О внесении изменений и дополнений в постановление Правительства Республики Казахстан от 31 марта 2012 года № 414 "О Стратегическом плане Агентства Республики Казахстан по делам спорта и физической культуры на 2012 - 2016 годы и признании утратившими силу некоторых решений Правительства Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2013 года № 1537. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 15 апреля 2015 года № 238

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 15.04.2015 № 238.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Внести в постановление Правительства Республики Казахстан от 31 марта 2012 года № 414 «О Стратегическом плане Агентства Республики Казахстан по делам спорта и физической культуры на 2012 – 2016 годы и признании утратившими силу некоторых решений Правительства Республики Казахстан» (САПП Республики Казахстан, 2012 г., № 41, ст. 550) следующие изменения и дополнения:
в Стратегическом плане Агентства Республики Казахстан по делам спорта и физической культуры на 2012 – 2016 годы, утвержденном указанным постановлением:
раздел 2 изложить в новой редакции:
«2. Анализ текущей ситуации
1. Формирование здорового образа жизни казахстанцев посредством занятий физической культурой и спортом
Развитие массового спорта в стране
Основные параметры развития регулируемой отрасли или сферы деятельности.
В 2012 году деятельность отрасли была направлена на выполнение Стратегического плана развития Казахстана «Казахстан 2030», Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2020 года, а также Государственной программы «Саламатты Қазақстан» на 2011 – 2015 годы.
В реализацию Стратегического плана на 2011 – 2015 годы осуществлен ряд организационных мер, направленных на дальнейшее развитие инфраструктуры спорта и улучшение материально-технической базы спорта республики в целях приближения к требованиям международных стандартов и развития массового спорта в стране.
В этот период проводилась работа по совершенствованию нормативной правовой базы отрасли. Были внесены поправки в некоторые законодательные акты по вопросам физической культуры и спорта, разработаны и утверждены подзаконные нормативные правовые акты.
За этот период наблюдается устойчивая тенденция роста числа занимающихся физической культурой и спортом. Если к началу реализации Государственной программы физической культуры и спорта на 2007–2014 годы в 2007 году число занимающихся спортом составляло 2,3 млн. человек (15 %) от населения страны, в 2008 году возросло до 2,35 млн. человек, в 2009 году – 2,4 млн. человек, в 2010 году – 2,8 млн. человек (17,7 %), в 2011 году – 3,3 млн. человек или 20,0 %, в 2012 году – 3,6 млн. человек или 21,6 %.
За рубежом массовый спорт в первую очередь является механизмом оздоровления населения, достижения самореализации, самовыражения и развития, а также средством борьбы против асоциальных явлений. Поэтому государства придают вопросам развития массового спорта особую значимость, ставя основной целью вовлечение населения в занятия массовым спортом. Основными характеристиками процессов развития массового спорта являются: повышение роли государства в поддержке массового спорта, а также всех форм организации деятельности в данной сфере, использование массового спорта в профилактических и лечебных мероприятиях, профилактика негативных социальных явлений, использование спорта в нравственном, эстетическом и интеллектуальном развитии молодежи.
Влияние данных процессов привело к росту доходов от:
1) спортивных зрелищ и сектора спортивных услуг;
2) увеличения объемов спортивного телерадиовещания;
3) развития физкультурно-оздоровительной инфраструктуры с учетом потребностей населения;
4) многообразия форм обслуживания, методов и средств предложения услуг массового спорта.
На сегодняшний день количество проводимых по всей стране спортивно-массовых и физкультурно-оздоровительных мероприятий возрастает, только в 2011 – 2012 гг. проведено свыше 18 тысяч спортивно-массовых мероприятий, в которых приняли участие свыше 4,1 млн. человек.
За прошедший четырехлетний период традиционными стали спартакиады, турниры по видам спорта, соревнования среди спортивных семей «Стартуем вместе», массовые забеги, а также месячник по сдаче Президентских тестов, в каждом из которых принимает участие более 2 млн. человек.
Впервые в 2011 году по всей территории Казахстана одновременно стартовал традиционный международный «Олимпийский день бега», состоялись первые «Молодежные игры».
Активное развитие получили национальные виды спорта, которыми по итогам 2012 года занимаются свыше 229,9 тыс. человек (в 2010 году – 166 тыс. человек, 2011 г. – 208,4 тыс. человек). Этому способствовало проведение ежегодных чемпионатов, республиканских и международных турниров, в том числе первый чемпионат мира по тогызкумалак, первые молодежные игры, чемпионаты мира и Азии по «қазақ күресі», игры народного спорта на призы Президента Республики Казахстан, открытие в спортивных школах и клубах отделений по национальным видам спорта.
Важным начинанием в развитии сельского спорта стало создание республиканского сельского физкультурно-спортивного общества «Ел Қайраты».
Введены 3-х часовые занятия по физической культуре в 6769 общеобразовательных школах, что составляет 98 % от их общей численности.
В стране действует свыше 24 тысяч коллективов физической культуры, в которых занимаются свыше 803 тысяч детей в спортивных секциях или 33 % от общего числа учащихся общеобразовательных школ (2,5 млн. школьников). В республике действует 1978 спортивных клубов, в том числе 106 детско-юношеских клубов физической подготовки, 662 детских подростковых клуба, 1010 физкультурно-оздоровительных клубов и 164 профессиональных клуба по видам спорта, где занимается 376 тысяч человек.
Необходимо отметить, что за прошедшие три года наметилась динамика роста количества лиц с ограниченными возможностями здоровья, привлеченных к занятиям физической культурой и спортом.
В стране более 486 тысяч инвалидов, составляющих 3 % населения, из них 45 % человек не имеют противопоказаний к занятиям спортом.
Наблюдается рост лиц с ограниченными физическими возможностями систематически занимающихся физической культурой и спортом с 15 505 человек (7,7 %) в 2011 году до 16 643 человек (8,3 %) по итогам 2012 года.
Сегодня в республике 193 инвалида являются действующими мастерами спорта Республики Казахстан по различным видам спорта. В 2011 году 57 человек выполнили нормативы мастера спорта, 9 мастера спорта международного класса.
Ежегодно организуются и проводятся более 70-ти спортивно-массовых мероприятий республиканского и международного уровней среди спортсменов-инвалидов, в которых принимают участие более 5 тыс. человек.
Следствием развития массового физкультурно-спортивного движения в стране являются высокие достижения отечественных спортсменов на Олимпийских и Азиатских играх, чемпионатах мира и Азии.
Важным вопросом развития физической культуры и спорта является подготовка кадров для отрасли.
В настоящее время в республике подготовкой специалистов в отрасли спорта занимаются 17 высших учебных заведений, из них осуществляющих профессиональную деятельность по повышению квалификации тренерско-преподавательского состава одно – Казахская Академия спорта и туризма.
В настоящее время в сфере физической культуры и спорта работают штатных физкультурных работников – 40 647 человек, что на 1 061 человек больше уровня 2011 года.
Из общего числа физкультурных работников соответствующее образование имеют 37 952 чел., в том числе высшее – 32 809, среднее специальное – 5 143.
Количество работников на селе имеющих физкультурное образование – 18 079 чел., в том числе имеющих высшее образование по физической культуре – 15260 чел., среднее специальное образование по физической культуре – 2819 чел.
Из общей численности работников физической культуры 60,6 % – учителя в школах, лицеях, колледжах и ВУЗах, 9,1 % – работники спортивных организаций, 23,7 % – тренерско-преподавательский состав, 3,7 % - методисты по спорту и 2,9 % – другие физкультурные работники – массажисты, инструктора лечебной медицины и прочие.
Количество спортивных сооружений по всей республике выросло с 31 266 единиц в 2010 году, до 32 614 единиц в 2011 году и по итогам 2012 года составило 33 347 единиц, из них 21 450 единиц приходится на сельскую местность.
При этом проведенный анализ и инвентаризация спортсооружений страны показали, что в их числе объектов физкультурно-спортивного назначения всего 6 тыс. 999, спортивных школ – 1 тыс. 383, львиную долю составляет количество спортзалов в учреждениях образования – 24 тыс. 938.
В рамках подготовки и проведения 7-х зимних Азиатских игр в г.г. Астане и Алматы были построены современные спортивные объекты. Полностью реконструированы «Медеу», «Шымбулак» и Дворец спорта имени Б. Шолака в Алматы с пристройкой раскаточного катка. В республике построены крытый футбольный стадион «Астана-Арена», рассчитанный на 30 тысяч посадочных мест, республиканский велотрек «Сарыарка», раскаточный каток возле Дворца спорта «Казахстан», конькобежный стадион «Алау», комплекс лыжных и биатлонных стадионов «Алатау», международный комплекс лыжных трамплинов в Алматы.
Анализ основных проблем.
Вместе с тем, наряду с положительными тенденциями развития существуют проблемы, тормозящие развитие отечественного спорта:
1. Низкий уровень материально-технической базы и спортивной инфраструктуры:
1) одной из проблем является слабое недостаточное развитие спорта на селе, и прежде всего из-за отсутствия материально-технической базы. Из имеющихся в сельской местности 4483 спортивных залов, 3650 находятся в общеобразовательных школах и используются для проведения учебных занятий, только 20 % спортивных залов доступны для занятий всего населения;
2) ощущается недостаток не только спортивных сооружений, но и спортивного инвентаря и оборудования в организациях, учебных заведениях, по местожительству населения и местах массового отдыха.
2. Слабое развитие массового спорта. Слабо поставлена работа по местожительству населения, недостаточно развита сеть подростковых клубов, практически нет простейших спортивных площадок и сооружений по местожительству и местах массового отдыха. Особо остро стоит проблема развития спорта на селе. Имеющиеся спортивные объекты остаются недоступными для большинства населения республики. Остается также и актуальной проблема неактивного участия самих граждан к систематическим занятиям физической культурой и спортом.
3. Отсутствуют методисты по спорту в сельской местности. Как показывает, анализ в 6998 поселках работает всего 784 методиста, что составляет 12 %.
Кроме этого, в целом существует потребность в повышении квалификации тренерско-преподавательского состава отрасли, путем обучения по различным программам стажировки, магистратуры, как в казахстанских, так и зарубежных организациях образования.
Для совершенствования норм действующего законодательства Республики Казахстан в сфере физической культуры и спорта, в настоящее время вносятся изменения и дополнения в проект Закона Республики Казахстан «О физической культуре и спорте» в новой редакции.
Оценка основных внешних и внутренних факторов.
Оценка имеющихся факторов свидетельствует о принятых мерах по совершенствованию физического воспитания детей дошкольного и школьного возраста, физическому воспитанию учащихся и студентов учебных заведений, физкультурно-массового движения среди населения, физической подготовки и спорта среди инвалидов, подготовке спортивного резерва и спортсменов международного класса, пропаганде физической культуры и спорта.
На развитие физической культуры и спорта воздействует ряд внешних факторов, в основном социально-экономических и связанных с глобализацией. При рассмотрении внутренних факторов выделяются следующие основные аспекты: недостаточное урегулирование физической активности населения, что обусловлено высокими ценами на обеспечение досуга в спортивных центрах и недостаточном количестве спортивных сооружений. Недостаточно ведется пропаганда физической культуры и спорта среди детей, подростков и взрослого населения.
2. Повышение конкурентоспособности казахстанского спорта на мировой спортивной арене.
Основные параметры развития регулируемой отрасли или сферы деятельности.
В соответствии с Международной хартией физического воспитания и спорта от 1978 года с последующими внесенными дополнениями различные страны в зависимости от специфики социально-экономического и политического устройства определяют государственное регулирование развития отрасли, в частности, доступность занятий массовым спортом без дискриминации по каким-либо признакам и создание сети спортивных сооружений.
Так, опыт развития отрасли стран ближнего и дальнего зарубежья осуществляется по следующим основным направлениям: массовый спорт, спорт высших достижений, инвалидный спорт, развитие спортивной инфраструктуры, подготовка специалистов.
Основополагающим в подготовке спортсменов высокого класса являются использование современных научных технологий в спортивных тренировках, а также постоянное совершенствование методики подготовки, и в стране остается серьезной проблемой развитие отечественной спортивной науки. Тренерско-преподавательский состав республики в большинстве своем работает по методикам, разработанным в «советский» период.
В Финляндии организации, занимающиеся спортивной наукой, имеют законодательно признанное право на прямое государственное финансирование. При этом не менее 20 % учебного времени подготовки специалистов в сфере физической культуры и спорта отводится научным изысканиям. Кроме того, государство поддерживает организацию любой формы собственности, где ведутся научные исследования в области спорта и физических упражнений.
К примеру, в США школьный, студенческий и массовый спорт целиком является прерогативой местной власти. Основную долю расходов на детско-юношеский и студенческий спорт несут местные бюджеты в Канаде, Франции, Италии, Финляндии и ряде других стран. В Финляндии и Норвегии 80 % отчислений на спорт направляется на строительство спортивных объектов для всеобщего пользования и развитие детского и юношеского спорта. Казахстанское распределение обратное: 80 % идет на команды мастеров и лишь 20 % – на детский спорт. Между тем, спортивная система страны должна создаваться именно с упором на детский спорт.
Серьезные проблемы имеются в организации физкультурно-оздоровительной работы в учреждениях, организациях и по места жительству населения. Под предлогом экономической нецелесообразности организации отказываются от содержания спортивных и оздоровительных объектов, сокращают специалистов физической культуры и спорта.
На сегодняшний день по всей стране работают только 662 детских подростковых клуба, утерян опыт деятельности ведомственных спортивных обществ, повышается стоимость физкультурно-оздоровительных услуг. Анализ показал, что широким слоям молодежи спортивно-оздоровительные услуги не доступны из-за высоких цен.
Несмотря на то, что наблюдается устойчивая тенденция роста инфраструктуры спорта, в основном, остается недостаточным количество спортивных сооружений по республике, особенно в сельской местности. В 7 000 селах и поселках 21 238 сооружений, из них 13 943, т.е. 65,8 % составляют плоскостные сооружения (спортивные площадки, поля и т.д.), и лишь 8,0 % (1 712 единиц) стадионы, бассейны, манежи, спортивные комплексы и т.д.
Из имеющихся по всей стране свыше 7 тысяч спортивных залов – 89 % относятся к общеобразовательным школам, при этом, они недостаточно оснащены спортивным инвентарем и не соответствуют имеющимся техническим эксплуатационным требованиям. По данным органов управления физической культуры и спорта до 40 % спортивных залов и площадок требуют текущего или капитального ремонта.
К примеру, в Российской Федерации на пятилетний периоды утверждается федеральная целевая программа развития отрасли, предусматривающая комплекс совместных мер государственных и общественных организаций по строительству спортивных объектов, развитию массового движения, подготовке спортсменов высшего класса и т.д.
Развитие инфраструктуры включает в себя строительство свыше 3 000 спортивных и многофункциональных спортивных залов, 1 000 спортивных центров. Первоочередными государственными задачами, как в России, так и странах СНГ являются увеличение доли граждан, занимающихся физической культурой и спортом, обеспеченность спортивной инфраструктурой, рост спортивного мастерства спортсменов.
На XXIX летних Олимпийских играх 2008 года в Пекине было завоевано 13 олимпийских наград, из них 2 золотых, 4 серебряных и 7 бронзовых, что обеспечило Казахстану 29 общекомандное место в неофициальном зачете.
Впервые на международной спортивной арене по итогам участия Национальной сборной на ХХХ летних Олимпийских играх 2012 года в г. Лондоне, спортсменами страны завоевано 7 золотых, 1 серебряная и 5 бронзовых медалей, и в неофициальном олимпийском зачете Казахстан занял 12 общекомандное место среди 204 стран-участниц. При этом спортсменами - тяжелоатлетами были установлены 4 мировых и 7 Олимпийских рекордов.
По общему количеству завоеванных медалей это лучшее достижение за все время выступлений сборной Казахстана, начиная с 1996 года (Атланта, США, 1996 год – 11 медалей; Сидней, Австралия, 2000 год – 7 медалей; Афины, Греция, 2004 год – 8 медалей).
В 2010 году казахстанские спортсмены приняли участие на ХХI зимних Олимпийских играх в Ванкувере (Канада). После двенадцатилетнего перерыва на зимней Олимпиаде завоевана серебряная медаль. По итогам выступлений на Олимпиаде в десятку сильнейших спортсменов мира вошли 7 казахстанских атлетов.
Количество завоеванных медалей ежегодно растет. Так, в 2010 году завоевано 660 медалей, в 2011 году – 797, в 2012 году – 690.
Впервые в 2010 году молодежная сборная Казахстана приняла участие в 1-х летних Юношеских Олимпийских играх в Сингапуре, по итогам которых завоевано 2 золотые, 2 серебряные, 2 бронзовые медали, обеспечив 24-ое место из 204 стран участниц с количеством 3 500 спортсменов.
На 1-х зимних Юношеских Олимпийских играх в Инсбруке, в которых участвовало 70 стран мира, национальная сборная Казахстана, завоевав 1 серебряную и 2 бронзовые медали, заняла 23 общекомандное место, опередив Белоруссию и Украину.
По итогам выступлений на 7-х зимних Азиатских играх 2011 года сборная Казахстана завоевала 32 золотые, 21 серебряную и 17 бронзовых наград, заняв первое место и установив рекорд Азиатских игр.
Благодаря предпринятым мерам обеспечена последовательная и системная работа по подготовке спортсменов во всех областных центрах и городах Астана и Алматы.
На сегодняшний день функционируют 17 центров подготовки олимпийского резерва, в которых повышают спортивное мастерство 1265 спортсменов, 8 республиканских специализированных центров олимпийской подготовки, в которых повышают спортивное мастерство 984 спортсмена и 95 % спортсменов центра входят в основной, молодежный или юношеский составы национальных сборных команд Казахстана.
За период 2007 – 2011 годы были приняты меры по совершенствованию физического воспитания детей школьного возраста.
В период реализации государственной программы на 2007 – 2011 годы в республике создано 16 детско-юношеских спортивных школ (ДЮСШ).
На сегодняшний день в 418 ДЮСШ занимаются более 256 тысяч детей или 10,6 % от общего количества учащихся.
Кроме того, создано 11 региональных школ-интернатов для одаренных в спорте детей, где обучаются 2 988 перспективных учащихся и 4 республиканских – с общим охватом 1 191 человек.
Анализ основных проблем.
Наряду с положительными тенденциями казахстанского спорта на мировой спортивной арене имеется ряд проблем.
1. Слабый уровень материально-технической базы и недостаток спортивной инфраструктуры:
1) в спорте высших достижений у действующих центров олимпийской подготовки и центров подготовки олимпийского резерва нет собственной материально-технической базы;
2) не имеют собственной спортивной базы республиканские центры олимпийской подготовки и региональные центры подготовки олимпийского резерва. Не соответствуют требованиям и спортивные базы школ-интернатов для одаренных в спорте детей и школ высшего спортивного мастерства.
В этой же плоскости проблемы школ высшего спортивного мастерства - недостаточно финансируется организация учебно-тренировочного процесса, из-за чего не хватает средств на проведение запланированных соревнований и сборов, аренду помещений.
Большинство действующих спортивных сооружений не соответствует усовершенствованным нормативам и требованиям по технической эксплуатации, международных регламентов и правил проведения соревнований и учебно-тренировочного процесса.
2. Слабое развитие детско-юношеского спорта. До настоящего времени не решаются вопросы создания отраслевых спортивных клубов. Сеть детско-юношеских спортивных школ в настоящее время обеспечивает возможность занятий в них только 10,6 % детей школьного возраста республики. Слабая материально-техническая база, отсутствие качественного спортивного инвентаря и оборудования не позволяют организовать на высоком уровне подготовку спортивного резерва.
3. Отсутствие научной базы спорта, отвечающей современным требованиям, и дефицит квалифицированных специалистов:
1) отрасль спорта ощущает острый недостаток в квалифицированных кадрах. В спорте высшего мастерства большинство ведущих тренеров республики имеют солидный возраст, а полноценной замены нет. Кроме того, 30 % тренерско-преподавательского состава детско-юношеских спортивных школ нет специального образования;
2) отсутствуют специалисты технической эксплуатации спортивных сооружений, уровень подготовки выпускников высших учебных заведений не отвечает современным требованиям. Отрасль спорта является высококонкурентной и все новейшие разработки в методике организации учебно-тренировочного процесса, повышения функциональных и физических возможностей, реабилитации и восстановления спортсменов являются стратегическим материалом, что делает невозможным их приобретение в других странах.
Отечественные тренеры работают по программам и методикам, разработанным Всесоюзным научно-исследовательским институтом физической культуры еще в 1983 – 1985 годах. Без создания в стране собственной научной базы дальнейшая методическая и практическая деятельность специалистов по спорту, а также развитие массового спорта и спорта высших достижений в целом осложняются ввиду возрастающей конкуренции спортсменов на мировой арене. Из-за этого невозможно внедрение единых учебных программ по видам спорта в спортивных школах республики, что мешает обеспечению системного подхода к подготовке спортивного резерва и спортсменов международного класса.
Оценка основных внешних и внутренних факторов.
Оценка ситуации внутри страны свидетельствует о совершенствовании в стране системы физического воспитания населения и развития спорта для повышения конкурентоспособности казахстанских спортсменов на международной арене, что позволило совершенствовать нормативную правовую базу, укрепить и развить материально-техническую базу отрасли.
Оценка имеющихся факторных условий свидетельствует о принятых мерах по подготовке спортивного резерва и спортсменов международного класса; пропаганде физической культуры и спорта.
Вместе с тем, воздействие внешних факторов на развитие отрасли выражается в возрастающей конкуренции спортсменов на мировой арене, что требует принятия своевременных мер для роста профессионального мастерства отечественных спортсменов.
За последние годы значительно возросла конкуренция на международной спортивной арене, и особенно это проявляется на Олимпийских играх, где ведущие спортивные державы стремятся использовать весь экономический потенциал для успешного выступления спортсменов. Завоевание высших спортивных наград – одна из самых предпочтительных возможностей для всех стран заявить о себе на международном уровне. Высокие спортивные результаты – это отражение социально-экономического развития страны. Для достижения поставленных целей в спорте требуется использование всего потенциала государства, включая экономику, науку, человеческий и ресурсный капитал. Спортивные победы способствуют созданию положительного имиджа страны на международной арене.
3. Регулирование лотерейной деятельности и контроль в сфере игорного бизнеса.
Повышение эффективности регулирования лотерейной деятельности.
Основные параметры развития регулируемой отрасли или сферы деятельности.
Вместе с тем, как свидетельствует международный опыт развития лотерейной деятельности, данный вид деятельности является масштабным и динамичным рынком (ежегодное увеличение на 10 %), приносящим не только большие прибыли их организаторам, но и значительные стабильные доходы в бюджеты государств и во всевозможные благотворительные организации.
В ряде стран, таких как, Финляндия, Бельгия, Испания, Италия и Чехия организация и проведение лотерей осуществляются на государственном уровне, поскольку доход от нее формирует значительную часть доходов госбюджета и денежного обращения. Практически во всех странах лотереи проводятся под государственным контролем, предусматривающим четко регламентированные правила, нормы ответственности, порядок проведения лотерей. Все лотерейные компании (и частные, и государственные) публикуют финансовые отчеты о своей деятельности, в которых указываются размеры поступлений в фонды государства и на какие цели потрачена прибыль.
Доходы от лотерей также позволяют государствам удерживать налоги на более низком уровне и реализовать многие спортивные проекты. Например, футбольная ассоциация Англии получила от национальной лотереи грант на 120 млн. фунтов для реконструкции стадиона «Уэмбли».
В среднем, в мире ежегодно реализуется лотерейных билетов на 150-160 млрд. долл., при этом годовой оборот лотерейного бизнеса в США около 30 млрд. долл. в год, в Германии около 6 млрд. долл., в Японии порядка 8 млрд. долл., в Испании и Италии, где все лотереи государственные, соответственно 6,53 и 6,5 млрд. долл.
В российском законодательстве предусмотрены государственная и частная виды лотерей с установлением социальной направленности путем установления целевых отчислений от всероссийской государственной лотереи, которые зачисляются в доход федерального бюджета. При этом Правительство Российской Федерации в проекте федерального закона о федеральном бюджете на очередной финансовый год предусматривает ассигнования на финансирование социально значимых мероприятий и объектов в объеме, не менее чем 10 процентов от выручки от проведения лотереи.
С момента обретения независимости Республика Казахстан придерживалась либеральной политики в области лотерейной деятельности. До введения национальной лотереи в 1996 году на территории страны были организованы лотереи, проводимые только частными компаниями.
На сегодняшний день лотерейная деятельность регламентируется следующими нормативными правовыми актами: Гражданский кодекс от 27 декабря 1994 года, Бюджетный кодекс от 4 декабря 2008 года, Кодекс «О налогах и других обязательных платежах в бюджет» от 10 декабря 2008 года, Кодекс об административных правонарушениях от 30 января 2001 года, законы Республики Казахстан от 11 января 2007 года «О лицензировании», от 9 апреля 1993 года «О профессиональных союзах», от 31 мая 1996 года «Об общественных объединениях», от 1 июля 1998 года «Об особом статусе города Алматы», от 8 февраля 2003 года «О почте», от 5 июля 2004 года «О связи», постановление Правительства Республики Казахстан от 28 декабря 2012 года № 1716 «О некоторых вопросах лицензирования деятельности по организации и проведению лотерей, а также в сфере игорного бизнеса».
В настоящее время в негосударственном секторе рынка лицензии имеют 25 хозяйствующих субъектов, из них осуществляющих лотерейную деятельность составляет 11, а организация государственных лотерей проводится дирекцией Совета по организации и проведению государственной (национальной) лотереи.
Общий объем поступлений налогов и других обязательных платежей в государственный бюджет от проведения лотерей в 2009 году составляет 75 678 тыс. тенге, в 2010 году 476 170 тыс. тенге, в 2011 году 331 192,4 тыс. тенге, в 2012 году 475 524 тыс. тенге.
Анализ основных проблем.
Наряду с положительными тенденциями лотерейной деятельности в качестве основной проблемы следует отметить отсутствие законодательной базы в сфере лотерейной деятельности.
На рынке имеется множество нарушений финансового и правового порядка, значительно подрывающих доверие населения к участию в лотереях, что подтверждается сведениями Генеральной прокуратуры, при этом отсутствует законодательное регулирование данной сферы.
Казахстанская лотерейная практика в последнее десятилетие демонстрирует недостаточность этого вклада, а государство пока не уделяет должного внимания лотерейному делу как дополнительному финансовому источнику социально значимых расходов.
Существующая правовая база лотерейной деятельности, предусмотренная в Кодексе Республики Казахстан от 10 декабря 2008 года «О налогах и других обязательных платежах в бюджет (Налоговый кодекс)», Законе Республики Казахстан от 11 января 2007 года «О лицензировании» и постановлении Правительства Республики Казахстан от 30 июня 2007 года № 551 «Об утверждении квалификационных требований к деятельности по организации и проведению лотерей», не определяет четкого и эффективного регулирования данной сферы.
В настоящее время, разработаны проекты законов Республики Казахстан «О лотереях и лотерейной деятельности» и «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам лотереи и лотерейной деятельности».
Оценка основных внешних и внутренних факторов.
Оценка имеющихся факторных условий внутри страны свидетельствует о том, что в настоящее время необходимо принять меры по законодательному регулированию в сфере лотерейной деятельности.
Внедрение новой системы государственного регулирования и контроля послужит развитию предпринимательской деятельности в этой сфере, позволит ограничить доступ в организации сомнительных лотерей и повысить доверие населения к играм в лотереи. Кроме того, законодательное регулирование в сфере лотерейной деятельности позволит ввести специальные целевые отчисления от проведения лотерей и установить механизм целевого направления денежных средств на определенные социальные объекты и мероприятия. Предполагаемые меры послужат повышению мотивации участников лотереи.
Осуществление контроля в сфере игорного бизнеса.
Основные параметры развития регулируемой отрасли или сферы деятельности.
Вместе с тем международный опыт игорного бизнеса свидетельствует о том, что игорный бизнес находится под пристальным вниманием налоговых и контролирующих органов. Постоянно сужаются возможности для ухода от налогообложения и возможности ведения нелегального игорного бизнеса
В Германии одобрен запрет на онлайновый игорный бизнес. С 1-го января запрещены большинство видов онлайновых азартных игр, сайты интернет-казино и прием ставок на азартные игры в сети. В поддержку новых правил по поводу онлайновых игр в середине декабря проголосовали законодатели 13 из 16 федеральных земель. В соответствии с ними, по требованию властей интернет-провайдеры обязаны блокировать интернет-сайты, принимающие ставки в онлайновых азартных играх, а банки - приостанавливать перевод платежей этим ресурсам. При этом, незаконным также считается прием ставок через интернет на территории Германии с помощью компаний, находящихся за ее пределами.
Интернет-фильтрация в большинстве стран Европы особенно в рамках Европейского союза (ЕС) стала скорее нормой. Фильтрация осуществляется в различных формах, включая государственные запреты незаконного содержания в национальных сегментах сети Интернет, блокирование незаконного содержания, принимаемого из-за рубежа, а также фильтрацию результатов поиска, касающихся незаконного содержания.
В 2010 в Швейцарии ввели закон о запрете Интернет-казино.
В России рассматривается введение специального состава уголовного преступления за организацию незаконного игорного бизнеса. В Государственную Думу Российской Федерации внесен на рассмотрение соответствующий законопроект, предусматривающий налогообложение пункта приема ставок букмекерской конторы (тотализатора).
Согласно поправкам, внесенным 16 ноября 2011 года в Закон Российской Федерации «О государственном регулировании деятельности по организации и проведению азартных игр», с 1 января 2012 года в России объектом налогообложения налогом на игорный бизнес будут признаваться не кассы букмекерских контор, а процессинговые центры и пункты приема ставок букмекерских контор.
Следует отметить, что в России не допускается деятельность букмекерских контор и тотализаторов и их пунктах по приему ставок вне игорных зон.
Исходя из опыта вышеуказанных стран, действующее законодательство Казахстана предусматривает полный запрет онлайн-казино на территории нашей страны, что касается приостановления перевода платежей через банки, считаем, что данный вопрос требует дополнительного изучения подобных фактов и является преждевременным в настоящее время.
Парламентом Дании 4 июня 2010 года был принят новый игорный закон, предусматривающий провайдерам онлайн покера получать соответствующую лицензию от правительства, соблюдать законодательство Дании и находиться под контролем Датского игорного совета.
Подобные случаи о получении лицензий на соответствующей территории страны и соблюдение их законодательства считаем неприемлемым для нашего государства, т.к. запрет онлайн-казино уже установлен законом, в настоящее время стоит задача выработать механизм регулирования данного запрета и блокирования интернет-ресурсов.
Доход от поступления налога в республиканский бюджет на игорный бизнес с каждым годом увеличивается. В 2011 году доход от игорного бизнеса по сравнению с 2010 годом увеличился на 19 % и составил 4 393 460 тыс. тенге (в 2010 году – 3 692 882 тыс. тенге, 2009 году – 1 156 341 тыс. тенге).
Объем услуг по организации азартных игр и заключению пари по республике в 2011 году возрос по сравнению с 2010 годом на 45,1 % и составил 13 459,6 млн. тенге (в 2010 году – 9 274,0 млн. тенге, 2009 году – 3 058,7 млн. тенге).
В 2011 году общая сумма лицензионных сборов составила: по казино и залам игровых автоматов – 29 068 200 тенге, по букмекерским конторам и тотализаторам – 7 741 440 тенге. За период 2009 – 2010 годов наблюдается увеличение объемов услуг по организации азартных игр и заключению пари с 3 млрд. 058 млн. 007 тыс. тенге до 9 млрд. 274 млн. тенге. По итогам 2011 года составляет 13 млрд. 459 млн. 600 тыс. тенге.
Анализ основных проблем.
Наряду с положительными тенденциями регулирования и контроля в сфере игорного бизнеса имеется ряд проблем.
Несмотря на то, что отношения в сфере игорного бизнеса урегулированы в действующем законодательстве Республики Казахстан, положения отдельных норм имеют недостатки, пробелы, что, как следствие, приводит к нарушениям со стороны субъектов игорного бизнеса.
Из-за отсутствия в Законе Республики Казахстан от 12 января 2007 года «Об игорном бизнесе» «привязки» касс букмекерских контор и тотализатора к игорному заведению (где они фактически и находятся) «нечистоплотные» букмекеры, пользуясь данной правовой коллизией, уклоняются от налогообложения и лицензирования каждого игорного заведения.
В настоящее время участились случаи образования значительных сумм задолженности перед бюджетом по налогу на игорный бизнес. При этом некоторые организаторы игорного бизнеса - задолжники избегают исполнения своих налоговых обязательств.
К примеру, задолженность по налогу на игорный бизнес одного из казино составила более 225 млн. тенге. Однако взыскать данную задолженность не представляется возможным в связи с отсутствием у должника собственных активов и использования под услуги казино арендованного здания.
Для совершенствования норм действующего законодательства Республики Казахстан в сфере игорного бизнеса в настоящее время разработан проект закона Республики Казахстан «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам игорного бизнеса».
Оценка основных внешних и внутренних факторов.
Оценка ситуации внутри страны свидетельствует о том, что в настоящее время необходимо принять меры по дальнейшему совершенствованию норм действующего законодательства Республики Казахстан в сфере игорного бизнеса путем устранения пробелов, ужесточения системы контроля за нарушение законодательства об игорном бизнесе, а также исключения положений, позволяющих обойти законодательные ограничения.
Совершенствование норм действующего законодательства Республики Казахстан в сфере игорного бизнеса будет способствовать прекращению деятельности субъектов, осуществляющих прием ставок без регистрации касс тотализаторов или букмекерской конторы, в результате чего организаторы игорного бизнеса уклоняются от уплаты налогов на игорный бизнес, устранению возможности осуществления деятельности онлайн-казино, созданных за пределами Республики Казахстан и на территории Республики Казахстан, созданию механизма пресечения деятельности онлайн-казино и совершенствованию системы налогообложения в сфере игорного бизнеса.
Воздействие внешних факторов в отрасли является развитие азартных развлечений в мире – это появление интернет-казино.
В настоящее время игровые автоматы, казино уступают свою ведущую роль онлайн играм, которые в точности повторяют процесс, но при содержании национальных сегментов в сети Интернет, будет осуществляться блокирование незаконного содержания, принимаемого из-за рубежа, а также фильтрация результатов поиска, касающихся незаконного содержания.»;
в разделе 3 «Стратегические направления, цели, задачи, целевые индикаторы, мероприятия и показатели результатов»:
строку «Стратегическое направление 1. Формирование здорового образа жизни казахстанцев посредством занятий физической культурой и спортом, регулирование лотерейной деятельности и контроль в сфере игорного бизнеса»:
изложить в следующей редакции:
«Стратегическое направление 1. Формирование здорового образа жизни казахстанцев посредством занятий физической культурой и спортом»;
цель 1.1 изложить в следующей редакции:
Цель 1.1. «Развитие массового спорта в стране»;
дополнить целевыми индикаторами следующего содержания:
«

4. Фаворитизм в принятии политических решений	Данные Всемирного экономического форума	место				77	76	75	74
5. Общественное доверие политикам	Данные Всемирного экономического форума	место				35	34	33	32

»;
в задаче 1.1.1 «Вовлечение людей к ежедневным физкультурно-оздоровительным занятиям»
в показателе в прямых результатах дополнить строкой следующего содержания:
«

6.Обеспеченность населения спортивной инфраструктурой на 1 тыс. чел.

Административный учет, ведомственные статистические данные

30

32

34

36

38

»;
задачу 1.1.2. «Повышение эффективности регулирования лотерейной деятельности» и задачу 1.1.3 «Осуществление контроля в сфере игорного бизнеса» исключить;
дополнить подразделом «Стратегическое направление 3. Регулирование лотерейной деятельности и контроль в сфере игорного бизнеса» следующего содержания:
«

Стратегическое направление 3. Регулирование лотерейной деятельности и контроль в сфере игорного бизнеса

Цель 3.1 Регулирование лотерейной деятельности и контроль в сфере игорного бизнеса

Коды бюджетных программ, направленных на достижение данной цели ___

Целевые индикаторы

Источник информации

Ед. изм.

В том числе с указанием промежуточного значения

В отчетном периоде

В плановом периоде

2010 г (отчет)

2011 г (план текущего)

2012 г.

2013 г.

2014 г.

2015 г.

2016 г.

1. Объем оказанных услуг по организации азартных игр и заключению пари от уровня 2010 года (факт 2010 г. – 9 274,0 млн. тенге)

Статистические данные

%

-

45,1

16,5

9

11

13

15

2. Увеличение дохода, поступившего в республиканский бюджет от лотерейной деятельности к 2016 году от уровня 2011 г. (факт 2011 г. – 331 192 тыс. тенге)

Ведомственные данные

%

-

-

5

10

15

20

25

Пути, средства и методы достижения целевого индикатора:

Задача 3.3.1. «Повышение эффективности регулирования лотерейной деятельности»

Показатели прямых результатов

Источник информации

Ед. изм.

Отчетный период

Плановый период

2010 г (отчет)

2011 г (план текущего)

2012 г.

2013 г.

2014 г.

2015 г.

2016 г.

1. Прирост объема услуг от лотерейной деятельности к 2016 году от уровня 2011 г. (1 910,1 млн. тенге)

Ведомственные данные

%

-

5

5

5

5

2. Охват субъектов лотерейной деятельности имеющих лицензии по организации и проведению лотерей

Административный учет

%

100

100

100

100

Мероприятия для достижения показателей прямых результатов

Срок исполнения в плановом периоде

2012 год

2013 год

2014 год

2015 год

2016 год

1. Анализ лотерейного рынка

х

х

2.Совершенствование критериев оценки степени риска в сфере лотерейной деятельности

х

3. Осуществление мониторинга и контроля в сфере лотерейной деятельности

х

Задача 3.3.2. «Осуществление контроля в сфере игорного бизнеса»

Показатели прямых результатов

Источник информации

Ед. изм.

Отчетный период

Плановый период

2010 г (отчет)

2011 г (план текущего)

2012 г.

2013 г.

2014 г.

2015 г.

2016 г.

1. Доля устраненных нарушений, в % к общему количеству выявленных нарушений

Ведомственные данные

%

-

80

83

86

90

93

96

2. Сокращение количества плановых проверок до 2015 года

Административный учет

%

10,0

10,0

10,0

Мероприятия для достижения показателей прямых результатов

срок реализации в плановом периоде

2012 год

2013 год

2014 год

2015 год

2016 год

1. Совершенствование критериев оценки степени риска в сфере игорного бизнеса

х

2. Осуществление мониторинга и контроля в сфере игорного бизнеса

х

х

х

х

х

3. Разработка законопроекта «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам игорного бизнеса»

х

4. Анализ рынка игорного бизнеса

х

х

»;
в разделе 6 «Управление рисками»:
в таблице строку:
«

Влияние мирового экономического кризиса на развитие Республики Казахстан

Уменьшение финансовых затрат населения на развлечение и лотереи

Разработка новой модели развития государственной лотереи

»
исключить;
в разделе 7 «Бюджетные программы»:
в бюджетной программе 011 «Бюджетные инвестиции в области спорта»:
в показателях прямого результата строку:
«

Объем выполненных работ (услуг) от общей стоимости проектов

%

16,79

11,24

23,6

18,54

»
изложить в следующей редакции:
«

Объем выполненных работ (услуг) от общей стоимости проектов

%

16,79

8,92

23,6

18,54

»;
в бюджетной программе 012 «Целевые трансферты на развитие областным бюджетам, бюджетам городов Астаны и Алматы на развитие объектов спорта»:
в показателях прямого результата строку:
«

Объем выполненных работ (услуг) от общей стоимости проектов

%

7,87

19,14

0,28

»
изложить в следующей редакции:
«

Объем выполненных работ (услуг) от общей стоимости проектов

%

7,87

8,41

0,28

»;
в показателях конечного результата строку:
«

объем бюджетных расходов

тыс. тенге

30 640 578

4 940 462

4 273 987

2 332 509

111 000

»
изложить в следующей редакции:
«

объем бюджетных расходов

тыс. тенге

30 640 578

4 940 462

4 273 987

2 132 509

111 000

»;
в таблице «Свод бюджетных расходов» в графе «2013 год»:
в строке «ВСЕГО бюджетных расходов:» цифры «32 073 545» заменить цифрами «31 873 545»;
в строке «бюджетные программы развития» в графе цифры «10 332 509» заменить цифрами «10 132 509»;
в строке «012 – Целевые трансферты на развитие областным бюджетам, бюджетам городов Астаны и Алматы на развитие объектов спорта» цифры «2 332 509» заменить цифрами «2 132 509».
2. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания и подлежит официальному опубликованию.

Премьер-Министр
Республики Казахстан С. Ахметов

"Қазақстан Республикасы Спорт және дене шынықтыру істері агенттігінің 2012 - 2016 жылдарға арналған стратегиялық жоспары және Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 31 наурыздағы № 414 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 31 желтоқсандағы № 1537 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 15 сәуірдегі № 238 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 15.04.2015 № 238 қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. «Қазақстан Республикасы Спорт және дене шынықтыру істері агенттігінің 2012 – 2016 жылдарға арналған стратегиялық жоспары және Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 31 наурыздағы № 414 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 41, 550-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасы Спорт және дене шынықтыру істері агенттігінің 2012 – 2016 жылдарға арналған стратегиялық жоспарында:
2-бөлім жаңа редакцияда жазылсын:
«2. Ағымдағы жағдайды талдау
1. Дене шынықтырумен және спортпен айналысу арқылы қазақстандықтардың саламатты өмір салтын қалыптастыру
Елде бұқаралық спорттың дамуы
Реттелетін саланың немесе қызмет аясы дамуының негізгі параметрлері.
2012 жылы саланың қызметі «Қазақстан 2030» Қазақстанның стратегиялық даму жоспарын, Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарын, сондай-ақ 2011 – 2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын орындауға бағытталды.
2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспарды іске асыру үшін халықаралық стандарттар талаптарына жақындау және елде бұқаралық спортты дамыту мақсатында спорт инфрақұрылымын одан әрі дамытуға және республика спортының материалдық-техникалық базасын жақсартуға бағытталған бірқатар ұйымдық шаралар жүзеге асырылды.
Осы кезеңде саланың нормативтік құқықтық базасын жетілдіру жөніндегі жұмыс жүргізілді. Дене шынықтыру және спорт мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге түзетулер енгізілді, заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілер әзірленіп бекітілді.
Осы кезеңде дене шынықтырумен және спортпен айналысушылар санының тұрақты өсу үрдісі байқалады. Егер Дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2007 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы іске асырыла бастаған 2007 жылы спортпен шұғылданушылар саны ел тұрғындарының 2,3 млн. адамын (15 %) құраса, 2008 жылы 2,35 млн. адамға дейін артқан, 2009 жылы 2,4 млн. адамды, 2010 жылы – 2,8 млн. адамды (17,7 %), 2011 жылы 3,3 млн. адамды немесе 20,0 %-ды, 2012 жылы – 3,6 млн. адамды немесе 21,6 %-ды құрады.
Шетелде бұқаралық спорт бірінші кезекте халықты сауықтырудың, өзін-өзі жетілдіруге қол жеткізудің, өзін көрсету мен дамытудың тетігі, сондай-ақ бейәлеуметтік құбылыстарға қарсы күрестің құралы болып табылады. Сондықтан мемлекеттер халықты бұқаралық спортпен айналысуға тартуды негізгі мақсат ете отырып, бұқаралық спортты дамыту мәселелеріне ерекше мән береді. Бұқаралық спортты дамыту процестерінің негізгі сипаттамалары: бұқаралық спортты қолдауда мемлекеттің рөлін, сондай-ақ осы саладағы қызметті ұйымдастырудың барлық нысандарының рөлін арттыру, бұқаралық спортты профилактикалық және емдік іс-шараларда пайдалану, әлеуметтік жағымсыз құбылыстардың профилактикасы, спортты жастарды адамгершілік, эстетикалық және зияткерлік тұрғыда дамытуда пайдалану болып табылады.
Осы процестердің әсері мыналардан:
1) спорттық думандар мен спорттық көрсетілетін қызметтер секторынан;
2) спорттық телерадио хабарларын тарату көлемінің артуынан;
3) халықтың қажеттіліктерін ескере отырып, дене шынықтыру-сауықтыру инфрақұрылымын дамытудан;
4) қызмет көрсету нысандарының, бұқаралық спорт қызметтерін ұсынудың әдістері мен құралдарының әр алуандығынан түсетін табыстардың өсуіне әкелді.
Бүгінгі күні бүкіл ел бойынша өткізілетін спорттық-бұқаралық және дене шынықтыру-сауықтыру іс-шараларының саны артып келеді, тек 2011 – 2012 жылдар арасында 18 мыңнан астам спорттық-бұқаралық іс-шаралар өткізілді, оларға 4,1 млн. астам адам қатысты.
Өткен төрт жылдық кезеңде спартакиадалар, спорт түрлерінен турнирлер, спорттық отбасылар арасында «Бірге жарысамыз» атты жарыстар, бұқаралық жүгірістер, сондай-ақ әрқайсысында 2 млн. астам адам қатысатын президенттік тестілер тапсыру айлығын өткізу дәстүрге айналды.
2011 жылы тұңғыш рет Қазақстанның бүкіл аумағында дәстүрлі халықаралық «Олимпиадалық жүгіру күні», тұңғыш «Жастар ойындары» бір уақытта басталды.
Ұлттық спорт түрлері белсенді түрде дамып келеді, олармен 2012 жылдың қорытындысы бойынша 229,9 мыңнан астам адам шұғылданады (2010 ж. – 166 мың адам, 2011 ж. – 208,4 мың адам). Бұған жыл сайынғы чемпионаттарды, республикалық және халықаралық турнирлерді, оның ішінде тоғызқұмалақтан бірінші әлем чемпионатын, бірінші жастар ойындарын, қазақ күресінен әлем және Азия чемпионаттарын, Қазақстан Республикасы Президентінің жүлдесі үшін халық спорты ойындарын өткізу, спорт мектептері мен клубтарында ұлттық спорт түрлерінен бөлімшелердің ашылуы ықпал етті.
Ауыл спортын дамытуда маңызды бастама «Ел Қайраты» республикалық ауылдық дене шынықтыру-спорт қоғамын құру болды.
6769 жалпы білім беру мектебінде 3 сағаттық дене шынықтыру сабақтары енгізілген, бұл олардың жалпы санының 98 %-ын құрайды.
Елде спорт секцияларында 803 мыңнан астам бала немесе жалпы білім беру мектептерінің оқушылары жалпы санының 33 %-ы (2,5 млн. мектеп оқушысы) шұғылданатын 24 мыңнан астам дене шынықтыру ұжымдары жұмыс істейді. Республикада 1978 спорт клубы, оның ішінде 106 балалар-жасөспірімдер дене тәрбиесі клубы, 662 балалар мен жасөспірімдер клубы, 1010 дене шынықтыру-сауықтыру клубы және спорт түрлерінен 164 кәсіптік клуб жұмыс істейді, онда 376 мың адам шұғылданады.
Өткен үш жылда дене шынықтырумен және спортпен айналысуға тартылған денсаулығының мүмкіндіктері шектеулі адамдар санының өсу серпіні байқалғанын атап өту қажет.
Елімізде халықтың 3 %-ын құрайтын 486 мыңнан астам мүгедек тұрады, олардың ішінде 45 % адамға спортпен шұғылдануға тыйым салынбаған.
Дене шынықтырумен және спортпен жүйелі айналысатын мүмкіндігі шектеулі адамдар санының 2011 жылғы 15 505 адамнан (7,7 %-ы), 2012 жылдың қорытындысы бойынша 16 643 адамға дейін өсуі (8,3 %-ы) байқалады.
Бүгінгі күні республикада 193 мүгедек спорттың әр түрінен Қазақстан Республикасының спорт шеберлері болып табылады. 2011 жылы 57 адам спорт шебері, 9-ы халықаралық дәрежедегі спорт шебері нормативтерін орындады.
Жыл сайын спортшы-мүгедектер арасында республикалық және халықаралық деңгейлерде 70-тен астам спорттық-бұқаралық іс-шара ұйымдастырылып өткізіледі, оған 5 мыңнан астам адам қатысады.
Елде бұқаралық дене шынықтыру-спорттық қозғалысты дамытудың салдары отандық спортшылардың Олимпиада және Азия ойындарындағы, әлем және Азия чемпионаттарындағы жоғары жетістіктері болып табылады.
Дене шынықтыру мен спортты дамытудың маңызды мәселесі сала үшін кадрлар даярлау болып табылады.
Қазіргі уақытта республикада спорт саласындағы мамандар даярлаумен 17 жоғары оқу орны айналысады, оның ішінде жаттықтырушы-оқытушы құрамның біліктілігін арттыру жөніндегі кәсіби қызметті жүзеге асыратыны біреу – Спорт және туризм қазақ академиясы.
Қазіргі уақытта дене шынықтыру және спорт саласында штаттық дене шынықтыру қызметкерлері – 40 647 адам, бұл 2011 жылғы деңгейден 1 061 адамға көп.
Дене шынықтыру қызметкерлерінің жалпы санынан 37 952 адамның дене шынықтыру білімі бар, оның ішінде 32 809-ында жоғары, 5 143-інде орта.
Дене шынықтыру білімі бар ауылдағы қызметкерлер саны – 18079 адам, оның ішінде 15260 адамның жоғары дене шынықтыру білімі, 2819-ында орта арнайы дене шынықтыру білімі бар.
Дене шынықтыру қызметкерлерінің жалпы санының 60,6 %-ы – мектептердегі, лицейлердегі, колледждер мен ЖОО-дағы мұғалімдер, 9,1 %-ы – спорт ұйымдарының қызметкерлері, 23,7 %-ы – жаттықтырушы-оқытушы құрам, 3,7 %-ы – спорт әдіскерлері және 2,9 %-ы – басқа дене шынықтыру қызметкерлері – массажшылар, емдеу медицинасының нұсқаушылары және тағы басқалары.
Бүкіл республика бойынша спорттық құрылыстардың саны 2010 жылғы 31266 бірліктен, 2011 жылы 32 614 бірлікке артты және 2012 жылдың қорытындысы бойынша 33 347 бірлікті құрады, оның ішінде 21 450 бірлігі ауылдық жерге тиесілі.
Бұл ретте еліміздің спорттық құрылыстарына жасалған талдау мен түгендеу оның ішінде дене шынықтыру-спорттық мақсаттағы объектілер санының барлығы 6 мың 999, спорттық мектептер 1 мың 383, қомақты үлесін білім беру мекемелеріндегі спорт залдардың саны – 24 мың 938 құрайтынын көрсетті.
Астана және Алматы қалаларында 7-ші қысқы Азия ойындарын дайындау және өткізу шеңберінде заманауи спорт объектілері салынды. Алматыда «Медеу», «Шымбұлақ» және сырғанау мұз айдынын жапсарлас сала отырып, Б. Шолақ атындағы Спорт сарайы толық реконструкцияланды. Республикада 30 мың орынға есептелген «Астана – Арена» жабық футбол стадионы, «Сарыарқа» республикалық велотрегі, «Қазақстан» спорт сарайы жанындағы сырғанау мұз айдыны, «Алау» коньки тебу стадионы, «Алатау» шаңғы және биатлон кешендерінің стадионы, Алматыда халықаралық шаңғы трамплиндерінің кешені салынды.
Негізгі проблемаларды талдау.
Сонымен қатар, дамудың оң үрдістерімен қатар отандық спортты дамытуды тежеп отырған проблемалар да бар:
1. Материалдық-техникалық базаның және спорт инфрақұрылымының төмен деңгейі:
1) проблемалардың бірі ауылдағы спорттың ең алдымен материалдық-техникалық базаның болмауынан жеткіліксіз дамуы болып тұр. Ауылдық жердегі 4483 спорт залының 3650-і жалпы білім беру мектептерінде орналасқан және оқу сабақтарын өткізу үшін пайдаланылады, спорт залдарының 20 %-ында ғана барлық халықтың айналысуына қолжетімді;
2) спорттық құрылыстардың ғана емес, сондай-ақ ұйымдарда, оқу орындарында, халықтың тұрғылықты жері мен бұқаралық демалыс орындарында спорттық мүкәммал мен жабдықтың жетіспеуі де сезіледі.
2. Бұқаралық спорттың әлсіз дамуы. Халықтың тұрғылықты жері бойынша жұмыс дұрыс жолға қойылмаған, жеткіншектер клубтарының желісі жеткіліксіз дамыған, тұрғылықты жер мен бұқаралық демалыс орындарында қарапайым спорт алаңдары мен спорт құрылыстары жоқ дерлік. Ауылда спортты дамыту проблемасы ерекше өзекті. Қазіргі спорт объектілері республика халқының көпшілігі үшін қолжетімсіз болып қалуда. Сонымен бірге азаматтардың өздерінің дене шынықтырумен және спортпен жүйелі айналысуға белсене қатыспау мәселесі де өзекті проблема болып отыр.
3. Ауылдық жерде спорт бойынша әдіскерлер жоқ. Талдау көрсеткендей, 6998 кентте бар болғаны 784 әдіскер жұмыс істейді, ол 12,0 %-ды құрайды.
Бұдан басқа, тұтастай алғанда қазақстандық, сол сияқты шетелдік білім беру ұйымдарында әртүрлі машықтану, магистратура бағдарламалары бойынша оқыту арқылы саланың жаттықтырушы-оқытушы құрамының біліктілігін арттыруға қажеттілік бар.
Қазақстан Республикасының дене шынықтыру және спорт саласындағы қолданыстағы заңнамасының нормаларын жетілдіру үшін қазіргі уақытта жаңа редакциядағы «Дене шынықтыру және спорт туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасына өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі.
Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
Қазіргі факторларды бағалау мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесін, оқушылар мен оқу орындары студенттерінің дене тәрбиесін, халық арасында дене шынықтыру-бұқаралық қозғалысты, мүгедектер арасында дене дайындығы мен спортты жетілдіру, спорт резервін және халықаралық дәрежедегі спортшыларды дайындау, дене шынықтыру мен спортты насихаттау жөніндегі шаралар қабылданғаны туралы куәландырады.
Дене шынықтыру мен спортты дамытуға бірқатар сыртқы, негізінен әлеуметтік-экономикалық және жаһанданумен байланысты факторлар ықпал етеді. Ішкі факторларды қарастыру кезінде мынадай негізгі аспектілерді көрсетуге болады: халықтың белсенділігін жеткіліксіз реттеу, бұл спорт орталықтарында бос уақытты қамтамасыз етудің жоғары бағаларымен және спорттық құрылыстардың жеткіліксіз санымен түсіндіріледі. Балалар, жасөспірімдер мен ересек адамдар арасында дене шынықтыру және спорт жеткіліксіз насихатталады.
2. Қазақстандық спорттың әлемдік спорт аренасындағы бәсекеге қабілеттілігін арттыру
Реттелетін саланы немесе қызмет аясын дамытудың негізгі параметрлері.
1978 жылғы кейінгі енгізілген толықтырулармен бірге Халықаралық дене тәрбиесі және спорт хартиясына сәйкес түрлі елдер әлеуметтік-экономикалық және саяси құрылыстың ерекшелігіне байланысты саланы дамытуды мемлекеттік реттеуді айқындайды, атап айтқанда қандай да бір белгілер бойынша бұқаралық спортпен айналасуға кемсітусіз қол жеткізу және спорттық құрылыстар желісін құру.
Айталық, жақын және алыс шетелде саланың даму тәжірибесі мынадай негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылады: бұқаралық спорт, жоғары жетістіктер спорты, мүгедектер спорты, спорттық инфрақұрылымды дамыту, мамандар даярлау.
Жоғары дәрежелі спортшыларды даярлауда спорттық жаттығуларда заманауи ғылыми технологияларды пайдалану, сондай-ақ даярлық әдістемесін үнемі жетілдіру негіз қалаушы болып табылады және елде отандық спорт ғылымының дамуы күрделі проблема күйінде қалып отыр. Республиканың жаттықтырушы-оқытушы құрамы көбінесе «кеңестік» кезеңде әзірленген әдістемелермен жұмыс істейді, көпшілігі спортшыларды жаттықтыру мен қалпына келтірудің қазіргі заманғы әдістерін меңгермеген.
Финляндияда спорт ғылымымен айналасатын ұйымдардың тікелей мемлекеттік қаржыландыруға заңдық тұрғыдан танылған құқығы бар. Бұл ретте дене шынықтыру және спорт саласындағы мамандарды даярлаудағы оқу уақытының кемінде 20 %-ы ғылыми ізденістерге арналады. Бұдан басқа, мемлекет спорт пен дене шынықтыру жаттығулары саласында ғылыми зерттеулер жүргізілетін кез келген меншік нысанындағы ұйымды қолдайды.
Мысалға, АҚШ-та мектептік, студенттік және бұқаралық спорт толығымен жергілікті биліктің құзыретінде болып табылады. Канада, Франция, Италия, Финляндия және басқа да бірқатар елдерде балалар-жасөспірімдер мен студенттер спортына жұмсалатын шығыстардың негізгі үлесін жергілікті бюджет қаржыландырады. Финляндия мен Норвегияда спортқа бөлінетін аударымдардың 80 %-ы жалпыға ортақ пайдаланылатын спорт объектілерін салуға және балалар мен жасөспірімдер спортын дамытуға бағытталады. Қазақстандық бөлу керісінше: 80 %-ы шеберлер командасына және 20 %-ы ғана балалар спортына бөлінеді. Сонымен қатар, елдің спорттық жүйесі балалар спортына басымдықпен құрылуға тиіс.
Мекемелерде, ұйымдарда және халықтың тұрғылықты жері бойынша дене шынықтыру-сауықтыру жұмысын ұйымдастыруда күрделі проблемалар бар. Экономикалық тұрғыдан орынсыз деген себеппен ұйымдар спорттық және сауықтыру объектілерін ұстаудан бас тартады, дене шынықтыру және спорт мамандарын қысқартады.
Бүгінгі күні бүкіл ел бойынша 662 балалар мен жеткіншектер клубы ғана жұмыс істейді, ведомстволық спорт қоғамдарының жұмыс тәжірибесі жоғалған, дене шынықтыру-сауықтыру қызметтерінің құны қымбаттауда. Талдау көрсеткендей, бағасы жоғары болғандықтан, жастардың көпшілігі спорттық-сауықтыру қызметіне қол жеткізе алмайды.
Спорттық инфрақұрылымның тұрақты өсу үрдісі байқалып отырғанына қарамастан, негізінен республика бойынша, әсіресе ауылдық жерде спорттық құрылыстардың саны жеткіліксіз болып отыр. 7 000 ауыл мен кентте 21 238 құрылыс бар, оның ішінде 13 943-ін, яғни 65,8 %-ын жазық құрылыстар (спорт алаңдары, алаңдар және т.б) құрайды және тек 8,0 %-ы ғана (1712 бірлік) стадиондар, бассейндер, манеждер, спорт кешендері және т.б.
Бүкіл ел бойынша жұмыс істейтін 7 мыңнан астам спорт залының 89 %-ы жалпы білім беру мектептерінде, бұл ретте олар спорттық мүкәммалмен жеткіліксіз жабдықталған және қолданыстағы техникалық пайдалану талаптарына сәйкес келмейді. Дене шынықтыру және спортты басқару органдарының деректері бойынша 40 %-ға дейін спорт залдары мен алаңдары ағымдағы немесе күрделі жөндеуді талап етеді.
Мысалға, Ресей Федерациясында спорт объектілерінің құрылысы, бұқаралық қозғалысты дамыту, жоғары дәрежелі спортшыларды дайындау және т.б. бойынша мемлекеттік және қоғамдық ұйымдардың бірлескен шараларының кешенін көздейтін саланы дамытудың федералдық нысаналы бағдарламасы бес жылдық кезеңдерге бекітіледі.
Инфрақұрылымды дамыту 3 000-нан астам спорт және көп функционалды спорт залдарын, 1 000 спорт орталығын салуды қамтиды. Ресейде, сол сияқты ТМД елдерінде бірінші кезектегі мемлекеттік міндеттер дене шынықтырумен және спортпен айналысатын азаматтардың үлесін арттыру, спорттық инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу, спортшылардың спорттағы шеберліктерін арттыру болып табылады.
2008 жылы Пекинде өткен ХХIХ жазғы Олимпиада ойындарында 13 олимпиадалық награда жеңіп алынды, оның ішінде 2 алтын, 4 күміс және 7 қола медаль, бұл бейресми есепте Қазақстанға жалпы командалық 29-орынды қамтамасыз етті.
Халықаралық спорт аренасында тұңғыш рет Ұлттық құраманың 2012 жылғы Лондон қаласында өткен ХХХ жазғы Олимпиада ойындарына қатысу қорытындысы бойынша еліміздің спортшылары 7 алтын, 1 күміс және 5 қола медель жеңіп алды және Қазақстан бейресми олимпиадалық есепте 204 қатысушы ел арасында жалпы командалық 12-орынды иеленді. Бұл ретте, спортшы-ауыр атлеттер 4 әлемдік және 7 Олимпиадалық рекорд орнатты.
Жеңіп алынған медальдардың жалпы саны бойынша бұл Қазақстан құрамасының 1996 жылдан бастап қатысқан барлық кезеңдердегі (Атланта, АҚШ, 1996 жыл – 11 медаль; Сидней, Австралия, 2000 жыл – 7 медаль; Афины, Грекия, 2004 жыл – 8 медаль) үздік жетістігі болып табылады.
2010 жылы қазақстандық спортшылар Ванкувердегі (Канада) ХХI қысқы Олимпиада ойындарына қатысты. Он екі жылдық үзілістен кейін қысқы Олимпиадада күміс медаль жеңіп алынды. Олимпиадада өнер көрсету қорытындылары бойынша 7 қазақстандық атлет әлемнің мықты спортшыларының ондығына кірді.
Жеңіп алынған медальдар саны жылдан жылға өсуде. Айталық, 2010 жылы – 660, 2011 жылы – 797, 2012 жылы – 690 медаль жеңіп алынды.
2010 жылы Қазақстанның жастар құрамасы Сингапурдағы 1-ші жазғы Жасөспірімдер Олимпиада ойындарына қатысты, оның қорытындылары бойынша 2 алтын, 2 күміс, 2 қола медаль жеңіп алып, 3500 спортшы қатысқан жарыста 204 елдің ішінде 24-орынды қамтамасыз етті.
Әлемнің 70 елі қатысқан Инсбурктегі 1-ші қысқы Жасөспірімдер олимпиада ойындарында Қазақстанның ұлттық құрамасы 1 күміс және 2 қола медаль жеңіп алып, Белоруссия мен Украина командаларын басып озып, жалпыкомандалық 23-орынды иеленді.
2011 жылғы 7-ші қысқы Азия ойындарына қатысудың қорытындылары бойынша бірінші орынды жеңіп алған Қазақстан құрамасы Азия ойындарының рекордын орнатып, 32 алтын, 21 күміс және 17 қола награда ұтып алды.
Қабылданған шаралардың арқасында барлық облыс орталықтарында және Астана мен Алматы қалаларында спортшыларды даярлау бойынша реттелген және жүйелі жұмыс қамтамасыз етілді.
Бүгінгі күні 1 265 спортшы спорттық шеберлігін арттыратын 17 олимпиадалық резерв даярлау орталығы, 984 спортшы спорттық шеберлігін арттыратын 8 республикалық мамандандырылған олимпиадалық даярлау орталығы жұмыс істейді және орталықтың 95 % спортшысы Қазақстан ұлттық құрама командаларының негізгі, жастар немесе жасөспірімдер құрамаларына кіреді.
2007 – 2011 жылдар кезеңінде мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесін жетілдіру жөніндегі шаралар қабылданды.
2007 – 2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру кезеңінде республикада 16 балалар-жасөспірімдер спорт мектебі (БЖСМ) құрылды.
Бүгінгі күні 418 БЖСМ-де 256 мыңнан астам бала немесе оқушылардың жалпы санының 10,6 %-ы айналысады.
Бұдан басқа, болашағынан үміт күттіретін 2988 оқушы оқитын спортта дарынды балаларға арналған 11 өңірлік мектеп-интернат және жалпы саны 1191 адамды қамтитын 4 республикалық мектеп-интернат құрылды.
Негізгі проблемаларды талдау.
Қазақстандық спорттың әлемдік спорт аренасындағы оң үрдістерімен қатар бірқатар проблемалар да бар.
1. Материалдық-техникалық базаның әлсіз деңгейі және спорттық инфрақұрылымның жеткіліксіздігі:
1) жұмыс істеп тұрған олимпиадалық даярлық орталықтары мен олимпиадалық резервті даярлау орталықтарындағы жоғары жетістіктер спортының меншікті материалдық-техникалық базасы жоқ;
2) республикалық олимпиадалық даярлық орталықтары мен өңірлік олимпиадалық резервті даярлау орталықтарының меншікті спорттық базасы жоқ. Спортта дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттардың және жоғары спорт шеберлігі мектептерінің спорттық базалары да талаптарға сәйкес келмейді.
Жоғары спорт шеберлігі мектептерінің проблемалары да осындай – оқу-жаттығу процесін ұйымдастыру жеткілікті қаржыландырылмайды, соның салдарынан жоспарланған жарыстар мен жиындарды өткізуге, үй-жайларды жалдауға қаражат жетіспейді.
Жұмыс істеп тұрған спорттық құрылыстардың көпшілігі техникалық пайдалану жөніндегі жетілдірілген нормативтер мен талаптарға, халықаралық регламенттерге және жарыстар мен оқу-жаттығу процесін өткізу қағидаларына сәйкес келмейді.
2. Балалар-жасөспірімдер спортының әлсіз дамуы. Бүгінгі күнге дейін салалық спорт клубтарын құру мәселелері шешілмей келеді. Балалар-жасөспірімдер спорт мектептерінің желісі қазіргі уақытта онда республиканың мектеп жасындағы балалардың 10,6 %-ының ғана айналысуына мүмкіндікті қамтамасыз ете алады. Әлсіз материалдық-техникалық база, сапалы спорттық мүкәммал мен жабдықтың болмауы спорт резервін дайындауды жоғары деңгейде ұйымдастыруға мүмкіндік бермейді.
3. Заманауи талаптарға жауап беретін спорттың ғылыми базасының болмауы және білікті мамандардың тапшылығы:
1) спорт саласында білікті мамандарға өткір қажеттілік байқалады. Жоғары шеберлік спортында республиканың жетекші жаттықтырушыларының көпшілігінің жасы ортадан жоғары, ал олардың орнын толық ауыстыратын мамандар жоқ. Бұдан басқа, балалар-жасөспірімдер спорт мектептерінің жаттықтырушы-оқытушы құрамының 30 %-ында арнаулы білімі жоқ;
2) спорттық құрылыстарды техникалық пайдалану мамандары жоқ, жоғары оқу орындары түлектерінің дайындық деңгейі қазіргі заманауи талаптарға жауап бермейді. Спорт саласы жоғары бәсекелі болып табылады және оқу-жаттығу процесін ұйымдастыру, спортшылардың функционалдық және физикалық мүмкіндіктерін арттыру, оларды оңалту және қалпына келтіру әдістемесіндегі барлық ең жаңа әзірлемелер стратегиялық материал болып табылады, бұл оларды басқа елдердің иеленуін мүмкін етпейді.
Отандық жаттықтырушылар Бүкілодақтық дене шынықтыру ғылыми-зерттеу институты 1983 – 1985 жылдары әзірлеген бағдарламалар мен әдістемелер бойынша жұмыс істейді. Елде меншікті ғылыми базаны құрмайынша, мамандардың спорт бойынша одан әрі әдістемелік және практикалық қызметі, сондай-ақ бұқаралық спортты және жоғары жетістіктер спортын дамыту әлемдік аренадағы спортшылар бәсекелестігінің артуына байланысты тұтастай алғанда қиынға түседі. Сол себепті республиканың спорт мектептерінде спорт түрлері бойынша бірыңғай оқу бағдарламаларын енгізу мүмкін болмай отыр, бұл спорт резерві мен халықаралық дәрежедегі спортшыларды даярлаудың жүйелі тәсілін қамтамасыз етуге кедергі келтіреді.
Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
Ел ішіндегі жағдайды бағалау халықаралық аренада қазақстандық спортшылардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін елде халықтың дене тәрбиесі мен спортты дамыту жүйесінің жетілдіргені туралы куәландырады, бұл нормативтік құқықтық базаны жетілдіруге, саланың материалдық-техникалық базасын нығайту мен дамытуға мүмкіндік берді.
Қазіргі факторлық жағдайларды бағалау спорт резервін және халықаралық дәрежедегі спортшыларды даярлау; дене шынықтыру мен спортты насихаттау бойынша қабылданған шаралар туралы куәландырады.
Сонымен қатар, саланы дамытуға сыртқы факторлардың әсер етуі әлемдік аренада спортшылардың артып келе жатқан бәсекелестігімен сипатталады, бұл отандық спортшылардың кәсіби шеберлігін арттыру үшін уақтылы шараларды қабылдауды талап етеді.
Соңғы жылдары халықаралық спорт аренасында бәсекелестік артта түсті, әсіресе бұл жетекші спорттық державалар барлық экономикалық әлеуетін спортшылардың табысты қатысуы үшін пайдалануға тырысатын Олимпиада ойындарында байқалады. Жоғары спорт марапаттарын иелену – барлық елдер үшін халықаралық деңгейде өзі туралы паш етудің ең қолайлы мүмкіндіктерінің бірі. Жоғары спорт нәтижелері – елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының көрінісі. Спортта қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін экономиканы, ғылымды, адами және ресурстық капиталды қоса алғанда, мемлекеттің барлық әлеуетін пайдалану талап етіледі. Спорттық жеңістер халықаралық аренада елдің оң имиджін қалыптастыруға ықпал етеді.
3. Лотерея қызметін реттеу және ойын бизнесі саласындағы бақылау.
Лотерея қызметін реттеу тиімділігін арттыру.
Реттелетін саланың немесе қызмет аясы дамуының негізгі параметрлері.
Сонымен қатар, лотерея қызметін дамытудың халықаралық тәжірибесі куәландырып отырғандай, аталған қызмет түрі олардың ұйымдастырушыларына үлкен пайда әкелумен ғана емес, сондай-ақ мемлекеттердің бюджеттеріне және сан түрлі қайырымдылық қорларына едәуір тұрақты табыс әкелетін (жыл сайын 10 %-ға ұлғаю) ауқымды және серпінді нарық болып табылады.
Финляндия, Бельгия, Испания, Италия және Чехия сияқты бірқатар елдерде лотереяларды ұйымдастыру және өткізу мемлекеттік деңгейде жүзеге асырылады, себебі одан түсетін табыс мемлекеттік бюджеттің және ақша айналымының едәуір бөлігін қалыптастырады. Барлық елдерде дерлік лотереялар нақты регламенттелген қағидаларды, жауапкершілік нормаларын, лотереяларды өткізу тәртібін көздейтін мемлекеттік бақылаумен өткізіледі. Барлық лотереялық компаниялар (жеке де, мемлекеттік те) өзінің қызметі туралы қаржылық есептерді жариялайды, онда мемлекет қорларына түсімдердің мөлшерлері мен табыстың қандай мақсаттарға жұмсалғаны көрсетіледі.
Лотереялардан түсетін табыстар мемлекеттерге салықтарды неғұрлым төмен деңгейде ұстап тұруға және көптеген спорттық жобаларды іске асыруға да мүмкіндік береді. Мысалы, Англияның футбол қауымдастығы ұлттық лотереядан «Уэмбли» стадионын реконструкциялау үшін 120 млн. фунтқа грант алды.
Орташа есеппен, әлемде жыл сайын 150-160 млрд. АҚШ долларына лотерея билеттері өткізіледі, бұл ретте лотерея бизнесінің жылдық айналымы АҚШ-та жылына шамамен 30 млрд. АҚШ доллары, Германияда шамамен 6 млрд. АҚШ доллары, Жапонияда шамамен 8 млрд. АҚШ доллары, барлық лотереялары мемлекеттік тиісінше 6,53 және 6,5 млрд. АҚШ доллары Испания мен Италияда.
Ресей заңнамасында федералдық бюджет кірісіне есептелетін бүкілресейлік мемлекеттік лотереядан нысаналы аударымдарды белгілеу арқылы әлеуметтік бағыттылықты белгілей отырып, лотереялардың мемлекеттік және жеке түрлері көзделген. Бұл ретте, Ресей Федерациясының Үкіметі кезекті қаржы жылына арналған федералдық бюджет туралы федералдық заң жобасында әлеуметтік маңызы бар іс-шаралар мен объектілерді қаржыландыруға қаражат бөлуді лотерея өткізуден түскен түсімнің кемінде 10 пайызы көлемінде көздейді.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алған сәттен бастап лотерея қызметі саласында либералдық саясатты ұстанды. Еліміздің аумағында 1996 жылы ұлттық лотереяны енгізгенге дейін жеке компаниялар ғана өткізетін ұлттық лотереялар ұйымдастырылды.
Бүгінгі күні лотерея қызметі мынадай нормативтік құқықтық актілермен регламенттеледі: 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Азаматтық кодекс, 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет кодексі, 2008 жылғы 10 желтоқсандағы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодекс, 2001 жылғы 30 қаңтардағы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекс, Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 11 қаңтардағы «Лицензиялау туралы», 1993 жылғы 9 сәуірдегі «Кәсіптік одақтар туралы», 1996 жылғы 31 мамырдағы «Қоғамдық бірлестіктер туралы», 1998 жылғы 1 шілдедегі «Алматы қаласының ерекше мәртебесі туралы», 2003 жылғы 8 ақпандағы «Почта туралы», 2004 жылғы 5 шілдедегі «Байланыс туралы» заңдары, «Лотереяларды ұйымдастыру және өткізу, сондай-ақ ойын бизнесі саласындағы қызметті лицензиялаудың кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 28 желтоқсандағы № 1716 қаулысы.
Қазіргі уақытта нарықтың мемлекеттік емес секторында 25 шаруашылық субъектісінің лицензиялары бар, олардың ішінде лотерея қызметін жүзеге асыратындар 11-ді құрайды, ал мемлекеттік лотереяларды ұйымдастыруды Мемлекеттік (ұлттық) лотереяны ұйымдастыру және өткізу жөніндегі кеңестің дирекциясы өткізеді.
2009 жылдан бастап лотереяларды өткізуден түсетін салықтардың және мемлекеттік бюджетке түсетін міндетті төлемдердің жалпы көлемі 2009 жылы 75 678 мың теңгені, 2010 жылы 476 176 мың теңгені, 2011 жылы 331 192,4 мың, 2012 жылы 475 524 мың теңгені құрады.
Негізгі проблемаларды талдау.
Лотерея қызметінің оң үрдістерімен қатар негізгі проблема ретінде лотерея қызметінің саласындағы заңнамалық базаның болмауын атап өткен жөн.
Нарықта халықтың лотереяларға қатысуыға сенімін жоятын көптеген қаржылық және құқықтық сипаттағы бұзушылықтары бар, мұны Бас прокуратураның мәліметтері растайды, бұл ретте аталған саланы заңнамалық реттеу жоқ.
Соңғы онжылдықтағы Қазақстандық лотерея практикасы осы үлестің жеткіліксіз екендігін көрсетеді, ал мемлекет лотерея ісіне әлеуметтік маңызы бар шығыстардың қосымша қаржы көзі ретінде басты назар аудармай келеді.
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі), «Лицензиялау туралы» 2007 жылғы 11 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңында және «Лотереяларды ұйымдастыру және өткізу жөніндегі қызметке қойылатын біліктілік талаптарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 30 маусымдағы № 551 қаулысында көзделген лотерея қызметінің қолданыстағы құқықтық базасы аталған саланы нақты және тиімді реттеуді айқындамайды.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының «Лотерея және лотерея қызметі туралы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне лотерея және лотерея қызметі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңдарының жобалары әзірленді.
Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
Ел ішіндегі қазіргі факторлық жағдайларды бағалау қазіргі уақытта лотерея қызметі саласындағы заңнамалық реттеу жөніндегі шаралар қабылдау қажеттігі туралы куәландырады.
Мемлекеттік реттеу мен бақылаудың жаңа жүйесін енгізу осы саладағы кәсіпкерлік қызметті дамытуға ықпал етеді, күмәнді лотереяларды ұйымдастыруды шектеуге және халықтың лотерея ойындарына сенімін арттыруға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, лотерея қызметі саласындағы заңнамалық реттеу лотереяларды өткізуден түскен арнайы нысаналы аударымдарды енгізуге және ақша қаражатын белгілі бір әлеуметтік объектілер мен іс-шараларға мақсатты бағыттау тетігін белгілеуге мүмкіндік береді. Болжанып отырған шаралар лотереяға қатысушылардың уәжділігін арттыруға ықпал етеді.
Ойын бизнесі саласындағы бақылауды жүзеге асыру.
Реттелетін саланың немесе қызмет аясы дамуының негізгі параметрлері.
Сонымен бірге, ойын бизнесінің халықаралық тәжірибесі ойын бизнесі салық және бақылау органдарының қатаң қадағалауында екендігін куәландырады. Салық салудан жалтару және заңсыз ойын бизнесін жүргізу мүмкіндіктері тұрақты түрде қысқартылып келеді.
Германияда онлайн ойын бизнесіне тыйым салу мақұлданды. 1 қаңтардан бастап онлайн құмар ойындарының көптеген түрлеріне, инертент-казино сайттарына және желідегі құмар ойындарына ставкалар қабылдауға тыйым салынады. Онлайн ойындарына қатысты жаңа қағидаларды қолдау үшін желтоқсанның орта кезінде 16 федералдық жердің 13-інің заң шығарушысы дауыс берді. Оларға сәйкес биліктің талап етуі бойынша интернет-провайдерлер онлайн құмар ойындарына ставкалар қабылдайтын инертнет-сайттарды блоктауға, ал банктер осы ресурстарға төлем аударуды тоқтата тұруы тиіс. Бұл ретте, Германия аумағында оның шегінен тыс орналасқан компаниялардың көмегімен интернет арқылы ставкаларды қабылдау заңсыз болып саналады.
Еуропа елдерінің көбінде, әсіресе Еуропалық одақ (ЕО) шеңберінде интернет-сүзгі нормаға айналды. Сүзгілеу желісінің ұлттық сегменттеріндегі заңсыз мазмұндарға мемлекеттік тыйымдарды, шетелден қабылданатын заңсыз мазмұнды блоктауды, сондай-ақ заңсыз мазмұнға қатысты іздеулер нәтижелерін сүзуді қоса алғанда әртүрлі нысандарда жүзеге асырылады.
2010 жылы Швейцарияда Интернет-казиноға тыйым салу туралы заң енгізілді.
Ресейде заңсыз ойын бизнесін ұйымдастырғаны үшін қылмыстың арнайы құрамын енгізу қарастырылып жатыр. Ресей Федерациясының Мемлекеттік Думасының қарауына букмекерлік кеңсенің (тотализатордың) ставка қабылдау пунктіне салық салуды көздейтін тиісті заң жобасы енгізілді.
«Құмар ойындарды ұйымдастыру және өткізу жөніндегі қызметті мемлекеттік реттеу туралы» 2011 жылғы 16 қарашадағы Ресей Федерациясының Заңына енгізілген түзетулерге сәйкес 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап Ресейде ойын бизнесінің салығы салынатын салық салу объектілері болып букмекерлік кеңселердің кассалары емес, ал процессингтік орталықтар мен букмекерлік кеңселердің ставкаларын қабылдау пункттері белгіленетін болады.
Ресейде букмекерлік кеңселер мен тотализатордың және ойын аймақтарынан тыс аймақтарда ставкалар қабылдайтын олардың пункттерінің қызметіне жол берілмейтінін атап өткен жөн.
Жоғарыда аталған елдердің тәжірибесін негізге ала отырып, Қазақстанның қолданыстағы заңнамасында еліміздің аумағында онлайн-казино қызметіне толық тыйым салу көзделіп отыр, банктер арқылы төлемдер аударуды тоқтата тұруға қатысты, аталған мәселе осыған ұқсас фактілерді қосымша зерделеуді талап етеді және қазіргі уақытта мезгілінен бұрын болып табылады.
2010 жылғы 4 маусымда Дания Парламенті онлайн покер провайдерлерінің үкіметтен тиісті лицензия алуын, Дания заңнамасын сақтауын және Дат елі ойын кеңесінің бақылауында болуын көздейтін жаңа ойын заңын қабылдады.
Елдің тиісті аумағында лицензиялар алу және олардың заңнамасын сақтау туралы ұқсас жағдайларды біздің мемлекетімізде қолдануға болмайды деп санаймыз, себебі онлайн-казино қызметіне тыйым салу заңда белгіленген, қазіргі уақытта осы тыйымды және интернет-ресурстарды блоктауды реттеу тетігін әзірлеу міндеті тұр.
Республикалық бюджетке ойын бизнесіне салынатын салық түсімдерінен түсетін кірісі жыл сайын өсуде. 2010 жылмен салыстырғанда 2011 жылы ойын бизнесінің кірісі 19 %-ға артты және 4 393 460 мың теңгені (2010 жылы – 3692 882 мың теңге, 2009 жылы – 1 156 341 мың теңге) құрады.
2010 жылмен салыстырғанда 2011 жылы республика бойынша құмар және бәс тігу ойындарын ұйымдастыру бойынша көрсетілетін қызметтер көлемі 45,1 %-ға артты және 13 459,6 млн. теңгені (2010 жылы – 9 274,0 млн. теңге, 2009 жылы – 3 058,7 млн. теңге) құрады.
2011 жылы лицензиялық алымдардың жалпы сомасы: казино және ойын автоматтары залдары бойынша – 29 068 200 теңгені, букмекерлік кеңселер мен тотализаторлар бойынша – 7 741 440 теңгені құрады. 2009 – 2010 жылдар кезеңінде құмар ойындарын және бәс тігуді ұйымдастыру бойынша көрсетілетін қызметтер көлемінің 3 млрд. 058 млн. 007 мың теңгеден 9 млрд. 274 млн. теңгеге дейін өсуі байқалады. 2011 жылдың қорытындылары бойынша 13 млрд. 459 млн. 600 мың теңгені құрады.
Негізгі проблемаларды талдау.
Реттеу мен бақылаудың оң үрдістерімен қатар ойын бизнесі саласында бірқатар проблемалар бар.
Ойын бизнесі саласындағы қатынастар Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен реттелгеніне қарамастан, жекелеген нормалардың ережелерінде кемшіліктер, олқылықтар бар, соның салдарынан ойын бизнесі субъектілерінің тарапынан бұзушылықтарға әкеліп соғады.
«Ойын бизнесі туралы» 2012 жылғы 12 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңында букмекерлік кеңселердің кассалары мен тотализаторын ойын ғимаратына (іс жүзінде олар орналасқан) «байланыстырудың» жоқтығынан, «ұқыпсыз» букмекерлер аталған құқықтық коллизияны пайдалана отырып әр ойын ғимаратына салық салудан және оны лицензиялаудан жалтарады.
Қазіргі уақытта ойын бизнесіне салық бойынша бюджет алдындағы едәуір қарыз сомаларының қалыптасу жағдайлары жиілеп кетті. Бұл ретте, ойын бизнесінің кейбір ұйымдастырушылары-қарызданушылар өздерінің салық міндеттемелерін орындаудан бас тартады.
Мысалға, казинолардың бірінде ойын бизнесінің салығы бойынша қарызы 225 млн. теңгеден астам соманы құрады. Алайда, қарызданушыда меншікті активтердің болмауына және жалға алынған ғимаратты казино қызметін көрсету үшін пайдалануына байланысты осы қарызды өндіріп алу мүмкін болмай тұр.
Қазақстан Республикасының ойын бизнесі саласындағы қолданыстағы заңнамасының нормаларын жетілдіру үшін қазіргі уақытта «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ойын бизнесі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы әзірленді.
Негізгі сыртқы және ішкі факторларды бағалау.
Ел ішіндегі жағдайды бағалау қазіргі уақытта ойын бизнесі туралы заңнамадағы олқылықтарды жою, оны бұзғаны үшін бақылау жүйесін қатаңдату, сондай-ақ заңнамалық шектеулерді айналып өтуге мүмкіндік беретін ережелерді алып тастау арқылы Қазақстан Республикасының ойын бизнесі саласындағы қолданыстағы заңнамасының нормаларын одан әрі жетілдіру жөніндегі қажетті шараларды қабылдау қажеттігін куәландырады.
Қазақстан Республикасының ойын бизнесі саласындағы қолданыстағы заңнамасының нормаларын жетілдіру тотализаторлар кассаларын және букмекерлік кеңсені тіркемей ставкалар қабылдауды жүзеге асыратын, нәтижесінде ойын бизнесін ұйымдастырушыларға ойын бизнесі салығынан жалтару мүмкіндігін тудыратын субъектілердің қызметін тоқтатуға, Қазақстан Республикасынан тыс және Қазақстан Республикасының аумағында онлайн-казино қызметін жүзеге асыру мүмкіндігін болдырмауға, онлайн-казино қызметін болдырмайтын тетікті жүзеге асыруға және ойын бизнесі саласындағы салық салу жүйесін жетілдіруге ықпал ететін болады.
Саладағы сыртқы факторлардың әсері әлемде ойынқұмарлықтың дамуы болып табылады – бұл интернет-казиноның пайда болуы.
Қазіргі уақытта ойын автоматтары, казино өзінің жетекші рөлін процесті дәлме-дәл қайталайтын онлайн ойындарына береді, алайда Интернет желісінің ұлттық сегменттерінде бола отырып, шетелден қабылдайтын мазмұнды заңсыз шектеуді, заңсыз мазмұнға қатысты іздеу нәтижелерін сүзгілеуді жүзеге асырады.»;
«Стратегиялық бағыттар, мақсаттар, міндеттер, нысаналы индикаторлар, іс-шаралар және нәтижелер көрсеткіштері» деген 3-бөлімде:
«1-стратегиялық бағыт. Дене шынықтырумен және спортпен айналысу арқылы қазақстандықтардың саламатты өмір салтын қалыптастыру, лотерея қызметін реттеу және ойын бизнесі саласындағы бақылау» деген жол мынадай редакцияда жазылсын:
«1-стратегиялық бағыт. Дене шынықтырумен және спортпен айналысу арқылы қазақстандықтардың саламатты өмір салтын қалыптастыру».
1.1-мақсат мынадай редакцияда жазылсын:
«Елде бұқаралық спортты дамыту»;
мынадай мазмұндағы нысаналы индикаторлармен толықтырылсын:

«

4. Саяси шешімдер қабылдаудағы фаворитизм	Дүниежүзілік экономикалық форумның деректері	орын				77	76	75	74
5. Саясаткерлерге қоғамдық сенім	Дүниежүзілік экономикалық форумның деректері	орын				35	34	33	32

»;

«Адамдарды күн сайын дене шынықтыру-сауықтырумен айналысуға тарту» деген 1.1.1-міндетте:
тікелей нәтижелер көрсеткіштері мынадай мазмұндағы жолмен толықтырылсын:

«

6. Халықтың спорттық инфрақұрылыммен 1 мың адамға шаққанда қамтамасыз етілуі

Әкімшілік есепке алу, ведомстволық статистикалық деректер

%

30

32

34

36

38

»;

«Лотерея қызметін реттеу тиімділігін арттыру» деген 1.1.2-міндет және «Ойын бизнесі саласындағы бақылауды жүзеге асыру» деген 1.1.3-міндет алынып тасталсын;
мынадай мазмұндағы «3-стратегиялық бағыт. Лотерея қызметін реттеу және ойын бизнесі саласындағы бақылау» деген кіші бөліммен толықтырылсын:

«

3-стратегиялық бағыт. Лотерея қызметін реттеу және ойын бизнесі саласындағы бақылау
3.1-мақсат. Лотерея қызметін реттеу және ойын бизнесі саласындағы бақылау
Осы мақсатқа қол жеткізуге бағытталған бюджеттік бағдарламалардың кодтары ___
Нысаналы индикаторлар	Ақпарат көзі	Өлшем бірлігі	Оның ішінде аралық мәнін көрсете отырып
			Есепті кезең		Жоспарлы кезең
			2010 ж. (есеп)	2011 ж. (ағымдағы жоспар)	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	2015 ж.	2016 ж.
1. 2010 жылғы деңгейдегі құмар ойындарын ұйымдастыру және бәс тігу жөнінде көрсетілген қызметтер көлемі (2010 ж. іс жүзінде – 9 274,0 млн. теңге)	Статистикалық деректер	%	-	45,1	16,5	9	11	13	15
2. 2016 жылға қарай лотерея қызметінен республикалық бюджетке түскен табыстың 2011 жылғы деңгейден артуы (2011 ж. – 331 192 мың теңге)	Әкімшілік есепке алу	%	-	-	5	10	15	20	25

Нысаналы индикаторға қол жеткізу жолдары, тәсілдері және әдістері:
3.1.1-міндет. Лотерея қызметін реттеу тиімділігін арттыру
Тікелей нәтижелер көрсеткіштері	Ақпарат көзі	Өлшем бірлігі	Есепті кезең		Жоспарлы кезең
			2010 ж.	2011 ж. (ағымдағы жоспар)	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	2015 ж.	2016 ж.
1. 2016 жылға қарай лотерея қызметінен қызмет көрсету көлемінің 2011 жылғы деңгейден өсуі (2011 ж. - 1 910,1 млн. теңге)	Ведомстволық деректер	%			-	5	5	5	5
2. Лотереяларды ұйымдастыру және өткізу бойынша лицензиясы бар лотерея қызметінің субъектілерін қамту	Әкімшілік есепке алу	%				100	100	100	100

Тікелей нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізуге арналған іс-шаралар	Жоспарлы кезеңдегі іске асыру мерзімі
	2012 жыл	2013 жыл	2014 жыл	2015 жыл	2016 жыл
1	2	3	4	5	6
1. Лотерея нарығын талдау				х	х
2. Лотерея қызметі саласындағы тәуекел дәрежесін бағалау өлшемдерін жетілдіру					х
3. Лотерея қызметі саласындағы мониторинг пен бақылауды жүзеге асыру					х

3.1.2.-міндет. Ойын бизнесі саласындағы бақылауды жүзеге асыру
Тікелей нәтижелер көрсеткіштері	Ақпарат көзі	Өлшем бірлігі	Есепті кезең		Жоспарлы кезең
			2010 ж.	2011 ж. (ағымдағы жоспар)	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	2015 ж.	2016 ж.
1. Анықталған бұзушылықтардың жалпы санына шаққанда жойылған бұзушылықтардың үлесі, %	Ведомстволық деректер	%	-	80	83	86	90	93	96
2. Жоспарлы тексерістердің санын 2015 жылға дейін қысқарту	Әкімшілік есепке алу	%			10,0	10,0	10,0

Тікелей нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізуге арналған іс-шаралар	жоспарлы кезеңдегі іске асыру мерзімі
	2012 ж	2013 ж	2014 ж	2015 ж	2016 ж
1. Ойын бизнесі саласындағы тәуекел дәрежесін бағалау өлшемдерін жетілдіру			х
2. Ойын бизнесіне мониторинг пен бақылауды жүзеге асыру	х	х	х	х
3. «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ойын бизнесі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзірлеу		х
4. Ойын бизнесі нарығын талдау				х	х

»;

«Тәуекелдерді басқару» деген 6-бөлімде:

«

Әлемдік экономикалық дағдарыстың Қазақстан Республикасының дамуына әсер етуі

Халықтың көңіл көтеруге және лотереяға қаржылық шығындардың азаюы

Мемлекеттік лотереяның жаңа даму моделін әзірлеу

»

деген жол алынып тасталсын;
«Бюджеттік бағдарламалар» деген 7-бөлімде:
011 «Спорт саласындағы бюджеттік инвестициялар» деген бюджеттік бағдарламада:
тікелей нәтиже көрсеткіштерінде мына:

«

жобаның жалпы құнынан атқарылған жұмыстар (қызметтер) көлемі

%

16,79

11,24

23,6

18,54

»

деген жол мынадай редакцияда жазылсын:

«

жобалардың жалпы құнынан орындалған жұмыстар (көрсетілген қызметтер) көлемі

%

16,79

8,92

23,6

18,54

»;

012 «Облыстық бюджеттерге, Астана және Алматы қалаларының бюджеттеріне спорт объектілерін дамытуға берілетін нысаналы даму трансферттері» деген бюджеттік бағдарламада:
тікелей нәтиже көрсеткіштерінде мына:

«

жобалардың жалпы құнынан атқарылған жұмыстар (қызметтер) көлемi

%

7,87

19,14

0,28

»

деген жол мынадай редакцияда жазылсын:

«

жобалардың жалпы құнынан орындалған жұмыстар (көрсетілген қызметтер) көлемi

%

7,87

8,41

0,28

»;

түпкілікті нәтиже көрсеткіштерінде мына:

«

бюджеттік шығыстар көлемі

мың теңге

30 640 578

4 940 462

4 273 987

2 332 509

111 000

»

деген жол мынадай редакцияда жазылсын:

«

бюджеттік шығыстар көлемі

мың теңге

30 640 578

4 940 462

4 273 987

2 132 509

111 000

»;

«Бюджеттік шығыстар жиынтығы» деген кестедегі «2013 жыл» деген бағанда:
«Бюджеттік шығыстардың БАРЛЫҒЫ:» деген жолдағы «32 073 545» деген сандар «31 873 545» деген сандармен ауыстырылсын;
«бюджеттік даму бағдарламалары» деген жолдағы «10 332 509» деген сандар «10 132 509» деген сандармен ауыстырылсын;
«012 – Облыстық бюджеттерге, Астана және Алматы қалаларының бюджеттеріне спорт объектілерін дамытуға берілетін нысаналы даму трансферттері» деген жолдағы «2 332 509» деген сандар «2 132 509» деген сандармен ауыстырылсын.
2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі С. Ахметов