелеген бөліктерінің және тұтастай бүкіл аумағының геологиялық құрылымын зерттеуге, оларда пайдалы қазбалардың болу перспективаларын іздестіру және іздестіру-бағалау жұмыстарын жүргізу арқылы анықтауға, жер қойнауын пайдаланудың ақпараттық негізін құрайтын мемлекеттік геологиялық карталар жасауға байланысты жұмыстар (операциялар);
      16) жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссия - осы Заңға сәйкес конкурс өткізу және оған жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстың жеңімпазын анықтау мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметі актісінің негізінде құрылатын, тұрақты жұмыс істейтін орган;
      17) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге құқықтарды шоғырландыру - бір елден шыққан бір тұлғаның немесе тұлғалар тобының Қазақстан Республикасының аумағындағы келісім-шарттарда осындай үлесті иеленуі немесе Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделеріне қауіп төндіруі мүмкін немесе қауіп төндіретін Қазақстан Республикасындағы жер қойнауын пайдаланушылар болып табылатын ұйымдардың жарғылық капиталында (акциялар санымен) осындай меншік үлесін иеленуі;
      18) жер қойнауын пайдалану жөніндегі ұлттық компания (ұлттық компания) - Үкімет шешімі бойынша құрылған, мемлекет немесе ұлттық холдинг жалғыз акционері болып табылатын, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жағдайларда жер қойнауын пайдаланудың белгілі бір салаларында қызметті жүзеге асыратын акционерлік қоғам, оның ішінде әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорация;
      19) жер қойнауы - топырақ қабатынан, ол жоқ болса - жер бетінен және теңіздердің, көлдердің, өзендердің және басқа да су айдындарының түбінен төмен орналасқан, ғылыми-техникалық прогресті ескере отырып, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге болатын тереңдікке созылған жер қыртысының бөлігі;
      20) жер қойнауын пайдаланушы - осы Заңға сәйкес жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу құқығын иеленуші жеке немесе заңды тұлға;
      21) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялар - жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге, пайдалы қазбаларды барлауға және өндіруге, бастапқы өңдеуге, оның ішінде жерасты суларын, шипалы балшықты барлауға және өндіруге, жер қойнауын сарқынды суларды ағызу үшін барлауға байланысты жұмыстар, сондай-ақ барлауға және (немесе) өндіруге байланысты емес, жерасты құрылыстарын салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жұмыстар;
      22) жер қойнауын қорғау - Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасында көзделген, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде жер қойнауының ластануын болғызбауға және жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың қоршаған ортаға зиянды әсерін азайтуға бағытталған іс-шаралар жүйесі;
      23) жер қойнауын пайдалану құқығы - жер қойнауын пайдаланушыға осы Заңға сәйкес келісім-шарттық аумақтың шегінде берілген жер қойнауын иелену және пайдалану құқығы;
      24) жерасты сулары - жер қойнауында жатқан және осы Заңға және Қазақстан Республикасының су туралы заңнамасына сәйкес пайдаланылатын сулардың шоғырлануы;
      25) жобалық құжаттар - техникалық-экономикалық көрсеткіштер мен жобаны іске асырудың экономикалық тұрғыдан дұрыстығын бағалауды қоса алғанда, экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық және өнеркәсіптік қауіпсіздіктің талаптарын ескере отырып, пайдалы қазбалар кенорындарын іздеудің, бағалаудың және игерудің техникалық жағдайлары мен технологиялық көрсеткіштерін негіздейтін және белгілейтін құжаттар;
      26) жұмыстар - тауарларды шығару (өндіру), жабдықтарды монтаждау, құрылыстарды және жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде тікелей пайдалану үшін де, келісім-шартта көзделген қызмет үшін де ілеспе ретіндегі өзге де қажетті объектілерді салу жөніндегі қызметті ақылы негізде жүзеге асыру;
      27) жұмыс бағдарламасы - келісім-шарттың қолданылу мерзіміне жер қойнауын пайдаланушының жоспарларының жиынтығын айқындайтын және жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу шарттарын көлемі мен шығындарына қарай жылдарға бөле отырып, қорытылған көрсеткіштерімен бірге қамтитын жобалық құжаттарда берілген көрсеткіштер негізінде жасалатын құжат;
      28) жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган - жер қойнауын геологиялық зерттеу, ұтымды және кешенді пайдалану саласындағы басшылықты, осы Заңмен белгіленген құзыретке сәйкес келісім-шарттарды жасасуды және орындауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
      29) жер қойнауы учаскесі - жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін тұйықталған шекараларда бөліп көрсетілетін жер қойнауының геометрияланған бөлігі;
      30) жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссия - құзыретті органға осы Заңның 22-бабында айқындалған мәселелер бойынша ұсыныстар дайындауды жүзеге асыратын, құзыретті органның актісінің негізінде құзыретті органның жанынан құрылатын консультативтік-кеңесшілік орган;
      31) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссия - осы Заңға сәйкес кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру үшін конкурсты өткізу және конкурстың жеңімпазын анықтау мақсатында облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органның актісі негізінде құрылатын, тұрақты жұмыс істейтін орган;
      32) кенорнының игерілуін талдау - мұнай мен газ қорларының ағымдағы орналасуын және осының негізінде игеруді реттеу жөніндегі ұсынымдарды әзірлей отырып, өнімді қабаттарда жүріп жатқан үдерістерді анықтау үшін және мұнай өндіру көлемін оңтайландыру мен алу коэффициентін ұлғайту мақсатында пайдалану объектісін игеру үдерісінде ұңғымалар мен қабаттарды геологиялық-кәсіпшілік, геофизикалық, гидродинамикалық зерттеу нәтижелерін, сондай-ақ игеру көрсеткіштерінің динамикасын кешенді зерделеу;
      33) кең таралған пайдалы қазбаларды өндіру - кең таралған пайдалы қазбаларды өз мұқтаждары үшін өндіруге қатысы жоқ кең таралған пайдалы қазбаларды кез келген өндіру;
      34) кең таралған пайдалы қазбалар мен жерасты суларын өз мұқтаждары үшін өндіру - өндірілген кең тараған пайдалы қазбаларға не жерасты суларына қатысты кейіннен мәмілелер жасау ниетінсіз, жеке меншіктегі, не тұрақты немесе уақытша жер пайдалану құқығындағы жер учаскесінде жүзеге асырылатын өндіру;
      35) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссия - осы Заңның 22-бабында айқындалған мәселелер бойынша облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органға ұсыныстар дайындауды жүзеге асыратын, облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органның жанындағы облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органның актісінің негізінде құрылатын консультативтік-кеңесшілік орган;
      36) коммерциялық табу - келісім-шарттық аумақта барлаудың нәтижесінде коммерциялық мүддені білдіретін және жер қойнауының мемлекеттік сараптамасы растаған бір немесе бірнеше кен орындарын табу;
      37) келісім-шарт - осы Заңмен белгіленген құзыретке сәйкес құзыретті органның не жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның, не осы Заңмен белгіленген құзыретке сәйкес облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органның, және жеке немесе заңды тұлғаның (тұлғалардың) арасында пайдалы қазбаларды барлау мен өндіру жүргізуге не барлауға және (немесе) өндіруге байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға, не жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге арналған Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жасалған шарт;
      38) келісім-шарттық аумақ - жер қойнауын пайдаланушы келісім-шартқа сәйкес жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялар жүргізуге құқылы, геологиялық не тау-кендік бөлумен айқындалатын аумақ;
      39) келісім-шарт шеңберінде құқықтардың шоғырлануы - жер қойнауын пайдалану құқығының бірлескен иегерлерінің бірінің осы қатысушыға келісім-шартқа сәйкес жер қойнауын пайдаланушының қызметі бойынша шешімдерді айқындауға мүмкіндік беретін Қазақстан Республикасымен жасасылған келісім-шарттагы үлесінің шамасы;
      40) кең таралған пайдалы қазбаларды (КПҚ) барлау және игеру жөніндегі өңіраралық комиссия - кең таралған пайдалы қазбаларды іздестіру, бағалау және игеру жөніндегі жобалық құжаттарды қарау бойынша жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның аумақтық органының алқалы органы;
      41) кенорны - пайдалы қазба (пайдалы қазбалар) табиғи шоғырланған жер қойнауының бөлігі;
      42) кең таралған пайдалы қазбалар - табиғи күйінде немесе сәл өңделіп, тазартылғаннан кейін негізінен жергілікті шаруашылық мұқтаждарын қамтамасыз етуге жұмсалатын құм, саз, қиыршық тас және басқалар;
      43) кенорындарын игерудің оң іс-тәжірибесі - жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде қолданылатын ұтымды, қауіпсіз, қажетті және экономикалық тиімді деп саналатын жалпы қабылданған халықаралық іс-тәжірибе;
      44) кенорнын сынамалық пайдалану - көмірсутек шикізатының кенорындарында қолдағы барды нақтылау және қабаттар мен жатындардың, ұңғымалардың кешенді геологиялық-геофизикалық және гидродинамикалық зерттеулерінің геологиялық-кәсіпшілік сипаттамалары, технологиялық схемалары мен өнеркәсіптік игеру жобасын жасауға арналған мұнайлы-газды қабаттардың өндіру мүмкіндіктері туралы қосымша ақпарат алу мақсатында жүргізілетін операциялар. Сынамалық пайдалану бұрғыланған барлау ұңғымаларын уақытша пайдалануды көздейді;
      45) кенорнын игеру жобасы - кәсіпорынның берілген еңбек өнімділігін және өндіруге септігі тиетін басқа өндірістік операцияларды қамтамасыз ететін техникалық шешімдерді айқындайтын, тиісті кенорнында пайдалы қазбалар өндіру тәсілін, жер қойнауынан пайдалы қазбаларды алу параметрлерін реттейтін жобалық құжат; тау-кен және өндіру жұмыстарының күнтізбелік кестесі мен жер қойнауын ұтымды әрі кешенді пайдалануды қамтамасыз ететін техникалық шешімдер, персонал жұмысының қауіпсіздігін, қоршаған ортаны жұмыстардың зиянды әсерінен қорғауды қамтамасыз ететін шаралар; бұзылған жерлерді қайта өңдеу шаралары. Кен орнын игеру жобасы жылдар бойынша өндіру және өндіруге септігін тигізетін жұмыстарды қаржыландыру көлемін көрсетеді;
      46) кенорындарын өнеркәсіптік игеру - жер қойнауын ұтымды әрі кешенді пайдалануды ескере отырып, одан пайдалы қазбалардың бекітілген қорларын алуға бағытталған жұмыстардың (операциялардың) бүкіл кешені;
      47) кенорнын игерудің технологиялық схемасы - кенорнын өнеркәсіптік игеруге қосу мақсатында жасалған және мұнай қабаттарының негізгі параметрлерін, пайдалану объектілерін игерудің ұтымды жүйесінің өлшемдерін анықтау үшін кенорнының технологиялық шешімдері мен игеру көрсеткіштерін, игеру жүйесін талдау әдістемесін көздейтін жобалық құжат;
      48) қазақстандық өндіруші - Қазақстанда шығатын тауарларды өндіретін, жұмыстарды орындайтын және қызметтерді көрсететін Қазақстан Республикасының жеке және заңды тұлғалары;
      49) қазақстандық шығарылым (Қазақстанда шығарылатын тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) - Қазақстан Республикасының жеке және (немесе) заңды тұлғаларының тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді Қазақстан Республикасының аумағында тікелей өндіруі (орындауы);
      50) қазақстандық кадрларды ұстау - шетел қызметкерлерімен ара қатынасында әр санаты бойынша жеке пайыздық мазмұнының көрсетілуімен қызметкерлерді санаты бойынша бөлуімен қазақстандық кадр бойынша келісім шарттарды орындау кезіндегі әрекет өтуіндегі әр жылдық сыйымдылықты пайыздық ұстауының саны қазақстандық кадрлар біліктілігінің жоғарлауы және міндетті оқыту бағдарламасын іске асыру шаралары бойынша жыл сайын төмендеуі қажет;
      51) тауарлар жұмыс және қызметтерді қазақстандық ұстау - әр жылдық тауарлар, жұмыстар және қазақстан шыққан жерінің қызметтерін пайыздық ұстауы мердігердің тауарлар, жұмыстар және қызметтерінің жалпы бағасымен қосалқы мердігердің қорытындысы арқылы тура жолымен сатып алынады;
      52) Қазақстанда шығарылатын тауарлар - Қазақстан Республикасының аумағында өндірілгенін растайтын шығарылу сертификаты бар тауарлар;
      53) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган - қоршаған ортаны қорғау, табиғатты пайдалану және экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету саласында басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
      54) қызметтер көрсету - жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде тікелей пайдалану үшін де, тауарларды немесе басқа да материалдық заттарды шығаруға (өндіруге) бағытталмаған, келісім-шартта ілеспе ретінде көзделген қызметтер үшін де қажет қызметтерді ақылы негізде жүзеге асыру;
      55) жазылу бонусы - келісім-шарттық аумақта жер қойнауын пайдалану құқығын сатып алғаны үшін жер қойнауын пайдаланушының тіркелген бір жолғы төлемі;
      56) магистральдық құбыр - мұнайды мердігердің құбырынан көліктің басқа түріне аудару, өңдеу немесе тұтыну орнына дейін тасымалдауға арналған желілік бөліктен және онымен іргелес жатқан жер үсті объектілерінен, коммуникациялардан, телебасқару мен байланыстан тұратын инженерлік құрылыс. Құрастырмалы коллектор режимінде жұмыс істейтін құбыр магистральдық құбырға жатпайды;
      57) мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия - мемлекеттің жер қойнауын пайдалану құқығына иелік ететін заңды тұлғаның, сондай-ақ егер осы заңды тұлғаның негізгі қызметі Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалануға байланысты болып, оның тікелей және (немесе) жанама түрде шешім қабылдауға және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерге ықпал ете алатын мүмкіндігі бар заңды тұлғаның иеліктен ажыратылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) қатысу үлесін (акцияларының пакеттерін) сатып алу (сатып алудан бас тарту) туралы мәселелерді қарау және ұсыныстарды әзірлеу мақсаттарында Қазақстан Республикасының Үкіметі актісінің негізінде құрылатын консультативтік-кеңесшілік орган;
      58) минералдық шикізат - жер қойнауының (тау жынысы, кен шикізаты және басқалар) жер үстіне шығарылған, құрамында пайдалы қазба (пайдалы қазбалар) бар бөлігі;
      59) модельдік келісім-шарт - келісім-шарттардың жекелеген түрлерінің ерекшеліктері, жер қойнауын пайдалану жөніндегі жекелеген операцияларды жүргізу көрсетіле отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін және келісім-шарттар жасау кезінде үлгі ретінде пайдаланылатын типтік келісім-шарт;
      60) мұнай-газ құбырлары - мұнай тасымалдауға арналған құбырлар, оның ішінде магистральдық құбырлар, құрастырмалы коллектор режимінде жұмыс істейтін құбырлар, сондай-ақ құбырлар жүйесі не оның жекелеген бөліктері арқылы тасымалданатын заттарды тазарту, айыру және сұйылту жөніндегі жабдықтар мен тетіктер, бақылау және оқшаулау жүйелері, электрлі-химиялық қорғаныс жүйелері мен осындай құбырларға қызмет көрсетуге арналған өзге де жабдықтар;
      61) мұнай - шикі мұнай, газ конденсаты және табиғи газ, сондай-ақ шикі мұнай, табиғи газ тазартылғаннан кейін және жанатын тақтатастарды немесе шайырлы құмдарды өңдегеннен кейін алынған көмірсутектері;
      62) мұнай операциялары - құрлықта, өзендердің, көлдердің және басқа да ішкі су айдындарының шектерінде жүргізілетін барлау, өндіру, жер асты қоймалары мен мұнай резервуарларын салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жұмыстар, сондай-ақ теңіздегі мұнай операциялары;
      63) магистральдық құбырмен ұштасып жатқан объектілер - жер телімдері мен жолдарды алып жатқан ғимараттар, өзге де құрылыстар, мұнай тасымалдау жөніндегі қызметтерді атқаратын магистральдық құбыр құрамындағы құрылғылар мен жабдықтар;
      64) магистральдық құбырдың күзет аймағы - магистральдық құбыр объектілеріне іргелес жатқан, халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және құбыр объектілерін қауіпсіз әрі іркіліссіз пайдалану үшін қажетті жағдайлар жасауға арналған айрықша күзет және пайдалану жағдайындағы аумақ, оның шегінде оны орнату мақсаттарымен үйлеспейтін қызмет түрлеріне шек қойылады немесе тыйым салынады;
     65) минералдық шикізатты бастапқы өңдеу (байыту) - тау-кен өнеркәсібі қызметінің өндірілген жерінде жинауды, ұсатуды немесе үгітуді, жіктеуді (сорттауды), брикеттеуді, агломерациялауды және физикалық-химиялық әдістермен байытуды (пайдалы қазбалардың минералдық нысандарын, олардың агрегаттық-фазалық жай-күйін, кристалдық-химиялық құрылымын айтарлықтай өзгертпестен) қамтитын, сондай-ақ пайдалы қазбаны өндіру жөніндегі жұмыстардың (жерасты газдандыру және балқыту, химиялық және бактериялық еріту, ұсақ тау-кен жынысты кенорнын ұсақтап және гидравликалық жолмен игеру) арнайы түрлері болып табылатын өңдеу технологияларын қамтуы мүмкін түрі;
      66) минералдық шикізатты өңдеу - минералдық шикізаттан пайдалы қазбаны (пайдалы қазбаларды) бөліп алуға байланысты жұмыстар;
      67) мердігер - құзыретті органмен келісім-шарт жасасқан тарап болып табылатын жеке немесе заңды тұлға;
      68) мұнайдағы ілеспе компоненттер - мұнай мен қабатты су құрамындағы технологиялық бөліп алуды талап ететін пайдалы қазбалар мен әртүрлі қосындылар;
      69) мемлекеттің басымдық құқығы - ақылы және ақысыз негіздемелер бойынша жер қойнауын пайдалану құқығына иелік етуші заңды тұлғадан, сондай-ақ тура және (немесе) жанама түрде шешімдер белгілеу мүмкіндігі бар және (немесе) осындай жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерге ықпал ете алатын заңды тұлғадан, егер осы заңды тұлғаның негізгі қызметі Қазақстан Республикасындағы жер қойнауын пайдаланумен байланысты болса, келісім-шарттың келесі тарапының немесе жер қойнауын пайдалану құқығына ие заңды тұлғаның қатысушысының, және басқа тұлғалардың алдындағы иеліктен айырылатын жер қойнауын пайдалану құқығын осы Заңға сәйкес ұлттық компанияның немесе Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік еткен мемлекеттік органның мемлекеттің басымдық құқығы;
      70) мұнай-газ құбырларын салу және (немесе) пайдалану - құрлықта, өзендерде, көлдерде, теңізде және басқа да ішкі су айдындарында мұнай-газ құбырларын салу, төсеу және пайдалану мақсатында жүргізілетін кез келген жұмыстар (операциялар);
      71) негізгі пайдалы қазба - кенорнының өндірістік маңызын айқындайтын, бастапқы шикізаттың құрамында барынша көп немесе кенорны өнімінде неғұрлым жоғары үлеске ие және кенорны өнімін пайдаланудың негізгі бағытын айқындайтын пайдалы қазба;
      72) оператор - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құзыретті органның жазбаша хабарламасы бойынша мердігерлер құратын немесе белгілейтін, келісім-шартты орындауға байланысты қызметті жедел басқаруды және есепке алу-есеп беру операцияларын жүзеге асыратын заңды тұлға, оның іс-әрекеті үшін мердігер мемлекет алдында мүліктік жауапкершілікте болады;
      73) өндіру - минералдық шикізатты уақытша сақтауды қоса алғанда, пайдалы қазбаларды жер қойнауынан жер бетіне шығаруға, сондай-ақ техногенді минералдық түзілімдерден алуға байланысты жұмыстардың (операциялардың) бүкіл кешені;
      74) өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті орган - өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
      75) пайдалы қазба - химиялық құрамы мен физикалық қасиеті оларды материалдық өндіріс және (немесе) тұтыну саласында және (немесе) өзге мұқтаждықтарға тікелей немесе өңдеуден кейін пайдалануға мүмкіндік беретін жер қойнауындағы жарамды табиғи - минералдық түзілім, көмірсутектер және жерасты сулары;
      76) пайдалы қазбаларды ұтымды және кешенді пайдалану - кенорнын игерудің озық технологияларын пайдалану мен оң іс-тәжірибесі негізінде жер қойнауы ресурстарының барлық түрлерін экономикалық тұрғыдан тиімді игеру;
      77) Пайдалы қазбаларды барлау және игеру жөніндегі орталық комиссия (БОК) - кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, пайдалы қазбалардың кенорындарын іздеу, бағалау және игеру жөніндегі жобалық құжаттарды қарау бойынша жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның алқалық органы;
      78) сақтық аймағы - Қазақстан Республикасының аумағында теңіз жағалауы жиегінен құрлыққа қарай бес километрге созылып жатқан аймақ;
      79) сынамалық пайдалану жобасы - негізгі құжаттарды - технологиялық схеманы және өнеркәсіптік игеру жобасын жасау үшін қолдағы барды нақтылау және қабаттар мен жатындардың, ұңғымалардың кешенді геологиялық-геофизикалық және гидродинамикалық зерттеулерінің геологиялық-кәсіпшілік сипаттамалары, мұнайлы газды қабаттардың өндіру мүмкіндіктері туралы қосымша ақпарат алу мақсатында көмірсутек шикізатының кенорындарына жасалатын жобалық құжат сынамалық пайдалану жобасы іздеу жұмыстарын жылдар бойынша қаржыландыру көлемін көрсетеді;
      80) стратегиялық мәні бар жер қойнауы (кенорындары) учаскелері - Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін тізбеде айқындалған, қазақстандық қоғамның тұрақты дамуы үшін әлеуметтік-экономикалық маңызы бар жер қойнауының (кенорындарының) учаскелері;
      81) стратегиялық минералдық шикізат - қазақстандық қоғамның тұрақты дамуы үшін стратегиялық мәні бар минералдық шикізат;
      82) стратегиялық серіктес - мердігерді таңдау үшін, ұлттық компания мен құзыретті орган арасындағы тікелей келіссөздердің қорытындылары бойынша жасалған келісім-шарттар жөніндегі жобаларды іске асыру жөнінде немесе Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға сәйкес "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген өлшемдер негізінде ұлттық компания құзыретті органмен келісе отырып таңдаған немесе айқындаған қазақстандық немесе шетелдік заңды тұлға (олардың бірлестіктері);
      83) тауарларды, жұмыстарды және қызметтер көрсетуді сатып алудың жылдық бағдарламасы - тауарлардың, жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің, оның ішінде Қазақстанда шығарылғандарының, жер қойнауын пайдаланушы жоспарлайтын номенклатурасы мен көлемі және оларды иемденіп алудың тәсілдері мен мерзімдері;
      84) тау-кендік бөлу - жер қойнауын пайдаланушының өндіруді, барлаумен және (немесе) өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуды және (немесе) пайдалануды жүргізуге құқығы бар жер қойнауы учаскесін графикалық және сипаттамалық жағынан айқындайтын, өндіруге жасалатын келісім-шарттардың ажырамас бөлігі болып табылатын құжат;
      85) теңізді ластау - адамдардың денсаулығына, теңіздің жанды ресурстарына және теңіздің экожүйесіне зиян келтіретін не зиян келтіруге қабілетті, теңізде не оның жағалауында заңды жұмысты жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлғаларға кедергілер жасайтын немесе залал келтіретін не залал келтіруге қабілетті материалдардың, заттардың, энергияның, шудың, тербелістің теңіз аясына келіп түсуі, сондай-ақ мен өрістердің алуан үлгілерінің пайда болуы;
      86) тарихи шығындар - мемлекет келісім-шарттық аумақты геологиялық зерттеуге және кен орындарын барлауға, ал жер қойнауын пайдаланушы мемлекетпен келісім-шарт бойынша жұмсаған, ол жөніндегі геологиялық ақпарат мемлекет меншігіне берілген бұрынғы жиынтық шығындар;
      87) тарату қоры - Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың салдарын жою үшін жер қойнауын пайдаланушы құратын қор;
      88) теңіз - Каспий және Арал теңіздерінің қазақстандық бөлігі шегіндегі су айдыны мен қабаты, сондай-ақ Каспий және Арал теңіздерінің (көлдерінің) түбі;
      89) теңіз ғылыми зерттеулері - теңізде мұнай операцияларын жүргізуге және олардың салдарларын зерделеуге байланысты ғылыми-зерттеу жұмыстары;
      90) теңіздік қорғау аймақтары немесе қауіпсіздік аймақтары - Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын, адамдардың, теңіздің биологиялық ресурстарының, қоршаған ортаның қауіпсіздігін, сондай-ақ кеме қатынасын, балық аулауды және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жеке және заңды тұлғалардың теңіздегі басқа да қызметтерін қамтамасыз ету мақсатында теңіз құрылыстарының айналасында белгіленетін аймақтар;
      91) теңіздік құрылыстар - жасанды аралдарды, бөгеттерді, қондырғыларды, жылжымайтын және жүзбелі жабдықтарды қоса алғанда, теңізде мұнай операцияларын жүргізуге арналған жасанды құрылыстар;
      92) тәжірибелік-өнеркәсіптік өндіру - жер қойнауының тиісті учаскесінің геологиялық құрылысы, өндірудің тау-кендік-геологиялық жағдайлары туралы, кендердің заттық және минералдық құрамы, өңдеу технологиясы, тау-кен жабдығын таңдау және кенорнын пайдалану тәсілі бойынша қолда бар ақпаратты нақтылау және қосымша ақпарат алу мақсатында, коммерциялық табылымды бағалауға арналған бағалау жұмыстары кезеңінде жүргізілетін пайдалы қазбалар өндіру. Тәжірибелік-өнеркәсіптік өндіру сондай-ақ Жобалау құжаттарында белгіленген мерзімдер мен көлемдерде пайдалы қазба өндіру үдерісінде де жүргізілуі мүмкін;
      93) тәжірибелік-өнеркәсіптік игеру - кенорындары мен көмірсутек шикізатының жатындарын жаңа немесе бұрыннан белгілі, бірақ қосымша деректер алу үшін кенорнының геологиялық-физикалық жағдайларында сынақтан өткізуді қажет ететін технологияларды сынау мақсатында пайдалану;
      94) табиғи газ - майлы газдан сұйық көмірсутектерін сығымдаудан немесе айырудан кейін қалатын, майлы газды, құрғақ газды, ілеспе газды қоса алғанда, қалыпты атмосфералық температурада және қысымда газ тектес фазада болатын көмірсутектері және сұйық немесе газ тектес көмірсутектерімен бірге алынған көмірсутек емес газ;
      95) тәжірибелік-өнеркәсіптік өндіру жобасы - жер қойнауының тиісті учаскесінің геологиялық құрылысы, игерудің тау-кендік-геологиялық жағдайлары туралы, кендердің заттық және минералдық құрамы, өңдеу технологиясы, тау-кен жабдығын таңдау және кенорнын игеру тәсілі бойынша қолда барды нақтылау және қосымша ақпарат алу мақсатында пайдалы қазбалардың перспективалық учаскелері мен білінулері байқалған жағдайда қатты пайдалы қазбаларға барлау жүргізген кезде жасалатын жобалық құжат;
      96) тәжірибелік-өнеркәсіптік игеру жобасы - қосымша деректер алу үшін жаңа немесе бұрыннан белгілі, бірақ кенорнының геологиялық-физикалық жағдайларында сынақтан өткізуді қажет ететін технологияларды сынау мақсатында көмірсутек шикізатына жасалатын және кенорындары мен жатындарды пайдалануға беруді көздейтін жобалық құжат;
      97) өтелген қорлар - өндіру процесінде түзілетін, пайдалы қазбалардың нормаланган шығынын қоса алғанда, оларды өңдеу салдарында жер қойнауын пайдаланушының кәсіпорын балансынан шығаратын, Қазақстан Республикасының Қор жөніндегі комиссиясы бекіткен қатты пайдалы қазбалардың өндірілген баланстық қорлары;
      98) техногендік су - жер қойнауын пайдаланушы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өз қалауы бойынша билік етуге құқылы жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде технологиялық процестерді өткізу үшін мүлде жойылуы қажет су;
      99) техногендік минералдық түзілімдер - жер қойнауын пайдаланушылардың тау-кен өндіру және байыту, металлургиялық және басқа да түрлі өндірістерінің қалдықтары болып табылатын, пайдалы компоненттері бар минералдық түзілімдердің, кен жыныстарының, сұйықтар мен қоспалардың шоғыры;
      100) тауарлар - жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде тікелей пайдалану үшін де, келісім-шартта ілеспе ретінде көзделген қызметтер үшін де сатып алынатын жабдық, дайын өнім және өзге де материалдық-техникалық құндылықтар;
      101) табиғи және ілеспе газды кәдеге жарату - кенорнында табиғи және ілеспе газды технологиялық мұқтаждықтарға және (немесе) тауарлық өнім ретінде дайындауға пайдалану мақсатында кәсіпшілік жинауды қамтамасыз ету;
      102) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті орган - ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды сақтау және қорғау саласындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
      103) құзыретті орган — келісім-шарттарды жасасуға және орындауға байланысты құқықтарды Қазақстан Республикасының атынан жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялар саласындағы басшылықты жүзеге асыратын мемлекеттік орган;
      104) шикі мұнай - табиғи газдан табиғи сұйылу жолымен пайда болған дистиллят және конденсат атауымен белгілі сұйық көмірсутектерін қоса алғанда, қалыпты атмосфералық температура мен қысым кезінде үлес салмағына қарамастан жер қойнауынан сұйық күйінде алынатын кез келген көмірсутектері;
      105) шекара маңындағы кенорны - Қазақстан Республикасы аумағының шектерінде немесе бір бөлігі, сондай-ақ басқа не іргелес немесе қарама-қарсы жатқан мемлекеттің заңдық құзырындағы аумақта немесе теңізде орналасқан кенорны;
      106) іздеу жұмыстарының жобасы - пайдалы қазбалардың перспективалық учаскелері мен білінулерін анықтау және дөңгелектеу, болжамдық ресурстарды анықтау, оларды алдын ала геологиялық-экономикалық бағалау және одан арғы геологиялық барлау жұмыстарын негіздеу мақсатында жер қойнауы учаскесінің барлық аумағын қамти отырып, жер қойнауы учаскесін тиімді және кешенді зерттеуді қамтамасыз ететін геологиялық барлау жұмыстарын жүргізудің әдістемесі мен көлемін айқындайтын, барлау жүргізген кезде жасалатын жобалық құжат. Іздеу жұмыстарының жобасы іздеу жұмыстарын жылдар бойынша қаржыландыру көлемін көрсетеді;
      107) ішкі су қоймалары - көлдер, жасанды су қоймалары және басқа да айдынды су объектілері;
      108) ілеспе пайдалы қазбалар - негізгі пайдалы қазбаларды игеру кезінде өндіру мен өңдеуі рентабельді және шаруашылықта пайдалануға экономикалық жағынан қолайлы болып табылатын негізгі пайдалы қазбалармен бірге өндірілетін және солармен ұласып жатқан минералдық кешендер, минералдар, металдар және басқа химиялық элементтер мен олардың қоспалары;
      109) іздестіру жұмыстары - пайдалы қазбалардың перспективалы учаскелері мен кендік нышандарын табу және сұлбасын жасау, болжамдық ресурстарын бағалау, оларға алдын ала геологиялық-экономикалық баға беріп, геологиялық-барлау жұмыстарын одан әрі негіздеу мақсатындағы геологиялық барлау жұмыстарының сатысы;
      110) ілеспе газ — мұнай, газ-мұнай, газ жатындарындағы мұнайдың құрамында еріген күйінде кездесетін және қысым төмендеген кезде одан бөлініп шығатын көмірсутек газы, сондай-ақ сұйық және газ тәріздес көмірсутектермен бірге өндірілген көмірсутек емес газдар;
      111) экологиялық қауіпсіздік - қоршаған ортаға антропогендік және өзге де әсер ету нәтижесінде туындайтын қатерлерден жеке адамның, қоғам мен мемлекеттің өмірлік маңызы бар мүдделері мен құқықтары қорғалуының жай-күйі;
      112) жер қойнауын пайдаланудағы техникалық-экономикалық негіздеме - кенорындарын игеру жобасының техникалық және экономикалық параметрлерін, пайдалы қазбаларды өндіруге арналған келісім-шарт бойынша оны іске асырудың экономикалық орындылығын бағалауды қамтитын, пайдалы қазбаларды өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстық ұсынысқа қосымша.
      113) сервитут - жеке және заңды тұлғалардың барлау, өндіру жүргізу үшін немесе осы Заңда көзделген жағдайларда, барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салу және (немесе) пайдалану үшін басқа тұлғаларға берілген жер қойнауы учаскесінің бір бөлігін шектеулі мақсатты пайдалану құқығы;
      114) жер қойнауындағы пайдалы қазбалардың нормаланған ысырабы - деңгейі техникалық-экономикалық есептеулермен негізделген пайдалы қазбаларды игерудің қабылданған тәсілдері мен жүйелеріне технологиялық жағынан байланысты ысырап.

2-бап. Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнама

1. Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнама Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан және осы Заңға сәйкес қабылданатын өзге де нормативтік құқықтық актілерден тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда осы Заңдағыдан өзге ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылу саласы

      1. Осы Заң жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде туындайтын қатынастарды реттейді.
      2. Жер, су (жерасты және шипалы балшықтан басқа), орман, өсімдік және жануарлар әлемін, атмосфералық ауаны пайдалану және қорғау жөніндегі қатынастар тиісінше жер, су, орман, өсімдік және жануарлар әлемін, атмосфералық ауаны пайдалану және қорғау туралы заңнамаға сәйкес реттеледі.
      3. Жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты азаматтық құқықтық қатынастар осы Заң нормаларымен реттелмеген болса, азаматтық заңнама нормаларымен реттеледі.
      4. Егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде өзгеше көзделмеген болса, шетелдік азаматтар және заңды тұлғалар; сондай-ақ азаматтығы жоқ тұлғалар жер қойнауын пайдалану жөнінде Қазақстан Республикасының азаматтарымен және заңды тұлғаларымен бірдей құқықтармен пайдаланады және міндеттер атқарады.

4-бап. Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы
заңнаманың мақсаттары мен міндеттері

1. Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнаманың мақсаттары жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу саласындағы қатынастарды реттеу және Қазақстан Республикасының мүдделерін және оның табиғи ресурстарын қорғауды қамтамасыз ету болып табылады.
2. Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнаманың міндеттері Қазақстан Республикасының экономикалық өсуі мен Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыруды қамтамасыз ету, жер қойнауын пайдалану жөніндегі қатынастар саласындағы заңдылықтарды нығайту, республикалық және өңірлік мүдделердің үйлесуін қамтамасыз ету, минералдық шикізат базасын ұдайы өндіруді қамтамасыз ету, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге инвестициялар тарту үшін қолайлы жағдайлар жасау болып табылады.

5-бап. Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы
заңнаманың принциптері

      Жер қойнауымен және жер қойнауын пайдаланумен байланысты қатынастарды құқықтық реттеу мынадай принциптерге негізделеді:
      1) жер қойнауын ұтымды, кешенді және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету;
      2) жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету;
      3) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жариялы түрде жүргізу;
      4) жер қойнауын пайдаланудың ақылы болуы.

6-бап. Жер қойнауын ұтымды, кешенді және қауіпсіз
пайдалануды қамтамасыз ету

Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізудің міндетті шарты кенорындарын игерудің озық технологиялары мен оң тәжірибесін пайдалану негізінде жер қойнауы ресурстарының барлық түрлерін экономикалық жағынан тиімді игеру, сондай-ақ адамдар өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылады.

7-бап. Жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғауды
қамтамасыз ету

Жер қойнауын пайдалану құқығын жүзеге асырудың міндетті шарты жер қойнауының ластануын болдырмауды және жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың қоршаған ортаға зиянды әсерін төмендету болып табылады.

8-бап. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды
жүргізудің жариялылығы

      Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге қатысты ақпаратты беру және келісім-шарт талаптары осы Заңға сәйкес жүргізіледі.
      Барлық мүдделі тұлғалардың, оның ішінде Қазақстан Республикасы Парламентінің және жергілікті өкілді органдардың құзыретті органда:
      1) жер қойнауын пайдалану құқығын беруге конкурс өткізудің шарттарымен және оның нәтижелері туралы шешімнің мазмұнымен;
      2) жасалған келісім-шарттар бойынша конкурс шарттарының орындалуымен танысуға құқығы бар.
      Тараптар құпия деп таныған ақпаратты мемлекеттік органдарға, оның ішінде Қазақстан Республикасының Парламентіне және жергілікті өкілді органдарға беру құпиялылық режимді бұзу болып табылмайды.

9-бап. Жер қойнауын пайдаланудың ақылы болуы

Жер қойнауын пайдалану саласындағы қатынастар осы Заңда белгіленген жағдайларды қоспағанда, ақылы негізде ққрылады.

      10-бап. Жер қойнауына, пайдалы қазбаларға, техногендік
              минералдық түзілімдерге, техногендік суларға және
              минералды шикізатқа меншік құқығы

      1. Жер қойнауы және оның құрамындағы пайдалы қазбалар Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес мемлекет меншігі болып табылады.
      Жер қойнауына мемлекеттік меншік Қазақстан Республикасының мемлекеттік егемендігін құрайтын негіздердің бірі болып табылады. Мемлекет осы Заңда көзделген негіздемелерде, жағдайлар мен шектерде жер қойнауына қол жетімділікті қамтамасыз етеді.
      2. Егер келісім-шартта өзгеше көзделмеген болса, минералды шикізат меншік құқығымен жер қойнауын пайдаланушының (Қазақстан
Республикасының мемлекеттік кәсіпорнына - шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығымен) меншігіне жатады.
      3. Техногендік минералдық түзілімдер мен техногендік сулар жер қойнауын пайдаланушының меншігі болып табылады. Техногендік минералдық түзілімдерді игеру кезінде жер қойнауын пайдаланушы не жер қойнауын пайдаланушыдан техногендік минералдық түзілімдерге меншік құқығын алған үшінші тұлға кенорнын игеру кезінде салық төленбеген пайдалы қазбалардың қорына мемлекеттік сараптама жүргізуге және құзыретті органмен оны өндіруге келісім-шарт жасасуға міндетті.
      4. 1992 жылғы 30 мамырға дейін қоймаға қойылған немесе минералдық ресурстардың мемлекеттік қорына қосылған техногендік минералдық түзілімдер мемлекет меншігі болып табылады.
      Мемлекет меншігіндегі техногендік минералды түзілімдерден алынған пайдалы қазбаларға иелік ету құқығы келісім-шартта айқындалады.
      5. Минералды шикізат, техногендік минералдық түзілімдер мен техногендік сулар немесе пайдалы қазбалар меншік құқығымен жер қойнауын пайдаланушының иелігінде болса, ол минералдық шикізатқа, техногендік минералдық түзілімдерге, техногендік суларға немесе пайдалы қазбаларға иелік етуге, олар жөнінде Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған кез келген азаматтық-құқықтық мәмілелер жасауға хақылы.

11-бап. Жер қойнауы туралы ақпаратқа иелік құқығы

      1. Жер қойнауының геологиялық құрылымы, ондағы пайдалы қазбалар, кен орындарының геологиялық параметрлері, қор мөлшері, игеру жағдайлары, сондай-ақ геологиялық есептердегі, карталардағы және басқа материалдардағы жер қойнауының кез келген ерекшеліктері туралы ақпараттар, егер олар Қазақстан Республикасының бюджеттік қаржыландыруы арқылы алынса - ол мемлекеттік меншікте, егер бұл мәліметтер жер қойнауын пайдаланушының жеке қаржысына алынса - жер қойнауын пайдаланушының меншігінде болып табылады.
      2. Қаржыландыру кезіне қарамастан, жер қойнауы туралы геологиялық және өзге ақпарат міндетті түрде белгіленген стандарт бойынша жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға сақтауға, жүйелеуге және қорытуға өтеусіз тапсырылады.
      3. Геологиялық ақпарат ақылы (төлем) немесе ақысыз (төлемдерді алусыз) негіздері арқылы ұсынылады.
      жер қойнауы туралы ақпарат төлемдерді алусыз арқылы ұсынылады:
      мемлекеттік бюджет құралдары арқылы жер қойнауын геологиялық зерделеуімен байланысты жұмыстарды жүргізетін тұлғаларға қатысты;
      ғылыми зерттеу кезінде мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылған жағдайда, ғылыми мақсаттарға қатысты;
      мемлекеттік, сонымен қатар аккредиттелген жеке оқу орындарына қатысты оқу мақсаттарына;
      мемлекеттік органдарға қатысты.
      Жер қойнауы туралы ақпараттары нақ осы тармақта қарастырылған айрықша жағдайлары ақылы (төлем) негізінде ұсынылады. Жер қойнауы туралы және оның көшірілген шығындарының ақпараттарын ұсыну жағдайларынан тәуелділігі ақпаратты алушымен жеке өтеледі.
      Мемлекеттік жеке меншік болып табылатын оқу, ғылыми, коммерциялық орындарында және өзге де жер қойнауы туралы геологиялық ақпараттар мақсатында ережелерді қолдануы Қазақстан Республикасы Үкіметімен бекітіледі.
      4. Мемлекет меншігіндегі геологиялық ақпараттың құны тарихи шығындар сомасының бір бөлігі ретінде айқындалады. Геологиялық ақпараттың құны Қазақстан Республикасының бюджетіне төленеді.
      Тарихи шығындарды және геологиялық ақпараттың құнын айқындау тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
      5. Келісім-шарттың қолданылуы тоқтатылған кезде барлық геологиялық ақпарат мемлекет меншігіне көшеді. Жер қойнауын пайдаланушы барлық құжаттарды және геологиялық ақпараттың өзге де материалдық тасушыларын жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға өтеусіз беруге міндетті.

12-бап. Қазақстан Республикасының жер қойнауын пайдалану
саласындағы басымдық құқықтары

      1. Қазақстан Республикасы жер қойнауын пайдаланушының пайдалы қазбаларын басқа тұлғалар алдында жер қойнауын пайдаланушының экспорт бойынша көліктік шығыстар мен сату шығындарын шегерумен, мәміле жасасу күніне қалыптасқан тиісті пайдалы қазбаларға экспорттық мәмілелерді жасасу кезінде қолданатын бағаларынан аспайтын бағамен сатып алуға басымдық құқығы бар.
      Экспорттық мәмілелерді жасасу кезінде жер қойнауын пайдаланушының қолданатын пайдалы қазбалар бағалары туралы ақпарат болмаған жағдайда, мәміле жасасу күніне қалыптасқан әлемдік нарық бағаларынан аспайтын баға қолданылады.
      Сатылып алынатын пайдалы қазбалардың шекті мөлшері және төлем түрлері келісім-шартта айқындалуы мүмкін.
      Қазақстан Республикасының пайдалы қазбаларды сатып алуға арналған басымдық құқығын іске асыру тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
      2. Жер қойнауын пайдалануға жаңадан жасалатын, сондай-ақ бұрыннан жасалған келісім-шарттарда ел экономикасының ресурстық-энергетикалық негізін сақтау және нығайту үшін, мемлекеттің ақылы және ақысыз негіздемелер бойынша жер қойнауын пайдалану құқығына иелік етуші заңды тұлғадан, сондай-ақ тура және (немесе) жанама түрде шешімдер белгілеу мүмкіндігі бар және (немесе) осындай жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерге ықпал ете алатын заңды тұлғадан, егер осы заңды тұлғаның негізгі қызметі Қазақстан Республикасындағы жер қойнауын пайдаланумен байланысты болса, келісім-шарттың келесі тарапының немесе жер қойнауын пайдалану құқығына ие заңды тұлғаның қатысушысының, және басқа тұлғалардың алдында иеліктен айрылатын жер қойнауын пайдалану құқығын сатып алуға басымдық құқығы бар.
      Осы тармақтың ережелері осы Заңның 34-бабының 5-тармағында көзделген жағдайларда қолданылмайды.

13-бап. Мемлекеттің басымдық құқығын іске асыру тәртібі

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығына және (немесе) объектіге ие тұлғаның жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні иеліктен айыру ниеті болған жағдайда, мемлекет ұлттық компания немесе уәкілетті мемлекеттік орган арқылы жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алудың басым құқығына ие болады.
      Қазақстан Республикасының Үкіметі атынан жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні иеліктен айыру құқығын сатып туралы (сатып алудан бас тарту) шешімдер қабылдау бойынша өкілеттік құзыретті органға тиесілі.
      Осы баптың мақсаттары үшін жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты объектілерге жер қойнауын пайдалану құқығына иелік етуші заңды тұлғаның, сондай-ақ тура және (немесе) жанама түрде шешімдер белгілеу мүмкіндігі бар және (немесе) осындай жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерге ықпал ете алатын заңды тұлғаның, егер осы заңды тұлғаның негізгі қызметі Қазақстан Республикасындағы жер қойнауын пайдаланумен байланысты болса, қатысу үлесі (акциялардың пакеттері) жатады.
      2. Өзіне тиесілі жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні иеліктен айыруды жүргізу ниеті бар тұлға жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні иеліктен айыру туралы құзыретті органға өтініш жібереді.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні иеліктен айыру туралы өтініш мемлекеттік және орыс тілдерінде жасалуға және онда осы Заңның 35-бабының 2-тармағында белгіленген мәліметтер болуға тиісті.
      3. Құзыретті орган өтініш түскен күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде мемлекеттің иеліктен айырылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектілерді сатып алуы (сатып алудан бас тартуы) туралы ұсыныстар дайындауға қажетті материалдарды Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның қарауына береді.
      4. Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия 30 жұмыс күні ішінде ел экономикасының ресурстық-энергетикалық негізін сақтау және нығайту жөніндегі ұлттық қауіпсіздік туралы заңнамасының талаптарын ескере отырып, өтінішті және өзге де материалдарды қарайды, мемлекеттің жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алуы (сатып алудан бас тартуы) туралы шешім қабылдайды.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алуы туралы ұсыныстарды әзірлеу жағдайында Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия жер қойнауын пайдалану қүқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алуға уәкілетті ұлттық компанияны белгілейді.
      Жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты объектілерге қатысты Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия осындай объектілерді сатып алуға уәкілетті мемлекеттік органды белгілеуге құқылы.
      5. Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия өтініш берушіден және басқа да тұлғалардан, жер қойнауын пайдаланушылардың, сондай-ақ тура және (немесе) жанама түрде шешімдер белгілеу мүмкіндігі бар және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерге ықпал ете алатын заңды тұлғаның қаржылық-экономикалық жағдайлары туралы құжаттарды қоса алғанда, мемлекеттің жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алуы (сатып алудан бас тартуы) туралы шешім қабылдауына қажетті кез келген қосымша материалдарды сұратуға және алуға құқылы.
      6. Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның мемлекеттің жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алуы (сатып алудан бас тартуы) туралы ұсынысы хаттамамен ресімделіп, құзыретті органға жіберіледі.
      7. Құзыретті орган Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның шешімінің негізінде хаттаманы алған сәттен бастап 5 жұмыс күнінен аспайтын мерзімде мемлекеттің иеліктен айырылатын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алуы (сатып алудан бас тартуы) туралы шешім қабылдайды, оны иеліктен айырушыға жібереді.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алу туралы шешім сонымен бірге сатып алуға уәкілетті етілген ұлттық компанияға немесе сатып алуға уәкілетті етілген мемлекеттік органға жіберіледі.
      8. Иеліктен айырылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алу туралы құзыретті органның шешімін алғаннан кейін ұлттық компания немесе уәкілетті мемлекеттік орган жер қойнауын пайдаланушымен немесе жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты объектіге иелік етуші тұлғамен келіссөздер үдерісіне бастамашы болады.
      Ұлттық компания немесе уәкілетті мемлекеттік орган иеліктен айрылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алуы, егер осы Заңда өзгеше белгіленбесе, басқа сатып алушылардың ұсынғандарынан кем емес жағдайларда жүзеге асырылады.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні ақысыз негізде иеліктен айырған жағдайда, сондай-ақ жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні заңды тұлғаның жарғылық капиталына берген жағдайда, мұндай объектілерді сатып алу бағалау қызметі туралы заңнамаға сәйкес айқындалатын нарық құны бойынша жүзеге асырылады.
      9. Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алу мерзімдері жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) онымен байланысты объектіні сатып алу туралы шешім қабылданған сәттен бастап бастап алты айдан аспауға тиісті.
      10. Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның мемлекеттің жер қойнауын пайдалануға байланысты иеліктен айырылатын объектіні сатып алуға уәкілетті етілген мемлекеттік органды белгілеген жағдайда басымдық құқығын іске асыру бюджеттік рәсімдерді ескере отырып жүзеге асырылады.

14-бап. Жер қойнауын пайдалануды шектеу және тыйым салу

      1. Жер қойнауының жекелеген учаскелерін пайдалану Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша елдің қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету мақсатында шектелуі немесе тыйым салынуы мүмкін.
      2. Елді мекендердің аумақтарында, қала маңы аймақтарында өнеркәсіп, көлік және байланыс объектілерінде жер қойнауларын пайдалануға, егер мұндай пайдалану адамдардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіруі, шаруашылық объектілеріне немесе қоршаған ортаға залал келтіруі мүмкін болатын жағдайларда Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша ішінара немесе толық тыйым салынуы мүмкін.
      3. Ерекше қорғалатын аумақтардың шектеріндегі жер қойнауларын пайдалану Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын аумақтары саласындағы заңнамамен көзделген нормаларды сақтаумен жүзеге асырылады.

15-бап. Пайдалы қазбаларды реквизициялау

1. Соғыс, табиғи апат кезінде немесе төтенше жағдайлар туралы заңдарда көзделген өзге жағдайларда Қазақстан Республикасының Үкіметі жер қойнауын пайдаланушыға тән пайдалы қазбалардың барлығын немесе бір бөлігін реквизициялауға құқығы бар. Реквизициялау Қазақстан Республикасының мұқтаждығына қажет мөлшерде төтенше жағдайдың барлық мерзімінде жүргізілуі мүмкін. Пайдалы қазбаларды реквизициялау жер қойнауын пайдаланушылардың меншік түріне және мемлекеттік тиесілігіне қарамастан, олардың әрқайсысында жүргізіледі.
2. Қазақстан Республикасы, реквизицияланган пайдалы қазбалардың өтемақысын заттай немесе шетелдік жер қойнауын пайдаланушыға - еркін айналымдағы валютамен, ал ұлттық жер қойнауын пайдаланушыға - осы Заңның 12-бабының 1-тармағында белгіленген тәртіптегі бағалар бойынша Ұлттық валютамен төлейді.

2-тарау. Жер қойнауын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеу

16-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

      Қазақстан Республикасының Үкіметі:
      1) мемлекеттік меншік объектісі ретінде жер қойнауының мемлекеттік қорын басқаруды ұйымдастырады;
      2) жер қойнауын пайдалану саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын, оны жүзеге асыру жөніндегі стратегиялық және тактикалық шараларды әзірлейді;
      3) кенорындарын игерудің оң іс-тәжірибесін негізге ала отырып, жер қойнауын пайдалану және қорғау ережелерін, мұнай және газ кенорындарын игерудің бірыңғай ережелерін белгілейді;
      4) минералдық шикізаттың стратегиялық және тапшы түрлеріне деген мемлекеттің қажеттілігін қанағаттандыруға арналған жер қойнауы учаскелерін анықтайды;
      5) ұлттық қауіпсіздікті және халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жер қойнауын пайдалануға шек қояды;
      6) болашақ ұрпақ мүддесіне орай минералдық шикізат қорларын сақтау үшін жер қойнауы учаскелерін консервациялау тәртібін анықтайды;
      7) стратегиялық маңызы бар жер қойнауы учаскелерінің (кенорындарының) тізбесін бекітеді;
      8) кең таралған пайдалы қазбалардың тізбесін анықтайды;
      9) жер қойнауын пайдалану құқығын беру тәртібін айқындайды;
      10) кең таралған пайдалы қазбалары бар жер қойнауы учаскелерін қоспағанда, конкурсқа шығарылуға тиіс жер қойнауы учаскелерінің тізбесін бекітеді;
      11) модельдік келісім-шарттарды бекітеді;
      12) кең таралған пайдалы қазбалардан басқа, жер қойнауын пайдалануға келісім-шарттар жасайтын және орындайтын құзыретті органды айқындайды;
      13) республикалық және халықаралық маңызы бар мемлекеттік табиғи-қорық қорының геологиялық, геоморфологиялық және гидрогеологиялық объектілерінің тізбесін бекітеді және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда оларды шаруашылыққа шектеп пайдаланудың тәртібін белгілейді, сондай-ақ экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды, республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар санатына жатқызылған жер қойнауы учаскелерінің тізбесін бекітеді;
      14) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алу тәртібін бекітеді;
      15) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде пайдаланылатын тауарлардың, жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің және оларды өндірушілердің тізілімін, осы тізілімге енгізу үшін оларды бағалау өлшемдерін қоса алғанда, түзу және жүргізу тәртібін бекітеді;
      16) келісім-шарттар талаптарының орындалуын қадағалаудың мониторингін және оны бақылауды жүзеге асырудың тәртібін айқындайды.
      17) пайдалы қазбалар жатқан алаңдарда құрылыс салуға рүқсат беру тәртібін айқындайды;
      18) жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивті қалдықтарды кему және қалдық суларды ағызу тәртібін айқындайды;
      19) жер қойнауын пайдалану саласындағы техникалық регламенттерді бекітеді.
      20) мұнай экспортын, оның ішінде акциздердің, кедендік, қорғаушылық, демпингке қарсы және өтемақылық баж салықтарының мөлшерлемелерін, мұнай экспорты квоталарын реттейді;
      21) мұнайды көліктің әр түрімен тасымалдауға сандық шектеулерді (квоталарды) белгілейді;
      22) мұнай өндіру мен айналымының бірыңғай.дерекқорын жүргізу тәртібін айқындайды;
      23) жағалау жиегінің нақты орналасқан жерін анықтау тәртібін бекітеді;
      24) Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның құрамын және ол туралы Ережені бекітеді;
      25) Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссияның құрамын және ол туралы Ережені бекітеді;
      26) әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларға жер қойнауын пайдалану құқығын беру тәртібін бекітеді;
      27) Қазақстан Республикасының пайдалы қазбаларды сатып алуға арналған басымдық құқығын іске асыру тәртібін белгілейді;
      28) өзіне осы Заңмен, Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерімен және Президенттің актілерімен берілген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

17-бап. Құзыретті органның өкілеттіктері

      1. Құзыретті органның өкілеттіктеріне мыналар кіреді:
      1) Пайдалы қазбаларды барлау және игеру жөніндегі орталық комиссия туралы ережені (ПҚБ) және комиссияның құрамын бекіту;
      2) кең таралған пайдалы қазбалардан басқа, пайдалы қазбаларға барлау, өндіру жүргізуге жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурсты дайындау және ұйымдастыру;
      3) тікелей келіссөздердің негізінде кең таралған пайдалы қазбалардан басқа пайдалы қазбаларға барлау, өндіру жүргізуге жер қойнауын пайдалану құқығын беру, сонымен қатар әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларға жер қойнауын пайдалану құқығын беру;
      4) жер қойнауын пайдаланушымен кең таралған пайдалы қазбалардан басқа, пайдалы қазбаларға барлау, өндіру жүргізуге арналған келісім-шарттың талаптары туралы келіссөздер жүргізу;
      5) жер қойнауын мемлекеттік зерттеу жөніндегі жұмыстарды жүргізуге арналған жобалық-сметалық құжаттаманың сараптамасын қоспағанда, келісім-шарттық құжаттардың жобаларына сараптама жүргізуді ұйымдастыру;
      6) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға, өндіруге арналған келісім-шартты қоспағанда, жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге және барлаумен және (немесе) өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға келісім-шарт жасасу және оны тіркеу;
      7) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өкілеттіктерге сәйкес, кең таралған пайдалы қазбалардан басқа пайдалы қазбаларды барлауға, өндіруге арналған келісім-шарттарда Қазақстан Республикасының мүдделерін білдіру;
      8) жер қойнауын пайдаланушылардың келісім-шарттардың талаптарын орындауын бақылауды жүзеге асыру;
      9) Мемлекеттің басымдық құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның ұсыныстары негізінде мемлекеттің жер қойнауын пайдалану құқығына иелік ететін заңды тұлғаның, сондай-ақ егер осы заңды тұлғаның негізгі қызметі Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалануға байланысты болып, оның тікелей және (немесе) жанама түрде шешім қабылдауға және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерге ықпал ете алатын мүмкіндігі бар заңды тұлғаның иеліктен ажыратылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) қатысу үлесін (акцияларының пакеттерін) сатып алу (сатып алудан бас тарту) туралы шешімдер қабылдау;
      10) Жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссияның ұсыныстары негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) қатысу үлесін (акцияларының пакеттерін) иеліктен айыруға рұқсат (рұқсат беруден бас тарту) беру, сондай-ақ кең таралған пайдалы қазбаларға қатысты жер қойнауын пайдалану құқығын қоспағанда, осы Заңның 34, 35-баптарына сәйкес жер қойнауын пайдалану құқығын кепілге беру жөніндегі мәмілені тіркеу;
      11) осы Заңда көзделген тәртіпте және негіздемелер бойынша, кең таралған пайдалы қазбалардан басқа пайдалы қазбаларды барлауға, өндіруге арналған келісім-шартты орындауды және қолданылуын тоқтатуды қамтамасыз ету;
      12) кең таралған пайдалы қазбалардан басқа, пайдалы қазбаларды барлауға, өндіруге арналған келісім-шарттар бойынша келісім-шарт талаптарының орындалу барысы туралы Қазақстан Республикасының Үкіметіне жыл сайынғы есеп беру;
      13) конкурсқа шығаруға жататын құрамында кең таралған пайдалы қазбалар бар жер қойнауы учаскелерін қоспағанда, жер қойнауы учаскелері тізбелерінің жобаларын әзірлеу;
      14) жер қойнауын пайдалану саласындағы техникалық регламенттерді әзірлеу;
      15) салық салу саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп, жазылу бонусының мөлшерін есептеу тәртібін белгілеу;
      16) кең таралған пайдалы қазбалардан басқа, пайдалы қазбаларды барлауға, өндіруге арналған келісім-шарттардың қолданылуын қайта жаңғырту туралы шешім қабылдау;
      17) Қазақстан Республикасы Үкіметінің тапсырмасы бойынша келісім-шартты орындау, мұнай экспорты үшін құбырларды және олардың аумағындағы басқа да тасымал құралдарын салу және пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз ететін басқа мемлекеттердің тиісті органдарымен келіссөздер жүргізу және келісімдер жасасу;
      18) кенорнын игерудің жобалық құжаттамаларына сәйкес мұнай өндіруді, сондай-ақ оның айналымын мемлекеттік реттеуді жүзеге асыру;
      19) мұнайдың стратегиялық қорларын қалыптастыруды және олардың республика аумағында орналастырылуын есепке алуды қамтамасыз ету;
      20) еркін өткізу қуаты болған жағдайда, әрбір жер қойнауын пайдаланушының, бірдей қолжетімділігі қағидатынан магистральдық құбырлар мен темір жол эстакадаларының қуаттарын пайдалану тәртібін бекіту;
      21) қажет болған жағдайда ішкі нарықтың жанар-жағар материалдарға деген мұқтаждықтарын жабуға қажетті мөлшерде Қазақстан Республикасының ішкі нарығында өңдеуге арналған мұнай мөлшерінің кестелерімен (жылдық және ай сайынғы) мұнай көлемін айқындау;
      22) техникалық регламенттермен белгіленген мұнайдың және оның өмірлік циклдерінің үдерістеріне қойылатын қауіпсіздік талаптарының орындалуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
      23) минералдық-шикізат кешенін дамытудағы басым бағыттарды белгілеу;
      24) модельдік келісім-шарттардың жобаларын әзірлеу;
      25) Қазақстан Республикасының пайдалы қазбалары кенорындарын тұңғыш ашушыларды көтермелеу тәртібін анықтау;
      26) жер қойнауын пайдаланушылардың негізді өтініші бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша газды кәдеге жаратудың бекітілген бағдарламаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу.
      27) Қазақстан Республикасының аумағында өңделуге минералды шикізаттың кішігірім санының индустриалдық саясатты және тауарларды мемлекеттік реттеу аумағында уәкілетті органымен бірге анықтауды конкурсқа қатысушысы қамтамасыз етуге міндеттенеді;
      28) осы Заңда, өзге де заңнамалық актілерде және Президенттің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

18-бап. Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі
уәкілетті органның құзыреті

      Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган:
      1) жер қойнауын геологиялық зерттеу және кешенді пайдалану саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады;
      2) осы Заңның 33-бабының 6-тармағында көзделген жағдайларда тәулігіне 2000 және одан да астам текше метр көлемінде өндірістік-техникалық жерасты суларын барлауға және өндіруге рұқсат береді және рұқсатты қайтып алады;
      3) жер қойнауын пайдалану құқығын береді және жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге келісім-шарттар жасасады;
      4) барлауға және (немесе) өндіруге байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға келісім-шарттар жасасады;
      5) жер қойнауының мемлекеттік сараптамасын ұйымдастырады және жүргізеді, пайдалы қазбалардың қорларын бекітеді;
      6) пайдалы қазбалар қорларының мемлекеттік балансын, кен орындарының және пайдалы қазбалар көрініс белгілерінің, қауіпті геологиялық процестердің мемлекеттік кадастрларын жасауды ұйымдастырады және жүргізеді;
      7) тарихи шығындардың көлемін, жер қойнауы туралы геологиялық ақпарат алудың құны мен шарттарын айқындайды;
      8) жер қойнауының геологиялық ақпаратының республикалық және аумақтық қорларын ұйымдастырады және жұмыс істеуін қамтамасыз етеді;
      9) Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасын және кең таралған пайдалы қазбаларға қатысты бөлігінде жер қойнауын пайдаланудың белгіленген тәртібін сақтауын бақылауды жүзеге асырады;
      10) жер қойнауын пайдаланушылардың келісім-шарттардың талаптарын орындау мониторингін жүзеге асырады;
      11) құзыретті органмен бірлесіп жер қойнауын пайдаланушының келісім-шарттардың талаптарын орындауын бақылауды жүзеге асырады;
      12) жер қойнауын зерттеу және пайдалану саласындағы нормативтік-техникалық құжаттарды әзірлеуді жүзеге асырады;
      13) конкурсқа шығаруға жататын жер қойнауы учаскелері тізбелерінің жобаларын қалыптастыру бойынша құзыретті органға ұсыныстар енгізеді;
      14) минералдық шикізатты бастапқы өңдеуді (байытуды) қоса алғанда, жер қойнауының ұтымды және кешенді пайдаланылуын бақылауды жүзеге асырады;
      15) геологиялық және тау-кендік бөлулерді береді;
      16) техногендік және минералдық түзілімдердің мемлекеттік кадастрын ұйымдастырады және жүргізеді;
      17) келісім-шарттардың жобалары мен жұмыс бағдарламаларын келіседі;
      18) су пайдаланушылар мен гидрометеорологиялық қызмет ұсынатын жерасты суларын пайдалану есебі деректерінің негізінде жерасты суларының мемлекеттік есебін жүзеге асырады;
      19) жерасты сулары бөлігінде мемлекеттік су кадастрын жүргізеді;
      20) жер бетіндегі су объектілері жоқ, бірақ та ішуге сапалы жерасты суларының жеткілікті қоры бар аумақтарда ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен қамтамасыз етуге байланысты емес мақсаттар үшін ішуге сапалы жерасты суларын пайдалануға рұқсатты келіседі;
      21) жерасты су объектілерінің сарқылуын болдырмауға бағытталған су қорғау жөніндегі іс-шараларға рұқсатты келіседі;
      22) бассейндік схемалардың және су объектілеріне шекті ұйғарынды зиянды әсер ету нормативтерінің негізінде жерасты су объектілеріне арналған су пайдалану лимиттерін келіседі;
      23) су объектілерінде, су қорғау аймақтары мен алаптарында кэсіпорындар мен басқа да құрылыстарды орналастыру, жобалау, салу, қайта құру және пайдалануға беру жағдайларын келіседі;
      24) бұрғылау және басқа да тау-кен жұмыстарын жүргізуге арналған жобалық құжаттаманы; жерасты су объектілері арқылы өтетін коммуникациялардың салу жобаларын келіседі;
      25) жерасты су объектілерінің жай-күйіне, сондай-ақ орталықтандырылмаған ауыз сумен қамтамасыз ету кезінде жерасты су объектілерінен тікелей жерасты суларын алуға әсер ететін кәсіпорындар мен басқа да құрылыстарды салуға, қайта құруға, пайдалануға беруге, консервациялауға, жоюға қорытынды береді;
      26) осы Заңда көзделген жағдайларда алау түріндегі ілеспе және (немесе) табиғи газды жағуға рұқсат береді;
      27) БОК ұсынымдары мен нұсқаулары негізінде жобалық құжаттарды бекітеді.
      28) осы Заңда, өзге де заңдарда және Президенттің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      19-бап. Пайдалы қазбаларды барлау және игеру жөніндегі
              орталық комиссия (БОК) және Кең таралған пайдалы
              қазбаларды барлау және игеру жөніндегі өңіраралық
              комиссиялар (БӨК)

      1. БОК-тың негізгі міндеті пайдалы қазбалар мен жерасты суларын барлау мен игерудің неғұрлым тиімді әдістерін қолдануды қамтамасыз ету болып табылады.
      БОК-тың құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша оның ұсынымдары мен нұсқаулары хаттамамен ресімделеді, меншік нысанына қарамастан, барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағында пайдалы қазбаларды барлау мен игеруді жобалаумен және жүзеге асырумен айналысатын шетелдік субъектілер үшін орындалуы міндетті болып саналатын жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның шешімімен қабылданады.
      БОК пен БОК қызметін ұйымдастыру, БОК құрамы, құрылымы, іс қағаздары, материалдар мен құжаттарды жинау және сақтау құзыретті органның құқықтық актісімен бекітілетін БОК туралы ережеде айқындалады.
      Құзыретті орган БОК-тың құрамына қоғамдық бірлестіктердің, ғылыми зерттеу институттарының, ұйымдардың өкілдерін (сарапшыларын), өзге де тұлғаларды тартуға құқылы.
      2. БОК-тың құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша ұсынымдарды қамтитын ұсыныстарды қарау мерзімдері бес айдан аспауға тиісті.
      3. БОК-тың құзыретіне жобалау кезінде пайдалы қазбалар мен жерасты суларын барлау мен игерудің неғұрлым тиімді әдістерін қолдануды қамтамасыз ету жатады.
      4. БОК мынадай функцияларды жүзеге асырады:
      1) кең таралған пайдалы қазбаларды, оларға толықтырулар мен өзгерістерді қоспағанда, жер қойнауын пайдаланушылар ұсынатын пайдалы қазбаларды барлау және игеру жөніндегі жобалық құжаттарды бекіту және бекітуден бас тарту жөніндегі ұсыныстарды қарайды және жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға енгізеді;
      2) жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға кенорындарын пайдалануға сынақ жүргізу мерзімдерін ұзарту туралы ұсыныстарды жібереді;
      3) жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға жобалаушы ұйымдар мен жер қойнауын пайдаланушылар үшін минералдық шикізатты ұтымды әрі кешенді пайдалануды арттыру бойынша ұсыныстар жібереді;
      4) жобалық құжаттарда пайдалы қазбаларды барлау және игерудің неғұрлым тиімді әдістері мен технологияларының қолданылуын қамтамасыз етеді;
      5) ғылыми-зерттеу, жобалау ұйымдарының және жер қойнауын пайдаланушылардың жер қойнауын пайдалану, минералдық шикізатты дұрыс есепке алу, ұтымды әрі кешенді пайдалану мәселелері жөніндегі әзірленімдерін қарайды.
      5. БОК:
      1) ғылыми-зерттеу, жобалау ұйымдарынан және жер қойнауын пайдаланушылардан анықтамалық және жер қойнауын пайдалану, минералдық шикізатты ұтымды әрі кешенді пайдалану мәселелері бойынша басқа да материалдарды сұратуға;
      2) жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға жер қойнауын пайдаланушылардың олардың құзыреттері шегінде ұсынылатын жобалық құжаттарға ғылыми-зерттеу ұйымдары мен мемлекеттік органдарда қосымша сараптамалар жүргізу қажеттігі туралы ұсыныстар жіберуге;
      3) жобалаушы ұйымдар мен жер қойнауын пайдаланушыларға ғылыми-зерттеу, жобалау ұйымдарының және жер қойнауын пайдаланушылардың жер қойнауын пайдалану, минералдық шикізатты дұрыс есепке алу, ұтымды әрі кешенді пайдалану мәселелері бойынша жаңа нысандары мен әдістерін қолдануды ұсынуға құқылы.
      6. БӨК функциясына жер қойнауын пайдаланушылар ұсынатын кең таралған пайдалы қазбаларды барлау және игеру жөніндегі жобалық құжаттарды, оларға толықтырулар мен өзгерістерді бекіту не бекітуден бас тарту жөніндегі ұсыныстарды жер қойнауын зерттеу және пайдалану уәкілетті органның аумақтық органына енгізу және қарау кіреді.

      20-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған
              конкурстарды өткізу жөніндегі комиссияның және
              кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе
              игеруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру
              жөніндегі конкурстық комиссиялардың міндеттері,
              функциялары және құқықтары

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссияның негізгі міндеттері:
      1) кең таралған пайдалы қазбалардан басқа, пайдалы қазбаларды барлауға не өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын алуға конкурстық ұсыныстарды қарау және бағалау;
      2) кең таралған таралған пайдалы қазбалардан басқа, пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурсқа қатысушылар арасынан жеңімпазды анықтау болып табылады.
      2. Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссияның функциялары:
      1) конкурстық ұсыныстарды уақытылы және сапалы қарауды қамтамасыз ету;
      2) ұсынылған конкурстық ұсыныстарды объективті және жан-жақты бағалау болып табылады.
      3. Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссия:
      1) конкурсқа қатысу үшін ұсынылған конкурстық ұсыныстарды бағалауға, салыстыруға;
      2) конкурс жеңімпазын анықтауға;
      3) осы Заңмен белгіленген негіздер бойынша конкурсты өтілмеді деп тануға;
      4) мемлекеттік органдардан, ұйымдардан, өзге де тұлғалардан қажетті ақпаратты сұратуға;
      5) отырыстарда комиссия мүшелерін, мемлекетгік органдардың, ұйымдардың, өзге де тұлғалардың жауапты өкілдерін тыңдауға;
      6) осы Заңмен белгіленген негіздер бойынша конкурстық ұсынысты қабылдамауға;
      7) қажет болған жағдайда тиісті салалардагы мамандар қатарынан сарапшыларды тартуға;
      8) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқылы.
      4. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органның актісі негізінде құрылатын Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссияның негізгі міндеттері:
      1) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге жер қойнауын пайдалану құқығын алуға конкурстық ұсыныстарды қарау және бағалау;
      2) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурсқа қатысушылар арасынан жеңімпазды анықтау болып табылады.
      Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға.немесе игеруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссиялар осы баптың 2-тармағымен анықталған функцияларды жүзеге асырады және осы баптың 3-тармағымен анықталған құқықтарға ие болады.

      21-бап. Мемлекеттің басым құқығын жүзеге асыру мәселелері
              жөніндегі ведомствоаралық комиссияның міндеттері,
              функциялары және құқықтары

      1. Мемлекеттің басым құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның негізгі міндеттері:
      1) жер қойнауын пайдалану құқығын және ұлттық қауіпсіздік туралы, ел экономикасының ресурстық-энергетикалық негізін сақтау және бекіту туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын ескере отырып, жер қойнауын пайдалану құқығына иелік ететін заңды тұлғаның, сондай-ақ оның тікелей және (немесе) жанама түрде шешім қабылдауға және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерге ықпал ете алатын мүмкіндігі бар заңды тұлғаның жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) қатысу үлесін (акцияларының пакеттерін) иеліктен айыру жөніндегі өтініштерді қарау;
      2) мемлекеттің басым құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ұсыныстарды әзірлеу.
      2. Мемлекеттің басым құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның функцияларына:
      1) жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарттар бойынша жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) иеліктен айыру туралы жер қойнауын пайдаланушылардың өтініштерін қарау;
      2) жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғалардағы оларға тиісті қатысу үлестерін (акциялар пакетін) иеліктен айыру туралы тұлғалардың өтініштерін қарау;
      3) егер осы заңды тұлғаның негізгі қызметі Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдаланумен байланысты болса, жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерді тікелей және (немесе) жанама түрде айқындауға және (немесе) оларға әсер етуге мүмкіндігі бар заңды тұлғадағы оларға тиісті қатысу үлестерін (акциялар пакетін) иеліктен айыру туралы тұлғалардың өтініштерін қарау;
      4) жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты иеліктен айырылатын объектіні мемлекеттің сатып алуы туралы ұсыныстарды әзірлеу, негіздеу және құзыретті органға енгізу кіреді.
      3. Мемлекеттің басым құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия:
      1) орталық атқарушы және басқа да мемлекеттік органдармен және ұйымдармен өзара іс-қимыл жасауға;
      2) мемлекеттік органдардың, оның құзыретіне кіретін мәселелер бойынша басқа да ұйымдар мен тұлғалардың өкілдерін отырысқа шақыруға және тыңдауға;
      3) белгіленген заңнамалық тәртіппен оның функцияларын жүзеге асыру үшін қажетті материалдарды мемлекеттік органдардан, басқа да ұйымдар мен тұлғалардан сұратуға және алуға құқылы.

      22-бап. Жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі
              сараптамалық комиссияның және Кең таралған
              пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге
              арналған жер қойнауын пайдалану мәселелері
              жөніндегі сараптамалық комиссияның міндеттері,
              функциялары және құқықтары

      1. Жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссияның негізгі міндеттері құзыретті органға кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығының, және (немесе) кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, пайдалы қазбаларды барлауға және (немесе) игеруге жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғалардағы қатысу үлесінің (акциялар пакетінің) айналымына байланысты осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәселелер бойынша ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
      2. Жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссияның функциясына:
      1) жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарттар бойынша жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) иеліктен айыру;
      2) жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғалардағы қатысу үлестерін (акциялар пакетін) иеліктен айыру;
      3) жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғалардағы қатысу үлестерін (акциялар пакетін) кепілге беру;
      4) ақы өндіріп алу жағдайында, оның ішінде кепіл кезінде, мұндай жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы қатысу үлестеріне (акциялар пакетіне), жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы қатысу үлестерін (акциялар пакетін) өткізу (сату) бойынша жария сауда-саттыққа қатысу;
      5) банкроттық рәсімдерін жүзеге асыру кезінде құрамына жер қойнауын пайдалану құқығы (оның бір бөлігі), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы қатысу үлестері (акциялар пакеті) кіретін конкурстық массаны өткізу (сату) бойынша жария сауда-саттыққа қатысу;
      6) кепілге салынған жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы қатысу үлестерін (акциялар пакетін) сату бойынша сауда-саттықты өткізілмеді деп жариялаған жағдайда, кепіл ұстаушының кепілге салынған жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы қатысу үлестерін (акциялар пакетін) сатып алу;
      7) заңды тұлғаның құрамына жаңа қатысушыны қабылдаған жағдайда, жарғы капиталының ұлғаюы нәтижесінде жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы үлеске құқықты сатып алу;
      8) жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның және заңды тұлғаларда - жер қойнауын пайдаланушыларда қатысу үлестерін (акциялар пакетін) иеленуші заңды тұлғалардың бағалы қағаздар акцияларының ұйымдастырылған нарығындағы айналымға, оның ішінде қосымша эмиссия шеңберінде шығарылған, осындай заңды тұлғалардың багалы қағаздар акцияларының ұйымдастырылған нарығында бастапқы орналастыруға бастапқы шығару;
      9) жұмыс бағдарламасы, келісім-шарт бойынша міндеттемелерді өзгерту;
      10) келісім-шарттардың қолданылу мерзімдерін ұзарту туралы өтініштерді қарау, рұқсат беру (беруден бас тарту) туралы ұсыныстарды әзірлеу, негіздеу және құзыретті органға енгізу кіреді.
      Құзыретті органның тапсыруы бойынша Жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссия жер қойнауын пайдалануға байланысты өзге де мәселелерді қарауға, олар бойынша тиісті ұсыныстарды әзірлеп, құзыретті органға енгізуге құқылы.
      3. Жер қойнауын пайдалану және олармен байланысты құқық мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссия:
      1) орталық атқарушы және басқа да мемлекеттік органдармен және ұйымдармен өзара іс-қимыл жасасуға;
      2) мемлекеттік органдардың, оның құзыретіне кіретін мәселелер бойынша басқа да ұйымдар мен тұлғалардың өкілдерін отырысқа шақыруға және тыңдауға;
      3) белгіленген заңнамалық тәртіппен оның функцияларын жүзеге асыру үшін қажетті материалдарды мемлекеттік органдардан, басқа да ұйымдар мен тұлғалардан сұратуға және алуға құқылы.
      4. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органның актісі негізінде құрылатын Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге арналған жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссиялардың міндеттері облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органға пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығының, және (немесе) пайдалы қазбаларды барлауға және (немесе) игеруге жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғалардағы қатысу үлесінің (акциялар пакетінің) айналымына байланысты осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәселелер бойынша ұсыныстар әзірлеу-. болып табылады.
      Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге арналған жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссиялар осы баптың 2-тармағында анықталған функцияларды жүзеге асырады.
      Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органның тапсыруы бойынша Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге арналған жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссиялар кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге арналған жер қойнауын пайдалануға байланысты өзге де мәселелерді қарауға, олар бойынша тиісті ұсыныстарды әзірлеп, облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органға енгізуге құқылы.
      Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе игеруге арналған жер қойнауын пайдалану мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссиялар осы баптың 3-тармағында анықталған құқықтарға ие болады.

23-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті
органның құзыреті

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган:
      1) жер қойнауын қорғауға мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;
      2) жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивті қалдықтарды көмудің және қалдық суларды ағызудың мемлекеттік кадастрын жүргізеді;
      3) жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен бірлесіп жер қойнауын қорғау саласындағы талаптарды бұзудың салдарынан келтірілген зиянның мөлшерін айқындайды;
      4) келісім-шарттық аумақтағы немесе оның шегінен тыс жерлердегі барлауға немесе өндіруге байланысты емес және радиоактивті қалдықтарды, зиянды заттар мен қалдық суларды көмуге арналған жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға рұқсат беруді келіседі;
      5) мұнай операцияларын жүргізу, мұнай-газ құбырларын салу және пайдалану кезінде аварияларды және өзге де қауіпті жағдайлардың алдын алу бойынша іс-шаралар бағдарламаларын келіседі;
      6) жер қойнауын пайдалану объектілерін консервациялау мен таратуға мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;
      7) барлау мен өндіруге арналған келісім-шарт жобаларына экологиялық сараптаманы жүзеге асырады;
      8) конкурсқа шығаруға жататын, құрамында кең таралған пайдалы қазбалар бар жер қойнауы учаскелерін қоспағанда, жер қойнауы учаскелері тізбелерінің жобаларын келіседі.
      9) осы Заңда, өзге де заңнамалық актілерде және Президенттің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

24-бап. Жер қойнауын пайдалану саласындағы өзге де уәкілетті органдардың құзыреті

      1. Сауда және индустриялық саясатты мемлекеттік реттеу саласындағы уәкілетті орган:
      1) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде пайдаланылатын тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің және оларды өндірушілердің тізілімін түзеді және жүргізеді, сондай-ақ осы тізілімге енгізу үшін оларды бағалау өлшемдерін әзірлейді;
      2) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларын жүргізу кезінде пайдаланылатын тауарларға, жұмыстар мен қызметтерге қатысты пайызға шаққандағы ең төменгі қазақстандық мазмұнды есептеу тәртібін бекітеді;
      3) белгіленген тәртіп негізінде құзыретті органға конкурс шарттарына енгізу үшін жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларын жүргізу кезінде пайдаланылатын тауарларға, жұмыстар мен қызметтерге қатысты пайызға шаққандағы ең төменгі қазақстандық мазмұнның ең төменгі мөлшерін ұсынады;
      4) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органдарының облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) аумағында өндірілетін тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің және оларды өндірушілердің тізбесін түзуі жөніндегі қызметіне әдістемелік басшылықты жүзеге асырады;
      5) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу немесе келісім-шартқа байланысты ілеспе қызмет кезінде пайдаланылатын тауарларға, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерге қатысты қазақстандық мазмұнды есептеу әдістемссін құзыретті органмен келісім бойынша әзірлейді және бекітеді;
      6) жер қойнауын пайдаланушылардың Қазақстанда шығарылатын тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуы бөлігінде олардың келісім-шарттық міндеттемелерді орындауының мониторингін жүзеге асыруға қатысады;
      7) Қазақстан Республикасында дамытылатын басым жоғары технологиялық өндірістердің тізбесін құзыретті органмен келісім бойынша бекітеді;
      8) жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алынған тауарлары, жұмыстары мен көрсетілетін қызметтері туралы есебінің және алдағы жылға арналған тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуының жылдық бағдарламасының нысандарын бекітеді;
      9) жер қойнауын пайдаланушылардан және (немесе) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуды жүзеге асыруға жер қойнауын пайдаланушылар уәкілеттік берген тұлғалардан тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер сатып алу жүргізілетіні және жүргізілгені туралы ақпарат сұратады.
      10) Қазақстан Республикасының аумағында өңдеуге, минералды шикізаттың кішігірім саны құзыретті органымен бірге анықтауды конкурсқа қатысушы қамтамасыз етуге міндеттенеді;
      11) осы Заңда, өзге де заңнамалық актілерде және Президенттің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
      2. Халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуын үйлестіруші уәкілетті орган:
      1) құзыретті органның келісімі бойынша қазақстандық кадрларға қатысты қазақстандық мазмұнды есептеу әдістемесін жасайды және бекітеді;
      2) жер қойнауын пайдаланушылардың қазақстандық кадрларды тарту бөлігінде қазақстандық мазмұн бойынша, сондай-ақ кемсітпеушілік негізінде олардың еңбек жағдайлары мен еңбегіне ақы төлеуді қамтамасыз ету бойынша келісім-шарттық міндеттемелерді орындауының мониторингін жүзеге асыруға қатысады;
      3) құзыретті органмен келісу бойынша жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларын жүргізуге тартылатын персоналдың жалпы санынан пайызға шаққандағы қазақстандық кадрлардың ең аз санын есептеу тәртібін бекітеді;
      4) белгіленген тәртіп негізінде құзыретті органға конкурс шарттарына енгізу үшін жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларын жүргізуге тартылатын персоналдың жалпы санынан пайызға шаққандағы қазақстандық кадрлардың ең аз санын ұсынады;
      5) осы Заңда, өзге де заңнамалық актілерде және Президенттің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.
      3. Білім және ғылым саласындағы уәкілетті орган:
      1) қазақстандық мамандарды оқыту бойынша қажеттіліктің ең аз деңгейін есептеу әдістемесін әзірлейді және құзыретті органның келісуімен бекітеді;
      2) қазақстандық мамандарды оқыту бойынша жер қойнауын пайдаланушылардың келісім-шарттық міндеттемелерді орындау мониторингін жүзеге асыруға қатысады;
      3) оқытуға жататын персоналдың жалпы санынан пайызға шаққандағы қазақстандық кадрлардың ең аз санын есептеу тәртібін бекітеді;
      4) белгіленген тәртіп негізінде құзыретті органға конкурс шарттарына енгізу үшін оқытуға жататын персоналдың жалпы санынан пайызға шаққандағы қазақстандық кадрлардың ең аз санын ұсынады.
      5) осы Заңда, өзге де заңнамалық актілерде және Президенттің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

25-бап. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың) атқарушы органдардың құзыреті

      Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органдар:
      1) жер заңнамасына сәйкес, келісім-шартта белгіленген мөлшерде және мерзімге жер қойнауын пайдаланушыға жер пайдалану құқығына жер учаскесін береді; қажет болған жағдайда көрсетілген мақсаттар үшін жер заңнамасымен белгіленген тәртіппен жеке меншік иесінен немесе жер пайдаланушыдан жер учаскесін алып қоюды жүргізеді;
      2) өздеріне заң актілері берген құзырет шегінде жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргізу үшін берілген жер және су учаскелерінің қорғалуына, жер қойнауын пайдаланушының экологиялық қауіпсіздік ережелерін бұзбауына, археологиялық ескерткіштер және басқа тарихи-мәдени мұра объектілерінің сақталуын бақылауды жүзеге асырады;
      3) келісім-шарт жасалған кезде өңір тұрғындарының әлеуметтік-экономикалық және экологиялық мүдделерін сақтаумен байланысты мәселелерді шешу үшін жер қойнауын пайдаланушымен келіссөздер жүргізуге қатысады;
      4) қазақстандық мазмұн мен аумақтарды әлеуметтік дамыту бөлігінде жер қойнауын пайдаланушылардың келісім-шарт міндеттемелерін орындау мониторингін жүзеге асыруға қатысады;
      5) жер қойнауын пайдаланушыларға Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсат береді;
      6) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде пайдаланылатын тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің және оларды өндірушілердің тізілімін түзу мақсатында сауда және индустриялық саясатты мемлекеттік реттеу саласындағы уәкілетті органға тоқсан сайын табыс етілетін облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) аумағында өндірілетін тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің және оларды өндірушілердің тізбесін түзуді жүзеге асырады;
      7) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауды немесе өндіруді жүргізуге жер қойнауын пайдалану құқығын беру үшін конкурстарды дайындайды және ұйымдастырады;
      8) Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссияның құрамын бекітеді;
      9) жер қойнауын пайдаланушымен келісім-шарт талаптары туралы келіссөздер жүргізеді және жер қойнауын пайдаланушымен бірлесе отырып, кең таралған пайдалы қазбаларды барлауды немесе өндіруді жүргізуге арналған келісім-шарт жобасын дайындайды;
      10) жер қойнауын мемлекеттік зерттеу жөніндегі жұмыстарды жүргізуге арналған жобалалық-сметалық құжаттамасының сараптамасын қоспағанда, кең таралған пайдалы қазбалар бойынша келісім-шарттық құжаттар жобаларына сараптама жүргізуді ұйымдастырады;
      11) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға, өндіруге арналған келісім-шарттарды жасайды, тіркейді және орындайды;
      12) жер қойнауын пайдалану құқығына рұқсаттар береді, сондай-ақ осы Заңның 35-бабына сәйкес кең таралған пайдалы қазбалар бойынша кепілге жер қойнауын пайдалану кұқығын беру жөніндегі мәмілелерді тіркейді;
      13) заңнамамен көзделген негіздер мен тәртіпте кең таралған пайдалы қазбаларға арналған келісім-шарттардың орындалуы мен бұзылуын қамтамасыз етеді;
      14) жер қойнауын пайдалануға байланысты ғылыми, тарихи-мәдени және эстетикалық мәні бар, жер қойнауын пайдалануға байланысты объектілерді құру мен сақтауға жәрдемдеседі;
      15) құзыретті орталық атқарушы органдармен келісе отырып, жергілікті маңызы бар мемлекеттік табиғи-қорық қорының геологиялық, геоморфологиялық және гидрогеологиялық объектілері мен экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды, жергілікті маңызы бар ерекше - қорғалатын табиғи аумақтардың санатына жатқызылған жер қойнауы учаскелерінің тізбесін бекітеді;
      16) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауды немесе өндіруді жүргізуге арналған келісім-шарттардың қолданылуын жаңғырту туралы шешімдер қабылдайды;
      17) кең таралған пайдалы қазбалар бойынша келісім-шарттық міндеттемелердің орындалуына мониторинг пен бақылауды жүзеге асырады;
      18) жер заңнамасымен белгіленген тәртіпте жер қойнауын пайдалану мақсаттары үшін жерді резервте ұстауды жүзеге асырады.
      19) осы Заңда, өзге де заңнамалық актілерде және Президенттің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

3-тарау. Жер қойнауын пайдалану құқығы

26-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығының түрлері

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығы мынадай операцияларды жүргізу үшін беріледі:
      1) жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеу;
      2) барлау;
      3) өндіру;
      4) барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салу және (немесе) пайдалану.
      2. Жер пайдалану құқығы тұрақты немесе уақытша, иеліктен алынатын немесе алынбайтын, өтемді және өтемсіз болуы мүмкін.
      3. Жер қойнауын пайдаланушыға жеке меншік немесе уақытша жер пайдалану құқығымен тиесілі жер учаскелеріндегі кең таралған пайдалы қазбаларды өз мұқтажы үшін өндіру жер қойнауын пайдаланудың тұрақты және өтемсіз құқығы бойынша жүзеге асырылады.
      Жер қойнауын пайдалану операцияларының басқа қапған түрлерінің бәрі уақытша және өтемді жер қойнауын пайдалану негізінде жүзеге асырылады.

27-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығының субъектілері

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығының субъектілері қазақстандық және шетелдік жеке және заңды тұлғалар болуы мүмкін.
      2. Жер қойнауын пайдаланушылар кең тараптан пайдалы қазбаларды және жеке мұқтаждықтарға арналған жерасты суларын өндіруді жүзеге асыратын тұлғаларды қоспағанда, кәсіпкерлік субъектілері болып табылуы тиіс.
      3. Егер заңнамалық актілермен жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыру үшін арнайы рұқсаттар (лицензиялар) талап етілсе, жер қойнауын пайдаланушылар белгіленген тәртіппен тиісті қызмет түрлерін жүзеге асыруға рұқсаттар (лицензиялар) алуы тиіс.
      4. Жер қойнауын пайдалану құқығының субъектілері бір келісім-шарт бойынша бірнеше тұлға болуы мүмкін. Мұндай тұлғалар жер қойнауын пайдалану құқығының бірлескен иеленушілері болып табылады және келісім-шарт негізінде туындаған міндеттемелер бойынша ортақ жауапкершілікте болады.
      Жер қойнауын пайдалану құқығының бірлескен иеленушілерінің құзыретті органға қатысты құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ жер қойнауын пайдалану құқығындағы олардың үлестерінің мөлшері келісім-шартта анықталады.
      Жер қойнауын пайдалану құқығының бірлескен иеленушілерінің құқықтары мен міндеттері және ортақ істерді жүргізу тәртібі келісім-шартта, сондай-ақ бірлескен қызмет туралы шартта (жай серіктестік шартында, консорциалдык келісімде) анықталады. Бірлескен қызмет туралы шарттың (жай серіктестік шартының, консорциалдық келісімнің) ережесі келісім-шарттың ережелеріне қайшы келмеуі тиіс.
      Келісім-шарт бойынша операторды құру немесе анықтау жағдайында жер қойнауын пайдалану құқығының бірлескен иеленушілері бұл туралы құзыретті органға жазбаша түрде хабарлауы тиіс.
      Ұлттық компанияның міндетті үлестік қатысуы бар келісім-шарттарда оператордың жарғы капиталындағы ұлттық компанияның қатысу үлесі елу пайыздан кем болмауы тиіс.
      Жер қойнауын пайдалану құқығының бірлескен иеленушілері оператордың әрекетіне мүліктік жауапкершілікте болады.

28-бап. Жер қойнауын пайдаланушы құқығының кепілдіктері

      Жер қойнауын пайдаланушыға заңнамаға сәйкес оның құқықтарын қорғау кепілдендіріледі. Келісім-шарт бойынша жер қойнауын пайдаланушының коммерциялық қызметінің нәтижелерін тікелей нашарлататын заңнаманың өзгерістері мен толықтырулары осы өзгерістер мен толықтырулар енгізілгенге дейін жасалған келісім-шарттарға қолданылмайды.
      Осы баппен белгіленген кепілдіктер ұлттық қауіпсіздікті, қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету саласында, экологиялық қауіпсіздік, денсаулық сақтау, салық салу және кедендік реттеу саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасын өзгертуге қолданылмайды.
      Жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шартта белгіленген салық режимі Қазақстан Республикасының салық заңнамасымен белгіленген тәртіпте келісім-шарттың барлық қолданылу мерзімі ішінде сақталуы мүмкін.

29-бап. Ұлттық компанияның функциялары

      Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген құзыретіне сәйкес ұлттық компанияның функциялары:
      1) жер қойнауын пайдалану саласында бірыңғай мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысу;
      2) Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен және келісім-шартта бекітілген өкілеттіктер шектерінде ұлттық компаниялардагы олардың қатысу үлесін көздейтін келісім-шарттарда мемлекеттік мүддені білдіру;
      3) Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша келісім-шарттарда үлестік қатысу жолымен конкурс жеңімпаздарымен бірлесе отырып, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу;
      4) тікелей келіссөздер негізінде берілген жер қойнауы учаскелерінде жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу;
      5) Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тәртіпте жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүзеге асыру бойынша халықаралық және Қазақстан Республикасының ішкі жобаларына қатысу;
      6) Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тәртіпте көмірсутек шикізатын тасымалдау бойынша халықаралық және Қазақстан Республикасының ішкі жобаларына қатысу;
      7) келісім-шарттардың орындалу барысы туралы Қазақстан Республикасының Үкіметіне жыл сайынғы есептерді дайындауға қатысу;
      8) көмірсутектерді барлау, өндіру, өңдеу, сату, тасымалдау, мұнай-газ құбырларын және мұнай-газ өнеркәсіптік инфрақұрылымды жобалау, салу пайдалану мәселелері бойынша корпоративтік басқару мен мониторингті жүзеге асыру;
      9) егер осы заңды тұлғаның негізгі қызметі Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдаланумен байланысты болса, жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерді тікелей және (немесе) жанама түрде айқындауға және (немесе) оларға әсер етуге мүмкіндігі бар заңды тұлғадағы жер қойнауын пайдаланудың (оның бір бөлігінің) және (немесе) қатысу үлесін (акциялар пакетінің) иеліктен айырылған құқығын осы Заңның 13-бабының 8-тармағымен белгіленген тәртіпте сатып алу туралы келіссөздер жүргізу және келісімдер жасасу болып табылады.
      Ұлттық компания мердігер болатын келісім-шарттар бойынша барлауды қаржыландыруды, егер бірлескен қызмет туралы (жай серіктестік шартымен, консорциалды келісіммен) шартта өзгеше көзделмесе, оның стратегиялық әріптесі жүргізеді.

30-бап. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды
жүргізу үшін берілетін жер қойнауының учаскелері

      1. Қазақстан Республикасы аумағының шекараларындағы жер қойнауының учаскелері мемлекеттік меншік болып табылады және осы Заңмен белгіленген тәртіпте жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін беріледі.
      2. Жер қойнауы учаскесі айналым мәні бола алмайды.
      3. Жер қойнауын пайдалану құқығы осы Заңмен белгіленген тәртіп пен шарттарда айналым объектісі бола алады.

31-бап. Геологиялық және тау-кен бөлулері

      1. Барлауға, өндіруге, сондай-ақ барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға жер қойнауын пайдалану құқығының иегері жер қойнауын пайдалану жөніндегі тиісті операцияларды геологиялық немесе тау-кендік бөлуге сәйкес белгіленген жер қойнауы учаскесінің шектерінде ғана жүргізуге құқылы.
      2. Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган конкурс жеңімпазының немесе осы Заңда көзделген жағдайларда жер қойнауын пайдалану құқығы конкурс өткізбей ұсынылатын тұлғаның өтініш берген күнінен бастап жиырма күн ішінде оларға геологиялық бөлуді береді.
      3. Тау-кендік бөлуді жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган конкурс жеңімпазына немесе осы Заңның 33-бабының 2-тармағымен көзделген жағдайларда жер қойнауын пайдалану құқығы конкурс өткізбей ұсынылатын тұлғаға, аталған тұлға тау-кендік бөлу жобасын ұсынған күннен бастап жиырма күннен кешіктірмей береді.
      4. Өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығының иегері тау-кендік бөлумен белгіленген жер қойнауы учаскесінің шектерінде барлау жөніндегі операцияларды жүргізуге құқылы. Қорлардың өсуі жағдайында және оларды жер қойнауын пайдалануды мемлекеттік сараптау растағанда келісімшартқа тараптар жазбаша түрде тиісті өзгерістер Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген тәртіпте енгізілуі тиіс.

32-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығының пайда болуы

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығы:
      1) жер қойнауын пайдалану құқығын беру;
      2) жер қойнауын пайдалану құқығын өзгеге беру;
      3) жер қойнауын пайдалану құқығы құқықтық мұрагерлік тәртібімен ауысу жолымен пайда болады.
      2. Жер қойнауын пайдалану құқығын беру тұлғаға жер қойнауын пайдалану құқығын мемлекеттің тікелей беруін білдіреді.
      3. Жер қойнауын пайдалану құқығын өзгеге беру жер қойнауын пайдалану құқығын тұлғаға басқа жер қойнауын пайдаланушының беруін көрсетеді.
      4. Жер қойнауын пайдалану құқығының құқықтық мұрагерлік тәртібімен көшуі заңды тұлғаның қайта құрылуы кезінде және жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші жеке тұлғаның өлімі жағдайында құқықтық мұрагерде жер қойнауын пайдалану құқығының пайда болғанын білдіреді.

33-бап. Жер қойнауын пайдалану құқыгын беру

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығын барлауға, өндіруге беру осы баптың 3, 5, 6, 9-тармақтарымен көзделген жағдайларды қоспағанда, келісім-шартты жасасу арқылы жүргізіледі.
      2. Барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүргізуге арналған келісім-шарт конкурс өткізудің нәтижелері негізінде жасалады.
      Конкурс өткізбей тікелей келіссөздер негізінде:
      1) барлауға арналған келісім-шарттың негізінде коммерциялық табумен байланысты өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын алуға айрықша құқығы бар тұлғамен өндіру жөніндегі операцияларды жүргізуге;
      2) барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салу және (немесе) пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге;
      3) жалпыға ортақ пайдаланылатын темір жол мен автомобиль жолдарын және көпірлерді салу (қайта құру, жөндеу) кезінде кең таралған пайдалы қазбаларды барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүргізуге;
      4) ұлттық компаниямен сонымен қатар әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациямен бірлесіп барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүргізуге;
      5) осы Заңның 52-бабының 4-тармағында белгіленген жағдайда барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүргізуге келісім-шарттар жасалады.
      3. Келісім-шарт аумағында немесе одан тыс жерлердегі барлаумен немесе өндірумен байланысты емес және радиоактивті қалдықтарды, зиянды заттарды және ағынды суларды көмуге арналған жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға жер қойнауын пайдалану құқығын беру қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісім бойынша жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның жазбаша рұқсаты негізінде Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады.
      4. Барлаумен немесе өндірумен байланысты және барлауға немесе өндіруге арналған келісім-шарттардың жұмыс бағдарламаларында көзделген жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға жер қойнауын пайдалану құқығын беру талап етілмейді.
      5. Шаруашылық-ауыз су және өндірістік-техникалық мақсатқа арналған жерасты суларын тәулігіне елуден екі мың текше метрге дейін алу лимитімен өндіру құқығын беру Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті орган берген рұқсаттың негізінде жүзеге асырылады.
      6. Мердігерге пайдалы қазбаны өндірудің технологиялық схемасына сәйкес не тау-кен өнімдерін пайдалану кезінде суды азайту мақсатында жерасты суларын өндіруге қойнауқатқа айдау үшін тәулігіне екі мың және одан да астам текше метр көлеміндегі өндірістік-техникалық жерасты суларын барлау немесе өндіру құқығын беру жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен рұқсат беруі жолымен жүзеге асырылады.
      7. Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органымен келісім-шарт жасасу жолымен жүргізіледі.
      8. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеу үшін жер қойнауын пайдалану құқығын беру Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеу жөніндегі операцияларды жүргізуге шарт жасасу жолымен жүргізіледі.
      9. Өз қажеті үшін кең таралған пайдалы қазбаларды, сондай-ақ әулігіне елу текше метрден аспайтын көлемде жерасты суларын өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру кең таралған пайдалы қазбалар мен жерасты сулары бар жер учаскесін жеке меншікке немесе жер пайдалануға берумен бір мезгілде жүргізіледі. Жер учаскесін уақытша пайдалануға берген кезде өз қажеті үшін кең таралған пайдалы қазбаларды, сондай-ақ тәулігіне елу текше метрден аспайтын көлемде жерасты суларын пайдалану талаптары уақытша жер пайдалану туралы шартта ескерілуі мүмкін.

34-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығын және онымен
байланысты объектілерді беру

      Жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты объектілерді беру:
      1) ақылы не ақысыз азаматтық-құқықтық мәмілелер негізінде басқа тұлғаға жер қойнауын пайдалану құқығын ішінара немесе толық иеліктен айыру;
      2) ақылы не ақысыз азаматтық-құқықтық мәмілелер негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыру;
      3) жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғадағы қатысу үлесін (акциялар пакетін) басқа заңды тұлғаның жарғы капиталына беру;
      4) жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші мемлекеттік кәсіпорындардың мүліктік кешендерін жекешелендіру процесінде жүзеге асырылатын жер қойнауын пайдалану құқығын иеліктен айыру;
      5) банкрот кезіндегі конкурстық өндіріс процесінде жер қойнауын
пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды
тұлғадағы қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыру;
      6) жер қойнауын пайдалану құқығына, заңды тұлғадағы қатысу үлесіне (акциялар пакетіне), оның ішінде кепіл кезінде ақы өндіріп алу;
      7) заңды тұлға құрамына жаңа қатысушыны қабылдаған жағдайда,
жарғы капиталын ұлғайту нәтижесінде жер қойнауын пайдалану құқығын
иеленуші заңды тұлғадағы үлеске құқықтың пайда болуы арқылы жүзеге
асырылады.
      Осы баптың мақсаттары үшін жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты объектілерге жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы қатысу үлестері (акциялар пакеті) жатқызылады.
      2. Кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты объектілерді беру осы Заңның 35-бабымен белгіленген тәртіпте берілетін. құзыретті органның рұқсатымен жүзеге асырылады.
      Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты объектілерді беру осы Заңның 35-бабымен белгіленген тәртіпте берілетін облыстық (республикалық дәрежедегі қаланың, астананың) атқарушы органдардың рұқсатымен жүзеге асырылады.
      3. Жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның және заңды тұлғаларда - жер қойнауын пайдаланушыларда қатысу үлестерін
(акциялар пакетін) иеленуші заңды тұлғалардың багалы қағаздар
акцияларының ұйымдастырылған нарығындағы айналымға, оның ішінде
қосымша эмиссия шеңберінде шығарылған, осындай заңды тұлғалардың
бағалы қағаздар акцияларының ұйымдастырылған нарығында бастапқы орналастыруға бастапқы шығару осы Заңның 35-бабымен белгіленген тәртіпте берілетін құзыретті органның рұқсатымен жүзеге асырылады.
      4. Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы қатысу үлесін (акциялар пакетін) кепілге беру осы Заңның 35-бабымен белгіленген тәртіпте берілетін құзыретті органның рұқсатымен жүзеге асырылады.
      Жер қойнауын пайдапану құқығы кепілге қойылып алынған кредит келісім-шартпен көзделген жер қойнауын пайдалану мақсаттарына ғана пайдаланылуға тиіс.
      5. Осы баптың 2-тармағының ережелері мына жағдайларда қолданылмайды:
      1) бағалы қағаздардың ұйымдастырылған нарығы айналымындағы, жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғадағы акцияларды немесе олардың туынды бағалы қағаздарын иеліктен айыру жөніндегі мәмілелерді жасау;
      2) жер қойнауын пайдалану құқығының, жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесінің (акциялар пакетін) бәрін немесе бөлігін жүз пайыздық еншілес ұйымның пайдасына беру;
      3) жүз пайыздық қосылма тұлға болып табылатын заңды тұлғалар арасында жер қойнауын пайдалану құқығының, заңды тұлғаның қатысу үлесінің (акциялар пакетін) бәрін немесе бөлігін беру.
      Осы баптың мақсаты үшін жүз пайыздық қосылма тұлғалар қатысу үлестерінің (акциялар пакетінің) жүз пайызы тікелей немесе жанама бір тұлғаға тиесілі тұлғалар болып табылады.
      6. Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен шарт негізінде жер қойнауын пайдаланушыға берілген жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеу құқығын беру осы- органның алдын ала келісімімен ғана жүргізіле алады.
      7. Өз мұқтажын қанағаттандыруға қажетті кең таралған пайдалы жазбаларды және жерасты суларын барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру астында кең таралған пайдалы қазбалары немесе жерасты сулары бар жер учаскесін жеке меншікке немесе жерді пайдалануға берумен қатар жүргізіледі. Жер учаскесін уақытша жер пайдалануға берген ретте, кең таралған пайдалы қазбалар мен жерасты суларын өз мұқтажын қанағаттандыру үшін пайдалану шарттары уақытша жер пайдалану туралы шартта ескерілуі мүмкін.
      Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге және жерасты суларын өз мұқтажын қанағаттандыру үшін пайдалану жер қойнауын пайдалану құқығын беруге облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органдарының рұқсаты талап етілмейді.
      Өз мұқтажын қанағаттандыруға қажетті кең таралған пайдалы қазбаларға және жерасты суларына арналған жер қойнауын пайдалану құқығын астында олар жатқан жер учаскесінсіз беруге жол берілмейді.
      8. Жер қойнауын пайдалану құқығын басқа адамға ішінара берген жағдайда жер қойнауын пайдаланушы мен осындай жеке немесе заңды тұлға келісім-шарт бойынша құқықтарды бірлесіп жүзеге асыру мен міндеттерді орындау кезінде туындайтын өзара міндеттемелер бойынша келісімге келуге тиіс. Жер қойнауын пайдаланушылардың арасындағы бірлескен қызмет туралы шарт не құқықтар мен міндеттерді осындай шектеу туралы өзге де шарт құзыретті органмен келісіледі және ол келісім-шарттың тараптары үшін міндетті күші бар келісім-шартқа қосымша болып табылады.
      9. Иеленушілері бірнеше жеке немесе заңды тұлға болып табылатын жер қойнауын пайдалану құқығының бөлігін берген жағдайда мұндай беру тек осы жер қойнауын пайдалану құқығының барлық осындай иеленушілерінің келісімімен ғана мүмкін болады.
      10. Жер қойнауын пайдаланушының келісім-шартқа қандай болсын қатысы сақталып қалатын кезге дейін ол және жер қойнауын пайдалану құқығы ауысқан тұлға келісім-шарт бойынша ортақ жауапкершілікте болады.
      11. Жер қойнауын пайдалану құқығын беру жер учаскесін, тау-кендік немесе геологиялық бөлуді және тарату қорын қайта ресімдеуге сөзсіз негіз болып табылады.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын беру келісім-шарт талаптары бойынша құрылған тарату қорын қайта ресімдеудің (берудің) сөзсіз негізі болып табылады.
      12. Жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі барлық шығыстар, егер беру шартында өзгеше көзделмесе, жер қойнауын
пайдаланушының шығыстарына жатқызылады.
      13. Жер қойнауын пайдалану құқығын беру келісім-шартқа тиісті
өзгерістер және (немесе) толықтырулар тіркелген кезден бастап жасалған болып есептеледі. Құзыретті орган келісім-шартты тіркеуден жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі азаматтық-құқықтық мәміле жасасу фактісі болмаған жағдайда не жер қойнауын пайдаланушы құзыретті органға соның негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын беруге рұқсат берілген жалған ақпарат ұсынуы фактісі болған жағдайда, не осы баптың 8 және 9-тармақтары сақталмаған жағдайда бас тартуға құқылы.
      Жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесіне (акцияларына) құқықтарды беру Қазақстан Республикасының заңнамасымен көзделген тәртіпте ресімделеді.
      14. Осы баптың 2-тармағына және осы Заңның 35-бабына сәйкес
берілетін құзыретті органның рұқсатынсыз, сондай-ақ осы баптың
6-тармағына сәйкес берілетін жер қойнауын зерттеу және пайдалану
жөніндегі уәкілетті органның алдын ала келісімінсіз жасалған, жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) беруге бағытталған мәмілелер мен өзге де іс-қимылдар оларды жасасу сәтінен бастап жарамсыз болады.
      15. Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалану құқығына ие заңды тұлғаның жер қойнауын пайдалану құқығын, қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруға бағытталган мәмілелер мен өзге де әрекеттер бойынша құқықтар мен міндеттерге Қазақстан Республикасының құқығы қолданылады.

      35-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығын және онымен
              байланысты құқықтарды иеліктен айыру туралы
              рұқсат беру тәртібі

      1. Егер осы Заңмен өзгеше көзделмесе, өзіне тиесілі жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруды жүргізуге ниет білдірген адам құзыретті органға жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) беруге рұқсат беру туралы өтініш жібереді.
      Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруды жүргізуге ниет білдірген адам облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органдарына өтініш жібереді.
      2. Жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) беруге рұқсат беру туралы өтініш мемлекеттік және орыс тілдерінде жасалуы және мыналарды қамтуы тиіс:
      1) заңды тұлғаның не жер қойнауын пайдалану құқығына не жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесіне (акциялар пакетіне) ие жеке тұлға атының толық атауы;
      2) иеліктен айырылатын не заңды тұлғаға тиесілі жер қойнауы учаскесін және жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), иеліктен айыруға жататын қатысу үлесін (акциялар пакетін) көрсету;
      3) иеліктен айырылатын жер қойнауын пайдалану құқығының (оның бір бөлігінің) көлемін не жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесінің (акциялар пакетінің) көлемін дәл көрсету, оның ішінде бастапқы иегерде және тұлғаларда қалған құқықтардың көлемін, иеліктен айырылатын акциялардың (егер оларды иеліктен айыру жүргізілсе) түрлерін көрсету;
      4) жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның жарғы капиталының жалпы көлемі және қатысу үлесінің (дауыс беруші акциялар пакетінің) жалпы саны мен ара қатынасы туралы мәліметтер;
      5) жер қойнауын пайдалану құқығын не жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) сатып алушы туралы мәліметтер:
      заңды тұлғалар үшін - сатып алушының атауы, оның орналасқан жері, мемлекеттік тиесілігі, заңды тұлға ретінде мемлекеттік тіркелуі және салық органдарында тіркелуі туралы мәліметтер, басшылар мен олардың өкілеттіктері туралы мәліметтер, құрылтай құжаттары туралы мәліметтер, қатысу үлестерінің (акциялар пакетінің) көлемін көрсетумен қатысушылар туралы мәліметтер, мұндай қағаздардың жалпы санын көрсетумен бағалы қағаздардың ұйымдастырылған нарығында заңды тұлғаның бағалы қағаздарының айналымы туралы мәліметтер, сатып алушының еншілес ұйымдары туралы мәліметтер;
      жеке тұлғалар үшін - сатып алушының тегі мен аты, оның тұрған жері, азаматтығы, жеке басын куәландыратын құжаттар, салық органдарында тіркелуі, кәсіпкерлік қызмет субъектісі ретінде тіркелуде бар не жоқ екендігі туралы мәліметтер, қатысушы (акционер) сатып алушы болып табылатын заңды тұлға туралы мәліметтер;
      6) соңғы үш жылда өз қызметін жүзеге асырған мемлекеттердің тізбесін қоса алғанда, сатып алушының бұрынғы қызметі туралы мәліметтер, сондай-ақ персоналдың біліктілігін қоса алғанда, сатып алушының қаржылық, техникалық, басқарушылық және ұйымдастырушылық
мүмкіндіктері туралы деректер;
      7) жер қойнауын пайдалану құқығын не жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыру негізі;
      8) жер қойнауын пайдалану құқығын не жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыру бойынша құқық қатынасында өтініш берушінің құқықтық мәртебесін көрсету;
      9) сатып алушының өтініште көрсетілген және оған қоса берілетін барлық мәліметтерінің дұрыс екендігін көрсететін сатып алушының жазбаша өтініші;
      10) өтінішті жазған адамның тегі мен аты толығымен, мұндай адамның өкілеттігін көрсету, оның жеке басын куәландыратын құжат туралы мәліметтер;
      11) жер қойнауын пайдалану құқықтарының, жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесінің (акциялар пакетінің) сату бағасы туралы мәліметтер.
      Өтінішке тиісінше көрсетілген мәліметтерді растайтын куәландырылған құжаттар (не олардың нотариалдық куәландырылған көшірмелері) қоса беріледі.
      Өтінішке қоса берілетін барлық құжаттар мемлекеттік не орыс тілінде жасалуы тиіс. Егер өтінішті шетелдік тұлға берсе, мұндай құжаттар міндетті түрде осы құжаттың мемлекеттік не орыс тіліне нотариалдық куәландырылған аудармасымен өзге тілде жасалуы мүмкін.
      3. Құзыретті орган жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) беруге рұқсат беру туралы өтініш түскен күннен бастап 15 жұмыс күні ішінде жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруға рұқсат беру (беруден бас тарту) туралы ұсыныстарды әзірлеу үшін қажетті материалдарды Жер қойнауын пайдалану құқығының мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссияның қарауына енгізеді.
      4. Жер қойнауын пайдалану құқығы мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссия 20 жұмыс күні ішінде өтініш пен өзге де материалдарды қарайды, жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін
(акциялар пакетін) иеліктен айыруға рұқсат беру (беруден бас тарту) туралы тиісті ұсынысты әзірлейді.
      Жер қойнауын пайдалану құқығы мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссия өтініш беруші мен басқа тұлғалардан жер қойнауын пайдалану құқығын не жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруға тікелей қатысты кез келген қосымша материалдарды сұратуға және алуға құқылы.
      Жер қойнауын пайдалану құқығы мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссияның жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруға рұқсат беру (беруден бас тарту) туралы құзыретті органға жіберетін ұсынысы хаттамамен ресімделеді.
      5. Құзыретті орган Жер қойнауын пайдалану құқығы мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссияның ұсынысы негізінде ұсыныс сәттен бастап 30 жұмыс күнінен аспайтын мерзімде жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруға рұқсат беру (беруден бас тарту) туралы шешім қабылдайды.
      6. Жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруға рұқсатты құзыретті орган мына шарттарды сақтағанда ғана береді:
      1) егер жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) сатып алушы осы заңмен жер қойнауын пайдаланушыларға және жер қойнауын пайдалану құқығын беруге үміткер тұлғаларға қойылатын талаптарға толығымен сай келсе;
      2) егер мұндай беру Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын, оның ішінде елдің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету, келісім-шарт шеңберіндегі құқықтарды шоғырландыру және (немесе) жер қойнауын пайдалану саласындағы операцияларды жүргізуге арналған құқықтарды шоғырландыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасында жасалған
халықаралық келісімдердің талаптарын сақтамауға әкеп соқпаса;
      3) жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) беруге рұқсат беру туралы өтініш осы баптың 2-тармағының талаптарына сай келсе.
      7. Құзыретті органның белгілі бір тұлғаға жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның, қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыруға рұқсат беруі туралы мәселе мұндай иеліктен айырудың әрбір жағдайы үшін жеке қаралады. Жер қойнауын пайдаланушының не оның қатысушысының (акционердің) қалауы бойынша мұндай иеліктен айыруға жалпы рұқсатты келісім-шартта не өзге шартта белгілеуге рұқсат етілмейді.
      8. Жер қойнауын пайдалану құқығы жер қойнауын пайдалану құқығын өндіріп алу не жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы жағдайларын қоспаганда, келісім-шарт күшіне енген сәттен бастап екі жыл ішінде берілуі мүмкін емес.
      Осы тармақтың ережелері ұлттық компанияның немесе оның еншілес ұйымының жер крйнауын пайдалану құқығын беру немесе сатып алу жағдайларында қолданылмайды.
      9. Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге рұқсат беруден бас тарту Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шағымдалуы мүмкін.
      10. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органдарының рұқсат беруі (беруден бас тартуы) және Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығы мәселелері жөніндегі сараптамалық комиссияның кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдаланушы болып табылатын заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) беруге рұқсат беру (беруден бас тарту) туралы ұсыныстарды әзірлеуі осы бапта белгіленген тәртіпте жүзеге асырылады.

      36-бап. Заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы кезінде жер
              қойнауын пайдалану құқығының және онымен
              байланысты құқықтардың құқықтық мирасқорлық
              тәртібімен ауысуы

1. Жер қойнауын пайдалану құқығының, жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесінің (акциялар пакетінің) құқықтық мирасқорлық тәртібімен жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның немесе жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысушысы (акционері) болып табылатын заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы жағдайында табыстау актісі не бөлу балансы негізінде ауысуына осы Заңның 35-бабында белгіленген тәртіпте берілетін құзыретті органның рұқсаты негізінде ғана рұқсат етіледі.

      37-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығының және олармен
              байланысты құқықтардың азаматтың қайтыс болуы
              жағдайында әмбебап құқықтық мирасқорлық
              тәртібімен ауысуы

Жер қойнауын пайдалану құқығының, жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесінің (акциялар пакетінің) мұрагерлік тәртібімен ауысуы азаматтық заңнама нормаларына сәйкес жүзеге асырылады.

38-бап. Жер қойнауын пайдалану қүқығының тоқтатылуы

      1. Осы Заңмен және басқа да заңнамалық актілермен белгіленген негіздемелерден басқа, ешкім жер қойнауын пайдалану құқығынан айрылуы
мүмкін емес.
      2. Жер қойнауын пайдалану құқығы мына жағдайларда тоқтатылады:
      1) келісім-шарттың тоқтатылуы;
      2) барлауға немесе өндіруге байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға операцияларды жүргізуге және радиоактивті қалдықтарды, зиянды заттар мен қалдық суларды көмуге арналған, сондай-ақ осы Заңның 33-бабының 6-тармағына сәйкес тәулігіне екі мың және одан да астам текше метр көлеміндегі өндірістік-техникалық жерасты суларын барлауға немесе өндіруге қолданылу немесе рұқсатты кері қайтару мерзімінің етуі;
      3) Қазақстан Республикасы Үкіметінің осы Заңның 14-бабына сәйкес жер қойнауы учаскелерін пайдалануға тыйым салу туралы шешім қабылдауы;
      4) жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның таратылуы;
      5) осы Заңмен белгіленген өзге де жағдайларда.
      3. Жер қойнауын пайдалану құқығының тоқтатылуы жер қойнауын пайдалану мақсатында берілген жер теліміне жер пайдалану құқығын тоқтатуға сөзсіз негіз болып табылады.

39-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығын мәжбүрлі түрде
тоқтату рәсімі

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) өндіріп алу жағдайларында, оның ішінде кепіл кезінде жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлестерін (акциялар пакетін) тиісінше өткізу (сату) осы Заңмен өзгеше белгіленбесе, жария сауда-саттық өткізу жолымен жүргізіледі.
      Мұндай сауда-саттыққа қатысуға жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) өткізу (сату) бойынша сауда-саттыққа қатысуға құзыретті органның рұқсатын алған тұлғалар жіберіледі.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) өткізу (сату) бойынша жария сауда-саттыққа қатысуға ниеті бар адам құзыретті органға мұндай жария сауда-саттыққа қатысуға рұқсат беру туралы өтініш жібереді.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) өткізу (сату) бойынша сауда-саттыққа қатысуға рұқсат беру туралы өтініш мемлекеттік және орыс тілдерінде жасалуы және осы Заңның 35-бабының 2-тармағында белгіленген мәліметтерді қамтуы тиіс.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бөліктерін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) өткізу (сату) бойынша сауда-саттыққа қатысуға рұқсат беру туралы өтінішті осы Заңның 35-бабында белгіленген тәртіппен құзыретті орган қарайды.
      Осы тармақтың ережесі сонымен бірге банкроттық рәсімдерді жүзеге асыру кезінде конкурстық массаны сату жағдайында қолданылады.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдалану құқығын, иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) иеліктен айыру бойынша сауда-саттықтар нәтижелері бойынша осы тармаққа сәйкес осындай сауда-саттықтарға қатысуға құзыретті органның рұқсатын алған адаммен мәмілелер жасасу кезінде, жер қойнауын пайдалану құқығын және (немесе) олармен байланысты объектілерді иеліктен айыруға құзыретті органның қосымша рұқсаты талап етілмейді.
      2. Кепіл ұстаушының талаптарын кепілге салынған жер қойнауын
пайдалану құқығының, жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды
тұлғаның қатысу үлесінің (акциялар пакетін) құнынан қанағаттандыру сот тәртібімен жүргізіледі.
      3. Кепілге салынған жер қойнауын пайдалану құқығын, жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) сату бойынша сауда-саттықты етілмеді деп жариялау кезінде, кепіл ұстаушы құзыретті органның рұқсатымен кепілген салынған мүлікті өз меншігіне айналдыруына (жер қойнауын пайдалану құқығының немесе жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесінің иегері болуға) не жаңа сауда-саттықтарды тағайындауды талап етуге құқылы.
      4. Кепілге салынған жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) сатып алу ниеті бар кепіл ұстаушы жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) сату бойынша сауда-саттықты өтілмеді деп жарияланған жағдайда, құзыретті органға кепілге салынған жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) сатып алуға рұқсат беру туралы өтініш жібереді.
      Кепілге салынған жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) сатып алуға рұқсат беру туралы өтініш мемлекеттік және орыс тілінде жасалуы және осы Заңның 35-бабының 2-тармағымен белгіленген мәліметтерді қамтуы тиіс.
      Кепілге салынған жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін), жер қойнауын пайдалану құқығын иеленуші заңды тұлғаның қатысу үлесін (акциялар пакетін) сатып алуға рұқсат беру туралы өтінішті осы Заңның 35-бабында белгіленген тәртіппен құзыретті орган қарайды.
      5. Осы баптың ережелеріне қайшы келетін кепіл туралы шарттардың және өзге де келісімдердің ережелері жарамсыз болады.

40-бап. Техногендік минералдық түзілімдерге байланысты
жер қойнауын пайдалану құқығын жүзеге асыру

Мемлекеттік меншікке жататын және нақтылы мемлекеттік кәсіпорындарға бекітіліп берілмеген техногендік минералдық түзілімдерден өндіру келісім-шарт негізінде жалпы негіздерде жүргізіледі.

41-бап. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге
жер қойнауын пайдалану құқығын жүзеге асыру

      1. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуді осы Заңның 33-бабының 8-тармағына сәйкес жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге жер қойнауын пайдалану құқығы берілген жеке және заңды тұлғалар жүргізе алады.
      2. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуді жүргізу кезіндегі жұмыстар (операциялар) өңірлік және геологиялық-түсіру жұмыстарын, геологиялық, геофизикалық, геохимиялық, гидрогеологиялық зерттеулер жүргізуді, іздестіру, іздестіру-бағалау, іздестіру-барлау және барлау жұмыстарын, мемлекеттік геологиялық карталар жасауды, жер қойнауын зерттеу және пайдалану саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулерді, өздігінен ағып шығатын гидрогеологиялық және мұнай ұңғымаларын таратуды және консервациялауды қамтуы мүмкін.
      3. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеу бюджет қаражаты есебінен немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздерден қаржыландырылуы мүмкін.

      42-бап. Барлаумен немесе өндірумен байланысты емес
              жерасты құрылыстарын салуды және (немесе)
              пайдалануды жүзеге асыру

      1. Барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуды және (немесе) пайдалануды жүзеге асырудың ерекшеліктерін, сондай-ақ барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беру тәртібінің ерекшеліктерін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
      2. Барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуды және (немесе) пайдалануды жүргізудің шарттары мен тәртібі келісім-шартпен айқындалады.
      3. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға осы Заңның өндіруге қатысты нормалары қолданылады.

43-бап. Минералдық шикізатты бастапқы өңдеу

1. Минералдық шикізатты бастапқы өңдеу және қайта өңдеу өндіруден кейінгі тікелей операция болып табылады.
2. Минералдық шикізатты бастапқы өңдеу мен қайта өңдеуді лицензиялау осы Заңның ережелеріне бағынбайды және Қазақстан
Республикасының лицензиялау туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен
жүргізіледі.

4-тарау. Конкурс негізінде барлау мен өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру

44-бап. Конкурсқа шығарылатын жер қойнауы учаскелері

      1. Құзыретті орган барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беруге жер қойнауы учаскелерінің тізбелерін, сондай-ақ конкурстың шарты ұлттық компанияның (әлеуметтік-кәсіпкерлік
корпорацияның) қатысу үлесі болып табылатын жер қойнауы учаскелерінің тізбелерін қалыптастырады.
      Жер қойнауы учаскелерінің тізбелері жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның ұсыныстары негізінде қалыптастырылады.
      2. Конкурсқа шығарылатын жер қойнауы учаскелерінің тізбелерін
Қазақстан Республикасының Үкіметі, ал кең таралған пайдалы қазбалар
бойынша - жергілікті атқарушы органдар бекітеді.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар шегінде орналасқан конкурсқа шығарылатын жер қойнауы учаскелерінің тізбелері ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті органмен келісілуі тиіс.
      4. Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурсты құзыретті орган осы Заңға сәйкес жүргізеді.
      5. Құзыретті орган кенорындарының қорларына қатысты жер қойнауына мемлекеттік сараптама жүргізілгеннен және өнеркәсіптік категориялар қорларының барлығы расталғаннан кейін ғана өндіру бойынша операцияларды жүргізуге конкурс өткізеді және келісім-шарттар жасасады.

45-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығын алуға конкурс
өткізудің шарттары

      1. Конкурс өткізу және оның шарттары туралы хабарлама Қазақстан
Республикасының бүкіл аумағында таралатын мерзімді баспасез
басылымдарында мемлекеттік және орыс тілдерінде жарияланады.
      Конкурсқа қатысуға тілек білдірген барлық тұлгалардың он күнтізбелік күннен кем емес мерзімде конкурсқа қатысуға етінімдер берудің түпкілікті мерзіміне дейін конкурс өткізудің тәртібіне байланысты ақпаратты алуға құқығы бар.
      2. Жер қойнауын пайдалану құқығын алуға конкурс өткізу туралы хабарламаларда мыналар:
      1) оның өткізілетін уақыты мен орны, сондай-ақ өтінімдер берудің мерзімі;
      2) конкурстың негізгі шарттары;
      3) жер қойнауын. пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін ұсынылу көзделген жер қойнауы учаскелерінің орналасқан жерін көрсету және қысқаша сипаттамасы;
      4) конкурсқа қатысу үшін жарна мөлшері туралы ақпарат және оны төлеуге арналған банк деректемелері;
      5) жазылу бонусы;
      6) тартылатын қазақстандық кадрлардың ең аз саны (жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін тартылатын жалдамалы қызметкерлердің жалпы санына пайызбен шаққанда);
      7) қазақстандық мазмұнның ең аз көлемі (жер қойнауын пайдалану
жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде пайдаланылатын тауарлардың,
жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің жалпы көлеміне пайызбен
шаққанда);
      8) қазақстандық мамандарды оқыту шығынының ең ең төменгі
мөлшері қамтылуға тиісті.
      3. Қажет болған жағдайда жер қойнауын пайдалану құқығын беруге конкурс өткізу туралы хабарламада конкурсқа қатысушы Қазақстан Республикасының аумағында өңдеуді міндетіне алатын минералдық шикізаттың ең аз мөлшері қамтылуға тиісті.
      Қазақстан Республикасының аумағында өңдеуге, минералды шикізаттың кішігірім санын индустриалды саясат және тауарларды мемлекеттік реттеу аумағындағы уәкілетті органы және құзыретті органымен бірге анықталған конкурсқа қатысушы қамтамасыз етуді міндеттенеді
      4. Конкурсқа қатысушыларга өтінім беру үшін берілетін мерзім кең таралған пайдалы қазбаларды қоса алғанда, конкурс өткізу туралы хабарлама жарияланған күннен бастап бір айдан кем болмауы тиіс.
      5. Конкурс шарттарының жарияланған күні мен конкурс өткізілетін (қорытындылар шығарыла бастайтын) күннің арасындағы мерзім терт айдан кем болмауы, ал кең таралған пайдалы қазбалар бойынша үш айдан кем болмауы тиіс.
      6. Конкурсқа қатысу жарнасы қайтарылуға жатпайды.

46-бап. Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған
конкурсқа қатысуға берілетін өтінім

      Конкурсқа қатысуға берілетін өтінімде:
      1) заңды тұлғалар үшін - өтінім берушінің атауы, оның орналасқан жері, мемлекеттік тиесілілігі, заңды тұлға ретінде мемлекеттік тіркелуі және салық органдарында тіркелуі туралы мәліметтер, олардың жарғы капиталындағы үлестерінің (жарғы капиталының жалпы көлемінен) көлемін көрсетумен өтінім беруші заңды тұлғаның басшылары мен қатысушылары немесе акционерлері туралы мәліметтер, мұндай қағаздардың жалпы санын көрсетумен бағалы қағаздардың ұйымдастырылған нарығында заңды тұлғаның бағалы қағаздарының айналымы туралы мәліметтер, өтінім берушінің еншілес ұйымдары туралы мәліметтер;
      2) жеке тұлғалар үшін - өтінім берушінің атауы, оның орналасқан жері, азаматтығы, жеке басын куәландыратын құжаттар туралы, өтінім берушінің салық органдарында тіркелуі туралы, өтінім берушінің кәсіпкерлік қызмет субъектісі ретінде тіркелуі туралы мәліметтер;
      3) мұндай тұлғалардың өкілеттігі туралы мәліметтерді қоса алғанда, өтінім берушіні білдіретін басшылар немесе өкілдер туралы деректер;
      4) соңғы үш жылда өз қызметін жүзеге асырған мемлекеттердің тізбесін қоса алғанда, өтінім берушінің бұрынғы қызметі туралы ақпарат;
      5) өтінім берушінің жер қойнауын пайдалану құқығын алуға үміттеніп отырған жер қойнауы учаскесінің атауы;
      6) өтінім берушінің конкурсқа қатысу үшін жарна төлегені туралы құжаты.
      Өтінімге өтінімде көрсетілген мәліметтерді растайтын тиісінше куәландырылган құжаттар қоса беріледі.
      2. Өтінім осы баптың талаптарын өтінім беруші сақтаған жағдайда қарауға қабылданады. Осы баптың талаптарына сәйкес келмейтін өтінім қайтарылуға жатады.
      3. Конкурсқа қатысуға өтінімнің қабылдануы туралы құзыретті орган өтінім берушіге конкурсқа қатысуға өтінімдерді қабылдау аяқталғаннан күннен бастап бір айлық мерзімде ресми түрде хабарлайды.

47-бап. Конкурсқа шығарылатын жер қойнауы учаскелері
бойынша геологиялық ақпарат топтамасы

      1. Конкурс туралы хабарламаға дейін уәкілетті орган шығарылатын жер қойнауы учаскелері бойынша геологиялық ақпарат топтамаларын дайындайды және оның құнын анықтайды. Топтама қолда бар геологиялық, тау-кен-техникалық, технологиялық ақпаратты және конкурсқа қатысу туралы өтінім берушінің шешіміне қажетті өзге де ақпарат көлемін қамтуы тиіс.
      2. Конкурсқа қатысуға өтінімдер қабылданғаннан кейін жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган өтінім берушінің өтінішінен кейін бір ай ішінде өтінім берушіге ақысына берілетін жер қойнауы учаскесі бойынша геологиялық ақпарат топтамасын береді.
      Геологиялық ақпарат топтамасының құны Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен анықталатын тарихи көлеміне байланысты белгіленеді.
      Геологиялық ақпарат топтамасының құны қайтарылуға жатпайды.
      3. Өтінім берушінің алған геологиялық ақпаратты кез келген нысанда ашуға немесе үшінші тұлғаларға беруге құқығы жоқ.

48-бап. Конкурстық ұсыныс

      1. Конкурсқа қатысуға жіберілген өтінім беруші конкурс шарттарымен белгіленген мерзімде барлауға немесе өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын алуға арналған конкурстық ұсынысты жасайды.
      2. Құзыретті орган конкурс жарияланған күннен бастап үш ай ішінде конкурсқа қатысушылар ұсынған конкурстық ұсыныстарды қабылдайды.
      Конкурстық ұсыныс берген конкурсқа қатысушының конкурстык ұсыныстар беру аяқталған күннен бастап конкурс қорытындылары шығарылғанға дейін оны кері қайтарып алуға немесе өзгертуге құқығы жоқ.
      3. Конкурстық ұсыныста мыналар қамтылуы тиіс:
      1) жазылу бонусының ұсынылатын мөлшері;
      2) мәлімделген жазылу бонусын толық көлемде төлеу бойынша міндеттемелерді орындау мүмкіндігін растайтын құжаттар (жеке қаржылары, банк кепілдіктері);
      3) өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына және оның инфрақұрылымын дамытуға арналған жергілікті бюджетке аударымдардың мөлшері. Бұл ретте өңірдің және оның инфрақұрылымының әлеуметтік-экономикалық дамуына қатысу бойынша міндеттемелер мен ниеттер тек ақшалай көріністе белгіленеді және жергілікті бюджеттің кірісіне төленеді;
      4) кадр жұмысына тартылатын жалпы саннан пайызға шаққанда тартылатын қазақстандық кадрлар бойынша міндеттемелер;
      5) қазақстандық кадрларды оқыту бойынша міндеттемелер;
      6) қазақстандық тауарлардың, жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің пайыздық көріністегі міндеттемелері;
      7) кең таралған пайдалы қазбалар мен жерасты сулары бойынша жер қойнауын пайдалану құқығын алуға арналған конкурстық ұсыныстарды қоспағанда, келісім-шартқа қол қойғанға дейін Қазақстан Республикасындағы өндіруші салалар қызметінің ашықтығы бастамасын іске асыруға қатысты өзара түсіністік туралы меморандумға қосылу жөніндегі міндеттемелері;
      8) геологиялық ақпаратты сатып алуға төлемді растайтын құжаттың көшірмесі.
      Конкурс өткізу туралы хабарламада конкурсқа қатысушы Қазақстан Республикасының аумағында өңдеуді міндетіне алатын минералдық шикізаттың ең аз мөлшері белгіленген жағдайда конкурстық ұсыным мұндай талапқа сәйкес болуға тиісті.
      Жоғарыда көрсетілген талаптарға, сондай-ақ осы Заңның 45-бабының 2-тармағында көрсетілген жазылу бонусының, қазақстандық мазмұнның және қазақстандық мамандарды оқыту шығындарының ең аз мөлшері туралы талаптарға сәйкес келмейтін конкурстық ұсыныс бас тартуға жатады.
      4. Конкурстық ұсыныста өтінім берушінің ұсынған міндеттемелері мен ниеттері жұмыс бағдарламасы мен келісім-шартқа енгізіледі.

49-бап. Конкурсқа қатысу құқығынан бас тарту

      Конкурсқа қатысуға өтініш берген тұлғаға мынадай жағдайларда:
      1) конкурсқа қатысуға арналған өтінім осы Заңның 46-бабының талаптарына сәйкес келмесе;
      2) конкурстық ұсыныс конкурс шарттарына сәйкес келмесе;
      3) өтінім беруші жалған мәліметтер ұсынса;
      4) егер өтініш берушіге жер қойнауын пайдалану кұқыгын беру елдің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі, оның ішінде келісім-шарт шеңберінде құқықтарды шоғырландырған және (немесе) жер қойнауын пайдалану саласындағы операцияларды жүргізуге арналған құқықтарды шоғырландырған жағдайда талаптардың сақталмауына апарып соқса, оның конкурсқа қатысу құқығынан айрылуы мүмкін.
      Конкурсқа қатысу құқығынан бас тарту осы тармақшаға сәйкес себептерді түсіндірусіз ресімделеді.
      Конкурсқа қатысу құқығынан бас тартуға сот тәртібімен шағым жасалуы мүмкін.

50-бап. Конкурстың қорытындыларын шығару

      1. Конкурстың жеңімпазы конкурстық ұсыныстарды қарау нәтижелері бойынша мынадай өлшемдер жиынтығының негізінде анықталады:
      1) жазылу бонусының мөлшері;
      2) өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына және оның инфрақұрылымын дамытуға арналған жергілікті бюджетке аударымдардың мөлшері.
      2. Кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын алуға конкурстық ұсыныстар жасаған өтінім берушілер арасынан конкурс жеңімпазын, құрамын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссия айқындайды.
      Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын алуға арналған конкурстарды өткізу кезінде кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссияны облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органдары құрады.
      3. Конкурстың қорытындыларын шығару Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссияның (Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссия) барлық қатысушы мүшелері қол қоятын хаттамамен ресімделеді.
      Конкурстың қорытындыларын шығару мерзімі конкурстық ұсыныстар беруге арналған мерзім бітетін күннен бастап - он бес күннен аспауға тиіс. Конкурстың қорытындыларын шығару мерзімі Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссияның (Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссия) шешімімен, бірақ бір айдан көп емес ұзартылуы мүмкін.
      4. Конкурстың қорытындыларына конкурсқа қатысушылар белгіленген тәртіппен шағымдануы мүмкін.
      5. Конкурс жеңімпазымен келісім-шарт осы Заңмен белгіленген тәртіпте және шарттарда жасалады.
      6. Конкурс нәтижелері ресми баспасөз басылымында бір мезгілде мемлекеттік және орыс тілдерінде жариялануға және уәкілетті органның ресми сайтында орналастырылуға тиіс.

51-бап. Конкурс өткізілмеді деп танудың тәртібі мен
негіздері

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурсты Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссия (Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссия) мынадай жағдайларда:
      1) берілген өтінімдер болмаған;
      2) екі өтінімнен кем болған;
      3) конкурсқа қатысуға бір де бір өтінім беруші жіберілмеген;
      4) конкурсқа қатысуға бір ғана өтінім беруші жіберілген;
      5) тек бір қабылданған конкурстық ұсыныс қалғанда өткізілмеді деп таниды.
      2. Конкурсты өткізілмеді деп тану туралы шешімді Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссия (Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссия) хаттамамен ресімдейді.
      Жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстарды өткізу жөніндегі комиссияның (Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі конкурстық комиссия) конкурс өткізілмеді деп тану туралы шешімі конкурсқа жіберілген барлық қатысушыларга хабарланады.
      3. Конкурсты өткізілмеді деп тану туралы хабарландыру ресми баспасөз басылымдарында жариялануы тиіс.

52-бап. Конкурсты қайта өткізудің тәртібі мен негіздері

      1. Жер қойнауын пайдалану құқығын алуға арналған конкурс өткізілмеді деп танылған жағдайда құзыретті орган мына:
      1) конкурсты қайта өткізу туралы;
      2) конкурстық құжаттаманы өзгерту және конкурсты қайта өткізу туралы шешімдердің бірін қабылдауы мүмкін.
      2. Қайталанған конкурс осы заңда көзделген конкурсты өткізуге арналған тәртіппен және мерзімде өткізіледі.
      3. Егер конкурс бір конкурстық ұсыныстың түсуіне байланысты өткізілмеді деп танылған жағдайда, қайта конкурс өткізу кезінде осы конкурстық ұсынысты берген өтінім берушіден конкурсқа қатысқаны және геологиялық ақпарат пакетінің құны үшін жарна алынбайды.
      4. Егер қайта өткізілген конкурс қабылданған бір ғана конкурстық ұсыныстың болуы себепті өткізілген жоқ деп танылған жағдайда, құзыретті орган осындай конкурстық ұсынысты берген конкурсқа қатысушымен конкурстық ұсыныста жазылған шарттарға қарағанда нашар емес жағдайда тікелей келіссөздер арқылы келісім-шарт жасасуға құқылы.

53-бап. Конкурсты жарамсыз деп тану

      1. Осы Заңда белгіленген ережелердің бұзылуымен өткізілген конкурс мүдделі тұлғаның талабы бойынша сот шешімінің негізінде жарамсыз деп танылуы мүмкін.
      Конкурсты жарамсыз деп тану үшін мыналар:
      1) конкурс жеңімпазын анықтауға ықпалын тигізген осы Заңда белгіленген конкурс өткізу ережелерінің бұзылуы;
      2) құзыретті органға конкурс жеңімпазы туралы оның шешіміне әсер еткен, көрінеу жалған ақпарат беру фактісінің анықталуы;
      3) келісім-шарт жасасқан күнге дейін конкурс жеңімпазы болып танылған қатысушылар құрамының не заңды тұлға акционерлерінің өзгеруі;
      4) конкурсты өткізуге қатысушы лауазымды тұлғалардың конкурста жеңімпаз болып танылған тұлғаға жағдайды ырықтандыру және (немесе) бюджетке төленетін төлемнің мөлшерін төмендетуге конкурстың басқа қатысушылары (өтінім берушілері) алдында заңсыз басымдықтар беру фактісінің аныкталуы негіз болып табылады.
      2. Келісім-шартты жасасқанға дейін конкурс жарамсыз деп танылған жағдайда келісім-шарт жасалмайды, келісім-шарт жасалғаннан кейін - конкурс жеңімпазымен жасалған келісім-шарт осы Заңда белгіленген тәртіппен жарамсыз деп танылады.
      3. Конкурс жарамсыз деп танылған жағдайда осындай конкурс жеңімпазы деп жарияланған тұлға егер конкурс оның кінәсінсіз жарамсыз деп танылғанын дәлелдесе, осы Заңның 65-бабында белгіленген тәртіп бойынша төленген қол қойылатын бонусты қайтарып беруді талап етуге құқылы.

5-тарау. Тікелей келіссөздер негізінде барлауға және өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру

54-бап. Тікелей келіссөздер объектілері

      1. Барлауга арналған келісім-шарт негізінде коммерциялық табылымға байланысты өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын алуға басым құқығы бар тұлғамен өндіру жөніндегі операцияны өткізу үшін берілетін жер қойнауы учаскелерін қоспағанда, тікелей келіссөздер негізінде кең таралған пайдалы қазбалардан басқа пайдалы қазбаларды барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу үшін берілетін жер қойнауы учаскелерін құзыретті орган анықтайды.
      Осы Заңның 33-бабының 2-тармағында белгіленген жағдайларда келісім-шарттар тікелей келіссөздер негізінде конкурс өткізусіз жасалады.
      2. Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган белгілейтін барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға жер қойнауын пайдалану құқығын беруге келісім-шарт жасау жөніндегі тікелей келіссөздер объектілері мыналар болып табылады:
      1) мұнай мен газдың, сондай-ақ олардың өңделген өнімдерінің қоймалары мен резервуарлары үшін жерасты және топырақ қабатынан төмен жасалған құрылыстар;
      2) орналасу тереңдігі үш метрден жоғары тоннелдер, метрополитендер, жерасты жол отпелері мен инженерлік қүрылыстар;
      3) қорларды жасанды толтыру үшін жер қойнауына жерасты суларын айдауға арналған құрылыстар;
      4) жер қойнауына қатты, сұйық қалдықтарды, зиянды улы заттарды кему мен жинақтау және сарқынды және өндірістік суларды ағызуға арналған қалдық қоймалары мен қойыртпақ қоймалары.
      3. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органдары тікелей келіссөздер негізінде жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін берілетін кең таралған пайдалы қазбалар бойынша жер қойнауы учаскесін белгілейді.

55-бап. Тікелей келіссөздерді жүргізудің тәртібі мен
шарттары

      1. Тікелей келіссөздер негізінде жер қойнауын пайдалануға келісім-шарт жасау құқығына осы заңда белгіленген тұлға ие болады.
      Тікелей келіссөздер негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын беру үшін өтініш білдіретін тұлға осы заңда жер қойнауын пайдаланушыларға ұсынылған талаптарға сәйкес келуі тиіс.
      2. Пайдалы қазбаларды барлауға және өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі тікелей келіссөздерді құзіретті органның жұмыс тобы жүргізеді. Жұмыс тобының құрамын құзыретті орган бекітеді.
      Барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға жер қойнауын пайдалану құқығын беру жөніндегі тікелей келіссөздерді жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның жұмыс тобы жүргізеді. Жұмыс тобының құрамын құзыретті органның келісімі бойынша жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган бекітеді.
      3. Келісім-шарт жасасуға үміткер тұлға тікелей келіссөздерге қатысу үшін өтінімді осы тарауда белгіленген талаптарға сәйкес құзыретті органға жібереді.
      4. Тікелей келіссөздерге қатысуға өтінімдер қабылданғаннан кейін жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган өтініш берушінің өтінішінен кейін бір айдың ішінде ақысына берілетін жер қойнауы учаскесі бойынша геологиялық ақпарат пакетін береді.
      Геологиялық ақпарат пакетінің құны осы Заңның 47-бабында белгіленген тәртіппен белгіленеді.
      4. Құзыретті орган өтінім берушіге өтініш берген күннен бастап екі ай ішінде тікелей келіссөздер жүргізу туралы немесе тікелей келіссөздер жүргізуден бас тарту туралы шешімдер қабылдау туралы хабардар етуге міндетті.
      Құзыретті орган өтініш берушіні тікелей келіссөздер жүргізілетін күн туралы хабардар етеді.
      5. Тікелей келіссөздер осы Заңның 56-бабының талаптарына сәйкес ресімделген өтінімнің түскен күнінен бастап екі ай ішінде жүргізіледі. Тікелей келіссөздер жүргізу мерзімі құзыретті органның шешімімен ұзартылуы мүмкін.

56-бап. Тікелей келіссөздерге қатысуға арналған өтінім

      1. Тікелей келіссөздерге қатысуға арналған өтінім:
      1) заңды тұлғалар үшін - өтініш берушінің толық атауы, оның орналасқан жері, мемлекеттік тиесілілігі, заңды тұлға ретінде мемлекеттік тіркелуі және салық органдарында тіркелуі туралы мәліметтерді, басшылар және олардың өкілеттіктері туралы мәліметтерді, олардың жарғылық капиталдагы үлестерінің мөлшерін (жарғылық капиталдың жалпы мөлшерінің) көрсете отырып, қатысушылар немесе өтініш берушінің - заңды тұлғаның акционерлері туралы мәліметтерді, заңды тұлғаның бағалы қағаздардың ұйымдасқан нарықтағы бағалы қағаздарын осындай қағаздардың жалпы санын көрсете отырып бағалы қағаздардың айналысы туралы мәліметтерді, өтініш берушінің еншілес ұйымдары туралы мәліметтерді;
      2) жеке тұлғалар үшін - өтінім берушінің тегі мен аты, оның орналасқан жері, азаматтығы, өтініш берушінің жеке басын куәландыратын құжаттары туралы мәліметтерді, өтініш берушінің салық органдарында тіркелуі туралы мәліметтерді, өтініш берушінің кәсіпкерлік қызметтің субъектісі ретінде тіркелгені туралы мәліметтерді;
      3) өтініш беруші беретін басшылар немесе өекілдер туралы, осындай тұлғалардың өкілеттіктері туралы мәліметтерді қоса алғанда деректерді;
      4) ұлттық компанияларды қоспағанда барлық өтініш берушілердің, сондай-ақ барлауға арналған келісім-шарт негізінде олардың коммерциялық табылым жүргізу негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын беру үшін өтініш беретін тұлғаның өтінімінде көрсетілген техникалық, басқарушылық, ұйымдастырушылық және қаржылық мүмкіндіктері туралы деректерді қамтуы тиіс;
      Құзыретті органның талабы бойынша өтінім беруші тікелей келіссөздерді жүргізудің негіздемесіне байланысты өзге де ақпаратты қосымша береді.
      2. Барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға келісім-шарт жасасу бойынша тікелей келіссөздерге қатысуға арналған өтінімге қосымша мынадай мәліметтерді:
      1) зиянды, улы заттарды, қатты және сұйық қалдықтарды кему объектілерінің, сарқынды және өндірістік сулардың ағызылатын жерінің жалпы сипаттамасын (объектінің орналасқан жері, пайдалану мерзімі, үстауға арналған шығындар, жерасты сулары, қоршаған орта мен жер қойнауының мониторингін қадағалау желілерінің болуы және орналасқан жері);
      2) объектілердің жеке сипаттамасын - оқшаулау сипаттамасы, тау жыныстарының түрі, қойнауқат коллекторының орналасу тереңдігі ментиімді қуаты, оның алаңы, кеуектілік коэффициенті, төселетін және жабылатын су тірегінің сипаттамасы, жерасты суларының табиғи ағу жылдамдығы, кемудің, жинау мен ағызудың сапалық және сандық көрсеткіштері, тау-кен техникалық, арнайы инженерлік-геологиялық, гидрогеологиялық және экологиялық жағдайларын;
      3) зиянды, улы заттардың, қатты және сұйық қалдықтардың, сарқынды және өндірістік сулардың түзілуіне әкеп соғатын қызметті ұйымдастыру туралы (орналасқан жері мен ведомстволық бағыныстылығы);
      4) зиянды, улы заттардың, қатты және сұйық қалдықтардың, сарқынды және өндірістік сулардың сипаттамасын (нәтижесінде өнім жасалатын өнімнің атауы, техникалық өндірісі немесе процесі, олардың жеке сипаттамасы, химиялық толық қүрамы, улы компоненттердің мөлшері, өрт-жарылысқа қауіптілігі, ерігіштігі, сақтау кезіндегі басқа заттармен үйлесімділігі) негізгі ластайтын радионуклидтер, олардың белсенділігі, тасымалдау жүйесінің сипаттамасын;
      5) жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның қорытындысын;
      6) мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысын қамтитын құжаттар қоса ұсынылады.
      3. Өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын алуға арналған өтінім мыналарды:
      1) жазылу бонусының көлемін;
      2) конкурс шарттарын белгілеу үшін әдістеме бойынша есептелген сатып алынатын тауарлар, жұмыстар мен қызметтердің және тартылатын мамандардың пайыздық қатысында қазақстандық мазмұн көлемін;
      3) өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына және оның инфрақұрылымын дамытуға арналған жергілікті бюджетке аударымдар мөлшерін алдын ала ескеруі тиіс.
      4. Өтінімге тиісті түрде өтінімде көрсетілген мәліметтерді растайтын расталған құжаттар (не оның көшірмесі) қоса беріледі.

57-бап. Тікелей келіссөздердің қорытындылары бойынша
шешімдер қабылдау

      1. Тікелей келіссөздер негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын беру туралы не бас тарту туралы шешім, келісім-шарт бойынша өтінім берушінің міндеттемелерін орындау мүмкіндігі туралы куәландыратын деректер негізінде қабылданады.
      2. Тікелей келіссөздердің қорытындылары бойынша құзыретті органның шешімі құзыретті орган құрған жұмыс тобының барлық қатысушы мүшелері қол қойған тікелей келіссөздердің хаттамасымен ресімделеді.
      Тікелей келіссөздердің қорытындылары бойынша жер қойнауын пайдалану құқығын берген жағдайда тікелей келіссөздердің хаттамасына өтініш берушінің уәкілетті өкілі қол қояды.
      Тікелей келіссөздердің хаттамасына қол қойылған күн тікелей келіссөздердің қорытындылары бойынша шешім қабылдаған күн болып есептеледі.
      Құзыретті орган тікелей келіссөздер хаттамасына қол қойылған күннен бастап кемінде 10 күнді қамтитын мерзімде тікелей келіссөздердің қорытындысы бойынша қабылданған шешімдер туралы өтінім берушіні хабардар етуге міндетті.
      3. Тікелей келіссөздер негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын беру туралы шешім қабылданған жағдайда, өтінім беруші келісім-шартты осы Заңның белгіленген тәртібінде және шарттарында осы тарауда көзделген ерекшіліктерді ескере отырып жасайды.
      Тікелей келіссөздер барысында және құзыретті орган қабылдаған жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу шарттары міндетті түрде өтінім беруші ұсынған тікелей келіссөздер хаттамасына, ал соңынан -жұмыс бағдарламасы мен келісім-шартқа қосылады.

58-бап. Барлау сатысынан өндіру сатысына көшу кезінде жер
қойнауын пайдалану құқығын беру ерекшіліктері

      1. Егер өзгесі осы Заңда белгіленбесе, барлауға арналған келісім-шарт негізінде кен орындарын тапқан және бағалаған жер қойнауын пайдаланушы, оған тікелей келіссөздер негізінде конкурс өткізбей өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығын беруге басқа тұлғалар алдында басым құқыққа ие.
      2. Барлауға арналған келісім-шарт негізінде кен орындарын табу және бағалауды жүргізген тұлға, өндіруге арналған келісім-шартты жасау жөнінде тікелей келіссөздер жүргізу туралы барлауға келісім-шарт жасалған күннен бастап үш айдан кешіктірмей құзыретті органға өтініш білдіруге құқылы.
      3. Құзыретті орган өтінім түскеннен күннен бастап екі айдан кешіктірмей біржақты тәртіппен өтінім берушіге жіберілетін өндіруге арналған келісім-шартың мынадай талаптарын белгілейді:
      1) жазылу бонусының мөлшерін;
      2) қазақстандық мазмұнның көлемін: тауарлар, жұмыстар мен қызметтерге, сондай-ақ қазақстандық мамандарға қатысты;
      3) өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына және оның инфрақұрылымын дамытуға арналған жергілікті бюджетке аударымдар мөлшері.
      4. Тараптардың ұсынған шарттарымен келіскен жағдайда тікелей келіссөздер хаттамасына қол қойылады. Өтінім беруші хаттамаға қол қойылғаннан кейін 12 айға дейінгі мерзімде уәкілетті органға жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі қажетті жобалық құжаттарды және құзыретті органға - келісім-шарттың жобасын дайындауға және беруге міндетті. Егер өтінім берушінің кінәсі бойынша тікелей келіссөздер хаттамасына қол қойылған күннен бастап 24 ай ішінде келісім-шарт жасалмаған жағдайда, өтінім беруші өндіруге арналған келісім-шарт жасауға өз құқығынан айырылады, ал жер қойнауының тиісті учаскесі (учаскелері) осы Заңда көзделген тәртіппен осындай тұлғаға барлауға арналған шығынды өтеу талабымен конкурсқа қойылуы мүмкін.
      5. Өтінім беруші құзыретті органның ұсынған шарттарымен келіспеген жағдайда, құзыретті орган тікелей келіссөздер негізінде өндіруге жер қойнауын пайдалану құқығын беруден бас тарту туралы шешім қабылдайды, ал кенорнын тапқан және бағалаған өтініш беруші өндіруге келісім-шарт жасауға басым құқығынан айырылады, және жер қойнауының тиісті учаскесі (учаскелері) 3 айдың ішінде құзыретті органда конкурсқа қойылады.
      Осындай конкурсқа қатысудың қажетті шарттары келісім-шартты жасауға үміткер тұлғаның мынадай міндеттемелері болып табылуы тиіс:
      1) жазылу бонусының мөлшері туралы ережелерінде келісім-шарт жасалады, тауарлары, жұмыстары және көрсететін қызметтерге қатысты қазақстандық мазмұн, қазақстандық кадрларға қатысты қазақстандық мазмұн, осы баптың 3-тармағына сәйкес құзыретті орган белгілеген көлемнен аз болуы мүмкін өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуының және оның инфрақұрылымын дамытуға арналған жергілікті бюджетке аударымдар;
      2) экологиялық қауіпсіздік талаптарын ескере отырып өндіру жөніндегі операцияларды жүзеге асыру үшін келісім-шарттық аумақты жарамды күйде ұстау және тиісті келісім-шарттық аумақта өндіруге келісім-шарт жасасқанға дейін конкурстың жеңімпазын анықтаған күннен бастап халық пен қызметкерлер үшін қауіпсіз жағдайды қамтамасыз ету үшін тиісті шаралар қолдану жөнінде
      3) коммерциялық табуды жүргізген тұлға барлауға арналған келісім-шарттың негізінде конкурсқа қойылған жер қойнауы учаскесін табуға және бағалауға арналған шығындарды мұндай шығындардың толық сомасын бір жолғы төлем тәртібімен өтеуге және келісім-шарттық аумақты осы баптың 10-тармағының 2)-тармақшасына сәйкес өндіру жөніндегі мұнан былайғы операцияларды жүзеге асыру үшін жарамды күйде ұстау.
      Осындай өтеу статистика жөніндегі уәкілетті органның деректерінің негізінде анықталатын инфляцияны ескере отырып тиісті шығындардың толық сомасын бір жолғы төлем тәртібімен жүзеге асырылады.
      Осындай шығындардың өтеу мерзімін құзыретті орган белгілейді және келісім-шартты конкурс жеңімпазымен жасаған күннен бастап 3 айдан асырмауы тиіс.
      Конкурстың жеңімпазы олардың өтелген аудит шығындарын жүргізуге құқылы.
      6. Құзыретті органның тікелей келіссөздер негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын беруден бас тарту туралы шешімі құзыретті орган ұсынған келісім-шарттың талаптарымен келіспеген тұлға сот тәртібінде шағымдануы мүмкін.
      7. Егер осы баптың 5-тармағына сәйкес өткізілген конкурс өткізілмеген деп танылса құзыретті орган мен барлауға арналған келісім-шарт негізінде кенорнын табу және бағалау жүргізген тұлға осы баптың 3-тармағында көрсетілген шарттарды анықтау мақсатында тікелей келіссөздер жүргізуге тиісті.
      Осындай шарттар бойынша келісімге жеткен жағдайда тікелей келіссөздер хаттамасына қол қойылады және осы баптың 4-тармағында белгіленген тәртіппен жобалық құжаттар мен келісім-шарттың жобасын әзірлеу жүзеге асырылады.
      Осы баптың 3-тармағында көрсетілген шарттар бойынша келісімге қол жетпеген жағдайда құзыретті орган мен барлауға арналған келісім-шарт негізінде кенорнын ашқан және бағалау жүргізген тұлға бірлесіп тауарлар, жұмыстар, қызметтер мен қазақстандық кадрлар, сондай-ақ өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына және оның инфрақұрылымын дамытуға жергілікті бюджетке аударымдар жөніндегі қол қойылатын бонустың, қазақстандық мазмұнның көлемдеріне қатысты қайталанған конкурстың қажетті шарттарын анықтайды.
      8. Қайтадан өткізілген конкурс өткізілмеді деп танылған жағдайда барлауға арналған келісім-шарт негізінде кенорнын ашқан және бағалау жүргізген тұлға тікелей келіссөздер барысында ол ұсынған шарттарда өндіруге онымен келісім-шарт жасасуды талап етуге құқылы.
      9. Барлауға арналған келісім-шарттың негізінде кенорнын тапқан және бағалаған және барлауға арналған тиісті келісім-шарттың қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін өндіруге келісім-шарт жасасу жөнінде тікелей келіссөздер жүргізу туралы өтініш берген жер қойнауын пайдаланушы барлауға арналған келісім-шартқа, жұмыс бағдарламасына және жобалық құжаттарға сәйкес міндеттемелерін орындауды жалғастырады.
      10. Барлауға арналған келісім-шарт қолданылуын тоқтатқаннан кейін өндіруге келісім-шарт жасасуға тікелей келіссөздер жүргізу туралы өтініш берген жер қойнауын пайдаланушы
      1) келісім-шарттық аумақтың бір бөлігін (бөліктерін) қайтарған жағдайда осы заңның 108-бабына сәйкес жер қойнауын пайдалану объектілерін тарату немесе сақтау жөнінде жұмыстар жүргізуге, соның ішінде барлау бойынша операциялар жүргізу салдарынан бұзылған жер учаскелері мен басқа да табиғи объектілерді келісім-шарттық аумақтың қайтарылатын бөлігінде (бөліктерінде) одан әрі пайдалану үшін жарамды жағдайға дейін қалпына келтіруге;
      2) барлық келісім-шарттық аумақта немесе қайтаруға жатпайтын келісім-шарттық аумақтың бір бөлігінде (бөліктерінде) өндіру бойынша операциялар жүргізу ниеті кезінде - өндіруге келісім-шарт жасасқанға дейін экологиялық қауіпсіздік талаптарын ескере отырып, өндіру бойынша мұнан былайғы операцияларды жүзеге асыру үшін жарамды күйде келісім-шарттық аумақты (келісім-шарттық аумақтың бөліктерін) сақтау үшін тиісті шаралар қолдануға және тиісті келісім-шарттық аумақта (келісім-шарттық аумақтың бөліктерінде) халық пен персонал үшін қауіпсіз жағдайды қамтамасыз етуге міндетті.
      Барлауға арналған келісім-шарттың негізінде кенорнын тапқан және бағалаған жер қойнауын пайдаланушымен тікелей келіссөздер негізінде өндіруге келісім-шарт жасалмаған жағдайда, оның өндіру жөніндегі мұнан былайғы операцияларды жүзеге асыру үшін келісім-шарттық аумақты (келісім-шарттық аумақтың бөліктерін) жарамды күйде ұстау жөніндегі міндеттемесі осы бапта белгіленген тәртіппен өткізілген конкурстың жеңімпазын анықтау кезінде тоқтатылады.

6-тарау. Жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарт

59-бап. Жер қойнауын пайдалануға арналған
келісім-шарттардың түрлері

      1. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін келісім-шарттардың мынадай түрлері қолданылады:
      1) барлау жүргізу үшін - барлауға арналған келісім-шарт;
      2) өндіру жүргізу үшін - өндіруге және бастапқы өңдеуге арналған келісім-шарт:
      3) барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарының құрылысын жүргізу және/немесе пайдалану үшін - барлаумен немесе өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және/немесе пайдалануға арналған келісім-шарт;
      4) жер қойнауына мемлекеттік геологиялық зерттеу жүргізу үшін - жер қойнауына мемлекеттік геологиялық зерттеуге арналған келісім-шарт.
      Келісім-шартты жасау, орындау, өзгерту немесе тоқтату осы Заңға сәйкес жүргізіледі.
      2. Келісім-шарттың талаптары жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуді қоспағанда, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілетін жер қойнауын пайдалану түрлері бойынша үлгілік келісім-шарт ережелерін ескере отырып, белгіленуі тиіс және мынадай талаптарды қамтуы тиіс:
      1) Анықтамалар;
      2) Келісім-шарттың мақсаты;
      3) Келісім-шарттың қолданылу мерзімі
      4) Келісім-шарттық аумақ;
      5) Мұлікке және ақпаратқа меншік құқығы;
      6) Мемлекеттің пайдалы қазбаларды сатып алу және иеліктен алу құқығы;
      7) Тараптардың жалпы құқықтары мен міндеттері;
      8) Жұмыс бағдарламасы;
      9) Барлау немесе өндіру кезеңі (келісім-шарттың түріне байланысты);
      10) Коммерциялық табылым;
      11) Пайдалы қазбаны өлшеу;
      12) Қосалқы мердігерлік жұмыстарды орындау;
      13) Қаржыландыру;
      14) Салық салу;
      15) Бухгалтерлік есеп;
      16) Сақтандыру;
      17) Тарату және жою қоры;
      18) Жер қойнауы мен қоршаған ортаны қорғау;
      19) Халықтың және қызметкерлердің қауіпсіздігі;
      20) Мердігердің келісім-шарт талаптарын бұзғаны үшін жауаптылығы;
      21) Дүлей күш;
      22) Құпиялылық;
      23) Құқықтар мен міндеттерді беру;
      24) Қолданылатын құқық;
      25) Дауларды шешу тәртібі;
      26) Келісім-шарт тұрақтылығының кепілдіктері;
      27) Келісім-шарттың қолданылуын тоқтата тұру және тоқтату жағдайлары;
      28) Келісім-шарт тілі;
      Келісім-шарт басқа да ережелерді қамтуы мүмкін.
      Келісім-шарт мынадай: жазылу бонусын төлеудің мелшері мен шарттары; өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуы мен оның инфрақұрылымын дамытуға арналған жергілікті бюджетке аударымдардың мөлшері мен талаптары бойынша; қосалқы мердігердің жұмыстарымен айналысатын персоналын қоса алғанда, жұмысқа тартылатын мамандардың жалпы санының пайыздық көрінісінде қазақстандық мамандарды тарту бойынша; қазақстандық мамандарды оқытуға арналған аударымдардың мөлшері мен шарттары бойынша; қазақстанда шыққан тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді пайдалану бойынша пайыздық көрінісінде; қазақстандық қызметкер үшін тең жағдайлар мен еңбек ақы ережелерін қамтамасыз етуге қосалқы мердігердің жұмыстарымен айналысатын персоналды қоса алғанда, тартылған шетелдік персоналға қатысы бойынша міндеттемелерді қамтуы мүмкін.
      Келісім-шарттың талаптары жер қойнауын пайдаланушының, оның ішінде қазақстандық мазмұн бойынша, салықтық емес сипаттағы төлемдер бойынша міндеттемелерін орындамағаны үшін, келісім-шартта белгіленген (айыппұлдар мен өсімпұлдардың) тұрақсыз көлемін қамтуы тиіс.
      3. Келісім-шарттың талаптары тікелей келіссөздер не конкурстық ұсыныстар нәтижесі бойынша шарттары белгіленген Қазақстан Республикасына қатысы бойынша аса тиімді болмауы мүмкін.
      4. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге арналған келісім-шарттарды қоспағанда келісім-шартқа міндетті қосымшалар геологиялық немесе тау-кендік бөлу және жұмыс бағдарламасы болып табылады.
      5. Келісім-шарттың талаптары міндетті түрде келісім-шарт бойынша қолданылатын құқық Қазақстан Республикасының заңнамасы болып табылатынын қарауы тиіс.
      6. Келісім-шарт мемлекеттік және орыс тілдерінде жасалуы тиіс. Келісім-шарт тараптарының келісімі бойынша, келісім-шарттың мәтіні де өзге тілдерге аударылуы мүмкін.
      7. Жер қойнауын пайдаланушылардың кең таралғандарды қоспағанда пайдалы қазбаларға барлау мен өндіру жүргізуге арналған келісім-шарттардың талаптарын орындауын бақылауды құзыретті орган жүзеге асырады.
      Кең таралған пайдалы қазбаларға қатысты жер қойнауын пайдаланушылардың барлау немесе өндіру жүргізуге арналған келісім-шарттардың талаптарын орындағанын бақылауды облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органдары жүзеге асырады.
      Жер қойнауын пайдаланушы келісім-шарттың талаптарын бұзған жағдайда құзыретті орган, ал кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған келісім-шарттарға қатысты облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органы жазбаша хабарламамен жер қойнауын пайдаланушының міндетіне белгіленген мерзімде осындай бұрмалаушылықты жою жөнінде көрсетеді.
      8. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге арналған келісім-шарт Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жасалады.

      60-бап. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды
              жүргізуге арналған келісім-шарттың жобасын
              дайындау

      1. Келісім-шарттың жобасын конкурс жеңімпазы не тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасайтын тұлға әзірлейді және келіссөздер арқылы құзіретті органмен келіседі.
      2. Келісім-шарттың жобасы модельдік келісім-шарт, тікелей келіссөздер хаттамасы немесе жеңімпаздың конкурстық ұсынымы және жобалық құжаттардың белгіленген тәртіпте әзірленген және бекітілген негізде жасалған және бекітілген жұмыс бағдарламасы негізінде әзірленеді.
      Келісім-шарт жобасының ережесі осы заңда көрсетілген келісім-шарт ережелерінің талаптарына сәйкес келуі тиіс.
      Барлауға арналған келісім-шарттың жобасы осы Заңның талаптарына сәйкес бағалау жұмыстарының жобасын әзірлеу бойынша мердігердің міндеттерін қарауы тиіс.
      3. Келісім-шарттың жобасы жұмыс бағдарламасымен бірге оған қол қойылғанға дейін жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен келісілуге тиіс. Келісім-шарт жобасы мынадай: құқықтық, экологиялық, экономикалық міндетті сараптамаларға жатады.
      Сараптама қорытындыларын тиісті мемлекеттік органдар өздерінің құзыреті шегінде келісім-шарттың жобасына ескертулердің соңғы тізбесімен келісім-шарттың алғашқы жобасына не соңғы келісім-шартқа өзгерістер мен толықтырулар түскен күннен бастап 2 айдан кешіктірмеген мерзімде Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес береді.
      Тиісті мемлекеттік органдардың сараптау қорытындыларында баяндалған келісім-шарттың жобасына ескертулер келісім-шарттың жобасында міндетті түрде жойылуы тиіс.
      4. Келісім-шарт жасауға үміткер тұлға жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен келісім-шарттың және жұмыс бағдарламасының жобасын келіскенге және қажетті сараптамалардың қорытындыларын алғанға дейін, бірақ белгіленген тәртіпте бұрын бекітілген жобалық құжаттарды келісім-шарттың жобасын және жұмыс бағдарламасын құзыретті органға келісуге жіберуге құқылы.
      Құзыретті орган келісім-шарттың жобасын жұмыс бағдарламасымен келісуді, олардың түскен күнінен бастап бір ай ішінде жүргізеді.
      5. Келісім-шарт жасауға үміткер тұлға келісім-шарттың жобасын және жұмыс бағдарламасын жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен келіскеннен кейін, сараптамалардың қорытындыларында көрсетілген барлық ескертулерге қажетті сараптама жүргізу және жою, келісім-шарт жобасын жұмыс бағдарламасымен, барлық бекітілген жобалық құжаттармен, келісімдер мен сараптамалардың қорытындыларымен бірлесіп құзыретті органда соңғы рет келісу үшін келісім-шарт жасауға үміткер тұлға жібереді.
      Құзыретті орган келісім-шарттың және жұмыс бағдарламасының соңғы мәтінін келісуді құжаттардың осы тармағында көрсетілген келісім-шартты жасауға үміткер тұлға берген күннен бастап 2 айдан кешіктірілмеген мерзімде жүргізеді.

61-бап. Жұмыс бағдарламасы

      1. Жұмыс бағдарламасы жобалық құжаттардың белгіленген тәртіппен әзірленген және бекітілген негізде жасалатын келісім-шарттың құрамдас белігі және оған ажырамас қосымша болып табылады және жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен келісілуі тиіс.
      Жұмыс бағдарламасын жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен келісу келісім-шарттың жобасын сараптауды жүргізумен бір уақытта жүзеге асырылады. Жұмыс бағдарламасын келісу мерзімі жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға жұмыс бағдарламасы түскен күннен бастап кемінде 1 айды құрайды.
      2. Жобалық құжаттардың көрсеткіштерін өзгерту кезінде нәтижесінде жұмыс бағдарламасының көрсеткіштері өзгертілсе, жұмыс бағдарламасына тиісті өзгерістер енгізілуі тиіс.

62-бап. Іздестіру жұмыстарының жобасы

      1. Барлауға арналған келісім-шартқа, тікелей келіссөздер негізінде жасалатын келісім-шартқа қол қойылғанға және тіркелгенге дейін, конкурстың жеңімпазы, не тұлға іздестіру жұмыстарының жобасын әзірлейді.
      Іздестіру жұмыстарының жобасы жер қойнауын пайдалану учаскесін тиімді және кешенді зерттеуді қамтамасыз етуі және жер қойнауын пайдалануға берген учаскесінің барлық аймағын толық қамтуы тиіс іздестіру мен зертханалық-аналитикалық зерттеудің қазіргі және жоғары дәл әдістерін қоса отырып, зерттеу аймағының ең тиімді және қарқынды бағдарламасын ұстауы тиіс.
      Іздестіру жұмыстарының жобасы іздестіру жұмысы сатыларының барлық мерзімінде кен орындарын іздестіру және табу бойынша жұмыстарды жүргізуге арналған шығындардың оның көрінісіндегі қаржылық бөлігін қамтуы тиіс.
      2. Іздестіру жұмыстарының жобасы міндетті тәртіппен мынадай:
      1) қоршаған ортаны қорғау саласына,
      2) өндірістік қауіпсіздік саласына,
      3) денсаулық сақтау және санитария саласына міндетті сараптамаларға жатады.
      3. Іздестіру жұмыстарының жобасын әзірлеу және келісу мерзімі,
тұлға үшін тікелей келіссөздер хаттамасына қол қойылған күннен бастап тікелей келіссөздер негізінде жасалатын келісім-шартпен, конкурс жеңімпазын хабарлаған күннен бастап - конкурстың жеңімпазы деп танылған тұлға үшін 6 айдан аспауы тиіс. Мемлекеттік сатып алу туралы заңнамаға сәйкес жобалау бойынша жұмыстарды сатып алуды жүзеге асыратын тұлғалар үшін іздестіру жұмыстарының жобасын әзірлеу мен келісу мерзімі мемлекеттік сатып алу туралы заңнамада белгіленген міндетті рәсімдерді ескере отырып, құзыретті органның шешімінің негізінде ұзартылуы мүмкін
      Іздестіру жұмыстарының жобасы 6 жылға дейінгі мерзімде әзірленеді.
      Іздестіру жұмыстары жобасының қолданылу мерзімі осы Заңның 67-бабының 1-тармағына сәйкес теңізде мұнай операцияларын жүргізу кезінде барлауға арналған келісім-шарттың қолданылу мерзімін құзыретті орган ұзартқан жағдайда ұзартылуы тиіс.
      4. Кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда пайдалы қазбалар бойынша іздестіру жұмыстарының жобасы жоба БОК-ке түскен күннен бастап 1 ай ішінде қаралады және жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган БОК-тен ұсыныстар түскен күннен бастап 15 күн ішінде бекітеді.
      Кең таралған пайдалы қазбалар бойынша іздестіру жұмыстарының жобасы жоба БӨК-ке түскен күннен бастап 1 айдың ішінде БӨК-те қаралады және жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органда БӨК-тен ұсыныстар түскен күннен бастап 15 жұмыс күні ішінде бекітіледі.
      5. Іздестіру жұмыстарының бекітілген жобасымен белгіленген жұмыстардың шарттары мен көлеміне өзгерістер мен (немесе) толықтырулардың қажеттілігі жағдайында іздестіру жұмыстарының жобасына өзгерістер мен (немесе) толықтырулардың жобасы жасалады, ол осы баптың 4-тармағында белгіленген органда қаралады және бекітіледі.
      Бағалау жұмыстарының жобасына өзгерістер мен (немесе) толықтыруларды қарау және бекіту мерзімі іздестіру жұмыстарының жобасына тиісті өзгерістер мен (немесе) толықтырулар жобасы БОК-ге немесе БӨК-ге түскен күннен бастап 1 айдан аспауы тиіс.
      6. Іздестіру жұмыстарының бекітілген жобасы келісім-шартты құру және жасау үшін негіздеме болып табылады.
      Іздестіру жұмысының жобасын белгіленген тәртіпте бекітпей кен орындарын іздестіру бойынша жұмыстарды жүргізуге, сондай-ақ іздестіру жұмысы жобасының талаптарын бұзуға тыйым салынады.

63-бап. Бағалау жұмыстарының жобасы

      1. Коммерциялық табу болған жағдайда мердігер құзыретті органға бұл туралы 30 күн ішінде хабарлауға міндетті.
      Құзыретті орган 1 ай ішінде бағалау жұмыстарының сатысына көшуге рұқсат береді. Бағалау жұмыстарының сатысына көшу кезінде міндетті түрде жұмыс бағдарламасына өзгеріс енгізіледі және келісім-шартқа толықтыру жазылады.
      Табуды растау және оны бағалау мерзімін айқындауды жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның келісімі бойынша құзыретті орган белгілейді. Коммерциялық табуды растауды жер қойнауын пайдаланушы жариялайды.
      2. Бағалау жұмыстарының жобасын кен орындары табылған жағдайда жасайды және білінген кен орындарын бағалау мақсатында геологиялық барлау жұмыстарының жүргізу әдістемесі мен көлемін анықтайды.
      Бағалау жұмыстарының жобасы міндетті түрде мынадай:
      1) қоршаған ортаны қорғау саласына,
      2) өндірістік қауіпсіздік саласына,
      3) денсаулық сақтау және санитария саласына міндетті сараптауларға жатады.
      3. Бағалау жұмыстарының жобасы бағалау жұмыстары сатысының барлық мерзімінде кен орындарын іздестіру және білінуі жөніндегі жұмыстарға арналған оның шығындарының көрінісімен қаржылық бөлігін қамтуы тиіс.
      Бағалау жұмысының жобасы кенорындарын игерудің қорларын есептеу және технологиялық көрсеткіштері мен экономикалық мақсаттылығын анықтау үшін қажетті мерзімде әзірленеді.
      4. Бағалау жұмыстары қатты және кең таралған пайдалы қазбалар бойынша тәжірибелік-өндірістік өндіру жобасын қамтуы мүмкін.
      Тәжірибелік-өндірістік өндіру көлемі мен мерзімін жер қойнауын алдын ала сараптау нәтижелері бойынша анықтайды.
      Бағалау жұмыстары көмірсутегі шикізаты бойынша сынамалық пайдалану жобасын қамтуы мүмкін.
      Сынамалық пайдалану жобасы бұрғыланған барлау ұңғымаларын уақытша пайдалануды қарайды.
      сынамалық пайдалануды жүргізудің қажеттілігі мен мерзімдері туралы ұсыныстарды БОК жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға жібереді.
      5. Кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда пайдалы қазбалар бойынша бағалау жұмыстарының жобасы және Бағалау және тәжірибелік-өндірістік өндіру жұмыстарының жобасы БОК-ке тиісті жобаның түскен күнінен бастап 1 айдың ішінде БОК-те қаралады және БОК-тен ұсыныстар алған күннен бастап 15 жұмыс күні ішінде жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органда бекітіледі.
      Сынамалық пайдалану жобасы жоба БОК-ке түскен күннен бастап 3 айдың ішінде БОК-те қаралады және БОК-тен ұсыныстарды алған кезден бастап 15 жұмыс күні ішінде жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органда бекітіледі.
      Кең таралған пайдалы қазбалар бойынша бағалау жұмыстарының жобасы мен тәжірибе-өнеркәсіптік өндіру жобасы тиісті жоба БӨК-ке түскен күннен бастап 1 айдың ішінде БОК-те қаралады және БӨК-тен ұсыныстарды алған күннен бастап 15 жұмыс күні ішінде жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органда бекітіледі.
      6. Жобаны әзірлеу және келісу мерзімін бағалау жұмыстарының сатысына көшу туралы шешімдерді қабылдаған күннен бастап 5 айдан асырмауы тиіс.
      7. Бекітілген жобаның анықталған жұмыс шарттары мен көлемдерін өзгерту және (немесе) толықтыру қажет болған жағдайда, бекітілген жобаларға өзгерістер және (немесе) толықтырулардың жобалары жасалады, олар осы баптың 5-тармағында белгіленген органда қаралады және бекітіледі.
      Жобаға өзгерістерді және (немесе) толықтыруларды қарау және бекіту мерзімі тиісті өзгерістер және (немесе) толықтырулар жобасының БОК-ке немесе БӨК-ке түскен күнінен бастап бір айдан аспауы тиіс.
      8. Бағалау жұмыстарының жобасын белгіленген тәртіпте бекітпей кен орындарын бағалау бойынша жұмыстарды жүргізуге, сондай-ақ бағалау жұмысы жобасының талаптарын бұзуға тыйым салынады.

64-бап. Өндіру жөніндегі жұмыстарды жүргізуге арналған
жобалық құжаттар

      1. Өндіруге арналған келісім-шартқа қол қойылғанға және тіркелгенге дейін, келісім-шартты тікелей келіссөздер негізінде жасайтын конкурс жеңімпазы не тұлға, осы бапта белгіленген жобалық құжаттарды әзірлеуді қамтамасыз етуге міндетті.
      2. Қатты және кең таралған пайдалы қазбалар мен жерасты сулары бойынша әзірленеді:
      1) міндетті түрде мыналар: кәсіпорынның тапсырылған өндірістілігін және өзге де өндірістік операциялардың ілеспе өндірісін қамтамасыз ететін тау-кен және өндіру жұмыстарының күнтізбелік кестесі мен техникалық шешімі; жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалану жөніндегі персоналдың жұмыс қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғау қауіпсіздігі жөніндегі талаптарды сақтауды қамтамасыз ететін шаралар; бүлінген жерлерді шұрайландыруды, сондай-ақ жоспарланған жұмыстарды жылдар бойынша бөлумен қаржыландыру туралы мәліметтер жөніндегі шараларды қамтитын кен орындарын игеру жобасы әзірленеді;
      2) техникалық-экономикалық негіздеме.
      3. Көмірсутегі шикізаты бойынша мыналар әзірленеді:
      1) кенорындарын геологиялық-физикалық жағдайларда сынақтан өткізуді талап ететін және технологияны оны кен орындарында толық қолданылуын оң сынақтан өткізу жағдайында жаңа немесе бұрыннан белгілі технологияларды сынау мақсатында жекелеген кен орындарын немесе шоғырларды пайдалануға қосу үшін жасалатын тәжірибелік-өндірістік игеру жобасы; тәжірибелік-өндірістік игеруді жүргізудің қажеттілігін, мерзімі мен көлемін жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның шешімі айқындайды;
      2) кенорындарын өндірістік игеруге қосу мақсатында жасалатын және кен орындарын игерудің технологиялық шешімдері мен көрсеткіштерін қарайтын құжаттар, мұнай қойнауқаттары негізгі өлшемдерінің білінуі үшін игеру жүйесін талдау әдістемесі және пайдалану объектілерін игерудің оңтайлы жүйесінің өлшемі болып табылатын игерудің технологиялық схемасы;
      3) Өндірістік әзірлеу жобасы;
      4) техникалық-экономикалық негіздеме.
      4. Осы бапта көзделген жобалық құжаттар кенорындарында пайдалы қазбалардың қорларын толық өңдегенге дейінгі мерзімде әзірленеді, ол 25 жылдан аспауы тиіс, ал пайдалы қазбалардың ірі және бірегей қорының кенорындары бойынша 45 жыл. Өндіру бойынша жұмыстарды жүргізуге арналған жобалық құжаттардың қолданылу мерзімін пайдалы қазбалардың бекітілген қорларының көлеміне байланысты БОК-пен келісім бойынша жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган ұзартуы мүмкін.
      Осы бапта көзделген жобалық құжаттар жобалауға қажетті лицензиясы бар жобалық ұйымдардың шарты негізінде міндетті тартумен әзірленеді. Осындай жобалық ұйымдармен жасалған шарт авторлық қадағалауды жүргізу жөніндегі жобалық ұйымдардың міндеттемелерін қарауы тиіс.
      Кенорындарының қорларын жіктеу жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен жүргізіледі.
      5. Өндіру жөніндегі жұмыстарды жүргізуге, техникалық-экономикалық негіздемені қоспағанда, жобалық құжаттар міндетті түрде мынадай:
      1) қоршаған ортаны қорғау саласына,
      2) өндірістік қауіпсіздік саласына,
      3) денсаулық сақтау және санитария саласына,
      4) жер қойнауын тиімді және кешенді пайдалану саласына міндетті сараптамаларға жатады.
      Техникалық-экономикалық негіздеме міндетті экономикалық сараптауга жатады.
      6. Жобалық құжаттарды әзірлеу және келісу мерзімі, тікелей келіссөздер хаттамасына қол қойылған күннен бастап тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасайтын тұлға үшін, конкурс жеңімпазын хабарлаған күннен бастап - конкурстың жеңімпазы деп танылған тұлға үшін он сегіз айдан аспауы тиіс. Мемлекеттік сатып алулар туралы заңнамаға сәйкес жобалау жөніндегі жұмыстарды сатып алуды жүзеге асыратын тұлғалар үшін ендіру жөніндегі жұмыстарды жүргізуге арналған жобалық құжаттарды әзірлеу мен келісу мерзімі мемлекеттік сатып алулар туралы заңнамада белгіленген міндетті рәсімдерді ескере отырып құзыретті органның шешімі негізінде ұзартылуы мүмкін.
      7. Қатты пайдалы қазбалар кенорындарын игеру жобасы тиісті жоба БОК-ке түскен күннен бастап бір айдың ішінде БОК-те қаралады және БОК-тен ұсыныстар алған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган бекітеді.
      Көмірсутек шикізатын игерудің технологиялық схемасын және игерудің тәжірибелік-өндірістік және өндірістік жобалар БОК-ке технологиялық схемалар немесе тәжірибелік-өндірістік және өндірістік жобалар түскен күннен бастап үш ай ішінде қаралады және БОК-тен ұсыныстар алған күннен бастап 15 күннің ішінде жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган бекітеді.
      Осы бапта көзделген кең таралған пайдалы қазбалардың кен орындарын игеру жөніндегі жобалық құжаттар тиісті жоба БОК-ке түскен күннен бастап 1 айдың ішінде БОК-те қаралады және жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның аумақтық органдары БӨК-тен ұсыныстар алған күннен бастап 15 күн ішінде бекітеді.
      8. Бекітілген жобаларда белгіленген жұмыстардың шарттары мен көлемдеріне өзгерістер мен (немесе) толықтырулар қажет болған жағдайда, бекітілген жобаларға өзгерістер мен (немесе) толықтырулардың жобалары жасалады, оларды осы баптың 8-тармағында белгіленген орган қарайды және бекітеді.
      Жобаларға өзгерістер және (немесе) толықтыруларды қарау және бекіту мерзімі тиісті өзгерістер және (немесе) толықтырулар жобасының БОК-ке немесе БОК-ке түскен күнінен бастап бір айдан аспауға тиіс.
      9. Өндіру жөніндегі жұмыстарды жүргізуге бекітілген жобалық құжаттар өндіруге арналған келісім-шартты құру және жасау үшін негіздеме болып табылады.
      10. Өндіру жөніндегі жұмыстарды жүргізуге жобалық құжаттарды белгіленген тәртіпте бекітпей өндіру жөнінде жұмыстарды жүргізуге, сондай-ақ осындай жобалық құжат талаптарының бұзылуына тиым салынады.

65-бап. Қол қойылатын бонустың төлеу шарттары

      1. Конкурстың жеңімпазы конкурстың қорытындылары ресми баспасөзде жарияланған күннен бастап бір ай ішінде қол қойылатын бонустың белгіленген елу пайызын төлейді. Қол қойылатын бонустың белгіленген сомасының қалған елу пайызын жеңімпаз келісім-шарт тіркелген күннен бастап бір айдың ішінде төлейді.
      Тікелей келіссөздердің негізінде келісім-шарт жасапатын тұлға құзыретті органның тікелей келіссөздердің қорытындылары бойынша қабылданған осындай тұлғамен келісім-шарт жасасу шешімі туралы хабарламаны алған күннен бастап бір айдың ішінде қол қойылатын бонустың белгіленген елу пайызын төлейді. Қол қойылатын бонустың белгіленген сомасының қалған елу пайызын тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасалатын тұлға келісім-шарттың тіркелген күнінен бастап бір айдың ішінде төлейді.
      2. Жазылу бонусының мөлшері жазылу бонусының бастапқы мөлшерінен кем болмауы тиіс, бастапқы жазылу бонусын белгілеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.
      3. Келісім-шарт бойынша ұлттық компания мердігермен жасаса жазылу бонусын егер бірлескен қызмет туралы шарт осындай әріптеспен өзгеше қаралмаса, Қазақстан Республикасының пайдасына қол қойылатын бонустың төлемін, оның стратегиялық әріптесі жүргізеді.
      4. Қол қойылатын бонустың уақытылы және толық төленгенін бақылау салық заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
      5. Егер тұлға конкурс жеңімпазы болып жарияланған жағдайда, белгіленген мерзімде өтінім білдірген жазылу бонусының 50% (елу) жазылу бонусын төлеуді жүргізбейді, осы баптың 1-тармағында белгіленген тәртіппен конкурстық комиссия осындай тұлғаны конкурс жеңімпазы деп тану туралы шешімді жоюға құқылы.
      Егер тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасалатын тұлға белгіленген мерзімде осы баптың 1-тармағында белгіленген тәртіппен қол қойылатын бонустың белгіленген елу пайызына төлем жүргізбеген жағдайда құзыретті орган тікелей келіссөздер негізінде осындай тұлғамен келісім-шарт жасасу туралы шешімді жоюға құқылы.
      6. Қол қойылатын бонусты төлеу жөніндегі міндеттемесін орындамаған тұлғаны, конкурстық комиссия конкурс жеңімпазы деп тану туралы шешімді, немесе құзыретті орган қол қойылатын бонусты төлеу жөніндегі міндеттемесін орындамаған тұлғамен тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасасу туралы шешімді жойған жағдайда мұндай тұлға келісім-шарт жасау құқығынан айырылады, ал құзыретті орган осы Заңда көзделген тәртіппен және жағдайларда қайтадан конкурс өткізу немесе қайтадан тікелей келіссөздер жүргізу туралы шешім қабылдауға құқылы.
      7. Конкурс жеңімпазының немесе тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасалатын тұлғаның кінәсінен келісім-шарт белгіленген мерзімде жасалмаған жағдайда төленген қол қойылатын бонус қайтарылмайды.

66-бап. Келісім-шарт жасау және тіркеу

      1. Жер қойнауын пайдалануға келісім-шарт осы Заңда қаралған келісім-шарттың талаптарын, жұмыс бағдарламасын және белгіленген тәртіпте бекітілген жобалық құжаттарды, сондай-ақ келісім-шарт жасауға мүмкіндік беретін міндетті сараптамалардың нәтижелерін алуға арналған жобаларды құзыретті органмен соңғы рет келіскеннен кейін жасалады.
      2. Барлау жүргізу үшін келісім-шарт жасау мерзімін келісім-шарт жасау туралы құзыретті орган және тікелей келіссөздер хаттамасына жазылу туралы шешім қабылдаған күннен бастап тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасайтын тұлға үшін, конкурс жеңімпазы деп жарияланған күннен бастап конкурс жеңімпазы деп танылған тұлға үшін он сегіз айдан асырмауы тиіс.
      Өндіруді жүргізу үшін келісім-шарт жасау мерзімін келісім-шарт жасау және тікелей келіссөздер хаттамасына жазылу туралы құзыретті орган шешім қабылдаған күннен бастап тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасалатын тұлға үшін, конкурс жеңімпазы деп жарияланған күннен бастап конкурс жеңімпазы деп танылған тұлға үшін жиырма төрт айдан асырмауы тиіс.
      Егер конкурс жеңімпазы немесе тікелей келіссөздер негізінде келісім-шарт жасалатын тұлға осындай ұзарту себептерін дәлелдеп келісім-шарт жасау мерзімін ұзарту туралы өтінішпен құзыретті органға жүгінсе құзыретті орган келісім-шарт жасау мерзімін ұзартуы мүмкін.
      Егер келісім-шарт жасауға үміткер тұлғаның кінәсі бойынша белгіленген мерзімде келісім-шарт жасалмаса, мұндай тұлға келісім-шарт жасауға өз құқығынан айырылады, бұл ретте мұндай тұлғаның геологиялық ақпараттарды сатып алуға, жобалық құжаттарды, жұмыс бағдарламасы және келісім-шарттың жобасын әзірлеуге және келісуге жұмсаған шығындары өтеуге жатпайды. Құзыретті орган жер қойнауын пайдаланудың тиісті учаскесін осы Заңда белгіленген тәртіппен конкурсқа қоюға құқылы.
      3. Келісім-шарт, құзыретті органда міндетті түрде тіркелуі тиіс және оның тіркелген сәтінен бастап күшіне енеді.
      Келісім-шартты тіркеген құзыретті орган келісім-шарттарды мемлекеттік тіркеу тізілімін жүргізеді және келісім-шарттың сақталуын қамтамасыз етеді.
      Келісім-шартқа өзгерістер мен толықтырулар, сондай-ақ келісім-шартты мемлекеттік тіркеу тізіліміне тиісті жазбалар енгізу арқылы құзыретті органда міндетті тіркеуге жатады. Келісім-шартқа өзгерістер мен (немесе) толықтырулар олардың тіркелген сәтінен бастап күшіне енді деп танылады.
      4. Келісім-шарттың көшірмесі оның құзыретті органда тіркелгеннен кейін міндетті түрде жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға, және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға және бюджеттің орындалуы жөніндегі уәкілетті органға жіберіледі.
      5. Келісім-шарт жасасу жергілікті атқару органдары жер учаскелерін жер қойнауын пайдаланушының өтініш берген күнінен бастап отыз күн ішінде дереу ресімдеуі үшін негіздеме болып табылады.
      Үшінші тұлғаның жеке меншігіндегі немесе жер пайдалануындағы жер учаскелерін беру Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады. Бұл ретте ресімделетін жер учаскесінің кеңістік шекаралары жер учаскесін нақты пайдаланудың мерзімдері шегінде жер бетінің бұзылуына байланысты жер қойнауын пайдаланушының нақты пайдаланатын аумағымен шектеледі.
      6. Кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған келісім-шарттар жасасуды және тіркеуді облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органдары жүзеге асырады.

67-бап. Келісім-шарттың қолданылу мерзімі

      1. Барлауға арналған келісім-шарт 6 жылға дейінгі мерзімге жасалады.
      Теңізде мұнай операцияларын жүргізу кезінде барлауға арналған келісім-шарттың қолданылу мерзімі егер жер қойнауын пайдаланушы келісім-шарттың қолданылу мерзімі аяқталғанға дейінгі алты айдың ішінде мұндай ұзартудың себебін дәлелдеп келісім-шарттың қолданылу мерзімін ұзарту туралы өтінішпен құзыретті органға жүгінсе құзыретті орган 2 жылға дейін ұзартуы мүмкін.
      Коммерциялық табу жағдайында мердігердің барлауға арналған келісім-шарттың қолданылу мерзімін оны бағалау үшін қажетті кезеңге ұзартуға құқығы бар.
      Табуды бағалау үшін келісім-шарттың қолданылу мерзімін ұзарту туралы өтінімді оның құзыретті органға келіп түскен күнінен бастап 1 айдан кешіктірмей қарауға тиіс.
      2. Өндіруге арналған келісім-шарт өндіру жөніндегі жұмыстарды жүргізуге арналған жобада белгіленген мерзімге жасалады.
      Құзыретті орган өндіруге арналған келісім-шарттың мерзімі, егер жер қойнауын пайдаланушы құзыретті органға жұмыс аяқталғанға дейін алты айдың ішінде келісім-шарттың қолданылу мерзімін ұзарту үшін осындай ұзарту себебінің негіздемесімен өтініш жасаса, ұзартуы мүмкін. Келісім-шарттың қолданылу мерзімін ұзарту туралы өтінім оның құзыретті органға келіп түскен күнінен бастап 2 айдан кешіктірмей қаралуға тиіс.
      3. Келісім-шарттың қолданылу мерзімін өзгерту кезінде келісім-шартқа тиісті өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізіледі.

68-бап. Келісім-шарттың қолданылуының аумақтық аясы

      1. Келісім-шарттық аумақтың шегінде жер қойнауының бір немесе жер қойнауы учаскелерінің аралас және бөлек бірнеше учаскесі болуы мүмкін. Келісім-шарттық аумақтың шегінде бөлінетін жер қойнауы учаскесі (жер қойнауы учаскелері) белгілі бір тереңдікпен шектелуі мүмкін.
      2. Бір келісім-шарттық аумақтың шегінде екі немесе одан көп жер қойнауын пайдаланушылар әртүрлі келісім-шарттар бойынша жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргізген жағдайда келісім-шарттық аумақтың шегінде жұмыстарды жүргізу тәртібі осындай жер қойнауын пайдаланушылар арасындағы келісіммен анықталады.
      Егер бір келісім-шарттық аумақтың шегінде түрлі келісім-шарттар бойынша жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргізуді жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар осы мәселе бойынша келісімге келе алмаған жағдайда құзыретті органмен жасалған келісім-шарт бойынша пайдалы қазбаларды барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы келісім-шарттық аумақта жұмыстарды жүргізу тәртібін белгілеуге арналған құқыққа ие болады.
      Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органдарымен жасалған келісім-шарт бойынша кең таралған пайдалы қазбаларды барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы құзыретті органмен жасалған келісім-шарт бойынша пайдалы қазбаларды барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы белгілеген келісім-шарттық аумақта жұмыстарды жүргізу тәртібін сақтауға міндетті.
      Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқару органдарымен жасалған келісім-шарт бойынша кең таралған пайдалы қазбаларды барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы келісім-шарттық аумақта жұмыстар жүргізудің белгіленген тәртібімен келіспеген кезде сотқа жүгінуге құқылы.
      Бір келісім-шарттық аумақтың шегінде жер қойнауын пайдалану операцияларын құзыретті органмен жасалған әртүрлі келісім-шарттар бойынша екі немесе одан көп жер қойнауын пайдаланушы жүргізген жағдайда келісім-шарттық аумақта жұмыстар жүргізу тәртібін анықтау құқығына келісім-шарт бұрын жасалған жер қойнауын пайдаланушы ие болады.
      Егер барлауды немесе өндіруді жүргізген кезде кенорны географиялық шекараларының (құрлықта немесе теңізде орналасқанына қарамастан) көрсетілген геологиялық немесе тау-кендік бөлудегі келісім-шарттық аумақ шегінен шығып кеткені байқалса, онда оны кеңейту туралы мәселені құзыретті орган, егер бұл аумақ жер қойнауын пайдаланудан бос болса келісім-шарт жобасын келісу және оны жасау үшін осы Заңда белгіленген тәртіппен және мерзімде конкурс өткізбестен келісім-шарт талаптарын өзгерту арқылы шешуге тиіс.
      3. Егер жер қойнауы учаскесінде осы Заңда көзделген жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияны жүргізу мүмкін болмаған немесе қиын не жер қойнауын пайдаланушыны оған шектес немесе өзге жер қойнауы учаскесіне сертивут берусіз шамадан тыс шығынға алып келетін болса, сервитут алуға (сертивут алуға үміткер) мүдделі тұлға сертивут белгіленуі тиіс жер қойнауы учаскесіне сертивут белгілеу туралы шарт жасасу ұсынысымен жер қойнауын пайдаланушыға өтінішпен баруға құқылы.
      Сервитут алуға үміткер мен жер қойнауын пайдаланушының арасында сервитут белгілеу мүмкіндігі немесе сервитутты белгілеу туралы шарттың талаптары туралы келісімге қол жеткізілмеген кезде мүдделі тұлға мәжбүрлеу тәртібімен сертивут белгілеу туралы талаппен сотқа өтінішпен баруға құқылы.
      Сервитут құзыретті органда тіркелуге тиіс.
      Егер мұндай белгілеу адамдардың өмірі мен денсаулығына немесе қоршаған ортаға қатер тудырған, сондай-ақ жер қойнауы учаскесінде барлау және (немесе) өндіру жүргізудің мүмкін еместігіне не жүргізілген барлаудың және (немесе) өндірудің пайдасыздыгына апарып соққан жағдайда сервитут белгілеуге тыйым салынады.
      Жер қойнауы учаскесіне сервитутты белгілеген кезде егер сервитутты белгілеу туралы шартта немесе Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, сервитутты алғаш рет иеленуші жер қойнауын пайдаланушыға сервитутқа байланысты шығындарды өтеуге міндетті.
      Сервитутты белгілеу туралы шартта немесе соттың шешімінде сервитутты иелену құқығы бар адам жер қойнауын пайдаланушыға сервитут үшін төлейтін төлем көзделуі мүмкін.
      Сервитут өзіне белгіленген мерзім біткеннен кейін немесе өзі белгіленген негіздемелердің тоқтатылуы бойынша тоқтатылуы мүмкін.
      Сервитут мәмілелердің, оның ішінде сатып алу-сатудың және кепілдің дербес мәні бола алмайды. Сервитут басқа тұлғаларға осындай сервитут белгілеуді қамтамасыз етуге арналған құқықпен бірге ауысуы мүмкін. Сервитут басқа тұлғаға сервитут ретінде жүктелген жер қойнауы учаскесіне қатысты әмбебап құқықтық мирасқорлық тәртібінде жер қойнауын пайдалану құқығын берген және жер қойнауын пайдалану құқығы ауысқан жағдайда сақталады.
      Жер қойнауы учаскесінің бір бөлігіне сервитут белгілеу, Қазақстан Республикасының жер туралы заңнамасына сәйкес, мұндай сервитутты алу қажет болған жағдайда жер теліміне арналған сервитуттың пайда болуына негіз болады.
      4. Егер барлауды немесе өндіруді жүргізген кезде кенорны географиялық шекараларының (құрлықта немесе теңізде орналасқанына қарамастан) көрсетілген геологиялық немесе тау-кендік бөлудегі келісім-шарттық аумақ шегінен шығып кеткені байқалса, онда оны кеңейту туралы мәселені құзыретті орган, егер бұл аумақ жер қойнауын пайдаланудан бос болса келісім-шарт жобасын келісу және оны жасау үшін осы Заңда белгіленген тәртіппен және мерзімде конкурс өткізбестен келісім-шарт талаптарын өзгерту арқылы шешуге тиіс.
      5. Келісім-шарттық аумақты қайтару шарттары мен тәртібі келісім-шартта айқындалады.
      6. Келісім-шарттық аумақтың бөліктерін қайтару келісім-шарттық аумақтың қайтарылатын бөліктерін тиісті геологиялық бөлуден алып тастай отырып, геологиялық бөлуді қайта ресімдеу арқылы жүзеге асырылады.

69-бап. Келісім-шартқа өзгерістер мен толықтырулар енгізу

      1. Келісім-шарт талаптарын өзгертуге және (немесе) толықтыруға, егер өзгесі осы Заңда белгіленбесе, Тараптардың келісімі бойынша рұқсат етіледі.
      2. Тараптардың бірінің талабы бойынша келісім-шарттың талаптарын өзгертуге және (немесе) толықтыруға Қазақстан Республикасының заңдарында және келісім-шартта көзделген негіздеме бойынша және тәртіпте рұқсат етіледі.
      3. Егер стратегиялық маңызы бар жер қойнауы учаскелеріне (кен орындарына) қатысты жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды
жүргізу кезінде жер қойнауын пайдаланушының әрекеті ұлттық қауіпсіздікке қауіп-қатер әкелетін Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделерін өзгертуге әкелген жағдайда, құзыретті орган келісім-шарттың, оның ішінде бұрын жасалған келісім-шарттың талаптарына өзгеріс және/немесе толықтыруды Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделерін қалпына келтіру мақсатында талап етуге құқылы.
      Құзыретті орган мұндай келісім-шарттың қолданылуын мынадай жағдайларда біржақты тәртіппен мерзімінен бұрын тоқтатуға құқылы:
      1) жер қойнауын пайдаланушы құзыретті органнан келісім-шарттың талаптарын өзгерту және (немесе) толықтыру туралы хабарламаны алған күннен бастап екі айға дейінгі мерзімде осындай келіссөздерді жүргізуге жазбаша түрде өз келісімін бермесе не оларды жүргізуден бас тартса;
      2) жер қойнауын пайдаланушы келісім-шарттың талаптарын өзгерту және (немесе) толықтыру бойынша келіссөздерді жүргізуге келісім алған күннен бастап төрт айға дейінгі мерзімде тараптар келісім-шарттың талаптарын өзгерту және (немесе) толықтыру бойынша келісімге қол жеткізбесе;
      3) Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделерін қалпына келтіру жөнінде келісілген шешімдерге қол жеткізілген күннен бастап алты айға дейінгі мерзімде тараптар келісім-шарттың талаптарын өзгертуге және (немесе) толықтыруға қол қоймаса.

70-бап. Келісім-шарттың қолданылуын тоқтату

      1. Келісім-шарт, егер тараптар осы Заңның 67-бабында белгіленген тәртіппен келісім-шарттың қолданылу мерзімін ұзарту туралы келісімге қол жеткізбесе, оның қолданылу мерзімі өткен соң тоқтатылады.
      2. Келісім-шарттың қолданылуын мерзімінен бұрын тоқтатуға тараптардың келісімі бойынша, сондай-ақ осы Заңда көзделген жағдайларда және тараптардың бірінің талабы бойынша рұқсат етіледі.
      3. Құзыретті орган келісім-шарттың қолданылуын біржақты тәртіппен мерзімінен бұрын тоқтатуға мынадай жағдайларда құқылы:
      1) жер қойнауын пайдаланушы осы Заңның 59-бабының 7-тармағына
және (немесе) 124-бабының 5-тармағына сәйкес құзыретті орган жер
қойнауын пайдаланушыға жіберген үш және одан да көп жазбаша
хабарламаларда көрсетілген бұзушылықтарды белгіленген мерзімінде
жоймаған кезде;
      2) жер қойнауын пайдаланушы және (немесе) басқа тұлғалар мемлекеттің басымдық құқығына қатысты осы Заңның 12-бабы 2-тармағының ережелерін сақтамаған кезде;
      3) осы Заңның 69-бабының 3-тармағында көзделген жағдайлар орын алған кезде.
      Жер қойнауын пайдаланушының құзыретті органның хабарламасында белгіленген мерзімде толық жойған келісім-шарт талаптарының бұзылуы келісім-шарттың қолданылуын біржақты тәртіппен мерзімінен бұрын тоқтатуға негіз болмайды.
      4. Облыстық (республикалық дәрежедегі қаланың, астананың)
атқарушы органы жер қойнауын пайдаланушы осы Заңның 59-бабының 7-
тармағына және (немесе) 124-бабының 5-тармағына сәйкес облыстық
(республикалық дәрежедегі қаланың, астананың) атқарушы орган жер
қойнауын пайдаланушыға жіберген үш және одан да көп жазбаша
хабарламаларда көрсетілген бұзушылықтарды белгіленген мерзімінде
жоймаған кезде кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге арналған келісім-шарттың қолданылуын біржақты тәртіппен мерзімінен бұрын тоқтатуға құқылы.
      Жер қойнауын пайдаланушының облыстық (республикалық дәрежедегі қаланың, астананың) атқарушы органның хабарламасында белгіленген мерзімде толық жойған келісім-шарт талаптарының бұзылуы келісім-шарттың қолданылуын біржақты тәртіппен мерзімінен бұрын тоқтатуға негіз болмайды.
      5. Қазақстан Республикасы Үкіметінің бастамасы бойынша құзыретті орган келісім-шарттың қолданылуын, оның ішінде егер жер қойнауын пайдаланушының іс-әрекеті стратегиялық мәні бар жер қойнауы (кенорындары) учаскелеріне қатысты жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде ұлттық қауіпсіздікке қауіп туғызатын Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделерін өзгертуге алып келген жағдайда бұрын жасалған келісім-шартты біржақты тоқтатуға құқылы.
      Көрсетілген негіздеме бойынша келісім-шарттың қолданылуын біржақты тоқтатқан жағдайда құзыретті орган бұл туралы жер қойнауын пайдаланушыны кемінде екі ай бұрын ескертуі тиіс.
      6. Егер жер қойнауын пайдаланушының нақты шығысы нарықта қолданыстағы бағаның өзгеруі салдарынан, сондай-ақ жер қойнауын пайдаланушының еркіне бағынышты емес басқа жағдайлар бойынша аз болса, келісім-шарт жасасу, жұмыс бағдарламасы мен жобалау құжаттарын бекіту кезінде ескерілгендер, алайда бұл ретте жер қойнауын пайдаланушының келісім-шартта, жұмыс бағдарламасы мен жобалау құжаттарында көзделген міндеттемелерінің нақты көлемі толық көлемде орындалғанда, жер қойнауын пайдаланушының нақты шығыстарын соншама азайту келісім-шарт талаптарының бұзылуы және бір жақты тәртіппен келісім-шарттың қолданылуын мерзімінен бұрын тоқтату үшін негіз болып табылмайды.
      7. Жер қойнауын пайдаланушы келісім-шартта белгіленген негіздеме бойынша келісім-шартты орындаудан біржақты тәртіппен бас тартуға немесе сот тәртібімен келісім-шартты мерзімінен бұрын бұзуды талап етуге құқылы.
      8. Келісім-шарттың қолданылуын тоқтату жер қойнауын пайдаланушыны Қазақстан Республикасының заңнамасының талаптарына сәйкес келісім-шарт аумағын мемлекетке қайтару жөніндегі міндеттемелерді орындаудан және жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың зардаптарын жоюдан босатпайды.
      9. Құзыретті орган келісім-шарттың қолданылуын мерзімінен бұрын тоқтатқан кезде ұлттық компания келісім-шарттық аумақты өз қарамағына алады. Бұрынғы жер қойнауын пайдаланушының аталған аумақтағы мүлкі, құрылыстары, жабдығы белгіленген тәртіппен республиканың меншігіне өтеді.
      Ұлттық компания мен құзыретті орган белгіленген тәртіппен бұрын қолданыста болған келісім-шартқа қажетті өзгерістерді енгізеді.

71-бап. Барлауға немесе өндіруге арналған келісім-шартты
қайта жаңғырту үшін негіздемелер

      1. Құзыретті орган сот тәртібінде барлау немесе өндіруге арналған келісім-шарттың оның бастамасы бойынша бұрын тоқтатылған қолданысын құзыретті органның бастамасы бойынша келісім-шарттың қолданылуын қайта жаңғырту туралы шешімдерді қабылдау және келісім-шарттың қолданылуын тоқтату туралы бұрын қабылданған шешімдерді жою арқылы қайта жаңғыртуға мынадай жағдайларда құқылы:
      1) келісім-шарттың қолданылуын тоқтату туралы шешімдерді қабылдауға тікелей әсер ететін сенімсіз деректер негізінде келісім-шарттың қолданылуын тоқтату туралы шешімдерді қабылдау фактісін анықтауға, оның ішінде егер жер қойнауын пайдаланушының келісім-шарттың қолданылуын тоқтату туралы шешімдерді қабылдау күніне дәлелді себептері бойынша келісім-шарт міндеттемелерін орындауды растайтын құжаттары болмаса;
      2) салдары келісім-шарт жөніндегі міндеттемелерді орындамаған не орындауға жатпайтындықтан, оның ішінде еңсерілмейтін күшінің қолданысын, яғни келісім-шарт жөніндегі міндеттемелердің орындалмауына не орындауға жататын тікелей әсер ететін осы жағдайлардың төтенше және жол берілмейтін кезінде (стихиялық құбылыс, әскери күш және т.б.) болған жер қойнауын пайдаланушының еркіне байланысты емес себептерін белгілеу және растау.
      2. Құзыретті органның бастамасы бойынша келісім-шарттың бұрын тоқтатылған қолданысын қайта жаңғырту туралы мәселелерін құзыретті органда қарау үшін келісім-шарттың негіздемесі, келісім-шартты тоқтатқан тұлғаның өтінімі, не құзыретті органның келісім-шартты қайта жаңғырту үшін өздігінен анықталған негіздемесі болып табылады.
      3. Құзыретті органның келісім-шарттың қолданылуын қайта жаңғырту және құзыретті органның бастамасы бойынша келісім-шартты тоқтату туралы бұрын қабылданған шешімін жою туралы шешімі, келісім-шартты тоқтатқан тұлғаның өтініші түскен күннен бастап не құзыретті органның осы баптың 1-тармағында көрсетілген міндеттемелерін анықтаған бір ай ішінде қабылданады.
      Құзыретті орган келісім-шарттың қолданылуын қайта жаңғырту туралы шешімін қабылдаған және келісім-шартты тоқтату туралы бұрын қабылданған шешімін жойған жағдайда келісім-шарт жөнінде қызметтің үзілісіне байланысты жауапкершілік көлемін және мұндай салдарларды реттеу тәсілдерін қоса алғанда, келісім-шарт бойынша қызмет үзілісінің мүмкін салдарларын қарайды.
      Құзыретті органның бастамасы бойынша келісім-шарттың қолданылуын қайта жаңғырту және келісім-шартты тоқтату туралы бұрын қабылданған шешімдерді жою туралы келісім-шарттың қолданылуын қайта жаңғырту туралы шешімдерді қабылдау құзыретті органның бастамасы бойынша келісім-шартты тоқтатқан тұлғаны тартумен жүргізілуі мүмкін.
      4. Осы баптың 1-тармағында қаралған негіздемелер бойынша,
барлауға және өндіруге арналған келісім-шартың қолданысын қайта
жаңғырту туралы шешімін қабылдаған жағдайда және құзыретті органның
бастамасы бойынша келісім-шартты тоқтату туралы бұрын қабылданған
шешімдерді жойғанда, құзыретті орган және жер қойнауын пайдаланушы
белгіленген тәртіпте мұндай шешімнің қабылданған күнінен бастап үш ай
ішінде келісім-шарттың қолданылуын қайта жаңғырту мәселелері, оның
ішінде келісім-шарт бойынша қызметтің үзілісіне байланысты мәселелері
және жауапкершілік мәселелері реттелуі тиіс келісім-шартқа қосымша
келісімдерді келіседі және жасайды. Құзыретті органның шешімі бойынша
осы тарауда көрсетілген мерзім келісім-шартқа қосымша келісімді келісу және жасау үшін ұзартылуы мүмкін.
      5. Құзыретті органның барлауға және өндіруге арналған келісім-шарттың қолданылуын қайта жаңғырту және құзыретті органның бастамасы бойынша келісім-шартты тоқтату туралы бұрын қабылданған шешімді жою туралы шешімі оны қабылдаған күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмеген мерзімде келісім-шартты бұрын тоқтатқан тұлғаның назарына жеткізілсін және осы баптың 4-тармағына сәйкес келісім-шартқа қосымша келісімдерге қол қойғанға дейін келісім-шарт бойынша жер қойнауын пайдаланушының қызметін жаңғырту үшін негіздеме болып табылады.

72-бап. Келісім-шартты жарамсыз деп тану

      1. Келісім-шарт мынадай негіздемелер бойынша жарамсыз деп танылады:
      1) жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурсты жарамсыз деп танығанда;
      2) осы Заңда белгіленген міндетті талаптардың келісім-шартта болмауы;
      3) құзыретті органға осы тұлғамен келісім-шарт жасауға шешім қабылдауға ықпал еткен керінеу жалған ақпарат беру фактісі анықталған жағдайда;
      4) заңнамалық актілерде қаралған өзге де негіздемелермен.
      2. Келісім-шарт жарамсыз деп тану оның жарамсыздығымен байланыстыларды қоспағанда, заңды салдарларға әкеп соқпайды және оны жасаған кезден бастап жарамсыз деп есептеледі.
      Келісім-шарт жарамсыз деп тану жер қойнауын пайдаланушыны Қазақстан Республикасының заңнамасындағы талаптарға сәйкес жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың салдарынан жоюды және келісім-шарт аумағын мемлекетке қайтару жөніндегі міндеттемелерді орындаудан босатпайды.
      3. Сот тәртібімен оның негізінде жер қойнауын пайдалану құқығын
беру және қайта ресімдеу жүзеге асырылған шартты жою не бұзу келісім-
шарттың өзінің емес, жер қойнауын пайдалану құқығын осындай берумен
байланысты қабылданған өзгерістер мен толықтырулардың жарамсыздығына
әкеліп соғады.
      4. Келісім-шартты жарамсыз деп тану жер қойнауын пайдалану құқығы болып табылатын осындай келісім-шарттың негізінде беруге барлық кейінгі мәмілелердің жарамсыздығына әкеп соғады.

7-тарау. Жер қойнауын пайдаланушының құқығы мен міндеттері

73-бап. Жер қойнауын пайдаланушының құқығы

      Жер қойнауын пайдаланушы мынадай құқыққа ие:
      1) келісім-шартта тіркелген талаптарға сәйкес оған келісім-шарт
аумағында берілген шекте жер қойнауын пайдалану бойынша кез келген
заңды әрекетті дербес жүргізуге;
      2) ез қызметінің нәтижелерін, оның ішінде минералдық шикізатты өз қалауынша пайдалануға, егер өзгесі келісім-шартта, не Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде қаралмаса;
      3) келісім-шарт аумағында, ал қажет жағдайда жер қойнауын пайдаланушыға белгіленген тәртіппен берілген өзге де жер учаскелерінде жұмыстарды жүзеге асыру үшін қажетті өндірістік және әлеуметтік саланың объектілерін салуға, сондай-ақ уағдаластық бойынша және оның шектерінен тысқары жерлерде жалпы пайдаланудағы объектілер мен коммуникацияларды пайдалануға;
      4) ең бірінші кезекте белгіленген мерзімдерден тыс келісім-шарттың қолданылу мерзімін ұзарту туралы келіссөздерді жүзеге асыруға.
      5) жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды жүргізуге байланысты жұмыстардың жекелеген түрлерін орындау үшін қосалқы мердігерлерді тартуға;
      6) осы заңда белгіленген шарттарды сақтай отырып, өз құқығының бір бөлігін немесе барлығын өзге тұлғаларға беруге;
      7) осы Заңда және келісім-шартта белгіленген жағдайларда өз қызметін тоқтатуға.

74-бап. Жер қойнауын пайдаланушының міндеттері

      1. Жер қойнауын пайдаланушы міндетті:
      1) Қазақстан Республикасының келісім-шарттарына және Заңнамасына сәйкес жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды жүргізуге сәйкес жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларға заңнамамен белгіленген талаптарды сақтауға;
      2) жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды жүргізу кезінде адам өмірін, денсаулығы мен қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;
      3) келісім-шарт аумағын тек келісім-шартта көзделген мақсатта пайдалануға;
      4) жер қойнауын пайдаланудың оң тәжірибесіне негізделген жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды жүргізудің неғұрлым тиімді әдістері мен технологияларын таңдап алуға;
      5) келісім-шарттың тіркелген күнінен бастап барлау мен өндіруді жүргізуге кірісу, егер өзгесі келісім-шартта көзделмесе;
      6) жерасты сулары мен кең таралған пайдалы қазбалар бойынша келісім-шарттарды қоспағанда Қазақстан Республикасында өндіруші салалар қызметінің ашықтығы бастамасын іске асыруға қатысты Өзара түсіністік туралы меморандумның ережелерін сақтауға;
      7) қызметкерлер мен халықтың денсаулығы мен өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жер қойнауын тиімді және кешенді пайдалану мен қоршаған ортаны қорғау Қазақстан Республикасының Заңнамасында белгіленген тәртіппен жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды жүргізуге келісілген технологиялық схемалар мен жобаларды сақтауға;
      8) басқа тұлғаларға келісім-шарт аумағы шектерінде еркін жылжуына кедергі болмау, жалпы пайдаланудағы объектілер мен коммуникацияларды пайдалануға, егер бұл қауіпсіздіктің ерекше жағдайларына байланысты болмаса және мұндай қызмет барлау жүргізуге кедергі келтірмеуге;
      9) Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы Заңнамасының талаптарына оны сәйкестендіру жағдайында Қазақстан
Республикасында өндірілген құрал-жабдықтар, материалдар мен дайын
өнімдерді пайдалануға міндетті;
      10) жер қойнауын пайдалану бойынша операцияларды жүргізу кезінде жұмыстар мен қызметтерді орындау үшін, егер бұл қызметтер Қазақстан Республикасының бейрезиденті көрсететін біртекті жұмыстар мен қызметтердің стандарттарына, бағалы және сапалы сипаттамаларына сәйкес келсе әуе, теміржол, су және тасымалдаудың басқа түрлерін пайдалануды қосқанда, қазақстандық кәсіпорындар мен ұйымдарды міндетті түрде тартуға;
      11) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу
кезінде қазақстандық кадрларға артықшылық беруге;
      12) келісім-шарт бойынша жұмыспен қамтылған Қазақстан Республикасы азаматтарын дайындау және қайта дайындауды қаржыландыруды жүзеге асыруға.
      13) құзыретті органға жұмыс багдарламасын іске асыру туралы ақпарат беруге;
      14) қызметтік функцияларды орындау кезінде қажетті құжаттарды, ақпаратты және жұмыс орындарына қол жеткізуді кедергісіз беру және олардан табылған бұрмалаушылықтарды уақтылы жоюға;
      15) келісім-шарт аумағында қызметтің нәтижелері бойынша
геологиялық есептілікті жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі
уәкілетті органға беруге;
      16) салықты және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдерді уақтылы және толық көлемде төлеуге;
      17) жыл сайын сауда және индустриялық саясатты мемлекеттік реттеу саласында бекіткен нысан бойынша тауарлар, жұмыстар және қызметтерді сатып алудың жылдық бағдарламасын алдағы жылға сауда және индустриялық саясатты мемлекеттік реттеу саласындағы уәкілетті органға беруге;
      18) тоқсан сайын есептік кезеңнің келесі айының 15 күнінен кешіктірмей, сауда және индустриялық саясатты мемлекеттік реттеу саласында уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша сатып алынған тауарлар, жұмыстар және қызметтер жөніндегі есепті сауда және индустриялық саясатты мемлекеттік реттеу саласындағы уәкілетті органға беруге;
      19)Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен тәртіпте Өндіруші салалар қызметтерінің ашықтығы бастамасының талаптарына сәйкес аудиторлық есеп бекіткен есептемені беруге;
      20) егер келісім-шартпен өзгесі белгіленбесе, егер қажеттілік туындаса, тек тараптың жазбаша келісімімен үшінші тұлғаның операцияларды ұстауы туралы ақпаратты беруге;
      21) мәдени-тарихи мәні бар объектілерді сақтауға;
      22) заңнамаға сәйкес одан әрі пайдалануға жарамды күйіне дейін жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу салдарынан бұзылған жер учаскелерін және басқа да табиғи объектілерді қалпына келтіруге;
      23) жобалау сатысында өз қызметінің экологиялық салдарларын болжауға;
      24) қоршаған ортаға келтірген зияны үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыруға;
      25) келісім-шарт аумағында болатын барлық бұрынғы бұрғылау ұңғымаларының балансына қабылдау, олар бойынша мониторинг жүргізуге;
      26) жер қойнауының жағдайына мониторингті жүргізуді және кен орындарын игеру үшін бақылауды ұйымдастыруды қамтамасыз етуге;
      2. Келісім-шарт жер қойнауын пайдаланушылардың заңнамасына қайшы келмейтін өзге де міндеттерді қарауы мүмкін.

      75-бап. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды
              жүргізу кезінде тауарларды, жұмыстарды және
              көрсетілетін қызметтерді сатып алу

      1. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде, оның ішінде қосалқы мердігерлердің тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алуы мына тәсілдердің бірімен:
      1) ашық конкурс;
      2) бір көзден сатып алу;
      3) баға ұсыныстарын сұрату;
      4) электрондық сатып алу жүйесі арқылы;
      5) ашық тауар биржалары арқылы жүзеге асырылады.
      2. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.
      3. Тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді ашық
конкурс тәсілімен сатып алу кезінде конкурсты хабарландыру өткізу туралы аптасына кемінде үш рет жарияланатын және Қазақстан Республикасының барлық аумағына таратылатын мерзімді баспасөз басылымдарында, сондай-ақ сауда және индустриялық саясатты мемлекеттік реттеу саласындағы уәкілетті органның веб-сайтында мемлекеттік тілде және орыс тілінде жариялануға тиіс.
      4. Жер қойнауын пайдаланушылар, сондай-ақ Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алуды жүзеге асыруға жер қойнауын пайдаланушылар уәкілеттік берген тұлғалар, Қазақстан Республикасының аумағында конкурстар өткізуге міндетті.
      5. Осы баптың талаптары:
      1) кең таралған пайдалы қазбалар жөніндегі операцияларды барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушыларға;
      2) мемлекеттік сатып алу туралы заңнамаға сәйкес тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді сатып алуды жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушыларға;
      3) акцияларының пакеттері (қатысу үлестері) тікелей немесе жанама түрде ұлттық басқарушы холдингке тиесілі, жер қойнауын пайдалану құқығына ие заңды тұлғаларға қолданылмайды.

76-бап. Қазақстандық өндірушілерді қолдау

      1. Мердігер, сондай-ақ оның қосалқы мердігерлері Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізген кезде тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді осы Заңның талаптарына сәйкес, қазақстандық өндірушілерден сатып алуға міндетті.
      2. Сатып алатын тауарлардың, жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің қазақстандық жеткізушілері (өндірушілері) болған кезде конкурс өткізуге бірыңғай шетелдік ұйымдарды тартуға жол берілмейді.
      3. Конкурсты ұйымдастырушы конкурстың жеңімпазын анықтаған езде тауарлары, жұмыстары және көрсететін қызметтері конкурстың талаптарына және Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы заңнамасына сәйкес келген жағдайда, конкурсқа қатысушылардың - қазақстандық өндірушілердің конкурстық өтінімінің бағасын шартты түрде жиырма пайызға азайтады.

      77-бап. Жоғары технологияларды, жаңа және өңдейтін
              өндірістерді, магистральдық және өзге де
              құбырларды дамыту мен пайдалану, инфрақұрылымдық
              және өзге объектілерді тұрғызу мен бірлесіп
              пайдалану жөніндегі міндеттемелерді іске асыру

Жер қойнауын пайдаланушының жоғары технологияларды, жаңа және өңдейтін өндірістерді, магистральдық және өзге де құбырларды дамыту мен пайдалану, инфрақұрылымдық және өзге объектілерді тұрғызу мен бірлесіп пайдалану жөніндегі міндеттемелерді іске асыруы жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарттың ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.

      78-бап. Жер қойнауын пайдаланушының жер қойнауын
              пайдалану жөніндегі операцияларды тоқтатқан
              көздегі міндеттері

1. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды тоқтатқан кезде жер қойнауын пайдаланушының барлық өндірістік объектілері және жер учаскелері тұрғындардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ететін жағдайға келтірілуі қажет, ал жер қойнауын пайдаланушылар қызметінің салдарлары белгіленген заңнамалық тәртіпте жойылуға тиісті.
2. Барлауды немесе өндіруді, сондай-ақ барлаумен және (немесе) өндірумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуды және (немесе) пайдалануды тоқтатқан кезде, жұмыс аяқталған кездегі геологиялық және өзге құжаттама, осы Заңның 11-бабында белгіленген тәртіппен сақтауға тапсырылады.

79-бап. Мердігердің жабдыққа және өзге мүлікке меншігі

      1. Егер Заңда өзгеше белгіленбесе, барлау жүргізу мен өндіру үшін мердігер пайдаланған жабдық пен өзге мүлікке, ақшаны, бағалы қағаздар мен басқа да өндірістік емес мүлікті қоспағанда меншік құқығының сондай-ақ мұндай көшудің өтем мәселелері келісім-шартта белгіленеді.
      2. Жабдық пен мүлікке меншік құқығының Қазақстан Республикасына көшуіне қарамастан, келісім-шарт аумағынан мұндай жабдық пен мүлікті жер қойнауын пайдалану және қорғау жөніндегі уәкілетті органның немесе құзыретті органның талап етуі бойынша келісім-шарттың қолданылу мерзімі ішінде, сондай-ақ мұндай жабдықтың немесе мүліктің басқа жер қойнауын пайдаланушыға берілген жағдайларын қоспағанда, құзыретті органның нұсқауына сәйкес, не келісім-шартта өзгеше белгіленген кезде, келісім-шарттың қолданылу мерзімі өткен кезден бастап бір жылдың ішінде мұндай мүлік пен жабдықты келісім-шарт аумағында өзінің есебінен бөлшектеу не әкету міндеттілігі мердігерде сақталады.
      3. Мұндай жабдық пен мүліктің тиесілілігіне қарамастан келісім-шарт аумағынан жабдық пен өзге мүлікті бөлшектеу мен әкетуді мердігер адамдардың өмірі, денсаулығы және қоршаған орта үшін қауіпсіз тәсілмен Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына және құзыретті органның нұсқауларына сәйкес жүзеге асыруға тиіс.

8-тарау. Мұнай операцияларын жүргізу

80-бап. Мұнай операцияларын жүргізудің шарттары

      1. Мұнай операцияларын жүзеге асырушы мердігер мұнай операцияларын Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес, сондай-ақ келісім-шартта айқындалған тәртіпте және шарттарда жүргізуге міндетті.
      2. Мердігер жұмыс бағдарламасын және бекітілген жобалық құжаттардың талаптарын әзірлеу кезінде, сондай-ақ жүргізілген барлау мен өндіру процесінде кенорындарын әзірлеудің оң тәжірибесін басшылыққа алуға міндетті.
      3. Барлауды жүзеге асыратын мердігер кен орындарының қорларын
сынамалы пайдалануды жүргізуге құқығы бар.
      Сынамалы пайдалануды жүргізудің қажеттілігі мен мерзімін жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган белгілейді.
      4. Кенорнындағы мұнайдың қоры, сондай-ақ мұнайдың алыну деңгейі Қазақстан Республикасының пайдалы қазбалар қорлары жөніндегі мемлекеттік комиссиясында мемлекеттік сараптауға және бекітуге жатады.

81-бап. Көмірсутегі шикізаты кенорындарын барлау және
сынамалы пайдалану

      1. Барлау далалық геология-геофизикалық зерттеулерді, құрылымдық бұрғылауды, бұрғылауды, іздестіру және барлау ұңғымаларын бұрғылауды, сынауды және сынауды қамтиды. Барлау ұңғыманы бұрғылаудың саны, орналасқан жері және мерзімдері, олар шешетін міндеттері, қажетті зерттеулердің кешені мен көлемдері негізделетін іздестіру жұмыстарын бекіту жобасы бойынша жүргізіледі.
      2. Мұнай және газ-мұнай кенорындарында барлау процесінде осы заңда белгіленген тәртіппен бекітілген сынамалық пайдалану жобасына сәйкес ұңғымаларға сынамалық пайдалану жүргізіледі.
      3. Іздестіру жұмыстары жобасының белгіленген тәртіппен бекітілмеген іздестіру жұмыстарын жүргізуге, сондай-ақ іздестіру жұмыстары жобасының талаптарын бұзуға тыйым салынады.
      4. Сынамалық пайдалану жобасының белгіленген тәртіппен бекітілмеген сынамалық пайдалану жүргізуге, сондай-ақ сынамалық пайдалану жобасының талаптарын бұзуға тыйым салынады.

82-бап. Көмірсутек шикізаты кенорындарын өнеркәсіптік
игеру

      1. Кенорны немесе көмірсутектер шоғыры өнеркәсіптік игеру объектісі деп танылады, оны қабылданған игеру нұсқасы сәйкес пайдалану іске асырудың барлық мерзімінде рентабельді деп танылады.
      2. Көмірсутек кенорындарын игеру жұмыстарын жүргізу Қазақстан Республикасы Үкіметі бекітетін көмірсутек кенорындарын игеру ережесіне сәйкес жүзеге асырылады.
      3. Көмірсутек кенорындарын (шоғырларын) өнеркәсіптік игеруге қосуға, егер:
      1) мұнай кенорнын барлау жұмыстары орындалған болса, қажет болған жағдайда шоғырларга сынамалық пайдалану немесе кенорнының ұсынылған учаскелерін тәжірибелік-өнеркәсіптік игеру, ал газ кенорнына-кенорнын тәжірибелік-өнеркәсіптік пайдалану жұмыстары жүргізілген болса;
      2) көмірсутектердің қорларына және оларда болатын басқа ілеспе компоненттерге мемлекеттік сараптама жүргізілген және қорлар пайдалы қазбалар қорының мемлекеттік балансына қойылған болса;
      3) жоба өнеркәсіп қауіпсіздігі және жұмыс жүргізу технологиясы саласындағы уәкілетті органмен келісілді және қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіп қауіпсіздігі туралы заңнамаға сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға рұқсат етілді;
      4) өнеркәсіптік игеруге арналған жобалау құжаттары белгіленген тәртіппен бекітілген болса рұқсат етіледі.
      4. Кенорнын өнеркәсіптік игеру тәжірибелік-өнеркәсіптік жобаға, игерудің технологиялық схемасына және өнеркәсіптік игеру жобасына сәйкес жүзеге асырылады.
      5. Жер қойнауын пайдаланушылар көмірсутек шикізаты кенорындарын өнеркәсіптік игеруді жүзеге асыру кезінде геологиялық және маркшейдерлік бақылаудың және тиісті құжаттамалардың толық, жүйелі және сапалы жүргізілуін, оның сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.
      6. Заңнамалық тәртіппен бекітілмеген тиісті жобалау құжаттарынсыз өнеркәсіптік игеру, тәжірибелік-өнеркәсіптік игеру жұмыстарын жүргізуге, сондай-ақ жобалау құжаттарының талаптарын бұзуға тыйым салынады.
      7. Жер қойнауының жай-күйіне мониторинг және кенорындарын игеруге бақылау жүргізбей өнеркәсіптік игерумен байланысты кез келген жұмысты жүзеге асыруға рұқсат етілмейді.
      8. Табиғи газды өндіруге арналған келісім-шартта табылған кенорнынан табиғи газдың жеткізлімі бойынша мәміле жасалғанға дейін табиғи газды өндіруді бастауға құзыретті орган талап етуге құқығы жоқ, ал мердігер міндетті емес екені көзделуі мүмкін. Бұл ретте келісім-шарттың қолданылу мерзімі егер келісім-шартта өзгеше көзделмесе табылған табиғи газ кенорнынан табиғи газдың жеткізілімі бойынша тиісті мәмілелер жасалған кезге дейін тоқтатылады.
      Егер мердігер бір жылдың ішінде табиғи газдың жеткізілімі бойынша мәміле жасмаған жағдайда, құзыретті орган қисынды жағдайда үшінші тұлға арқылы мердігерден газдың жеткізіліміне арналған, оның ішінде мердігермен мәміле жасауға үшінші тұлғаның келісу шартымен отандық не шетелдік тұтынушыларға жеткізілетін газды кейіннен қайта сату мақсатында шарт жасасуды талап етуге құқылы. Егер мердігер және құзыретті орган белгілеген осындай үшінші тұлға осы мәселе бойынша келісімге келе алмайған жағдайда олар сот тәртібімен осы даудың шешілуін талап етуге құқылы.

83-бап. Ілеспе және (немесе) табиғи газды кәдеге жарату,
жағу

      1. Мұнай-газ кенорындарын ілеспе және (немесе) табиғи газды кәдеге жаратпай өнеркәсіптік игеруге тыйым салынады.
      2. Авариялық жағдайлар және халықтың денсаулығы мен қоршаған ортаға қауіп-қатер оқиғаларын қоспағанда, алауларда ілеспе және (немесе) табиғи газды жағуға тыйым салынады.
      3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарының күші 2004 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарт бойынша мұнай операцияларын жүзеге асырушы мердігерлерге ілеспе және (немесе) табиғи газды кәдеге жарату жөніндегі бағдарламаны іске асыру мерзімі аяқталғанға дейін, егер олар 2004 жылғы 1 желтоқсанға дейін мемлекеттік органда бекітілген (келісілген) немесе 2006 жылғы 1 шілдеге дейін құзыретті органда және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органда келісілген болса қолданылмайды.
      Бұл ретте ілеспе және (немесе) табиғи газды алауларда жағуға жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның шешімі бойынша және ілеспе және (немесе) табиғи газды кәдеге жарату жөніндегі бағдарламаны белгіленген іске асыру мерзімінде орындаған жағдайда немесе авариялық жағдайлар мен халықтың денсаулығы мен қоршаған ортаға қауіп-қатер жағдайында қоршаған ортаны қорғау саласындагы уәкілетті органның келісімімен рұқсат етіледі.
      3. Ұңғымалар мен табиғи газды кенорындарын жалпы үш жылдан аспайтын мерзімде сынамалық пайдалану жағдайында сынау кезінде ілеспе және (немесе) табиғи газды жағуға жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның шешімімен және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті органның келісімімен рұқсат етіледі.
      4. Мердігер осы баптың 4-тармағына сәйкес жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның рұқсатынсыз және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті органның келісімінсіз ілеспе және (немесе) табиғи газды жаққан жағдайда мердігер он күн ішінде осындай жағу туралы жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органды және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды жазбаша хабардар етуге міндетті. Мұндай хабарлама ілеспе және (немесе) табиғи газды жағу себептерін және жағылған газдың мөлшері туралы мәліметтерді қамтуы тиіс.

      84-бап. Мұнай операцияларын жүргізу процесінде авариялар
              мен өзге де қауіпті оқиғаларды болдырмау
              іс-шаралары

1. Мұнай операцияларын жүзеге асырушы мердігер осы Заңға сәйкес адамдардың өмірі мен денсаулығына және қоршаған ортаға қауіп тудыратын авариялар мен өзге де қауіпті оқиғаларды, сондай-ақ кенорындарын игерудің оң тәжірибесі мен Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасын басшылыққа ала отырып, мұнай операцияларын жүргізу процесіндегі меншікті жою қатерін болдырмау жөніндегі барлық тиісті шараларды қолдануға міндетті.
2. Мердігер мұнай операцияларын жүргізу кезінде, сондай-ақ мұнай-газ құбырларын салу және пайдалану кезінде және жобалық құжаттардың құрамындағы оларды бекіту кезінде апаттар мен өзге де қауіпті жағдайларды болдырмау жөніндегі іс-шаралардың бағдарламаларын әзірлеуге міндетті.

85-бап. Көмірсутек шикізаты кенорындарын жайластыру

      1. Қажет кәсіптік объектілерді және көмірсутектерді өндіру, дайындау, сақтау және тасымалдау үшін қажетті инфрақұрылымның өзге де объектілерін салу белгіленген тәртіппен бекітілетін жобалау құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады.
      2. Көмірсутек кенорындарын жайластыру объектілерін жобалау және салу кезінде осы объектілердің қауіпсіз жұмыс істеуі, болуы мүмкін авариялық жағдайлардың зардаптарын шектеу және азайту жөніндегі тиісті шаралармен қамтамасыз етілуге тиіс.
      3. Жайластыру объектілерін салу кезінде кенорнын игерудің қабылданған технологиялық нұсқасының жобалық көрсеткіштерінің өзгеруіне және өнеркәсіптік және экологиялық қауіпсіздік талаптарының бұзылуына апарып соқпас үшін жобалық құжатпен белгіленген оларды пайдалануға қосу кезектілігі сақталуға тиіс.

86-бап. Шекараға жақын кенорындарындағы барлау мен
өндірудің ерекшеліктері

      1. Егер мердігер жүргізілген барлау немесе өндіру нәтижесінде кенорны шекараға жақын екенін білген жағдайда мердігер бұл туралы құзыретті органды дереу хабардар етуге міндетті.
      2. Аумағында немесе қарауында осы шекараға жақын кенорнының бір бөлігі жатқан мемлекетпен Қазақстан Республикасының тиісті халықаралық келісімі болмаған жағдайда құзыретті орган мұндай мемлекетпен тиісті келісімге қол жеткізгенге дейін шекараға жақын кенорнында барлау мен өндіруді тоқтатуды талап етуге құқылы. Бұл ретте келісім-шарт құзыретті орган барлау мен өндіруді қайта бастауға рұқсат бергенге дейін өзінің қолданылуын тоқтатқан болып саналады.
      3. Осы Заңның нормалары мен Жер қойнауы туралы Қазақстан Республикасының заңнамасы шекараға жақын кенорнында Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шартқа қайшы келмейтін бөлігінде барлау мен өндіру жөніндегі қарым-қатынасқа қолданылады.
      Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарда белгіленген шекараға жақын кенорындарында барлау мен өндіру жұмыстарын жүргізудің тәртібі мен шарттары осы заңның нормалары алдында артықшылығы бар.

87-бап. Бір тұтас объекті ретінде кенорнында барлау
немесе өндіру

      1. Егер мердігер барлау немесе өндіру операцияларын жүргізетін кенорнының бір бөлігі басқа мердігердің келісім-шарттық аумағының шегінде болған жағдайда, онда мұндай мердігерлер өзінің таңдауы бойынша:
      1) осы кенорнында барлау және (немесе) өндіру жұмыстарын жүргізу құқығына ие бір ғана мердігер немесе ішінара бір келісім-шарттың негізінде жер қойнауын пайдалану құқығына ие бірнеше мердігер қалу үшін жер қойнауын пайдалану құқығын беру кезінде белгіленген беру рәсімдерін сақтай отырып барлау және (немесе) өндіру жүргізуге арналған өз құқығын беруге;
      2) жобалау құжаттарына тиісті өзгерістер енгізе және мұндай шартты құзыретті органмен алдын ала келісе отырып, бірыңғай тұтас ретінде кенорнына бірлесіп барлау мен өндіру жүргізу туралы шарт жасасуға міндетті.
      2. Мердігерлер осы баптың 1-тармағын сақтамаған жағдайда құзыретті орган сот тәртібімен біртұтас объекті ретінде мердігерлерден кенорнында бірлескен барлау немесе өндіру туралы шарт жасасуды талап етуге құқылы. Бірлескен барлау немесе өндіру туралы шарт жасасу кезінде барлық кенорындарына арналған бірыңғай жұмыс бағдарламасы жасалады, ол жер қойнауын зерттеу мен пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органдармен міндетті түрде келісілуі тиіс.
      3. Бірлескен барлау немесе өндіруді жүзеге асырушы мердігерлер оларға келісім-шартта, сондай-ақ жұмыс бағдарламасында жүктелген міндеттемелерді орындау бойынша ортақ жауапты болады.

88-бап. Мұнай операцияларын жүргізу және мұнайды
тасымалдау кезіндегі қауіпсіздік талаптары

      1. Мұнай операцияларын жүргізу және мұнайды тасымалдау кезіндегі қауіпсіздік адамның өмірі мен денсаулығын және қоршаған ортаны қорғауға бағытталған ұйымдастыру және техникалық іс-шаралар кешенін орындаудың белгіленген нормаларының сақталуымен, жерүсті және жерасты құрылыстары мен жабдықтарды қауіпсіз салуға және пайдалануға жағдай жасалуымен, сондай-ақ ықтимал авариялардың жойылуымен қамтамасыз етіледі.
      2. Мұнай, сондай-ақ оның өмірлік циклінің процестері техникалық реттеу объектілері болып табылады.
      3. Мұнай операцияларын жүргізу және мұнайды тасымалдау кезінде мердігер пайдаланатын жабдық пен басқа мүлік техникалық регламентпен белгіленген қауіпсіздік талаптарына сәйкес келуі тиіс.
      4. Мұнай төгу және құю режимі, сақтау және тасымалдау құралдарын құрастыру мен пайдалану жағдайлары мұнайға және оның өмірлік циклінің процестеріне қойылатын техникалық регламентпен белгіленген өрт қауіпсіздігі нормаларына сәйкес келуі тиіс.
      5. Мұнай өңдейтін зауыттарға өңдеуге жеткізілетін мұнай осы Заңмен белгіленген қауіпсіздік нормаларына және өзге де. нормативтік құқықтық актілерге сәйкес келуі тиіс.
      6. Мұнай операцияларын жүргізу және мұнай тасымалдау кезінде
қауіпсіздік шараларының кешені белгіленген тәртіппен бекітілген тиісті жобалау құжатында алдын ала ескерілуі тиіс.

89-бап. Ұңғымалар салу

      1. Ұңғымаларды салу және оларды пайдалануға беру жөніндегі барлық операциялар ұңғымаларды салу жобасына сәйкес жүзеге асырылуға тиісті. Ұңғымаларды салу жобалары өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті органмен келісілуге тиіс.
      2. Ұңғымаларды салу жобаларын:
      газдың құрамында күкіртті сутегі мөлшерден алты пайыз артық болған;
      құрлықтағы тереңдігі бес мың метрден астам;
      теңіздегі тереңдігі төрт мың метрден астам;
      сағалық қысымы 35 мегапаскальдан астам болған жағдайда құзыретті орган бекітеді.
      Ұңғымалардың басқа түрлері бойынша салу жобасын жер қойнауын пайдаланушы бекітеді.
      3. Ұңғымаларды салу жобаларын жасау бойынша арнайы талаптарды құзыретті орган бекітеді.

9-тарау. Теңізде және ішкі су айдындарында мұнай операцияларын жүргізу

90-бап. Теңізде және ішкі су айдындарында мұнай
операцияларын жүргізудің ортақ шарттары

      1. Теңізде мұнай операцияларын жүзеге асырушы мердігер бұл операцияларды теңіздегі кеме қатынасына, балық аулауға және әдетте теңіздің нақты учаскесінде жүзеге асырылатын басқа да заңды қызметке кедергі жасамау және зиян келтірмеу үшін жүзеге асыруға тиісті. Бұл ретте өз кезегінде теңізді заңды пайдалануды жүзеге асырушы мердігерлер теңіз қорғау аймақтарының немесе қауіпсіздік аймақтарының режимін сақтауға тиіс.
      2. Теңізде мұнай операцияларын жүзеге асырушы мердігерлер теңізде қоршаған ортаны қорғау бойынша ең жақсы тәжірибені басшылыққа алуға міндетті.
      3. Теңізде мұнай операцияларын жүргізуге жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған конкурстардың міндетті шарты кемінде елу пайыз мөлшерінде ұлттық компанияның тиісті келісім-шартына мердігер есебінде қатысу ұлесі болып табылады.
      Мұнай операцияларын жүргізу үшін теңіздің түбін пайдалану құқығы жер ресурстарын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті органның рұқсат беру жолымен беріледі.
      4. Теңізде мұнай операцияларын жүзеге асырушы мердігер мұндай тұлғаның кінәсі болуына қарамастан, теңізде өткізілген мұнай операцияларының нәтижесінде пайда болған теңіздің ластану жағдайында жеке немесе заңды тұлғаларға және қоршаған ортаға келтірілген залал мен шығын үшін жауапты болады.
      5. Теңізде мұнай операцияларын жүзеге асырушы мердігер теңіздің ластануын болдырмау жөнінде арнайы бағдарламалар жасауға және мұндай бағдарламаларды осы Заңның 84-бабында белгіленген тәртіппен бекітуге міндетті. Мұндай бағдарламалар жүргізілетін мұнай операцияларын ішкі бақылауды, персоналдың оқуын, ұңғымаларды бақылауға алу жөніндегі іс-шараларды, авариялық және басқа қауіпті оқиғалар туындаған және теңіз ластанған жағдайда қажетті жабдықпен және материалмен қамтамасыз етілуін не сонымен қатар теңіздегі аварияларды және олардың зардаптарын жоюға маманданатын өзге де ұйымдардың тартылуын қамтуы тиіс.
      6. Авариялар мен өзге де қауіпті оқиғаларды болдырмау жөніндегі арнайы бағдарламаға сәйкес теңізде мұнай операцияларын жүзеге асыратын мердігер қолданған алғашқы шараларға қарамастан теңіз ластанған жағдайда авариялар мен өзге де қауіпті оқиғаларды болдырмау жөніндегі арнайы бағдарламаға сәйкес, мердігер бұл үшін барлық қолжетімді құралдармен теңіздің ластану деңгейін жою не төмендету үшін барлық ықтимал шараларды қолдануға міндетті.
      7. Теңізде мұнай операцияларын жүзеге асыратын мердігер меншіктегі не осындай адамның пайдалануындағы теңіз құрылыстарына инспекция жүргізу үшін мемлекеттік органдардың өкілдерін, Қазақстан
Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес осы инспекцияны
жүргізуге өкілетті мемлекеттік органдардың өкілдерін тасымалдауды өз
есебінен ұйымдастыруға міндетті. Теңіз құрылыстарында мемлекеттік
органдардың өкілдерінің инспекция жүргізуі Қазақстан Республикасының
Үкіметі анықтайтын тәртіппен жүзеге асырылады және теңізде мұнай
операцияларын жүзеге асыратын мердігердің қалыпты қызметіне кедергі
жасамауға тиіс.
      8. Теңізде мұнай операцияларын жүзеге асыратын мердігер мемлекеттік органның жазбаша рұқсатын алмай теңіз құрылыстарын салуға немесе орналастыруды бастауға құқығы жоқ. Мердігер рұқсат алу үшін жоспарланған орналастыруды не теңіз құрылыстарын салуды бастағанға дейін құзыретті органға өтінішпен баруға міндетті. Өтініш жоспарланған теңіз құрылысының сипаттамасын, мерзімін және орналасқан жерін не осындай теңіз құрылысын салу бойынша жүргізілетін жұмыстарды қамтуы тиіс. Құзыретті орган теңізде мұнай операцияларын жүзеге асыратын мердігердің өтінішін қарауға және өтініш берген кезден бастап 30 күннен кешіктірмей тиісті шешім қабылдауға міндетті.
      Теңізде жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге арналған жұмыстардың орындалуын және (немесе) қызметтердің көрсетілуін жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғаларға осы баппен белгіленген нормалар қолданылады.
      9. Ішкі су айдындарында мұнай операцияларына теңіздегі мұнай операцияларына белгіленген осы Заңның ережелері қолданылады.
      10. Теңізде мұнай операцияларын жүргізу ерекшеліктері белгіленген тәртіппен бекітілген жобалау құжаттарында алдын ала ескерілуі тиіс.

91-бап. Мұнай операцияларын сақтық аймағының шегінде
жүргізу

      1. Мұнай операцияларын сақтық аймағының шегінде жүзеге асыратын мердігер осы Заңның 111 -бабында белгіленген талаптарға сәйкес тиісті мұнай операцияларын жүргізуге міндетті.
      2. Мұнай операцияларын сақтық аймағының шегінде жүзеге асыратын мердігер теңіздің ластануын болдырмау жөнінде арнайы бағдарламалар әзірлеуге және мұндай бағдарламаларды осы Заңның 84-бабында белгіленген тәртіппен бекітуге міндетті. Мұндай бағдарламалар барлау немесе өндіру объектілерін теңіз ортасынан қорғаудың тиісті дәрежесінде шұғыл консервациялау бағдарламасын, қоршаған ортаға зиян келтіруге қабілетті сақтаудағы мұнайды, материалдарды, бұрғылау ерітіндісін және басқа заттарды су басу аймағынан шығаруды, теңізді және басқа шаруашылық қызметін заңды пайдалануды, сондай-ақ теңіз ластанған жағдайда суды оқшаулау және тазарту жөніндегі бағдарламаларды қамтуы тиіс.
      3. Осы бапқа сәйкес мұнай операцияларын жүзеге асыратын мердігер қолданған ластанудың алдын алу шараларына қарамастан теңіз ластанған жағдайда мердігер теңіздің ластану зардаптарының қауіптілігін барлық қолжетімді құралдармен жою не азайту үшін барлық ықтимал шараларды қолдануға міндетті.

92-бап. Теңізде барлау және өндіру жүргізудің шарттары

      1. Теңізде барлауды жүзеге асыратын мердігер келісім-шарттық аумақтың барлық қажетті геофизикалық және сейсмикалық зерттеулері жүргізілген жағдайда ғана іздестіру және барлау ұңғымаларын бұрғылауга кірісуге құқылы.
      2. Мердігер бұрын бұрғыланған ұңғыманы бақылаудан шығару кезінде қысымды түсіру үшін ұңғыманы бітей бұрғылауды қоспағанда, құзыретті органның жазбаша рұқсатынсыз іздестіру, барлау, игеру ұңғымаларын немесе басқа ұңғымаларды бұрғылауды бастауға құқығы жоқ, мұндай ұңғымаларды бақылаудан алудың басқа әдістерін қолдану мүмкін емес немесе қалыптасқан жағдайда тиімсіз болып табылады. Бұл ретте мердігер осындай бітейтін ұңғымаларды бұрғылау туралы шешім қабылдауға ықпал еткен нақты жағдайлар мен себептерін көрсете отырып, ақылга қонымды мерзімде осындай бітейтін ұңғымаларды бұрғылауды бастау туралы құзыретті органды жазбаша хабардар етуге міндетті.
      3. Құзыретті орган мердігерде не оларды қызықтыратын қосалқы мердігерде бұрғылау жұмыстарын жүргізуге арналған тиісті лицензиясы болған, жобалау құжаттары мен жұмыс бағдарламасында мердігерге жүктелген жұмыстардың орындалуын белгілейтін факті, теңіз құрылысы бойынша тиісті инспекцияның қорытындысы болған, мердігердің осы ұңғыманы бұргылау кезінде туындайтын қауіп-қатерді міндетті сақтандыру бойынша міндеттемелерінің сақталу фактісі болған, осындай ұңғыманы бұрғылау жобасы бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындагы уәкілетті органның мемлекеттік экологиялық сараптамасының оң тұжырымы болған және мемлекеттік органның теңіз құрылысын салуға немесе орналастыруға рұқсаты болған жағдайда ұңғыманы бұрғылауға рұқсат береді. Өтінішке осындай өтініште көрсетілген фактілерді растайтын тиісті құжаттар қоса берілуге тиіс.
      4. Құзыретті органның жазбаша рұқсаты болмаса қойнауқатішілік қысымды сақтау үшін ілеспе және табиғи газды толтыруға тыйым салынады. Құзыретті орган мұндай рұқсатты басқа әдістер қойнауқатішілік қысымды сақтауға тиімсіз және мұндай толтыру қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган берген мұндай толтыруды сипаттайтын жоба бойынша мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң тұжырымы болған кезде қоршаған орта мен адам өмірі үшін жеткілікті қауіпсіздік деңгейіне ие болғанда беруге құқылы.
      5. Теңізде барлау мен өндіруді жүзеге асыратын мердігерде теңіз құрылысында немесе 30 минуттық қол жететін жерде теңізді тазарту жұмыстарын жүргізу үшін қажетті мөлшерде тиісті жабдық, материалдар мен заттар болуы міндетті. Мемлекеттік органдар олардың құзыретіне сәйкес материалдарға, заттарға, олардың саны мен қолжетімділігіне қойылатын нормативтер мен талаптарды белгілейді.
      6. Осы Заңға сәйкес бекітілетін теңізде авариялық және басқа да қауіпті оқиғаларды болдырмау бағдарламалары, барлау мен өндіру жүргізу кезінде теңіздің ластанған жағдайда теңізді дереу оқшаулау және тазарту шараларын қамтуы тиіс.

93-бап. Теңізде мұнай-газ құбырларын салу және пайдалану

      1. Теңізде мұнай-газ құбырларын салуды және пайдалануды жүзеге асыратын мердігердің мемлекеттік органның жазбаша рұқсатынсыз мұнай газ құбырларын салу, монтаждау немесе төсеу жұмыстарын бастауға құқығы жоқ. Мұндай рұқсат осы Заңның 90-бабының 7-тармағында белгіленген жалпы тәртіппен беріледі.
      2. Теңізде мұнай-газ құбырларын салуды және пайдалануды жүзеге
асыратын мердігердің табиғи монополиялар саласындағы қызметті бақылау
мен реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік органның лицензиясынсыз мұнай-газ құбырын пайдалануды бастауға құқығы жоқ. Табиғи монополиялар саласындағы қызметті бақылау мен реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган осы мердігердің өтінішінің негізінде мұнай-газ құбыры бойынша тиісті инспекцияның тұжырымы, қауіп-қатерді міндетті сақтандыру бойынша осындай тұлғаның міндеттерінің сақталу фактісі, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісілген мұнай-газ құбырында авариялар мен басқа да қауіпті оқиғаларды болдырмау жөніндегі бағдарламасы болған жағдайда өтініш берген кезден бастап отыз күннен кешіктірмей лицензия беру туралы шешім қабылдайды.
      3. Теңізде мұнай-газ құбырларын салу және пайдалану кезінде жүргізіліп жатқан операциялардың адамның өмірі мен денсаулығына және
қоршаған ортаға қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі талаптар мен
нормалардың сақталуы қамтамасыз етілуге тиіс.
      4. Теңізде мұнай-газ құбырларын салу және пайдалану ерекшеліктері белгіленген тәртіппен бекітілген жобалау құжаттарында алдын ала ескерілуі тиіс.

      94-бап. Теңізде мұнай қоймалары мен резервуарларын салу
              және пайдалану

1. Теңізде мұнай қоймалары мен резервуарларын салуға және пайдалануға тыйым салынады.
2. Тікелей теңіз құрылыстарынан мұнайды танкерлермен тасымалдау
кезінде мұнайды уақытша сақтауды (20 күннен көп емес) қоспағанда, теңіз құрылыстарында мұнайды сақтауға және жиып қоюға тыйым салынады.

95-бап. Жасанды аралдар, бөгеттер, құрылыстар мен
қондырғылар

      1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қоршаған ортаны және биоресурстарды қорғау және сақтау шартымен теңізде мұнай операцияларын жүргізуге, ғылыми зерттеулерге және басқа мақсатқа арналған жасанды аралдарды, бөгеттерді, құрылыстар мен қондырғыларды құруға, пайдалануға және қолдануға рұқсат беретін және реттейтін айрықша құқығы болады.
      2. Осындай жасанды аралдардың, бөгеттердің, құрылыстар мен қондырғылардың айналасына әр нүктенің сыртқы жағынан бес жүз метр қашықтыққа созылатын қауіпсіздік белдемдері орнатылады. Аралдар, бөгеттер, құрылыстар мен қондырғылар сондай-ақ олардың айналасындағы қауіпсіздік белдемдері халықаралық кеме қатынасы мен балық аулау кәсібіне арналған аса маңызды дағдылы теңіз жолдарында кедергі бола алмайтын жерлерге орналастырылады.
      3. Жасанды аралдарды, бөгеттерді, құрылыстар мен қондырғыларды күтіп ұстауға және пайдалануға жауапты ұйымдар олардың қорғалуын,
сондай-ақ олардың орналасқан жері туралы ескертетін тиісті құралдардың болуын қамтамасыз етуге тиіс.
      4. Жасанды аралдар, бөгеттер, құрылыстар мен қондырғылар егер олар шаруашылық немесе өзге мақсатқа пайдаланылмайтын болса адамдардың қауіпсіздігіне қатер, кеме қатынасына немесе балық аулау кәсібіне кедергі жасамау үшін бөлшектенуге тиісті.
      5. Жасанды аралдарды, бөгеттерді, құрылыстар мен қондырғыларды жасау, пайдалану және қолдану Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін мұнай операцияларын жүргізу кезінде жасанды аралдарды, бөгеттерді, құрылыстар мен қондырғыларды монтаждауға, пайдалануға және қолдануға рұқсат беру тәртібі мен шарттары туралы ережеге сәйкес жүргізіледі.

96-бап. Теңізде мұнай операцияларын жүргізу кезінде
қалдықтарды тастау және көму

1. Теңізде мұнай операцияларын жүргізу кезінде қалдықтарды теңізге тастауға және теңіздің түбіне көмуге тыйым салынады.
2. Техникалық суды теңізге тастау оларды белгіленген нормативтерге дейін тазарту шартымен мемлекеттік бақылау органдарының рұқсатымен және бақылауымен ғана жүзеге асырылады.

97-бап. Теңіздегі ғылыми зерттеулер

      1. Теңіздегі ғылыми зерттеулер құзыретті органның рұқсатымен ғана жүргізілуі мүмкін. Теңізде ғылыми зерттеулер жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.
      2. Теңіздегі ғылыми зерттеулерді қазақстандық және шетелдік заңды және жеке тұлғалар, шетелдік мемлекеттік және құзыретті халықаралық ұйымдар жүзеге асыра алады.
      3. Теңізде ғылыми зерттеулер жүргізген кезде мынадай принциптер сақталуы тиіс:
      1) теңіздегі ғылыми зерттеулер теңізді заңды пайдалануды жүзеге асырушы басқа тұлғаларға жөнсіз кедергі жасамауға тиіс;
      2) теңіздегі ғылыми зерттеулер табиғат қорғау іс-шараларын сақтай отырып тиісті дәрежедегі ғылыми әдістермен және құралдармен жүргізіледі;
      3) теңіздегі ғылыми зерттеулер барысында жиналған барлық деректер оларды өңдегеннен және талдағаннан кейін Қазақстан Республикасына берілуі тиіс және Қазақстан Республикасы Үкіметінің алдын ала рұқсатынсыз емін-еркін таратылмауға немесе жариялануға тиісті емес.

98-бап. Өндірілген мұнайды өлшеу

      1. Мердігер келісім-шарттық аумақта өндірілген мұнайды өлшеу мен салмақтауды Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен әдіске сәйкес жүрпзеді.
      2. Мердігер белгіленген тәртіппен анықталған уақыт мерзімінен кейін жүйелі түрде құзыретті органның өкілінің қатысуымен мұнайды салмақтау және өлшеу үшін қолданылатын жабдықтар мен аспаптарға сынау жүргізеді.
      3. Егер сынау немесе байқау кезінде жабдықта немесе аспапта ақау болса, онда жарамсыздық мерзімін анықтау мүмкін болмаған жағдайда ақаудың мерзімі осының алдындағы өлшеуден ақауды анықтаған күнге дейінгі уақыттың жартысы ретінде анықталады.

10-тарау. Магистральдық құбыр көлігі

99-бап. Магистральдық құбырға меншік құқығы

      1. Магистральдық құбыр бөлінбейтін технологиялық жүйе болып табылады және мемлекеттік және жеке меншікте болуы мүмкін.
      2. Магистральдық құбырларды салу туралы шешімді Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайды.
      3. Магистральдық құбырлар, сондай-ақ меншігінде магистральдық құбыры бар заңды тұлғалардағы қатысу үлестері (акция пакеттері, жарналары), меншігінде қазақстан қоғамының тұрақты дамуы үшін әлеуметтік-экономикалық маңызы бар стратегиялық объектілерге жататын магистральдық құбырлары бар заңды тұлғалардың қабылдайтын шешімдеріне тура немесе жанама шешім белгілейтін немесе ықпал ететін мүмкіндігі бар жеке және заңды тұлғалардың қатысу үлестері (акциялар пакеттері, жарналары), оларды иелену және (немесе) пайдалану және (немесе) билік ету Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігінің жай-күйіне ықпал етуі мүмкін.
      4. Осы баптың 3-тармағында көрсетілген кез келген мүлік ауыртпалығын үшінші тұлғалардың құқықтарымен немесе оны кез келген себеппен иеліктен алуға тек Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейтін тәртіппен қабылданатын үшінші тұлғалардың құқығымен стратегиялық объектілерге салық салуға немесе оларды иеліктен шығаруға рұқсат беру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша рұқсат етіледі.
      5. Осы баптың 3-тармағында көрсетілген мүлік жеке меншікте болған және оның меншік иесінің мүлікті сату немесе оны кез келген тәсілмен иеліктен шығару ниеті болған жағдайда, Қазақстан Республикасы Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейтін тәртіппен бағалау қызметі туралы заңнамаға сәйкес анықталатын нарықтық құны бойынша мүлікті меншік иесінен алуда (сатып алуда) басым құқыққа ие.
      6. Осы баптың 3-тармағында көрсетілген мүлікті иеліктен шығаруға бағытталған және осы баптың 4 және 5-тармақтарының талаптарын бұзуға жасалған мәмілелер мен өзге іс-әрекеттер оларды жасаған кезден бастап жарамсыз болып табылады.

100-бап. Магистральдық құбырды пайдалану

      1. Магистральдық құбыр объектілерін пайдалану Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен, магистральдық құбырды техникалық пайдалану, қауіпсіздік және қорғау ережесіне сәйкес жүзеге асырылады.
      Көрсетілген ереже барлық мемлекеттік органдар, кәсіпорындар, жер пайдаланушылар, лауазымды тұлғалар мен азаматтар магистральдық құбырдың иесімен өзара іс-қимыл кезінде орындау үшін міндетті болып табылады.
      2. Энергиямен жабдықтау кәсіпорындарына магистральдық құбыр иесінің келісімінсіз белгіленген энергия тұтыну лимитін шектеу жөнінде режимдік іс-шаралар өткізуге тыйым салынады.
      3. Магистральдық құбырдың иесі облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органдармен және басқа мүдделі кәсіпорындармен және ұйымдармен келісім бойынша магистральдық құбыр объектілерін қауіпсіз пайдалану шарттарын қамтамасыз ету, ықтимал аварияларды, төтенше жағдайлар мен олардың зардаптарын жою жөнінде бірлескен іс-шаралар әзірлейді.
      4. Магистральдық құбырдың иесі оның техникалық пайдалану, қауіпсіздік және қорғау ережелерінің сақталуына жауапты болады.
      5. Магистральдық құбырды қорғау аймағында оның иесінің келісімінсіз жұмыстың кез келген түрлері мен іс-әрекетке тыйым салынады.
      6. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін құрылыс нормалары мен ережелерімен белгіленген ең қысқа қашықтық шегінде магистральдық құбырға қатысы жоқ кез келген объектіні салуға тыйым салынады.

      101-бап. Магистральдық құбыр иесінің жергілікті өкілді
               және атқарушы органдармен және жүк
               жөнелтушілермен өзара қарым-қатынасы

      1. Жергілікті өкілді және атқарушы органдардың мұнай сақтау және тарату процестеріне байланысты магистральдық құбырдың оперативті өндірістік қызметіне араласуға құқығы жоқ.
      2. Авариялық қызметтердің жұмысшылары, магистральдық құбырдың авариялық және арнайы техникасы басқа жұмыстарға алаңдай алмайды.
      3. Магистральдық құбырдың өткізу қабілетінің бар резервімен оның иесінің жүк жөнелтушіге мұнайды тасымалдаудан бас тартуға құқығы жоқ. Бұл ретте жүк жөнелтушілердің бірдей тариф бойынша көлік қызметтерін алуға тең құқығы болады.

102-бап. Магистральдық құбырларды қорғау аймақтары

      1. Халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қоршаған ортаға зиян келтіруді болдырмау, сондай-ақ қауіпсіз пайдалану үшін жағдай жасау мақсатында магистральдық құбырлар трассасының өн бойына (кез келген түрде оларды төсеу) оның ішінде магистральдық құбыр объектілерінің айналасына магистральдық құбырлардың қауіпсіздігі жөніндегі техникалық регламент талаптарына сәйкес арнайы белгілермен жерді білдіретін қорғау.
      аймағы қалыптасады. Бірнеше құбырды бір техникалық дәлізге орналастырған кезде барлық құбыр үшін біртұтас қорғау аймағы құрылады.
      2. Магистральдық құбырды қорғау аймағына: құрылыстардың, құрылғылар мен басқа объектілердің, қызметтік жолдардың сақталуын, беріктігін және орнықтылығын қамтамасыз ету үшін қажет қорғайтын орман аймақтары, жер учаскелері, сондай-ақ сел қауіпті, көшкін қауіпті аймақтарда орналасқан магистральдық құбырды бұру сызығына жанасатын және басқа қауіпті әсерге ұшыраған жерлердегі жер учаскелері кіреді.
      3. Физикалық қорғауға жататын қорғау аймақтарының шекаралары мен магистральдық құбыр объектілері магистральдық құбыр қауіпсіздігі жөніндегі техникалық регламенттің талаптарына сәйкес белгіленеді.
      4. Магистральдық құбырлар инженерлік коммуникациялармен бірге бір техникалық дәлізден өткен немесе олар өзара қиылысқан кезде осы құбырлар мен коммуникацияларды пайдаланатын ұйымдардың өзара қарым-қатынасы магистральдық құбырлардың қауіпсіздігі жөніндегі техникалық регламенттің талаптарына сәйкес анықталады.
      5. Магистральдық құбырлардың қорғау аймақтарында магистральдық құбырлардың иесі беретін жазбаша рұқсатсыз және қорғау ұйымдарының бұл туралы хабарламасынсыз шаруашылық қызметін жүзеге асыруға тыйым салынады.

103-бап. Суасты құбырлары мен кәбілдерді салу, төсеу және
пайдалану

Суасты құбырлары мен кәбілдерді салу, төсеу және пайдалану мұнай айналымы саласындағы техникалық регламентке сәйкес жүзеге асырылады.

11-тарау. Жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғау, жер қойнауын тиімді және кешенді пайдалану, халықтың және персоналдың қауіпсіздігі

      104-бап. Жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғаудың, жер
               қойнауын тиімді және кешенді пайдаланудың
               міндеттері

      Жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғау, жер қойнауын зерттеу және пайдалану:
      1) халықтың денсаулығын және өмірін қорғауға;
      2) жер қойнауының ресурстарын тиімді және кешенді пайдалануға;
      3) табиғи ландшафтарды сақтау және бүлінген жерлерді, өзге де геоморфологиялық құрылымдарды қалпына келтіруге;
      4) жер сілкінуді, көшкінді, су басуды, топырақтың отыруын болдырмау мақсатында жер қойнауының үстіңгі бөліктерінің энергетикалық жай-күйін сақтауға;
      5) су объектілерінің табиғи жағдайын сақтауды қамтамасыз ету бағыттарына негізделген құқықтық, ұйымдастыру, экономикалық, технологиялық жүйелерді және басқа шараларды қамтиды.

105-бап. Жалпы экологиялық талаптар

Жер қойнауын пайдаланудың барлық сатыларында болжауды, жоспарлауды, жобалауды қоса алғанда, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасында көзделген экологиялық талаптар басымдық ретте сақталуға тиіс.

106-бап. Жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргізудің
экологиялық негізі

Жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргізу үшін осы операцияларды жүргізуге мемлекеттік экологиялық сараптама берген онды қорытынды және соның негізінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның міндетті шарт ретінде келісім-шартқа тиісті экологиялық талаптарды қоса алғанда, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына сәйкес берген экологиялық рұқсаты қажетті экологиялық негіз болып табылады.

107-бап. Жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалану мен
жер қойнауын қорғау саласындағы талаптар

      1. Жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалану мен жер қойнауын қорғау саласындағы талаптар:
      1) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін, соның ішінде өндіруге қатысы жоқ мақсаттарға пайдалану үшін берілетін пайдалы қазбалар, кенорындары жер қойнауы учаскелері қорының ауқымы мен құрылымын нақты бағалау үшін жер қойнауын ілгерілей геологиялық зерттеудің толымдылығын қамтамасыз ету;
      2) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізудің барлық сатыларында жер қойнауы ресурстарын ұтымды және кешенді пайдалануды қамтамасыз ету;
      3) бай учаскелерді таңдап игеруге жол бермей пайдалы қазбаларды жер қойнауынан бөліп алудың толымдылығын қамтамасыз ету;
      4) кенорнын игеру кезінде айырып алынған және жер қойнауында өтелген қорлар негізгі және онымен бірге орналасқан пайдалы қазбаларды және қосалқы компоненттерді, соңың ішінде минералдық шикізатты, өңдеу өнімдері мен өндіріс қалдықтарын нақты есепке алу;
      5) бастапқы өңдеу деректері бойынша мемлекеттік баланста есепте тұрған пайдалы қазбалар қорларын түзетуді жою;
      6) су жинау алаңдарында және жерасты сулары жинақталған жерлерде ауыз сумен немесе өнеркәсіптік сумен қамтамасыз ету үшін пайдаланылатын өнеркәсіптік және тұрмыстық қалдықтардың жиналуын болғызбау;
      7) жер қойнауын кенорындарының сапасын төмендететін немесе оларды пайдалануды және игеруді күрделілендіретін су басудан, өрттен және басқа сүрапыл факторлардан қорғау;
      8) жер қойнауын пайдалану, әсіресе мұнайды, газды және басқа заттар мен материалдарды жер астында сақтау, зиянды заттар мен қалдықтарды көму, қалдық суларды ағызу жөніндегі операцияларды жүргізуде жер қойнауын ластанудан сақтау;
      9) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды тоқтата тұру, доғару, кенорнын игеру объектілерін тоқтатып қою мен тарату жөніндегі белгіленген тәртіпті сақтау;
      10) өндірісті және тұрмыстық қалдықтарды мен орналастыру кезінде олардың су ағызатын алаңдарда және жерасты сулары орналасқан жерлерде жиналуын болдырмау мақсатында экологиялық талаптарды қамтамасыз ету болып табылады.
      2. Жер қойнауын пайдаланушылар жер қойнауын пайдаланумен, пайдалы қазбалар кенорындарын геологиялық зерттеу, барлау мен игеруді жүзеге асырумен байланысты жұмыстарды жобалау кезінде осы баптың 1-тармағында көзделген жер қойнауын ұтымды пайдалану мен қорғау жөніндегі талаптарды қамтамасыз етуге міндетті.

108-бап. Жер қойнауын пайдалану объектілерін тарату және
консервациялау

      1. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге, барлау мен өндіруге, соның ішінде жерасты суларын, шипалы балшықты, қалдық суларды ағызуға үшін жер қойнауын барлауға, сондай-ақ жер қойнауын пайдалану объектісінің технологиялық бірліктерін (блоктарды, панелдерді, қазбаларды, әртүрлі мақсаттағы мұнай және газ ұңғымаларын) қоспағанда, барлауға және (немесе) өндіруге байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға қатысты жұмыстар жүргізілетін немесе жүргізілген жер қойнауын пайдалану объектілері жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды тоқтатқан кезде, сондай-ақ келісілген және бекітілген жобалау құжаттары мен жұмыс бағдарламасына сәйкес пайдалы қазбалар қорларын толық өңдеген жағдайда таратуға немесе консервацияға жатады.
      2. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды тоқтатқан кезде жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалану объектісін тарату немесе консервациялау жұмыстарын орындауға дереу кіріседі. Өндіруді тоқтату туралы шұғыл шешім қабылдау қажеттігі жағдайында жер қойнауын пайдаланушы өндірістік объектілердің оларды тарату немесе консервациялау басталғанға дейін сақталуын қамтамасыз ететін кешенді іс-шаралар өткізеді.
      3. Жер қойнауын пайдалану объектілері қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстарды орындауға және қызметтер көрсетуге арналған тиісті лицензиясы бар жобалау ұйымдары әзірлеген, сондай-ақ жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі қоршаған ортаны қорғау саласындағы, өнеркәсіп қауіпсіздігі, санитарлық-эпидемиологиялық қызмет саласындағы, жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті органнан келісуден өткен және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін жер.қойнауын пайдалану объектілерін тарату немесе консервациялау ережесінің негізінде жобаны жобалау мен іске асыру жөніндегі жұмыстарды жүргізуді қаржыландыратын жер қойнауын пайдаланушы бекіткен тарату немесе консервациялау жобасына сәйкес таратылады немесе консервацияланады.
      4. Жер қойнауын пайдалану объектісін тарату және консервациялау жұмыстары қоршаған ортаны қорғау, жер қойнауын зерттеу және пайдалану, өнеркәсіп қауіпсіздігі, санитарлық-эпидемиологиялық қызмет, жер ресурстарын басқару және жергілікті атқарушы органдардың өкілдерінен құзыретті орган құратын комиссия жер қойнауын пайдалану объектісін тарату және консервациялау жөніндегі жұмыстарды қабылдау актісіне қол қойғаннан кейін аяқталған болып есептеледі.
      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органдар тарапынан бекітілген жер қойнауын пайдалану объектісін тарату және консервациялау жұмыстарын қабылдау актісін алғаннан кейін геологиялық, маркшейдерлік және өзге де құжаттамалар жұмыстар аяқталған кезге дейін толықтырылады және белгіленген тәртіппен жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға сақтауға беріледі.
      6. Объектіні таратуға немесе консервациялауға байланысты жұмыстарды қаржыландыру тарату қорының қаражаты есебінен жүзеге асырылады. Тарату қорына аударымдарды мердігер Қазақстан Республикасының аумағындағы кез келген банкідегі арнайы депозиттік шотқа аударады. Бұл ретте тарату қорын пайдалануды мердігер жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органмен келісілген құзыретті органның рұқсатымен жүзеге асырады. Тарату қорын құру тәртібі, тарату қорына аударымдардың көлемі, осындай төлемақылардың мерзімділігі туралы шарттарды келісім-шарт айқындайды.

109-бап. Экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан
ерекше құнды жер қойнауы учаскелері

      1. Ерекше экологиялық, ғылыми, мәдени және үзілістік құндылықты білдіретін жер қойнауы учаскелері ерекше күзетілетін құқықтық режимі болатын не мемлекеттік табиғи-қорық қорының дағдылы, бірегей және сирек кездесетін геологиялық, геоморфологиялық және гидрогеологиялық объектілерін сақтауға арналған шаруашылық қызметі реттелетін режимдегі ерекше қорғалатын табиғи аумақтар болып табылады.
      2. Экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды жер қойнауы учаскелерін қорғау мен пайдаланудың ерекшеліктері Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңдарымен белгіленеді.
      3. Экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды жер қойнауы учаскелерін өзге қажеттер үшін алып қоюға жол берілмейді.
      4. Экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды геологиялық, геоморфологиялық және гидрогеологиялық объектілер табылған жағдайда жер қойнауын пайдаланушылар тиісті учаскеде жұмысты тоқтатуға және бұл туралы жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органға және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға хабарлауға міндетті.

110-бап. Пайдалы қазбалар орналасқан алаңдарда құрылыс
салу шарттары

      1. Елді мекендерді, өндірістік кешендерді және басқа шаруашылық объектілерін жобалауға және салуға рұқсат жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органның болашақ құрылыс учаскелері астындағы жер қойнауында пайдалы қазбалардың жоқтығы немесе оның маңызы аздығы жайындағы қорытындыларын алғаннан кейін ғана беріледі.
      2. Пайдалы қазбалар жатқан алаңдарда құрылыс салу, сондай-ақ олар жатқан орындарда жерасты құрылыстарын салу, жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органдардың және пайдалы қазбаларды өндіру мүмкіндігі қамтамасыз етілген немесе құрылыс салудың экономикалық тиімділігі дәлелденген жағдайда өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті органның рұқсатымен жүргізіледі.
      3. Пайдалы қазбалар жатқан алаңдарда рұқсатсыз құрылыс салу оған келісім-шарт аумағының жерлерін қалпына келтіруге және салынған объектілерді қайта бұзуға кеткен шығындардың қайтарымынсыз тоқтатылады.

111-бап. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды
сақтық аймағының шегінде жүргізу

1. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды сақтық аймағының шегінде жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы жер қонауын пайдалану жөніндегі осы операцияларды судың деңгейінің көтерілуі жағдайында теңіздің ластануын болдырмайтындай немесе барынша төмендететіндей етіп жүргізуге міндетті.
2. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды сақтық аймағының шегінде жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдаланушының кінәсы болу-болмауына қарамастан оның келісім-шарттық аумағынан теңіздің ластануы жағдайында қоршаған ортаға не жеке немесе заңды тұлғаларға келтірілген зиян мен залал үшін жауапкершілікте болады.

      112-бап. Теңізде, ішкі су айдындарында, төтенше
               экологиялық оқиғалар аймақтарында және ерекше
               қорғалатын табиғат және мәдениет объектілерінде
               мұнай операцияларын жүргізу

      1. Теңізде, ішкі су айдындарында, төтенше экологиялық оқиғалар аймақтарында және ерекше қорғалатын табиғат және мәдениет объектілерінде мұнай операцияларын жүргізу мүмкіндігі туралы жалпы шешімді Қазақстан Республикасы Үкіметінің ұсынуымен мемлекеттік экологиялық сараптамалар қорытындысының негізінде Қазақстан Республикасының Президенті қабылдайды.
      2. Теңізде, ішкі су айдындарында, төтенше экологиялық оқиғалар аймақтарында және ерекше қорғалатын табиғат және мәдениет объектілерінде мұнай операцияларын жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.
      3. Кенорнын пайдалану кезінде теңіздің қорық бөлігіндегі мұнайды тасымалдау экологиялық заңнамада белгіленген талаптарды сақтай отырып құбырмен жүзеге асырылады.

      113-бап. Жер қойнауын пайдалануда халықтың және
               қызметкерлердің қауіпсіздік жағдайларын
               қамтамасыз ету

      1. Жер қойнауын пайдаланушы заңда көзделген жұмыс жүргізу қауіпсіздігінің нормалары мен ережелері орындалуын, сондай-ақ авариялардың, жазатайым оқиғалар мен кәсіптік аурулардың алдын алу және оны жою жөніндегі шаралардың жүргізілуін қамтамасыз етуге міндетті.
      2. Егер адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп туғызатын болса, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге тыйым салынады.
      3. Жер қойнауын пайдалану кезінде техникалық қауіпсіздік және өндірістік санитарлық ережелері мен нормаларының сақталуына мемлекеттік бақылауды өнеркәсіпте жұмыстардың қауіпсіз жүргізілуін қадағалау және тау-кен қадағалауы жөніндегі уәкілетті орган және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асырады.
      4. Жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргізудің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі талаптары мыналар болып табылады:
      1) жұмысқа арнаулы дайындығы және мамандығы бар адамдарды, ал тау-кен жұмыстарын басқаруға тиісті арнаулы білімі бар адамдарды жіберу;
      2) тау-кен және бұрғылау жұмыстарындағы адамдарды арнаулы киімдермен, дербес және ұжымдық қорғау құралдарымен қамтамасыз ету;
      3) қауіпсіздік талаптары мен санитарлық нормаларға сай келетін машиналарды, жабдықтар мен заттарды қолдану;
      4) қопарғыш заттар мен қопару құралдарын, есепке алу және дұрыс сақтау, сондай-ақ оларды орнымен және қауіпсіз пайдалану;
      5) жұмыстың технологиялық циклын қамтамасыз етуге қажет және қауіпті жағдайларды болжауға жеткілікті геологиялық, маркшейдерлік және басқа бақылаулар кешенін жүргізу, қауіпті аймақтарды уақтылы анықтау және оны тау-кен жұмыстары жоспарына түсіру;
      6) кеніштің атмосферасының жай-күйін, ондағы оттегі мөлшерін, зиянды және жарылғыш қауіпті газдар мен тозаңдарды ұдайы бақылау;
      7) жұмысты жүргізудің қауіпсіз аймақтарының шектерін анықтайтын техникалық құжаттамалары мен аварияларды жоюдың жоспарларын мәліметтермен уақытылы толықтыру;
      8) қатқыл пайдалы қазбалар кенорындарын игерудің, мұнай, газ және жерасты суларының кенорындарын игерудің және орналастырудың
жобалары мен технологиялық сызбаларының жобалау жүйелерін сақтау;
      9) газдардың күтпеген жерден шығарылуын, судың, пайдалы
қазбалардың және кен жыныстарының сыртқа жарып шығып кетуін,
сондай-ақ тау соққыларын болжау және алдын алу жөніндегі арнайы іс-шараларды жүзеге асыру.
      5. Жұмысшылардың өмірі мен денсаулығына тікелей қауіп туған жағдайда жер қойнауын пайдаланушылардың лауазымды адамдары жұмысты дереу тоқтатып, адамдарды қауіпсіз жерге тасымалдауды қамтамасыз етуге міндетті.
      6. Жер қойнауын пайдалану операциялары әсер ететін аймақтарда халықтың өмірі мен денсаулығына тікелей қауіп туған жағдайда тиісті ұйымдардың басшылары бұл туралы жергілікті атқарушы органдарға кідіріссіз баяндауға міндетті.
      7. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялар әсер ететін аймақта халықтың өмірі мен денсаулығына қауіп төнген жағдайда, жер қойнауын пайдаланушы жұмысты тоқтата тұруға міндетті және халықтың денсаулығы мен өмірі үшін қауіпсіз жағдай жасалмайынша және төнген қауіп жойылмайынша, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияны қайта бастауға құқылы емес. Қауіпті болдырмау үшін өзге шараларды қолдану мүмкін болмаған кезде жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың қауіпті әсер ету аймағынан халық көшірілгеннен кейін ғана жер қойнауын пайдалану жоніндегі операцияларды қайта бастауға құқылы.
      8. Жер қойнауын пайдаланушылар Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен ережеге сәйкес құтқару қызметтерімен қамтамасыз етіледі.

12-тарау. Жер қойнауын зерттеуді, пайдалануды және қорғауды мемлекеттік бақылау

114-бап. Жер қойнауын қорғауды мемлекеттік бақылау

      1. Жер қойнауын қорғауды мемлекеттік бақылауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.
      2. Жер қойнауын қорғауды мемлекеттік бақылаудың міндеті жер жер қойнауын пайдаланушылардың Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізген кезде жер қойнауының ластануын болғызбау және жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың қоршаған ортаға зиянды әсерін азайту бөлігінде сақталуын бақылауды қамтамасыз ету болып табылады.
      3. Жер қойнауын қорғауды мемлекеттік бақылау:
      1) жер қойнауын қорғаудың мемлекеттік мониторингін;
      2) жер қойнауын қорғау саласына жататын лицензиялық-келісім-шарттық талаптардың сақталуын бақылауды;
      3) жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивті қалдықтарды көмуді және қалдық суларды ағызуды бақылауды;
      4) жер қойнауының кенорны мен қоршаған ортаның бүлінуіне әкеп соғатын ластанудан, су басудан, өрттен және техногендік процестерден сақталуын бақылауды;
      5) жер қойнауын пайдалану объектілерінің консервациялануын және таратылуын бақылауды;
      6) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде авариялар мен өзге де қауіпті жағдайларды болғызбау жөніндегі іс-шаралардың орындалуын бақылауды;
      7) жер қойнауын пайдалану және минералдық шикізаттарды өңдеу кезінде экологиялық нормалар мен ережелердің сақталуын бақылауды;
      8) минералдық шикізаттарды өндіру мен өңдеу кезінде қоршаған
ортаны қорғау мәселелері бойынша жобалау шешімдерінің сақталуын
бақылауды қамтиды.

115-бап. Жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалануды
мемлекеттік бақылау

      1. Жер қойнауын зерттеуді және пайдалануды мемлекеттік бақылауды жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асырады.
      2. Жер қойнауын зерттеуді және пайдалануды мемлекеттік бақылау міндеті жер қойнауын пайдаланушылардың кенорындарын іздестіру және бағалау, өндіру кезінде минералды шикізатты ұтымды және кешенді пайдалану, өндіруге байланысты емес жерасты құрылыстарын салу және пайдалану үшін геологиялық зерттеу және жер қойнауы учаскелерін бағалау кезінде Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасын сақтауын бақылауды қамтамасыз ету болып табылады.
      3. Жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалануды мемлекеттік бақылау:
      1) қорларды ашуды, дайындауды және қазып алуды қамтамасыз ететін, кенорындарының бай учаскелерін таңдап игеруді болғызбайтын жер қойнауын геологиялық зерттеу мен пайдалануды, кенорындарын игерудің техникалық жобалары шешімдерінің сақталуын бақылауды;
      2) пайдалы қазбалардың сыртқа шығарылатын және жер қойнауында өтелген қорлар мен оларды өндіру кезіндегі ысырапты есепке алудың дұрыстығын бақылауды қамтиды.

116-бап. Мұнай операцияларын жүргізуді мемлекеттік
бақылау

Мұнай операцияларын жүргізуді мемлекеттік бақылауды Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес мемлекеттік органдар (олардың құзыреттерінің шегінде) жүзеге асырады. Тексерістерді жүзеге асыратын осы органдардың қызметкерлері коммерциялық құпияның сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.

13-тарау. Жер қойнауының мемлекеттік қоры

117-бап. Жер қойнауы мемлекеттік қорының жай-күйін есепке
алу

      1. Жер қойнауының мемлекеттік қоры Қазақстан Республикасының жер қойнауларынан құралады.
      2. Жер қойнауының мемлекеттік қорын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету мақсатында мыналар жүргізіледі:
      1) жер қойнауының мемлекеттік мониторингі;
      2) жер қойнауына мемлекеттік сараптама;
      3) геологиялық ақпаратты мемлекеттік сақтау;
      4) пайдалы қазбалар қорының мемлекеттік балансын жүргізу;
      5) мыналардың:
      кенорындары мен пайдалы қазбалар білінулерінің;
      жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивтік қалдықтарды көметін және қалдық суларды ағызатын орындардың;
      техногендік минералдық түзілімдердің мемлекеттік кадастрларын жүргізу.
      3. Жер қойнауын пайдаланушылар алғашқы есепке алу материалдарына негізделген жер қойнауының жай-күйі туралы геологиялық есепті Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен арнаулы нысандарға сәйкес береді.

118-бап. Жер қойнауының мемлекеттік мониторингі

1. Жер қойнауының мемлекеттік мониторингі жер қойнауының мемлекеттік қорын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету, олардың өзгеруін уақтылы анықтау және бағалау, келеңсіз процестердің зардаптарының алдын алу және жою үшін жер қойнауының жай-күйін бақылау жүйесі болып табылады.
2. Жер қойнауының мемлекеттік мониторингі құрылымының, мазмұнының жүзеге асырылу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

119-бап. Жер қойнауының мемлекеттік сараптамасы

      1. Жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалануға жағдайлар жасау, жер қойнауын пайдалануға төлемдерді, жер қойнауын пайдалануға берілетін жер қойнауы учаскелерінің шекараларын анықтау мақсатында пайдалы қазбалардың, барланған кенорындарының қоры мемлекеттік сараптауға жатады.
      2. Өндіруге арналған жер қойнауын пайдалану құқығына ие мердігер өндіруді пайдалы қазбалардың қорына мемлекеттік сараптама жүргізілгеннен кейін ғана бастауға құқылы. Мемлекеттік сараптаманың барланған пайдалы қазбалардың қорын игерудің тиімділігі жайындағы қорытындылары оларды мемлекеттік есепке қоюға негіз болып табылады.
      3. Мемлекеттік сараптамаға ұсынылған геологиялық материалдар пайдалы қазбалар қорының мөлшері мен сапасын, олардың республика экономикасындағы маңызын, өндірудің тау-кен техникалық, гидрогеологиялық, экологиялық және басқа жай-күйін объективті бағалауға мүмкіндік берген жағдайда мемлекеттік сараптама кенорнын геологиялық зерделеудің кез келген сатысында жүргізілуі мүмкін.
      4. Барлауға және (немесе) өндіруге байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және пайдалануға жарамды жер қойнауы учаскелері туралы геологиялық ақпарат та мемлекеттік сараптауға жатады. Жер қойнауының мұндай учаскелерін жер қойнауын пайдалануға беру геологиялық ақпаратты мемлекеттік сараптаудан өткізгеннен кейін ғана шешіледі.
      5. Жер қойнауына мемлекеттік сараптаманы Қазақстан Республикасының пайдалы қазбалар қорлары жөніндегі мемлекеттік комиссиясы мен кең таралған пайдалы қазбалар бойынша пайдалы қазбалардың қорлары жөніндегі өңіраралық комиссия жүзеге асырады.

120-бап. Пайдалы қазбалар қорларының мемлекеттік балансы

      1. Пайдалы қазбалар қорларының мемлекеттік балансын жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган Қазақстан Республикасының минералдық-шикізат базасының жай-күйін есепке алу мақсатында жүргізеді.
      2. Пайдалы қазбалар қорының мемлекеттік балансында коммерциялық жолмен табылған, пайдалы қазбалардың әр түрінің қорының мөлшері, сапасы мен зерттелу дәрежесі, олардың орналасуы, өндірістік игерілу дәрежесі, өндіру, ысырабы мен өнеркәсіптің пайдалы қазбалардың барланған қорларымен қамтамасыз етілуі туралы мәліметтер болуы қажет.
      3. Пайдалы қазбалар қорларын мемлекеттік балансқа енгізу және оларды мемлекеттік баланстан шығару тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
      4. Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган мемлекеттік органдарға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен пайдалы қазбалар қорларының мемлекеттік балансы жөніндегі ақпаратты табыс етеді.

121-бап. Кенорындарының және пайдалы қазбалар
білінулерінің мемлекеттік кадастры

      1. Кенорындарының және пайдалы қазбалар білінулерінің мемлекеттік кадастрын, жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган жер қойнауын геологиялық зерттеудің салалық (секторлыд) және аймақтық бағдарламаларын әзірлеуді, кенорнын кешенді пайдалануды қамтамасыз ету, сондай-ақ басқа да міндеттерді шешу мақсатында жүргізеді.
      2. Кенорындарының және пайдалы қазбалар білінулерінің мемлекеттік кадастры әрбір кенорны бойынша негізгі және онымен бірге жатқан басқа пайдалы қазбалардың саны мен сапасы және олардағы компоненттердің мөлшері мен сапасы, кенорнын игерудің тау-кен техникалық, гидрогеологиялық, экологиялық, тағы басқа жай-күйі мен оны геологиялық-экономикалық бағалау, сондай-ақ пайдалы қазбалардың анықталған білінулері туралы мәліметтерден құралады.
      3. Кенорындарының және пайдалы қазбалар білінулерінің мемлекеттік кадастрын жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

      122-бап. Жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивтік
               қалдықтарды көмудің және қалдық суларды ағызудың
               мемлекеттік кадастры

      1. Жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивтік қалдықтарды көмудің және қалдық суларды ағызудың мемлекеттік кадастрын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаны қорғау саласындағы ақпаратты жедел алу, шешімдерді қабылдау, жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивтік қалдықтарды көметін және қалдық суларды ағызатын жерлердің жай-күйін жоспарлы бақылау мақсатында жүргізеді.
      2. Жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивтік қалдықтарды көмудің және қалдық суларды ағызудың мемлекеттік кадастры мөлшері мен сандық көрсеткіштері көрсетілген көмілген заттар мен ағын сулардың типтері мен түрлерін сипаттайтын мәліметтер, көму мен ағызудың тау-кен техникалық, арнаулы инженерлік-геологиялық, гидрогеологиялық және экологиялық жай-күйі туралы мәліметтерді қамтиды.
      3. Жер қойнауына зиянды заттарды, радиоактивті қалдықтарды көму мен қалдық суларды ағызудың мемлекеттік кадастрын жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

123-бап. Техногендік минералдық түзілімдердің мемлекеттік
кадастры

      1. Техногендік минералдық түзілімдердің мемлекеттік кадастрын жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган жүргізеді.
      2. Техногендік минералдық түзілімдердің мемлекеттік кадастры сақтаудың сандық және сапалық көрсеткіштерін, тау-кен-техникалық және экологиялық жай-күйі көрсетілген техногендік минералдық түзілімдердің типі мен түрлерін сипаттайтын үйме объекті туралы мәліметтерді қамтиды.
      3. Техногендік минералдық түзілімдердің мемлекеттік кадастрын жүргізу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

14-тарау. Жер қойнауын пайдалану мен қорғау саласындағы талаптарды бұзғаны үшін жауаптылық және дауларды шешу

124-бап. Жер қойнауын пайдалану және қорғау саласындағы
талаптарды бұзғаны үшін жауаптылық

      1. Жер қойнауын пайдалану және қорғау саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасының бұзу Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес жауаптылық жүктейді.
      2. Жер қойнауын пайдалануға байланысты Қазақстан Республикасының заңнама талаптарын бұза отырып жасалған мәмілелер жарамсыз болып табылады.
      Көрсетілген мәмілелерді жасауға кінәлі тұлғалар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әкімшілік және қылмыстық жауапкершілік көтереді.
      3. Қазақстан Республикасының заңнамасымен жер қойнауын пайдалану және қорғау саласындағы басқа да бұзушылықтар үшін жауапкершілік белгіленуі мүмкін.
      4. Кінәлі тұлғаларды тәртіптік, әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікке тарту оларды келтірген зияндарын өтеу міндеттерінен босатпайды.
      5. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес жер қойнауын пайдаланушыға әкімшілік жаза белгілеу туралы қаулы қабылдаған уәкілетті орган әкімшілік жаза белгілеу туралы қаулы қабылданған күннен бастап он күннен кешіктірмей, мұндай қаулының көшірмесін құзыретті органға жіберуге міндетті.
      Егер әкімшілік жаза белгілеу туралы қаулы облыстық (республикалық дәрежедегі қаланың, астананың) атқарушы органмен келісім-шарт бойынша кең таралған пайдалы қазбаларды барлауды немесе өндіруді жүзеге асырушы жер қойнауын пайдаланушыға қатысты шығарылса, әкімшілік жаза белгілеу туралы қаулының көшірмесі жер қойнауын пайдаланушымен кең таралған пайдалы қазбаларды барлауға немесе өндіруге келісім-шарт жасасқан облыстық (республикалық дәрежедегі қаланың, астананың) атқарушы органға жіберіледі.
      Егер анықталған бұрмалаушылық жер қойнауын пайдаланушы келісім-шартта, жұмыс бағдарламасында не жобалау құжаттарында көзделген міндеттемелерді орындамауына байланысты болған жағдайда құзыретті орган немесе облыстық (республикалық дәрежедегі қаланың, астананың) атқарушы орган, жер қойнауын пайдаланушыға әкімшілік жаза белгілеу туралы қаулының көшірмесін алған күннен бастап отыз жұмыс күнінен кешіктірмей, жер қойнауын пайдаланушының орын алған бұзушылықты белгіленген мерзімде жою жөніндегі міндетін жазбаша хабарламада көрсетеді.

125-бап. Жер қойнауын пайдалану және қорғау саласындағы
заңның бұзылуымен келтірілген зиянды өтеу

      1. Жер қойнауын пайдалану және қорғау саласындағы талаптарды бұзу салдарынан зиян келтірген тұлғалар, егер зиян еңсерілмейтін күштің салдарынан болғандығын дәлелдей алмаса, Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген көлемде және тәртіппен келтірілген зиянды өтеуге міндетті.
      2. Жер қойнауын тиімді пайдалану саласындағы талаптарды бұзудың салдарынан келтірілген зиянның көлемін жер қойнауын пайдаланушылармен бірлесе отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.
      3. Жер қойнауын қорғау саласындағы талаптарды бұзудың салдарынан келтірілген зиянның көлемін Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

126-бап. Дауларды шешу

1. Келісім-шартты орындауға және тоқтатуға байланысты даулар келіссөздер жүргізу арқылы шешіледі.
2. Егер келісім-шартты орындауға, өзгертуге және тоқтатуға байланысты даулар осы баптың 1-тармағына сәйкес шешілмейтін болса, онда тараптар дауларды шешу үшін Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес сотқа бере алады.

15-тарау. Қорытынды және өтпелі ережелер

127-бап. Өтпелі ережелер

      1. Осы Заң ол қолданысқа енгізілгеннен кейін туындаған қатынастарға қатысты қолданылады.
      2.Осы Заң қолданысқа енгенге дейін берілген лицензиялар мен жасалған келісім-шарттар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының атқарушы органдарының олармен байланысты барлық актілері өз күшін сақтайды.
      3. Осы Заң күшіне енген кезге дейін берілген жер қойнауын пайдалану жөніндегі барлық лицензиялар мұндай лицензияларды берген кезде қолданыста болған Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ұзарту мерзімін қоса алғанда, олардың қолданылу мерзімдері өткенге дейін өз күшін сақтайды. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі лицензияларды тоқтата тұру, қайтарып алу, тоқтату, сондай-ақ жарамсыз деп тануға қатысты осы Заңға сәйкес өзгерістер мен толықтыруларды ескерусіз қабылданған "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылғы 17 қаңтардағы Заң күші бар Жарлығының нормалары қолданылады.
      4. Жер қойнауын пайдалануға арналған бұрын берілген және қолданыстағы лицензияларға қатысты лицензиялық органның (Қазақстан Республикасы Үкіметінің) функциялары құзыретті органға жүктеледі.
      5. Осы Заң қолданысқа енгізілген сәттен бастап Қазақстан Республикасының аумағында өнімді бөлу туралы келісімдер жасалмайды.
      Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін Қазақстан Республикасы жасаған өнімді бөлу туралы келісімдер оларды жасаған кезде қолданыста болған заңнамаға сәйкес оларда келісілген шарттарда өз күшін сақтайды.

128-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

      1. Осы Заң оның ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.
      2. Қазақстан Республикасының мына заңдарының күші жойылды деп танылсын:
      1) "Мұнай туралы" Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 28 маусымдағы Заңы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің жаршысы, 1995 ж., N 11, 76-құжат; Қазақстан Республикасы Парламентінің жаршысы, 1997 ж., N 11, 150-құжат; 1999 ж., N 21, 787-құжат; 2003 ж., N 6, 34-құжат; N 11, 56-құжат; 2004 Ж., N 22, 131-құжат; N 23, 142-құжат; 2005 ж., N 16, 70-құжат, 2006 ж. N 16, 99-құжат; 2007 ж., N 2, 18-құжат, N 3, 22-құжат, N 8, 52-құжат, N 9, 67 -құжат; N 19, 148-құжат);
      2) "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 27 қаңтардағы Заңы (Қазақстан Республикасы Парламентінің жаршысы, 1996 ж., N 2, 182-құжат; 1999 ж., N 11, 357-құжат; N 21,787-құжат;2003 ж., N 11, 56-құжат; 2004 ж., N 22, 131-құжат; N 23, 142-құжат; 2005 ж., N 16, 70-құжат; 2006 ж., N 3, 22-құжат; N 16, 99-құжат; N 24, 148-құжат; 2007 ж., N 1, 4-құжат; N 3, 22-құжат; N 22, 170-құжат);
      3) "Теңізде мұнай операцияларын жүргізу кезіндегі өнімді бөлу туралы келісімдер (келісім-шарттар) туралы" Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі Заңы (Қазақстан Республикасы Парламентінің жаршысы, шілде, 2005 ж., N 13, 54-құжат).

Қазақстан Республикасының
Президенті

О проекте Закона Республики Казахстан "О недрах и недропользовании"

Закон Республики Казахстан
"О недрах и недропользовании"

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Государственное регулирование в сфере
недропользования

Глава 3. Право недропользования

Глава 4. Предоставление права недропользования на
разведку и добычу на основе конкурса

Глава 5. Предоставление права недропользования на
разведку и добычу на основе прямых переговоров

Глава 6. Контракт на недропользование

Глава 7. Права и обязанности недропользователя

Глава 8. Проведение нефтяных операций

Глава 9. Проведение нефтяных операций на море и
внутренних водоемах

Глава 10. Магистральный трубопроводный транспорт

Глава 11. Охрана недр и окружающей среды,
рациональное и комплексное использование недр,
безопасность населения и персонала

Глава 12. Государственный контроль за изучением,
использованием и охраной недр

Глава 13. Государственный фонд недр

Глава 14. Ответственность за нарушения требований в области
использования и охраны недр и разрешение споров

Глава 15. Заключительные и переходные положения

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

О проекте Закона Республики Казахстан "О недрах и недропользовании"

Закон Республики Казахстан "О недрах и недропользовании"

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Государственное регулирование в сфере недропользования

Глава 3. Право недропользования

Глава 4. Предоставление права недропользования на разведку и добычу на основе конкурса

Глава 5. Предоставление права недропользования на разведку и добычу на основе прямых переговоров

Глава 6. Контракт на недропользование

Глава 7. Права и обязанности недропользователя

Глава 8. Проведение нефтяных операций

Глава 9. Проведение нефтяных операций на море и внутренних водоемах

Глава 10. Магистральный трубопроводный транспорт

Глава 11. Охрана недр и окружающей среды, рациональное и комплексное использование недр, безопасность населения и персонала

Глава 12. Государственный контроль за изучением, использованием и охраной недр

Глава 13. Государственный фонд недр

Глава 14. Ответственность за нарушения требований в области использования и охраны недр и разрешение споров

Глава 15. Заключительные и переходные положения

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Закон Республики Казахстан
"О недрах и недропользовании"

Глава 2. Государственное регулирование в сфере
недропользования

Глава 4. Предоставление права недропользования на
разведку и добычу на основе конкурса

Глава 5. Предоставление права недропользования на
разведку и добычу на основе прямых переговоров

Глава 9. Проведение нефтяных операций на море и
внутренних водоемах

Глава 11. Охрана недр и окружающей среды,
рациональное и комплексное использование недр,
безопасность населения и персонала

Глава 12. Государственный контроль за изучением,
использованием и охраной недр

Глава 14. Ответственность за нарушения требований в области
использования и охраны недр и разрешение споров