Об утверждении Технического регламента "Требования к безопасности углей и производственных процессов их добычи, переработки, хранения и транспортировки"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 17 июля 2010 года № 731

В соответствии с Законом Республики Казахстан от 9 ноября 2004 года "О техническом регулировании" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемый Технический регламент "Требования к безопасности углей и производственных процессов их добычи, переработки, хранения и транспортировки".
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении шести месяцев со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утвержден
Постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 17 июля 2010 года № 731

Технический регламент
"Требования к безопасности углей и производственных процессов
их добычи, переработки, хранения и транспортировки"

1. Область применения

1. Настоящий Технический регламент "Требования к безопасности углей и производственных процессов их добычи, переработки, хранения и транспортировки" (далее - Технический регламент) устанавливает требования к безопасности углей и продуктов их переработки и процессов.
2. Объектами технического регулирования в настоящем Техническом регламенте являются:
1) уголь каменный, лигнит или бурый уголь (далее - угли), уголь рассортированный и обогащенный, брикеты и аналогичные виды агломерированного топлива (далее - продукты их переработки);
2) процессы добычи, переработки, хранения, транспортировки и реализации продукции.
Перечень углей и продуктов их переработки согласно Товарной номенклатуре внешнеэкономической деятельности таможенного союза (далее - ТН ВЭД ТС) приведен в приложении 1 к настоящему Техническому регламенту.
3. Основными опасными факторами (рисками), которых следует избегать, являются:
1) наличие производственного шума, превышающего нормативные значения, оказывающего отрицательное воздействие на органы слуха, нервную систему, концентрацию внимания;
2) наличие в производственных помещениях (цехах) общей и локальной вибрации выше допустимых уровней и времени действия на человека;
3) наличие в углях источников радиоактивного излучения, превышающие предельно допустимые значения, которые могут оказать негативное воздействие на организм человека;
4) запыленность и загазованность воздуха рабочей зоны;
5) взрыво-пожароопасность, в том числе самовозгорание углей и угольной пыли;
6) проявления горного давления, внезапный выброс угля и газа;
7) прорывы воды и пульпы;
8) загрязнение воздушного пространства, поверхностных и грунтовых вод, загрязнение и оседание земной поверхности, заболачивание районов и регионов, создание искусственно повышенной сейсмичности, ухудшение плодородия земель.
4. Идентификация углей и продуктов их переработки должны осуществляться путем проверки документов изготовителя (контракт на право недропользования, лицензия на вид деятельности, проект, технологический регламент, нормативный документ по стандартизации на продукцию, план развития производства по добыче и переработке углей, разрешение на эмиссии в окружающую среду) и проведения испытаний образцов продукции по показателям идентификации, классификации, кодификации: технологическая марка (группа, подгруппа), ранг (категория, подкатегория), размер кусков, кодовое число.

2. Термины и определения

5. В настоящем Техническом регламенте используются термины и определения, установленные законодательными, нормативными правовыми и иными актами в области технического регулирования, промышленной безопасности, охраны окружающей среды, а также следующие термины с соответствующими определениями:
1) план ликвидации аварий - совокупность мероприятий по спасению людей и ликвидации аварии, определяющих порядок оповещения и действия должностных лиц организации, опасного производственного объекта и аварийно-спасательного формирования, пути и время выхода людей из аварийных и угрожаемых участков, места нахождения средств по спасению людей и ликвидации аварии;
2) топливо агломерированное - топливо, полученное в процессе окомкования мелких частиц с добавлением связующего материала, обеспечивающего слипание или без него;
3) обогащение - совокупность различных технологических процессов обработки минерального сырья с целью выделения из него полезных компонентов (а при необходимости и их взаимное разделение) с концентрацией, превышающей их содержание в исходном сырье;
4) уголь обогащенный - уголь, полученный в процессе обогащения угля, мокрого или сухого;
5) уголь необогащенный - добытый уголь, подвергнутый процессам грохочения или дробления;
6) уголь битуминозный - уголь среднего ранга, имеющий показатель отражения витринита R_r, равный или более 0,5 %, но менее 2,0 %;
7) брикетирование - процесс получения кусков (брикетов) с добавкой и без добавки связующих веществ с последующим прессованием смеси в брикеты нужного размера и формы;
8) газовый режим - распорядок, вводимый на угольных предприятиях, опасных по выделению метана или водорода;
9) ранг (подкатегория) - расположение угля в генетическом ряду показывающее его зрелость на основе генетических и физико-химических свойств по международной системе классификации;
10) отсев - уголь, выделенный из рядового угля и не подвергшийся обогащению, крупностью менее 12,5 (13;25) миллиметров (далее - мм);
11) ситовый анализ - определение гранулометрического состава угля путем рассева пробы на ситах;
12) теплота сгорания - количество тепла, выделяемого при полном сгорании единицы массы топлива;
13) проект - комплекс технических документов, необходимых для осуществления строительства, монтажа и эксплуатации объекта;
14) рабочая зона - пространство высотой 2 метра (далее - м) над уровнем пола обслуживающей площадки;
15) внезапный выброс - самопроизвольное мгновенное разрушение части массива вблизи забоя горной выработки, сопровождающееся отбросом породы, угля, усиленным газовыделением;
16) кодовое число - числовое обозначение углей на основе значений классификационных параметров по международной системе кодификации;
17) уголь - твердая горючая осадочная порода, в значительной степени органического происхождения, образовавшаяся преимущественно из отмерших растений в результате их биохимических, физико-химических и физических изменений;
18) пыль угольная и породная - мелкие частицы твердых веществ размером менее 0,5 мм, образующиеся в процессе добычи, переработки и транспортирования углей;
19) добыча угля - комплекс производственных процессов по извлечению угля из недр;
20) переработка угля - технологический процесс (совокупность последовательных технологических процессов, составляющих законченный цикл) обработки добытого угля с целью обеспечения заданных потребительских свойств;
21) рассортировка угля - процесс разделения по размерам кусков для получения товарных классов угля;
22) химический состав золы - содержание в золе основных элементов в пересчете на оксиды;
23) уголь рядовой - добытый уголь, не подвергнутый процессам грохочения, дробления, обогащения;
24) штабель - уголь, сложенный в правильную форму (конус, пирамида в (не)усеченном виде и другие.);
25) топливо твердое - твердая горючая осадочная порода (уголь, горючие сланцы) и продукты их переработки (рассортированный и обогащенный уголь, брикеты и агломерированное топливо, кокс, полукокс);
26) опасный груз - любые вещества, материалы, изделия, отходы производственной и иной деятельности, которые в силу присущих им свойств могут при перевозке, производстве погрузочно-разгрузочных работ и хранении послужить причиной взрыва, пожара или повреждения технических средств, устройств, зданий и сооружений, а также гибели, травмирования и заболевания людей, животных, нанести вред окружающей природной среде;
27) опасные отходы - отходы, которые содержат вредные вещества, обладающие опасными свойствами (токсичностью, взрывоопасностью, радиоактивностью, пожароопасностью, высокой реакционной способностью) и могут представлять непосредственную или потенциальную опасность для окружающей среды и здоровья человека самостоятельно или при вступлении в контакт с другими веществами;
28) паспорт опасных отходов - документ, содержащий стандартизированное описание процессов образования отходов по месту их происхождения, их количественных и качественных показателей, правил обращения с ними, методов их контроля, видов вредного воздействия этих отходов на окружающую среду, здоровье человека и (или) имущество лиц, сведения о производителях отходов, иных лицах, имеющих их в собственности;
29) самовозгорание - воспламенение угля в результате непрерывно развивающихся окислительных реакций с кислородом воздуха независимо от притока тепла извне;
30) самовоспламенение - резкое увеличение скорости экзотермических объемных реакций, сопровождающееся пламенным горением и/или взрывом;
31) температура самовоспламенения - наименьшая температура окружающей среды, при которой в условиях специальных испытаний наблюдается самовоспламенение вещества;
32) промпродукт - продукт обогащения угля, который по процентному содержанию золы, является промежуточным между углем и пустой породой;
33) удостоверение (паспорт) качества продукции - документ, которым изготовитель (поставщик) удостоверяет качество и количество отгруженной партии продукции;
34) пожаровзрывоопасность - совокупность свойств веществ, характеризующих их способность к возникновению и распространению горения. Следствием горения, в зависимости от его скорости и условий протекания, могут быть пожар или взрыв;
35) паспорт (в горном деле) - документ, определяющий порядок проведения горных работ с указанием параметров горной выработки и взаимоувязанной расстановки горного оборудования;
36) срок хранения - период времени, в течение которого сохраняются генетические и технологические свойства угольной продукции при условии соблюдения правил хранения;
37) санитарно-защитная зона - территория, за пределами которой факторы воздействия не превышают установленные гигиенические нормативы;
38) нормативный документ по стандартизации - документ, устанавливающий нормы, правила, характеристики, принципы, касающиеся различных видов деятельности по стандартизации или ее результатов;
39) уголь рассортированный - уголь, подвергнутый процессу грохочения, с целью получения угольной продукции определенного класса крупности;
40) удельная активность природных радионуклидов - отношение активности природных радионуклидов в веществе к массе вещества;
41) горный отвод - участок недр, в границах которого недропользователь вправе осуществлять разведку, добычу полезных ископаемых, строительство и эксплуатацию подземных сооружений;
42) горное давление - напряжения, силы, возникающие в массиве, окружающем горную выработку, обусловленные проведением горных работ;
43) горный удар - быстропротекающее разрушение предельно напряженной части массива горных пород, прилегающей к горной выработке, проявляющееся в виде выброса угля (породы) в подземные выработки;
44) технический анализ - анализ угля, представленный в показателях содержания в нем влаги, золы, летучих веществ и связанного углерода;
45) технологическая марка (группа, подгруппа) - условное обозначение разновидности углей, близких по генетическим признакам и технологическим характеристикам;
46) технологический регламент - документ, определяющий оптимальный технологический режим, порядок проведения операций технологического процесса, обеспечивающий выпуск продукции требуемого качества, безопасные условия эксплуатации, выполнение требований по охране окружающей среды;
47) технологическая схема - последовательность технологических операций и движения потоков продуктов добычи и переработки;
48) пылегазовый режим - распорядок, вводимый на угольных предприятиях, опасных по газу и по взрывчатой пыли;
49) показатель окисленности - показатель, отражающий химические изменения и разложение угольного вещества;
50) воспламенение - пламенное горение вещества, инициированное источником зажигания и продолжающееся после его удаления;
51) температура воспламенения - наименьшая температура угольного вещества, при которой в условиях специальных испытаний выделяются горючие пары и газы с такой скоростью, что при воздействии на них источника зажигания наблюдается воспламенение;
52) гранулометрический состав - количественная характеристика угля по размеру кусков;
53) предельно допустимые концентрации (далее - ПДК) - максимальное количество вредного химического вещества в единице объема, обнаруживаемое современными методами исследований, которое при ежедневном воздействии в течение длительного времени не оказывает вредного воздействия на организм человека; является генетическим критерием при оценке санитарно-эпидемиологического состояния окружающей среды (воздуха рабочей зоны, атмосферного воздуха, водных объектов и почвы);
54) шлам - мелкие частицы крупностью менее 0,5 (1) мм, образующиеся в водах углеобогатительных фабрик в результате обогащения;
55) элементный анализ - анализ угля, представленный в показателях содержания в нем золы, углерода, водорода, азота, серы и кислорода.

3. Условия обращения продукции на рынке Республики Казахстан

6. Угли и продукты их переработки при размещении на рынке должны соответствовать требованиям настоящего Технического регламента.
7. Выпускаемые в обращение на рынки сбыта угли и продукты их переработки должны сопровождаться удостоверением (паспортом) качества.
8. Удостоверение (паспорт) качества продукции должно содержать следующую информацию:
1) наименование продукции и вид потребления;
2) страна и место изготовления продукции;
3) наименование и юридический адрес изготовителя (поставщика);
4) наименование и обозначение нормативного документа на продукцию;
5) номер партии;
6) масса (брутто);
7) дата изготовления продукции;
8) срок хранения;
9) коды ТН ВЭД ТС и Классификатор продукции по видам экономической деятельности (КП ВЭД);
10) технологическая марка (группа, подгруппа);
11) ранг (категория, подкатегория);
12) размер кусков;
13) кодовое число;
14) сведения о документе подтверждения соответствия.

4. Требования к безопасности углей и продуктов их переработки

9. Угли и продукты их переработки должны соответствовать требованиям безопасности, указанным в приложении 2 к настоящему Техническому регламенту.
10. Нормы радиационной безопасности углей и продуктов их переработки приведены в приложении 3 к настоящему Техническому регламенту.
Угли и продукты их переработки должны относиться к 1 классу радиационной опасности. Сумма отношений удельной активности природных радионуклидов к минимально значимой удельной активности не должна превышать единицы. Угли и продукты их переработки, имеющие сумму отношений удельной активности природных радионуклидов к минимально значимой удельной активности более единицы, не могут использоваться в хозяйственной деятельности.
Зола углей и продуктов их переработки может использоваться в различных направлениях в зависимости от эффективной удельной активности природных радионуклидов.
11. Показателями, характеризующими горючесть и пожаровзрывоопасность углей и продуктов их переработки, являются температура воспламенения и температура самовоспламенения.
Угли и продукты их переработки относятся к группе "горючие (сгораемые)", способные самовозгораться, а также возгораться при воздействии источника зажигания и самостоятельно гореть после его удаления.
Температура воспламенения углей и продуктов их переработки должна составлять не менее 120 ^оС.
Температура самовоспламенения углей и продуктов их переработки должна составлять не менее 50 ^оС.
12. Угли и продукты их переработки характеризуются склонностью к окислению и самовозгоранию.
Классификация углей и продуктов их переработки по склонности к окислению и самовозгоранию и предельные сроки их хранения представлены в приложении 4 к настоящему Техническому регламенту.
13. Угли и продукты их переработки могут образовывать пылевоздушные взрывоопасные смеси.
Взрывоопасность пылевоздушных смесей зависит от влажности смеси, крупности пыли, доступа воздуха в слой топлива, температуры окружающей среды и топлива, его природных свойств.
Наиболее взрывоопасной является пылевоздушная смесь с содержанием угольных частиц размером менее 0,2 мм.
Для оценки взрывоопасности пыли углей и продуктов их переработки должны определяться критерии взрываемости и группы взрывоопасности топлива в соответствии с приложением 5, для которых установлены необходимые средства взрывопредупреждения и взрывозащиты.
Исходными данными для расчета критерия взрываемости пыли являются:
1) ситовый анализ угля и пыли;
2) технический анализ;
3) элементный анализ;
4) теплота сгорания.
14. Качество углей и продуктов их переработки должно соответствовать требованиям к охране окружающей среды.
Для выполнения экологических требований при добыче, переработке, хранении, транспортировке, использовании углей, обеспечения исходными данными для анализа и расчетов ПДК загрязняющих и вредных веществ в воздухе, выбросов парниковых газов и эмиссий в окружающую среду предприятиям необходимо проводить в установленные сроки определение показателей, указанных в пункте 14 настоящего Технического регламента (ситовый анализ угля и пыли, технический анализ, элементный анализ, теплота сгорания), и химического состава золы.
15. Качество углей и продуктов их переработки должно соответствовать безопасность перевозимых грузов.
Показателями, характеризующими безопасность грузов с углями и продуктами их переработки, являются:
1) срок хранения;
2) температура воспламенения;
3) температура самовоспламенения;
4) группа взрывоопасности.
Значения приведенных показателей должны соответствовать требованиям, указанным в приложениях 4, 5 и пункта 12 настоящего Технического регламента.

5. Требования к безопасности производственных процессов добычи,
переработки, хранения и транспортировки углей

5.1 Общие требования к безопасности производственных процессов
добычи и переработки углей

16. Процессы добычи и переработки углей должны осуществляться в соответствии с проектами, технологическими регламентами и паспортами предприятий.
Проекты должны содержать требования, обеспечивающие безопасность: размещения наземных сооружений; применения технологических процессов добычи и переработки углей, технологического оборудования, средств вентиляции, механизации, автоматизации производственных процессов; хранения и транспортировки продуктов; складирования отходов производства; воздействия на окружающую среду планируемой деятельности.
17. На предприятиях по добыче и переработке углей должен быть составлен план ликвидации аварий, предусматривающий немедленное введение в действие всех имеющихся в наличии необходимых сил и средств для спасения людей и ликвидации аварий в начальный период ее возникновения.
18. Технологическое оборудование и технические устройства, применяемые на угольных предприятиях, должны обеспечивать безопасность жизни, здоровья человека и охрану окружающей среды.
19. Движущиеся, вращающиеся части оборудования должны иметь защитные ограждения, за исключением частей, ограждение которых невозможно из-за их функционального назначения.
20. Применяемые электрооборудование, кабели и системы электроснабжения должны обеспечивать электробезопасность работающих, а также взрыво- и пожаробезопасность.
21. Уровни шума на рабочих местах не должны превышать предельно допустимых значений, приведенных в приложении 6 к настоящему Техническому регламенту.
22. Уровни вибрации на рабочих местах при работе оборудования не должны превышать предельно допустимых значений, приведенных в приложении 7 к настоящему Техническому регламенту.
23. На предприятиях должно быть предусмотрено комплексное обеспыливание.
Технологическое оборудование и технические устройства должны быть оснащены пылевзрывозащитными укрытиями и средствами пылеподавления.
24. На предприятиях по добыче и переработке углей, отнесенных к опасным по взрывам пыли и газа, должен устанавливаться пылегазовый режим.
Пылегазовый режим должен предусматривать выполнение требований, исключающих отложение на поверхности полов, стен и оборудования угольной пыли, которая во взвешенном состоянии может создать в воздухе взрывоопасную концентрацию, а также предупреждающих скопления метана и вредных газов, возникновение взрыва внутри оборудования и выброс продуктов взрыва в помещения.
25. ПДК пыли в воздухе рабочей зоны по степени воздействия на организм человека приведены в приложении 8 к настоящему Техническому регламенту. Содержание пыли в рабочей зоне не должно превышать 3 класс опасности (умеренно опасная) или 4 класс опасности (малоопасная).
26. Содержание вредных веществ в воздухе рабочей зоны не должны превышать ПДК, приведенных в приложении 9 к настоящему Техническому регламенту.
27. Предварительная оценка радиоактивности углей производится на стадии разведки месторождения на основании значений мощности эквивалентной дозы гамма-излучения, определяемой по материалам гамма-каротажа или поверхностной съемки для открытого карьера, пласта в забое скважины.
Индивидуальная годовая эффективная доза не должна превышать 10 микрозиверт, а коллективная эффективная годовая доза - не более одного человека-зиверт.
По результатам определения мощности эквивалентной дозы гамма-излучения обследуемый объект разбивается на однородные участки.
Месторождение, пласт считаются однородными по содержанию природных радионуклидов, если результаты измерений мощности эквивалентной дозы гамма-излучения по всей его поверхности разнятся от среднего не более чем на 30 %.
При выяснении участков, неоднородных по содержанию природных радионуклидов, разработка и эксплуатация месторождения ведется по специально разработанному проекту, с предусмотрением селективной выемки.
Однородные по содержанию природных радионуклидов площади месторождений оконтуриваются в отдельные участки, которые должны быть отражены в проектных и нормативных документах хозяйствующих субъектов.

5.2 Добыча углей подземным способом

28. Добыча углей подземным способом должна осуществляться с соблюдением требований безопасности на проходческих, выемочных участках, при проведении и креплении подземных выработок, выполнении буровзрывных работ, проветривании шахт, транспортировании горной массы и перевозке людей.
29. При отработке горизонтов с выбросоопасными и удароопасными пластами, а также с выбросоопасными породами должны выполняться требования по предотвращению внезапных выбросов угля, породы и газа и горных ударов.
30. Вскрытие пластов, ведение очистных и подготовительных работ на опасных и угрожаемых по выбросам и горным ударам пластах допускается в случае, когда забой находится или приведен в невыбросоопасное и неудароопасное состояние.
31. В шахтах, разрабатывающих пласты углей, склонных к самовозгоранию, уполномоченной службой должен производиться контроль за ранними признаками самонагревания (самовозгорания) угля.
32. В подземных выработках и надшахтных зданиях запрещается применять и хранить легковоспламеняющиеся материалы.
33. При обнаружении признаков пожара должен вводиться в действие план ликвидации аварий.
34. С момента возникновения пожара и до окончания его тушения должна осуществляться проверка состава шахтной атмосферы и контроль за температурой в местах ведения горноспасательных работ.
35. Шахты должны быть оснащены устойчивой и надежной вентиляцией.
36. Содержание кислорода в воздухе действующих горных выработок должно составлять не менее 20 % (по объему).
37. Содержание метана в рудничном воздухе должно соответствовать нормам, приведенным в приложении 10 к настоящему Техническому регламенту.
38. Шахты, в которых хотя бы в одной выработке был обнаружен метан, относятся к опасным по газу. Шахты, в которых выделяется (выделялся) метан, должны быть полностью переведены на газовый режим.
Контроль концентрации метана в угольных шахтах должен осуществляться во всех выработках, где выделяется или накапливается метан.
39. В газовых шахтах, где средствами вентиляции невозможно обеспечить содержание метана в воздухе в пределах установленных норм, должна осуществляться дегазация.
40. Содержание углекислого газа в рудничном воздухе на рабочих местах и в исходящих струях выемочных участков и тупиковых выработок должно быть не более 0,5 %, в выработках с исходящей струей крыла, горизонта и шахты в целом не более 0,75 %, при проведении и восстановлении выработок по завалу не более 1 %.
41. В воздухе действующих подземных выработок содержание вредных газов (паров) не должно превышать предельно допустимой концентрации, указанной в приложении 11 к настоящему Техническому регламенту.
42. Скорость воздуха при проветривании шахт должна быть не менее:
0,25 метров в секунду (далее - м/с) - в призабойных пространствах очистных выработок всех шахт, тупиковых выработках газовых шахт и остальных выработках шахты, проветриваемых за счет общешахтной депрессии;
0,5 м/с - на шахтах III категории по метану и выше, во всех проводимых горных выработках по углю и смешанными забоями, а также имеющих связь с выработанным пространством и погашаемых выработках;
0,15 м/с - при проходке и углубке стволов и шурфов, в тупиковых выработках негазовых шахт.
43. Температура воздуха на постоянных рабочих местах и подземных выработках шахт должна быть не менее +16 ^оС и не более +26 ^оС.
44. На каждой шахте должны выполняться требования по обеспыливанию воздуха.
45. Горные машины для отбойки и транспортировки горной массы должны обеспечивать минимальное пылеобразование.
46. При ведении очистных работ, а также при проведении выработок комбайнами избирательного действия по пластам средней мощности и мощным должно применяться предварительное увлажнение угля в массиве.
47. Приемные бункеры, опрокидыватели, устройства для разгрузки и загрузки скипов должны быть оборудованы устройствами предотвращения просыпания горной массы и выдувки из нее пыли.
48. На шахтах, разрабатывающих пласты, опасные по взрывам пыли, должны выполняться требования по предупреждению и локализации взрывов угольной пыли, основанные на применении инертной пыли (сланцевая пылевзрывозащита), воды (гидропылевзрывозащита) или воды и инертной пыли (комбинированная пылевзрывозащита).
49. Горные работы в зонах, опасных по прорывам воды, должны производиться в соответствии с проектом, предусматривающим меры по предотвращению прорыва воды и вредных газов в действующие выработки.
50. Маркшейдерская и геологическая службы шахты должны своевременно определять, учитывать и вносить в маркшейдерскую документацию границы опасных зон.
51. Перевозка людей, транспортирование горной массы и грузов должны осуществляться с применением транспортных и подъемных технических средств, технологии и организации работ, исключающих возникновение аварий.
52. Максимальные скорости подъема и спуска людей и грузов по вертикальным и наклонным выработкам не должны превышать величин, приведенных в приложении 12 к настоящему Техническому регламенту.

5.3 Добыча углей открытым способом

53. Добыча углей открытым способом должна осуществляться с соблюдением требований безопасности при вскрышных и добычных работах, использовании горного оборудования и транспортных средств.
54. При ведении горных работ специальными наблюдательными станциями должны осуществляться маркшейдерские и геофизические наблюдения за состоянием бортов, траншей, уступов, откосов и отвалов с целью установления границ распространения и вида деформаций горных пород, определения скорости и величин деформаций, определения критической величины смещений.
55. При ведении работ в лавиноопасных и селеопасных районах должны осуществляться меры по защите от снежных лавин и селевых потоков.
56. Гидротехнические сооружения (дамбы, руслоотводные и нагорные канавы, плотины) должны обеспечивать пропуск паводковых и ливневых вод.
57. Для обеспечения устойчивости откосов горных выработок и отвалов, снижения влажности угля и вскрышных пород, создания безопасных условий работы горно-транспортного оборудования должны быть предусмотрены сооружения для отвода воды за пределы зоны влияния дренажной системы.
58. Буровзрывные работы на разрезах должны проводиться с соблюдением требований безопасности по организации работ и способам инициирования зарядов, использованию зарядов, боевиков и взрывчатых материалов, определению опасной зоны, проветриванию района взрывных работ.

5.4 Добыча углей комбинированным способом

59. Добыча углей комбинированным способом должна осуществляться по согласованным между собой проектам угольного разреза и шахты и планам горных работ открытой и подземной добычи.
При комбинированном способе разработки угольного месторождения должны выполняться требования - безопасности, относящиеся к процессам добычи подземным и открытым способом.
60. Фронт ведения горных работ должен располагаться в направлении:
при открытых работах - навстречу фронту развития подземных очистных работ;
при подземных очистных работах - от массива к разрезу.
61. Предприятия, ведущие комбинированную разработку месторождения открытым и подземным способами, совместно с Аварийно-спасательными службами должны определять участки (места) горных работ в границах опасных зон, в которые возможно проникновение газов, прорыв воды, деформация горного массива и разрабатывать мероприятия для обеспечения безопасности работ на указанных участках.
62. При работах в зонах возможных обвалов или провалов, вследствие наличия подземных выработок или карстов, маркшейдерскими службами шахт и разрезов должны вестись инструментальные наблюдения за состоянием бортов и почвы карьера.
63. Отработка предохранительного целика между открытыми и подземными горными работами должна осуществляться при выполнении мер, исключающих обрушение целика и бортов карьера, и обеспечивающих безопасность работ.

5.5 Переработка углей

64. На предприятиях по переработке углей (рассортировка, обогащение, брикетирование) должен устанавливаться пылегазовый режим.
65. На предприятиях должен быть организован контроль за:
содержанием метана в воздухе помещений;
содержанием пыли в воздухе помещений и на выбросах в атмосферу;
содержанием (СО и СО₂) в воздухе помещений;
отложением пыли в помещениях.
66. На участках углеприема, углеподготовки, сушки и погрузки готового продукта, пневматической сепарации, сухой классификации и обеспыливания угля перед обогащением, должна поддерживаться концентрация пыли в воздухе рабочей зоны на уровне ПДК в соответствии с приложением 8.
67. Места погрузки, разгрузки и пересыпов сырья и готового продукта на дробилках, транспортерных лентах, грохотах, для обеспечения достижения ПДК, должны быть оборудованы аспирационными укрытиями и системами обеспыливания.
68. Все помещения, оборудованные аспирационными системами, должны иметь приточную вентиляцию.
69. Содержание метана в воздухе помещений не должно быть более 2 %.
70. Реагенты, используемые при переработке углей, должны храниться в закрытых складах в металлических резервуарах и цистернах под навесом, защищающим от прямых солнечных лучей и атмосферных осадков.
71. Подача реагентов к контактным чанам, флотационным машинам и другим агрегатам должна осуществляться по закрытым коммуникациям, предотвращающим попадания реагентов на пол, почву.
72. Доставка реагентов к месту потребления и разгрузка должны быть механизированными.
73. Для защиты от шума на участках грохочения, дробления и обезвоживания шлама в центрифугах должна быть обеспечена возможность осуществления дистанционного наблюдения за ходом технологического процесса из звукоизоляционных кабин, обслуживающие рабочие должны быть обеспечены средствами индивидуальной защиты органа слуха.
74. Оборудование, работающее под вакуумом (вакуум-насосы, ресиверы, ловушки, распределительная головка, задвижки, магистральные линии) должны быть герметизированы.
75. На трубопроводах и емкостях, находящихся под давлением, должны быть установлены приборы контроля давления и предохранительные клапаны.
76. Устройство наружных отстойников должно обеспечивать чистоту воздушного бассейна в районе расположения существующих или проектируемых промышленных организаций и населенных пунктов, а также чистоту сбрасываемых производственных вод в открытые водоемы.
77. Для предотвращения пыления поверхностного слоя хвостохранилища должны осуществляться меры по его закреплению: нанесение пленкообразующих веществ, посев трав, растений и т.д.
78. Сушильные тракты не должны иметь участков, мешков и тупиков, где может отлагаться пыль.
79. Угол наклона газоходов к горизонту должен составлять не менее 45 градусов.
80. При обнаружении очагов горения в тракте сушильной установки и на конвейерах высушенного угля необходимо подать пар либо включить систему автоматического пожаротушения, либо подручными средствами пожаротушения через люки тушить очаги горения и тления.

5.6 Требования к безопасности хранения и транспортировки углей

81. Хранение углей и продуктов их переработки должно осуществляться на специально оборудованных складах и сухих площадках, не подверженных обводнению, с соблюдением мер, исключающих возникновение пожаров и взрывов, загрязнение и заражение окружающей среды.
82. Склады и площадки для хранения самовозгораемых углей должны располагаться на расстоянии от сгораемых строений не менее 8 м.
83. Размещение складского хозяйства и организация транспортных операций должны обеспечивать механизированную подачу, разгрузку и погрузку с применением способов и устройств, предотвращающих загрязнение, воздушного бассейна и промплощадки.
84. Безопасное хранение выгруженных углей в бесформенных кучах и навалом допускается не более 2 суток.
85. В период длительного хранения углей предприятие должно вести контроль температурного состояния штабеля. Частота измерения температуры зависит от склонности угля к самовозгоранию.
При нагревании угля в штабеле выше критической температуры более 2 ^оС должны приниматься меры для ликвидации очагов самовозгорания.
86. При подаче угля на склад, укладке в штабель и обратной подаче должны предусматриваться меры по уменьшению измельчения угля и предотвращению его распыления.
87. Для предупреждения нагревания и самовозгорания угля в штабеле при длительном хранении, необходимо производить:
1) периодическую замену старого угля из штабеля углем свежей добычи с предварительной полной отгрузкой старого угля потребителям из освежаемой части штабеля;
2) осуществление замедления окислительных процессов в склонных к окислению и самовозгоранию углях и связанного с этим выделения вредных газов путем внесения в них ингибиторов-антиокислителей в виде растворов, водных эмульсий, суспензий или сухих реагентов при послойном формировании штабеля с последующим послойным и поверхностным уплотнением угля;
3) равномерное смачивание угля при его закладке в штабель водной суспензией гашеной извести концентрации не более 3 %. Зольность при этом должна возрастать не более чем на 0,06 %.
88. При обнаружении появившихся в штабелях угля очагов самонагревания угля с температурой более 35 ^оС производится немедленная отгрузка из штабеля нагретого угля в железнодорожные вагоны и другие транспортные средства. При невозможности такой отгрузки производится дополнительное уплотнение угля в районе очагов нагрева.
89. В случае, когда температура угля продолжает увеличиваться и достигает 50 ^оС, необходимо немедленно приступить к удалению из штабеля всего нагретого угля, складируя его на свободном месте в отдельные штабеля высотой не более 1,5 м.
90. При использовании укрытых складов для углей, опасных по газу, в подземной части необходимо проводить ежесменный контроль метана.
91. В целях обнаружения возможных очагов самовозгорания пород и своевременного принятия мер по предупреждению самовозгорания предприятием должен производиться контроль теплового состояния отвалов.
Замеры температур проводятся на глубине не менее 0,5 м от поверхности.
92. Агломерированное топливо должно транспортироваться в охлажденном виде (не более 45 ^оС), незамороженным, легко отделяться друг от друга, не рассыпаться.
93. Перед погрузкой углей в полувагоны с нижними разгрузочными люками необходимо принять меры по уплотнению имеющихся зазоров, в том число и конструктивных, через которые при перевозках возможно просыпание углей классов менее 13 мм.
94. Перевозка углей и продуктов их переработки различными видами транспорта должна быть безопасной и осуществляться в соответствии с требованиями пункта 15 настоящего Технического регламента.
95. Добывающие и перерабатывающие угли предприятия, в процессе деятельности которых образуются отходы, должны предусмотреть меры безопасного обращения с ними, соблюдать экологические, санитарно-эпидемиологические требования и выполнять мероприятия по их утилизации.

6. Подтверждение соответствия продукции

96. Подтверждение соответствия продукции должно осуществляться в соответствии с требованиями Технического регламента "Процедуры подтверждения соответствия", утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 февраля 2008 года № 90. Идентификация и подтверждение соответствия углей и продуктов их переработки должны проводиться на основании результатов испытаний образцов в аккредитованных испытательных лабораториях в соответствии с нормативными документами по стандартизации.

7. Сроки и условия введения в действие Технического регламента

97. С момента введения в действие настоящего Технического регламента нормативные акты, действующие на территории Республики Казахстан, до приведения их в соответствии с Техническим регламентом применяются в части, не противоречащей Техническому регламенту.
98. Применяемые для выполнения требований настоящего Технического регламента нормативные документы по стандартизации и иные документы государственных органов, формируемые в пределах их компетенции, подлежат гармонизации в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.
99. Центральным и местным исполнительным органам обеспечить приведение своих нормативных правовых актов в соответствии с настоящим Техническим регламентом, а также их адаптированное внедрение.
100. Исключен постановлением Правительства РК от 16.10.2012 № 1317 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).
101. Настоящий Технический регламент вводится в действие по истечении шести месяцев со дня первого официального опубликования.

Приложение 1
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Перечень
углей, на которые распространяются требования Технического
регламента "Требования к безопасности углей и производственных
процессов их добычи, переработки, хранения и транспортировки"

Код ТН ВЭД ТС	Наименование позиции	Наименование продукции
2701	Уголь каменный; брикеты, окатыши и аналогичные виды твердого топлива, полученные из каменного угля: уголь каменный, пылевидный или непылевидный, но неагломерированый	Уголь каменный брикеты, окатыши и аналогичные виды твердого топлива; уголь каменный пылевидный или непылевидный, неагломерированый
2701 12	уголь битуминозный	уголь каменный уголь битуминозный уголь коксующийся уголь рядовой уголь необогащенный уголь рассортированный уголь обогащенный концентрат промпродукт шлам отсев
2701 12 100 0	уголь коксующийся
2701 12 900 0	прочий
2707 19 000 0	уголь прочий
2701 20 000 0	брикеты, окатыши и аналогичные виды твердого топлива, полученные из каменного угля	брикеты, окатыши и аналогичные виды агломерированного топлива, полученные из каменного угля
2702	лигнит или бурый уголь, агломерированный или неагломерированный, кроме гагата	лигнит или бурый уголь агломерированный или неагломерированный
2702 10 000 0	лигнит или бурый уголь пылевидный или непылевидный, но неагломерированный	лигнит или бурый уголь уголь рядовой уголь необогащенный уголь рассортированный уголь обогащенный отсев
2702 20 000 0	лигнит или бурый уголь, агломерированный	брикеты, окатыши и аналогичные виды агломерированного топлива, полученного из лигнита или бурого угля

Приложение 2
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Нормы
показателей, характеризующих безопасность
углей и продуктов их переработки

Сноска. Приложение 2 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 16.10.2012 № 1317 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования).

Наименование показателя продукции	Норма для продукции
1. Зольность Ad, %, не более	45,0
2. Массовая доля общей серы Sdt, %, не более	3,0
3. Массовая доля хлора Cld, %, не более	0,4
4. Массовая доля мышьяка Asd, %, не более	0,01

Приложение 3
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Нормы радиационной опасности твердого топлива

Класс радиационной опасности твердого топлива	Сумма отношений удельной активности природных радионуклидов в твердом топливе к минимальной значимой удельной активности (МЗУА, Ств.т., ед.)	Условия безопасного использования твердого топлива
I	<1	На использование твердого топлива в хозяйственной деятельности ограничения не вводится
II	>1	Использование твердого топлива в хозяйственной деятельности запрещено

Нормы радиационной опасности золы твердого топлива

Класс радиационной опасности золы	Эффективная удельная активность природных радионуклидов в золе Азолаэфф (Азола эфф.прогн.), Беккелер на килограмм (Бк/кг)	Условия безопасного использования золы
I	до 370	Зола может использоваться в строящихся и реконструируемых жилых и общественных зданиях
II	от 370 до 740	Зола может использоваться в дорожном строительстве в пределах территории населенных пунктов и зон перспективной застройки, а также при возведении производственных сооружений
III	от 740 до 1500	Зола может использоваться в дорожном строительстве вне населенных пунктов
IV	более 1500 до 4000	Вопрос использования золы решается в каждом случае отдельно по согласованию с территориальными органами госсанэпидслужбы Республики Казахстан

Приложение 4
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Группы углей по склонности к окислению и самовозгоранию

Номер группы	Наименование группы	Наименование углей, технологическая марка	Показатель окисленности ОКр, %, не более	Срок хранения, месяц, не более
1	Наиболее устойчивые к окислению	Антрациты, полуантрациты	-	36
2	Устойчивые к окислению	Угли каменные марки Ж, КЖ, К, КО, КСН, КС, ОС Угли необогащенные, рассортированные, обогащенные	50	18
3	Средне- устойчивые к окислению	Угли каменные марки ДГ, Г, ГЖО, ГЖ Угли необогащенные, рассортированные, обогащенные	50	12
4	Неустойчивые к окислению	Угли каменные, лигнит и бурые угли марка Д марка Б Угли необогащенные, рассортированные, обогащенные	55 60	6 3

Приложение 5
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Группы взрывоопасности пыли углей и продуктов их переработки

Группа взрывоопасности	Критерий взрываемости Кт	Взрывоопасность пыли
1	Кт < 1,0	Малая
2	1,0 < Кт < 1,5	Средняя
3	1,5 < Кт < 3,5	Средневысокая
4	Кт > 3,5	Высокая

Приложение 6
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Уровни шума на рабочих местах при работе оборудования

Рабочие места и виды работ	Уровень шума, децибел (далее - дБ), не более
Горные выработки, производственные помещения, территория поверхности	80
Кабины наблюдений и дистанционного управления: без резервной связи по телефону с речевой связью по телефону	80 65
Высококвалифицированные работы, требующие сосредоточенности и внимательности	60

Приложение 7
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Уровни вибрации на рабочих местах при работе оборудования
угольных предприятий

Вид вибрации	Категория вибрации (вид машин и оборудования)	Корректирование по частоте и эквивалентные корректированные значения виброускорения, дБ
		виброускорения	виброскорости
Локальная	Отбойные молотки, сверла, перфораторы	126	112
Общая	1. Транспортная (самоходный шахтный транспорт) 2. Транспортно-технологичес- кая (горные комбайны, шахтные погрузочные машины, самоходные бурильные установки) 3. Технологическая (насосы, вентиляторы, подъемные машины, компрессоры и т.д.)	112 109 100	116 101 92

Приложение 8
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Предельно допустимые концентрации (ПДК)
пыли в воздухе рабочей зоны

Наименование вещества	Содержание свободной двуокиси кремния, %	Величина ПДК, миллиграмм на метр кубический (далее - мг/м3)	Класс опасности
Пыль угольная, породная	более 70	1	3
	от 10 до 70	2	4
	от 2 до 10	4	4
	менее 2	10	4

Приложение 9
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Предельно допустимые концентрации (ПДК) вредных веществ в
воздухе рабочей зоны

Наименование вещества	Содержание свободного диоксида кремния, %	Величина ПДК, мг/м3	Преимущест- венное агрегатное состояние в условиях производства	Класс опасности	Особенности действия на организм
Антрацит	менее 5	6	а	4	ф
Угли и углепородные пыли	менее 5	10	а	4	ф
	от 5 до 10	4	а	3	ф
Условные обозначения: а-аэрозоль; ф-аэрозоль преимущественно фиброгенного действия

Приложение 10
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Нормы содержания метана в атмосфере подземных выработок

Вентиляционная струя, трубопровод	Концентрация метана, % по объему, не более
Исходящая из очистной или тупиковой выработки, камеры, выемочного участка, поддерживаемой выработки	1
Исходящая крыла шахты	0,75
Поступающая на выемочный участок, очистные выработки, к забоям тупиковых выработок и в камеры	0,5
Местные скопления метана в очистных, тупиковых и других выработках	2
На выходе из смесительных камер	2
Трубопроводы для изолированного отвода метана с помощью вентилятора (эжекторов)	3,5

Приложение 11
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Концентрация вредных газов в воздухе действующих
подземных выработок

Вредные газы	Концентрация газа в действующих выработках шахт, не более
	% по объему	мг/м3
Оксид углерода (СО)	0,00170	20
Оксиды азота (в пересчете на NО2)	0,00025	5
Диоксид азота (NО2)	0,00010	2
Сернистый ангидрид (SО2)	0,00038	10
Сероводород (H2S)	0,00070	10

Приложение 12
к Техническому регламенту
"Требования к безопасности углей и
производственных процессов их добычи,
переработки, хранения и транспортировки"

Максимальные скорости подъема и спуска людей и грузов по
вертикальным и наклонным выработкам

Наименование выработок	Максимальная скорость подъема и спуска, м/с
	людей	грузов
Вертикальные выработки, оборудованные: клетями скипами	12 -	определяется проектом
Наклонные выработки, оборудованные: скипами вагонетками	- 5	7 5
Вертикальные выработки в проходке, оборудованные: бадьями (по направляющим) бадьями (без направляющих) подвесным проходческим оборудованием спасательными лестницами	8 2 - 0,35	12 2 0,2 -
Спуск негабаритов по вертикальным и наклонным выработкам		1/3 номинальной скорости для данного подъема

«Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламентін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 17 шілдедегі № 731 Қаулысы

«Техникалық реттеу туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған «Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті бекітілсін.
2. Осы қаулы алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап алты ай еткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2010 жылғы 17 шілдедегі
№ 731 қаулысымен
бекітілген

«Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік процестерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті 1. Қолданылу саласы

1. Осы «Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті (бұдан әрі - Техникалық регламент) көмірдің және оның қайта өңделген өнімдері мен үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды белгілейді.
2. Осы Техникалық регламентте мыналар:
1) тас көмір, лигнит немесе қоңыр көмір (бұдан әрі - көмір), сұрыпталған және байытылған көмір, брикеттер мен агломерацияланған отынның ұқсас түрлері (бұдан әрі - олардың қайта өңделген өнімдері);
2) өнімді өндіру, қайта өңдеу, сақтау, тасымалдау және өткізу үдерістері техникалық реттеу объектілері болып табылады.
Кеден одағының сыртқы экономикалық қызметінің тауар номенклатурасына (бұдан әрі - КО СЭҚ ТН) сәйкес көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің тізбесі осы Техникалық регламентке 1-қосымшада келтірілген.
3. Оларды болдырмау керек болатын негізгі қауіпті факторлар (қауіп-қатерлер) мыналар болып табылады:
1) есту органдарына, нерв жүйесіне, ықыласты аударуға теріс әсер ететін нормативтік мәндерден артық өндірістік шудың болуы;
2) өндірістік үй-жайларда (цехтарда) рұқсат етілген деңгейлерден және адамға әсер ету уақытынан артық жалпы және жергілікті дірілдің болуы;
3) көмірде адам ағзасына жағымсыз әсер етуі мүмкін шекті рұқсат етілген мәндерден артық радиоактивтік сәулелену көздерінің болуы;
4) жұмыс аймағы ауасының тозаңдануы және газдануы;
5) жарылыс-өрт қауіптілігі, оның ішінде көмір мен көмір тозаңының өздігінен жануы;
6) тау-кен қысымының пайда болуы, көмір мен газдың кенеттен шығарындысы;
7) су мен ұлпаның атқылауы;
8) ауа кеңістігінің, беттік және топырақ сулардың ластануы, жер бетінің ластануы мен шөгуі, аудандар мен өңірлердің батпақтануы, жасанды жоғарылатылған сейсмикалықтың болуы, жер құнарлығының нашарлауы.
4. Көмірді және оның қайта өңделген өнімдерін сәйкестендіру дайындаушының құжаттарын (жер қойнауын пайдалану құқығына келісімшарт, қызмет түріне лицензия, жоба, технологиялық регламент, өнімге арналған стандарттау бойынша нормативтік құжат, өндірісті көмір өндіру және қайта өңдеу бойынша дамыту жоспары, қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат) тексеру және өнім үлгілерін сәйкестендіру көрсеткіштері, жіктелуі, кодталуы: технологиялық маркасы (тобы, кіші тобы), дәрежесі (санаты, кіші санаты), кесектер мөлшері, кодтық саны бойынша сынау жүргізу жолымен жүзеге асырылуға тиіс.

2. Терминдер мен анықтамалар

5. Осы Техникалық регламентте техникалық реттеу, өнеркәсіптік қауіпсіздік, қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнамалық, нормативтік құқықтық және өзге де актілерде белгіленген терминдер мен анықтамалар, сондай-ақ тиісті анықтамалары бар мынадай терминдер пайдаланылады:
1) аварияларды жою жоспары - ұйымның, қауіпті өндірістік объектінің және авариялық-құтқару құрылымының лауазымды тұлғаларын хабардар ету және олардың іс-қимыл тәртібін, адамдардың авариялық және қауіп төндіретін учаскелерден шығу жолдары мен уақытын, адамдарды құтқару және аварияны жою жөніндегі құралдардың болу орындарын анықтайтын, адамдарды құтқару және аварияны жою жөніндегі іс-шаралардың жиынтығы;
2) агломерацияланған отын - жабысуды қамтамасыз ететін немесе онысыз, байланыстырғыш материал қосылған ұсақ бөлшектерді кесектеу үдерістерінде алынған отын;
3) байыту - минералдық шикізатты олардың алғашқы шикізаттағы құрамынан жоғары, шоғырланған пайдалы компоненттердің бөлінуі (ал қажет болғанда олардың өзара бөлінуі) мақсатында, оны өңдеудің әр түрлі технологиялық үдерістерінің жиынтығы;
4) байытылған көмір - ылғал немесе құрғақ көмірді байыту үдерісінде алынған көмір;
5) байытылмаған көмір - елеу немесе ұсату үдерістеріне түскен өндірілген көмір;
6) битуминозды көмір - 0,5 %-ға тең немесе одан астам, бірақ 2,0 %-дан кем витриниттің R_r шағылысу көрсеткіші бар орташа дәрежелі көмір;
7) брикеттеу - кейіннен қоспаны керекті мөлшерлі және пішінді брикеттерге нығыздап басу арқылы байланыстырушы заттарды қосып және
қоспай кесектер (брикеттер) алу үдерісі;
8) газ режимі — метан немесе сутегі бөлінуі бойынша қауіпті көмір кәсіпорындарында енгізілетін тәртіп;
9) дәреже (кіші санат) - көмірдің халықаралық жіктеу жүйесі бойынша генетикалық және физика-химиялық қасиеттерінің негізінде оның жетілгендігін көрсететін генетикалық қатарда орналасуы;
10) еленді — қатардағы көмірден бөлінген және байытуға түспеген, ірілігі 12,5 кем (13,25) миллиметр (бұдан әрі - мм) көмір;
11) електі талдау - көмірдің түйіршік өлшемді құрамын сынаманы електерде елеу жолымен анықтау;
12) жану жылулығы - отын массасы бірлігінің толық жануы кезінде бөлінетін жылудың мөлшері;
13) жоба - объектіні салуды, монтаждауды және пайдалануды жүзеге асыру үшін қажетті техникалық құжаттар кешені;
14) жұмыс аймағы - қызмет көрсетілетін алаң еденінің деңгейінен 2 метр (бұдан әрі - м) биіктіктегі кеңістік;
15) кенеттен шығарынды - жыныстың, көмірдің лақтырысымен, күшейтілген газ бөлінуімен жалғасатын, кен қазбасы забойының жанындағы алап бөлігінің өздігінен лезде бұзылуы;
16) кодтық сан - халықаралық кодтау жүйесі бойынша жіктеме параметрлері мәндерінің негізіндегі көмірдің сандық белгісі;
17) көмір - елеулі дәрежеде органикалық тектес, олардың биохимиялық, физика-химиялық және физикалық өзгерістері нәтижесінде басым бөлігінде қурап қалған өсімдіктерден түзілген қатты жанғыш шөгінді жыныс;
18) көмір және жыныс тозаңы - көмірді өндіру, қайта өңдеу және тасымалдау үдерісінде түзілетін, мөлшері 0,5 мм-ден кем қатты заттардың ұсақ бөлшектері;
19) көмірді өндіру - жер қойнауынан көмірді алу бойынша өндірістік үдерістер кешені;
20) көмірді қайта өңдеу - берілген тұтыну қасиеттерін қамтамасыз ету мақсатында өндірілген көмірді өңдеудің технологиялық үдерісі (аяқталған циклді құрайтын тізбекті технологиялық үдерістердің жиынтығы);
21) көмірді сұрыптау - көмірдің тауарлық сыныптарын алу үшін кесек мөлшерлері бойынша бөлу үдерісі;
22) күлдің химиялық құрамы - күлдің құрамында оксидтерге қайта есептегенде негізгі элементтердің болуы;
23) қатардағы көмір - елеу, ұсату, байыту үдерістеріне түспеген өндірілген көмір;
24) штабель - дұрыс пішінге келтірілген көмір (кесілген (кесілмеген) түрдегі конус, пирамида және тағы басқа);
25) қатты отын - қатты жанғыш шөгінді жыныс (көмір, жанғыш тақта тастар) және оларды қайта өңделу өнімдері (сұрыпталған және байытылған көмір, брикеттер және агломерацияланған отын, кокс, жартылай кокс);
26) қауіпті жүк — кез келген заттар, материалдар, бұйымдар, өндірістік және өзге де қызметтің қалдықтары, олар өздеріне тән қасиеттеріне байланысты тасымалдау, тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізу және сақтау кезінде техникалық құралдардың, құрылғылардың, ғимараттар мен құрылыстардың жарылу, өртену немесе бүліну, сондай-ақ адамдардың, жануарлардың өлім-жітімі, жарақаттану және ауыру себебі болуы, қоршаған табиғи ортаға зиян әкелуі мүмкін;
27) қауіпті қалдықтар — құрамында қауіпті қасиеттерге (уыттылыққа, жарылыс қауіптілікке, радиоактивтілікке, өрт қауіптілікке, жоғары реакциялық қабілеттілікке) ие зиянды заттар болатын және өзі немесе басқа заттармен байланысқа түскенде қоршаған орта және адамның денсаулығы үшін тікелей немесе әлеуеті қауіптілікті білдіруі мүмкін болатын қалдықтар;
28) қауіпті қалдықтар паспорты - қалдықтардың шығу орны бойынша түзілу үдерістерін, олардың сандық және сапалық көрсеткіштерін, олармен жұмыс істеу ережелерін, оларды бақылау әдістерін, бұл қалдықтардың қоршаған ортаға, адамның денсаулығына және (немесе) тұлғалардың мүлкіне зиянды әсер ету түрлерін стандартталған түрде сипаттайтын құжат, қалдықтарды өндірушілер, олардың меншігіндегі өзге де тұлғалар туралы мәліметтер;
29) өзінен-өзі жану - сырттан келетін жылу ағынына қарамастан ауа оттегісімен тотығу реакцияларының үздіксіз дамуы нәтижесінде көмірдің тұтануы;
30) өзінен-өзі тұтану - жалындық жанумен және/немесе жарылыспен жалғасатын экзотермиялық көлемді реакциялар жылдамдығының күрт ұлғаюы;
31) өзінен-өзі тұтану температурасы — қоршаған ортаның ең темен температурасы, ол кезде арнайы сынау жағдайларында заттың өзінен-өзі тұтануы байқалады;
32) өнеркәсіптік өнім - күлдің пайыздық құрамы бойынша көмір мен бос жыныстың арасында аралық болып табылатын көмірді байыту өнімі;
33) өнім сапасының куәлігі (паспорты) — дайындаушы (өнім беруші) жөнелтілген өнім партиясының сапасы мен мөлшерін куәландыратын құжат;
34) өрт-жарылыс қауіпсіздігі - заттардың жанудың пайда болуына және таралуына қабілеттілігін сипаттайтын олардың қасиеттерінің жиынтығы. Жану салдары, оның жүру жылдамдығы мен жағдайына қарсы өрт немесе жарылыс болуы мүмкін;
35) паспорт (тау-кен ісінде) - кен қазбасының параметрлерін көрсете отырып, тау-кен жұмыстарын жүргізу және тау-кен жабдықтарын өзара байланысқан түрде орналастыру тәртібін анықтайтын құжат;
36) сақтау мерзімі - сақтау ережелері сақталған жағдайда көмір өнімінің генетикалық және технологиялық қасиеттері сақталатын уақыт кезеңі;
37) санитарлық-қорғау аймағы - оның шекарасынан тыс әсер ету факторлары белгіленген гигиеналық нормативтерден аспайтын аумақ;
38) стандарттау бойынша нормативтік құжат - стандарттау бойынша қызметтің әр түрлеріне немесе оның нәтижелеріне қатысты нормаларды, ережелерді, сипаттамаларды, қағидаттарды белгілейтін құжат;
39) сұрыпталған көмір - белгілі ірілік сыныбының көмір өнімін алу мақсатында елеу үдерісіне түскен көмір;
40) табиғи радионуклидтердің үлестік белсенділігі - заттағы табиғи радионуклидтер белсенділігінің зат массасына қатынасы;
41) тау-кен бөлінісі - оның шекарасында жер қойнауын пайдаланушы барлауды, пайдалы қазбаларды өндіруді, жер асты құрылыстарын салу мен пайдалануды жүзеге асыруға құқылы болатын жер қойнауының учаскесі;
42) тау-кен қысымы - тау-кен қазбасын қоршаған алапта пайда болатын, тау-кен жұмыстарын жүргізумен байланысты кернеулер, күштер;
43) тау-кен соққысы - көмірдің (жыныстың) жер асты қазбаларына лақтырындысы түрінде көрінетін тау-кен қазбасына жанама тау жыныстары алабының шекті көрнеуленген бөлігінің жылдам болатын бұзылуы;
44) техникалық талдау - құрамында ылғал, күл, ұшпа заттар және байланысқан көміртегі болуы көрсеткіштерінде берілген көмірді талдау;
45) технологиялық марка (топ, кіші топ) - генетикалық белгілері және технологиялық сипаттамалары бойынша жақын көмір түрлерінің шартты белгісі;
46) технологиялық регламент - оңтайлы технологиялық режимді, технологиялық үдеріс операцияларын жүргізу тәртібін айқындайтын, өнімді талап етілетін сапамен шығарылуын, қауіпсіз пайдаланылу шарттарын, қоршаған ортаны қорғау бойынша талаптардың орындалуын қамтамасыз ететін құжат;
47) технологиялық схема - технологиялық операциялар және өндіру және қайта өңдеу өнімдерінің ағындары қозғалысының жалғаспалылығы;
48) тозаңды-газ режимі - газ және жарылғыш тозаң бойынша қауіпті көмір кәсіпорындарында енгізілетін тәртіп;
49) тотыққандық көрсеткіші - көмір затының химиялық өзгерістерін және ыдырауын сипаттайтын көрсеткіш;
50) тұтану - тұтандыру көзінен от алған және оны алып тастағаннан кейін де жалғасатын заттың жалындап жануы;
51) тұтану температурасы - көмір затының ең төмен температурасы, ол кезде арнайы сынау жағдайларында ыстық булар мен газдар оларды тұтату көзі әсер еткенде тұтану байқалатын жылдамдықпен бөлінеді;
52) түйіршік өлшемді құрам - көмір кесектерінің өлшемі бойынша сандық сипаттама;
53) шекті рұқсат берілген шоғырлану (бұдан әрі - ШРШ) — көлем бірлігіндегі зиянды химиялық заттың ең көп мөлшері, ол күнделікті әсер еткен, кезде ұзақ уақыт бойы адам ағзасында зиянды әсер етпейді, қазіргі заманғы зерттеу әдістерімен байқалады; қоршаған ортаның (жұмыс аймағы ауасының, атмосфералық ауаның, су объектілері мен топырақтың) санитарлық-эпидемиологиялық жай-күйін бағалау кезінде генетикалық өлшемдер болып табылады;
54) шлам - көмір байыту фабрикаларының суларында байыту нәтижесінде түзілетін, ірілігі 0,5 (1) мм-ден кем ұсақ бөлшектер;
55) элементтік талдау - құрамында күл, көміртегі, сутегі, азот, күкірт және оттегі болуы көрсеткіштерімен берілген көмірді талдау.

3. Өнімнің Қазақстан Республикасы нарығында айналым шарттары

6. Көмір және оның қайта өңделген өнімдерін нарықта орналастыру кезінде олар осы Техникалық регламенттің талаптарына сәйкес келуі тиіс.
7. Өткізу нарықтарында айналымға шығарылатын көмір және оның қайта өңделген өнімдері сапа куәлігімен (паспортымен) қамтамасыз етуге тиіс.
8. Өнім сапасы куәлігінің (паспортының) құрамында мынадай ақпарат болуға тиіс:
1) өнімнің атауы және тұтыну түрі;
2) өнімнің дайындалған елі және орны;
3) дайындаушының (жеткізушінің) атауы және заңды мекен-жайы;
4) өнімге арналған нормативтік құжаттың атауы және белгіленуі;
5) партия нөмірі;
6) массасы (брутто);
7) өнімнің дайындалған күні;
8) сақтау мерзімі;
9) КО СЭҚ ТН және Экономикалық қызмет түрлері жөніндегі өнім сыныптаушысы (ЭҚТ ӨС кодтары);
10) технологиялық маркасы (тобы, қосымша тобы);
11) дәрежесі (санаты, кіші санаты);
12) кесектер мөлшері;
13) кодтық саны;
14) сәйкестікті растау құжаты туралы мәліметтер.

4. Көмір және оның қайта өңделген өнімдерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

9. Көмір және оның қайта өңделген өнімдері осы Техникалық регламентке 2-қосымшада көрсетілген қауіпсіздік талаптарына сәйкес келуге тиіс.
10. Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің радиациялық қауіпсіздігінің нормалары осы Техникалық регламентке 3-қосымшада келтірілген.
Көмір және оның қайта өңделген өнімдері радиациялық қауіптіліктің 1-сыныбына жатқызылуға тиіс. Табиғи радионуклидтердің меншікті белсенділігінің ең аз маңызды үлестік белсенділігінің қатынастарының жиынтығы бір бірліктен аспауы тиіс. Табиғи радионуклидтердің үлестік белсенділігінің ең аз маңызды үлестік белсенділікке қатынастарының жиынтығы бір бірліктен артық болатын көмір және оның қайта өңделген өнімдерін шаруашылық қызметінде пайдалануға болмайды.
Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің күлі табиғи радионуклидтердің тиімді үлестік белсенділігіне байланысты әр түрлі бағыттарда пайдаланылуы мүмкін.
11. Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің жанғыштығын және өрт-жарылыс қауіпсіздігін сипаттайтын көрсеткіштер тұтану температурасы және өзінен-өзі тұтану температурасы болып табылады.
Көмір және оның қайта өңделген өнімдері өзінен-өзі жануға, сондай-ақ тұтату көзі әсер еткенде жануға және оны жойған соң өз бетімен жануға қабілетті, «жанғыштар (жанушылар)» тобына жатады.
Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің тұтану температурасы 120 ⁰С-ға болуға тиіс.
Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің өзінен-өзі тұтану температурасы кемінде 50 ⁰С болуға тиіс.
12. Көмір және оның қайта өңделген өнімдері тотығуға және өзінен-өзі жануға бейімділігімен сипатталады.
Көмірді және оның қайта өңделген өнімдерін тотығуға және өзінен-өзі тұтануға бейімділігі бойынша жіктеме және оларды сақтаудың шекті мерзімдері осы Техникалық регламентке 4-қосымшада берілген.
13. Көмір және оның қайта өңделген өнімдері тозаң-ауалық жарылыс қауіпті қоспаларын түзуі мүмкін.
Тозаң-ауа қоспаларының жарылыс қауіптілігі қоспаның ылғалдылығына, тозаңның ірілігіне, отын қабатына ауаның кіруіне, қоршаған ортаның және отынның температурасына, оның табиғи қасиеттеріне байланысты болады.
Құрамында мөлшері 0,2 мм-ден кем көмір бөлшектері бар тозаң-ауа қоспасы аса жарылыс қауіпті болып табылады.
Көмір және оның қайта өңделген өнімдерінің жарылыс қауіптілігін бағалау үшін отынның жарылғыштық өлшемдері мен жарылыс қауіптілігінің топтары 5-қосымшаға сәйкес анықталуы тиіс, онда олар үшін жарылысты ескертудің және жарылыстан қорғаудың қажетті құралдары белгіленген.
Тозаң жарылғыштығының өлшемдерін есептеу үшін бастапқы деректер мыналар болып табылады:
1) көмір мен тозаңды електі талдау;
2) техникалық талдау;
3) элементтік талдау;
4) жану жылулығы.
14. Көмір және оның қайта өңделген өнімдерінің сапасы қоршаған ортаны қорғауға қойылатын талаптарға сәйкес болуға тиіс.
Көмірді өндіру, қайта өңдеу, сақтау, тасымалдау және пайдалану кезінде экологиялық талаптарды орындау, ауадағы ластайтын және зиянды заттардың, парниктік газдар шығарындыларының және қоршаған ортаға эмиссиялардың ШРШ талдау және есептеу үшін бастапқы деректермен қамтамасыз ету үшін кәсіпорындар осы Техникалық регламенттің 14-тармағында көрсетілген көрсеткіштерді (көмір мен тозаңды електі талдау, техникалық талдау, элементтік талдау, жану жылулығы) және күлдің химиялық құрамын анықтауды белгіленген мерзімдерде жүргізу қажет.
15. Көмір және оның қайта өңделген өнімдерінің сапасы тасымалданатын жүктердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тиіс.
Көмір және оның қайта өңделген өнімдері бар жүктердің қауіпсіздігін сипаттайтын көрсеткіштер мыналар болып табылады:
1) сақтау мерзімі;
2) тұтану температурасы;
3) өзінен-өзі тұтану температурасы;
4) жарылыс қауіпі тобы.
Келтірілген көрсеткіштердің мәндері осы Техникалық регламентке 4, 5-қосымшаларда және 12-тармағында көрсетілген талаптарға сәйкес келуге тиіс.

5. Көмірді өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

5.1 Көмірді өндіру мен қайта өңдеудің өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар

16. Көмірді өндіру және қайта өңдеу үдерістері жобаларға, технологиялық регламенттерге және паспорттарға сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.
Жобалардың құрамында құрылыстардың жер үстіне орналастыру; көмірді өндірудің және қайта өңдеудің технологиялық үдерістерін, технологиялық жабдықтарды, желдету, өндірістік үдерістерді механикаландыру, автоматтандыру құралдарын қолдану; өндіріс қалдықтарын қоймаландыру; жоспарланатын қызметтің қоршаған ортаға әсер ету қауіпсіздігін қамтамасыз ететін талаптар болуға тиіс.
17. Көмірді өндіру және қайта өңдеу кәсіпорындарында адамдарды құтқару және авариялардың пайда болуының бастапқы кезеңінде оны жою үшін қолда бар барлық қажетті күштер мен құралдарды дереу іске қосуды көздейтін аварияларды жою жоспары жасалуға тиіс.
18. Көмір кәсіпорындарында қолданылатын технологиялық жабдықтар және техникалық құрылғылар адам өмірінің, денсаулығының қауіпсіздігін және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етуге тиіс.
19. Жабдықтардың функционалдық мақсатына орай қоршалуы мүмкін емес болатын бөліктерін қоспағанда, олардың қозғалатын, айналатын бөліктерінің қорғаныш қоршауы болуға тиіс.
20. Қолданылатын электр жабдықтары, кабельдер және электрмен жабдықтау жүйелері жұмыс істеушілердің электр қауіпсіздігін, сондай-ақ жарылыс және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тиіс.
21. Жұмыс орындарындағы шу деңгейлері осы Техникалық регламентке 6-қосымшада келтірілген шекті рұқсат етілген мәндерден артық болмауға тиіс.
22. Жұмыс орындарындағы діріл деңгейлері жабдықтар жұмыс істеген кезде осы Техникалық регламентке 7-қосымшада келтірілген шекті рұқсат етілген мәндерден артық болмауға тиіс.
23. Кәсіпорындарда кешенді тозаңсыздандыру көзделуге тиіс.
Технологиялық жабдықтар және техникалық құрылғылар тозаң-жарылыстан қорғау жабындарымен және тозаңды басу құралдарымен жарақталуға тиіс.
24. Тозаң немесе газ жарылыстары бойынша қауіпті көмірді өндіру және қайта өңдеу кәсіпорындарында тозаң-газ режимі белгіленуге тиіс.
Газ тозаңды режим еденнің, қабырғаның және жабдықтардың бетінде өлшенген күйінде ауада жарылыс қауіпті шоғырлану тудыруы мүмкін көмір тозаңының шегуін болдырмайтын, сондай-ақ метан мен зиянды газдар жиналуын, жабдықтардың ішінде жарылыс және үй-жайда жарылыс өнімдерінің шығарындысы пайда болуын ескертетін талаптардың орындалуын көздеуі тиіс.
25. Адам ағзасына әсер ету дәрежесі бойынша жұмыс аймағының ауасындағы тозаң мөлшерінің шекті рұқсат берілген шоғырлануы (ШРШ) осы Техникалық регламентке 8-қосымшада келтірілген. Жұмыс аймағындағы тозаңның мөлшері қауіптіліктің 3-сыныбынан (орташа қауіпті) немесе қауіптіліктің 4-сыныбынан (аз қауіпті) жоғары болмауы тиісті емес.
26. Жұмыс аймағының ауасындағы зиянды заттардың мөлшері осы Техникалық регламентке берілген 9-қосымшада келтірілген ШРШ аспауы тиіс.
27. Көмірдің радиоактивтілігін алдын ала бағалау кен орнын барлау сатысында ашық карьер, ұңғыма забойындағы қабатқа арналған гамма-каротаж немесе беттік түсіру материалдары бойынша анықталатын гамма-сәуле шығарудың балама мөлшерінің қуаты мәндерінің негізінде жүргізіледі.
Жеке жылдық тиімді мөлшер - 10 микрозиверттен, ал ұжымдық тиімді жылдық мөлшер 1 адам-зиверттен артып кетпеуі тиіс.
Гамма-сәуле шығарудың балама мөлшерінің қуатын анықтау нәтижелері бойынша тексерілетін объект біртекті учаскелерге бөлінеді.
Егер гамма-сәуле шығарудың балама мөлшерінің қуатын өлшеу нәтижелері оның барлық беті бойында орташадан 30%-ға артық емес болса, кенорны, қабат табиғи радионуклидтердің мөлшері бойынша біртекті болып саналады.
Табиғи радионуклидтердің мөлшері бойынша біртексіз учаскелерді айқындаған кезде, кенорнын игеру және пайдалану арнайы әзірленген жоба бойынша іріктеп алу ескере жүргізіледі.
Кен орындарының табиғи радионуклидтердің мөлшері бойынша біртекті аудандары шаруашылық жүргізуші субъектілердің жобалық және нормативтік құжаттарында көрсетілуі тиіс жеке учаскелерге жиектеледі.

5.2 Көмірді жер асты тәсілімен өндіру

28. Көмірді жер асты тәсілімен ендіру үңгілеу, алу учаскелерінде, жерасты қазбаларын жүргізу және бекіту, бұрғылау-жару жұмыстарын орындау, шахталарды желдету, кен массасын тасымалдау және адамдарды тасу кезінде қауіпсіздік талаптарын сақтау арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
29. Лақтырынды қауіпті және соққы қауіпті қабаттарды, сондай-ақ лақтырынды қауіпті жыныстары бар қойнауқаттарды өңдеу кезінде көмірдің, жыныстың және газдың оқыс лақтырындыларын және тау соққыларын болдырмау бойынша талаптар орындалуы тиіс.
30. Қауіпті және лақтырындылары мен тау соққылары бойынша қауіп төндірілетін қойнауқаттарды ашуға, тазарту және дайындық жұмыстарын забой лақтырынды қауіпті емес және соққы қауіпті емес күйде болған немесе оған келтірілгенде жағдайда жүргізуге рұқсат етіледі.
31. Өзінен-өзі жануға бейімді көмір қабаттарын қазатын шахталарда көмірдің өзінен-өзі қызуының (өзінен-өзі жануының) ерте белгілерін бақылау ұйымдастырылуы тиіс.
32. Жерасты қазбаларында және шахта үстіндегі ғимараттарда оңай тұтанатын материалдарды қолдануға және сақтауға тыйым салынады.
33. Өрт белгілері байқалған кезде апаттарды жою жоспары қолданысқа енгізілуі тиіс.
34. Өрт пайда болған сәттен бастап және оны сөндіру аяқталғанға дейін шахта атмосферасының құрамын тексеру және кен-құтқару жұмыстарын жүргізу орындарында температураны бақылау жүзеге асырылуы тиіс.
35. Шахталар тұрақты және сенімді желдеткішпен жабдықталуы тиіс.
36. Қолданыстағы кен қазбаларының ауасындағы оттегінің мөлшері кемінде 20%-ды (көлемі бойынша) құрауы тиіс.
37. Кеніш ауасындағы метанның мөлшері осы Техникалық регламентке 10-қосымшада келтірілген нормаларға сәйкес келуі тиіс.
38. Дегенмен бір жерінде метан байқалған шахталар газ бойынша қауіпті шахтаға жатады. Оларда метан бөлінетін (бөлінген) шахталар толығымен газ режиміне ауыстырылуы тиіс.
Көмір шахталарында метанның шоғырлануын бақылау метан бөлінетін немесе жинақталатын қазбалардың барлығында жүзеге асырылуы тиіс.
39. Желдету құралдарымен ауадағы метанның мөлшерін белгіленген нормалар шегінде қамтамасыз ету мүмкін болмайтын газ шахталарында газсыздандыру жүзеге асырылуы тиіс.
40. Кеніш ауасындағы көмірқышқыл газының мөлшерін жұмыс орындарында және алу бөліктері мен тұйық қазбалардың шығатын ағыстарында - 0,5 %-дан артық болмауы, қабаттың және тұтас алғанда шахтаның, қанаттың шығатын ағысы бар қазбаларда - 0,75 %-дан артық емес, үйінді бойынша қазбаларды жүргізу және қалпына келтіру кезінде 1 %-дан артық болмауы тиіс.
41. Қолданыстағы жерасты қазбаларының ауасында зиянды газдардың (булардың) мөлшері осы Техникалық регламентке 11-қосымшада көрсетілген шекті рұқсат берілген шоғырланудан аспауы тиіс.
42. Шахталарды желдету кезіндегі ауа жылдамдығы кемінде:
барлық шахталардың тазарту қазбаларының забой жанындағы кеңістіктерінде, газ шахталарының тұйық қазбаларында және жалпы шахталық тоқырау есебінен желдетілетін шахтаның қалған қазбаларында - 0,25 метр бөлінген секунд (бұдан әрі - м/с);
метан бойынша III санатты және одан жоғары шахталарда, көмір және аралас забойлар бойынша, сондай-ақ қазылған кеңістікпен байланысы бар барлық жүргізілетін кен қазбаларында және жойылатын қазбаларда - 0,5 м/с;
оқпандар мен шурфтарды үңгілеу және тереңдету кезінде, газдық емес шахталардың тұйық қазбаларында - 0,15 м/с болуы тиіс.
43. Тұрақты жұмыс орындарындағы және шахталардың жерасты қазбаларындағы ауа температурасы + 16 ⁰С-дан кем емес және +26^оС-дан көп емес болуы тиіс.
44. Әрбір шахтада ауаны тозаңсыздандыру бойынша талаптар орындалуы тиіс.
45. Кен массасын уатуға және тасымалдауға арналған тау-кен машиналары барынша аз тозаң түзілуін қамтамасыз етуі тиіс.
46. Тазарту жұмыстарын жүргізу кезінде, сондай-ақ орташа қуатты және қалың қабаттар бойынша таңдау әрекетті комбайндармен қазу жұмыстарын жүргізу кезінде алаптағы көмірді алдын ала ылғалдандыру қолданылуы тиіс.
47. Қабылдау бункерлері, төңкергіштер, скиптерді түсіруге және тиеуге арналған құрылғылар кен массасының төгілуін болдырмау және одан тозаңды үрлеу құрылғыларымен жабдықталуы тиіс.
48. Тозаң жарылыстары бойынша қауіпті қабаттарды қазатын шахталарда инертті тозаңды (тақта тасты тозаң-жарылыстан қорғау), суды (су-тозаң-жарылыстан қорғау) немесе суды және инертті тозаңды (аралас тозаң-жарылыстан қорғау) қолдануға негізделген көмір тозаңының жарылыстарын ескерту және жайылтпау бойынша талаптар орындалуы тиіс.
49. Судың бұзып өтуі бойынша қауіпті аймақтардағы тау-кен жұмыстары су мен зиянды газдардың қолданыстағы қазбаларды бұзуын болдырмау бойынша шараларды көздейтін жобаға сәйкес жүргізілуі тиіс.
50. Қауіпті аймақтардың шекараларын шахтаның маркшейдерлік және геологиялық қызметтері жасауы тиіс, олар қауіпті аймақтарды дер кезінде анықтайды, есепке алады және маркшейдерлік құжаттамаға түсіреді.
51. Адамдарды тасымалдау, кен массасын және жүктерді тасымалдау көлік және көтеретін техникалық құралдарды, технологияларды қолдану және апаттардың пайда болуын болдырмайтын жұмыстарды ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
52. Адамдар мен жүктерді тік және көлбеу қазбалар бойымен көтеру мен түсірудің барынша үлкен жылдамдықтары осы Техникалық регламентке берілгөн 12-қосымшада келтірілген шамалардан аспауы тиіс.

5.3 Көмірді ашық тәсілмен өндіру

53. Көмірді ашық тәсілмен өндіру аршу және өндіру жұмыстары, тау-кен жабдықтары және көлік құралдарын пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын сақтау арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
54. Тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде тау жыныстарының таралу шекараларын және деформацияларының түрін белгілеу, деформацияның жылдамдығы мен шамасын анықтау, ығысудың ауыспалы шамасын анықтау мақсатында ернеулердің, орлардың, кертпештердің, беткейлер мен үйінділердің жағдайын маркшейдерлік және геофизикалық бақылау жүзеге асырылуы тиіс.
55. Көшкін қауіпті және сел қауіпті аймақтарда жұмыс жүргізген кезде қар көшкіндерінен және су тасқындарынан қорғау бойынша шаралар жүзеге асырылуы тиіс.
56. Гидротехникалық ғимараттар (бөгеттер, арнаны қайтаратын және ордегі орлар, платиналар) тасқын және нөсер суларын өткізуді қамтамасыз етуі тиіс.
57. Кен қазбалары беткейлерінің және үйінділерінің тұрақтылығын қамтамасыз ету, көмір мен қазылатын жыныстардың ылғалдылығын төмендету, кен-көлік жабдықтарының жұмысына қауіпсіз жағдайларын жасау үшін суды құрғату жүйесінің әсер ету аймағынан тысқары жерге суды бұруға арналған құрылыстар көзделуі тиіс.
58. Разрездерде бұрғылау-жару жұмыстары жұмыстарды ұйымдастыру және зарядтарды қоздыру тәсілдері, зарядтарды, оқ-дәрілерді және жарылғыш материалдарды пайдалану, қауіпті аймақты анықтау, жарылыс жұмыстары ауданын желдету бойынша қауіпсіздік талаптарын сақтау арқылы жүргізілуі тиіс.

5.4 Көмірді аралас тәсілмен өндіру

59. Көмірді аралас тәсілмен өндіру өзара келісілген көмір разрездері мен шахталардың жобалары және тау-кен жұмыстарын ашық және жерасты өндіру жоспары бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
Көмір кен орнын аралас тәсілімен қазу кезінде жерасты және ашық тәсілмен өндіру үдерістеріне жататын қауіпсіздік талаптары орындалуы тиіс.
60. Тау-кен жұмыстарын жүргізу шебі мына бағыттарда орналасуы тиіс:
ашық жұмыстар кезінде - жерасты тазарту жұмыстарын дамыту шебіне қарсы;
жерасты тазарту жұмыстары кезінде - алаптан разрезге.
61. Кен орнын ашық және жерасты тәсілдерімен аралас қазуды жүргізетін кәсіпорындар Авариялық құтқару қызметімен бірлесіп, оларға газдардың өтуі, судың бұзуы, кен алабының түрін өзгертуі мүмкін қауіпті аймақтардың шекараларындағы тау-кен жұмыстары учаскелерін (орындарын) анықтауы және көрсетілген учаскелердегі жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін іс-шаралар әзірлеуге тиіс.
62. Жерасты қазбаларының немесе карстарының болуы себепті, ықтимал опырылып құлау немесе құлаған жердің аймақтарында шахталар мен разрездердің маркшейдерлік қызметтері карьер ернеулері мен топырағының жай күйіне аспаптық бақылау жүргізуі тиіс.
63. Ашық және жерасты тау-кен жұмыстары арасындағы сақтандырғыш кен діңгекті қазу карьердің кендіңгегінен ернеулердің құлауын болдырмайтын және жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шараларды орындау кезінде жүзеге асырылуы тиіс.

5.5 Көмірді қайта өңдеу

64. Көмірді қайта өңдейтін кәсіпорындарда (сорттау, байыту, брикеттеу) тозаң-газ режимі белгіленуге тиіс.
65. Кәсіпорындарда:
үй-жайлардың ауасындағы метанның мөлшерін;
үй-жайлардың ауасындағы және атмосфераға шығарындыларда тозаңның мөлшерін;
үй-жайлардың ауасындағы (СО және СО₂) мөлшерін;
үй-жайларда тозаңның шөгуіне бақылау ұйымдастырылуы тиіс.
66. Көмірді қабылдау, көмірді дайындау, дайын өнімді кептіру және тиеу, көмірді байытудың алдында пневматикалық айыру, құрғақ жіктеу және тозаңсыздандыру учаскелерінде жұмыс аймағының ауасындағы тозаңның шоғырлануы 8-қосымшаға сәйкес ШРШ деңгейінде сақталуы тиіс.
67. Шикізатты және дайын өнімді ұсатқыштарда, транспортер таспаларында, електерде тиеу, түсіру және қайта төгу орындары аспирациялық жабындармен және тозаңсыздандыру жүйелерімен жабдықталуы тиіс.
68. Аспирациялық жүйелермен жабдықталған барлық құрылыстардың кірме ағындық желдеткіші болуы тиіс.
69. Үй-жайлардың ауасындағы метанның мөлшері 2 %-дан көп болмауы тиіс.
70. Көмірді қайта өңдеу кезінде пайдаланылатын реагенттер жабық қоймаларда металл резервуарларда және тікелей күн сәулесінен және атмосфералық жауын-шашыннан қорғайтын қалқаның астында цистерналарда сақталуы тиіс.
71. Түйіспелік күбілерге, флотациялық машиналарға және басқа агрегаттарға реагенттерді беру реагенттердің еденге, топыраққа түсуін болдырмайтын жабық коммуникациялар бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
72. Реагенттерді тұтыну орнына жеткізу және түсіру механикаландырылған болуы тиіс.
73. Електеу, ұсату және центрифугаларда шламды құрғату учаскелерінде шудан қорғау үшін дыбысты оқшаулау кабиналарынан технологиялық үдерістің барысын қашықтан бақылауды жүзеге асыру мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс, қызмет көрсететін жұмысшылар есту органын жеке қорғау құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.
74. Вакууммен жұмыс істейтін жабдықтар (вакуум-сорғылар, ресиверлер, торлар, үлестіру бастиегі, ысырмалар, магистральдық желілер) тұмшалануы тиіс.
75. Қысымның астында болатын құбырлар мен ыдыстарда қысымды бақылау аспаптары және сақтандыру клапандары орнатылуы тиіс.
76. Сыртқы тұндырғыштар құрылғысы жұмыс істеп тұрған немесе жобаланатын өнеркәсіптік ұйымдар мен елді мекендер орналасқан ауданда ауа бассейнінің тазалығын, сондай-ақ ашық су айдындарына төгілетін өндірістік сулардың тазалығын қамтамасыз етуі тиіс.
77. Қалдық қоймасының үстіңгі қабатының тозаңдануын болдырмау үшін оның бекіту бойынша шаралар жүзеге асырылуы тиіс: қабық түзетін заттарды салу, шөптер, өсімдіктер егу және т.б.
78. Кептіру жолдарының тозаң шөгіп қалатындай учаскелері, қаптары және тұйықталған жерлері болмауы тиіс.
79. Газ жолдарының қабатқа көлбеу бұрышы кемінде 45 болуы тиіс.
80. Кептіру қондырғысының жолында және кептірілген көмір конвейерлерінде жану ошақтары табылған кезде буды беру не автоматты өрт сөндіру жүйесін қосу ие қолда бар өрт сөндіру құралдарымен люктер арқылы жану және бықсу ошақтарын сөндіру қажет.

5.6 Көмірді сақтау және тасымалдау қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

81. Көмірді және оның қайта өңделген өнімдерін сақтау өрттер мен жарылыстардың пайда болуын, қоршаған ортаның ластануы мен зақымдалуын болдырмайтын шараларды сақтап, суландыруға ұшырамаған, арнайы жабдықталған қоймалар мен құрғақ алаңдарда жүзеге асырылуы тиіс.
82. Өзінен-өзі тұтанатын көмірді сақтауға арналған қоймалар мен алаңдар жанатын құрылыстардан кемінде 8 м қашықтықта орналасуы тиіс.
83. Қойма шаруашылығын орналастыру мен тасымалдау операцияларын ұйымдастыру ауа бассейні мен өндірістік алаңның ластануын болдырмайтын тәсілдер мен құрылғыларды пайдаланып, механикаландырылған беруді, тиеуді және түсіруді қамтамасыз етуі тиіс.
84. Түсірілген көмірдің пішінсіз үймелерде және үйіндімен 2 тәуліктен көп емес қауіпсіз сақтауға рұқсат етіледі.
85. Көмірдің ұзақ сақталу кезеңінде кәсіпорын штабельдің температуралық күйіне бақылау жүргізуі тиіс. Температураны өлшеу жиілігі көмірдің өзінен-өзі жануға бейімділігіне байланысты.
Штабельде көмір аумалы температурадан 2 ⁰С-дан артық қызған кезде өзінен-өзі жану ошақтарын жою үшін шаралар қабылдануы тиіс.
86. Көмірді қоймаға бергенде, штабельге салғанда және кері бергенде көмірдің ұсақталуын азайту және оның тозаңдануын болдырмау бойынша шаралар көзделуі тиіс.
87. Көмірдің штабельде қызуын және өзінен-өзі тұтануының алдын-алу үшін:
1) алдын ала көмірді тұтынушыларға штабельдің жаңартылатын бөлігінен ескі көмірді толық тиеп беріп, штабельдегі ескі көмірді жаңа өндірілген көмірмен дүркін-дүркін ауыстыру;
2) кейіннен көмірді қабаттық және беттік тығыздау арқылы штабельді қабаттық қалыптастыру кезінде тотығуға және өзінен-өзі жануға бейім көмірдегі тотығу үдерістерін және онымен байланысты зиянды газдардың бөлінуін баяулатуды оларға ерітінділер, су эмульсиялары, суспензиялар немесе құрғақ реагенттер түріндегі ингибитор-антитотықтырғыштарды енгізу жолымен жүзеге асыру.
3) көмірді штабельді салу кезінде көмірдің салмағына суспензияның 3 салмақтық пайызы есебінен сөндірілген әктастың 2-3 %-дық сулы суспензиясымен біркелкі дымқылдандыру. (Бұл ретте күлділік 0,06 %-дан көп аспауы тиіс).
88. Көмір штабельдерінде пайда болған температурасы 35^оС-дан жоғары көмірдің өзінен-өзі қызу ошақтары табылған кезде қызған көмір штабельден темір жол вагондарына және басқа көлік құралдарына дереу тиеледі. Мұндай тиеу мүмкін болмаған кезде қызу ошақтары ауданында көмір қосымша тығыздалады.
89. Көмірдің температурасы жоғарылуын жалғастырып, 50^оС-ға жеткен жағдайда, бүкіл қызған көмірді бос орында биіктігі 1,5 м-ден көп емес жеке штабельдерге салып, оны штабельден жоюға дереу кірісу қажет.
90. Газ бойынша қауіпті көмірге арналған жабық қоймаларды пайдаланған кезде жерасты бөлігінде метанға ауысым сайын бақылау жүргізу қажет.
91. Жыныстардың өзінен-өзі жануы мүмкін ошақтарын табу және өзінен-өзі жануының алдын-алу бойынша шараларды дер кезінде қабылдау мақсатында үйінділердің жылулық күйін бақылау жүргізілуі тиіс.
Температураны өлшеу жер бетінен 0,5 м тереңдікте жүргізіледі.
92. Агломерацияланған отын салқындатылған (45 ^оС көп емес), мұздатылмаған түрде тасымалдануы, бір-бірінен оңай бөлінуі, үгітілмеуі тиіс.
93. Көмірді төменгі түсіру люктері бар жартылай вагондарға тиеудің алдында бар саңылауларды, оның ішінде олар арқылы тасымалдау кезінде сыныбы 13 мм-ден кем көмірдің төгілуі мүмкін болатын конструкциялық саңылауларды тығыздау бойынша шаралар қабылдау қажет.
94. Көмірді және оның қайта өңделген өнімдерін көліктің әр алуан түрлерімен тасымалдау қауіпсіз болуы және осы Техникалық регламенттің 15-тармағының талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.
95. Олардың қызмет ету үдерісінде қалдықтар түзілетін көмірді өндіретін және қайта өңдейтін кәсіпорындар, олармен қауіпсіз жұмыс істеу шараларын ескеруі, экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды сақтауы және оларды кәдеге жарату бойынша іс-шараларды орындауы тиіс.

6. Өнімнің сәйкестігін растау

96. Өнімнің сәйкестігін растау Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 4 ақпандағы № 90 қаулысымен бекітілген, «Сәйкестікті растау тәртіптері» Техникалық регламентінің талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс. Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерін сәйкестендіру және сәйкестігін растау стандарттау бойынша нормативтік құжаттарға сәйкес аккредиттелген сынау зертханаларында үлгілерді сынау нәтижелерінің негізінде жүргізілуі тиіс.

7. Техникалық регламенттің күшіне ену мерзімдері және шарттары

97. Осы Техникалық регламент қолданысқа енгізілген сәттен бастап Қазақстан Республикасының аумағында қолданыстағы нормативтік актілер Техникалық регламентіне сәйкес келтірілгенге дейін Техникалық регламентке қайшы келмейтін бөлігінде қолданылады.
98. Осы Техникалық регламенттің талаптарын орындау үшін қолданылатын стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттар және мемлекеттік органдардың құзыреті шегінде қалыптастырылатын өзге де құжаттар Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген тәртіппен үйлестірілуге жатады.
99. Орталық және жергілікті атқарушы органдар өздерінің нормативтік құқықтық актілерін осы Техникалық регламентке сәйкес келтіруді, сондай-ақ оларды бейімдеп енгізуді қамтамасыз етсін.
100. Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 2012.10.16 № 1317 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
101. Осы Техникалық регламент алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
1-қосымша

«Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті талаптары қолданылатын көмір тізбесі

КО СЭҚ ТН коды	Позиция атауы	Өнім атауы
2701	Тас көмір; тас көмірден алынған брикеттер, шекем тастар және қатты отынның ұқсас түрлері: тозаң түрдегі немесе тозаң түріндегі емес, бірақ агломерацияланбаған тас көмір	Тас көмір брикеттер, шекем тастар және қатты отынның ұқсас түрлері; тозаң түріндегі немесе тозаң түріндегі емес, агломерацияланбаған тас көмір
2701 12	битумды көмір	тас көмір битумды көмір кокстелетін көмір қатардағы көмір байытылмаған көмір сұрыпталған көмір байытылған көмір концентрат өнеркәсіптік өнім шлам еленді
2701 12 100 0	кокстелген көмір
2701 12 900 0	басқа
2701 19 000 0	басқа да көмір
2701 20 000 0	брикеттер, шекем тастар және тас көмірден алынған қатты отынның ұқсас түрлері	брикеттер, шекем тастар және тас көмірден алынған агломерацияланған отынның ұқсас түрлері
2702	гагаттан басқа лигнит немесе, агломерацияланған немесе агломерацияланбаған қоңыр көмір	агломерацияланған немесе агломерацияланбаған лигнит немесе қоңыр көмір
2702 10 000 0	тозаң түріндегі немесе тозаң түріндегі емес, бірақ агломерацияланбаған лигнит немесе қоңыр көмір	лигнит немесе қоңыр көмір қатардағы көмір байытылмаған көмір сұрыпталған көмір байытылған көмір еленді
2702 20 000 0	агломерацияланған лигнит немесе қоңыр көмір	брикеттер, шекем тастар және лигниттен немесе қоңыр көмірден алынған агломерацияланған отынның ұқсас түрлері

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
2-қосымша

Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің қауіпсіздігін сипаттайтын көрсеткіштердің нормалары

Ескерту. 2-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.10.16 № 1317 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

Өнім көрсеткішінің атауы	Өнімге арналған норма
1. Аd күлділігі, %, артық емес	45,0
2. Жалпы күкірттің массалық үлесі Sdt,%, артық емес	3,0
3. Хлордың массалық үлесі C1d, %, артық емес	0,4
4. Күшәннің массалық үлесі Аsd, %, артық емес	0,01

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
3-қосымша

Қатты отынның радиациялық қауіптілігінің нормалары

Қатты отынның радиациялық қауіптілігі сыныбы	Қатты отындағы табиғи радионуклидтердің меншікті белсенділігінің ең аз мәнді меншікті белсенділігіне - қатынастарының сомасы, (МММБ,Сқ.0Т., бірл.)	Қатты отынды қауіпсіз пайдалану шарттары
I	<1	Қатты отынды шаруашылық қызметте пайдалануға ешқандай шектеулер енгізілмейді
II	>1	Қатты отынды шаруашылық қызметте пайдалануға тыйым салынған

Қатты отын күлінің радиациялық қауіптілігінің нормалары

Күлдің радиациялық қауіптілігінің сыныбы	Күлдегі табиғи радионуклидтердің тиімді меншікті белсенділігі А күл тиімді(А күл тиімд. болж.),Бк/кг	Күлді қауіпсіз пайдалану шарттары
I	370-ке дейін	Күл салынып жатқан және қайта салынатын тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда пайдаланылуы мүмкін
II	370-тен 740-қа дейін	Күл елді мекендер аумағының және перспективалы құрылыс аймақтарының шегінде жол құрылысында, сондай-ақ өндірістік ғимараттарды тұрғызғанда пайдаланылуы мүмкін
III	740-тан 1500-ге дейін	Күл елді мекендерден тыс жол құрылысында пайдаланылуы мүмкін
IV	1500-ден артық 4000-ға дейін	Күлді пайдалану мәселесі Қазақстан Республикасының мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызметінің аумақтық органдарымен келісім бойынша әрбір жағдайда жеке шешіледі

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
4-қосымша

Көмірдің тотығуға және өздігінен жануға бейімділігі бойынша топтары

Топ нөмірі	Топтың атауы	Көмірдің атауы, технологиялық маркасы	Тотыққандық көрсеткіші ОКр, %, артық емес	Сақтау мерзімі, ай, артық емес
1	Тотығуға барынша тұрақты	Антрациттер, жартылай антрациттер	-	36
2	Тотығуға тұрақты	Ж, КЖ, К, КО, КСН, КС, ОС маркалы тас көмірлер Байытылмаған, сұрыпталған, байытылған көмір	50	18
3	Тотығуға орташа тұрақты	ДГ, Г, ГЖО, ГЖ маркалы тас көмір Байытылмаған, сұрыпталған, байытылған көмір	50	12
4	Тотығуға тұрақсыз	Тас көмір, лигнит және қоңыр көмір Д маркасы Б маркасы Байытылмаған, сұрыпталған, байытылған көмір	55 60	6 3

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
5-қосымша

Көмір және оның қайта өңделген өнімдері тозаңының жарылыс қауіптілігі топтары

Жарылыс қауіптілігі тобы	Жарылғыштық өлшемі	Тозаңның жарылыс қауіптілігі
1	Кт<1,0	Аз
2	1,0<Кт<1,5	Орташа
3	1,5<Кт<3,5	Орташа жоғары
4	Кт>3,5	Жоғары

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
6-қосымша

Жабдықтар жұмыс істеген кезде жұмыс орындарындағы шу деңгейлері

Жұмыс орындары және жұмыстардың түрлері	Шу деңгейі, децибел (бұдан әрі - дБ), артық емес
Тау-кен қазбалары, өндірістік жайлар, үстіңгі бет аумағы	80
Бақылау және қашықтан басқару кабиналары: телефон бойынша резервтік байланыссыз телефон бойынша сөйлесу байланысымен	80 65
Ықыластылықты және назар аударуды талап ететін жоғары білікті жұмыстар	60

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне 7-қосымша

Көмір кәсіпорындарының жабдықтары жұмыс істеген кезде жұмыс орындарындағы дірілдің деңгейлері

Діріл түрі	Діріл санаты (машиналар мен жабдықтардың түрі)	Жиілігі бойынша түзету және діріл үдеуінің балама түзетілген мәндері, дБ
		діріл үдеуі	діріл жылдамдығы
Жергілікті	Уатқыш балғалар, бұрғылар, перфораторлар	126	112
Жалпы	1. Көліктік (өздігінен жүретін шахта көлігі)	112	116
	2. Көліктік-технологиялық (тау-кен комбайндары, шахталық тиеу машиналары, өздігінен жүретін бұрғылау қондырғылары)	109	101
	3. Технологиялық (сорғылар, желдеткіштер, көтергіш машиналар, компрессорлар және т.б.)	100	92

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
8-қосымша

Жұмыс аймағы ауасындағы тозаңның шекті-рұқсатталған шоғырлануы (ШРШ)

Заттың атауы	Кремнийдің бос қос тотығының мөлшері, %	ШРШ шамасы, миллиграмм бөлінген текшеметр (бұдан әрі - мг/м3)	Қауіптілік сыныбы
Жыныстық көмір тозаңы	70-тен артық	1	3
	10-70	2	4
	2-10	4	4
	2-ден кем	10	4

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
9-қосымша

Жұмыс аймағы ауасындағы зиянды заттардың шекті-рұқсатталған шоғырлануы (ШРШ)

Заттың атауы	Кремнийдің бос қос тотығының мөлшері, %	ШРШ шамасы, мг/м3	Өндіріс жағдайларындағы басым агрегаттық күй	Қауіптілік сыныбы	Ағзаға әсер ету ерекшеліктері
Антрацит	5-тен кем	6	а	4	ф
Көмір және жыныстық көмір тозаңы	5-тен кем	10	а	4	ф
	5-тен 10-ға дейін	4	а	3	ф
Шартты белгілер: а - аэрозоль; ф - басым көпшілігінде фиброгендік әрекет аэрозолі

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
10-қосымша

Жерасты қазбалары атмосферасындағы метан мөлшерінің нормалары

Желдетпе ағыс, құбыр жол	Метанның шоғырлануы, % көлемі бойынша, артық емес
Тазартпа немесе тұйық қазбадан, камерадан, қазба учаскесінен, тірелетін қазбадан шығатын	1
Шахтаның шығатын қанаты	0,75
Қазба учаскесінде, тазартпа қазбаларға, тұйық қазбалардың забойларына және камераларға түсетін	0,5
Метанның тазартпа, тұйық және басқа қазбалардағы жергілікті жиналуы	2
Араластырғыш камералардан шыға берістегі	2
Желдеткіштің (эжекторлардың) көмегімен метанды оқшауланған бұруға арналған құбыр жолдар	3,5

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
11-қосымша

Жұмыс істеп тұрған жерасты қазбаларының ауасында зиянды газдардың шоғырлануы

Зиянды газдар	Шахталардың жұмыс істеп тұрған қазбаларында газдың шоғырлануы
	% көлемі бойынша	мг/м3
Көміртегі оксиді (СО)	0,00170	20
Азот оксидтері (NO2ге қайта есептегеңде)	0,00025	5
Азот диоксиді (NO2)	0,00010	2
Күкіртті ангидрид (SO2)	0,00038	10
Күкіртті сутек (H2S)	0,00070	10

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
12-қосымша

Адамдар мен жүктерді тік және көлбеу қазбалар бойымен көтеру
мен түсірудің ең жоғары жылдамдықтары

Қазбалар атауы	Көтеру мен түсірудің ең жоғары жылдамдығы, м/с
	адамдарды	жүктерді
Тік қазбалар:		жобада айқындалады
клетьтермен	12
скиптермен жабдықталған	-
Келбеу қазбалар:
скиптермен	-	7
вагонеткалармен жабдықталған	5	5
Үңгілеудегі тік қазбалар (бағыттаушылар бойьшша) қауғалармен (бағыттаушыларсыз) аспалы үңгілеу жабдықтарымен құтқару сатыларымен жабдықталған	8 2 - 0,35	12 2 0,2 -
Ауқымсыз жүктерді тік және көлбеу қазбалар бойымен түсіру		осы көтеруге арналған номиналды жылдамдық 1/3