Об утверждении Программы геологоразведочных работ в Республике Казахстан на 2015 - 2019 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 21 мая 2014 года № 526. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 7 октября 2016 года № 574

      Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 07.10.2016 № 574 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

      Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
      1. Утвердить прилагаемую Программу геологоразведочных работ в Республике Казахстан на 2015 – 2019 годы (далее – Программа).
      2. Министерству индустрии и новых технологий Республики Казахстан представлять информацию о ходе реализации Программы в Правительство Республики Казахстан один раз в год по итогам года.
      3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан – Министра индустрии и новых технологий Республики Казахстан Исекешева А.О.
      4. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

      Премьер-Министр
      Республики Казахстан                       К. Масимов

Утвержден         
постановлением Правительства
Республики Казахстан   
от 21 мая 2014 года № 526 

1. Паспорт Программы

Наименование

Программа геологоразведочных работ в Республике Казахстан на 2015 – 2019 годы

Основание
для
разработки

Концепция развития геологической отрасли Республики Казахстан до 2030 года, одобренная постановлением Правительства Республики Казахстан от 13 августа 2012 года № 1042;
пункт 8.1.5 протокола расширенного заседания Правительства Республики Казахстан с участием Президента Республики Казахстан от 14 февраля 2014 года.

Государственный орган, ответственный за разработку и реализацию Программы

Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан

Цели

Обеспечение рационального и комплексного
использования и воспроизводства минеральных
ресурсов для активного развития всех отраслей
промышленности

Задачи

1. Обеспечение изученности территории Казахстана с оценкой прогнозных ресурсов.
2. Прирост запасов по основным видам полезных ископаемых.
3. Формирование Банка данных геологической информации и геоинформационных систем.
4. Ликвидация и консервация нефтегазовых скважин.

Сроки
реализации

Целевые
индикаторы

2015 – 2019 годы

 
1. Процент восполнения запасов основных видов полезных ископаемых (отношение выявленных запасов к погашенным, по нарастающей).
2. Наполнение банка данных цифровой геологической информацией.
3. Процент ликвидируемых и консервируемых нефтегазовых скважин.

Источники и объемы финансирования

Финансовые затраты на реализацию Программы предусматриваются за счет республиканского бюджета, а также за счет недропользователей.
Объемы финансирования за счет республиканского бюджета составляют:
2015 год – 9014* млн. тенге;
2016 год – 12640* млн. тенге;
2017 год – 30642* млн. тенге;
2018 год – 32888* млн. тенге;
2019 год – 34536* млн. тенге.
Всего: 119 720* млн. тенге
* Объем финансирования Программы будет уточняться при утверждении республиканского бюджета на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

2. Введение

      Программа геологоразведочных работ в Республике Казахстан на 2015 – 2019 годы (далее – Программа) разработана в соответствии с поручением Главы государства, данным на расширенном заседании Правительства Республики Казахстан 14 февраля 2014 года, а также в целях реализации Концепции развития геологической отрасли Республики Казахстан до 2030 года, одобренной постановлением Правительства Республики Казахстан от 13 августа 2012 года № 1042.
      Необходимость подготовки и реализации Программы обусловлена существующими проблемами по невосполнению запасов полезных ископаемых, в первую очередь, цветных металлов и золота, актуальностью технологического совершенствования геологических исследований, научного обеспечения геологоразведочного процесса, улучшению инвестиционного климата в отрасли.

3. Анализ текущей ситуации

1. Оценка текущей ситуации в геологической отрасли, а также ее влияние на социально-экономическое и общественно-политическое развитие страны

      Недра Республики Казахстан, богатые полезными ископаемыми, являются ее богатством и одним из главных источником социально-экономического развития страны.
      Казахстан по богатству своих недр минеральными ресурсами и их разнообразию входит в группу стран, богатых полезными ископаемыми. Его минерально-сырьевая база сформирована месторождениями топливно-энергетического комплекса (углеводороды, уголь, уран), черных, цветных, благородных и редких металлов. Доля Казахстана в мировых запасах по урану округленно составляет 18 %, хрому – 10 % свинцу – 9 %, цинку – 8 %, серебру – 5 %, марганцу – 5 %, меди – 5 %.
      Казахстан является крупным экспортером энергетического сырья, черных, цветных, благородных металлов. В частности, на Казахстан приходится 41 % добываемых в мире урана и 16 % хрома.
      При этом активные запасы цветных и благородных металлов, составляющие в настоящее время значительную долю экспорта, ограничены и могут быть отработаны за 12-15 лет.
      По качеству руд Казахстан уступает основным мировым производителям в мире.
      Геологическая отрасль обеспечивает изучение недр и восполнение минерально-сырьевой базы для нужд экономики и реализации геополитических интересов Казахстана.
      Согласно мировой тенденции увеличение объемов потребления сырьевых ресурсов активизирует проведение геологических исследований по их выявлению. Ежегодное увеличение добычи требует увеличения объемов геологоразведочных работ по восполнению запасов полезных ископаемых.
      Развитие геологической отрасли является основополагающим фактором в экономическом развитии Республики Казахстан и оказывает большое влияние на социально-экономическое и общественно-политическое развитие страны.
      Так, реализация настоящей Программы подразумевает выявление наиболее перспективных площадей для проведения на них детальной разведки, что повлечет за собой привлечение инвестиций крупных частных компаний.
      Акционерное общество «Казгеология» создает совместное предприятие с ведущими мировыми компаниями, таких как «ILUKA», «RIO TINTO», «KORES», «ULMUS FUND» на условиях трансферта технологий и инвестиций.
      Общий объем привлекаемых инвестиций: 36 млн. долларов США.
      Все компании будут применять новейшие методы и технологии геологоразведки, создания баз данных, лабораторных исследований, подсчета ресурсов и запасов.

2. Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз для отрасли

      Современная ситуация в мировой горнодобывающей отрасли по-прежнему остается неустойчивой, а конъюнктура рынков - неопределенной. В краткосрочной перспективе прогнозируется продолжение снижения спроса на сырье и волатильность цен. Тем не менее, в долгосрочной перспективе мировой спрос на ресурсы будет расти, а в отдаленной перспективе в мире сохраняется угроза дефицита сырьевых товаров.
      В условиях недостаточного финансирования, отсутствия внедрения в геологоразведочный процесс современных достижений науки и практики, неблагоприятной по мировым меркам инвестиционной среды, геологическая отрасль столкнулась с угрозой национальной безопасности по невосполнению минерально-сырьевой базы страны. С каждым годом восполнение запасов полезных ископаемых становится все более актуальной задачей, решение которой может быть достигнуто на основе более полного раскрытия потенциала недр республики, с выявлением трудно открываемых месторождений.
      Программа должна быть направлена как на обеспечение перспективной потребности отечественной добывающей промышленности, так и на экспорт минерально-сырьевой продукции.
      Для объективного анализа необходимо четкое определение ее сильных и слабых сторон, а также существующих возможностей и угроз.

Позитивные факторы

Негативные факторы

Сильные стороны
1. Большой потенциал прогнозных ресурсов всех видов полезных ископаемых для обеспечения прироста запасов.
2. Благоприятные геологические условия для открытия новых месторождений полезных ископаемых.
3. Интенсивное проведение региональных геологических исследований за счет трансферта технологий и налаживаемой инфраструктуры.
4. Наличие значительной перспективы роста государственно-частного партнерства в геологической отрасли.

Слабые стороны
1. Слабая ресурсная база цветных и благородных металлов.
2. Уменьшение фонда приповерхностных легкодоступных месторождений.
3. Отсутствие эффективных технологий извлечения металлов разведанных руд с низкими качествами, что сдерживает вовлечение их в разработку.
4. Отсутствие развитой инфраструктуры геологической отрасли, в т.ч. государственного отраслевого научно-исследовательского центра, проектных, инжиниринговых, аэрогеофизических, геохимических предприятий, кернохранилища и других профильных организаций.
5. Отсутствие аналитических модулей Банка данных о недрах, автоматизированного доступа для работы с геологической информацией, низкий уровень заполнения баз данных.
6. Существующий дефицит квалифицированных специалистов.

Возможности
1. Увеличение прироста запасов за счет форсированного проведения геологоразведочных работ на основе современных эффективных технологий.
2. Привлечение инвестиций в геологоразведку при создании благоприятных инвестиционных условий (рассекречивание и свободное предоставление геологической информации, упрощение предоставления права недропользования и др.).

Угрозы
1. Невосполнение запасов по ряду полезных ископаемых, что ставит под угрозу существование отдельных добычных и перерабатывающих производств, часто являющихся градообразующими.
2. Отсутствие утвержденных в установленном порядке нормативно-технических и методических документов для проведения геологоразведочных и научно-прикладных работ влечет за собой спад развития отрасли.

3. Основные проблемы, тенденции и предпосылки развития геологической
отрасли

      К настоящему времени в геологической отрасли накопились следующие проблемы: хроническое невосполнение запасов цветных металлов и золота, ведение геологоразведочных работ на основе устаревших технологий, отсутствие необходимой инфраструктуры отрасли в виде современных лабораторий, отраслевого научно-исследовательского института, развитой сети сервисных компаний, весьма слабое сопровождение работ научными разработками. Законодательная и нормативно-техническая база геологоразведочных работ требует совершенствования с целью улучшения инвестиционного климата и условий ведения работ.
      Предпосылки развития геологической отрасли следующие:
      1) стабильный курс экономического развития страны;
      2) большой потенциал минерально-сырьевой базы, обеспеченный прогнозными ресурсами всех видов полезных ископаемых;
      3) благоприятная конъюнктура мирового рынка сырья;
      4) геополитические и экономические интересы Казахстана в долгосрочной перспективе будут зависимы от состояния минерально-сырьевой базы страны.

4. Анализ инновационно-аналитического развития отрасли

      Научно-техническое и информационно-аналитическое обеспечение геологической отрасли. Высокая наукоемкость геологического изучения недр определяет важную роль научно-технологического обеспечения геологоразведки, неразрывную связь науки и производства, обновление технологий на основе достижений научно-технического прогресса. Степень достоверности результатов геологоразведочных работ о выявленных закономерностях формирования и размещения полезных ископаемых в недрах напрямую зависит от уровня профессионализма специалистов и применяемых ими прогрессивных научно-технических методов и технологий.
      В Казахстане уровень научно-технологической поддержки геологоразведки, как по качеству исследований, так и их объему снизился до критического уровня. Геологические исследования не опираются на новые технику и технологии ведения работ. Разработка и выпуск отечественных аппаратурно-технологических комплексов и оборудования практически отсутствуют. В стране существует несколько разрозненных научных геологических организаций различной ведомственной принадлежности, не обеспечивающих сегодня государство системной научно-обоснованной и достоверной оценкой минерально-сырьевого потенциала недр. Государственный уполномоченный орган по геологическому изучению и использованию недр не имеет отраслевого института.
      Для решения этих проблем предусматривается внедрение инновационных технологий для геологического изучения недр (в первую очередь, это связано с внедрением геофизических, геохимических исследований на основе новых технологий, дистанционного зондирования Земли), прорабатывается вопрос создания отраслевого научно-технологического центра геологического изучения недр при Назарбаев университете, на базе которого будут реализованы научно-методическое обеспечение геологической отрасли и информационно-аналитическое сопровождение деятельности государственных организаций и недропользователей.
      В условиях постоянного обновления информации о геологическом строении недр, появления новых идей и минерагенических концепций, а также изменения экономической и геополитической ситуации, научные исследования в геологии должны развиваться в опережающем порядке. Они должны обеспечить возможность проведения сложных лабораторно-аналитических исследований вещественного состава горных пород, возможность обработки и комплексного анализа огромного объема геологических, геофизических, геохимических и дистанционных данных. Их результатом должны стать повышение глубинности исследований, обоснованные предложения по разработке государственных отраслевых программ развития минерально-сырьевого сектора.

5. Анализ действующей политики государственного регулирования развития отрасли

      Геологическая отрасль, как совокупность государственных органов управления, производственных и научных организаций различных форм собственности, осуществляющих свою деятельность в едином правовом поле, должна обеспечивать геологическое изучение недр и опережающее восполнение минерально-сырьевой базы страны. Прирост разведанных запасов полезных ископаемых, безопасность и комплексность использования недр являются одними из главных критериев эффективности геологической отрасли. В настоящее время геологическая наука и практика переживают не лучшие времена: отсутствует прежде существовавшая инфраструктура геологической отрасли (производственные единицы, научные подразделения, лабораторная база), истощаются запасы полезных ископаемых, в новых условиях хозяйствования обнажились проблемы, незаметные ранее, происходит смена поколений и появляются новые задачи по поддержке моногородов, развитию нетрадиционных отраслей, таких как редкие земли, угольный метан и др. Тем не менее, многое делается и планируется на перспективу, проблемы отрасли находятся на непосредственном контроле Главы государства и Правительства. Все это является залогом развития геологии, превращения ее в мощную отрасль экономики, основанную на современной прикладной науке, эффективной технике и технологии.
      Политика государственного регулирования предусматривает стабильное развитие отрасли, направленное на укрепление минерально-сырьевой базы за счет открытия новых месторождений полезных ископаемых и прироста запасов учитываемых объектов, рациональное и комплексное использование недр.
      Нормативной правовой базой государственного геологического изучения недр являются законы Республики Казахстан «О недрах и недропользовании», «О государственных закупках», Правила заключения контракта (договора) на государственное геологическое изучение недр, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 января 2012 года № 99, Правила осуществления государственных закупок, утвержденные постановлением Правительства Республики Казахстан от 27 декабря 2007 года № 1301.
      Все виды геологических исследований проводятся в соответствии с инструкциями и нормативными требованиями, разработанными для всех видов геологоразведочных работ.
      Совершенствование законодательства в области недропользования имеет своей целью упрощение процедуры государственного регулирования в этой сфере на основе учета интересов государства и недропользователей, создания прозрачных схем взаимоотношений между ними.

6. Обзор позитивного зарубежного опыта по решению имеющихся проблем, который может быть адаптирован к условиям Казахстана

      В настоящее время понимание остроты и необходимости решения проблем по воспроизводству минерально-сырьевых ресурсов носит глобальный характер. Универсальность мероприятий по выявлению новых конкурентоспособных месторождений позволяет вырабатывать общие мероприятия независимо от географического положения стран и уровня их экономического развития.
      Государственное участие в процессе воспроизводства минеральных ресурсов присутствует во всех наиболее развитых странах мира.
      В основу положены принцип участия государства в выполнении региональных геологических исследований, не дающих прямую отдачу, и привлечение частного капитала в сферу поиска и разведки месторождений полезных ископаемых. Заинтересованность частных компаний обеспечивается организационной системой недропользования и соответствующей налоговой политикой. В странах с развитой геологической отраслью приведенные условия дополняются заинтересованностью компаний внедрять передовые технику и технологии, что повышает их конкурентоспособность на рынке геологических услуг, свободным доступом к геологической информации. Рыночные условия и благоприятный инвестиционный климат способствуют развитию прикладной науки, возникновению большого количества юниорских (мелких) компаний и значительного объема подписанных лицензий и контрактов на геологоразведочные работы.
      В Программе учтен фактор, что в ближайшее время Казахстан будет оставаться минерально-сырьевой державой в мировой интеграции и в числе основных экспортных товаров сохранятся минеральные ресурсы и продукты их передела.
      В соответствии с международным опытом работа геологической отрасли Казахстана будет направлена на трансферт технологий, развитие инфраструктуры геологической отрасли, повышение инвестиционной привлекательности геологоразведки, кадровое обеспечение отрасли и выявление новых запасов минерального сырья, обеспечивающих сырьевую, политическую и экономическую безопасность страны.
      Государственное участие в процессе воспроизводства минеральных ресурсов присутствует во всех наиболее развитых странах мира.
      В основу положен принцип участия в выявлении месторождений полезных ископаемых, как государственных инвестиций, так и частного капитала. Это обеспечивается соответствующей налоговой политикой, носящей как карательный, так и стимулирующий характер с использованием льготного кредитования, платежей за пользование геологической информацией, контролем за выполнением контрактов, рабочих программ, штрафов за нарушение контрактных обязательств.
      Получаемые при этом средства могут быть использованы на геологоразведочные работы по выявлению новых месторождений полезных ископаемых.
      Опыт Российской Федерации показывает, что наряду с системой финансирования геологоразведочных работ необходимо шире внедрять современные методы поисков и разведки месторождений, активно проводить научно-исследовательские работы геологической направленности, разрабатывать и внедрять новые виды геологоразведочной техники и оборудования, акцентировать поисковую составляющую геологических исследований.
      При этом необходимо учитывать и такой фактор, что в ближайшее время Казахстан будет оставаться минерально-сырьевой державой в мировой интеграции и основным экспортным товаром будут оставаться минеральные ресурсы и продукты их передела.
      В соответствии с международным опытом работа геологической отрасли Казахстана будет направлена на конечную результативность - выявление новых запасов минерального сырья, обеспечивающих сырьевую, политическую и экономическую безопасность страны.

4. Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов
реализации Программы

1. Цель и задачи Программы

      Целью настоящей Программы является обеспечение рационального и комплексного использования и воспроизводства минеральных ресурсов для активного развития всех отраслей промышленности.
      Для достижения цели Программы планируется выполнение следующих задач:
      1) обеспечение изученности территории Казахстана с оценкой прогнозных ресурсов;
      2) прирост запасов по основным видам полезных ископаемых;
      3) формирование Банка данных геологической информации и геоинформационных систем;
      4) ликвидация и консервация нефтегазовых скважин.

2. Целевые индикаторы

Целевые индикаторы (с указанием окончательного срока (периода) достижения)

Источник информации

Ед-ца измерения

Отчетный год (2013 год)


Отчетный год (2014 год)

Плановый период

2015
год

2016
год

2017
год

2018
год

2019
год

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Цель: обеспечение рационального и комплексного использования и воспроизводства минеральных ресурсов для активного развития всех отраслей промышленности

Целевой индикатор:
процент восполнения запасов основных видов полезных ископаемых (отношение выявленных запасов к погашенным по нарастающей) в 2019 году – 60 % золота, меди, полиметаллов

МИНТ

%

0

50,0

0

50,0

52

55

60

Задача 1: обеспечение изученности территории Казахстана с оценкой прогнозных ресурсов

Показатели прямых результатов:

Объем прогнозных ресурсов:

МИНТ


- золота

тонн

0

100,4

0

102

105

110

115

- меди

млн. тонн

0

1

0

1,0

1,3

1,5

1,7

- полиметаллов

млн. тонн

0

5,2

0

3,3

3,5

3,7

4

Задача 2: прирост запасов по основным видам полезных ископаемых

Показатели прямых результатов:

Прирост запасов:

МИНТ


- золота

тонн

0

15,0

0

15,5

17

20

25

- меди

тыс. тонн

0

110,0

0

110

115

120

125

- полиметаллов

тыс. тонн

0

120,0

0

120

125

130

135

Задача 3: формирование Банка данных геологической информации и геоинформационных систем

Показатели прямых результатов:

Оцифровка текстовых и графических приложений к геологическим отчетам

МИНТ

%

32

36

40

44

48

50

52

Задача 4: ликвидация и консервация нефтегазовых скважин

Целевой индикатор:
Процент ликвидируемых и консервируемых нефтегазовых скважин (всего учитываемых скважин - 126)

МИНТ

%

0

0

8

16

24

32

20

Показатели прямых результатов:

Ликвидация аварийных скважин

МИНТ

Мероп-
риятие

0

0

10

20

30

40

26

      МИНТ – Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

3. Государственные и иные органы, ответственные за достижение целей,
целевых индикаторов, задач, показателей результатов

Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан.

5. Этапы реализации Программы

      Реализация Программы планируется в период с 2015 по 2019 годы и будет осуществляться на основе приведенных мероприятий, осуществляемых без внесения изменений в законодательство и отраженных в Концепции развития геологической отрасли Республики Казахстан до 2030 года.

1. Выполнение региональных, поисковых, поисково-оценочных и поисково-разведочных работ

Геологическое доизучение площадей масштаба 1:200000

      Геологическое доизучение масштаба 1:200000 (далее – ГДП-200) проводится с целью создания современной картографической геологической основы, оценки прогнозных ресурсов полезных ископаемых, выявления площадей, перспективных на обнаружение месторождений полезных ископаемых.
      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводились работы по ГДП-200.
      В период с 2010 по 2014 годы запланированы работы по ГДП-200 на 27 объектах, из которых в 2014 году предусматривается начало работ на 6 объектах в Центральном и Восточном регионах Казахстана. Продолжение этих работ планируется провести в 2015 году и их завершение в 2016 году.
      В целом в рамках Программы работы по ГДП-200 будут проводиться в пределах Чингиз-Тарбагатайской металлогенической зоны, в Жезказганском горнорудном районе, в Восточно-Центрально- и Северо-Казахстанском районах, на юге в пределах хребта Большой Каратау.
      Работы являются 3-летними с предварительным составлением проектно-сметной документации и планируются на весь период программы, начинаются ежегодно по принципу замещения. Ежегодно ожидаются результаты по завершенным объектам с оценкой прогнозных ресурсов полезных ископаемых.

Геолого-минерагеническое картирование масштаба 1:200000

      Геолого-минерагеническое картирование масштаба 1:200000 (далее – ГМК-200) проводится в пределах горнорудных районов с целью выявления рудных объектов с прогнозными ресурсами высоких категорий – потенциальных месторождений полезных ископаемых.
      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводились работы по ГМК-200.
      В период с 2010 по 2014 годы запланированы работы по ГМК-200 на 11 объектах, из которых в 2014 году предусматривается начало работ на одном объекте в Восточном регионе Казахстана (в пределах Западно-Тарбагатайской площади, по которой в 2013 году составлена и утверждена проектно-сметная документация). Продолжение этих работ планируется провести в 2015 году и их завершение в 2016 году.
      Планируемые в рамках Программы работы по ГМК-200 будут сосредоточены в пределах Жалаир-Найманской минерагенической зоны Центрального Казахстана (в 2014 году запланировано составление проектно-сметной документации по ГМК-200 Жалаир-Найманской минерагенической зоны, с 2015 планируется начало проведения работ), Кокшетау-Шатской минерагенической зоны Северного Казахстана, Аксу-Байлюстинской минерагенической зоны северо-востока Казахстана и Ирису-Бадамского региона на юге Казахстана, Рудного Алтая – на востоке республики.
      Работы являются 3-летними с предварительным составлением проектно-сметной документации и планируются на весь период программы. Работы начинаются ежегодно по принципу замещения. Ежегодно ожидаются результаты по завершенным объектам с оценкой прогнозных ресурсов полезных ископаемых.

Глубинное геологическое картирование масштаба 1:200000

      Глубинное геологическое картирование масштаба 1:200000 (далее ГГК-200), как и ГДП-200 проводится с целью создания современной картографической геологической основы, оценки прогнозных ресурсов полезных ископаемых, выявления площадей, перспективных на обнаружение месторождений полезных ископаемых. В отличие от ГДП-200 работами ГГК-200 решаются указанные задачи в районах, перекрытых чехлом рыхлых отложений (до 300 м).
      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводились работы по ГГК-200.
      В период с 2010 по 2014 годы запланированы работы по ГГК-200 на 3 объектах, из которых в 2014 году предусматривается начало работ на одном объекте в Южном регионе Казахстана. Продолжение этих работ планируется провести в 2015 году и их завершение в 2016 году.
      Планируемые в рамках Программы работы по ГГК-200 предусматривается провести в пределах северо-восточного замыкания Каратау, Шу-Хантауской, Шу-Кызылтузской площадей в Южном Казахстане, на площади развития меденосных сероцветных песчаников в районе месторождений меди Жезказган и Жаман-Айбат в Центральном Казахстане, на Верхне-Орской, Кундыздинской и Берчогурской площадях северо-запада Казахстана.
      Работы являются 3-летними с предварительным составлением проектно-сметной документации и планируются на весь период программы. Работы начинаются ежегодно по принципу замещения. Ежегодно ожидаются результаты по завершенным объектам с оценкой прогнозных ресурсов полезных ископаемых.

Гидрогеологическое доизучение и инженерно-геологические
исследования в масштабе 1:200000

      Региональные гидрогеологические работы включают следующие виды: гидрогеологическая съемка, гидрогеологическое доизучение с инженерно-геологическими исследованиями, а также комплексная геологическая, гидрогеологическая и инженерно-геологическая съемка, гидрогеологическая и геолого-экологическая съемка масштабов 1:200000
      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводились работы по гидрогеологическому доизучению с инженерно-геологическими исследованиями масштаба 1:200000.
      В период с 2010 по 2014 годы запланированы работы на 25 объектах, из которых в 2014 году начаты работы на 10 объектах во всех регионах Казахстана. Продолжение этих работ планируется провести в 2015 году и их завершение в 2016 году. Общая площадь изучения составит 49,442 тыс. км 2.
      В рамках Программы гидрогеологическое доизучение с инженерно-геологическими исследованиями масштаба 1:200000 предусматривается в районах, испытывающих дефицит пресных подземных вод и интенсивную техногенную нагрузку, а также на приграничных с Россией территориях в Восточном и Западном Казахстане.
      В результате работ будут выявлены новые перспективные участки для постановки поисково-разведочных работ, оценены прогнозные ресурсы подземных вод, выделены участки загрязнения подземных вод и с проявлениями опасных геологических процессов.
      Работы являются 3-летними с предварительным составлением проектно-сметной документации и планируются на весь период программы. Работы начинаются ежегодно по принципу замещения. Ежегодно ожидаются результаты по завершенным объектам с оценкой прогнозных ресурсов полезных ископаемых.

Проведение геофизических исследований по изучению
глубинного строения недр

      В 2014 году предусматриваются составление проектно-сметной документации на проведение комплекса геолого-геофизических исследований Сырдарьинского осадочного бассейна по региональным профилям (2 геотраверса) в объеме 710 погонных км. в Южном регионе Казахстана. Выполнение работ планируется провести в 2015 году.
      В 2015 – 2019 годах в рамках регионального изучения недр Казахстана Программой предусматривается проведение региональных комплексных геолого-геофизических исследований осадочных бассейнов по региональным профилям (геотраверсам) общей протяженностью 4720 погонных км. с глубиной исследования 15-20 тыс.км. Основной задачей исследования по геотраверсам являются получение комплексных геофизических данных на базе современных технологий о глубинном строении земной коры, определение общей мощности осадочного чехла, изучение строения и вещественного состава фундамента и более глубоких слоев земной коры, трассирование разломов, уточнение границ тектонических элементов и тектоническое районирование.
      В 2015 году планируется выполнить комплекс геолого-геофизических исследований Сырдарьинского осадочного бассейна по региональным профилям (2 геотраверса) в объеме 710 погонных км.
      В 2016 году планируется выполнить комплекс геолого-геофизических исследований в Северо-Тургайском и Северо-Казахстанском осадочных бассейнах по региональным профилям (2 геотраверса) в объеме 950 погонных км.
      В 2017 году планируется выполнить комплекс геолого-геофизических исследований в Северо-Тургайском, Южно-Тургайском и Сырдарьинском осадочных бассейнах по региональному профилю (1 геотраверс) в объеме 1320 погонных км.
      В 2018 году планируется выполнить комплекс геолого-геофизических исследований в Южно-Тургайском осадочном бассейне по региональному профилю (1 геотраверс) в объеме 510 пог.км.
      В 2019 году планируется выполнить комплекс геолого-геофизических исследований в Шу-Сарысуйском осадочном бассейне по региональному профилю (1 геотраверс) в объеме 570 пог.км и Прииртышском осадочном бассейне по региональному профилю (2 геотраверса) в объеме 660 пог. км.
      Исследования будут выполняться комплексом геофизических методов: сейсмические, аэрогеофизические и космогеологические методы в сочетании с бурением опорно-параметрических скважин. Бурение параметрических скважин планируется с целью изучения породного состава ранее невскрытых глубокозалегающих комплексов, стратификации сейсмических отражающих горизонтов, изучения коллекторских свойств на больших глубинах, геохимических особенностей. В 2015 – 2019 годах в рамках Программы предусматривается бурение параметрической скважины в пределах Сырдарьинского осадочного бассейна глубиной до 5000 м.
      В результате проведенных работ будут созданы многофакторные модели строения осадочных бассейнов Казахстана в свете глобальной тектоники, что позволит выявить закономерности формирования и размещения месторождений и повысить надежность регионального прогноза.

Проведение комплекса высокотехнологических методов прогнозирования
месторождений полезных ископаемых

      С целью внедрения современных методов регионального геологического изучения для прогноза рудной минерализации планируется применить метод геохимического картирования методом подвижных форм, аэрогеофизические методы в составе гравиразведки, аэромагнитной и аэрогаммаспектрометрической съемок, а также широкое использование дистанционного зондирования Земли. Эти методы будут применяться как в виде опережающих методов исследований, так и в качестве самостоятельных поисковых методов.
      Проведение геохимического опробования и анализа методом подвижных форм основано на отборе проб из почвы и коренных пород по определенной сети и высокоточном лабораторном анализе. Метод нацелен на выделение и оценку потенциально перспективных площадей (участков) и выявление новых рудных объектов с низким статусом открываемости. По результатам будут выработаны рекомендации на проведение более детальных прогнозно-поисковых работ.
      Целевым заданием комплекса геофизических методов (гравиразведка, аэромагнитная и аэрогаммаспектрометрическая съемки) являются подготовка массивов цифровых геофизических данных по изучаемой территории на основе анализа имеющихся фондовых материалов, а также выполнение полевых работ, изучение на их основе глубинного строения и создание объемных физико-геологических моделей с выявлением прогнозно-поисковых геофизических критериев размещения рудоносных и, возможно, нефтегазовых геологических структур как в толще осадочных образований, так и породах кристаллического основания.
      Использования наиболее прогрессивных видов дистанционного зондирования Земли нацелены на выделение прогнозных площадей в ранге потенциальных рудных районов и рудных полей. В результате работ будут подготовлены карты распространения информативных минеральных ассоциаций (около 10 минеральных разновидностей) с целью выделения прогнозных площадей для проведения поисковых работ.

Крупномасштабные площадные поисковые работы на твердые полезные
ископаемые

      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводились крупномасштабные площадные поисковые работы на твердые полезные ископаемые.
      В период с 2010 по 2014 годы запланированы работы на 3 объектах, завершение которых ожидается в 2014 году.
      К настоящему времени в результате проведения региональных геологических исследований выявлены многочисленные площади, потенциально перспективные на выявление месторождений различных видов полезных ископаемых - черных, цветных и благородных металлов, нерудного сырья со значительным количеством оцененных прогнозных ресурсов. С целью дальнейшей реализации сырьевого потенциала необходимо проведение площадных поисковых работ для выявления на перспективных площадях рудных объектов для поисково-оценочных и разведочных работ.
      Площади поисков, которые завершатся с определением потенциальной промышленной ценности рудных объектов и выдачей рекомендаций для проведения дальнейших поисково-оценочных и разведочных работ, расположены в различных регионах Казахстана.
      Работы являются 3-летними с предварительным составлением проектно-сметной документации и планируются на весь период программы, начинаются ежегодно по принципу замещения. Ежегодно ожидаются результаты по завершенным объектам с оценкой прогнозных ресурсов полезных ископаемых.

Поисково-оценочные работы на твердые полезные ископаемые

      Поисково-оценочные работы планируются по результатам поисковых работ, как правило, с условием наличия двух рудных подсечений, как минимум.
      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводились поисково-оценочные работы на твердые полезные ископаемые.
      В период с 2010 по 2014 годы запланированы поисково-оценочные работы на твердые полезные ископаемые на 30 объектах, из которых в 2014 году предусматривается начало работ на 1 объекте в Восточном регионе Казахстана. Продолжение этих работ планируется провести в 2015 году и их завершение в 2016 году.
      В рамках Программы планируемые площади поисков расположены в различных регионах Казахстана и работы завершатся с определением потенциальной промышленной ценности рудных объектов и выдачей рекомендаций для проведения дальнейших поисково-оценочных и разведочных работ.
      Работы являются 3-летними с предварительным составлением проектно-сметной документации и планируются на весь период программы, начинаются ежегодно по принципу замещения. Ежегодно ожидаются результаты по завершенным объектам с оценкой прогнозных ресурсов полезных ископаемых.

Поисково-оценочные работы на углеводородное сырье

      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводились поисково-оценочные работы на углеводородное сырье.
      В период с 2010 по 2014 годы проводятся поисково-оценочные работы на углеводородное сырье в пределах участка Захатсор в западном регионе Казахстана. Ожидается завершение этих работ в 2014 году.
      В рамках Программы поисково-оценочные работы на углеводородное сырье предусматривается проводить в пределах Прикаспийской впадины, являющейся основным нефтегазоперспективным регионом Республики Казахстан, с целью расширения сырьевой базы нефти и газа и обеспечения ими предприятий нефтегазодобывающего комплекса.
      В 2017 году планируются составление проектно-сметной документации и начало проведения сейсмических работ в центральной части Прикаспийской впадины в пределах участка Сауырбай.
      В 2018 году предусматривается завершение сейсмических работ в центральной части Прикаспийской впадины в пределах участка Сауырбай, которые будут начаты в 2017 году.
      В 2019 году планируется бурение скважин в центральной части Прикаспийской впадины в пределах участка Сауырбай.

Геологоразведочные и опытно-промышленные работы по нетрадиционному
газу (угольный метан)

      В Республике Казахстан предварительные ресурсы метана в угольных месторождениях оцениваются в более чем 1 триллион кубических метров, а ресурсы Карагандинского угольного бассейна – порядка 650 миллиардов. Метан из угольных пластов является газом высокого качества, так как благодаря почти полному отсутствию примесей может использоваться без предварительной обработки.
      Планируется провести поэтапное геологическое изучение метаноносности Карагандинского угольного бассейна с подсчетом запасов метана в угольных пластах на наиболее перспективных участках.
      После проведения этих работ, оперируя реально подтвержденными объемами запасов метана, можно будет с большой долей уверенности приступить к формированию постоянной инфраструктуры газопереработки в Карагандинском бассейне.
      В 2015 году предусматривается начать работы по изучению метана из угольных пластов Карагандинского угольного бассейна. По результатам составленной проектно-сметной документации будут составлены планы дальнейших работ.

2. Ликвидация и консервация нефтегазовых скважин

      Нефтегазовые скважины наносят непоправимый ущерб окружающей среде, морской и континентальной флоре и фауне, приводят к истощению запасов углеводородного сырья.
      Нефтегазовые скважины расположены в Мангистауской, Актюбинской, Атырауской и Южно-Казахстанской областях.
      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводились работы по ликвидации нефтегазовых скважин.
      В 2014 году предусматривается составление проектно-сметной документации на ликвидацию 40 скважин в Западном регионе Казахстана. Начало этих работ планируется в 2015 году.
      В рамках Программы на 2015-2019 годы предусматриваются ликвидация и консервация нефтяных и газовых скважин в первую очередь в зоне возможного затопления Каспийским морем и скважин, требующих оперативных действий по изоляционно-ликвидационным работам, по причине высокой степени аварийности на суше.
      Выполнение данной программы приведет к:
      ликвидации источников нефтяного загрязнения в результате изоляции нефтегазовых пластов на скважинах, что исключит риск катастрофического загрязнения Казахстанской части акватории Каспийского моря и района интенсивной нефтедобычи;
      предотвращению радиоактивного нефтяного и химического загрязнения пресных подземных, поверхностных вод, почво-грунтов, реабилитации земель.
      Количественными критериями оценки выполненных работ являются количество ликвидированных скважин, качественной оценкой – сокращение загрязнения водных ресурсов, флоры и фауны, восстановленные (реабилитированные) земли.
      По результатам обследования нефтяных и газовых скважин, проведенных в 2010 году, планируется ликвидировать 126 аварийных нефтяных и газовых скважин в зоне возможного подтопления Каспийским морем и на суше: в 2015 году – 10 скважин, в 2016 году – 20 скважин, в 2017 году – 30 скважин, в 2018 – 40 скважин, в 2019 – 26 скважин.

3. Мониторинг минерально-сырьевой базы и недропользования

      Программой предусматривается осуществлять мониторинг минерально-сырьевой базы на постоянной основе. Результаты мониторинга позволяют обеспечить информацией государственные органы о текущем состоянии минерально-сырьевых ресурсов республики.
      Важным направлением работ является осуществление мониторинга контрактных территорий недропользования с целью оперативного выявления незаконных операций по недропользованию.
      В целях увеличения инвестиционной привлекательности отрасли и улучшения бизнес-климата, требуется проведение комплекса мер по гармонизации действующей в республике классификации запасов полезных ископаемых с международной системой стандартов отчетности по запасам полезных ископаемых «CRIRSCO». Внедрение системы стандартов отчетности по запасам полезных ископаемых «CRIRSCO» позволит иностранным инвесторам лучше понимать отечественную систему оценки степени разведанности месторождений полезных ископаемых.

4. Мониторинг подземных вод и опасных геологических процессов

      Государственный мониторинг подземных вод и опасных геологических процессов является подсистемой государственного мониторинга недр Республики Казахстан.
      В соответствии с Программой развития ресурсной базы минерально-сырьевого комплекса в Республике Казахстан на 2010 – 2014 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2010 года № 1530, проводился мониторинг подземных вод и опасных геологических процессов.
      В 2014 году начаты работы на 11 объектах, завершение которых запланировано в 2016 году.
      За период 2015-2019 годы работы по ведению мониторинга подземных вод и опасных геологических процессов будут продолжены на 5000 пунктах наблюдений, 2 полигонах, 12 постах по изучению предвестников землетрясений, 5 полигонах техногенного загрязнения подземных вод, 42 постах в районах интенсивной нефтедобычи.
      Также предусматриваются работы по восстановлению, расширению и созданию сети государственного мониторинга подземных вод и опасных геологических процессов.
      Наблюдения за состоянием подземных вод осуществляются по определенной методике и регламенту с целью получения количественных и качественных показателей состояния подземных вод на пунктах наблюдений.
      Результаты наблюдений за состоянием и использованием подземных вод будут использоваться областными инспекциями и передаваться областным акиматам для принятия мер.
      Будут пересмотрены местоположения пунктов наблюдений на существующих постах и полигонах с ликвидацией пунктов наблюдений, выполнивших геологические задачи, и созданием новых.
      Также предусмотрены продолжение работ по ведению государственного водного кадастра (подземные воды) и банк данных Государственного мониторинга подземных вод и опасных геологических процессов в составе единой компьютерной системы Центрального банка информации о недрах и недропользовании Республики Казахстан, объектов интегрированного управления водными ресурсами.
      Сопровождение проведения мониторинга подземных вод и опасных геологических процессов выполняется для картографического и фактологического обеспечения. В рамках сопровождения будут продолжены работы по созданию гидрогеологической карты Республики Казахстан масштаба 1: 500000 с врезками масштаба 1:200000 - картографической основы обоснования направления поисково-разведочных работ и ведения государственного мониторинга подземных вод, а также гидрогеологическому обеспечению вопросов международного сотрудничества Республики Казахстан с соседними странами в области водных ресурсов, создание картографической основы мониторинга минеральных подземных вод административных областей Казахстана с выявлением их прогнозных ресурсов, анализ состояния ведения мониторинга подземных вод недропользователями, методическое сопровождение ведения мониторинга подземных вод и опасных геологических процессов.

5. Научно-техническая поддержка приоритетных направлений
геологической отрасли

      Научные исследования в области геологии и использования недр являются важнейшим условием при решении задач повышения конкурентоспособности минерально-сырьевой базы и обеспечения сырьевой безопасности страны. Они предусматривают создание теоретической основы развития геологической отрасли с учетом новейших достижений науки и техники, направленной на укрепление минерально-сырьевой базы Республики Казахстан.
      Научные исследования в области прикладной геологии призваны решать задачи восполнения минерально-сырьевой базы страны, разработки эффективных методов поисков месторождений полезных ископаемых, разработки и совершенствования новых технологий проведения геологоразведочных работ.
      Прикладные научные исследования в области геологии и недропользования охватывают такие сферы, как твердые полезные ископаемые, углеводородное сырье (нефть и газ) и подземные воды. Эти исследования касаются оценки, выявления закономерностей, создания методик, формирования методических рекомендаций в части прогнозных ресурсов, рудоносных структур, размещения перспективных участков, структур, месторождений и др.
      В 90-х годах прошлого столетия геологическая наука переживала сложные времена. Прекратили свое существование как государственные предприятия – головные научные организации геологической отрасли республики (Казахский научно-исследовательский институт минерального сырья, Казахский филиал Всесоюзного института разведочной геофизики и ряд других организаций научного профиля, Казахский научно-исследовательский геологоразведочный институт и другие).
      В период обретения Казахстаном независимости и перехода народного хозяйства на рыночные отношения геологическая отрасль прошла сложный путь реформирования. Большинство геологоразведочных организаций стали акционерными обществами и в настоящее время они успешно выполняют основную задачу - обеспечение промышленного комплекса страны запасами минерального сырья. Однако все это происходит на фоне упадка геологической науки. Практически полностью прекращены исследования по созданию научной основы выявления богатых месторождений, не решаются на современном уровне вопросы минерагении и закономерностей размещения месторождений, граничащие с фундаментальной наукой в сфере геологии. Актуальной стала необходимость интенсивного развития и прикладных научных исследований на уровне современных мировых достижений. Успехи в развитии геологической отрасли в передовых странах однозначно свидетельствуют о необходимости заложения современной научной основы под геологические исследования на современном этапе.
      На сегодня в республике сформировались признанные научные школы в области геонауки. В акционерном обществе «Национальный научно-технологический холдинг «Парасат» функционирует ряд научных организаций, которые имеют современное оборудование и проводят фундаментальные и прикладные научные исследования по приоритетным направлениям науки, одобренные Высшей научно-технической комиссией при Правительстве Республики Казахстан. На базе Института географии под эгидой «ЮНЕСКО» создан Центрально-Азиатский региональный гляциологический центр.
      В настоящее время между акционерными обществами «Казгеология» и «Назарбаев Университет» создается Центр геологических исследований Республики Казахстан при Научном парке Назарбаев Университете, способный сконцентрировать научно-исследовательский блок геологии и минерагении полезных ископаемых, блок новых методов разведки месторождений полезных ископаемых и перспективных технологий, лабораторию для аналитических, геохимических и кристаллохимических исследований, кернохранилище, блок электронного банка данных геологической информации, а также изучение и внедрение опыта зарубежных стран и крупных иностранных компаний со знаниями передовых технологий в геологоразведке.
      Создание обширной информационно-аналитической базы по сбору, хранению и обработке геологической информации требует принятия мер в области информационной безопасности, для чего предусмотрены мероприятия, направленные на получение соответствия международным стандартам «International Organizational for Standardization» (далее – ISO), в области управления информацией Комитета геологии и недропользования и подведомственных организаций. Целью данных мер являются проведение комплекса мероприятий для выявления и анализа рисков информационной безопасности подведомственных организаций, а так же разработка методов приведения бизнес-процессов в области управления информацией к стандартам ISO.

6. Формирование геологической информации

Обеспечение функционирования и формирование геологической информации

      Государственное учреждение «Республиканский центр геологической информации «Казгеоинформ» (далее – РЦГИ) находится в ведении Комитета геологии и недропользования и является головным координационным центром по сбору, хранению и представлению в пользование геологической информации. Денежные средства за пользование геологической информацией поступают в бюджет Республики Казахстан. Необходимо отметить, что ежегодно в республиканский бюджет Республики Казахстан поступают платежи за геологическую информацию и возмещение исторических затрат в размере порядка 4 млрд тенге.
      Для бесперебойного и качественного выполнения работ, а также создания благоприятных условий труда в РЦГИ необходимы обеспечение функционирования и формирование геологической информации.

Оцифровка текстовых и графических приложений к геологическим отчетам

      В геологических фондах РЦГИ и межрегиональных департаментов на постоянной основе осуществляется хранение геологических отчетов о результатах поисковых, поисково-оценочных, разведочных и других видов геологических исследований, выполненных на территории Республики Казахстан за период с конца девятнадцатого века (когда начались системные геологические исследовании) и по настоящее время. Всего в республиканских геологических фондах накоплено свыше 53900 инвентарных номеров геологической информации, а в территориальных геологических фондах свыше 100000 инвентарных номеров геологической информации. Ежегодное пополнение республиканского геологического фонда составляет 300 – 400 геологических отчетов.
      Геологические фонды РЦГИ и межрегиональных департаментов являются режимными объектами, поскольку в них хранятся геологические материалы с грифами «Секретно», «Совершенно секретно» и пометкой «ДСП». Согласно разделу 4 Инструкции по обеспечению режима секретности в Республике Казахстан, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 марта 2000 года № 390-16с, к режимным помещениям имеются особые требования.
      Для существенного повышения оперативности представления геологической информации РЦГИ ежегодно проводятся работы по оцифровке и наполнению Государственного банка данных о недрах (далее – ГБДН) геологической информацией.
      Комитетом геологии и недропользования Министерства индустрии и новых технологий Республики Казахстан и РЦГИ используется ГБДН как интегрированная многоуровневая территориально распределенная компьютерная система, обеспечивающая автоматизированный сбор, хранение, учет, получение, обработку и анализ цифровой геологической информации о недрах Республики Казахстан.
      ГБДН данных предназначен для:
      1) повышения оперативности принятия управленческих решений по вопросам недропользования;
      2) улучшения качества управления государственным фондом недр;
      3) увеличения объема обрабатываемой геологической информации;
      4) обеспечения долговременности и сохранности геологической информации с учетом режимных требований и коммерческих интересов;
      5) повышения качества и хранения геологической информации;
      6) повышения оперативности информационной поддержки деятельности государственных органов.
      На основании вышеизложенного предлагаем продолжить работы по оцифровке и наполнению ГБДН в республиканских и территориальных геологических фондах.

Наполнение банка данных цифровой геологической информацией

      В соответствии с Положением о Комитете геологии и недропользования им создается единая информационная компьютерная система мониторинга состояния недр и организуется эффективное использование единой системы цифровой информации о недрах и недропользовании Республики Казахстан. Для реализации указанных функций РЦГИ используется ГБДН как интегрированная многоуровневая территориально распределенная компьютерная система, обеспечивающая автоматизированный сбор, учет, обработку, анализ и использование информации о недрах Республики Казахстан.
      Организационной основой ГБДН являются республиканский (в Комитете геологии и недропользования) и территориальные (во всех пяти межрегиональных департаментах Комитета геологии и недропользования) компьютерные центры, взаимодействие которых предполагается с помощью современных электронных средств оперативной передачи информации. Для работы ГБДН необходимо наполнение банка данных цифровыми геологическими материалами, поскольку его основными задачами являются сбор, хранение, получение, обработка и анализ цифровой геологической информации. Кроме того, необходимо наполнение ГБДН данными по недропользованию, (соглашениями о конфиденциальности, горными и геологическими отводами и т.д.)
      Реализация поставленных задач позволит:
      1) повысить качество и долговременность хранения геологической информации;
      2) повысить оперативность информационной поддержки деятельности государственных органов;
      3) автоматизировать процесс мониторинга недр и недропользования, повысить его оперативность, полноту и качество;
      4) обеспечить стабильную функциональность ГБДН.
      В рамках Меморандума о взаимном сотрудничестве от между РЦГИ и товариществом с ограниченной ответственностью «Казцинк» 27 ноября 2013 года была разработана информационная система «Интерактивная карта» законтрактованных площадей Республики Казахстан по твердым полезным ископаемым. В 2015 году планируется наполнение Интерактивной карты данными по углеводородному сырью и подземным водам. Данные работы необходимы, т.к. доступность геологической информации обеспечивает прозрачность деятельности по недропользованию.

Сопровождение банка данных геологической информации

      РЦГИ ведет работы по развитию и наполнению ГБДН. Работы по созданию и наполнению подсистем ГБДН ведутся с 1996 года. Общий объем геологической информации в цифровом виде оценивается в 60 Тб, на текущий момент банк данных наполнен значительным объемом оцифрованных материалов. В рамках ГБДН были созданы:
      1) ситуационный центр Комитета геологии и недропользования;
      2) система государственного компьютерного банка информации о недрах Республики Казахстан;
      3) лицензии и контракты;
      4) балансы полезных ископаемых;
      5) мониторинг лицензионно-контрактных условий;
      6) изученность;
      7) электронный архив геолого-геофизических данных;
      8) кадастры месторождений и рудопроявлений;
      9) территориальные банки данных;
      10) система проектных данных недропользователей.
      Целью банка данных являются автоматизированный сбор, учет, накопление, обработка, анализ и использование информации о недрах республики для принятия управленческих решений в сфере недропользования.

6. Необходимые ресурсы

      Программа будет реализовываться сервисными геологоразведочными компаниями разных форм собственности за счет средств республиканского бюджета с привлечением государственно-частного партнерства. К работам активно будет привлекаться акционерное общество «Казгеология». Право недропользования на государственное геологическое изучение недр предоставляется на основе конкурса с подписанием договора.
      Для финансирования Программы на 2015 – 2019 годы необходимо 119720* млн. тенге из республиканского бюджета.
      *Объем финансирования Программы будет уточняться при утверждении республиканского бюджета на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

7. План мероприятий
по реализации Программы геологоразведочных работ в Республике Казахстан на 2015 - 2019 годы


п/п

Мероприятия

Форма завершения

Ответствен-
ные за исполнение

Сроки исполнения

Предполагаемые расходы (млн. тенге)

Источники финансирования

Номер бюджет-
ной прог-
раммы

1

2

3

4

5

6

7

8

Региональные, геолого-съемочные работы

1.

Подготовительные мероприятия при проведении региональных геолого-съемочных работ

Инструкция, методическое пособие, рекомендации

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 389
2016 г. – 457
2017 г. – 1984
2018 г. – 1787
2019 г. - 1261

Республиканский бюджет

040

2.

Геологическое доизучение недр в масштабе 1:200000

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 1376
2016 г. – 1376
2017 г. – 1518
2018 г. -1619
2019 г. - 567

Республиканский бюджет

040

3.

Глубинное геологическое картирование масштаба 1:200000

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 803
2016 г. -1272
2017 г. – 1370
2018 г. – 1370
2019 г. - 1526

Республиканский бюджет

040

4.

Геолого-минера-
геническое картирование масштаба 1:200000

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 153
2016 г. – 229
2017 г. – 2111
2018 г. – 2311
2019 г. - 2083

Республиканский бюджет

040

5.

Дополнительные виды региональных и геолого-съемочных работ

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 397
2016 г. – 0
2017 г. – 0
2018 г. – 0
2019 г. - 0

Республиканский бюджет

040

6.

Гидрогеологическое доизучение недр в масштабе 1:200000 с инженерно-геоло-
гическими исследования

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 425
2016 г. – 466
2017 г. – 466
2018 г. – 466
2019 г. - 466

Республиканский бюджет

040

7.

Комплексные геолого-
геофизические исследования по опорным региональным профилям (геотраверсы)

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 106
2016 г. – 0
2017 г. – 1863
2018 г. – 1863
2019 г. – 1863

Республиканский бюджет

040

8.

Бурение опорно-
параметрических скважин

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 0
2016 г. – 0
2017 г. – 0
2018 г.– 420
2019 г. – 335

Республиканский бюджет

040

Поисковые и поисково-оценочные работы

9.

Поисковые работы на твердые полезные ископаемые

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 3107
2016 г. – 5225
2017 г. – 12000
2018 г. – 13589
2019 г. - 15573

Республиканский бюджет

040

10.

Поисково-оценочные работы на твердые полезные ископаемые

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 835
2016 г. – 1743
2017 г. – 2100
2018 г. – 2000
2019 г. - 1790

Республиканский бюджет

040

11.

Поисково-оценочные работы на углеводородное сырье

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 0
2016 г. – 0
2017 г. – 807
2018 г. – 807
2019 г. - 1700

Республиканский бюджет

040

12.

Поэтапное изучение метана угольных пластов Карагандинского угольного бассейна

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 0
2016 г. – 0
2017 г. – 1573
2018 г. – 1574
2019 г. – 1574

Республиканский бюджет

040

Мониторинг недр и недропользования, мониторинг подземных вод и опасных геологических процессов

13.

Мониторинг минерально-сырьевой базы и недропользования, в том числе внедрение международных стандартов отчетности по запасам

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 42
2016 г. – 42
2017 г. – 39
2018 г. – 39
2019 г. - 42

Республиканский бюджет

041

14.

Мониторинг подземных вод и опасных геологических процессов

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 591
2016 г. – 592
2017 г. – 1879
2018 г. - 2011
2019 г. - 2680

Республиканский бюджет

041

Формирование геологической информации

15.

Обеспечение функционирования и формирование геологической информации

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 169
2016 г. – 169
2017 г. – 200
2018 г. – 205
2019 г. – 210

Республиканский бюджет

039

16.

Оцифровка текстовых и графических приложений к геологическим отчетам

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 32
2016 г. – 32
2017 г. – 211
2018 г. – 210
2019 г. – 201

Республиканский бюджет

039

17.

Наполнение банка данных цифровой геологической информацией

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 60
2016 г. – 60
2017 г. – 74
2018 г. – 78
2019 г. – 83

Республиканский бюджет

039

18.

Сопровождение банка данных геологической информации

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 17
2016 г. – 17
2017 г. – 21
2018 г. – 22
2019 г. – 24

Республиканский бюджет

039

Ликвидация и консервация нефтегазовых скважин

19.

Ликвидация и консервация нефтегазовых скважин

Информация в Правительство Республики Казахстан

МИНТ

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 512
2016 г. – 960
2017 г. – 1506
2018 г. – 1507
2019 г. – 1508

Республиканский бюджет

075

Прикладные научные исследования в области геологии и использования недр

20.

Программы прикладных научных исследований в области геологии и использования недр, получившие положительное заключение ВНТК

Информация в МИНТ

МОН

2015 – 2019 гг.

2015 г. – 0
2016 г. – 0
2017 г. – 920
2018 г. – 1010
2019 г. – 1050

Республиканский бюджет

003

      В рамках Программы работы будут проводиться по всей территории Казахстана, преимущественно в центральной, восточной и южной областях.
      Всего по Программе планируются расходы из республиканского бюджета в размере 119 720* млн. тенге, в том числе по годам:
      2015 год – 9014* млн. тенге;
      2016 год – 12640* млн. тенге;
      2017 год – 30642* млн. тенге;
      2018 год – 32888* млн. тенге;
      2019 год – 34536* млн. тенге.
      Всего: 119 720 млн. тенге*.
      Примечание:
      * Объем финансирования Программы будет уточняться при утверждении республиканского бюджета на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      Расшифровка аббревиатур:
      МИНТ - Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан;
      МОН - Министерство образования и науки Республики Казахстан;
      РБК – Республиканская бюджетная комиссия;
      ВНТК – Высшая научно-техническая комиссия.

Қазақстан Республикасындағы геологиялық барлау жұмыстарының 2015 - 2019 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 21 мамырдағы № 526 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 7 қазандағы № 574 қаулысымен

      Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 07.10.2016 № 574 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасындағы геологиялық барлау жұмыстарының 2015 – 2019 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) бекітілсін.
      2. Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі жылдың қорытындылары бойынша жылына бір рет Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.
      3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрі Ә.Ө. Исекешевке жүктелсін.
      4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі                           К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің     
2014 жылғы 21 мамырдағы
№ 526 қаулысымен   
бекітілген     

1. Бағдарламаның паспорты

Атауы

Қазақстан Республикасындағы геологиялық барлау жұмыстарының 2015 – 2019 жылдарға арналған бағдарламасы

Әзірлеу үшін негіз

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 13 тамыздағы № 1042 қаулысымен мақұлданған Қазақстан Республикасының геология саласын дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы;
Қазақстан Республикасы Президентінің қатысуымен өткен Қазақстан Республикасы Үкіметінің кеңейтілген отырысының 2014 жылғы 14 ақпандағы хаттамасының 8.1.5-тармағы

Бағдарламаны әзірлеуге және іске асыруға жауапты мемлекеттік орган

Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі

Мақсаты

Өнеркәсіптің барлық салаларын белсенді дамыту үшін минералдық ресурстарды ұтымды және кешенді пайдалану мен молайтуды қамтамасыз ету

Міндеттері

1. Болжамды ресурстарды бағалай отырып, Қазақстан аумағының зерттелуін қамтамасыз ету.
2. Пайдалы қазбалардың негізгі түрлері бойынша қорлардың өсімі.
3. Геологиялық ақпараттардың деректер банкін және геоақпараттық жүйелерді қалыптастыру.
4. Мұнай және газ ұңғымаларын жою және консервациялау.

Іске асыру мерзімі

2015 – 2019 жылдар

Нысаналы индикаторлар




Қаржыландыру көздері мен көлемі

1. Пайдалы қазбалардың негізгі түрлерінің қорларын толықтыру пайызы (анықталған қорлардың өтелген қорларға арақатынасы, артуы бойынша).
2. Деректер банкін цифрлық геологиялық ақпаратпен толтыру.
3. Жойылатын және консервацияланатын мұнай және газ ұңғымаларының пайызы. 

Бағдарламаны іске асыруға арналған қаржылық шығындар республикалық бюджет, сондай-ақ жер қойнауын пайдаланушылар есебінен қарастырылады.
Республикалық бюджет есебінен қаржыландыру көлемі:
2015 жылы – 9014 * млн. теңге;
2016 жылы – 12640 * млн. теңге;
2017 жылы – 30642 * млн. теңге;
2018 жылы – 32888 * млн. теңге;
2019 жылы – 34536 * млн. теңге.
Барлығы: 119 720* млн. теңге
* Бағдарламаны қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық бюджетті бекіту кезінде нақтыланатын болады.

 2. Кіріспе

      Қазақстан Республикасындағы геологиялық барлау жұмыстарының 2015 – 2019 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 14 ақпандағы Қазақстан Республикасы Үкіметінің кеңейтілген отырысында берген тапсырмасына сәйкес, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 13 тамыздағы № 1042 қаулысымен мақұлданған Қазақстан Республикасының геология саласын дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасын іске асыру мақсатында әзірленді.
      Бағдарламаны дайындаудың және іске асырудың қажеттілігі пайдалы қазбалардың, ең алдымен түсті металдар мен алтын қорларының толықтырылмауы бойынша орын алып отырған проблемаларға, геологиялық зерттеулерді технологиялық жетілдірудің, геологиялық барлау процесін ғылыми қамтамасыз етудің, саладағы инвестициялық жағдайды жақсартудың өзектілігіне негізделген.

3. Ағымдағы жағдайды талдау 

      1. Геология саласындағы ағымдағы жағдайды, сондай-ақ оның елдің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси дамуына әсерін бағалау

      Пайдалы қазбаларға бай Қазақстан Республикасының жер қойнауы оның байлығы және елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көздерінің бірі болып табылады.
      Қазақстан жер қойнауының минералдық ресурстарға байлығы және олардың алуан түрлілігі бойынша пайдалы қазбаларға бай елдер тобына кіреді. Оның минералдық-шикізат қоры отын-энергетикалық кешен (көмірсутек, көмір, уран), қара, түсті, асыл және сирек кездесетін металдар кен орындарынан қалыптасқан. Қазақстанның әлемдік қордағы үлесі уран бойынша дөңгелектегенде – 18 %-ды, хром – 10 %-ды, қорғасын – 9 %-ды, мырыш – 8 %-ды, күмiс – 5 %-ды, марганец – 5 %-ды, мыс бойынша 5 %-ды құрайды.
      Қазақстан энергетикалық шикізатты, қара, түсті, асыл металдарды ірі экспорттаушы болып табылады. Атап айтқанда, әлемде өндірілетін уранның 41 %-ы және хромның 16 %-ы Қазақстанның үлесіне тиесілі.
      Бұл ретте қазіргі уақытта экспорттың едәуір үлесін құрайтын түсті және асыл металдардың белсенді қоры шектеулі және 12-15 жылда игеріліп бітуі мүмкін.
      Қазақстан кендерінің сапасы негiзгi әлемдік өндiрушiлерге қарағанда төмен.
      Геология саласы жер қойнауын зерттеуді және Қазақстан экономикасының мұқтажы және геосаяси мүдделерін іске асыру үшін минералдық-шикізат қорын толықтыруды қамтамасыз етеді.
      Әлемдік үрдіске сәйкес шикізаттық ресурстарды тұтыну көлемінің артуы оларды анықтау бойынша геологиялық зерттеулерді жүргізуді жандандырады. Жыл сайын өндіруді ұлғайту пайдалы қазбалар қорын толықтыру бойынша геологиялық-барлау жұмыстарының көлемін ұлғайтуды талап етеді.
      Геология саласын дамыту Қазақстан Республикасының экономикалық дамуындағы негізге алынатын фактор болып табылады және елдің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси дамуына үлкен әсер етеді.
      Айталық, осы Бағдарламаны іске асыру егжей-тегжейлі барлау жүргізу үшін ең перспективалы алаңдарды айқындауды көздейді, бұл ірі жеке компаниялардың инвестицияларын тартуға мүмкіндік береді.
      «Қазгеология» акционерлік қоғамы «ILUKA», «RIO TINTO», «KORES», «ULMUS FUND» сияқты жетекші әлемдік компаниялармен технологиялар мен инвестициялар трансферті шартында бірлескен кәсіпорын құруда.
      Тартылатын инвестициялардың жалпы көлемі: 36 млн. АҚШ доллары.
      Барлық компаниялар геологиялық барлаудың, деректер қорларын құрудың, зертханалық зерттеулердің, ресурстар мен қорларды есептеудің ең жаңа әдістері мен технологияларын қолданатын болады.

2. Сала үшін мықты және осал тұстарын, мүмкіндіктер мен қауіптерді талдау

      Әлемдік тау-кен өндіру саласындағы қазіргі жағдай бұрынғыдай тұрақсыз, ал нарықтар конъюнктурасы белгісіз күйде сақталып отыр. Қысқа мерзімді перспективада шикізатқа сұраныстың төмендеуі және бағалардың тұрақсыздығы сақталады деп болжанады. Солай болса да, ұзақ мерзімді перпективада ресурстарға деген әлемдік сұраныс өсетін болады, ал келешектегі перспективада әлемде шикізаттық тауардың тапшылығы қаупі сақталады.
      Жеткіліксіз қаржыландыру, геологиялық-барлау процесіне ғылым мен практиканың заманауи жетістіктерінің енгізілмеуі, әлемдік өлшемдер бойынша қолайсыз инвестициялық орта жағдайында, геология саласы елдің минералдық-шикізат қорының толықтырылмауы бойынша ұлттық қауіпсіздік қауіпіне тап болды. Жыл сайын пайдалы қазбалар қорын толықтыру өзекті міндеттерге айналып барады, оның шешілуіне қиын ашылатын кен орындарын анықтай отырып, республиканың жер қойнауы әлеуетін толығырақ ашу негізінде қол жеткізуге болады.
      Бағдарлама отандық өндіруші өнеркәсіптің перспективалы мұқтаждығын қамтамасыз етуге, сондай-ақ минералдық-шикізат өнімінің экспортына бағытталуы тиіс.
      Объективті талдау үшін оның мықты және осал тұстарын, сондай-ақ бар мүмкіндіктері мен қауіптерді нақты анықтау қажет. 

Жағымды факторлар

Жағымсыз факторлар

Мықты тұстары
1. Қорлардың өсімін қамтамасыз ету үшін пайдалы қазбалардың барлық түрлерінің болжамды ресурстарының қомақты әлеуеті.
2. Жаңа пайдалы қазбалар кен орындарын ашу үшін қолайлы геологиялық жағдайлар.
3. Технологиялар трансферті және жолға қойылатын инфрақұрылым есебінен өңірлік геологиялық зерттеулерді қарқынды жүргізу.
4. Геология саласында мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің едәуір өсу перспективасының болуы.

Осал тұстары
1. Түсті және асыл металдардың төмен ресурстық қоры.
2. Жер үстіндегі жеңіл қолжетімді кен орындары қорының азаюы.
3. Сапасы төмен барланған кен металдарын шығарудың тиімді технологияларының болмауы, бұл олардың игеруге тартылуын баяулатады.
4. Геология саласының дамыған инфрақұрылымының, оның ішінде мемлекеттік салалық ғылыми-зерттеу орталығының, жобалық, инжинирингтік, аэрогеофизикалық, геохимиялық кәсіпорындардың, кернді сақтау орындарының және т.б. бейінді ұйымдардың болмауы.
5. Жер қойнауы туралы деректер банкінің талдау модульдерінің, геологиялық ақпаратпен жұмыс жүргізу үшін автоматтандырылған қолжетімділіктің жоқтығы, деректер қорын толтырудың төмен деңгейі.
6. Білікті мамандардың айтарлықтай тапшылығы.

Мүмкіндіктері
1. Қазіргі заманғы тиімді технологиялардың негізінде геологиялық барлау жұмыстарын үдемелі жүргізу есебінен қорлардың өсімін ұлғайту.
2. Қолайлы инвестициялық жағдайлар жасау кезінде геологиялық барлауға инвестицияларды тарту (геологиялық ақпаратты құпиясыздандыру және еркін беру, жер қойнауын пайдалану құқығын беруді жеңілдету және т.б.).

Қауіптер
1. Бірқатар пайдалы қазбалар бойынша қорлардың толықтырылмауы, бұл негізінен қала түзуші болып табылатын жекелеген өндіруші және өңдеуші өндірістердің жұмыс істеуіне қауіп төндіреді.
2. Геологиялық барлау және ғылыми-қолданбалы жұмыстарды жүргізу үшін белгіленген тәртіппен бекітілген нормативтік-техникалық және әдістемелік құжаттардың жоқтығы сала дамуының құлдырауына әкеледі.

3. Геология саласын дамытудың негізгі проблемалары, үрдістері мен алғышарттары

      Қазіргі уақытта геология саласында мынадай проблемалар бар: түсті металдар мен алтын қорларының үнемі толықтырылмауы, геологиялық барлау жұмыстарын ескі технологиялар негізінде жүргізу, заманауи зертханалар түріндегі саланың қажетті инфрақұрылымының, салалық-ғылыми зерттеу институтының, сервистік компаниялардың дамыған желісінің болмауы, жұмыстардың ғылыми әзірлемелермен өте төмен сүйемелденуі. Геологиялық барлау жұмыстарының заңнамалық және нормативтік-техникалық негізі инвестициялық жағдайды және жұмыстарды жүргізу жағдайларын жақсарту мақсатында жетілдіруді талап етеді.
      Геология саласын дамытудың алғышарттары мынадай:
      1) елдің экономикалық дамуының тұрақты бағыты;
      2) пайдалы қазбалардың барлық түрлерінің болжамды ресурстарымен қамтамасыз етілген минералдық-шикізат қорының зор әлеуеті;
      3) әлемдік шикізат нарығының қолайлы конъюнктурасы;
      4) Қазақстанның ұзақ мерзімді перспективадағы геосаяси және экономикалық мүдделері елдің минералдық-шикізат қорының жағдайына тәуелді болады.

4. Саланың инновациялық-талдамалық дамуын талдау

      Геология саласын ғылыми-техникалық және ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету. Жер қойнауын геологиялық зерттеудің ғылымды көп қажетсінуі геологиялық барлауды ғылыми-технологиялық қамтамасыз етудің маңызды рөлін, ғылым мен өндірістің ажыратылмас байланысын, ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктері негізінде технологиялардың жаңартылуын айқындайды. Анықталған жер қойнауындағы пайдалы қазбалардың қалыптасу және орналасу заңдылықтары туралы геологиялық барлау жұмыстары нәтижелерінің нақтылық дәрежесі мамандардың кәсіби деңгейіне және олар қолданатын озық ғылыми-техникалық әдістер мен технологияларға тікелей байланысты.
      Қазақстанда геологиялық барлауды қолдаудың ғылыми-технологиялық деңгейі зерттеулер сапасы бойынша да, сондай-ақ олардың көлемі бойынша да өте төмен деңгейге дейін төмендеді. Геологиялық зерттеулер жұмыстарды жүргізудің жаңа техникасы мен технологияларына негізделмейді. Отандық аппаратуралық-технологиялық кешендер мен құрал-жабдықтар іс жүзінде дайындалмайды және шығарылмайды. Елде бүгінгі күні мемлекетті жер қойнауының минералдық-шикізаттық әлеуетін жүйелі ғылыми-негізделген және нақты бағалаумен қамтамасыз етпейтін, әртүрлі ведомстволық тиесіліктегі бытыраңқы бірнеше ғылыми геологиялық мекемелер бар. Жер қойнауын геологиялық зерттеу және пайдалану жөніндегі мемлекеттік уәкілетті органның салалық институты жоқ.
      Осы проблемаларды шешу үшін жер қойнауын геологиялық зерттеу үшін инновациялық технологияларды енгізу көзделіп отыр (бірінші кезекте бұл жаңа технологиялар негізінде геофизикалық, геохимиялық зерттеулерді, Жерді қашықтықтан зондтауды енгізуге байланысты), Назарбаев университеті жанынан жер қойнауын геологиялық зерттеудің салалық ғылыми-технологиялық орталығын құру мәселесі пысықталуда, оның негізінде геология саласын ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету және мемлекеттік ұйымдар мен жер қойнауын пайдаланушылардың қызметін ақпараттық-талдамалық сүйемелдеу іске асырылатын болады.
      Жер қойнауының геологиялық құрылымы туралы ақпараттың тұрақты жаңартылуы, жаңа идеялар мен минерагендік тұжырымдамалардың пайда болуы, сондай-ақ экономикалық және геосаяси жағдайының өзгеруі жағдайларында геологиядағы ғылыми зерттеулер озық тәртіппен дамытылуы қажет. Олар тау-кен жыныстарының заттық құрылымын күрделі зертханалық-талдамалық зерттеулерді жүргізу мүмкіндігін, геологиялық, геофизикалық, геохимиялық және қашықтық деректердің үлкен көлемін өңдеу және кешенді талдау мүмкіндігін қамтамасыз етуі қажет. Зерттеулердің тереңдігін арттыру, минералдық-шикізат секторын дамытудың мемлекеттік салалық бағдарламаларын әзірлеу бойынша негізделген ұсыныстар олардың нәтижелері болуы тиіс.

5. Саланың дамуын қолданыстағы мемлекеттік реттеу саясатын талдау

      Геология саласы, бірыңғай құқықтық өрісте өз қызметін жүзеге асыратын мемлекеттік басқару органдарының, меншік нысандары әртүрлі өндірістік және ғылыми ұйымдардың жиынтығы ретінде, елдің жер қойнауын геологиялық зерттеуді және минералдық-шикізат қорын алдын ала толықтыруды қамтамасыз етуге тиіс. Пайдалы қазбалардың барланған қорының өсімі, жер қойнауын пайдаланудың қауіпсіздігі мен кешенділігі геология саласы тиімділігінің басты өлшемдерінің бірі болып табылады. Қазіргі уақытта геология ғылымы мен тәжірибесі қолайсыз жағдайларды бастан кешуде: бұрын болған геология саласының инфрақұрылымы (өндірістік бірліктер, ғылыми бөлімшелер, зертханалық база) жоқ, пайдалы қазбалар қоры сарқылып барады, жаңа шаруашылық жүргізу жағдайларында бұрын елеусіз болған проблемалар ашылды, ұрпақ ауысуы жүруде және моноқалаларды қолдау, сирек жерлер, көмір метаны және т.б. сияқты дәстүрлі емес салаларды дамыту бойынша жаңа міндеттер пайда болуда. Әйтсе де барлығы перспективаға арналып жасалуда және жоспарлануда, саланың проблемалары Мемлекет басшысы мен Үкіметтің тікелей бақылауында. Осының барлығы геологияның дамуының, оның қазіргі заманғы қолданбалы ғылымға, тиімді техника мен технологияға негізделген экономиканың қуатты саласына айналуының кепілі болып табылады.
      Мемлекеттік реттеу саясаты жаңа пайдалы қазбалар кен орындарын ашу және есепке алынатын объектілер қорының өсімі арқылы минералдық-шикізат базасын нығайтуға, жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалануға бағытталған саланың тұрақты дамуын көздейді.
      Қазақстан Республикасының «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңдары, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 18 қаңтардағы № 99 қаулысымен бекітілген Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге арналған келісімшарт (шарт) жасасу қағидалары, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2007 жылғы 27 желтоқсандағы № 1301 қаулысымен бекітілген Мемлекеттiк сатып алуды жүзеге асыру қағидалары жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеудің нормативтік құқықтық негізі болып табылады.
      Геологиялық зерттеулердің барлық түрлері геологиялық барлау жұмыстарының барлық түрлері үшін әзірленген нұсқаулықтарға және нормативтік талаптарға сәйкес жүргізіледі.
      Мемлекет пен жер қойнауын пайдаланушылардың мүдделерін ескеру, олардың арасындағы өзара қатынастардың ашық үлгілерін құру негізінде осы саладағы мемлекеттік реттеу рәсімін жеңілдету жер қойнауын пайдалану саласындағы заңнаманы жетілдірудің мақсаты болып табылады.

6. Қазақстанның жағдайларына бейімдеуге болатын, орын алып отырған
проблемаларды шешу жөніндегі жағымды шетел тәжірибесіне шолу

      Қазіргі уақытта минералдық-шикізат ресурстарын молайту жөніндегі проблемаларды шешудің өткірлігі мен қажеттілігін түсінудің ғаламдық сипаты бар. Бәсекеге қабілетті жаңа кен орындарын анықтау бойынша іс-шаралардың әмбебаптылығы елдердің географиялық орналасуына және олардың экономикалық даму деңгейіне байланыссыз жалпы іс-шаралар әзірлеуге мүмкіндік береді.
      Әлемдегі барлық ең дамыған елдерде минералдық ресурстарды молайту процесіне мемлекет қатысады.
      Тікелей қайтарымы жоқ, өңірлік геологиялық зерттеулерді орындауға мемлекеттің қатысу қағидаты және пайдалы қазбалардың кен орындарын іздеу және барлау саласына жеке капиталды тарту негізге алынған. Жеке компаниялардың қызығушылығы жер қойнауын пайдаланудың ұйымдық жүйесімен және тиісті салық саясатымен қамтамасыз етіледі. Геология саласы дамыған елдерде келтірілген жағдайлар озық техника мен технологияларды енгізуге компаниялардың қызығушылығымен, геологиялық ақпаратқа еркін қолжетімділікпен толықтырылады, бұл олардың геологиялық қызметтер нарығындағы бәсекеге қабілеттілігін арттырады. Нарықтық жағдайлар мен қолайлы инвестициялық ахуал қолданбалы ғылымның дамуына, көптеген жас (шағын) компаниялардың және геологиялық барлау жұмыстарына арналған, қол қойылған лицензиялар мен келісімшарттардың едәуір көлемінің пайда болуына ықпал етеді.
      Бағдарламада Қазақстан таяудағы уақытта әлемдік интеграциядағы ең ірі минералдық-шикізат мемлекеті болып қала беретіні және негізгі экспорттық тауарлардың қатарында минералдық ресурстар мен оларды қайта өндіру өнімдерінің сақталу факторы ескерілген.
      Қазақстанның геология саласының жұмысы халықаралық тәжірибеге сәйкес технологиялар трансфертіне, геология саласының инфрақұрылымын дамытуға, геологиялық барлаудың инвестициялық тартымдылығын арттыруға, саланы кадрлық қамтамасыз етуге және елдің шикізаттық, саяси және экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін минералдық шикізаттың жаңа қорларын анықтауға бағытталатын болады.
      Әлемнің ең дамыған елдерінің бәрінде минералдық ресурстарды молайту процесіне мемлекет қатысады.
      Мемлекеттік инвестициялардың, сондай-ақ меншікті капиталдың пайдалы қазбалар кен орындарын анықтауға қатысу қағидаты негізге алынған. Бұл жеңілдікті кредит беруді, геологиялық ақпаратты пайдалану үшін төлемдерді, келісімшарттардың, жұмыс бағдарламаларының орындалуын бақылауды, келісімшарттық міндеттемелерді бұзғаны үшін айыппұлдарды пайдалана отырып, жазалаушы, сондай-ақ ынталандырушы сипатқа ие тиісті салық саясатымен қамтамасыз етіледі.
      Бұл ретте алынатын қаражат жаңа пайдалы қазбалар кен орындарын анықтау бойынша геологиялық барлау жұмыстарына жұмсалуы мүмкін.
      Геологиялық барлау жұмыстарын қаржыландыру жүйесімен қатар, кен орындарын іздеудің және барлаудың қазіргі заманғы әдістерін кеңінен енгізу, геологиялық бағыттағы ғылыми-зерттеу жұмыстарын белсенді жүргізу, геологиялық барлау техникасы мен құрал-жабдығының жаңа түрлерін әзірлеу және енгізу, геологиялық зерттеулердің іздестіру құрамдасын ерекшелендіру қажет екенін Ресей Федерациясының тәжірибесі көрсетті.
      Бұл ретте Қазақстан таяудағы уақытта әлемдік шоғырланудағы ең ірі минералдық шикізат мемлекеті болып қала беретінін және минералдық ресурстар мен оларды қайта өндіру өнімдері негізгі экспорттық тауар болып қала беретінін ескеру қажет.
      Қазақстанның геология саласының жұмысы халықаралық тәжірибеге сәйкес соңғы нәтижеге – елдің шикізаттық, саяси және экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін минералдық-шикізаттың жаңа қорын анықтауға бағытталатын болады.

4. Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары
және іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

1. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

      Өнеркәсіптің барлық салаларын белсенді дамыту үшін минералдық ресурстарды ұтымды және кешенді пайдалану мен молайтуды қамтамасыз ету осы Бағдарламаның мақсаты болып табылады.
      Бағдарламаның мақсатына қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді орындау жоспарлануда:
      1) болжамды ресурстарды бағалай отырып, Қазақстан аумағының зерттелуін қамтамасыз ету;
      2) пайдалы қазбалардың негізгі түрлері бойынша қорлардың өсімі;
      3) геологиялық ақпараттардың деректер банкін және геоақпараттық жүйелерді қалыптастыру;
      4) мұнай және газ ұңғымаларын жою және консервациялау.

2. Нысаналы индикаторлар

Нысаналы индикаторлар (соңғы қол жеткізу мерзімін (кезеңін) көрсете отырып)

Ақпарат көзі

Өлшем бірлігі

Есепті жыл (2013 жыл)


Есепті жыл (2014 жыл)

Жоспарлы кезең

2015 жыл

2016 жыл

2017 жыл

2018 жыл

2019 жыл

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Мақсаты: Өнеркәсіптің барлық салаларын белсенді дамыту үшін минералдық ресурстарды ұтымды және кешенді пайдалану мен молайтуды қамтамасыз ету

Нысаналы индикатор: Пайдалы қазбалардың негізгі түрлерінің қорларын толықтыру пайызы (анықталған қорлардың өтелген қорларға арақатынасы, артуы бойынша) 2019 жылы – 60% алтын
мыс полиметалдар

ИЖТМ

%

0

50

0

50

52

55

60

1-міндет: Болжамдық ресурстарды бағалай отырып, Қазақстан аумағының зерттелуін қамтамасыз ету

Тікелей нәтижелер көрсеткіштері:

Болжамды ресурстар көлемі:

ИЖТМ


- алтын

тонна

0

100,4

0

102,0

105,0

110,0

115,0

- мыс

млн. тонна

0

1,0

0

1,0

1,3

1,5

1,7

- полиметалдар

млн. тонна

0

5,2

0

3,3

3,5

3,7

4,0

2-міндет: Пайдалы қазбалардың негізгі түрлері бойынша қорлардың өсімі

Тікелей нәтижелер көрсеткіштері:

Қорлардың өсімі:

ИЖТМ


- алтын

тонна

0

15,0

0

15,5

17

20

25

- мыс

мың тонна

0

110,0

0

110

115

120

125

- полиметалдар

мың тонна

0

120,0

0

120

125

130

135

3-міндет: Геологиялық ақпараттың деректер банкін және геоақпараттық жүйелерді қалыптастыру

Тікелей нәтижелер көрсеткіштері:

Геологиялық есептерге мәтіндік және графикалық қосымшаларды цифрлау

ИЖТМ

%

32

36

40

44

48

50

52

4-міндет: Мұнай және газ ұңғымаларын жою және консервациялау

Нысаналы индикатор:

Жойылатын және консервацияланатын мұнай және газ ұңғымаларының пайызы (барлық есепке алынған 126 ұңғыма)

ИЖТМ

%

0

0

8

16

24

32

20

Тікелей нәтижелер көрсеткіштері:

Авариялық ұңғымаларды жою

ИЖТМ

Іс-шара

0

0

10

20

30

40

26

ИЖТМ – Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі.

3. Мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, міндеттерге, нәтижелер
көрсеткіштеріне қол жеткізуге жауапты мемлекеттік және өзге де органдар

      Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі.

5. Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

      Бағдарламаны 2015 – 2019 жылдар аралығындағы кезеңде іске асыру жоспарланған және Қазақстан Республикасының геология саласын дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасында көрсетілген, заңнамаға өзгерістер енгізбей жүзеге асырылатын келтірілген іс-шаралар негізінде жүзеге асырылатын болады.
      1. Өңірлік, іздеу, іздеу-бағалау және іздеу-барлау жұмыстарын орындау

1:200000 масштабындағы алаңдарды геологиялық жете зерттеу

      1:200000 масштабында геологиялық жете зерттеу (бұдан әрі – ГЖЗ-200) қазіргі заманғы картографиялық геологиялық негізді құру, пайдалы қазбалардың болжамды ресурстарын бағалау, пайдалы қазбалар кен орындарын анықтауға перспективалы алаңдарды анықтау мақсатында жүргізіледі.
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес ГЖЗ-200 бойынша жұмыстар жүргізілді.
      2010 – 2014 жылдар аралығындағы кезеңде 27 объектіде ГЖЗ-200 жұмыстары жоспарланған, олардың ішінде 2014 жылы Қазақстанның Орталық және Шығыс өңірлеріндегі 6 объектіде жұмыстарды бастау көзделіп отыр. Осы жұмыстарды 2015 жылы жалғастыру және оларды 2016 жылы аяқтау жоспарлануда.
      Тұтастай алғанда, Бағдарлама шеңберіндегі ГЖЗ-200 бойынша жұмыстар Шыңғыс-Тарбағатай металлогендік аймағының шегінде, Жезқазған тау-кенді аймағында, Шығыс, Орталық және Солтүстік Қазақстан аймақтарында, оңтүстікте Үлкен Қаратау жотасы шегінде жүргізілетін болады.
      Жұмыстар 3 жылдық болып табылады, алдын ала жобалау-сметалық құжаттамасы жасалады және бағдарламаның барлық кезеңіне жоспарлануда. Жұмыстар жыл сайын орнын ауыстыру қағидаты бойынша басталады. Жыл сайын пайдалы қазбалардың болжамды қорларын бағалай отырып, аяқталған объектілер бойынша нәтижелер күтіледі.

1:200000 масштабында геологиялық-минерагендік карталау

      1:200000 масштабында геологиялық-минерагендік карталау (бұдан әрі – ГМК-200) жоғары санаттағы болжамды ресурстары бар кенді объектілерді – әлеуетті пайдалы қазбалар кен орындарын анықтау мақсатында кенді аймақтар шегінде жүргізіледі.

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы
      № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес ГМК-200 бойынша жұмыстар жүргізілді.
      2010 – 2014 жылдар аралығындағы кезеңде 11 объектіде ГМК-200 бойынша жұмыстар жоспарланған, олардың ішінде 2014 жылы Қазақстанның шығыс өңіріндегі 1 объектіде (Батыс Тарбағатай алаңы шегінде, 2013 жылы оның жобалау-сметалық құжаттамасы жасалды және бекітілді) жұмыстарды бастау көзделуде. Осы жұмыстарды 2015 жылы жалғастыру және оларды 2016 жылы аяқтау жоспарланып отыр.
      Бағдарламаның шеңберінде жоспарланатын ГМК-200 жұмыстары Орталық Қазақстанның Жалайыр-Найман минерагендік аймағы шегінде (2014 жылы Жалайыр-Найман минерагендік аймағы бойынша жобалау-сметалық құжаттаманы жасау, 2015 жылдан бастап жұмыстарды жүргізу жоспарлануда), Солтүстік Қазақстанның Көкшетау-Шат минерагендік аймағы, Қазақстанның солтүстік-шығысындағы Ақсу-Байлысты минерагендік аймағы және Қазақстанның оңтүстігіндегі Ірісу-Бадам өңірі, республиканың шығысындағы Кенді Алтай шегінде жүргізілетін болады.
      Жұмыстар 3 жылдық болып табылады, алдын ала жобалау-сметалық құжаттамасы жасалады және бағдарламаның барлық кезеңіне жоспарлануда. Жұмыстар жыл сайын орнын ауыстыру қағидаты бойынша басталады. Жыл сайын пайдалы қазбалардың болжамды қорларын бағалай отырып, аяқталған объектілер бойынша нәтижелер күтіледі.

1:200000 масштабында терең геологиялық карталау

      1:200000 масштабында терең геологиялық карталау (бұдан әрі – ТГК-200), ГЖЗ-200 сияқты қазіргі заманғы картографиялық геологиялық негізді құру, пайдалы қазбалардың болжамды ресурстарын бағалау, пайдалы қазбалар кен орындарын анықтауға перспективалы алаңдарды анықтау мақсатында жүргізіледі. ГЖЗ-200-ге қарағанда, ТГК-200 жұмыстарымен борпылдақ шөгінділер жамылған аймақтарда (300 м-ге дейін) көрсетілген міндеттер шешіледі.
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы
      № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес ТГК -200 бойынша жұмыстар жүргізілді.
      2010 – 2014 жылдар аралығындағы кезеңде 3 объектіде ТГК-200 бойынша жұмыстарды жүргізу жоспарланған, олардың ішінде 2014 жылы Қазақстанның оңтүстік өңіріндегі 1 объектіде жұмыстарды бастау көзделуде. Осы жұмыстарды 2015 жылы жалғастыру және оларды 2016 жылы аяқтау жоспарланып отыр.
      Бағдарламаның шеңберінде жоспарланатын ТГК-200 бойынша жұмыстарды Оңтүстік Қазақстандағы Қаратау, Шу-Хантау, Шу-Қызылту алаңдарының солтүстік-шығыстағы тұйықталу шегінде, Орталық Қазақстандағы Жезқазған және Жаман-Айбат мыс кен орындары аймағындағы мыс шығатын сұр түсті құмтас алаңында, Солтүстік-Батыс Қазақстандағы Жоғарғы Орск, Құндызды және Берчогур алаңдарында жүргізу көзделіп отыр.
      Жұмыстар 3 жылдық болып табылады, алдын ала жобалау-сметалық құжаттамасы жасалады және бағдарламаның барлық кезеңіне жоспарлануда. Жұмыстар жыл сайын орнын ауыстыру қағидаты бойынша басталады. Жыл сайын пайдалы қазбалардың болжамды қорларын бағалай отырып, аяқталған объектілер бойынша нәтижелер күтіледі.

Гидрогеологиялық жете зерттеу және 1:200000 масштабындағы
инженерлік-геологиялық зерттеулер

      Өңірлік гидрогеологиялық жұмыстарға мынадай түрлер жатады: гидрогеологиялық түсіру, инженерлік-геологиялық зерттеулермен қоса гидрогеологиялық жете зерттеу, сондай-ақ кешенді геологиялық, гидрогеологиялық және масштабтардағы инженерлік-геологиялық түсіру, 1:200000 масштабындағы гидрогеологиялық және геологиялық-экологиялық түсіру.
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес гидрогеологиялық жете зерттеу және 1:200000 масштабындағы инженерлік-геологиялық зерттеулер бойынша жұмыстар жүргізілді.
      2010 – 2014 жылдар аралығындағы кезеңде 25 объектіде жұмыстарды жүргізу жоспарланған, олардың ішінде 2014 жылы Қазақстанның барлық өңірлеріндегі 10 объектіде жұмыстар басталды. Осы жұмыстарды 2015 жылы жалғастыру және оларды 2016 жылы аяқтау жоспарланып отыр. Зерттеудің жалпы ауданы 49,442 мың км2 құрайды.
      Бағдарлама шеңберінде 1:200000 масштабындағы инженерлік-геологиялық зерттеулермен қоса, гидрогеологиялық жете зерттеуді тұщы жерасты су тапшылығы және интенсивті техногендік жүктемесі бар аймақтарда, сондай-ақ Шығыс және Батыс Қазақстандағы Ресеймен шекараға жақын аумақтарда жүргізу көзделіп отыр.
      Жұмыстардың нәтижесінде іздеу-барлау жұмыстарын жүргізу үшін жаңа перспективалы учаскелер анықталады, жерасты суларының болжамдық ресурстары бағаланады, ластанған жерасты сулары учаскелері және қауіпті геологиялық процестер көріністері бар учаскелер анықталады.
      Жұмыстар 3 жылдық болып табылады, алдын ала жобалау-сметалық құжаттамасы жасалады және бағдарламаның барлық кезеңіне жоспарлануда. Жұмыстар жыл сайын орнын ауыстыру қағидаты бойынша басталады. Жыл сайын пайдалы қазбалардың болжамды қорларын бағалай отырып, аяқталған объектілер бойынша нәтижелер күтіледі.

Жер қойнауының терең құрылымын зерттеу бойынша геофизикалық
зерттеулер жүргізу

      2014 жылы Қазақстанның оңтүстік өңіріндегі көлемі 710 қума километр көлеміндегі Сырдария шөгінді бассейнінің өңірлік бейіндері (геотраверстер) бойынша геологиялық-геофизикалық зерттеулер кешенін жүргізуге арналған жобалау-сметалық құжаттаманы жасау көзделіп отыр. Жұмыстарды 2015 жылы жүргізу жоспарлануда.
      2015 – 2019 жылдары Қазақстанның жер қойнауын өңірлік зерттеу шеңберінде Бағдарламада шөгінді бассейндерді жалпы ұзақтығы 4720 қума км, зерттеу тереңдігі 15-20 мың км өңірлік бейіндер (геотраверстер) бойынша өңірлік кешенді геологиялық-геофизикалық зерттеулерді жүргізу көзделеді. Заманауи технологиялар негізінде жер қыртысының терең құрылымы туралы кешенді геофизикалық деректерді алу, шөгінді тыстың жалпы қуатын айқындау, жер қыртысының іргетасы мен тереңірек қабаттарының құрылымын және заттық құрамын зерттеу, жарылымдарды трассалау, тектоникалық элементтер шегін нақтылау және тектоникалық аудандастыру геотраверстер бойынша зерттеудің негізгі міндеттері болып табылады.
      2015 жылы көлемі 710 қума км көлемінде Сырдария шөгінді бассейнінің өңірлік бейіндері (2 геотраверс) бойынша геологиялық-геофизикалық зерттеулер кешенін орындау жоспарланып отыр.
      2016 жылы көлемі 950 қума км көлемінде Солтүстік Торғай және Солтүстік Қазақстан шөгінді бассейндерінің өңірлік бейіндері (2 геотраверс) бойынша геологиялық-геофизикалық зерттеулер кешенін орындау жоспарланып отыр.
      2017 жылы көлемі 1320 қума км көлемінде Солтүстік Торғай, Оңтүстік Торғай және Сырдария шөгінді бассейндерінің өңірлік бейіндері (1 геотраверс) бойынша геологиялық-геофизикалық зерттеулер кешенін орындау жоспарланып отыр.
      2018 жылы көлемі 510 қума км көлемінде оңтүстік Торғай және Сырдария шөгінді бассейнінің өңірлік бейіні (1 геотраверс) бойынша геологиялық-геофизикалық зерттеулер кешенін орындау жоспарланып отыр.
      2019 жылы көлемі 570 қума км көлемінде Шу-Сарысу шөгінді бассейнінің өңірлік бейіні (1 геотраверс) бойынша және көлемі 660 қума км көлемінде Ертіс маңы шөгінді бассейнінің өңірлік бейіні (2 геотраверс) бойынша геологиялық-геофизикалық зерттеулер кешенін орындау жоспарланып отыр.
      Зерттеулер геофизикалық әдістер кешенімен орындалатын болады: сейсмикалық, аэрогеофизикалық және космогеологиялық әдістер тіреу-параметрлік ұңғымаларды бұрғылаумен бірге. Бұрын ашылмаған, терең орналасқан кешендердің жыныстық құрамын зерттеу, сейсмикалық көрінетін горизонттарды стратификациялау, үлкен тереңдіктегі коллекторлық сипаттарды, геохимиялық ерекшеліктерді зерттеу мақсатында параметрлік ұңғымаларды бұрғылау жоспарлануда. 2015 – 2019 жылдары Бағдарламаның шеңберінде Сырдария шөгінді бассейнінде тереңдігі 5000 метрге дейінгі параметрлік ұңғыманы бұрғылау көзделуде.
      Жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде жаһандық тектоника тұрғысынан Қазақстанның шөгінді бассейндері құрылымының көп факторлы модельдері құрылатын болады, ол кен орындарының қалыптасу және орналасу заңдылықтарын айқындауға және өңірлік болжамның сенімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Пайдалы қазбалар кен орындарын болжамдаудың жоғары технологиялық
әдістер кешенін жүргізу

      Кенді минералдануды болжамдау үшін өңірлік геологиялық зерттеудің қазіргі заманғы әдістерін енгізу мақсатында жылжымалы нысандар әдісімен геохимиялық карталау әдісін, гравибарлау, аэромагниттік және аэрогаммаспектрометрлік түсірулер құрамында аэрогеофизикалық әдістерді қолдану, сондай-ақ Жерді қашықтықтан зондтауды кеңінен пайдалану жоспарлануда. Бұл әдістер озық зерттеу әдістері түрінде, сондай-ақ дербес іздеу әдістері ретінде де қолданылатын болады.
      Жылжымалы нысандар әдісімен геохимиялық сынамалауды және талдауды жүргізу белгілі желі бойынша топырақтан сынамаларды және жергілікті жыныстарды іріктеп алуға және дәлдігі жоғары зертханалық талдауға негізделген. Әдіс тікелей әлеуетті перспективалы алаңдарды (учаскелерді) анықтауға және бағалауға және ашылуы төмен жаңа кенді объектілерді анықтауға бағытталған. Нәтижелері бойынша толығырақ болжамды-іздеу жұмыстарын жүргізуге арналған ұсынымдар дайындалатын болады.
      Қолда бар қор материалдарын талдау негізінде зерттелетін аумақ бойынша цифрлық геофизикалық деректер ауқымын дайындау, сондай-ақ дала жұмыстарын орындау, олардың негізінде терең құрылымды зерттеу және шөгінді түзілімдер қабатында, сондай-ақ кристалдық негіз жыныстарында кенді және мүмкін, мұнай-газды геологиялық құрылымдардың орналасуының болжамдық-іздеу геофизикалық критерийлерін айқындай отырып, көлемді физикалық-геологиялық модельдері жасау геофизикалық әдістер кешенінің (гравибарлау, аэромагниттік және аэрогаммаспектрометрлік түсірулер) нысаналы тапсырмасы болып табылады.
      Жерді қашықтықтан зондтаудың ең озық түрлерін пайдалану әлеуетті кенді аудандар және кенді алаңдар дәрежесінде болжамды алаңдарды бөліп шығаруға бағытталған. Жұмыстардың нәтижесінде іздеу жұмыстарын жүргізу үшін болжамды алаңдарды бөлу мақсатында ақпараттық минералдық қауымдастықтардың (шамамен 10 минералдық түрі) таралу картасы дайындалатын болады.

Қатты пайдалы қазбаларға арналған ірі масштабты алаңдық іздеу жұмыстары

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес қатты пайдалы қазбаларға арналған ірі масштабты алаңдық іздеу жұмыстары жүргізілді.
      2010 – 2014 жылдар аралығындағы кезеңде 3 объектіде жұмыстарды жүргізу жоспарланған, оларды 2014 жылы аяқтау күтілуде.
      Қазіргі уақытта өңірлік геологиялық зерттеулерді жүргізу нәтижесінде пайдалы қазбалардың алуан түрлерінің - қара, түсті және асыл металдар кен орындарын, бағаланған болжамды ресурстардың едәуір көлемді мөлшерімен кенді емес шикізатты анықтауға әлеуетті перспективалы көптеген алаңдар анықталды. Шикізат әлеуетін одан әрі іске асыру мақсатында, іздеу-барлау және барлау жұмыстарын жүргізу үшін перспективалы алаңдарда кенді объектілерді айқындау үшін алаңдық іздеу жұмыстарын жүргізу қажет.
      Іздеу алаңдары Қазақстанның әртүрлі өңірлерінде орналасқан және іздеу жұмыстары кенді объектілердің әлеуетті өнеркәсіптік құндылығы айқындалып, одан әрі іздеу-бағалау және барлау жұмыстарын жүргізу үшін ұсыныстар беріле отырып аяқталады.
      Жұмыстар 3 жылдық болып табылады, алдын ала жобалау-сметалық құжаттамасы жасалады және бағдарламаның барлық кезеңіне жоспарлануда. Жұмыстар жыл сайын орнын ауыстыру қағидаты бойынша басталады. Жыл сайын пайдалы қазбалардың болжамды қорларын бағалай отырып, аяқталған объектілер бойынша нәтижелер күтіледі.

Қатты пайдалы қазбаларға арналған іздеу-бағалау жұмыстары

      Іздеу-бағалау жұмыстары, әдетте, кем дегенде екі кендік қима болған жағдайда, іздеу жұмыстарының нәтижелері бойынша жоспарланады.
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес қатты пайдалы қазбаларға арналған іздеу-бағалау жұмыстары жүргізілді.
      2010 – 2014 жылдар аралығындағы кезеңде 30 объектіде қатты пайдалы қазбаларға арналған іздеу-бағалау жұмыстарын жүргізу жоспарланған, олардың ішінде 2014 жылы Қазақстанның шығыс өңіріндегі 1 объектіде жұмыстарды бастау көзделуде. Осы жұмыстарды 2015 жылы жалғастыру және оларды 2016 жылы аяқтау жоспарлануда.
      Бағдарлама шеңберінде жоспарланатын іздеу алаңдары Қазақстанның әртүрлі өңірлерінде орналасқан және жұмыстар кенді объектілердің әлеуетті өнеркәсіптік құндылығы айқындалып, одан әрі іздеу-бағалау және барлау жұмыстарын жүргізу үшін ұсыныстар беріле отырып аяқталады.
      Жұмыстар 3 жылдық болып табылады, алдын ала жобалау-сметалық құжаттамасы жасалады және бағдарламаның барлық кезеңіне жоспарлануда. Жұмыстар жыл сайын орнын ауыстыру қағидаты бойынша басталады. Жыл сайын пайдалы қазбалардың болжамды қорларын бағалай отырып, аяқталған объектілер бойынша нәтижелер күтіледі.

Көмірсутек шикізатына арналған іздеу-бағалау жұмыстары

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы  № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес көмірсутек шикізатына арналған іздеу-бағалау жұмыстары жүргізілді.
      2010 – 2014 жылдар аралығындағы кезеңде Қазақстанның батыс өңіріндегі Захатсор учаскесінде көмірсутек шикізатына арналған іздеу-бағалау жұмыстарын жүргізу жоспарланған. Осы жұмыстарды 2014 жылы аяқтау жоспарлануда.
      Мұнай және газ шикізат базасын кеңейту және мұнай-газ өндіруші кешен кәсіпорындарын олармен қамтамасыз ету мақсатында Бағдарлама шеңберіндегі көмірсутек шикізатына арналған іздеу-бағалау жұмыстарын Қазақстан Республикасының негізгі перспективалы мұнай-газ аймағы болып табылатын Каспий маңындағы ойпат шегінде жүргізу көзделіп отыр.
      2017 жылы жобалау-сметалық құжаттаманы жасау және Каспий маңындағы ойпаттың орталық бөлігіндегі Сауырбай учаскесі шегінде сейсмикалық жұмыстарды бастау көзделуде.
      2018 жылы Каспий маңындағы ойпаттың орталық бөлігіндегі Сауырбай учаскесі шегінде 2017 жылы басталған сейсмикалық жұмыстарды аяқтау көзделуде.
      2019 жылы Каспий маңындағы ойпаттың орталық бөлігіндегі Сауырбай учаскесі шегінде ұңғымаларды бұрғылау жоспарлануда.

Дәстүрлі емес газ (көмірлі метан) бойынша геологиялық-барлау және
тәжірибелік-өнеркәсіптік жұмыстар

      Қазақстан Республикасында көмір кен орындарындағы метанның алдын ала ресурстары 1 триллион текше метрден аса, ал Қарағанды көмір бассейнінің ресурстары шамамен 650 миллиард болып бағаланады. Көмір қабатынан алынған метан жоғары сапалы газ болып табылады, өйткені түгелдей қоспасыз болғандықтан, оны алдын ала өңдеусіз пайдалануға болады.
      Қарағанды көмір бассейнінің ең перспективалы учаскелеріндегі көмір қабаттарындағы метан қорын есептей отырып, кезең-кезеңімен геологиялық зерттеу жүргізу жоспарлануда.
      Осы жұмыстарды өткізгеннен кейін, нақты расталған метан қорының көлеміне сүйене отырып, Қарағанды бассейнінде тұрақты газ өңдеу инфрақұрылымын қалыптастыруға зор сеніммен кірісуге болады.
      2015 жылы Қарағанды көмір бассейнінің көмір қабаттарынан метанды зерттеу бойынша жұмыстарды бастау көзделеді. Жасалған жобалау-сметалық құжаттаманың қорытындылары бойынша одан арғы жұмыстардың жоспарлары құрылатын болады.

2. Мұнай және газ ұңғымаларын жою және консервациялау

      Мұнай және газ ұңғымалары қоршаған ортаға, теңіз және континентальды флора мен фаунаға орны толмайтын зиян келтіреді, көмірсутек шикізаты қорының таусылуына әкеледі.
      Мұнай және газ ұңғымалары Маңғыстау, Ақтөбе, Атырау және Оңтүстік Қазақстан облыстарында орналасқан.
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес мұнай және газ ұңғымаларын жою және консервациялау жұмыстары жүргізілді.
      2014 жылы Қазақстанның Батыс өңірінде 40 ұңғыманы жоюға арналған жобалау-сметалық құжаттаманы жасау көзделуде. Бұл жұмыстарды 2015 жылы бастау жоспарлануда.
      2015 – 2019 жылдарға арналған Бағдарлама шеңберінде бірінші кезекте Каспий теңізінің суы басуы ықтимал аймақта мұнай және газ ұңғымаларын және құрлықта авариялық дәрежесі жоғары болуына байланысты оқшаулау-жою жұмыстары бойынша жедел әрекеттерді талап ететін ұңғымаларды жою және консервациялау көзделуде.
      Осы бағдарламаны орындау:
      Каспий теңізі акваториясының қазақстандық бөлігінің және мұнайды қарқынды өндіру аймағының апатты ластану қаупін болдырмауға ықпал ететін, ұңғымаларда мұнай-газ қабаттарын оқшаулау нәтижесінде мұнайдан ластану көздерін жоюға;
      тұщы жерасты, жерүсті суларының, топырақтың радиоактивті мұнайлы және химиялық ластануын болдырмауға, жерлерді оңалтуға әкеледі.
      Жойылған ұңғымалар саны орындалған жұмыстарды бағалаудың сандық критерийлері болып табылады, су ресурстарының, флора мен фаунаның ластануын төмендету, қалпына келтірілген (оңалтылған) жерлер – сапалық бағалау болып табылады.
      2010 жылы жүргізілген мұнай және газ ұңғымаларын тексерудің нәтижелеріне сәйкес Каспий теңізінің суы басуы ықтимал аймақта және құрлықта 126 авариялық мұнай және газ ұңғымаларын жою жоспарлануда:
      2015 жылы – 10 ұңғыма, 2016 жылы – 20 ұңғыма, 2017 жылы – 30 ұңғыма, 2018 жылы – 40 ұңғыма, 2019 жылы – 26 ұңғыма.

3. Минералдық-шикізат базасы мен жер қойнауын пайдалануды
мониторингтеу

      Бағдарламада минералдық-шикізат қорына тұрақты негізде мониторинг жүргізу көзделуде. Мониторинг нәтижелері мемлекеттік органдарды республиканың минералдық-шикізат қорының ағымдағы жай-күйі туралы ақпаратпен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
      Жер қойнауын пайдалану бойынша заңсыз операцияларды жедел анықтау мақсатында жер қойнауын пайдаланудың келісімшарттық аумақтарына мониторингті жүзеге асыру жұмыстардың маңызды бағыты болып табылады.
      Саланың инвестициялық тартымдылығын арттыру және биснес-ахуалды жақсарту мақсаттарында республикадағы пайдалы қазбалардың қорларын қолданыстағы жіктеуді CRIRSCO пайдалы қазбалардың қорлары бойынша есептілік стандарттарының халықаралық жүйесімен үйлестіру бойынша шаралар кешенін жүргізу талап етіледі. CRIRSCO пайдалы қазбалардың қорлары бойынша есептілік стандарттарының халықаралық жүйесін енгізу пайдалы қазбалар кен орындарының барлану дәрежесін бағалаудың отандық жүйесін шетелдік инвесторлардың жақсы түсінуіне мүмкіндік береді.

4. Жерасты сулары мен қауіпті геологиялық процестерді мониторингтеу

      Жерасты сулары мен қауіпті геологиялық процестерге мемлекеттік мониторинг Қазақстан Республикасының жер қойнауына мемлекеттік мониторингтің кіші жүйесі болып табылады.
      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1530 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында минералдық-шикізат кешенін дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаға сәйкес жерасты сулары мен қауіпті геологиялық процестерді мониторингтеу жүргізілді.
      2014 жылы 11 объектіде жұмыстар басталды, оларды 2016 жылы аяқтау күтілуде.
      2015 – 2019 жылдар кезеңінде 5000 бақылау орнында, 2 полигонда, 13 жер сілкіністерін зерттеу бекетінде, 5 жерасты суларының техногендік ластану полигондарында, қарқынды мұнай өндіру аймақтарындағы 42 бекетте жерасты сулары мен қауіпті геологиялық процестерге мониторинг жүргізу бойынша жұмыстар жалғастырылатын болады.
      Сондай-ақ жерасты сулары мен қауіпті геологиялық процестерді мемлекеттік мониторингтеу желісін қалпына келтіру, кеңейту және құру жөніндегі жұмыстар көзделуде.
      Бақылау пункттерінде жерасты суларының жай-күйінің сандық және сапалық көрсеткіштерін алу мақсатында жерасты суларының жай-күйін бақылау белгілі бір әдістеме мен регламент бойынша жүзеге асырылады.
      Бақылау нәтижелерін жерасты суларының жай-күйі мен пайдаланылуы жөніндегі облыстық инспекциялар пайдаланатын болады және шаралар қолдану үшін облыстық әкімдіктерге табыс ететін болады.
      Жұмыс істейтін бекеттер мен полигондарда геологиялық міндеттерді орындаған бақылау пункттері жойылып, жаңа пункттер ашылып, бақылау пункттерінің орналасуы қайта қаралатын болады.
      Сондай-ақ мемлекеттік су кадастрын (жерасты сулары) және Қазақстан Республикасының Орталық жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы ақпарат банкінің бірыңғай компьютерлік жүйесі құрамындағы Жерасты сулары мен қауіпті геологиялық процестерге мемлекеттік мониторинг деректер банкін жүргізу, су ресурстарын интеграциялық басқару объектілері бойынша жұмыстарды жалғастыру көзделген.
      Жерасты сулары және қауіпті геологиялық процестерге мониторинг жүргізуді сүйемелдеу картографиялық және фактологиялық қамтамасыз ету үшін орындалады. Сүйемелдеу шеңберінде іздеу-барлау жұмыстарының бағытын негіздеудің және жерасты суларына мемлекеттік мониторингті жүргізудің картографиялық негізін – 1:200000 масштабындағы қосымша карталармен қоса 1:500000 масштабындағы Қазақстан Республикасының гидрогеологиялық картасын жасау бойынша жұмыстар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының көршілес елдермен су ресурстары саласындағы халықаралық ынтымақтастығы бойынша жұмыстар, Қазақстанның әкімшілік облыстарының минералды жерасты суларының болжамды ресурстарын айқындай отырып, оларға мониторингтің картографиялық негізін жасау, жер қойнауын пайдаланушылардың жерасты суларына мониторинг жүргізуіне талдау, жерасты сулары мен қауіпті геологиялық процестерге мониторинг жүргізуді әдістемелік сүйемелдеу жалғастырылады.

5. Геология саласының басым бағыттарын ғылыми-техникалық қолдау

      Геология және жер қойнауын пайдалану саласындағы ғылыми зерттеулер елдің минералдық-шикізат қорының бәсекеге қабілеттілігін арттыру және шикізаттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету міндеттерін шешу кезіндегі маңызды шарт болып табылады. Олар Қазақстан Республикасының минералдық-шикізат қорын нығайтуға бағытталған, ғылым мен техниканың ең жаңа жетістіктерін ескере отырып, теориялық негізін құруды көздейді.
      Қолданбалы геология саласындағы ғылыми зерттеулер елдің минералдық- шикізат қорын толықтыру, пайдалы қазбалар кен орындарын іздеудің тиімді әдістерін әзірлеу, геологиялық барлау жұмыстарын жүргізудің жаңа технологияларын әзірлеу және жетілдіру міндеттерін шешуге бағытталған.
      Геология және жер қойнауын пайдалану саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер қатты пайдалы қазбалар, көмірсутек шикізаты (мұнай мен газ) және жерасты сулары сияқты салаларды қамтиды. Бұл зерттеулер бағалауға, заңдылықтарды анықтауға, әдістемелерді жасауға, болжамды ресурстарға, кенді құрылымдарға, перспективалы учаскелерді, құрылымдарды, кен орындарын және т.б. орналастыруға байланысты әдістемелік ұсынымдарды қалыптастыруға қатысты.
      Өткен ғасырдың 90-шы жылдары геология ғылымы үшін қиын кезең болды. Республиканың мемлекеттік кәсіпорындары – геология саласындағы басты ғылыми мекемелер (Қазақ минералдық шикізат ғылыми-зерттеу институты, Бүкілодақтық барлау геофизикасы институтының Қазақ филиалы және басқа да бірқатар ғылыми бағыттағы мекемелер, Қазақ ғылыми-зерттеу геологиялық барлау институты және т.б.) өз жұмыстарын тоқтатты.
      Қазақстанның тәуелсіздікке қол жеткізуі және халық шаруашылығының нарықтық қатынастарға көшуі кезеңінде геология саласы күрделі реформалау жолынан өтті. Көптеген геологиялық барлау ұйымдары акционерлік қоғамдарға айналды және қазіргі уақытта олар елдің өнеркәсіптік кешенін минералдық шикізат қорымен қамтамасыз ету негізгі міндетін табысты орындауда. Алайда осының бәрі геология ғылымының құлдырау кезінде болып жатыр. Бай кен орындарын анықтаудың ғылыми негізін жасау бойынша зерттеулер толық тоқтатылды, минерагения және кен орындарының орналасу заңдылықтары жөніндегі геология саласындағы іргелі ғылыммен шектес мәселелер қазіргі заманғы деңгейде шешілмейді. Қазіргі заманғы әлемдік жетістіктер деңгейінде қарқынды даму және қолданбалы ғылыми зерттеулер өзекті болып табылады. Озық елдердегі геология саласын дамытудағы жетістіктер қазіргі заманғы кезеңде геологиялық зерттеулердің заманауи ғылыми негізін қалау қажеттілігін растайды.
      Бүгінгі күні республикада геология саласындағы танымал ғылыми мектептер қалыптасты. «Парасат» ұлттық ғылыми-технологиялық холдингі» акционерлік қоғамында заманауи жабдықтары бар бірқатар ғылыми ұйымдар жұмыс істейді және Қазақстан Республикасының Үкіметі жанындағы Жоғарғы ғылыми-техникалық комиссия мақұлдаған ғылымның басым бағыттары бойынша іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргізеді. ЮНЕСКО-ның қолдауымен География институтының негізінде Орталық Азия өңірлік гляциологиялық орталық құрылды.
      Қазіргі уақытта «Қазгеология» акционерлік қоғамы мен «Назарбаев Университеті» акционерлік қоғамы арасында Назарбаев Университеті Ғылыми паркі жанынан Қазақстан Республикасының Геологиялық зерттеулер орталығы құрылуда, ол геология және пайдалы қазбалар минерагениясы ғылыми-зерттеу блогын, пайдалы қазбалар кен орындарын барлаудың жаңа әдістері және перспективалы технологиялар блогын, талдамалық, геохимиялық және кристалхимиялық зерттеулерге арналған зертхананы, керн сақтау орнын, геологиялық ақпараттың электрондық деректер банкі блогын шоғырландыратын, сондай-ақ геологиялық барлаудағы озық технологияларды игерген шетелдердің және ірі шетел компанияларының тәжірибесін зерттеуге және енгізуге қабілетті.
      Геологиялық ақпаратты жинау, сақтау және өңдеу бойынша кеңейтілген ақпараттық-талдау базасын құру ақпараттық қауіпсіздік саласындағы шараларды қолдануды талап етеді, ол үшін Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің және ведомствоға қарасты ұйымдардың ақпаратты басқару саласындағы, «International Organizational for Standardization» (бұдан әрі – ISO) халықаралық стандарттарына сәйкестік алуға бағытталған шаралары көзделген. Ведомствоға қарасты ұйымдардың ақпараттық қауіпсіздігінің тәуекелдерін айқындау және талдау үшін шаралар кешенін жүргізу, сондай-ақ ақпаратты басқару саласындағы бизнес-процестерді ISO стандарттарына сәйкес келтіру әдістерін әзірлеу осы шаралардың мақсаты болып табылады.

6. Геологиялық ақпаратты қалыптастыру

Геологиялық ақпаратты қалыптастыру және оның жұмыс істеуін
қамтамасыз ету

      «Қазгеоақпарат» республикалық геологиялық ақпарат орталығы» (бұдан әрі – РГАО) мемлекеттік мекемесі Геология және жер қойнауын пайдалану комитетіне қарасты және геологиялық ақпаратты жинаудың, сақтаудың және берудің басты үйлестіруші орталығы болып табылады. Геологиялық ақпаратты пайдаланғаны үшін ақшалай қаражат Қазақстан Республикасының бюджетіне түседі. Қазақстан Республикасының республикалық бюджетіне жыл сайын геологиялық ақпарат және тарихи шығындарды өтеу үшін шамамен 4 млрд. теңге көлемінде төлемдер түсетінін атап өткен жөн.
      Жұмыстарды сапалы және үздіксіз атқару үшін әрі РГАО-да қолайлы еңбек жағдайларын жасау үшін геологиялық ақпаратты қалыптастыру және оның жұмыс істеуін қамтамасыз ету қажет.

Геологиялық есептердің мәтіндік және графикалық қосымшаларын санға
айналдыру

      РГАО-ның және өңіраралық департаменттердің геологиялық қорларында тұрақты негізде ХІХ ғасырдың соңынан бастап осы кезеңге дейінгі Қазақстан Республикасының аумағында жүргізілген іздеу, іздеу-бағалау, барлау және басқа да геологиялық зерттеулер нәтижесі жөнінде геологиялық есептер сақталады. Республикалық геологиялық қорларда геологиялық ақпараттың жалпы саны 53 900 түгендеу нөмірлері, ал өңірлердегі геологиялық қорларда геологиялық ақпараттың 100 000 түгендеу нөмірлері жиналған. Республикалық геологиялық қор жыл сайын 300-400 геологиялық есеппен толықтырылады.
      РГАО мен өңіраралық департаменттердің геологиялық қорлары режимдік объектілер болып табылады, өйткені онда «Құпия», «Өте құпия» және «ҚБПҮ» құпиялылық белгісі бар геологиялық материалдар сақталады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 14 наурыздағы №390-16с қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы құпиялылық режимін қамтамасыз ету жөніндегі нұсқаулықтың 4-бөліміне сәйкес режимдік үй-жайларға ерекше талаптар қойылады.
      Геологиялық ақпаратты ұсыну жеделділігін едәуір арттыру мақсатында РГАО жыл сайын Жер қойнауы туралы мемлекеттік деректер банкін (бұдан әрі – ЖМДБ) геологиялық ақпаратпен толықтыру және санға айналдыру бойынша жұмыстар жүргізеді.
      Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану комитеті мен РГАО ЖМДБ-ны Қазақстан Республикасының жер қойнауы туралы сандық геологиялық ақпаратты автоматтандырылған жинақтауды, сақтауды, есепке алуды, алуды, өңдеуді және талдауды қамтамасыз ететін, көп сатылы интеграцияланған аумақтық компьютерлік жүйе ретінде қолданылады.
      ЖМДБ қоры:
      1) жер қойнауын пайдалану мәселелері жөнінде басқару шешімдерін қабылдау жеделділігін арттыруға;
      2) жер қойнауының мемлекеттік қорын басқару сапасын жақсартуға;
      3) өңделетін геологиялық ақпарат көлемін ұлғайтуға;
      4) режимдік талаптар мен коммерциялық мүдделерді ескере отырып, геологиялық ақпараттың ұзақ мерзім сақталуын қамтамасыз етуге;
      5) геологиялық ақпаратты сақтауға және сапасын арттыруға;
      6) мемлекеттік органдардың қызметін ақпараттық қолдау жеделділігін арттыруға арналған.
      Жоғарыда баяндалғанның негізінде республикалық және аумақтық геологиялық қорларда ЖМДБ толықтыру және санға айналдыру бойынша жұмыстарды жалғастыруды ұсынамыз.

Деректер банкін сандық геологиялық ақпаратпен толықтыру

      Геология және жер қойнауын пайдалану комитеті туралы ережеге сәйкес ол жер қойнауының жағдайын талдаудың ақпараттық компьютерлік бірыңғай жүйесін құрады және Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы бірыңғай сандық ақпарат жүйесін тиімді пайдалануды ұйымдастырады. Көрсетілген функцияларды іске асыру үшін РГАО ЖМДБ-ны Қазақстан Республикасының жер қойнауы туралы ақпаратты автоматтандырылған жинақтауды, есепке алуды, өңдеуді, талдауды және пайдалануды қамтамасыз ететін көп деңгейлі интеграцияланған аумақтық бөлінген компьютерлік жүйе ретінде қолданады.
      ЖМДБ ұйымдастырушылық негізі республикалық (Геология және жер қойнауын пайдалану комитеті) және аумақтық (Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің өңіраралық барлық 5 департаментінде) заманауи электронды құралдар көмегімен жедел ақпарат беруді болжамдайтын компьютерлік орталықтар болып табылады. ЖМДБ жұмысы үшін деректер банкін сандық геологиялық ақпаратпен толықтыру қажет, себебі оның негізгі міндеті сандық геологиялық ақпаратты жинақтау, сақтау, алу, өңдеу және талдау болып табылады. Сонымен бірге, ЖМДБ жер қойнауын пайдалану бойынша деректермен толықтыру қажет (құпиялылық туралы келісім, тау-кендік және геологиялық бөлулермен және т.б.).
      Қойылған міндеттерді іске асыру:
      1) геологиялық ақпаратты ұзақ мерзімді сақтауға және сапасын арттыруға;
      2) мемлекеттік органдардың қызметін жедел ақпараттық қолдауды арттыруға;
      3) жер қойнауын және жер қойнауын пайдалануды мониторингтеу процесін автоматтандыруға және оның жеделділігін, толықтығын және сапасын арттыруға;
      4) ЖМДБ тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
      РГАО мен «Қазмырыш» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі арасындағы 2013 жылғы 27 қарашадағы Өзара түсіністік туралы меморандум аясында Қазақстан Республикасының қатты пайдалы қазбалары бойынша келісімшарттағы алаңдарының «Интерактивті карта» ақпараттық жүйесі әзірленді. 2015 жылы Интерактивті картаны көмірсутек шикізаты деректерімен және жерасты сулары бойынша деректермен толықтыру көзделіп отыр. Аталған жұмыстар қажет, себебі геологиялық ақпараттың қолжетімділігі жер қойнауын пайдалану бойынша қызметтің ашықтығын қамтамасыз етеді.

Деректер банкін геологиялық ақпаратпен сүйемелдеу

      РГАО ЖМДБ-ны толықтыру және дамыту бойынша жұмыстарды жүргізеді. ЖМДБ кіші жүйелерін құру және толықтыру бойынша жұмыстар 1996 жылдан бастап жүргізілуде. Геологиялық ақпараттың жалпы көлемі сандық түрде 60 Тб бағаланады, ағымдағы сәтте деректер банкі санға айналдырылған материалдардың едәуір көлемімен толықтырылған. ЖМДБ аясында:
      1) Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің ахуалдық орталығы
      2) Қазақстан Республикасының жер қойнауы туралы ақпараттың компьютерлік банкінің мемлекеттік жүйесі
      3) лицензиялар мен келісімшарттар
      4) пайдалы қазбалар балансы
      5) лицензиялық-келісімшарттық шарттардың мониторингі
      6) зерттелуі
      7) геологиялық-геофизикалық деректердің электрондық мұрағаты
      8) кен орындарының және кен көріністерінің кадастрлары
      9) аумақтық деректер банкі
      10) жер қойнауын пайдаланушылардың жобалық деректер жүйесі құрылды.
      Деректер банкінің мақсаты жер қойнауын пайдалану саласында басқару шешімдерін қабылдау үшін республиканың жер қойнауы туралы ақпаратты автоматты түрде жинау, есепке алу, жинақтау, өңдеу, талдау және пайдалану болып табылады.

6. Қажетті ресурстар

      Бағдарламаны меншік нысаны әртүрлі сервистік геологиялық барлау компаниялары республикалық бюджет қаражаты есебінен мемлекеттік-жекешелік әріптестікті тарту арқылы іске асыратын болады. Жұмыстарға «Қазгеология» акционерлік қоғамы белсенді тартылатын болады. Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге арналған жер қойнауын пайдалану құқығы конкурс негізінде, шартқа қол қою негізінде берілетін болады.
      2015 – 2019 жылдарға арналған Бағдарламаны қаржыландыру үшін республикалық бюджеттен 119 720* млн. теңге қажет.
      * Бағдарламаны қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық бюджетті бекіту кезінде нақтыланатын болады.

7. Қазақстан Республикасындағы геологиялық барлау жұмыстарының
2015 – 2019 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру
жөніндегі іс-шаралар жоспары

Р\с №

Іс-шаралар

Аяқтау нысаны

Орындауға жауаптылар

Орындау мерзімі

Болжамды шығыстар (млн. теңге)

Қаржыландыру көздері

Бюджеттік бағдарламаның нөмірі

1

2

3

4

5

6

7

8

Өңірлік, геологиялық-түсіру жұмыстары

1.

Өңірлік геологиялық-түсіру жұмыстарын жүргізу барысындағы дайындық іс-шаралары

Нұсқаулық, әдістемелік құрал, нұсқаулар

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 389
2016 ж. – 457
2017 ж. – 1984
2018 ж. – 1787
2019 ж. – 1261

Республикалық бюджет

040

2.

1:200000 масштабында жер қойнауын геологиялық жете зерттеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 1376
2016 ж. – 1376
2017 ж. – 1518
2018 ж. – 1619
2019 ж. – 567

Республикалық бюджет

040

3.

1:200000 масштабында терең геологиялық карталау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 803
2016 ж. – 1272
2017 ж. – 1370
2018 ж. – 1370
2019 ж. – 1526

Республикалық бюджет

040

4.

1:200000 масштабында геологиялық-минерагенді карталау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 153
2016 ж. – 229
2017 ж. – 2111
2018 ж. – 2310
2019 ж. – 2083

Республикалық бюджет

040

5.

Өңірлік және геологиялық-түсіру жұмыстарының қосымша түрлері

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 398
2016 ж. – 0
2017 ж. – 0
2018 ж. – 0
2019 ж. – 0

Республикалық бюджет

040

6

1:200000 масштабында жер қойнауын гидрогеологиялық жете зерттеумен қатар инженерлік-геологиялық зерттеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 425
2016 ж. – 466
2017 ж. – 466
2018 ж. – 466
2019 ж. – 466

Республикалық бюджет

040

7.

Өңірлік тірек кескіндері бойынша кешенді геологиялық-геофизикалық зерттеулер (геотроверстер)

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 106
2016 ж. – 0
2017 ж. – 1863
2018 ж. – 1863
2019 ж. – 1863

Республикалық бюджет

040

8.

Тірек-параметрлік ұңғымаларды бұрғылау

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 0
2016 ж. – 0
2017 ж. – 0
2018 ж.– 420
2019 ж. – 335

Республикалық бюджет

040

Іздеу және іздеу-бағалау жұмыстары

9.

Қатты пайдалы қазбаларға арналған іздеу жұмыстары

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 3107
2016 ж. – 5225
2017 ж. – 12000
2018 ж. – 13589
2019 ж. – 15573

Республикалық бюджет

040

10.

Қатты пайдалы қазбаларға арналған іздеу-бағалау жұмыстары

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 835
2016 ж. – 1743
2017 ж. – 2100
2018 ж. – 2000
2019 ж. – 1790

Республикалық бюджет

040

11.

Көмірсутек шикізатына арналған іздеу-бағалау жұмыстары

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 0
2016 ж. – 0
2017 ж. – 807
2018 ж. – 807
2019 ж. – 1700

Республикалық бюджет

040

12.

Қарағанды көмір бассейнінің көмір қабаттарындағы метанды кезең-кезеңімен зерттеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 0
2016 ж. – 0
2017 ж. – 1573
2018 ж. – 1574
2019 ж. – 1574

Республикалық бюджет

040

Жер қойнауын және жер қойнауын пайдалануды мониторингтеу, жерасты сулары және қауіпті геологиялық процестерді мониторингтеу

13.

Минералдық-шикізат базасы мен жер қойнауын пайдалануды мониторингтеу, оның ішінде қорлар бойынша есептіліктің халықаралық стандартын енгізу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 42
2016 ж. – 42
2017 ж. – 39
2018 ж. – 39
2019 ж. – 42

Республикалық бюджет

041

14.

Жерасты сулары мен қауіпті геологиялық процестерді мониторингтеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 591
2016 ж. – 591
2017 ж. – 1879
2018 ж. – 2011
2019 ж. – 2680

Республикалық бюджет

041

Геологиялық ақпаратты қалыптастыру

15.

Геологиялық ақпаратты қалыптастыру және жұмыс істеуін қамтамасыз ету

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 169
2016 ж. – 169
2017 ж. – 200
2018 ж. – 205
2019 ж. – 210

Республикалық бюджет

039

16.

Геологиялық есептерге мәтіндік және графикалық қосымшаларды санға айналдыру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 32
2016 ж. – 32
2017 ж. – 211
2018 ж. – 210
2019 ж. – 201

Республикалық бюджет

039

17.

Деректер банкін цифрлық геологиялық ақпаратпен толтыру

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 60
2016 ж. – 60
2017 ж. – 74
2018 ж. – 78
2019 ж. – 83

Республикалық бюджет

039

18.

Геологиялық ақпараттың деректер банкін сүйемелдеу

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 17
2016 ж. – 17
2017 ж. – 21
2018 ж. – 22
2019 ж. – 24

Республикалық бюджет

039

Мұнай және газ ұңғымаларын жою

19.

Мұнай және газ ұңғымаларын жою

Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат

ИЖТМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 512
2016 ж. – 960
2017 ж. – 1506
2018 ж. – 1507
2019 ж. – 1508

Республикалық бюджет

075

Геология және жер қойнауын пайдалану саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер

20.

ЖҒТК оң қорытындысын алған, геология және жер қойнауын пайдалану саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер бағдарламалары

ИЖТМ-ге ақпарат

БҒМ

2015 – 2019 жж.

2015 ж. – 0
2016 ж. – 0
2017 ж. – 920
2018 ж. – 1010
2019 ж. – 1050

Республикалық бюджет

003

      Бағдарлама шеңберінде жұмыстар Қазақстанның барлық аумағы бойынша, әсіресе орталық, шығыс және оңтүстік облыстарында жүргізілетін болады.
      Бағдарлама бойынша республикалық бюджеттен барлығы 119 720 млн. теңге мөлшерінде шығыстар жоспарланып отыр, оның ішінде жылдар бойынша:
      2015 жылы – 9014 * млн. теңге;
      2016 жылы – 12640 * млн. теңге;
      2017 жылы – 30642 * млн. теңге;
      2018 жылы – 32888 * млн. теңге;
      2019 жылы – 34536 * млн. теңге.
      Барлығы: 119 720* млн. теңге

      Ескертпе:
      * Бағдарламаны қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық бюджетті бекіту кезінде нақтыланатын болады.

      Аббревиатуралардың толық жазылуы:
      ИЖТМ – Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі;
      БҒМ – Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі;
      РБК – республикалық бюджет комиссиясы;
      ЖҒТК – Жоғарғы ғылыми-техникалық комиссия;
      ЖМДБ – Қазақстан Республикасының жер қойнауы туралы мемлекеттік деректер банкі.