Об утверждении Правил аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 7 апреля 2011 года № 404. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2016 года № 901.

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 29.12.2016 № 901 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ!
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ и.о. Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 марта 2015 года № 325.

В соответствии с подпунктом 38) статьи 13 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 7 апреля 2011 года № 404

Правила
аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах
Республики Казахстан

1. Общие положения

1. Настоящие Правила аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации".
2. Правила определяют порядок аварийно-спасательного обеспечения полетов, в том числе организацию и проведение аварийно-спасательных работ в аэропортах Республики Казахстан, которые включают в себя:
1) организацию дежурства аварийно-спасательных сил и средств;
2) организацию и выполнение аварийно-спасательных работ на территории аэропорта (аэродрома, приаэродромной территории);
3) обеспечение координированных действий подразделений служб аэропорта для осуществления аварийно-спасательных работ, а также их совместных действий с другими соответствующими службами по проведению этих работ;
4) организацию технического оснащения аварийно-спасательных расчетов (групп) средствами и снаряжением;
5) подготовку специалистов для выполнения аварийно-спасательных работ.
3. Термины и определения, используемые в настоящих Правилах:
1) аварийно-спасательные работы - комплекс мероприятий, направленных на своевременное оказание помощи терпящим бедствие или потерпевшим;
2) территория аэропорта - земельный или водный участок, в пределах которых осуществляются аварийно-спасательные работы силами и средствами аэропорта.
4. Аварийно-спасательное обеспечение полета направлено на организацию и выполнение аварийно-спасательных работ на территории аэропорта.
5. Аварийно-спасательные работы проводятся в случаях, когда авиационное происшествие произошло на территории аэропорта и нет необходимости в поиске воздушного судна и людей, потерпевших бедствие, которые включают в себя:
1) спасение пассажиров и экипажа воздушного судна, терпящего или потерпевшего бедствие на территории аэропорта;
2) оказание первой медицинской помощи пострадавшим и эвакуация их в медицинские учреждения;
3) тушение пожара на воздушном судне.
6. Аварийно-спасательное обеспечение организуется службой поискового и аварийно-спасательного обеспечения полетов аэропорта.
7. С целью усиления аварийно-спасательных сил и средств аэропорта формируются аварийно-спасательные команды (далее - АСК).
8. Для организации аварийно-спасательных работ на территории аэропорта разрабатывается инструкция по организации и проведению аварийно-спасательных работ в аэропорту, которая согласовывается с взаимодействующими организациями гражданской авиации, расположенных в районе аэропорта и утверждается руководителем аэропорта.
9. Аварийно-спасательные работы осуществляются по плану взаимодействия совместно с подразделениями Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, скорой медицинской помощью территориальных органов здравоохранения, воинскими частями и правоохранительными органами.

2. Порядок организации и выполнения аварийно-спасательных работ

10. Аварийно-спасательные работы на территории аэропорта организуются руководителем аэропорта.
Непосредственное руководство проведением аварийно-спасательных работ возлагается на заместителя руководителя аэропорта или другое лицо, назначаемое приказом руководителя аэропорта.
11. Аварийно-спасательные работы проводятся:
1) при получении сообщения о предстоящей посадке воздушного судна, терпящего бедствие;
2) при авиационном событии;
3) по требованию государственных органов и организаций в соответствии с планом взаимодействия;
4) по указанию руководителя аэропорта.
12. АСК состоит из штатных и внештатных формирований (расчетов). Из состава сил и средств противопожарной службы и службы поискового аварийно-спасательного обеспечения полетов (далее - СПАСОП) организации гражданской авиации формируют штатные пожарно-спасательные расчеты.
В каждой смене аэропорта формируются внештатные аварийно-спасательные подразделения (далее - расчеты) из работников медицинской, аэродромной, инженерно-авиационной служб (далее - ИАС), службы организации перевозок, спецтранспорта, линейного отдела полиции.
В аэропортах, где взлет и заход на посадку воздушных судов производится над морем (крупным водоемом), организуются водные спасательные станции, укомплектованные катерами и необходимым количеством надувных плавательных средств.
13. Пожарно-спасательный расчет включает в себя пожарных спасателей из состава противопожарной службы и оснащается:
1) пожарными автомобилями;
2) инструментом для вскрытия фюзеляжа;
3) теплоотражательными костюмами;
4) газодымозащитными приборами;
5) ножами для перерезания привязных ремней пассажирских кресел;
6) шанцевым инструментом согласно ведомости комплектации пожарных автомобилей.
Оснащение пожарно-спасательных расчетов изменяется и дополняется в зависимости от местных условий и поступления новых аварийно-спасательных средств.
Численность личного состава расчета определяется нормативами численности АСК аэропорта исходя из класса аэропорта, количество пожарных автомобилей определяется категорией уровня требуемой пожарной защиты аэродрома.
14. Медицинский расчет формируется за счет дежурной смены медицинской службы аэропорта и предназначен для оказания первой медицинской помощи пострадавшим непосредственно на месте авиационного происшествия, сортирования пострадавших и подготовки их к эвакуации в медицинские учреждения.
Численный состав медицинского расчета определяется классом аэропорта и может пополняться силами медицинских работников, свободных от смен, санитарных дружин и взаимодействующих медицинских и лечебных учреждений с таким расчетом, чтобы на каждого медицинского работника приходилось не более 10 пострадавших.
15. Медицинский расчет оснащается:
1) санитарной машиной, обеспечивающей доставку расчета в нормативное время к месту авиационного происшествия и укомплектованной: носилками (2 шт.); кислородным ингалятором; портативным аппаратом для искусственной вентиляции легких; брезентовым полотном 10x2 метров, фонарем электрическим;
2) автоприцепом-фургоном со средствами доставки;
3) чемоданами-укладками в необходимом количестве: 1 чемодан на 10 пострадавших, из расчета, что 80-90 % пассажиров на воздушном судне пострадает.
16. Расчет ИАС предназначен для:
1) обеспечения открытия основных и аварийных выходов из воздушного судна, потерпевшего бедствие и, при необходимости, проделывания совместно с пожарно-спасательным расчетом дополнительных выходов;
2) вентиляции салона воздушного судна;
3) оказания помощи при эвакуации пострадавших из воздушного судна и с места авиационного происшествия;
4) эвакуации воздушного судна с места авиационного происшествия.
Расчет ИАС оснащается аварийно-техническим оборудованием.
17. Расчет службы организации перевозок предназначен для приема, учета и перевозки пассажиров с места авиационного происшествия, а также для выгрузки грузов и багажа из воздушного судна и оснащается техническими средствами, обеспечивающими выполнение этих задач.
18. Расчет аэродромной службы предназначен для оказания помощи экипажу воздушного судна, пожарным и спасателям в тушении и ликвидации пожара и эвакуации пострадавших с места авиационного происшествия, а также для эвакуации совместно с расчетом ИАС воздушного судна с места авиационного происшествия и приведения в рабочее состояние летного поля аэродрома.
Расчет оснащается необходимыми техническими средствами, обеспечивающими выполнение перечисленных выше задач.
19. Расчет службы специализированного транспорта предназначен для обеспечения расчетов АСК автотранспортными средствами согласно табелю с целью своевременной доставки расчетов к месту авиационного происшествия или пункту сбора.
20. Старшими расчетов АСК назначаются соответствующие начальники смен, которые подчиняются начальнику СПАСОП аэропорта, а при аварийно-спасательных работах - непосредственно руководителю работ.
21. Старшим расчетов АСК необходимо:
1) знать район аэродрома и рабочую схему района;
2) знать личный состав своего расчета и проводить с ним занятия и тренировки по проведению поисковых и аварийно-спасательных работ;
3) изучать с работниками расчетов компоновочные схемы воздушных судов (иметь схемы и плакаты), места расположения аварийно-спасательного оборудования и способы приведения его в рабочее состояние, основные и аварийные выходы, места вскрытия обшивки фюзеляжа;
4) принимать меры к оснащению расчета средствами и снаряжением, необходимыми для проведения аварийно-спасательных работ;
5) при заступлении на дежурство проверять наличие работников расчета, а также наличие и исправность аварийно-спасательного оборудования и снаряжения. О готовности расчета доложить в производственно-диспетчерскую службу организации гражданской авиации (далее - ПДС) и руководителю аварийно-спасательных работ;
6) обеспечивать своевременное прибытие расчета с аварийно-спасательной техникой и снаряжением к месту авиационного происшествия или месту сбора;
7) осуществлять личное руководство действиями своего расчета на месте авиационного происшествия.
22. Для сбора расчетов применяются сигналы оповещений "Тревога" и "Готовность".
Сигнал "Тревога" подается в случаях, когда авиационное событие произошло внезапно или до ожидаемой посадки воздушного судна, терпящего бедствие, на данном аэродроме остается менее 30 минут.
Сигнал "Готовность" подается в случае, когда до ожидаемой посадки воздушного судна, терпящего бедствие, на данном аэродроме остается 30 минут и более.
23. По сигналу "Тревога" все расчеты АСК со своим снаряжением прибывают к месту авиационного происшествия или квадрат, указанный при оповещении, в нормативное время и приступают к выполнению аварийно-спасательных работ.
24. По сигналу "Готовность" все расчеты АСК со своим снаряжением следуют к месту сбора и ждут команды руководителя аварийно-спасательных работ на дальнейшие действия.
25. Принятие решения о подаче сигналов оповещения "Тревога" или "Готовность" осуществляется:
1) диспетчером, осуществляющим непосредственное управление воздушным движением в районе аэродрома;
2) руководителем полетов;
3) руководителем аэропорта;
4) руководителем СПАСОП аэропорта.
26. Объявление сигналов "Тревога" или "Готовность" осуществляется службой движения по циркулярной связи или с применением специальной аппаратуры оповещения типа "Горн" или других типов систем оповещения одновременно всем расчетам АСК согласно установленной схеме оповещения.
Время оповещения расчетов не должно превышать 25 секунд. В каждом аэропорту предусматривается дублирующая система оповещения.
При оповещении указывается:
1) тип и номер воздушного судна, терпящего бедствие;
2) характер происшествия;
3) номер квадрата, в котором произошло авиационное происшествие (по координатной сетке схемы территории аэродрома и прилегающей местности);
4) количество пассажиров на борту воздушного судна;
5) наличие, характер и степень опасности грузов на борту воздушного судна.
По мере получения дополнительных данных и информации они сообщаются расчетами АСК при движении к месту сбора по радио.
27. Подтверждение о получения сигналов "Тревога" или "Готовность" руководители штатных и нештатных расчетов АСК докладывают руководителю аварийно-спасательных работ через ПДС.
По мере поступления подтверждений о готовности аварийно-спасательных сил и средств руководитель аварийно-спасательных работ докладывает руководителю аэропорта о готовности аварийно-спасательных сил и средств к работе.
28. Вызов взаимодействующих сил и средств осуществляется по указанию руководителя аварийно-спасательных работ.
Нормативное время прибытия расчетов АСК с момента объявления сигнала "Тревога" указано в приложении к настоящим Правилам.
29. Руководителю аварийно-спасательных работ после получения сигнала "Тревога" или "Готовность" необходимо:
1) установить связь с диспетчером управления воздушным движением (руководителем полетов) и уточнить обстановку;
2) прибыть на место авиационного происшествия за время не более 5 минут (при удалении его в пределах 1000 м от торца взлетно-посадочной полосы по курсу взлета и посадки);
3) оценить обстановку, проанализировать достаточность аварийно-спасательных сил и средств. При необходимости дать указание о вызове взаимодействующих сил и средств;
4) осуществляя непосредственное управление действиями расчетов АСК и привлекаемых дополнительных сил и средств и координацию их действий, обеспечить эффективность и организованность при проведении аварийно-спасательных работ;
5) организовать оцепление места происшествия и хронометраж проводимых работ;
6) докладывать о ходе аварийно-спасательных работ и необходимой помощи руководителю аэропорта.
30. На месте авиационного происшествия АСК, если позволяют условия, руководитель аварийно-спасательных работ устанавливает радио или проводную связь (по самолетно-переговорному устройству) с экипажем воздушного судна, потерпевшего бедствие, с целью координации действий спасателей и экипажа.
Во всех случаях для спасения пассажиров и экипажа в первую очередь используется весь комплекс бортового аварийно-спасательного оборудования: трапы, канаты, желоба и другое аварийно-спасательное оборудование.
31. Действия пожарно-спасательного расчета и спасателей на месте авиационного происшествия включают:
1) подготовку взлетно-посадочной полосы путем покрытия ее слоем пены в случае, если ожидается посадка воздушного судна с убранным или неисправным шасси. Решение о покрытии взлетно-посадочной полосы пеной принимает руководитель аварийно-спасательных работ, исходя из наличия запаса времени и необходимого оборудования;
2) тушение пожара на воздушном судне с одновременным охлаждением фюзеляжа с целью снижения температуры в салонах;
3) открытие аварийных выходов и, при необходимости, вскрытие обшивки фюзеляжа;
4) проникновение внутрь фюзеляжа, высвобождение людей и эвакуация их из воздушного судна через выходы, проемы, проломы.
32. Действия расчета ИАС по эвакуации пассажиров из аварийного воздушного судна включают:
1) открытие основных и аварийных выходов, а в случае их заклинивания вскрытие фюзеляжа в отмеченных местах с помощью соответствующих технических средств (дисковых пил, топоров и другое снаряжение);
2) проникновение на борт воздушного судна и установку наземных или бортовых аварийных трапов и других средств эвакуации;
3) оказание помощи пассажирам и членам экипажа в покидании воздушного судна и эвакуации людей, неспособных к самостоятельному передвижению.
33. При тушении пожара и эвакуации людей из аварийного воздушного судна должны соблюдаться меры безопасности:
1) при вскрытии фюзеляжа и выносе пострадавших из воздушного судна должны соблюдаться меры предосторожности, исключающие травмирование личного состава АСК и нанесение дополнительных травм пострадавшим;
2) при тушении пожара и эвакуации личный состав расчетов АСК должен использовать защитное снаряжение (теплозащитные костюмы, дыхательные аппараты);
3) в процессе эвакуации людей из воздушного судна личный состав пожарно-спасательных расчетов обеспечивает контроль за остаточными очагами пожара, предотвращая его распространение;
4) после окончания эвакуации пассажиров и членов экипажа пожарно-спасательные расчеты, дотушивая остаточные очаги пожара, должны проверить скрытые места в пассажирских салонах и кабине экипажа, кухне, туалетах, багажных помещениях и гардеробах, чтобы убедиться в отсутствии людей на борту воздушного судна;
5) пассажиры и члены экипажа, получившие травмы, должны эвакуироваться в безопасное место (не ближе 100 м от горящего воздушного судна в наветренную сторону). Безопасное место эвакуации определяет руководитель аварийно-спасательных работ совместно со старшим медицинского расчета;
6) если имеются сведения о количестве пассажиров и составе экипажа, необходимо сопоставить их с количеством эвакуированных из воздушного судна. При наличии расхождений необходимо продолжить поиск до обнаружения всех пострадавших;
7) пожарно-спасательный и медицинский расчеты должны находиться на месте происшествия до полного окончания аварийно-спасательных работ.
34. Старший медицинского расчета после получения сигнала "Тревога" или "Готовность" осуществляет:
1) после уточнения обстановки через руководителя аварийно-спасательных работ вызывает взаимодействующие силы и средства органов здравоохранения;
2) организует погрузку чемоданов-укладок;
3) забирает упаковку с наркотическими препаратами (если она хранится отдельно), ключи от фургона и эвакуационный план;
4) выезжает на место происшествия;
5) совместно с руководителем аварийно-спасательных работ выбирает место для пункта сбора пострадавших (не ближе 100 м от воздушного судна) и выставляет опознавательные знаки;
6) при необходимости, через руководителя аварийно-спасательных работ организует пункты временного сосредоточения пострадавших в помещениях аэропорта;
7) организует работу медицинского расчета по оказанию медицинской помощи пострадавшим, принимая непосредственное участие в этой работе;
8) возглавляет эвакотранспортную сортировку пострадавших;
9) принимает меры по защите пострадавших от неблагоприятного воздействия внешних условий;
10) определяет место сбора останков погибших пассажиров и членов экипажа;
11) поддерживает постоянную связь с руководителем аварийно-спасательных работ и информирует его о ходе работ.
35. Прибрежные аэропорты для проведения аварийно-спасательных работ на воде имеют:
1) водные спасательные станции с необходимым количеством катеров на аэродромах, где взлет и заход на посадку производятся над водной поверхностью;
2) средства спасения на воде (плоты, жилеты, спасательные круги, ручные прожекторы и мегафоны).
Личный состав водной спасательной станции проходит специальное обучение о способах спасения и оказания первой помощи терпящим бедствие на воде.
36. Для проведения аварийно-спасательных работ под водой должны привлекаться водолазные команды (по договору).
37. При поиске и спасении терпящих бедствие на воде следует иметь ввиду, что они могут быть отнесены от места происшествия течением или ветром.
38. В целях определения места затонувшего воздушного судна и его частей место должно быть обозначено буями.

3. Порядок подготовки специалистов, участвующих в
аварийно-спасательном обеспечении полетов в аэропортах

39. Подготовка специалистов участвующих в аварийно-спасательном обеспечении полетов в аэропортах осуществляется по программам, утвержденным уполномоченным органом в сфере гражданской авиации.
40. В соответствии с программами СПАСОП аэропорта разрабатывает тематические планы на предстоящий учебный год с учетом технической оснащенности АСК, в которых определяется порядок и последовательность обучения личного состава АСК.
41. Для проведения теоретических занятий и практических тренировок и в целях повышения их эффективности и максимального приближения к реальным условиям в каждом аэропорту создается учебно-техническая база (оборудованный класс, полигон, дымокамера, списанное воздушное судно и другое).
42. Руководитель СПАСОП аэропорта составляет графики проведения и организовывает учения и тренировки, разрабатывает планы их проведения, проводит разборы, в процессе которых анализирует действия личного состава и дает им оценку.
Учения проводятся не реже 1 раза в год.
Тренировки проводятся:
1) с пожарно-спасательным и медицинским расчетами 1 раз в месяц;
2) с остальными (внештатными) расчетами АСК - ежеквартально;
3) с АСК (в каждой смене) - 2 раза в год.

Приложение
К Правилам аварийно-спасательного
обеспечения полетов в аэропортах
Республики Казахстан

№ п/п	Наименование Расчета АСК	Нормативное время прибытия, мин
		В пределах расстояния до торцов ВПП	К точке, удаленной от торцов каждой ВПП на 1000 м и по курсу взлета (посадки)*
1	Пожарно-спасательный	3	5
2	Медицинский	6	8
3	Остальные расчеты АСК	10	10

* - при расположении точки внутри ограждения аэродром

Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 7 сәуірдегі № 404 Қаулысы. Күші жойылды – Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 29 желтоқсандағы (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледi) № 901 қаулысымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 29.12.2016 жылғы № 901 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледi) қаулысымен.
РҚАО-ның ескертпесі!
ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Инвестициялар және даму министрінің м.а. 2015 жылғы 26 наурыздағы № 325 бұйрығы.
"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңының 13-бабының 38) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидасы бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 7 сәуірдегі № 404 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету
қағидасы
1. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидасы (бұдан әрі - Қағида) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі Заңына сәйкес әзірленді.
2. Қағида Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету тәртібін, оның ішінде авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыруды және өткізуді белгілейді, оған мыналар кіреді:
1) авариялық-құтқару күштері мен құралдарының кезекшілігін ұйымдастыру;
2) әуежай (әуеайлақ, әуеайлақ маңындағы аумақ) аумағында авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру және орындау;
3) авариялық-құтқару жұмыстарын жүзеге асыру үшін әуежай қызметтері бөлімшелерінің үйлестірілген іс-қимылдарын, сондай-ақ олардың осы жұмыстарды жүргізу бойынша басқа да тиісті қызметтермен бірлескен іс-қимылдарын қамтамасыз ету;
4) авариялық-құтқару жасақтарын (топтарын) құралдармен және жарақтармен техникалық жабдықтауды ұйымдастыру;
5) авариялық-құтқару жұмыстарын орындау үшін мамандарды даярлау.
3. Осы Қағидада пайдаланылатын терминдер мен анықтамалар:
1) авариялық-құтқару жұмыстары - апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемелеріне уақтылы көмек көрсетуге бағытталған іс-шаралар кешені;
2) әуежай аумағы - әуежай күштерімен және құралдарымен авариялық-құтқару жұмыстары жүзеге асырылатын жер немесе су учаскелері.
4. Ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету әуежай аумағында авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру мен орындауға бағытталған.
5. Авариялық-құтқару жұмыстары авиациялық оқиға әуежай аумағында болған және апатқа ұшыраған адамдар мен әуе кемесін іздестіруге қажеттілік болмаған жағдайда жүргізіледі, оған мыналар кіреді:
1) әуежай аумағында апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемесінің жолаушыларын және экипажын құтқару;
2) зардап шеккендерге бастапқы медициналық көмек көрсету және оларды медициналық мекемелерге эвакуациялау;
3) әуе кемесіндегі өртті сендіру.
6. Авариялық-құтқарумен қамтамасыз етуді әуежайдың іздестіру және ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қызметі ұйымдастырады.
7. Әуежайдың авариялық-құтқару күштері мен құралдарын күшейту мақсатында авариялық-құтқару командалары (бұдан әрі - АҚК) жасақталады.
8. Әуежай аумағында авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру үшін әуежайда авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулық әзірленеді ол әуежай ауданында орналасқан өзара іс-қимылдағы азаматтық авиация ұйымдарымен келісіледі және оны әуежай басшысы бекітеді.
9. Авариялық-құтқару жұмыстары Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің бөлімшелерімен, аумақтық денсаулық сақтау органдарының жедел медициналық көмегімен, әскери бөлімшелермен және құқық қорғау органдарымен бірлесіп, өзара іс-қимылдар жоспары бойынша жүзеге асырылады.

2. Авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру
және орындау тәртібі

10. Әуежай аумағында авариялық-құтқару жұмыстарын әуежай басшысы ұйымдастырады.
Авиациялық-құтқару жұмыстарын жүргізуге тікелей басшылық жасау әуежай басшысының орынбасарына немесе әуежай басшысының бұйрығымен тағайындалатын басқа тұлғаға жүктеледі.
11. Авариялық-құтқару жұмыстары:
1) апатқа ұшырау жағдайындағы әуе кемесінің алдағы қонуы туралы хабар алған кезде;
2) авиациялық оқиға кезінде;
3) өзара іс-қимылдар жоспарына сәйкес мемлекеттік органдар мен ұйымдардың талаптары бойынша;
4) әуежай басшысының нұсқауы бойынша жүргізіледі.
12. АҚК штаттық және штаттан тыс құрамалардан (жасақтардан) тұрады. Азаматтық авиация ұйымының өртке қарсы қызметінің және ұшуды іздестіру авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қызметінің (бұдан әрі - ҰІАҚҚҚ) құралдары мен күштерінің құрамынан штаттық өрттен құтқару жасағы құрылады.
Әуежайдың әрбір ауысымында медициналық, әуеайлақтық, инженерлік-авиациялық қызметтердің (бұдан әрі - ИАҚ), тасымалдарды ұйымдастыру, арнайы көлік қызметінің, полицияның желілік бөлімі қызметкерлерінен штаттан тыс авариялық-құтқару жасағы құрылады.
Әуе кемелерінің ұшуы және қонуы теңіз (үлкен су айдынының) үстінде жүзеге асатын әуежайларда катерлермен және үрленетін жүзу құралдарының қажетті санымен жасақталған суда құтқару станциялары ұйымдастырылады.
13. Өрттен құтқару жасағына әуежайдың өртке қарсы қызметтің құрамынан өрт құтқарушылар кіреді және мыналармен жарақтандырылады:
1) өрт автомобильдерімен;
2) фюзеляжды ашуға арналған аспаппен;
3) жылу шағылыстырғыш костюмдермен;
4) газдан, түтіннен қорғайтын құралдармен;
5) жолаушы креслоларының байлайтын бауларын кесуге арналған пышақтармен;
6) өрт автомобильдерін жинақтау ведомосіне сәйкес шанцтік аспаппен.
Өрттен құтқару жасақтарын жарақтандыру жергілікті жағдайға және жаңа авариялық-құтқару құралдарының келіп түсуіне байланысты өзгертіледі және толықтырылады.
Жасақтың жеке құрамының саны әуежай сыныбын негізге ала отырып, әуежайдың АҚК саны нормативімен анықталады, өрт автомобильдерінің саны әуеайлақты қажетті өрттен қорғау деңгейі санатымен анықталады.
14. Медициналық жасақ әуежайдың медициналық қызметінің кезекшілік ауысымы есебінен құралады және авиациялық оқиға орнында тікелей алғашқы медициналық көмек көрсетуге, зардап шеккендерді сұрыптауға және оларды медициналық мекемелерге эвакуациялауға арналған.
Медициналық жасақтың сандық құрамы әуежай сыныбымен анықталады және әрбір медициналық қызметкерге 10 зардап шегушіден аспайтындай есеппен ауысымнан бос медициналық қызметкерлер, санитарлық дружиналар және өзара іс-қимылдағы медициналық және емдеу мекемелерінің күштерімен толықтырылуы мүмкін.
15. Медициналық жасақ мыналармен жарақтандырылады:
1) авиациялық оқиға орнына нормативтік уақытта жасақты алып баруды қамтамасыз ететін және зембілдермен (2 дана); оттегі ингаляторымен; өкпені жасанды желдетудің шағын аппаратымен; 10x2 метрлік брезент кенеппен, электрлі шаммен жинақталған санитарлық машинамен;
2) жеткізу құралдары бар автотіркеме-фургонмен;
3) қажетті мөлшердегі шабадандармен: әуе кемесіндегі 80-90 % жолаушы зардап шегеді деген есеппен 10 зардап шегушіге 1 шабаданнан.
16. ИАҚ мыналарға арналған:
1) апатқа ұшыраған әуе кемесінің негізгі және авариялық шығу жолдарын ашуды қамтамасыз ету және қажет болған кезде өрттен құтқару жасағымен бірлесіп қосымша шығу жолдарын жасау;
2) әуе кемесі салонын желдету;
3) әуе кемесінен және авиациялық оқиға орнынан зардап шеккендерді эвакуациялау кезінде көмек көрсету;
4) авиациялық оқиға орнынан әуе кемесін эвакуациялау.
ИАҚ жасағы авариялық-техникалық жабдықпен жарақтандырылады.
17. Тасымалдауларды ұйымдастыру қызметінің жасағы авиациялық оқиға орнынан жолаушыларды қабылдауға, есепке алуға және тасымалдауға, сондай-ақ әуе кемесінен жүк пен багажды түсіруге арналған және осы тапсырмаларды орындауды қамтамасыз ететін техникалық құралдармен жарақтандырылады.
18. Әуеайлақ қызметінің жасағы әуе кемесінің экипажына авиациялық оқиға орнынан зардап шегушілерді эвакуациялауға, өрт сөндірушілер мен құтқарушыларға өртті сөндіру мен жоюда көмек көрсетуге, сондай-ақ авиациялық оқиға орнынан әуе кемесінің ИАҚ жасағымен бірлесіп эвакуациялауға және әуеайлақтың ұшу алаңын жұмыс жағдайындағы қалпына қайтадан келтіруге арналған.
Жасақ жоғарыда көрсетілген тапсырмаларды орындауды қамтамасыз ететін қажетті техникалық құралдармен жарақтандырылады.
19. Мамандандырылған көлік қызметінің жасағы жасақтарды авиациялық оқиға орнына немесе жиналу пунктіне уақтылы жеткізу мақсатында табельге сәйкес АҚК жасағын автокөлік құралдарымен қамтамасыз етуге арналған.
20. АҚК жасағының аға жетекшісі, болып әуежайдың ҰІАҚҚҚ бастығына бағынысты, ал авариялық-құтқару жұмыстары кезінде тікелей жұмыстардың басшысына бағынысты болатын тиісті ауысым бастықтары тағайындалады.
21. АҚК аға жетекшісі:
1) әуе айлақтың аумағын және ауданның жұмыс схемасын білуі;
2) өз жасағының жеке құрамын білуі және олармен іздестіру және авариялық-құтқару жұмыстарын өткізу бойынша сабақтар мен жаттығулар өткізу;
3) жасақтардың қызметкерлерімен әуе кемелерінің құрастыру схемаларын (схемалар мен плакаттар болуы керек), авариялық-құтқару жабдықтарының орналасқан жерін және оларды жұмыс жағдайына келтіру тәсілдерін, негізгі және авариялық шығу жолдарын, фюзеляждың сыртқы қаптамасын ашу орындарын зерделеуі;
4) жасақты авариялық-құтқару жұмыстарын өткізу үшін қажетті құралдармен және жарақтармен жабдықтау үшін шаралар қабылдауы;
5) кезекшілікке тұрар кезде жасақ қызметкерлерінің бар болуын, сондай-ақ авариялық-құтқару жабдықтарымен жарақтарының дұрыс жұмыс істеуін және бар болуын тексеруі. Жасақтың дайындығы туралы азаматтық авиация ұйымының өндірістік-диспетчерлік қызметіне (бұдан әрі - ӨДҚ) және авариялық-құтқару жұмыстарының басшысына баяндауы;
6) жасақтың авиациялық оқиға орнына немесе жиналу орнына авариялық-құтқару жарағы мен техникасымен уақтылы келуін қамтамасыз етуі;
7) авиациялық оқиға орнында өз жасағының іс-қимылдарына жеке басшылықты жүзеге асыруы қажет.
22. Жасақтарды жинау үшін "Дабыл" және "Дайындық" хабардар ету сигналдары қолданылады.
Авиациялық оқиға кенеттен болған жағдайда немесе апатқа ұшыраған әуе кемесінің аталған әуеайлақта күтілетін қонуына 30 минуттан аз уақыт қалғанда "Дабыл" сигналы беріледі.
Апатқа ұшыраған әуе кемесінің аталған әуеайлақта күтілетін қонуына 30 минут және одан көп уақыт қалғанда "Дайындық" сигналы беріледі.
23. "Дабыл" сигналы бойынша АҚК барлық жасақтары өз жарақтарымен авиациялық оқиға орнына немесе хабарлаған кезде көрсетілген шаршыға нормативтік уақытта келеді және авариялық-құтқару жұмыстарына кіріседі.
24. "Дайындық" сигналы бойынша АҚК барлық жасақтары өз жарақтарымен жиналу орнына келеді және одан әрі авариялық-құтқару жұмыстары басшысының бұйрығын күтеді.
25. "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын беру туралы шешім қабылдауды:
1) әуеайлақ ауданындағы әуе қозғалысына тікелей басшылықты жүзеге асыратын диспетчер;
2) ұшулардың басшысы;
3) әуежайдың басшысы;
4) әуежайдың ҰІАҚҚҚ басшысы жүзеге асырады.
26. "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын хабарлау қозғалыс қызметі "Керней" типті арнайы хабарлау аппаратурасын немесе белгіленген хабарлау схемасына сәйкес АҚК барлық жасақтарына бір уақытта хабарлаудың басқа да типті хабарлау жүйесін қолданумен немесе айналымдық байланыс бойынша жүзеге асырады.
Жасақтарды хабардар ету уақыты 25 секундтан аспауы тиіс. Әрбір әуежайда қайталанатын хабарлау жүйесі көзделеді.
Хабарлау кезінде:
1) апатқа ұшыраған әуе кемесінің нөмірі және типі;
2) оқиға сипаттамасы;
3) авиациялық оқиға болған шаршы нөмірі (координаталық кесте бойынша әуеайлақ және оның маңы аумағының схемасына);
4) әуе кемесінің бортындағы жолаушылар саны;
5) әуе кемесінің бортындағы жүктің бар болуы, сипаттамасы және қауіптілік деңгейі көрсетіледі.
Қосымша деректер мен ақпараттың алынуына қарай, жиналу орнына қозғалған кезде АҚК жасақтарына олар радио арқылы хабарланады.
27. "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын қабылдағандығы туралы растауды АҚК штаттық және штаттан тыс жасақтарының басшылары ӨДҚ арқылы авариялық-құтқару жұмыстарының басшысына баяндайды.
Авариялық-құтқару күштері мен құралдарының дайындығы туралы растаудың түсуіне қарай, авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы әуежай басшысына авариялық-құтқару күштері мен құралдарының жұмысқа дайындығы туралы баяндайды.
28. Өзара іс-қимылдағы күштер мен құралдарды шақыру авариялық-құтқару жұмыстары басшысының нұсқауы бойынша жүзеге асырылады.
"Дабыл" сигналы хабарланған сәттен бастап АҚК жасағы келуінің нормативтік уақыты осы Қағиданың қосымшасында көрсетілген.
29. Авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын алғаннан кейін мыналарға міндетті:
1) әуе жолы қозғалысын басқарушы диспетчермен (ұшулардың басшысымен) байланыс орнату және жағдайды нақтылау;
2) авиациялық оқиға орнына 5 минуттан аспайтын уақытта келу (ұшу және қону курсы бойынша ұшу-қону жолағының шет жағынан оның 1000 м шамасында алшақ болғанында);
3) жағдайды бағалау, авариялық-құтқару күштері мен құралдарының жеткіліктілігін талдау. Қажет болған жағдайда өзара іс-қимылдағы күштер мен құралдарды шақыру туралы нұсқау беру;
4) АҚК жасақтарының және тартылған қосымша күштер мен құралдардың іс-қимылдарын тікелей басқару және олардың іс-қймылдарын реттеуді жүзеге асыра отырып, авариялық-құтқару жұмыстарын өткізуде тиімділік пен ұйымдастырушылықты қамтамасыз ету;
5) оқиға орнына шеп құру және жүргізіліп жатқан жұмыстардың хронометражын ұйымдастыру;
6) әуежай басшысына авариялық-құтқару жұмыстарының барысы және қажетті көмек туралы баяндау.
30. Авиациялық оқиға орнында АҚК, егер жағдай мүмкіндік берсе, авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы құтқарушылар мен экипаждың іс-қимылдарын реттеу мақсатында, апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажымен радио немесе сымды байланыс (ұшақтық-сөйлесу қондырғысы бойынша) орнатады.
Жолаушылар мен экипажды құтқару үшін барлық жағдайда ең алдымен борттық авариялық-құтқару жабдығының барлық қешені: басқыштар, арқандар, науалар және басқа да авариялық-құтқару жабдықтары пайдаланылады.
31. Авиациялық оқиға орнында өрттен құтқару жасағы мен құтқарушылардың іс-қимылдарына:
1) егер алынып тасталған немесе ақауы бар шассилі әуе кемесінің қонуы күтілген болса, ұшу-қону алаңын көбік қабатымен жабу жолы арқылы дайындау. Ұшу-қону алаңын көбікпен жабу туралы шешімді, қажетті уақыт пен жабдықтың жеткіліктілігін негізге ала отырып, авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы қабылдайды;
2) салондағы температураны төмендету мақсатында бір уақытта фюзеляжды салқындатумен әуе кемесіндегі өртті сөндіру;
3) авариялық шығу жолдарын ашу және қажет болған жағдайда фюзеляждың сыртқы қаптамасын ашу;
4) фюзеляждың ішіне кіру, шығу жолдары, ойылған орындар, ойықтар арқылы адамдарды босату және оларды әуе кемесінен эвакуациялау кіреді.
32. Авариялық әуе кемесінен жолаушыларды эвакуациялау бойынша ИАҚ жасағының іс-қимылына мыналар кіреді:
1) негізгі және авариялық шығу жолдарын, ал олар қарысып қалған жағдайда тиісті техникалық құралдар (дискілі ара, балталар және басқа да жарақтар) көмегімен белгілеген орындарда фюзеляжды ашу;
2) әуе кемесінің бортына өту және жердегі немесе борттық авариялық басқыштарды және басқа да эвакуациялау құралдарын орнату;
3) әуе кемесін тастап шығуда экипаж мүшелері мен жолаушыларға көмек көрсету және өз бетімен қозғалуға қабілетсіз адамдарды эвакуациялау.
33. Авариялық әуе кемесінде өртті сөндіру мен одан адамдарды эвакуациялау кезінде мынадай қауіпсіздік шаралары сақталуы тиіс:
1) фюзеляжды ашу және әуе кемесінен зардап шеккендерді шығару кезінде АҚК жеке құрамын зақымдамау және зардап шеккендерге қосымша жарақат түсірмеу үшін сақтық шаралары сақталуы тиіс;
2) өртті сөндіру және эвакуациялау кезінде АҚК жасағының жеке құрамы қорғану жарағын қолдануы тиіс (жылу қорғағыш костюмдер, тыныс алу аппараттары);
3) әуе кемесінен адамдарды эвакуациялау үдерісінде өрттен-құтқару жасағының жеке құрамы өрттің қалған ошақтарының таралып кетуінің алдын алып, оған бақылау жасауды қамтамасыз етеді;
4) жолаушылар мен экипаж мүшелерін эвакуациялағаннан кейін өрттен-құтқару жасағы өрттің қалған ошақтарын өшіріп, әуе кемесінің бортында ешкімнің қалмағанына көз жеткізу үшін жолаушы салондарының және экипаж кабинасының, ас бөлмесінің, дәретхананың, багаж үй-жайының және гардеробтың көрінбейтін орындарын тексеруі тиіс;
5) жарақат алған жолаушылар мен экипаж мүшелері қауіпсіз орынға (жанып жатқан әуе кемесінен 100 м жақын емес жел жағына) эвакуациялануы тиіс. Эвакуациялаудың қауіпсіз орнын медициналық жасақтың аға жетекшісімен бірге авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы анықтайды;
6) егер жолаушылар саны және экипаж құрамы туралы мәліметтер болса, оларды әуе кемесінен эвакуацияланғандар санымен салыстыру қажет. Айырмашылықтар болған жағдайда, барлық зардап шеккендерді тапқанша іздестіруді жалғастыру қажет;
7) өрттен құтқару және медициналық жасақтар оқиға орнында авариялық-құтқару жұмыстары толық аяқталғанға дейін болуы тиіс.
34. Медициналық жасақтың аға жетекшісі "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын алғаннан кейін:
1) авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы арқылы жағдайды нақтылағаннан кейін денсаулық сақтау органдарының өзара іс-қимыл жасайтын күштері мен және құралдарын шақырады;
2) құралдарымен шабаданды тиеуді ұйымдастырады;
3) есірткі препараттары салынған буманы (егер ол бөлек сақталса), фургон кілті мен эвакуациялау жоспарын алып қояды;
4) оқиға орнына келеді;
5) авариялық-құтқару жұмыстары басшысымен бірге зардап шеккендерді жинау пункті үшін орын (әуе кемесінен 100 м жақын емес) таңдайды және танымдық белгілерді қояды;
6) қажет болған кезде, авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы арқылы әуежай үй-жайларында зардап шеккендерді уақытша жинақтау пункттерін ұйымдастырады;
7) зардап шеккендерге медициналық көмек көрсету жөніндегі медициналық жасақтың жұмысын ұйымдастырады, осы жұмысқа тікелей қатысады;
8) зардап шеккендерді көлікпен эвакуациялаудағы сұрыптауды басқарады;
9) сыртқы жағдайлардың жағымсыз әрекетінен зардап шеккендерді қорғау жөнінде шаралар қабылдайды;
10) қаза болған жолаушылар мен экипаж мүшелерінің мәйіттерін жинау орнын анықтайды;
11) авариялық-құтқару жұмыстары басшысымен тұрақты байланыс және жұмыс барысы туралы оған ақпарат береді.
35. Суда авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу үшін жағалаудағы әуежайларда:
1) ұшу және қонуға отыру су үстінде жүргізілетін әуеайлақтарда қажетті катер санымен суда құтқару станциялары;
2) суда құтқару құралдары (салдар, жилеттер, құтқару дөңгелектері, қол прожекторлар және мегафондар) болады.
Судан құтқару станцияларының жеке құрамы суда апатқа ұшырағандарды құтқару тәсілдері және оларға алғашқы көмек көрсету бойынша арнайы оқудан өтеді.
36. Су астында авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу үшін сүңгуір құрамалары (шарт бойынша) тартылуы қажет.
37. Суда апатқа ұшырағандарды іздестіру және құтқару кезінде олардың оқиға орнынан ағыспен немесе желмен алып кетуі мүмкін екендігін естен шығармау керек.
38. Әуе кемесінің және оның бөліктерінің батқан орнын анықтау мақсатында буйлармен белгіленуі тиіс.

3. Әуежайларда ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз етуге қатысатын мамандарды даярлау тәртібі

39. Әуежайларда ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз етуге қатысатын мамандарды даярлау азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен бағдарламалар бойынша жүзеге асырылады.
40. Бағдарламаларға сәйкес әуежайдың ҰІАҚҚҚ алдағы оқу жылына тақырыптық жоспарлар әзірлейді, оларда АҚК жеке құрамын оқытудың тәртібі және дәйектілігі белгіленетін АҚК-нің техникалық жарақталуы ескеріледі.
41. Теориялық сабақтар мен практикалық жаттығулар өткізу үшін және оның тиімділігін көтеру мен нақты жағдайларға барынша жақындау мақсатында әрбір әуежайда оқу-техникалық базасы құрылады (жабдықталған сынып, полигон, түтінді камера, есептен шығарылған әуе кемесі және т.б.).
42. Әуежайдың ҰІАҚҚҚ басшысы жаттығулар мен оқулар өткізудің кестесін жасайды, оларды өткізудің жоспарларын әзірлейді, үдерісінде жеке құрамның іс-қимылына талдау жасалатын талқылау жүргізеді және оларға баға береді.
Оқулар жылына кемінде 1 рет өткізіледі.
Жаттығулар:
1) өрттен құтқару және медициналық жасақтарымен айына 1 рет;
2) АҚК қалған (штаттан тыс) жасақтарымен - тоқсан сайын;
3) АҚК-мен (әр ауысымда) - жылына 2 рет өткізіледі.

Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидасына қосымша

Р/с №	АКҚ жасағының атауы	Келудің нормативтік уақыты, мин
		Әр ҰҚЖ шет жағына дейінгі арақашықтық шегінде	Әр ҰҚЖ шет жағына 1000 метр алыстатылған нүктеге және ұшу (қону)* курсы бойынша
1	Өрттен құтқару	3	5
2	Медициналық	6	8
3	АҚҚ қалған жасақтары	10	10

- нүкте әуеайлақ қоршауының ішінде орналасқанда