Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 10 января 2012 года № 13. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 8 сентября 2015 года № 754

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 08.09.2015 № 754 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

ПРЕСС-РЕЛИЗ

В соответствии с подпунктом 2) статьи 6 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года «О здоровье народа и системе здравоохранения» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям».
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 10 января 2012 года № 13

Санитарные правила
«Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям»

1. Общие положения

1. Настоящие Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям» (далее – Санитарные правила) устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к лабораториям, выполняющим органолептические, токсикологические, санитарно-химические, микробиологические, бактериологические, вирусологические, паразитологические лабораторные исследования, замеры шума, вибрации, электромагнитных полей и физических факторов, радиационные исследования, включающие радиометрию и дозиметрию (далее – лаборатория), несоблюдение которых создает угрозу жизни или здоровью человека, а также возникновения и распространения заболеваний.
2. Санитарные правила также устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к:
1) выбору земельного участка под строительство здания (ий), проектированию, строительству, реконструкции лаборатории и вводу в эксплуатацию;
2) водоснабжению, канализованию, освещению и вентиляции;
3) содержанию, эксплуатации и условиям работы в лабораториях;
4) обеспечению радиационной, химической, микробиологической, вирусологической, токсикологической, паразитологической безопасности (в том числе при ликвидации аварий);
5) хранению и транспортировке материалов (микроорганизмов).
3. Соблюдение требований настоящих Санитарных правил обязательно физическими и юридическими лицами независимо от форм собственности.
4. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие термины и определения:
1) аварийная ситуация (далее – авария) – ситуация, возникшая в лаборатории при работе с биологическим материалом, создающая реальную или потенциальную возможность выделения патогенного биологического агента в воздух производственной зоны, окружающую среду или заражение персонала;
2) бактериологическая лаборатория – лаборатория, выполняющая исследования по выделению бактерий из биологического материала и объектов окружающей среды, определению антигенов и антител;
3) контрольно-пропускной пункт (далее – КПП) – специальное помещение, предназначенное для обеспечения пропуска людей и разрешенного вида транспортных средств;
4) биологические агенты или токсины – микроорганизмы и сложные соединения белковой природы бактериального, растительного или животного происхождения, способные при попадании или контакте с организмами человека или животных, а также с растениями вызывать их заболевания или гибель;
5) биологическая безопасность – система медико-биологических, организационных и инженерно-технических мероприятий, направленных на защиту работающего персонала, населения и окружающей среды от воздействия биологических агентов (далее – БА);
6) бокс биологической безопасности (далее – БББ) – конструкция, используемая для физической изоляции (удержания и контролируемого удаления из рабочей зоны) микроорганизмов с целью предотвращения возможности заражения персонала и контаминации воздуха рабочей зоны и окружающей среды;
7) биологическая защита (далее – биозащита) – обеспечение защиты, контроля и учета БА и токсинов с целью предотвращения их утери, кражи, неправильного использования, диверсии, несанкционированного доступа или преднамеренной несанкционированной утечки;
8) боксированное помещение (далее – бокс) – изолированное помещение с тамбуром (предбоксником);
9) виварий – подразделение организации, где содержатся разные виды лабораторных животных, используемые для экспериментов;
10) вирусологическая лаборатория – лаборатория, выполняющая исследования по выделению вирусов из биологического материала и объектов окружающей среды, определению антигенов и антител;
11) дезактивация – удаление или снижение радиоактивного загрязнения с какой-либо поверхности или из какой-либо среды;
12) дезары – ультрафиолетовый бактерицидный облучатель, применяется для дезинфекции воздуха в помещениях;
13) демеркуризация – комплекс мероприятий по уборке ртути в случае ее разлития;
14) исследования диагностические – исследования объектов биотической и абиотической природы, проводимые с целью обнаружения и идентификации возбудителя, его антигена или антител к нему;
15) заразная зона – помещение или группа помещений лаборатории, где осуществляются манипуляции с патогенными биологическими агентами или вероятным на зараженность патогенным биологическим агентом материалом и их хранение;
16) инфекционный материал – вещества, о которых известно или обоснованно предполагается, что они содержат возбудители инфекционных болезней;
17) лаборатория – организация или ее структурное подразделение, выполняющее экспериментальные, диагностические или производственные работы с патогенными биологическими агентами и (или) токсинами;
18) иммуноферментный анализ (далее – ИФА) – метод определения различного рода биологических молекул, основанный на взаимодействии антигена с антителом, с использованием ферментной метки;
19) инсектарий – подразделение организации для содержания, выведения или разведения насекомых, применяемых для экспериментальных целей;
20) микробиологическая лаборатория – лаборатория, выполняющая исследования по выявлению микроорганизмов в биологическом материале и объектах окружающей среды;
21) микробиологические - исследования включают в себя бактериологические, вирусологические и паразитологические исследования;
22) микроорганизмы – это сложные соединения белковой природы бактерии, вирусы, микоплазмы, риккетсии, хламидии и грибы, которые при определенных условиях и в определенных концентрациях могут оказать влияние на здоровье человека;
23) техническая укрепленность объекта (помещения) – совокупность инженерной защиты конструктивных элементов зданий, помещений, их периметров, специальных технических средств охраны (системы охранной, тревожной сигнализации; системы контроля доступа; видеоконтрольные и видеоохранные системы телевизионного наблюдения; детекторы обнаружения радиоактивных, химических и иных отравляющих веществ; детекторы обнаружения оружия, взрывных веществ и устройств) и систем пожарной сигнализации, в том числе систем автоматического обнаружения и тушения пожаров;
24) огнеопасные вещества – легковоспламеняющиеся вещества и горючие жидкости, которые воспламеняются от внешнего источника зажигания;
25) патогенный биологический агент (далее – ПБА) – патогенные для человека микроорганизмы (бактерии, вирусы, риккетсии, хламидии, простейшие, грибы, микоплазмы, эндо– и эктопаразиты), генно-инженерно-модифицированные микроорганизмы, яды биологического и растительного происхождения (токсины), гельминты, а также материал (включая кровь, другие биологические жидкости и экскременты организма), вероятные на содержание перечисленных агентов;
26) паразитологическая лаборатория – лаборатория, выполняющая исследования по выявлению гельминтов и простейших в биологическом материале и объектах окружающей среды;
27) периметр – граница охраняемой территории (зоны), оборудованная ограждающими строительными конструкциями (барьерами) и контрольно-пропускными пунктами;
28) полимеразная цепная реакция (далее – ПЦР) – реакция, основанная на многократном увеличении числа копий фрагмента ДНК-РНК (амплификации), что позволяет обнаружить специфический участок генома исследуемого микроорганизма;
29) чистая зона – помещение или группа помещений лаборатории, где не проводятся манипуляции с БА;
30) исследования экспериментальные – все виды работ с использованием микроорганизмов, гельминтов, токсинов и ядов биологического происхождения;
31) оценка риска – научно-обоснованная оценка вероятности проникновения и распространения БА и связанных с этим потенциальных социальных, медико-биологических, фито-ветеринарных, экологических и экономических последствий;
32) временные лаборатории (эпидемиологические отряды, экспедиции) – лаборатории, функционирующие периодически, организовываются при возникновении эпидемических вспышек;
33) ядовитые и сильнодействующие вещества – химические соединения, вызывающие патологические изменения при их попадании в организм в малых дозах и концентрациях;
34) условно-заразная зона – помещение или группа помещений в пределах заразной зоны;
35) штамм – чистая культура микроорганизма;
36) эпидемиологически значимые объекты – объекты, производимая продукция и (или) деятельность которых при нарушении требований законодательства Республики Казахстан в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения может привести к возникновению пищевых отравлений и вспышек инфекционных заболеваний среди населения.

2. Санитарно-эпидемиологические требования к выбору
земельного участка под строительство здания (ий),
проектированию, строительству, реконструкции и вводу
в эксплуатацию лабораторий

5. Выбор земельного участка под строительство здания (ий), проектирование, реконструкция и ввод в эксплуатацию лабораторий допускается при наличии санитарно-эпидемиологического заключения о соответствии его требованиям настоящих Санитарных правил.
6. Не допускается проектировать и осуществлять строительство на земельных участках при условии:
1) использования его в прошлом под скотомогильники и места захоронения токсичных отходов;
2) превышения уровней мощности дозы гамма-излучения на 0,2 микроЗиверта в час над естественным фоном;
3) нахождения на земельном участке, стационарно неблагополучного по сибирской язве населенного пункта.
7. Здания лабораторий должны располагаться на самостоятельных земельных участках или на земельном участке организации, в состав которой она входит.
8. Лаборатории размещаются: в самостоятельном здании, во встроено-пристроенных помещениях или на отдельных этажах здания организации.
9. Лаборатории, выполняющие микробиологические исследования размещаются на расстоянии не менее 50 метров (далее – м) от жилых зданий и зданий иного гражданского строительства.
10. Территория, здания лабораторий должны соответствовать требованиям законодательства Республики Казахстан в сфере архитектурной, градостроительной и строительной деятельности и иметь набор помещений и площадей в соответствии с приложением 1 к настоящим Санитарным правилам.
11. Лаборатории, выполняющие микробиологические исследования должны иметь не менее двух входов: с санитарным пропускником для сотрудников и для доставки материала на исследование. Допускается получение материала для исследования через передаточное окно.
12. Ограждения для стационарных лабораторий, в которых проводится работа с ПБА I-II групп патогенности или материалом вероятным на зараженность ПБА I-II групп патогенности, должны быть капитальными и строиться по типовым проектам.
13. Во внешнем ограждении не допускается наличие не запираемых дверей, ворот, калиток, а также проломов и других повреждений.
14. К ограждению не должны примыкать пристройки, кроме зданий, являющихся частью его периметра, при этом окна первых этажей зданий, выходящих на неохраняемую территорию, оборудуются металлическими решетками.
15. По периметру ограждения территории устанавливается освещение.
16. При размещении лаборатории на первом этаже на окнах всех комнат устанавливаются металлические решетки.
17. Временные лаборатории могут размещаться в приспособленных зданиях, помещениях при соблюдении требований безопасности, обеспечении достаточным количеством воды, электроэнергией, канализованием.
18. Для ограждения допускается использовать обычные заборы (деревянные, металлические, решетчатые, сетчатые).
19. Помещения лаборатории должны использоваться по своему прямому назначению. Не допускается проводить работы, не связанные с выполнением служебных обязанностей.
20. Помещения лабораторий должны иметь конструктивное архитектурно-планировочное исполнение и оснащение техническими системами безопасности, в совокупности обеспечивающими защиту от проникновения.
21. На объектах, занятых проведением экспериментальных, диагностических и производственных работ, а также хранением ПБА I-II групп патогенности устанавливается пропускной режим.
22. Внутренняя отделка помещений должна быть выполнена в соответствии с их функциональным назначением.
Поверхность пола, стен, потолка в лабораторных помещениях заразной зоны должна быть гладкой, без щелей, легко обрабатываемой, устойчивой к действию моющих и дезинфицирующих средств, полы не должны быть скользкими.
23. Края покрытий пола должны быть подняты и заделаны заподлицо со стенами. При наличии трапов пол должен иметь уклоны.
24. В санитарно-химической лаборатории пол покрывается кислотоупорным материалом.
25. В радиологической лаборатории пол, потолок и стены покрываются слабосорбирующими материалами, стойкими к моющим средствам.
26. В помещениях, в которых проводятся работы с огне– и взрывоопасными веществами, предусматриваются два выхода.
Рабочие столы покрываются антикоррозийным, несгораемым материалом, для работы с кислотами и щелочами – с устройством бортиков.
27. Работы с ядовитыми веществами проводятся в отдельных помещениях (комнатах).
28. Окна и двери боксов и других комнат должны закрываться наглухо. Форточки защищаются сеткой от насекомых. Двери должны иметь запирающие устройства.
29. Планировка помещений микробиологических лабораторий должна исключать перекрест чистых и заразных потоков. На дверях помещений вывешиваются таблички с указанием их назначения.
30. Регистратура и помещение для приема проб размещается при входе в лабораторию. При наличии в лаборатории пункта для забора материала предусматриваются раздельные туалеты для персонала и обследуемых лиц.
31. Все боксы должны иметь предбокс, где устанавливаются раковины для мытья рук (рукомойники), зеркало и емкости с дезинфицирующими растворами.
32. Ширина основных проходов к рабочим местам или между двумя рядами оборудования должны быть не менее 1,5 м. с учетом выступающих конструкций.
33. В случае пожара, холодильники (термостаты, сейфы), в которых хранятся ПБА I-II групп патогенности не выносятся.
34. Помещения, где проводится работа с ПБА, должны быть оборудованы бактерицидными облучателями. Ведется учет времени работы каждого облучателя с отметкой в журнале.
35. Приборы, оборудование и средства измерений, используемые в работе лаборатории, должны быть аттестованы, технически исправны, иметь технический паспорт и рабочую инструкцию по эксплуатации с учетом требований безопасности.
36. Ремонт лабораторного оборудования и инженерных систем обеспечения безопасности подразделений осуществляют инженерно-технические службы и специалисты в соответствии с годовым графиком.

3. Санитарно-эпидемиологические требования к водоснабжению,
канализованию, освещению и вентиляции в лаборатории

37. Лаборатория должна иметь централизованные системы холодного и горячего водоснабжения, канализования, электроснабжения, отопления.
38. В случае отсутствия в населенном пункте централизованного водопровода и канализования, устанавливаются автономные системы водоснабжения и канализования.
39. В лаборатории оборудуются раковины для мытья рук персонала и раковины или ванны для мытья посуды и инвентаря с подводкой холодной и горячей воды через смесители.
40. Лаборатория оборудуется приточно-вытяжной вентиляцией с искусственным побуждением и отдельными (автономными) вентиляционными устройствами для отсоса воздуха из вытяжных шкафов.
41. Содержание взрывоопасных и ядовитых газов, паров и пыли в воздухе рабочих помещений не должны превышать предельно допустимых концентраций.
42. Вытяжные шкафы, в которых ведутся работы с веществами, выделяющими вредные и горючие пары и газы, оборудуются верхними и нижними отсосами с автоматическим их включением в зависимости от плотности паров и бортиками, предотвращающими стекание жидкости на пол.
43. Вытяжные устройства должны обеспечивать скорость всасывания воздуха в открытых на 15-20 сантиметров (далее – см) в створах шкафа в пределах от 0,5 до 0,7 метров в секунду (далее – м/сек). При работе с особо вредными веществами 1 и 2 класса опасности скорость воздуха должна увеличиваться до 1 м/сек.
44. Выключатели систем вентиляции вытяжных шкафов располагаются вблизи них, розетки для включения приборов, установленных в шкафах, на наружной панели, газовые краны у передних бортов, штепсельные розетки на торцевой стороне рабочего стола вне вытяжного шкафа либо внутри шкафа.
45. Выключатели вентиляции вытяжных шкафов и БББ должны располагаться вблизи них, розетки для включения приборов, располагающихся в шкафах и БББ – на наружной панели; газовые краны – у передних бортов; штепсельные розетки – на торцевой стороне рабочего стола вне вытяжного шкафа или БББ.
46. Створки (дверцы) вытяжных шкафов во время работы закрываются с небольшим зазором внизу. Приподнятые створки прочно укрепляются приспособлениями, исключающими их падение.
47. Температура воздуха в помещениях лаборатории поддерживается в пределах плюс 18-21 градусов Цельсия (далее – ^оС), относительная влажность от 40 процентов (далее – %) до 70 %, если иное не предусмотрено методикой исследования.
48. В зданиях, расположенных в районах третьей и четвертой климатических зон, в летний период устанавливаются кондиционеры, в микробиологических лабораториях дополнительно дезары. При работе с зараженным материалом кондиционер выключается.
49. Помещения лабораторий должны иметь естественное и искусственное освещение. При ориентации окон рабочих комнат на юг обеспечивается защита рабочих столов и оптики от прямого попадания солнечного света путем использования жалюзи.
50. В помещении, где проводится работа с люминесцентным микроскопом, фото комнате, в душевых, санитарных узлах и складских помещениях допускается не предусматривать естественное освещение.

4. Санитарно-эпидемиологические требования к содержанию,
эксплуатации, условиям работы в лабораториях и обеспечению
радиационной, химической, токсикологической,
бактериологической, вирусологической, паразитологической
безопасности (в том числе при ликвидации аварий)

51. Микробиологическая лаборатория для проведения работы с материалом, зараженным или вероятным на зараженность микроорганизмами I-II групп патогенности должны иметь заразную, условно-чистую, чистую зоны, с микроорганизмами III-IV групп патогенности заразную и чистую зоны.
52. БББ должны устанавливаться в месте, удаленном от проходов и разного рода воздушных потоков. Сзади и по бокам шкафа оставляется не менее 30 см свободного пространства для легкого доступа при его техническом обслуживании.
53. Работа в БББ должна быть организована в направлении от чистой зоны к заразной зоне. Внутренние поверхности БББ обрабатываются дезинфицирующими средствами, разрешенными к применению в Республике Казахстан.
55. К работе с инфекционным материалом, зараженным или вероятным на зараженность возбудителями I-IV групп патогенности, допускаются специалисты прошедшие специализацию по эпидемиологии, бактериологии, вирусологии, паразитологии и особо опасным инфекциям.
56. До начала работы помещение лабораторий убирают влажным способом и облучают бактерицидными облучателями в течение 30-60 минут при мощности 2,5 ватт на 1 кубический метр (далее – м³). После окончания работы столы, приборы, оборудование, пол, БББ протирают с применением дезинфицирующего раствора.
57. В комнатах, где проводится ИФА обработка столов, приборов, оборудования проводится 70 % этиловым спиртом, при проведении ПЦР с использованием 70 % этилового спирта (ежедневно) и дезинфекционными средствами, разрешенными к применению для этих целей, в соответствии с инструкцией производителя (ежемесячно).
58. Доставка инфекционного материала и перенос его из одной лаборатории в другую на территории организации (лаборатории) осуществляется в металлической, герметично закрытой посуде (биксе, баках). При распаковке материала биксы и пробирки обтирают дезинфицирующим раствором и ставят на металлические подносы.
59. Перенос инфекционного материала из бокса в бокс или автоклавную проводится в металлических биксах или баках.
60. При посеве инфекционного материала на пробирках, чашках, флаконах делаются надписи с указанием названия материала, номера анализа, даты посева и регистрационного номера.
61. Жидкие среды, содержащие возбудителей инфекционных заболеваний, набираются с помощью автоматической пипетки или одноразовых стерильных пипеток. Переливать жидкие среды из пробирки в пробирку через край не допускается. Перед использованием посуда, пипетки, оборудование, шприцы проверяются на целостность и исправность.
62. Вскрытие ампул с высушенными микроорганизмами проводится в настольных боксах, над кюветой с дезинфицирующим раствором. Конец надрезанной ампулы накрывается трехслойной марлевой салфеткой, смоченной дезинфицирующим раствором и обламывается пинцетом. Вскрытая ампула оставляется накрытой той же салфеткой в течение одной-двух минут, с последующим погружением салфетки в дезинфицирующий раствор, после чего ампула накрывается стерильным тампоном.
63. Не допускается:
1) работать с живыми вакцинами в помещении, где проводятся исследования инфекционного материала;
2) проводить экспериментальные работы с вирулентными антибиотикоустойчивыми микроорганизмами при отсутствии в микробиологической лаборатории лекарственных препаратов, к которым чувствительны исследуемые микроорганизмы.
64. Отработанный материал (рабочие посевы, биологический материал от больных, трупы грызунов, лабораторных животных, гнездовой материал) обеззараживают одним из разрешенных методов. Оставлять на рабочих столах нефиксированные мазки, чашки Петри, пробирки и другую лабораторную посуду с инфекционным материалом после завершения работы не допускается.
65. Оттаивание холодильников после хранения заразного материала совмещается с их дезинфекцией. Конденсационные воды подлежат обеззараживанию.
66. Проведение исследований в ночное время и после окончания рабочего дня проводится с разрешения руководителя организации при условии соблюдения посменной работы и присутствия в лаборатории не менее двух человек (врача и лаборанта).
67. В конце рабочего дня термостаты, холодильники, шкафы пломбируют, двери производственных помещений закрывают на замок.
68. При проведении работ с возбудителями I-II группы патогенности, необходимо соблюдать следующее:
1) лабораторные помещения должны быть герметичными;
2) помещения заразной зоны оборудуют приточно-вытяжной вентиляцией с искусственным побуждением и фильтрами тонкой очистки на выходе;
3) ежеквартально проводится определение остаточной концентрации дезинфектанта и патогенной микрофлоры в сточных водах;
4) у входа в помещение, где проводится работа с зараженными животными, устраивают пороги высотой 30 см, у дверей бактериологических боксов, помещений для серологических и экспресс исследований кладутся коврики, смоченные дезинфицирующим раствором;
5) проведение лабораторных работ с возбудителями I-II группы патогенности осуществляется в защитном костюме. Требования к применению защитного костюма приведены в приложении 2 к настоящим Санитарным правилам.
Все работы, связанные с приемом и первичной обработкой биологического материала от людей, грызунов, эктопаразитов, проб внешней среды, зараженных животных и их исследование на возбудителей 1-2 группы патогенности проводятся в заразном блоке с использованием защитного костюма 1-2 типа.
Исследования с возбудителями сапа и мелиоидоза проводятся в защитном костюме 4 типа, резиновых перчатках, ватно-марлевой маске и защитных очках. По окончанию работы в предбоксах заразного отделения защитные костюмы снимаются и обеззараживаются. Для работы в лабораториях центров СПИД, а также в помещениях для постановки ПЦР используется 4 тип защитного костюма (ватно-марлевая маска, резиновые перчатки, шапочка или косынка, халат или пижама).
Выходить из помещений лаборатории в защитной одежде и вызывать сотрудника из помещения в период его работы с заразным или вероятным на зараженность материалом не допускается;
6) лицам, работающим с материалом, вероятным на зараженность возбудителями I группы патогенности, в конце рабочего дня проводится термометрия с регистрацией температуры тела в специальном журнале;
7) животные, зараженные материалом вероятным на инфицированность микроорганизмами I-II групп патогенности, содержатся отдельно от других животных;
8) при работе с возбудителем сибирской язвы, по завершению исследований, проводится обследование помещения и оборудования на обсемененность данным возбудителем;
9) записи результатов исследований ведутся на черновиках, перед выносом из бокса дезинфицируются;
10) разбор погадок хищных птиц и экскрементов зверьков проводится после 12-18 часового их содержания в 1 % растворе формалина;
11) насекомые и клещи содержатся в специальном помещении (инсектарии) в садках или банках, исключающих их рассеивание. Блох, добытых для пополнения инсектария, содержат в отдельных банках до появления молодых, не пивших кровь особей;
12) посуда, применяемая при работе с членистоногими, дезинфицируется кипячением, отходы заливаются дезинфицирующим раствором или сжигаются. Инструменты кипятятся или обжигаются на огне. Бязевые мешочки обеззараживаются кипячением в водно-мыльном растворе в течение 30 минут;
13) после окончания работы исследуемый материал убирается в хладо-термостат при температуре не более плюс 18-20 ^оС стол обрабатывается дезинфицирующим раствором, руки - 70^о спиртом. При кратковременном выходе сотрудника из бокса, дверь закрывается на замок, ключ хранится у сотрудника, проводящего исследование.
69. При микробиологической лаборатории, проводящей работу с возбудителями I-II группы патогенности, предусматривается изолятор для сотрудников на случай обнаружения у них симптомов вероятных на заболевание и лиц, допустивших аварию.
Изолятор обеспечивается запасом основных и резервных специфических лекарственных препаратов, противошоковых медикаментов и дезинфицирующих средств.
Обо всех случаях внутри лабораторного заражения работников микроорганизмами I-IV групп патогенности информация немедленно предоставляется в уполномоченный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения на соответствующей территории.
70. В виварии и инсектарии регистрация движения позвоночных и членистоногих ведется в специальном пронумерованном и прошнурованном журнале с указанием места и даты вылова, результатов исследования и карантина. Помещения вивария и инсектария по окончанию рабочего дня опечатывают.
71. Передача позвоночных и членистоногих из вивария или инсектария в другие организации проводится по разрешению руководителя организации (лаборатории) из числа зверьков, родившихся в чистом помещении виварии.
72. При проведении исследований методом ПЦР должны соблюдаться следующие правила:
1) выделены отдельные помещения для зон: пробоподготовки, приготовления реакционной смеси, детекции (учет результатов);
2) помещение (комната) пробоподготовки располагается вблизи от комнаты приема материала, комната для детекции по возможности дальше от других зон или в изолированном отсеке, исключающим занос в них продуктов амплификации с воздушным потоком;
3) каждая зона должна иметь свой набор мебели, холодильников/морозильников, лабораторного оборудования, реагентов, автоматических пипеток (дозаторов), наконечников, пластиковой и стеклянной посуды, защитной одежды, обуви, одноразовых перчаток без талька, уборочного инвентаря и другого расходного материала, используемых только в данной комнате;
4) каждый этап ПЦР осуществляется отдельным набором автоматических пипеток (дозаторов) с использованием одноразовых расходных материалов. Одноразовый расходный материал (наконечники и пробирки) должен быть свободным от ДНК-азы и РНК-азы, апирогенными. Наконечники должны быть с фильтрами (аэрозольный барьер);
5) вся работа по ПЦР проводится в одноразовых перчатках без талька, которыми обеспечивается каждый этап работы;
6) перенос оборудования, расходных материалов, реактивов, перчаток, халатов из одного помещения в другое не допускается;
7) этапы пробоподготовки и приготовления реакционной смеси проводятся в БББ;
8) все помещения для проведения ПЦР покрывают материалом, устойчивым к действию моющих и дезинфицирующих средств; во всех помещениях устанавливают бактерицидные облучатели;
9) условия хранения реагентов для проведения всех этапов ПЦР должно соответствовать инструкции по применению. Клинические образцы хранятся отдельно от реагентов;
10) окна должны быть плотно закрыты. Для защиты рабочих столов от попадания прямого солнечного света используют светозащитные пленки из материала, устойчивого к дезинфицирующим средствам. Использование жалюзи не рекомендуется из-за адсорбции пыли;
11) при размещении помещений для ПЦР исследований в самостоятельном здании предусматриваются: комната приема материала, регистрации и первичной обработки образцов, комната для врачей, гардероб, туалет, душевая, складские помещения, автоклавная, моечная;
12) при проведении ПЦР исследований в режиме реального времени отдельного помещения для детекции не требуется.
73. При проведении ИФА:
1) оптимальная температура в помещении для ИФА должна быть плюс 18^оС - 22^оС;
2) инкубирование планшет вблизи нагревательных приборов не допускается;
3) ежедневно (после работы) обработка оборудования, дозаторов, штативов проводится 70 % этиловым спиртом, автоматический промыватель планшет тщательно промывается дистиллированной водой, один раз в неделю 70 % этиловым спиртом;
4) при работе на автоматическом промывателе планшет ежедневно проводится визуальный контроль качества заполнения лунок и удаления растворов;
5) измерение оптической плотности проводится после предварительного прогрева спектрофотометра;
6) фильтровальная бумага для удаления мелких капель отмывочного раствора используется однократно;
7) повторное использование одноразовых наконечников и посуды, перенос оборудования, расходных материалов, реактивов, перчаток, халатов из помещения для ИФА в другое помещение не допускается;
8) температура на верхней и нижней полке термостата должна ежедневно контролироваться, во время длительной инкубации использоваться влажная камера или лунки заклеиваются специальной бумагой, входящей в состав комплекта набора тест-систем;
9) дистиллированная вода готовится на каждую постановку.
74. При проведении исследований по индикации вирусов должны соблюдаться следующие условия:
1) заражение и вскрытие лабораторных животных, содержание инфицированных животных, центрифугирование, сушка, другие операции с вероятным образованием аэрозоля; заражение культуры клеток и куриных эмбрионов; приготовление суспензий; работа с лиофилизированными ПБА; работа по ведению коллекционных штаммов проводится в боксированных помещениях заразной зоны лаборатории в БББ;
2) серологические исследования с живыми вирусами, приготовление различных первичных и перевиваемых линий культур ткани, первичная обработка клинического материала проводятся в БББ;
3) работа в боксе должна проводиться в стерильной одежде (халаты, косынки, маски) и одноразовых перчатках. Культивирование клеточных линий и работа с инфекционным материалом выполняется в резиновых перчатках;
4) емкости с ПБА помещаются на поднос или лоток, покрытый многослойной салфеткой, смоченной дезинфицирующим раствором.
75. Исследования сывороток крови людей на обнаружение антигена или определение антител к возбудителям II группы патогенности проводятся в отдельном боксе с использованием диагностикумов, не содержащих живых микроорганизмов.
Отделение сыворотки крови центрифугированием проводят в боксе или БББ.
76. Работа с микроорганизмами I группы патогенности проводится в специально предназначенных лабораториях, оснащенных системой сообщающихся между собой боксов. В помещении заразной зоны устанавливается проходной автоклав с автоматической блокировкой дверей.
77. Хранение биологического материала осуществляется в небьющихся, герметичных контейнерах, выдерживающих низкие температуры, помещенных в низкотемпературные шкафы или сосуды с жидким азотом.
78. Перенос биологического материала между технологическими линиями или в хранилища проводится в герметично закрывающихся влагонепроницаемых контейнерах, подвергающихся обеззараживанию.
79. При работе с материалом, зараженным или вероятным на зараженность вирусами I-II групп патогенности, персонал использует противочумный костюм 2 типа, заражение животных, эктопаразитов, центрифугирование и вакуумное высушивание биологического материала проводят в защитном костюме 1 типа. По окончанию работы персонал принимает гигиенический душ.
80. Вскрытие ампул с высушенной культурой риккетсий, гомогенизацию биомассы риккетсий осуществляют в БББ в защитном костюме 2 типа.
81. В лабораториях центра СПИД предусматривается отдельная комната для организации «Банка образцов сывороток крови ВИЧ-инфицированных» лиц. Комната оснащается 2-х камерными минусовыми (минус 40^оС) холодильниками, запирается на замок и опечатывается.
82. При проведении исследований с мицелиальными культурами должны соблюдаться следующие условия:
1) работа с культурами мицелиальной фазы проводится в герметичном боксе, с системой вентиляции, обеспечивающей фильтрацию поступающего и выходящего из бокса воздуха через высокоэффективные стерилизующие фильтры;
2) за 15 минут до начала работы в боксе включают бактерицидные облучатели и вытяжную систему вентиляции. При загрузке бокса вентиляцию выключают. Если во время работы в боксе прекратился отсос воздуха, работу немедленно прекращают. Не реже одного раза в квартал проводят бактериологические исследования воздуха бокса, контроль работы фильтра один раз в месяц;
3) посевы мицелиальных культур делаются в боксах после предварительного внесения культуры в пробирки и матрацы с физиологическим раствором или бульоном. При смывах культуры жидкость в матрацы вносят через пробирки шприцом с длинной иглой. Посевы инкубируют в металлических емкостях;
4) при работе с мицелиальными фазами грибов агаровые пластинки с посевами выдерживаются в термостате не более 5 суток (до начала появления спор), матрацы, пробирки с посевами вне бокса не должны открываться. Просмотр посевов проводится в боксах в костюме 4 типа с ватно-марлевой маской, работа с дрожжевыми фазами грибов в боксе в костюме 3 типа с маской, серологические исследования в костюме 4 типа;
5) перед подсчетом клеточных элементов, суспензия грибов автоклавируется или в нее добавляется до 10 % формалина с последующей выдержкой в термостате 2 часа при температуре 37^оС.
83. При поступлении на работу и в дальнейшем, ежегодно должен проводиться инструктаж по технике безопасности для работников всех лаборатории.
84. Перед началом работы в БББ должна включаться вытяжная вентиляция. Загрузка материала должна производиться при отрицательном давлении.
85. При работе в вытяжном шкафу не допускается держать голову под вытяжным отверстием, наклоняться над сосудом, в котором кипит или налита быстро испаряющаяся жидкость.
86. В помещении лаборатории не допускается:
1) оставлять без присмотра зажженные горелки и другие нагревательные приборы, работать на горелках с неисправными кранами, держать вблизи них воспламеняющиеся вещества;
2) убирать случайно пролитые огнеопасные жидкости при зажженных горелках и включенных электронагревательных приборах;
3) проводить работы при неисправной вентиляции;
4) во время работы открывать дверь бокса;
5) хранить и применять реактивы без этикеток;
6) хранить запасы ядовитых, сильнодействующих, взрывоопасных веществ и растворов на рабочих местах и стеллажах;
7) в рабочих помещениях курить, хранить и принимать пищу;
8) работать без специальной одежды;
9) сушить что-либо на отопительных приборах.
87. Устройство, монтаж, ремонт и эксплуатация сосудов, работающих под давлением, должны проводиться в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан. Сосуды и баллоны должны быть промаркированы и зарегистрированы в произвольной форме в журнале.
88. При работе с газообразными веществами, находящимися в баллонах под давлением, не допускается:
1) хранить их в рабочем помещении;
2) выпускать газ без требуемой регулировки и проверки соединений баллона с установкой;
3) быстро открывать вентили баллона;
4) находиться перед редуктором по направлению оси штуцера вентиля во время открывания вентиля;
5) использовать немаркированные баллоны;
6) применять для баллона с кислородом редуктор, не имеющий надпись "Кислород".
89. Створки вытяжных шкафов во время работы должны быть закрыты, приподнятые створки – прочно укрепляться приспособлениями.
90. При эксплуатации автоклавов и термостатов должны выполняться следующие требования:
1) сдавать под расписку лицу, работающему на автоклаве, опломбированные баки и другую посуду с заразным материалом, если этим заняты два и более работника;
2) вести журнал контроля работы автоклава;
3) не ставить в термостат легковоспламеняющиеся вещества;
4) не снимать предохранительные колпаки от регулирующих устройств.
91. Нагревание легковоспламеняющихся жидкостей до 100^оС должно проводиться на водяных банях, свыше 100^оС - на масляных банях. Не допускается опускать колбу с легко воспламеняющейся жидкостью в горячую воду без предварительного постепенного подогрева.
92. При работе со спиртовкой или с легковоспламеняющимися жидкостями необходимо иметь на рабочем месте плотную ткань для тушения огня в случае аварии.
93. При работе со стеклянными приборами следует:
1) при сборе стеклянных приборов или соединений отдельных их частей с помощью каучука – защищать руки полотенцем; при разламывании стеклянных трубок придерживать трубку около надпила;
2) оплавлять и смачивать водой концы трубок и палочек до надевания каучука, при плавлении концов трубок и палочек пользоваться держателями;
3) при вставлении стеклянных трубок в резиновые пробки или резиновые трубки (при сборе прибора) предварительно смачивать снаружи стеклянную трубку и внутренние края резиновой трубки или отверстие в пробке водой, глицерином или вазелиновым маслом. Острые края трубок должны оплавляться;
4) при вставлении стеклянных трубок или термометра в просверленную пробку, последнюю не упирать в ладонь, а держать за боковые стороны;
5) нагретый сосуд закрывать притертой пробкой после его охлаждения.
94. При переливании жидкостей (кроме жидкостей, содержащих возбудителей инфекционных заболеваний) необходимо пользоваться воронкой.
95. Работы, при проведении которых, возможен, перегрев стеклянного прибора или его поломка, должны выполняться в вытяжных шкафах на противнях, в очках, перчатках и резиновом фартуке.
96. Сосуды со спиртом, бензолом, ацетоном, бромом, йодом должны закрываться стеклянными притертыми пробками, со щелочами – закручивающимися крышками.
97. В лаборатории должны находиться аптечки: на случай экстренной помощи и на случай аварий. При проведении работ с ботулиническим токсином - иметь антитоксические сыворотки.

5. Санитарно-эпидемиологические требования
к безопасности в лаборатории при работе с вирусами

98. В боксах заразной зоны лаборатории (или в БББ) проводится:
1) заражение и вскрытие животных;
2) содержание инфицированных животных;
3) центрифугирование, сушка, другие операции с вероятным образованием аэрозоля;
4) заражение культуры клеток и куриных эмбрионов;
5) приготовление суспензий;
6) работа с лиофилизированными ПБА;
7) работа по ведению коллекционных штаммов.
99. Серологические исследования с живыми вирусами, приготовление различных линий культур ткани первичных и перевиваемых, первичная обработка клинического материала должна проводиться в БББ.
100. При работе в БББ должны надеваться пижамы из хлопчатобумажной ткани, стерильные халаты, косынки, маски. Культивирование клеточных линий и работа с инфекционным материалом должны выполняться в резиновых перчатках.
101. Емкости с ПБА помещаются на поднос или лоток, покрытый многослойной салфеткой, смоченной дезинфицирующим раствором.
102. При исследовании сывороток крови людей на обнаружение антигена или определение антител к возбудителям II группы патогенности должны соблюдаться следующие условия:
1) работа проводится в отдельном помещении (комната, бокс);
2) использоваться неинфекционные (не содержащие живого возбудителя) антигены (диагностикумы);
3) отделение сыворотки крови центрифугированием проводится в боксе или БББ.
103. Работа с вирусами I-II групп патогенности должна проводиться в специально предназначенных лабораториях, где все исследования проводятся в системе сообщающихся между собой БББ. В помещении заразной зоны должно устанавливаться проходной автоклав с автоматической блокировкой дверей.
104. Вход в заразную зону осуществляется через санитарный пропускник с душевой или шлюз, где одевается защитная одежда. Во время работы в шлюзе должен быть включен бактерицидный облучатель.
105. Входные двери в шлюзы должны быть самозакрывающиеся и снабжены замками. Во время работы двери помещений заразной зоны должны быть закрыты. В это время не допускается выходить и входить в вирусологический бокс. Для связи с другими помещениями используют телефон или переговорные устройства.
106. Хранение биологического материала должно осуществляться в герметичных, выдерживающих низкие температуры, небьющихся контейнерах, которые помещают в низкотемпературные шкафы или сосуды с жидким азотом.
107. Перенос биологического материала между технологическими линиями, в хранилища должен проводиться в герметично закрывающихся влагонепроницаемых контейнерах, подвергающихся обеззараживанию.
108. Все отходы вирусологической лаборатории, отработанная душевая вода должны обеззараживаться.
109. При работе персонал использует противочумный костюм 2 типа, заражение куриных эмбрионов, животных, эктопаразитов, центрифугирование и вакуумное высушивание биологического материала проводят в защитном костюме 1 типа. По окончанию работы принимает гигиенический душ.

6. Санитарно-эпидемиологические требования к безопасности
в лаборатории при работе с возбудителями глубоких микозов

110. Манипуляции с культурами мицелиальной фазы, изучение выживаемости грибов во всех фазах должны проводиться в БББ.
111. В случае неполадок отсоса воздуха во время работы в боксе, работу немедленно прекращают. Не реже одного раза в неделю проводят бактериологические исследования воздуха бокса, контроль работы фильтра проводят один раз в месяц.
112. Посевы мицелиальных культур в боксах делают после предварительного внесения в пробирки и матрацы с физиологическим раствором или бульоном. При смывах культур жидкость в матрацы вносят через пробирки шприцом с длинной иглой. Посевы инкубируют в металлических емкостях.
113. При работе с мицелиальными фазами грибов агаровые пластинки с посевами выдерживают в термостате не более 5 суток (до начала появления спор), матрацы, пробирки с посевами вне бокса не открывают. Просмотр посевов проводят в боксах в костюме 4 типа с ватно-марлевой маской. Работу с дрожжевыми фазами грибов проводят в боксе в костюме 3 типа с маской, серологические исследования – в костюме 4 типа.
114. Перед подсчетом клеточных элементов суспензии грибов автоклавируют или добавляют формалин до 10 % и выдерживают в термостате 2 часа при температуре 37^оС.
115. С целью получения антигенов, вакцин, выращенную грибницу обеззараживают автоклавированием при 0,5 атмосфер в течение 30 минут или добавлением формалина до конечной концентрации 0,5 %.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к безопасности
в лаборатории при работе с возбудителями паразитарных заболеваний

116. Материал, вероятный на содержание стробил, онкосфер, яиц, личинок, особей взрослых гельминтов и простейших кишечника должен доставляться в стеклянной или пластиковой посуде с плотно закрывающимися крышками.
117. Подготовка и исследования на наличие гельминтов, простейших кишечника и кровепаразитов проводятся в вытяжном шкафу. Лабораторная посуда для исследования с применением методов обогащения устанавливается в кюветах. Препараты, приготовленные для исследования, должны помещаться на специальные подносы, под предметные стекла с мазками подкладывают стекла больших размеров.
118. Все манипуляции с исследуемым материалом, посудой, оборудованием проводятся в резиновых перчатках.
119. Использованные пипетки, пробирки, капилляры, предметные и покровные стекла должны дезинфицироваться.
120. Материал, вероятный на зараженность гельминтами должен храниться в отдельном холодильнике, который в конце рабочего дня опечатывается.

8. Санитарно-эпидемиологические требования к работе
с микроорганизмами I-IV групп патогенности

121. Лаборатория, независимо от форм собственности, должна иметь разрешение соответствующей комиссии по контролю за соблюдением требований биологической безопасности на работу с микроорганизмами I-IV групп патогенности и гельминтами согласно приложению 3 к настоящим Санитарным правилам.
122. Положение о комиссии по контролю за соблюдением требований биологической безопасности (далее – режимная комиссия) и состав центральной режимной комиссии утверждается уполномоченным органом в области здравоохранения.См.P080000078
123. Классификация микроорганизмов I-IV групп патогенности приведена в приложении 4 к настоящим Санитарным правилам.
124. Разрешение выдается на проведение научно-исследовательских, экспериментальных, производственных, полевых и диагностических работ с микроорганизмами:
1) I-IV групп патогенности и гельминтами: Научно-исследовательским институтам (Научным центрам), областным, городским (Астана, Алматы) центрам санитарно-эпидемиологической экспертизы, противочумным станциям, а также учреждениям других ведомств республиканского и областного значения – центральной режимной комиссией (далее – ЦРК) государственного уполномоченного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения;
2) I-II групп патогенности: лабораториям противоэпидемических отрядов - соответствующей противочумной станцией;
3) III-IV групп патогенности и гельминтами: лабораториям, расположенным на территории городов и районов – соответствующими режимными комиссиями при областном органе государственного санитарно-эпидемиологического надзора.
125. В состав режимных комиссий включаются специалисты Центров санитарно-эпидемиологической экспертизы. Разрешение на работу с микроорганизмами I-IV групп патогенности и гельминтами выдается сроком на 5 лет на основании:
1) акта обследования лаборатории соответствующими ее профилю специалистами режимных комиссий, с приложением схемы лаборатории с указанием назначения помещений и схемы движения чистых, заразных потоков;
2) ходатайства руководителя организации (центра, лаборатории);
3) пояснительной записки с указанием выполняемой номенклатуры исследований, материальной базы, кадрового состава и профессиональной подготовки персонала;
4) заключения экспертов ЦРК соответствующего профилю лаборатории.
126. Условиями допуска к работе с материалом, зараженным или вероятным на зараженность возбудителями I-IV групп патогенности и гельминтами, являются:
1) прохождение специалистами предварительных при поступлении на работу и периодических медицинских осмотров;
2) получение профилактических прививок (по перечню заболеваний, против которых проводятся профилактические прививки, а также в соответствии с правилами их проведения и групп населения, подлежащих плановым прививкам, утвержденных постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2009 года № 2295).
127. Условиями допуска к работе с биологическим материалом, зараженным или вероятным на зараженность возбудителями I-II групп патогенности, являются:
1) прохождение сотрудниками специализации по эпидемиологии, бактериологии, вирусологии, паразитологии и особо опасным инфекциям;
2) прохождение периодической (не реже одного раза в два года) аттестации на знание санитарно-эпидемиологических требований и техники безопасности при работе с материалом, зараженным и вероятным на зараженность I-II группы патогенности, оформленное приказом руководителя организации.
128. Посещение помещений постоянными инженерно-техническими работниками разрешается распоряжением руководителя организации после прохождения ими специального инструктажа по технике безопасности при работе в лаборатории.
При их посещении работа с заразным или вероятным на зараженность материалом в лаборатории прекращается. Посещение помещений инженерно-техническими работниками осуществляется в сопровождении одного из сотрудников лаборатории и в произвольной форме регистрируется в журнале.

9. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы
с химическими веществами и ядами

129. В лабораториях используется специальная (неповрежденная) химическая посуда. Химическая посуда используется в сухом и чистом виде. Нерастворимые в воде органические вещества удаляются с посуды органическим растворителем.
Для очистки посуды химическими методами применяются хромовая смесь, серная кислота и растворы щелочей. После тщательной очистки и мытья посуда высушивается в сушильном шкафу.
130. При проведении работ по сборке приборов из стекломатериалов соблюдаются следующие требования:
1) стеклянные трубки небольшого диаметра ломаются после надрезки их пилкой для резки стекла;
2) для облегчения сборки концы стеклянных трубок оплавляются и смачиваются водой или глицерином;
3) в случае травмы (порезов) при работе со стеклянной посудой осколки стекла удаляются из раны, попавшее химическое вещество нейтрализуется или снимается с кожи тампоном, смоченным соответствующим раствором или водой.
131. При работе на оборудовании соблюдаются следующие требования:
1) не допускается использовать собранный прибор без предварительной проверки его исправности и оставлять действующий прибор без присмотра;
2) при перегонке веществ с температурой кипения выше плюс 150 ^оС, применяется холодильник с воздушным охлаждением;
3) при работе холодильников с водяным охлаждением контролируется непрерывность тока воды;
4) при нагреве реакционной смеси до кипения используются круглодонные тонкостенные колбы, для перегонки жидкостей специальные круглодонные колбы (колбы Вюрца, Кляйзена, двух - или трехгорлые колбы);
5) применение плоскодонных колб для работы под вакуумом, а также при температуре выше плюс 100 ^оС не допускается;
6) для отсасывания под вакуумом используются колбы Бунзена, изготовленные из толстого стекла. Тонкостенные сосуды, не имеющие шаровой формы, не допускается ставить под вакуум. Сосуды, предназначенные для работ под вакуумом, предварительно испытываются на максимальное разрежение. Перед испытанием сосуд обертывается металлической сеткой;
7) при нагреве жидкости в пробирке или колбе, сосуд удерживается специальным держателем так, чтобы отверстие было направлено в сторону от работающего;
8) тонкостенный сосуд при закрытии пробкой удерживается за верхнюю часть горла как можно ближе к пробке. Нагретый сосуд не допускается закрывать притертой пробкой до охлаждения;
9) удаление перекисей производится встряхиванием с водным раствором сульфата железа;
10) работа с синильной кислотой и ее солями, диметилсульфатом, сулемой, фосгеном, хлором, бромом, окислами азота, диазометаном, сероводородом выполняются в вытяжном шкафу с использованием резиновых перчаток и, при необходимости, респиратора (противогаза);
11) при работе с азидом натрия, металлическим калием и натрием не допускается контакт с водой;
12) реакции с металлическим натрием или калием проводятся с использованием воздушной или масляной бани. Не допускается соединять не растворенные галоидные соединения жирного ряда с диметилсульфоксидом, металлическим натрием и металлическим калием;
13) слив эфира, эфирных растворов и прочих легковоспламеняющихся веществ проводится в специальные склянки в вытяжном шкафу, с последующим сливом в отдельную посуду. Не допускается их выливать в водопроводные раковины или сливные воронки.
132. Отгонка растворителей (эфир, спирт, бензол, толуол) производится предварительно на водоструйном насосе с последующим использованием масляного вакуум-насоса. Перед включением вакуум-насоса содержимое колбы охлаждается. Подогревание перегонной колбы в вакуум-установке производится после достижения разрежения в приборе.
133. При перегонке на открытом пламени газовой горелки нагрев поверхности дна колбы должен производиться равномерно.
После перегонки на вакуум – установке и охлаждения колбы, кран манометра перекрывается, отсоединяется насос от системы и мотор выключается.
134. Работа с ядовитыми веществами (органические и минеральные кислоты, кислород, азот, галоидсодержащие соединения, соединения мышьяка, фосфора и других ядовитых металлов и неметаллов) проводится обученным персоналом с соблюдением мер предосторожности.
135. Сильнодействующие ядовитые вещества (далее – СДЯВ) (мышьяк и его соединения, синильная кислота и ее соли, сулема, фосфорорганические соединения и другие), используемые в лаборатории, хранят в специально отведенном месте в шкафу или железном ящике под замком и пломбой. Сосуды с ядовитыми веществами должны иметь четкие и яркие этикетки с надписью «Яд» и названием вещества. Ответственность за хранение, учет и расходование СДЯВ возлагается на лицо, назначенное приказом по предприятию (учреждению, организации).
136. Емкости, содержащие огне – и взрывоопасные вещества и содержащие сильнодействующие ядовитые вещества в рабочих помещениях хранятся в дозах, необходимых для работы в течение рабочего дня. Медицинские препараты списка "А" и "Б" хранятся в количествах, не превышающих 1-2 недельной потребности, выдаются для работы в количестве суточной потребности, а не использованные в течение дня, возвращаются на хранение.
137. При работе с ядовитыми и сильнодействующими веществами используются сифон или специальные пипетки с резиновой грушей.
Твердые ядовитые и сильнодействующие вещества измельчаются в закрытых ступках и взвешиваются в посуде под тягой. Работа проводится в респираторе.
138. Нагревание ядовитых и сильнодействующих веществ допускается в круглодонных колбах на масляных, песчаных, водяных банях, электроплитках с закрытой спиралью. Применение открытого пламени не допускается.
139. Пролитая на пол или стол ядовитая или сильнодействующая жидкость дезактивируется.
Фильтры и бумага, использованные при работе с ядовитыми и сильнодействующими веществами собираются в отдельную тару, и уничтожаются в газовых печах или камерах.
140. По окончанию работы с ядовитыми газами приборы обезвреживаются путем продувания инертным газом или заполнения водой.
Освободившаяся после опыта посуда и приборы обезвреживаются и передаются в общую мойку.
141. Легко воспламеняющиеся горючие жидкости (за исключением имеющих низкую температуру кипения) хранятся в толстостенных склянках или банках с притертыми пробками емкостью не более 2 литров (далее – л). При большей емкости тара снабжается герметичными металлическими футлярами.
142. Банки с горючими легковоспламеняющимися веществами помещаются в специальный металлический ящик с плотно закрывающейся крышкой, стенки и дно которого выкладываются асбестом. На дно насыпается слой песка толщиной 10 мм. На внутренней стороне крышки ящика делается четкая надпись с наименованием вещества.
Ящик устанавливается на полу вдали от проходов и от нагревательных приборов, с удобным подходом к нему.
143. Диэтиловый (серный) эфир хранится изолированно от других веществ в холодном и темном помещении. Эфир со сроком изготовления более года проверяется на наличие пероксидов. Содержащий пероксиды раствор уничтожается или подвергается перегонке. Доставка легковоспламеняющихся и горючих жидкостей со склада в лабораторию производится в закрытой небьющейся или стеклянной посуде, помещенной в футляр.
144. Оборудование с использованием сжатых газов (газовые хроматографы, хроматомассы, жидкостные хроматографы, атомно-абсорбционные спектрометры, анализаторы вольтамперометрические) устанавливается на первом этаже или на других этажах при условии соблюдения мест отвода баллонов с газом. К работе на оборудовании допускаются лица, прошедшие специальное обучение. Газовые баллоны должны иметь маркировку и опознавательную окраску.
145. Помещения для работы с огне – и взрывоопасными веществами оснащаются углекислотными огнетушителями и другими средствами пожаротушения.
Все работы с легковоспламеняющимися и горючими жидкостями производятся в вытяжном шкафу при работающей вентиляции и при выключенных электроприборах и газовых горелках. Вытяжные шкафы и рабочие столы обеспечивают коммуникациями для подвода холодной и горячей воды, сжатого воздуха, бытового газа, электроэнергии; для стока воды устанавливают раковины.
146. Низкокипящие огнеопасные вещества перегоняются и нагреваются в круглодонных колбах, изготовленных из тугоплавкого стекла, на банях, наполненных соответствующим теплоносителем (водой, маслом) с учетом температуры кипения данного вещества. Бани располагаются на расстоянии не менее чем 0,5-0,8 м от прибора для перегонки.
147. Нагрев сосудов с низкокипящими легковоспламеняющимися жидкостями на открытом огне и на электронагревательных приборах не допускается.
Жидкости с более высокой температурой кипения нагреваются в колбонагревателях.
При нагревании легковоспламеняющейся жидкости в количестве 0,5 л под прибор ставится кювета достаточной емкости для предотвращения разлива жидкости по столу в случае аварии.
148. Вся аппаратура, применяемая для нагревания легковоспламеняющихся жидкостей, подвергается периодическим осмотрам для своевременного выявления неисправностей.
149. Во избежание взрыва не допускается выпаривать диэтиловый эфир досуха.
150. Сосуды, в которых проводились работы с горючими жидкостями, после окончания исследований промываются.
Отработанные горючие жидкости собираются в специальную герметично закрывающуюся тару, которая в конце рабочего дня удаляется из лаборатории для уничтожения.
Уничтожение отработанных горючих жидкостей 3-4 класса опасности подлежит захоронению на полигонах для твердых бытовых отходов, а для 1- 2 класса опасности на полигонах для токсичных отходов.
151. При случайных проливах огнеопасных жидкостей выключаются все горелки и нагревательные приборы, место разлива жидкости засыпается песком. Загрязненный песок собирается деревянной или пластмассовой лопаткой. Тушение воспламенившихся веществ водой не допускается.
152. При загорании легковоспламеняющихся и горючих жидкостей в вытяжном шкафу (под вытяжкой) вентилятор отключается.
153. Для предупреждения ожогов при любых работах с едкими веществами (кислотами и щелочами) работающие в лаборатории должны пользоваться предохранительными очками (с кожаной или резиновой оправой) и резиновыми перчатками, в отдельных случаях резиновым (прорезиненным) фартуком. Выполнение работ с кислотами и щелочами без предохранительных очков не допускается.
Работа с концентрированными кислотами и испаряющимися щелочами выполняется в вытяжном шкафу.
154. Бутыли с кислотами хранятся в корзинах или обрешетках, переносятся вдвоем или перевозятся на специальной тележке в герметичной таре.
Из бутылей в мелкую тару кислоты и щелочи переливаются при помощи сифона или ручных насосов различных конструкций.
155. Для приготовления растворов кислота вливается в воду медленно тонкой струей при непрерывном перемешивании. Лить воду в кислоту не допускается. Применение серной кислоты в вакуум – эксикаторах в качестве водопоглощающего средства не допускается.
Концентрированные азотную, серную и соляную кислоты хранят в помещении лаборатории в толстостенной стеклянной посуде емкостью не более 2 л, в вытяжном шкафу, на стеклянных или фарфоровых поддонах. Склянки с дымящей азотной кислотой следует хранить в специальных ящиках из нержавеющей стали.
156. При приготовлении растворов щелочь медленно добавляется к воде небольшими кусочками при непрерывном размешивании, кусочки щелочи берутся только щипцами. Большие куски едких щелочей, предварительно накрытые плотной материей, раскалываются на мелкие куски в специально отведенном месте.
157. При разливе ртути проводятся мероприятия по демеркуризации. Пролитую ртуть собирают вакуум – пипеткой с ловушкой или используют склянки Тищенко, подключенные к вакуумному насосу, кисточки или пластины из меди. Загрязненные ртутью поверхности обрабатываются 1 %-ным раствором калия перманганата, подкисленным соляной кислотой.
158. При ожогах кислотой пораженное место промывается обильным количеством воды, затем раствором гидрокарбоната натрия и смазывается мазью от ожогов, при ожогах щелочью большим количеством воды, затем обрабатывается 1 % раствором уксусной кислоты и смазывается мазью от ожогов.
159. При малейших признаках отравления пострадавший выносится (выводится) из загрязненного помещения на свежий воздух, укладывается на горизонтальную поверхность, освобождается от стягивающей его одежды, тепло укрывается.
При отравлениях фосфором производится обильное промывание желудка водой. Не допускается прием молока и жиров.
160. После работы с огне – и взрывоопасными веществами проводится уборка рабочего места, отключение приборов и аппаратов от источников воды, электроэнергии, бытового и сжатого газа.
161. После окончания работы руки моются с мылом, рот прополаскивается водой, защитные очки подвергаются дезактивации.
162. Загрязненные ядовитыми и сильнодействующими веществами специальная одежда и полотенца перед стиркой подвергаются дезактивации.
163. К работе по эксплуатации электроустановок и электрооборудования допускаются сотрудники, прошедшие специальное обучение и имеющие квалификационное удостоверение.
164. В каждой лаборатории необходимо иметь аптечку для оказания первой помощи при порезе, ожоге, отравлении и других несчастных случаях, а также достаточное число противогазов, обеспечивающих защиту при аварийных ситуациях и опасных работах.

10. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы
в токсикологической лаборатории и обеспечению токсикологической безопасности

165. Помещения для размещения лабораторных животных оборудуются шкафами для клеток, подключенными к системе вентиляции.
166. Все животные, поступающие в виварий, подвергаются обязательному ветеринарному осмотру в день поступления. Совместное содержание здоровых животных и животных, использованных в опыте, не допускается.
167. Помещение затравочной камеры отделяется от остальных помещений и снабжается приточно-вытяжной вентиляцией и специальной вентиляцией в камерах.
168. При проведении затравок животных в камерах подача изучаемого вещества начинается после окончания загрузки животных в камеру и тщательной герметизации последней.
169. Процесс затравки ведется при постоянном отрицательном давлении в камере (5-6 мм водного столба). По окончании затравки, подача исследуемого вещества в камеру прекращается за 10-15 минут до выгрузки животных, камера продувается чистым воздухом и осуществляется ее разгерметизация и выгрузка животных.
170. Каждый случай падежа или вынужденного забоя животных фиксируется в специальном журнале. Трупы опытных и неиспользованных животных сжигаются под контролем ответственного лица, выделенного администрацией с оформлением акта.
171. Доставка животных из вивария в лабораторию и обратно осуществляется в специальных продезинфицированных клетках. Крысы и мыши переносятся в тех же клетках, в которых они содержатся в виварии. Для предупреждения травматизма (царапин и укусов) все манипуляции с лабораторными животными производятся в специальных станках и в перчатках.
172. При уходе за зараженными животными после чистки каждой клетки резиновые перчатки обезвреживаются, не снимая с рук, погружением в дезинфицирующий раствор.
173. Сотрудники вивария обеспечиваются специальной одеждой (халаты, фартук, колпак, резиновые перчатки).
174. В помещениях токсикологической лаборатории, где ведутся работы с токсичными веществами, не допускается прием пищи и курение.

11. Санитарно-эпидемиологические требования к условиям работы
в радиологической лаборатории и обеспечению радиологической безопасности

175. К работе с источниками излучения (персонал группы А) допускаются лица, не моложе 18 лет, не имеющие медицинских противопоказаний, после инструктажа и проверки знаний правилам безопасности. Результаты проверки знаний регистрируются в журнале.
176. Радиологические лаборатории должны располагаться в отдельной части здания или на отдельных этажах, изолированно от других помещений. Помещения лаборатории подразделяется на грязную и чистую зоны и выделяются общие помещения для приема, дозиметрического контроля и распределения проб.
177. В грязной зоне размещаются:
1) помещение для подготовки, хранения и озоления проб;
2) радиохимического исследования (грязная зона);
3) помещение для дезактивации посуды, контейнеров, оборудования, белья и специальной одежды. Между грязной и чистой зонами предусматривается санитарный пропускник.
178. В чистой зоне размещаются:
1) помещение для подготовки, хранения и озоления проб;
2) радиохимического исследования (чистая зона).
179. Рабочие помещения оборудуются боксами, камерами, каньонами или другим герметичным оборудованием.
180. Управление общими системами отопления, газоснабжения, сжатого воздуха, водопровода и групповые электрические щитки должны быть вынесены из рабочих помещений.
181. Работы, связанные с возможностью радиоактивного загрязнения воздуха (операции с порошками, упаривание растворов, работа с эманирующими и летучими веществами) проводятся в вытяжных шкафах и на отдельных рабочих столах.
182. Ограничение поступления радионуклидов в рабочие помещения и окружающую среду обеспечивается использованием системы статических (оборудование, стены и перекрытия помещений) и динамических (вентиляция и газоочистка) барьеров.
183. Оборудование, инструменты и мебель закрепляются за помещениями каждой зоны и маркируются. Передача их из помещений одной зоны в другую допускается после радиационного контроля с заменой маркировки.
184. Доступ посторонних лиц к приборам, в состав которых входят калибровочные закрытые источники излучения, и устройствам, генерирующим ионизирующее излучение, не допускается. В лаборатории должна обеспечиваться сохранность источников ионизирующего излучения.
185. Источники, радиоактивные вещества, жидкие растворы солей радия, запаянные в стеклянные ампулы, альфа и бета эталоны принимаются в лабораторию и учитываются ответственным по приказу лицом и хранятся в сейфе.
186. В радиологической лаборатории должны соблюдаться следующие правила безопасности:
1) при работе с радиоактивными препаратами и загрязненными пробами используются манипуляторы, прикасаться к ним руками не допускается;
2) манипуляции с радиоактивными веществами, с загрязненными пробами проводятся на легко дезактивируемых поверхностях;
3) все работы с радиоактивно загрязненными пробами выполняются в перчатках, бахилах и специальной одежде;
4) при работах с радиоактивными веществами используются лотки и поддоны, выполненные из слабосорбирующих материалов, покрытые пластикатовыми пленками, фильтровальной бумагой и другими материалами разового пользования;
5) переливание, выпаривание, пересыпание радиоактивных веществ, загрязненных проб, а также другие операции, при которых возможно поступление радиоактивных веществ в воздух, проводятся в вытяжных шкафах. Вентиляция в шкафах включается до начала работы, скорость воздуха в рабочих проемах должна быть не менее 1,0 м/сек;
6) по окончании работы с радиоактивными веществами сотрудники тщательно промывают руки теплой водой с мылом, после чего проводится дозиметрическая проверка чистоты рук. При выходе из лаборатории снятые перчатки, бахилы, спецодежда направляются в специальную прачечную;
7) после исследования проб с радиоактивным загрязнением все жидкие или твердые отходы собирают в специальную тару. Использованная лабораторная посуда тщательно промывается проточной водой и обрабатывается дезактивирующими растворами (5 % раствор лимонной кислоты, 10 % раствор соляной или азотной кислот), затем снова промывается проточной водой. После тщательной очистки и мытья посуда высушивается в сушильном шкафу. Дезактивация посуды проводится под радиационным контролем;
8) во всех помещениях ежедневно проводится влажная уборка.
187. Радиоактивные вещества, пробы с повышенным содержанием радиоактивных веществ, при хранении которых возможно выделение радиоактивных газов, паров или аэрозолей, хранятся в вытяжных шкафах, боксах, камерах в закрытых сосудах, выполненных из несгораемых материалов.
188. Стеклянные емкости, содержащие радиоактивные жидкости, помещаются в металлические или пластмассовые сосуды.
189. Для сбора и транспортирования отходов применяются:
1) для твердых радиоактивных отходов контейнеры, пластиковые или бумажные мешки;
2) для жидких радиоактивных отходов контейнеры и специальные цистерны.
На наружной поверхности контейнеров наносится знак радиационной опасности и закрепляется бирка с указанием вида радиоактивного отхода, их радионуклидный состав и активность.
190. Для дезактивации контейнеров, инструментов, посуды, оборудования выделяется специальное помещение. Дезактивация проводится под радиационным контролем.
191. Для временного хранения и выдержки радиоактивных отходов выделяются и оборудуются специальные помещения, отвечающие требованиям действующих нормативных правовых актов.
192. В грязной и чистой зонах проводится дозиметрический контроль рабочего места и индивидуальный дозиметрический контроль персонала с регистрацией результатов в журнале. При работе с пробами, в грязной зоне, должны выполняться три основных правила защиты: защита «временем», «расстоянием», «экранированием».
При выявлении отклонений в состоянии здоровья, препятствующих продолжению работы с радиоактивными веществами, эти лица временно или на постоянно переводятся на работу вне контакта с источниками ионизирующего излучения.
193. В лаборатории должен находиться аварийный запас дезактивирующих средств.

12. Санитарно-эпидемиологические требования к действиям при
ликвидации аварий во время работы с биологическим материалом

194. При каждой организации, проводящей работу с возбудителями I-II групп патогенности, должен быть изолятор для сотрудников на случай обнаружения у них симптомов вероятных на заболевание и допустивших аварию.
195. В изоляторе предусматривается запас основных и резервных специфических лекарственных препаратов, медикаментов для оказания помощи по жизненным показаниям (кардиологических, противошоковых, антидотов) и дезинфицирующих средств.
196. При авариях во время работы с инфекционным материалом, ее немедленно прекращают и включают аварийную сигнализацию.
197. В случае возникновения аварии с разбрызгиванием инфекционного материала, вся проводящаяся работа в комнате прекращается. Защитную одежду (начиная с косынки или шлема) погружают в дезинфицирующий раствор или помещают в бикс (бак) для автоклавирования. В глаза, нос закапывают растворы антибиотиков, к которым чувствителен возбудитель. В случае аварии, при работе с возбудителями глубоких микозов, в глаза и нос закапывают 1 % борную кислоту, рот и горло прополаскивают 70^о этиловым спиртом.
198. При аварии с ботулиническим токсином глаза и рот промывают водой и антитоксической сывороткой, разведенной до 10 международных единиц в 1 миллилитре. При попадании ботулинического токсина на открытые участки кожи смывают его большим количеством воды с мылом.
199. Если авария произошла при работе с неизвестным возбудителем, проводится профилактическое лечение антибиотиками широкого спектра действия.
200. Если авария произошла без разбрызгивания биологического материала, накладывают тампон (салфетку) с дезинфицирующим раствором на место соприкосновения биологического материала с поверхностью оборудования.
201. Если авария произошла в боксе (или БББ) – прекращают работу, на место попадания материала накладывают салфетки, обильно смоченные дезинфицирующим раствором. В боксе включают на 30 минут бактерицидные облучатели, включают аварийную сигнализацию, затем проводят дезинфекцию. Вытяжная вентиляция во время аварии и дезинфекции должна оставаться включенной.
202. Если авария связана с ранением или другим нарушением целостности кожных покровов:
1) работу прекращают, руки обрабатывают дезинфицирующим раствором, снимают перчатку и выдавливают из ранки кровь в дезинфицирующий раствор, на место ранения ставят на 4-5 минут компресс из дезинфицирующего раствора или 70^о этилового спирта;
2) при работе с возбудителем сибирской язвы место ранения тщательно промывают водой с мылом и смазывают йодом, без применения дезинфицирующих растворов;
3) при аварии с возбудителями глубоких микозов место ранения обрабатывают соответствующим дезинфицирующим раствором, моют водой с мылом, смазывают йодом;
1) при работе с вирусами I-II групп патогенности, кровь выдавливают в сухую стерильную салфетку и обрабатывают рану йодом без применения дезинфицирующего раствора;
2) при работе с ВИЧ после обработки раны и слизистых, пострадавшему не позднее 72 часов назначается профилактическая антиретровирусная терапия (АРВТ) и устанавливается наблюдение в течение 12 месяцев после несчастного случая. Пострадавший должен быть предупрежден, что он может послужить источником инфекции. В случае отрицательных анализов на ВИЧ через 6 недель, 12 недель, 6 месяце и 1 год после несчастного случая наблюдение прекращают.
203. Если авария произошла при транспортировке материала (в автоклавную и между подразделениями), персонал, оставив на местах переносимые емкости, покидает опасную зону и сообщает о случившемся руководителю подразделения. Лица, допустившие аварию, проходят санитарную обработку. Обработка помещения при аварии должна проводиться в противочумном костюме 1-типа.
204. Обо всех случаях лабораторного заражения микроорганизмами I-IV групп патогенности информация должна немедленно предоставляться в государственный уполномоченный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

13. Санитарно-эпидемиологические требования к хранению,
и транспортировке материалов (микроорганизмов)

205. Во всех микробиологических лабораториях должны выполняться единые требования к хранению, передаче микроорганизмов, направленные на обеспечение личной и общественной безопасности при их транспортировании, а также исключающий несанкционированную передачу и незарегистрированное их хранение.
206. В производственных лабораториях, обслуживающих водопроводы, пищевые объекты, организации, производящие продукцию медицинского назначения не допускается иметь музейные культуры микроорганизмов I-IV групп патогенности и проводить исследования, связанные с их изучением.
207. В микробиологических лабораториях, имеющих разрешение режимной комиссии на работу с микроорганизмами I-IV групп патогенности, допускается иметь коллекции музейных культур при наличии на это разрешения, выданного режимной комиссией уполномоченного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
208. Микроорганизмы I-IV групп, выделенные при диагностических и иных исследованиях в лабораториях, не имеющих разрешения на работу с ними, должны быть переданы в лаборатории, имеющие соответствующие разрешения режимной комиссии.
209. Организации, лаборатории, имеющие разрешение режимной комиссии на работу с микроорганизмами I-IV групп патогенности, могут иметь коллекции музейных культур при наличии на это разрешения, выданного режимной комиссией уполномоченного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.
210. Выделенные микроорганизмы I-IV группы патогенности должны уничтожаться с разрешения руководителя организации, лаборатории.
211. Присвоенное коллекционному штамму обозначение (номер, код) не должно меняться при его передаче. В случае гибели (уничтожения) штамма не допускается его обозначение присваивать вновь поступившим штаммам.
212. Уничтожение штамма микроорганизмов I-II групп патогенности должно оформляться актом согласно приложению 5 к настоящим Санитарным правилам.
213. Емкости, содержащие микроорганизмы, должны иметь четкие, несмываемые надписи или прочно наклеенные этикетки с обозначением названия микроорганизма, номера штамма и даты пересева (лиофилизации). На емкостях с токсинами должна быть дополнительная маркировка красным цветом правого нижнего угла этикетки.
214. Микроорганизмы I-IV групп патогенности в коллекциях должны храниться в лиофилизированном или замороженном состоянии, на плотных или жидких питательных средах, а также в виде суспензий органов и тканей в консерванте.
215. Вскрытие ампул с сухим(и) патогенными микроорганизмами I-IV групп патогенности с целью высева или уничтожения оформляется актом согласно приложению 6 к настоящим Санитарным правилам.
216. Штаммы микроорганизмов должны храниться в холодильнике или несгораемом шкафу (сейфе) раздельно по группам. Совместное содержание микроорганизмов различных групп допускается при условии хранения их в отдельных небьющихся емкостях с закрывающейся крышкой. Емкости опечатывают, снаружи или внутри их помещают список с перечнем и количеством хранящихся микроорганизмов.
217. Передачу патогенных биологических агентов I-II групп патогенности и коллекционных микроорганизмов III-IV групп патогенности внутри лаборатории (организации) следует осуществлять по письменному разрешению руководителя организации согласно приложению 7 к настоящим Санитарным правилам.
218. Передача микроорганизмов I-II групп патогенности на временное хранение необходимо оформлять актом согласно приложению 8 к настоящим Санитарным правилам.
219. Передача микроорганизмов I-IV групп патогенности за пределы организации производиться только по официальной заявке за подписью руководителя организации, скрепленной печатью. При обозначении требуемых агентов используют принятую классификацию микроорганизмов I-IV групп патогенности. В заявке на получение микроорганизмов должна быть ссылка на наличие разрешения на работу с микроорганизмами с указанием номера и даты выдачи. Передача производится только с письменного разрешения руководителя организации, выдающего микроорганизм и составлением акта согласно приложению 9 к настоящим Санитарным правилам.
220. Транспортирование микроорганизмов III-IV групп патогенности между организациями осуществляется почтовой связью или курьером. При получении микроорганизмов курьером предоставляется доверенность и документы, удостоверяющие его личность.
221. При транспортировании микроорганизмов I-IV групп патогенности, в целях исключения всех видов досмотра и контроля, у курьера должна быть выданное организацией – отправителем разрешение на транспортирование специального груза согласно приложению 10 к настоящим Санитарным правилам и сопроводительное письмо на официальном бланке организации с указанием содержимого. Для микроорганизмов I-II групп патогенности дополнительно составляется акт упаковки в двух экземплярах. Первые экземпляры указанных документов помещают в упаковку с микроорганизмами. Копии документов остаются у отправителя. Организация, получившая микроорганизмы I-IV групп патогенности, должна составить акт вскрытия упаковки и вместе с письмом, подтверждающим получение микроорганизмов I-IV групп патогенности, направить его в организацию, их выдавшую.
222. Организация – отправитель сообщает любым видом срочной связи организации-получателю дату и вид транспорта, которым отправлен микроорганизмы I-IV групп патогенности.
223. Микроорганизмы I-IV групп патогенности передают на плотных питательных средах. Передача токсинов, вирусов, органов, тканей и их суспензий, содержащих микроорганизмы, допускается в консервирующей жидкости или в замороженном состоянии.
224. Транспортирование микроорганизмов осуществляется в герметически закрытых емкостях (запаянные ампулы, завальцованные флаконы, запечатанные трубки из толстого стекла или пластического материала, пробирки, закрытые пробкой и герметизированные различными пластификаторами). Емкости заворачивают в лигнин или гигроскопическую вату, помещают в металлический или пластмассовый (международного стандарта) плотно закрывающийся или завинчивающийся пенал. Упаковка емкостей в пенале должна исключать возможность их перемещения и нарушения целостности. Поглощающий материал должен быть в достаточном количестве для сорбции всей жидкости в случае повреждения упаковки. Пеналы с упакованными в них емкостями обертывают бумагой и опечатывают сургучной печатью.
225. На адресной стороне посылки должен быть знак – «Опасно! Не открывать во время перевозки».
226. Перевозка живых животных и членистоногих, вероятных на зараженность микроорганизмами I-IV групп патогенности, допускается по санитарно-эпидемиологическому заключению государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения на соответствующей территории. Перевозка живых животных и членистоногих, зараженных микроорганизмами I-IV групп патогенности, запрещается.
227. В случае возникновения при транспортировании микроорганизмов аварий, катастроф, утраты и хищения посылок необходимо немедленно сообщить в органы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан, Министерства внутренних дел Республики Казахстан, Министерства Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям, государственный уполномоченный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения на соответствующей территории, для принятия мер по охране места происшествия, ликвидации последствий и организации розыска.
228. Экспорт и импорт культур микроорганизмов и токсинов осуществляются в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере экспортного контроля.
229. Организации, получившие ПБА из-за рубежа, должны информировать об этом национальные коллекции микроорганизмов Республики Казахстан.
230. Лица, получившие микроорганизмы во время зарубежных командировок, должны по прибытию зарегистрировать их в своей организации.
231. Организация–отправитель – является ответственным за соблюдение требований правил упаковки и транспортирования до пункта пересылки, а также за правильность упаковки и отправления ПБА через Международный почтамт в соответствии в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере экспортного контроля», а также с действующими международными конвенциями и правилами.
232. Сторона ящика, где указаны адреса получателя и отправителя, должна снабжаться ярлыком фиолетового цвета и отличительным знаком: «Скоропортящиеся биологические вещества», «Опасно: не открывать во время пересылки, «Не имеет коммерческой стоимости», «Упаковано согласно международным почтовым правилам безопасности» (на английском языке).
233. Медицинские организации могут запрашивать ПБА только через музеи живых культур, направляя требования с указанием рода, вида микроорганизмов, названия типовой авторской коллекции с обоснованием цели и необходимости их получения.

Приложение 1
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования к лабораториям»

Набор помещений и площадей лабораторий

Набор помещений и площадей бактериологической лаборатории,
проводящей работы с микроорганизмами III - IV групп
патогенности

Таблица 1

№ п/п	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Кабинет заведующего лабораторией	не менее 12
2.	Посевная	6 на 1 рабочее место, но не менее 12
3.	Помещение для исследований на кишечную группу инфекций	6 на 1 рабочее место, но не менее 12
4.	Помещение для фаготипирования	не менее 12
5.	Помещения для проведения исследований по санитарной бактериологии:
1)	для врачей	6 на 1 рабочее место, но не менее 12
2)	для лаборантов	6 на 1 рабочее место, но не менее 12
3)	бокс с предбоксом	не менее 12
6.	Помещение для исследования на капельные инфекции:
1)	для врачей	6 на 1 рабочее место, но не менее 12
2)	для лаборантов	6 на 1 рабочее место, но не менее 12
3)	бокс с предбоксом	не менее 12
4)	помещение для серологических исследований	не менее 14
5)	бокс с предбоксом для исследования на стерильность	не менее 12
6)	моечная	не менее 18
7)	препараторская	6 на 1 рабочее место, но не менее 10
8)	стерилизационная	не менее 15 на 2 стерилизационных шкафа, на каждый дополнительный шкаф не менее 5
7.	Термальные комнаты:
1)	для исследования на кишечные инфекции	не менее 6
2)	для исследования по санитарной бактериологии	не менее 6
3)	с температурным режимом плюс 43 0С	не менее 6
8.	Холодильная камера	не менее 6
9.	Автоклавная для обеззараживания отработанного инфекционного материала и стерилизации сред, посуды	не менее 10 на 1 автоклав, на каждый дополнительный не менее 5
10.	Помещения для приготовления питательных сред:
1)	средоварочная	не менее 12
2)	бокс с предбоксом для розлива сред	не менее 10
11.	Кладовые:
1)	стерильной лабораторной посуды	не менее 12
2)	не стерильной лабораторной посуды	не менее 12
12.	Санитарный пропускник персонала:
1)	гардероб для верхней одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
2)	душевая на 1 сетку	не менее 1
3)	гардероб для специальной одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
4)	туалет на 1 унитаз	не менее 0,85
13.	Комната персонала	не менее 8
14.	Регистратура и выдача результатов анализов	не менее 6
1)	помещение для забора проб	не менее 6
15.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85
16.	Учебная комната	4 на 1 место, но не менее 30

Примечание: в лабораториях с небольшим объемом работы набор помещений зависит от выполняемой номенклатуры исследований. Допускается размещать в одном помещении: препараторскую и стерилизационную (18 м²), боксы по санитарной бактериологии и боксы капельных инфекций (6 м²).

Набор помещений и площадей бактериологической лаборатории,
проводящей работу с микроорганизмами I-II групп патогенности

Таблица 2

№ п/п	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	В чистой зоне предусматриваются:
1)	гардероб для верхней одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
2)	гардероб для специальной одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
3)	кабинет заведующего лабораторией	не менее 12
4)	комнаты для административной работы	не менее 12
2.	В условно-чистой зоне предусматриваются:
1)	комната с боксом для приготовления и розлива питательных сред	не менее 12
2)	автоклавная на 1 автоклав	не менее 10, на каждый дополнительный – не менее 5
3)	препараторская-стерилизационная	не менее 18
4)	моечная	не менее 18
5)	кладовая	не менее 12
6)	туалет на 1 унитаз	не менее 0,85
3.	В заразной зоне предусматриваются:
1)	5-6 боксов с предбоксниками	не менее 9 не менее 3
2)	помещение для экспресс-диагностики	не менее 12
3)	автоклавная на 1 автоклав	не менее 10, на каждый дополнительный – не менее 5
4.	Заразный блок:
1)	комната приема, регистрации материала и его первичной обработки	не менее 6
2)	зоолого-паразитологическая	не менее 12
3)	блок для работы с инфицированными животными, состоящий из комнат для приема и первичной обработки материала, комнаты для заражения, вскрытия и посева, комната для обеззараживания инвентаря и комната для содержания зараженных животных	не менее 48
4)	помещение для одевания защитного костюма	не менее 6
5)	помещение для снятия защитного костюма	не менее 6

Примечание: помещения условно-чистой зоны отделены от помещений чистой зоны санитарным пропускником.

Набор помещений и площадей вирусологической лаборатории

Таблица 3

№ п/п	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Кабинет заведующего лабораторией	не менее 12
2.	Помещения для идентификации респираторных вирусов:
1)	бокс с предбоксом для заражения культуры тканей и эмбрионов	не менее 12
2)	люминесцентная	не менее 10
3.	Помещения для идентификации энтеровирусов:
1)	бокс с предбоксом для заражения культуры тканей	не менее 12
2)	бокс с предбоксом для работы с эталонными штаммами	не менее 12
3)	бокс с предбоксом для санитарной вирусологии	не менее 12
4.	Помещение для приготовления культуры тканей:
1)	бокс с предбоксом	не менее 12
5.	Помещение для иммуноферментного анализа:
1)	бокс с предбоксом	не менее 12
6.	Помещения для проведения полимеразной цепной реакции:
1)	зона подготовки проб	не менее 12
2)	зона приготовления реакционной смеси	не менее 10
3)	зона амплификации и детекции	не менее 10
7.	Автоклавная на 2 автоклава	не менее 15
8.	Моечная	не менее 12
9.	Препараторская-стерилизационная	не менее 6
10.	Кладовая для посуды, реактивов, материалов	не менее 6
11.	Комната для регистрации, приема, сортировки и выдачи результатов анализов	не менее 8
12.	Комната для персонала	не менее 8
13.	Санитарный пропускник для персонала:
1)	гардероб для верхней одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
2)	душевая на 1 сетку	не менее 1
3)	гардероб для специальной одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
14.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85

Примечание: работы по заражению культуры тканей, выполнению исследований по санитарной вирусологии и работа с эталонными штаммами допускается проводить в одном боксе с предбоксом при установке отдельных боксов биологической безопасности.

Набор помещений и площадей паразитологической лаборатории

Таблица 4

№ п/п	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Комната для приема, регистрации и выдачи результатов анализов	6 на 1 рабочее место, но не менее 12
2.	Помещение для гельминтологических исследований	9 на 1 рабочее место, но не менее 12
3.	Помещение серологических исследований	не менее 12
4.	Помещение для экспресс-диагностики	не менее 12
5.	Моечная	не менее 9
6.	Гардероб для специальной одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
7.	Комната персонала	не менее 12
8.	Комната энтомологических исследований	не менее 12
9.	Кладовая	не менее 6
10.	Гардероб для верхней одежды	0,4 на шкаф, но не менее 6
11.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85

Примечание: если паразитологическая лаборатория входит в состав бактериологической лаборатории, то помещения для приема, регистрации и выдачи анализов, моечная и комната для ожидания могут быть совмещены с аналогичным помещением бактериологической лаборатории.

Набор помещений и площадей санитарно-химической лаборатории
и лаборатории по определению остаточных количеств пестицидов и
нитратов

Таблица 5

№ п/п	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Аналитический зал гигиены труда	не менее 18
2.	Аналитический зал гигиены питания	не менее 18
3.	Аналитический зал коммунальной гигиены	не менее 18
4.	Аналитический зал для определения пестицидов и нитратов	не менее 18
5.	Хроматографическая	не менее 6 на один хроматограф
6.	Атомно-абсорбционная	не менее 10
7.	Помещение для подготовки и озоления проб	не менее 15
8.	Весовая	не менее 4 на 1 весы, но не менее 6
9.	Моечная-дистилляторная	не менее 10
10.	Кабинет заведующего лабораторией	не менее 12
11.	Рабочие кабинеты для специалистов	не менее 4 на одного человека
12.	Помещения для хранения реактивов	не менее 10
13.	Комната регистрации, приема образцов и выдачи результатов	не менее 6
14.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85

Набор помещений и площадей лаборатории
токсикологии полимеров и других химических веществ

Таблица 6

№ п/п	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Кабинет заведующего	не менее 12
2.	Рабочие кабинеты для специалистов	не менее 4 на одного человека
3.	Затравочная - ингаляционная	не менее 12
4.	Помещение для патоморфологических и биохимических исследований	не менее 18
5.	Помещение для функциональных (токсикологических) исследований	не менее 18
6.	Помещение для санитарно-химических исследований	не менее 18
7.	Материальная (комната для подготовки проб)	не менее 6
8.	Моечная	не менее 12
9.	Весовая	не менее 4 на 1 весы, но не менее 6

Набор помещений и площадей лаборатории
электромагнитных полей и других физических факторов

Таблица 7

№ п/п	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Кабинет заведующего	не менее 12
2.	Рабочие кабинеты для специалистов	не менее 4 на одного человека
3.	Помещение для хранения шумовибрационной аппаратуры	не менее 10
4.	Помещение для хранения, подготовки, ремонта и настройки аппаратуры для измерения электромагнитных полей	не менее 10
5.	Душевая на 1 сетку	не менее 1
6.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85
7.	Гардероб для верхней одежды	не менее 4

Набор помещений и площадей радиологической лаборатории

Таблица 8

№ п/п	Наименование помещений	Площадь, м2
1	2	3
1.	Кабинет заведующего	не менее 12
2.	Рабочие кабинеты для специалистов	не менее 4 на одного человека
3.	Помещение для приемки и первичной обработки проб	не менее 16
4.	Помещение для хранения и озоления проб	не менее 18
5.	Радиохимическая (чистая зона)	не менее 20, но не менее 10 на одно рабочее место
6.	Радиохимическая (грязная зона)	не менее 20, но не менее 10 на одно рабочее место
7.	Радиометрическая	не менее 20
8.	Спектрометрическая	не менее 18
9.	Помещение для хранения переносной аппаратуры	не менее 8
10.	Помещение для дезактивации посуды, контейнеров, оборудования, белья и специальной одежды	не менее 20
11.	Гардероб для верхней одежды	не менее 4
12.	Душевая на 1 сетку	не менее 1
13.	Туалет на 1 унитаз	не менее 0,85

Приложение 2
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Требования к применению защитного костюма

1. В зависимости от характера выполняемой работы пользуются следующими типами защитных костюмов:
1) 1 типа – пижама или комбинезон, медицинские тапочки, медицинская шапочка, большая косынка (капюшон), противочумный халат, респиратор-капюшон положительного давления, ватно-марлевая маска (противопылевой респиратор, фильтрующий или кислородно-изолирующий противогаз), очки, резиновые перчатки, полотенце, носки, тапочки, сапоги резиновые;
2) 2 типа – пижама или комбинезон, медицинские тапочки, медицинская шапочка, большая косынка (капюшон), противочумный халат, ватно-марлевая маска, резиновые перчатки, полотенце, носки, тапочки, сапоги резиновые;
3) 3 типа – пижама, медицинская шапочка, большая косынка, противочумный халат, резиновые перчатки, полотенце, носки, тапочки, галоши;
4) 4 типа – пижама, шапочка (малая косынка), противочумный халат (хирургический), носки, тапочки.
2. Комбинезоны и пижамы должны быть из плотной ткани (бязи или полотна), спереди с глухой застежкой на пуговицы.
3. Противочумный халат шьют по типу хирургического, но значительно длиннее (до нижней трети голени), при этом полы его должны глубоко заходить одна на другую; пояс и завязки у ворота должны состоять из двух частей, пришитых каждая к отдельной поле, для завязывания рукавов пришивают одну длинную тесемку.
4. Противочумную косынку изготовляют размером 90х90х125 см.
5. Ватно-марлевую маску изготавливают из куска марли длиной 125 см и шириной 50 см. Кусок марли разрезают по длине 50 см с двух сторон посередине с наружных концов, затем в средней части куска марли в продольном направлении укладывают сплошной ровный пласт ваты длиной 25 см, шириной 17 см. Края куска марли заворачивают внахлест.
6. Очки применяют "летные" с широким, плотно прилегающим краем, изогнутыми стеклами или любой иной конструкции, обеспечивающий их герметичность.
7. Противочумный костюм надевают до входа в помещение, где работают с заразным материалом в следующей последовательности: пижама (комбинезон), носки, тапочки, медицинская шапочка, капюшон (большая косынка), противочумный халат и сапоги. Тесемки у ворота халата и пояс халата завязывают спереди на левой стороне обязательно петлей, после чего закрепляют тесемки на рукавах. Респиратор (маска) должен закрывать рот и нос, верхние тесемки маски завязывают петлей на затылке, нижние на темени, по бокам крыльев носа закладывают ватные тампоны. Очки должны быть хорошо пригнаны и проверены на отсутствие фильтрации воздуха.
8. Для обеззараживания костюма предусматриваются отдельные емкости с дезинфицирующим раствором для обработки: сапог или галош, рук в перчатках в процессе снятия костюма, ватно-марлевых масок, халата, косынки (капюшона), полотенца, перчаток. Очки погружаются в 70^о спирт.
9. При обеззараживании автоклавированием, кипячением или в дезинфицирующей камере, костюм складывают соответственно в биксы, двойные мешки.
10. Костюм снимают в следующем порядке, погружая руки в перчатках в дезинфицирующий раствор после снятия каждой части костюма:
1) сапоги или галоши протирают сверху вниз тампонами, обильно смоченными дезинфицирующим раствором, вынимают полотенце;
2) протирают ватным тампоном, смоченным дезинфицирующим раствором, фартук, при наличии его в костюме, снимают, складывая наружной стороной внутрь;
3) снимают нарукавники и вторую пару перчаток, если они были необходимы при работе;
4) снимают очки, оттягивая их двумя руками вперед, вверх и назад за голову;
5) ватно-марлевую маску развязывают и снимают, не касаясь лица наружной ее стороной;
6) развязывают завязки ворота халата, пояс и опустив верхний край перчаток, развязывают завязки рукавов, снимают халат, заворачивая наружную часть его внутрь;
7) снимают косынку, осторожно собирая все концы ее в одну руку на затылке;
8) снимают перчатки (при подозрении на нарушение целостности перчаток их проверяют в дезинфицирующем растворе, (но не воздухом);
9) снимают сапоги;
10) после снятия защитного костюма руки обрабатывают 70^о спиртом, затем тщательно моют с мылом.

Приложение 3
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Министерство здравоохранения Республики Казахстан РАЗРЕШЕНИЕ

Выдано

лаборатории _______________________________________________________
(наименование организации)
на проведение _____________________________________________________
(виды работ: диагностическая, экспериментальная, производственная)
с микроорганизмами ___________________ группы патогенности, включая
__________________________________________________________________
(наименование микроорганизмов)
__________________________________________________________________
На основании: ____________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________

«____» ______________ 20____ года

Действительно в течение _________________________________ лет (год)
с момента выдачи

Председатель
Режимной комиссии

М.П.

Приложение 4
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Классификация микроорганизмов I-IV групп патогенности

№ п/п	Наименование микроорганизмов	Заболевание, вызываемое данным микроорганизмом
1	2	3
1. Бактерии
I группа
1.	Yersinia pestis	Чума
II группа
2.	Bacillus anthracis	Сибирская язва
3.	Brucella abortus Brucella melitensis Brucella suis	Бруцеллез
4.	Francisella tularensis	Туляремия
5.	Legionella pneumophila	Легионеллез
6.	Pseudomonas mallei	Сап
7.	Pseudomonas pseudomallei	Мелиоидоз
8.	Vibrio cholerae 01 токсигенный Vibrio cholerae non 01 токсигенный	Холера
III группа
9.	Bordetella pertussis	Коклюш
10.	Borrelia recurrentia	Возвратный тиф
11.	Campylobacter fetus	Абсцессы, септицемии
12.	Campylobacter jejuni	Энтерит, холецистит, септицемия
13.	Clostridium botulinum	Ботулизм
14.	Clostridium tetani	Столбняк
15.	Corynebacterium diphtheriae	Дифтерия
16.	Eryaipelothrix rhusiopathiae	Эризипелоид
17.	Helicobacter pylori	Гастрит, язвенная болезнь желудка и двенадцатиперстной кишки
18.	Leptospira interrogans	Лептоспироз
19.	Listeria monocytogenes	Листериоз
20.	Mycobacterium leprae	Проказа
21.	Mycobacterium tuberculosis Mycobacterium bovis Mycobacterium avium	Туберкулез
22.	Neisseria gonorrhoeae	Гонорея
23.	Neisseria meningitidis	Менингит
24.	Nocardia asteroids	Нокардиоз
25.	Pasterella multocida, haemolytica	Пастереллез
26.	Proactinomyces israelii	Актиномикоз
27.	Salmonella paratyphi A	Паратиф А
28.	Salmonella paratyphi B	Паратиф В
29.	Salmonella typhi	Брюшной тиф
30.	Shigella spp.	Дизентерия
31.	Treponema pallidum	Сифилис
32.	Yersinia pseudotuberculosis	Псевдотуберкулез
33.	Vibrio cholerae 01 не токсигенный	Диарея
34.	Vibrio cholerae non 01 не токсигенный	Диарея, раневые инфекции, септицемия и прочее
IV группа
35.	Aerobacter aerogenes	Энтерит
36.	Bacillus cereus, Bacillus subtilis	Пищевая токсикоинфекция
37.	Bacteroides spp	Абсцесс легких, бактериемия
38.	Borrelia spp.	Клещевой спирохетоз
39.	Bordetella bronchiseptica Bordetella parapertussis	Бронхосептикоз Паракоклюш
40.	Campylobacter spp	Гастроэнтерит, гингивит, периодонтит
41.	Citrobacter spp	Местные воспалительные процессы, пищевые токсикоинфекции
42.	CIostridium perfringens, CIostridium novyi, CIostridium septicum, CIostridium hiatolyticum, CIostridium bifermentans.	Газовая гангрена
43.	Escherichia coli	Энтерит
44.	Eubacterium endocarditidis	Септический эндокардит
45.	Eubacterium lentum Eubacterium ventricosum	Вторичные септицемии, абсцессы
46.	Flavobacterium meningosepticum	Менингит, септицемия
47.	Haemophilus influenza	Менингит, пневмония, ларингит
48.	Hafnia alvei	Холецистит, цистит
49.	Klebsiella ozaenae	Озена
50.	Klebsiella pneumoniae	Пневмония
51.	Klebsiella rhinoscleromatis	Риносклерома
52.	Mycobacterium spp. Mycobacterium рhotochromogens Mycobacterium scotochromogens Mycobacterium nonphotochromogens Mycobacterium rapid growers	Микобактериозы
53.	Micoplasma hominis 1 Micoplasma hominis 2 Micoplasma pneumoniae	Местные воспалительные процессы, пневмонии
54.	Propionibacterium avidum	Сепсис, абсцессы
55.	Proteus spp.	Пищевая токсикоинфекция, сепсис, местные воспалительные процессы
56.	Pseudomonas aeruginosa	Сепсис, местные воспалительные процессы
57.	Salmonella spp.	Сальмонеллез
58.	Serratia marcescens	Сепсис, местные воспалительные процессы
59.	Staphylococcus spp.	Пищевая токсикоинфекция, септицемия, пневмония
60.	Streptococcus spp	Пневмония, тонзиллит, полиартрит, септицемия
61.	Vibrio sрр., Vibrio parahaemolyticus, Vibrio mimicus, Vibrio fluviales, Vibrio vulnificus, Vibrio alginolyticus	Диарея, пищевая токсикоинфекция, раневая инфекция, септицемия и прочее
62.	Yersinia enterocolitica	Энтерит, колит
63.	Actinomyces albus	Актиномикоз
2. Риккетсии
II группа
64.	Rickettsia prowazekii	Эпидемический сыпной тиф, болезнь Брилля
65.	Rickettsia typhi	Крысиный сыпной тиф
66.	Rickettsia rickettsii	Пятнистая лихорадка Скалистых гор
67.	Rickettsia tsutsugamushi	Лихорадка цуцугамуши
68.	Coxiella burnetii	Коксиеллез (лихорадка Ку)
III группа
69.	Rickettsia sibirica	Клещевой сыпной тиф Северной Азии
70.	Rickettsia conorii	Средиземноморская пятнистая лихорадка
71.	Rickettsia sharoni	Израильская лихорадка
72.	Rickettsia sp. Now	Астраханская лихорадка
73.	Rickettsia acari	Везикулезный риккетсиоз
74.	Rickettsia australis	Клещевой сыпной тиф Северного Квинсленда
75.	Rickettsia japonica	Японская пятнистая лихорадка
76.	Rickettsia sp. now	Африканская лихорадка
77.	Rickettsia sp. Now штамм "ТТТ"	клещевой риккетсиоз Тайланда
3. Эрлихии (подсемейство Ehrlichiae, сем. Rickettsiaceae)
III группа
78.	Ehrlichia sennetsu	Болезнь Сеннетсу
79.	Ehrlichia canis	Название отсутствует
80.	Ehrlichia chaffeensis	Название отсутствует
4. Грибы
II группа
81.	Blastomyces brasiliensis, dermatitidis	Бластомикоз
82.	Coccidioides immitis	Кокцидиоидоз
83.	Histoplasma capsulatum	Гистоплазмоз
III группа
84.	Aspergillus flavus Aspergillus fumigatus	Аспергиллез
85.	Candida albicans	Кандидоз
86.	Cryptococcus neoformans	Криптококкоз
IV группа
87.	Absidia corymbifera	Мукороз
88.	Aspergillus niger, Aspergillus nidulans	Аспергиллез
89.	Candida brumptii, Candida crusei, Candida intermedia, Candida pseudotropicalis, Candida tropicalis, Candida guillermondii	Кандидоз
90.	Cephalosporium acremonium, Cephalosporium cinnabarium	Цефалоспориоз
91.	Epidermophyton floccosum	Эпидермофитии
92.	Geotrichum candidum	Геотрихоз
93.	Microsporum spp.	Микроспория
94.	Mucor musedo	Мукороз
95.	Penicillium crustosum, Penicillium luteo-viride, Penicillium notatum	Пенициллиоз
96.	Pityrosporum orbiculare	Разноцветный лишай
97.	Rhizopus nigricans	Мукороз
98.	Trichophyton spp.	Черепитчатый мукоз
99.	Trichosporon cerebriforme	Узловатая трихоспория
5. Простейшие
III группа
100.	Leishmania donovani	Висцеральный лейшманиоз
101.	Plasmodium vivax, Plasmodium falciparum, Plasmodium malariae	Малярия
102.	Trichomonas vaginalis	Мочеполовой трихомониаз
IV группа
103.	Acanthamoeba culbertsoni, spp	Менингоэнцефалит
104.	Babesia caucasica	Бабезиаз
105.	Balantidium coli	Балантидиаз
106.	Entamoeba hystolytica	Амебиаз
107.	Isospora belli Lamblia intestinalis	Энтерит
108.	Naegleria spp.	Менингоэнцефалит
109.	Pentatrichomonas hominis	Колит
110.	Leishmania tropica major	Кожный лейшманиоз
111.	Toxoplasma gondii	Токсоплазмоз
6. Вирусы
I группа
112.	Filoviridae: вирусы Марбург и Эбола	Геморрагические лихорадки
113.	Arenaviridae:вирус лимфоцитарного хориоменингита, вирусы Ласса, Хунин, Мачупо,Себио	Геморрагические лихорадки Лимфатические хореоменингиты
114.	Poxviridae: Вирус натуральной оспы (variola), вирус оспы обезьян(Monkeypox) -	Натуральная оспа человека Оспа обезьян
115.	Herpesviridae обезьяний вирус В	Хронический энцефалит, энцефалопатия
II группа
116.	Togaviridae вирусы лошадиных энцефаломиелитов: (Венесуэльский- ВНЭЛ, Восточный -ВЭЛ, Западный - ЗЭЛ)	Kомариныe энцефалиты, энцефаломиелиты,
	вирусы лихорадок Семлики, Бибару, Чикунгунья, О’Ньонг-Ньонг, Карельской, Синдбис, реки Росс, Майяро, Мукамбо Сагиума	лихорадочные заболевания
117.	Flaviviridae: вирусы комплекса клещевого энцефалит (КЭ): Алма-Арасан, Апон, Лангат, Негиши, Повассан, Шотландского энцефаломиелита овец, Болезни леса Киассанур, Омской геморрагической лихорадки (ОГЛ) Вирусы комплекса японского энцефалита (ЯЭ), Западного Нила, Ильеус, Росио, Сент-Луис, энцефалиты, Усуту, энцефалит долины Муррея Карши, Кунжин, Сепик, Вессельсборн Зика, Риобраво, Денге, Сокулук Вирус желтой лихорадки Вирус гепатита С. Вирус гепатита G	Энцефалиты, энцефаломиелиты Геморрагические лихорадки Энцефалиты, менингоэнцефалиты Лихорадочные заболевания Геморрагическая лихорадка Парентеральный гепатит, гепатоцеллюлярная гепатома печени.
118.	Bunyaviridae, Комплекс Калифорнийского энцефалита, Ла-Кросс, Джеймстаунканьон, Энцефалиты, Инко,Тягиня. Комплекс С-вирусы Анеу, Мадрид, Орибока, Осса, Рестан и др. вирусы москитных лихорадок Сицилии, Неаполя, Рифт-валли,Тоскана и др. вирус Крымской геморрагической лихорадки Ганджам, Конго, Дугбе Вирусы Хантаан,Сеул,Пумала, Чили, Аидо и др.	Энцефалит, энцефаломиелит, менингоэнцефалит, лихорадочные заболевания с менингеальным синдромом и артритом. Лихорадочные заболевания Миозиты и артриты Энцефалиты и лихорадочные заболевания с артритами и миозитами Лихорадки с менингеальным синдромом Геморрагические лихорадки,геморрагические лихорадки с почечным синдромом (ГЛПС), и с легочным синдромом
119.	Reoviridae, вирусы Кемерово, Колорадской клещевой лихорадки, Синего языка овец, Чангвинола, Орунго и др.	Лихорадки с менингеальным синдромом и артритами
120.	Rhabdoviridae, вирус уличного бешенства, Дикования, Лагос-бат	Бешенство Псевдобешенство и энцефалопатии
121.	Picornaviridae, Вирус ящура	Ящур
122.	Arenaviridae: вирусы лимфоцитарного хориоменингита, Токарибе, Пичинде	Астенические менингиты и менингоэнцефалиты
123.	Hepadnaviridae: вирус гепатита В	Парентеральный гепатит
124.	Retroviridae Вирусы иммунодефицита человека (ВИЧ-1, ВИЧ-2) Вирусы Т - клеточного лейкоза человека (HTLV-1, 2)	СПИД Т-клеточный лейкоз человека
125.	NODAVIRIDAE Вирусы гепатита Д (дельта) и Е	Инфекционные гепатиты
126.	Коронавириды- Вирус SARS	ТОРС
127.	Агент - возбудитель болезни Крейцфельда - Якоба Возбудитель трасмиссивной губчатой энцефалопатии человека Возбудитель оливопонтоцеребеллярной атрофии человека Скрепи Возбудитель губчатой энцефалопатии крупного рогатого скота	Болезни Крейцфельда-Якоба, синдром Герстмана-Страусслера Амиотрофический лейкоспонгиоз (Белорусия) Оливопонтоцеребллярная атрофия 1-типа Якутия, Восточная Сибирь) Подострая энцефалопатия овец и коз Коровье бешенство
III группа
128.	Orthomyxoviridae: вирусы гриппа	Грипп: А, В, С
129.	Picornaviridae: вирусы полиомиелита дикие штаммы вирус гепатита А вирус острого геморрагического конъюнктивита, энтеровирус -70 типа	Полиомиелит Гепатит А, энтеральный гепатит Геморрагический коньюктивит
130.	Herpesviridae Вирусы простого герпеса 1 и 2 типов, Вирус ветряной оспы- герпес- -зостер - ветрянка вирус герпеса 6 типа (HBLV-HHV6) Вирус цитомегалии вирус Эпштейн-Барр	Вирусы простого герпеса: неонатальное инфицирование, генитальный герпес у мужчин, менингиты, ветряная оспа, опоясывающий герпетический лишай. Поражение В лимфоцитов человека, родовая экзантема, лимфопролиферативные заболевания Цитомегалия Инфекционный мононуклеоз, лим- фома Беркита, назофаренгиальная карцинома
IV-группа
131.	Adenoviridae: аденовирусы всех типов	ОРВИ, пневмонии, конъюнктивиты
132.	Reoviridae, Реовирусы человека Ротавирусы человека, вирус диареи телят Небраски (NCDV)	- риниты, гастроэнтериты - гастроэнтериты и энтериты
133.	Picornaviridae, вирусы Коксаки группы А и В вирусы ECHO Энтеровирусы-типы 68-71 Риновирусы человека-130 типов Кардиовирусы: вирус энцефаломиокардита и вирус Менго.	ОРВИ, болезни Борнхольма, герпангина, полиневриты, серозные менингиты, диареи, ОРВИ, полиневриты, увеиты серозные менингиты, коньюнктивиты, ОРВИ Конъюнктивит, герпангина ОРВИ, полиневрит ОРВИ, вирусы полионевритов, Энцефаломиокардитов, перикардитов
134.	Coronaviridae коронавирусы человека	ОРВИ (профузный насморк без температуры), энтерит
135.	Caliciviridae: вирус Норфолк	Острый гастроэнтерит
136.	Paramyxoviridae: вирусы парагриппа человека 1-4 типа респираторно-синцитиаль- ный вирус (PC-вирус), вирус эпидемического паротита, вирус кори вирус Ньюкаслской болезни	ОРВИ, бронхопневмонии Пневмонии, бронхиты, бронхиолиты, эпидемический паротит Корь Коньюктивит
137	Togaviridae род Rubivirua: вирус краснухи	Краснуха
138.	Rabdoviridae, Род Vesiculovirus: вирус везикулярного стоматита	Везикулярный стоматит
139.	Poxviridae: вирус оспы коров, вирус эктромелии, вирус узелков доильщиц, Орфавирус Вирус контагиозного моллюска Вирусы Тана и Яба	Оспа коров Эктромелия мышей Хроническая болезнь рук доильщиц Контагиозный пустулярный дерматит Контагиозный моллюск кожи и слизистых Болезнь Тана и Яба
7. Хламидии
II группа
140.	Chlamydia psittaci	Орнитоз-пситтакоз
III группа
141.	Chlamydia trachomatis	Трахома, урогенитальный хламидиоз
142.	Chlamydia paratrachomatis	Трахомоподобный коньюктивит
143.	Chlamydia veneral lymphagranulema	Венерическая лимфогранулема, поражение паховых лимфатических узлов
Яды биологического происхождения
II группа
144.	Ботулинические токсины всех видов	Ботулизм
145.	Столбнячный токсин
146.	Яд паука каракурта
III группа
147.	Микотоксины	Микотоксикозы
148.	Дифтерийный токсин
149.	Стрептококковый токсин группы А
150.	Стафилококковые токсины
151.	Яды змей (кобры, эфы, гюрзы и другие)

Примечание: аттенуированные штаммы возбудителей I - II групп патогенности относят к микроорганизмам 3 группы патогенности. Аттенуированные штаммы III - IV групп относят к 4 группе патогенности.

Приложение 5
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Утверждаю
Заведующий лабораторией
_______________________
(ФИО)
«_____» ________________

АКТ
уничтожения штамма микроорганизмов I - II групп патогенности

от __________ 20___ года № ___

Мы, нижеподписавшиеся, ___________________________________________
__________________________________________________________________
(должность, ФИО)
__________________________________________________________________
согласно разрешению ______________________________________________
(ФИО и должность, давшего разрешение, номер и дата разрешения)
__________________________________________________________________
уничтожили патогенный микроорганизм
__________________________________________________________________
(наименование вида, № № штаммов, количество объектов)
__________________________________________________________________
автоклавированием ________________________________ или погружением
(режим автоклавирования)
в ________________________________________________________________
(название дезинфицирующего раствора, его концентрация, время
обеззараживания)

Дата уничтожения патогенного микроорганизма
___________________________________
Подписи:

Приложение 6
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Утверждаю
Заведующий лабораторией
_______________________
(ФИО)
«_____» _______________

АКТ
вскрытия ампул(ы) с сухим(и) патогенными микроорганизмами
I–IV групп патогенности с целью высева или уничтожения

от __________ 20___ года №___

Мы, нижеподписавшиеся, _____________________________________________
____________________________________________________________________
(должность, ФИО)
____________________________________________________________________
согласно разрешению ________________________________________________
(ФИО и должность, давшего разрешение, номер и дата разрешения)
____________________________________________________________________
вскрыли ампулу(ы) с сухим микроорганизмом __________________________
(наименование вида, № штаммов, количество объектов)
____________________________________________________________________
с целью ____________________________________________________________
(посев микроорганизма или его уничтожение)
Ампула (ы) с остатками патогенного микроорганизма обеззаражена(ы)
________________ автоклавированием _________________ или погружением
(дата) (режим автоклавирования)
в __________________________________________________________________
(название дезинфицирующего раствора, его концентрация, время
обеззараживания)

Дата вскрытия ампул(ы) ___________________________
Подписи:

Приложение 7
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Утверждаю
Руководитель организации
_______________________
(ФИО)
«_____» _______________

АКТ
передачи патогенных биологических агентов I-II групп
патогенности и коллекционных микроорганизмов III-IV групп
внутри лаборатории (организации)

от __________ 20___года № ___

Мы, нижеподписавшиеся, _____________________________________________
____________________________________________________________________
(должность, ФИО лица, передающего патогенный микроорганизм, место
передачи)
____________________________________________________________________
(должность, ФИО, получившего патогенный микроорганизм)
составили настоящий акт в том, что согласно распоряжению заведующего
лабораторией (отделом) _____________________________________________
____________________ произведена передача патогенного микроорганизма:
____________________________________________________________________
(наименование вида, № № штаммов, количество объектов)
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Дата передачи ______________________________________________________
Передал: ___________________________________________________________
(ФИО, подпись)
Принял: ____________________________________________________________
(ФИО, подпись)

Приложение 8
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Утверждаю
Заведующий лабораторией
_______________________
(ФИО)
«____» ______________

АКТ
передачи микроорганизмов I-II групп патогенности
на (после) временное(ого) хранение(я)

от __________ 20___ года № ___

Мы, нижеподписавшиеся, _____________________________________________
____________________________________________________________________
(должность, ФИО, передающего микроорганизм, место передачи)
составили настоящий акт в том, что согласно распоряжению заведующего
лабораторией (отделом) _____________________________________________
_______________________________ произведена передача микроорганизма:
____________________________________________________________________
(наименование вида, № № штаммов, количество объектов, условия передачи:
с правом или без права пересева)
Упакованные в ______________________________________________________
Опечатанных печатью ________________________________________________
(оттиск печати, ФИО владельца печати)
Указанные микроорганизмы находятся в _______________________________
(№ № комнаты, сейфа и холодильника)
Одновременно переданы ______________________________________________
(наименование учетной документации, ключ от сейфа)
Дата передачи ______________________________________________________
Передал: ___________________________________________________________
(ФИО, подпись)
Принял: ____________________________________________________________
(ФИО, подпись)

Приложение 9
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Утверждаю
Руководитель организации
_____________________
(ФИО)
«___» _______________

АКТ
передачи микроорганизмов I- IV групп патогенности
за пределы организации

от __________ 20___ года № ___

Мы, нижеподписавшиеся, ____________________________________________
___________________________________________________________________
(должность, ФИО, передающего микроорганизм, место передачи)
___________________________________________________________________
(должность, ФИО, получающего, наименование организации)
составили настоящий акт в том, что согласно распоряжению руководителя
организации
___________________________________________________________________
произведена передача микроорганизма:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
(наименование вида, №№ штаммов, количество объектов, вид упаковки)
Дата передачи _____________________________________________________
Передал: __________________________________________________________
(ФИО, подпись)
Принял: ___________________________________________________________
(ФИО, подпись)

Приложение 10
к Санитарным правилам «Санитарно-
эпидемиологические требования
к лабораториям»

Штамп организации
типографского Службам контроля
изготовления

Разрешение на транспортирование специального груза

Дана представителю (ям) ___________________________________________
(наименование организации)
___________________________________________________________________
(ФИО, должность)
в том, что он (и) доставляют в ____________________________________
специальный груз-посылку __________________________________________
(наименование микроорганизма)
специальный груз упакован в _______________________________________
(вид упаковки)
опечатанный сургучной печатью с оттиском __________________________
(наименование лаборатории)
№ ____ и уложенный в деревянный посылочный ящик, обшитый белой тканью
и опечатанный печатью с тем же оттиском.
Специальный груз не взрывоопасен, не огнеопасен, не подлежит
всем видам досмотра и контроля!
Транспортирование специального груза _____________________ разрешено.
(вид транспорта)

Руководитель организации ________________________________________
(подпись)

Гербовая печать

"Зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 10 қаңтардағы № 13 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 8 қыркүйектегі № 754 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 08.09.2015 № 754 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

БАСПАСӨЗ РЕЛИЗІ

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 6-бабының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған "Зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2012 жылғы 10 қаңтардағы
№ 13 қаулысымен
бекітілген

"Зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы "Зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) орындамау адамның өміріне немесе денсаулығына, сондай-ақ аурудың пайда болу және таралу қаупін тудыратын органолептикалық, токсикологиялық, санитариялық-химиялық, микробиологиялық, бактериологиялық, вирусологиялық, паразитологиялық зертханалық зерттеулерді, шуды, дірілді, электромагниттік өрістерді және физикалық факторларды өлшеуді, радиометрия мен дозиметрияны қамтитын радиациялық зерттеулерді орындайтын зертханаларға (бұдан әрі – зертхана) қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.
2. Санитариялық қағидалар:
1) зертхана ғимараттарының құрылысына жер учаскесін таңдауға, жобалауға, салуға, қайта жаңартуға және пайдалануға беруге;
2) сумен жабдықтауға, кәріз жүргізуге, жарық беруге және желдетуге;
3) зертханаларды күтіп-ұстауға, пайдалануға және жұмыс жағдайларына;
4) радиациялық, химиялық, микробиологиялық, вирусологиялық, токсикологиялық, паразитологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге (оның ішінде аварияларды жою кезінде);
5) материалдарды (микроорганизмдерді) сақтауға және тасымалдауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды да белгілейді.
3. Осы Санитариялық қағидалардың талаптарын сақтау меншік нысанына қарамастан жеке және заңды тұлғаларға міндетті болады.
4. Осы Санитариялық қағидаларда мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылды:
1) авариялық жағдай (бұдан әрі – авария) – биологиялық материалмен жұмыс істеу кезінде, өндірістік аймақтың ауасына, қоршаған ортаға патогенді биологиялық агенттің бөлінуінің, персоналға жұқтырудың нақты немесе әлеуетті мүмкіндігін тудыратын, зертханада туындаған жағдай;
2) бактериологиялық зертхана – биологиялық материалдан және қоршаған орта объектілерінен бактерияларды бөлу, антигендерді және антиденелерді анықтау бойынша зерттеулерді орындайтын зертхана;
3) бақылау-өткізу пункті (бұдан әрі – БӨП) – адамдардың және көлік құралдарының рұқсат етілген түрінің өтуін қамтамасыз етуге арналған арнайы үй-жай;
4) биологиялық агенттер немесе уыттар – адамның немесе жануарлардың организміне түскен кезде немесе олармен, сондай-ақ өсімдіктермен жанасқан кезде олардың сырқаттануын немесе өлім-жітімін тудыруға бейім микроорганизмдер және бактериялық, өсімдіктен немесе жануардан шығатын белоктық күрделі қосындылар;
5) биологиялық қауіпсіздік – жұмыс істейтін персоналды, тұрғындарды және қоршаған ортаны биологиялық агенттердің (бұдан әрі – БА) әсерінен қорғауға бағытталған медициналық-биологиялық, ұйымдастыру және инженерлік-техникалық іс-шаралар жүйесі;
6) биологиялық қауіпсіздік боксы (бұдан әрі – БҚБ) – персоналдың жұқтыруын және жұмыс аймағы мен қоршаған орта ауасының ластану мүмкіндігін болдырмау мақсатында микроорганизмдерді физикалық оқшаулау үшін (жұмыс аймағына енгізбеу және бақыланатын шығару) пайдаланылатын конструкция;
7) биологиялық қорғаныш (бұдан әрі – биоқорғаныш) – БА және уыттарды жоғалтуды, ұрлатуды, дұрыс пайдаланбауды, диверсиясын, рұқсат етілмеген қол жетімділікті немесе алдын ала жоспарланған рұқсат етілмеген таралуын болдырмау мақсатында оларды қорғауды, бақылауды және есепке алуды қамтамасыз ету;
8) боксталған үй-жай (бұдан әрі – бокс) – тамбуры (боксқа кіреберісі) бар оқшауланған үй-жай;
9) виварий – тәжірибелер үшін пайдаланылатын зертханалық жануарлардың алуан түрлері ұсталатын ұйымның бөлімшесі;
10) вирусологиялық зертхана – биологиялық материалдан және қоршаған орта объектілерінен вирустарды бөлу, антигендерді және антиденелерді анықтау бойынша зерттеулерді орындайтын зертхана;
11) дезактивация – қандай да бір беттен немесе қандай да бір ортадан радиоактивті ластануды жою немесе азайту;
12) дезарлар – ультракүлгін бактерицидті сәулелегіш, үй-жайлардағы ауаны дезинфекциялау үшін қолданылады;
13) демеркуризация – сынапты төгіп алған жағдайда оны жинау бойынша іс-шаралар кешені;
14) диагностикалық зерттеулер – қоздырғышты, оның антигенін немесе оған антиденені анықтау және сәйкестендіру мақсатында өткізілетін шығу тегі биотикалық және абиотикалық объектілерді зерттеу;
15) жұқпалы аймақ – патогенді биологиялық агенттермен немесе ықтимал жұқтырған патогенді биологиялық агентпен материалмен әрекеттер және оларды сақтау жүзеге асырылатын зертхананың үй-жайы немесе зертхананың үй-жайлар тобы;
16) жұқпалы материал – құрамында инфекциялық аурулардың қоздырғыштары бар екені белгілі немесе негізді болжанатын заттар;
17) зертхана – патогенді биологиялық агенттермен және (немесе) уыттармен тәжірибелік, диагностикалық немесе өндірістік жұмыстарды орындайтын ұйым немесе оның құрылымдық бөлімшесі;
18) иммундық-ферментті талдау (бұдан әрі – ИФТ) – ферментті белгіні қолдана отырып, антигеннің антиденемен өзара әрекеттесуіне негізделген әртүрлі биологиялық молекулаларды анықтау әдісі;
19) инсектарий – тәжірибелік мақсатта қолдану үшін жәндіктерді күтіп-ұстауға, шығаруға немесе көбейтуге арналған ұйымның бөлімшесі;
20) микробиологиялық зертхана – биологиялық материалда және қоршаған орта объектілерінде микроорганизмдерді анықтау бойынша зерттеулерді орындайтын зертхана;
21) микробиологиялық зерттеулер бактериологиялық, вирусологиялық және паразитологиялық зерттеулерді қамтиды;
22) микроорганизмдер – бұл белгілі бір жағдайларда және белгілі бір шоғырлануда адамның денсаулығына әсер етуі мүмкін шығу тегі белоктық күрделі қосындылар бактериялар, вирустар, микоплазмалар, риккетсийлер, хламидийлер және грибоктар;
23) объектінің (үй-жайдың) техникалық нығайтылуы – ғимараттың, үй-жайлардың, олардың периметрлерінің, күзеттің арнайы техникалық құралдарының (күзет, қауіп-қатер дабылы; қол жетімділікті бақылау жүйесі; теледидарлық бақылаудың бейнебақылау және бейнекүзет жүйелері; радиоактивті, химиялық және өзге де уландырғыш заттарды анықтау детекторлары; қаруды, жарылғыш заттар мен құрылғыларды анықтау детекторлары) және өрт дабылы жүйесінің, оның ішінде өртті автоматты түрде анықтау және өшіру жүйесінің конструкциялық элементтерін инженерлік қорғау жиынтығы;
24) отқа қауіпті заттар – тұтанудың сыртқы көзінен жанатын, жеңіл тұтанатын заттар мен жанғыш сұйықтықтар;
25) патогенді биологиялық агент (бұдан әрі – ПБА) – адамдар үшін патогенді микроорганизмдер (бактериялар, вирустар, риккетсийлер, хламидийлер, қарапайымдылар, грибоктар, микоплазмалар, эндо- және эктопаразиттер), гендік-инженерлік түрлендірілген микроорганизмдер, биологиялық және өсімдік тектес улар (уыттар), гельминттер, сондай-ақ құрамында санамаланған агенттердің болуы ықтимал материал (қанды, басқа да биологиялық сұйықтықтарды және организмнің нәжістерін қоса алғанда);
26) паразитологиялық зертхана – биологиялық материалда және қоршаған орта объектілерінде гельминттерді және қарапайымдыларды анықтау бойынша зерттеулерді орындайтын зертхана;
27) периметр – қоршайтын құрылыс конструкцияларымен (тосқауылдармен) және бақылау-өткізу пункттерімен жабдықталған күзетілетін аумақтың (аймақтың) шекарасы;
28) полимеразды тізбекті реакция (бұдан әрі – ПТР) – зерттелетін микроорганизм геномының ерекше учаскесін анықтауға мүмкіндік беретін, ДНҚ-РНҚ (амплификация) фрагменті көшірмелерінің санын көп еселеп көбейтуге негізделген реакция;
29) таза аймақ – зертхананың БА-мен әрекеттер жүргізілмейтін үй-жайы немесе үй-жайлар тобы;
30) тәжірибелік зерттеулер – шығу тегі биологиялық микроорганизмдерді, гельминттерді, уыттар мен уларды пайдаланатын жұмыстардың барлық түрлері;
31) тәуекелді бағалау – БА-ның ену және таралу ықтималдығын және онымен байланысты әлеуетті әлеуметтік, медициналық-биологиялық, фито-ветеринариялық, экологиялық және экономикалық салдарларын ғылыми негізделген бағалау;
32) уақытша зертханалар (эпидемиологиялық жасақтар, экспедициялар) – эпидемиялық белең алулар пайда болғанда ұйымдастырылатын мерзімдік жұмыс істейтін зертханалар;
33) улы және қатты әсер ететін заттар – организмге аз мөлшерде және аз шоғырлануда түскен кезде патологиялық өзгерістер тудыратын химиялық қосындылар;
34) шартты жұқпалы аймақ – жұқпалы аймақ шегіндегі үй-жай немесе үй-жайлар тобы;
35) штамм – микроорганизмнің таза өсіріндісі;
36) эпидемиологиялық маңызды объектілер – өндірілетін өнімдері және (немесе) қызметі халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзған жағдайда, тұрғындар арасында тамақтан улануды және инфекциялық аурулардың белең алуын тудыруы мүмкін объектілер.

2. Ғимараттың(тардың) құрылысына жер учаскесін таңдауға,
зертханаларды жобалауға, салуға, қайта жаңартуға және
пайдалануға беруге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

5. Ғимараттың құрылысына жер учаскесін таңдауға, жобалауға, қайта жаңартуға және зертханаларды пайдалануға беруге оның осы Санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкестігі туралы санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болғанда жол беріледі.
6. Мынадай:
1) бұрын мал өлексесін және уытты қалдықтарды көму орындарына пайдаланылған;
2) табиғи аядан гамма-сәулелену дозасы қуатының деңгейлері сағатына 0,2 микроЗиверттен асатын;
3) жер учаскесінде күйдіргі бойынша стационарлық қолайсыз елді мекен орналасқан жағдайларда жер учаскесінде құрылысты жобалауға және жүзеге асыруға жол берілмейді.
7. Зертханалардың ғимараттары дербес жер учаскелерінде орналасуы немесе құрамына кіретін ұйымның жер учаскесінде орналасуы тиіс.
8. Зертханалар: дербес ғимаратта, ішіне-жапсарлас салынған үй-жайларда немесе ұйым ғимаратының жекелеген қабаттарында орналасады.
9. Микробиологиялық зерттеулерді орындайтын зертханалар тұрғын үй ғимараттарынан және басқа да азаматтық құрылыс ғимараттарынан кемінде 50 метр (бұдан әрі – м) қашықтықта орналасады.
10. Зертхананың аумағы, ғимараттары Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес болуы және осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес үй-жайлар жиыны мен аудандары болуы тиіс.
11. Микробиологиялық зерттеулерді орындайтын зертханалардың: қызметкерлер үшін санитариялық өткізгіші бар және материалды зерттеуге жеткізуге арналған кемінде кіретін екі есігі болуы тиіс. Зерттеуге арналған материалды арнайы беретін терезе арқылы алуға жол беріледі.
12. Патогендік тобы I-II ПБА-мен немесе патогендігі I-II топқа жататын ПБА жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыстар жүргізілетін стационарлық зертханалардың қоршаулары күрделі болуы және типтік жобалар бойынша салынуы тиіс.
13. Сыртқы қоршауда жабылмайтын есіктің, қақпаның, қақпалы есіктің, сондай-ақ ойылған жерлердің және басқа да бұзылулардың болуына жол берілмейді.
14. Қоршауға оның периметрінің бір бөлігі болып табылатын ғимараттан басқа жапсарлас құрылыстар жанасып салынбауы тиіс, бұл ретте күзетілмейтін аумаққа қараған ғимараттың бірінші қабатындағы терезелер металл торлармен жабдықталады.
15. Аумақ қоршауының периметрі бойынша жарық орнатылады.
16. Зертхананы бірінші қабатқа орналастырған жағдайда барлық бөлмелердің терезелерінде темір торлар орнатылады.
17. Уақытша зертханалар қауіпсіздік талаптарын сақтаған кезде жеткілікті сумен, электр қуатымен, кәрізбен қамтамасыз етілген жағдайда бейімделген ғимараттарда, үй-жайларда орналасуы мүмкін.
18. Қоршау үшін қарапайым қоршауларды (ағаш, металл, тор, керегекөз) пайдалануға жол беріледі.
19. Зертхананың үй-жайлары өзінің тікелей мақсатына қарай пайдаланылуы тиіс. Қызметтік міндеттерді орындауға байланысты емес жұмыстарды жүргізуге жол берілмейді.
20. Зертханалар үй-жайларының конструкциялық сәулет-жоспарлау орындалуы және кіруден қорғауды бірігіп қамтамасыз ететін техникалық қауіпсіздік жүйелерімен жарақталуы тиіс.
21. Тәжірибелік, диагностикалық және өндірістік жұмыстар жүргізумен, сондай-ақ патогендігі I-II топтағы ПБА сақтаумен айналысатын объектілерде рұқсат беру режімі белгіленеді.
22. Үй-жайлардың ішкі әрлеуі олардың функционалдық мақсатына сәйкес орындалуы тиіс.
Жұқпалы аймақтың зертханалық үй-жайларының едені, қабырғасы, төбесі тегіс, саңылаусыз, оңай өңделетін, дезинфекциялау және жуу құралдарының әсеріне төзімді болуы тиіс, едені тайғанақ болмауы тиіс.
23. Еден жабынының шеттері көтеріліп, қабырғаның бетімен бірдей болып бекітілуі тиіс. Траптар болған жағдайда еденде еңіс болуы тиіс.
24. Санитариялық-химиялық зертханада еден қышқылға төзімді материалмен жабылады.
25. Радиологиялық зертханада еден, төбесі және қабырғасы жуу құралдарына төзімді, нашар сіңіретін материалмен жабылады.
26. От-жарылыс қаупі бар заттармен жұмыс істейтін үй-жайларда екі шығатын есік көзделеді.
Жұмыс үстелдері жанбайтын, тотығуға төзімді материалмен қапталады, қышқылдармен және сілтілермен жұмыс істеу үшін ернеу құрылғысы болады.
27. Улы заттармен жұмыстар бөлек үй-жайларда (бөлмелерде) жүргізіледі.
28. Бокстардың және басқа бөлмелердің есіктері мен терезелері саңылаусыз тығыз жабылуы тиіс. Желдеткіштер жәндіктерден тормен қорғалады. Есіктердің бекітетін құрылғысы болуы тиіс.
29. Микробиологиялық зертханалардың үй-жайларын жоспарлау таза және жұқпалы ағындардың қиылысуын болдырмауы тиіс. Үй-жайлардың есігінде олардың тағайындалуы көрсетілген тақта ілінеді.
30. Сынамаларды алуға және тіркеуге арналған үй-жайлар зертханаға кіре берісте орналасады. Зертханада материал алуға арналған пункт болған жағдайда персонал және тексерілетін адамдар үшін бөлек дәретханалар көзделеді.
31. Барлық бокстарда бокс кіреберісі болуы тиіс, онда қол жууға арналған раковина (қол жуғыштар), айна және дезинфекциялау ерітінділері бар сыйымдылықтар орнатылады.
32. Жұмыс орындарына өтетін негізгі жолдардың ені немесе екі қатар орналасқан жабдықтардың арасы шығып тұратын конструкцияларды есепке алғанда 1,5 метрден кем болмауы тиіс.
33. Өрт болған жағдайда патогендігі І-ІІ топтардың ПБА-сы сақталатын тоңазытқыштар (термостаттар, сейфтер) шығарылмайды.
34. ПБА-мен жұмыс жүргізілетін үй-жайлар бактерицидті сәулелегіштермен жабдықталуы тиіс. Әрбір сәулелегіштің жұмыс уақытын есепке алу журналда белгілеу арқылы жүргізіледі.
35. Зертхана жұмысында қолданылатын аспаптар, жабдықтар және өлшеу құралдары аттестатталуы, техникалық жарамды болуы тиіс, техникалық паспорты және қауіпсіздік талаптары ескерілген пайдалану жөніндегі жұмысшы нұсқаулығы болуы тиіс.
36. Зертханалық жабдықтарды және бөлімшенің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін инженерлік жүйесін жөндеуді инженерлік-техникалық қызметтер және мамандар жылдық кестеге сәйкес жүзеге асырады.

3. Зертханадағы сумен жабдықтауға, кәріз жүргізуге,
жарық беруге және желдетуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

37. Зертхананың орталықтандырылған ыстық және суық сумен жабдықтау, кәріз жүргізу, электрмен жабдықтау, жылыту жүйелері болуы тиіс.
38. Елді мекенде орталықтандырылған су құбыры және кәріз жүргізу болмаған жағдайда, автономды сумен жабдықтау және кәріз жүйелері орнатылады.
39. Зертханада персоналдың қолдарын жууға арналған раковина және араластырғыш арқылы ыстық және суық су келтірілген ыдыстар мен мүкәммалды жууға арналған ванналар жабдықталады.
40. Зертхана жасанды іске қосылатын ішке сору-сыртқа шығару желдеткішімен және сыртқа шығару шкафтарынан ауаны соруға арналған жеке (автономды) желдеткіш құрылғыларымен жабдықталады.
41. Жұмысшы үй-жайлары ауасында жарылыс қаупі бар және улы газдардың, булардың және шаңның болуы рұқсат етілген шекті шоғырланудан аспауы тиіс.
42. Зиянды және ыстық булар мен газдар бөлетін заттармен жұмыстар жүргізілетін сыртқа шығару шкафтары будың тығыздығына байланысты автоматты іске қосылатын жоғарғы және төменгі сорғыштармен және сұйықтықтың еденге ағып кетуін болдырмайтын ернеулермен жабдықталады.
43. Сыртқа шығару құрылғылары 15-20 сантиметрге (бұдан әрі – см) ашық тұрған шкафтардың қайырма жақтауларында ауаны сору жылдамдығы секундына шамамен 0,5-тен 0,7 метр (бұдан әрі – м/сек) дейін жылдамдықты қамтамасыз етуі тиіс. Қауіптілігі 1 және 2 сыныпқа жататын аса қауіпті заттармен жұмыс істеу кезінде ауаның жылдамдығы 1 м/сек дейін көбейтілуі тиіс.
44. Сыртқа шығару шкафтарының жүйесін ажыратқыштар оларға жақын орналасады, шкафтарда орнатылған аспаптарды қосатын розеткалар сыртқы панелінде, газ шүмектері алдыңғы ернеуінде, штепсельдік розеткалар сыртқа шығару шкафынан тыс жұмыс үстелінің бүйірінде немесе шкафтың ішінде орналастырылады.
45. Сыртқа шығару шкафтарының және БҚБ-ның желдету жүйесінің ажыратқыштары оларға жақын орналасуы тиіс, шкафтарда және БҚБ-да орнатылған аспаптарды қосатын розеткалар сыртқы панелінде; газ шүмектері алдыңғы ернеуінде; штепсельдік розеткалары сыртқа шығару шкафтан немесе БҚБ-дан тыс жұмыс үстелінің бүйірінде орналасуы тиіс.
46. Сыртқа шығару шкафтарының жақтаулары (есіктері) жұмыс кезінде төменгі жағында кішігірім саңылаумен жабылады. Көтеріңкі жақтаулары олардың құлап кетуін болдырмайтындай құрылғылармен мықтап бекітіледі.
47. Егер зерттеу әдістемесінде өзгеше көзделмесе, зертхана үй-жайларындағы ауаның температурасы плюс 18-21 градус Цельсий (бұдан әрі - ^оС) шамасында, салыстырмалы ылғалдығы 40 пайыздан (бұдан әрі - %) 70 %-ға дейін ұсталады.
48. Үшінші және төртінші климаттық аймақ аудандарында орналасқан ғимараттарда жазғы кезеңде ауа баптағыштар, микробиологиялық зертханаларда қосымша дезарлар орнатылады. Жұқтырылған материалмен жұмыс істеген кезде ауа баптағыш ажыратылады.
49. Зертхана үй-жайларының табиғи және жасанды жарығы болуы тиіс. Жұмыс бөлмелерінің терезелері оңтүстікке бағытталған кезде жұмыс үстелдерін және оптиканы күн сәулесінің тікелей түсуінен жалюзді пайдалану арқылы қорғау қамтамасыз етіледі.
50. Люминесцентті микроскоппен жұмыс жүргізілетін үй-жайда, фото бөлмеде, себезгі бөлмелерінде, санитариялық тораптарда және қойма үй-жайларында табиғи жарықты көздемеуге жол беріледі.

4. Зертханаларды күтіп-ұстауға, пайдалануға, ондағы
жұмыс жағдайларына және радиациялық, химиялық,
токсикологиялық, бактериологиялық, вирусологиялық,
паразитологиялық қауіпсіздікті (оның ішінде аварияларды
жою кезінде) қамтамасыз етуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

51. Микробиологиялық зертхананың патогендігі I-IІ топтағы микроорганизмдерді жұқтырған немесе жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс жүргізуі үшін жұқпалы, шартты таза, таза аймақтары, патогендігі IІІ-IV топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеу үшін жұқпалы және таза аймақтар болуы тиіс.
52. БҚБ өтетін жолдардан және әртүрлі ауа ағындарынан алыс орында орнатылуы тиіс. Техникалық қызмет көрсетуге қол жетімді болу үшін шкафтың артынан және екі бүйірінен кемінде 30 см бос кеңістік қалдырылады.
53. БҚБ-да жұмыс таза аймақтан жұқпалы аймаққа қарай бағытталып ұйымдастырылуы тиіс. БҚБ-ның ішкі беттері Қазақстан Республикасында қолдануға рұқсат етілген дезинфекциялау құралдарымен өңделеді.
54. Патогендігі I-IV топтардың қоздырғыштарын жұқтырған немесе жұқтыруы ықтимал инфекциялық материалмен жұмысқа эпидемиология, бактериология, вирусология, паразитология және аса қауіпті инфекциялар бойынша мамандандырудан өткен мамандар жіберіледі.
56. Зертхананың үй-жайларын жұмыс басталғанға дейін ылғалды тәсілмен жинайды және бактерицидті сәулелегіштермен қуаты 1 текше метрге (бұдан әрі – м3) 2,5 ватт жағдайында 30-60 минут бойы сәулелейді. Жұмыс аяқталғаннан кейін үстелдерді, аспаптарды, жабдықты, еденді, БҚБ-ны дезинфекциялық ерітіндіні қолданып сүртеді.
57. ИФТ жүргізілетін бөлмелерде үстелдерді, аспаптарды, жабдықтарды өңдеу 70% этил спиртімен жүргізіледі, ПТР жүргізген кезде 70% этил спиртін (күн сайын) және осы мақсаттарға қолдануға рұқсат етілген дезинфекциялық құралдарды пайдалана отырып, өндірушінің нұсқаулығына сәйкес (ай сайын) жүргізіледі.
58. Инфекциялық материалды жеткізу және оны бір зертханадан ұйымның (зертхананың) аумағындағы екіншісіне тасымалдау жабық металл ыдыста (биксте, бактарда) жүзеге асырылады. Материалды ашқан кезде бикстер мен түтікшелерді дезинфекциялық ерітіндімен сүртеді және металл табаққа қояды.
59. Инфекциялық материалды бокстан боксқа немесе автоклавқа ауыстыру металл бикстерде немесе бактарда жүргізіледі.
60. Инфекциялық материалды түтіктерде, шыны аяқтарда, құтыларда себу кезінде материалдың атауы, талдау нөмірі, себу күні және тіркеу нөмірі көрсетіліп жазылады.
61. Құрамында инфекциялық аурулардың қоздырғыштары бар сұйық орталар автоматты тамшуырдың немесе бір рет пайдаланылатын стерилді тамшуырдың көмегімен сорып алынады. Сұйық орталарды түтіктен екінші түтікке жиегінен асырып құюға жол берілмейді. Пайдалану алдында ыдыстың, тамшуырлардың, жабдықтардың, шприцтердің тұтастығы және жарамдылығы тексеріледі.
62. Кептірілген микроорганизмдер бар ампулаларды ашу кювет үстінде үстелдік бокстарда дезинфекциялық ерітіндімен жүргізіледі. Кесілген ампуланың ұшы дезинфекциялық ерітіндіге батырылған үш қабатты дәке салфеткамен жабылады және пинцетпен сындырып алынады. Ашылған ампула бір-екі минут бойы сол салфеткамен жабылған күйінде қалдырылады, одан әрі салфетка дезинфекциялық ерітіндіге батырылады, содан кейін ампула стерилді тампонмен жабылады.
63. Мынаған:
1) инфекциялық материалмен зерттеу жүргізілетін үй-жайда тірі вакцинамен жұмыс істеуге;
2) зерттелетін микроорганизмдер сезімтал болатын дәрілік препараттар болмаған кезде микробиологиялық зертханада вирулентті антибиотикке төзімді микроорганизмдермен тәжірибелік жұмыстарды жүргізуге жол берілмейді.
64. Істен шыққан материалды (жұмысшы себінділерін, науқастардың биологиялық материалын, кеміргіштердің, зертханалық жануарлардың өлекселерін, індік материалды) рұқсат етілген әдістердің бірімен зарарсыздандырады. Есепке алынбаған жұғындыларды, Петри тостағанын, түтіктерді және инфекциялық материалы бар басқа да зертханалық ыдыстарды жұмыс аяқталғаннан кейін жұмыс үстелдерінде қалдыруға жол берілмейді.
65. Жұқпалы материалды сақтағаннан кейін тоңазытқыштарды еріту оны дезинфекциялаумен бірге жүргізіледі. Конденсациялық су залалсыздандыруға жатады.
66. Жұмыс күні аяқталғаннан кейін және түнгі уақытта зерттеу жүргізу ұйым басшысының рұқсатымен ауысымдық жұмыс орындалған және зертханада кемінде екі адам (дәрігер және зертханашы) қатысқан жағдайда жүргізіледі.
67. Жұмыс күнінің соңында термостаттар, тоңазытқыштар, шкафтар пломбаланады, өндірістік үй-жайлардың есіктері құлыппен жабылады.
68. Патогендігі I-II топтағы қоздырғыштармен жұмыс жүргізген кезде мынаны сақтау қажет:
1) зертханалық үй-жайлар тұмшаланған болуы тиіс;
2) жұқпалы аймақтың үй-жайлары жасанды іске қосылатын және шығатын жерінде жеңіл тазалайтын сүзгісі бар ішке сору-сыртқа шығару желдеткішімен жабдықталады;
3) тоқсан сайын сарқынды судағы дезинфектанттың қалдық шоғырлануын және патогендік микрофлораны анықтау жүргізіледі;
4) жұқтырылған жануарлармен жұмыс жүргізілетін үй-жайларға кіретін жерде биіктігі 30 см болатын табалдырық орнатылады, бактериологиялық бокстардың, серологиялық және жедел зерттеулер жүргізілетін үй-жайлардың есіктері алдында дезинфекциялық ерітіндіге батырылған кілемшелер төселеді;
5) патогендігі І-ІІ топтағы қоздырғыштармен барлық зертханалық жұмыстарды жүргізу қорғаныш костюмімен жүзеге асырылады. Қорғаныш костюмін қолдануға қойылатын талаптар осы Санитариялық қағидаларға 2-қосымшада келтірілген.
Адамдардың, кеміргіштердің, эктопаразиттердің биологиялық материалын, сыртқы ортаның, жұқтырылған жануарлардың сынамаларын алуға және бастапқы өңдеуге байланысты барлық жұмыстар және оларды патогендігі І-ІІ топтың қоздырғыштарына зерттеу жұқпалы блокта 1-2 типті қорғаныш костюмдерін пайдаланып жүргізіледі.
Сап және мелиоидоз қоздырғыштарымен зерттеулер 4 типті қорғаныш костюмінде, резеңке қолғаппен, мақта-дәке бетпердесімен және қорғаныш көзілдірігімен жүргізіледі. Жұқпалы бөлімшелердің боксқа кіреберістерінде жұмыс аяқталған соң қорғаныш костюмдері шешіледі және залалсыздандырылады. ЖИТС орталықтарының зертханаларындағы жұмыс үшін, сондай-ақ ПТР қоюға арналған үй-жайларда 4 типті қорғаныш костюмі (мақта-дәке бетпердесі, резеңке қолғап, қалпақ немесе орамал, халат немесе пижама) пайдаланылады.
Зертхананың үй-жайынан қызметкердің қорғаныш киімімен шығуына және қызметкер жұқпалы материалмен немесе жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс істеп жатқан кезде оны үй-жайдан шақыруға жол берілмейді;
6) патогендігі І топтың қоздырғышын жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс істейтін адамдардың жұмыс күнінің соңында дене қызуын арнайы журналда тіркеу арқылы термометрия жүргізіледі;
7) патогендігі І-ІІ топтың микроорганизмдерін жұқтыруы ықтимал материалды жұқтырған жануарлар басқа жануарлардан бөлек ұсталады;
8) күйдіргі қоздырғыштарымен жұмыс кезінде зерттеу ақталғаннан кейін зертхана үй-жайлары мен жабдықтарға осы қоздырғыштың көбеюіне тексеру жүргізіледі;
9) зерттеулер нәтижелерін жазу шимай дәптерге жүргізіледі, бокстан шығару алдында дезинфекцияланады;
10) жыртқыш құстардың және аңдардың нәжістерін бөлшектеу оларды 1% формалин ерітіндісінде 12-18 сағат ұстағаннан кейін жүргізіледі;
11) жәндіктер және кенелер, олардың тарап кетуін болдырмайтын арнайы үй-жайларда (инсектарийде) шарбақтарда немесе банкілерде ұсталады. Инсектарийді толықтыру үшін ауланған бүргелер қан сормаған жастары пайда болғанға дейін жеке банкілерде ұсталады;
12) буын аяқтылармен жұмыс істеу кезінде қолданылған ыдысты қайнату арқылы дезинфекцияланады, қалдықтарға дезинфекциялық ерітінді құйылады немесе өртеледі. Құрал-саймандар қайнатылады немесе отқа қақталады. Бөзден жасалған қаптар сулы-сабынды ерітіндіде 30 минут бойы қайнату арқылы дезинфекцияланады;
13) жұмыс аяқталғаннан кейін зерттелетін материал температурасы 18-20^оС тоңазытқыш термостатқа салынады, үстел дезинфекциялық ерітіндімен, қолдар - 70^о спиртпен өңделеді. Қызметкер аз уақытқа бокстан шыққан кезде есік кілтпен жабылады, кілт зерттеу жүргізетін қызметкерде сақталады.
69. Патогендігі I-II топтың қоздырғыштарымен жұмыс жүргізетін микробиологиялық зертханада қызметкерлерде ауруға күдікті симптомдар анықталған жағдайда олар үшін және аварияға жол берген адамдар үшін изолятор көзделеді.
Изолятор негізгі және резервті ерекше дәрілік препараттар қорымен, шокқа қарсы дәрі-дәрмектермен және дезинфекциялық құралдармен қамтамасыз етіледі.
Зертхана ішіндегі қызметкерлердің патогендігі I-IV топтың микроорганизмдерін жұқтырғаны туралы барлық ақпарат тез арада тиісті аумақтағы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті органға беріледі.
70. Виварийлерде және инсектарийлерде омыртқалылар мен буын аяқтылардың қозғалысын тіркеу ауланған күні мен орнын, зерттеу және карантин нәтижелерін көрсете отырып арнайы нөмірленген және ау өткізілген журналда жүргізіледі. Виварий және инсектарий үй-жайларына жұмыс күні аяқталғаннан кейін сүргі салынады.
71. Виварийлер мен инсектарийлерден омыртқалылар және буын аяқтыларды басқа ұйымдарға беру ұйым (зертхана) басшысының рұқсатымен таза виварийде туған аңдар қатарынан жүргізіледі.
72. ПТР әдісімен зерттеулер жүргізген кезде мынадай қағидалар сақталуы тиіс:
1) мына аймақтар үшін жеке үй-жайлар бөлінеді: сынама дайындау, реакциялық қоспаларды, детекциялар ( нәтижелерді есепке алу) дайындау;
2) сынама дайындау үй-жайы (бөлмесі) материалды қабылдау бөлмесіне жақын, детекцияға арналған бөлме мүмкіндігінше басқа аймақтардан алыс немесе оларға ауа ағынымен амплификация өнімдерінің енуін болдырмайтын оқшауланған бөлікте орналасады;
3) әр аймақта өзіне тиесілі жиһаздар жиыны, тоңазытқыштар/мұздатқыштар, зертханалық жабдықтар, реагенттер, автоматты тамшуырлар (дозаторлар), ұштықтар, пластикалық және шыны ыдыстар, қорғаныш киімдері, аяқ киімдер, ұнтақсыз бір рет қолданылатын қолғаптар, жинау мүкәммалы және тек осы бөлмеде қолданылатын басқа да шығыс материалдары болуы тиіс;
4) ПТР-дің әрбір кезеңі бір рет қолданылатын шығыс материалын қолдану арқылы автоматты тамшуырдың (дозатордың) жеке жинағымен жүзеге асырылады. Бір рет қолданылатын шығыс материалы (ұштықтар және түтіктер) ДНҚ-аздан және РНҚ-аздан бос, апирогенді болуы тиіс. Ұштықтарда сүзгіштер бар (аэрозолдық кедергі) болуы тиіс;
5) ПТР бойынша барлық жұмыстар жұмыстың әрбір кезеңі қамтамасыз етілетін ұнтақсыз бір рет қолданылатын қолғаппен жүргізіледі;
6) жабдықтарды, шығыс материалдарын, реактивтерді, қолғаптарды, халаттарды бір үй-жайдан екінші үй-жайға тасымалдауға жол берілмейді;
7) сынама дайындау және реакциялық қоспаларды дайындау кезеңдері БҚБ-да жүргізіледі;
8) ПТР жүргізуге арналған барлық үй-жайлар жуу және дезинфекциялық құралдардың әсеріне төзімді материалмен жабылады; барлық үй-жайларда бактерицидті сәулелегіштер орнатылады;
9) ПТР-дің барлық кезеңдерін өткізуге арналған реагенттерді сақтау шарттары қолдану бойынша нұсқаулыққа сәйкес болуы тиіс. Клиникалық үлгілер реагенттерден бөлек сақталады;
10) терезелер тығыз жабылуы тиіс. Жұмыс үстелдеріне күн сәулесінің тікелей түсуінен қорғау үшін дезинфекциялық құралдарға төзімді материалдан жасалған жарықтан қорғаушы үлдір қолданылады. Жалюздерді шаң жиналуына байланысты қолдану ұсынылмайды;
11) ПТР зерттеулеріне арналған үй-жайларды жеке ғимаратта орналастыру кезінде мыналар көзделеді: материалды қабылдайтын, үлгілерді тіркейтін және алғашқы өңдеуден өткізетін бөлме, дәрігерлерге арналған бөлме, киім ілетін орын, дәретхана, себезгі, қойма үй-жайлары, автоклав, жуатын бөлме;
12) ПТР зерттеулерін нақты уақыт режімінде жүргізген кезде детекция үшін жеке үй-жай қажет етілмейді.
73. ИФТ жүргізу кезінде:
1) ИФТ арналған үй-жайдың оңтайлы температурасы плюс 18^оС - 22^оС болуы тиіс;
2) планшеттерді қыздырғыш аспаптардың жанында инкубация жасауға жол берілмейді;
3) күн сайын (жұмыстан кейін) жабдықтарды, дозаторларды, штативтерді өңдеу 70% этил спиртімен жүргізіледі, планшеттерді автоматты жуғыш дистиллденген сумен, аптасына бір рет 70% этил спиртімен мұқият жуылады;
4) планшеттерді автоматты жуғышта жұмыс істеу кезінде күн сайын ұяшықтарды толтыру және ерітінді төгу сапасына көзбен шолып бақылау жүргізіледі;
5) оптикалық тығыздықты өлшеу спекрофотометрді алдын ала қыздырғаннан кейін жүргізіледі;
6) жууға арналған ерітіндінің ұсақ тамшыларын сорғытуға арналған сүзгіш қағаз бір рет қана қолданылады;
7) бір рет қолданылатын ұштықтарды және ыдыстарды қайта пайдалануға, жабдықтарды, шығыс материалдарын, реактивтерді, қолғаптарды, халаттарды ИФТ арналған үй-жайлардан басқа үй-жайларға тасымалдауға жол берілмейді;
8) термостаттың жоғарғы және төменгі сөрелеріндегі температура күн сайын бақылануы тиіс, ұзақ уақыт инкубация жасау кезінде ылғалды камера қолданылады немесе ұяшықтар тест-жүйелер жинағының құрамына кіретін арнайы қағазбен желімделеді;
9) дистиллденген су әрбір қойылымға дайындалады.
74. Вирустарды индикациялау бойынша зерттеулер жүргізу кезінде мынадай шарттар сақталуы тиіс:
1) зертханалық жануарларды жұқтыру және сою, жұқтырылған жануарларды күтіп-ұстау, центрифугалау, кептіру, аэрозоль түзуі мүмкін басқа да операциялар; жасушалардың өсірінділерін және тауықтың эмбриондарын жұқтыру; суспензиялар дайындау; лиофилизацияланған ПБА-мен жұмыс; коллекциялық штаммдарды жүргізу бойынша жұмыс зертхананың жұқпалы аймағындағы боксталған үй-жайларында БҚБ-да жүргізіледі;
2) тірі вирустармен серологиялық зерттеулер, тін өсіріндісінің әртүрлі алғашқы және қайта себілетін желілерін дайындау, клиникалық материалдарды алғашқы өңдеу БҚБ-да жүргізіледі;
3) бокстағы жұмыстар стерилді киіммен (халаттар, орамалдар, маскалар) және бір рет қолданылатын қолғаппен жүргізілуі тиіс. Жасушалық желілерді тарату және инфекциялық материалмен жұмыс істеу резеңке қолғаппен орындалады;
4) ПБА бар сыйымдылықтар дезинфекциялық ерітіндіге батырылған көп қабатты салфетка жабылған табаққа немесе астауға орналастырылады.
75. Адамдар қанындағы сарысулардың антигенін анықтауға немесе патогендігі II топтағы қоздырғыштардың антиденелерін анықтауға зерттеулер жеке бокстарда құрамында тірі микроорганизмдер жоқ диагностикумдарды қолданып жүргізеді.
Қан сарысуын центрифугалау арқылы бөліп алу бокста немесе БҚБ-да жүргізіледі.
76. Патогендігі I топтың микроорганизмдерімен жұмыс бокстарды өзара жалғастыратын жүйемен жарақталған арнайы тағайындалған зертханаларда жүргізіледі. Жұқпалы аймақтағы үй-жайларда есіктері автоматты түрде блокталатын өткізгіш автоклав орнатылады.
77. Биологиялық материалды сақтау төменгі температураға шыдамды, төменгі температурадағы шкафтарға немесе сұйық азотты ыдыстарға орналастырылған сынбайтын, тұмшаланған контейнерлерде жүзеге асырылады.
78. Биологиялық материалды технологиялық желілер арасында немесе қоймаларға тасымалдау залалсыздандыруға жататын, тұмшаланып жабылатын ылғал өтпейтін контейнерлерде жүргізіледі.
79. Жұқтырылған немесе патогендігі I-II топтағы вирустарды жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс кезінде персонал обаға қарсы 2 типті костюмді қолданады, тауықтың эмбриондарын, жануарларды, эктопаразиттерді жұқтыру, биологиялық материалды центрифугалау және вакуумдық кептіру кезінде 1 типті қорғаныш костюмінде жүргізіледі. Жұмыс аяқталғаннан кейін персонал гигиеналық себезгі қабылдайды.
80. Кептірілген риккетсий өсіріндісі бар ампуланы ашу, риккетсийдің биомассасын гомогендеу 2 типті қорғаныш костюмінде БҚБ-да жүзеге асырылады.
81. ЖИТС орталықтарының зертханаларында АИТВ-жұқтырғандардың қан сарысулары үлгілерінің банкін" ұйымдастыру үшін жеке бөлме көзделеді. Бөлме 2-камералық минустық (минус 40^оС) тоңазытқыштармен жабдықталады, құлыппен жабылады және сүргі салынады.
82. Мицелиалды өсірінділермен зерттеу жүргізу кезінде мынадай шарттар сақталуы тиіс:
1) мицелиалды фазадағы өсірінділермен жұмыс бокстан шығатын және кіретін ауаны тиімділігі жоғары сүзгіштер арқылы сүзуді қамтамасыз ететін желдету жүйесі бар тұмшаланған бокста жүргізіледі;
2) жұмыс басталу алдында 15 минут бұрын бокста бактерицидті сәулелегіштерді және сыртқа шығару желдеткіш жүйесін қосады. Боксты тиеген кезде желдеткішті ажыратады. Егер бокстағы жұмыс кезінде ауаны сору тоқтатылса, жұмысты жедел тоқтатады. Бокстың ауасына бактериологиялық зерттеу тоқсанына бір реттен кем емес, сүзгіштің жұмысына бақылау айына бір рет жүргізіледі;
3) мицелиалды өсірінділерді себу бокстарда өсірінділерді алдын ала түтіктерге және матрастарға физиологиялық ертіндімен немесе сорпамен енгізгеннен кейін жасалады. Өсіріндінің шайындысы жағдайында сұйықтықты матрастарға ұзын инесі бар шприцпен түтік арқылы енгізеді. Себінділерді металл сыйымдылықтарда инкубация жасайды;
4) грибоктардың мицелиалды фазасымен жұмыс істеу кезінде себінді бар агарлық пластинкалар термостатта 5 тәуліктен асырмай ұсталады (споралардың пайда болғанына дейін), себінді бар матрастар, түтіктер бокстың сыртында ашылмауы тиіс. Себінділерді қарау бокстарда 4 типті костюмде мақта-дәке бетпердесімен, бокстағы грибоктардың ашытқы фазасымен жұмыс 3 типті костюмде, бетпердемен, серологиялық зерттеулер 4 типті костюмде жүргізіледі;
5) жасушалық элементтерді есептеу алдында, грибоктардың жүзгінің автоклавтайды немесе оған 10 % формалин қосып, әрі қарай термостатта 37^оС температурада 2 сағат ұстайды.
83. Жұмысқа тұру кезінде және одан әрі жыл сайын зертхананың барлық қызметкерлері үшін қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқама өткізілуі тиіс.
84. БҚБ-да жұмыс басталар алдында сыртқа шығару желдеткіші іске қосылуы тиіс. Материалды тиеу теріс қысымда жүргізілуі тиіс.
85. Сыртқа шығару шкафында жұмыс кезінде соратын тесіктің астына басын тосуға, тез буланатын сұйықтық қайнап жатқан кезде немесе құйылған ыдыстың үстінен еңкеюге жол берілмейді.
86. Зертхана үй-жайларында:
1) жағылған оттықтарды және басқа да қыздыратын аспаптарды бақылаусыз қалдыруға, шүмектері жарамсыз оттықтармен жұмыс істеуге, оларды тез тұтанатын заттардың жанында ұстауға;
2) жанып тұрған оттықтар және қосылып тұрған электрлі қыздырғыш аспаптарының жанында кездейсоқ төгілген өртке қауіпті сұйықтықтарды жинауға;
3) ақауы бар желдеткішпен жұмыс жүргізуге;
4) жұмыс уақытында бокстың есігін ашуға;
5) затбелгісі жоқ реактивтерді сақтауға және қолдануға;
6) улы, қатты әсер ететін, жарылыс қауіпті заттарды және ерітінділерді жұмыс орындарында және сөрелерде сақтауға;
7) жұмыс үй-жайларында темекі шегуге, тамақты сақтауға және ішуге;
8) арнайы киімсіз жұмыс істеуге;
9) жылыту құралдарында қандай да бір нәрсені кептіруге жол берілмейді.
87. Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды орнату, монтаждау, жөндеу және пайдалану Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес жүргізілуі тиіс. Ыдыстар мен баллондар таңбалануы және арнайы журналда еркін түрде тіркелуі тиіс.
88. Баллондарда қысыммен тұрған газ түріндегі заттармен жұмыс істеу кезінде:
1) оларды жұмыс үй-жайларында сақтауға;
2) талап етілетін реттеусіз және баллонның қондырғымен қосылуын тексерусіз газды шығаруға;
3) баллонның вентилін тез ашуға
4) вентильді ашу кезінде вентиль штуцері білігінің бағыты бойынша редуктордың алдында тұруға;
5) таңбаланбаған баллондарды пайдалануға;
6) оттегі бар баллон үшін "Оттегі" деген жазуы жоқ редукторды қолдануға жол берілмейді.
89. Жұмыс уақытында сыртқа шығару шкафтарының жақтаулары жабық болуы тиіс, көтеріңкі жақтаулар – құрылғылармен мықты бекітілуі тиіс.
90. Автоклавтар мен термостаттарды пайдалану кезінде мынадай талаптар орындалуы тиіс:
1) автоклавта жұмыс істейтін адамға, егер онымен екі және одан көп жұмыскер айналысса, пломбыланған бактар мен басқа да жұқпалы материал бар ыдысты қолхат арқылы тапсыру;
2) автоклав жұмысын бақылау журналын жүргізу;
3) термостатқа тез жанатын заттарды қоймау;
4) реттейтін құрылғылардың сақтандырғыш қалпақтарын алмау.
91. Тез жанатын сұйықтықтарды 100^оС дейін қыздыру сулы моншада, 100^оС-тан астам – майлы моншада жүргізілуі тиіс. Тез жанатын сұйықтығы бар колбаны біртіндеп алдын ала қыздырмай, ыстық суға салуға жол берілмейді.
92. Спирттік шаммен немесе тез жанатын сұйықтықтармен жұмыс істеу кезінде жұмыс орнында авариялық жағдайда өртті тез сөндіру үшін тығыз мата болуы қажет.
93. Шыны аспаптармен жұмыс істеген кезде:
1) шыны аспаптарды жинау немесе оның жекелеген бөліктерін каучук көмегімен қосу кезінде – қолды сүлгімен қорғау; шыны түтікшелер сынған кезде түтікшені кесіндінің маңынан ұстау;
2) каучук кигізгенге дейін түтікшелер мен таяқшалардың ұштарын балқыту және сумен сулау, түтікшелер мен таяқшалардың ұштары балқыған кезде ұстағыштарды қолдану;
3) шыны түтікшелерді резеңке тығындарға немесе резеңке түтікшелерге кигізген кезде (аспапты жинау кезінде) шыны түтікшені сыртынан алдын ала сулау және резеңке түтікшенің ішкі жақ жиектерін немесе саңылауларын сулы тығында сулау, глицеринмен немесе вазелин майымен майлау керек. Түтікшелердің өткір жиектері балқытылуы тиіс;
4) шыны түтікшелерді немесе термометрді тесілген сынамаға орнатқан кезде соңғысын алақанмен тіремеу, ал бүйір жақтарынан ұстау қажет;
5) қыздырылған ыдыс салқындатылғаннан кейін берік кептелген тығынмен жабу керек.
94. Сұйықтықтарды ауыстырып құю кезінде (құрамында инфекциялық аурулардың қоздырғыштары бар сұйықтықтардан басқа) май құйғыш қолдану қажет.
95. Жұмыс істеу барысында шыны аспаптардың қызуы немесе оның сынуы мүмкін жұмыстар сыртқа шығару шкафтарында астауларда көзілдірікпен, қолғаппен және резеңке алжапқышпен орындалуы тиіс.
96. Спирт, бензол, ацетон, бром, йод құйылған құтылар берік кептелген шыны тығындармен, сілті құйылғандары бұрандалы тығындармен жабылуы тиіс.
97. Зертханада: жедел көмек қажеттілігі және авариялық жағдайға дәрі қобдишасы болуы тиіс. Ботулиндік уыттармен жұмыс жүргізу кезінде – уытқа қарсы сарысулар болуы тиіс.

5. Зертханаларда вирустармен жұмыс кезіндегі қауіпсіздікке
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

98. Зертхананың жұқпалы аймағы бокстарында (немесе БҚБ-да) мыналар жүргізіледі:
1) жұқтыру және жануарларды сойып ашу;
2) инфекция жұқтырған жануарларды күтіп-ұстау;
3) центрифугалау, кептіру, дезинтеграциялау, аэрозол түзуі ықтимал басқа да операциялар;
4) жасушалар және тауық эмбриондары өсірінділерін жұқтыру;
5) жүзгіндер дайындау;
6) лиофилизацияланған ПБА-мен жұмыс істеу;
7) коллекциялық штаммдарды жүргізу бойынша жұмыс.
99. Тірі вирустармен серологиялық зерттеу, бастапқы және қайта егілетін тіндер өсірінділерінің сан алуан жүйелерін дайындау, клиникалық материалдарды бастапқы өңдеу БҚБ-да жүргізілуі тиіс.
100. БҚБ-да жұмыс істеген кезде мақта-матадан тігілген пижамалар, стерилді халаттар, орамалдар, бетперделер киілуі тиіс. Жасушалық жүйелерді культивациялау және жұқпалы материалмен жұмыс істеу резеңке қолғаппен орындалуы тиіс.
101. ПБА бар ыдыстар дезинфекциялау ерітіндісіне батырылған қабатталған салфеткамен жабылған дезинфекциялық табаққа немесе астауға орналастырылады.
102. Адамдардың қан сарысуларын антигендердің болуына зерттеу немесе патогендігі ІІ топтағы қоздырғышқа антиденелерді анықтау кезінде мынадай шарттар сақталуы тиіс:
1) жұмыс жеке үй-жайларда (бөлмеде, бокста) жүргізіледі;
2) инфекциялық емес (құрамында тірі қоздырғыштар жоқ) антигендерді (диагностикумдарды) қолдану;
3) центрифугалау арқылы қанның сарысуын бөлу бокста немесе БҚБ-да жүргізіледі.
103. Патогендігі І-ІІ топтағы вирустармен жұмыс арнайы арналған барлық зерттеулер өзара қатынасатын БҚБ жүйесінде жүргізілетін зертханаларда жүргізілуі тиіс. Жұқпалы аймақтардың үй-жайларында есіктері автоматты түрде жабылатын өтпелі автоклав орнатылуы тиіс.
104. Жұқпалы аймаққа кіру жуынатын себезгісі немесе шлюзі бар санитариялық өткізгіш арқылы жүзеге асырылады, ол жерде қорғаныш киімдері киіледі. Шлюзде жұмыс істеген уақытта бактерицидті шам қосылуы тиіс.
105. Шлюздерге кіретін есіктер өздігінен жабылатын болуы және құлыптармен қамтамасыз етілуі тиіс. Жұмыс уақытында жұқпалы аймақтағы үй-жайлардың есіктері жабық болуы тиіс. Бұл уақытта вирусологиялық боксқа кіруге және шығуға жол берілмейді. Басқа үй-жайлармен байланыс жасау үшін телефон немесе сөйлесу құрылғылары қолданылады.
106. Биологиялық материалдарды сақтау тұмшаланған, төменгі температураға төзімді, сынбайтын контейнерлерде жүзеге асырылуы тиіс, олар температурасы төмен шкафтарға немесе сұйық азот құйылған ыдыстарға орналастырылады.
107. Биологиялық материалды технологиялық желілер, сақтау қоймасы аралығында тасымалдау тұмшаланып жабылатын, ылғал өтпейтін, залалсыздандырылатын контейнерлерде жүргізілуі тиіс.
108. Вирусологиялық зертхананың барлық қалдықтары, пайдаланылған жуынатын себезгі сулары залалсыздандырылуы тиіс.
109. Жұмыс кезінде персонал 2 типті обаға қарсы костюмді қолданады, тауық эмбриондарын, жануарларды, экопаразиттерді жұқтыруды, биологиялық материалды центрифугалау және вакуумдық кептіруді 1 типті қорғаныш костюмімен жүргізіледі. Жұмыс аяқталғаннан кейін гигиеналық себезгі қабылдайды.

6. Зертханада терең микоздар қоздырғыштарымен жұмыс кезіндегі
қауіпсіздікке қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

110. Мицелиалды фазадағы өсірінділермен әрекет жасау, грибоктардың өміршеңдігінің барлық фазаларын зерделеу БҚБ-да жүргізілуі тиіс.
111. Егер жұмыс кезінде бокста ауаны сору тоқтап қалса, онда жұмыс та бірден тоқтатылады. Аптасына кемінде бір рет бокстың ауасына бактериологиялық зерттеу, сүзгіштің жұмысына айына бір рет бақылау жүргізіледі.
112. Мицелиалды фазадағы өсірінділерді егу бокстарда физиологиялық ерітіндімен немесе сорпамен түтікке және матрасқа алдын ала енгізгеннен кейін жүргізіледі. Өсірінділер шайындысы барысында сұйықтықты матрасқа ұзын инесі бар шприцпен түтік арқылы енгізеді. Өсірінділерді металл сыйымдылықтарда инкубациялайды.
113. Грибоктардың мицелиалды фазасымен жұмыс істеу кезінде агар пластинкаларын себінділерімен 5 тәуліктен аспайтын уақытқа (спора пайда болғанға дейін) термостатта ұстайды, себінділері бар матрастарды, түтіктерді бокстан тыс жерде ашпайды. Бокстарда себінділерді қарау 4 типті костюммен, мақта-дәке бетпердесін киіп жүргізеді. Грибоктардың ашытқы фазасымен жұмысты бокста бетпердемен 3 типті костюммен, серологиялық зерттеуді – 4 типті костюммен жүргізеді.
114. Грибок жүзгіндерінің жасушалық элементтерін есептеу алдында автоклавтайды немесе 10% дейінгі формалинді қосады және термостатта 37^оС температурада 2 сағат ұстайды.
115. Антигендерді, вакциналарды алу мақсатында өсірілген грибоктарды 30 минут бойы 0,5 атмосфера жағдайында немесе формалинді ақырғы шоғырлануына дейін 0,5% қоса отырып, автоклавтау арқылы залалсыздандырады.

7. Зертханаларда паразиттік аурулардың қоздырғыштарымен
жұмыс кезіндегі қауіпсіздікке қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

116. Ішінде стробила, онкосфера, жұмыртқалар, құрттар, ересек гельминттер мен ішек қарапайымдылары болуы ықтимал материал тығыз жабылатын қақпағы бар шыны немесе пластикалық ыдыста жеткізілуі тиіс.
117. Гельминттердің, ішек қарапайымдыларының және қан паразиттерінің болуына зерттеуді және дайындауды ауа шығару шкафында жүргізеді. Байыту әдістерін қолдану арқылы зерттеуге арналған зертханалық ыдыс кюветте орнатылады. Зерттеу үшін дайындалған препараттар арнайы подностарға қойылып, жағындылар бар заттық шынылардың астына көлемі үлкен шыныларды салады.
118. Зерттелетін материалмен, ыдыспен, жабдықпен жасалатын барлық әрекеттер резеңке қолғаппен жүргізіледі.
119. Пайдаланылған тамшуырлар, түтіктер, капиллярлар, заттық және жабынды шынылар дезинфекциялануы тиіс.
120. Гельминттерді жұқтыруы ықтимал материал жеке тоңазытқышта сақталуы тиіс, ол жұмыс күнінің соңында сүргіленеді.

8. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдермен жүргізілетін
жұмысқа қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

121. Меншік нысанына қарамастан зертхананың патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдермен және гельминттермен жүргізілетін жұмысқа осы санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес биологиялық қауіпсіздік талаптарын сақтауды бақылау жөніндегі тиісті комиссияның рұқсаты болуы тиіс.
122. Биологиялық қауіпсіздік талаптарын сақтауды бақылау жөніндегі комиссия (бұдан әрі – режімдік комиссия) туралы ережені және орталық режімдік комиссияның құрамын денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекітеді. P08000078.
123. Патогендігі І-ІV топтағы микроорганизмдердің сыныптамасы осы Санитариялық қағидаларға 4-қосымшада келтірілген.
124. Рұқсат мынадай микроорганизмдермен:
1) патогендігі I-IV топтардың микроорганизмдеріне және гельминттерге: ғылыми-зерттеу институттарына (Ғылыми орталық), республикалық ауруханалық ұйымдарға, облыстық, қалалық (Астана, Алматы) санитариялық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарына, обаға қарсы күрес станцияларға, сондай-ақ республикалық және облыстық маңызы бар басқа ведомстволардың мекемелеріне – халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті органының орталық режімдік комиссиясы (ОРК);
2) патогендігі І-ІІ топтағы микроорганизмдермен: эпидемияға қарсы жасақтардың зертханаларына – тиісті обаға қарсы станция;
3) патогендігі ІІI-IV топтағы микроорганизмдермен және гельминттермен: қалалар мен аудандардың аумақтарында орналасқан зертханаларға – облыстық мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органы жанындағы тиісті режімдік комиссия ғылыми-зерттеу, тәжірибелік, өндірістік, далалық және диагностикалық жұмыстарды жүргізуге беріледі.
125. Режімдік комиссияның құрамына санитариялық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының мамандары енеді. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдермен және гельминттермен жұмыс жүргізуге рұқсат 5 жылға мынаның негізінде беріледі:
1) үй-жайлардың тағайындалуы көрсетілген зертхананың схемасы және таза, жұқпалы ағындар қозғалысының схемасы қоса берілген зертхананы оның бейініне сәйкес режімдік комиссия мамандарының тексеру актісі;
2) ұйым (орталық, зертхана) басшысының өтініші;
3) орындалатын зерттеулер номенклатурасы, материалдық база, кадр құрамы және персоналдың кәсіби дайындығы көрсетілген түсіндірме жазба;
4) зертхананың бейініне сәйкес ОРК сарапшыларының қорытындысы.
126. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдер мен гельминттердің қоздырғыштарын жұқтырған немесе жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс жүргізуге берілетін рұқсаттың шарттары мыналар болып табылады:
1) мамандардың жұмысқа тұру алдында алдын ала және мерзімдік медициналық тексеруден өтуі;
2) профилактикалық егулер алуы (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2295 қаулысымен бекітілген Қарсы профилактикалық егулер жүргізілетін аурулар тізбесі бойынша, сондай-ақ егулер жүргізу ережелеріне және жоспарлы егуге жататын халықтың топтарына сәйкес).
127. Патогендігі І-ІІ топтағы қоздырғыштарды жұқтырған немесе оларды жұқтыруы ықтимал биологиялық материалмен жұмыс істеуге берілетін рұқсаттың шарттары мыналар болып табылады:
1) қызметкерлердің эпидемиология, бактериология, вирусология, паразитология және аса қауіпті инфекциялар бойынша маманданудан өтуі;
2) патогендігі І-ІІ топтағы қоздырғыштарды жұқтырған немесе оларды жұқтыруы ықтимал материалмен жұмыс істеу кезінде санитариялық-эпидемиологиялық талаптар мен қауіпсіздік техникасын білуіне, ұйым басшысының бұйрығымен ресімделген мерзімдік (екі жылда бір реттен жиі емес) аттестаттаудан өтуі.
128. Инженерлік-техникалық қызметкерлердің үй-жайларға тұрақты баруына зертханада жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік техникасы бойынша олар арнайы нұсқамадан өткеннен кейін ұйым басшысының өкімімен рұқсат беріледі.
Олар келген кезде зертханада жұқпалы немесе жұқтыруға күдікті материалмен жұмыс тоқтатылады. Инженерлік-техникалық қызметкерлердің үй-жайларды аралауы зертхана қызметкерінің біреуі ілесе жүруімен жүзеге асырылады және арнайы журналда еркін нысанда тіркеледі.

9. Химиялық заттармен және улармен жұмыс жағдайларына
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

129. Зертханаларда арнайы (зақымдалмаған) химиялық ыдыстар пайдаланылады. Химиялық ыдыстар таза және құрғақ күйінде пайдаланылады. Суда ерімейтін органикалық заттар ыдыстан органикалық еріткіштермен кетіріледі.
Ыдыстарды химиялық әдістермен тазарту үшін хромдық қоспа, күкірт қышқылы және сілтілердің ерітінділері қолданылады. Ыдыстар мұқият тазартылғаннан және жуылғаннан кейін арнайы кептіргіш шкафтарда кептіріледі.
130. Шыны материалдарынан жасалған аспаптарды жинау бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде мынадай талаптар сақталады:
1) диаметрі үлкен емес шыны түтікшелер шыны кесуге арналған арамен кескеннен кейін сынады;
2) шыны түтікшелердің ұштарын жинауды жеңілдету үшін олар балқытылады және сумен немесе глицеринмен ылғалдандырылады;
3) шыны ыдыстармен жұмыс істеу барысында жарақат алғанда (кесіп алғанда) жараны шынының сынықтарынан тазартады, түскен химиялық затты бейтараптандырады немесе теріден тиісті ертіндімен немесе суға батырылған тампонмен сіңіріп алынады.
131. Жабдықтарда жұмыс кезінде мынадай талаптар сақталады:
1) жинақталған аспапты оның жарамдылығын алдын ала тексермей пайдалануға және жұмыс істеп тұрған аспапты қараусыз қалдыруға жол берілмейді;
2) қайнау температурасы плюс 150^оС жоғары заттарды айдау барысында ауамен салқындататын тоңазытқыш қолданылады;
3) сумен салқындататын тоңазытқышпен жұмыс кезінде судағы токтың үздіксіздігі бақыланады;
4) реакциялық қоспаны қайнатуға дейін қыздырған кезде түбі дөңгелек қабырғасы жұқа құтылар, сұйықтықтарды айдау үшін арнайы түбі дөңгелек құтылар (Вюрц, Кляйзен құтылары, екі немесе үш ауызды құтылар) қолданылады;
5) вакуум астындағы жұмыстар үшін түбі жайпақ құтыларды, сондай-ақ плюс 100 ^оС жоғары температурада пайдалануға жол берілмейді;
6) вакуум астынан сорып алу үшін қалың шыныдан жасалған Бунзен құтысы қолданылады. Шар түріндегі емес, жұқа қабырғалы ыдыстарды вакуумның астына қоюға жол берілмейді. Вакуумның астында жұмыс істеуге арналған ыдыстар алдын ала ең көп сұйылтылуға сыналады. Сынақ жүргізу алдында ыдысты темір тормен орайды;
7) сұйықтықты түтікте немесе құтыда қыздыру кезінде құтыны арнайы ұстағышпен, оның тесігін жұмыс істейтін адамнан басқа жаққа бағыттап ұстайды;
8) жұқа қабырғалы ыдысты тығынмен жапқан кезде тығынға жақын болатын мойнының жоғарғы бөлігінен ұстайды. Ысыған ыдысты кептелген тығынмен салқындағанға дейін жабуға жол берілмейді;
9) тотықтарды жою темір сульфатының сулы ерітіндісімен сілкілеу арқылы жүргізіледі;
10) көгертетін қышқылмен және оның тұздарымен, диметилсульфатпен, алмаспен, фосгенмен, хлормен, броммен, азот тотығымен, диазометанмен, күкірт сутегімен жүргізілетін жұмыс резеңке қолғаптарды және қажет болған жағдайда шаңтұтқышты қолданып ауа шығару шкафында орындалады;
11) натрий азидімен, металлды натриймен және калиймен жұмыс кезінде сумен жанасуға жол берілмейді;
12) металлды натриймен және калиймен реакциялар ауа немесе майлы моншаларды қолдана отырып жүргізіледі. Ерітілмеген майлы қатардағы галоидті қосылыстарды диметилсульфоксидпен, металлды натриймен және металлды калиймен қосуға жол берілмейді;
13) эфирді, эфирлі ерітінділерді және басқа тез тұтанатын заттарды төгу ауа шығару шкафындағы арнайы шыны сауытқа жүргізіледі, одан әрі бөлек ыдысқа ауыстырылады. Оларды су құбыры раковиналарына немесе су ағызатын құйғыштарға құюға жол берілмейді.
132. Еріткіштерді айыру (эфир, спирт, бензол, толуол) алдын ала су ағысы бар сорғыда, одан әрі майлы вакуум-сорғыны қолдану арқылы жүргізіледі. Вакуум-сорғыны қосу алдында құтының ішіндегі салқындатылады. Айырғыш құтыны вакуум-қондырғыда қыздыру аспапта сұйылтуға қол жеткізілгеннен кейін жүргізіледі.
133. Газдық оттықтың ашық жалынында айыру кезінде құты түбінің бетін қыздыру біркелкі жүргізілуі тиіс.
Вакуум-қондырғыда айыру және құтыны салқындатудан кейін, манометрдің шүмегі жабылады, сорғы жүйеден ажыратылады және мотор өшіріледі.
134. Улы заттармен (органикалық және минералды қышқылдар, оттегі, азот, құрамында галоид бар қосындылар, мышьяк, фосфор және басқа да улы металлдар мен металл еместер қосындылары) жұмыстарды сақтық шараларын сақтап, оқытылған персонал жүргізеді.
135. Зертханада қолданылатын қатты әсер ететін улы заттарды (бұдан әрі – ҚӘУЗ) (мышьяк және оның қосындылары, көгертетін қышқыл және оның тұздары, алмас, фосфор органикалық қосындылар және басқалары) шкафта арнайы бөлінген орында немесе құлпы мен пломба салынатын ағаш жәшікте сақталады. Ішінде улы заттар бар ыдыстардың "У" деген және заттың атауы жазылған айқын және ашық түсті затбелгісі болуы тиіс. ҚӘУЗ-ды сақтауға, есепке алуға және шығысқа жазуға жауапкершілік кәсіпорын (мекеме, ұйым) бойынша бұйрықпен тағайындалған адамға жүктеледі.
136. Ішінде от-жарылыс қауіпті заттар және қатты әсер ететін улы заттар бар сыйымдылықтар жұмыс үй-жайларында жұмыс күніне қажетті мөлшердегі заттарымен сақталады. "А" және "Б" тізіміндегі медициналық препараттар 1-2 апталық қажеттіліктен аспайтын көлемде сақталады, жұмыс үшін тәуліктік қажеттілік мөлшерінде беріледі, ал күні бойы қолданылмағандары сақтауға қайтарылады.
137. Улы заттармен және қатты әсер ететін заттармен жұмыс істеу кезінде сифон немесе резеңке грушасы бар арнайы тамшуыр пайдаланылады.
Қатты улы заттар және қатты әсер ететін заттар жабық ступкада ұнтақталады және салмақ астындағы ыдыста өлшенеді. Жұмыс шаңтұтқышпен жүргізіледі.
138. Улы және қатты әсер ететін заттарды қыздыруға түбі дөңгелек құтыларда майлы, құмды, сулы моншаларда спиралі жабық электрлі пештерде жол беріледі. Ашық отты пайдалануға жол берілмейді.
139. Еденге немесе үстелге төгілген улы және қатты әсер ететін сұйықтық дезактивацияланады.
Улы және қатты әсер ететін заттармен жұмыс кезінде пайдаланылған сүзгілер және қағаз бөлек ыдысқа жиналады және газ пештерінде немесе камераларында өртеледі.
140. Улы газдармен жұмыс аяқталғаннан кейін аспаптар инертті газбен үрлеу немесе сумен толтыру арқылы залалсыздандырылады.
Сынақ жүргізіліп болғаннан кейін босаған ыдыстар мен құралдар залалсыздандырылады және жалпы жуғышқа беріледі.
141. Тез тұтанатын жанатын сұйықтықтар (қайнау температурасы төмендерін есептемегенде) сыйымдылығы 2 литрден (бұдан әрі - л) аспайтын қабырғасы қалың сауыттарда немесе берік кептелген тығындары бар банкілерде сақталады. Сыйымдылығы үлкен болған кезде ыдыс тұмшаланған металл сауыттармен жабдықталады.
142. Ішінде оңай тұтанатын жанғыш заттар бар банкілер қақпағы тығыз жабылатын, қабырғасы мен түбі асбестпен қапталған арнайы металл жәшіктерге салынады. Жәшіктің түбіне қалыңдығы 10 мм құм төселеді. Жәшік қақпағының ішкі жағына заттың атауы анық жазылады.
Жәшік жүретін жерлерден және қыздыру құралдарынан алыс, оған баратын жол ыңғайлы болатындай еденде орналастырылады.
143. Диэтильді (күкіртті) эфир басқа заттардан оқшау салқын және қараңғы үй-жайда сақталады. Дайындалған мерзімінен бір жыл өткен эфир құрамындағы периоксидтерге тексеріледі. Құрамында периоксидтер бар ерітінділер жойылады немесе қайта айдаудан өткізіледі. Тез тұтанатын және жанатын сұйықтарды қоймадан зертханаға жабық сынбайтын ыдыспен немесе сауытқа салынған шыны ыдыспен жеткізеді.
144. Сығылған газды пйдаланатын жабдық (газды хроматографтар, хроматомассалар, сұйықтық хроматографтар, атомдық-сіңіруші спектрометрлер, вольтамперометрлік талдағыштар) бірінші қабатта немесе басқа қабаттарда газ баллонына арнайы орын бөлу сақталған жағдайда орнатылады. Жабдықтармен жұмыс істеуге арнайы оқытудан өткен адамдар жіберіледі.
Газ баллондарының таңбалануы және айрықша түске боялуы тиіс.
145. Өрт-жарылыс қауіпті заттармен жұмыс істеуге арналған үй-жайлар көмірқышқылды өрт сөндіргіштермен және өрт сөндіретін басқа құралдармен жабдықталады.
Тез тұтанатын және жанатын сұйықтықтармен жүргізілетін барлық жұмыстар ауа шығару шкафында желдеткіш жұмыс істеп тұрғанда және электр құралдары мен газдық оттықтар өшірілген жағдайда жүргізіледі. Ауа шығару шкафтары және жұмыс үстелдері ыстық және суық суды келтіруге арналған коммуникациялармен, сығылған ауамен, тұрмыстық газбен, электр қуатымен қамтамасыз етіледі; суды ағызуға арналған раковина орнатылады.
146. Қайнау температурасы төмен өрт қауіпті заттар қатты балқытылған шынылардан жасалған түбі дөңгелек құтыларда осы заттың қайнау температурасын ескере отырып, тиісті жылу ұстағышпен (сумен, маймен) толтырылған моншаларда қайта айдалады және қыздырылады. Моншалар айдауға арналған құралдан кем дегенде 0,5-0,8 м қашықтықта орналастырылады.
147. Қайнау температурасы төмен тез тұтанатын сұйықтықтар бар ыдыстарды ашық отта және электрлі қыздыратын аспаптарда қыздыруға жол берілмейді.
Қайнау температурасы аса жоғары сұйықтықтар құты қыздырғыштарда қыздырылады.
0,5 л көлемдегі оңай тұтанатын сұйықтықтарды қыздыру кезінде құралдың астына авариялық жағдайда сұйықтың үстелдің үстіне төгілуін болдырмау үшін сыйымдылығы жеткілікті кювет қойылады.
148. Тез тұтанатын сұйықтықтарды қыздыруға қолданылатын барлық аппаратура жарамсыздықтарды уақытында анықтау үшін мезгіл-мезгіл тексеріледі.
149. Жарылыс болдырмау үшін диэтильді эфирді кепкенге дейін булауға жол берілмейді.
150. Жанғыш сұйықтықтармен жұмыстар жүргізілген ыдыстар зерттеу аяқталған соң жуылады.
Жұмыста пайдаланылған жанғыш сұйықтықтар арнайы тұмшаланған жабылатын ыдысқа жиналады, ол жұмыстың соңында жою үшін зертханадан әкетіледі.
Қауіптілігі 3-4-сыныптағы пайдаланылған жанғыш сұйықтықтарды жою тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигондарда, ал қауіптілігі 1-2 сыныбының жанғыш сұйықтықтары улы қалдықтарға арналған полигондарда көмуге жатады.
151. Өрт қауіпті сұйықтықты кездейсоқ төгіп алған жағдайда барлық оттықтар және қыздыратын асапаптар сөндіріледі, сұйықтық төгілген жерге құм себіледі. Ластанған құм ағаш немесе пластмасса күрекшемен жинап алынады. Тез тұтанатын заттарды сумен сөндіруге жол берілмейді.
152. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды ауа шығару шкафында (ауа сорғышта) өртенген жағдайда желдеткіш ажыратылады.
153. Күйдіргіш заттармен (қышқылдар, сілтілер) кез келген жұмыстарды орындау кезінде күйіп қалудың алдын алу үшін зертханада жұмыс істеушілер қорғаныш көзілдіріктерін (былғары немесе резеңке оправалы) және резеңке қолғаптарды, кейбір жағдайларда резеңке (резеңке қосылған) алжапқыш пайдалануы тиіс. Қышқылдармен және сілтілермен жұмыстарды қорғаныш көзілдіріксіз орындауға жол берілмейді.
Қаныққан қышқылдармен және ұшқыш сілтілермен атқарылатын жұмыстар ауа шығару шкафтарында орындалады.
154. Қышқылдар бар шөлмектер корзинада немесе тор себетте сақталады, екі адам немесе тұмшаланған ыдыста арнайы арбамен тасымалданады.
Шөлмектен қышқылдар және сілтілер кіші ыдыстарға сифон немесе әртүрлі конструкциялардағы қол сорғылары арқылы құйылады.
155. Қышқылдардың ерітіндісін дайындау үшін суға жіңішке ағынмен ақырын үздіксіз араластыру арқылы құйылады. Қышқылға су құюға жол берілмейді. Күкірт қышқылын вакуум-эксикаторларда су сіңіретін зат ретінде қолдануға жол берілмейді.
Қаныққан азот, күкірт және тұз қышқылдарын зертханалық үй-жайларда қабырғасы қалың сыйымдылығы 2 л аспайтын шыны ыдыста ауа шығару шкафында шыны немесе фарфор тұғырықтарда сақтайды. Түтіндейтін азот қышқылы бар шыны сауыттарды тотықпайтын болаттан жасалған арнайы жәшіктерде сақтау керек.
156. Ерітінділерді дайындау кезінде сілті суға шағын кесектермен үзіліссіз араластыра отырып ақырын салынады, сілтінің кесектері тек қысқышпен ғана ұсталады. Алдын ала тығыз матамен жабылған күйдіргіш сілтінің ірі кесектері арнайы бөлінген орында ұсақ кесектерге бөлінеді.
157. Сынапты төгіп алған жағдайда оны демеркуризациялау бойынша іс-шаралар жүргізіледі. Төгілген сынапты аулағышы бар вакуум-тамшуырмен жинайды немесе вакуумдық сорғыға қосылған Тищенко сауыттарын, мыстан жасалған қылқаламдарды немесе тілімдерді пайдаланады. Сынаппен былғанған бет тұз қышқылымен қышқылданған перманганат калийінің 1%-дық ерітіндісімен өңделеді.
158. Қышқылмен күйген кезде зақымдалған орын судың мол мөлшерімен, содан кейін натрий гидрокарбонатының ерітіндісімен жуылады және күйікке қолданылатын жағынды жағылады, сілтімен күйген кезде мол мөлшердегі сумен, содан кейін сірке қышқылының 1%-дық ерітіндісімен өңделеді және күйікке қолданылатын жағынды жағылады.
159. Уланудың аздаған белгілері байқалған кезде зардап шегушіні ластанған үй-жайдан таза ауаға шығарады, жазық бетке жатқызады, қысып тұрған киімдерінен босатады, жылы жауып қояды.
Фосформен уланған кезде асқазанын мол мөлшердегі сумен шаяды. Сүт немесе май ішуге жол берілмейді.
160. От-жарылыс қауіпті заттармен жұмыстан кейін жұмыс орнын жинау, аспаптар мен аппараттарды су, электр қуаты, тұрмыстық және сығылған газ көздерінен ажырату жүргізіледі.
161. Жұмыс аяқталғаннан кейін қолдарды сабындап жуады, ауыз сумен шайылады, қорғаныш көзілдіріктер дезактивацияланады.
162. Улы және қатты әсер ететін заттармен ластанған арнайы киімдер және сулық жуу алдында дезактивацияланады.
163. Электрлі қондырғыларды және электрлі жабдықтарды пайдалану бойынша жұмыстарға арнайы оқытудан өткен және біліктілік куәлігі бар қызметкерлер жіберіледі.
164. Әрбір зертханада кесіп алу, күю, улану және басқа да жазатайым оқиға орын алғанда алғашқы көмек көрсету үшін дәрі-дәрмек қобдишасы болуы қажет, сондай-ақ авариялық жағдайларда және қауіпті жұмыстарда қорғауды қамтамасыз ететін газтұтқыштардың жеткілікті саны болуы тиіс.

10. Токсикологиялық зертханадағы жұмыс жағдайларына және
токсикологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

165. Зертханалық жануарларды орналастыруға арналған үй-жайлар желдету жүйесіне қосылған торларға арналған шкафтармен жабдықталады.
166. Виварийге келіп түсетін барлық жануарлар түскен күні міндетті түрде ветеринариялық қараудан өтеді. Дені сау жануарлар мен тәжірибеде қолданылған жануарларды бірге ұстауға жол берілмейді.
167. Улау камерасының үй-жайы қалған үй-жайлардан бөлек орналастырылады және сору-сыртқа шығару желдеткішімен және камералардағы арнайы желдеткішпен жабдықталады.
168. Камераларда жануарларға улау жүргізген кезде зерттелетін затты беру жануарларды камераға кіргізгеннен кейін және камераны мұқият тұмшалаудан соң басталады.
169. Улау үдерісі камерадағы тұрақты теріс қысым (су бағанасы бойынша 5-6 мм) кезінде жүргізіледі. Улау аяқталған соң зерттелетін затты камераға беруді жануарларды камерадан шығарудан 10-15 минут бұрын тоқтатады, камераны таза ауамен желдетеді және оның тұмшалауын ашу және жануарларды шығару жүзеге асырылады.
170. Жануарлардың әрбір өлген немесе союға мәжбүр болған жағдайы арнайы журналда тіркеледі. Тәжірибелік және қолданылмаған жануарлардың өлекселері акті ресімделе отырып, әкімшілік бөлген жауапты адамның бақылауымен өртеледі.
171. Жануарларды виварийден зертханаға жеткізу және кері апару арнайы дезинфекцияланған торларда жүзеге асырылады. Егеуқұйрықтар мен тышқандар виварийде күтіп-ұсталған торларында тасымалданады. Жарақаттанудың (тырнау және тістеудің) алдын алу мақсатында зертханалық жануарлармен барлық әрекеттер арнайы станоктарда және қолғаптарды киіп жүргізіледі.
172. Ауру жұқтырған жануарларды күту кезінде әрбір торды тазалағаннан кейін резеңке қолғаптарды қолдан шешпей, дезинфекциялық ерітіндіге батыра отырып залалсыздандырылады.
173. Виварий қызметкерлері арнайы киіммен (халаттар, алжапқыш, қалпақ, резеңке қолғап) қамтамасыз етіледі.
174. Уытты заттармен жұмыс жүргізілетін токсикологиялық зертхананың үй-жайларында тамақ ішуге және темекі шегуге жол берілмейді.

11. Радиологиялық зертханадағы жұмыс жағдайларына және
радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

175. Сәуле көздерімен жұмыс істеуге (А тобының персоналы) 18 жасқа толған, медициналық қарсы айғақтары жоқ, нұсқамадан өткен және қауіпсіздік қағидаларына білімі тексерілген адамдар жіберіледі. Білімін тексеру нәтижесі журналда тіркеледі.
176. Радиологиялық зертханалар басқа үй-жайлардан оқшауланып, ғимараттың жеке бөлігінде немесе бөлек қабатта орналасуы тиіс. Зертхананың үй-жайлары лас және таза аймақтарға бөлінеді және қабылдауға, дозиметрлік бақылауға және сынамаларды бөлуге арналған ортақ үй-жайлар бөлінеді.
177. Лас аймақта:
1) сынамаларды дайындауға, сақтауға және күлдеуге арналған үй-жай;
2) радиохимиялық зерттеуге (лас аймақ);
3) ыдыстарды, контейнерлерді, жабдықтарды, киім-кешекті және арнайы киімдерді дезактивациялауға арналған үй-жайлар орналасады. Лас және таза аймақтардың арасында санитариялық өткізгіш көзделеді.
178. Таза аймақта:
1) сынамаларды дайындауға, сақтауға және күлдеуге арналған үй-жай;
2) радиохимиялық зерттеулер (таза аймақ) орналасады.
179. Жұмыс үй-жайлары бокстармен, камералармен, каньондармен немесе басқа тұмшаланған жабдықтармен жабдықталады.
180. Жылыту, газбен жабдықтау, сығылған ауамен, су құбырымен жабдықтаудың жалпы жүйелерін басқару және топтық электр қалқандары жұмыс үй-жайларынан шығарылуы тиіс.
181. Ауаның радиоактивті ластану мүмкіндігіне байланысты (ұнтақтармен жұмыстар, ерітінділерді булау, эманациялаушы және ұшпа заттармен жұмыс) жұмыстар ауа шығару шкафтарында және жеке жұмыс үстелдерінде жүргізіледі.
182. Радионуклидтердің жұмыс үй-жайларына және қоршаған ортаға органикалық түсуі статикалық (жабдықтар, үй-жайдың қабырғалары және жабындары) және динамикалық (желдету және газ тазарту) кедергілерін қолдану арқылы қамтамасыз етіледі.
183. Жабдықтар, аспаптар және жиһаздар әр аймақтың үй-жайларына бекітіліп қойылады және таңбаланады. Оларды бір аймақтың үй-жайынан екіншісіне беруге радиациялық бақылаудан кейін таңбасын ауыстыра отырып жол беріледі.
184. Құрамында калибрлі жабық сәуле көздері кіретін аспаптарға, иондалған сәуле көздерін өндіретін құрылғыларға бөгде адамдардың қол жетімдігіне жол берілмейді. Зертханаларда иондаушы сәуле көздерінің сақталуы қамтамасыз етілуі тиіс.
185. Көздерді, радиоактивті заттарды, шыны ампулаларға балқытып жабылған радий тұздарының сұйық ерітінділерін, альфа және бета эталондарды зертханаға бұйрық бойынша жауапты адам қабылдайды және есепке алады, сейфте сақтайды.
186. Радиологиялық зертханада мынадай қауіпсіздік қағидалары сақталуы тиіс:
1) радиоактивті препараттармен және ластанған сынамалармен жұмыс істеу кезінде манипуляторлар қолданылады, оларға қолмен жанасуға жол берілмейді;
2) радиоактивті заттармен, ластанған сынамалармен әрекеттер жеңіл дезактивацияланатын беттерде жүргізіледі;
3) радиоактивті ластанған сынамалармен жүргізілетін барлық жұмыстар қолғаппен, бахилада және арнайы киіммен орындалады;
4) радиоактивті заттармен жұмыс істеу кезінде пластикалық үлдірлермен, сүзгіш қағаздармен және бір рет қолданылатын материалдармен жабылған, нашар сорғытатын материалдан жасалған стаушалар және тұғырықтар пайдаланылады;
5) радиоактивті заттарды, ластанған сынамаларды ауыстырып құю, булау, ауыстырып салу, сондай-ақ радиоактивті заттардың ауаға түсуі мүмкін басқа операциялар ауа шығару шкафтарында жүргізіледі. Шкафтағы желдету жұмыс басталғанға дейін қосылады, жұмыс ойықтарындағы ауаның жылдамдығы кемінде 1,0 м/сек болуы тиіс;
6) радиоактивті заттармен жұмыс аяқталғаннан кейін қызметкерлер қолдарын жылы сумен сабындап мұқият жуады, содан кейін қолдарының тазалығына дозиметрлік тексеру жүргізіледі. Зертханадан шығатын кезде шешілген қолғаптар, бахилалар, арнайы киімдер арнайы кір жуатын орынға жіберіледі;
7) радиоактивті ластанған сынамаларды зерттегеннен кейін барлық сұйық немесе қатты қалдықтар арнайы ыдыстарға жиналады. Қолданылған зертханалық ыдыс ағынды судың астында мұқият жуылады және дезактивациялық ерітіндімен (5% лимон қышқылының ертіндісімен, 10% тұз немесе азот қышқылының ертіндісімен) өңделеді, содан кейін қайтадан ағынды сумен жуылады. Мұқият тазартудан және жуудан кейін ыдыстар кептіргіш шкафтарда кептіріледі. Ыдыстарды дезактивациялау радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі;
8) барлық үй-жайларда күн сайын ылғалды жинау жүргізіледі.
187. Радиоактивті заттар, сақтау барысында радиоактивті газдар, булар немесе аэрозолдар бөлуі мүмкін құрамында көп мөлшерде радиоактивті заттар бар сынамалар ауа шығаратын шкафтарда, бокстарда, камераларда өртенбейтін материалдан жасалған жабық ыдыстарда сақталады.
188. Радиоактивті сұйықтық құйылған шыны сыйымдылықтар металл немесе пластмасса ыдыстарға орналастырылады.
189. Қалдықтарды жинау және тасымалдау үшін мыналар қолданылады:
1) қатты радиоактивтік қалдықтар үшін контейнерлер, пластикалық немесе қағаз қаптар;
2) сұйық радиоактивтік қалдықтар үшін контейнерлер және арнайы цистерналар.
Контейнерлердің сыртқы бетіне радиациялық қауіпсіздік белгісі қойылады және радиоактивті қалдықтың түрін, олардың радионуклидтік құрамын және белсенділігін көрсететін бирка бекітіледі.
190. Контейнерлерді, аспаптарды, ыдыстарды, жабдықтарды дезактивациялау үшін арнайы үй-жай бөлінеді. Дезактивация радиациялық бақылау арқылы жүргізіледі.
191. Радиоактивтік қалдықтарды уақытша сақтау және ұстау үшін қолданыстағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарына жауап беретін арнайы үй-жайлар бөлінеді және жабдықталады.
192. Лас және таза аймақтарда жұмыс орнына нәтижелері журналда тіркелетін дозиметрлік бақылау және персоналға жеке дозиметрлік бақылау жүргізіледі. Лас аймақта сынамалармен жұмыс кезінде үш негізгі қорғау қағидалары сақталуы тиіс: "уақытпен", "қашықтықпен", "экрандаумен" қорғау.
Радиоактивтік заттармен жұмысты жалғастыруға кедергі болатын денсаулық жағдайында ауытқу анықталған кезде осы адамдар иондалған сәуле көздерімен жанаспайтын жұмыстарға уақытша немесе тұрақты ауыстырылады.
193. Зертханада дезактивациялайтын заттардың авариялық қоры болуы тиіс.

12. Биологиялық материалмен жұмыс уақытында аварияларды
жою кезіндегі іс-әрекеттерге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

194. Патогендігі I-II топтағы қоздырғыштармен жұмыс жүргізетін әрбір ұйымда, қызметкерлерде ауруға күдікті симптомдар анықталған және аварияға жол берілген жағдайда қызметкерлерге арналған изолятор болуы тиіс.
195. Изоляторда өмірлік көрсеткіштері (кардиологиялық, шокқа қарсы, антидоттар) бойынша көмек көрсету үшін негізгі және резервтегі ерекше дәрілік препараттардың және дезинфекциялық құралдардың қоры көзделеді.
196. Биологиялық материалмен жұмыс уақытында авария болған жағдайда тез арада тоқтатылады және авариялық дабыл қосылады.
197. Жұқпалы материалдың шашырауы арқылы авария пайда болған жағдайда бөлмеде жүргізілетін барлық жұмыстар тоқтатылады. Қорғаныш киімдерін (орамал немесе шлемнен бастап) дезинфекциялық ерітіндіге батырады немесе бикске (бакқа) автоклавтау үшін орналастырады. Көзге, мұрынға қоздырғыш сезімтал болып келетін антибиотик ертінділерін тамызады. Терең микоздардың қоздырғыштарымен жұмыс кезінде авария болған жағдайда көзге және мұрынға 1% бор қышқылын тамызады, ауыз бен тамақты 70^о этил спиртімен шаяды.
198. Ботулиндік уыттармен авария кезінде көзді және ауызды сумен және 1 миллилитрде 10 халықаралық бірлікке дейін ерітілген уытқа қарсы сарысумен жуады. Ботулиндік уыттар терінің ашық учаскелеріне түскен жағдайда оны көп мөлшердегі сумен сабындап жуады.
199. Егер авария белгісіз қоздырғышпен жұмыс кезінде болса, кең спектрлік әсері бар антибиотиктермен профилактикалық емдеу жүргізіледі.
200. Егер авария биологиялық материалдың шашырауынсыз өтсе, биологиялық материалмен жанасқан жабдықтың бетіне дезинфекциялық ерітіндімен тампон (салфетка) қойылады.
201. Егер авария бокста (немесе БҚБ-да) өтсе – жұмысты тоқтатады, материал түскен жерге дезинфекциялық ерітіндіге молынан батырылған салфетканы жабады. Бокстың ішінде 30 минутқа бактерицидті шамдарды қосады, авариялық дабылды қосады, содан кейін дезинфекциялау жүргізеді. Ауа шығаратын желдеткіш авария және дезинфекциялау кезінде қосылып тұруы тиіс.
202. Егер авария жарақат алумен немесе тері жабыны тұтастығының басқа да бұзылуына байланысты болса:
1) жұмысты тоқтатады, қолдарын дезинфекциялық ерітіндімен өңдейді, қолғапты шешеді және жарадан дезинфекциялық ерітіндіге қанын қысып ағызады, жарақат орнына 4-5 минутқа дезинфекциялық ерітіндіден немесе 70^о этил спиртінен компресс қояды;
2) күйдіргі қоздырғышымен жұмыс кезінде жарақат орнын сумен сабындап мұқият жуады және дезинфекциялық ерітіндіні қолданбастан йод жағады;
3) терең микоз қоздырғыштарымен авария кезінде жарақат орнын тиісті дезинфекциялық ерітіндімен өңдейді, сумен сабындап жуады, йод жағады;
4) патогендігі I-II топтағы вирустармен жұмыс кезінде қанды құрғақ стерилді салфеткаға қысып ағызады және дезинфекциялық ерітіндіні қолданбастан йод жағады;
5) АИТВ-мен жұмыс кезінде жараны және сілемейді өңдегеннен кейін зардап шегушіге 72 сағаттан кешіктірмей, профилактикалық антиретровирустық терапия (АРВТ) тағайындалады және жазатайым оқиғадан кейін 12 ай бойы бақыланады. Зардап шегушіге ол инфекция көзі болуы мүмкіндігі ескертілуі тиіс. Авариялық жағдайдан кейін 6 айдан соң, 12 аптадан, 6 айдан және 1 жылдан кейін АИТВ-ға теріс нәтижелер жағдайында бақылау тоқтатылады.
203. Егер авария материалды (автоклавқа және бөлімшелер арасында) тасымалдау кезінде болса, персонал тасымалдаудағы сыйымдылықтарды сол жерге қалдырып, қауіпті аймақтан кетеді және болған оқиға жайлы бөлімше бастығына хабарлайды. Аварияның болуына себепші болған адамдар санитариялық өңдеуден өтеді. Авария кезінде үй-жайды өңдеу обаға қарсы 1 типті костюмде жүргізілуі тиіс.
204. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдерді зертханалық жұқтырудың барлық жағдайлары туралы ақпарат халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік уәкілетті органға дереу берілуі тиіс.

13. Материалдарды (микроорганизмдерді) сақтауға және
тасымалдауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

205. Барлық микробиологиялық зертханаларда оларды тасымалдау кезінде жеке және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған, сондай-ақ оларды рұқсатсыз беруді және есепсіз сақтауды болдырмайтын микроорганизмдерді сақтауға, беруге қойылатын бірыңғай талаптар орындалуы тиіс.
206. Су құбырларына, тағам объектілеріне, медициналық мақсаттағы өнімдерді өндіретін ұйымдарға қызмет көрсететін өндірістік зертханаларда патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдерінің мұражайлық өсірінділерінің болуына және оларды зерделеуге байланысты зерттеулер жүргізуге жол берілмейді.
207. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдермен жұмысқа режімдік комиссияның рұқсатын алған микробиологиялық зертханаларда халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті органның режімдік комиссиясы берген рұқсат болғанда мұражайлық өсірінділер коллекциясының болуына жол беріледі.
208. I-IV топтағы микроорганизмдермен жұмыс істеуге рұқсаты жоқ зертханаларда диагностикалық және өзге де зерттеулер кезінде бөлінген микроорганизмдер режімдік комиссияның тиісті рұқсаты бар зертханаға берілуі тиіс.
209. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдермен жұмысқа режімдік комиссияның рұқсаты бар ұйымдарда, зертханаларда халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті органның режімдік комиссиясы берген рұқсат болғанда мұражайлық өсірінділер коллекциясының болуы мүмкін.
210. Патогенді I-IV топтағы бөлінген микроорганизмдер ұйым, зертхана басшысының рұқсатымен жойылуы тиіс.
211. Коллекциялық штаммға берілген белгі (нөмір, код) оны берген кезде өзгермеуі тиіс. Штамм өлген (жойылған) жағдайда оның белгілерін жаңадан келіп түскен штаммдарға беруге жол берілмейді.
212. Патогенді I-II топтағы микроорганизмдердің штаммдарын жою осы Санитариялық қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес актімен ресімделуі тиіс.
213. Ішінде микроорганизмдер бар сыйымдылықтарда микрорганизмнің атауы, штаммның нөмірі мен қайта себілген (лиофилизацияланған) күні белгіленген айқын, шайылып кетпейтін жазуы немесе берік желімделген затбелгісі болуы тиіс. Уыттары бар сыйымдылықтарда затбелгінің төменгі оң жақ бұрышында қызыл түсті қосымша таңбасы болуы тиіс.
214. Патогендігі I-IV топтағы микроорганизмдер коллекцияда лиофилизацияланған немесе тоңазытылған жағдайда, тығыз немесе сұйық қоректік орталарда, сондай-ақ ағзалардың жүзгіні және консерванттағы тіндер түрінде сақталуы тиіс.
215. Патогендігі I-IV топтағы құрғақ патогенді микроорганизмдер бар ампулаларды себу немесе жою үшін ашу осы Санитариялық қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес актімен ресімделеді.
216. Микроорганизмдердің штаммдары тоңазытқышта немесе жанбайтын шкафта (сейфте) топтары бойынша бөлек сақталуы тиіс. Әртүрлі топтағы микрорганизмдерді жабылатын қақпағы бар сынбайтын ыдыстарда сақтаған жағдайда бірге ұстауға жол беріледі. Сыйымдылықтарға сүргі салады, олардың сыртқы немесе ішкі жағында сақталатын микрорганизмдердің тізбесі мен саны бар тізім орналастырылады.
217. Патогендігі І-ІІ топтағы патогенді биологиялық агенттерді және патогендігі ІІІ-IV топтағы коллекциялық микроорганизмдерді зертхана (ұйым) ішінде беру ұйым басшысының жазбаша рұқсаты бойынша осы Санитариялық қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес жүзеге асырылуы керек.
218. Патогендігі І-ІІ топтағы миркоорганизмдерді уақытша сақтауға беруді осы Санитариялық қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес актімен ресімдеу қажет.
219. Патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді ұйымның шегінен тыс беру ұйым басшысының қолы қойылған, мөрі басылған тек ресми өтінім бойынша ғана жүргізіледі. Талап етілетін агенттерді белгілеген кезде қабылданған патогендігі І-ІV топтағы микроорганизмдер сыныптамасы пайдаланылады. Микроорганизмдерді алу өтінімінде берілген нөмірі мен күні көрсетілген микроорганизмдермен жұмысқа рұқсатының бар болуына сілтеме болуы тиіс. Беру тек микроорганизмді беретін ұйым басшысының жазбаша рұқсатымен және осы Санитариялық қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес акт жасау арқылы жүргізіледі.
220. Патогендігі ІIІ -IV топтағы микроорганизмдерді ұйымдар арасында тасымалдау почта байланысы немесе курьер арқылы жүзеге асырылады. Микроорганизмдерді курьермен алған кезде сенімхат және оның жеке басын куәландыратын құжаттар ұсынылады.
221. Патогендігі І-IV топтағы миркроорганизмдерді тасымалдау кезінде барлық тексеру және бақылау түрлерін болдырмау мақсатында курьерде осы Санитариялық қағидаларға 10-қосымшаға сәйкес жөнелтуші ұйым берген арнайы жүкті тасымалдауға рұқсат және оның ішіндегісі көрсетілген ұйымның ресми бланкісіндегі ілеспе хаты болуы тиіс. Патогендігі І-IІ топтағы микроорганизмдер үшін екі данада қосымша қаптамалау актісі жасалады. Көрсетілген құжаттардың бірінші даналарын микроорганизмдер бар қаптамаға салады. Құжаттардың көшірмесі жөнелтушіде қалады. Патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді алған ұйым қаптаманы ашу актісін жасауы және патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді алуды растайтын хатпен бірге оны берген ұйымға жөнелтуі тиіс.
222. Жөнелтуші ұйым алушы ұйымға жедел байланыстың кез келген түрімен патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдер жөнелтілген күн мен көліктің түрін хабарлайды.
223. Патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді тығыз қоректік ортада береді. Құрамында микроорганизмдер бар уыттарды, вирустарды, ағзаларды, тіндер мен олардың жүзгіндерін консервіленген сұйықтықта немесе тоңазытылған күйде беруге жол беріледі.
224. Миркроорганизмдерді тасымалдау тұмшаланған жабық ыдыстарда (дәнекерленген ампулаларда, жаншылған сауыттарда, қалың шыныдан немесе пластикалық материалдан жасалған жапсырылған түтікшелерде, тығынмен жабылған және әртүрлі пластификаторлармен тұмшаланған түтіктерде) жүзеге асырылады. Сыйымдылықтарды лигнинмен немесе гигроскопиялық мақтамен орайды, металл немесе (халықаралық стандарттағы) тығыз жабылатын пластмасса немесе бұралып жабылатын пеналға салады. Пеналда сыйымдылықтарды қаптамалау олардың қозғалу мүмкіндігін және тұтастығының бұзылуын болдырмауы тиіс. Сорғытатын материал қаптама бүлінген жағдайда барлық сұйықтықты сіңіріп алуға жеткілікті болуы тиіс. Ішіне сыйымдылықтар қаптамаланған пеналдарды қағазбен орайды және сүргі мөрмен бекітеді.
225. Жөнелтілімнің мекенжайы жазылған жағында – "Қауіпті! Тасымалдау кезінде ашуға болмайды" деген белгі болуы тиіс.
226. Патогендігі І-IV топтағы микроорганизмдерді жұқтыруы ықтимал тірі жануарлар мен буын аяқтыларды тасымалдауға тиісті аумақтағы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы бойынша жол беріледі. І-IV патогенді топтағы микроорганизмдерді жұқтырған тірі жануарлар мен буын аяқтыларды тасымалдауға тыйым салынады.
227. Микроорганизмдерді тасымалдау кезінде авариялар, зілзалалар туындап, жөнелтілім жоғалған немесе ұрланған жағдайда тез арада Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті органдарына, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігіне, Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігіне, тиісті аумақтағы халықтың санитариялық- эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік уәкілетті органға оқиға болған орынды күзету, салдарларын жою және іздестіруді ұйымдастыру бойынша шаралар қабылдау үшін хабарлау қажет.
228. Микроорганизмдердің өсірінділері мен уыттарының экспорты және импорты Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
229. Шетелден ПБА алған ұйымдар бұл туралы Қазақстан Республикасының ұлттық микроорганизмдер коллекциясын хабардар етуі тиіс.
230. Шетелдік іссапарлар кезінде микроорганизмдер алған тұлғалар келгеннен кейін оларды өз ұйымына тіркеуі тиіс.
231. Жөнелтуші ұйым жөнелткен жерге дейін қаптамалау және тасымалдау қағидалары талаптарының сақталуына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының экспорттық бақылау саласындағы заңнамасына, сондай-ақ қолданыстағы халықаралық конвенциялар мен қағидаларға сәйкес Халықаралық почтамт арқылы ПБА-ны қаптамалаудың және жөнелтудің дұрыстығына жауапты болып табылады.
232. Алушы мен жөнелтушінің мекенжайлары көрсетілген жәшіктің беті күлгін түсті жазба белгімен және "Тез бұзылатын биологиялық зат", "Қауіпті: жөнелту кезінде ашуға болмайды", "Коммерциялық құндылығы жоқ", "Халықаралық пошталық қауіпсіздік қағидаларына сәйкес қаптамаланған" деген ерекше белгілермен (ағылшын тілінде) жабдықталуы тиіс.
233. Медициналық ұйымдар микроорганизмдердің тегі, түрі, авторлық коллекцияның типтік атауы көрсетілген талаптарды жолдай отырып, оларды алу мақсаты мен қажеттілігін негіздеп, ПБА-ны тек тірі өсірінділер мұражайлары арқылы ғана сұрата алады.

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 1-қосымша

Зертханалар үй-жайларының жиыны және аудандары

Патогендігі III-IV топтардың микроорганизмдерімен жұмыс
жүргізетін бактериологиялық зертханалар үй-жайларының жиыны
және аудандары

1-кесте

р/с №	Үй-жайлардың атауы	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Зертхана меңгерушісінің кабинеті	кемінде 12
2.	Себу бөлмесі	1 жұмыс орнына кемінде 6, бірақ кемінде 12
3.	Ішек тобы инфекцияларына зерттеуге арналған үй-жай	1 жұмыс орнына 6, бірақ кемінде 12
4.	Фаготиптеуге арналған үй-жай	кемінде 12
5.	Санитариялық бактериология бойынша зерттеулер жүргізуге арналған үй-жайлар:
1)	дәрігерлер үшін	1 жұмыс орнына 6, бірақ кемінде 12
2)	зертханашылар үшін	1 жұмыс орнына 6, бірақ кемінде 12
3)	кіреберісі бар бокс	кемінде 12
6.	Тамшы инфекцияларына зерттеуге арналған үй-жай
1)	дәрігерлерге арналған	1 жұмыс орнына 6, бірақ кемінде 12
2)	зертханашылар үшін	1 жұмыс орнына 6, бірақ кемінде 12
3)	кіреберісі бар бокс	кемінде 12
4)	серологиялық зерттеулерге арналған үй-жайлар	кемінде 14
5)	стерильдікке зерттеуге арналған кіреберісі бар бокс	кемінде 12
6)	жуатын орын	кемінде 18
7)	препараторлық	1 жұмыс орнына 6, бірақ кемінде 10
8)	стерилизациялық	2 стерильдеу шкафының әр қайсына кемінде 15, қосымша әр шкафқа кемінде 5
7.	Термальдық бөлмелер
1)	ішек инфекцияларына зерттеуге арналған	кемінде 6
2)	санитариялық бактериология бойынша зерттеуге арналған	кемінде 6
3)	температуралық режім плюс 43 оС	кемінде 6
8.	Тоңазытқыш камера	кемінде 6
9.	Істен шыққан инфекциялық материалды және орталарды, ыдыстарды зарарсыздандыруға арналған автоклавтық	1 автоклавқа кемінде 10, қосымша әр автоклавқа кемінде 5
10.	Қоректену орталарын дайындауға арналған үй-жайлар:
1)	ортаны пісіретін	кемінде 12
2)	ортаны құюға арналған кіреберісі бар бокс	кемінде 10
11.	Қоймалар:
1)	стерильді зертханалық ыдыстарға	кемінде 12
2)	стерильді емес зертханалық ыдыстарға	кемінде 12
12.	Персоналдың санитариялық өткізгіші:
1)	сыртқы киімдерге арналған киім ілетін орын	кемінде 0,4, бірақ кемінде 6
2)	1 торлы себезгі	кемінде 1
3)	арнайы киімдерге арналған киім ілетін орын	шкафқа 0,4, бірақ кемінде 6
4)	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85
13.	Персоналдың бөлмесі	кемінде 8
14.	Талдау нәтижелерін тіркеу және беру	кемінде 6
1)	сынамаларды алу үй-жайы	кемінде 6
15.	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85
16.	Оқу бөлмесі	1 орынға 4, бірақ кемінде 30

Ескертпе: жұмыс көлемі аз зертханаларда үй-жайлар жиыны орындалатын зерттеулер номенклатурасына байланысты болады. Бір үй-жайда: препараторлық және стерильдеу бөлмесін (18 м²), санитариялық бактериология боксы мен тамшы инфекциялар бокстарын (6 м²) орналастыруға жол беріледі.
Патогендігі I-II топтардың микроорганизмдерімен жұмыс жүргізетін бактериологиялық зертхана үй-жайлары жиыны және аудандары

2-кесте

р/с №	Үй-жайлардың атауы	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Таза аймақта көзделеді:
1)	сырт киімге арналған киім ілетін орын	1 шкафқа кемінде 0,4, бірақ кемінде 6
2)	арнайы киімге арналған киім ілетін орын	1 шкафқа кемінде 0,4, бірақ кемінде 6
3)	зертхана меңгерушісінің кабинеті	кемінде 12
4)	әкімшілік жұмыстарға арналған бөлме	кемінде 12
2.	Шартты-таза аймақта көзделеді:
1)	қоректену орталарын дайындау және құюға арналған боксы бар бөлме	кемінде 12
2)	автоклавтық 1 автоклавқа	кемінде 10, бірақ әр қосымша автоклавқа кемінде 5
3)	препараторлық-стерильдеу бөлмесі	кемінде 18
4)	Жуатын орын	кемінде 18
5)	қойма	кемінде 12
6)	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85
3.	Жұқпалы аймақта көзделеді:
1)	бокс алдындағы бөлмелері бар 5 -6 бокс	кемінде 9 кемінде 13
2)	Шұғыл-диагностикаға арналған үй-жай	кемінде 12
3)	автоклавтық 1 автоклавқа	кемінде 10, бірақ әр қосымша автоклавқа кемінде 5
4.	Жұқпалы блок:
1)	материалды қабылдау, тіркеу және оны бастапқы өңдеу бөлмесі	кемінде 6
2)	зоологиялық-паразитологиялық	кемінде 12
3)	материалды қабылдау және бастапқы өңдеуге арналған бөлмеден, себіндіні жұқтыруға, ашуға және себуге арналған бөлмеден, зарарсыздандыруға арналған мүкаммалдың және жұқтырылған малды күтіп-ұстауға арналған бөлмеден тұратын жұқтырылған малмен жұмыс істеу блогы	кемінде 48
4)	қорғаныш костюмін киюге арналған үй-жай	кемінде 6
5)	қорғаныш костюмін шешуге арналған үй-жай	кемінде 6

Ескертпе: шартты-таза аумақтың үй-жайлары таза аймақтың үй-жайларынан санитариялық өткізгішпен бөлінген.

Вирусологиялық зертханалар үй-жайларының жиыны және аудандары

3- кесте

р/с №	Үй-жайлардың атауы	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Зертхана меңгерушісінің кабинеті	кемінде 12
2.	Респираторлық вирустарды сәйкестендіруге арналған үй-жайлар:
1)	өсірінділердің тіндеріне және эмбриондарға жұқтыруға арналған кіреберісі бар бокс	кемінде 12
2)	люминесценттік бөлме	кемінде 10
3.	Энтеровирустарды сәйкестендіруге арналған үй-жайлар:
1)	өсірінділердің тіндеріне жұқтыруға арналған бокс алдындағы бөлмесі бар бокс	кемінде 12
2)	эталондық штаммдармен жұмыс істеуге арналған кіреберісі бар бокс	кемінде 12
3)	санитариялық вирусологияға арналған бокс алдындағы бөлмесі бар бокс	кемінде 12
4.	Тіндерден өсірінділерін дайындауға арналған үй-жайлар:
1)	кіреберісі бар бокс	кемінде 12
5.	Иммундық-ферменттік талдауға арналған үй-жай:
1)	кіреберісі бар бокс	кемінде 12
6.	Полимеразды тізбекті реакция жүргізуге арналған үй-жайлар:
1)	сынама дайындайтын аймақ	кемінде 12
2)	реакциялық қоспаларды дайындауға арналған аймақ	кемінде 10
3)	амплификациялау және детекциялау аймағы	кемінде 10
7.	2 автоклавқа арналған автоклав бөлмесі	кемінде 15
8.	Жуатын орын	кемінде 12
9.	Препараторлық-стерилизациялау бөлмесі	кемінде 6
10.	Ыдыстар, реактивтер, материалдар қоймасы	кемінде 6
11.	Талдау нәтижелерін тіркеуге, қабылдауға, сұрыптауға және беруге арналған бөлме	кемінде 8
12.	Персоналға арналған бөлме	кемінде 8
13.	Персоналға арналған санитариялық өткізгіш:
1)	сырт киімдерге арналған киім ілетін орын	1 шкафқа 0,4, бірақ кемінде 6
2)	1 торлы себезгі	кемінде 1
3)	арнайы киімге арналған киім ілетін орын	1 шкафқа 0,4, бірақ кемінде 6
14.	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85

Ескертпе: тіндердің өсірінділерін жұқтыру бойынша жұмыстарды, санитариялық вирусология бойынша зерттеулерді орындауды және эталондық штаммдармен жұмыс жүргізуді кіреберісі бар бокста жеке биологиялық қауіпсіздік шкафтарын орнатқан жағдайда жүргізуге жол беріледі.

Паразитологиялық зертханалар үй-жайларының жиыны және аудандары

4–кесте

р/с №	Үй-жайлардың атауы	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Талдау нәтижелерін қабылдау, тіркеу және беру бөлмесі	1 жұмыс орнына 6, бірақ кемінде 12
2.	Гельминтологиялық зерттеулерге арналған үй-жайлар	1 жұмыс орнына 9, бірақ кемінде 12
3.	Серологиялық зерттеулер үй-жайы	кемінде 12
5.	Жедел диагностикаға арналған үй-жай	кемінде 12
4.	Шұғыл-диагностикаға арналған үй-жай	кемінде 12
5.	Жуатын орын	кемінде 9
6.	Арнайы киімге арналған киім ілетін орын	1 шкафқа 0,4, бірақ кемінде 6
7.	Персонал бөлмесі	кемінде 12
8.	Энтомологиялық зерттеулер бөлмесі	кемінде 12
9.	Қойма	кемінде 6
10.	Сыртқы киімге арналған киім ілетін орын	шкафқа 0,4, бірақ кемінде 6
11.	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85

Ескертпе: егер паразитологиялық зертхана микробиологиялық зертхананың құрамына кіретін болса, онда талдау нәтижелерін қабылдау, тіркеу және беруге арналған үй-жайлар, жуатын және күту бөлмесі микробиологиялық зертхананың осындай үй-жайларымен біріктірілуіне болады.

Санитариялық-химиялық зертханалардың және пестицидтер мен
нитраттардың қалдық мөлшерін анықтау бойынша зертханалардың
үй-жайларының жиыны және аудандары

5-кесте

р/с №	Үй-жайлардың атауы	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Еңбек гигиенасының талдау залы	кемінде 18
2.	Тағам гигиенасының талдау залы	кемінде 18
3.	Коммуналдық гигиенаның талдау залы	кемінде 18
4.	Пестицидтер мен нитраттарды анықтауға арналған талдау залы	кемінде 18
5.	Хроматографиялық	бір хроматографқа кемінде 6
6.	Атомдық-адсорбциялық	кемінде 10
7.	Сынамаларды дайындау және күлдеуге арналған үй-жай	кемінде 15
8.	Таразы	1 таразыға кемінде 4, бірақ кемінде 6
9.	Жуатын орын-дистилляторлық бөлме	кемінде 10
10.	Зертхана меңгерушісінің кабинеті	кемінде 12
11.	Мамандарға арналған жұмыс кабинеттері	бір адамға кемінде 4
12.	Реактивтерді сақтауға арналған үй-жайлар	кемінде 10
13.	Үлгілерді тіркеу, қабылдау және нәтижелерін беру бөлмесі	кемінде 6
14.	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85

Полимерлер мен басқа да химиялық заттардың токсикологиясы
зертханаларының үй-жайларының жиыны және аудандары

6-кесте

р/с №	Үй-жайлар жиыны	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Меңгеруші кабинеті	кемінде 12
2.	Мамандарға арналған жұмыс кабинеттері	бір адамға кемінде 4
3.	Улау-ингаляциялық бөлме	кемінде 12
4.	Патоморфологиялық және биохимиялық зерттеулерге арналған үй-жай	кемінде 18
5.	Функционалдық (токсикологиялық) зерттеулерге арналған үй-жай	кемінде 18
6.	Санитариялық-химиялық зерттеулерге арналған үй-жай	кемінде 18
7.	Материалдық бөлме (сынамаларды дайындауға арналған бөлме)	кемінде 6
8.	Жуатын орын	кемінде 12
9.	Таразы бөлмесі	1 таразыға кемінде 4, бірақ кемінде 6

Электромагниттік өрістер мен басқа да физикалық факторлар
зертханаларының үй-жайларының жиыны және аудандары

7- кесте

р/с №	Үй-жайлар жиыны	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Меңгеруші кабинеті	кемінде 12
2.	Мамандарға арналған жұмыс кабинеттері	бір адамға кемінде 4
3.	Шу-діріл аппаратурасын сақтау үй-жайы	кемінде 10
4.	Электромагниттік өрістерді өлшейтін аппаратураны сақтауға, дайындауға, жөндеуге және баптауға арналған үй-жай	кемінде 10
5.	1 торлы себезгі	кемінде 1
6.	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85
7.	Сыртқы киімдерге арналған киім ілетін орын	кемінде 4

Радиологиялық зертханалар үй-жайларының жиыны және аудандары

8-кесте

р/с №	Үй-жайлар жиыны	Ауданы, м2
1	2	3
1.	Меңгеруші кабинеті	кемінде 12
2.	Мамандарға арналған жұмыс кабинеттері	бір адамға кемінде 4
3.	Сынамаларды қабылдауға және алғашқы өңдеуге арналған бөлме	кемінде 16
4.	Сынамаларды сақтауға және күлдеуге арналған үй-жай	кемінде 18
5.	Радиохимиялық (таза аймақ)	кемінде 20, бірақ бір жұмыс орнына кемінде 10
6.	Радиохимиялық (лас аймақ)	кемінде 20, бірақ бір жұмыс орнына кемінде 10
7.	Радиометрлік	кемінде 20
8.	Спектрометрлік	кемінде 18
9.	Жылжымалы аппаратураны сақтауға арналған үй-жай	кемінде 8
10.	Ыдыстарды, контейнерлерді, жабдықтарды, киім-кешекті және арнайы киімдерді дезактивациялауға арналған үй-жай	кемінде 20
11.	Сырт киімдерге арналған киім ілетін орын	кемінде 4
12.	1 торлы себезгі	кемінде 1
13.	1 унитазды дәретхана	кемінде 0,85

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 2-қосымша

Қорғаныш костюмін қолдануға қойылатын талаптар

1. Орындалатын жұмыстардың сипатына байланысты қорғаныш костюмдерінің мынадай түрлері пайдаланылады:
1) 1-тип – пижама немесе комбинезон, медициналық аяқ киім, медициналық қалпақ, үлкен орамал (капюшон), обаға қарсы халат, оң қысымды респиратор-капюшон, мақта-дәке бетпердесі (шаңға қарсы респиратор, сүзетін немесе оттегі-оқшаулағыш газтұтқыш), көзілдірік, резеңке қолғаптар, орамал, шұлықтар, аяқ киімдер, резеңке етіктер;
2) 2-тип – пижама немесе комбинезон, медициналық аяқ киім, медициналық қалпақ, үлкен орамал (капюшон), обаға қарсы халат, мақта-дәке бетпердесі, резеңке қолғаптар, сүлгі, шұлықтар, аяқ киімдер, резеңке етіктер;
3) 3-тип – пижама, медициналық қалпақ, үлкен орамал, обаға қарсы халат, резеңке қолғаптар, сүлгі, шұлықтар, аяқ киімдер, галоштар;
4) 4-тип – пижама, қалпақ (кішкентай орамал), обаға қарсы халат (хирургиялық), шұлықтар, аяқ киімдер.
2. Комбинезондар және пижамалар тығыз матадан тігілуі тиіс (бөз немесе кенеп мата), алдыңғы жағынан тұмшаланып түймеленеді.
3. Обаға қарсы халат хирургиялық типі бойынша, бірақ одан айтарлықтай ұзындау (балтырының төменгі үштен біріне дейін) етіп тігіледі, бұл ретте оның етегі біріне бірі тереңірек кіріп қабысуы тиіс; белдігі және жағасындағы байламдары екі жаққа бөлек тігілген екі бөліктен құралады, жеңін байлау үшін бір ұзын таспа тігеді.
4. Обаға қарсы орамалды 90х90х125 см өлшемімен дайындайды.
5. Мақта-дәке бетпердесін ұзындығы 125 см және ені 50 см. дәкенің кесіндісінен дайындайды. Дәкенің кесіндісін сыртқы жиегінен ортасындағы екі жағынан 50 см ұзындықпен кеседі, содан соң дәке бөлігінің ортаңғы бөлігіне ұзынынан тұтас тегіс ұзындығы 25 см ені 17 см мақта қабатын салады. Дәке бөлігінің жиектері айқастырылып қайырылады.
6. Көзілдіріктің жалпақ, жиектері тығыз жанасатын, олардың герметикалығын қамтамасыз ететін иілген шынымен немесе кез-келген басқа құрылымдағы "жаздық" түрін қолданады.
7. Обаға қарсы костюмді жұқпалы материалмен жұмыс істейтін үй-жайға кіргенге дейін мынадай тәртіппен киеді: пижама (комбинезон), шұлық, аяқ киім, медициналық қалпақ, капюшон (үлкен орамал), обаға қарсы халат және етік. Халаттың жағасындағы жіптерді және халаттың белдігін алдыңғы жағынан сол жақ бүйірінде міндетті түрде ілмектеп байлайды, содан кейін жеңіндегі жіптерді байлап бекітеді. Респиратор (бетперде) ауызды және мұрынды жабуы тиіс, бетперденің жоғарғы жіптерін желке тұсында ілмектеп байлайды, төменгісі мұрынның қанаты жақтарына мақта тампондарын қойып, айқастырып байлайды. Көзілдірік нығыздалып орналасуы тиіс және ауа жібермеуіне тексерілуі тиіс.
8. Костюмді зарарсыздандыру үшін өңдеуге арналған дезинфекциялық ерітіндісі бар бөлек сыйымдылық көзделеді: етікті немесе галошты, костюмді шешу үдерісінде қолғаптағы қолдарды, мақта-дәке бетпердені, халатты, орамалды (капюшонды), сүлгіні, қолғапты. Көзілдірікті 70^о спиртке батырады.
9. Автоклавтаумен, қайнатумен немесе дезинфекциялау камерасында зарарсыздандыру кезінде костюмді тиісінше бикске, қабатталған қапқа салады.
10. Қолғап киілген қолдарды костюмнің әрбір бөлігін шешкеннен кейін дезинфекциялық ерітіндіге батыра отырып, костюмді мынадай тәртіппен шешеді:
1) етік немесе галошты жоғарыдан төмен қарай дезинфекциялық ерітіндіге молынан батырылған мақта тампонмен сүртеді, сүлгіні шығарады;
2) дезинфекциялық ерітіндіге батырылған мақта тампонмен костюмде болған жағдайда алжапқышты сүртеді, сыртқы бетін ішіне қаратып бүктейді;
3) егер олар жұмыс барысында қажет болған жағдайда, жеңқаптарды және қолғаптың екінші жұбын шешеді;
4) көзілдірікті екі қолмен алға қарай, жоғары және басының артына тартып шешеді;
5) мақта-дәке бетпердені оның сыртқы жағын бетке тигізбей шешеді;
6) халаттың жағасындағы жіптерді, белдікті шешеді және қолғаптың шетін төмен жіберіп жеңнің байламдарын ағытады, халатты шешіп, сыртқы бетін ішіне қаратып орайды;
7) орамалдың шеттерін бір қолмен желкеге жинап, абайлап шешеді;
8) қолғапты шешеді (қолғаптың тұтастығы сақталмағанына күдік болған кезде оларды дезинфекциялық ерітіндіде тексереді (бірақ ауамен емес);
9) етікті шешеді;
10) қорғаныш костюмді шешкеннен кейін қолдарын 70^о спиртпен өңдейді, содан кейін сабынды сумен мұқият жуады.

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 3-қосымша

нысан

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі РҰҚСАТ ҚАҒАЗ

_______________________________________________________ зертханасына
(ұйымның атауы)
_______________________________________________________ қоса алғанда
(микроорганизмдердің түрлері)
патогендігі _____________________________ топтың микроорганизмдерімен
___________________________________________________________ жүргізуге
(жұмыс түрлері: диагностикалық, тәжірибелік, өндірістік) берілді.
Мыналар негізінде:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

20____ жылғы "_____" _____________________

Берілген сәтінен бастап ___________________________ жыл бойы жарамды.

Режим комиссиясының
төрағасы

М.О.

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 4-қосымша

Патогендігі І-ІV топтардың микроорганизмдерінің сыныптамасы

Р/с №	Микроорганизмдердің атауы	Аталған микроорганизм тудыратын ауру
1	2	3
1. Бактериялар
I топ
1.	Yersinia pestis	Оба
II топ
2.	Bacillus anthracis	Күйдіргі
3.	Brucella abortus Brucella melitensis Brucella suis	Сарып ауруы
4.	Francisella tularensis	Туляремия
5.	Legionella pneumophila	Легионеллез
6.	Pseudomonas mallei	Сап
7.	Pseudomonas pseudomallei	Мелиоидоз
8.	Vibrio cholerae 01 токсигенді Vibrio cholerae non 01 токсигенді	Тырысқақ
III топ
9.	Bordetella pertussis	Көкжөтел
10.	Borrelia recurrentia	Қайталанбалы сүзек
11.	Campylobacter fetus	Абсцесстер, септицемиялар
12.	Campylobacter jejuni	Энтерит, холецистит, септицемия
13.	Clostridium botulinum	Ботулизм
14.	Clostridium tetani	Сіреспе
15.	Corynebacterium diphtheriae	Дифтерия
16.	Eryaipelothrix rhusiopathiae	Эризипелоид
17.	Helicobacter pylori	Гастрит, асқазанның және ұлтабардың ойық жаралары
18.	Leptospira interrogans	Лептоспироз
19.	Listeria monocytogenes	Листериоз
20.	Mycobacterium leprae	Алапес
21.	Mycobacterium tuberculosis Mycobacterium bovis Mycobacterium avium	Туберкулез
22.	Neisseria gonorrhoeae	Соз ауруы
23.	Neisseria meningitidis	Менингит
24.	Nocardia asteroids	Нокардиоз
25.	Pasterella multocida, haemolytica	Пастереллез
26.	Proactinomyces israelii	Актиномикоз
27.	Salmonella paratyphi A	Паратиф А
28.	Salmonella paratyphi B	Паратиф В
29.	Salmonella typhi	Іш сүзегі
30.	Shigella spp.	Дизентерия
31.	Treponema pallidum	Мерез
32.	Yersinia pseudotuberculosis	Жалған туберкулез
33.	Vibrio cholerae 01 токсигенді емес	Диарея
34.	Vibrio cholerae non 01 токсигенді емес	Диарея, жара инфекциялары, септицемия және басқалары
IV топ
35.	Aerobacter aerogenes	Энтерит
36.	Bacillus cereus, Bacillus subtilis	Тағамдық токсиноинфекция
37.	Bacteroides spp	Өкпе абсцессі, бактериемия
38.	Borrelia spp.	Кене спирохетозы
39.	Bordetella bronchiseptica Bordetella parapertussis	Бронхосептикоз Көкжөтелше
40.	Campylobacter spp	Гастроэнтерит, гингивит, периодонтит
41.	Citrobacter spp	Жергілікті қабыну процестері, тағамдық токсиноинфекциялар
42.	CIostridium perfringens, CIostridium novyi, CIostridium septicum, CIostridium hiatolyticum, CIostridium bifermentans.	Газды гангрена
43.	Escherichia coli	Энтерит
44.	Eubacterium endocarditidis	Септикалық эндокардит
45.	Eubacterium lentum Eubacterium ventricosum	Қайталама септицемия, Абсцестер
46.	Flavobacterium meningosepticum	Менингит, септицемия
47.	Haemophilus influenza	Менингит, пневмония, ларингит
48.	Hafnia alvei	Холецистит, цистит
49.	Klebsiella ozaenae	Озена
50.	Klebsiella pneumoniae	Пневмония
51.	Klebsiella rhinoscleromatis	Риносклерома
52.	Mycobacterium spp. Mycobacterium рhotochromogens Mycobacterium scotochromogens Mycobacterium nonphotochromogens Mycobacterium rapid growers	Микобактериоздар
53.	Micoplasma hominis 1 Micoplasma hominis 2 Micoplasma pneumoniae	Жергілікті қабыну процестері, пневмония
54.	Propionibacterium avidum	Сепсис, абсцесстер
55.	Proteus spp.	Тағамдық токсиноинфекция, сепсис, жергілікті қабыну процестері
56.	Pseudomonas aeruginosa	Сепсис, Жергілікті қабыну процестері
57.	Salmonella spp.	Сальмонеллез
58.	Serratia marcescens	Сепсис, жергілікті қабыну процестері
59.	Staphylococcus spp.	Тағамдық токсиноинфекция, септицемия, пневмония
60.	Streptococcus spp	Пневмония, тонзиллит, полиартрит, септицемия
61.	Vibrio sрр., Vibrio parahaemolyticus, Vibrio mimicus, Vibrio fluviales, Vibrio vulnificus, Vibrio alginolyticus	Диарея, тағамдық токсикоинфекция, жаралық инфекция, септицемия және басқалары
62.	Yersinia enterocolitica	Энтерит, колит
63.	Actinomyces albus	Актиномикоз
2. Риккетсилер
IІ топ
64.	Rickettsia prowazekii	Эпидемиялық бөртпе сүзек, Брилль ауруы
65.	Rickettsia typhi	Көртышқандық бөртпе сүзек
66.	Rickettsia rickettsii	Жартасты таудың таңбалы қызбасы
67.	Rickettsia tsutsugamushi	Цуцугамуши қызбасы
68.	Coxiella burnetii	Коксиеллез (Ку қызбасы)
IIІ топ
69.	Rickettsia sibirica	Солтүстік Азияның кене бөртпе сүзегі
70.	Rickettsia conorii	Ортатеңіздік таңбалы қызба
71.	Rickettsia sharoni	Израиль қызбасы
72.	Rickettsia sp. Now	Астрахань қызбасы
73.	Rickettsia acari	Везикулезді риккетсиоз
74.	Rickettsia australis	Солтүстік Квинслендтің кене бөртпесі сүзегі
75.	Rickettsia japonica	Жапондық таңбалы қызба
76.	Rickettsia sp. Now	Африкалық қызба
77.	Rickettsia sp. Now штамм "ТТТ"	Тайландтық кене риккетсиозы
3. Эрлихилер (Ehrlichiae тұқым тармағы, Rickettsiaceae тұқымдасы)
III топ
78.	Ehrlichia sennetsu	Сеннетсу ауруы
79.	Ehrlichia canis	Атауы жоқ
80.	Ehrlichia chaffeensis	Атауы жоқ
4. Грибоктар
II топ
81.	Blastomyces brasiliensis, dermatitidis	Бластомикоз
82.	Coccidioides immitis	Кокцидиоидоз
83.	Histoplasma capsulatum	Гистоплазмоз
III топ
84.	Aspergillus flavus Aspergillus fumigatus	Аспергиллез
85.	Candida albicans	Кандидоз
86.	Cryptococcus neoformans	Криптококкоз
IV топ
87.	Absidia corymbifera	Мукороз
88.	Aspergillus niger, Aspergillus nidulans	Аспергиллез
89.	Candida brumptii, Candida crusei, Candida intermedia, Candida pseudotropicalis, Candida tropicalis, Candida guillermondii	Кандидоз
90.	Cephalosporium acremonium, Cephalosporium cinnabarium	Цефалоспориоз
91.	Epidermophyton floccosum	Эпидермофитилер
92.	Geotrichum candidum	Геотрихоз
93.	Microsporum spp.	Микроспория
94.	Mucor musedo	Мукороз
95.	Penicillium crustosum, Penicillium luteo-viride, Penicillium notatum	Пенициллиоз
96.	Pityrosporum orbiculare	Түрлі-түсті теміреткі
97.	Rhizopus nigricans	Мукороз
98.	Trichophyton spp.	Бассүйек мукозы
99.	Trichosporon cerebriforme	Түйінді трихоспория
5. Қарапайымдылар
III топ
100.	Leishmania donovani	Висцеральды лейшманиоз
101.	Plasmodium vivax, Plasmodium falciparum, Plasmodium malariae	Безгек
102.	Trichomonas vaginalis	Несептік-жыныстық трихомониаз
IV топ
103.	Acanthamoeba culbertsoni, spp	Менингоэнцефалит
104.	Babesia caucasica	Бабезиаз
105.	Balantidium coli	Балантидиаз
106.	Entamoeba hystolytica	Амебиаз
107.	Isospora belli Lamblia intestinalis	Энтерит
108.	Naegleria spp.	Менингоэнцефалит
109.	Pentatrichomonas hominis	Колит
110.	Leishmania tropica major	Тері лейшманиозы
111.	Toxoplasma gondii	Токсоплазмоз
6. Вирустар
I топ
112.	Filoviridae: вирусы Марбург и Эбола	Геморрагиялық қызба
113.	Arenaviridae:вирус лимфоцитарлық хориоменингиттің вирусы Ласса, Хунин, Мачупо, Себио	Геморрагиялық қызбалар Лимфалық хореоменингиттер
114.	Poxviridae: Табиғи шешектің вирусы (variola), маймыл шешегінің вирусы(Monkeypox) -	Адамның табиғи шешегі Маймылдардың шешегі
115.	Herpesviridae Маймылдық вирус В	Созылмалы энцефалит, энцефалопатия
II топ
116.	Togaviridae Аттың вирустары энцефаломиелиттер: (Венесуэльдық- ВНЭЛ, Шығыстық -ВЭЛ, Батыстық- ЗЭЛ).	Маса энцефалиттері, энцефаломиелиттер,
	Семлики, Бибару, Чикунгунья, О’Ньонг-Ньонг, Карельдік, Синдбис, реки Росс, Майяро, Мукамбо Сагиума қызбаларының вирустары	Қызба аурулары
117.	Flaviviridae: Кешенді кене энцефалиті (КЭ) вирустары: Алма-Арасан, Апон, Лангат, Негиши, Повассан, Шотландтық қой энцефаломиелиті, Киассанур орманы аурулары, Омбы геморрагиялық қызбасы (ОГҚ), Жапон энцефалиті кешенінің вирустары (ЯЭ), Батыс Ніл, Ильеус, Росио, Сент-Луис:, энцефалиттері, Усуту, Муррея Карши алқабы энцефалиті, Кунжин, Сепик, Вессельсборн Зика, Риобраво, Денге, Сокулук Сары қызба вирусы, С гепатиті вирусы. G гепатиті вирусы	Энцефалиттер, энцефаломиелиттер Геморрагиялық қызба Энцефалиттер, менингоэнцефалиттер Қызба аурулары Геморрагиялық қызба Парентеральдық гепатит, бауырдың гепатоцеллюлярлық ісігі
118.	Bunyaviridae, Калифорниялық энцефалит кешені, Ла-Кросс, Джеймстаунканьон, Инко, Тягиня энцефалиттері, С-вирусы кешені Анеу, Мадрид, Орибока, Осса, Рестан және басқалары Сицилии, Неаполя, Рифт-валли, Тоскана москит қызбасы вирустары және басқалары Ганджам, Конго, Дугбе, Қырым геморрагиялық қызбасы вирусы Хантаан, Сеул, Пумала, Чили, Аидо вирустары және басқалары	Энцефалит, энцефаломиелит, менингоэнцефалит, менингеальдық синдромымен және артритпен қызба аурулары Қызба аурулары Миозиттер және артриттер Энцефалиттер және артриттармен және миозиттармен қызба аурулары Менингеальдық синдроммен қызбалар Геморрагиялық қызба, бүйрек синдромы бар (БСГҚ) және өкпе синдромы бар геморрагиялық қызба
119.	Reoviridae, Кемерово, Колорадо кене қызбасының, қойдың Көк тілі, Чангвинола, Орунго және басқа вирустар	Менингеальдық синдромы және артриттары бар қызбалар
120.	Rhabdoviridae, Көше құтырмасы вирусы Дикования, Лагос-бат	Құтырма Жалған құтырма және энцефалопатия
121.	Picornaviridae, Аусыл вирусы	Аусыл
122.	Arenaviridae: лимфоцитарлық хориоменингит вирустары, Токарибе, Пичинде	Астениялық менингиттер және менингоэнцефалиттер
123.	Hepadnaviridae: В гепатиті вирусы	Парентеральдық гепатит
124.	Retroviridae Адамның иммун тапшылығы вирусы (АИТВ-1, АИТВ-2) Т вирустары – адамның жасушалық лейкозы (HTLV-1,2)	ЖИТС Т-адамның жасушалық лейкозы
125.	NODAVIRIDAE Д (дельта) және Е гепатиті вирустары	Инфекциялық гепатиттер
126.	Коронавиридтар - Вирус SARS	ТОРС
127.	Агент - Крейцфельд - Якоб ауруларының қоздырғышы Адамның трансмиссивтік кеуекті энцефалопатиясы қоздырғышы Адамның оливопонтоцеребеллярлық атрофиясы қоздырғышы Түйреуіштер Ірі қараның кеуекті энцефалопатиясы қоздырғышы	Крейцфельд-Якоб аурулары, Герстмана-Страусслер синдромы, Амиотрофикалық лейкоспонгиоз (Белоруссия) Оливопонтоцеребллярлық атрофия 1-түрі Якутия, Шығыс Сібір) Қой және ешкінің жітіге жақын энцефалопатиясы Сиыр құтырмасы
III топ
128.	Orthomyxoviridae: Тұмау вирустары	Грипп: А, В, С
129.	Picornaviridae: полиомиелит вирустары, жабайы штаммдар А гепатитінің вирусы жіті геморрагиялық конъюнктивит вирусы, энтеровирус -70 типіндегі	Полиомиелит А гепатиті, энтеральдық гепатит Геморрагиялық коньюктивит
130.	Herpesviridae қарапайым ұшық вирустары 1 және 2 типті, Желшешек вирустары- герпе - зостер -қарамық 6 типті ұшық вирусы (HBLV-HHV6) Цитомегалия вирустары Эпштейн-Барр вирустары	Қарапайым ұшық вирустары: неонатальдық жұқтыру, еркектің гениталдық ұшығы, менингиттер, желшешек, құрсау ұшықтық теміреткі Адамның В лимфоциттерінің зақымдануы, тұқымдық экзантемасы, лимфопролиферативтік аурулар Цитомегалия Инфекциялық мононуклеоз, Беркит лимфомасы, назофаренгиальдық Карцинома
IV топ
131.	Adenoviridae: Барлық түрдегі аденовирустар	ЖРВИ, пневмониялар, конъюнктивиттер
132.	Reoviridae, Адамның реовирустары Адамның ротавирустары, бұзаудың диареялық вирусы Небраски (NCDV)	- риниттер, гастроэнтериттер - гастроэнтериттер және энтериттер
133.	Picornaviridae, А және В тобының Коксаки вирустары ECHO вирустары Энтеровирустар - 68-71 түріндегі Адамның риновирустары - 130 түрде Кардиовирустар: энцефаломиокардит вирустары және Менго вирусы	ЖРВИ, Борнхольм, герпангин, полиневриттер аурулары, сероздық менингиттер, диареялар, ЖРВИ, полиневриттер, увеиттер сероздық менингиттер, коньюнктивиттер, ЖРВИ Конъюнктивит, герпангин, ЖРВИ, полиневрит ЖРВИ, полионевриттер, Энцефаломиокардиттер, перикардиттер вирустары
134.	Coronaviridae Адамның коронавирустары	ЖРВИ (температурасыз профуздық тұмау), энтерит
135.	Caliciviridae: Норфолк вирусы	Жіті гастроэнтерит
	Paramyxoviridae: адамның парагрипп вирусы 1-4 типті респираторлық-синцитиальдық вирус (PC-вирус), эпидемиялық паротит вирусы, қылша вирусы Ньюкаслск ауруы вирусы	ЖРВИ, бронхопневмония Пневмония, бронхиттер, бронхиолиттер, эпидемиялық паротит Қызылша Коньюктивит
136.	Togaviridae род Rubivirua: қызамық вирусы	Қызамық
137.	Rabdoviridae, Род Vesiculovirus: везикулярлық стоматит вирусы	Везикулярлық стоматит
138.	Poxviridae: Сиыр шешегінің вирусы, эктромелия вирусы, Сауыншылар түйіндерінің вирусы Орфавирус контагиоздық моллюскінің вирусы Тана және Яба вирустары	Сиыр шешегі Тышқандардың эктромелиясы Сауыншылар қолының созылмалы ауруы Контагиоздық пустулярлық дерматит Терінің және шырышты қабықтың контагиоздық моллюскі Тана және Яба
7. Хламидиилер
II топ
139.	Chlamydia psittaci	Орнитоз-пситтакоз
III топ
140.	Chlamydia trachomatis	Трахома, урогениталды хламидиоз
141.	Chlamydia paratrachomatis	Трахомоға ұқсас коньюктивит
142.	Chlamydia veneral lymphagranulema	Жыныстық лимфогранулемасы, шап лимфа түйіндердің зақымдануы
Биологиялық жолмен пайда болған улар
II топ
143.	Ботулиндік улардың барлық түрлері	Ботулизм
144.	Сіреспе токсині
145.	Қарақұрт өрмекшісінің уы
III топ
146.	Микотоксиндер	Микотоксикоздар
147.	дифтериялық токсин
148.	Стрептококк токсині А тобы
149.	Стафилококк токсиндері
150.	Жыланның улары (әбжылан, эфы, гюрзы және басқалар)

Ескертпе: аттенуирленген штаммдар I-II топтардың қоздырғыштарының аттенуирленген штаммдарын патогендігі 3-ші топтың микроорганизмдеріне жатқызады. III - IV топтардағы қоздырғыштардың аттенуирленген штаммдарын патогендігі 4-ші топқа жатқызады.

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 5-қосымша

Бекітемін
Зертхана меңгерушісі

______________________________
(Т.А.Ә.)
"_____"_______________________

Патогендігі I –II топтардың микроорганизмдерінің штаммдарын жою
АКТІСІ

20 __ жылғы " __ " _______ № ___

Біз, төменде қол қойған, _________________________________________
__________________________________________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә.)
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
(рұқсатты берген адамның лауазымы және Т.А.Ә., рұқсаттың нөмірі және уақыты) берген рұқсатқа сәйкес
__________________________________________________________________
патогенді микроорганизмді
________________________________________________________
(штаммдардың №, №, түрлерінің атауы, объектілер саны)
__________________________________________________________________
автоклавтау ______________________________________ немесе
(автоклавтау режімі)
__________________________________________________ ерітіндіге салу
(дезинфекциялық ерітіндінің атауы, оның концентрациясы, зарарсыздандыру уақыты) арқылы жойдық.

Патогенді микроорганизмдің жойылған күні ____________________

Қолдары: _________________________

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 6-қосымша

Бекітемін
Зертхана меңгерушісі

_____________________________
(Т.А.Ә.)
_____________________________
"_____"______________________

Себу немесе жою мақсатында патогендігі I –IV топтардың
құрғақ микроорганизмдері бар ампуланы(ларды) ашу
АКТІСІ

20___ жылғы "__"_______ №___
Біз, төменде қол қойған, ____________________________________________
_____________________________________________________________________
(лауазымы, Т.А.Ә)
_____________________________________________________________________
берген рұқсатқа сәйкес
_____________________________________________________________________
(рұқсат берген адамның лауазымы және Т.А.Ә., рұқсаттың нөмірі және уақыты)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________ (микроорганизмді себу немесе жою)
мақсатында құрғақ микроорганизмі
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(түрінің атауы, штаммның №, объектілердің саны)
бар ампуланы(ларды) аштық.
Патогенді микроорганизмнің қалдықтары бар ампула(лар)
_____________________________ __________________________ автоклавтау
(күні) (автоклавтау режімі)
немесе
_____________________________________________________________________
(дезинфекциялық ерітіндінің атауы, оның концентрациясы, зарарсыздандыру уақыты)
__________________________________ салу арқылы зарарсыздандырылды.

Ампуланың (ларды) ашылған күні ______________________________________

Қолдары:______________________________

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 7-қосымша

Бекітемін:
Ұйым басшысы
___________________________
(Т.А.Ә.)
___________________________
"_____" ___________________

Патогендігі I-II топтардың патогенді биологиялық агенттерін
және III-IV топтардың коллекциялық микроорганизмдерін зертхана
(ұйым) ішінде беру
АКТІСІ

20___жылғы __"_______ №___

Біз, төменде қол қойған, ____________________________________________
_____________________________________________________________________
(патогенді микроорганизмді беретін адамның лауазымы, Т.А.Ә.)
_____________________________________________________________________
(патогенді микроорганизмді алатын адамның лауазымы, Т.А.Ә.)
зертхана (бөлім) меңгерушісінің _____________________________________ өкіміне ____________________________ сәйкес патогенді микроорганизмді
___________________________________ беруге осы актіні жасадық:
_____________________________________________________________________
(штаммның №, №, түрінің атауы, объектілердің саны)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Берілген күні _______________________________________________________
Берді:_______________________________________________________________
(Т.А. Ә., қолы)
Қабылдады:___________________________________________________________
(Т.А. Ә., қолы)

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 8-қосымша

Бекітемін
Зертхана меңгерушісі
_____________________________
(Т.А.Ә.)
_____________________________
"_____"______________________

Патогендігі I- II топтардың микроорганизмдерін уақытша сақтауға
(сақтаудан кейін) беру
АКТІСІ

20___ жылғы __"_______№___
Біз, төменде қол қойған, ____________________________________________
_____________________________________________________________________
(патогенді микроорганизмді беретін адамның лауазымы, Т.А.Ә.)
зертхана (бөлім) меңгерушісінің ______ өкіміне сәйкес микроорганизмді ______________________________________ беруге осы актіні жасадық:
_____________________________________________________________________
(түрінің атауы, штаммның №№, объектілердің саны, беру шарты: қайта себу құқығымен, құқынсыз)
Қаптамаланған _______________________________________________________
Мөр басылған ________________________________________________________
(мөрдің баспа-таңбасы, мөр иесінің Т.А.Ә.)
Көрсетілген микроорганизмдер _____________________________ орналасқан
(бөлменің, сейфтің және тоңазытқыштың №№)
Бір уақытта берілді _________________________________________________
(есеп құжаттамасының атауы, сейфтің кілті)
Берілген күні _______________________________________________________
Берді: ______________________________________________________________
(Т.А.Ә., қолдары)
Қабылдады:___________________________________________________________
(Т.А.Ә., қолдары)

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 9-қосымша

Бекітемін:
Ұйым басшысы
_____________________________
(Т.А.Ә.)
_____________________________
"_____" _____________________

Патогендігі I- IV топтардың микроорганизмдерін ұйымнан тыс беру
АКТІСІ

20___жылғы __"_______№___
Біз, төменде қол қойған, ___________________________________________
____________________________________________________________________
(микроорганизм беретін адамның лауазымы, Т.А.Ә., беру орны)
____________________________________________________________________
(микроорганизмді алатын адамның лауазымы, Т.А.Ә.)
ұйым басшысының ____________________________________ өкіміне сәйкес
микроорганизмдерді беру туралы
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(штаммның №, №, түрінің атауы, объектілердің саны, қаптамалау түрі)
осы актіні _________________________________________________ жасадық.
Берілген күні ______________________________________________________
Берді: _____________________________________________________________
(Т. А. Ә., қолы)
Қабылдады:__________________________________________________________
(Т. А. Ә., қолы)

"Зертханаларға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар" санитариялық
қағидаларына 10-қосымша

Ұйымның типографиялық Бақылау қызметтеріне
дайындалған мөртабаны

Арнайы жүкті тасымалдауға рұқсат беру
Өкіліне (деріне) ____________________________________________________
(ұйымның атауы)
_____________________________________________________________________
(Т.А.Ә., лауазымы)
ол (олар) ___________________________________________________________
арнайы жүк-сәлемдемені ______________________________________________
(микроорганизмнің атауы)
тасымалдауына берілді.
арнайы жүк қаптамаланған_____________________________________________
(қаптамалау түрі)
__________________________________ бедері бар сүргімен мөр басылған
(зертхана атауы)
№_________________ және ақ матамен тігілген және сондай бедері бар сүргімен мөр басылған ағаш сәлемдеме жәшігіне салынған.
Арнайы жүк жарылысқа қауіпті емес, өртке қауіпті емес, қараудың және бақылаудың барлық түріне жатпайды. Арнайы жүкті тасымалдауға
_______________________________ рұқсат берілді.
(көліктің түрі)

Ұйымның басшысы ____________________________
(қолы)

Елтаңбасы бар мөр