О подписании Соглашения о взаимном признании результатов испытаний с целью утверждения типа, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений

Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 мая 2015 года № 389

      Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
      1. Одобрить прилагаемый проект Соглашения о взаимном признании результатов испытаний с целью утверждения типа, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений.
      2. Подписать Соглашение о взаимном признании результатов испытаний с целью утверждения типа, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений.
      3. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

      Премьер-Министр
      Республики Казахстан                     К. Масимов

Одобрен         
постановлением Правительства
Республики Казахстан 
от 28 мая 2015 года № 389

Проект

СОГЛАШЕНИЕ
о взаимном признании результатов испытаний с целью утверждения
типа, метрологической аттестации,
поверки и калибровки средств измерений

      Правительства государств-участников Содружества Независимых Государств, далее именуемые Сторонами,
      в целях осуществления взаимодействия при выполнении положений Соглашения о проведении согласованной политики в области стандартизации, метрологии и сертификации от 13 марта 1992 года,
      учитывая экономическую целесообразность сотрудничества по обеспечению единства и достоверности измерений,
      будучи заинтересованными в эффективной деятельности метрологических служб государств по испытаниям, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений,
      принимая во внимание необходимость сохранения действия стандартов с аббревиатурой «ГОСТ» в качестве межгосударственных и преимущественного формирования с их использованием требований к методам и средствам измерений, метрологическим нормам и правилам, процессам измерений, обработке и представлению их результатов,
      признавая в качестве единиц измерений на территориях государств - участников настоящего Соглашения единицы измерений Международной системы единиц (SI),
      обеспечивая участие своих национальных эталонов единиц величин в «ключевых», межрегиональных, межгосударственных или двусторонних сличениях,
      согласились о нижеследующем:

Статья 1

      Целью настоящего Соглашения является определение основных условий взаимного признания результатов: испытаний с целью утверждения типа, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений и распространения на признание результатов испытаний с целью утверждения типа, испытаний (метрологической аттестации) единичных экземпляров средств измерений, произведенных в государствах-участниках настоящего Соглашения, а также поверки и калибровки средств измерений, проводимых в государствах-участниках настоящего Соглашения.
      Порядок и процедура признания результатов испытаний с целью утверждения типа, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений регламентируются согласованным уполномоченными органами по метрологии (обеспечению единства измерений) Сторон порядком признания результатов испытаний с целью утверждения типа, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений.

Статья 2

      Для целей настоящего Соглашения приведенные термины имеют следующие значения:
      уполномоченный орган по метрологии (обеспечению единства измерений) Стороны - орган государственного управления (организация), уполномоченный в соответствии с национальным законодательством на проведение единой государственной политики и осуществление координации деятельности по обеспечению единства измерений в государстве;
      национальный реестр средств измерений - совокупность сведений, формируемых уполномоченным органом по метрологии (обеспечению единства измерений) Стороны, о средствах измерений, в отношении которых принято решение об утверждении типа средств измерений, и выданных сертификатах об утверждении типа средств измерений;
      программа испытаний с целью утверждения типа - методический документ, устанавливающий методы и средства для проведения испытаний с целью утверждения типа, а также последовательность и объем операций по определению метрологических и технических характеристик средств измерений;
      программа метрологической аттестации — методический документ, устанавливающий методы и средства метрологической аттестации, а также последовательность и объем операций по определению соответствия метрологических характеристик средств измерений требованиям распространяющихся на них нормативных документов;
      утверждение типа средства измерений - решение уполномоченного органа по метрологии (обеспечению единства измерений) Сторон о разрешении применения средства измерения утвержденного типа на территориях государств-участников настоящего Соглашения на основании положительных результатов испытаний.

Статья 3

      Признание результатов испытаний с целью утверждения типа и утверждения типа средств измерений осуществляется уполномоченными органами по метрологии (обеспечению единства измерений) Сторон при соблюдении следующих условий:
      испытания средств измерений, тип которых утвержден, проведены в имеющих полномочия в соответствии с национальным законодательством испытательных лабораториях (центрах) одного или нескольких государств - участников настоящего Соглашения в объеме, предусмотренном программой испытаний, в ходе которых установлены метрологические характеристики средств измерений и их соответствие требованиям распространяющихся на них нормативных документов;
      испытательные лаборатории (центры) должны иметь подтверждение прослеживаемости средств измерений к национальным эталонам в соответствии с требованиями международных организаций: Международной организации законодательной метрологии, Международного комитета по мерам и весам;
      утверждение типа средств измерений осуществлено уполномоченным органом по метрологии (обеспечению единства измерений) Стороны в соответствии с национальным законодательством;
      решение об утверждении типа средств измерений подтверждено оформлением уполномоченным органом по метрологии (обеспечению единства измерений) Стороны свидетельства (сертификата) об утверждении типа средств измерений и внесением его в национальный реестр средств измерений как государства — изготовителя средств измерений данного типа;
      по результатам испытаний в соответствии с национальным законодательством утвержден документ на методику поверки средств измерений или принято решение об использовании межгосударственного стандарта, определяющего методику поверки средств измерений;
      информация об утвержденных типах средств измерений передана уполномоченным органом по метрологии (обеспечению единства измерений) в Бюро по стандартам Межгосударственного совета по стандартизации, метрологии и сертификации (далее - Бюро по стандартам МГС) для размещения на официальном интернет-сайте Межгосударственного совета по стандартизации, метрологии и сертификации.

Статья 4

      Признание результатов метрологической аттестации средств измерений осуществляется уполномоченными органами по метрологии (обеспечению единства измерений) Сторон при соблюдении следующих условий:
      метрологическая аттестация средств измерений проведена в имеющих полномочия в соответствии с национальным законодательством испытательных, поверочных или измерительных лабораториях (центрах) одной или нескольких Сторон в объеме, предусмотренном программой метрологической аттестации;
      по результатам метрологической аттестации разработан и утвержден в соответствии с национальным законодательством документ на методику поверки средств измерений или принято решение об использовании межгосударственного стандарта, определяющего методику поверки средств измерений;
      результаты метрологической аттестации средств измерений оформлены свидетельством (сертификатом) о метрологической аттестации средств измерений с приложением протокола метрологической аттестации средств измерений.

Статья 5

      Признание результатов поверки средств измерений осуществляется уполномоченными органами по метрологии (обеспечению единства измерений) Сторон при соблюдении следующих условий:
      результаты испытаний и утверждения типа, метрологической аттестации средств измерений признаны уполномоченным органом по метрологии (обеспечению единства измерений) Стороны, осуществляющим признание результатов испытаний, метрологической аттестации средств измерений, в соответствии со статьями 3 и 4 настоящего Соглашения;
      поверка средств измерений, результаты которой требуется признать, осуществляется поверочной лабораторией государства-участника настоящего Соглашения, имеющей полномочия в соответствии с национальным законодательством на проведение поверки в объеме операций, предусмотренных методикой поверки для средств измерений утвержденного типа, получившего признание; поверочная лаборатория должна иметь подтверждение прослеживаемости средств поверки к национальным эталонам.

Статья 6

      Признание результатов калибровки средств измерений осуществляется уполномоченными органами по метрологии (обеспечению единства измерений) Стороны через признание сертификатов калибровки при соблюдении следующих условий:
      калибровка средств измерений осуществляется калибровочной лабораторией государства-участника настоящего Соглашения, компетентность которой оценена в соответствии с национальным законодательством и/или с требованиями ГОСТ ISO/IEC 17025;
      калибровочная лаборатория должна иметь подтверждение прослеживаемости средств калибровки к национальным и (или) международным эталонам единиц величин.

Статья 7

      Для обеспечения возможности признания результатов испытаний с целью утверждения типа, утверждения типа, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений предусмотренные статьями 3-6 настоящего Соглашения документы должны быть оформлены на русском языке, а именно: свидетельства (сертификаты) об утверждении типа, метрологической аттестации, поверке средств измерений и сертификаты калибровки средств измерений, описания типа средств измерений, эксплуатационные документы, входящие в комплект поставки средств измерений, и документы по методике их поверки.

Статья 8

      Уполномоченные органы по метрологии (обеспечению единства измерений) Сторон при установлении в стране-импортере фактов поставки средств измерений, не соответствующих требованиям распространяющихся на них нормативных документов, в одностороннем порядке могут принимать решение о приостановлении признания в своем государстве результатов испытаний, метрологической аттестации, поверки и калибровки данных средств измерений.
      Уполномоченные органы по метрологии (обеспечению единства измерений) Сторон информируют друг друга и Бюро по стандартам МГС о фактах приостановления признания в своем государстве результатов испытаний, метрологической аттестации, поверки и калибровки средств измерений.

Статья 9

      В настоящее Соглашение по взаимному согласию Сторон могут быть внесены изменения, являющиеся его неотъемлемой частью, которые оформляются соответствующим протоколом.

Статья 10

      Спорные вопросы между Сторонами, возникающие при применении и толковании настоящего Соглашения, решаются путем консультаций и переговоров заинтересованных Сторон.
      В случае невозможности урегулировать спорные вопросы путем консультаций и переговоров, Стороны по согласию обращаются в Экономический суд Содружества Независимых Государств или к другой согласованной процедуре.

Статья 11

      Настоящее Соглашение вступает в силу по истечении 30 дней с даты получения депозитарием третьего уведомления о выполнении подписавшими его Сторонами внутригосударственных процедур, необходимых для его вступления в силу.
      Для Сторон, выполнивших внутригосударственные процедуры позднее, настоящее Соглашение вступает в силу по истечении 30 дней с даты получения депозитарием соответствующих документов.

Статья 12

      Настоящее Соглашение после его вступления в силу открыто для присоединения любого государства путем передачи депозитарию документа о присоединении.
      Для государства-участника Содружества Независимых Государств настоящее Соглашение вступает в силу по истечении 30 дней с даты получения депозитарием документа о присоединении.
      Для государства, не являющегося участником Содружества Независимых Государств, настоящее Соглашение вступает в силу по истечении 30 дней с даты получения депозитарием последнего уведомления о согласии подписавших его или присоединившихся к нему государств на такое присоединение.

Статья 13

      Настоящее Соглашение заключается на неопределенный срок. Каждая из Сторон вправе выйти из настоящего Соглашения, направив депозитарию письменное уведомление о таком своем намерении не позднее чем за 6 месяцев до выхода и урегулировав обязательства Стороны по настоящему Соглашению, возникшие в период его действия.

      Совершено в городе ________ _____ 201_ года в одном подлинном экземпляре на русском языке. Подлинный экземпляр хранится в Исполнительном комитете Содружества Независимых Государств, который направит каждому государству, подписавшему настоящее Соглашение, его заверенную копию.

         За Правительство                     За Правительство
      Азербайджанской Республики            Российской Федерации

         За Правительство                     За Правительство
        Республики Армения                  Республики Таджикистан

         За Правительство                     За Правительство
        Республики Беларусь                     Туркменистана

         За Правительство                     За Правительство
        Республики Казахстан                 Республики Узбекистан

         За Правительство                     За Правительство
       Кыргызской Республики                        Украины

         За Правительство
        Республики Молдова

Өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, оларды метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін өзара тану туралы келісімге қол қою туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 28 мамырдағы № 389 қаулысы

      Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Қоса беріліп отырған Өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, оларды метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін өзара тану туралы келісімнің жобасы мақұлдансын.
      2. Өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, оларды метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін өзара тану туралы келісімге кол қойылсын.
      3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі                                     К.Мәсімов

Қазақстан Республикасы 
Үкіметінің       
2015 жылғы 28 мамырдағы
№ 389 қаулысымен    
мақұлданған      

Жоба

Өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, оларды метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін өзара тану туралы
КЕЛІСІМ

       Бұдан әрі Тараптар деп аталатын Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің үкіметтері
      1992 жылғы 13 наурыздағы Стандарттау, метрология және сертификаттау саласында келісілген саясат жүргізу туралы келісімнің ережелерін орындау кезінде өзара іс-қимылды жүзеге асыру мақсатында өлшем бірлігін және дұрыстығын қамтамасыз ету жөніндегі ынтымақтастықтың экономикалық орындылығын ескере отырып,
      мемлекеттердің өлшем құралдарын сынау, метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу жөніндегі метрологиялық қызметтердің тиімді қызметіне мүдделі бола отырып,
      мемлекетаралық ретінде «МемСТ» аббревиатурасы бар стандарттардың қолданысын сақтау және оларды пайдалана отырып өлшем әдістері мен құралдарына, метрологиялық нормалар мен қағидаларға, өлшем процестеріне, олардың нәтижелерін өңдеуге және ұсынуға қойылатын талаптарды артықшылықпен қалыптастыру қажеттілігін назарға ала отырып,
      осы Келісімге қатысушы мемлекеттердің аумағында өлшем бірлігі ретінде (SI) Халықаралық бірліктер жүйесінің өлшем бірлігін тани отырып,
      өздерінің шама бірлігінің ұлттық эталондарын «басты», өңіраралық, мемлекетаралық немесе екіжақты салыстырып қарауға қатыстыруды қамтамасыз ете отырып,
      төмендегілер туралы келісті:

1-бап

      Осы Келісімнің мақсаты: өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, оларды метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу және осы Келісімге қатысушы мемлекеттерде жасалған өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, жеке-дара даналарын сынау (метрологиялық аттестаттау), сондай-ақ осы Келісімге қатысушы мемлекеттерде жүргізілетін, өлшем құралдарын салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін тануға қолдану нәтижелерін өзара танудың негізгі шарттарын айқындау болып табылады.
      Өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін танудың тәртібі және рәсімі Тараптардың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органдары келіскен өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін тану тәртібімен регламенттеледі.

2-бап

      Осы Келісімнің мақсаты үшін келтірілген терминдердің мынадай мағыналары болады:
      Тараптың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органы - ұлттық заңнамаға сәйкес бірыңғай мемлекеттік саясатты жүргізуге және мемлекетте өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі қызметті үйлестіруді жүзеге асыруға уәкілетті мемлекеттік басқару органы (ұйым);
      өлшем құралдарының ұлттық тізілімі - Тараптың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органы өлшем құралдарының типін бекіту және өлшем құралдарының типін бекіту туралы берілген сертификаттарға қатысты шешім қабылданған өлшем құралдары туралы қалыптастырған мәліметтер жиынтығы;
      типті бекіту мақсатында сынау бағдарламасы - өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынақ жүргізуге арналған әдістер мен құралдарды, сондай-ақ метрологиялық әдістерді және техникалық сипаттамаларды айқындау жөніндегі операциялардың реттілігі мен көлемін белгілейтін әдістемелік құжат;
      метрологиялық аттестаттау бағдарламасы - метрологиялық аттестаттаудың әдістерін және құралдарын, сондай-ақ өлшем құралдары, метрологиялық сипаттамаларының оларға қолданылатын нормативтік құжаттар талаптарына сәйкестігін айқындау жөніндегі операциялардың реттілігі мен көлемін белгілейтін әдістемелік құжат;
      өлшем құралының типін бекіту - Тараптардың осы Келісімге қатысушы мемлекеттер аумағында типі бекітілген өлшем құралын сынақтың оң нәтижелері негізінде қолдануға рұқсат беру туралы метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органының шешімі.

3-бап

      Өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау және типін бекіту нәтижелерін тануды Тараптардың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органдары мынадай шарттар сақталғанда:
      Типі бекітілген өлшем құралдары осы Келісімге қатысушы бір немесе бірнеше мемлекеттің ұлттық заңнамасына сәйкес құзіретті сынақ зертханаларында (орталықтарда), сынақ бағдарламасы барысында өлшем құралдарының метрологиялық сипаттамалары және оларға қолданылатын нормативтік құжаттарға олардың сәйкестігі сынақ бағдарламасында белгіленген сынау;
      сынақ зертханалары (орталықтар) халықаралық ұйымдардың: Халықаралық заңнамалық метрология ұйымының, Халықаралық өлшеу және таразы комитетінің талаптарына сәйкес өлшем құралдарының ұлттық эталондарға сай келуі байқалуының растамасына ие болуға тиіс;
      өлшем құралдарының типін бекітуді ұлттық заңнамаға сәйкес Тараптың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органы жүзеге асырған;
      өлшем құралдарының типін бекіту туралы шешім Тараптың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органының өлшем құралдарының типін бекіту туралы куәлікті (сертификатты) рәсімдеумен және оны осы типтегі өлшем құралын жасаған мемлекет ретінде өлшем құралдарының ұлттық тізіліміне енгізуімен расталған;
      сынақ нәтижелері бойынша ұлттық заңнамаға сәйкес өлшем құралдарын салыстырып тексеру әдістемесінің құжаты бекітілген немесе өлшем құралдарын салыстырып тексеру әдістемесін айқындайтын мемлекетаралық стандартты пайдалану туралы шешім қабылданған;
      метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті орган өлшем құралдарының бекітілген типтері туралы ақпаратты Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі мемлекетаралық кеңестің ресми интернет-сайтында орналастыру үшін Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі мемлекетаралық кеңестің стандарттау жөніндегі бюросына (бұдан әрі - МАК стандарттау жөніндегі бюро) берілген жағдайда жүзеге асырады.

4-бап

      Өлшем құралдарының метрологиялық аттестаттау нәтижелерін тануды Тараптардың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органдары мынадай шарттар сақталғанда:
      өлшем құралдарын метрологиялық аттестаттау метрологиялық аттестаттау бағдарламасында көзделген көлемде бір немесе бірнеше Тараптың ұлттық заңнамаға сәйкес құзыретті сынақ, салыстырып тексеру және өлшеу зертханаларында (орталықтарында) өткізілген;
      метрологиялық аттестаттау нәтижелері бойынша ұлттық заңнамаға сәйкес өлшем құралдарын салыстырып тексеру әдістемесінің құжаты бекітілген немесе өлшем құралдарын салыстырып тексеру әдістемесін айқындайтын мемлекетаралық стандартты пайдалану туралы шешім қабылданған;
      өлшем құралдарын метрологиялық аттестаттау нәтижелері өлшем құралдарын метрологиялық аттестаттау хаттамасы қоса беріле отырып, өлшем құралдарын метрологиялық аттестаттау туралы куәлігімен (сертификатымен) рәсімделген жағдайда жүзеге асырады.

5-бап

      Өлшем құралдарын салыстырып тексеру нәтижелерін тануды Тараптардың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органдары мынадай шарттар сақталған жағдайда жүзеге асырады:
      өлшем құралдарын сынау және типін бекіту, метрологиялық аттестаттау нәтижелері осы Келісімнің 3 және 4-баптарына сәйкес өлшем құралдарын сынау, метрологиялық аттестаттау нәтижелерін тануды жүзеге асыратын Тараптардың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органдары танығанда;
      танылған, бекітілген типтің өлшем құралдары үшін салыстырып тексеру әдістемесінде көзделген операциялар көлемінде ұлттық заңнамаға сәйкес салыстырып тексеруге өкілетті, осы Келісімге қатысушы мемлекеттің салыстырып тексеру зертханасында жүзеге асырылатын, нәтижелерін тану талап етілетін өлшем құралдарын салыстырып тексеру; салыстырып тексеру зертханасының салыстырып тексеру құралдарының ұлттық эталонға сай келуі бақылап тексерілуінің растамасына ие болуы тиіс.

6-бап

      Өлшем құралдарының калибрлеу нәтижелерін тануды Тараптардың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органдары мынадай шарттар сақталған жағдайда жүзеге асырады:
      өлшем құралдарын калибрлеуді құзыреттілігі ұлттық заңнамаға және/немесе МемСТ ISO/IEC 17025 талаптарына сәйкес бағаланған, осы Келісімге қатысушы мемлекеттің калибрлеу зертханасы жүзеге асырады;
      калибрлеу зертханасы калибрлеу құралдарының шама бірліктерінің ұлттық және (немесе) халықаралық эталондарға сай келуі бақылап тексерілуінің растамасы болуы тиіс.

7-бап

      Осы Келісімнің 3-6-баптарында көзделген өлшем құралдарының типін бекіту мақсатында сынау, типті бекіту, метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін тану мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін құжаттар, атап айтқанда: өлшем құралдарының типін бекіту туралы, метрологиялық аттестаттау туралы, салыстырып тексеру туралы куәліктер (сертификаттар) және өлшем құралдарын калибрлеу сертификаттары, өлшем құралдары типінің сипаттамасы, өлшем құралдарын беру жиынтығына кіретін пайдалану құжаттары және оларды салыстырып тексеру әдістемесі жөніндегі құжаттар орыс тілінде ресімделуге тиіс.

8-бап

      Тараптардың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органдары импорттаушы елде өлшем құралдарын беруде оларға қолданылатын нормативтік құжаттар талаптарына сай келмеу фактілері белгіленген жағдайда, біржақты тәртіппен аталған өлшем құралдарын сынау, метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін өз мемлекетінде тануды тоқтата тұру туралы шешім қабылдай алады.
      Тараптардың метрология (өлшем бірлігін қамтамасыз ету) жөніндегі уәкілетті органы бір-бірін және МАК Стандарттар жөніндегі бюросын өз мемлекетінде өлшем құралдарын сынау, метрологиялық аттестаттау, салыстырып тексеру және калибрлеу нәтижелерін тануды тоқтата тұратындығы туралы хабардар етеді.

9-бап

      Осы Келісімге Тараптардың өзара келісуі бойынша тиісті хаттамамен ресімделетін, оның ажырамас бөлігі болып табылатын өзгерістер енгізілуі мүмкін.

10-бап

      Тараптар арасында осы Келісімді қолдану және түсіндіру кезінде туындайтын даулы мәселелер мүдделі Тараптардың консультациялары және келіссөздері арқылы шешіледі.
      Консультациялар және келіссөздер арқылы даулы мәселелерді реттеу мүмкін болмаған жағдайда, Тараптар келісу арқылы Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Экономикалық сотына немесе келісілген басқа рәсімге жүгінеді.

11-бап

      Осы Келісім Тараптардың оның күшіне енуі үшін қажетті мемлекетішілік рәсімдерді орындағаны туралы қол қойылған үшінші хабарламаны депозитарий алған күннен бастап 30 күн өткен соң күшіне енеді.
      Мемлекетішілік рәсімді кешірек орындаған Тараптар үшін осы Келісім депозитарий тиісті құжаттарды алған күннен бастап 30 күн өткен соң күшіне енеді.

12-бап

      Осы Келісім күшіне енгеннен кейін қосылу туралы құжатты депозитарийге беру арқылы әрбір мемлекеттің қосылуы үшін ашық.
      Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекет үшін осы Келісім қосылу туралы құжатты депозитарий алған күннен бастап 30 күн өткен соң күшіне енеді.
      Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы болып табылмайтын мемлекет үшін осы Келісім оған қол қойған немесе оған қосылған мемлекеттердің мұндай қосылуға келісімі туралы соңғы хабарлама депозитарий алған күннен бастап 30 күн өткен соң күшіне енеді.

13-бап

      Осы Келісім белгіленбеген мерзімге жасалады. Тараптардың әрқайсысы шыққанға дейін кемінде 6 ай бұрын депозитарийге өзінің осындай ниеті туралы жазбаша хабарлама жіберіп және Келісім қолданыста болған кезеңде туындаған міндеттелерін реттеп, осы Келісімнен шығуға құқылы.
      201_ жылғы ____________ қаласында орыс тілінде бір төлнұсқа данада жасалды. Төлнұсқа дана Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Атқарушы комитетінде сақталады, ол осы Келісімге қол қойған әрбір мемлекетке оның расталған көшірмесін жібереді.

      Әзербайжан Республикасының    Ресей Федерациясының
           Үкіметі үшін                 Үкіметі үшін

      Армения Республикасының       Беларусь Республикасының
           Үкіметі үшін                 Үкіметі үшін

      Қазақстан Республикасының     Қырғыз Республикасының
           Үкіметі үшін                Үкіметі үшін

      Молдова Республикасының       Тәжікстан Республикасының
           Үкіметі үшін                Үкіметі үшін

      Түрікменстан Үкіметі үшін     Өзбекстан Республикасының
                                       Үкіметі үшін

      Украина Үкіметі үшін