Об утверждении Межрегиональной схемы территориального развития Астанинской агломерации

Постановление Правительства Республики Казахстан от 8 ноября 2017 года № 726.

      В соответствии с пунктом 3 статьи 43 Закона Республики Казахстан от 16 июля 2001 года "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

      1. Утвердить прилагаемую Межрегиональную схему территориального развития Астанинской агломерации.

      2. Центральным и местным исполнительным органам принять меры, вытекающие из настоящего постановления.

      3. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Премьер-Министр
Республики Казахстан
Б. Сагинтаев

  Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 8 ноября 2017 года № 726

Межрегиональная схема территориального развития
Астанинской агломерации

      Настоящая Межрегиональная схема территориального развития Астанинской агломерации (далее - Межрегиональная схема Астанинской агломерации) разработана в рамках реализации Послания Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 14 декабря 2012 года "Стратегия "Казахстан - 2050": новый политический курс состоявшегося государства", постановлений Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2013 года № 1434 "Об утверждении Основных положений Генеральной схемы организации территории Республики Казахстан" (далее - Основные положения Генеральной схемы) и от 28 июня 2014 года № 728 "Об утверждении Программы развития регионов до 2020 года".

      Межрегиональная схема Астанинской агломерации разработана в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере архитектурной, градостроительной и строительной деятельности, нормативными правовыми актами и нормативно-техническими документами, регулирующими санитарно-эпидемиологические, экологические, социально-экономические вопросы организации территории.

      Межрегиональная схема Астанинской агломерации является градостроительной стратегией, определяющей перспективы развития территории и ее долгосрочную потребность в инфраструктуре. Очередность реализации, источники и объемы финансирования положений Межрегиональной схемы Астанинской агломерации определяются на уровне государственных программ и программ развития территорий с учетом бюджетных возможностей.

      Основные задачи Межрегиональной схемы Астанинской агломерации:

      1) определение границ Астанинской агломерации;

      2) определение рациональной планировочной организации проектируемой территории в целях формирования оптимальных направлений развития агломерации с учетом интересов административно-территориальных единиц, входящих в ее границы;

      3) разработка комплекса обоснованных предложений по функциональному зонированию территории, совершенствованию системы расселения населения и размещению производительных сил, развитию инженерной, транспортной, социальной и рекреационной инфраструктур, защите территории от опасных техногенных и природных процессов, улучшению экологического состояния территории и охране окружающей среды.

      Межрегиональная схема Астанинской агломерации содержит проектные предложения перспективного градостроительного развития территории Астанинской агломерации на промежуточный (2020 год) и расчетный (2030 год) сроки проектирования. Основные технико-экономические показатели Межрегиональной схемы Астанинской агломерации приведены в приложении 1 к настоящей Межрегиональной схеме Астанинской агломерации. Перечень населенных пунктов, вошедших в зону Астанинской агломерации, приведен в приложении 2 к настоящей Межрегиональной схеме Астанинской агломерации.

      Проектные предложения долгосрочного развития Астанинской агломерации приведены в приложениях 3-10 к настоящей Межрегиональной схеме Астанинской агломерации.

1. Зонирование, градостроительное освоение и развитие территории

Градостроительное освоение и развитие территории

      В территорию Астанинской агломерации входят город Астана (ядро агломерации), 3 района Акмолинской области (Аршалынский, Целиноградский, Шортандинский) и 4 округа Аккольского района Акмолинской области.

Территория Астанинской агломерации

      Таблица 1

№ п/п

Территория

Площадь, тысяч гектар

1.

город Астана

80

2.

Аршалынский район

584

3.

Целиноградский район

780

4.

Шортандинский район

468

5.

Аккольский район (4 округа)

265


Итого

2 177

      Северная граница начинается с пересечения границ Урюпинского сельского округа и Наумовского сельского округа Аккольского района с Журавлевским сельским округом Буландынского района. Далее проходит по границе, разделяющей Урюпинский сельский округ и Наумовский сельский округ Аккольского района, далее по границе, разделяющей Даниловский сельский округ Буландынского района с Урюпинским и Кенесским сельскими округами Аккольского района, далее отклоняется на юг по границе, разделяющей Кенесский сельский округ и Жалгызкарагайский сельский округ Аккольского района.

      Восточная граница начинается с пересечения двух округов Аккольского района: Кенесского, Жалгызкарагайского и аула Азат, далее направляется на юг по границе, разделяющей Кенесский сельский округ с Новорыбинским сельским округом и округом аула Азат, далее следует на юг между Новорыбинским сельским округом и Енбекским сельским округом. Далее граница отклоняется на восток и идет вдоль границы, разделяющей Новорыбинский сельский округ Аккольского района с аульным округом Бектау и Новоселовским сельским округом Шортандинского района. Граница продолжается в том же направлении вдоль границы между Новоселовским сельским округом Шортандинского района и Карасайским аульным округом Аккольского района. Далее в точке пересечения границ Новоселовского сельского округа Шортандинского района, Карасайского аульного округа Аккольского района и Новомарковского сельского округа Ерейментауского района поворачивает на юг и идет вдоль границы, разделяющей Новомарковский и Новоселовский сельские округи. В месте пересечения границ Новоселовского сельского округа Шортандинского района, Приреченского сельского округа Целиноградского района и Новомарковского сельского округа Ерейментауского района поворачивает на юго-восток, проходит по границе, разделяющей Приреченский сельский округ Целиноградского района и Новомарковский сельский округ Ерейментауского района, и, пересекая высоковольтную линию и автомобильную трассу Астана-Павлодар, следует по руслу реки Акжар по границе, разделяющей Приреченский сельский округ Целиноградского района и Акмырзинский сельский округ Ерейментауского района. Затем проходит по границе Булаксайского, Сарабинского и Михайловского сельских округов Аршалынского района с Еркиншиликским и Аксуатским аульными округами Ерейментауского района. Далее идет на юго-восток по руслу реки Моилды и границе, разделяющей Констаниновский сельский округ Аршалынского района с Аксуатским аульным округом и Куншалаганским сельским округом Ерейментауского района. Далее отклоняется на юг, затем на юго-запад вдоль границы, разделяющей Константиновский сельский округ Аршалынского района с сельскими округами: Тельманский, Карагайлы, Есиль и Озерный Осакаровского района Карагандинской области. Далее идет вдоль границы между Анарским сельским округом Аршалынского района и Озерным сельским округом Осакаровского района, затем идет по границе между сельским округом Сункар Осакаровского района Карагандинской области и Берсуатским и Анарским сельскими округами Аршалынского района.

      Южная граница начинается с точки пересечения Берсуатского сельского округа Аршалынского района, Маржанкольского сельского округа и сельского округа Сункар Осакаровского района Карагандинской области и на запад вдоль границы между Берсуатским сельским округом Аршалынского района и Маржанкольским сельским округом Осакаровского района Карагандинской области. Далее граница в точке пересечения Берсуатского сельского округа Аршалынского района, Маржанкольского сельского района Осакаровского района и Черниговского сельского округа Нуринского района отклоняется на север и идет вдоль границы Берсуатского сельского округа Аршалынского района с Черниговским и Энтузиастским сельскими округами Нуринского района Карагандинской области. Далее граница немного отклоняется на северо-запад по границе Энтузиастского сельского округа Нуринского района Карагандинской области с Акбулакским сельским округом Аршалынского района и сельским округом имени Кабанбай батыра Целиноградского района. Граница отклоняется на юго-запад по границе Кировского сельского округа Нуринского района с аульным округом имени Рахимжана Кошкарбаева и Красноярским сельским округом Целиноградского района. Далее идет по границе между Красноярским сельским округом Целиноградского района и Пржевальским сельским округом Нуринского района Карагандинской области.

      Западная граница начинается с точки пересечения Кендибайского сельского округа Коргалжынского района, Красноярского сельского округа Целиноградского района и Пржевальского сельского округа Нуринского района Карагандинской области. Далее идет на северо-запад по границе Кендибайского сельского округа Коргалжынского района и Красноярского, Маншукского, Шалкарского сельских округов Целиноградского района. Далее идет по направлению на северо-запад по границе Сабундинского сельского округа Коргалжынского района и Оразакского сельского округа и аульного округа Родина Целиноградского района. В точке пересечения Сабундинского сельского округа Коргалжынского района, Каменского сельского округа Астраханского района и аульного округа Родина Целиноградского района граница отклоняется на северо-восток и идет по границе между Каменским сельским округом Астраханского района и аульным округом Родина Целиноградского района. Далее граница поворачивает на северо-северо-запад и идет по границе, отделяющей Николаевский сельский округ Астраханского района с аульным округом Тасты Целиноградского района. Далее граница поворачивает на северо-запад и идет по границе между Николаевским сельским округом Астраханского района и Петровским и Андреевским сельскими округами Шортандинского района, далее в том же направлении идет по границе Андреевского сельского округа Шортандинского района и Астраханского сельского округа Астраханского района. Затем идет по границе Жарсуатского сельского округа Астраханского района с Андреевским и Пригородным сельскими округами с общим направлением на северо-запад. Затем поворачивает на северо-восток и идет по границе Кызылжарского сельского округа Астраханского района с Пригородным сельским округом Шортандинского района. Далее идет на север по границе Урюпинского сельского округа Аккольского района с Кызылжарским сельским округом Астраханского района и по границе Урюпинского сельского округа с Журавлевским сельским округом Буландынского района.

Зонирование планируемой территории

      Функциональное зонирование территории представляет инструмент регулирования территориального развития, где определяются состав функциональных зон, их границы, регламенты использования территории. Функциональное назначение территории понимается как преимущественный вид деятельности, для которого предназначена территория.

      Функциональное зонирование территории - это деление территории по назначению с определением целей и режимов использования выделенных зон.

      В соответствии с разделом 5 Основных положений Генеральной схемы функциональные зоны разделены на четыре основные группы:

      1) зоны интенсивного хозяйственного и градостроительного освоения и максимально допустимого искусственного преобразования природной среды;

      2) зоны экстенсивного освоения окружающей природной среды;

      3) зоны ограниченного хозяйственного освоения и максимально сохраняемой природной среды;

      4) зоны с особыми регламентами хозяйственной деятельности.

      В составе каждой из вышеперечисленных зон выделены соответствующие подзоны.

1. Зоны интенсивного хозяйственного и градостроительного освоения и максимально допустимого искусственного преобразования природной среды

      Подзона расселения

      Астанинская агломерация представляет собой моноцентричную агломерацию, включающую в себя 126 сельских населенных пунктов (далее - СНП), город Акколь и город-ядро Астану.

      Основным принципом развития территорий подзоны расселения агломерации является территориальное ограничение развития города Астаны за счет увеличения экономической плотности территории агломерации. В перспективе Астанинская агломерация позиционируется как центр высоких технологий и инноваций на базе автономной организации образования "Назарбаев Университет", медицинского кластера и специальной экономической зоны "Астана - новый город". Для увеличения экономической плотности следует создать сетевую зону роста с учетом близости и перспектив развития города Караганды и Щучинско-Боровской курортной зоны. В то же время нельзя допускать стихийного и бессистемного разрастания населенных пунктов, расположенных на проектируемой территории агломерации. В этой связи вокруг города Астаны устанавливается зона формирования "зеленого пояса", а также развития зоны рекреации. В городе Астане предполагаются развитие инновационного промышленного строительства, а также перенос части существующих производств за пределы городской черты, проведение мероприятий по реконструкции существующих населенных мест и оздоровлению окружающей среды.

      Производственные и логистические подзоны

      Производственные и логистические подзоны на территории агломерации предназначены для передислокации выносимых из города Астаны промышленных и складских предприятий, расположение которых в условиях сложившейся застройки не соответствует санитарно-гигиеническим и экологическим требованиям.

      Площадь перспективных индустриальных зон для размещения парков инновационных технологий и промышленных объектов составляет 600 гектар.

      Подзона транспортно-коммуникационных коридоров

      Подзона автомобильных дорог

      Сложившиеся транспортно-коммуникационные коридоры определили прохождение планировочных осей пространственного развития Астанинской агломерации.

      По основным транспортным коридорам в границах 25-километровой зоны (территория относительно благоприятная для расселения) определены так называемые "русла расселения", зоны повышенной градостроительной ценности, взаимоувязанные с опорной сетью населенных пунктов и перспективным транспортным каркасом Астанинской агломерации.

      Проектные площади земель автомобильных дорог общего пользования установлены согласно санитарным нормам Республики Казахстан (далее - СН РК) 3.03-02-2001 "Норма отвода земель для автомобильных дорог" (таблица 2).

Ширина полос отвода для дорог

      Таблица 2

Категория дороги

Количество полос движения

Ширина полос отвода земель для автомобильных дорог при глубине раскрытой выемки до 1 метра, м

I

6

40

I

4

33

II

2

20

III

2

17

IV

2

15

V

1

13

      Примечание: Внешние откосы подлежат рекультивации и их площади следует относить к временному отводу.

      Данные территории являются зоной государственных и общественных интересов. Наличие прав собственности или владения участками в пределах зон автомобильного транспорта не является основанием для использования их в любых других целях, кроме основного функционального назначения или условно разрешенных видов деятельности.

      Подзона железных дорог. По территории Астанинской агломерации проходят два международных транспортных коридора "Алматы-Караганда-Астана-Петропавловск" и "Астана-Костанай-Челябинск-Екатеринбург".

      Согласно СН РК 3.03-17-2001 "Нормы отвода земель для железных дорог" в целях обеспечения сохранности, устойчивости, прочности железнодорожных сооружений и безопасности движения подвижных составов местными исполнительными органами устанавливаются контролируемые зоны железных дорог, не включаемые в полосу предоставления железных дорог:

      за чертой населенных пунктов - на расстоянии 50 метров от полосы предоставления железных дорог в обе стороны;

      в населенных пунктах - на расстоянии 20 метров от полосы предоставления железных дорог в обе стороны.

      Подзона сетей энергетики

      К зонам сетей энергетики относятся территории, на которых расположена энергетическая инфраструктура, в том числе электростанции, линии электропередач, подстанции, распределительные пункты и другое электросетевое хозяйство.

      К территориям сетей энергетики отнесены охранные зоны, предусмотренные санитарными правилами:

      для воздушных линий (далее - ВЛ) напряжением 220 кВ - 20 метров;

      для ВЛ напряжением 500 кВ - 30 метров;

      для ВЛ напряжением 750 кВ - 40 метров;

      для ВЛ напряжением 1150 кВ - 55 метров.

      Подзоны сетей и источников водоснабжения и канализации

      Ширину санитарно-защитной полосы водоводов, проходящих по незастроенной территории, следует принимать от крайних водоводов: при прокладке в сухих грунтах - не менее 10 м при диаметре до 1000 мм и не менее 20 м при больших диаметрах; в мокрых грунтах - не менее 50 м независимо от диаметра.

2. Зоны экстенсивного освоения окружающей природной среды

      Акмолинская область традиционно является сельскохозяйственным регионом, специализирующимся на производстве зерновой продукции. Зона преимущественного развития сельскохозяйственного производства занимает обширные территории вокруг города Астаны и делится на ряд подзон:

      1) растениеводства;

      2) животноводства.

      Подзона растениеводства, включающая в себя пашни, многолетние насаждения, огороды, располагает обширными территориями для производства растениеводческой продукции. Зерновая продукция, производимая в агломерации, обеспечивает в полном объеме потребности жителей, а также экспортируется за пределы Республики Казахстан.

      Подзона животноводства (пастбища и сенокосы) расположена, в основном, на менее плодородных территориях, на которых нерентабельно производство продукции. На этих территориях развито кормопроизводство для животноводства, а также пастбища для выгула скота.

      Основными проблемами земель сельскохозяйственного назначения являются недоиспользование орошаемых земель и деградация пахотных земель в связи с экстенсивным использованием.

      Эффективность сельского хозяйства напрямую зависит от проводимых мероприятий по использованию мелиорации. В этой связи государственная политика по поддержанию качественного состояния орошаемых земель должна вырабатываться и проводиться в комплексе и тесном взаимодействии с другими сельскохозяйственными мероприятиями.

      Для восстановления и поддержания гумусового состояния почв необходимы внесение органических удобрений, исключение монокультуры и ведение научно обоснованных севооборотов с подсевом трав, обеспечение максимального возвращения в почву органических остатков и сохранение биологической активности почв. Кроме того, необходимы максимальное использование атмосферной влаги, проведение мероприятий по снегозадержанию и мероприятий по противодействию процессу осолонцевания почв.

      На сельскохозяйственных землях Астанинской агломерации для предотвращения дальнейшей деградации почв необходимо применение противоэрозионных агротехнических мероприятий, так как регион относится к зоне рискованного земледелия, подверженного ветровой эрозии.

      Площадь пахотных и естественных угодий Астанинской агломерации рекомендуется оставить без изменений.

      На пастбищных угодьях необходимо проводить противодефляционные мероприятия, не допускать перевыпаса и сбитости пастбищ. Основными мерами борьбы с дефляцией пастбищ являются строгое нормирование выпаса скота (особенно в весенний период), недопущение выбивания растений и распыления структуры почв, травосеяние (эспарцет, житняк, люцерна).

      В соответствии с Основными положениями Генеральной схемы в данной подзоне предлагается ограничить изъятие всех видов сельскохозяйственных земель в целях, не связанных с развитием профилирующих отраслей. Здесь максимально ограничиваются все виды производственной деятельности, отрицательно влияющие на условия развития основных отраслей хозяйства (загрязнение атмосферы, эрозия и засоление почв). Режим использования не допускает нарушения почвенного покрова, загрязнения подпочвенных вод. Предусматриваются мероприятия по мелиорации или обводнению почв.

      В границах Астанинской агломерации земли сельскохозяйственного назначения занимают 1556,7 тысяч гектар.

3. Зоны ограниченного хозяйственного освоения и максимально сохраняемой природной среды

      В зоны ограниченного хозяйственного освоения и максимально сохраняемой природной среды Астанинской агломерации включены следующие подзоны:

      1) территории преимущественно рекреационного использования, включающие в себя ареалы длительного отдыха, санаторно-курортной деятельности;

      2) территории, на которых расположены исторические памятники и сооружения;

      3) "зеленый пояс" и "зеленые клинья".

      Основным принципом использования территорий ограниченного хозяйственного освоения является установление режима, не допускающего развития и размещения на них промышленных или сельскохозяйственных производств, других видов эксплуатации природных ресурсов, способных нанести значительный вред естественному или культурному ландшафту.

      В Астанинской агломерации имеются зоны кратковременного отдыха, расположенные вдоль рек Нура и Есиль, в пределах 30-километровой зоны от города Астаны, а также зона санаторно-курортной деятельности на реликтовых лесных массивах Аккольского района, которые являются естественным продолжением лесных массивов Щучинско-Боровской курортной зоны.

      Территории, на которых расположены исторические памятники и сооружения

      На территории Астанинской агломерации расположено 118 объектов историко-культурного наследия.

      На территории подзоны расположения исторических памятников и сооружений следует осуществлять охрану памятников природы и культуры, ограничивать городское и промышленное строительство, не допускать проведения мероприятий, которые могут нарушить эстетический облик исторических памятников и сооружений.

      В селе Акмол расположен памятный музей, посвященный жертвам репрессий 30-х годов "АЛЖИР", где находились жены репрессированных политических деятелей.

      "Зеленый пояс"

      Для улучшения экологической обстановки и микроклимата, увеличения биологического разнообразия региона создан "зеленый пояс" вокруг города Астаны, который ежегодно увеличивается в размерах.

4. Зоны с особыми регламентами хозяйственной деятельности

      В эту категорию включены:

      1) зоны охраны объектов историко-культурного наследия (памятников истории и культуры);

      2) территории с возможным радиоактивным загрязнением, на которых необходим постоянный радиометрический контроль;

      3) зоны санитарной вредности от крупных промышленных и сельскохозяйственных предприятий;

      4) сады, болота, месторождения полезных ископаемых;

      5) территории с нарушенной геологической средой;

      6) территории, по которым проходят объекты, представляющие опасность возникновения чрезвычайных ситуаций (магистральные газо- и/или нефтепроводы и другие объекты);

      7) водоохранные зоны.

      Территории водного фонда

      Водоохранные зоны и полосы для водных объектов на территории Астанинской агломерации установлены согласно действующим нормативным правовым актам.

      Постановлением акимата Акмолинской области от 7 декабря 2011 года № А-11/492 установлена водоохранная зона реки Есиль:

      1) водоохранная зона - 500-1000 м;

      2) водоохранная полоса - 50-100 м.

Минимальная ширина водоохранных полос

      Таблица 3

Виды угодий, прилегающих к берегам водных объектов

Минимальная ширина водоохранной полосы (метр) при крутизне склонов

уклон от берега (нулевой уклон)

уклон к берегу

до 3 градусов

более 3 градусов

Пашня

35

55

100

Луга, сенокосы

35

50

75

Лес, кустарник

35

35

55

Прочее (неудобья)

35

35

100

      В пределах водоохранных зон запрещаются:

      1) ввод в эксплуатацию новых и реконструированных объектов, не обеспеченных сооружениями и устройствами, предотвращающими загрязнение и засорение водных объектов и их водоохранных зон и полос;

      2) проведение реконструкции зданий, сооружений, коммуникаций и других объектов, а также производство строительных, дноуглубительных и взрывных работ, добыча полезных ископаемых, прокладка кабелей, трубопроводов и других коммуникаций, буровых, земельных и иных работ без проектов, согласованных в установленном порядке с местными исполнительными органами города Астаны и Акмолинской области на основании согласованной и утвержденной проектной документации;

      3) размещение и строительство складов для хранения удобрений, пестицидов, ядохимикатов и нефтепродуктов, пунктов технического обслуживания, мойки транспортных средств и сельскохозяйственной техники, механических мастерских, устройство свалок бытовых и промышленных отходов, площадок для заправки аппаратуры пестицидами и ядохимикатами, взлетно-посадочных полос для проведения авиационно-химических работ, а также размещение других объектов, отрицательно влияющих на качество воды;

      4) размещение животноводческих ферм и комплексов, накопителей сточных вод, полей орошения сточными водами, кладбищ, скотомогильников, а также других объектов, обусловливающих опасность микробного загрязнения поверхностных и подземных вод;

      5) выпас скота с превышением нормы нагрузки, купание и санитарная обработка скота и другие виды хозяйственной деятельности, ухудшающие режим водоемов;

      6) применение способа авиаобработки ядохимикатами и авиаподкормки минеральными удобрениями сельскохозяйственных культур и лесонасаждений на расстоянии менее двух тысяч метров от уреза воды в водном источнике;

      7) применение пестицидов, на которые не установлены предельно допустимые концентрации, внесение удобрений по снежному покрову, а также использование в качестве удобрений необезвреженных навозосодержащих сточных вод и стойких хлорорганических ядохимикатов.

      При регулировании развития территории агломерации также необходимо учитывать необходимость защиты территории, подверженной чрезвычайным ситуациям природного и техногенного характера.

      Определение градостроительных ограничений

      Астанинская агломерация находится в зоне возможного подтопления паводковыми водами в весенний период снеготаяния. Для предотвращения возможного подтопления проведены превентивные мероприятия вокруг города Астаны, построена водозащитная дамба с юго-восточной части города Астаны.

      Ввиду опасности подтопления паводковыми водами Межрегиональной схемой Астанинской агломерации предусмотрено переселение населения из сел Шнет и Аганас Целиноградского района в села Акмол и Косшы Целиноградского района.

      Также предусмотрено проведение инженерно-геологических мероприятий по углублению и трассировке поймы русла реки Есиль для предотвращения возможного подтопления прилегающих территорий.

      К другим опасным физико-геологическим процессам, встречающимся на территории Астанинской агломерации, относятся просадочные явления, оврагообразование, засоление, эрозии, суффозии и другие.

      План мероприятий по устойчивому развитию Астанинской агломерации от чрезвычайных ситуаций (далее - ЧС):

      1) мониторинг окружающей среды, анализ риска жизнедеятельности населения и прогнозирования ЧС;

      2) принятие решений о целесообразности проведения мероприятий защиты;

      3) рациональное распределение средств на превентивные меры по снижению риска и уменьшению масштабов ЧС;

      4) осуществление превентивных мер по снижению риска ЧС и уменьшению их последствий;

      5) проведение аварийно-спасательных и восстановительных работ при ЧС.

      Территории, на которых расположены исторические памятники и сооружения

      Необходимо провести мониторинг планируемых к реализации крупных инфраструктурных проектов, а также проектов, направленных на разработку недр, установить наличие или отсутствие на осваиваемых территориях учтенных памятников истории и культуры.

      Таким образом, в каждой функциональной зоне установлен свой особый режим использования территории, который необходимо строго соблюдать как при разработке проектного плана, так и при реализации проектных предложений.

      Функциональное зонирование территории и выявленные градостроительные регламенты легли в основу проектных предложений территориального развития Астанинской агломерации.

      Административно-территориальное деление агломерации представлено аульными округами, на территории которых находятся СНП. Например, в Целиноградском районе на 1 сельский округ приходится 2,94 населенных пункта, Шортандинском районе - 2,42, Аршалынском - 2,75 и Аккольском (4 округа) - 4,0.

      В изучаемую территорию вошли всего 127 СНП в составе 46 сельских округов и город Астана (ядро агломерации). Общая территория агломерации составляет 2177 тысяч гектар (таблица 4).

      В радиусе 30 км от ядра агломерации - города Астаны находятся 9 сельских округов Целиноградского, 4 сельских округа Аршалынского районов и 1 сельский округ Шортандинского района. В радиусе 60 км соотношение сельских округов районов меняется: на Целиноградский район приходится 7 округов и частично территории аульного округа имени Рахимжана Кошкарбаева, Максимовского сельского округа и села Акмол; 7 округов Аршалынского и 7 округов Шортандинского района. За пределами 60 км радиуса находятся 5 сельских округов Аршалынского района (Берсуатский, Анарский, Турген, Константиновский, Акбулакский), 4 округа Шортандиского района (Андреевский, Пригородный, Новокубанский и Петровский), а также 4 округа Аккольского района (Енбекский, Кенесский, Урюпинский, Аккольский).

      Если рассматривать каким образом распределились СНП вокруг ядра агломерации, то видно, что больше всего в радиусе 30 км находятся СНП Целиноградского района (32 СНП), 3 СНП - Шортандинского и 7 СНП Аршалынского района. В 60 км от города Астаны расположены уже 20 СНП Целиноградского района, 15 - Аршалынского и 15 - Шортандинского районов.

      Таким образом, из 127 СНП разрабатываемой территории 95 или 74,8 % находятся от ядра агломерации в 30-60 км, то есть в часовой доступности. Из схемы административно-территориального деления видно, что из четырех районных центров село Акмол находится в радиусе 30 км, поселки Аршалы и Шортанды в радиусе 60 км и за пределами 60 км радиуса - город Акколь.

Административно-территориальное деление сельских районов агломерации

      Таблица 4

№ п/п

Наименование района

Количество округов

Количество сельских населенных пунктов

1.

Аршалынский

13

30

2.

Целиноградский

18

52

3.

Шортандинский

11

29

4.

Аккольский

4

16

Итого

46

127

      Климат. Изучаемая территория отличается малым количеством осадков, обилием тепла и света. Жаркое лето требует защиты зданий и сооружений от излишней солнечной энергии, а холодная зима характеризуется продолжительным отопительным сезоном. В среднем отопительный сезон длится 210 дней. Засушливое лето с сильными суховейными ветрами негативно влияет на производство сельскохозяйственной продукции.

      Территория Астанинской агломерации относится к вододефицитной. Поверхностные воды недостаточны для необходимого объема полива овощей и водопоя скота. Ресурсы поверхностных вод в пределах агломерации оцениваются в средний по водности год в количестве 384,0 тысяч м3/сут. (140,0 млн. м3/год), в маловодные годы - 104 тысяч м3/сут. (38,0 млн. м3/год).

      Рельеф. Рассматриваемая территория занимает западную окраину Казахского мелкосопочника. Это холмистая равнина с высотными отметками 300-400 метров над уровнем моря. С точки зрения градостроительства рельеф является достаточно благоприятным. Отличительная черта поверхности - большое количество бессточных понижений (степные блюдца), что в местах размещения населенных пунктов создает проблему создания стока вод и ливневой канализации.

      Характеристика расселения населения и демография. Наибольшее количество населенных пунктов наблюдается в Целиноградском районе. Следует отметить, что за пределами часовой доступности находятся несколько крупных сельских округов, например, в Шортандинском районе - Андреевский, Петровский, Пригородный и Новокубанский, Аршалынском районе - Берсуатский, Анарский и Константиновский, Целиноградском районе - только часть Краноярского сельского округа, Аккольском районе - Кенесский и Урюпинский округи. На территории сельских округов исследуемой территории функционируют сельскохозяйственные формирования, промышленные предприятия, учреждения здравоохранения, образования и культуры.

      22 % населения разрабатываемой территории работают в сельском хозяйстве, в том числе удельный вес населения, занятого в сельском хозяйстве Целиноградского района, составляет 27 %, Шортандинского района - 12 %, Аршалынского - 11 %, Аккольского района - 13 %.

      Если рассматривать СНП по размерам в зависимости от проживающих, то заметно неравномерное распределение в зоне агломерации. Крупные СНП с числом проживающих более 6000 человек на разрабатываемой территории находятся в непосредственной близости с ядром агломерации (Талапкер, Акмол, Караоткел, Косшы) и только поселки Шортанды и Аршалы в радиусе 60 км, удельный вес крупных поселений вокруг города Астаны не превышает 5 %. Определенный потенциал имеют СНП с численностью от 3000 до 5000 человек, таких на разрабатываемой территории - 5 (аул Жибек Жолы, аул Кабанбай батыра, село Каражар, село Софиевка, аул Бозайгыр). Однако, удельный вес небольших по размеру сельских поселений, где проживает менее 400 человек, составляет чуть более 35 %. Подобная концентрация СНП и населения характерна для моноцентрической агломерации.

2. Меры по комплексному развитию системы расселения и размещения производительных сил, транспортной, инженерной, социальной и рекреационной инфраструктур регионального и межрегионального значения

Меры совершенствования системы расселения населения

      Прогноз формирования системы расселения основывался на следующих предположениях:

      1) плавное снижение концентрации населения в столице за счет сокращения миграционных потоков;

      2) развитие субурбанизационных процессов в пригородной территории.

      Для этого необходимо:

      1) обеспечить современный формат субурбанизации развития пригородов, в первую очередь, это касается жилищной и транспортной инфраструктуры;

      2) предложить развитую производственную инфраструктуру для развития индустрии и, соответственно, создания рабочих мест;

      3) обеспечить в урбанизированной зоне условия, сопоставимые со столицей по качеству жизни для населения. Ареалами размещения населения являются перспективные населенные пункты в руслах расселения, размещенных вдоль въездных магистралей, имеющие соответствующий социально-экономический потенциал.

      К 2030 году на территории агломерации помимо существующего города Акколя планируется развитие 3 малых городов-спутников:

      1) это объединение поселков Шортанды, Степное, Дамса, Научный в малый город. В настоящее время численность населения более 10 тысяч человек, а расстояние между наиболее отдаленными поселками менее 5 км. Самый высокий (86,5 единиц на 1000 человек) среди трех районов агломерационной зоны уровень плотности бизнеса. Преобладание в кластере несельскохозяйственных сфер занятости населения: 23,3 % - промышленность, 48,7 % - услуги широкого спектра. Доля трудовой миграции из поселка Шортанды в город Астана низкая - 13 %1, что в то же время достаточно по международным критериям для признания связей с ядром агломерации;

      2) второй малый город - Аршалы, предпосылкой является создание индустриальной зоны на оси развития Темиртау-Астана, как поставщика сырья и рынка сбыта. Кластер поселений, состоящий из трех близлежащих населенных пунктов (численность населения поселка Аршалы, села Ижевское и аула Акбулак составляет почти 10 000 человек2, трудоспособное 5,5 тысяч человек), имеет автономный от столицы экономический промышленный потенциал. 51 % населения поселка Аршалы занято в промышленности, только 3,8 % населения занято вне населенного пункта;

      3) третий малый город в районе села Жалтырколь, предпосылкой создания которого является мультимодальный индустриально-логистический центр в 30 км от города Астаны. В новом индустриально-логистическом центре предлагается строительство складских комплексов различных классов, овощехранилищ, зернового терминала и нефтебазы. Данные складские комплексы будут удовлетворять потребности не только Астанинской агломерации, но и соседних регионов (Акмолинская, Карагандинская, Павлодарская области). При этом развитие транспортно-логистического хаба даст импульс развитию промышленных предприятий.

      К 2050 году эти города должны перейти в категории средних городов с численностью населения свыше 50 тысяч человек.

      Согласно Основным положениям Генеральной схемы в радиусе 100-150 км от города Астаны, за пределами границ агломерации города Астаны и превышающем маятниковые трудовые перемещения, на базе крупных поселений рекомендуется создание контрмагнитов, оттягивающих на себя миграционные потоки. В западном направлении - село Астраханка, на севере - город Макинск, на востоке - город Ерейментау, на юго-востоке - село Осакаровка, на юго-западе - село Коргалжын, которые будут центрами обслуживания СНП, находящихся в зоне их влияния.

      По проведенным расчетам численность агломерационной зоны к 2020 году превысит 1 миллион 300 тысяч, из них в городе Астане - более 1 миллиона человек, к 2030 году - численность столицы прогнозируется на уровне 1220 тысяч человек, а в сельских районах - 400,1 тысяч человек (таблица 5).

      __________________________

      1 Значительная доля работников вне населенных пунктов поселка Научный, сел Дамса, Степное работает в Шортанды и т.п.

      2 В поселке Аршалы 4730 человек, селе Ижевское – 2145 человек, селе Акбулак – 2359 человек.

Прогноз численности населения Астанинской агломерации

      Таблица 5
(тысяч человек)

Наименование населенного пункта, вошедшего в зону Астанинской агломерации

2014 год (исходный год)

2020 год (промежуточный расчетный срок)

2030 год (расчетный срок)

Численность населения всего

1045,8

1342

1620,1

в том числе:




город Астана

814

1070

1220

сельские районы

231,8

272,8

400,1

      За последние 10 лет прирост населения города Астаны составил более 50 %, аналогичные тенденции характерны только для Целиноградского района, в остальной прилегающей территории наблюдается снижение численности населения.

      Начиная с 2008 года ежегодно в среднем в столицу и пригородную территорию прибывают порядка 44,7 тысяч человек. Если рассмотреть региональную структуру прибытия, можно определить основных региональных доноров, отдающих население. В первую очередь, это жители Южно-Казахстанской области - порядка 15 %, а также жители прилегающих областей:

      Акмолинская область - 12 %;

      Карагандинская область - 11 %;

      Восточно-Казахстанская и Костанайская области - по 9 %.

      При условии сохранения данных тенденций ежегодно для 5-6 тысяч прибывающих в столицу человек необходимо создавать условия для постоянного проживания в сельских районах агломерации.

      Экономический потенциал ядра агломерации и четырех районов территории выступает важным фактором привлечения экономически активного населения. В настоящее время экономику ядра агломерации можно охарактеризовать как трудодефицитную, причем структурно определена острая потребность в специалистах высокой квалификации, и сезонная потребность в низкоквалифицированных рабочих ресурсах в строительной отрасли.

      В целом, по ядру агломерации прогнозируется рост экономически активного населения с 52,9 % до 54,0 % к 2030 году, занятого населения с 94,5 % до 95,6 %.

      Несколько выше прогнозные значения данных показателей по сельским районам агломерации.

      Если население трудоспособного возраста в сельских районах агломерации в 2014 году составляло 67 % от среднегодовой численности, то к 2030 году прогнозируется увеличение на 4 %.

      Соответственно, в сельских районах агломерации с 55,2 % до 60 % прогнозируется рост экономически активного населения, занятое население будет составлять 55 %.

      Увеличение числа мест приложения труда в период экономического роста на предприятиях, ориентированных на рынок сбыта ядра агломерации, усиливает агломерационный эффект. В связи с этим усложнилась внутренняя структура замещающей занятости в сельских районах агломерации, когда большая часть жителей этих территорий на работу выезжают, в большей своей части, в ядро агломерации. На долю маятниковой миграции приходится 47 % всего занятого населения.

      На втором месте находится самозанятое население - 19 % всего занятого населения. Самозанятое население по своей структуре неоднородно и включает диаметрально разные группы и по уровню доходов, и по характеру занятости населения. В частности, в крупных городах самозанятость формируется в процессе добровольного выбора лиц, отличающихся предпринимательскими способностями. В отличие от города на селе среди самозанятого населения существует большое число людей, которые вынуждены работать без документального сопровождения из-за невозможности найти постоянную работу на рынке труда, в большей своей части они заняты случайными приработками, нежели сознательно выбирают формат самозанятости.

      К 2030 году структурно вырастут доли занятого населения в сфере обслуживания - 36 %, промышленности - 15 %, сельском хозяйстве - 18 %, строительстве - 10 %.

Меры комплексного развития производительных сил и перспективы экономического развития Астанинской агломерации

      Сельское хозяйство.

      Развитие экономики сельских территорий Астанинской агломерации дает мультипликативный эффект, позитивно меняющий состояние всех отраслей экономики региона, повышает уровень эффективности функционирования продовольственного пояса столицы и улучшает социальную обстановку в сельских территориях агломерации города Астаны.

      Усиление процесса диверсификации позволит при нормативной урожайности сельскохозяйственных культур и продуктивности сельскохозяйственных животных получить дополнительные объемы различной продукции соответствующих отраслей. Проведенная экономическая оценка выявила преимущество крупных хозяйствующих субъектов аграрного производства. В этой связи особое внимание было уделено прогнозам диверсификации отраслей сельского хозяйства на примере именно крупных хозяйствующих субъектов сельских территорий агломерации.

      Растениеводство

      Необходимо доведение удельного веса посевных площадей в хозяйствах до соответствующих уровней, а именно: зерновые и зернобобовые - не более 70 %, масличных - 5-7 %, кормовых - 12 %, картофеля и овощей - 2-3 %, паров - 10 %. В таблицах 6-9 представлено размещение производства продукции растениеводства в целом по сельским районам агломерации.

Планируемая структура посевных площадей и прогнозные объемы производства продукции растениеводства Аккольского района (4 округа)

      Таблица 6

№ п/п

Наименование сельскохозяйственных культур

Площадь посевов, гектар

Структура, %

Инвестиции, млн. тенге

Объем продукции на 2020 год, ц

Объем продукции на 2030 год, ц

1.

Пшеница

32909,00

62,33


526544

592362

2.

Овес

792,00

1,50


11088

12672

3.

Ячмень

1795,20

3,40


35904

39494

4.

Рожь

294,00

0,56


2940

3528

5.

Гречиха

528,00

1,00


4752

5808

6.

Бобовые

950,00

1,80


12350

14250

7.

Подсолнечник

2000,00

3,79


10000

20000

8.

Лен

422,40

0,80


2112

4224

9.

Кормовые

6626,40

12,55

993,96

331320

463848

10.

Картофель

800,00

1,52

320

76000

96000

11.

Овощи

400,00

0,76

100

48000

56000

12.

Пары

5280,00

10,00




13.

Теплица

1 единица


1750



14.

Итого инвестиций



3164



      Инвестиции рассчитаны только для тех сельскохозяйственных культур по видам, которые предполагается возделывать в рамках диверсификации отрасли растениеводства. По культурам, выращиваемым в настоящее время, инвестиции не требуются, затраты формируются согласно технологическим картам.

Планируемая структура посевных площадей и прогнозные объемы производства продукции растениеводства Аршалынского района

      Таблица 7

№ п/п

Наименование сельскохозяйственных культур

Площадь посевов, гектар

Структура, %

Инвестиции, млн.тенге

Объем продукции на 2020 год, ц

Объем продукции на 2030 год, ц

1.

Пшеница

160000

69.2


1620000

1650000

2.

Овес

1000

0.4


12000

13500

3.

Ячмень

24000

10.8


24000

24500

4.

Рожь

30

0.01


450

500

5.

Гречиха

0

0


0

0

6.

Бобовые

550

0.23


44000

4800

7.

Подсолнечник

1300

0.56


95000

10000

8.

Лен

6900

2.9


24840

30000

9.

Кормовые

5500

2.3


65000

70000

10.

Картофель

1000

0.4


14000

14500

11.

Овощи

150

0.06


10500

12000

12.

Пары

29750

12.8




13.

Теплица

1 единица


1750,0



14.

Овощехранилище

2 единицы


433,00

60000

80000

15.

Итого инвестиций



2183



Планируемая структура посевных площадей и прогнозные объемы производства продукции растениеводства Целиноградского района

      Таблица 8

№ п/п

Наименование сельскохозяйственных культур

Площадь посевов, гектар

Структура, %

Инвестиции, млн.тенге

Объем продукции на 2020 год, ц

Объем продукции на 2030 год, ц

1.

Пшеница

229901

60,81


3678411

4138213

2.

Овес

6634

1,75


92869

106136

3.

Ячмень

9696

2,56


193921

213314

4.

Рожь

4871

1,29


48713

58456

5.

Гречиха

8984

2,38


80859

98828

6.

Бобовые

9501

2,51


123509

142511

7.

Подсолнечник

14141

3,74


70704

141409

8.

Лен

2978

0,79


14890

29780

9.

Кормовые

39371

10,41

5905,58

1968526

2755936

10.

Картофель

9890

2,62

3956,00

939550

1186800

11.

Овощи

5020

1,33

1255,00

602400

702800

12.

Пары

37080

9,81




13.

Теплица

0





14.

Овощехранилище

1 единица


950,00

45700

45700

15.

 Итого инвестиций



12066,58



Планируемая структура посевных площадей и прогнозные объемы производства продукции растениеводства Шортандинского района

      Таблица 9

№ п/п

Наименование сельскохозяйственных культур

Площадь посевов, гектар

Структура, %

Инвестиции, млн.тенге

Объем продукции на 2020 год, ц

Объем продукции на 2030 год, ц

1.

Пшеница

160284

60,63


2564541

2885109

2.

Овес

6062

2,29


84862

96986

3.

Ячмень

5979

2,26


119580

131538

4.

Рожь

3938

1,49


39380

47256

5.

Гречиха

6029

2,28


54265

66323

6.

Бобовые

6549

2,48


85135

98232

7.

Подсолнечник

10361

3,92


51807

103614

8.

Лен

1768

0,67


8838

17677

9.

Кормовые

35166

13,30

5274,96

1758320

2461648

10.

Картофель

1600

0,61

640,00

152000

192000

11.

Овощи

400

0,15

100,08

48038

56044

12.

Пары

26224

9,92




13.

Теплица

2 единицы


3500,00

80000

90000

14.

Овощехранилище

1 единица


950,00

45700

45700

15.

 Итого инвестиций



10465,04



      Диверсифицированная структура посевных площадей позволяет рассчитать объемы продукции растениеводства по каждой конкретной сельскохозяйственной культуре путем обеспечения как минимум нормативной урожайности, тогда как в передовых аграрных предприятиях валовой сбор в расчете на гектар посевов значительно выше.

Динамика диверсифицированного объема производства продукции растениеводства с учетом перспективы

      Таблица 10

      (центнер)

№ п/п

Наименование сельскохозяйственных культур

2014 год

2020 год

2030 год


Аршалынский район

1.

Пшеница

1621350

1620000

1650000

2.

Овес

22543

12000

13500

3.

Ячмень

324358

240000

245000

4.

Рожь

0

450

500

5.

Гречиха

0

0

0

6.

Бобовые

5220

4400

4800

7.

Подсолнечник

7350

9500

10000

8.

Лен

41408

24840

30000

9.

Кормовые

137006

65000

70000

10.

Картофель

180517,2

140000

145000

11.

Овощи

20846,9

10500

12000


Целиноградский район

12.

Пшеница

2873759

3678411

4138213

13.

Овес

92869

92869

106136

14.

Ячмень

147380

193921

213314

15.

Рожь

24356

48713

58456

16.

Гречиха

25156

80859

98828

17.

Бобовые

119709

123509

142511

18.

Подсолнечник

29696

70704

141409

19.

Лен

8338

14890

29780

20.

Кормовые

1771673

1968526

2755936

21.

Картофель

939550

939550

1186800

22.

Овощи

602400

602400

702800


Шортандинский район

23.

Пшеница

1859292

2564541

2885109

24.

Овес

82438

84862

96986

25.

Ячмень

84902

119580

131538

26.

Рожь

19690

39380

47256

27.

Гречиха

48235

54265

66323

28.

Бобовые

76621

85135

98232

29.

Подсолнечник

50771

51807

103614

30.

Лен

2298

8838

17677

31.

Кормовые

1723154

1758320

2461648

32.

Картофель

152000

152000

192000

33.

Овощи

48038

48038

56044


Аккольский район (4 округа)

34.

Пшеница

337117

526544

14256

35.

Овес

1318

11088

28723

36.

Ячмень

78009

35904

6468

37.

Рожь


2940

6336

38.

Гречиха


4752

10450

39.

Бобовые

5000

12350

30000

40.

Подсолнечник


10000

4224

41.

Лен

2000

2112

66264

42.

Кормовые

2160

331320

56000

43.

Картофель

3790

76000

48000

44.

Овощи

1692

48000

739200


Итого территория агломерации

45.

Пшеница

7258136

9785301

10431838

46.

Овес

358637

416499

485846

47.

Ячмень

412352

530859

554587

48.

Рожь

57953

190301

232560

49.

Гречиха

171711

295454

359394

50.

Бобовые

315307

373119

496304

51.

Подсолнечник

115902

203382

293233

52.

Лен

1661997

1863682

2693744

53.

Кормовые

5368882

6125360

8134664

54.

Картофель

1338691

1533193

1876647

55.

Овощи

667076

822986

980000

      Объем продукции на перспективу (2020, 2030 годы) рассчитан исходя из прогнозных размеров посевных площадей и нормативной урожайности. Размер инвестиций определен из затрат на 1 гектар посевной площади.

      Традиционно в изучаемом регионе специализация сельского хозяйства была представлена растениеводством с развитым животноводством. Развитие животноводства возможно только на основе прочной кормовой базы, поэтому в разделе был проведен детальный анализ обеспеченности кормами поголовья животных всех видов путем составления балансов кормов необходимых рационов.

Баланс кормов для всех видов скота сельских районов агломерации в расчете на экстраполируемое поголовье скота и птицы по данным районных управлений статистики, тысяч центнеров кормовых единиц (далее - тыс. ц. к. е.)

      Таблица 11

Виды кормов

2014 год

2020 год

2030 год

минимальное значение

максимальное значение

минимальное значение

максимальное значение

минимальное значение

максимальное значение

Концентраты, всего

15968,88

27070,72

21730,1

36680,79

28161,9

47290,11

в том числе. зернобобовые

1752,4

2965,60

2298,40

3889,60

2853,24

4828,56

зерно злаковых

103,49

122,14

104,72

123,59

96,10

113,41

жмых и шроты

6,55

7,73

6,63

7,82

6,08

7,18

Сухие корма животного происхождения

707,70

1179,50

928,20

1547,00

1152,27

1920,45

Сочные, всего

960,03

1478,08

2050,05

3081,96

3682,63

5464,01

в том числе силос

387,83

556,99

1237,29

1787,77

2587,67

3738,40

корнеплоды

2,69

3,02

2,72

3,06

2,50

2,81

Травяная витаминная мука

340,86

611,30

445,91

800,36

552,29

992,03

Зеленые корма

1386,2

2078,71

2968,88

4454,53

5704,13

8466,20

Молоко и обрат

227,44

394,15

412,37

695,39

671,30

1112,46

Рыбная, мясокостная мука

5,21

6,22

5,27

6,29

4,84

5,77

Трава зеленая

3,86

4,70

3,91

4,76

3,59

4,37

Грубые корма

638,68

902,38

1652,57

2390,83

3360,73

4873,60

в том числе сено

504,26

711,08

1274,00

1844,84

2588,95

3757,87

солома и другие грубые корма

134,42

191,30

378,56

545,99

771,78

1115,73

Итого

23130,5

38283,62

35499,6

57864,57

52200,1

83692,95

      На основании данных о поголовье всех видов скота сельских районов агломерации и потребности в кормах на 1 голову скота был определен баланс кормов фактический и на расчетный период до 2020 и 2030 годов. В структуре баланса кормов более 50 % приходится на концентраты, потребность в которых покрывается за счет зернового производства. В настоящее время в структуре посевных площадей зерновые занимают свыше 85 %. Для удовлетворения поголовья животных в зеленых и сочных кормах необходимо в будущем периоде засевать для получения силоса, зеленого корма и сена всех видов не менее 117 тысяч гектар (таблица 11).

      Животноводство

      Развитие отрасли животноводства сельских районов агломерации предполагается за счет увеличения поголовья, сосредоточенного в общественном стаде, поскольку в настоящее время удельный вес его незначителен (10-12 %). Животноводство сельских районов агломерации будет представлено следующим образом: крупный рогатый скот (далее - КРС) (мясное направление), КРС (молочное направление), коневодство, мясосальное овцеводство (таблицы 12 -15).

Размещение животноводства в Аккольском районе (4 округа)

      Таблица 12

Наименование поголовья животных

Поголовье, голов

Количество молочно-товарных ферм (МТФ), откормочных площадок

Инвестиции, млн. тенге

Объем продукции на 2020 год, ц

Объем продукции на 2030 год, ц

Мясное скотоводство

5920

3

4018

8880

11840

Молочное скотоводство

4080

4

2240

163200

204000

Коневодство

5300



3750

5000

Овцеводство

5000



759

1155

Молокосборные пункты


6

7



Убойные пункты


1

2



Итого



62677



      Поголовье животных в мясном и молочном скотоводстве увеличивается заметно; поголовье лошадей и мелкого рогатого скота (далее - МРС) увеличено незначительно. Количество откормочных площадок определено из расчета 1200 голов на 1 площадку. Количество МТФ - из расчета 500 коров на 1 ферму. Объем инвестиций определен из затрат на 1 голову скота (приобретение и содержание, а также строительство и оборудование МТФ и откормочных площадок).

Размещение животноводства в Аршалынском районе

      Таблица 13

Наименование поголовья животных

Поголовье, голов

Количество МТФ, откормочных площадок

Мясное скотоводство

13200

1

Молочное скотоводство

1857

5

Коневодство

5600


Овцеводство

18200


Молокосборные пункты


16

Убойные площадки


2

Итого

38857

21

Размещение животноводства в Целиноградском районе

      Таблица 14

Наименование поголовья животных

Поголовье, голов

Количество МТФ, откормочных площадок

Инвестиции, млн.тенге

Объем продукции на 2020 год, ц

Объем продукции на 2030 год, ц

Мясное скотоводство

15600

13

17409

23400

31200

Молочное скотоводство

7500

11

6160

300000

537450

Коневодство

10500


1050,00

7875

10500

Овцеводство

25000



5750

8750

Молокосборные пункты


34

41



Убойные пункты


1

2,0



Итого



24662



Размещение животноводства в Шортандинском районе

      Таблица 15

Наименование поголовья животных

Поголовье, голов

Количество МТФ, откормочных площадок

Инвестиции, млн.тенге

Объем продукции на 2020 год, ц

Объем продукции на 2030 год, ц

Мясное скотоводство

15600

13

17410

23400

31200

Молочное скотоводство

9000

18

10080

360000

303700

Коневодство

4000

0

400

3000

4000

Овцеводство

10800

0


2484

3780

Молокосборные пункты


14

16,8



Убойные пункты


3

6,0

75000

75000

Итого



27912



      Для прогноза поголовья скота были использованы различные методы экономико-статистического анализа: ряды динамики, экстраполяция, расчетно-конструктивный, балансовый. На основе динамических рядов поголовья скота по видам были выявлены тенденции (к росту или снижению в зависимости от вида животных) и проведена перспективная экстраполяция их количества. Данные расчеты были произведены в разрезе районов и в целом по сельским территориям агломерации. Прогнозы по количеству коров молочного направления, производству молока и среднегодовому надою на одну корову в разрезе районов агломерации во всех категориях хозяйств согласованы и утверждены. Ежегодный рост поголовья скота планируется в пределах 1,5 % с учетом того факта, что посевные площади кормовых культур вполне можно запланировать в структуре диверсифицированных посевов в результате распределения площади пашни, тем самым рассчитанное поголовье скота в перспективе будет обеспечено кормами.

Динамика прогнозного поголовья скота

      Таблица 16
(голов)

Вид скота

2014 год

2020 год

2030 год

Аршалынский район

КРС

13784

15200

15200

в том числе коровы

5721

6255

7259

лошади

4300

6000

6750

овцы

15900

17000

17500

Целиноградский район

КРС

13800

15600

15600

в том числе коровы

8470

9262

10749

лошади

2200

10500

10500

овцы

13100

25000

25000

Шортандинский район

КРС

14354

15600

15600

в том числе коровы

4787

5234

6074

лошади

4720

4000

4000

овцы

7500

10800

10800

Аккольский район (4 округа)

КРС

5024

5920

5920

в том числе коровы

1504

1745

2025

лошади

2037

5300

5300

овцы

7820

5000

5000

Итого территория агломерации

КРС

46962

52320

52320

в том числе коровы

20482

22496

26107

лошади

13257

25800

26550

овцы

44420

57800

58300

      Для определения объемов производства продукции животноводства учитывались расчетное поголовье и породная продуктивность скота по видам в рамках специализации сельских районов агломерации согласно схеме, представленной Министерством сельского хозяйства Республики Казахстан (молочное скотоводство, мясное скотоводство, коневодство и овцеводство). Например, удой на 1 корову в 2020 году планируется довести до 4000 кг и 2030 году до 5000 кг. Стоит отметить, что в Целиноградском (ТОО "Агрофирма "Родина"), Аршалынском районах (производственный кооператив "Ижевский") значительно достигнут более высокий уровень продуктивности молочных коров.

Динамика прогнозного объема производства продукции животноводства

      Таблица 17
(центнер)

Вид продукции

2014 год

2020 год

2030 год

Аршалынский район

Мясное скотоводство

8850

19800

26400

Молочное скотоводство

188756

259582

362950

Коневодство

2175

5063

6750

Овцеводство

1886

6026

9170

Целиноградский район

Мясное скотоводство

14100

23400

31200

Молочное скотоводство

277053

433832

537450

Коневодство

1650

7875

10500

Овцеводство

3013

5750

8750

Шортандинский район

Мясное скотоводство

12600

23400

31200

Молочное скотоводство

133270

200566

303700

Коневодство

2175

3000

4000

Овцеводство

1725

2484

3780

Аккольский район (4 округа)

Мясное скотоводство

5280

8880

11840

Молочное скотоводство

49376

82189

101250

Коневодство

1528

3750

5000

Овцеводство

1799

759

1155

Итого территория агломерации

Мясное скотоводство

40830

75480

100640

Молочное скотоводство

648455

976169

1305350

Коневодство

7527,75

19688

26250

Овцеводство

8422,6

15019

22855

Итого сельская территория агломерации

Мясо всех видов, живой вес, тонн

5678

11018,7

14974,5

Мясо всех видов, убойный вес, тонн

2840

5509

7487,3

      В перспективе развитие отраслей растениеводства и животноводства позволит создать дополнительно около 10,5 тысяч рабочих мест (таблица 18). Данный результат станет возможным только на основе диверсификации основных отраслей сельского хозяйства и инвестирования в такие объекты, как тепличное хозяйство, убойные пункты, овощехранилища, молочно-товарные фермы и откормочные площадки.

Определение дополнительной численности трудовых ресурсов по территории агломерации в отраслях агропромышленного комплекса с учетом прогноза развития отраслей сельского хозяйства

      Таблица 18

Наименование проекта

Размер (площади посевов, поголовье животных, емкость)

Единица измерения

Количество объектов

Единица измерения

Численность человек

Откормочные площадки

1200

голов

40

единиц

4700

Молочно-товарные фермы

500

голов

38

единиц

3900

Убойные пункты

2500

тонн

6

единиц

120

Овощехранилище

75000

тонн

3

единиц

160

Теплицы

4

тонн

4

единиц

227

Рожь

13292

гектар



80

Гречиха

23232

гектар



180

Бобовые

23336

гектар



120

Подсолнечник

37338

гектар



100

Лен

7468

гектар



25

Картофель

6719

гектар



516

Кормовые

112530

гектар



328

Итого





10456

      Определение инвестиционных зон сельских территорий агломерации

      Действующая законодательная база аграрного сектора экономики соответствует требованиям мировой рыночной экономики и направлена, прежде всего, на защиту и поддержку предпринимательства, что подтверждается рейтингами Doing Business. В рейтинге Всемирного Банка Doing Business по показателям за 2014 год "Налогообложение" Казахстан занимает 17-е место, "Защита миноритарных инвесторов" - 25 позиция, "Регистрация предприятий" - 55 позиция из 189 экономик мира. Казахстан по праву считается одним из лидеров среди стран Содружества Независимых Государств (далее - СНГ) по предоставлению благоприятных условий для осуществления инвестиционной деятельности.

      Указом Президента Республики Казахстан от 14 февраля 2017 года № 420 принята новая Государственная программа развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2017 - 2021 годы (далее - Государственная программа), в рамках которой на развитие агропромышленного комплекса в предстоящие пять лет предусмотрено более 2,4 трлн. тенге.

      В 2017 году выделено почти 260 млрд. тенге субсидий, что в 3 раза превышает уровень 2013 года.

      В рамках Государственной программы оказывается прямая поддержка субъектам агропромышленного комплекса путем субсидирования стоимости минеральных удобрений, семеноводства, гербицидов, племенной продукции, комбикормов для промышленного животноводства, услуг по доставке поливной воды.

      Отдельно необходимо выделить инвестиционное субсидирование, когда бизнесмены могут возместить часть своих расходов на инвестиции в сельское хозяйство.

      Кроме того, предусмотрено субсидирование затрат перерабатывающих предприятий на закуп сырья. В перечень субсидируемой сельскохозяйственной продукции включены наиболее импортозависимые позиции: сахар, сухое молоко, масло сливочное, сыры.

      В текущем году все 65 видов субсидий пересмотрены, в результате исключены 11 неэффективных субсидий, по 40 изменены критерии, а оставшиеся 14 оставлены без изменений.

      Данные подходы позволят в рамках предусмотренных бюджетных средств осуществить максимальный охват средних и мелких сельхозтоваропроизводителей в пределах ранее выделенных бюджетных средств.

      Будет максимально использован потенциал мелких и средних хозяйств путем вовлечения их в сельхозкооперацию.

      Принятый 29 октября 2015 года Закон Республики Казахстан "О сельскохозяйственных кооперативах" подкреплен бюджетными средствами. В 2016 году на поддержку сельхозкооперации из государственного бюджета было выделено 10 млрд. тенге, в 2017 году - 42 млрд. тенге, тем самым заложена основа для их масштабного развития.

      С первых дней независимости Казахстана агропромышленный комплекс определен приоритетной отраслью экономики. Объем валовой продукции сельского хозяйства в 2014 году составил 3,1 трлн. тенге, в 2004 году указанный объем составлял 695,8 млрд. тенге. По статистическим данным в 2014 году индекс физического объема (далее - ИФО) валовой продукции (услуг) сельского хозяйства к уровню 2004 года, рассчитанный цепным методом, составил 133,2 %, в том числе продукции растениеводства - 143,8 %, продукции животноводства - 123,2 %.

      Доля инвестиций в основной капитал сельского хозяйства в 2004 году составила 44,1 млрд. тенге, в 2014 - 173,3 млрд. тенге. ИФО в 2014 году по сравнению с 2004 годом, рассчитанный цепным методом, составил 241,0 %.

      Стоимость сооружений и оборудования скорректирована на ежегодную инфляцию в 8 % годовых. База расчета: бизнес-планы по строительству сооружений, мастер-план развития отрасли молочного скотоводства в Республике Казахстан до 2020 года.

      Итого по агломерации необходимо 38 МТФ.

Молочно-товарные фермы по районам агломерации

      Таблица 19

Наименование района

Количество МТФ, всего

Размещение по сельским округам

Аршалынский

5

Тургенский - 1,
Константиновский - 1
Михайловский - 1
Ижевский - 1
Волгодоновский - 1

Целиноградский

11

Оразакский - 1, Маншукский - 1, Приреченский - 1, Воздвиженский - 1, Новоишимский - 1, Софиевка - 1, Шалкарский - 1, аульный округ имени Рахымжана Кошкарбаева - 1, Максимовский - 1, Тасты - 2

Шортандинский

18

Андреевский - 1, Новоселовский - 1, Новокубанский - 1, Пригородный - 3, Раевский - 3, Петровский - 4, Бектауский - 2, Бозайгырский - 3

Аккольский (4 округа)

4

Кенесский - 1, Енбекский - 1, Урюпинский - 2

Всего по агломерации

38


Молокосборные пункты

      Таблица 20

Наименование района

Пункты приема молока, всего

Аршалынский

16

Целиноградский

34

Шортандинский

14

Аккольский (4 округа)

6

Всего по агломерации

70

      Мощность одного пункта приема молока - 750 тонн в год, стоимость строительно-монтажных работ (далее - СМР), оборудования и техники для организации пункта приема молока мощностью 750 тонн в год составляет около 10,2 млн. тенге.

      База расчета: бизнес-планы по строительству сооружений, мастер-план развития отрасли мясного скотоводства в Республике Казахстан до 2020 года.

      Итого по агломерации необходимо 40 откормочных площадок. Всего на строительство и оборудование требуется 18052 млн. тенге (40*451,3 млн. тенге).

      На формирование стада по всей агломерации (например, покупка скота) требуется 35514, 9 млн. тенге. Стоимость 1 головы - 739895 тенге.

      Итого инвестиций по мясному направлению территории агломерации: 53568 млн. тенге, в том числе стоимость разработки технико-экономических показателей (далее - ТЭО) проекта - 240 млн. тенге.

Откормочные площадки по районам агломерации

      Таблица 21

Наименование района

Количество откормочных площадок, всего

Размещение по сельским округам

Аршалынский

11

Булаксайский - 1, Берсуатский - 1, Константиновский - 1

Целиноградский

13

Оразакский - 1, Маншукский - 1, Приреченский - 1, Воздвиженский - 1, Красноярский - 2, Новоишимский - 1, Софиевка - 1, Шалкарский - 1, аульный округ имени Рахымжана Кошкарбаева - 1, Максимовский - 2, Тасты - 1

Шортандинский

13

Андреевский - 1, Новоселовский - 1, Новокубанский - 1, Пригородный - 1, Раевский - 1, Петровский - 2, Бектауский - 3, Бозайгырский - 3

Аккольский (4 округа)

3

Кенеский - 1, Енбекский - 1, Урюпинский - 1

Всего по агломерации

40


Убойные пункты

      Таблица 22

Наименование района

Количество убойных пунктов, всего

Всего инвестиций, млн. тенге

В том числе стоимость ТЭО, млн. тенге

Аршалынский

2

4

18

Целиноградский

1

2

9

Шортандинский

3

6

27

Аккольский (4 округа)

1

2

9

Всего по агломерации

7

14

63

Теплицы

      Таблица 23

Наименование района

Количество теплиц, всего

Месторасположение теплиц

Всего инвестиций, млн. тенге

В том числе стоимость ТЭО, млн. тенге

Аршалынский

1

Аршалы

1750

7,88

Целиноградский

-

-

-


Шортандинский

2

село Степное
село Бозайгыр

3500

15,76

Аккольский (4 округа)

1

город Акколь

1750

7,88

Всего по агломерации

4


7000

31,52

      Максимально низкая температура, при которой работает теплица, - 42 Со. Система круглосуточно поддерживает рабочие +20 Со - оптимальный режим для роста и созревания овощей. В зависимости от времени года в теплице собирают от 400 до 1800 тонн овощей: огурцы, томаты, зелень. Проект рассчитан на 3,5 гектар (источник: АО "КазАгроФинанс").

Овощехранилища

      Таблица 24

Наименование района

Количество овощехранилищ, всего

Месторасположение овощехранилища

Аршалынский

1

поселок Аршалы

Целиноградский

1

аул Кабанбай Батыра

Шортандинский

1

село Степное

Аккольский (4 округа)

-

-

Всего по агломерации

3


      Типовое овощехранилище площадью в 4 тысячи квадратных метров способно вместить в себя 8,0 тысяч тонн овощей и фруктов на срок до 9 месяцев с минимальными потерями в качестве продукта.

      Создание овощехранилищ емкостью до 8,0 тысяч тонн позволит:

      1) повысить продовольственную стабильность за счет обеспечения хранения продукции и стабильного запаса овощей;

      2) снизить потери при хранении, увеличить объемы поставок на рынок;

      3) создать свыше 60 дополнительных рабочих мест;

      4) улучшить инфраструктуру АПК.

Баланс производства продукции районами агломерации и потребности в продуктах питания населения Астанинской агломерации с учетом ядра на расчетный срок

      Таблица 25
(тонн)

№ п/п

Показатели

Единица измерения

Норма расчета на 1 человека в год

2015 год

2020 год

2030 год

потребность, тонн

производство, тонн

обспеченность, %

потребность, тонн

производство, тонн

обспеченность, %

потребность, тонн

производство, тонн

обспеченность, %

1.

Мука пшеничная обогащенная, 1 сорт

кг

13,0

13142

426949

в 32 раза

15764

575605

в 36 раз

19572

613638

в 32 раза

2.

Гречка

кг

2,0

2022

17171

в 8 раз

2425

29545

в 12 раз

3011

35939

в 12 раз

3.

Горох (и другие бобовые)

кг

2,0

2022

31531

в 15 раз

2425

37312

в 15 раз

3011

49630

в 16 раз

4.

Картофель

кг

95,0

96036

133869

139

115197

153319

133

143023

187665

131

5.

Овощи (без картофеля)

кг

20,0

20218

66708

в 3 раза

24252

82299

в 3 раза

30110

98000

в 3 раза

6.

Томаты

кг

5,0

5055

3033

64

6063

4123

68

7528

5269

70

7.

Огурцы

кг

5,0

5055

3588

71

6063

4426

73

7528

5646

75

8.

Мясо

кг

38,9

39324

18089

46

47170

24057

51

58564

32210

55

9.

в том числе говядина

кг

15,0

15164

4083

27

18189

7548

41

22583

10064

45

10.

в том числе конина

кг

3,2

3235

753

23

3880

1969

51

4818

2625

54

11.

в том числе баранина

кг

6,3

6369

842

13

7639

1502

20

9485

1102

12

12.

в том числе мясо птицы

кг

5,0

5055

4650

92

6063

5699

94

7528

7151

95

13.

Молоко

кг

84,5

85421

34731

41

102465

128320

125

127215

160400

126

14.

Яйца

шт

142,0

143548

132064

92

172189

160136

93

213781

200954

94

      Балансы производства продукции районами агломерации и потребности в продуктах питания населения Астанинской агломерации с учетом ядра на перспективу, рассчитанные на основании выявленных тенденций (таблица 25), показывают каким образом меняется степень удовлетворения в них. Диверсификация производства основных видов продукции растениеводства и животноводства позволяет в 2020 и 2030 годах обеспечить потребность населения на более высоком уровне, чем в условиях производства монокультур и недостаточного инвестирования в развитие животноводства.

      Так, например, доведение посевных площадей под картофель в сельских районах агломерации почти до 15 тысяч гектар позволит удовлетворить потребность населения города Астаны в нем на 133 % в 2020 году и 131 % в 2030 году. В перспективе существенно возрастет процент удовлетворения в овощах (капуста белокочанная, морковь, огурцы, томаты, зелень разная) в 3 раза, за исключением зелени в 2020 году - 48 %.

      Полностью обеспечить потребность населения города Астаны в продукции животноводства (мясо всех видов, молоко, сыр сычужный, масло сливочное, сметана, творог) только сельскими районами агломерации невозможно, в связи с этим предполагается позитивное и поступательное развитие продовольственного пояса города Астаны, в который входят все районы Акмолинской области и четыре района Карагандинской области. По птицеводству наблюдается положительная тенденция и прогнозируется достижение в будущем удовлетворения потребности населения в продуктах этой отрасли в полной мере 100 % и выше.

      План мероприятий по развитию сельских районов Астанинской агломерации (Развитие агропромышленного комплекса):

      1) диверсификация отраслей сельского хозяйства на территории агломерации;

      2) приведение структуры посевных площадей в соответствие с рекомендуемой схемой специализации по оптимальному использованию сельскохозяйственных угодий для производства конкретных видов сельскохозяйственной продукции, утвержденной приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 23 мая 2014 года № 1-1/277, в том числе:

      доведение удельного веса посевных площадей в хозяйствах сельских районов агломерации: зерновые и зернобобовые - не более 70 %, масличных - 5-7 %, кормовых - 12 %, картофеля и овощей - 2-3 %, паров - 10 %;

      3)-интенсивное развитие отраслей агропромышленного комплекса с использованием инновационных технологий и модернизация технической базы отраслей аграрного сектора экономики;

      4) использование интенсивных технологий по выращиванию картофеля на площади не менее 14000 гектар, овощей на площади не менее 6000 гектар;

      5) меры по строительству сети теплиц, современных овощехранилищ, разработка ТЭО на строительство:

      теплиц в поселке Аршалы - 1;

      овошехранилищ - поселок Аршалы - 1;

      теплиц в селе Степное - 1, аул Бозайгыр - 1;

      овощехранилищ в селе Степное - 1;

      аул Кабанбай батыра - 1;

      теплиц в городе Акколь - 1;

      6) использование потенциала развития отраслей животноводства путем создания высокотехнологичных ферм по выращиванию и откорму КРС, мини-МТФ, специализированных откормочных площадок, пунктов приема молока на основе укрепления кормовой базы хозяйствующих субъектов сельских районов агломерации;

      7) увеличение поголовья высокопродуктивного скота сельскохозяйственных животных в общественном стаде, в том числе по видам скота: КРС до 52320 голов, в том числе коров до 26107 голов, лошадей до 26550 голов, овец до 58300 голов;

      8) доведение площади пашни, занятой под кормовыми культурами, до 117000 гектар;

      9) разработка ТЭО строительства в сельских районах агломерации:

      МТФ - не менее 38,

      откормплощадок - не менее 40,

      молокосборных пунктов - не менее 70,

      10) создание сети убойных площадок, современных скотных рынков;

      11) разработка ТЭО строительства в сельских районах агломерации убойных пунктов не менее 6;

      12) принятие мер по поддержке предприятий, использующих инновационные технологии, привлекающих высококвалифицированный персонал.

Создание индустриальных зон

      Индустриальная зона "Тонкерис" (аульный округ Бозайгыр Шортандинского района)

      Вследствие переноса производств из больших городов и их специализации на секторе услуг складывается новая система пространственной концентрации данных сфер. По данным специалистов Всемирного Банка необходимо формирование двух типов городов - диверсифицированных и специализированных. Агломерации, как правило, состоят из нескольких крупных диверсифицированных центров и множества более мелких специализированных городов.

      Ключевыми направлениями развития промышленности индустриальной зоны станции Тонкерис станут:

      1) транспортное машиностроение;

      2) сельскохозяйственное машиностроение.

Планируемые инвестиционные проекты индустриальной зоны "Тонкерис"

      Таблица 26

№ п/п

Наименование проекта

Инвестиции, млн. тенге

Объем производства

Численность работников

Единица измерения

Производственная мощность

1.

Завод по производству спецтехники

12500

единиц

100

450

2.

Запуск производства оборудования по защите растений

800

единиц

200

320

3.

Завод по производству почвообрабатывающей техники (посевные комплексы, культиваторы, бороны и прочее)

2200

изд.

500

180

4.

Развитие производства и продажи запасных частей к тракторам и комбайнам

680

млн. тенге

120

150

5.

Завод по выпуску алюминиевых профилей

6600

млн. тенге

1150

180

6.

Производство готовых изделий из алюминия (кабин пассажирских вагонов)

850

млн. тенге

200

200

7.

Создание комплекса для серийного производства механической части электровозов

6050

млн. тенге

980

200

8.

Завод по производству железнодорожных осей и формированию колесных пар

10175

млн. тенге

102

120

9.

Проект по производству коронарных стентов

13500

тыс. шт.

30

85

10.

Завод по производству полимерных гидроизоляционных материлов

1600

кв. м

20000000

70

11.

Завод по производству обоев

570

кв. м

15000000

35

12.

Завод по производству ламината

950

кв. м

2000000

37

13.

Завод по производству поливинилхлоридной пленки

750

кв. м

1500000

42

14.

Завод железобетонных изделий

150

куб. м

65000

40

15.

Цех по производству изделий из дерева

220

куб. м.

40000

30

      Индустриальная зона "Аршалы" (поселок Аршалы Аршалынского района)

      Явным преимуществом поселка Аршалы является местоположение на оси развития автомагистрали Астана-Темиртау-Караганды. Наличие связей между сложившимися крупными промышленными городами Казахстана обусловливает также промышленную специализацию города.

      Текущую специализацию труда экономически активного населения в нем определяют две профилирующие отрасли, а именно, агропромышленный комплекс и производство строительных материалов. В настоящее время практически вся промышленность поселка Аршалы имеет целевую ориентированность на потребности агломерационного ядра. Градообразующими предприятиями являются АО "КазШпал", ТОО "Аркада Индастри", ТОО "Нефрит Голд". Основной проблемой является поиск рынков сбыта производимой продукции. Долгосрочных договоров на поставку продукции (кроме АО "Казшпал") у предприятий промышленности нет.

      Помимо традиционной специализации (агропромышленность, производство строительных материалов) промышленность города планируется развивать за счет создания индустриальной зоны высоких технологий. Это необходимо для того, чтобы обеспечить высокотехнологичное наукоемкое производство конкурентоспособной продукции.

      Наиболее приоритетными отраслями промышленности для индустриальной зоны "Аршалы" являются:

      1) энергетическое машиностроение;

      2) металлообработка (литейное производство).

      Энергетическое машиностроение. В целях повышения надежности электроснабжения Восточно-Казахстанской и Алматинской областей, усиления транзита в направлении "Север-Юг" будет реализован проект "Строительство транзита 500 кВ Север-Восток-Юг". Данный проект будет осуществляться в два этапа. Первый этап по направлению "Экибастуз-Семей-Усть-Каменогорск", второй этап по направлению "Семей-Актогай-Талдыкорган-Алматы". С вводом данного проекта пропускная способность линий, объем передаваемой электроэнергии между севером и югом Казахстана достигнет 2100 МВт, то есть 14 млрд кВт.ч.

      План развития возобновляемых источников энергии в Казахстане до 2020 года включает создание 13 ветроэлектростанций и 4-х солнечных электростанций. Строительство новых энергообъектов возможно только после проведения соответствующей компенсационной программы энергосбережения, а также использования энергоустановок с возобновляемыми источниками энергии.

      Металлообработка. Повышение качества промышленной продукции в значительной степени зависит от качества продукции промежуточных звеньев, в частности, литейного производства, ведущей заготовительной базы машиностроения. В настоящее время литые детали составляют в среднем 65 % общей массы машин и оборудования, поэтому их надежность, долговечность и прочность непосредственно влияют на качество готового продукта.

      Потенциал литейного машиностроения определяется перспективными сегментами:

      1) сельскохозяйственная техника;

      2) железнодорожный транспорт;

      3) транспортные средства и техника;

      4) двигатели и силовые установки;

      5) ветросиловые установки;

      6) станкостроение;

      7) компрессоры и насосы.

      К 2030 году на территории индустриального парка планируется реализовать порядка 17 инвестиционных проектов с общим объемом инвестиций 29 802,8 млн. тенге (таблица 27).

      При реализации данных проектов будут созданы 1700 новых рабочих мест, что в 2,2 раза больше текущей численности занятости в промышленности района.

Планируемые инвестиционные проекты индустриальной зоны "Аршалы"

      Таблица 27

№ п/п

Наименование проекта

Инвестиции, млн. тенге

Объем производства

Численность работников

Единица измерения

Производственная мощность

1.

Высокотехнологичный литейный завод

5250

тонн

7000

150

2.

Комбинат художественного литья

3600

тонн

1500

120

3.

Запуск производства конструкционной стали

8000

тыс. тонн

50

180

4.

Завод по производству высоковольтной изоляции, кабельно-проводниковой продукции

6050

тонн

6000

200

5.

Создание производства асинхронных электродвигателей

180

млн. тенге

325,5

250

6.

Завод по производству метизной продукции

1200

тонн

5500

50

7.

Завод по производству электротехнической продукции

300

единиц

300

120

8.

Организация производства электродов для сварки углеродистых и низколегированных сталей

285

шт.

4500

45

9.

Строительство завода по производству мельничного оборудования

555

единиц

500

150

10.

Производство крафт-тары

24

млн. шт.

3

25

11.

Бетонный завод

350

куб.м

200000

30

12.

Завод по выпуску керамического кирпича

910

тыс. шт.

10000

80

13.

Завод по производству композитной арматуры

470

тонн

250000

80

14.

Завод по производству металлического профиля

830

кв.м

2000000

40

15.

Завод по производству стекломагниевого листа

250

кв.м

800000

20

16.

Завод по производству домостроительных панелей

1400

куб.м

140160

85

17.

Молокоперерабатывающий завод

148,8

тонн

30000

75

      Индустриальная зона "Жайнак" (Максимовский сельский округ Целиноградского района)

      Промышленный район вблизи станции Жайнак обладает благоприятными условиями для создания индустриальной зоны:

      1) ближайшие населенные пункты в русле расселения Талапкер-Астраханка обладают избыточными трудовыми ресурсами ввиду отсутствия промышленных производств;

      2) имеется железнодорожная ветка до города Астаны;

      3) в селе Фарфоровом имеется действующая электроподстанция;

      4) выделен земельный участок 100 гектар промышленного назначения.

      Местоположение индустриальной зоны обусловливает следующую специализацию индустриальной зоны:

      1) химическая промышленность;

      2) переработка техногенных отходов и твердых бытовых отходов (далее - ТБО).

      Химическая отрасль. Как было сказано выше, определены 2 приоритетных сегмента в химической промышленности:

      1) производство на основе продукции нефтехимии;

      2) производство продуктов малой химии.

      В сентябре 2009 года ТОО "Компания Нефтехим LTD" в городе Павлодаре было введено в строй первое производство метилтретбутилового эфира (далее - МТБЭ), а также пропилена и полипропилена. Суммарная ежегодная мощность завода 90 % продукции, которого сегодня идет на экспорт, составила 20 тысяч тонн МТБЭ, 35 тысяч тонн пропилена и 30 тысяч тонн полипропилена.

      Планируется ввод в эксплуатацию интегрированного газохимического комплекса (фаза 1) по производству базовой нефтехимической продукции - полипропилена (500 тысяч тонн полипропилена в год) на территории специальной экономической зоны (далее - СЭЗ) "Атырау" в 2016 году, стоимость 2,3 млрд. долларов США.

      Для производства готовой продукции из полипропилена существует пять основных методов переработки:

      1) экструзия (пленки, листы, трубы, нити и волокна);

      2) литье под давлением (тара, медицинские изделия, автокомплектующие и аккумуляторные батареи, фитинги);

      3) выдув (пленки, емкости);

      4) ротоформование (емкости, крупные пластиковые изделия);

      5) вспенивание (изоляционные материалы).

      Переработка техногенных отходов и ТБО

      Согласно Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике", утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577, на сегодняшний день совершенствование сферы управления ТБО обозначено одним из основных направлений, где доля переработки ТБО по республике должна достичь 40 % к 2030 году. В 2014 году доля переработки ТБО составила 7,9 %.

      С конца 2012 года в городе Астане запущен в эксплуатацию мусороперерабатывающий комплекс ТОО "Алтын-ТЕТ", производственной мощностью до 300 тысяч тонн переработки ТБО в год (700-750 тонн в сутки), глубина переработки отходов составляет всего 7 %, остальные 93 % в брикетированном виде завозятся на полигон для захоронения. Данный комплекс осуществляет сортировку и переработку ТБО. Ввод в промышленную эксплуатацию обеспечил создание 320 рабочих мест.

      Однако проблема переработки ТБО остается актуальной, поскольку для всех близлежащих территорий агломерационной зоны характерна проблема несанкционированных свалок ТБО.

      К 2030 году на территории индустриального парка планируется реализовать порядка 19 инвестиционных проектов с общим объемом инвестиций 19 680,1 млн. тенге (таблица 28).

      При реализации данных проектов будут созданы 1405 новых рабочих мест, что в 13,2 раза больше текущей численности занятости в промышленности района.

Планируемые инвестиционные проекты индустриальной зоны "Жайнак"

      Таблица 28

№ п/п

Наименование проекта

Инвестиции, млн. тенге

Объем производства

Численность работников

Единица измерения

Производственная мощность

1.

Выпуск товаров бытовой химии

710

тонн

7000

70

2.

Завод по производству пластмассовых изделий методом ротоформирования

500

тонн

2000

70

3.

Завод по производству пластмассовой тары

450

тонн

2500

35

4.

Экструзионные линии по производству пластмассовых изделий

600

тонн

3000

50

5.

Строительство мусороперерабатывающего завода

7500

тонн

200 000

150

6.

Организация производства по крупноузловой сборке мобильных бетонных заводов "CemenTech"

1942,5

единиц

50

50

7.

Производство гибкой упаковки для пищевых и непищевых продуктов

350

тонн

180

80

8.

Лакокрасочный завод

265

тонн

2500

200

9.

Бетонный завод

350

куб.м

200000

30

10.

Завод по производству керамического кирпича

910

тыс. шт.

10000

80

11.

Завод по производству гипсокартона

600

кв.м

5000000

45

12.

Завод по производству линолеума

1200

кв.м

5000000

75

13.

Завод по производству керамической плитки

600

кв.м

5000000

60

14.

Мясоперерабатывающий завод

130,2

тонн

55000

50

15.

Производство одноразовых материалов медицинского назначения, спецодежда, постели

60

изделий в месяц

15000

40

16.

Производство перевязочных материалов и медицинской ваты

100

кг

1000

80

17.

Производство биоразлагаемых хирургических шовных материалов (нити)

1112,4

кг в год

100

60

18.

Производство катетеров

1800

штук в месяц

50000

120

19.

Производство систем переливания крови

500

кг/час

280-500

60

      Развитие мультимодального индустриально-логистического центра

      Мультимодальный индустриально-логистический центр предлагается разместить в районе села Жалтырколь Аршалынского района ввиду оптимальных геоэкономических и экологических условий. Градообразующей основой индустриально-логистического центра выступят аэропорт международного класса, сухопутный грузовой терминал и пассажирский терминал (таблица 29).

Градообразующая основа логистического комплекса




Таблица 29

№ п/п

Наименование проекта

Объем производства

Численность работников

Единица измерения

Объем

1.

Аэропорт международного класса



1000

2.

Сухопутный грузовой терминал

тыс. тонн


300

3.

Пассажирский терминал



300

4.

Зерновой терминал

тыс. тонн

1000

400

5.

Хранилище мяса

тонн

350

40

6.

Нефтебаза

куб. м

20000

35

7.

Овощехранилище

тонн

6000

20

8.

Рынок потребительских товаров и продуктов питания

тыс. кв.м

60

4000

9.

Рынок автозапчастей

тыс. кв.м

20

800

10.

Авторынок

тыс. кв.м

60

150

11.

АЗС/СТО



500

12.

Представительства автопроизводителей



200

13.

Транспортные компании



300

14.

Экспедиторские компании



400

15.

Торговые предприятия



500

16.

Гостиничные комплексы



70

17.

Общепит



250

18.

Развлекательный комплекс



300

19.

Животноводческая ферма

тонн

50000

250

20.

Тепличный комплекс

тонн

8500

200

21.

Птицефабрика

тонн

20000

200

22.

Мукомольный комплекс

тонн

200000

1000

23.

Мясокомбинат

тонн

50000

170

24.

Фабрика по производству мороженого

тонн

24000

130

25.

Фабрика по производству замороженных овощей

тонн

12000

120

26.

Кондитерская фабрика

тонн

15000

200

27.

Завод по производству пива

литров

15 000 000,0

400

28.

Швейная фабрика



200

29.

Производство железобетонных изделий 2 типа

куб.м

24000

30

30.

Производство бетона 2 типа

куб.м

200000

30

31.

Производство изделий из дерева 2 типа

куб.м

7000

10

32.

Производство строительных блоков 2 типа

куб.м

18000

18

33.

Производство сэндвич-панелей 2 типа

кв.м

40000

20

34.

Производство пластиковых окон 2 типа

кв.м

10000

18

35.

Производство облицовочных материалов 2 типа

кв.м

10000

7

      В индустриально-логистическом центре предлагается создание оптово-розничного продовольственного и вещевого рынка, рынка автомобилей и автозапчастей, рынка хозяйственных товаров и строительных материалов. Кроме того, в плане детальной планировки нового города следует предусмотреть территории для размещения торгово-развлекательных центров, выставочных залов и торгово-сервисных центров для автодилеров, предприятий, оказывающих сопутствующие услуги. В сфере торговли будет занято до 6000 человек (28,6 % от всего занятого населения). Объем инвестиций в данную сферу на начальном этапе составит порядка 8 млрд. тенге.

      Развитие переработки сельскохозяйственной продукции

      Основными направлениями развития производительных сил в области переработки сельскохозяйственной продукции являются:

      1) глубокая переработка мяса;

      2) глубокая переработка молока;

      3) повышение количества переделов переработки пшеницы;

      4) развитие овощеводства (переработка), производство плодово-ягодной продукции.

      Размещение производительных сил в области переработки сельскохозяйственной продукции в агломерационной зоне должно учитывать ряд факторов:

      1) наличие достаточной рабочей силы в населенном пункте;

      2) близость сырья;

      3) наличие транспортно-логической инфраструктуры;

      4) возможность подключения электричества, водоснабжения и водоотведения.

      Учитывая данные факторы, размещение производительных сил в области переработки сельскохозяйственной продукции предполагается производить в рамках русел расселения с учетом влияния малых городов-контрмагнитов.

      Размещение производительных сил по переработке и заготовке мяса

      Для развития переработки мяса предполагается 4 цеха разной мощности. Для снижения дефицита в мясопродуктах собственного производства планируется организация производства 3 заводов по переработке мяса КРС, свиней, лошадей, овец и 1 завода по переработке мяса птицы (таблица 30).

Размещение предприятий по переработке мяса в разрезе русел расселения населения

      Таблица 30

Наименование населенного пункта

Объем производства

Численность работников, чел

Единица измерения

Объем

Русло "Астана - Осакаровка"

село Волгодоновка

Цех по переработке мяса

тонн

1700

10

Русло "Астана - Акколь"

Шортанды

Цех по переработке мяса

тонн

3000

15

Аккольский район

село Урюпинка

Цех по переработке мяса птицы

тонн

1700

10

Русло "Астана-Атбасар"

село Новоишимка

Цех по переработке мяса

тонн

1000

7

      Размещение производительных сил по переработке и заготовке молока

      В настоящее время обеспеченность продуктами переработки молока города Астаны недостаточна для покрытия нужд населения столицы. Для покрытия потребности населения агломерации в молочных продуктах необходимо доведение загруженности имеющихся производственных мощностей до 75-80 %.

      При этом согласно прогнозам роста численности населения агломерационной зоны и ядра потребуется организация дополнительных производств. Для покрытия потребности в молоке и молочной продукции в ядре агломерации и агломерационной зоне предлагается организация 6 заводов различной мощности и степени переделов. Предполагается размещение 1 крупного завода мощностью 60000 тонн готовой продукции в индустриальной зоне "Аршалы".

      Исходя из прогноза производства молока на территории агломерационной зоны, размещение данных производственных мощностей планируется в рамках русел расселения населения (таблица 31).

Размещение предприятий по переработке молока

      Таблица 31

Наименование населенного пункта

Объем производства

Численность работников, чел.

Единица измерения

Объем

Русло "Астана-Осакаровка"

аул Жибек-жолы

тонн

35000

20

село Михайловка

тонн

35000

20

Русло "Астана-Акколь"

Шортанды

тонн

30000

15

село Новокубанка

тонн

25000

10

Русло "Астана-Коргалжын"

Акмол

тонн

35000

20

Русло "Астана-Павлодар"

Софиевка

тонн

35000

20

Индустриальная зона

Аршалы

тонн

60000

25

      Для полноценного обеспечения молокоперерабатывающих производств необходима организация сбора и первичной переработки молока в населенных пунктах. Сегодня отмечается нехватка сырья, что компенсируется импортом полуфабрикатов из стран ближнего зарубежья. Это негативным образом сказывается на конечной стоимости молочной продукции - цена становится неконкурентной по сравнению с прочими поставщиками.

      Размещение производительных сил по переработке пшеницы и производство готовой мучной продукции и кондитерских изделий

      В отношении производства хлебобулочных изделий в настоящее время отмечается почти полное обеспечение внутренним производством потребностей жителей города Астаны и пригородных территорий. Производство муки отечественными производителями полностью покрывает потребности населения.

      Тем не менее, в некоторых населенных пунктах отмечается нехватка производства кондитерских изделий, ряда наименований хлебобулочной продукции. Для внутренней обеспеченности хлебобулочной продукцией и мукой требуются повышение степени использования имеющихся производственных мощностей и организация ряда новых (таблица 32). Для покрытия потребности города Астаны в муке и хлебобулочных изделиях планируется организация крупного завода в индустриальной зоне "Аршалы" мощностью 35000 тонн готовой продукции.

      В городе Астане необходимо размещение крупного производства хлебобулочных, макаронных изделий, муки мощностью 60000 тонн готовой продукции в год.

Размещение предприятий по переработке пшеницы, производству хлебобулочных и кондитерских изделий

      Таблица 32

Наименование населенного пункта

Объем производства

Численность работников, чел.

Единица измерения

Объем

Русло "Астана-Осакаровка"

Жибек-жолы

тонн

35000

40

Русло "Астана-Акколь"

Раевка

тонн

5000

7

Русло "Астана-Коргалжын"

Акмол

тонн

5000

7

Русло "Астана-Павлодар"

Софиевка

тонн

5000

7

Индустриальная зона

Аршалы

тонн

35000

40

Астана

тонн

60000

50

      Размещение производительных сил по выращиванию и переработке плодоовощной и ягодной продукции

      Для развития степени переработки сельскохозяйственной продукции и диверсификации производства в агломерационной зоне важным направлением организации новых производственных мощностей являются выращивание и первичная переработка овощей, а также плодово-ягодной продукции. Организация такого рода производств даст возможность повысить степень обеспеченности населения города Астаны и агломерационной зоны свежей плодоовощной продукцией.

      Для организации круглогодичного выращивания плодоовощной продукции требуется создание тепличных хозяйств (таблица 33).

Тепличные хозяйства

      Таблица 33

Наименование населенного пункта

Объем производства

Численность работников, чел.

Единица измерения

Объем

Русло "Астана-Осакаровка"

Михаиловка

тонн

15

25

Арсанай

тонн

15

25

Русло "Астана-Ерейментау"

Сараба

тонн

15

25

Русло "Астана-Павлодар"

Приречное

тонн

15

25

Русло "Астана-Акколь"

Раевка

тонн

15

25

Петровка

тонн

15

25

Русло "Астана-Коргалжын"

Оразак

тонн

15

25

Маншук

тонн

15

25

      Для выращивания ягодной плодовой продукции необходима организация посадочных площадей и производственных мощностей по первичной переработке ягод. Наиболее перспективным районом для организации такого рода производств, является аул имени Рахимжана Кошкарбаева. Здесь имеются территории, пригодные для выращивания ягодной плодовой продукции, вода. Объем производства готовой продукции может достигать 60 тонн в год, число занятых на данном производстве - 15 человек.

      Инфраструктурное обеспечение проектов по переработке сельскохозяйственной продукции

      Согласно направлениям русел расселения населения агломерационной зоны создание дополнительных производственных мощностей опирается на численность проживающих в населенных пунктах жителей в настоящее время и прогноз увеличения данного значения, наличие существующих предприятий, прогноз степени интенсивности использования земельных ресурсов, что прямым образом скажется на обеспеченности предприятий по переработке сельскохозяйственной продукции сырьем.

      Развитие производственных мощностей по переработке сельскохозяйственной продукции потребует создания дополнительного инфраструктурного обеспечения, призванного обеспечить энерго- и водоснабжение. Для реализации данных проектов потребуется вложение инвестиций. Ниже представлены таблицы предварительного расчета объема инвестиций, потребностей в электроэнергии (количество электроэнергии в год) и воде.

      Переработка мяса, производство мясной продукции

      В рамках развития переработки мяса планируется организация мясоперерабатывающих предприятий (цехов).

      Направление "Астана-Осакаровка"

      В данном направлении планируется организация мясоперерабатывающего цеха мощностью 1700 тонн продукции в год (таблица 34).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 34

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, кВт.ч

Водоснабжение, м3

Численность работников, человек

Мясоперерабатывающий завод

87,3

2

120000

100000

10

      Направление "Астана-Акколь"

      По данному руслу расселения планируется создание цеха по переработке мяса мощностью 3000 тонн готовой продукции в год (таблица 35).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 35

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, кВт.ч

Водоснабжение, м3

Численность работников, человек

Мясоперерабатывающий цех

130,1

1

280000

200000

10

      Аккольский район

      В селе Урюпинка планируется организация цеха по переработке мяса мощностью 1700 тонн готовой продукции в год (таблица 36).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 36

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, кВт.ч

Водоснабжение, м3

Численность работников, человек

Мясоперерабатывающий цех

87,3

2

120000

100000

10

      Направление "Астана-Астраханка"

      В данном направлении планируется организация мясоперерабатывающего цеха мощностью 1000 тонн продукции в год (таблица 37).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 37

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, кВт.ч

Водоснабжение, м3

Численность работников, человек

Мясоперерабатывающий завод

75,5

2

100,0

80000

7

      Для организации производственных мощностей по заготовке и переработке мяса на территории агломерационной зоны потребуются 380,2 млн. тенге инвестиций, 7 гектар площадей, 620,0 мВт электроэнергии в год, 480,0 тысяч м3 воды в год. Общая численность занятых на новых производствах составит 37 человек.

      Переработка молока, производство молочной продукции

      В рамках создания производственных мощностей по переработке молока планируется создание крупных, средних и малых молокозаводов, а также заготовительных центров молока. Рассмотрим инфраструктурное обеспечение в разрезе русел расселения населения.

      Направление "Астана-Осакаровка"

      Данное направление расселения населения станет одним из наиболее густонаселенных. Здесь важное значение будет оказывать и Карагандинская область. Развитие производственных мощностей по переработке молока в Аршалынском районе имеет важное значение. Планируется организация 2-х заводов по переработке молока (таблица 38).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 38

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, мВт

Водоснабжение, тыс. м3

Численность работников, человек

Молокоперерабатывающий завод

148,8

1

336,0

294,0

20

148,8

1

336,0

294,0

20

      Направление "Астана-Акколь"

      По данному руслу расселения планируется создание 2-х заводов по переработке молока (таблица 39).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 39

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, мВт

Водоснабжение, тыс. м3

Численность работников, человек

Молокоперерабатывающие заводы

150,2

1

300,0

250,0

15

130,1

1

280,0

200,0

10

      Направление "Астана-Коргалжын"

      По данному руслу расселения планируется создание 1-го завода по переработке молока мощностью 35000 тонн готовой продукции в год (таблица 40).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 40

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, мВт

Водоснабжение, тыс. м3

Численность работников, человек

Молокоперерабатывающие заводы

148,8

1

336,0

294,0

20

      Направление "Астана-Павлодар"

      В данном направлении планируется организация 1-го молокоперерабатывающего завода мощностью 35000 тонн продукции в год (таблица 41).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 41

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, мВт

Водоснабжение, тыс. м3

Численность работников, человек

Молокоперерабатывающий завод

148,8

1

336,0

294,0

20

      В индустриальной зоне "Аршалы" планируется организация молокоперерабатывающего завода мощностью 60 тысяч тонн готовой продукции в год (таблица 42).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение

      Таблица 42

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, мВт

Водоснабжение тыс. м3

Численность работников, человек

Молокоперерабатывающий завод

220,1

2

4200,0

360,0

25

      Для организации молокоперерабатывающих мощностей в агломерационной зоне потребуются инвестиции в объеме 1095,6 млн. тенге, 8 гектар площадей, 6124 мВт электроэнергии в год, 1986 тысяч кубических метров воды в год. Общая численность занятых на новых производствах составит 130 человек.

      Производство хлебобулочных изделий

      В настоящее время потребности рынка в хлебобулочных изделиях почти полностью покрываются внутренним производством. Аналогичная ситуация отмечается и в производстве муки.

      Тем не менее, в ряде населенных пунктов отмечается нехватка собственного производства хлебобулочных изделий. В целом для бесперебойного обеспечения местного населения и населения города Астаны качественной продукцией требуется организация ряда производств (таблица 43).

Инвестиционное и инфраструктурное обеспечение (хлебозаводы)

      Таблица 43

Объем инвестиций, млн. тенге

Площадь, гектар

Электроэнергия, мВт

Водоснабжение, тыс. м3

Численность работников, человек

Астана-Осакаровка

70,2

2,5

220,5

85,0

40

Астана-Акколь

15

1

120,0

50,0

7

Астана-Коргалжын

15

1

120,0

50,0

7

Астана-Павлодар

15

1

120,0

50,0

7

      Общий объем инвестиций для организации производства хлебобулочных и кондитерских изделий составит 115,2 млн. тенге, площадь производственных площадей - 5,5 гектар, потребление электроэнергии - 580,5 мВт в год, объем водоснабжения - 235 тысяч м3 в год, новых рабочих мест - 61 единица.

      Тепличные комплексы для выращивания овощей

      С ростом численности населения агломерационной зоны и ядра, потребность в свежих овощах будет увеличиваться. Сегодня в пределах пригородной зоны города Астаны реализуются проекты по организации тепличных хозяйств. Следует отметить, что производственных мощностей недостаточно для покрытия потребности населения в овощах. Требуется организация новых комплексов по круглогодичному выращиванию овощей.

      В целом планируется организация 8 тепличных комплексов общей мощностью 120 тонн продукции. Для этого потребуются 305,6 млн. тенге инвестиций, 8 гектар площадей, 960,0 мВт электроэнергии в год, 1120,0 м3 воды в год. Будет создано 200 новых рабочих мест.

      Размещение производительных сил строительной индустрии

      Производство строительных материалов в Астанинской агломерации ориентировано преимущественно на внутренний рынок. Предпосылками для возникновения предприятий строительной индустрии в агломерационной зоне выступили объемный рынок сбыта продукции, наличие запасов общераспространенных полезных ископаемых, поставки импортных и отечественных полуфабрикатов для производства готовой продукции.

      На сегодняшний день в агломерационной зоне наиболее развитыми подотраслями строительной индустрии являются: добыча песка и строительного камня, производство железобетонных изделий, кирпича, металлопластиковых окон (таблица 44).

Производство основных строительных материалов в агломерационной зоне города Астаны

      Таблица 44

№ п/п

Наименование строительных материалов

Единица измерения

Объем выпуска

Загруженность мощностей, %

1.

Бетон товарный

куб.м

1608120

65

2.

Строительные растворы

куб.м

44 499

35

3.

Песок строительный

куб.м

1230300

10,5

4.

Щебень

куб.м

2906500

33,3

5.

Трубы пластиковые

м

136421,6

17,8

6.

Кирпич

шт.

27743883

30,1

7.

Железобетонные изделия

куб.м

391402,4

6,6

8.

Отделочный камень

куб.м

837,8

30,9

9.

Сэндвич-панели

кв.м

3739

35

10.

Металлоконструкции

т

24255

7,2

11.

Лаки, краски, полимеры

т

720

100

12.

Пенополистирол

куб.м

1188000

100

13.

Окна, двери, рамы

кв.м

36600

14,5

14.

Лесо-, пиломатериалы

куб.м

1600

100

      Необходимо отметить, что большинство предприятий строительной индустрии в настоящее время работает не на полную мощность. Предприятия добывающей отрасли загружены менее, чем на треть, что связано с наличием множества предприятий, добывающих и поставляющих на рынок щебень, песок, балласт, шлак и другие сыпучие материалы. В то время как предприятия, производящие продукцию более высокого передела, сталкиваются с конкуренцией со стороны импортных и отечественных производителей.

      В настоящее время имеющиеся на территории заводы по переработке и обогащению общераспространенных полезных ископаемых способны полностью покрыть спрос на производимую продукцию, при этом загрузка производственных мощностей большинства из них составляет не более 20-25 %.

      Разработку новых месторождений необходимо рассматривать при планировании проектов, реализация которых связана с производством новых видов строительных материалов.

      Можно выделить следующие основные направления по реализации потенциала отрасли производства строительных материалов Астанинской агломерации:

      1) разработка и более полное освоение месторождений общераспространенных полезных ископаемых;

      2) импортозамещение на основе использования отечественного сырья и зарубежных полуфабрикатов;

      3) увеличение доли строительных материалов с высокой добавленной стоимостью в общем объеме производства.

      В целом в отрасли производства строительных материалов Астанинской агломерации насчитывается 30 проектов (таблица 45). Согласно опросу экспертов, общее количество проектов, которые могут быть реализованы на территории индустриальной зоны в несколько раз больше, чем зафиксировано местными отделами предпринимательства. При этом ряд проектов не может быть реализован по причине отсутствия свободных земельных ресурсов или индустриальных зон.

Перечень проектов, включенных в карту индустриализации сельских районов Астанинской агломерации

      Таблица 45

№ п/п

Наименование проекта

Инициатор проекта

Место реализации, сельский населенный пункт

1.

Строительство фабрики по переработке строительного камня

ТОО "Астана Элит Тас"

Аршалы

2.

Строительство фабрики по переработке строительного камня

ТОО "Неруд центр Есил"

Аршалы

3.

Строительство фабрики по переработке строительного камня

ТОО "Лидер Ston"

Аршалы

4.

Строительство фабрики по переработке строительного камня

ТОО "Есил каратас"

Аршалы

5.

Строительство завода по выпуску щебня

ТОО "Тулпар НС"

Аршалы

6.

Производство керамического кирпича

СП "Аршалынский кирпичный завод"

42-разъезд

7.

Производство газоблоков всех размеров, пескоблоков, декоративного камня

ТОО "Грин блок"

Жибек-жолы

8.

Строительство завода по производству конструкционных теплоизоляционных панелей

ТОО "Ормис Строй"

Жибек-жолы

9.

Строительство кирпичного завода

ТОО "Шарбат"

Турген

10.

Строительство фабрики по переработке строительного камня

ТОО "Каменный карьер"

Турген

11.

Строительство производственной базы для изготовления воздуховодов и теплообменников

ТОО "Техносфера НТ"

Бабатай

12.

Производство облицовочных материалов

ТОО "БАТ 12 Астана"

Акмол

13.

Производство газоблоков

ТОО "ЖанаСервис-2007"

Акмол

14.

Производство облицовочного материала

ТОО "Декна-Фортуна"

Караоткель

15.

Производство асфальто-бетонных смесей

ТОО "АБЗ - Дорстрой"

Талапкер

16.

Производство кирпича

ТОО "АИБИ компани"

Софиевка

17.

Производство забутовочного кирпича

ТОО "Бошан"

Кабанбай батыра

18.

Производство заборов

ТОО "Еврозабор"

Кабанбай батыра

19.

Производство асфальто-бетонных смесей

ТОО "Али-Шынгыстау"

Кабанбай батыра

20.

Производство изделий из дерева и пиломатериалов

ТОО "Сапсан"

Шортанды

21.

Производство дверей и ворот

ТОО "Кречет"

Шортанды

22.

Строительство дробильно-сортировочного завода для переработки строительного камня

ТОО "Иман-2030"

Шортанды

23.

Организация производства строительных материалов (пескоблок, газоблок, тротуарная плитка, пиломатериалы и другое)

ИП Карманова

Шортанды

24.

Производство пескоблоков

ТОО "CapitalTradeHouse"

Научный

25.

Производство облицовочных материалов

ТОО "Turan industry"

Тонкерис

26.

Строительство завода по производству сухих строительных смесей

ТОО "ANEX GROUP"

Тонкерис

27.

Строительство завода по производству блоков из неавтоклавного ячеистого газобетона

ИП Молдашев

Бозайгыр

28.

Строительство завода по производству автоклавного газобетона

ТОО "Brick Production Group"

Бозайгыр

29.

Строительство промышленного цеха по производству энергоэффективных стеновых блоков для жилых и офисных помещений

ТОО "Мега Строй 2"

Бозайгыр

      Текущая локализация проектов на территории агломерационной зоны отображает стремление предпринимателей разместить предприятия вблизи к рынку сбыта, однако этому препятствует отсутствие индустриальных зон на территориях, прилегающих к городу Астане. В поселках Караоткел, Косшы, Коянды ограниченность земельных ресурсов не позволяет реализовать крупные проекты по строительству промышленных предприятий. В связи с этим сегодня наблюдается стихийное размещение предприятий, что обусловливает отсутствие возможности подведения к ним необходимой инфраструктуры, а также в ряде случаев приводит к экологическим проблемам.

      Решение данных проблем требует повышенного внимания при проектировании индустриальных зон на территории агломерации.

      Проектные предложения по размещению производительных сил строительной индустрии

      Прогнозирование развития строительной индустрии Астанинской агломерации представляется возможным на основе исследования потенциального спроса на строительные материалы, которое имеет следующую логику:

      1) на основе прогноза численности населения в агломерационной зоне, произведен прогноз роста жилого фонда Астанинской агломерации;

      2) прогноз роста жилого фонда определяет потенциальные объемы жилищного строительства, подкрепленного спросом со стороны населения;

      3) произведен прогноз совокупного объема строительства зданий и сооружений, а также капитального ремонта до 2030 года;

      4) потенциальный объем строительно-можтажных работ позволяет определить необходимое количество основных строительных материалов, средние нормативы использования которых будут рассчитываться на основе 5 единиц проектно-сметной документации (далее - ПСД), содержащих различные технологии строительства;

      5) с учетом имеющихся на территории Астанинской агломерации производственных мощностей определена потребность в новых предприятиях строительной индустрии, а также рассмотрена возможность производства новых строительных материалов на территории Астанинской агломерации.

      В целом по агломерационной зоне к 2030 году ожидается увеличение численности населения до 1,6 млн. человек. При условии равномерного повышения уровня обеспеченности населения жилой площадью до 30 кв.м на человека к 2030 году, жилищный фонд по агломерационной зоне должен вырасти с 18694,1 тысяч квадратных метров до 48591 тысяч квадратных метров.

Прогноз объема строительно-монтажных работ в Астанинской агломерации до 2030 года

      Таблица 46

Территория

2014 год

2015 год

2016 год

2017 год

2018 год

2019 год

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

2026 год

2027 год

2028 год

2029 год

2030 год

беспеченность жильем, м2/человек

город Астана

24,4

24,8

25,2

25,6

26,0

26,4

26,8

27,2

27,7

28,1

28,5

28,9

29,3

29,7

30,1

30,5

31,0

Аршалынский

22,9

23,3

23,8

24,2

24,7

25,1

25,6

26,0

26,5

26,9

27,3

27,8

28,2

28,7

29,1

29,6

31,0

Целиноградский

22,6

23,1

23,5

24,0

24,5

24,9

25,4

25,8

26,3

26,8

27,2

27,7

28,2

28,6

29,1

29,5

31,0

Шортандынский

19,7

20,3

21,0

21,6

22,3

22,9

23,6

24,2

24,9

25,5

26,1

26,8

27,4

28,1

28,7

29,4

31,0

Аккольский (4 окр)

20,6

21,2

21,8

22,4

23,0

23,6

24,2

24,8

25,4

26,0

26,6

27,2

27,8

28,4

29,0

29,6

31,0

Жилищный фонд, тыс.м2

город Астана

20300,0

21506,4

22742,7

24021,9

25143,8

26322,0

27519,8

28696,5

29976,4

31087,5

32298,6

33353,6

34325,4

35293,9

36203,1

37090,8

38113,1

Аршалынский

636,3

660,5

686,1

716,2

748,7

780,7

815,4

857,3

900,0

937,8

985,8

1027,3

1071,7

1126,2

1174,8

1228,8

1324,4

Целиноградский

2315,4

2415,1

2536,5

2665,2

2796,9

2936,3

3063,0

3190,9

3324,0

3464,6

3609,5

3745,3

3892,1

4056,4

4220,6

4401,2

4773,2

Шортандынский

583,6

608,6

636,0

668,7

703,1

739,7

778,1

814,8

853,8

895,5

940,5

983,7

1027,4

1076,6

1127,5

1183,9

1280,4

Аккольский (4 окр)

416,3

431,2

446,4

461,6

477,1

492,7

513,5

529,5

545,8

562,1

578,7

595,3

612,2

629,2

646,4

663,7

696,9

Итого по агломерации

24251,6

25621,8

27047,6

28533,6

29869,6

31271,3

32689,8

34089,0

35599,8

36947,6

38413,1

39705,2

40928,9

42182,3

43372,3

44568,3

46140,5

Объем жилищного строительства, тыс. м2



2015 год

2016 год

2017 год

2018 год

2019 год

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

2024 год

2025 год

2026 год

2027 год

2028 год

2029 год

2030 год

город Астана

1206,4

1236,4

1279,2

1121,9

1178,1

1197,9

1176,6

1279,9

1111,1

1211,2

1055,0

971,8

968,4

909,2

887,7

1206,4

Аршалынский

24,2

25,6

30,1

32,5

32,0

34,7

41,9

42,7

37,8

48,0

41,4

44,5

54,5

48,6

54,0

24,2

Целиноградский

99,6

121,4

128,7

131,7

139,4

126,7

127,9

133,1

140,7

144,9

135,8

146,9

164,3

164,2

180,5

99,6

Шортандынский

25,0

27,4

32,7

34,4

36,6

38,4

36,7

39,0

41,8

44,9

43,2

43,7

49,2

50,9

56,4

25,0

Аккольский (4 окр)

15,0

15,1

15,3

15,4

15,6

20,8

16,0

16,2

16,4

16,5

16,7

16,8

17,0

17,2

17,3

15,0

Итого по агломерации

1370,2

1425,8

1486,0

1336,0

1401,7

1418,5

1399,2

1510,9

1347,8

1465,5

1292,2

1223,7

1253,4

1190,0

1196,0

1370,2

Совокупный объем строительства, тыс. м2

город Астана

1632,3

1672,8

1730,7

1518,0

1594,0

1620,7

1592,0

1731,7

1503,3

1638,7

1427,4

1314,8

1310,3

1230,2

1201,1

1383,2

Аршалынский

52,8

55,8

65,8

71,0

69,8

75,8

91,5

93,1

82,6

104,8

90,5

97,1

118,9

106,1

118,0

208,1

Целиноградский

164,4

200,4

212,4

217,4

230,0

209,1

211,1

219,7

232,2

239,1

224,1

242,4

271,2

271,0

298,0

535,6

Шортандынский

39,3

43,0

51,4

54,0

57,4

60,3

57,5

61,2

65,5

70,5

67,8

68,6

77,2

79,8

88,5

152,0

Аккольский (4 окр)

23,5

23,7

24,0

24,2

24,5

32,7

25,2

25,4

25,7

25,9

26,2

26,4

26,7

26,9

27,2

52,1

Итого по агломерации

1912,3

1995,7

2084,2

1884,6

1975,8

1998,5

1977,3

2131,2

1909,4

2079,0

1836,1

1749,3

1804,2

1714,0

1732,7

2331,0


Совокупный объем строительно-монтажных работ с учетом капитального ремонта зданий и сооружений, тыс. м2

город Астана

1686,2

1728,0

1787,8

1568,1

1646,6

1674,2

1644,5

1788,9

1552,9

1692,8

1474,5

1358,2

1353,5

1270,8

1240,7

1428,8

Аршалынский

54,5

57,7

68,0

73,3

72,1

78,3

94,6

96,2

85,3

108,3

93,5

100,3

122,8

109,6

121,9

215,0

Целиноградский

169,9

207,0

219,4

224,6

237,6

216,0

218,1

226,9

239,9

247,0

231,5

250,4

280,1

279,9

307,8

553,3

Шортандынский

40,6

44,4

53,1

55,8

59,3

62,3

59,4

63,2

67,7

72,8

70,1

70,8

79,7

82,5

91,4

157,0

Аккольский (4 окр)

1975,4

2061,6

2153,0

1946,8

2041,0

2064,5

2042,6

2201,5

1972,4

2147,6

1896,7

1807,1

1863,8

1770,6

1789,9

2407,9

Итого по агломерации

1686,2

1728,0

1787,8

1568,1

1646,6

1674,2

1644,5

1788,9

1552,9

1692,8

1474,5

1358,2

1353,5

1270,8

1240,7

1428,8

      В таблице 46 приведен расчет объемов строительства подкрепленного спросом жилья.

      Совокупный объем строительства рассчитан исходя из среднестатистического соотношения объемов строительства жилых и нежилых зданий.

      Показатель совокупного объема СМР включает в себя капитальный ремонт, условно обозначенный в 3,3 % от общего объема строительства (при среднем 30-летнем сроке службы зданий).

      Прогноз объема СМР позволяет рассчитать ежегодную потребность в строительных материалах.

      Нормативы использования основных видов строительных материалов рассчитаны на 1 кв.м здания, с учетом различных технологий строительства, включающих каркасные здания из монолитного железобетона, металлического каркаса, кирпичные и металлические бескаркасные здания, быстровозводимые здания из строительных панелей.

      В таблице 47 показаны максимальная потребность Астанинской агломерации в основных видах строительных материалов, а также их дефицит с учетом имеющихся производственных мощностей.

      Полная обеспеченность в долгосрочном периоде наблюдается в таких видах строительных материалов, как бетон, железобетонные изделия, щебень, песок, металлоконструкции, пенополистирол, окна и двери, лестничные марши, в то время как остальные строительные материалы производятся в недостаточном объеме либо завозятся из других регионов и стран.

      В связи с этим можно выделить ряд направлений для дальнейшего развития строительной индустрии в Астанинской агломерации:

      1) расширение доли на рынке строительных материалов с высокой добавленной стоимостью;

      2) импортозамещение товаров, пользующихся стабильным спросом на местном рынке;

      3) создание инновационной продукции с использованием новых технологий в строительстве.

      При этом конкурентоспособность отечественной продукции во многом будет зависеть от условий функционирования предприятий: наличия индустриальных зон с необходимой инженерной инфраструктурой, сырьевой базой, инновационной средой, а также механизмами государственной поддержки бизнеса.

Ежегодная потребность Астанинской агломерации в основных видах строительных материалов

  Таблица 47

Наименование строительных материалов

Единица измерения

Максимальная потребность

Производство с учетом полной загрузки

Дефицит

1.

Бетон

м3

959528,18

2474030,77

-1514502,58

2.

Железобетонные изделия

м3

1233493,61

5930339,39

-4696845,79

3.

Кирпич

шт.

144799165,30

192172368,77

-47373203,47

4.

Цемент

тонн

38952,43


38952,43

5.

Арматура

тонн

68400,47


68400,47

6.

Щебень

м3

207746,29

8728228,23

-8520481,94

7.

Песок

м3

103873,15

11717142,86

-11613269,71

8.

Металлоконструкции

тонн

30123,21

336875,00

-306751,79

9.

Дерево, пиломатериалы

м3

202033,27

1600,00

200433,27

10.

Гидроизоляционные, кровельные материалы

кв.м

1389303,33


1389303,33

11.

Пластиковые трубы

м

2986352,94

766413,45

2219939,49

12.

Пенополистирол

м3

410298,93

1188000,00

-777701,07

13.

Теплые полы

кв.м

64920,72


64920,72

14.

Сухие строительные смеси

тонн

9088,90


9088,90

15.

Окна, двери

кв.м

1648986,19

1950000,00

-301013,81

16.

Облицовочный кирпич

шт.

19476214,84

1500000,00

17976214,84

17.

Облицовочный профиль

кв.м

623238,88

100000,00

523238,88

18.

SIP, сэндвич-панели

кв.м

584286,45

10682,86

573603,59

19.

Заборы

кв.м

3375877,24

1000000,00

2375877,24

20.

Лестничные марши

м

324603,58

1000000,00

-675396,42

21.

Котлы отопления

единиц

12984,14


12984,14

22.

Гипсокартон

кв.м

4102989,26


4102989,26

23.

Ламинат

кв.м

389524,30


389524,30

24.

Линолеум

кв.м

908890,03


908890,03

25.

Натяжные потолки

кв.м

519365,73


519365,73

26.

Металлочерепица

кв.м

2019034,27


2019034,27

27.

Обои

кв.м

623914,05


623914,05

28.

Декоративные элементы

кв.м

349221,52

35000,00

314221,52

29.

Плитка, кафель

кв.м

804913,01


804913,01

      С учетом проектирования на территории Астанинской агломерации 3-х индустриальных зон, а также на основе изучения сырьевой базы и экспертного опроса были выявлены проекты, реализация которых в значительной степени позволит реализовать потенциал отрасли производства строительных материалов (таблица 48).

      На сегодняшний день промышленную специализацию имеют прилегающие к городу Астане территории Аршалынского и Шортандынского районов. На данных территориях запланирована реализация ряда проектов, в том числе по строительству предприятий строительной индустрии. Близость расположения к городу Астане, а также наличие железной дороги и энергетического обеспечения являются основными преимуществами указанных территорий.

      Организация индустриальных зон в поселке Аршалы, станциях Тонкерис и Жайнак позволит решить проблему стихийного размещения предприятий, а также исключить такие ограничительные факторы при реализации проектов, как отсутствие свободных земельных участков и необходимой инфраструктуры.

Перспективные проекты для реализации на территории Астанинской агломерации

  Таблица 48

№ п/п

Наименование проектов

Объем инвестиций, млн. тенге

Производственная мощность

Количество рабочих мест

Территория реализации

Единица измерения

Объем

1.

Производство композитной арматуры

470

тонн

250000

55

Аршалы

2.

Производство полимерных гидроизоляционных материалов

1600

кв.м

20000000

70

Тонкерис

3.

Производство маталлического профиля

830

кв.м

4000000

40

Аршалы

4.

Производство обоев

570

кв.м

15000000

35

Тонкерис

5.

Производство гипсокартона

600

кв.м

5000000

45

Жайнак

6.

Производство ламината

950

кв.м

2000000

37

Тонкерис

7.

Производство ПВХ пленки

750

кв.м

1500000

42

Тонкерис

8.

Производство линолеума

1200

кв.м

5000000

75

Жайнак

9.

Производство пиломатериалов

220

м3

40000

30

Тонкерис

10.

Производство пиломатериалов

130

м3

28000

35

Жайнак

11.

Производство сухих строительных смесей

175

тонн

30000

28

Аршалы

12.

Производство стекломагниевого листа

250

кв.м

800000

20

Аршалы

13.

Производство теплоизоляционных материалов

45

м3

75000

10

Тонкерис

14.

Производство домостроительных панелей

1400

м3

188160

85

Аршалы

15.

Производство облицовочного кирпича

910

тыс. шт.

10000

80

Жайнак

16.

Производство керамической плитки

600

кв.м

5000000

60

Жайнак

17.

Производство декоративных изделий

100

тонн

2000

25

Коянды

18.

Производство железобетонных изделий

70

тонн

100000

30

Коянды

19.

Производство железобетонных изделий

150

тонн

250000

40

Тонкерис

      В данных индустриальных зонах целесообразно размещать относительно крупные предприятия, с малой зависимостью от месторождений полезных ископаемых и тяготеющих к рынку сбыта. При этом малые предприятия, создающиеся с целью удовлетворения потребности периферии Астанинской агломерации, могут размещаться на базе источников сырья, либо на территории потребления.

      В индустриальной зоне "Аршалы" будут размещаться промышленные предприятия, полностью или частично использующие местное сырье. На сегодняшний день для данной индустриальной зоны, исходя из выявленного спроса на строительные материалы, можно выделить такие перспективные проекты, как завод по выпуску композитной арматуры, производство металлического профиля на основе сырья АО "АМТ" (город Темиртау), предприятие по выпуску сухих строительных смесей из местного сырья, производство стекломагниевого листа частично из местного сырья, завод по выпуску домостроительных панелей - полностью из местного сырья.

      Индустриальная зона "Тонкерис" будет характеризоваться высокой инфраструктурной обеспеченностью, а также обширной территорией, что позволит размещать наиболее крупные предприятия, производящие продукцию с высокой добавленной стоимостью. В связи с этим наиболее подходящими проектами для данной зоны будут являться следующие: производство полимерных тепло- и гидроизоляционных материалов, строительных материалов для внутренней и наружной отделки зданий, цеха по изготовлению пиломатериалов, а также производство железобетонных изделий для удовлетворения внутренней потребности зоны.

      Размещение предприятий строительной индустрии на базе ресурсов Целиноградского района, возможно в индустриальной зоне станции Жайнак. В качестве потенциальных проектов для данной индустриальной зоны можно обозначить следующие: производство гипсокартона, линолеума на основе отечественного сырья, цех по обработке и распилу изделий из дерева, завод по выпуску облицовочного кирпича и керамической плитки из местного сырья.

      Активная застройка индустриальных зон, а также гражданских объектов в каждом районе повлечет за собой создание малых предприятий, производящих наиболее часто используемые строительные материалы из местного сырья: бетон товарный, растворы строительные, ЖБИ, строительные блоки, теплоизоляционные материалы, облицовочные плитки, заборы, окна и двери из металлического профиля, ворота и двери металлические, прочие металлоконструкции и т.д.

      В таблице 49 показаны проекты, реализация которых возможна на территории агломерационной зоны. Основанием для организации данных производств выступят потенциальный объем спроса на строительные материалы, а также наличие сырья и материалов.

      Организация производства каждого из указанных строительных материалов возможна на основе 3-х типов предприятий: крупные, средние и малые. Размещение крупных и средних предприятий будет производиться в специализированных индустриальных зонах Астанинской агломерации, которые главным образом будут ориентированы на удовлетворение спроса ядра агломерации. В то время как малые предприятия будут работать на местных потребителей и размещаться в различных населенных пунктах, в зависимости от наличия спроса и сырья.

      Реализация вышеуказанных проектов позволит значительно увеличить долю отечественных строительных материалов на рынке Астанинской агломерации и соседних регионов, вывести отрасль производства строительных материалов на качественно новый уровень развития. Размещение новых предприятий строительной индустрии на территории сельских районов Астанинской агломерации и ее периферии позволит создать порядка 1500 новых рабочих мест, что в свою очередь значительно повысит привлекательность данных территорий как для местного населения, так и для иммигрантов.

Типовые проекты в отрасли производства строительных материалов с учетом потребностей Астанинской агломерации

  Таблица 49

№ п/п

Наименование проектов

Инвестиции

Единица измерения

Объем

Количество рабочих мест

Минимально необходимое количество жителей

ЖБИ

1.

Производство ЖБИ, 1 тип

150

м3

65000

40

93 509

2.

Производство ЖБИ, 2 тип

70

м3

24000

30

34 526

3.

Производство ЖБИ, 3 тип

10

м3

1500

7

1 000

Бетон товарный

4.

Производство бетона, 1 тип

700

м3

438000

40

250 000

5.

Производство бетона, 2 тип

350

м3

50000

30

100 000

6.

Производство бетона, 3 тип

30

м3

3500

15

15 000

Кирпич облицовочный

7.

Производство керамического кирпича, 1 тип

910

тыс. шт.

10000

80

607 407

8.

Производство керамического кирпича, 2 тип

130

тыс. шт.

3000

35

182 222

9.

Производство керамического кирпича, 3 тип

27

тыс. шт.

800

10

48 593

Пиломатериалы

10.

Производство изделий из дерева, 1 тип

220

м3

20000

30

117 109

11.

Производство изделий из дерева, 2 тип

25

м3

7000

10

40 988

12.

Производство изделий из дерева, 3 тип

9

м3

2000

5

1 000

Металлоконструкции

13.

Производство металлоконструкций, 1 тип

830

тыс. т

60

40

2 356 322

14.

Производство металлоконструкций, 2 тип

180

тыс. т

15

35

589 080

15.

Производство металлоконструкций, 3 тип

50

тыс. т

5

20

196 360

Строительные блоки

16.

Производство строительных блоков, 1 тип

180

м3

45000

20

43 158

17.

Производство строительных блоков, 2 тип

71

м3

18000

18

17 263

18.

Производство строительных блоков, 3 тип

20

м3

1500

7

1 000

Сэндвич-панели

19.

Производство сэндвич-панелей, 1 тип

75

кв.м

120000

25

242 963

20.

Производство сэндвич-панелей, 2 тип

40

кв.м

40000

20

80 988

21.

Производство сэндвич-панелей, 3 тип

25

кв.м

20000

20

40 494

Элементы для быстровозводимых конструкций

22.

Производство сборных конструкций, 1 тип

55

кв.м

100000

12

202 469

23.

Производство сборных конструкций, 2 тип

35

кв.м

45000

8

91 111

Пластиковые окна и двери

24.

Производство пластиковых окон, 1 тип

100

кв.м

35000

35

80 000

25.

Производство пластиковых окон, 2 тип

30

кв.м

10000

18

14 348

26.

Производство пластиковых окон, 3 тип

15

кв.м

3500

7

5 022

Облицовочные материалы

27.

Производство облицовочных материалов, 1 тип

35

кв.м

35000

20


28.

Производство облицовочных материалов, 2 тип

18

кв.м

10000

7


Заборы, ворота

29.

Производство заборов и ворот, 3 тип

10

кв.м

3000

10

5000

Несъемная опалубка

30.

Производство несъемной опалубки, 2 тип

20

м3

10000

7

30000

      В таблице 50 показано перспективное размещение вышеуказанных проектов в зависимости от потребности населенных пунктов в строительных материалах.

Размещение предприятий строительной индустрии в Астанинской агломерации до 2030 года

  Таблица 50

Сельские округа

Численность населения

ЖБИ

Бетон товарный

Кирпич облицовочный

Лесопиломатериалы

Металлоконструкции

Строительные блоки

Сэндвич-панели

Быстровозводимые конструкции

Облицовочные материалы

Облицовочный кирпич

Заборы, ворота

Производство композитной арматуры

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Жибек Жолы

4933

3





2


1



3


Волгодновский

1040




3


3







Арнасай

1596

3



3


3







Михайловский

1150






3







Ижевский

2145

3



3


3





3


Акбулакский

1088

3



3


3







Берсуатский

778













Аршалы

6643

3

2

1

3

3

3


2



3

1

Анарский

1052




3


3







Тургенский

937













Констаниновский

332













Итого по руслу

21694













Сарабинский

1536

3



3


3







Булаксайский

1286




3


3







Итого по руслу

2822













1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

аульный округ Бозайгыр

3928

1



1


2


1

1




Шортандинская поселковая администрация

5939

2

3


1


3







Дамсинский

4650

3





3





3


Аккольский городской округ

14270

3

3


2


3



2


3


Кенесский

622

3



3


3







Енбекский

902

3



3


3





3


Урюпинский

1357

3



3


3





3


Итого по руслу

14517













Максимовский

5332

3



3


3





3


Родина

2011

3



3


3





3


Тасты

1100













Новоишимский

3598

3



3


3





3


Воздвиженка

2956

3



3


3







Талапкер

11950

3

2


3


3




1

3


Итого по руслу

26947













Шалкарский

304

3












Оразакский

2160




3


3







Акмол

9031

3



3


2



2


3


Караоткельский

12000

3

3


2


3



2


3


Итого по руслу

23495













Приреческий

1293




3


3







Софиевский

3078

3



3


3







Кояндинский

8500

3

3


2


3





3


Итого по руслу

12871













Кабанбай батыра

6351

3

2

3

3


3

3


3


3


Косшынский

24563

2





3







Р.Кошкарбаева

1881




3


3







Итого по руслу

32795













      Продолжение таблицы

Производство полимерных гидроизоляционных материалов

Производство металлического профиля

Производство обоев

Производство гипсокартона

Производство ламината

Производство ПВХ пленки

Производство линолеума

Производство сухих строительных смесей

Производство стекломагниевого листа

Производство теплоизоляционных материалов

Производство домостроительных панелей

Производство керамической плитки

Производство несъемной опалубки

Итого новых рабочих мест

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28














45














14














14














7














14














14
















1






1

1


1



352














14










































474














21














14














35

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

1


1


1

1




3




327














52














24














60














15














40














40














403














21














14




























21














14




1



1





2

2

326














396














7














14














57














69














147














14














21














54














89













2

103














37














14














154

Меры комплексного развития инженерной инфраструктуры

      В целом территория Астанинской агломерации относится к вододефицитной.

      Территория агломерации расположена в бассейнах рек Ишим, Нура, Селеты. Ресурсы поверхностных вод в пределах агломерации оцениваются в средний по водности год в количестве 384,0 тысяч м3/сут. (140,0 млн. м3/год), в маловодные годы 104 тысяч м3/сут. (38,0 млн. м3/год). Разведанные эксплуатационные запасы подземных вод на территории агломерации по состоянию на 2015 год составляют 143,77 тыс. м3/сут. (52,476 млн. м3/год).

      Водоснабжение СНП Астанинской агломерации

      В настоящее время из 127 СНП, входящих в агломерацию, 90 СНП снабжается водой централизованно за счет подземных источников (83 СНП) и поверхностных вод (7 СНП). Остальные 37 СНП не имеют централизованного водоснабжения. 19 СНП (15 %) с централизованной системой водоснабжения из подземных источников имеют утвержденные запасы, остальные 64 СНП снабжаются без утвержденных запасов. Водопользователям, использующим подземные воды без утверждения запасов, необходимо пройти государственную экспертизу. На большей части территории агломерации распространены подземные воды c повышенной минерализацией (1-3 и более грамм солей на 1 литр воды). Отсутствие пресных подземных вод, а также применение солоноватых вод с предварительным доведением качества воды до требуемых норм являются дорогостоящим процессом. Исходя из вышеизложенного, необходимо ориентировать гидрогеологов на поиски подземных вод с качеством воды, соответствующим требованиям санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к водоисточникам, местам водозабора для хозяйственно-питьевых целей, хозяйственно-питьевому водоснабжению и местам культурно-бытового водопользования и безопасности водных объектов".

      Очевидно, что сегодня проблемы снабжения водой питьевого качества стоят достаточно остро для всех населенных пунктов Астанинской агломерации. Низкие уровни доступа в настоящее время к питьевой воде в целом, по региону и отдельным населенным пунктам объясняются плохим техническим состоянием систем водоснабжения.

      Существуют возможные пути решения данных проблем.

      Гарантированными источниками водоснабжения Астанинской агломерации (в том числе город Астана) являются:

      1) Астанинское водохранилище с полезной водоотдачей 184,1 тыс. м3/сут.;

      2) привлечение в качестве источника водоснабжения канала "Иртыш-Караганда" с существующим напорным водоводом d 1400 мм и объемом подачи воды в количестве 172,6 тыс. м3/сут. (63,0 млн. м3/год);

      3) привлечение (при необходимости) дополнительных сооружений по переброске воды из канала "Иртыш-Караганда" в район Астанинской агломерации воды в количестве 2158,0 тыс. м3/сут. (787,7 млн м3/год);

      4) привлечение воды из Селетинского водохранилища с полезной водоотдачей 95 % и объемом подачи воды в количестве 195,3 тыс. м3/сут. (71, 3 млн. м3/год);

      5) разведанные запасы подземных вод на территории Астанинской агломерации в количестве 143,77 тыс. м3/сут.;

      6) возможные к потреблению ресурсы поверхностных вод на площади Астанинской агломерации в маловодные годы - 0,038 км3/год (38,0 млн. м3/год-104,2 тыс. м3/сут.);

      7) разработка ТЭО и строительство инфильтрационного водозабора на участке Нуринского месторождения подземных вод (далее - МПВ) как дополнительного источника водоснабжения города Астаны и смежных поселков. Объем подачи воды не менее 100,0 тыс. м3/сут. (36,5 млн. м3/год);

      8) сточные воды города Астаны в объеме 90,0 % от водопотребления (в 2013 году около 212,0 тыс. м3/сут.).

      Кроме этого, акиматами Целиноградского, Аккольского, Шортандинского, Аршалынского районов Акмолинской области предусмотрены следующие мероприятия (таблица 51):

Мероприятия, предусмотренные акиматами Целиноградского, Аккольского, Аршалынского, Шортандинского районов

  Таблица 51

№ п/п

Мероприятия по улучшению водоснабжения населенных пунктов Астанинской агломерации

Целиноградский район

Аккольский район

Аршалынский район

Шортандинский район

Всего

I

Строительство водопроводов и разводящих сетей водоснабжения, в том числе

26



1

27


а) разработка ПСД


б) строительство разводящих сетей водоснабжения

II

Реконструкция разводящих сетей водоснабжения

14

7

7

7

35


а) разработка ПСД


б) реконструкция разводящих сетей

III

Составление ПСД и проведение поисково-разведочных работ для обеспечения запасами подземных вод населенных пунктов

11

9

22

12

54

IV

Капитальный ремонт сооружений Дамсинского водохранилища, ежегодное обслуживание блока фильтровальной станции




1

1

      Электроснабжение

      За отчетные 2013 - 2014 годы электроснабжение Астанинской агломерации, включая город Астану, характеризовалось следующими показателями, которые приведены в таблице 52.

Электроснабжение Астанинской агломерации

  Таблица 52

№ п/п

Наименование показателей электропотребления

2013 год

2014 год

снижение (-), увеличение (+)

%

1.

Электропотребление, млрд. кВт.ч

7,5

8,0

0,49

6,5 %

2.

Максимум электрической нагрузки, МВт

1313

1375

62

4,7 %

3.

Установленная мощность электростанций, МВт

562

562

0

0,0 %

4.

Располагаемая мощность электростанций, МВт

517

523

6

1,2 %

5.

Выработка электроэнергии, млрд. кВт.ч

3,1

3,0

-0,1

-3,4 %

      Как следует из приведенных данных, в 2014 году произошло увеличение показателя электропотребления по сравнению с 2013 годом на 0,49 млрд. кВт.ч или 6,5 %.

      Развитие электрических сетей Астанинской агломерации до 2030 года

      Динамика электропотребления и электрических нагрузок в целом по вариантам прогноза на период до 2030 года приведена в таблице 53.

Динамика электропотребления и электрических нагрузок

  Таблица 53

№ п/п

Наименование показателей электропотребления

2014 год

2020 год

2030 год

отчет

мин.

макс.

мин.

макс.

1.

Электропотребление, млрд. кВт.ч.

8,00

10,4

12,0

12,2

13,9

2.

Максимум электрической нагрузки, МВт

1375

1620

1870

2250

2520

      Среднегодовые темпы роста электропотребления за период 2014 - 2030 годы с учетом принятого развития рассматриваемого региона определились в диапазоне 2,7-3,5 %, соответственно, по минимальному и максимальному уровню прогноза.

      Рост электропотребления и электрических нагрузок будет обусловлен следующими основными факторами:

      1) реализацией Программы по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан;

      2) развитием предприятий малого и среднего бизнеса, наращиванием производственных мощностей действующих предприятий, строительством новых и реконструкцией действующих предприятий.

      Перспектива развития электрических сетей 35 кВ и выше на период до 2020 года определена на основании:

      1) предложений по развитию региональных электрических сетей районов Акмолинской области, разработанных институтами ТОО "Институт "Казсельэнергопроект", АО КазНИПИИТЭС "Энергия";

      2) выданных АО "АРЭК", АО "Астана-РЭК" технических условий на присоединение потребителей на напряжение 35 кВ и выше;

      3) схем выдачи мощности электростанций на напряжение 220 кВ.

      Развитие сетей 110 кВ и выше на период до 2030 года определено на основании:

      1) роста электрических нагрузок существующих потребителей и ввода новых, учтенных ранее в выполненных планах развития региональных сетей (в том числе города Астаны);

      2) схем внешнего электроснабжения по электрификации железных дорог.

      В таблице 54 приведены заявленные потребители по техническим условиям мощностью 18-50 МВт, для которых предусматривается сооружение новых подстанций (далее - ПС) 35-110 кВ до 2020 года (таблица 54).

Проектируемые ПС 35-110 кВ до 2020 года

  Таблица 54

№ п/п

Наименования потребителя

Мощность, МВт

Год ввода

Место положения (с указанием ПС)

Аршалынский район

1.

Реконструкция ПС 110/35/10кВ "Новоалександровка"

40,0

2018

ПС 110/35/10кВ а. Жибек жолы

Целиноградский район

2.

Город- спутник Талапкер

28,5

2016

ПС 110/35/10 кВ Талапкер

3.

Развлекательный центр "Караван Сити"

38,0

2020

ПС 110/10 кВ Караван Сити

      Целиноградский район

      Ветровая электростанция "Софиевка"

      По техническим условиям АО "KEGOC" предусматривается сооружение ПС 220 кВ для ветровой электростанции с присоединением путем "заход-выход" в ВЛ 220 кВ ЦГПП-Степная.

      Аршалынский район

      Высокоскоростная железнодорожная магистраль "Астана-Алматы"

      Запланированное строительство высокоскоростной железнодорожной магистрали "Астана - Алматы", протяженностью 1011,4 км, проходит по территории Алматинской, Карагандинской и Акмолинской областей.

      При рассмотрении вопросов внешнего электроснабжения вся трасса разделена условно на три участка:

      1) Алматы - Балхаш;

      2) Балхаш - Караганда;

      3) Караганда - Астана.

      На участке "Караганда - Астана" в Аршалынском районе запланировано сооружение 2-х тяговых ПС: Анар, Астана-2 с общей нагрузкой 29 МВт.

      Город Астана

      На основании выполненной институтом АО КазНИПИИТЭС "Энергия" в 2010 году работы "Корректировка генерального плана развития города Астаны до 2030 года" ниже в таблицах приведены списки ПС 110 кВ, запланированные к реконструкции и сооружению до 2030 года (таблица 55).

Запланированные мероприятия до 2030 года

  Таблица 55

2015-2020 годы

Наименование подстанции

Количество и мощность, трансформаторов штук х мегавольтампер (далее - МВА)

2014 отчетный год

Астана - тяга

2х40 МВА

Реконструкция ОРУ 110 кВ с заменой ОД и КЗ на выключатели

Сороковая - тяга

2х40 МВА

Реконструкция ОРУ 110 кВ с заменой ОД и КЗ на выключатели

Кирова

2х16 МВА

Реконструкция ОРУ 110 кВ с заменой ОД и КЗ на выключатели

Заводская

2х40 МВА

Реконструкция ОРУ 110 кВ с заменой ОД и КЗ на выключатели

Керамика

2х16 МВА

Реконструкция ОРУ 110 кВ с заменой ОД и КЗ на выключатели

ЧЛЗ

40 МВА

Реконструкция ОРУ 110 кВ с заменой ОД и КЗ на выключатели

Западная

2х6,3 МВА

Замена трансформаторов 110/6 кВ на 2х10 МВА, установка трансформаторов мощностью 2х40 МВА, со строительством ЗРУ 10 кВ

Чубары*


строительство новой ПС закрытого типа с тр-рами 2х63 МВА

Казбек


2х40 МВА

Самал


2х80 МВА

Байтерек


2х40 МВА

Южная

2х16 МВА

Демонтаж


2014 год отчетный

2030 год

2020-2030 годы

Городская

2х40 МВА

Демонтаж

Городская-2


Строительство новой ПС закрытого типа с тр-ми 2х63 МВА*

Центральная

2х40 МВА

демонтаж

Центральная-2


Строительство новой ПС закрытого типа с тр-ми 2х63 МВА*

ПНФ

2х40 МВА

Демонтаж

ПНФ-2


Строительство новой ПС закрытого типа с тр-ми 2х63 МВА*

Степная

2х40 МВА

Замена трансформаторов на 2х63 МВА

Жана Жол

2х40 МВА

Замена трансформаторов на 2х63 МВА

Аэропорт

2х10 МВА

Демонтаж

Аэропорт-2


Строительство новой ПС закрытого типа с КРУЭ на 14 ячеек с трансформаторами 2х25 МВА

Восточная

2х40 МВА

Демонтаж

Восточная-2


Строительство новой ПС закрытого типа с трансформаторами 2х63 МВА*

Насосная

2х6,3 МВА

Демонтаж

Насосная-2


Строительство новой ПС закрытого типа с трансформаторами 2х25 МВА

Школьная

2х25 МВА

Демонтаж

Школьная-2


Строительство новой ПС закрытого типа с трансформаторами 2х40 МВА*

Арай


2х63 МВА

Туран


2х40 МВА

Талдыколь


2х25 МВА

Сарыбулак


2х40 МВА

Арман

2х6,3

Демонтаж

Арман-2


Строительство новой ПС закрытого типа с трансформаторами 2х63 МВА

Алаш-1


Строительство новой ПС закрытого типа с трансформаторами 2х25 МВА

Алаш-2


Строительство новой ПС закрытого типа с трансформаторами 2х40 МВА

ИКИ

2х6,3

Замена трансформаторов на 2х16 МВА

Пром.зона

1х25, 1х40,5

Замена трансформаторов на 2х40 МВА

      Разработка проектных предложений по развитию системы электро- и теплоснабжения на перспективу по Астанинской агломерации

      Прогноз уровней электропотребления и электрических нагрузок по зоне агломерации выполнен в соответствии с общими тенденциями развития отраслей экономики на перспективу, с учетом внедрения энергосберегающих технологий.

      Перспективные показатели электропотребления и электрических нагрузок определены для минимального и максимального уровней прогноза с учетом возможных колебаний в развитии экономики в рассматриваемой долгосрочной перспективе.

      По максимальному сценарию - электропотребление и электрические нагрузки по коммунально-бытовому потреблению определены с учетом намечаемых объемов ввода жилых и общественных застроек.

      По минимальному сценарию - электропотребление и электрические нагрузки по коммунально-бытовому потреблению определены исходя из условия возможных сниженных объемов ввода жилой и общественной застройки и темпов развития других отраслей экономики по сравнению с запланированными по максимальному прогнозу.

      Основные направления развития системы электроснабжения в зоне агломерации на период до 2030 года - это ликвидация узких мест существующего состояния электрических сетей, обеспечение надежного электроснабжения потребителей с вводом новых жилищно-коммунальных объектов, оптимизация развития электрических сетей с учетом энергосбережения.

      Развитие электрических сетей в рассматриваемой зоне включает в себя:

      1) реконструкцию и техническое перевооружение физически и морально устаревших электросетевых объектов, замену трансформаторов на большую мощность, сооружение новых ПС 110 кВ;

      2) сооружение опорных ПС 220 кВ для присоединения новых и существующих центров питания 110/10 кВ;

      3) в зонах селитебной застройки в городах сооружение ПС 110 кВ в закрытом исполнении с кабельными ЛЭП, постепенная ликвидация сетей 35 кВ с переводом ПС 35 кВ на напряжение 110 кВ, перевод сетей напряжением 6 кВ на 10 кВ.

      Теплоснабжение и газификация

      Существующая система теплоснабжения города Астаны и Астанинской агломерации представлена системой централизованного теплоснабжения (далее - ЦТ) на базе теплоэлектроцентрали (далее - ТЭЦ) и децентрализованного теплоснабжения (далее - ДЦТ) количество которых составляет более 200 автономных котельных - на базе котельных, отопительных печей и современных автономных систем отопления (далее - АСО).

      Город Астана

      ТЭЦ-1,2 с суммарной установленной тепловой мощностью 2250 Гкал/ч, располагаемой к отпуску потребителям в горячей воде, - 1940 Гкал/ч (в том числе мазутные котлы ТЭЦ-1 ~ 210 Гкал/ч) и 550 км магистральных и распределительных тепловых сетей образуют зону централизованного теплоснабжения. От системы ЦТ обеспечивается 70 % общей потребности города в тепле. Остальная часть города обеспечивается децентрализованным теплоснабжением на базе котельных, современных АСО и отопительных печей.

      Для удовлетворения потребностей растущего населения города реализуются проекты: по реконструкции ТЭЦ-1 с увеличением располагаемой тепловой мощности до 400 Гкал/час, по реконструкции ТЭЦ-2 с увеличением мощности до 1 747 Гкал/ч, а также ведется реализация проекта по строительству ТЭЦ-3 со сроком завершения в 2018 году. Тепловая установленная мощность ТЭЦ-3 по проекту составит 860 Гкал/ч.

      Система децентрализованного теплоснабжения города Астаны (СДЦТ) представлена множеством различных типов теплоисточников: коммунальными и промышленными котельными, отопительными печами традиционного типа и современными АСО:

      1) коммунальные и промышленные котельные (с учетом АСО многоэтажных зданий и сооружений) с суммарной тепловой мощностью 440 Гкал/ч;

      2) АСО и отопительные печи усадебной застройки - 400 Гкал/ч.

      По количеству и тепловой мощности котельных наибольшее их число использует дизельное топливо - 80 %. Количество котельных, использующих уголь, - 19 %, мазут - 1 %. Котельные находятся в основном в удовлетворительном состоянии. Однако большинство котельных промышленных предприятий работают не на полную мощность.

      В связи со значительным увеличением цен на жидкое топливо себестоимость тепловой энергии, производимой в АСО, значительно выше, чем в системе централизованного теплоснабжения, где в качестве топлива используется уголь.

      Вся промышленная и многоэтажная жилищно-коммунальная застройка, составляющая обширную территорию города в большей или меньшей степени, входит в зону централизованного теплоснабжения, которая разделена на два теплосетевых района по теплоисточникам ТЭЦ-1 и ТЭЦ-2.

      В настоящее время общая протяженность тепловых сетей около 560 км, из них 551 км - водяные тепловые сети, 9 км - паровые. На тепломагистралях города установлены 11 насосных станций. Схема городских тепловых сетей - двухтрубная тупиковая с совместной подачей тепла для нужд отопления, вентиляции и горячего водоснабжения. Система горячего водоснабжения закрытая.

      Теплоснабжающей организацией АО "Астана-Теплотранзит" в настоящее время в соответствии с разработанными ТЭО и проектами ведутся работы по реконструкции, переукладке существующих тепловых сетей и строительству с применением новых теплоизоляционных материалов и технологий монтажа (предизолированные трубы ППУ).

      Внедряются автоматизированные системы контроля давления и расхода сетевой воды в магистральных сетях.

      Вводятся приборы учета тепловой энергии, позволяющие потребителю значительно сокращать потребление тепла путем уменьшения тепловых потерь здания в целом.

      Аккольский район

      Теплоснабжение осуществляется 15-ти котельными различных форм собственности, 10 из которых находятся в городе Акколь. Все котельные работают на твердом топливе. Уровень благоустройства центральным отоплением составляет 30 %. Горячее водоснабжение в городе отсутствует, теплоснабжение осуществляется 20-25 локальными котельными, среди которых самыми крупными являются:

      1) котельная "Центральная" с располагаемой тепловой мощностью 1,05 Гкал/час;

      2) котельная Центральной районной больницы с располагаемой тепловой мощностью 1,05 Гкал/час;

      3) котельная ТОО "КРМЗ" в городе Акколь с располагаемой тепловой мощностью 9,304 Гкал/час.

      Протяженность тепловых сетей (в том числе внутриквартальных, уличных) - 15,0 км, из них требует замены - 3,9 км, 10 % износа, балансовая принадлежность сетей - коммунальная. Население на 30 % обеспечено централизованным теплоснабжением.

      За 2007 - 2008 годы проведена реконструкция 2-х и капитальный ремонт 2-х котельных в городе Акколь. В 2009 году выделены средства на капитальный ремонт котельных центральной районной больницы, 2-й очереди котельных "Парковая", 2-й очереди котельной акимата района и тепловых сетей к котельной "Центральная". В 2010 году в рамках Программы "Дорожная карта" выделены средства на реконструкцию тепловых сетей к котельной "Железнодорожная" в городе Акколь, отремонтировано 628 метров тепловых сетей. В 2011 году на ремонтные и восстановительные работы на объектах теплоснабжения выделены средства из республиканского бюджета, выполнены работы по строительству котельной в микрорайоне "Восточный" города Акколь.

      Общая установленная тепловая нагрузка всех существующих котельных Аккольского района, входящих в агломерацию - 32,8 Гкал/час. Техническое состояние удовлетворительное, требуется произвести ремонт котельных объектов образования.

      Общая протяженность трубопроводов теплоснабжения по району более 25 км. Техническое состояние удовлетворительное, требуются ремонт и переукладка с реконструкцией до 20 % сетей.

      Аршалынский район

      Теплоснабжение осуществляется 92 котельными, крупные котельные расположены в населенных пунктах Ижевское и Аршалы. Все котельные работают на твердом топливе. Общая установленная тепловая мощность всех существующих котельных Аршалынского района - 68,5 Гкал/час. Техническое состояние теплоисточников и теплопроводов в среднем удовлетворительное, около 30-40 % оборудования тепловых сетей требуют ремонта и реконструкции.

      Протяженность тепловых сетей - более 50 км.

      Шортандинский район

      Система теплоснабжения существует в 11-ти населенных пунктах, в основном локальными котельными или автономными встроенными в здания. Централизованное теплоснабжение от районных котельных существует в 2-х поселках - Шортанды и Научный, снабжающих теплом многоквартирные жилые дома, общественные здания и государственные учреждения.

      Схема тепловых сетей в населенных пунктах принята тупиковая двухтрубная с совместной подачей тепла потребителям на нужды отопления, вентиляции, горячего водоснабжения.

      Децентрализованное теплоснабжение в 4-х поселках (села Новокубанка, Новоселовка, Ключи, станция Тонкерис), снабжающих теплом в основном общественные здания, административные учреждения и, частично, жилые дома.

      Общая установленная тепловая мощность всех существующих котельных Шортандинского района - 74,6 Гкал/час, которые в качестве топлива используют уголь.

      Существующая теплосеть в основном проложена надземным способом, под проезжей частью трубопроводы теплосети проложены в каналах. Общая протяженность существующих трубопроводов теплоснабжения по району - 13,7 км.

      Целиноградский район

      Теплоснабжение осуществляется 62 котельными, из них 47 относятся к объектам образования и здравоохранения, и являются локальными котельными. 15 автономных котельных используют в качестве топлива уголь, 3 - жидкое топливо. ЦТ от районных котельных существует только в 2-х населенных пунктах (аул Акмол и село Косшы), снабжающих теплом многоквартирные жилые дома, общественные здания и государственные учреждения.

      В ауле Акмол действует районная котельная с суммарной тепловой мощностью 20 Гкал/час. С учетом развития аула и увеличением застройки увеличилась потребность в тепловой энергии, в настоящее время прирост тепловой нагрузки по аулу Акмол составляет 40 Гкал/час.

      В селе Косшы существует районная котельная с располагаемой суммарной тепловой мощностью 51,6 Гкал/час. Котельная обеспечивает теплом существующие административные и общественные здания, жилые многоэтажные дома комплекса "Лесная поляна".

      В ауле Акмол и селе Косшы схема тепловых сетей принята тупиковая двухтрубная с совместной подачей тепла потребителям на нужды отопления, вентиляции и горячего водоснабжения.

      Общая установленная тепловая мощность всех существующих котельных Целиноградского района - 101,6 Гкал/час, в автономных котельных эксплуатируется около 70 котлов различных модификаций, из которых 15 или 21,1 % требуют замены.

      Существующая теплосеть в основном проложена надземным способом, под проезжей частью трубопроводы теплосети проложены в каналах.

      Общая протяженность трубопроводов теплоснабжения по району - 71 км, техническое состояние удовлетворительное. Требуются ремонт и переукладка с реконструкцией до 30 % тепловых сетей.

      Практически все районы Астанинской агломерации в большей или меньшей степени испытывают на себе дефицит топливно-энергетических ресурсов.

      Основные проблемы теплоснабжения в настоящее время - это изношенность котельного оборудования и огромная потеря тепла в трубопроводах существующих тепловых сетей. Объемы выполненных в последние годы работ по реконструкции теплоисточников и теплосетей не соответствуют потребностям в их модернизации.

      Сфера теплоснабжения характеризуется крайне низким уровнем обеспеченности приборами учета.

      Для уменьшения потерь актуальным является вопрос применения предварительно изолированных труб для тепловых сетей. Применение данной технологии прокладки труб позволяет снижать теплоснабжающим организациям потери сетевой воды до 50 % в год от установленных норм, увеличивает срок безремонтной эксплуатации трубопроводов до 30 лет, так как исключаются коррозионные повреждения труб.

      Большинство населенных пунктов в качестве топливного ресурса используют высококалорийный уголь.

      Большая часть котельных расположена в селитебной территории города, не имеет санитарно-защитных зон, золоулавливающих устройств, специальных площадок для складирования угля и шлака, что нарушает санитарные нормы и снижает уровень санитарно-экологического состояния населенных пунктов агломерации.

      В связи с этим требуются ввод новых генерирующих мощностей, модернизация и реконструкция действующего оборудования на теплоэнергоисточниках и инженерных коммуникациях, что особенно актуально для дальнейшего развития экономики и жилищного строительства региона.

      Администрациями всех районов, входящих в Астанинскую агломерацию, в настоящее время разработаны и утверждены Комплексные планы развития, в которых определены стратегические направления и оперативные планы мероприятий по развитию инженерной инфраструктуры населенных пунктов до 2020 года.

      В оперативных планах мероприятий определены объемы и источники финансирования первоочередных задач по развитию инфраструктуры, в теплоснабжении в основном это вопросы реконструкции и модернизации существующих теплоисточников и теплопроводов.

      Развитие теплоснабжения Астанинской агломерации до 2020 - 2030 годов

      Оценка прогнозных уровней тепловой нагрузки населенных пунктов Астанинской агломерации

      Оценка потребности в теплоэнергии для жилой застройки выполнена на основании данных по объему существующей застройки, перспективной динамики роста численности населения, целевых показателей по обеспеченности жильем и намеченным проектным предложениям развития индустрии, промышленности и АПК. Тепловые потоки на отопление, вентиляцию и горячее водоснабжение определены расчетным методом по укрупненным удельным нормам теплопотребления согласно действующим в Республике Казахстан нормативным документам в СНП (Таблица 56).

Расчетные расходы потребления тепловой энергии предприятиями индустриальных зон и АПК Астанинской агломерации

  Таблица 56

№ п/п

Наименование индустриальных зон

Количество проектов

Тепловая нагрузка, Гкал/час

1.

Индустриально-логистический город в поселке Жалтырколь

14

217,6

2.

Индустриальная зона "Аршалы"

24

66,8

3.

Индустриальная зона "Жайнак"

19

73,7

4.

Индустриальная зона "Бозайгыр"

19

72,3

5.

Предприятия строительной индустрии в 14 СНП

46

13,7

6.

Прочие отрасли промышленности в 6 СНП

21

2,04

7.

Предприятия АПК по переработке сельскохозяйственной продукции, в том числе:



муки и хлебобулочных изделий в 25 СНП

25

10,97

молока в 8 СНП

8

8,74

мяса в 3 СНП

3

5,83


Всего

179

471,68

      Прирост тепловых нагрузок на расчетный период (2030 год) на развитие промышленности и строительной индустрии по рассматриваемым районам Астанинской агломерации составил по:

      1) Аршалинскому району - 368,1 Гкал/час;

      2) Целиноградскому району - 19,6 Гкал/час;

      3) Шортандинскому району - 84,0 Гкал/час.

      Оценка потребности в теплоэнергии города Астаны в период до 2030 года

      Оценка потребности в теплоэнергии и основные концептуальные предложения по развитию системы централизованного теплоснабжения города Астаны на период 2021 - 2030 годы были выполнены и утверждены в 2015 году институтом ТОО "НИПИ "Астанагенплан".

      В связи с отставанием сроков строительства и, соответственно, вводов в эксплуатацию новой ТЭЦ-3 и расширяемой части ТЭЦ-2, дефицит тепловой мощности в отчетный период (128 Гкал/час) и период до 2020 года (210 Гкал/час) обеспечивается от локальных котельных на жидком топливе и сжиженном газе.

      Прогнозируемая расчетная тепловая нагрузка будет полностью обеспечена на уровне 2022 года с вводом в эксплуатацию 1, 2-й очередей ТЭЦ-3 и завершением расширения ТЭЦ-2 в соответствии с утвержденными проектными работами (таблица 57).

Тепловые нагрузки потребителей города Астаны в горячей воде в период до 2030 года

  Таблица 57

№ п/п

Потребитель

Расчетная тепловая нагрузка, Гкал/час

2014 год

2020 год

2030 год

1.

Жилая застройка, всего, в том числе:

1614

2352

3455

многоэтажная застройка

1110

1792

2806

усадебная застройка

504

560

649

2.

Административно-общественная застройка

883

1327

1895

3.

Уникальные здания


236

340

4.

Производственные здания

308

475

630


Всего

2905

4390

6320

      Суммарная потребность в теплоэнергии в горячей воде города Астаны в период с 2014 по 2030 годы увеличится на 3 415 Гкал/час в 2,2 раза, в том числе:

      1) жилой застройки на 1 841 Гкал/час;

      2) административно-общественной застройки на 1 012 Гкал/час;

      3) уникальных зданий на 340 Гкал/час;

      4) промышленных предприятий на 222 Гкал/час.

      С целью снижения прогнозного расчетного уровня тепловых нагрузок проектирование и строительство новых жилых, административных и офисных зданий должно вестись с применением самых современных энергоэффективных материалов и технологий.

      Концептуальные направления развития теплоснабжения Астанинской агломерации до расчетного периода 2030 года

      Обеспечение соответствующего современным требованиям теплового комфорта в жилищах является одной из важнейших социальных задач. В этой связи система теплоснабжения Астанинской агломерации и города Астаны должна быть технически совершенной и достаточной по тепловой мощности и пропускной способности тепловых сетей.

Динамика изменения тепловой нагрузки в разрезе рассматриваемых районов Астанинской агломерации и города Астаны до 2030 года

  Таблица 58
(Гкал/час)

Наименование источников тепловой энергии

2014 год

2020 год

2030 год

Аршалынский район

Расход тепла, всего

68,5

232,0

432,0

Производство тепловой энергии, в том числе:




централизованными источниками

-

-

-

децентрализованными источниками

-

232,0

432,0

Целиноградский район

Расход тепла, всего

101,6

211,4

306,8

Производство тепловой энергии, в том числе:




централизованными источниками

-

-

-

децентрализованными источниками

101,6

211,4

306,8

Шортандинский район

Расход тепла, всего

74,6

110,4

144,2

Производство тепловой энергии, в том числе:




централизованными источниками

-

-

-

децентрализованными источниками

74,6

110,4

144,2

Аккольский район

Расход тепла, всего

32,8

70,7

96,2

Производство тепловой энергии, в том числе:




централизованными источниками

-

-

-

децентрализованными источниками

32,8

70,7

96,2

город Астана

Расход тепла, всего

2905

4390

6320

Производство тепловой энергии, в том числе:




централизованными источниками

2065

3345

4500

децентрализованными источниками

840

1045

1820

      Как следует из данных таблицы 58, в перспективе прирост тепловых нагрузок и теплопотребления Астанинской агломерации с городом Астаной ожидается со среднегодовыми темпами в пределах 0,5 - 3 %.

      Принципиальным направлением развития системы теплоснабжения населенных пунктов Астанинской агломерации на перспективу предлагается концепция централизованного теплоснабжения на базе районных и автономных котельных с возможностью перевода их на природный газ и децентрализованного теплоснабжения с внедрением инновационных технологий в сфере производства тепловой энергии.

      Развитие систем теплоснабжения СНП агломерации в соответствии с рекомендациями строительных норм и правил Республики Казахстан 3.01-02-2001 "Планировка и застройка районов индивидуального жилищного строительства" следует предусматривать децентрализованным. Проектирование и строительство автономных и индивидуальных теплоисточников в отдаленных районах населенных пунктов Астанинской агломерации с использованием современных котлоагрегатов заводского изготовления с приборами автоматизации, контроля и учета тепловой энергии являются оправданными, в основном, из-за отсутствия централизованной системы теплоснабжения и низкой плотности тепловой нагрузки потребителей.

      Необходимо выполнить реконструкцию, модернизацию и капитальный ремонт технологического оборудования существующих районных котельных за счет реализации инвестиционных программ, предусмотренных и намеченных в комплексных планах развития районов Акмолинской области.

      Теплоисточниками города Астаны остаются ТЭЦ-1, ТЭЦ-2, ТЭЦ-3.

      Проектировать тепловые сети населенных пунктов Астанинской агломерации необходимо с использованием:

      1) бесканальной прокладки предизолированных трубопроводов заводского изготовления с системой контроля увлажнения изоляции;

      2) шаровой запорной арматуры повышенной плотности;

      3) электродвигателей насосов с частотным приводом в насосных станциях;

      4) приборов автоматизации, контроля и учета тепловой энергии с модемами связи;

      5) средств диагностики состояния и аварийности тепловых сетей.

      Для обеспечения тепловых нагрузок в зоне ЦТ в городе Астане к 2020 году необходимо выполнить реконструкцию и расширение ряда городских магистралей в правобережной части города. Дальнейшее развитие тепловых сетей до 2030 года необходимо выполнить по разработанным проектам института "КазНИПИЭнергопром".

      Последующее развитие системы теплоснабжения Астанинской агломерации и города Астаны до 2030 года в значительной степени зависит от строительства магистрального газопровода. В случае подачи природного газа трубопровод, который будет проходить по территории агломерации, существенно повлияет на решение проблем в развитии систем теплоснабжения на перспективу.

      Газификация позволит, в первую очередь, решить проблемы теплоснабжения в районах индивидуальной и выборочной многоэтажной административно-общественной застройки вне зоны централизованного теплоснабжения: строительство автономных систем отопления на газе для отдельных зданий, строительство локальных котельных или небольших газотурбинных и газопоршневых установок для группы зданий.

      Наличие природного газа в необходимых количествах позволит и в системе ЦТ перейти на использование современных газотурбинных и парогазовых технологий. Размещение таких установок может быть рассмотрено на нескольких площадках, максимально приближенных к потребителю.

      Альтернативными предложениями трубопроводного газоснабжения являются использование сжиженного компримированного природного газа (далее - СПГ) и применение инновационных технологий с использованием возобновляемых источников энергии и вторичных энергетических ресурсов.

      Системы телекоммуникации и связи

      Услуги связи в Астанинской агломерации представлены АО "Казахтелеком" и АО "Казпочта", а также другими компаниями, получившими соответствующие лицензии. Функционируют 3 мобильных оператора и несколько компаний, оказывающих услуги экспресс-почты.

      Все населенные пункты агломерации телефонизированы. Телефонная плотность на 100 жителей составила 17 единиц, в том числе в городской местности - 28, в сельской - 13.

      Из общего количества пользователей сети интернет 80 % подключены к широкополосному доступу по технологии ADSL.

      На территории агломерации ведется строительство сети беспроводного доступа WLL CDMA 450 МГц. Покрытие радиосигналом составляет 65 % территории области.

      В населенных пунктах имеется возможность предоставления услуг цифрового телевидения для жителей как многоквартирного, так и частного сектора.

      Кроме услуг почтовой связи осуществляется выплата пенсий, пособий, заработной платы, принимаются налоговые платежи, плата за коммунальные услуги и оказывается большой спектр банковских услуг.

      Создана Единая транспортная среда (далее - ЕТС) для передачи данных на базе инфраструктуры АО "Казахтелеком".

      К данной ЕТС подключены все районные и городские аппараты акиматов, а также областные и районные управления агломерации, что составляет 100 % подключения структурных подразделений к каналу связи с пропускной способностью 512 кбит/сек.

      Охват компьютерной техникой сотрудников структурных подразделений акиматов, входящих в агломерацию, составляет 99,4 %.

      Для дальнейшего развития инфокоммуникационных технологий предусматривается строительство сети беспроводного доступа CDMA для предоставления базовых услуг телекоммуникаций, сельских отделений почтовой связи, сети широкополосного доступа с применением технологии PON, волоконно-оптических линий связи до СНП с целью предоставления широкополосного доступа.

      Приоритетными направлениями в области телекоммуникационных услуг Астанинской агломерации будут модернизация и развитие сетей, а также внедрение новых технологий.

      Основными направлениями развития информационно-коммуникационных технологий являются:

      1) обеспечение эффективности системы государственного управления;

      2) обеспечение доступности инновационной и информационно-коммуникационной инфраструктуры;

      3) создание информационной среды для социально-экономического и культурного развития общества;

      4) развитие отечественного информационного пространства.

      В целом, за счет строительства новых и модернизации действующих объектов, в том числе с учетом возобновляемых источников энергии предусматриваются:

      1) повышение уровня компьютерной грамотности населения;

      2) уровень цифровизации местной телефонной связи - 100 %;

      3) 100 % обеспечение услугами мобильной связи населенных пунктов с численностью от 1000 человек и более;

      4) доведение плотности пользователей интернет на 100 жителей - 80 %;

      5) обеспечение высокой степени проникновения широкополосного доступа в сельских населенных пунктах (цифровое равенство);

      6) обеспечение возможности быстрого развертывания и перемещения сети (беспроводные технологии).

Меры развития транспортной инфраструктуры

      Автомобильные дороги и развитие автодорожной сети

      В соответствии с Государственной программой инфраструктурного развития "Нурлы жол" на 2015 - 2019 годы, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 6 апреля 2015 года № 1030, (далее - Государственная программа "Нурлы жол") в настоящее время в Республике Казахстан сложились шесть основных маршрутов, по которым осуществляются международные автомобильные перевозки пассажиров и грузов (транзитные автотранспортные коридоры).

      По территории Астанинской агломерации проходят два международных транспортных коридора "Алматы-Караганда-Астана-Петропавловск" и "Астана-Костанай-Челябинск-Екатеринбург".

      Международные автодорожные коридоры сформированы на базе дорог республиканского значения. Так, международный транзитный коридор "Алматы-Караганда-Астана-Петропавловск" проходит по территории агломерации по дорогам М-36 и А-1, а коридор "Астана-Костанай-Челябинск-Екатеринбург" по М-36.

      Протяженность сети автомобильных дорог общего пользования составляет 1545 км, из них республиканского значения - 520 км, областного значения - 595 км, районного значения - 430 км.

      Плотность автомобильных дорог на территории агломерации составляет 72,9 км/1000 км², тогда как в среднем по Казахстану этот показатель - 53,7км/1000 км².

      Предложения по развитию региональных инженерно-транспортных систем

      Учитывая перспективы развития экономических и культурных связей жителей населенных пунктов периферийной зоны Астанинской агломерации с его ядром - городом Астаной и между собой, интенсивность транспортных потоков, необходимость обеспечения интеграции макрорегионов страны по "лучевому" принципу, проанализировав современное состояние и с учетом нормативных потребностей объектов придорожного сервиса предлагается разместить 29 комплексов придорожного сервиса на территории Астанинской агломерации. По направлению "Астана-Шортанды" - 6 комплексов дорожного сервиса (далее - КДС), "Астана-Костанай" - 5 КДС, "Астана-Коргалжин" - 2 КДС, "Астана-Темиртау" - 7 КДС, "Астана-Караганды" - 2 КДС, "Астана-Ерейментау" - 1 КДС, "Астана-Павлодар" - 2 КДС.

      Государственной программой "Нурлы жол" предусмотрены мероприятия по строительству объектов дорожного сервиса вдоль республиканских трасс в рамках реализации приоритетных автодорожных проектов.

      Практически все автомагистрали, подлежащие развитию до 2020 года, уже являются существующими дорогами. В ходе реконструкции все дороги будут расширяться до четырех, а местами и до шести полос, при этом увеличиваются и полосы отвода земель под строительство.

      По необходимости будут строиться обходы населенных пунктов. Так, на участке "Астана-Темиртау" намечено строительство обхода поселка Осакаровка.

      Строительство автотранспортных коридоров не только повысит пропускную способность дорог, но и обеспечит безопасность для водителей. Основная часть новых дорог будет соответствовать 1, 2-й категориям с разделением потоков автотранспорта, что позволит избежать выезда на встречную полосу и лобовых столкновений.

      Объекты, входящие в состав автомобильных дорог:

      1) объекты дорожного сервиса категории "А" являются многофункциональным комплексом дорожного сервиса, включающим различные виды услуг обслуживания пользователей дорог и занимающих единую территорию;

      2) объекты дорожного сервиса категории "В" предназначены для длительных перерывов на отдых с оказанием широкого спектра услуг объектов дорожного сервиса;

      3) объекты дорожного сервиса категорий "С" и "D" предназначены для кратковременного перерыва на отдых и удовлетворения насущных потребностей пользователей дорог.

      В таблице 59 представлены предложения по обеспечению объектами сервиса категорий "А", "В" и "С" на дорогах агломерации. Объекты категорий "А" и "В" даны с привязкой к населенным пунктам (на подъездах), объекты категории "С" предлагается размещать между ними.

Предложения по обеспечению вспомогательной инфраструктурой новой транспортной схемы агломерации

      Таблица 59

Индекс дороги

Загруженность дороги (кол-во автотранспорта в сутки)

Требуемые комплексы дорожного сервиса по категориям (единиц)

2014 год

2030 год

А

В

С

1

2

3

4

5

6

Р-2

600-4000

1500-7000

Акмол


1

М-36

1000-6000

2000-12000

Тонкерис


2




Аршалы


1

А-1

7000-9000

>10000

Шортанды

Акколь

2







Р-4

3000-4000

4000-5000


Приречное

1





Ерейментау


Р-3

>7000

>10000

Кабанбай батыра -2 шт

Рождественка

2

Итого



6

4

9

      Для обеспечения качественного сообщения районов между собой и ядром агломерации, а также транзитного объезда города предлагается строительство автодорожного кольца. Ориентировочная протяженность нового строительства автомобильных дорог по кольцу - 255 км.

Характеристики проектных автодорог транзитного кольца (новое строительство)

      Таблица 60

№ п/п

Наименование автодороги

Протяженность

Пересечения с автомобильными дорогами

Предложенные мероприятия

Пересечения с железной дорогой

Предложенные мероприятия

Мосты через реки

№ 1

Сегмент между М-36 и Р-3

43

в 3-х местах с прочими дорогами

пересечение на одном уровне

-

-

1

№ 2

Сегмент между Р-3 и Р-2

51

в 2-х местах с прочими дорогами

пересечение на одном уровне

-

-

2

№ 3

Сегмент между Р-2 и М-36

29

КС-СL-64 (районного значения)

пересечение на одном уровне

-

-

1

в 1-м месте с прочими дорогами

пересечение на одном уровне

-

-

№ 4

Сегмент М-36 и А-1

33

-

-

2

эстакада на разных уровнях

-

№ 5

Сегмент А-1 и Р-4

40

в 3-х местах с прочими дорогами

пересечение на одном уровне

-

-

-

№ 6

Сегмент Р-4 и М-36

59

КС-40 (областного значения)

пересечение на одном уровне

2

эстакада на разных уровнях

3

КС-16 (областного значения)

пересечение на одном уровне

-

-

в 3-х местах с прочими дорогами

пересечение на одном уровне

-

-

Итого по кольцу

255

предложенные мероприятия





 пересечения с автомобильными дорогами республиканского значения

6

развязка на разных уровнях





пересечения с другими значимыми автомобильными дорогами

3

пересечение на одном уровне





пересечения с прочими дорогами

11

пересечение на одном уровне





пересечения с железной дорогой

4

эстакада на разных уровнях





мосты через реки

7






Прогнозная оценка параметров транзитного автодорожного кольца

      Таблица 61

№ п/п

Наименование автодороги

Протяженность

Предлагаемая категория дороги 1а, 1б, 2

Покрытие

Сегменты

№ 1

М-36 и Р-3

43

43

асфальтобетонное

№ 2

Р-3 и Р-2

51

51

асфальтобетонное

№ 3

Р-3 и М-36

29

29

асфальтобетонное

№ 4

М-36 и А-1

33

33

асфальтобетонное

№ 5

А-1 и Р-4

40

40

асфальтобетонное

№ 6

Р-4 и М-36

59

59

асфальтобетонное

Итого кольцо:

255



Мероприятия по реконструкции и капитальному ремонту автодорог

      Таблица 62

Наименование дороги

Протяженность, км

Техническая категория дороги

Тип покрытия

Мероприятия до 2030 года

Итого дороги республиканского значения

520

I - 85 км
Iа - 71 км
II - 52 км
III - 291 км
IV -21 км

асфальтобетонное - 490 км;
чернощебеночное - 18 км;
гравийно-щебеночное - 3 км.

Перевод в:
I - 29 км;
Iа - 127 км;
II - 95 км;
III - 17 км.

Итого дороги областного значения

402

III - 258,4 км
IV - 143,6 км

асфальтобетонное - 167,5 км;
чернощебеночное - 106 км;
гравийно-щебеночное - 128,5 км.

Перевод в:
II - 50 км;
III - 40 км;
частично-щебеночное покрытие - 103 км.

Итого дороги районного значения

136

IV - 34 км
V - 102 км

асфальтобетонное - 19 км;
гравийно-щебеночное - 77 км;
без покрытия - 20 км.

Перевод в:
IV - 40 км;
черное твердое покрытие - 20 км.

Иные дороги

168,5

IV - 151,5 км
V -17 км

асфальтобетонное - 60,5 км;
чернощебеночное - 12 км;
гравийно-щебеночное - 76 км;
без покрытия - 20 км.

Перевод в:
III - 9 км;
частично-щебеночное покрытие - 5 км.

Всего


I - 44 км
Iа - 71 км
II - 52 км
III - 549,4 км
IV -335,1 км
V -87 км

асфальтобетонное - 697 км;
чернощебеночное - 136 км;
гравийно-щебеночное - 285,5 км;
без покрытия - 20 км.

Перевод в:
I - 29 км;
Iа - 127 км;
II - 145 км;
III - 75км;
IV - 40км;
частично-щебеночное покрытие - 117км;
черное твердое покрытие - 20км.

      Железнодорожный транспорт

      Основой железнодорожной сети является большой железнодорожный узел "Астана - Сороковая", расположенный на пересечении 4-х важнейших направлений, играющих огромную роль в транспортном обслуживании, как внутренних регионов республики, так и в межгосударственном сообщении.

      Согласно расчетам, через железнодорожный узел "Астана - станция Сороковая" следуют грузопотоки по следующим направлениям: "Кулунда -Тобол", "Кулунда - Шу", "Кулунда - Петропавловск", "Тобол - Петропавловск", "Тобол - Шу", "Петропавловск - Шу". Прогнозируемая суммарная мощность этих потоков на 2020 год без учета работы железнодорожного узла приведена в таблице 63.

Прогнозируемая суммарная мощность транзитных грузопотоков на 2020 год, проходящих
через железнодорожный узел "Астана - станция Сороковая"

      Таблица 63

Направления транзитных грузопотоков

Суммарный объем грузопотока, млн. т

Кулунда - Тобол

20,7

Кулунда - Шу

24,8

Кулунда - Петропавловск

23,5

Тобол - Петропавловск

0,3

Тобол - Шу

13,8

Петропавловск - Шу

6,8

Всего

89,9

      Общий транзит по рассматриваемым направлениям в 2020 году составит около 90,0 млн. тонн. Непосредственно через узел (за исключением направления "Кулунда - Шу", грузопотоки по которому идут в обход узла через станцию Сороковая, суммарный объем транзита составит более 65,0 млн. тонн. Наиболее загруженными являются направления "Кулунда - Тобол" и "Кулунда - Петропавловск" - более 65 %.

      В связи с этим первоочередной является задача пропуска потоков именно с этих направлений в обход города Астаны. В оптимальном варианте целесообразен пропуск всего транзита, проходящего через узел.

      Прогнозируемое количество движения пассажирских поездов через железнодорожные вокзалы "Астана-Нурлы жол" и "Астана-1" приведены в таблице 64.

Размеры движения по железнодорожному вокзалу "Астана-Нурлы жол"

      Таблица 64

Пассажирские поезда

Количество по годам, пар поездов

2017 год

2018 год

2019 год

2020 год

Тулпар-Тальго

13

16

17

18

Поезда типов ТВЗ, КВЗ

12

9

9

9

Пригородные поезда

15

15

14

13

Всего

40

40

40

40

Размеры движения по железнодорожному вокзалу "Астана-1"

      Таблица 65

Пассажирские поезда

Количество по годам, пар поездов

2017 год

2018 год

2019 год

2020 год

Поезда типов ТВЗ, КВЗ

20

23

23

23

Пригородные поезда

1

1

2

3

Временные, на время проведения Международной специализированной выставки ЭКСПО-2017

5

-

-

-

Всего

26

24

25

26

      Согласно представленным данным, до 2020 года по железнодорожному вокзалу "Астана-Нурлы жол" планируется организация до 40 пар поездов. Все поезда Тулпар-Тальго, часть поездов ТВЗ и КВЗ (Тверской и Крюковский вагоностроительные заводы), а также основную долю пригородных поездов будет обслуживать железнодорожный вокзал "Астана-Нурлы жол". Все категории поездов по железнодорожному вокзалу "Астана-Нурлы жол" планируются собственного формирования и оборотные. Транзитные поезда будет обслуживать железнодорожный вокзал "Астана-1".

      Оценочный прогноз пассажиропотока на период с 2017 по 2020 годы по железнодорожному вокзалу "Астана-Нурлы жол" приведен в таблице 66.

Прогнозируемый уровень пассажиропотока по железнодорожному вокзалу "Астана-Нурлы жол"

      Таблица 66

Пассажирские поезда

Количество млн пассажиров в год

2017 год

2018 год

2019 год

2020 год

Тулпар-Тальго

0,78

0,94

0,99

1,05

Поезда типов ТВЗ, КВЗ

1,00

0,82

0,82

0,82

Пригородные поезда

1,43

1,43

1,34

1,24

Всего

3,21

3,19

3,15

3,11

      Авиационный транспорт

      АО "Международный аэропорт Нурсултан Назарбаев" (далее - аэропорт) - предприятие с большим опытом успешной работы на авиарынке Республики Казахстан.

      Пропускная способность аэропорта - 270 тысяч пассажиров в месяц, текущий пассажиропоток - 218 тысяч пассажиров в месяц.

      Аэропорт имеет сертификат соответствия системе менеджмента качества (далее - СМК), требованиям стандартов ИСО 9001-2001, международных стандартов ИСО 9001:2008 и сертификат единого международного образца IQNet. Развитие аэропорта столицы проводится в соответствии с международными стандартами ИАТА (Международная ассоциация воздушного транспорта) и ИКАО (Международная организация гражданской авиации). Создаются благоприятные условия для сотрудничества с новыми авиакомпаниями, как грузовыми, так и пассажирскими. Привлекательным для авиакомпаний является выгодное географическое расположение аэропорта, который находится в центре Евразии.

      Рассмотрение варианта строительства нового аэропорта

      На территории Астанинской агломерации возможно создание крупного пересадочно-перегрузочного узла с логистическим центром в селе Жалтырколь, где аккумулируются три вида транспорта: автомобильный (международная автотранспортная магистраль Алматы, далее на Китай и страны Центральной Азии); железнодорожный (магистраль "Алматы - Астана") и воздушный (авиационные сообщения по существующим международным транспортным коридорам через город Астану). Расположение аэропорта предлагается на расстоянии 35 км от города Астаны в селе Жалтырколь (СНиП РК 3.01-01Ас-2007 "Строительные нормы и правила Планировка и застройка города Астаны" п. 13.4.11).

      Создание индустриального хаба в городе Астане послужит дополнительным импульсом в развитии новых промышленных комплексов и производств, следовательно, и возможном увеличении объемов транспортировки грузов как в международном, так и во внутриреспубликанском сообщениях.

      Переориентация части грузопотока с автомобильного и железнодорожного транспорта (прочие грузы) в перспективе возможна при создании экономически и финансово привлекательных условий осуществления перевозок воздушным транспортом.

      Потенциально на воздушный транспорт может быть переключена часть перевозок грузов, таких как машины и электроаппаратура, отдельная продукция химической промышленности, изделия из пластмассы и ценных металлов, товары народного потребления. Прогнозный объем перевозок грузов автомобильным транспортом на 2020 - 2030 годы приведен в таблице 67.

Прогноз объемов перевозок автомобильным транспортом грузов, часть которых планируется осуществлять воздушным транспортом

      Таблица 67

Показатель объемов перевозок грузов автомобильным транспортом

Год

Объем перевозок грузов автомобильным транспортом в международном сообщении, тысяч тонн

итого

экспорт

импорт

Существующий уровень

2014

116,3

3,9

112,4

в том числе:





исходные материалы, ткани, текстильные материалы и изделия из них


1,6

0,1

1,5

машины, механизмы, оборудование и аппаратура, в том числе электронная


52,5

1,9

50,6

пластмассы и изделия из них, каучук и резиновые изделия


8,8

0,8

8,0

продукты химической промышленности


9,4

0,8

8,6

товары народного потребления


26,1

0,1

26,0

черные и цветные металлы и изделия из них


17,8

0,1

17,7

Прогнозируемый уровень

2020

197,2

6,1

191,1

2030

295,9

9,1

286,7

      Объем переключаемого грузопотока с автотранспорта можно оценить на уровне не более 1 %. Данный низкий показатель объясняется тем, что автотранспорт наиболее остро, по сравнению с другими видами транспорта, реагирует на нужды потребителей своих услуг. За последнее десятилетие наблюдалась самая низкая динамика роста тарифов на внешнеторговые перевозки.

      Прогнозируемый уровень грузопотока прочих грузов железнодорожным транспортом на 2020 - 2030 годы приведен в таблице 68.

Прогнозируемый уровень грузопотока прочих грузов железнодорожным транспортом на 2020 - 2030 годы

      Таблица 68

Показатель

Год

Грузопоток железнодорожным транспортом, млн. тонн

Всего

В том числе по видам сообщений

международное

внутриреспубликанское

итого

экспорт

импорт

Существующий уровень

2012

0,48

0,25

-

0,25

0,23

Прогнозируемый уровень

2020
2030

1,0
1,3

0,6
0,8

0,1
0,2

0,5
0,6

0,4
0,5

      Согласно данным таблицы, на перспективу перевозки железнодорожным транспортом оцениваются на уровне 1,0 млн. тонн на 2020 год, (рост в 2 раза по сравнению с существующим объемом) в основном по импорту. Грузопоток на 2030 год оценивается ростом на 30 % по сравнению с 2020 годом.

      Объем переводимого грузопотока с железнодорожного транспорта на воздушный можно оценить на минимальном уровне - 0,1 %. Данный низкий показатель объясняется тем, что железнодорожным транспортом перевозятся не особо ценные грузы. В условиях, когда тарифы на перевозку авиатранспортом и расходы на обработку груза в аэропорту значительно превышают затраты на железнодорожные перевозки, нельзя ожидать перевода значительных объемов грузов на воздушный транспорт.

      Прогноз пассажирских авиаперевозок

      Прогноз пассажирских авиаперевозок выполнен с учетом ежегодного прогнозируемого прироста по существующему аэропорту с корректировкой на следующие факторы: при строительстве аэропорта на трассе "Астана-Караганда" для части населения села Осакаровки и других малых населенных пунктов представится альтернативный выбор между аэропортами городов Астаны и Караганды, при этом транспортная доступность нового аэропорта столицы станет для них более привлекательной, так как близкое расположение и меньшая загруженность участка дороги.

      Прогнозные коэффициенты прироста пассажирских перевозок в текущем состоянии приняты по материалам ТЭО реконструкции пассажирского терминала аэропорта города Астаны.

Прогнозный уровень грузоперевозок воздушным транспортом

      Таблица 69

Показатель грузоперевозок

Период, год


2013

2014

2015

2020

2030

Регулярные рейсы (в сутки)

Внутренние

13,6

14,28

14,99

19,1

31,2

Международные

6,7

7,035

7,387

9,43

15,4

Итого

20,3

21,3

22,38

28,6

46,5

Пассажиры (убывшие, прибывшие), млн. пассажиров

Международные

0,8

0,84

0,882

1,13

1,8

Внутренние

1,4

0,84

1,54

1,97

3,2

Итого

2,2

1,68

2,43

3,10

5,04

Пассажиры из зоны Карагандинского аэропорта и города-спутника






Международные




0,1

0,16

Внутренние




0,2

0,3

Итого




0,3

0,49

Всего прогноз перевозок пассажиров

2,2

1,68

2,43

3,40

5,54

Груз и почта (прибывший, убывший), тысяч тонн

По данным АО "Международный аэропорт Нурсултан Назарбаев"






Международный

4,9

5,26

5,65

8,08

16,49

Внутренний

3,4

4,08

4,90

12,2

75,4

Итого

8,3

9,34

10,5

20,3

91,9

Переключение с автотранспорта (при строительстве нового аэропорта)






Международный





3,1

Переключение с железнодорожного транспорта (при строительстве нового аэропорта)






Международный





0,8

Внутренний





0,5

Итого





1,3

Всего прогноз грузоперевозок






Международный

4,9

5,263

5,652

8,08

20,39

Внутренний

3,4

4,08

4,896

12,2

75,90

Всего

8,3

9,34

10,5

20,3

96,29

      На перспективу, исходя из прогнозного роста перевозок через город Астану и Акмолинскую область по всем видам транспорта, требуется создание транспортного хаба (транспортно-логистического центра) для перераспределения грузов по видам транспорта и направлениям, включающего аэропорт, железнодорожные и автодорожные подъезды. Наиболее оптимальным решением для размещения такого транспортно-логистического центра является привязка к международным железнодорожному и автотранспортному коридорам на наиболее интенсивном участке движения транспорта "Астана-Караганда". Благоприятное влияние оказывает такому размещению максимальное приближение магистральных железной и автомобильной (М-36) дорог.

      Строительство автотранспортного кольцевого объезда города Астаны свяжет новый аэропорт с городами-спутниками и обеспечит удобный скоростной проезд через кольцо и развивающиеся лучевые магистрали в любую часть города.

      Транзитные пассажиры получат возможность, не заезжая в город, пересесть на другой вид транспорта (автомобильный или железнодорожный).

      Существующий аэропорт, обеспеченный всеми условиями для CIP и VIP обслуживания, рекомендуется задействовать в большей мере для обслуживания высокопоставленных лиц, правительственных делегаций, бизнес-авиации и малой авиации, имеющих хорошие перспективы быстрого развития.

      Малая авиация

      В настоящее время бизнес-авиация все еще является новым, но динамично развивающимся направлением на рынке авиаперевозок Казахстана. Многие представители бизнеса, деятели спорта и культуры и многих других областей уже убедились в удобстве использования частных самолетов. Услуги бизнес-авиации незаменимы в случае необходимости в ограниченный промежуток времени прибыть на переговоры, конференцию, место отдыха, спортивное мероприятие или концерт. Заказать самолет значит - не зависеть от расписания рейсов и наличия билетов, человек сам определяет время, маршрут и место назначения.

      Спортивная авиация пользуется популярностью у молодежи, но условия для нее имеются не во всех регионах Казахстана.

      В настоящее время на территории агломерации насчитывается несколько взлетно-посадочных площадок, неквалифицированных и временных аэродромов (под городом Акколь, село Октябрьское, село Петровка, село Шалкар, село Коянды, село Родники, село Тасты).

Меры комплексного развития социальной инфраструктуры

      На территории агломерации существует нехватка объектов социальной инфраструктуры (таблица 70).

Обеспеченность и строительство объектов социальной инфраструктуры на территории агломерации

      Таблица 70

Наименование показателей

Единица измерения

Норма

Существующие объекты

2014 год

2020 год

2030 год

необходимо по норме

необходимо по норме

новое строительство

необходимо по норме

новое строительство

Детские дошкольные учреждения

мест

в зависимости от демографии в пределах 70 % охвата

4055

8898

10463

6408

14623

4160

Общеобразовательные школы*

учащихся

с учетом 100 % охвата детей неполным средним образованием и 75 % средним образованием (X-XI классы)

36799

24305

29203

6000*

40028

7150*

Поликлиники

Посещений в смену

26

2749

5122

5722

2973

7423

1701

Стационары

коек

13,5

640

2660

2971

2331

3854

883

Клубы, дома культуры, помещения для культурно-массовой работы с населением, досуга и любительской деятельности

мест

60

9662

11820

13206

3544

17130

3924

      *-необходимое количество школ для крупных СНП (но в целом, учитывая недоукомплектованные школы, мест достаточно)


      Отрицательные демографические тенденции 90-х годов прошлого века повлияли на снижение численности детей, обучающихся в общеобразовательных учреждениях. В то же время увеличился охват детей дошкольным образованием. Этому способствовали строительство новых зданий дошкольных образовательных учреждений, реконструкция действующих и возврат ранее действовавших детских дошкольных учреждений, используемых не по назначению, в образовательную сеть.

      К основным проблемам в сфере образования агломерации, которые напрямую влияют и на качество предоставляемых социальных услуг Астанинской агломерации, относятся износ зданий учреждений образования и низкий уровень заработной платы.

      Медицинские учреждения, оказывающие высокотехнологичную медицинскую помощь, располагаются преимущественно в городе Астане, где показатели комплектности врачебных амбулаторно-поликлинических учреждений и обеспеченности населения больничными койками и врачами в несколько раз превосходят соответствующие показатели не только по районам агломерации, но и по всей республике. Система здравоохранения агломерации имеет моноцентричный характер - в республиканском центре (город Астана) сосредоточено большинство медицинских учреждений: городская и инфекционная больницы, городская детская больница, стоматологическая поликлиника, детская стоматологическая поликлиника, диспансеры разных типов, Центр по профилактике и борьбе со СПИДом, многочисленные частные медицинские учреждения.

      Укомплектованность врачами по сельским районам агломерации составляет в среднем от 75 до 86 %, средними медицинскими работниками - 88,5 %.

      К основным проблемам в сфере здравоохранения относятся:

      1) высокая степень износа зданий учреждений здравоохранения, в частности в сельской местности;

      2) недостаточная обеспеченность населения врачами и средним медицинским персоналом.

      Привлечение средств на реализацию проектов в сфере здравоохранения в рамках проекта развития агломерации позволит построить новые и модернизировать существующие лечебно-профилактические учреждения, что приведет к снижению нагрузки на существующую сеть медицинских учреждений ядра агломерации и повысит доступность и качество оказываемых населению медицинских услуг.

      К основным проблемам в сфере культуры относятся:

      1) слабая материально-техническая база;

      2) недостаточное бюджетное финансирование;

      3) низкий уровень заработной платы работников сферы культуры;

      4) нехватка зданий, которые в 90-х годах прошлого века были проданы с аукционов частным владельцам.

      Жилищный фонд

      На сегодняшний день жилищный фонд СНП Астанинской агломерации составляет 3501,8 тысяч квадратных метров, это 16,1 квадратных метров на 1 человека. Данный показатель намного ниже по сравнению с показателями городского жилищного фонда, который составляет 18,3 квадратных метров на 1 человека. По прогнозу предполагается увеличение населения агломерации к 2030 году до 1,620 тысяч человек, что в свою очередь потребует увеличения плотности жилищного фонда до 30 квадратных метров на 1 человека в среднем по агломерации. Жилищный фонд по прогнозу на 2030 год в СНП составит 11451 тысяч квадратных метров и 37140 тысяч квадратных метров в городах.

      В перспективе обеспеченность жилищным фондом как в городских, так и СНП будет на одном уровне.

      Между районами агломерации не происходит формирование устойчивых связей, так как все ресурсы в итоге "стягивает на себя" ядро агломерации - город Астана. Совместные действия сельских районов и ядра агломерации будут направлены на решение этих проблем, что приведет к созданию единого культурного пространства в агломерации, оптимизации сети существующих учреждений, а также позволит увеличить доступность культурно-досуговых услуг для жителей СНП.

      Необходимо строительство крупных торгово-развлекательных центров на территории сельских районов агломерации. Эти объекты позволят стать центром притяжения населения агломерации и потенциально будут способствовать формированию единого социокультурного пространства агломерации.

      Районы, входящие в состав Астанинской агломерации, развиваются неравномерно, однако они обладают существенным потенциалом развития, на основе которого можно сформировать среду с высоким уровнем и качеством жизни населения.

      Концепция русел расселения предусматривает снижение маятниковой миграции путем создания городов-контрмагнитов и индустриальных зон. В них будет развитая производственная и социальная инфраструктура, обеспечивающая занятость и комфортные условия для проживания.

      Образование русел расселения повлечет за собой значительное перераспределение плотности населения агломерации. Дисперсное, рассредоточенное, хаотичное расселение людей, наблюдаемое на исследуемой территории в настоящее время, может быть заменено сосредоточением значительной массы людей непосредственно в зоне влияния русел. Это во многом упростит задачи по обеспечению населения объектами социальной инфраструктуры и наряду с образованием индустриальных зон даст импульс развитию малого и среднего бизнеса. При этом остальные территории освободятся от дисперсных населенных пунктов и им можно будет вернуть первозданное природное состояние.

      Русла расселения в сочетании с более мелкими "капиллярными" путями транспортного сообщения позволят получить единую коммуникационную систему. Именно в руслах расселения будут сосредоточены транспортные системы (шоссейные дороги, рельсовый и струнный транспорт), пролегать магистральные трубопроводы с газом и информационные кабели. Построение таких межрегиональных коммуникационных коридоров позволит создать относительно равноценные условия использования широкой гаммы ресурсов на всей территории агломерации и за ее пределами.

Меры комплексного развития лесного хозяйства и рекреационной инфраструктуры

      Развитие лесного хозяйства

      Территория Астанинской агломерации находится в зоне степей и естественные лесные массивы характерны только для северной части территории - Аккольского района. Лесные массивы здесь представлены хвойными сосновыми лесами на выходах коренных гранитных пород, также имеется небольшой участок на востоке территории агломерации, в Константиновском сельском округе.

      Площадь "зеленого пояса" в границах города Астаны составляет 14,8 тысяч гектар, в том числе лесных культур - 11,5 тысяч гектар.

      Площадь лесного фонда в границах агломерации составляет 73,9 тысяч гектар, в том числе лесных культур 46,8 тысяч гектар.

      Площадь лесопригодных участков почв после проектных изысканий, рекомендованных для отвода и предоставления для создания лесонасаждений, - 27,0 тысяч гектар.

      Резерв площадей для проектно-изыскательских работ и выявления лесопригодных земель, пригодных для проектирования лесонасаждений, составляет 52,0 тысяч гектар.

      Хозяйствующим субъектом отрасли озеленения на территории агломерации является республиканское государственное предприятие "Жасыл Аймак" Комитета лесного хозяйства и животного мира Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан (далее - РГП "Жасыл Аймак").

      Начиная с 2003 по 2010 годы были созданы Астанинское, Вячеславское, Кызылжарское, Шортандинское, Аршалынское, Ерейментауское лесничества и питомник "Ак Кайын" общей площадью 57 тысяч гектар (таблица 71).

Лесничества на территории агломерации

      Таблица 71

№ п/п

Наименование подразделений

Площадь, гектар

1.

Астанинское

12389

2.

Батыс

12261

3.

Вячеславское

9525

4.

Кызылжарское

12605

5.

Шортандинское, в том числе питомник "Дамса"

23075

6.

Аршалинское

6237

7.

Ерейментауское

6382

8.

Сарыобинское

3909

9.

Центральное

6

10.

Питомник лесосеменных плантаций "Ак Кайын"

265

Всего

86654

      На территории РГП "Жасыл Аймак" имеется 2 питомника общей площадью 334 гектар.

      Для расширения ассортимента посадочного материала в 2014 году проведена реконструкция питомника в лесном хозяйстве "Акколь" площадью 51,3 гектар с применением современной системы капельного орошения, при которой вода по системе полимерных трубопроводов подается в корневую систему растения. Благодаря этому расход воды и энергии при капельном орошении снижается в 2-5 раз. В 3-4 раза уменьшаются расходы удобрений, которые подаются вместе с водой непосредственно в корневую систему каждого растения.

      Проектные предложения по формированию озеленения:

      1) создание "зеленого пояса" вокруг города Астаны и соединение его с естественными лесными массивами Щучинско-Боровской курортной зоны;

      2) разработка проектов формирования ландшафтов на участках лесопригодных земель;

      3) строительство материальной базы и инфраструктуры РГП "Жасыл Аймак" и его лесничеств;

      4) мероприятия по борьбе с лесными пожарами. На территории агломерации должны действовать пожарно-химические станции (далее - ПХС), мотопожарные пункты 1 и 2 типа, которые укомплектованы противопожарной техникой и средствами пожаротушения, автомобилями и тракторами, бульдозерами и почвообрабатывающими орудиями.

Проектируемое строительство объектов противопожарного назначения

      Таблица 72

№ п/п

Наименование лесничества

ПХС тип-1, единиц

ПХС тип-2, единиц

Скважины, единиц

Резер-вуары, м3

Пожарные вышки, единиц

1.

Астанинское

1

-

1

150

1

2.

Аршалинское

1

-

1

150

1

3.

Батыс

1

-

1

150

1

4.

Вячеславское

1

-

1

150

1

5.

Ерейментауское

1

-

1

150

1

6.

Кызылжарское

доукомп

-

Есть

30 м3


7.

Сарыобинское

1

-

1

150

1

8.

Шортандинское

1

-

-

150

1

9.

Центральная усадьба


1

1

150

1

10.

Итого

7

1

7

8

8

      Строительство питомника для выращивания посадочного материала с закрытой корневой системой и микоризацией почвы.

      На резервной территории центральной усадьбы РГП "Жасыл Аймак" предусматривается площадка для размещения 8 теплиц контейнерного питомника для выращивания посадочного материала с закрытой корневой системой и микоризацией почвы на 2 млн. штук сеянцев.

      Формирования рекреационной зоны

      К одним из крупных курортных зон относится Аккольский природный комплекс. Основными направлениями поездок являются Шортандинский и Аккольский районы, так как через них проложен путь до курортной Щучинско-Боровской зоны. Большой процент населения (21 %) выбирают в качестве объектов рекреации междуречье Есиль и Нуры в Целиноградском районе. Также одними из привлекательных мест являются Вячеславское водохранилище и система мелких озер, расположенных в Аршалынском районе.

      С целью повышения качества услуг и увеличения объемов обслуживания необходимо дальнейшее развитие материальной базы и инфраструктуры туризма (строительство и реконструкция гостиниц, мотелей, кемпингов, этнографических комплексов). Существует нехватка транспорта (комфортабельных туристских автобусов). Внутриобластная сеть дорог не соответствует растущим туристским требованиям.

      Меры для развития рекреационных зон и улучшения качества туристских услуг агломерации:

      1) выделение государственных или спонсорских средств на курсовую подготовку, повышение квалификации для руководителей, сотрудников туристских фирм, санаториев, баз отдыха, экскурсионных организаций. Использование курсовой подготовки и повышения квалификации при аттестации работников туристской и курортной отрасли;

      2) финансирование проектов по развитию внутреннего туризма, в частности, на удаленных природных территориях, в сельской местности;

      3) подготовка специалистов в вузах и колледжах города Астаны по специальностям "Туризм", "Гостиничное дело", "Социально-культурный сервис", специальный курс в области краеведения, касающийся рекреационных зон агломерации города Астаны. Организация регулярных практик для студентов в сфере оказания туристских услуг, ориентированных на отдых жителей и гостей столицы на природе;

      4) выделение государственных средств на строительство дорог к наиболее популярным и новым перспективным туристским объектам агломерации;

      5) создание на территории агломерации для организации путешествий сети пунктов проката "Дом на колесах", в особенности там, где отсутствуют места размещения и питания (по примеру Австралии и других стран);

      6) разработка и выпуск каталогов, карт по туристским маршрутам агломерации;

      7) приглашение представителей посольств, аккредитованных в Республике Казахстан, на туристские выставки, ярмарки с целью информирования о туристских объектах агломерации, ее маршрутах, а также для дальнейшей популяризации этой информации в их странах;

      8) создание в городе Астане транспортного центра с использованием малой авиации (вертолеты) для полетов на расстояние от 300 и более км от столицы в малонаселенные районы, где плохие дороги, отсутствуют регулярные рейсы;

      9) уделение особого внимания работе контролирующих органов в сфере охраны окружающей среды, в частности в области рыболовства - одного из наиболее массового вида отдыха у населения;

      10) создание из числа специалистов внутреннего туризма рабочей группы, которая должна стать опорной в области теории и практики развития внутреннего туризма в агломерации;

      11) развитие новых направлений туризма, в частности, аграрного туризма.

      Перспективные рекреационные объекты:

      Софиевские сопки, урочище Жаксы-Коянды, река Нура, районы сел Косшы, Тайтобе, расположенные в Целиноградском районе. В Аршалинском районе к таковым можно отнести реку Акжар, озеро Большая Сарыоба. Рекреационным потенциалом обладают урочище Аккунчук, озеро Акколь, расположенные в Аккольском районе, урочище Бектау, Ключевское водохранилище, расположенные в Шортандинском районе.

      На сегодняшний день имеются предложения по созданию инфраструктуры активного туризма и отдыха вблизи таких объектов, как: урочище Жаксы-Коянды, река Акжар, урочище Акмола, урочище Аккунчик, озера Большая и Малая Сарыоба, урочище Бектау, Ключевское водохранилище (таблица 73).

Перспективные места развития рекреации Астанинской агломерации

      Таблица 73

№ п/п

Рекреационный объект

Месторасположение

Описание

Перспективные виды туризма

1.

Горы Жаксы-Коянды

Целиноградский район. 35 км от города Астаны на северо-восток. В 5 км от села Софиевка и 2 км от Павлодарской трассы.

Представляют собой невысокую гряду, протянувшуюся по правую сторону от трассы "Астана - Павлодар" на протяжении 3 км. Самая высокая отметка составляет 452 метра. В небольших саях - березово-осиновые леса. Территория Жаксы-Коянды стратегически представляет большой интерес для развития пригородного туризма, в особенности внутреннего. Близость от столицы, наличие автотрассы, близость Кояндинского водохранилища, а также сел: Коянды и Софиевка - все это прекрасные слагаемые для развития местной инфраструктуры туризма. На участке между мостом автотрассы и селом Софиевка есть палеонтологический памятник "Кызыл жар"

Велотуризм, конный туризм, пешеходный оздоровительный, дельтапланеризм, парапланеризм, кайтинг, фотоохота, водный туризм (на Кояндинском водохранилище), различные виды водных развлечений, пеше-водные походы выходного дня, охота с беркутами, охота с тазы, рыболовные туры, яхтинг, рафт-дайвинг, катание с гор на лыжах и санях. На Кояндинском водохранилище можно организовывать массу рекреационно-туристских мероприятий, таких как: водные походы, рыболовноводные, прогулки на яхтах, занятия виндсерфингом, вейкбордингом, кайтингом, а также организация различных водных шоу

2.

Река Акжар

Целиноград-ский район, вблизи села Приречное

Наиболее интересная часть реки между селами Ново-Владимировка и Приречное
 

Размещение турбазы можно ориентировать на участок выше плотины возле разрушенного поселения Майдан или в нижней части реки на берегу пруда с ориентиром на водные виды отдыха и рыбалку

3.

Урочище Акмола

Целиноградский район, вблизи сел Косшы и Тайтобе

Территория, прилегающая к сопке Акмола, представляет большой интерес для развития пригородного туризма, в особенности внутреннего. Близость столицы, наличие автотрассы, а также сел: Косшы и Тайтобе - все это прекрасные слагаемые для развития местной инфраструктуры туризма

Велотуризм, конный туризм, дельтапланеризм, парапланеризм, водный туризм (сплавы по реке Нуре), различные виды водных развлечений, пеше-водные походы выходного дня, охота с беркутами, охота с тазы, рыболовные туры, катание с гор на лыжах и санях

4.

Озеро Майбалык

Целиноградский район. Граничит с южной границей города Астаны, на расстоянии 1 км от городского аэропорта.

Озеро Майбалык с прилегающей территорией составляет 7300 гектар. Основная глубина озера составляет 0,7-1,0 метра, максимальная глубина - 3 метра.
Озеро вдоль берегов заросло тростником полосой 0,3-0,7 км, что составляет около 35 % его зеркала

Перспективные виды туризма:
1) многофункцио-нальный горнолыжный комплекс (стадион, ледовый дворец, крытые тенисные корты, тренажерные залы, скаладром, паркинги, гостиницы, кафе, рестораны, велосипедные дорожки);
2) многофункцио-нальный оздоровительный комплекс (ипподром, катание на лошадях, аквапарк, картинг, боулинг, кафе, бассейны, сауны);
3) многофункциональный развлекательный комплекс (различные развлечения на воде, катание на байдарках, лодках, кинотеатры, прыжки с тарзанки, рыбалка)

5.

Озера Большая и Малая Сарыоба

Аршалынский район

Озера соединены между собой протокой Торткулак. Большая Сарыоба - озеро с довольно прозрачной водой и обширными песчаными берегами. Малая Сарыоба - мутное и более мелкое озеро

Большая Сарыоба великолепное место для пляжного отдыха. Малая Сарыоба имеет перспективу развития рыболовного отдыха.

6.

Урочище Бектау

Шортандинский район, 20 км от райцентра Шортанды, вблизи сел Бектау и Конкрынка

Села Бектау и Конкрынка окружены лиственными лесами. Между селами имеется большой пруд. На окраине села Бектау есть карьерное озеро. Сопка голая с пологими склонами, удобна с точки зрения строительства мини- горнолыжной турбазы

Велотуризм, конный туризм, пешеходный оздоровительный, дельтапланеризм, парапланеризм, охота с беркутами, охота с тазы, катание с гор на лыжах и санях

7.

Ключев-ское водохра-нилище

Шортандинский район. Водохранилище находится на реке Селеты между деревнями Ключи и Апполоновка

Средняя глубина около 3-х метров. В самом начале встречаются места глубиной до 7 метров. Водоем изобилует рыбой: щукой, карпом, судаком, карасем, плотвой.

Водохранилище перспективно для строительства на его берегу туристско- рыболовного комплекса. Для этого лучше всего подходит левый высокий берег со стороны села Ключи. Перспективные виды туризма:
велотуризм, конный туризм, охота с тазы, водный туризм, различные виды водных развлечений, водные походы выходного дня, рыболовные туры, яхтинг, вейкбординг, каякинг

      Одним из перспективных направлений туризма, учитывая устоявшиеся традиции земледелия и животноводства в Казахстане, является агротуризм. Развитие агротуризма возможно в рекреационно привлекательных населенных пунктах, обеспеченных минимальными потребностями современного человека (наличие транспортной инфраструктуры, магистрального водопровода, интернета и тд). Такими населенными пунктами являются крупные населенные пункты Шортандинского и Аккольского районов, расположенные вдоль международной трассы "Астана-Боровое".

      Для комплексного решения развития рекреационной зоны столицы целесообразно присоединение территории озера Майбалык к городу Астане.

      В Аршалынском районе предлагаются следующие виды туризма:

      Спортивный туризм. В рамках спортивного туризма предлагается развивать следующие виды услуг: парусный и гребной спорт, рыбалку, конный туризм, веломаршруты.

      Экотуризм. В рамках экотуризма предполагаются путешествия с целью изучения окружающей природной среды.

      SPA-туризм. В рамках SPA-туризма предлагаются различные программы, направленные на общее оздоровление и омоложение организма.

      Условием для организации данных видов туризма является наличие в регионе Вячеславского водохранилища лесных массивов, лечебной грязи.

Обоснование создания рекреационных комплексов в Аршалынском районе

      Таблица 74

Вид туризма

Обоснование предлагаемого вида туризма (характеристика природных ресурсов и природных условий для данного вида туризма)

SPA-туризм

Вячеславское водохранилище (район села Михайловка), село Константиновка (лесной массив вблизи от села)

Экотуризм

село Белоярка

Спортивный туризм

село Белоярка - конный туризм

      Организация данных видов туризма требует создания в населенных пунктах Аршалынского района следующих объектов инфраструктуры:

      1) в селе Михайловка строительство гостиницы на 60 мест;

      2) в селе Константиновка строительство гостиницы на 60 мест;

      3) в селе Вячеславское строительство туристической базы на 60 мест;

      4) в селе Белоярка строительство туристической базы на 60 мест.

      Расчет потребности в необходимых ресурсах представлен в таблице 75.

Инвестиционные, трудовые, энергетические ресурсы туристических услуг Аршалынского района

      Таблица 75

Наименование проекта

Населенный пункт

Инвестиции в млн. тенге

Вместимость

Потребление ресурсов

Единица измерения

Объем

Площадь участка, гектар

Электро-энергия, кВт в год

Вода, м3

Численность работников

Гостиница

село Михайловка

75,2

человек

60

4,5

60000

10000

50

Гостиница

село Константиновка

75,2

человек

60

4,5

60000

10000

50

Туристическая база отдыха

село Вячеславское

46,5

человек

60

5

27000

6000

13

Туристическая база отдыха

село Белоярка

46,5

человек

60

5

27000

6000

13

Итого

143,4


240

19

174000

32000

126

      Согласно проведенным расчетам общий объем инвестиций, необходимый на развитие туризма в Аршалынском районе, составит 143,4 млн. тенге. Совокупная площадь участка, требуемая под объекты инфраструктуры туризма, составит 19 гектар. Потребность в электроэнергии 174000 кВт в год, воды - 32000 м3. Количество созданных рабочих мест составит 126. Для обеспечения доступности данных туристических услуг необходимо строительство дорог с твердым покрытием.

      В Шортандинском районе предлагаются следующие виды туризма:

      Спортивный туризм. В рамках спортивного туризма предлагается развивать следующие виды услуг: рыбалку, горнолыжный туризм, конный туризм, веломаршруты.

      Экотуризм. В рамках экотуризма предполагаются путешествия с целью изучения окружающей природной среды.

      Условием для организации данных видов туризма является наличие в регионе: Ключевского пруда, гор Бектау и Рамадан, реки Талкара.

Обоснование создания рекреационных комплексов в Шортандинском районе

      Таблица 76

Вид туризма

Обоснование предлагаемого вида туризма (характеристика природных ресурсов и природных условий для данного вида туризма)

Экотуризм

Ключевской пруд, гора Бектау, гора Рамадан, река Талкара

Спортивный туризм

Гора Бектау, гора Рамадан

      Организация данных видов туризма требует создания в населенных пунктах Шортандиского района следующих объектов инфраструктуры:

      1) в селе Ключи строительство гостиницы на 60 мест;

      2) в районе реки Дамса (село Дамса) строительство туристической базы на 60 мест.

      Расчет потребности в необходимых ресурсах представлен в таблице 77.

Инвестиционные, трудовые, энергетические ресурсы туристических услуг Шортандинского района

      Таблица 77

Наименование проекта

Населенный пункт

Инвестиции в млн. тенге

Вместимость

Потребление ресурсов

Единица измерения

Объем

Площадь участка, гектар

Электро-энергия, кВт в год

Вода, м.куб.

Численность работников

Гостиница

село Ключи

75,2

человек

60

4,5

60000

10000

50

Туристическая база отдыха

село Дамса

46,5

человек

60

5

27000

6000

13

Итого

121,7


120

9,5

87000

16000

63

      Общий объем инвестиций, необходимых на развитие туризма в Шортандинском районе, составит 121,7 млн. тенге. Совокупная площадь участка, требуемая под объекты инфраструктуры туризма, составит 9,5 гектар. Потребность в электроэнергии - 87000 кВт в год, воды - 16000 м3. Количество созданных рабочих мест составит 63. Для обеспечения доступности данных туристических услуг необходимо строительство дорог с твердым покрытием.

      В Целиноградском районе предлагаются следующие виды туризма:

      Спортивный туризм. В рамках спортивного туризма предлагается развивать следующие виды услуг: яхтинг, дайвинг, рыбалку, горнолыжный туризм, конный туризм, веломаршруты.

      Экотуризм. В рамках экотуризма предполагаются путешествия с целью изучения окружающей природной среды.

      Этнический туризм. В рамках этнотуризма предполагается ознакомление с историей и традициями разных народов.

      SPA-туризм. В рамках SPA-туризма предлагаются различные программы, направленные на общее оздоровление и омоложение организма.

      Условием для организации данных видов туризма является наличие в регионе: Кояндинского водохранилища (район села Коянды), рек Акжар, Селеты и Нура, лесного массива Чубары, горы Жаксы-Коянды, урочища Ешкеольмес, озера Майбалык.

Обоснование создания рекреационных комплексов в Целиноградском районе

      Таблица 78

Вид туризма

Обоснование предлагаемого вида туризма (характеристика природных ресурсов и природных условий для данного вида туризма)

Спа-туризм

Кояндинское водохранилище (район села Коянды), лесной массив Чубары, река Акжар, озеро Майбалык

Экотуризм

Село Приречное, горы Жаксы-Коянды, урочище Ешкеольмес, озеро Майбалык

Спортивный туризм

Река Селеты, река Нура, горы Жаксы-Коянды, озеро Майбалык

      Для комплексного решения развития рекреационной зоны столицы целесообразно присоединение озера Майбалык с прилегающей территорией общей площадью 7300 гектар к городу Астане.

      Организация данных видов туризма требует создания в населенных пунктах Целиноградского района следующих объектов инфраструктуры:

      1) в селе Коянды строительство гостиничного комплекса на 100 мест;

      2) в селе Приречное строительство туристической базы на 60 мест;

      3) в районе гор Жаксы - Коянды строительство лыжных подъемников и туристической базы на 60 мест.

      Расчет потребности в необходимых ресурсах представлен в таблице 79.

Инвестиционные, трудовые, энергетические ресурсы туристических услуг Целиноградского района

      Таблица 79

Наименование проекта

Населенный пункт

Инвестиции в млн. тенге

Вместимость

Потребление ресурсов

Единица измерения

Объем

Площадь участка, гектар

Электро-энергия, кВт в год

Вода, м.куб.

Численность работников

Гостиничный комплекс

село Коянды

125,3

человек

100

5,5

90000

16000

60

Туристическая база отдыха

село Приречное

46,5

человек

60

5

27000

6000

13

Туристическая база отдыха

в районе гор Жаксы - Коянды

46,5

человек

60

5

27000

6000

13

Подъемники лыжный и санный (6 сооружений)

в районе гор Жаксы Коянды

13,9

человек

60

6

9792

2000

5

Итого

232,2



21,5

153792

31000

91

      Согласно проведенным расчетам общий объем инвестиций, необходимых на развитие туризма в Целиноградском районе, составит 232,2 млн. тенге. Совокупная площадь участков, требуемая под объекты инфраструктуры туризма, составит 21,5 гектар. Потребность в электроэнергии - 153792 кВт в год, воды - 31000 м3. Количество созданных рабочих мест составит 91. Для обеспечения доступности данных туристических услуг необходимо строительство дорог с твердым покрытием.

Меры по рациональному природопользованию, обеспечению ресурсами, охране окружающей среды

      Развитие водного хозяйства

      Территория Астанинской агломерации расположена на берегах реки Есиль, текущей с востока на запад по территории мелкосопочника. Эта территория сложена тремя крупными речными системами, центральная из которых представлена рекой Есиль, южная - рекой Нура и северная - рекой Селеты.

      Исследуемый район относится к районам резко выраженного недостаточного увлажнения. Поверхностный сток формируется главным образом за счет талых снеговых вод. Дождевые осадки только незначительно дополняют снеговое питание в период половодья. В летнее время дождевые осадки не имеют практического значения в формировании стока.

      Главной водной артерией региона является река Есиль с рядом крупных притоков, стекающих на севере с Кокшетауских гор, а на юге с отрогов гор Улытау.

      Сток реки Есиль зарегулирован Астанинским водохранилищем, которое используется для водоснабжения города Астаны и прилегающих территорий.

Характеристика Астанинского водохранилища

      Таблица 80

Площадь зеркала водохранилища

54,3 км2 при нормальном подпорном уровне (403,0 м)

Площадь водосбора

5310 км

Средняя глубина водохранилища

7,2 м

Максимальная глубина водохранилища

25 м

Длина водохранилища

11,2 км

Максимальная ширина водохранилища

9,8 км

Режим регулирования

Многолетний

Объем водохранилища

410,9 млн. м3

Водоотдача при 95 % обеспеченности

67,2 млн. м3/год (184,1 тысяч м3/сут.)

      В 2013 году из реки Есиль (в том числе Астанинского водохранилища) для водообеспечения города Астаны было забрано всего 236,66 тысяч м3/сут., в том числе для хозяйственно-питьевого водоснабжения - 189,2 тысяч м3/сут.

      На сегодняшний день Астанинское водохранилище работает на пределе своих возможностей, и в случае возникновения периода маловодных лет возможна проблема водоснабжения города Астаны.

      Оставшаяся часть рассматриваемой территории принадлежит к области замкнутого стока бассейна реки Нура. Истоки обоих рек находятся за пределами агломерации.

      Канал "Нура-Есиль". В 1974 году в целях водообеспечения города из реки Нура в городе Астане был построен канал "Нура-Есиль" протяженностью 25 км. Расчетный расход воды в голове канала - 12,3 м3/с. Канал рассчитан на подачу 255 млн. м3 в год, в том числе на:

      1) нужды города - 78 млн. м3 в год;

      2) потери на фильтрации - 46,6 млн. м3 в год;

      3) санитарные попуски - 119,7 млн. м3 в год;

      4) полив - 10,7 млн. м3 в год.

      В настоящее время канал "Нура-Есиль" перекрыт со стороны реки Нура, поэтому водозаборные сооружения, расположенные на канале и имеющие расчетную проектную производительность 200 тысяч м3 в сутки, используются для забора Есильской воды и подачи ее на фильтровальную станцию города, протяженностью 9,5 км.

      Водоемы. Наряду с редкой сетью рек, отличительной чертой гидрографии региона является относительно большое количество временных водотоков, действующих только в периоды весеннего снеготаяния. Временные водотоки имеют самые различные размеры. Наиболее крупные из них достигают длины 100-150 км при площадях водосбора до 3000 км2.

      На рассматриваемой территории имеется большое количество озер. По происхождению озера котловинные и старичные, приуроченные к долинам рек. Глубина озер колеблется от 1 до 5-6 метров. Большая часть озер в маловодные годы пересыхает.

      В Аршалынский районе имеется 27 озер, 7 рек, 2 пруда, 8 плотин, 1 водохранилище (Астанинское), из них 27 объектов естественного происхождения и 10 объектов искусственного происхождения.

      В Целиноградском районе 24 озера, 15 рек, 6 прудов, 1 водохранилище, из них 38 объектов естественного происхождения, 8 - искусственного происхождения.

      В Шортандинском районе 11 озер, 4 реки, 8 прудов, 3 плотины, 12 водохранилищ. Из них 14 объектов естественного происхождения и 17 - искусственного.

      В Аккольском районе 15 озер, 1 река, 11 плотин, 2 пруда, 3 водохранилища, из них 16 - естественного происхождения и 16 - искусственного.

      В озерах, прудах, плотинах и водохранилищах, расположенных на территории Астанинской агломерации, сосредотачивается до 983,3 млн. м3 поверхностных вод, за исключением Астанинского водохранилища, используемого для водоснабжения города Астаны (410,9 млн. м3), объем воды в водоемах агломерации составляет около 572,4 млн. м3.

      В 2013 году для всех целей водоснабжения по Астанинской агломерации было изъято из поверхностных вод 87,541 млн.м3 воды (8,9 % от общего объема, аккумулированного в водоемах - 983,3), в том числе для водоснабжения города Астаны забрано 86,38 млн. м3 воды. В остальных объектах агломерации изъято 1,16 млн. м3 поверхностной воды.

      Невостребованной остается до 571,2 млн. м3 воды, часть которой по согласованию с компетентными органами может быть рекомендована для использования в народном хозяйстве.

      Подземные воды. Гидрогеологические условия указанной территории отличаются большой сложностью и изменчивостью вследствие многообразия ландшафтных, природных, геоморфологических и геологических условий. Все четыре района принадлежат Центрально-Казахстанскому гидрогеологическому региону, в пределах которого выделяются два гидрогеологических района I порядка:

      1) Чингиз-Кокшетауский бассейн подземных вод I порядка, охватывающий северную и северо-восточную часть территории по правобережью реки Есиль;

      2) Тениз-Кургальджинский бассейн подземных вод, охватывающий южную и юго-западную часть рассматриваемой территории, в основном по левобережью реки Есиль.

      Основными коллекторами подземных вод на указанной площади являются следующие водоносные комплексы:

      1) водоносный горизонт аллювиальных песчано-гравийных отложений четвертичного возраста (aQ I-IV);

      2) водоносная зона трещиноватости нижнекаменноугольных пород турнейского яруса (CI t);

      3) водоносная зона трещиноватости фамен-турнейских пород (D3 fm- C1t);

      4) водоносная зона трещиноватости ордовикских пород (O1-2);

      5) водоносная зона трещиноватости интрузивных пород палеозойского возраста (Pz).

      Эксплуатационные запасы подземных вод на территории Астанинской агломерации

      Объем добычи с указанных месторождений по районам изменяется от 0,6 % (Целиноградский) до 87,3 % (Аршалынский).

      Данные месторождения являются источниками водоснабжения для 21 СНП Астанинской агломерации.

      Остальные населенные пункты снабжаются водой с участков с неутвержденными запасами.

      Потребность в хозяйственно-питьевой воде Астанинской агломерации (без учета города Астаны), исходя из современных норм водопотребления (150 литров/сут. на одного человека), составляет 23,9 тысяч м3/сут. (17 % от утвержденных запасов).

      На основании изложенного можно констатировать, что в настоящее время в Астанинской агломерации имеются все предпосылки для решения проблемы хозяйственно-питьевого водоснабжения СНП путем строительства водозаборов подземных вод на основе ранее разведанных месторождений и участков либо проведения дополнительных поисково-разведочных работ по изысканию местных источников водоснабжения непосредственно вблизи водопотребителя.

      В некоторых случаях требуется проведение работ по реконструкции или строительству групповых и локальных водопроводов на базе месторождений подземных вод аналогично Нуринскому групповому водопроводу. В отдельных случаях оптимальным является использование опреснительных установок.

      Вопрос водоснабжения каждого из населенных пунктов требуется решать с индивидуальным подходом в каждом конкретном случае.

      Централизованное водоотведение в настоящее время имеется только в крупных населенных пунктах, районных центрах - Аршалы, Акмол, Акколь, Шортанды, а также в поселках Косшы, Ижевское, Жолымбет, Научный, Дамса, и станции Тонкерис.

      В остальных населенных пунктах агломерации водоотведение осуществляется в индивидуальные и коллективные септики. Сточные воды в народном хозяйстве не используются.

      Величина возможных к потреблению ресурсов поверхностных вод на территории Астанинской агломерации в средний по водности год составляет 0,14 км3 (140 млн. м3/год). В маловодные годы - 0,038 км3/год (38,0 млн. м3/год).

      Модуль возможных к употреблению ресурсов поверхностных вод Астанинской агломерации составляет:

      1) в средний по водности год - 77,6 м3/год на 1 гектар;

      2) в маловодный год - 21,1 м3/год на 1 гектар.

      Приведенные расчеты являются подтверждением слабой обеспеченности региона поверхностными водами.

Структура водоснабжения населенных пунктов Астанинской агломерации

      Таблица 81

№ п/п

Наименование района

Численность сельского населения

Всего населенных пунктов

В том числе централизованное водоснабжение

нецентрализованное водоснабжение из скважин

за счет колодцев

привозной воды

блок-модулей

объем добычи подземных вод для хозяйственно-питьевого водоснабжения, м3/сут.

удельное водопотребление подземных вод, м3/сут. на 1 человека

объем добычи поверхностных вод для хозяйственно-питьевого водоснабжения, м3/сут

удельное водопотребление поверхностных вод, м3/сут на 1 человека

за счет подземных вод (локальный водозабор)

Нуринский групповой водопровод

за счет поверхностных вод

1.

Аршалынский

28010

30

26


3



1


2020,0

0,072

0,0

0,0

2.

Целиноградский

101758

52

16

 5


4

12

1

14

810,0

0,008

0,0

0,0

3.

Шортандинский

29623

29

22


4


1

1

1

1493,4

0,05

240,3

0,008

4.

Аккольский (4 округа)

21345

16

10



3

2

1


1004,5

0,049



5.

Итого

180736


74

5

7

7

15

4

15

5327,9

0,027





в %


57,7

4,5

6,3

3,6

11,7

2,7

13,5





6.

Всего


127

централизованы 76 СНП (68,5 %)

не централизованы 35 СНП (31,5 %)





Качество воды в населенных пунктах Астанинской агломерации

      Таблица 82

№ п/п

Наименование района

Общее количество источников водоснабжения

Соответствие качества воды

соответствует

не соответствует

нет сведений

1.

Аршалынский

71

70

1

-

2.

Целиноградский

23

22

1

-

3.

Шортандинский

117

102

15

-

4.

Аккольский 4 округа (Аккольский, Кенесский, Енбекский, Урюпинский)

46

42

4

-

5.

Итого

257

236

21

-

Использование воды на нужды в разрезе четырех районов и городу Астане

      Таблица 83

№ п/п

Область, район

Использовано на нужды, тыс. м³

всего

хоз. питьевые и полив зел/нас

производственные

в том числе произв. из водопр-да

с/хоз. водо-снабжение

регулярное орошение

лиманное орошение

залив сено-косов

обводнение пастбищ

рыбное хозяйство

прочие нужды

Акмолинская область

1.

Aршалынский район

928,0

213,6

144,6

0,0

410,4

159,4

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

2.

Целиноградский район

822,7

3,5

4,2

0,0

261,2

553,8

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

3.

Шортандинский район

1 458,1

273,8

706,4

0,0

367,0

110,9

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

4.

Аккольский район

652,1

200,0

110,3

0

289,7

52,1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Итого по районам

3860,8

690,9

965,7

0,0

1328,3

876,2

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

город Астана

79 125,8

53 897,6

24 654,0

18 621,1

0,0

574,2

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Итого

82 986,6

54 588,5

25 619,7

18 621,1

1618,0

1450,4

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

      Предложения по развитию водного хозяйства

      Существующие системы каналов, водоводов для водоснабжения, орошения и других народнохозяйственных нужд могут быть использованы для внутрибассейнового и межбассейнового перераспределения стока в целях увеличения располагаемых водных ресурсов.

      В комплекс водохозяйственных мероприятий, связанных с увеличением располагаемых водных ресурсов, входят регулирование речного стока, рациональное и эффективное использование водных ресурсов, привлечение дополнительных объемов воды из других бассейнов.

      1. Наиболее перспективным для привлечения в качестве источника водоснабжения за счет подземных вод является Нуринское месторождение подземных вод с утвержденными запасами 48 тысяч м3/сут.

      При этом необходимо учесть, что при определении возможности строительства инфильтрационного (вдоль берегового) водозабора, запасы подземных вод будут увеличены в несколько раз. Весь сток реки Нуры 75 % обеспеченности в размере 753,4 тысяч м3/сут. можно направить для водоснабжения, в том числе и города Астаны.

      Для увеличения запасов возможно строительство напорных плотин на реке Нура, что позволит, кроме увеличения запасов, улучшить качество подземных вод за счет пресных паводковых вод.

      2. Для реконструкции сельскохозяйственного региона юга Акмолинской области требуется восстановить водопроводную систему, связывающую между собой Атбасар-Приесильское, Атбасарское и Нуринские месторождения подземных вод. Избыток воды направить для водоснабжения города Астаны.

      Вместе с тем, необходимо решить вопрос увеличения запасов подземных вод на Атбасарском МПВ и перевода запасов подземных вод на Атбасар-Приесильском месторождении из категории С2 в категорию С1 (В) в количестве 35,0 тысяч м3/сут.

      С учетом прироста запасов на Атбасар-Приесильском месторождении, при переводе запасов категории С2 в промышленные категории, количество разведанных запасов, потенциально пригодных для водоснабжения города Астаны, возрастет до 196,3 тысяч м3/сут.

      Водоотведение сточных вод города Астаны производится в накопитель "Талдыколь".

      Очистные сооружения города Астаны расположены в 3-4 км юго-западнее столицы, на левом берегу реки Есиль и предназначены для очистки хозяйственно-бытовых и промышленных сточных вод города. Проект накопителя "Талдыколь" был разработан в 1964 году институтом "Казводоканалпроект". Общий объем сброса условно очищенных сточных вод в накопитель "Талдыколь" составляет 27-28 млн.м3/год (76,0 тысяч м3/сут).

      По согласованию со всеми заинтересованными сторонами сброс очищенных сточных вод планируется производить в реку Есиль ниже территории города Астаны. Забор очищенных сточных вод на технические нужды ТЭЦ города Астаны и полив зеленых насаждений города планируется выше территории столицы в районе жилого массива Тельман.

      Утилизация очищенных сточных вод города Астаны путем возвращения в естественный водный источник - реку Есиль с организацией вторичного использования очищенной воды даст следующие эффекты:

      1) прекращение подъема грунтовых вод в левобережье города Астаны;

      2) постепенное осушение около 7500 гектар заболоченных площадей;

      3) восстановление естественного гидравлического режима грунтовых вод в районе накопителя "Талдыколь";

      4) экономия при строительстве новых объектов на 10-15 % ввиду потенциального сокращения мероприятий по водопонижению площадок строительства;

      5) улучшение санитарно-эпидемиологической обстановки в городе Астане;

      6) вторичное использование очищенных сточных вод в качестве технической воды и на полив зеленых насаждений города Астаны.

      Увеличение скорости течения реки Есиль за счет сброса в нее глубоко очищенных сточных вод, что улучшит обеспеченность согласованного гарантированного попуска по реке Есиль в маловодные годы.

      Охрана окружающей среды

      Климат. Отличительной особенностью климата территории Астанинской агломерации является его резкая континентальность, которая выражается в малом количестве осадков и в значительной амплитуде между абсолютными максимальными и минимальными температурами воздуха: от минус 51,6 0С до плюс 41,6 °С.

      На территории Астанинской агломерации среднегодовое количество осадков колеблется в пределах 275-375 мм.

      Атмосферный воздух. В качестве критерия оценки существующего загрязнения атмосферного воздуха в соответствии с действующими в Республике Казахстан методиками приняты четыре наиболее распространенных загрязняющих веществ и их группы суммации, представленные в таблице 84.

Наиболее распространенные загрязняющие вещества и их группы суммации (ПДК - предельно допустимая концентрация)

      Таблица 84

Код ЗВ

Наименование вещества

ПДК максим. разовая, мг/м3

ПДК среднесуточная, мг/м3

Класс опасности

2907

Пыль неорганическая: более 70 % двуокиси кремния

0.15

0.05

3

2908

Пыль неорганическая: 70-20 % двуокиси кремния

0.3

0.1

3

2909

Пыль неорганическая: ниже 20 % двуокиси кремния

0.5

0.15

3

0301

Азота (IV) диоксид

0.2

0.04

2

0330

Сера диоксид

-

0.125

3

0337

Углерод оксид

5

3

4

6009

Азота диоксид, серы диоксид

0.2

0.04

2

      Количество выбросов загрязняющих веществ на территории агломерации отражено в таблице 85.

Количество выбросов загрязняющих веществ на территории агломерации

      Таблица 85

Источники

Выбросы всех загрязняющих веществ, тысяч тонн

Выбросы основных загрязняющих веществ, тысяч тонн

Всего

83.9

75.8

в том числе ТЭЦ-1

11.2

10.7

в том числе ТЭЦ-2

53.2

51.1

Агломерация

19.5

14.0

      Качество атмосферного воздуха в воздушном бассейне Астанинской агломерации изучено тремя методами:

      1) математическое моделирование уровня загрязнения атмосферы;

      2) прямые инструментальные измерения концентрации ЗВ в атмосферном воздухе с отбором проб пыли;

      3) оценка выпадения загрязняющих веществ из атмосферного воздуха с твердыми и влажными осадками по данным анализов проб снега.

      В соответствии с требованиями "Методики расчетов концентраций в атмосферном воздухе вредных веществ, содержащихся в выбросах предприятий" проведено математическое моделирование рассеивания загрязняющих веществ. Приземные концентрации загрязняющих веществ рассчитываются в двухметровом слое над поверхностью земли. Для математического моделирования уровня загрязнения атмосферы в программу расчета рассеивания были внесены данные по основным источникам загрязнения атмосферы, расположенным на территории Астанинской агломерации.

      Основным загрязняющим веществом, оказывающим наибольшее влияние на атмосферный воздух Астанинской агломерации, является пыль неорганическая с содержанием SiO2 70-20 %, которую выбрасывают электростанции, котельные, заводы и карьеры. Расчетами установлено, что максимальная концентрация этой пыли наблюдается в районе ТЭЦ-2 города Астаны и составляет 8,43 ПДК. В остальных районах агломерации, где происходит выброс данного вещества (поселки Шортанды, Аршалы, села Николаевка, Петровка, Сарыоба, Бектау, Новоишимка, Жалтырколь, город Акколь,) значения ПДК у источников выбросов составляют от 1,23 ПДК до 6,74 ПДК.

      Для проверки расчетных показателей в 41 точке на территории Астанинской агломерации были проведены инструментальные измерения концентрации загрязняющих веществ в атмосферном воздухе. Измерения проводились в четырех направлениях от самого мощного источника выбросов - ТЭЦ-2 в направлении поселков Аршалы, Акмол, Шортанды и Новомарковка, которые показали, что:

      1) содержание загрязняющих веществ в атмосферном воздухе городов, поселков и на незаселенной территории Астанинской агломерации не превышает установленных ПДК для населенных мест;

      2) воздействие производственной деятельности предприятия на атмосферный воздух в пределах территории Астанинской агломерации и в целом существующее состояние атмосферного воздуха на данной территории оценивается как допустимое;

      3) развитие инфраструктуры агломерации, ввод в действие новых предприятий предусматриваются с соблюдением действующего экологического законодательства Республики Казахстан. В перспективе до 2030 года прогнозируется сохранение существующего качества атмосферного воздуха на всей территории агломерации.

      Принятая в настоящее время система прямых наблюдений за загрязнением воздуха на стационарных метеорологических постах не обладает необходимой разрешающей способностью для картирования пространственной структуры загрязнения атмосферы. В целях выявления основных закономерностей пространственного распределения загрязнения пылью и токсичными элементами и районирования территорий городов по степени загрязнения широко используется опробование снежного покрова, аккумулирующего загрязнения в течение длительного периода времени.

      По данным исследования снеговых проб установлено, что выпадение пыли на территории агломерации вдали от промышленных центров изменяется от 34,1 кг/км² до 251,1 кг/км², что соответствует значению фонового выпадения пыли из атмосферного воздуха. Максимальное значение выпадения пыли из атмосферного воздуха установлено в поселке Аршалы - 5183,8 кг/км². В активной точке ТЭЦ-2 выпадение пыли составляет 1719,2 кг/км².

      Установлено, что вместе с пылью из атмосферного воздуха выпадают тяжелые металлы: кобальт, хром, марганец, никель, фосфор, ванадий и цинк. Прочие тяжелые металлы и другие загрязняющие вещества в пробах пыли из атмосферного воздуха не обнаружены или присутствуют в количествах менее чувствительности метода анализа.

      Прогноз на перспективу. Для оценки загрязнения атмосферного воздуха в перспективе до 2030 года учтены эмиссии в атмосферный воздух от 164 наиболее крупных предприятий (141 существующих и 23 проектируемых). В перспективе до 2030 года, согласно расчетам, концентрация основных загрязняющих веществ NO2, SO2, CO, кроме пыли неорганической, существенно не изменится. В связи с расположением проектируемых предприятий по руслам расселения увеличится только площадь распространения загрязняющих веществ на территории Астанинской агломерации.

      Новые площади загрязнения атмосферного воздуха будут связаны с проектируемыми индустриальными промышленными зонами Бозайгыр, Аршалы, станцией Жайнак. В проектируемой индустриальной зоне аула Кабанбай батыра может увеличиться выброс пыли у источника до значения 5,04 ПДК. В остальных районах агломерации, где происходит выброс данного вещества, (поселки Аршалы, Косшы, села Талапкер, Софиевка) значения ПДК у источника составят 1,43-2,69 ПДК.

      По остальным загрязняющим веществам уровень загрязнения не изменится.

      В связи с общим увеличением промышленного строительства, транспорта, предприятий энергетики ожидаются увеличение эмиссий парниковых газов и повышение среднегодовой температуры к 2030 году на 0,7-1,0°С, по одному из наиболее благоприятных сценариев изменения климата, что не должно существенно отразится на компонентах окружающей среды в пределах Астанинской агломерации.

      Настоящей проблемой является выделение загрязнения воздуха смесью газов, источником которых являются донные илы и сточные воды накопителя "Талдыколь". По данным последних исследований источником таких же запахов являются илы озер в пойме реки Есиль (Бузыкты и Аулиетас), илы Малого Талдыколя и старых полей фильтрации, куда сбрасывались неочищенные сточные воды города Целинограда.

      Ликвидации источника распространения неприятного запаха в столице можно достигнуть двумя способами, которые дополняют друг друга и должны быть применены последовательно.

      Первый способ, который предусмотрен действующим проектом ликвидации накопителя сточных вод "Талдыколь" - это извлечение донного ила и его утилизация с возможностью использования в качестве удобрения.

      Второй способ - выявление штамма бактерий, питательной средой для которых служит сероводород, внесение биомассы бактерий во влажные илы и обработка участков по специальной технологии в течение 2 - 3 теплых сезонов (микроферментная биотехнология).

      Если будет решена проблема удаления донных илов, можно прогнозировать снижение интенсивности выделения сероводорода к 2018 году. Для кардинального решения проблемы улучшения качества воздуха в городе Астане и пригородной зоне необходимо включить предложенные работы в план формирования и развития Астанинской агломерации до 2030 года.

      Проблемы, связанные с водными ресурсами

      С водными ресурсами на территории Астанинской агломерации связаны проблемы экологической безопасности регионального значения.

      Первая по значимости и остроте экологическая проблема связана с подтоплением паводковыми, дождевыми и биологически очищенными сточными водами накопителя "Талдыколь" территорий, расположенных к западу от города Астаны. Подтопление наблюдается на площади, охватывающей окраину города.

      Вторая проблема связана с качеством поверхностных и подземных вод. В таблице 86 приводится индекс загрязнения некоторых водных объектов агломерации с указанием класса опасности загрязнения воды.

Обобщенные результаты расчета индекса загрязнения поверхностных и подземных вод

      Таблица 86

Наименование водоема, водозабора

Индекс загрязнения воды (ИЗВ)

Класс качества воды

Степень загрязнения

Поверхностные воды

Астанинское водохранилище

0.42

II

чистые

Река Есиль, поселок Коктал

1.30

III

умеренно загрязненные

Река Есиль, точка сброса "Г"

5.31

V

грязные

Вода с рельефа в районе накопителя "Талдыколь"

8.42

VI

очень грязные

Пойма реки Есиль, грунтовые воды в паводковый период

3.45

IV

загрязненные

Пойма реки Есиль (в зимний сезон)

7.86

II

очень грязные

Озеро Шенет. Целиноградский район

3.29

IV

загрязненные

Накопитель "Карабидаик"

3.16

IV

загрязненные

Подземные воды

Скважина 1 в жилом массиве Интернациональный

0.66

II

чистые

Скважина 1 в жилом массиве Мичурино

0.63

II

чистые

Скважина 334 п. Шенет

0.94

II

чистые

Скважина 1 ст. Анар

0.20

II

чистые

Скважина 1 с. Жалтырколь

0.20

II

чистые

Скважина 1 с. Берсуат

0.40

II

чистые

Скважина 1 с. Арнасай

0.53

II

чистые

Скважина 1 г. Акколь

9.28

VI

очень грязные

Скважина 2 г. Акколь

8.24

VI

очень грязные

      Вода скважин № 1 и 2 водозабора города Акколь, загрязненная бериллием, и водозабора Дамсинского водохранилища (Шортандинский район), загрязненная донными илами, не соответствует требованиям качества питьевой воды.

      Не соответствует требованиям качество речной воды реки Есиль на участке ниже города Астаны, в районе накопителя сточных вод "Талдыколь". Эту проблему можно решить в комплексе мер по организации регулируемого стока реки Есиль с трассированием и углублением русла реки, укреплением берегов, строительством плотины и обводного канала для сброса паводковых вод.

      Для решения проблемы обеспечения качественной питьевой водой населения города Акколь необходимо произвести разведку качественных подземных вод, разработать и осуществить проект строительства нового водозабора. Кроме того, следует решить проблему водоотведения сточных вод города Акколь, где четыре канализационные насосные станции построены 40 лет назад, а очистных сооружений не имеется так же, как и пруда накопителя-испарителя сточных вод.

      Для решения проблемы Дамсинского водозабора следует произвести очистку водохранилища от донных илов и обеспечить работу блока фильтровальной станции, работающего по мембранной технологии.

      Гораздо сложнее решить проблему подтопления и затопления участка поймы реки Есиль и близлежащей территории к западу от города Астаны.

      Накопитель расположен в пойме реки Есиль, которое сложено аллювиальными нижнечетвертичными - современными отложениями общей мощностью от 8 до 12 метров. Участок поймы представляет собой понижение в рельефе с ограниченным стоком в районе села Талапкер. В пойме шириной до 8 км отсутствует русло реки, образовались озера Аулиетас, Бузыкты с застойными, неприятно пахнущими водами, являющиеся рассадником гнуса.

      В настоящее время, в том числе и из-за влияния накопителя, пониженные части рельефа заболочены, поросли камышом.

      Застойные, очень грязные воды поймы реки Есиль, в том числе и в озерах Бузыкты и Аулиетас, можно очистить за счет усиления движения грунтовых вод к руслу реки. Для этого необходимо трассировать и углубить ныне полностью исчезнувшее в болотах и зарослях камыша русло реки Есиль.

      Обобщая выше представленные материалы, для решения экологических проблем, связанных с водными ресурсами Астанинской агломерации, можно сделать следующие выводы и предложения:

      1. Согласно результатам лабораторных исследований установлено, что качество подземных вод, используемых для питьевых целей, соответствует требованиям санитарных правил (приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 16 марта 2015 года № 209 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к водоисточникам, местам водозабора для хозяйственно-питьевых целей, хозяйственно-питьевому водоснабжению и местам культурно-бытового водопользования и безопасности водных объектов") на всей территории Астанинской агломерации, за исключением качества воды в водозаборе города Акколь, где вода из скважин загрязнена бериллием.

      2. Вода Астанинского водохранилища соответствует санитарным требованиям к воде, используемой для питьевых целей.

      3. Не соответствует санитарным правилам вода, используемая для питьевых целей Дамсинского поверхностного водозабора (Шортандинский район), в связи с заиленостью дна водохранилища.

      4. Экологические проблемы Астанинской агломерации, связанные с речными водами:

      4.1. С целью решения проблемы подтопления и затопления территории необходимо разработать проект и выполнить работы по организации регулируемого стока реки Есиль, путем спрямления и углубления русла реки Есиль на участке жилого массива Коктал - село Талапкер. В проекте предусмотреть работы по укреплению берегов реки, устройству шлюзов и созданию искусственного озера ниже сел Талапкер и Воздвиженка в качестве базиса разгрузки водного потока.

      4.2. В перспективе рекомендуется организовать систему регулируемого водоотведения двух связанных между собой водотоков рек Есиль и Нура. Поскольку происходит бифуркация воды из реки Нура в реку Есиль, можно предусмотреть возврат воды в реку Нуру для пополнения запасов воды в Кургальджинском заповеднике.

      Прогноз изменения почвенного покрова на территории Астанинской агломерации

      По результатам исследования почв можно предположить, что площадь и концентрация химического загрязнения почв не увеличатся по сравнению с существующими показателями вплоть до 2030 года. Исключением могут явиться участки почв вдоль планируемых к строительству кольцевых и радиальных автодорог на территории Астанинской агломерации и участки промышленного строительства в "ядрах" агломерации, где почвы могут приобрести черты "урбаноземов". Ориентировочно, площадь таких участков на территории Астанинской агломерации не превысит 1-2 %.

      Исследования по рациональному использованию почв на изучаемой территории выявили ухудшение плодородия (дегумификация) почв. Увеличение почв с низким содержанием гумуса составило 2,1 % за десятилетний период.

Средневзвешенный балл бонитета почв сельскохозяйственного назначения Акмолинской области

      Таблица 87

Районы Акмолинской области

Пашня неорошаемая

Пашня орошаемая

Сенокосы

Пастбища

С/х угодия

Аккольский

32

-

18

17

23

Аршалынский

32

35

25

18

25

Целиноградский

30

30

13

15

24

Шортандинский

37

40

26

25

34

      Максимальный бонитет почв - 100 баллов имеет выщелочный чернозем, не нарушенный эрозионными процессами. Черноземы и каштановые почвы в условиях целины имеют бонитет почв 30 - 60 баллов (таблица 87).

      Специфические черты резко континентального климата Центрального Казахстана с высокой радиационной активностью, сильной ветровой деятельностью, бурным стоком талых вод и ливневыми дождями летом создают условия для взаимоналожения процессов водной и ветровой эрозии.

      Действие талых вод приводит к рассечению поверхности склонов, возникновению и углублению струйчатых размывов, рытвин, промоин, увеличивает количество оврагов с водобойными колодцами, вызывает рост оврагов вершинами. Как только поверхность обсохла и начинается обработка почвы, - производятся выполаживание микрорельефа, выравнивание поверхности техникой, засыпание борозд, рытвин, промоин. Одновременно идут техногенные подвижки почвы вдоль склона (от водораздела к ложбине стока), которые особенно велики при обработках вдоль склона, и измельчение поверхностного слоя почвы до размера дефляционно-опасных фракций, способных к передвижению перекатыванием и сальтации.

      В перспективе до 2030 года усиление степени опустынивания и деградации почвенного покрова может произойти в незначительной степени. При своевременном и качественном выполнении мероприятий по улучшению земель, предотвращению и ликвидации последствий эрозийных процессов почвы можно снизить интенсивность процесса деградации почв.

      Комплексная градостроительная оценка территории агломерации

      Оценка градостроительной ценности города Астаны была проведена с учетом комплексной оценки всех городских подсистем. Проводилась прямая пофакторная оценка городских земель, с последующим приведением в форму "весовых" значений факторов.

      Все факторы для комплексной оценки были сгруппированы в следующие группы:

      1) ПФ - факторы, оценивающие природно-ресурсные качества территории;

      2) ГФ - факторы, оценивающие экономико-градостроительные характеристики территории;

      3) СФ - факторы, оценивающие социально-функциональные связи территории;

      4) ИФ - факторы, оценивающие инженерно-транспортное обустройство, взаимосвязи элементов города;

      5) ЭФ - факторы, оценивающие экологическую ситуацию территории города.

      На основании комплексной оценки территория в 1 балл занимает 23 сектора, 2 балла - 197 секторов, 3 балла - 76 секторов.

      Оценка территории по группе факторов, оценивающих природно-ресурсные качества территории, была рассчитана в 3 балла, где 13 % территории относится к благоприятной территории, 62 % - к умеренно благоприятной территории, 25 % территории являются районами с неблагоприятной территорией для планирования.

      Оценка территории по группе факторов экономико-градостроительной характеристики территории была рассчитана в 3 балла, в которых максимальное значение 3 балла характеризует благоприятные территории и занимает 10 % территории. 51 % территории занимают неблагоприятные территории и 39 % - районы с умеренно благоприятной территорией.

      Оценка территории по группе факторов социально-функциональных связей территории характеризуется следующими значениями: 23 % - районы с благоприятной территорией, 29 % территории - районы с неблагоприятной территорией и 48 % - умеренно благоприятные территории.

      Для группы факторов ИФ выделяются следующие территории: 34 % территории относится к благоприятной, 29 % - к умеренно благоприятной и 37 % - к неблагоприятной.

      Для группы факторов, оценивающих экологическую ситуацию, характерно следующее: 27 % территории относится к благоприятной, 36 % - умеренно-благоприятной и 3 % территории являются неблагоприятными.

      Согласно комплексной оценке по пяти группам факторов были выделены территории с различной степенью благоприятности для планирования строительства. На основе проведенного комплексного анализа территории города Астаны можно сделать следующие выводы:

      1) из 296 секторов 76 секторов относятся к благоприятным с весовым показателем >2 и занимают 26 % территории. К ней относится центральная часть города, преимущественно в пределах проектной малой кольцевой дороги;

      2) 197 секторов или 66 % территории относятся к умеренно благоприятным, где весовой показатель составляет 1,5-2;

      3) к неблагоприятным территориям (с весовым показателем <1,5) относится 8 % территории, которые охватывают 23 сектора - это близлежащая территория озера Талдыколь, промышленные территории севернее железной дороги.

      Полученная таким образом градостроительная оценка территории дает комплексную количественно-качественную характеристику условий жизнедеятельности в различных городских зонах и при проведении оценочного зонирования может служить основой для установления дифференциации ставок платежей по зонам города.

      В результате данной работы следует вывод о том, что территории, которые относятся к неблагоприятным, могут ограничивать развитие и размещение тех или иных видов строительства. Оценочная стоимость этих земель для продажи в собственность может быть низкая, а их освоение может быть затратным.

      Оценка территории по группе природных факторов (ПФ)

      Комплексная оценка территории города проведена по группам природных факторов, оценивающих природно-ресурсные качества территории, включающих рельеф территории и несущую способность грунта.

      Согласно комплексной оценке по двум факторам (рельеф и несущая способность грунта) были выделены территории с различной степенью благоприятности для планирования строительства. Проведенный анализ комплексной оценки по группе природных факторов привел к следующим выводам:

      1) территория города имеет 296 секторов, из них 62 % территории относится к умеренно благоприятной территории, которая охватывает 185 секторов - это центральная часть города, расположенная севернее реки Есиль, на территории которой располагается исторический и новый центр города, юго-восточная часть города, расположенная южнее русла реки Есиль и восточнее проспекта Туран, и северо-западная часть, ограниченная с юга руслом реки Есиль, с востока улицей имени Бейсекова и с северо-востока шоссе Ондирис. Данная территория расположена на первой надпойменной террасе и водораздельной равнине;

      2) 25 % территории являются районами с неблагоприятной территорией для планирования строительства (73 сектора). В основном, это территория в районе озера Талдыколь, высокой поймы реки Есиль и долины ручьев Сары-Булак и Акбулак;

      3) 13 % территории - это районы с благоприятной территорией для планирования строительства, охватывают 38 секторов, располагающихся в северо-восточной части города, севернее железной дороги и восточнее шоссе Алаш. Данная территория характеризуется типом рельефа "мелкосопочник" с уровнем залегания грунтовых вод от 2,0 до 5,0 метров.

      Оценка территории по группе экономико-градостроительных факторов (далее - ГФ)

      Комплексная оценка территории города проведена по группам ГФ, оценивающих экономико-градостроительные характеристики территории.

      На основании комплексной оценки территория в 1 балл занимает 151 сектор, 2 балла - 114 секторов, 3 балла - 31 сектор.

      Согласно комплексной оценке по трем факторам (жилой фонд, детские дошкольные и общеобразовательные учреждения) были выделены территории с различной степенью благоприятности для планирования строительства. Проведя анализ комплексной оценки по группе ГФ, можно сделать следующие выводы:

      1) территория города имеет 296 секторов, из них 10 % территории относится к благоприятной территории, которая охватывает 31 сектор, - это центральная часть города, расположенная севернее реки Есиль, на территории которой располагается исторический и новый центр города, юго-восточная часть города, расположенная южнее русла реки Есиль и восточнее проспекта Туран;

      2) 51 % территории являются районами с неблагоприятной территорией (151 сектор). В основном, это территория в районе озера Талдыколь, высокой поймы реки Есиль и долины ручьев Сары-булак и Акбулак;

      3) 39 % территории - это районы с умеренно благоприятной территорией для объектов социально-функционального назначения, охватывают 114 секторов, располагающихся в центральной части города, преимущественно на территории нового административного центра города.

      Оценка территории по группе социальных факторов (далее - СФ)

      Комплексная оценка территории города проведена по группам СФ, оценивающих социально-функциональные связи территории.

      На основании комплексной оценки территория в 1 балл занимает 86 секторов, 2 балла - 142 сектора, 3 балла - 68 секторов.

      Анализ комплексной оценки по группе СФ показывает:

      1) территория города имеет 296 секторов, из них 23 % территории относится к благоприятной территории, которая охватывает 68 секторов, - это центральная часть города, в пределах малой кольцевой дороги;

      2) 29 % территории - это районы с неблагоприятной территорией для планирования строительства и охватывает 86 секторов, которые расположены в северной части города, севернее железной дороги и в районе озера Талдыколь;

      3) 48 % территории являются районами с умеренно благоприятной территорией для планирования строительства и охватывают 142 сектора, которые располагаются в долине реки Есиль от жилого массива Коктал до жилого массива Мичурино и от центра до аэропорта.

      Оценка территории по группе инженерных факторов (далее - ИФ)

      Комплексная оценка территории города проведена по группам ИФ, оценивающих обеспеченность инженерными сетями в городе Астане по группе факторов ИФ:

      1) F9 - водоснабжение;

      2) F10 - канализация;

      3) F11 - теплоснабжение;

      4) F12 - электроснабжение;

      5) F13 - ливневая канализация;

      6) F14 - общественный транспорт;

      7) F15 - улично-дорожная сеть.

      На основании комплексной оценки территория в 1 балл занимает 111 секторов, 2 балла - 85 секторов, 3 балла - 100 секторов.

      Согласно комплексной оценке по семи факторам были выделены территории с различной степенью благоприятности для планирования строительства. Проведя анализ комплексной оценки по группе ИФ, можно сделать следующие выводы:

      1) территория города имеет 296 секторов, из них 34 % территории относится к благоприятной территории, которая охватывает 100 секторов, - это центральная часть, с частичным охватом южной части города;

      2) 29 % территории - это районы с умеренно благоприятной территорией для планирования строительства и охватывают 85 секторов. Умеренно благоприятные территории в восточной части города расположены вдоль трассы "Астана-Караганда", южной части по шоссе Каркаралы, в западной части по шоссе Коргалжын, северо-западной части в жилом массиве Коктал с частичным охватом жилого массива Ондирис и северной части по шоссе Алаш;

      3) 37 % территории являются районами с неблагоприятной территорией для планирования строительства и охватывают 111 секторов. Эти секторы в западной части города расположены вдоль въездной магистрали проспекта Н. Тилендиева с охватом жилого массива Коктал-2, в северной части в жилом массиве Ондирис и въездной магистрали Алаш, в восточной части аллеи "Мынжылдык" и юго-восточной части жилого массива Тельман;

      Оценка территории по группе экологических факторов (далее - ЭФ)

      Комплексная оценка территории города проведена по группам ЭФ, оценивающих экологическую ситуацию в городе Астане по группе факторов ЭФ:

      1) F 39 - загрязнение атмосферы (комплексный индекс загрязнения атмосферы (ИЗА5);

      2) F 42 - шумовые воздействия (эквивалентные шумовые воздействия (Lэкв, дБа);

      3) F 40 - поверхностные водные ресурсы (комплексный индекс загрязнения поверхностных вод (ИЗА5);

      4) F 41 - загрязнение почв (комплексный индекс загрязнения почв (ПДК).

      Территориальная оценка качества среды проживания выполнена графоаналитическим методом (наложение на графическую основу экологической ситуации по отдельным средам и соответственных аналитически обработанных показателей) и методом комплексной суммарной экспертной оценки, с учетом площади территорий, попадающих в различные по значимости экологические ситуации.

      На основании комплексной оценки территория в 1 балл занимает 110 секторов, 2 балла - 105 секторов, 3 балла - 81 сектор.

      Согласно комплексной оценке по четырем факторам (атмосферный воздух, зоны шумового дискомфорта, загрязнения почв, водоохранные зоны и полосы поверхностных вод, рек и водоемов) были выделены территории с различной степенью благоприятности для планирования строительства. Проведя анализ комплексной оценки по группе ЭФ, можно сделать следующие выводы:

      1) территория города имеет 296 секторов, из них 27 % территории относится к благоприятной территории, которая охватывает 81 сектор, - это часть рекреационной зоны, район Ильинки, Бозок, жилые массивы Мичурино, Куйгенжар, район гольф-клуба. Это благоприятные территории, предназначенные для жилья и отдыха людей;

      2) 37 % территории являются неблагоприятными, к ним относятся районы промышленной зоны, завода газовой аппаратуры, нефтебазы, ТЭЦ-1, ТЭЦ-2, железные дороги, аэропорт, водоохранные зоны, выездные магистрали, район высокой поймы реки Есиль и долины ручьев Сары-булак и Акбулак;

      3) 35 % территории - это районы с умеренно благоприятной территорией для объектов социально-функционального назначения, охватывают 105 секторов, располагающихся в большей части левобережья города Астаны, районе накопителя "Талдыколь".

      Комплексная оценка территорий агломерации

      Оценка градостроительной ценности города Астаны была проведена с учетом комплексной оценки всех городских подсистем. Проводилась прямая пофакторная оценка городских земель, с последующим приведением в форму "весовых" значений факторов.

      Природно-ресурсная группа факторов. Наиболее благоприятными являются северные территории, включающие в себя сельские округа Аккольского района, кроме Енбекского сельского округа, а также Бектауский сельский округ В целом это обусловлено более дифференцированными ландшафтами территории. Наличие естественных лесов и выходов коренных пород на поверхность являются определяющими факторами благоприятности этих районов относительно остальной территории.

      Наименее благоприятными по природно-ресурсным показателям являются центральная часть агломерации, отданная под пастбищное скотоводство, сюда относятся большая часть Целиноградского района и северные части Аршалынского района.

      Инженерно-транспортная группа факторов. Инженерно-транспортная инфраструктура во многом зависит от уровня развития сельского округа и его доминирующего вида деятельности. В результате чего наибольшие показатели характерны для административных центров и крупных сельских округов.

      Согласно районированию территории по инженерно-транспортной группе факторов территория агломерация распределилась следующим образом.

      Более благоприятными являются районные центры (поселок Шортанды, город Акколь, село Акмол, поселок Аршалы), Косщинский сельский округ, Дамсинский сельский округ.

      Наименьшие показатели характерны для сельских округов, расположенных изолированно от основных русел расселения.

      Экономико-градостроительная группа факторов. Большая часть территории агломерации является неблагоприятной согласно экономико-градостроительной оценки территории. Многие населенные пункты испытывают дефицит в образовательных, спортивно-культурных учреждениях, а также в объектах здравоохранения

      По результатам экономико-градостроительной оценки наиболее благоприятными являются сельские округи, для которых характерен относительно городской образ жизни, - прилегающие к ядру Косщинский сельский округ, Талапкеркий сельский округ, Кояндинский сельский округ, находящийся между городом Акколем и поселком Шортанды - Енбекский сельский округ, а также районные центры.

      Социально-функциональное зонирование территории. Социально-функциональная оценка во многом зависит от экономико-географического положения сельского округа и по уровню взаимосвязи сельского округа с ядром агломерации, другими округами, рекреационной зоной и прочими. Таким образом, расположение сельского округа относительно основных семи магистралей является определяющим при данной оценке.

      Все сельские округи, расположенные вдоль русел расселения и имеющие тесную взаимосвязь с ядром агломерации, получили высокий балл. Низкий балл характерен для сельских округов, испытывающих проблемы в транспортном сообщении с ядром агломерации и другими поселками.

      Экологическая группа факторов. Экологическая группа факторов, наименее дифференцированная из всех групп факторов, что объясняется рядом причин. Отсутствие крупных источников загрязнения, кроме ядра агломерации, низкая плотность населения и разреженное расселение СНП.

      Таким образом, при отсутствии крупных производственных объектов, единственным крупным источником загрязнения являются ТЭЦ-1, ТЭЦ-2, расположенные в городе Астане, а также выбросы от частного сектора, использующие в качестве топлива уголь.

      В результате зонирования территории по экологическим факторам, наихудшими в экологическом плане являются наиболее густонаселенные сельские округи, расположенные непосредственно возле ядра агломерации, а также Сарабинский сельский округ, поскольку там расположен полигон радиоактивных отходов. Наиболее "чистыми" являются северные территории агломерации.

      Комплексная градостроительная оценка территории агломерации

      На основании пяти независимых оценок территории (природно-ресурсной, экономико-градостроительной, социально-функциональной, инженерно-транспортной и экологической) составлялась комплексная градостроительная оценка территории (далее - КО).

      Показатели КО основываются на суммировании вероятных интегрированных показателей независимых частных оценок по группам ПФ, ГФ, СФ, ИФ, ЭФ с учетом их "весовых" коэффициентов:

      КО = Кпф +Кгф + Ксф Киф +Кэф,

      где: Кпф, Кгф, Ксф, Киф, Кэф - "весовые" показатели по группам факторов.

      Для графического отображения результатов КО определялись минимальное и максимальное значение показателей, производилось ранжирование с одинаковым интервалом значений. Затем каждому интервалу придавался свой цвет или штриховка.

      Результатом КО является зонирование территорий по показателю комфортности и удобств отдельных районов территории агломерации, а также по комплексу природных и антропогенных факторов. Каждый расчетный уровень имеет агрегированный показатель градостроительной ценности и комфортности территорий.

      Оценочное зонирование территории проводится путем выделения оценочных зон с относительно равными значениями показателей и равноценными условиями функционирования различных хозяйствующих субъектов и видов деятельности.

      Зонирование территории в соответствии с КО открывает объективную ситуацию в соответствии с качественными показателями территории.

      Чтобы сделать оценку еще более объективной, вводится коэффициент изохронной доступности, в результате которого близость административных единиц к ядру агломерации становится определяющим фактором благоприятности территории для градостроительного развития.

      Комплексная графическая схема, обобщающая 5 независимых оценок территории по ранжированным показателям КО, позволяет выполнить социально-экономическое зонирование территории и по сходности свойств объединить их в оценочные зоны и подрайоны.

      Числовые значения КО изменяются в пределах от 1,6 до 3,5, путем изменения интервалов значений КО можно произвести зонирование на нужное количество зон - 5, 6, 8 и так далее, в данном случае количество оценочных зон - 5.

      Наиболее ценными территориями являются те, которые имеют интервал значений 3,12-3,50, это территории сельских округов, которые расположены непосредственно вблизи от центра агломерации - города Астаны, в пределах 30-километровой доступности: наиболее развитые Косшынский и Кояндинский сельские округи, а также районные центры Акколь и Акмол.

      Далее идет группа сельских округов со значениями, изменяющимися в пределах 2,75-3,11. Такие значения характерны для близлежащих к ядру агломерации сельских округов, которые по разным факторам "просели" по отношению к первой группе:

      1) по природно-ресурсным факторам (аул Бозайгыр, Шалкарский сельский округ, аул Жибек жолы);

      2) по экологическим факторам, в результате загрязнения водных ресурсов, водами накопителя "Талдыколь" (Талапкерский сельский округ, Караоткельский сельский округ).

      В данную группу включены удаленные от города Астаны, но имеющие высокие значения отдельных групп факторов: Аршалы и Шортанды (районный центр), Енбекский сельский округ (природно-ресурсный потенциал) и Жолымбет (развитый промышленный кластер).

      Следующая группа сельских округов, значения КО которой колеблются в пределах 2,38-2,75, состоит в основном из территорий, расположенных вдоль основных русел расселений, в пределах 60-километровой доступности.

      Относительно неблагоприятными являются территории сельских округов (2,01-2,38), которые находятся в зоне 60-километровой доступности, но расположены вне основных русел населения и имеют не развитую транспортную инфраструктуру.

      Неблагоприятными территориями в пределах Астанинской агломерации согласно КО являются сельские округи, расположенные вне зоны 60-километровой доступности и не входящие в зону влияния основных русел расселения, однако имеющие хороший природно-ресурсный потенциал для развития рекреационной деятельности. Результатом этой оценки является зонирование территорий по показателю комфортности и удобств отдельных районов рассматриваемой территории, а также по комплексу природных и антропогенных факторов. Каждый расчетный уровень имеет агрегированный показатель градостроительной ценности и комфортности территорий.

      Город Астана может служить отправной информацией в поиске территории для развития и размещения промышленных, гражданских и технических комплексов, выявления свойств территорий, ограничивающих или осложняющих развитие того или иного вида использования, а, главное, может служить основой обеспечения расчетных обоснований выбора наиболее оптимальных вариантов проектных решений, более высокой эффективности использования территории.

      Основные направления объема инженерно-технических мероприятий гражданской обороны:

      1) удаление границ зон возможных сильных разрушений от границ проектной застройки, определяется:

      для городов, отнесенных к группам по гражданской обороне (к особой группе относится столица - город Астана) - в пределах проектной застройки города;

      для организаций, отнесенных к категориям по гражданской обороне (расположенных вне городов, отнесенных к группам по гражданской обороне): 3 километра от проектной застройки объекта (Астанинский гидроузел в Аршалынском районе и АО "Акмола Феникс" в Целиноградском районе), в рассматриваемой части Аккольского района: наземный комплекс управления космическими аппаратами и мониторинга связи АО "Республиканский центр космической связи", ТУСМ-10 (Технический узел сети магистральной связи и телевидения организации дальней связи филиала АО "Казахтелеком"), Аккольские распределительные электростанции, Степногорская малая электростанция, АО "АРЭК");

      2) удаление границ зон возможных слабых разрушений от проектной застройки, определяется:

      для городов, отнесенных к группам по гражданской обороне (к особой группе относятся столица - город Астана) - 7 километров от границы проектной застройки города;

      для организаций, отнесенных к категориям по гражданской обороне (расположенных вне городов, отнесенных к группам по гражданской обороне), - 10 километров от границы проектной застройки объекта (Астанинский гидроузел в Аршалынском районе и АО "Акмола Феникс" в Целиноградском районе), в рассматриваемой части Аккольского района - наземный комплекс управления космическими аппаратами и мониторинга связи АО "Республиканский центр космической связи", ТУСМ-10 (Технический узел сети магистральной связи и телевидения организации дальней связи филиала АО "Казахтелеком"), Аккольские распределительные электростанции, Степногорская малая электростанция, АО "АРЭК");

      3) зона возможных разрушений города, отнесенного к группе или организации, - к категории по гражданской обороне, с прилегающей к этой зоне полосой территории шириной 120 километров, составляет зону возможного сильного радиоактивного заражения (загрязнения);

      4) территория, прилегающая к химически опасным объектам, в пределах которой при возможном разрушении емкостей с сильнодействующими ядовитыми веществами (далее - СДЯВ) вероятно распространение последних с концентрациями, вызывающими поражения незащищенных людей, составляет зону возможного опасного химического заражения.

      На территории Астанинской агломерации имеется 1 химически опасный объект, использующий в технологическом процессе СДЯВ:

      Производственный кооператив "Ижевский" расположен в селе Ижевское Аршалынского района, удален от жилых кварталов на 0,2 км, от промышленных предприятий на 1,5 км, степень химической опасности 3. СДЯВ - аммиак, наличие в производственном процессе - 4 тонны (проектные возможности - 6 тонн). Глубина зоны возможного химического заражения при неблагоприятных метеорологических условиях может достичь 0,45 км, общая площадь распространения опасной концентрации может достичь 0,47 кв. км; продолжительность поражающего действия при скорости 2 метра в секунду может достичь 30 минут;

      5) территория, в пределах которой в результате возможного затопления вероятны массовые потери людей, разрушение зданий и сооружений, повреждение или уничтожение других материальных ценностей, составляет зону возможного катастрофического затопления;

      6) территория в пределах административной границы области, расположенной вне зон возможных разрушений, химического заражения, катастрофического затопления, радиоактивного и биологического заражения (загрязнения), пригодная для жизнедеятельности местного и эвакуируемого населения, образует безопасную зону.

      Из вышеперечисленного следует, что территория Астанинской агломерации подвержена всем перечисленным угрозам и имеет все зоны опасных факторов. 100 % охватом территории Астанинской агломерации является зона возможного сильного радиоактивного заражения. В случае прорыва плотины Астанинского водохранилища, в зону катастрофического затопления попадают 33 населенных пункта с населением 21091 человек, площадь возможного затопления может составить 36,5 квадратных километра.

      При разработке генеральных планов населенных пунктов и выборе территорий для новых жилых районов необходимо учитывать:

      1) расположение по отношению к предприятиям, категорированным по гражданской обороне;

      2) зону катастрофического затопления;

      3) розу ветров;

      4) расположение по отношению к местам направления рассредоточения и эвакуации из города Астаны.

      Под новые жилые районы целесообразно выбирать территории, расположенные на возвышенностях с обратным скатом по отношению к эпицентру фактора распространения ударной волны, что уменьшит действие ударной волны.

      Целесообразно создание на открытых пространствах, вблизи производственных и жилых районов площадей зеленых насаждений, которые будут способствовать снижению скоростного напора ударной волны.

      Для осуществления функций по предупреждению и ликвидации ЧС, организации и проведения аварийно-спасательных и неотложных работ, в том числе особой сложности и повышенной опасности, обеспечения безопасности на водоемах необходимо предусмотреть строительство зданий и сооружений для государственного учреждения "Центральный региональный аэромобильный оперативно-спасательный отряд Комитета по чрезвычайным ситуациям Министерства внутренних дел Республики Казахстан" на территории города Астаны.

      Группы новых организаций и отдельные категорированные организации по гражданской обороне размещают в экономически перспективных малых и средних городах, поселках и СНП, расположенных от границ проектной застройки городов, не отнесенных к группам по гражданской обороне и организаций особо важной категории по гражданской обороне, на расстоянии 60 км от городов особой группы по гражданской обороне;

      Для надлежащей противопожарной защиты Астанинской агломерации согласно СН РК 2.02-30-2005 "Нормы проектирования объектов органов противопожарной службы", необходимо новое строительство типовых зданий пожарных депо в количестве 14 единиц.

      Радиус обслуживания пожарного депо не должен превышать 3 километров. Число пожарных депо в населенных пунктах, площадь их застройки, а также число пожарных автомобилей принимаются по нормам проектирования объектов органов противопожарной службы.

      В Целиноградском районе:

      1) село Акмол - расстояние до города Астаны 37 км - 1 пожарное депо на 4 выезда и 1 пожарное депо на 2 выезда;

      2) аул Косшы - расстояние до города Астаны 15 км - 1 пожарное депо на 4 выезда и 1 пожарное депо на 2 выезда;

      3) село Талапкер - расстояние до города Астаны 15 км - 2 пожарных депо на 2 выезда;

      4) село Караоткел - расстояние до города Астаны 18 км - 2 пожарных депо на 2 выезда;

      5) село Коянды - расстояние до города Астаны 17 км - 2 пожарных депо на 2 выезда.

      В Аршалынском районе: аул Жибек жолы - расстояние до города Астаны 35 км - 2 пожарных депо на 2 выезда.

      В Шортандинском районе:

      1) село Байгазар - расстояние до города Астаны 35 км - 1 пожарное депо на 2 выезда;

      2) село Жолымбет - расстояние до города Астаны 50 км - 1 пожарное депо на 2 выезда.

      Действующие противопожарные посты в селах Максимовка, Кабанбай батыра, Софиевка Целиноградского района размещены в нетиповых, приспособленных помещениях, не обеспечивают постановку в боевой расчет современной пожарной техники, что также требует строительства 3 пожарных депо на 2 выезда каждое.

      В рассматриваемой части Аккольского района согласно СН РК 2.02-30-2005 "Нормы проектирования объектов органов противопожарной службы" строительство пожарных депо не требуется.

      Учитывая наличие большого количества водоемов и рек на территории Астанинской агломерации, результаты весенних паводков последних лет, целесообразно размещение водно-спасательной станции, новое строительство которой необходимо проектировать в селе Талапкер Целиноградского района.

      Для выработки практических решения по инженерной защите территорий Астанинской агломерации от воздействия масштабных паводковых явлений, целесообразно проведение углубленного и детального изучения, и последующего проектирования отдельного проекта, с учетом всех составляющих факторов и расчетов, специализированной научно-исследовательской организацией.

      Целесообразно в данном проекте учесть:

      1) контроль состояния органов метеослужбы на реках и водоемах территории и принятие мер по ее укреплению и совершенствованию;

      2) контроль функционирования сети гидропостов на реках и водоемах и принятие мер по ее укреплению и совершенствованию, а именно создание системы комплексного наблюдения, обеспечивающей непрерывный сбор прогностических данных, оснащение цифровым оборудованием, средствами вычислительной техники, современными видами связи;

      3) создание, совершенствование и обеспечение функционирования системы непрерывного наблюдения за гидрологической обстановкой на реках и водоемах, заблаговременного и оперативного предупреждения об опасности наводнения;

      4) использование данных спутникового наблюдения;

      5) контроль за недопущением параметров, критических для гидротехнических сооружений, предупреждение о начале аварийной сработки водохранилищ;

      6) прогнозирование возможной обстановки при ожидаемом наводнении и оповещение о результатах прогноза органов власти, учреждений, организаций, аварийно-технических служб;

      7) прогнозирование с помощью соответствующих методик, моделирование гидрологических процессов с учетом ожидаемых параметров наводнения;

      8) определение территорий для размещения эвакуированного населения;

      9) контроль за работой водохранилищ по принятию паводковых вод и регулированию стока;

      10) усиление контроля в предпаводковый и паводковый периоды, периоды половодья;

      11) подготовка к аварийному отводу паводковых вод, дноуглубительные и русловыпрямительные работы на речных перекатах и отмелях с целью противодействия образованию ледяных заторов и зажоров (особенно на реках, текущих с юга на север). Ослабление ледяного покрова, предотвращение образования заторов и зажоров, борьба с ними;

      12) рассмотрение вопроса строительства системы водоотведения от озера Майбалык до канала "Нура - Есиль" в целях защиты от подтопления паводковыми и талыми водами озера Майбалык.

Принципы проведения государственной политики в области формирования агломерации

      Государственная политика на территории Астанинской агломерации ставит своей целью "устойчивое развитие агломерации как многофункциональной постиндустриальной территории с высоким качеством жизни и окружающей среды, интегрированной в систему межстрановых и межрегиональных связей" (План развития агломерации до 2030 года).

      В процессе достижения этой цели необходима действенная модель государственного управления агломерации, в состав которой входят:

      1) нормативно-правовое обеспечение развития агломерации;

      2) определение полномочий по развитию агломерации за различными уровнями государственного управления;

      3) образование межведомственных органов управления агломерацией.

      Нормативно-правовое обеспечение развития агломерации заключается в следующем:

      1) установлении параметров пространственного размещения агломерации;

      2) утверждении границы агломерации.

      Межрегиональная схема призвана решить ряд государственных задач по формированию агломерации:

      1) определение концепции развития агломерации;

      2) экономическое позиционирование агломерации в межрегиональном и международном разделении труда;

      3) развитие транспортно-логистического комплекса;

      4) развитие инженерной инфраструктуры;

      5) развитие социальной инфраструктуры;

      6) охрана окружающей среды и предупреждение ЧС;

      7) управление развитием агломерации.

      Государственная политика в области градостроительства Астанинской агломерации имеет конкретные объекты регулирования:

      1) территории административных единиц: Астана, Аршалынский, Целиноградский, Шортандинский, Аккольский районы, сельские округа;

      2) территории населенных пунктов: поселков, сел;

      3) функциональные зоны: транспортные коридоры, русла расселений, каркас расселения;

      4) объекты недвижимости: земля, здания, сооружения;

      5) специальные экономические зоны;

      6) памятники истории и культуры.

      В процессе регулирования этих объектов местные исполнительные органы должны соблюдать интересы всего общества: государственные, общественные, частные.

      Государственные интересы направлены на обеспечение общественных и частных интересов посредством:

      1) приемов устойчивого развития;

      2) системы жизнеобеспечения;

      3) транспорта, связи, энергетики;

      4) инженерных коммуникаций;

      5) охраны окружающей среды;

      6) сохранения объектов историко-культурного наследия.

      Помимо этого государство определяет объекты особого государственного регулирования и градостроительной регламентации:

      1) зоны экологических бедствий и ЧС (скотомогильники);

      2) особо охраняемые природные территории;

      3) водоохранные зоны и полосы;

      4) территории рекреации;

      5) территории резервного назначения;

      6) столица Республики Казахстан.

      Обобщая направления воздействия государства на градостроительную деятельность, следует выделить три основных механизма воздействия:

      1) правовые регуляторы, определяющие основные регламенты;

      2) административные регуляторы, которые имеют контрольно-коррективный характер;

      3) экономические регуляторы, воздействующие на хозяйственные отношения внутри агломерации.

      Примечание: расшифровка аббревиатур:

      АСО - автономные системы отопления

      БВИ - бассейновая инспекция по регулированию использования и охране водных ресурсов

      ДЦТ - децентрализованное теплоснабжение

      ЖБИ - железобетонные изделия

      ЗВ - загрязняющие вещества

      м3 - метр кубический

      ЛЭП - линии электропередачи

      МВА - мегавольтампер

      МПВ - месторождение подземных вод

      МРС - мелкий рогатый скот

      МТФ - молочно-товарная ферма

      НИЦ - научно-исследовательский центр

      НПУ - нормальный подпорный уровень

      ПДК - предельно-допустимая концентрация

      ПС - подстанция

      ПСД - проектно-сметная документация

      РГП - республиканское государственное предприятие

      РЭК - региональная электросетевая компания

      с/о - сельский округ

      с/х - сельскохозяйственный

      СМР - строительно-монтажные работы

      СНП - сельские населенные пункты

      СПГ - сжиженный природный газ

      СУГ - сжиженный углеводородный газ

      ТЭО - технико-экономическое обоснование

      ТЭЦ - теплоэлектростанции

      ХПВ - хозяйственно-питьевое водоснабжение

      ADSL - Asymmetric Digital Subscriber Line (асимметричная цифровая абонентская линия)

      CDMA - Code Division Multiple Access (множественный доступ с кодовым разделением)

      Ko - коэффициент опасности элементов

      Kс - коэффициент концентрации вещества в почве

      Zc - суммарный показатель загрязнения почв по отношению к региональному фону

      Zo - суммарный показатель опасности загрязнения почв по отношению к ПДК почв для всех выбранных веществ

  Приложение 1
к Межрегиональной схеме территориального
развития Астанинской агломерации

№ п/п

Показатели

Единица измерения

Современное состояние

Первый этап

Расчетный срок

1

2

3

4

5

6

1

Территория





1.1

Всего

тыс. га

2177,1

2177,1

2177,1

 

в том числе:





1.1.1

земли сельскохозяйственного назначения

тыс. га/%

1556,7

1556,7

1556,7

1.1.2

земли населенных пунктов, из них

-//-

284

284

284

 

городских

-//-

81,0

81,0

81,0

 

сельских

-//-

211,7

211,7

211,7

1.1.3

земли промышленности, транспорта, связи, для нужд космической деятельности, обороны, национальной безопасности и иного несельскохозяйственного назначения

-//-

37,0

37,0

37,0

1.1.4

земли особо охраняемых природных территорий

-//-

-

-

-

1.1.5

земли оздоровительного, рекреационного и историко-культурного назначения

-//-

-

-

-

1.1.6

земли лесного фонда

-//-

166,4

166,4

166,4

1.1.7

земли водного фонда

-//-

51,7

51,7

51,7

1

2

3

4

5

6

1.1.8

земли запаса

-//-

72,6

72,6

72,6

2

Население

-//-




2.1

Всего

тыс. чел.

1045,8

1342,8

1620,1

 

в том числе:





2.1.1

численность городского населения

тыс. чел./% общей численности населения

1086,8/79,2

1007,8/79,7

1238,0/76,4

2.1.2

численность сельского населения

-//-

217,5/ 20,8

256,0/ 20,3

381,7/ 23,6

2.2

Показатели естественного движения населения:

 чел.




2.2.1

число родившихся

-//-

24 403

25209

35389

2.2.2

число умерших


4 633

5736

7729

2.2.3

прирост/ убыль


19 771

19473

27660

2.3

Показатели миграции населения:





2.3.1

число прибывших


48516

51848

30082

2.3.2

число выбывших


33116

39072

33053

2.3.3

прирост /убыль

-//-

15400

12776

-2971

2.4

Из числа городов, всего

единиц




2.4.1

Крупные (с расчетной численностью свыше 500,0 тыс. чел.)

-//-

1

1

1

2.4.2

Большие (с расчетной численностью населения от 100,0 до 500,0 тыс. чел.)

-//-




2.4.3

Средние (с расчетной численностью населения от 50,0 до 100,0 тыс. чел.)

-//-




2.4.4

Малые (с расчетной численностью населения от 10,0 до 50,0 тыс. чел.)

-//-

1

2

4

2.5

Поселки

-//-

4

1


2.6

Села

-//-

122

120

119

1

2

3

4

5

6

2.7

Плотность населения

тыс. чел./100 км2

4,6

6,1

7,4

2.7.1

Плотность сельского населения

-//-

0,8

1,2

1,8

2.8

Возрастная структура населения:





2.8.1

дети до 15 лет

тыс. чел./% общей численности населения

245,8/ 23,5

304,8/ 22,7

377,4/ 23,3

2.8.2

население в трудоспособном возрасте (мужчины 16-62 лет, женщины 16-57 лет)

-//-

738,3/ 70,6

954,7 /71,1

1176,3/ 72,6

2.8.3

население старше трудоспособного возраста

-//-

61,7 / 5,9

83,7 / 6,2

66,4 / 4,1

2.8.4

Численность занятого населения - всего

тыс. чел.

524,4/ 51,8

687,5 / 51,2

837,4/51,7

2.8.4.1

Занятое население по видам экономической деятельности

тыс. чел./% численности занятого населения

524,4

687,5

837,4

 

в том числе:

-//-




2.8.4.1.1

промышленность

-//-

43,0/8,2

77,7 / 11,3

120,6 / 14,4

2.8.4.1.2

строительство

-//-

91,8/ 17,5

156,1 / 22,7

121,4 / 14,5

2.8.4.1.3

сельское хозяйство

-//-

38,3/ 7,3

76,3 / 11,1

85,4 / 10,2

2.8.4.1.4

образование

-//-

57,7 / 11,0

80,4 / 11,7

115,6 / 13,8

2.8.4.1.5

здравоохранение и социальные услуги

-//-

60,3 / 11,5

65,3 / 9,5

97,1 / 11,6

2.8.4.1.6

прочие

-//-

233,4 / 44,5

231,7 / 33,7

297,3 / 35,5

3

Экономический потенциал





3.1

Объем промышленного производства

млрд. тенге

363,1

413,5

524,3

3.2

Объем производства продукции сельского хозяйства

-//-

56,9

85,2

112,0

4

Жилищный фонд





1

2

3

4

5

6

4.1

Всего

тыс. м2 общей площади, %

18694,1

3224,7

48591,0

 

В том числе в:





4.1.1

городских населенных пунктах

-//-

15192,3

26,83,1

37140

4.1.2

сельских населенных пунктах

-//-

3501,8

6141,6

11451

4.2

Обеспеченность населения общей площадью жилья в:

м2/чел.

17,6

24

30

4.2.1

городских населенных пунктах

-//-

18,3

24

30

4.2.2

сельских населенных пунктах

-//-

16,1

24

30

5

Объекты социального и культурно-бытового обслуживания населения





5.1

Высшие учебные заведения

единиц/тыс. студентов

14/52,9 тыс.

14/52,9 тыс.

14/52,9 тыс.

5.2

Организации дошкольного, начального и среднего профессионального образования

соответствующие единицы

457

592

800

5.2.1

Организации технического и профессионального образования

единиц/учащихся

40/29,3

43/33,3

43/33,3

5.2.2

Дневные общеобразовательные школы

единиц/тысяч мест

210/146,9

240/143

293/501

5.2.3

Дошкольные организации

единиц/тысяч мест

207/23,1

309/44

464/85

5.3

Организации культуры и искусства:

соответствующие единицы

208

135

179

 

в том числе:





5.3.1

театры

единиц/мест

7/2420

13/4620

28/9760

5.3.2

кинотеатры

единиц/мест

7/11300

7/11300

14/24740

5.3.3

библиотеки

единиц/тыс.томов

115/3907,5

115/3907,5

137/6140

1

2

3

4

5

6

5.3.4

организации клубного типа

единиц/мест

79/7676

-

-

5.4

Организации здравоохранения (больницы, поликлиники, родильные дома, фельдшерско- акушерские пункты и т.п.):

-//-

134

161

516

 

в том числе:





5.4.1

Организации, оказывающие стационарную помощь

коек

18/3942

27/9804

322/156896

5.4.2

Организации, оказывающие амбулаторно- поликлиническую помощь

посещений в смену

116/8078

134/18269

194/45609

5.5

Объекты санаторно-курортного назначения, отдыха и туризма (санатории, пансионаты, дома отдыха, лагеря для школьников и др)

койко-мест

-

-

-

5.6

Организации социального обеспечения


5

5

28

 

в том числе:





5.6.1

Медико-социальные учреждения

единиц/мест

4/752

4/752

17/3222

5.6.2

Психоневрологические медико - социальные учреждения
 

единиц/мест

1/220

1/220

11/2650

5.7

Прочие объекты социального и культурно-бытового обслуживания населения

соответствующие
единицы

-

-

-

6

Транспортная инфраструктура





6.1

Протяженность железнодорожных путей сообщения

км

375

375

375

6.2

Протяженность судоходных речных путей с гарантированными глубинами

-//-

-

-

-

6.3

Протяженность автомобильных дорог, всего

км

1545

1545

1817

 

в том числе:





6.3.1

республиканского значения (международного значения)

-//-

520

520

792

1

2

3

4

5

6

6.3.2

областного значения

-//-

595

595

595

6.3.3

районного значения

-//-

430

430

430

6.4

Протяженность газопроводов

км

-

-

-

6.5

Протяженность нефтепроводов

км

-

-

-

6.6

Плотность транспортной сети:

км/100 к м2




6.6.1

железнодорожной

-//-

1,7

1,7

2,6

6.6.2

автомобильной

-//-

7,1

7,1

8,3

6.7

Аэропорты

единица

1

1

2

 

в том числе:





6.7.1

международного значения

-//-

1

1

2

6.7.2

государственные (национальные)

-//-

-

-

-

6.7.3

местные

-//-

-

-

-

6.7.4

частные

-//-

-

-

-

7

Инженерная инфраструктура





7.1

Водоснабжение:





7.1.1

Ресурсы подземных источников

млн. м3/год

52,48

55,1

57,8

7.1.2

Ресурсы поверхностных источников

-//-

67,2

130,2

145,7

7.1.3

Водопотребление, всего:

тыс. мЗ/сут.

253,15

447,36

656,107

 

в том числе на:

-//-




7.1.3.1

хозяйственно питьевые нужды


173,63

252,73

334,34

7.1.3.2

промышленные нужды

-//-

72,202

98,326

122,41

7.1.3.3

сельскохозяйственные нужды

-//-

7,32

96,301

199,358

7.1.4

Среднесуточное водопотребление на 1 чел.

л/сут. на чел.

163

198

215

7.2

Водоотведение, всего:

млн. мЗ/год

70,0

107,1

150,4

7.2.1

в водные объекты

-//-

0,11

0,124

0,177

7.3

Электроснабжение:





7.3.1

Установленная мощность, всего

МВт

562

1155

1175


в том числе:





1

2

3

4

5

6

7.3.1.1

гидроэлектростанции

%

-

-

-

7.3.1.2

тепловые электростанции

-//-

-

-

-

7.3.1.3

атомные электростанции


-

-

-

7.3.1.4

возобновляемые источники энергии

%

-

-

-

7.3.2

Расчетная потребность:

млн. кВт/час

8000

8300

9630


в том числе:





7.3.2.1

коммунально-бытовые нужды

-//-

4800

5312

6548

7.3.2.2

производственные нужды

-//-

1200

1162

762

7.3.3

Протяженность ЛЭП напряжением 35 кВ и выше

км

5670,2

6012,4

6143,6

7.4

Теплоснабжение:





7.4.1

Установленная мощность

тыс. Гкал/ч

4,3

5,4

7,2

7.4.2

Расчетная потребность:

млн.Гкал

8,4

10,5

14,0

 

в том числе:





7.4.2.1

коммунально-бытовые нужды

-//-

7,1

8,9

12,3

7.4.2.2

производственные нужды

-//-

1,3

1,6

1,7

7.5

Газоснабжение: (СУГ)





7.5.1

Расчетная потребность:

тыс. тонн в год

18,0

20,2

26,1

 

в том числе:

-//-




7.5.1.1

коммунально-бытовые нужды


18,0

20,2

26,1

7.5.1.2

производственные нужды

-//-

-

-

-

7.6

Связь и телевидение


-

-

-

7.6.1

Количество пользователей интернет

%

68,9

85

90

7.6.2

Охват населения цифровым эфирным телевизионным вещанием

% всего населения

46,17

98,9

100

8

Охрана природы и рациональное природопользование





8.1

Число городов с высоким уровнем загрязнения природной среды

единиц

-

-

-

1

2

3

4

5

6

8.2

Объем установленных значений нормативов валовых выбросов загрязняющих веществ

тыс. тонн/год

83,9

84,6

86,4

8.3

Доля утилизации твердых бытовых отходов к их образованию

%

7,9

10

40

8.4

Объем установленных значений нормативов сбросов загрязняющих веществ

тыс. тонн/год

58,7

60,4

63,2

8.5

Площадь покрытых лесом угодий государственного лесного фонда

тыс. га

132

163

193

8.6

Доля особо охраняемых природных территорий к общей площади региона

%

-

-

-

9

Гидротехнические сооружения

единиц

54

73

100

10

Здания пожарного депо

количество депо/автомобилей

7/19

10/25

14/32

  Приложение 2
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

Перечень населенных пунктов, вошедших в зону Астанинской агломерации, и прогноз численности населения
Астанинской агломерации до 2030 года в разрезе населенных пунктов

№ п/п

Район

Сельский округ

Наименование населенного пункта

2014 год

2020 год

2030 год

1

2

3

4

5

6

7

1

Аккольский

1. Аккольский городской округ

1. город Акколь

14270

16796

18 000

2



2. село Аккольский лесхоз

279

288

303

3



3. село Ерназар

86

77

25

4



4. село Радовка

157

162

171

5


2. Кенесский

5. село Красный Горняк

54

48

15

6



6. село Малый Барап

376

389

409

7



7. село Кенес

622

643

676

8



8. село Домбыралы

888

918

965

9


3. Енбекский

9. село Енбек

902

932

980

10



10. село Рамадан

157

162

171

11



11. село Подлесное

61

58

15

12


4. Урюпинский

12. село Урюпинка

1357

1403

1475

13



13. село Малоалександровка

226

234

246

14



14. село Амангельды

261

270

284

15



15. село Талкара

354

366

385

16



16. село Ерофеевка

158

163

172

1

2

3

4

5

6

7

Итого по 4 округам Аккольского района

20208

22 909

24 292

17

Аршалынский

1. Жибек Жолы

1. аул Жибек Жолы

12000

16580

28040

18



2. село Жалтырколь (с учетом строительства нового международного аэропорта)

599

6634

30512

19


2. Волгодоновский

3. село Волгодоновка

1040

1322

1 710

20



4. станция Разъезд 42

230

1580

4830

21



5. село Койгельды

551

654

845

22


3. Берсуатский

6. аул Берсуат

778

824

1065

23



7. аул Байдалы

148

157

203

24


4. Арнасай

8. аул Арнасай

1276

1160

1 500

25



9. станция Бабатай

320

286

370

26


5. Ижевский

10. станция Шоптиколь

52

55

71

27



11. село Ижевское

2145

2272

2937

28


6. Акбулакский

12. село Актасты

258

273

353

29



13. село Акбулак

230

244

315

30


7. Анарский

14. станция Анар

1052

1114

1440

31



15. село Донецкое

412

436

564

32


8. Аршалынская поселковая администрация

16. поселок Аршалы (с учетом индустриальной зоны)

6533

7919

11 445

33


9. Тургенский

17. село Красное озеро

110

116

151

34



18. село Турген

872

923

1194

35



19. село Родники

65

69

89

36


10. Константиновский

20. село Белоярка

348

369

476

37



21. село Константиновка

1191

1261

1631

38



22. село Шортанды

332

352

455

39


11. Михайловский

23. село Михайловка

1150

1218

1575

40



24. село Николаевка

293

310

401

1

2

3

4

5

6

7

41



25. село Ольгинка

276

292

378

42


12. Сарабинский

26. село Сараба

741

785

1015

43



27. станция Сары-Оба

644

682

882

44



28. село Акжар

151

160

207

45


13. Булаксайский

29. аул Булаксай

832

881

1139

46



30. село Костомар

500

1110

2580

Итого по Аршалынскому району

35129

50038

98373

47

Целиноградский

1. Новоишимский

1. село Новоишимка

2237

2377

2668

48



2. село Семеновка

1050

1116

1252

49



3. село Мортык

311

330

371

50


2. Оразакский

4. село Оразак

1845

1960

2200

51



5. село Берлик

315

335

376

52


3. Кабанбай батыра

6. село Кабанбай Батыра

5431

5791

6 500

53



7. село Сарыадыр

80

85

95

54



8. село Кызылжар

755

5641

6 330

55



9. село Нура

165

175

197

56


4. Маншукский

10. село Маншук

1011

1074

1206

57


5. Красноярский

11. село Красноярка

1021

1085

1218

58



12. село Жалгызкудык

2126

2259

2535

59


6. Приреченский

13. село Приречное

1293

1374

1542

60



14. село Антоновка

240

255

286

61


7. имени Рахымжана Кошкарбаева

15. село имени Р. Кошкарбаева

1728

2329

2 614

62



16. село Сарыколь

169

180

202

63



17. село Преображенка

153

163

182

64


8. Максимовский

18. станция Косшокы

967

1027

1153

65



19. село Максимовка
 

2132

2228

2 500

1

2

3

4

5

6

7

66



20. село Жайнак (с учетом строительства и функционирования индустриальной зоны)

161

821

2 192

67



21. село Фарфоровое

967

1027

2 507

68



22. село Тонкерис

1105

1174

2 219

69


9. Шалкарский

23. село Шалкар

785

834

936

70



24. село Отаутускен

304

323

363

71



25. село Каратомар

188

200

224

72


10. Родина

26. аул Родина

1040

1105

1240

73



27. село Зеленый Гай

291

309

347

74



28. село Садовое

680

722

811

75


11. Тасты

29. село Тасты

1100

1169

1312

76



30. село Акмечеть

456

484

544

77



31. село Тастак

441

469

526

78


12. Акмол

32. село Акмол

8711

10092

14 500

79



33. село Отемис

489

520

677

80


13. Воздвиженка

34. село Воздвиженка

2030

2157

3 560

81



35. село Жана Жайнак

588

625

1 188

82



36. село Раздольное

338

359

775

83


14. Караоткельский

37. село Караоткель

18800

19850

22520

84



38. село Каражар

3500

3500

3 500

85



39. село Жанажол

608

638

646

86


15. Софиевский

40. село Софиевка

3066

3257

5 100

87


16. Косшынский

41. село Косшы

32366

37460

50 200

88



42. село Тайтобе

1444

1534

6 000

89


17. Кояндинский

43. село Коянды

25000

25570

27250

90



44. село Малотимофеевка

500

531

6 000

91



45. село Шубары

750

797

7 000

1

2

3

4

5

6

7

92


18. Талапкер

46. село Кажымукан

1300

1381

5 382

93



47. Разъезд 96

1730

1816

1 905

94



48. село Кызылсуат

1270

1349

6 000

95



49. село Талапкер

13800

15150

18660

Итого по Целиноградскому району

146837

165007

227511

96

Шортандинский

1. аульный округ Бозайгыр

1. аул Бозайгыр

2820

3784

4450

97



2. станция Тонкерис (с учетом строительства и функционирования индустриальной зоны)

647

1432

2872

98



3. село Ключи

461

480

1 000

99


2. Шортандинская поселковая администрация

4. поселок Шортанды (с учетом строительства и функционирования академгородка на базе агротехнического университета)

5939

8680

18 120

100


3. Дамсинский

5. село Дамса

2221

2311

2420

101



6. село Степное

1341

1395

1461

102



7. поселок Научный

1088

1132

3 184

103


4. Пригородный

8. село Пригородное

904

941

985

104



9. село Камышенка

186

194

203

105


5. Андреевский

10. село Андреевка

868

903

946

106



11. село Октябрьское

301

313

328

107


6. Петровский

12. село Петровка

1161

1208

1265

108



13. село Белое озеро

152

158

166

109



14. станция Кара-Адыр

345

359

376

110


7. Новокубанский

15. село Новокубанка

1988

2069

2166

111



16. село Алтайское

123

128

134

112


8. Раевский

17. село Раевка

751

781

818

113



18. село Егемен

159

165

173

1

2

3

4

5

6

7

114



19. село Гуляй поле

330

343

360

115



20. село Новографское

131

136

143

116


9. аульный округ Бектау

21. село Бектау

1567

1631

1707

117



22. село Конкрынка

183

190

199

118



23. село Каражар

71

74

77

119



24. аул Мыктыколь

260

271

283

120


10. Жолымбетская поселковая администрация

25. поселок Жолымбет

4372

4549

4763

121


11. Новоселовский

26. село Новоселовка

854

889

930

122



27. село Ошак

170

177

185

123



28. село Новопервомайское

185

193

202

Итого по Шортандинскому району

29578

34 886

49 916

Итого по районам

231752

272840

400092

Астана

814 000

1070000

1220000

Всего с ядром агломерации

1045752

1342840

1620092

  Приложение 3
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

     


  Приложение 4
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

     


  Приложение 5
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

     


  Приложение 6
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

     


  Приложение 7
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

     


  Приложение 8
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

     


  Приложение 9
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

     


  Приложение 10
к Межрегиональной схеме
территориального развития
Астанинской агломерации

     


Астана агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 8 қарашадағы № 726 қаулысы.

      "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 43-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

      1. Қоса беріліп отырған Астана агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасы бекітілсін.

      2. Орталық және жергілікті атқарушы органдар осы қаулыдан туындайтын шараларды қабылдасын.

      3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі
Б. Сағынтаев

  Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2017 жылғы 8 қарашадағы
№ 726 қаулысымен
бекітілген

Астана агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасы

      Осы Астана агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасы (бұдан әрі – Астана агломерациясының өңіраралық схемасы) Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 14 желтоқсандағы "Қазақстан-2050" Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты Қазақстан халқына Жолдауын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің "Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың бас схемасының негізгі ережелерін бекіту туралы" 2013 жылғы 30 желтоқсандағы 1434 (бұдан әрі – Бас схеманың негізгі ережелері) және "Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын бекіту туралы" 2014 жылғы 28 маусымдағы № 728 қаулыларын іске асыру шеңберінде әзірленді.

      Астана агломерациясының өңіраралық схемасы Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы заңнамасына, аумақты ұйымдастырудың санитариялық-эпидемиологиялық, экологиялық, әлеуметтік-экономикалық мәселелерін реттейтін нормативтік құқықтық актілерге және нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес әзірленді.

      Астана агломерациясының өңіраралық схемасы аумақты дамыту перспективаларын және оның инфрақұрылымға ұзақ мерзімді қажеттілігін айқындайтын қала құрылысы стратегиясы болып табылады. Астана агломерациясының өңіраралық схемасы ережелерін іске асыру кезектілігі, қаржыландыру көздері және көлемі бюджет мүмкіндіктері ескеріле отырып, мемлекеттік бағдарламалар және аумақтарды дамыту бағдарламалары деңгейінде айқындалады.

      Астана агломерациясының өңіраралық схемасының негізгі міндеттері:

      1) Астана агломерациясының шекараларын айқындау;

      2) агломерацияны дамытудың оңтайлы бағыттарын қалыптастыру мақсатында аумақтың шекарасына кіретін әкімшілік-аумақтық бірліктердің мүдделерін ескере отырып, жобаланатын аумақтың ұтымды жоспарлы ұйымдастырылуын айқындау;

      3) аумақты функционалдық аймақтарға бөлу, халықты қоныстандыру және өндірістік күштерді орналастыру жүйесін жетілдіру, инженерлік, көліктік, әлеуметтік және рекреациялық инфрақұрылымды дамыту, аумақтарды қауіпті техногендік және табиғи процестерден қорғау, аумақтың экологиялық ахуалын жақсарту және қоршаған ортаны қорғау жөнінде негізделген ұсыныстар кешенін әзірлеу.

      Астана агломерациясының өңіраралық схемасында Астана агломерациясы аумағын жобалаудың аралық (2020 жыл) және есептік (2030 жыл) мерзімдерге арналған перспективалық қала құрылысын дамытудың жобалық ұсыныстары қамтылады. Астана агломерациясының өңіраралық схемасының негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері осы Астана агломерациясының өңіраралық схемасына 1-қосымшада келтірілген. Астана агломерациясының аймағына енгізілген елді мекендердің тізбесі осы Астана агломерациясының өңіраралық схемасына 2-қосымшада келтірілген.

      Астана агломерациясын ұзақ мерзімді дамытудың жобалық ұсыныстары осы Астана агломерациясының өңіраралық схемасына 3-10-қосымшаларда келтірілген.

1. Аумақты аймақтарға бөлу, қала құрылысын игеру және дамыту

Аумақты қала құрылысын игеру және дамыту

      Астана агломерациясының аумағына Астана қаласы (агломерация өзегі), Ақмола облысының 3 ауданы (Аршалы, Целиноград, Шортанды) және Ақмола облысының Ақкөл ауданының 4 округі кіреді.

Астана агломерациясының аумағы

  1-кесте

Р/с

Аумақ

Алаңы, мың гектар

1

Астана қаласы

80

2

Аршалы ауданы

584

3

Целиноград ауданы

780

4

Шортанды ауданы

468

5

Ақкөл ауданы (4 округ)

265


Жиыны

2 177


      Солтүстік шекарасы Ақкөл ауданының Урюпинка ауылдық округі мен Наумов ауылдық округі және Бұланды ауданының Журавлев ауылдық округі шекараларының қиылысқан жерінен басталады. Одан әрі Ақкөл ауданының Урюпинка ауылдық округі мен Наумов ауылдық округін бөліп тұратын шекара бойымен, одан әрі Бұланды ауданының Данилов ауылдық округі мен Ақкөл ауданының Урюпинка және Кеңес ауылдық округтерін бөліп тұратын шекара бойымен, одан әрі Ақкөл ауданының Кеңес ауылдық округі мен Жалғызқарағай ауылдық округін бөліп тұратын шекара бойымен оңтүстікке қарай бұрылады.

      Шығыс шекарасы Ақкөл ауданының екі: Кеңес, Жалғызқарағай округі мен Азат ауылы қиылысқан жерінен басталады, одан әрі Кеңес ауылдық округін Новорыбинск ауылдық округі мен Азат аулынан бөліп тұратын шекара бойымен оңтүстікке жалғасады, одан әрі Новорыбинск ауылдық округі мен Еңбек ауылдық округінің арасымен оңтүстікке бағытталады. Кейін шекара шығысқа бұрылып, Ақкөл ауданының Новорыбинск ауылдық округін Бектау ауылдық округінен және Шортанды ауданының Новоселовка ауылдық округінен бөліп тұратын шекараны бойлай өтеді. Шекара сол бағытта Шортанды ауданы Новоселовка ауылдық округі және Ақкөл ауданы Қарасай ауылдық округі арасындағы шекараның бойымен жалғасады. Одан әрі Шортанды ауданының Новоселовка ауылдық округі, Ақкөл ауданының Қарасай ауылдық округі және Ерейментау ауданының Новомарковка ауылдық округі шекараларының қиылысқан жерінде оңтүстікке бұрылып, Новомарковка және Новоселовка ауылдық округтерін бөліп тұратын шекара бойымен өтеді. Шортанды ауданының Новоселовка ауылдық округі, Целиноград ауданының Приреченск ауылдық округі және Ерейментау ауданының Новомарковка ауылдық округі шекараларының қиылысқан жерінен бастап оңтүстік-шығысқа қарай бұрылады, Целиноград ауданы Приреченск ауылдық округін Ерейментау ауданы Новомарковка ауылдық округінен бөліп тұратын шекара бойымен өтеді және жоғары вольтты желі мен Астана-Павлодар автомобиль тас жолын кесіп өтіп, Целиноград ауданы Приреченск ауылдық округі мен Ерейментау ауданы Ақмырза ауылдық округін бөліп тұратын шекара бойымен Ақжар өзенінің арнасын бойлай өтеді. Кейін Аршалы ауданы Бұлақсай, Сарыоба және Михайловский ауылдық округтерінің Ерейментау ауданының Еркіншілік және Ақсуат ауылдық округтерінің шекарасы бойымен өтеді. Одан әрі Мойылды өзенінің арнасымен және Аршалы ауданының Константиновка ауылдық округін Ерейментау ауданының Ақсуат ауылдық округі мен Күншалған ауылдық округінен бөліп тұратын шекарамен оңтүстік-шығысқа қарай өтеді. Кейін оңтүстікке бұрылып, Аршалы ауданының Константиновка ауылдық округін Қарағанды облысы Осакаровка ауданының Тельман, Қарағайлы, Есіл және Озерный ауылдық округтерінен бөліп тұратын шекараның бойымен оңтүстік-батысқа қарай жалғасады. Одан әрі Аршалы ауданының Анар ауылдық округі мен Осакаровка ауданының Озерный ауылдық округі арасындағы шекараның бойымен өтіп, Қарағанды облысы Осакаровка ауданының Сұңқар ауылдық округі мен Аршалы ауданының Берсуат және Анар ауылдық округтері арасындағы шекарамен жалғасады.

      Оңтүстік шекарасы Аршалы ауданының Берсуат ауылдық округі, Қарағанды облысы Осакаровка ауданының Маржанкөл ауылдық округі мен Сұңқар ауылдық округі қиылысатын нүктеден басталып, батысқа қарай Аршалы ауданының Берсуат ауылдық округі және Қарағанды облысы Осакаровка ауданының Маржанкөл ауылдық округі арасындағы шекараның бойымен өтеді. Одан кейін шекара Аршалы ауданының Берсуат ауылдық округі, Қарағанды облысы Осакаровка ауданының Маржанкөл ауылдық округі мен Нұра ауданы Черниговка ауылдық округінің қиылысқан нүктесінде солтүстікке қарай бұрылып, Аршалы ауданының Берсуат ауылдық округінің Қарағанды облысы Нұра ауданының Черниговка және Энтузиаст ауылдық округтері шекарасының бойымен өтеді. Одан әрі шекара Қарағанды облысы Нұра ауданының Энтузиаст ауылдық округінің Аршалы ауданы Ақбұлақ ауылдық округімен және Целиноград ауданының Қабанбай батыр атындағы ауылдық округі шекарасының бойымен солтүстік-батысқа қарай бұрылады. Шекара Нұра ауданы Киров ауылдық округінің Целиноград ауданы Р. Қошқарбаев ауылдық округімен және Краснояр ауылдық округімен шекарасы бойымен оңтүстік-батысқа қарай бұрылады. Одан әрі Целиноград ауданы Краснояр ауылдық округі мен Қарағанды облысы Нұра ауданының Пржевальск ауылдық округі арасындағы шекараның бойымен өтеді.

      Батыс шекарасы Қорғалжын ауданының Кеңбидайық ауылдық округі, Целиноград ауданының Краснояр ауылдық округі және Қарағанды облысы Нұра ауданының Пржевальск ауылдық округінің қиылысқан нүктесінен басталады. Одан кейін Қорғалжын ауданының Кеңбидайық ауылдық округінің Целиноград ауданының Краснояр, Мәншүк, Шалқар ауылдық округтерімен шекарасы бойымен солтүстік-батысқа өтеді. Кейін Целиноград ауданы Оразақ ауылдық округін және Родина ауылдық округін Қорғалжын ауданының Сабынды ауылдық округінен бөліп тұратын шекара бойымен солтүстік-батысқа қарай өтеді. Қорғалжын ауданының Сабынды ауылдық округі, Астрахан ауданының Каменск ауылдық округі мен Целиноград ауданының Родина ауылдық округінің қиылысу нүктесінде шекара солтүстік-батысқа қарай бұрылып, Астрахан ауданының Каменск ауылдық округі мен Целиноград ауданының Родина ауылдық округі арасындағы шекарамен өтеді. Одан әрі шекара солтүстік-солтүстік-батысқа қарай бұрылып, Астрахан ауданы Николаевск ауылдық округін Целиноград ауданының Тасты ауылдық округінен бөліп тұратын шекарамен өтеді. Одан әрі шекара солтүстік-батысқа қарай бұрылып, Астрахан ауданының Николаевка ауылдық округі мен Шортанды ауданының Петровка және Андреевка ауылдық округтері арасындағы шекарамен өтіп, әрі қарай осы бағытта Шортанды ауданының Андреевка ауылдық округі мен Астрахан ауданы Астрахан ауылдық округінің шекарасымен өтеді. Кейін Астрахан ауданы Жарсуат ауылдық округін Андреевка және Пригородный ауылдық округтерінен бөліп тұратын шекара бойынша жалпы солтүстік-батысқа қарай өтеді. Одан кейін солтүстік-шығысқа бұрылып, Астрахан ауданы Қызылжар ауылдық округін Шортанды ауданы Пригородный ауылдық округінен бөліп тұратын шекара бойымен өтеді. Кейін Ақкөл ауданы Урюпинка ауылдық округін Астрахан ауданы Қызылжар ауылдық округінен бөліп тұратын шекара бойымен және Урюпинка ауылдық округін Бұланды ауданының Журавлевск ауылдық округінен бөліп тұратын шекара бойымен солтүстікке қарай өтеді.

Жоспарланатын аумақты аймақтарға бөлу

      Аумақты функционалдық аймақтарға бөлу аумақтық дамуды реттеу құралын білдіреді, онда функционалдық аймақтардың құрамы, олардың шекаралары, аумақты пайдалану регламенттері айқындалады. Аумақтың функционалдық мақсаты аумақ арналған қызметтің басым түрі ретінде түсініледі.

      Аумақты функционалдық аймақтарға бөлу – бұл белгіленген аймақтардың мақсаттары мен пайдалану режимдерін айқындай отырып, аумақты мақсаты бойынша бөлу.

      Бас схеманың негізгі ережелерінің 5-бөліміне сәйкес функционалдық аймақтар 4 негізгі топқа бөлінген:

      1) қарқынды шаруашылық және қала құрылысын игеру және табиғи ортаны барынша рұқсат берілген жасанды өзгерту аймақтары;

      2) қоршаған табиғи ортаны экстенсивті игеру аймақтары;

      3) шаруашылық игеру шектелген және табиғи ортасы барынша сақталатын аймақтар;

      4) шаруашылық қызметтің ерекше регламенттері бар аймақтар.

      Жоғарыда аталған аймақтардың әрқайсысының құрамында тиісті кіші аймақтарды атап көрсетуге болады.

      1. Қарқынды шаруашылық және қала құрылысын игеру және табиғи ортаны барынша рұқсат берілген жасанды өзгерту аймақтары

      Қоныстандырудың кіші аймағы

      Астана агломерациясы құрамына 126 ауылдық елді мекенді (бұдан әрі –АЕМ), Ақкөл қаласы мен өзек-қала Астананы қамтитын бір орталықты агломерация болып табылады.

      Агломерацияда қоныстандырудың кіші аймағы аумақтарын дамытудың негізгі қағидаты агломерация аумағының экономикалық тығыздығын ұлғайту есебінен Астана қаласының дамуын аумақтық шектеу болып табылады. Перспективада Астана агломерациясы "Назарбаев Университеті" дербес білім беру ұйымы, медицина кластері мен "Астана – жаңа қала" арнайы экономикалық аймағы базасында жоғары технологиялар мен инновациялар орталығы ретінде танылады. Экономикалық тығыздықты ұлғайту үшін Қарағанды қаласы мен Щучинск-Бурабай курортық аймағының жақындығын және перспективалық дамуын ескере отырып, желілік өсу аймағын құрған жөн. Сонымен берге, агломерацияның жобаланып отырған аумағында орналасқан елді мекендердің бей-берекет және жүйесіз өсуіне жол бермеу қажет. Осыған байланысты Астананың айналасында жасыл белдеу қалыптастыру, сондай-ақ рекреация аймағын дамыту аймағы белгіленеді. Астана қаласында инновациялық өнеркәсіп құрылысын дамыту, сондай-ақ қолданыстағы өндірістердің бір бөлігін қала сыртына көшіру, қолданыстағы қоныстану мекендерін реконструкциялау мен қоршаған ортаны сауықтыру жөнінде іс-шаралар өткізу болжанып отыр.

      Өндірістік және логистикалық кіші аймақтар

      Агломерация аумағындағы өндірістік және логистикалық аймақтар Астана қаласынан шығарылатын өнеркәсіптік және қоймалық кәсіпорындарды көшіруге арналған, өйткені олардың орналасуы қалыптасқан құрылыс салу жағдайында санитариялық-гигиеналық және экологиялық талаптарға сай келмейді.

      Инновациялық технологиялар парктерін және өнеркәсіптік объектілерді орналастыруға арналған перспективалы индустриялық аумақтардың алаңы 600 гектарды құрайды.

      Көліктік-коммуникациялық дәліздердің кіші аймағы

      Автомобиль жолдарының кіші аймағы

      Қалыптасқан көліктік-коммуникациялық дәліздер Астана агломерациясын кеңістікте дамытудың жоспарлау осьтерінің өтуін айқындап берді.

      Негізгі көліктік дәліздер бойынша 25 километрлік аймақ (қоныстандыру үшін біршама қолайлы аумақ) шекарасында Астана агломерациясының елді мекендерінің тірек желісімен және перспективалық көлік қаңқасымен өзара байланысты қоныстандыру "дәліздері", қала құрылысының құндылығы жоғары аймақтар айқындалды.

      Жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдары жерлерінің жобалық алаңдары "Автомобиль жолдары үшін жер бөліп беру нормалары" ҚР ҚН 3.03-02-2001 (бұдан әрі – ҚР ҚН) сәйкес белгіленді (2-кесте).

Жолдарға бөлінген белдеулердің ені

  2-кесте

Жолдың санаты

Қозғалыс белдеуінің саны

Ашылған шұңқырдың тереңдігі 1 метрге дейін болғанда автомобиль жолдарына бөлінген жерлер белдеулерінің ені, м

I

6

40

I

4

33

II

2

20

III

2

17

IV

2

15

V

1

13

      Ескертпе: Сыртқы құлама жаңғыртылуы тиіс және олардың алаңдарын уақытша бөліп берілетін жерге жатқызған жөн.


      Аталған аумақтар мемлекеттік және қоғамдық мүдделер аймағы болып табылады. Автомобиль көлігі аймақтары шегінде учаскелерге меншік немесе иелік ету құқығының болуы негізгі функционалдық мақсатын немесе шартты рұқсат етілген қызмет түрлерін қоспағанда, оларды кез келген басқа мақсаттарда пайдалану үшін негіз болып табылмайды.

      Теміржолдардың кіші аймағы. Астана агломерациясы аумағымен "Алматы – Қарағанды – Астана – Петропавл" және "Астана – Қостанай – Челябі-Екатеринбург" екі халықаралық көлік дәлізі өтеді.

      "Теміржолдар үшін жер бөліп беру нормалары" ҚР ҚН 3.03-17-2001 сәйкес теміржол құрылыстарының сақталуын, тұрақтылығын, беріктігін және жылжымалы құрамдардың қозғалу қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жергілікті атқарушы органдар теміржолдарды ұсыну белдеуіне кірмейтін теміржолдардың мынадай бақыланатын аймақтарын белгілеп отыр:

      елді мекендерден тыс жерде – теміржолдарды ұсыну белдеулерінен екі жаққа 50 метр қашықтықта;

      елді мекендерде – теміржолдарды ұсыну белдеулерінен екі жаққа 20 метр қашықтықта.

      Энергетика желілерінің кіші аймағы

      Энергетика желілерінің аймақтарына энергетикалық инфрақұрылым, оның ішінде электр станциялары, электр беру желілері, қосалқы станциялар, тарату пункттері және басқа да электр желісі шаруашылығы орналасқан аумақтар жатады.

      Энергетика желілері аумақтарына санитариялық қағидаларда көзделген мынадай қорғау аймақтары жатқызылды:

      кернеуі 220 кВ әуе желісі (бұдан әрі – ӘЖ) үшін – 20 м;

      кернеуі 500 кВ ӘЖ үшін – 30 м;

      кернеуі 750 кВ ӘЖ үшін – 40 м;

      кернеуі 1150 кВ ӘЖ үшін – 55 м.

      Сумен жабдықтау және кәріз желілері мен көздерінің кіші аймақтары

      Құрылыс салынбаған аумақтардан өтетін су таратқыштардың санитариялық-қорғаныш белдеулерінің енін шеткі су таратқыштардан бастап қабылдау керек: құрғақ жерге салғанда – диаметрі 1000 мм дейін болғанда 10 м кем емес және диаметрі үлкен болғанда 20 м кем емес; ылғалды жерде – диаметрге байланыссыз 50 м кем емес.

      2. Қоршаған табиғи ортаны экстенсивті игеру аймақтары

      Ақмола облысы дәстүрлі түрде астық өндіруге маманданған ауыл шаруашылығы өңірі болып табылады. Ауыл шаруашылығы өндірісін басым дамыту аймағы Астана қаласының айналасындағы ауқымды аумақтарды алады және бірқатар кіші аймақтарға бөлінеді:

      1) өсімдік шаруашылығы;

      2) мал шаруашылығы.

      Егістіктерді, көп жылдық екпелерді, бақшаларды қамтитын өсімдік шаруашылығы кіші аймағы өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіруге арналған кең аумақтарды алады. Агломерацияда өндірілетін астық өнімі тұрғындардың қажеттіліктерін толық көлемде қамтамасыз етеді, сондай-ақ Қазақстан Республикасынан тыс жерге экспортталады.

      Мал шаруашылығы кіші аймағы (жайылымдар мен шабындықтар) негізінен өнім шығару тиімсіз өнімділігі төмен аумақтарда орналасқан. Бұл аумақтарда мал шаруашылығына арналған жем-шөп өндірісі, сондай-ақ мал жаюға арналған жайылымдар дамыған.

      Суармалы жерлерді толық пайдаланбау және экстенсивті пайдалануға байланысты жыртылатын жерлердің тозуы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің негізгі проблемалары болып табылады.

      Ауыл шаруашылығының тиімділігі жерлерді мелиорациялау бойынша өткізілетін іс-шараларға тікелей байланысты. Осыған орай суармалы жерлердің сапалық жай-күйін қалпында ұстау жөніндегі мемлекеттік саясат кешенді түрде және ауыл шаруашылығындағы басқа іс-шаралармен тығыз өзара байланыста әзірленуі және жүргізілуі тиіс.

      Топырақтың қарашірік күйін қалпына келтіру және ұстап тұру үшін органикалық тыңайтқыштарды себу, дақылдардың бірнеше түрін егу және шөптер еге отырып ғылыми негізделген ауыспалы егіс жүргізу, топыраққа органикалық қалдықтарды барынша қайтаруды қамтамасыз ету және топырақтың биологиялық белсенділігін сақтау қажет. Бұдан басқа, атмосфералық ылғалды барынша пайдалану, қар жинақтау және топырақты сортаңдану процесіне қарсы күрес жөнінде іс-шаралар өткізу қажет.

      Астана агломерациясының ауыл шаруашылығы жерлерінде топырақтың одан әрі деградациясын болғызбау үшін эрозияға қарсы агротехникалық іс-шараларды қолдану қажет, өйткені өңір жел эрозиясымен зақымданған қауіпті егіншілік аймағына жатады.

      Астана агломерациясының егістік және табиғи алқаптары алаңын өзгеріссіз қалдыру ұсынылады.

      Жайылымдық жерлерде дефляцияға қарсы іс-шаралар жүргізу, жайылымдарда шамадан тыс мал жаю мен жайылымның тапталуына жол берілмеуі қажет. Жайылымдардағы дефляциямен күрестің негізгі шаралары мал жаюды қатаң нормалау (әсіресе көктем кезінде), өсімдіктердің жойылуы мен топырақ құрылымын тозаңға айналдыруға жол бермеу, шөп (эспарцет, еркекшөп, жоңышқа) егу болып табылады.

      Бас схеманың негізгі ережелеріне сәйкес осы кіші аймақта бейіндік салаларды дамытумен байланысты емес мақсаттарға ауыл шаруашылығы жерлерінің барлық түрлерін алып қоюға шектеу қою ұсынылады. Мұнда шаруашылықтың негізгі түрлерін дамыту жағдайларына кері әсер етуші (атмосфераны ластау, селдер, топырақтың тозуы және тұздануы) өндірістік қызметтің барлық түрлеріне барынша шектеу қойылады. Пайдалану режимі топырақ қабатының бұзылуына, жерасты суларының ластануына жол бермейді. Топырақты мелиорациялау немесе суландыру бойынша іс-шаралар көзделген.

      Астана агломерациясының шекарасында ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер 1556,7 мың гектарды алады.

      3. Шаруашылық игеру шектелген және табиғи ортасы барынша сақталатын аймақтар

      Астана агломерациясының шаруашылық игеру шектелген және табиғи ортасы барынша сақталатын аймақтарға мына кіші аймақтар енгізілген:

      1) ұзақ демалу, санаторлық-курорттық қызметтерінің ареалы қамтылған, көбіне рекреациялық мақсатта пайдаланылатын аумақтар;

      2) тарихи ескерткіштер мен құрылыстар орналасқан аумақтар;

      3) жасыл белдеу және "жасыл көшеттер".

      Табиғи немесе мәдени ландшафтқа айтарлықтай зиян келтіретін өнеркәсіптік немесе ауыл шаруашылығы өндірістерін, табиғи ресурстарды пайдаланудың басқа да түрлерін дамытуға және орналастыруға жол бермейтін режимді орнату шаруашылық игеру шектелген аумақтарды пайдаланудың негізгі қағидаты болып табылады.

      Астана агломерациясында Астана қаласынан 30 километр аймақта Нұра мен Есіл өзендері бойында орналасқан қысқа мерзімді демалыс аймақтары, сондай-ақ Щучинск-Бурабай курорттық аймағының орман алқаптарының табиғи жалғасы болып табылатын Ақкөл ауданының көне орман алқаптарында санаторлық-курорттық қызметтер аймағы бар.

      Тарихи ескерткіштер мен құрылыстар орналасқан аумақтар.

      Астана агломерациясының аумағында 118 тарихи-мәдени мұра объектісі орналасқан.

      Тарихи ескерткіштер мен құрылыстар орналасқан кіші аймақ аумағында табиғат және мәдениет ескерткіштерін қорғауды жүзеге асыру, қалалық және өнеркәсіптік құрылысты шектеу, тарихи ескерткіштер мен құрылыстардың эстетикалық келбетін бұзуы мүмкін іс-шаралар өткізуге жол бермеу қажет.

      Ақмол ауылында қуғын-сүргінге ұшыраған саяси қайраткерлердің әйелдері тұтқында отырған, 30-шы жылдардағы қуғын-сүргін құрбандарына арналған "АЛЖИР" естелік мұражайы орналасқан.

      "Жасыл белдеу"

      Өңірдің экологиялық ахуалы мен микроклиматын жақсарту, биологиялық әралуандылығын арттыру үшін Астана қаласының айналасында жасыл белдеу жасалды, оның көлемі жылдан жылға ұлғайып келе жатыр.

      4. Шаруашылық қызметінің ерекше регламенттері бар аймақтар

      Бұл санатқа:

      1) тарихи-мәдени мұра объектілерін (тарих және мәдениет ескерткіштерін) қорғау аймақтары;

      2) тұрақты радиометриялық бақылауды қажет ететін радиоактивтік ластануы мүмкін аумақтар;

      3) ірі өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы кәсіпорындарынан ластанған зиянды санитариялық аймақтар;

      4) бақтар, батпақтар, пайдалы қазбалардың кен орындары;

      5) геологиялық ортасы бұзылған аумақтар;

      6) төтенше жағдай туындау қаупі бар объектілер (магистральдық газ және/немесе мұнай құбырлары және басқа объектілер) өтетін аумақтар;

      7) су қорғау аймақтары енгізілген.

      Су қорының аумақтары

      Астана агломерациясының аумағындағы су қорғау аймақтары және су объектілеріне арналған белдеулер қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге сәйкес белгіленді.

      Ақмола облысы әкімдігінің 2011 жылғы 7 желтоқсандағы № А-11/492 қаулысымен Есіл өзенінің мынадай су қорғау аймағы белгіленді:

      1) су қорғау аймағы – 500 – 1000 м;

      2) су қорғау белдеуі – 50 – 100 м.

Су қорғау белдеулерiнің ең тар енi

  3-кесте


Су объектiлерi жағалауына іргелес орналасқан алқаптар түрлерi

Дөңдердiң тiк еңiстiгiне қарай су қорғау
белдеуiнiң ең тар енi (метр)

жағалаудан еңiстiгi (нөлдiк еңiстік)

жағалауға еңiстiгi

3 градусқа дейiн

3 градустан астам

Егістік

35

55

100

Көгал, шабындық

35

50

75

Орман, бұта

35

35

55

Өзгелерi (қолайсыз алқап)

35

35

100


      Су қорғау аймақтарының шегінде:

      1) су объектілерін және олардың су қорғау аймақтары мен белдеулерінің ластануы мен қоқыстануын болдырмайтын құрылыстармен және құрылғылармен қамтамасыз етілмеген жаңа және реконструкцияланған объектілерді пайдалануға беруге;

      2) жобасы келісілген және бекітілген жобалау құжаттамасы негізінде белгіленген тәртіппен Астана қаласы мен Ақмола облысының жергілікті атқарушы органдарымен келісілген жобасы жоқ ғимараттарға, құрылыстарға, коммуникацияларға және басқа да объектілерге реконструкциялау жүргізуге, сондай-ақ құрылыс, су түбін тереңдету және жарылыс жұмыстарын жүргізуге, пайдалы қазбалар өндіруге, кәбіл, құбыр және басқа да коммуникацияларды төсеуге, бұрғылау, жер қазу және өзге де жұмыстар жүргізуге;

      3) тыңайтқыштар, пестицидтер, улы химикаттар мен мұнай өнімдерін сақтайтын қоймаларды, көлік құралдары мен ауыл шаруашылығы техникасына техникалық қызмет көрсету, оларды жуу пункттерін, механикалық шеберханаларды, тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтарды төгетін құрылғыны, аппаратураларды пестицидтермен және улы химикаттармен толтыратын алаңдарды, авиациялық-химиялық жұмыстар жүргізуге арналған ұшу-қону жолақтарын орналастыруға және салуға, сондай-ақ судың сапасына кері әсер ететін басқа да объектілерді орналастыруға;

      4) мал шаруашылығы фермалары мен кешендерін, ағынды су жинағыштарды, ағынды сумен суарылатын егістіктерді, зираттарды, мал өлексесін көметін орындарды, сондай-ақ жерүсті және жерасты суларының микробпен ластану қаупіне себепші болатын басқа да объектілерді орналастыруға;

      5) жүктелім нормасынан асырып мал жаюға, су қоймаларының режимін нашарлататын малды шомылдыруға және санитариялық өңдеуге және шаруашылық қызметінің басқа да түрлеріне;

      6) су көздеріндегі су кемерінен екі мың метрге жетпейтін қашықтықта орналасқан ауыл шаруашылығы дақылдары мен орман екпелерін улы химикаттармен авиациялық өңдеу және авиация арқылы минералдық тыңайтқыштармен қоректендіру тәсілін қолдануға;

      7) шекті рұқсат етілген шоғырлануы белгіленбеген пестицидтерді қолдануға, қардың үстіне тыңайтқыш себуге, сондай-ақ залалсыздандырылмаған көң қосылған сарқынды суды және тұрақты хлорорганикалық улы химикаттарды тыңайтқыш ретінде пайдалануға тыйым салынады.

      Агломерация аумағын дамытуды реттеу кезінде табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға ұшырайтын аумақтарды қорғау қажеттігін де ескеру қажет.

      Қала құрылысы шектеулерін айқындау.

      Астана агломерациясы көктемде қар еріген кезеңде тасқын сулармен су басуы мүмкін аймақта орналасқан. Су басу мүмкіндігін болдырмау үшін Астана қаласының айналасында алдын алу шаралары жүргізілді, Астана қаласының оңтүстік-шығыс жағынан судан қорғайтын бөгет салынды.

      Астана агломерациясының өңіраралық схемасында тасқын су басу қаупі болғандықтан, халықты Целиноград ауданының Шінет және Ағанас ауылдарынан Целиноград ауданының Ақмол мен Қосшы ауылдарына көшіру көзделген.

      Сондай-ақ іргелес жатқан аумақтарды ықтимал су басуын болдырмау үшін Есіл өзені арнасының сағасын тереңдету мен ұзарту бойынша инженерлік-геологиялық іс-шараларды жүргізу көзделген.

      Астана агломерациясы аумағында кездесетін басқа да қауіпті физикалық-геологиялық процестерге шөгу құбылыстары, жыралардың пайда болуы, сортаңдану, эрозия, суффозия және басқалары жатады.

      Астана агломерациясын төтенше жағдайлардан (бұдан әрі - ТЖ) тұрақты дамыту бойынша іс-шаралар жоспары:

      1) қоршаған ортаны мониторингілеу, халықтың тіршілік әрекетінің тәуекелін талдау және ТЖ болжау;

      2) қорғау іс-шараларын жүргізудің орындылығы туралы шешім қабылдау;

      3) ТЖ тәуекелін төмендету және ауқымын азайту бойынша алдын алу шараларына қаражатты ұтымды бөлу;

      4) ТЖ тәуекелін төмендету және олардың салдарын азайту бойынша алдын алу шараларын жүзеге асыру;

      5) ТЖ кезінде авариялық құтқару және қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу.

      Тарихи ескерткіштер және құрылыстар орналасқан аумақтар.

      Іске асырылуы жоспарланып отырған ірі инфрақұрылымдық жобаларға, сондай-ақ жер қойнауын өңдеуге бағытталған жобаларға мониторинг жүргізу, игерілетін аумақтарда есепке алынған тарих және мәдениет ескерткіштерінің бар-жоғын анықтау қажет.

      Осылайша, әрбір функционалдық аймақта аумақты пайдаланудың өзіндік айрықша режимі белгіленген, жобалық жоспарды әзірлеу кезінде, сол сияқты жобалық ұсыныстарды іске асыру кезінде де оны қатаң сақтау қажет.

      Аумақты функционалдық аймақтарға бөлу және анықталған қала құрылысы регламенттері Алматы агломерациясын аумақтық дамытудың жобалық ұсыныстарының негізі болды.

      Агломерацияның әкімшілік-аумақтық бөлінісі ауылдық округтер түрінде болады, олардың аумағында АЕМ-дер орналасады. Мысалы, Целиноград ауданында 1 ауылдық округқа 2,94 елді мекен тиесілі, ал Шортанды ауданында – 2,42, Аршалы – 2,75, Ақкөл (4 округ) – 4,0.

      Зерттелетін аумаққа құрамында 46 ауылдық округ және Астана қаласы (агломерация өзегі) бар барлығы 127 АЕМ кіреді. Агломерацияның жалпы аумағы 2 177 мың гектарды (4-кесте) құрайды.

      Агломерация өзегі – Астана қаласынан 30 км радиуста Целиноград ауданының 9 ауылдық округі, Аршалы ауданының 4 ауылдық округі және Шортанды ауданының 1 ауылдық округі орналасқан. 60 км радиуста аудандардың ауылдық округтерінің арақатынастары өзгереді: Целиноград ауданына 7 округ және Қошқарбаев, Максимовка және Ақмол ауылдық округтерінің аумақтары ішінара кіреді, Аршалы ауданының 7 округі және Шортанды ауданының 7 округі кіреді. 60 км астам радиус шегінде Аршалы ауданының 5 округі (Берсуат, Анар, Түрген, Константиновка, Ақбұлақ), Шортанды ауданының 4 округі (Андреевка, Пригородный, Новокубанка және Петровка), сондай-ақ Ақкөл ауданының 4 округі (Еңбек, Кеңес, Урюпинка, Ақкөл) орналасқан.

      Агломерация өзегінің айналасында АЕМ-нің қалай орналасқанын қарайтын болсақ, онда 30 км радиуста Целиноград ауданының АЕМ (32 АЕМ) көптеп орналасқанын, Шортанды ауданының 3 АЕМ-і, Аршалы ауданының 7 АЕМ-і орналасқанын байқауға болады. Астана қаласынан 60 км радиуста Целиноград ауданының 20 АЕМ-і, Аршалы ауданының 15 АЕМ-і, Шортанды ауданының 15 АЕМ-і орналасқан.

      Осылайша, қарастырылып отырған аумақтағы 127 АЕМ-нің 95-сі немесе 74,8 %-ы агломерация өзегінен 30-60 км, яғни бір сағаттық жерде орналасқан. Әкімшілік-аумақтық бөлу схемасынан 4 аудан орталығының бірі Ақмол ауылы 30 км радиуста, Аршалы және Шортанды кенттері 60 км радиуста, Ақкөл қаласы 60 км радиустан тыс орналасқан.

Агломерацияның ауылдық аудандарын әкімшілік-аумақтық бөлу

  4-кесте

Р/с

Аудан

Округ саны

Ауылдық елді мекендердің саны

1.

Аршалы

13

30

2.

Целиноград

18

52

3.

Шортанды

11

29

4.

Ақкөл

4

16

Жиыны

46

127


      Климат. Зерттеліп отырған аумақ жауын-шашынның аз, жылу мен жарықтың мол болуымен ерекшеленеді. Жазы ыстық, сондықтан ғимараттар мен құрылыстарды артық күн энергиясынан қорғауды талап етеді, ал суық қысы жылыту маусымының ұзақтығымен сипатталады. Орта есеппен жылыту маусымы 210 күнге созылады. Аңызақ желді құрғақ жазы ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісіне теріс әсерін тигізеді.

      Астана агломерациясының аумағы су тапшы аумаққа жатады. Жерүсті сулары көкөністер мен малды суарудың қажетті көлемі үшін жеткіліксіз. Агломерация шегіндегі жерүсті суларының ресурстары ылғалдылығы орташа жылы - 384,0 мың м3/тәу. (140,0 млн. м3/жыл) мөлшерінде, ал ылғал аз жылдары - 104 мың м3/тәу. (38,0 млн. м3/жыл) бағаланады.

      Жер бедері. Қарастырылып отырған аумақ Қазақ ұсақ шоқысының батыс бөлігін алып жатыр. Бұл теңіз деңгейінен биіктігі 300 – 400 м болатын дөңесті жазықтық. Қала құрылысы тұрғысынан қарағанда жер бедері біршама қолайлы болып табылады. Жер бедерінің ерекшелігі – ағынсыз ойпаңдардың (дала тостағандары) көп мөлшерде болуы, бұл елді мекендердің орналасқан жерін ағынды су мен нөсерлік кәріз жүйесін жасауда қиындық келтіреді.

      Халықтың орналасу сипаттамасы және демография. Елді мекендер саны Целиноград ауданында ең көп. Сағаттық қолжетімділік шегінен тыс жерде бірнеше ірі ауылдық округтер орналасқанын атап өту қажет, мысалы, Шортанды ауданында – Андреевка, Петровка, Пригородный және Новокубанка, Аршалы ауданында – Берсуат, Анар, Константиновка, Целиноград ауданында – Краснояр ауылдық округінің бір бөлігі, Ақкөл ауданында – Кеңес және Урюпинка округтері орналасқан. Зерттеліп отырған аумақтың ауылдық елді мекендерінің аумағында ауыл шаруашылығы құрылымдары, өндірістік кәсіпорындар, денсаулық сақтау, білім беру және мәдениет мекемелері жұмыс істейді.

      Қарастырылып отырған аумақтағы халықтың 22 %-ы ауыл шаруашылығы саласында жұмыс істейді, оның ішінде Целиноград ауданындағы ауыл шаруашылығында жұмыспен қамтылған халықтың үлесі 27 %-ды, Шортанды ауданында – 12 %-ды, Аршалы ауданында – 11 %-ды, Ақкөл ауданында – 13 %-ды құрайды.

      Егер АЕМ-ді тұрғындар санына байланысты өлшемдер бойынша қарайтын болсақ, онда агломерация аймағында әркелкі орналасуды байқауға болады. Қарастырылып отырған аумақтағы тұрғындарының саны 6000 адамнан асатын ірі АЕМ-дер агломерация өзегіне тікелей жақын (Талапкер, Ақмол, Қараөткел, Қосшы) және тек қана Шортанды және Аршалы кенттері 60 км радиуста орналасқан, Астана қаласының айналасындағы ірі қоныстардың меншікті үлес салмағы 5 %-дан аспайды. Тұрғындар саны 3000 – 5000 адамды құрайтын АЕМ-дер айтарлықтай әлеуеті бар, қарастырылып отырған аумақ шегінде мұндай елді мекендердің саны 5-еу (Жібек жолы ауылы, Қабанбай батыр ауылы, Қаражар ауылы, Софиевка ауылы, Бозайғыр ауылы). Алайда көлемі үлкен емес, 400-ден кем адам тұратын шағын ауылдық қоныстар үлесі 35 %-дан сәл асады. АЕМ-дердің мұндай шоғырлануы бір орталықты агломерацияға тән болып келеді.

2. Өндірістік күштерді, халықты қоныстандыру және өңірлік және өңіраралық маңызы бар көлік, инженерлік, әлеуметтік және рекреациялық инфрақұрылымдарды орналастыру жүйесін кешенді дамыту шаралары

Халықты қоныстандыру жүйесін жетілдіру шаралары

      Қоныстандыру жүйесін қалыптастыру болжамы мынадай тұжырымдарға негізделген:

      1) көші-қон ағынын қысқарту есебінен елордаға халықтың шоғырлануын біртіндеп төмендету;

      2) қала маңы аумағында қосымша субурбандалу процестерін дамыту.

      Бұл үшін:

      1) қала маңындағы аумақты дамытудың заманауи форматын қамтамасыз ету қажет, бұл бірінші кезекте тұрғын үй және көлік инфрақұрылымына қатысты болады;

      2) индустрияны дамыту үшін қажетті дамыған өндірістік инфрақұрылымды ұсыну және тиісінше жұмыс орындарын ашу;

      3) урбандалған аймақта халық үшін өмір сүру сапасы бойынша елордамен салыстырылатын жағдайды қамтамасыз ету қажет. Қалаға кіретін магистральдар бойында орналасқан қоныстандыру арналарында тиісті әлеуметтік-экономикалық әлеуеті бар перспективалы елді мекендер халықты орналастыру ареалы болып табылады.

      2030 жылға қарай агломерация аумағында қазіргі Ақкөлден басқа үш шағын серіктес қаланы дамыту жоспарланған:

      1) бұл Шортанды, Степное, Дамса, Научный кенттерін шағын қалаға біріктіру. Қазірдің өзінде халқының саны 10 мың адамнан асады, ал ең қашық кенттер арасындағы арақашықтық 5 км аз. Агломерациялық аймақтың үш ауданының арасында бизнес тығыздығының деңгейі ең жоғары (1000 адамға шаққанда 86,5 бірлік). Кластерде ауыл шаруашылығы мақсатындағы емес халықты жұмыспен қамту салалары басым: 23,3 % өнеркәсіп, 48,7 % кең спектр қызметтері. Шортанды кентінен Астана қаласына еңбек көші-қонының үлесі төмен – 13 %, бұған қарамастан халықаралық өлшемшарттар бойынша агломерация өзегімен байланысты тану үшін жеткілікті болып табылады;

      2) екінші шағын қала – Аршалы, оны құрудың алғышарты шикізат жеткізуші және өткізу нарығы ретінде Теміртау – Астана даму осінде индустриялық аймақ құру болып табылады. Үш жақын орналасқан елді мекеннен құралған қоныстану кластері (Аршалы кенті, Ижевское ауылы және Ақбұлақ ауылы халқының саны 10 000 адам, еңбекке жарамды 5,5 мың адам), елордадан дербес экономикалық өнеркәсіптік әлеуеті бар. Аршалы кенті халқының 51 %-ы өнеркәсіпте жұмыспен қамтылған, тек 3,8 %-ы елді мекеннен тыс жерде жұмыс істейді;

      3)      үшінші шағын қала Жалтыркөл ауылы ауданында орналасқан, оны құрудың алғышарты Астана қаласынан 30 км қашықтықта мультимодальдық индустриялық-логистикалық орталық құру болып табылады. Жаңа индустриялық-логистикалық орталықта әртүрлі сыныпты қойма кешендерін, көкөніс қоймаларын, астық терминалы мен мұнай базасын салу ұсынылады. Аталған қойма кешендері тек Астана агломерациясының қажеттіліктерін ғана емес, көршілес өңірлердің (Ақмола, Қарағанды, Павлодар облыстары) қажеттіліктерін де қанағаттандыратын болады. Бұл ретте көлік-логистикалық хабты дамыту өнеркәсіптік кәсіпорындардың дамуына серпін береді.

      2050 жылға қарай бұл қалалар халқының саны 50 мың адамнан артық орташа қалалар санатына ауысуы қажет.

      Бас схеманың негізгі ережелеріне сәйкес Астана қаласынан 100-150 км радиуста, Астана агломерациясы шекарасынан тыс және қатынамалы еңбек көші-қоннан асып түсетін ірі елді мекендер негізінде көші-қон ағындарын өзіне қарай тартатын контрмагниттерді құру ұсынылады. Батыс бағытта – Астраханка ауылы, солтүстікте – Макинск қаласы, шығыста – Ерейментау қаласы, оңтүстік-шығыста – Осакаровка ауылы, оңтүстік-батыста – Қорғалжын ауылы, олар ықпал ету аймағындағы АЕМ-дерге қызмет көрсету орталықтары болады.

      Жүргізілген есептеулер бойынша агломерация аймағында халықтың саны 2020 жылға қарай 1 миллион 300 мыңнан асады, оның ішінде Астана қаласы – 1 млн. адамнан асады, 2030 жылға қарай елордадағы халық саны 1220 мың адам, ал ауылдық аудандарда 400,1 мың адам болады (5-кесте).

Астана агломерациясы халқының санын болжау, мың адам

  5-кесте
  (мың адам)

Астана агломерациясының аймағына енгізілген елді мекеннің атауы

2014 жыл
(бастапқы жыл)

2020 жыл
(аралық есептік мерзім)

2030 жыл
(есептік мерзім)

Халық саны, барлығы

1045,8

1342

1620,1

оның ішінде:




Астана қаласы

814

1070

1220

ауылдық аудандар

231,8

272,8

400,1


      Соңғы 10 жыл ішінде Астана қаласының халық санының өсімі 50 %-дан асты, осыған ұқсас үрдіс тек Целиноград ауданына тән, қалған іргелес аумақтарда халық санының азаюы байқалады.

      2008 жылдан бастап жыл сайы Астана мен қала маңы аумағына орта есеппен 44,7 мыңға жуық адам көшіп келеді. Егер көшіп келудің өңірлік құрылымын қарастыратын болсақ, халықты жіберетін негізгі өңірлік донорларды анықтауға болады. Бірінші кезекте, бұл – Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғындары – шамамен 15 %, сондай-ақ мынадай іргелес облыстар:

      Ақмола облысы – 12 %;

      Қарағанды облысы – 11 %,

      Шығыс Қазақстан және Қостанай облыстары – 9 %.

      Осы үрдіс сақталған жағдайда жыл сайын елордаға көшіп келетін 5 – 6 мың адамға агломерацияның ауылдық аудандарында тұрақты тұруы үшін қажетті жағдай жасау қажет.

      Агломерация өзегінің және аумақтағы төрт ауданның экономикалық әлеуеті экономикалық белсенді халықты тартудың маңызды факторы болып табылады. Қазіргі кезде агломерация өзегінің экономикасын еңбек күші тапшы ретінде сипаттауға болады, құрылымдық тұрғыда біліктілігі жоғары мамандарға қажеттілік және құрылыс үшін біліктілігі төмен жұмысшы ресурстарына маусымдық қажеттілік айқындалған.

      Тұтас алғанда, агломерация өзегі бойынша 2030 жылға қарай экономикалық белсенді халық 52,9 %-дан бастап 54,0 %-ға, жұмыспен қамтылған халық 94,5 %-дан бастап 95,6 %-ға дейін өседі деп болжанып отыр.

      Осы көрсеткіштердің болжамды шамасы агломерацияның ауылдық аудандары бойынша біршама жоғары.

      Егер агломерацияның ауылдық аудандарындағы еңбекке жарамды жастағы халық 2014 жылы орташа жылдық санынан 67 %-ды құрайтын болса, онда 2030 жыға қарай 4 %-ға өсім жоспарланған.

      Тиісінше, агломерацияның ауылдық аумақтарында экономикалық белсенді халық 55,2 %-дан бастап 60 %-ға дейін өседі деп жоспарланған, жұмыспен қамтылған халық 55 % болады.

      Экономикалық өсім кезеңінде агломерация өзегінің өткізу нарығына бағдарланған кәсіпорындардағы жұмыс орындары санының артуы агломерациялық әсерді күшейтеді. Осыған байланысты агломерацияның ауылдық аумақтарында жұмыспен қамтуды алмастыратын ішкі құрылым күрделенген, бұл жағдайда осы аумақ тұрғындарының көбі жұмысқа агломерация орталығына барады. Маятниктік көші-қон үлесіне барлық жұмыспен қамтылған халықтың небәрі 47 %-ы тиісті.

      Екінші орында өзін-өзі жұмыспен қамтыған халық орналасқан, ол барлық жұмыспен қамтылған халықтың 19 %-ын құрайды. Өзін-өзі жұмыспен қамтыған халық құрылымы жағынан біркелкі емес және оған кіріс деңгейі мен халықтың жұмыспен қамтылу сипаты бойынша әртүрлі топтар жатқызылады. Атап айтқанда, ірі қалаларда өзін-өзі жұмыспен қамту кәсіпкерлік қабілетімен ерекшеленетін тұлғалардың ерікті таңдауы үдерісінде қалыптасады. Қаладан айырмашылығы ауылдарда өзін-өзі жұмыспен қамтыған халық арасында еңбек нарығында тұрақты жұмыс таппағандықтан құжатсыз жұмыс жасауға мәжбүрлі түрде баратындар да болады, олардың көпшілігі өзін-өзі жұмыспен қамтуды саналы таңдауға қарағанда кездейсоқ табыс табумен шұғылданады.

      2030 жылға қарай құрылымдық тұрғыда қызмет көрсету саласындағы жұмыспен қамтылған халықтың үлесі – 36 %-ға, өнеркәсіп – 15 %-ға, ауыл шаруашылығы – 18 %-ға, құрылыс – 10 %-ға өседі.

Өндірістік күштерді кешенді дамыту шаралары және Астана агломерациясының экономикалық даму перспективалары

      Ауыл шаруашылығы.

      Астана агломерациясының ауылдық аумағының экономикасын дамыту өңірдегі экономиканың барлық салаларының жай-күйін оңтайлы өзгертетін мультипликативті әсер береді, елорданың азық-түлік белдеуі қызметінің тиімділігін арттырады және Астана агломерациясының ауылдық аймақтарындағы әлеуметтік жағдайды жақсартады.

      Әртараптандыру процесін күшейту ауыл шаруашылығы дақылдарының нормативтік өнімділігі және ауыл шаруашылығы жануарларының өнімділігі жағдайында тиісті салалардағы әртүрлі өнімнің қосымша көлемін алуға мүмкіндік береді. Жүргізілген экономикалық бағалау аграрлық өндірістің ірі шаруашылық субъектілерінің артықшылығын анықтады. Осыған байланысты агломерацияның ауылдық аумақтарындағы ірі шаруашылық жүргізуші субъектілер мысалында ауыл шаруашылығы салаларын әртараптандыру болжамына басты назар аударылды.

      Өсімдік шаруашылығы.

      Шаруашылықтарда егістік алқаптарының меншікті үлесін тиісті деңгейлерге дейін жеткізу қажет, атап айтқанда: астық тұқымдастар мен бұршақтар – 70 %-дан артық емес, майлы дақылдар – 5 – 7 %, жем-шөп дақылдары – 12 %, картоп және көкөністер – 2 – 3 %, пар – 10 %. 6 – 9-кестелерде жалпы агломерацияның ауылдық аудандары бойынша өсімдік шаруашылығы өнімдерін орналастыру көрсетілген.

Ақкөл ауданындағы егістік алқаптарының жоспарланған құрылымы және өсімдік шаруашылығы өнімдерінің болжамды көлемі (4 округ)

  6-кесте

Р/с

Ауыл шаруашылық дақылдардың атауы

Егістік алаңы, гектар

Құрылымы, %

Инвестициялар, млн. теңге

2020 жылғы өнім көлемі, ц

2030 жылғы өнім көлемі, ц

1

Бидай

32909,00

62,33


526544

592362

2

Сұлы

792,00

1,50


11088

12672

3

Арпа

1795,20

3,40


35904

39494

4

Қарабидай

294,00

0,56


2940

3528

5

Қарақұмық

528,00

1,00


4752

5808

6

Бұршақ

950,00

1,80


12350

14250

7

Күнбағыс

2000,00

3,79


10000

20000

8

Зығыр

422,40

0,80


2112

4224

9

Жем-шөп

6626,40

12,55

993,96

331320

463848

10

Картоп

800,00

1,52

320

76000

96000

11

Көкөніс

400,00

0,76

100

48000

56000

12

Пар

5280,00

10,00




13

Жылыжай

1 бірлік


1750



14

Инвестициялар жиыны



3164




      Инвестициялар өсімдік шаруашылығы саласын әртараптандыру шеңберінде өсірілетін ауыл шаруашылығы дақылдарының түрлеріне арналған. Қазіргі уақытта өсіріліп отырған дақылдар бойынша инвестициялар талап етілмейді, шығындар технологиялық карталарға сәйкес қалыптасады.

Аршалы ауданындағы егістік алқаптарының жоспарланған құрылымы және өсімдік шаруашылығы өнімдерінің болжамды көлемі

  7-кесте

Р/с

Ауыл
шаруашылық
дақылдардың
атауы

Егістік алаңы, гектар

Құрылымы, %

Инвестициялар, млн. теңге

2020 жылғы өнім көлемі, ц

2030 жылғы өнім көлемі, ц

1

Бидай

160000

69.2


1620000

1650000

2

Сұлы

1000

0.4


12000

13500

3

Арпа

24000

10.8


24000

24500

4

Қарабидай

30

0.01


450

500

5

Қарақұмық

0

0


0

0

6

Бұршақ

550

0.23


44000

4800

7

Күнбағыс

1300

0.56


95000

10000

8

Зығыр

6900

2.9


24840

30000

9

Жем-шөп

5500

2.3


65000

70000

10

Картоп

1000

0.4


14000

14500

11

Көкөніс

150

0.06


10500

12000

12

Пар

29750

12.8




13

Жылыжай

1 бірлік


1750,0



14
 

Көкөніс
қоймасы

2 бірлік


433,00

60000

80000

15
 

Инвестиция
жиыны



2183



Целиноград ауданындағы егістік алқаптарының жоспарланған құрылымы және өсімдік шаруашылығы өнімдерінің болжамды көлемі

  8-кесте

Р/с

Ауыл
шаруашылық
дақылдардың
атауы

Егістік алаңы, гектар

Құрылымы, %

Инвестициялар, млн. теңге

2020 жылғы өнім көлемі, ц

2030 жылғы өнім көлемі, ц

1

Бидай

229901

60,81


3678411

4138213

2

Сұлы

6634

1,75


92869

106136

3

Арпа

9696

2,56


193921

213314

4

Қарабидай

4871

1,29


48713

58456

5

Қарақұмық

8984

2,38


80859

98828

6

Бұршақ

9501

2,51


123509

142511

7

Күнбағыс

14141

3,74


70704

141409

8

Зығыр

2978

0,79


14890

29780

9

Жем-шөп

39371

10,41

5905,58

1968526

2755936

10

Картоп

9890

2,62

3956,00

939550

1186800

11

Көкөніс

5020

1,33

1255,00

602400

702800

12

Пар

37080

9,81




13

Жылыжай

0





14
 

Көкөніс
қоймасы

1 бірлік


950,00

45700

45700

15
 

Инвестиция
жиыны



12066,58



Шортанды ауданындағы егістік алқаптарының жоспарланған құрылымы және өсімдік шаруашылығы өнімдерінің болжамды көлемі

  9-кесте

 
Р/с

 

Ауыл
шаруашылық
дақылдардың
атауы

Егістік алаңы, гектар

Құрылымы, %

Инвестициялар,
млн. теңге

2020 жылғы өнім көлемі, ц

2030 жылғы өнім көлемі, ц

1

Бидай

160284

60,63


2564541

2885109

2

Сұлы

6062

2,29


84862

96986

3

Арпа

5979

2,26


119580

131538

4

Қарабидай

3938

1,49


39380

47256

5

Қарақұмық

6029

2,28


54265

66323

6

Бұршақ

6549

2,48


85135

98232

7

Күнбағыс

10361

3,92


51807

103614

8

Зығыр

1768

0,67


8838

17677

9

Жем-шөп

35166

13,30

5274,96

1758320

2461648

10

Картоп

1600

0,61

640,00

152000

192000

11

Көкөніс

400

0,15

100,08

48038

56044

12

Пар

26224

9,92




13

Жылыжай

2 бірлік


3500,00

80000

90000

14
 

Көкөніс
қоймасы

1 бірлік


950,00

45700

45700

15
 

Инвестиция
жиыны



10465,04




      Егістік алқаптарын әртараптандыру құрылымы әрбір нақты ауыл шаруашылығы дақылы бойынша өсімдік шаруашылығы өнімдерін кем дегенде нормативтік өнімділікті қамтамасыз ету арқылы есептеуге мүмкіндік береді, өйткені озық аграрлық кәсіпорындарда 1 гектар егістік алқабына шаққанда жалпы жиналымның өнімділігі анағұрлым жоғары.

Перспективаны ескере отырып өсімдік шаруашылығы өнімдері өндірісінің әртараптандырылған көлемінің серпіні

  10-кесте
  (центнер)

Р/с

Ауыл шаруашылығы дақылдардың атауы

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл


Аршалы ауданы

1

Бидай

1621350

1620000

1650000

2

Сұлы

22543

12000

13500

3

Арпа

324358

240000

245000

4

Қарабидай

0

450

500

5

Қарақұмық

0

0

0

6

Бұршақ

5220

4400

4800

7

Күнбағыс

7350

9500

10000

8

Зығыр

41408

24840

30000

9

Жем-шөп

137006

65000

70000

10

Картоп

180517,2

140000

145000

11

Көкөніс

20846,9

10500

12000


Целиноград ауданы

12

Бидай

2873759

3678411

4138213

13

Сұлы

92869

92869

106136

14

Арпа

147380

193921

213314

15

Қарабидай

24356

48713

58456

16

Қарақұмық

25156

80859

98828

17

Бұршақ

119709

123509

142511

18

Күнбағыс

29696

70704

141409

19

Зығыр

8338

14890

29780

20

Жем-шөп

1771673

1968526

2755936

21

Картоп

939550

939550

1186800

22

Көкөніс

602400

602400

702800


Шортанды ауданы

23

Бидай

1859292

2564541

2885109

24

Сұлы

82438

84862

96986

25

Арпа

84902

119580

131538

26

Қарабидай

19690

39380

47256

27

Қарақұмық

48235

54265

66323

28

Бұршақ

76621

85135

98232

29

Күнбағыс

50771

51807

103614

30

Зығыр

2298

8838

17677

31

Жем-шөп

1723154

1758320

2461648

32

Картоп

152000

152000

192000

33

Көкөніс

48038

48038

56044


Ақкөл ауданы (4 округ)

34

Бидай

337117

526544

14256

35

Сұлы

1318

11088

28723

36

Арпа

78009

35904

6468

37

Қарабидай


2940

6336

38

Қарақұмық


4752

10450

39

Бұршақ

5000

12350

30000

40

Күнбағыс


10000

4224

41

Зығыр

2000

2112

66264

42

Жем-шөп

2160

331320

56000

43

Картоп

3790

76000

48000

44

Көкөніс

1692

48000

739200


Барлығы агломерация аумағы

45

Бидай

7258136

9785301

10431838

46

Сұлы

358637

416499

485846

47

Арпа

412352

530859

554587

48

Қарабидай

57953

190301

232560

49

Қарақұмық

171711

295454

359394

50

Бұршақ

315307

373119

496304

51

Күнбағыс

115902

203382

293233

52

Зығыр

1661997

1863682

2693744

53

Жем-шөп

5368882

6125360

8134664

54

Картоп

1338691

1533193

1876647

55

Көкөніс

667076

822986

980000


      Перспективаға арналған өнім көлемі (2020, 2030 жылдары) егістік алқаптарының болжамды мөлшері мен нормативтік өнімділікке байланысты есептелген. Инвестициялар мөлшері 1 гектар егістік алқабына жұмсалған шығындардан айқындалады.

      Зерттеліп отырған өңірде ауыл шаруашылығының мамандануы дәстүрлі түрде дамыған мал шаруашылығымен бірге өсімдік шаруашылығын білдіреді. Мал шаруашылығының дамуы берік қалыптасқан жем-шөп базасы негізінде ғана мүмкін болады, сондықтан бөлімде қажетті рациондағы жем-шөп теңгерімін құру арқылы барлық түрдегі мал басын жем-шөппен қамтамасыз етуге толық талдау жасалған.

Аудандық статистика басқармаларының деректері бойынша экстраполяцияланатын мал мен құс басына шаққанда агломерацияның ауылдық аудандарындағы малдың барлық түрлері үшін жем-шөп теңгерімі (бұдан әрі – мың ц.ж.б.)

  11-кесте

Жем-шөп түрі

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл

ең төменгі мән

ең жоғарғы мән

ең төменгі мән

ең жоғарғы мән

ең төменгі мән

ең жоғарғы мән

Концентраттар, барлығы

15968,88

27070,72

21730,1

36680,79

28161,9

47290,11

оның ішінде астық бұршақ

1752,4

2965,60

2298,40

3889,60

2853,24

4828,56

дәнді дақылдар

103,49

122,14

104,72

123,59

96,10

113,41

жом және күнжара

6,55

7,73

6,63

7,82

6,08

7,18

Жануартекті құрғақ азық

707,70

1179,50

928,20

1547,00

1152,27

1920,45

Шырынды, барлығы

960,03

1478,08

2050,05

3081,96

3682,63

5464,01

оның ішінде сүрлем

387,83

556,99

1237,29

1787,77

2587,67

3738,40

тамыржемістер

2,69

3,02

2,72

3,06

2,50

2,81

Шөптекті дәруменді ұн

340,86

611,30

445,91

800,36

552,29

992,03

Көк азық

1386,2

2078,71

2968,88

4454,53

5704,13

8466,20

Сүт және көк сүт

227,44

394,15

412,37

695,39

671,30

1112,46

Балық, ет-сүйек ұны

5,21

6,22

5,27

6,29

4,84

5,77

Көк шөп

3,86

4,70

3,91

4,76

3,59

4,37

Ірі азықтар

638,68

902,38

1652,57

2390,83

3360,73

4873,60

оның ішінде шөп

504,26

711,08

1274,00

1844,84

2588,95

3757,87

сабан және басқа да ірі азықтар

134,42

191,30

378,56

545,99

771,78

1115,73

Жиыны

23130,5

38283,62

35499,6

57864,57

52200,1

83692,95


      Агломерацияның ауылдық аудандарындағы малдың барлық түрлерінің мал басы туралы деректер және 1 мал басына шаққанда жем-шөпке қажеттілік негізінде іс жүзіндегі әрі 2020 және 2030 жылдарға дейінгі есепті кезеңдегі жем-шөп теңгерімі айқындалды. Жем-шөп теңгерімі құрылымында қажеттілігі астық өндірісі есебінен қамтамасыз етілетін концентраттарға 50 %-ы тиесілі болады. Қазіргі кезде егістік алқаптары құрылымында астық тұқымдастар 85 %-дан астам болып отыр. Мал шаруашылығының көк және шырынды жем-шөпке қажеттілігін қанағаттандыру үшін келешекте сүрлем, көк түріндегі жем-шөп және барлық түрдегі шөптерді алу үшін оларды 117 мың гектардан кем емес аумаққа егу қажет (11-кесте).

      Мал шаруашылығы.

      Агломерацияның ауылдық аудандарында мал шаруашылығы саласын дамыту мал басы санын арттыру есебінен жоспарланып отыр, ол жалпы табынға және аудандарды ретроспективті мамандандыруға негізделеді, өйткені қазіргі кезде оның меншікті үлесі өте аз (10 – 12 %). Агломерацияның ауылдық аудандарындағы мал шаруашылығы мынадай түрде беріледі: ірі қара мал (бұдан әрі – ІҚМ) (етті бағыт), ІҚМ (сүтті бағыт), жылқы шаруашылығы, етті-майлы қой шаруашылығы (12 –15-кестелер).

Ақкөл ауданында мал шаруашылығының орналасуы (4 округ)

  12-кесте

Жануарлар басының атауы

Саны, бас

Сүт-тауар фермасы (бұдан әрі -СТФ), жем-шөп алаңдарының саны

Инвестициялар, млн. теңге

2020 жылғы өнім көлемі, ц

2030 жылғы өнім көлемі, ц

Етті мал шаруашылығы

5920

3

4018

8880

11840

Сүтті мал шаруашылығы

4080

4

2240

163200

204000

Жылқы шаруашылығы

5300



3750

5000

Қой шаруашылығы

5000



759

1155

Сүт жинау пункттері


6

7



Мал сою орындары


1

2



Жиыны



62677




      Етті және сүтті мал шаруашылығындағы мал басының саны айтарлықтай өсіп отыр; жылқы мен ұсақ мал (бұдан әрі – ҰМ) басы санының артуы баяу. Жем-шөп алаңдарының саны 1 алаңға 1200 бас есебімен айқындалады. СТФ саны – 1 фермаға 500 сиыр деген есебімен айқындалады. Инвестициялар көлемі 1 мал басына жұмсалатын шығын есебінен анықталады (сатып алу, күтім жасау, сондай-ақ СТФ мен бордақылау алаңдарын салу және жабдықтау).

Аршалы ауданында мал шаруашылығының орналасуы

  13-кесте

Жануарлар басының атауы

Саны, бас

СТФ, бордақылау саны

Етті мал шаруашылығы

13200

1

Сүтті мал шаруашылығы

1857

5

Жылқы шаруашылығы

5600


Қой шаруашылығы

18200


Сүт жинау пунктері


16

Мал сою орындары


2

Жиыны

38857

21

Целиноград ауданында мал шаруашылығының орналасуы

  14-кесте

Жануарлар басының атауы

Саны, бас

СТФ, жем-шөп алаңдарының саны

Инвестициялар, млн. теңге

2020 жылғы өнім көлемі, ц

2030 жылғы өнім көлемі, ц

Етті мал шаруашылығы

15600

13

17409

23400

31200

Сүтті мал шаруашылығы

7500

11

6160

300000

537450

Жылқы шаруашылығы

10500


1050,00

7875

10500

Қой шаруашылығы

25000



5750

8750

Сүт жинау пункттері


34

41



Мал сою орындары


1

2,0



Жиыны



24662




Шортанды ауданында мал шаруашылығының орналасуы

  15-кесте

Жануарлар басының атауы

Саны, бас

СТФ, жем-шөп алаңдарының саны

Инвестициялар, млн.теңге

2020 жылғы өнім көлемі, ц

2030 жылғы өнім көлемі, ц

Етті мал шаруашылығы

15600

13

17410

23400

31200

Сүтті мал шаруашылығы

9000

18

10080

360000

303700

Жылқы шаруашылығы

4000

0

400

3000

4000

Қой шаруашылығы

10800

0


2484

3780

Сүт жинау пунктері


14

16,8



Мал сою орындары


3

6,0

75000

75000

Жиыны



27912




      Мал басын болжау үшін экономикалық-статистикалық талдаудың әртүрлі әдістері пайдаланылды: серпіннің қатарлары, экстраполяция, есептік-конструктивтік, теңгерімдік. Серпіннің қатарлары негізінде мал басы түрлері бойынша үрдістер (мал түріне байланысты өсім немесе кему) анықталды және олардың санына перспективалы экстраполяциялау жүргізілді. Осы есептеулер аудандар бөлінісінде және жалпы агломерацияның ауылдық аумақтары бойынша жүргізілді. Шаруашылықтың барлық санаттары үшін агломерация аудандарының бөлінісінде сүтті бағыттағы сиырлардың, сүт өндірісінің және бір сиырға шаққанда орташа жылдық сауымның саны бойынша болжамдар келісілді және бекітілді. Мал басының жыл сайынғы өсімі жем-шөп дақылдарының егістік алқаптарын егіс алаңын бөлу нәтижесінде әртараптандырылған жем-шөптің құрылымында жоспарлауға болады деген фактіні ескере отырып, 1,5 % шегінде жоспарланып отыр және есептелген мал басы перспективада жем-шөппен қамтамасыз етіледі деп айтуға болады.

Болжамды мал басының серпіні

  16-кесте
  (бас)

Мал түрі

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл

Аршалы ауданы

ІҚМ

13784

15200

15200

оның ішінде сиырлар

5721

6255

7259

жылқылар

4300

6000

6750

қойлар

15900

17000

17500

Целиноград ауданы

ІҚМ

13800

15600

15600

оның ішінде сиырлар

8470

9262

10749

жылқылар

2200

10500

10500

қойлар

13100

25000

25000

Шортанды ауданы

ІҚМ

14354

15600

15600

оның ішінде сиырлар

4787

5234

6074

жылқылар

4720

4000

4000

қойлар

7500

10800

10800

Ақкөл ауданы (4 округ)

ІҚМ

5024

5920

5920

оның ішінде сиырлар

1504

1745

2025

жылқылар

2037

5300

5300

қойлар

7820

5000

5000

Барлығы агломерация аумағы

ІҚМ

46962

52320

52320

оның ішінде сиырлар

20482

22496

26107

жылқылар

13257

25800

26550

қойлар

44420

57800

58300


      Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемін айқындау үшін Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі ұсынған схемаға сәйкес агломерацияның ауылдық аудандарының мамандануы шеңберінде (сүтті бағыттағы мал шаруашылығы, етті бағыттағы мал шаруашылығы, жылқы және қой шаруашылығы) есепті мал басы және түрлері бойынша малдың тұқымдық өнімділігі ескерілген. Мысалы, 1 сиырға шаққанда сауымды 2020 жылы 4000 кг және 2030 жылы 5000 кг дейін жеткізу жоспарланған, өйткені Целиноград ("Родина" аграрлық фирмасы" ЖШС) және Аршалы ("Ижевский" өндірістік кооперативі) аудандарында сүтті сиырлардың айтарлықтай жоғары өнімділік деңгейіне қол жеткізілгенін айта кеткен жөн.

Мал шаруашылығы өнімдері өндірісінің болжамды көлемінің серпіні


  17-кесте
  (центнер)

Өнім түрі

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл

Аршалы ауданы

Етті мал шаруашылығы

8850

19800

26400

Сүтті мал шаруашылығы

188756

259582

362950

Жылқы шаруашылығы

2175

5063

6750

Қой шаруашылығы

1886

6026

9170

Целиноград ауданы

Етті мал шаруашылығы

14100

23400

31200

Сүтті мал шаруашылығы

277053

433832

537450

Жылқы шаруашылығы

1650

7875

10500

Қой шаруашылығы

3013

5750

8750

Шортанды ауданы

Етті мал шаруашылығы

12600

23400

31200

Сүтті мал шаруашылығы

133270

200566

303700

Жылқы шаруашылығы

2175

3000

4000

Қой шаруашылығы

1725

2484

3780

Ақкөл ауданы (4 округ)

Етті мал шаруашылығы

5280

8880

11840

Сүтті мал шаруашылығы

49376

82189

101250

Жылқы шаруашылығы

1528

3750

5000

Қой шаруашылығы

1799

759

1155

Агломерация аумағының жиыны

Етті мал шаруашылығы

40830

75480

100640

Сүтті мал шаруашылығы

648455

976169

1305350

Жылқы шаруашылығы

7527,75

19688

26250

Қой шаруашылығы

8422,6

15019

22855

Агломерацияның ауылдық аумағының жиыны

Еттің барлық түрлері, тірідей салмағы, тонна

5678

11018,7

14974,5

Еттің барлық түрлері, сойылған салмағы, тонна

2840

5509

7487,3

      Перспективада өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы салаларын дамыту қосымша 10,5 мың жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді (18-кесте). Бұл нәтиже ауыл шаруашылығының негізгі салаларын әртараптандыру және жылыжай шаруашылығы, мал сою орындары, көкөніс қоймалары, сүт-тауар фермалары, бордақылау алаңдары сияқты объектілерге инвестиция салу есебінен мүмкін болады.

Ауыл шаруашылығы салаларының болжамды дамуын ескере отырып, агроөнеркәсіптік кешен салаларындағы агломерация аумақтары бойынша еңбек ресурстарының қосымша санын анықтау

  18-кесте

Жоба атауы

Өлшемі (егістік алаңы, мал басы саны, сыйымдылығы)

Өлшем бірлігі

Объект саны

Өлшем бірлігі

Адам саны

Бордақылау алаңдары

1200

бас

40

бірлік

4700

Сүт-тауар фермалары

500

бас

58

бірлік

3900

Мал сою орындары

2500

тонна

6

бірлік

120

Көкөніс қоймасы

75000

тонна

3

бірлік

160

Жылыжай

4

тонна

4

бірлік

227

Қарабидай

13292

гектар



80

Қарақұмық

23232

гектар



180

Бұршақ

23336

гектар



120

Күнбағыс

37338

гектар



100

Зығыр

7468

гектар



25

Картоп

6719

гектар



516

Жем-шөп

112530

гектар



328

Жиыны





10456


      Агломерацияның ауылдық аумақтарының инвестициялық аймақтарын айқындау.

      Экономиканың аграрлық секторының қолданыстағы заңнамалық базасы әлемдік нарықтық экономика талаптарына сәйкес келеді және ең алдымен кәсіпкерлікті қолдау мен қорғауға бағытталады, бұл Doing Business рейтингімен расталып отыр. Дүниежүзілік Банктің Doing Business рейтингінде 2014 жылы "Салық салу" көрсеткіштері бойынша Қазақстан әлемдегі 189 экономика ішінде 17 орынды иеленіп отыр, "Миноритарлы инвесторларды қорғау" бойынша – 25 орында, "Кәсіпорындарды тіркеу" – 55 орында тұр. Қазақстан Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (бұдан әрі - ТМД) елдері ішінде инвестициялық қызметті жүзеге асыруға қолайлы жағдай жасау бойынша көшбасшылардың бірі болып саналады.

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 14 ақпандағы № 420 Жарлығымен Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2017 - 2021 жылдарға арналған жаңа мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі – Мемлекеттік бағдарлама) қабылданды, оның аясында АӨК-ні дамытуға алдағы бес жылға 2,4 трлн. теңгеден аса қаражат көзделген.

      2017 жылы 260 млрд. теңгедей субсидия бөлінді, ол 2013 жылғы деңгейден 3 есе көп.

      Мемлекеттік бағдарлама аясында өнеркәсіптік мал шаруашылығы үшін минералдық тыңайтқыштар, тұқым шаруашылығының, гербицидтердің, асыл тұқымды өнімнің, құрама жемнің құнын, суаратын суды жеткізу бойынша қызметтерді субсидиялау арқылы агроөнеркәсіптік кешен субъектілеріне тікелей қолдау көрсетілуде.

      Инвестициялық субсидиялауды жеке атап өту жөн, мұнда бизнесмендер өздерінің шығындарының бөлігін ауыл шаруашылығын инвестициялауға өтеуі мүмкін болады.

      Бұдан басқа, өңдеуші кәсіпорындардың шикізат сатып алуға кеткен шығындарын субсидиялау көзделген. Субсидияланатын ауыл шаруашылығы өнімдері тізбесіне импортқа барынша тәуелді позициялар кірді: қант, құрғақ сүт, сары май, ірімшіктер.

      Ағымдағы жылы субсидияның барлық 65 түрі қайта қаралып, нәтижелері бойынша 11 тиімсіз субсидия алып тасталды, 40 субсидия бойынша өлшемшарттар өзгертілді, қалған 14 өзгеріссіз қалды.

      Аталған тәсілдер, көзделген бюджеттік қаражат шеңберінде орта және шағын ауыл шаруашылығы тауарын өндiрушiлердi, бұрын бөлінген бюджеттік қаражат шегінде барынша қамтуға мүмкіндік береді.

      Орта және шағын шаруашылықтардың әлеуеті, оларды ауыл шаруашылығы кооперациясына тарту арқылы барынша пайдаланылатын болады.

      2015 жылғы 29 қазанда қабылданған "Ауыл шаруашылық кооперативтері туралы" Қазақстан Республикасының Заңы бюджет қаражатымен бекітілген. 2016 жылы ауыл шаруашылығы кооперацияларына қолдау көрсету үшін мемлекеттік бюджеттен 10 млрд. теңге, ал 2017 жылы 42 млрд. теңге бөлінген, осылайша оларды ауқымды дамытуға негіз қаланған.

      Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы күнінен бастап агроөнеркәсіптік кешен экономиканың басым саласы болып анықталған. Ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 2014 жылы 3,1 трлн. теңгені құраған, ал 2004 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 695,8 млрд. теңгені құраған болатын. Статистикалық деректер бойынша 2014 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің (көрсетілетін қызметтердің) тізбе әдісімен есептелген нақты көлем индексі (бұдан әрі - НҚИ) 2004 жылғы деңгейге қарағанда 133,2 % құрады, оның ішінде өсімдік шаруашылығы өнімдері – 143,8 %, мал шаруашылығы өнімдері – 123,2 %.

      Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар үлесі 2004 жылы 44,1 млрд. теңгені құрады, ал 2014 жылы 173,3 млрд. теңге болды. Тізбе әдісімен есептелген 2014 жылғы НҚИ 2004 жылғы деңгейге шаққанда 241,0% құрады.

      Құрылғылар мен жабдықтар құны жылдық 8% мөлшеріндегі инфляцияға түзетілген. Есептеу базасы: құрылыстар бойынша бизнес-жоспарлар, Қазақстан Республикасындағы 2020 жылға дейін сүтті бағыттағы мал шаруашылығы саласын дамытудың шебер жоспары.

      Барлығы агломерация бойынша 38 сүт-тауар фермасы қажет.

Агломерация аудандары бойынша сүт-тауар фермалары

  19-кесте

Аудандардың
атауы

СТФ саны, барлығы

Ауылдық округтер бойынша орналасуы

Аршалы

5

Түрген – 1,
Константиновка – 1
Михайловск – 1
Ижевск – 1
Волгодоновск – 1

Целиноград

11

Оразақ –1, Мәншүк – 1, Приреченск – 1, Воздвиженка – 1, Краснояр – 1, Новоишимка –1, Софиевка – 1, Шалқар – 1, Рақымжан Қошқарбаев ауылдық округі – 1, Максимовка – 1, Тасты –2,

Шортанды

18

Андреевка – 1, Новоселовка – 1, Новокубанка – 1, Пригородный – 3, Раевка – 3 , Петровка – 4, Бектау – 2, Бозайғыр – 3

Ақкөл (4 округ)

4

Кеңес – 1, Еңбек – 1, Урюпинка – 2

Барлығы агломерация бойынша

38


Сүт қабылдау пункттері

  20-кесте

Аудандар атауы

Сүтті қабылдау пункттері, барлығы

Аршалы

16

Целиноград

34

Шортанды

14

Ақкөл (4 округ)

6

Барлығы агломерация бойынша

70


      Бір сүт қабылдау пунктінің қуаты жылына 750 тонна, құрылыс-монтаждау жұмыстарының (бұдан әрі – ҚМЖ), жабдықтар мен қуаты жылына 750 тонна сүт қабылдау пункттерін ұйымдастыруға арналған техника құны шамамен 10,2 млн. теңгені құрайды.

      Есептеу базасы: құрылыстар салу жөніндегі бизнес-жоспар, Қазақстан Республикасындағы 2020 жылға дейін етті бағыттағы мал шаруашылығын дамыту жоспары.

      Барлығы агломерация бойынша 40 бордақылау алаңы қажет. Құрылыс салуға және жабдықтарға жиыны 18052 млн. теңге (40*451,3 млн. теңге) қажет.

      Агломерацияның бүкіл аумағында мал табынын қалыптастыруға (мысалы, малды сатып алуға) 35514,9 млн. теңге қажет. Құны – 1 басқа 739895 теңге.

      Агломерация аумағындағы етті бағыт бойынша инвестициялар жиыны: 53568 млн. теңге, оның ішінде жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін (бұдан әрі – ТЭН) әзірлеу құны 240 млн. теңге.

Агломерация аудандары бойынша бордақылау алаңдары

  21-кесте

Аудандардың атауы

Жем-шөп алаңдар, барлығы

Ауылдық округтер бойынша орналастыру

Аршалы

11

Бұлақсай – 1, Берсуат – 1, Константиновка – 1

Целиноград

13

Оразақ –1, Мәншүк – 1, Приреченск – 1, Воздвиженка – 1, Краснояр – 2, Новоишимка – 1, Софиевка – 1, Шалқар – 1, Рақымжан Қошқарбаев ауылдық округі – 1, Максимовка –2, Тасты – 1

Шортанды

13

Андреевка – 1, Новоселовка –1, Новокубанка – 1, Пригородный –1, Раевка – 1, Петровка – 2, Бектау – 3, Бозайғыр – 3

Ақкөл (4 округ)

3

Кеңес-1, Еңбек - 1, Урюпинка - 1

Барлығы агломерация бойынша

40


Мал сою орындары

  22-кесте

Аудандардың атауы

Орындар, барлығы

Барлық инвестиция, млн. теңге

оның ішінде, ТЭН құны, млн. теңге

Аршалы

2

4

18

Целиноград

1

2

9

Шортанды

3

6

27

Ақкөл (4 округ)

1

2

9

Барлығы агломерация бойынша

7

14

63

Жылыжайлар

  23-кесте

Аудандардың атауы

Жылыжайлар саны, барлығы

Жылдың орналасуы

Барлық инвестициялар, млн. теңге

Оның ішінде, ТЭН құны млн. теңге

Аршалы

1

Аршалы

1750

7,88

Целиноград

-

-

-


Шортанды

2

Степной ауылы Бозайғыр ауылы

3500

15,76

Ақкөл (4 округ)

1

Ақкөл

1750

7,88

Барлығы агломерация бойынша

4


7000

31,52


      Жылыжай жұмыс істейтін ең төменгі температура – 42 Со. Жүйе тәулік бойы 20 Со жылуды сақтап тұрады, бұл өсімдіктердің өсуі мен жетілуіне қажетті оңтайлы режим. Жыл мезгіліне байланысты жылыжайдан 400-1800 тонна көкөніс: қияр, қызанақ және аскөк жиналады. Жоба 3,5 гектарға есептелген (дереккөз: "ҚазАгроФинанс" АҚ).

Көкөніс қоймалары

  24-кесте

Аудандардың атауы

Саны, барлығы

Орналасуы

Аршалы

1

Аршалы

Целиноград

1

Қабанбай Батыр

Шортанды

1

Степной ауылы

Ақкөл (4 округ)

-

-

Барлығы агломерация бойынша

3



      Алаңы 4 мың шаршы метр үлгілік көкөніс қоймасына өнім сапасы сақтала отырып 9 айға дейінгі мерзімге сақтауға 8,0 мың тонна көкөніс пен жеміс сияды.

      Сыйымдылығы 8,0 мың тонна болатын көкөніс қоймасын салу:

      1) көкөністердің тұрақты қоры мен өнімді сақтауды қамтамасыз ету есебінен азық-түліктік тұрақтылықты арттыруға;

      2) сақтау шығындарын төмендетуге, нарыққа шығару көлемін арттыруға;

      3) 60 астам қосымша жұмыс орнын ашуға;

      4) АӨК инфрақұрылымын жақсартуға мүмкіндік береді.


Есепті кезеңде өзекті қоса алғанда Астана агломерациясы және тұрғындардың азық-түлік өнімдеріне қажеттілігі, аудандарының өнім өндіру теңгерімі

  25-кесте
  (тонна)

Р/с

Көрсеткіштер

Өлшем бірлігі

Жылына 1 адамға шаққан-дағы норма

2015 жыл

2020 жыл

2030 жыл

қажеттілік, тонна

өндіріс, тонна

қамтылу, %

қажеттілік, тонна

өндіріс, тонна

қамтылу, %

қажеттілік, тонна

өндіріс, тонна

қамтылу, %

1

Байытылған бидай ұны, 1 сұрып

кг

13,0

13142

426949

32 есе

15764

575605

36 есе

19572

613638

32 есе

2

Қарақұмық

кг

2,0

2022

17171

8 есе

2425

29545

12 есе

3011

35939

12 есе

3

Бұршақ (және басқа бұршақ тұқымдастар)

кг

2,0

2022

31531

15 есе

2425

37312

15 есе

3011

49630

16 есе

4

Картоп

кг

95,0

96036

133869

139

115197

153319

133

143023

187665

131

5

Көкөніс (картоптан басқа)

кг

20,0

20218

66708

3 есе

24252

82299

3 есе

30110

98000

3 есе

6

Қызанақ

кг

5,0

5055

3033

64

6063

4123

68

7528

5269

70

7

Қияр

кг

5,0

5055

3588

71

6063

4426

73

7528

5646

75

8

Ет

кг

38,9

39324

18089

46

47170

24057

51

58564

32210

55

9

оның ішінде сиыр еті

кг

15,0

15164

4083

27

18189

7548

41

22583

10064

45

10

оның ішінде жылқы еті

кг

3,2

3235

753

23

3880

1969

51

4818

2625

54

11

оның ішінде қой еті

кг

6,3

6369

842

13

7639

1502

20

9485

1102

12

12

оның ішінде құс еті

кг

5,0

5055

4650

92

6063

5699

94

7528

7151

95

13

Сүт

кг

84,5

85421

34731

41

102465

128320

125

127215

160400

126

14

Жұмыртқа

дана

142,0

143548

132064

92

172189

160136

93

213781

200954

94


      Агломерация аудандарында өнім өндіру теңгерімі және Астана агломерациясы тұрғындарының азық-түлік өнімдеріне қажеттілігі анықталған үрдістер (25-кесте) негізінде есептелген перспективада өзекті ескере отырып, оларда қанағаттандыру деңгейінің қалай өзгергенін көрсетеді. Дара дақылдар өсіру және мал шаруашылығын дамытуды жеткіліксіз қаржыландыру жағдайына өндіріске қарағанда, өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығының негізгі түрлері өндірісін әртараптандыру 2020 және 2030 жылдары тұрғындардың қажеттіліктерін аса жоғары деңгейде қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      Мысалы, агломерацияның ауылдық аудандарында картоп егетін егістік көлемін 15 мың гектарға дейін арттыру оған қажеттілікті 2020 жылы – 133 % және 2030 жылы – 131 % қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Перспективада көкөністермен (аққауданды қырыққабат, сәбіз, қияр, қызанақ, әртүрлі аскөк) – 2020 жылы – 48 % аскөкті қоспағанда, қанағаттандыру пайызы 3 есе едәуір артады.

      Астана қаласы халқының мал шаруашылығы өнімдеріне (еттің барлық түрлері, сүт, мәйек ірімшігі, сары май, қаймақ, сүзбе) деген қажеттілігін тек қана агломерацияның ауылдық аудандарымен толық қамтамасыз ету мүмкін емес, осыған байланысты Ақмола облысының барлық аудандары және Қарағанды облысының төрт ауданы кіретін Астананың азық-түлік белдеуін оң және қарышты дамыту көзделіп отыр. Құс шаруашылығы бойынша оң үрдіс байқалады және болашақта осы саладағы өнімдермен тұрғындардың қажеттіліктерін толық мөлшерде – 100% және одан жоғары қанағаттандыруға қол жеткізу болжанып отыр.

      Астана агломерациясының ауылдық аумақтарын дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспары (Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту):

      1) агломерация аумағында ауыл шаруашылығы салаларын әртараптандыру.

      2) егістік алқаптары құрылымын Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің 2014 жылғы 23 мамырдағы № 1-1/277 бұйрығымен бекітілген Ауыл шаруашылығы өнімдерінің нақты түрін өндіру үшін ауыл шаруашылығы алқаптарын оңтайлы пайдалануға байланысты арнайы ұсынылған схемаға сәйкес келтіру, оның ішінде:

      агломерацияның ауылдық аумақтарында шаруашылықтардағы егістік алқаптарының үлес салмағын: астық және бұршақ - 70 % кем емес, зәйтүн - 5 - 7 %-ға, азықтық - 12 %-ға, картоп және көкөністер -2 - 3 %-ға, пар - 10 %-ға жеткізу.

      3) инновациялық технологияларды пайдалана отырып және экономиканың аграрлық секторы салаларының техникалық базасын жаңғырта отырып, АӨК салаларын қарқынды дамыту;

      4) 14000 гектардан кем емес алқапта картоп, 6000 га кем емес алқапта көкөніс өсіруде қарқынды технологияларды пайдалану.

      5) жылыжай желісінің, заманауи көкөніс сақтау қоймаларының құрылысы, құрылысқа ТЭН әзірлеу жөніндегі шаралар:

      Аршалы кентінде – 1 жылыжай,

      Аршалы кентінде – 1 көкөніс сақтау қоймасы,

      Степное ауылында – 1, Бозайғыр ауылында – 1 жылыжай,

      Степное ауылында – 1 көкөніс сақтау қоймасы,

      Қабанбай батыр аулында – 1,

      Ақкөл қаласында – 1 жылыжай;

      6) мал шаруашылығы салаларын ІҚМ өсіру және бордақылау бойынша жоғары технологиялық фермалар, шағын СТФ, арнайы бордақылау алаңын, агломерацияның ауылдық аумақтарының шаруашылық субьектілерінің азықтық базаларын нығайту негізінде сүт қабылдау пункттерін құру жолымен дамытуға болады;

      7) ауыл шаруашылығы жануарларының жалпы табынын жоғары өнімді мал басын, оның ішінде малдың түріне байланысты, басын: ірі мүйізді ірі қараны 52320 дейін, оның ішінде сиырларды 26107 дейін, жылқыны 26550 дейін, қойды 58300 дейін арттыру.

      8) жем-шөптік дақылдар егетін егістік алаңы 117000 гектарға дейін жеткізу.

      9) агломерацияның ауылдық аумақтарында құрылысқа ТЭН әзірлеу:

      СТФ – 38 кем емес;

      бордақылау алаңдары – 40 кем емес;

      сүт қабылдау орындары – 70 кем емес;

      10) мал сою алаңдары желісін, заманауи мал базарларын құру;

      11) агломерацияның ауылдық аумақтарында кемінде 6 соғым пунктінің құрылысына ТЭН әзірлеу;

      12) инновациялық технологияларды қолданатын, жоғары білікті персоналды тартатын кәсіпорындарды қолдау бойынша шешім қабылдау.

Индустриялық аймақ құру

      "Төңкеріс" индустриялық аймағы (Шортанды ауданындағы Бозайғыр ауылдық округі).

      Өндірістің үлкен қалалардан көшірілуі және олардың қызмет көрсету секторына мамандануы салдарынан осы салалардың кеңістікте шоғырлануының жаңа жүйесі қалыптасады. Дүниежүзілік Банк мамандарының мәліметтері бойынша қалалардың екі типін қалыптастыру қажет, олар – әртараптандырылған және мамандандырылған қалалар. Агломерациялар, әдетте, бірнеше ірі әртараптандырылған орталықтар мен шағын мамандандырылған қалалардан құралады.

      Төңкеріс станциясының индустриялық аймағында өнеркәсіпті дамытудың негізгі бағыттары:

      1) көліктік машина жасау;

      2) ауыл шаруашылығы машиналарын жасау.

"Төңкеріс" индустриялық аймағында жоспарланған инвестициялық жобалар

  26-кесте

Р/с

Жобаның атауы

Инвестициялар, млн. теңге

Өндіріс көлемі

Жұмыскерлер саны

Өлшем бірлік

Өндірістік қуат

1
 

Арнайы техника шығару зауыты

12500

бірлік

100

450

2

Өсімдіктерді қорғау
құрылғыларын шығаратын зауыты

800

бірлік

200

320

3
 

Топырақ өңдеу техникасын
шығаратын зауыт (себу кешендері, культиватор,
тырма және т.б.)

2200

бұйым

500

180

4
 

Тракторлар мен комбайндардың қосалқы бөлшектерін шығару және
сатуды дамыту

680

млн. теңге

120

150

5

Алюминий профильдерін шығаратын зауыт

6600

млн. теңге

1150

180

6

Алюминийден дайын бұйымдар шығаратын зауыт (жолаушылар вагондары кабиналары)

850

млн. теңге

200

200

7

Электровоздардың механикалық бөлігін топтамалы шығаруға арналған кешен құру

6050

млн. теңге

980

200

8
 

Теміржол остерімен дөңгелек
жұптарын шығару зауыты

10175

млн. теңге

102

120

9

Коронарлы стент шығаратын зауыт

13500

мың дана

30

85

10

Полимер Гидрооқшаулау
материалдарын шығаратын зауыт

1600

шаршы метр

20000000

70

11

Тұсқағаздар шығаратын зауыт

570

шаршы метр

15000000

35

12

Ламинат шығаратын зауыт

950

шаршы метр

2000000

37

13

ПВХ қабықша шығару зауыты

750

текше метр

1500000

42

14

ТББ зауыты

150

текше метр

65000

40

15

Ағаштан жасалған бұйымдар зауыты

220

текше метр

40000

30


      "Аршалы" индустриялық аймағы (Аршалы ауданының Аршалы кенті).

      Аршалы кентінің артықшылығы оның Астана – Теміртау – Қарағанды даму осінде орналасуы болып табылады. Қазақстанның қалыптасқан ірі өндірістік қалалары арасындағы байланыстың болуы қаланың өнеркәсіптік мамандануына негіз болады.

      Экономикалық белсенді халықтың ағымдағы еңбекке мамандануын екі бейінді сала, атап айтқанда, агроөнеркәсіптік кешен және құрылыс материалдары өндірісі анықтайды. Қазіргі кезде Аршалы кентінің барлық дерлік өнеркәсібі агломерация өзегінің қажеттіліктерін қанағаттандыруға нысаналы бағытталған. "ҚазШпал" АҚ, "Аркада Индастри" ЖШС, "Нефрит Голд" ЖШС қала түзуші кәсіпорындар болып табылады. Өндірілген өнімді өткізу нарығын іздестіру басты проблема болып табылады. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда ("ҚазШпал" АҚ-ны қоспағанда) өнімдерді жеткізуге ұзақ мерзімді шарттар жасалмаған.

      Дәстүрлі маманданудан басқа (АӨК, құрылыс материалдары өндірісі), қала өнеркәсібін жоғары технологиялар индустриялық аймағын құру есебінен дамыту жоспарланған. Бұл жоғары технологиялы ғылымды көп қажет ететін бәсекеге қабілетті өнім өндірісін қамтамасыз ету үшін қажет.

      "Аршалы кенті" индустриялық аймағы үшін өнеркәсіптің ең басым салалары:

      1) энергетикалық машина жасау;

      2) металл өңдеу (құю өндірісі) болып табылады.

      Энергетикалық машина жасау. Шығыс Қазақстан және Алматы облыстарын электрмен жабдықтау тиімділігін арттыру мақсатында "Солтүстік – Оңтүстік" бағытындағы тасымалдауды күшейту үшін "500 кВ Солтүстік – Шығыс – Оңтүстік транзиті құрылысы" жобасы іске асырылатын болады. Бұл жоба екі кезеңде жүзеге асырылады. Бірінші кезеңі "Екібастұз – Семей – Өскемен" бағыты бойынша, екінші кезеңі "Семей – Ақтоғай – Талдықорған – Алматы" бағыты бойынша жүреді. Осы жоба іске қосылғанда Қазақстанның оңтүстігі мен солтүстігі арасындағы берілетін электр энергиясын өткізу желісінің қабілеті 2100 МВт, яғни 14 млрд кВт/с жетеді.

      Қазақстандағы жаңартылатын энергия көздерінің 2020 жылға дейін даму жоспарында 13 жел электр станциясын және 4 күн электр станциясын салу қамтылған. Жаңа энергия объектілері құрылысы тек тиісті энергия үнемдеудің өтемдік бағдарламасын жүргізгеннен кейін және ЖЭК энергиялық қондырғыларын қолданғанда ғана мүмкін болады.

      Металл өңдеу. Өнеркәсіптік өнімдер сапасын арттыру аралық буындардағы өнім сапасына, атап айтқанда, машина жасаудың дайындық базасы болып табылатын құю өндірісіне тәуелді болады. Қазіргі кезде құйылған бөлшектер машиналар мен құрылғылардың жалпы салмағының орта есеппен 65 %-ын құрайды, сондықтан олардың беріктігі, ұзақ мерзімге жарамдылығы және т.б. дайын өнім сапасына тікелей әсер етеді.

      Құйылған машина жасау әлеуеті мынадай перспективалы сегменттермен айқындалады:

      1) ауыл шаруашылығы техникасы;

      2) теміржол көлігі;

      3) көлік құралдары және техника;

      4) қозғалтқыштар және күш қондырғылары;

      5) жел қондырғылары;

      6) білдек жасау;

      7) компрессорлар және сорғылар.

      2030 жылға қарай индустриялық парк аумағында жалпы инвестиция көлемі 29 802,8 млн. теңге болатын 17 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланған (27-кесте).

      Осы жобалар іске асырылатын кезде 1700 жаңа жұмыс орны ашылады, бұл аудан өнеркәсібіндегі ағымдағы жұмыспен қамтудан 2,2 есе артық.

"Аршалы" индустриялық аймағында жоспарланған инвестициялық жобалар

  27-кесте

Р/с

Жобаның атауы

Инвестициялар, млн. теңге

Өндіріс көлемі

Жұмыскерлер саны

өлшем бірлігі

өндірістік қуаты

 
1

Жоғары технологиялық
құю зауыты

5250

тонна

7000

150

 
2

Көркем құю комбинаты

3600

тонна

1500

120

 
3

Конструкциялық болат өндірісін іске қосу

8000

мың тонна

50

180

 
4

Жоғары вольтті оқшаулама және кабельді-өткізгіш
өнімдер шығаратын зауыты

6050

тонна

6000

200

5
 

Асинхронды Электрлік
қозғалтқыштар өндірісін құру

180

млн. теңге

325,5

250

6
 

Метизді өнімдер шығаратын зауыты

1200

тонна

5500

50

7
 

Электр-техникалық өнімдер шығар зауыт

300

бірлік

300

120

8

Көміртекті және төмен қосындыланған болатты
дәнекерлеуге арналған
электродтар өндірісін
ұйымдастыру

285

дана

4500

45

9

Диірмен құрылғыларын
шығаратын зауыттың құрылысы

555

бірлік

500

150

10

Крафт – ыдыс өндірісі

24

млн. дана

3

25

11

Бетон зауыты

350

текше метр

200000

30

12

Керамикалық кірпіш шығаратын зауыт

910

мың дана

10000

80

13

Композитті арматура шығаратын зауыты

470

тонна

250000

80

14

Металл профильдер шығаратын зауыт

830

шаршы метр

2000000

40

15

Шыны-магний табақтар шығаратын зауыт

250

шаршы метр

800000

20

16

Үй құрылысы панельдерін
шығаратын зауыт

1400

текше метр

140160

85

17

Сүт өңдеу зауыты

148,8

тонна

30000

75


      "Жайнақ" индустриялық аймағы (Целиноград ауданының Максимовка ауылдық округі).

      Жайнақ станциясы жанындағы өнеркәсіптік ауданда индустриялық аймақ құру үшін қолайлы жағдайлар бар:

      1) Талапкер – Астраханка орналастыру арнасындағы жақын орналасқан елді мекендердің өнеркәсіптік өндірістердің болмауына байланысты артық еңбек ресурстары бар;

      2) Астана қаласына дейін теміржол торабы бар;

      3) Фарфоров ауылында қолданыстағы қосалқы электр станциясы бар;

      4) өнеркәсіптік мақсаттағы 100 гектар жер учаскесі бөлінген.

      Индустриялық аймақтың орналасқан орны индустриялық аймақтың мынадай мамандануына алғышарт жасайды:

      1) химия өнеркәсібі;

      2) техногенді қалдықтар мен қатты тұрмыстық қалдықтарды (бұдан әрі – ҚТҚ) өңдеу.

      Химия саласы. Жоғарыда айтылғандай, химия өнеркәсібінде 2 басым сегмент айқындалған:

      1) мұнай химиясы өнімдері негізіндегі өндіріс;

      2) шағын химия өнімдері өндірісі.

      2009 жылғы қыркүйекте Павлодар қаласында "Компания Нефтехим LTD" ЖШС алғашқы метилтретбутил эфирі (бұдан әрі – МТБЭ) және пропилен мен полипропилен өндірісі іске қосылды. Зауыттың экспортқа шығарылатын жылдық жиынтық қуаты 90 %-ды құрайды, ол бүгінгі таңда 20 мың тонна МТБЭ, 35 мың тонна пропилен және 30 мың тонна полипропиленді құрап отыр.

      Сондай-ақ, 2016 жылы "Атырау" арнайы-экономикалық аймағы аумағында базалық мұнай химиясы өнімі – полипропиленнің өндірісі бойынша (1 фаза) интеграцияланған газ-химия кешенін (жылына 500 мың тонна полипропилен) пайдалануға беру жоспарланып отыр, құны – 2,3 млрд. АҚШ доллары.

      Полипропиленнен дайын өнім өндіру үшін өңдеудің бес негізгі әдісі бар:

      1) экструзия (қабықшалар, табақтар, құбырлар, жіптер мен талшықтар);

      2) қысыммен құйылатын құймалар (ыдыстар, медициналық бұйымдар, автожинақтамалары және аккумулятор батареялары, фитингілер);

      3) үрмелер (қабықшалар, ыдыстар);

      4) ротоформалау (ыдыстар, ірі пластик бұйымдар);

      5) көпірту (оқшаулау материалдары);

      Техногендік қалдықтар мен ҚТҚ өңдеу.

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасына сәйкес бүгінгі күні ҚТҚ басқару саласын жетілдіру негізгі бағыттардың бірі болып белгіленген, онда республика бойынша ҚТҚ өңдеу үлесі 2030 жылға қарай 40 %-ға жетуі тиіс. 2014 жылы қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеу үлесі 7,9 %-ды құрады.

      2012 жылдың соңынан бастап Астанада өндірістік қуаты жылына 300 мың тонна ҚТҚ (тәулігіне 700 – 750 тонна) құрайтын "Алтын-ТЕТ" ЖШС қоқыс өңдеу кешені пайдалануға берілді, қалдықтарды өңдеу тереңдігі бар болғаны 7%, қалған 93% брикеттелген түрде көму үшін полигонға шығарылады. Бұл кешен ҚТҚ-ны сұрыптауды және өңдеуді жүзеге асырады. Өнеркәсіптік пайдалануға беру 320 жұмыс орнының ашылуын қамтамасыз етті.

      Алайда ҚТҚ өңдеу мәселесі өзекті болып қалып отыр, өйткені агломерация аймағында іргелес жатқан барлық аумақтар үшін ҚТҚ-ның рұқсатсыз үйінділері проблемасы бар.

      2030 жылға қарай индустриялық парк аймағында жалпы инвестиция көлемі 19 680,1 млн. теңге болатын 19 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланған (28-кесте).

      Бұл жобалар іске асырылған кезде 1405 жаңа жұмыс орны ашылады, бұл өнеркәсіптік аймақтағы ағымдағы жұмыспен қамту көрсеткішінен 13,2 есе артық.

"Жайнақ" индустриялық аймағының жоспарланған инвестициялық жобалары

  28-кесте

Р/с

Жобаның атауы

Инвестициялар, млн. теңге

Өндіріс көлемі

Жұмыскерлер саны

Өлшем бірлігі

Өндірістік қуат

1

Тұрмыстық химия
тауарларын шығару

710

тонна

7000

70

2

Ротоформалау әдісімен
пластмасса бұйымдар
өндіретін зауыт

500

тонна

2000

70

3
 

Пластмасса ыдыстар
шығаратын зауыт

450

тонна

2500

35

4

Пластмасса бұйымдар
өндірісі бойынша
экструзиялық желілер

600

тонна

3000

50

5
 

Қоқыс өңдеу
зауытының құрылысы

7500

тонна

200 000

150

6
 

"CemenTech" шағын бетон зауыттарын
ірі торапты құрастыру
өндірісін ұйымдастыру

1942,5

бірлік

50

50

7

Тағамдық және тағамдық емес өнімдерге арналған
жұмсақ қаптама өндірісі
 

350

тонна

180

80

8

Лак-бояу зауыты

265

тонна

2500

200

9

Бетон зауыты

350

текше метр

200000

30

10

Керамикалық кірпіш
шығаратын зауыт

910

мың дана

10000

80

11
 

Гипсокартон өндіру зауыты

600

шаршы метр

5000000

45

12

Линолеум өндіретін зауыт

1200

шаршы метр

5000000

75

13
 

Керамикалық тақта
шығаратын зауыт

600

шаршы метр

5000000

60

14

Ет өңдеу зауыты

130,2

тонна

55000

50

15
 

Медициналық бағыттағы бір рет қолданылатын
бұйымдар, арнайы жұмыс киімдері, төсек
жабдықтары өндірісі

60

бұйым/ай

15000

40

16

Таңуға арналған материалдар мен медициналық мақта өндірісі
 

100

кг

1000

80

17

Биоыдырайтын
хирургиялық тігін
материалдары (жіптер) өндірісі

1112,4

кг/жыл

100

60

18

Катетерлер өндірісі

1800

дана/ай

50000

120

19

Қан құюға арналған жүйе
шығару

500

кг/сағ.

280-500

60


      Мультимодальді индустриялық-логистикалық орталықты дамыту.

      Мультимодальді индустриялық-логистикалық орталықты Аршалы ауданының Жалтыркөл ауылы аумағында орналастыру ұсынылған, өйткені аталған аумақтың геоэкономикалық және экологиялық жағдайы қолайлы болып отыр. Индустриялық-логистикалық орталықтың қала түзуші негізі халықаралық санаттағы әуежай, құрлық жүк терминалы және жолаушылар терминалы (29-кесте) болады.

Логистикалық кешеннің қала түзуші негізі

  29-кесте

Р/с

Жобаның атауы

Өндіріс көлемі

Жұмыскерлер саны

Өлшем бірлігі

Көлемі

1

Халықаралық санаттағы әуежай



1000

2

Құрлық жүк терминалы

мың тонна


300

3

Жолаушылар терминалы



300

4

Астық терминалы

мың тонна

1000

400

5

Ет қоймасы

тонна

350

40

6

Мұнай базасы

текше метр

20000

35

7

Көкөніс қоймасы

тонна

6000

20

8

Тұтынушылар тауарлары мен тағам өнімдері базары

мың шаршы метр

60

4000

9

Автоқосалқы бөлшектер базары

мың шаршы метр

20

800

10

Автокөлік базары

мың шаршы метр

60

150

11

АЖС/ТҚС



500

12

Автоөндірушілер өкілдіктері



200

13

Тасымалдау компаниялары



300

14

Экспедиторлық компаниялар



400

15

Сауда кәсіпорындары



500

16

Қонақ үй кешені



70

17

Қоғамдық тамақтану



250

18

Ойын-сауық кешені



300

19

Мал шаруашылығы фермасы

тонна

50000

250

20

Жылыжай кешені

тонна

8500

200

21

Құс фабрикасы

тонна

20000

200

22

Диірмен кешені

тонна

200000

1000

23

Ет комбинаты

тонна

50000

170

24

Балмұздақ өндіру фабрикасы

тонна

24000

130

25

Мұздатылған көкөністер өндіру фабрикасы

тонна

12000

120

26

Кондитерлік фабрика

тонна

15000

200

27

Сыра өндіру зауыты

литр

15 000 000,0

400

28

Тігін фабрикасы



200

29

2-типтегі темірбетон бұйымдары өндірісі

текше метр

24000

30

30

2- типтегі бетон өндірісі

текше метр

200000

30

31

2- типтегі ағаштан жасалған бұйымдар өндірісі

текше метр

7000

10

32

2- типтегі құрылыс блоктары өндірісі

текше метр

18000

18

33

2- типтегі сэндвич профильдер өндірісі

шаршы метр

40000

20

34

2- типтегі пластик терезелер өндірісі

шаршы метр

10000

18

35

2- типтегі қаптама материалдар өндірісі

шаршы метр

10000

7


      Индустриялық-логистикалық орталықта көтерме-бөлшек азық-түлік және киім-кешек базарын, автомобильдер мен автоқосалқы бөлшектер нарығын, шаруашылық тауарлары мен құрылыс материалдары базарын құру ұсынылады. Бұдан басқа, жаңа қаланы егжей-тегжейлі жоспарлау жоспарында сауда-ойын сауық орталықтарын, көрме залдарын, автоделдалдарға арналған сауда-сервистік орталықтарды, қосалқы қызметтер көрсететін кәсіпорындарды орналастыруды көздеу қажет. Сауда саласында 6000 жуық адам (жұмыспен қамтылған халықтың 28,6%) жұмыспен қамтылады. Бұл ретте, аталған салаға инвестициялар көлемі бастапқы кезеңде шамамен 8 млрд. теңгені құрайтын болады.

      Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеуді дамыту.

      Облыста ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу саласындағы өндірістік күштерді дамытудың негізгі бағыттары мыналар болып табылады:

      1) етті терең өңдеу;

      2) сүтті терең өңдеу;

      3) бидайды өңдеу көлемін көбейту;

      4) көкөніс шаруашылығын дамыту (өңдеу), жеміс-жидек өнімдері өндірісі.

      Агломерациялық аймақта өндірістік күштерді ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге қатысты орналастыру барысында мынадай бірқатар факторларды ескеру қажет:

      1) елді мекенде жеткілікті жұмыс күшінің болуы;

      2) шикізаттың жақындығы;

      3) көлік-логистикалық инфрақұрылымның болуы;

      4) электрмен, сумен жабдықтау және су бұру желілерін қосу мүмкіндігі.

      Аталған факторларды ескере отырып, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу саласында өндірістік күштерді орналастыруды шағын контрмагнит қалалардың әсерін ескере отырып, орналастыру арнасы шеңберінде жүзеге асыру қажет.


      Ет өңдеу және дайындау бойынша өндірістік күштерді орналастыру.

      Ет өңдеуді дамыту үшін қуаты әртүрлі 4 ет өңдеу цехы болжанып отыр. Жеке өндірістегі ет өнімдерінің жеткіліксіздігін төмендету үшін ІҚМ, шошқа, жылқы, қой етін өңдеу бойынша 3 зауыт және құс етін өңдеу бойынша 1 зауыт өндірісін ұйымдастыру жоспарланған (30-кесте).

Елді мекендерді орналастыру арнасы бөлінісінде ет өңдеу кәсіпорындарын орналастыру

  30-кесте


Елді мекен атауы

Өндіріс көлемі

Жұмыскерлер саны

өлшем бірлігі

көлемі

"Астана – Осакаровка" арнасы

Волгодоновка ауылы

Ет өңдеу цехі

тонна

1700

10

"Астана – Ақкөл" арнасы

Шортанды

Ет өңдеу цехы

тонна

3000

15

Ақкөл ауданы

Урюпинка ауылы

Құс етін өңдеу цехі

тонна

1700

10

"Астана-Атбасар" арнасы

Новоишимка ауылы

Ет өңдеу цехы

тонна

1000

7


      Сүт өңдеу және дайындау бойынша өндірістік күштерді орналастыру.

      Бүгінгі күні Астана қаласының сүт өңдеу өнімдерімен қамтамасыз етілуі елорда халқының қажеттіліктерін өтеу үшін жеткіліксіз. Агломерация халқының сүт өнімдеріне қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолданыстағы өндірістік қуаттардың жүктемесін 75 – 80 %-ға жеткізу қажет.

      Бұл ретте агломерация аймағы мен өзегіндегі халық санының өсу болжамына сәйкес қосымша өндірістерді ұйымдастыру талап етіледі. Сүт және сүт өнімдеріне қажеттілікті қанағаттандыру үшін агломерация өзегі мен агломерация аймағында қуаты мен өңдеу дәрежесі әртүрлі 6 зауытты ұйымдастыру ұсынылады. Сондай-ақ, "Аршалы" индустриялық аймағында қуаты 60000 тонна дайын өнімді құрайтын 1 ірі зауыт орналастыру ұсынылады.

      Агломерация аймағы аумағындағы сүт өндірісі болжамын негізге ала отырып, бұл өндірістік қуаттарды орналастыру халықтың қоныстануы шеңберінде жоспарланып отыр (31-кесте).

Сүт өңдеу кәсіпорындарын орналастыру

  31-кесте

Елді мекеннің атауы

Өндіріс көлемі

Жұмыскерлер саны, адам

Өлшем бірлігі

көлемі

"Астана-Осакаровка" арнасы

Жібек-Жолы ауылы

тонна

35000

20

Михайловка ауылы

тонна

35000

20

"Астана-Ақкөл" арнасы

Шортанды

тонна

30000

15

Новокубанка ауылы

тонна

25000

10

"Астана-Қорғалжын" арнасы

Ақмол

тонна

35000

20

"Астана-Павлодар" арнасы

Софиевка

тонна

35000

20

Индустриялық аймақ

Аршалы

тонна

60000

25


      Сүт өңдеу өндірістерін толықтай қамтамасыз ету үшін елді мекендерде сүтті жинау мен алғашқы өңдеуді қамтамасыз ету қажет. Бүгінгі күні шикізаттың жетіспеушілігі орын алып отыр, бұл жақын шетелден жартылай фабрикаттарды импорттау есебінен өтеледі. Бұл соңғы өнім бағасына теріс әсер етеді – баға басқа жеткізушілермен салыстырғанда бәсекеге қабілетсіз болады.

      Бидай өңдеу және дайын ұн өнімдері мен кондитерлік өнімдерді өндіру бойынша өндірістік күштерді орналастыру.

      Нан-тоқаш бұйымдары өндірісіне қатысты қазіргі кезде Астана қаласы мен қала маңы аумағын ішкі өндіріспен қамтамасыз ету байқалады. Отандық өндірушілердің ұн өндірісі халықтың қажеттілігін толықтай қанағаттандырады.

      Дегенмен, кейбір елді мекендерде кондитерлік бұйымдар және бірқатар нан-тоқаш өнімдері өндірісінің жеткіліксіздігі байқалады. Сондықтан нан-тоқаш өнімдері мен ұнмен ішкі қамтамасыз ету үшін қолда бар өндірістік қуаттарды пайдалану деңгейін арттыру және бірқатар жаңа өндіріс орындарын ұйымдастыру қажет (32-кесте). Астана қаласының ұн мен нан-тоқаш өнімдеріне қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін "Аршалы" индустриялық аймағында қуаты 35000 дайын өнімді құрайтын ірі зауыт салу көзделген.

      Астана қаласында жылына 60000 тонна дайын өнім шығаратын нан-тоқаш, ұн және макарон өнімдері ірі өндірісін орналастыру қажет.

Бидай өңдеу, нан-тоқаш және кондитерлік өнімдер өндіру кәсіпорындарын орналастыру

  32-кесте


Елді мекеннің атауы

Өндіріс көлемі

Жұмыскерлер саны, адам

өлшем бірлігі

көлемі

"Астана-Осакаровка" арнасы

Жібек-Жолы

тонна

35000

40

"Астана-Ақкөл" арнасы

Раевка

тонна

5000

7

"Астана-Қорғалжын" арнасы

Ақмол

тонна

5000

7

"Астана-Павлодар" арнасы

Софиевка

тонна

5000

7

Индустриялық аймақ

Аршалы

тонна

35000

40

Астана

тонна

60000

50


      Жеміс-жидек және көкөніс өнімдерін өсіру мен өңдеу бойынша өндірістік күштерді орналастыру.

      Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу дәрежесін арттыру және өндірісті агломерациялық аймақта әртараптандыру үшін жаңа өндірістік қуаттарды ұйымдастырудың маңызды бағыты көкөністер мен жеміс-жидектерді өсіру мен алғашқы өңдеу болып есептеледі. Осындай өндірісті ұйымдастыру Астана қаласы мен агломерация аймағының халқын балғын жеміс-көкөніс өнімдерімен қамтамасыз ету дәрежесін арттыруға мүмкіндік береді.

      Жыл бойы жеміс-жидек өсіруді қамтамасыз ету үшін жылыжай шаруашылықтарын ашу қажет (33-кесте).

Жылыжай шаруашылықтары

  33-кесте

Елді мекеннің атауы

Өндіріс көлемі

Жұмыскерлер саны, адам

өлшем бірлігі

көлемі

"Астана-Осакаровка" арнасы

Михайловка

тонна

15

25

Арсанай

тонна

15

25

"Астана-Ерейментау" арнасы

Сарыоба

тонна

15

25

"Астана-Павлодар" арнасы

Приречное

тонна

15

25

"Астана-Ақкөл" арнасы

Раевка

тонна

15

25

Петровка

тонна

15

25

"Астана-Қорғалжын" арнасы

Оразақ

тонна

15

25

Мәншүк

тонна

15

25


      Жеміс-жидек өнімдерін өсіру үшін өсіру алаңдары мен жидектерді алғашқы өңдеу бойынша отырғызу алқаптары мен өндірістік қуаттарды ұйымдастыру қажет. Осындай өндірісті ұйымдастыру тұрғысынан ең перспективалы аудан Рақымжан Қошқарбаев атындағы ауыл болып табылады. Мұнда жеміс-жидек өсіруге жарамды аумақ бар, су жеткілікті. Дайын өнім өндіру көлемі жылына 60 тоннаға дейін жетуі мүмкін, осы өндірісте жұмыспен қамтылатындар саны – 15 адам.

      Ауыл шаруашылық өнімдерін өңдеу бойынша жобаларды инфрақұрылымдық қамтамасыз ету.

      Агломерациялық аймақта халықтың қоныстану арналары бағыттарына сәйкес қосымша өндірістік қуаттарды құру елді мекенде тұратын тұрғындар санына, осы шаманың болжамды артуына, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың болуына, жер ресурстарын пайдалану қарқындылығына негізделеді, бұл тікелей кәсіпорындардың ауыл шаруашылығы өнімдері шикізаттарымен қамтамасыз етілуіне әсер етеді.

      Ауыл шаруашылық өнімдерін өңдеу бойынша өндірістік қуаттарды дамыту энергиямен және сумен жабдықтауды қамтамасыз етуге арналған қосымша инфрақұрылымдық қамтамасыз етуді талап етеді. Аталған жобаларды іске асыру үшін инвестиция салу қажет. Төменде инвестиция көлемінің және электр энергиясына (бір жылдағы электр энергиясы мөлшері) және суға қажеттіліктің алдын ала есебі кестелері ұсынылған.

      Ет өңдеу, ет өнімдері өндірісі.

      Ет өңдеуді дамыту шеңберінде ет өңдеу кәсіпорындарын (цехтарды) ұйымдастыру жоспарланған.

      "Астана – Осакаровка" бағыты.

      Бұл бағытта қуаты жылына 1700 тонна өнімді құрайтын ет өңдеу цехын ұйымдастыру жоспарланған (34-кесте).

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету

  34-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт.сағ

Сумен жабдықтау, м3

Жұмыскерлер саны, адам

Ет өңдеу зауыты

87,3

2

120000

100000

10

      "Астана – Ақкөл" бағыты.

      Осы қоныстану бағыты бойынша қуаты 3000 тонна дайын өнімді құрайтын ет өңдеу цехын құру жоспарланған (35-кесте).

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету

  35-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт.сағ.

Сумен жабдықтау, м3

Жұмыскерлер саны, адам

Ең өңдеу цехы

130,1

1

280000

200000

10


      Ақкөл ауданы.

      Урюпинка ауылында қуаты жылына 1700 тонна дайын өнімді құрайтын ет өңдеу цехын ұйымдастыру жоспарланған (36-кесте).

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету


  36-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт.сағ.

Сумен жабдықтау, м3

Жұмыскерлер саны, адам

Ең өңдеу цехы

87,3

2

120000

100000

10


      "Астана – Астраханка" бағыты.

      Бұл бағытта қуаты жылына 1000 тонна өнімді құрайтын ет өңдеу цехын ұйымдастыру жоспарланған (37-кесте).

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету


  37-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт.сағ.

Сумен жабдықтау, м3

Жұмыскерлер саны, адам

Ет өңдеу зауыты

75,5

2

100,0

80000

7


      Агломерация аймағының аумағында ет дайындау және өңдеу бойынша өндірістік қуаттарды ұйымдастыру үшін 380,2 млн. теңге инвестиция, 7 гектар алқап, жылына 620,0 мВт электр энергиясы, жылына 480,0 мың м3 су қажет. Жаңа өндірістерде жұмыспен қамтылғандардың жалпы саны 37 адамды құрайды.

      Сүт өңдеу және сүт өнімдерін өндіру.

      Сүт өңдеу бойынша өндірістік қуаттарды құру шеңберінде ірі, орта және шағын сүт зауыттарын, сондай-ақ сүт дайындау орталықтарын ашу жоспарланған. Халықты орналастыру арналары бөлінісінде инфрақұрылымдық қамтамасыз етуді қарастырамыз.

      "Астана – Осакаровка" бағыты.

      Халықты орналастырудың осы бағыты ең тығыз қоныстанған болып есептеледі. Мұнда Қарағанды облысының да маңызы зор. Сондықтан Аршалы ауданында сүт өңдеу бойынша өндірістік қуаттарды дамыту аса маңызды. Мұнда 2 сүт өңдеу зауытын ұйымдастыру жоспарланған (38-кесте).

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету

  38-кесте


Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт.сағ.

Сумен жабдықтау,
мың м3

Жұмыскерлер саны, адам

Сүт өңдеу зауыттары

148,8

1

336,0

294,0

20

148,8

1

336,0

294,0

20


      "Астана – Ақкөл" бағыты.

      Осы қоныстандыру арнасы бойынша 2 сүт өңдеу зауытын құру жоспарланған (39-кесте).


Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету

  39-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт.сағ

Сумен жабдықтау,
мың м3

Жұмыскерлер саны, адам

Сүт өңдеу зауыттары

150,2

1

300,0

250,0

15

130,1

1

280,0

200,0

10


      "Астана – Қорғалжын" бағыты.

      Осы қоныстандыру арнасы бойынша қуаты жылына 35000 тонна дайын өнімді құрайтын 1 сүт өңдеу зауытын құру жоспарланған (40-кесте).

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету

  40-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт

Сумен жабдықтау,
мың м3

Жұмыспен қамту, адам

Сүт өңдеу зауыттары

148,8

1

336,0

294,0

20


      "Астана – Павлодар" бағыты.

      Бұл бағытта қуаты жылына 35000 тонна дайын өнімді құрайтын 1 сүт өңдеу зауытын ұйымдастыру жоспарланған.

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету

  41-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт.сағ

Сумен жабдықтау,
мың м3

Жұмыскерлер саны, адам

Сүт өңдеу зауыты

148,8

1

336,0

294,0

20


      "Аршалы" индустриялық аймағында қуаты жылына 60 мың тонна дайын өнімді құрайтын сүт өңдеу зауытын ұйымдастыру жоспарланған (42-кесте).

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету

  42-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт

Сумен жабдықтау,
мың м3

Жұмыскерлер саны, адам

Сүт өңдеу зауыты

220,1

2

4200,0

360,0

25


      Осылайша, агломерациялық аймақта сүт өңдеу қуаттарын ұйымдастыру үшін 1095,6 млн. теңге көлемінде инвестиция, 8 гектар алқап, жылына 6124 мВт электр энергиясы, жылына 1986 мың текше метр су қажет. Жаңа өндірістерде жұмыспен қамтылғандардың жалпы саны 130 адамды құрайды.


      Нан-тоқаш өнімдері өндірісі.

      Қазіргі кезде нарықтың нан-тоқаш өнімдеріне қажеттілігі толығымен дерлік ішкі өндіріс есебінен өтеледі. Осындай жағдай ұн өндірісінде де байқалады.

      Дегенмен, бірқатар елді мекендерде өздерінің нан-тоқаш өнімдері өндірісінің жеткіліксіздігі байқалады. Тұтас алғанда жергілікті халықты және Астана қаласының халқын сапалы өнімдермен үздіксіз қамтамасыз ету үшін бірқатар өндіріс орындарын ұйымдастыру қажет (43-кесте).

Инвестициялық және инфрақұрылымдық қамтамасыз ету

(нан зауыттары)

  43-кесте

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Алаңы, гектар

Электр энергиясы, мВт.сағ

Сумен жабдықтау, м3

Жұмыскерлер саны, адам

Астана-Осакаровка

70,2

2,5

220,5

85,0

40

Астана-Ақкөл

15

1

120,0

50,0

7

Астана-Қорғалжын

15

1

120,0

50,0

7

Астана-Павлодар

15

1

120,0

50,0

7


      Осылайша, нан-тоқаш және кондитерлік өнімдер өндірісін ұйымдастыру үшін қажетті инвестицияның жалпы көлемі 115,2 млн. теңгені, өндірістік алқаптардың алаңы – 5,5 гектарды, электр энергиясын тұтыну – жылына 580,5 мВт, сумен жабдықтау көлемі – жылына 235 м3, жаңа жұмыс орындары 61 бірлікті құрайды.


      Көкөніс өсіруге арналған жылыжай кешендері.

      Агломерация аймағы мен өзегінде халық санының артуына байланысты балғын көкөністерге қажеттілік артып келеді. Бүгінгі күні Астана қаласының маңындағы аймақта жылыжай шаруашылықтарын ұйымдастыру жөніндегі жоба іске асырылып жатыр. Сонымен қатар, олардың қуаты халықтың көкөністерге қажеттіліктерін қанағаттандыруға жеткіліксіз көкөністерді жыл бойы өсіруді қамтамасыз ететін жаңа кешендер ұйымдастыру қажет.

      Тұтас алғанда қуаты 120 тонна өнім өндіруге мүмкіндік беретін 8 жылыжай кешенін ұйымдастыру жоспарланған. Бұл үшін 305,6 млн. теңге инвестиция, 8 гектар алқап, жылына 960,0 мВт электр энергиясы, жылына 1120,0 м3 су қажет. 200 жаңа жұмыс орны ашылатын болады.

      Құрылыс индустриясының өндірістік күштерін орналастыру

      Астана агломерациясындағы құрылыс материалдарының өндірісі негізінен ішкі нарыққа бағдарланған. Агломерация аймағында құрылыс индустриясы кәсіпорындары қалыптасуының алғышарты өнімді өткізудің ауқымды нарығы, кең таралған пайдалы қазбалар қорының болуы, дайын өнім өндіру үшін импорттық және отандық жартылай фабрикаттарды жеткізу болып табылады.

      Бүгінгі күні агломерация аймағында құрылыс индустриясының ең дамыған шағын салалары мыналар болып табылады: құм мен құрылыс тасын өндіру, темірбетон бұйымдар өндірісі, кірпіш және металл пластик терезелер өндірісі (44-кесте).

Астана қаласының агломерацияның аумағындағы негізгі құрылыс материалдарының өндірісі

  44-кесте

Р/с

Құрылыс материалдарының
атауы

Өлшем бірлігі

Шығару көлемі

Қуат жүктемесі, %

1

Тауарлық бетон

текше метр

1608120

65

2

Құрылыс қоспалары

текше метр

44 499

35

3

Құрылыс құмы

текше метр

1230300

10,5

4

Қиыршықтас

текше метр

2906500

33,3

5

Пластик құбырлар

метр

136421,6

17,8

6

Кірпіш

дана

27743883

30,1

7

Темірбетон бұйымдар

текше метр

391402,4

6,6

8

Әрлеу тасы

текше метр

837,8

30,9

9

Сэндвич панельдер

шаршы метр

3739

35

10

Металл конструкциялар

тонна

24255

7,2

11

Лак, бояу, полимерлер

тонна

720

100

12

Көбікполистирол

текше метр

1188000

100

13

Есік, терезе, жақтау

шаршы метр

36600

14,5

14

Ағаш, тілінген ағаш материалдары

текше метр

1600

100


      Құрылыс индустриясы кәсіпорындарының көпшілігі бүгінгі күні қуатын толық пайдаланбай отырғанын атап өту қажет. Өндіруші сала кәсіпорындарының үштен бірі ғана жүктелген, бұл нарыққа қиыршықтас, құм, балласт, қож және басқа да материалдарды өндіретін және жеткізетін көптеген кәсіпорындардың болуымен байланысты. Ал неғұрлым жоғары дәрежеде өңделген өнімдер өндіретін кәсіпорындар импорттық және отандық өндірушілер тарапынан бәсекеге түседі.

      Қазіргі кезде аумақтағы кең таралған пайдалы қазбаларды өңдеу және байыту зауыттары өндірілетін өнімдерге сұранысты толықтай өтеуге қабілетті, бұл ретте көпшілігінің өндірістік қуатының жүктемесі 20 – 25%-дан аспайды.

      Жаңа кен орындарын игеруді құрылыс материалдарының жаңа түрлерін өндірумен байланысты іске асыратын жобаларды жоспарлау кезінде қарау қажет.

      Астана агломерациясында құрылыс материалдары өндірісі салаларының әлеуетін іске асыру бойынша мынадай негізгі бағыттарды атап айтуға болады:

      кең таралған пайдалы қазбалар кен орындарын анықтау және анағұрлым толық игеру;

      отандық шикізаттарды және шетелдік жартылай фабрикаттарды пайдалану негізінде импортты алмастыру;

      жалпы өндіріс көлеміндегі қосылған құны жоғары құрылыс материалдары үлесін арттыру.

      Тұтастай алғанда Астана агломерациясының құрылыс материалдары өндірісі саласында 30 жоба бар (45-кесте). Алайда сарапшылар сауалнамаларына сәйкес индустриялық аймақтың аумағында іске асырылуы мүмкін жобалардың жалпы саны жергілікті кәсіпкерлік бөлімдері тіркегеннен бірнеше есе артық . Бұл ретте бірқатар жобалар бос жер ресурстарының немесе индустриялық аймақтың болмауына байланысты іске асырылмайды.

Астана агломерациясының ауылдық аудандарын индустрияландыру картасына енгізілген жобалар тізбесі

  45-кесте

Р/с

Жобаның атауы

Жоба бастамашысы

Іске асыру орны, ауылдық елді мекен

1

Құрылыс тасын өңдеу фабрикасының құрылысы

"Астана Элит Тас" ЖШС

Аршалы

2

Құрылыс тасын өңдеу фабрикасының құрылысы

"Неруд центр Есил" ЖШС

Аршалы

3

Құрылыс тасын өңдеу фабрикасының құрылысы

"Лидер Ston" ЖШС

Аршалы

4

Құрылыс тасын өңдеу фабрикасының құрылысы

"Есіл қаратас" ЖШС

Аршалы

5

Қиыршықтас шығаратын зауыт құрылысы

"Тұлпар НС" ЖШС

Аршалы

6

Керамикалық кірпіш өндірісі

"Аршалы кірпіш зауыты" БК

42-разъезд

7

Барлық өлшемді газды блоктар, құмды блоктар, әрлеу тасы өндірісі

"Грин блок" ЖШС

Жібек жолы

8

Құрылымдық жылу оқшаулау тақталарын өндіру бойынша зауыт құрылысы

"Ормис Строй" ЖШС

Жібек жолы

9

Кірпіш зауытының құрылысы

"Шарбат" ЖШС

Түрген

10

Құрылыс тасын өңдеу фабрикасының құрылысы

"Каменный карьер" ЖШС

Түрген

11

Ауа жолдары мен жылу алмастырғыштарды дайындауға арналған өндірістік база құрылысы

"Техносфера НТ" ЖШС

Бабатай

12

Қаптама материалдар өндірісі

"БАТ 12 Астана" ЖШС

Ақмол

13

Газды блоктар өндірісі

"ЖанаСервис-2007" ЖШС

Ақмол

14

Қаптама материалдар өндірісі

"Декна - Фортуна" ЖШС

Қараөткел

15

Асфальтбетон қоспасы өндірісі

"АБЗ - Дорстрой" ЖШС

Талапкер

16

Кірпіш өндірісі

"АИБИ компани" ЖШС

Софиевка

17

Шойтасты кірпіш өндірісі

"Бошан" ЖШС

Қабанбай батыр

18

Қоршауларды шығару

"Еврозабор" ЖШС

Қабанбай батыр

19

Асфальтбетон қоспасы өндірісі

"Али-Шынғыстау" ЖШС

Қабанбай батыр

20

Ағаш бұйымдар және тілінген ағаш материалдары өндірісі

"Сапсан" ЖШС

Шортанды

21

Есіктер мен қақпалар шығару

"Кречет" ЖШС

Шортанды

22

Құрылыс тасын өңдеуге арналған бөлшектеу-сұрыптау зауыты құрылысы

"Иман-2030" ЖШС

Шортанды

23

Құрылыс материалдары өндірісін ұйымдастыру (құмды блок, газды блок, жаяусоқпақ тақтасы, тілінген ағаш материалдары және т.б.)

Карманова ЖК

Шортанды

24

Құмды блоктар өндірісі

"CapitalTradeHouse" ЖШС

Научный

25

Қаптама материалдарын өндіру

"Turan industry" ЖШС

Төңкеріс

26

Құрғақ құрылыс қоспаларын өндіретін зауыт құрылысы

"ANEX GROUP" ЖШС

Төңкеріс

27

Автоклавты емес ұяшықты газды бетон өндіретін зауыт құрылысы

Молдашев ЖК

Бозайғыр

28

Автоклавты газды бетон өндіретін зауыт құрылысы

"Brick Production Group" ЖШС

Бозайғыр

29

Тұрғылықты және кеңсе ғимараттарына арналған энергия тиімді қабырға блоктарын өндіретін өнеркәсіптік цех құрылысы

"Мега Строй 2" ЖШС

Бозайғыр

      Агломерация аумағында жобаларды ағымдағы шоғырландыру кәсіпкерлердің кәсіпорындарды өткізу нарықтарына жақын орналастыруға ұмтылатынын көрсетеді, алайда Астана қаласына іргелес аумақтарда индустриялық аймақтардың болмауы оған кедергі келтіреді. Қараөткел, Қосшы, Қоянды кенттерінде жер ресурстарының шектеулі болуы өнеркәсіптік кәсіпорындар құрылысы бойынша ірі жобаларды жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді. Осыған байланысты бүгінгі күні кәсіпорындарды бей-берекет орналастыру байқалады, бұл оларға қажетті инфрақұрылым жүргізу мүмкіндігінің болмауына, сондай-ақ кейбір жағдайда экологиялық проблемаларға алып келеді.

      Осы проблемаларды шешу агломерация аумағында индустриялық аймақты жобалауға ерекше көңіл бөлуді талап етеді.


      Құрылыс индустриясының өндіргіш күштерін орналастыру бойынша жобалық ұсыныстар.

      Астана агломерациясының құрылыс индустриясын дамытуды болжау құрылыс материалдарына әлеуетті сұранысты зерттеу негізінде мүмкін болады, ол мынадай логикаға негізделген:

      1) агломерация аймағында халық санын болжау негізінде Астана агломерациясының тұрғын үй қорының өсуі болжанады;

      2) тұрғын үй қорының артуы болжамы халық тарапынан сұранысқа негізделген тұрғын үй құрылысының әлеуетті көлемін айқындайды;

      3) 2030 жылға дейін ғимараттар мен құрылыстар салудың, сондай-ақ оларды күрделі жөндеудің жиынтық көлеміне болжау жүргізілді;

      4) құрылыс-монтаждау жұмыстарының әлеуетті көлемі негізгі құрылыс материалдарының қажетті мөлшерін айқындауға мүмкіндік береді, оларды пайдаланудың орташа нормативтері құрылыстың әртүрлі технологиялары бар жобалау-сметалық құжаттаманың (бұдан әрі – ЖСҚ) 5 бірлігі негізінде есептеледі;

      5) Астана агломерациясы аумағында бар өндірістік қуаттарды ескере отырып, құрылыс индустриясының жаңа кәсіпорындарына қажеттілік анықталған, сондай-ақ Астана агломерациясы аумағында жаңа құрылыс материалдарын өндіру мүмкіндігі қарастырылған.

      Тұтас алғанда агломерация аймағында 2030 жылға қарай халық саны 1,6 млн. адамға артады деп күтіліп отыр. Халықтың тұрғын үймен қамтамасыз етілуі 2030 жылға қарай бір адамға шаққанда 30 шаршы метрге дейін бірқалыпты артқан жағдайда, агломерация аймағында тұрғын үй қоры 18694,1 мың шаршы метрден 48591 мың шаршы метрге дейін артуы тиіс.




2030 жылға дейін Астана агломерациясындағы құрылыс-монтаждау жұмыстары көлемінің болжамы

  46-кесте

Аумақ

2014 жылы

2015 жылы

2016 жылы

2017 жылы

2018 жылы

2019 жылы

2020 жылы

2021 жылы

2022 жылы

2023 жылы

2024 жылы

2025 жылы

2026 жылы

2027 жылы

2028 жылы

2029 жылы

2030 жылы

Тұрғын үймен қамтамасыз етілу, м2/адам

Астана қаласы

24,4

24,8

25,2

25,6

26,0

26,4

26,8

27,2

27,7

28,1

28,5

28,9

29,3

29,7

30,1

30,5

31,0

Аршалы

22,9

23,3

23,8

24,2

24,7

25,1

25,6

26,0

26,5

26,9

27,3

27,8

28,2

28,7

29,1

29,6

31,0

Целиноград

22,6

23,1

23,5

24,0

24,5

24,9

25,4

25,8

26,3

26,8

27,2

27,7

28,2

28,6

29,1

29,5

31,0

Шортанды

19,7

20,3

21,0

21,6

22,3

22,9

23,6

24,2

24,9

25,5

26,1

26,8

27,4

28,1

28,7

29,4

31,0

Аққөл
(4 округ)

20,6

21,2

21,8

22,4

23,0

23,6

24,2

24,8

25,4

26,0

26,6

27,2

27,8

28,4

29,0

29,6

31,0

Тұрғын үй қоры, мың м2

Астана қаласы

20300,0

21506,4

22742,7

24021,9

25143,8

26322,0

27519,8

28696,5

29976,4

31087,5

32298,6

33353,6

34325,4

35293,9

36203,1

37090,8

38113,1

Аршалы

636,3

660,5

686,1

716,2

748,7

780,7

815,4

857,3

900,0

937,8

985,8

1027,3

1071,7

1126,2

1174,8

1228,8

1324,4

Целиноград

2315,4

2415,1

2536,5

2665,2

2796,9

2936,3

3063,0

3190,9

3324,0

3464,6

3609,5

3745,3

3892,1

4056,4

4220,6

4401,2

4773,2

Шортанды

583,6

608,6

636,0

668,7

703,1

739,7

778,1

814,8

853,8

895,5

940,5

983,7

1027,4

1076,6

1127,5

1183,9

1280,4

Аққөл
(4 округ)

416,3

431,2

446,4

461,6

477,1

492,7

513,5

529,5

545,8

562,1

578,7

595,3

612,2

629,2

646,4

663,7

696,9

Агломерация бойынша жиыны

24251,6

25621,8

27047,6

28533,6

29869,6

31271,3

32689,8

34089,0

35599,8

36947,6

38413,1

39705,2

40928,9

42182,3

43372,3

44568,3

46140,5

Тұрғын үй құрылысының көлемі, мың м2

2015
жылы

2016
жылы

2017 жылы

2018 жылы

2019 жылы

2020 жылы

2021 жылы

2022 жылы

2023 жылы

2024 жылы

2025 жылы

2026 жылы

2027 жылы

2028 жылы

2029 жылы

2030 жылы

Астана қаласы

1206,4

1236,4

1279,2

1121,9

1178,1

1197,9

1176,6

1279,9

1111,1

1211,2

1055,0

971,8

968,4

909,2

887,7

1206,4

Аршалы

24,2

25,6

30,1

32,5

32,0

34,7

41,9

42,7

37,8

48,0

41,4

44,5

54,5

48,6

54,0

24,2

Целиноград

99,6

121,4

128,7

131,7

139,4

126,7

127,9

133,1

140,7

144,9

135,8

146,9

164,3

164,2

180,5

99,6

Шортанды

25,0

27,4

32,7

34,4

36,6

38,4

36,7

39,0

41,8

44,9

43,2

43,7

49,2

50,9

56,4

25,0

Аққөл
(4 округ)

15,0

15,1

15,3

15,4

15,6

20,8

16,0

16,2

16,4

16,5

16,7

16,8

17,0

17,2

17,3

15,0

Агломерация бойынша жиыны

1370,2

1425,8

1486,0

1336,0

1401,7

1418,5

1399,2

1510,9

1347,8

1465,5

1292,2

1223,7

1253,4

1190,0

1196,0

1370,2

Құрылыстың жиынтық көлемі, мың м2

Астана қаласы

1632,3

1672,8

1730,7

1518,0

1594,0

1620,7

1592,0

1731,7

1503,3

1638,7

1427,4

1314,8

1310,3

1230,2

1201,1

1383,2

Аршалы

52,8

55,8

65,8

71,0

69,8

75,8

91,5

93,1

82,6

104,8

90,5

97,1

118,9

106,1

118,0

208,1

Целиноград

164,4

200,4

212,4

217,4

230,0

209,1

211,1

219,7

232,2

239,1

224,1

242,4

271,2

271,0

298,0

535,6

Шортанды

39,3

43,0

51,4

54,0

57,4

60,3

57,5

61,2

65,5

70,5

67,8

68,6

77,2

79,8

88,5

152,0

Аққөл
(4 округ)

23,5

23,7

24,0

24,2

24,5

32,7

25,2

25,4

25,7

25,9

26,2

26,4

26,7

26,9

27,2

52,1

Агломерация бойынша жиыны

1912,3

1995,7

2084,2

1884,6

1975,8

1998,5

1977,3

2131,2

1909,4

2079,0

1836,1

1749,3

1804,2

1714,0

1732,7

2331,0

Ғимараттар мен құрылыстарды күрделі жөндеуді ескере отырып, құрылыс-монтаждау жұмыстарының жиынтық көлемі, мың м2

2015
жылы

2016
жылы

2017 жылы

2018 жылы

2019 жылы

2020 жылы

2021 жылы

2022 жылы

2023 жылы

2024 жылы

2025 жылы

2026 жылы

2027 жылы

2028 жылы

2029 жылы

2030 жылы

Астана қаласы

1686,2

1728,0

1787,8

1568,1

1646,6

1674,2

1644,5

1788,9

1552,9

1692,8

1474,5

1358,2

1353,5

1270,8

1240,7

1428,8

Аршалы

54,5

57,7

68,0

73,3

72,1

78,3

94,6

96,2

85,3

108,3

93,5

100,3

122,8

109,6

121,9

215,0

Целиноград

169,9

207,0

219,4

224,6

237,6

216,0

218,1

226,9

239,9

247,0

231,5

250,4

280,1

279,9

307,8

553,3

Шортанды

40,6

44,4

53,1

55,8

59,3

62,3

59,4

63,2

67,7

72,8

70,1

70,8

79,7

82,5

91,4

157,0

Аққөл
(4 округ)

1975,4

2061,6

2153,0

1946,8

2041,0

2064,5

2042,6

2201,5

1972,4

2147,6

1896,7

1807,1

1863,8

1770,6

1789,9

2407,9

Агломерация бойынша жиыны

1686,2

1728,0

1787,8

1568,1

1646,6

1674,2

1644,5

1788,9

1552,9

1692,8

1474,5

1358,2

1353,5

1270,8

1240,7

1428,8


      46-кестеде тұрғын үйге сұранысқа негізделген құрылыс көлемінің есебі берілген.

      Құрылыстың жиынтық көлемі тұрғын және тұрғын емес ғимараттардың құрылысы көлемінің орташа статистикалық қатынасына байланысты есептелген.

      Құрылыс-монтаждау жұмыстарының жиынтық көлемінің көрсеткіші құрылыстың жалпы көлемінен 3,3%-ында шартты түрде белгіленген күрделі жөндеуді қамтиды (ғимараттың орташа 30-жылдық қызмет мерзімі кезінде).

      Осылайша, құрылыс-монтаждау жұмыстары көлемін болжау жыл сайын құрылыс материалдарына қажеттілікті есептеуге мүмкіндік береді.

      Құрылыс материалдарының негізгі түрлерін қолдану нормативтері 1 шаршы метр ғимаратқа құрылыстың әртүрлі технологияларын ескере отырып есептелген, ол монолитті темірбетоннан жасалған қаңқалы ғимараттарды, металл қаңқа, кірпіш және металл қаңқасыз ғимараттарды, құрылыс панельдерінен жылдам салынатын ғимараттарды қамтиды.

      47-кестеде Астана агломерациясының негізгі құрылыс материалдары түрлеріне ең жоғары қажеттілігі, сондай-ақ олардың бар өндірістік қуаттарды ескергендегі тапшылығы көрсетілген.

      Осылайша, ұзақ мерзімді кезеңде бетон, темірбетон бұйымдар, қиыршықтас, құм, металл конструкциялар, көбікполистирол, терезелер мен есіктер, баспалдақ марштары сияқты құрылыс материалдарының түрлерімен толық қамтамасыз етілгені байқалады, ал басқа құрылыс материалдары жеткіліксіз көлемде шығарылады не басқа өңірлер мен елдерден жеткізіледі.

      Осыған байланысты Астана агломерациясының құрылыс индустриясын дамытудың мынадай бағыттарын атап көрсетуге болады:

      1) нарықта қосылған құны жоғары құрылыс материалдарының үлесін арттыру;

      2) жергілікті нарықта тұрақты сұранысқа ие тауарларды импорттық алмастыру;

      3) құрылыста жаңа технологияларды пайдалана отырып инновациялық өнімдер шығару.

      Бұл ретте отандық өнімдердің бәсекеге қабілеттілігі көп жағдайда кәсіпорынның қызмет ету жағдайына: қажетті инженерлік инфрақұрылымы бар индустриялық аймақтардың болуына, шикізат базасы, инновациялық ортасына, бизнесті мемлекеттік қолдау тетіктеріне тәуелді болады.

Астана агломерациясының негізгі құрылыс материалдары түрлеріне жыл сайынғы қажеттілігі

  47-кесте

Р/с

Құрылыс материалдарының атауы

Өлшем бірлігі

Ең жоғарғы қажеттілік

Толық жүктемені ескергендегі өндіріс

Тапшылық

1

Бетон

м3

959528,18

2474030,77

-1514502,58

2

Темірбетон бұйымдары

м3

1233493,61

5930339,39

-4696845,79

3

Кірпіш

дана

144799165,30

192172368,77

-47373203,47

4

Цемент

тонна

38952,43


38952,43

5

Арқау

тонна

68400,47


68400,47

6

Қиыршықтас

м3

207746,29

8728228,23

-8520481,94

7

Құм

м3

103873,15

11717142,86

-11613269,71

8

Металл конструкциялар

тонна

30123,21

336875,00

-306751,79

9

Ағаш, тілінген материалдар

м3

202033,27

1600,00

200433,27

10

Гидрооқшаулаушы жабын материалдары

шаршы метр

1389303,33


1389303,33

11

Пластик құбырлар

метр

2986352,94

766413,45

2219939,49

12

Көбікполистирол

м3

410298,93

1188000,00

-777701,07

13

Жылы едендер

шаршы метр

64920,72


64920,72

14

Құрғақ құрылыс қоспалары

тонна

9088,90


9088,90

15

Терезелер, есіктер

шаршы метр

1648986,19

1950000,00

-301013,81

16

Қаптама кірпіштері

дана

19476214,84

1500000,00

17976214,84

17

Қаптама профильдер

шаршы метр

623238,88

100000,00

523238,88

18

SIP, сэндвич панельдер

шаршы метр

584286,45

10682,86

573603,59

19

Дуалдар

шаршы метр

3375877,24

1000000,00

2375877,24

20

Баспалдақ марштары

метр

324603,58

1000000,00

-675396,42

21

Жылыту қазандықтары

бірлік

12984,14


12984,14

22

Гипсокартон

шаршы метр

4102989,26


4102989,26

23

Ламинат

шаршы метр

389524,30


389524,30

24

Линолеум

шаршы метр

908890,03


908890,03

25

Керілген төбелер

шаршы метр

519365,73


519365,73

26

Металл жабынқыш

шаршы метр

2019034,27


2019034,27

27

Тұсқағаздар

шаршы метр

623914,05


623914,05

28

Әрлеу элементтері

шаршы метр

349221,52

35000,00

314221,52

29

Тақта, кафель

шаршы метр

804913,01


804913,01


      Астана агломерациясы аумағында 3 индустриялық аймақты жобалауды ескере отырып, сондай-ақ шикізат базасы мен экспорттық сұранысты зерттеу негізінде іске асырылуы құрылыс материалдары өндірісі саласының әлеуетін іске асыруға айтарлықтай деңгейде мүмкіндік беретін жобалар анықталды (48-кесте).

      Бүгінгі күні Астана қаласына іргелес орналасқан Аршалы және Шортанды аудандары өнеркәсіптік маманданған. Бұдан басқа, осы аумақтарда бірқатар жобаларды іске асыру, оның ішінде құрылыс индустриясы кәсіпорындарын салу жоспарланған. Астана қаласына жақын орналасу және теміржол мен энергетикалық қамтамасыз етудің болуы көрсетілген аумақтардың негізгі артықшылықтары болып табылады.

      Аршалы кентінде, Төңкеріс және Жайнақ станцияларында индустриялық аймақтарды ұйымдастыру кәсіпорындардың бей-берекет орналасу проблемасын шешеді, сондай-ақ жобаларды іске асыру кезінде бос жер учаскелерімен қажетті инфрақұрылымның болмауы сияқты шектеу факторларын жоюға мүмкіндік береді.

Астана агломерациясы аумағында іске асыруға арналған перспективалы жобалар

  48-кесте

Р/с

Жобалардың атауы

Инвестициялар көлемі, млн. теңге

Өндірістік қуаты

Жұмыс орындарының саны

Іске асыру аумағы

өл-шем бірлігі

көлемі

1

Композитті арматура өндірісі

470

тонна

250000

55

Аршалы

2

Полимер гидрооқшаулаушы материалдар өндірісі

1600

шаршы метр

20000000

70

Төңкеріс

3

Металл профильдер өндірісі

830

шаршы метр

4000000

40

Аршалы

4

Тұсқағаз өндірісі

570

шаршы метр

15000000

35

Төңкеріс

5

Гипсокартон өндірісі

600

шаршы метр

5000000

45

Жайнақ

6

Ламинат өндірісі

950

шаршы метр

2000000

37

Төңкеріс

7

ПВХ қабықша өндірісі

750

шаршы метр

1500000

42

Төңкеріс

8

Линолеум өндірісі

1200

шаршы метр

5000000

75

Жайнақ

9

Тілінген ағаш материалдары өндірісі

220

текше метр

40000

30

Төңкеріс

10

Тілінген ағаш материалдары өндірісі

130

текше метр

28000

35

Жайнақ

11

Құрғақ құрылыс қоспалары өндірісі

175

тонна

30000

28

Аршалы

12

Шынымагний тақталар өндірісі

250

шаршы метр

800000

20

Аршалы

13

Жылу оқшаулау материалдары өндірісі

45

текше метр

75000

10

Төңкеріс

14

Үй құрылысына арналған панельдер өндірісі

1400

текше метр

188160

85

Аршалы

15

Қаптама кірпіш өндірісі

910

мың дана

10000

80

Жайнақ

16

Керамикалық тақта өндірісі

600

шаршы метр

5000000

60

Жайнақ

17

Әрлеу бұйымдары өндірісі

100

тонна

2000

25

Қоянды

18

Темірбетон бұйымдар өндірісі

70

тонна

100000

30

Қоянды

19

Темірбетон бұйымдар өндірісі

150

тонна

250000

40

Төңкеріс


      Аталған индустриялық аймақтарда пайдалы қазбалар кен орындарына тәуелділігі төмен және өткізу нарығын қажет ететін ірі кәсіпорындарды орналастырған орынды. Бұл ретте Астана агломерациясының шеткері аймағының қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында құрылатын шағын кәсіпорындар шикізат көздері базасында не тұтыну аумағында орналасуы мүмкін.

      "Аршалы" индустриялық аймағында жергілікті шикізатты толық немесе ішінара пайдаланатын өнеркәсіптік кәсіпорындар орналасады. Бүгінгі күні аталған индустриялық аймақта құрылыс материалдарына сұранысты ескере отырып, композитті арматура шығару зауыты, "АМТ" АҚ (Теміртау қаласы) шикізаты негізінде металл профильдер өндірісі, жергілікті шикізаттан құрғақ құрылыс қоспаларын шығару кәсіпорындары, жартылай жергілікті шикізаттан шынымагний тақталар өндірісі, жергілікті шикізаттардан толық үй құрылысы панельдерін шығаратын зауыт сияқты перспективалы жобаларды атап көрсетуге болады.

      "Төңкеріс" индустриялық аймағы жоғары инфрақұрылымдық қамтамасыз етілумен, сондай-ақ аумағының кеңдігімен ерекшеленеді, бұл онда қосылған құны жоғары өнімдер өндіретін аса ірі кәсіпорындарды орналастыруға мүмкіндік береді. Осыған орай, аталған аймаққа тән жобалар: полимерлік жылумен оқшаулау және гидрооқшаулау материалдары өндірісі, ғимараттарды ішкі және сыртқы әрлеуге арналған құрылыс материалдары өндірісі, тілінген ағаш материалдарын дайындау цехы, сондай-ақ темірбетон бұйымдар өндірісі болып табылады, олар аймақтың ішкі қажеттіліктерін қанағаттандырады.

      Құрылыс индустриясы кәсіпорындарын Целиноград ауданының ресурстар базасы негізінде Жайнақ станциясының индустриялық аймағында орналастыруға болады. Осы аймақ үшін әлеуетті жобалар ретінде мыналарды атап көрсетуге болады: гипсокартон өндірісі, отандық шикізат негізінде линолеум өндірісі, ағаш бұйымдарды өңдеу цехы, қаптама кірпіш шығару өндірісі және жергілікті шикізаттан керамикалық тақта өндірісі.

      Индустриялық аймақтарда құрылысты белсенді жүргізу, сондай-ақ әрбір аймақта азаматтық объектілер салу ең жиі қолданылатын жергілікті шикізаттан құрылыс материалдарын шығаратын шағын кәсіпорындардың пайда болуына алып келеді, олар: тауарлық бетон, құрылыс қоспалары, темірбетон бұйымдары, құрылыс блоктары, жылу оқшаулау материалдары, қаптама материалдар, дуалдар, металл профильдерден жасалған есіктер мен терезелер, металл дуалдар мен қақпалар, басқа да металл конструкциялар және т.б.

      49-кестеде Астана агломерациясында іске асырылуы мүмкін болатын жобалар көрсетілген. Құрылыс материалдарына сұраныстың әлеуетті көлемі, сондай-ақ шикізаттар мен материалдардың болуы осындай өндірістерді ұйымдастыру үшін негіз болып табылады.

      Көрсетілген құрылыс материалдарының әрқайсысының өндірісін ұйымдастыру кәсіпорындардың мынадай 3 түрінің негізінде мүмкін болады: ірі, орта және шағын. Ірі және орта кәсіпорындарды орналастыру Астана агломерациясының мамандандырылған индустриялық аймақтарында жүргізіледі. Олар негізінен агломерация өзегінің сұраныстарын қанағаттандыруға бағдарланатын болады. Ал шағын кәсіпорындар жергілікті тұтынушыларға жұмыс жасайды және сұраныс пен шикізаттың болуына байланысты әртүрлі елді мекендерде орналасады.

      Жоғарыда көрсетілген жобаларды іске асыру Астана агломерациясы мен көршілес өңірлер нарығында отандық құрылыс материалдарының үлесін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді және құрылыс материалдары өндірісін жаңа даму деңгейіне көтереді. Құрылыс индустриясының жаңа кәсіпорындарын Астана агломерациясының ауылдық аудандарының және оның шеткері аймағының аумағына орналастыру шамамен 1500 жаңа жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде осы аймақтың жергілікті халық, сондай-ақ иммигранттар үшін тартымдылығын айтарлықтай арттырады.

Астана агломерациясының қажеттіліктерін ескере отырып, құрылыс материалдары өндірісі салаларының үлгілік жобалары

  49-кесте

Р/с

Жаба атауы

Инвестициялар

Өлшем бірлігі

Көлемі

Жұмыс орынының саны

Тұрғындардың ең төменгі қажетті саны

ТББ

1

ТББ өндірісі, 1 тип

150

м3

65000

40

93 509

2

ТББ өндірісі, 2 тип

70

м3

24000

30

34 526

3

ТББ өндірісі, 3 тип

10

м3

1500

7

1 000

Тауарлық бетон

4

Бетон өндірісі, 1 тип

700

м3

438000

40

250 000

5

Бетон өндірісі, 2 тип

350

м3

50000

30

100 000

6

Бетон өндірісі, 3 тип

30

м3

3500

15

15 000

Қаптама кірпіш

7
 

Керамикалық кірпіш
өндірісі, 1 тип

910

мың дана

10000

80

607 407

8
 

Керамикалық кірпіш
өндірісі, 2 тип

130

мың дана

3000

35

182 222

9
 

Керамикалық кірпіш
өндірісі, 3 тип

27

мың дана

800

10

48 593

Тілінген ағаш материалдары

10
 

Ағаш бұйымдар
өндірісі, 1 тип

220

м3

20000

30

117 109

11
 

Ағаш бұйымдар
өндірісі, 2 тип

25

м3

7000

10

40 988

12
 

Ағаш бұйымдар өндірісі, 3 тип

9

м3

2000

5

1 000

Металл конструкциялар

 
13
 

Металл Конструкциялар
өндірісі, 1 тип

830

мың тонна

60

40

2 356 322

14
 
 

Металл
конструкциялар
өндірісі, 2 тип

180

мың тонна

15

35

589 080

15
 
 

Металл
конструкциялар
өндірісі, 3 тип

50

мың тонна

5

20

196 360

Құрылыс блоктары

16
 

Құрылыс блоктары
өндірісі, 1 тип

180

м3

45000

20

43 158

17
 

Құрылыс блоктары
өндірісі, 2 тип

71

м3

18000

18

17 263

18
 

Құрылыс блоктары
өндірісі, 3 тип

20

м3

1500

7

1 000

Сэндвич панельдер

19
 

Сэндвич панельдер
өндірісі, 1 тип

75

шаршы метр

120000

25

242 963

20
 

Сэндвич панельдер
өндірісі, 2 тип

40

шаршы метр

40000

20

80 988

21

Сэндвич панельдер
өндірісі, 3 тип

25

шаршы метр

20000

20

40 494

Жылдам құрастырылатын конструкциялар үшін элементтер

22
 
 

Жиналмалы Конструкциялар
өндірісі, 1 тип

55

шаршы метр

100000

12

202 469

23
 
 

Жиналмалы
конструкциялар
өндірісі, 2 тип

35

шаршы метр

45000

8

91 111

Пластик терезелер мен есіктер

24
 

Пластик терезелер
өндірісі, 1 тип

100

шаршы метр

35000

35

80 000

25
 

Пластик терезелер
өндірісі, 2 тип

30

шаршы метр

10000

18

14 348

26
 

Пластик терезелер
өндірісі, 3 тип

15

шаршы метр

3500

7

5 022

Қаптама материалдар

 
27

Қаптама материалдары
өндірісі, 1 тип

35

шаршы метр

35000

20


28
 

Қаптама материалдары
өндірісі, 2 тип

18

шаршы метр

10000

7


Дуалдар мен қақпалар

29
 

Дуалдар мен қақпалар
өндірісі, 3 тип

10

шаршы метр

3000

10

5000

Ажыратылмайтын қалыптар

30

Ажыратылмайтын қалыптар өндірісі, 2 тип

20

м3

10000

7

30000


      50-кестеде жоғарыда көрсетілген жобаларды елді мекендердің құрылыс материалдарына қажеттіліктеріне байланысты орналастыру көрсетілген.



2030 жылға дейін Астана агломерациясында құрылыс индустриясы кәсіпорындарын орналастыру

  50-кесте

Ауылдық округтер

Халық саны

ТТБ

Тауарлық бетон

Қаптама кірпіш

Ағаш, тілінген ағаш материалдары

Металл конструкциялар

Құрылыс блоктары

Сэндвич панельдер

Жылдам құрастырылатын конструкциялар

Қаптама материалдар

Қаптама кірпіш

Дуал, қақпа

Композитті арматура өндірісі

Полимер гидрооқшаулау материалдар өндірісі

Металл профильдер өндірісі


Тұсқағаз өндірісі

Гипсокартон өндірісі

Ламинат өндірісі

ПВХ қабықша өндірісі

Линолеум өндірісі

Құрғақ құрылыс қоспасы өндірісі

Шынымагний беттер өндірісі

Жылу оқшаулау материалдары өндірісі

Үй құрылысына арналған тақталар өндірісі

Керамикалық тақта өндірісі

Ажыратылмайтын қалыптар өндірісі

Барлығы жаңа жұмыс орындары

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

Астана – Осакаровка

Жібек жолы

4933

3





2


1



3
















45

Волгодоновск

1040




3


3





















14

Арнасай

1596

3



3


3





















14

Михайловск

1150






3





















7

Ижевск

2145

3



3


3





3
















14

Ақбұлақ

1088

3



3


3





















14

Берсуат

778




























Аршалы

6643

3

2

1

3

3

3


2



3

1


1







1

1


1



352

Анар

1052




3


3





















14

Түрген

937




























Константиновск

332




























Арна бойынша жиыны

21694



























474

Астана – Ерейментау

Сарыоба

1536

3



3


3





















21

Бұлақсай

1286




3


3





















14

Арна бойынша жиыны

2822



























35

Астана – Ақкөл

Бозайғыр ауылдық округі

3928

1



1


2


1

1




1



1


1

1




3




327

Шортанды поселкелік әкімшілігі
 

5939

2

3


1


3





















52

Дамса ауылдық округі

4650

3





3





3
















24

Ақкөл қалалық округі

14270

3

3


2


3



2


3
















60

Кеңес

622

3



3


3





















15

Еңбек

902

3



3


3





3
















40

Урюпинка

1357

3



3


3





3
















40

Арна бойынша жиыны

14517



























403

Астана – Атбасар

Максимовка

5332

3



3


3





3
















21

Родина

2011

3



3


3





3
















14

Тасты

1100




























Новоишимка

3598

3



3


3





3
















21

Воздвиженка

2956

3



3


3





















14

Талапкер

11950

3

2


3


3




1

3






1



1





2

2

326

Арна бойынша жиыны

26947



























396

Астана – Қорғалжын

Шалқар

304

3


























7

Оразақ

2160




3


3





















14

Ақмол

9031

3



3


2



2


3
















57

Қараөткел

12000

3

3


2


3



2


3
















69

Арна бойынша жиыны

23495



























147

Астана – Ақмырза

Приреченск

1293




3


3





















14

Софиевка

3078

3



3


3





















21

Қоянды

8500

3

3


2


3





3
















54

Арна бойынша жиыны

12871



























89

Астана – Киевка

Қабанбай батыр

6351

3

2

3

3


3

3


3


3















2

103

Қосшы

24563

2





3





















37

Р. Қошқарбаев

1881




3


3





















14

Арна бойынша жиыны

32795



























154


Инженерлік инфрақұрылымды кешенді дамыту шаралары

      Тұтас алғанда Астана агломерациясы аумағы су тапшы аймаққа жатады.

      Агломерация аумағы Есіл, Нұра, Сілеті өзендерінің бассейіндерінде орналасқан. Агломерация шегіндегі жерүсті суларының ресурстары жылдың сулы болуы орташа кезде тәулігіне 384,5 м3 (жылына 140,0 млн. м3), суы аз жылдары – тәулігіне 104 мың м3 (жылына 38,0 млн. м3) мөлшерiнде бағаланды. 2015 жылғы жағдай бойынша агломерация аумағындағы таратылған жерасты суларын пайдалану қоры тәулігіне 143,77 мың м3 (жылына 52,476 млн. м3) құрайды.


      Астана агломерациясының АЕМ-дерін сумен жабдықтау.

      Қазіргі уақытта агломерацияға кіретін 127 елді мекеннің 90 елді мекені жерасты көздері (83 АЕМ) және жерүсті сулары (7 АЕМ) есебінен орталықтанған сумен жабдықталады. Қалған 37 АЕМ орталықтандырылған сумен жабдықталмаған. Жерасты көздерінен орталықтандырылған сумен жабдықталған елді мекендер 19 АЕМ (15%) бекітілген қорға ие, қалған 64 АЕМ қорлары бекітілмеген сумен жабдықталған. Қорларды бекітпей жерасты суларын пайдаланатын суды пайдаланушылар мемлекеттік сараптамадан өтуге тиіс. Агломерация аумағының басым бөлігінде минералдануы жоғары (1 литр суда 1 – 3 және одан да көп грамм тұз) жерасты сулары таралған. Тұщы жерасты суларының болмауы, сондай-ақ тұзды судың сапасын алдын ала қажетті нормаларға сәйкес жеткізіп барып пайдалану қымбат процесс болып табылады. Жоғарыда баяндалғанды негізге ала отырып, гидрогеологтарға "Су көздеріне, шаруашылық ауызсу мақсаты үшін су жинау орындарына, шаруашылық ауызсумен жабдықтауға және суды мәдени-тұрмыстық пайдалану орындарына және су объектілерінің қауіпсіздігіне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларының талаптарына сәйкес келетін судың сапасы жерасты суларын іздеуге бағыт көрсету қажет.

      Бүгінгі күні ауыз су сапасындағы сумен жабдықтау проблемасы Астана агломерациясының барлық елді мекендері үшін өте маңызды екені анық. Қазіргі уақытта өңір бойынша жалпы және жекелеген елді мекендер бойынша ауыз судың қолжетімділігі төменгі деңгейі сумен жабдықтау жүйелерінің нашар техникалық жай-күйімен түсіндіріледі.

      Бірақ көрсетілген проблеманы шешудің ықтимал жолдары да бар.

      Астана агломерациясын (оның ішінде Астана қаласы) сумен жабдықтаудың кепілді көзі мыналар болып табылады:

      1) тәулігіне 184,1 мың м3 пайдалы су беретін Астана су қоймасы;

      2) тәулігіне 172,6 мың м3 (жылына 63,0 млн. м3) көлемінде су беру көлемі және d 1400 мм қысымды су таратқышы бар Ертіс-Қарағанды каналын сумен жабдықтау көзі ретінде тарту;

      3) тәулігіне 2158,0 мың м3 (жылына 787,7 млн. м3) көлемінде Ертіс-Қарағанды каналынан Астана агломерациясы аумағына су жіберетін қосымша құрылыстар тарту (қажет болған жағдайда);

      4) тәулігіне 195,3 мың м3 (жылына 71,3 млн. м3) 95 % пайдалы су берумен қамтамасыз етілген Сілеті су қоймасынан су тарту;

      5) Астана агломерациясы аумағында тәулігіне 143,77 мың м3 көлемінде жерасты суларының барланған қоры;

      6) Астана агломерациясы алқабында жерүсті суларының ресурстарын су аз жылдары – жылына 0,038 м3 (жылына 38,0 млн. м3/тәулігіне104,2 мың м3) пайдалану мүмкіндігі;

      7) Астана қаласын және қонысаралық кенттерді сумен жабдықтаудың қосымша көзі ретінде Нұра жерасты сулары кен орны учаскесінде инфильтрацияланған су тоғандарына ТЭН әзірлеу және салу. Су беру көлемі тәулігіне 100,0 мың м3 (жылына 36,5 млн.м3) кем емес;

      8) Астана қаласының ағынды суларының көлемі су пайдалану көлемінің 90,0 %-ы (шамамен тәулігіне 2013 жылы 212,0 мың м3) болады.


      Бұдан басқа Ақмола облысының Целиноград, Ақкөл, Шортанды, Аршалы аудандарының әкімдіктері келесі іс-шараларды көздеген (51-кесте):

Целиноград, Ақкөл, Аршалы, Шортанды аудандарының әкімдіктерімен көзделген іс-шаралар

  51-кесте

Р/с №
 

Астана агломерациясы елді мекендерін сумен жабдықтауды жақсарту жөніндегі іс-шаралар
 

Целиноград ауданы

Ақкөл ауданы

Аршалы ауданы

Шортанды ауданы

Барлығы

I

Сумен жабдықтаудың су құбырлары мен тарату желілерін салу, оның ішінде

26



1

27


а) ЖСҚ әзірлеу


б) сумен жабдықтаудың тарату желілерін салу

II

Сумен жабдықтаудың тарату желілерін реконструкциялау

14

 
7
 

7

7

35


а) ЖСҚ әзірлеу


б) тарату желілерін реконструкциялау

III

Елді мекендерді жерасты сулары қорымен қамтамасыз ету үшін ЖСҚ жасау және іздеу-барлау жұмыстарын жүргізу

11

9

22

12

54

IV

Дамса су қоймасы құрылыстарын күрделі жөндеу, сүзу станциясы блогына жыл сайын қызмет көрсету




1

1


      Электрмен жабдықтау.

      Есепті 2013 – 2014 жылдары Астана қаласын қоса алғанда, Астана агломерациясын электрмен жабдықтау 52-кестеде берілген мынадай көрсеткіштермен сипатталды.

Астана агломерациясын электрмен жабдықтау

  52-кесте

Р/с

Электр энергиясын тұтыну көрсеткіштерінің атауы

2013 жылы

2014 жылы

төмендеу (-), арту (+)

%

1

Электр тұтыну, млрд. кВт.сағ.

7,5

8,0

0,49

6,5%

2

Ең жоғарғы электр жүктемесі, МВт

1313

1375

62

4,7%

3

Электр станцияларының белгіленген қуаты, МВт

562

562

0

0,0%

4

Электр станцияларының бар қуаты, МВт

517

523

6

1,2%

5

Электр энергиясын шығару, млрд. кВт. сағ.

3,1

3,0

-0,1

-3,4%


      Келтірілген деректерге сәйкес 2014 жылы электр тұтыну көрсеткіші 2013 жылмен салыстырғанда 0,49 млрд. кВт.сағ. немесе 6,5%-ға артқанын көруге болады.


      2030 жылға дейін Астана агломерациясының электр желілерін дамыту

      2030 жылға дейінгі кезеңдегі болжам нұсқалары бойынша электр тұтыну мен электр жүктемелері серпіні 53-кестеде берілген.

Электр тұтыну және электр жүктемелері серпіні

  53-кесте

Р/с

Электр энергиясын тұтыну көрсеткіштерінің атауы

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл

есеп

ең төмен

ең жоғары

ең төмен

ең жоғары

1.

Электр тұтыну, млрд. кВт.сағ.

8,00

10,4

12,0

12,2

13,9

2.

Ең жоғарғы электр жүктемесі, МВт

1375

1620

1870

2250

2520


      2014 - 2030 жылдар кезеңінде электр тұтынудың орташа жылдық өсімі қаралып отырған өңірдің дамуын ескере отырып, тиісінше ең төменгі және ең жоғарғы болжам деңгейі бойынша 2,7% – 3,5% диапазонында белгіленді.

      Электр тұтыну мен электр жүктемелерінің өсуі мынадай негізгі факторларға негізделген:

      1) Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту бағдарламасын іске асыру;

      2) шағын және орта бизнесті дамыту, қолданыстағы кәсіпорындардың қуатын арттыру, жаңа кәсіпорындар салу және қолданыстағы кәсіпорындарды реконструкциялау.

      35 кВ және жоғары электр желілерін 2020 жылға дейінгі кезеңде дамыту перспективасы мыналардың негізінде айқындалды:

      1) "Энергия" ҚазНИПИИТЭС" АҚ, "Казсельэнергопроект" институты" ЖШС институттарының әзірлемелерінде облыс бөлінісінде электр желілерін өңірлік дамыту ұсыныстары;

      2) "АӨЭК" АҚ, "Астана-ӨЭК" АҚ берген 35 кВ және жоғары кернеуге тұтынушыларды қосуға арналған техникалық шарттар;

      3) кернеуі 220 кВ электр станцияларының қуат беру схемасы.

      2030 жылға дейінгі кезеңде 110 кВ және жоғары желілерді дамыту мыналардың негізінде айқындалды:

      1) қолданыстағы тұтынушылардың электр жүктемелерінің өсуі және өңірлік желілерді дамыту (оның ішінде Астана қаласы) жоспарларында бұрын ескерілген жаңаларын іске қосу;

      2) теміржолдарды электрлендіру бойынша сыртқы электрмен жабдықтау схемалары.

      54-кестеде техникалық шарттар бойынша қуаты 18 – 50 МВт өтініш берген тұтынушылар көрсетілген, олар үшін 2020 жылға дейін қуаты 35 – 110 кВ жаңа қосалқы станция (бұдан әрі – ҚС) салу көзделген.

2020 жылға дейін жобаланған 35-110 кВ ҚС

  54-кесте

Р/с

Тұтынушы атауы

Қуаты, МВт

Енгізілген жылы

Орналасқан орны
(ҚС көрсете отырып)

Аршалы ауданы

1

110/35/10кВ "Новоалександровка" ҚС реконструкциялау

40,0

2018

Жібек жолы ауылы 110/35/10кВ ҚС

Целиноград ауданы

2

Талапкер серіктес қаласы

28,5

2016

Талапкер
110/35/10 кВ ҚС

3

Караван Сити ойын-сауық орталығы

38,0

2020

Караван Сити
110/10 кВ ҚС


      Целиноград ауданы

      "Софиевка" жел электр станциясы

      "KEGOC" АҚ техникалық шарттары бойынша ӘЖ 220 кВ ЦГПП-Степная "кіріс-шығыс" жалғастыру жолымен жел электр станциясы үшін 220 кВ ҚС құрылысы көзделген.

      Аршалы ауданы

      Астана – Алматы жоғары жылдамдықты теміржол магистралі.

      Жоспарланып отырған Астана – Алматы жоғары жылдамдықты теміржол магистралінің ұзындығы 1011,4 км, ол Алматы, Қарағанды және Ақмола облыстарының аумағы арқылы өтеді.

      Сыртқы электрмен жабдықтау мәселелерін қарау кезінде барлық трасса шартты түрде үш учаскеге бөлінген:

      1) Алматы – Балқаш;

      2) Балқаш – Қарағанды;

      3) Қарағанды – Астана.

      Аршалы ауданындағы Қарағанды – Астана учаскесінде жалпы жүктемесі 29 МВт болатын 2 күш ҚС құрылысы көзделген: Анар және Астана-2.

      Астана қаласы

      "Энергия" ҚазНИПИИТЭС" АҚ 2010 жылы орындаған "Астана қаласының 2030 жылға дейінгі бас даму жоспарын түзету" жұмыстары негізінде төмендегі кестеде 2030 жылға дейін реконструкциялануы және салынуы болжанып отырған 110 кВ ҚС тізімі берілген (55-кесте).

2030 жылға дейін жоспарланған іс-шаралар

  55-кесте

2015 – 2020 жылдар

Қосалқы станциялардың атауы

Саны және қуаты, трансформаторлар дана х мегавольтампер (бұдан әрі – МВА)

Есепті 2014 жыл

Астана – тартқыш

2х40 МВА

110 кВ АРҚ-ты ажыратқыштарға ОД және КЗ ауыстыра отырып реконструкциялау

Сороковая - тартқыш

2х40 МВА

110 кВ АРҚ-ты ажыратқыштарға ОД және КЗ ауыстыра отырып реконструкциялау

Киров

2х16 МВА

110 кВ АРҚ-ты ажыратқыштарға ОД және КЗ ауыстыра отырып реконструкциялау

Заводская

2х40 МВА

110 кВ АРҚ-ты ажыратқыштарға ОД және КЗ ауыстыра отырып реконструкциялау

Керамика

2х16 МВА

110 кВ АРҚ-ты ажыратқыштарға ОД және КЗ ауыстыра отырып реконструкциялау

ЧЛЗ

40 МВА

110 кВ АРҚ-ты ажыратқыштарға ОД және КЗ ауыстыра отырып реконструкциялау

Батыс

2х6,3 МВА

110/6 кВ трансформаторларды 2х10 МВА ауыстыру, қуаты 2х40 МВА трансформаторларды орнату, 10 кВ ЖРҚ салу

Шұбар*


2х63 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа қосалқы станция салу

Қазбек


2х40 МВА

Самал


2х80 МВА

Бәйтерек


2х40 МВА

Оңтүстік

2х16 МВА

бөлшектеу


Есепті 2014 жыл

2030 жыл

2020 – 2030 жылдары

Қалалық

2х40 МВА

бөлшектеу

Қалалық-2


2х63 МВА* трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

Орталық

2х40 МВА

бөлшектеу

Орталық-2


2х63 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

ПНФ

2х40 МВА

демонтаж

ПНФ-2


2х63 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

Степная

2х40 МВА

Трансформаторларды 2х63 МВА ауыстыру

Жаңа жол

2х40 МВА

Трансформаторларды 2х63 МВА ауыстыру

Әуежай

2х10 МВА

бөлшектеу

Әуежай-2


2х25 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі 14 ұяшықты ЭШТҚ бар жаңа ҚС салу

Восточная

2х40 МВА

бөлшектеу

Восточная-2


2х63 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

Насосная

2х6,3 МВА

бөлшектеу

Насосная-2


2х25 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

Школьная

2х25 МВА

бөлшектеу

Школьная-2


2х63 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

Арай


2х63 МВА

Тұран


2х40 МВА

Талдыкөл


2х25 МВА

Сарыбұлақ


2х40 МВА

Арман

2х6,3

бөлшектеу

Арман-2


2х63 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

Алаш-1


2х25 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

Алаш-2


2х40 МВА трансформаторлары бар жабық үлгідегі жаңа ҚС салу

ИКИ

2х6,3

Трансформаторларды 2х16 МВА ауыстыру

Өнеркәсіптік аймақ

1х25, 1х40,5

Трансформаторларды 2х40 МВА ауыстыру


      Астана агломерациясы бойынша перспективада электрмен және жылумен жабдықтау жүйелерін дамыту бойынша жобалық ұсыныстар әзірлеу.

      Агломерация аймағында энергия тұтыну және электр жүктемесі деңгейінің болжамы энергия үнемдеуші технологияларды ескере отырып, перспективада экономика салаларының жалпы дамыту үрдістеріне сәйкес орындалған.

      Энергия тұтыну және электр жүктемесінің перспективалық көрсеткіштері қарастырылып отырған ұзақ мерзімді перспективада экономика дамуындағы ықтимал құбылуды ескере отырып, болжамның ең төменгі және ең жоғарғы деңгейі үшін айқындалған.

      Ең жоғарғы сценарий бойынша – коммуналдық-тұрмыстық тұтыну бойынша энергия тұтыну және электр жүктемесі салынуы болжанған тұрғын және қоғамдық құрылыстарды іске қосу көлемдерін ескере отырып айқындалған.

      Ең төменгі сценарий бойынша – коммуналдық-тұрмыстық тұтыну бойынша энергия тұтыну және электр жүктемесі тұрғын және қоғамдық құрылыстарды іске қосудың ықтимал төмендетілген көлемдерін және ең жоғарғы болжам бойынша жоспарланған көрсеткіштермен салыстыра отырып экономиканың басқа салаларын дамыту қарқындарын негізге ала отырып айқындалған.

      2030 жылға дейінгі кезеңде агломерация аймағында жылумен жабдықтау жүйесін дамытудың негізгі бағыты – бұл қазіргі электр желілерінің жіңішке орындарын ажырату, жаңа тұрғын үй-коммуналдық объектілердегі тұтынушыларға сенімді жылумен қамтамасыз етуді енгізуді қамтамасыз ету, энергия үнемдеуді ескере отырып электр желілерін дамытуды оңтайландыру.

      Қарастырылып отырған аймақта электр желілерінің дамуы мыналарды қамтиды:

      1) физикалық және моральді түрде ескірген электр желілік обьектілерді реконструкциялау және техникалық қайта жарақтандыру, жоғары қуатты трансформаторларға ауыстыру, жаңа 110 кв ҚС салу;

      2) жаңа және қолданыстағы қоректену орталықтарын 110/10 кВ жалғау үшін тірек 220 кВ ҚС салу;

      3) құрылыс салынатын қоныстану аймақтарындағы қалаларда ЭБЖ кабелімен 110 кв ҚС салуды жабық түрде орындау, кернеуі 35 кВ ҚС-ны 110 кВ ҚС-ға көшіре отырып 35 кВ желілерді біртіндеп жою, кернеуі 6 кВ желілерді 10 кВ желілерге ауыстыру.

      Жылумен жабдықтау және газдандыру.

      Астана қаласының және Астана агломерациясының қолданыстағы жылумен жабдықтау жүйесі жылу электр орталығы (бұдан әрі – ЖЭО) базасындағы орталықтандырылмаған жылумен жабдықтау және орталықтандырылмаған жылумен жабдықтау жүйелері түрінде ұсынылған, олардың саны – қазандық, жылыту пештері және заманауи дербес жылыту жүйесі (бұдан әрі – ДЖЖ) базасында 200-ден астам дербес қазандықты құрайды.

      Астана қаласы.

      Жиынтық белгіленген жылу қуаты ~2250 Гкал/сағ., тұтынушыларға 1940 Гкал/сағ. ыстық суды жіберу мүмкіндігі бар (оның ішінде мазутты қазандықтар ЖЭО-1~210 Гкал/сағ.) ЖЭО-1, ЖЭО-2 мен 550 км магистральдық және таратушы жылу желілері орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағын құрады. Орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйесінен қалада жалпы жылу қажеттілігінің 70%-ы қамтамасыз етіледі. Қаланың қалған бөлігі қазандық, заманауи ДЖЖ және жылыту пештері базасындағы орталықтандырылмаған жылумен жабдықтаумен қамтамасыз етіледі.

      Қаланың өсіп келе жатқан халқының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін мынадай жобалар іске асырылады: ЖЭО-1 жылу қуатын 400 Гкал/сағ. дейін арттыра отырып, ЖЭО-2 қуатын 1 747 Гкал/сағ. дейін арттыра отырып реконструкциялау, сондай-ақ 2018 жылы аяқтау мерзімімен ЖЭО-3 құрылысы жөніндегі жоба іске асырылып жатыр. Жоба бойынша ЖЭО-3 белгіленген жылу қуаты 860 Гкал/сағ. құрайды.

      Астана қаласының орталықтандырылмаған жылумен жабдықтау жүйесі жылу көздерінің көптеген әртүрлі типтерін құрайды:

      1) жиынтық жылу қуаты 440 Гкал/сағ. коммуналдық және өнеркәсіптік қазандықтар (көп қабатты ғимараттар мен құрылыстардың ДЖЖ есепке алғанда);

      2) 400 Гкал/сағ ДЖЖ және үй-жайлық құрылыс аудандарындағы жылыту пештері.

      Қазандықтардың саны мен жылу қуаты бойынша дизель отынын пайдаланатын қазандықтардың саны 80%. Көмірді пайдаланатын қазандықтардың саны – 19%, мазутты – 1%. Қазандықтар негізінен қанағаттанарлық жағдайда. Алайда өнеркәсіптік кәсіпорындардың көптеген қазандықтары толық қуатта жұмыс істемейді.

      Сұйық отынға бағаның едәуір өсуіне байланысты ДЖЖ өндіретін жылу энергиясының өзіндік құны, отын ретінде көмір пайдаланылатын орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйесіне қарағанда, айтарлықтай жоғары.

      Қаланың ауқымды аумағын құрайтын барлық өнеркәсіптік және тұрғын үй-коммуналдық құрылыстар азды-көпті деңгейде ЖЭО-2 және ЖЭО-1 жылу көздері бойынша екі жылу желілік ауданға бөлінетін орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағына кіреді.

      Қазіргі уақытта жылу желілерінің жалпы ұзындығы шамамен 560 км, соның ішінде 551 км – кірме жылу желілері, 9 км – бу желілері. Қаланың жылу магистральдарында 11 сорғы станциясы орналасқан. Қалалық жылу желілерінің схемасы – жылыту, желдету және ыстық сумен жабдықтау мұқтаждары үшін бірлесіп жылу беретін екі құбырлы тұйықталған. Ыстық сумен жабдықтау жүйесі тұйық.

      Жылумен жабдықтайтын ұйым "Астана-Теплотранзит" АҚ бүгінгі күні әзірлеген ТЭН мен жобаларға сәйкес қолданыстағы жылу желілерін жаңа жылу оқшаулағыш материалдар мен монтаждау технологияларын (алдын ала оқшауланған ППУ құбырлары) қолдана отырып, реконструкциялау, қайта төсеу және салу бойынша жұмыстар жүргізіп жатыр.

      Магистральдық желілердегі желілік судың қысымы мен шығындарын бақылаудың автоматтандырылған жүйесі енгізіліп жатыр.

      Тұтас алғанда ғимаратта жылу ысырабын азайту жолымен тұтынушылардың жылуды тұтынуын едәуір қысқартуға мүмкіндік беретін жылу энергиясын есепке алу аспаптары енгізіп жатыр.

      Ақкөл ауданы.

      Жылумен жабдықтау әртүрлі меншік нысанындағы 15 қазандық арқылы жүзеге асады, соның ішінде 10 қазандық Ақкөл қаласында орналасқан. Барлық қазандықтар қатты отынмен жұмыс істейді. Орталық жылумен жабдықталу деңгейі 30 %-ды құрайды. Қалада ыстық сумен жабдықтау жоқ. Жылумен жабдықтауды 20 – 25 жергілікті қазандық жүзеге асырады, оның ішінде мыналар өте ірі болып табылады:

      1) қолданатын жылу қуаты 1,05 Гкал/сағ. болатын "Центральная" қазандығы;

      2) қолданатын жылу қуаты 1,05 Гкал/сағ. болатын Орталық аудандық аурухананың қазандығы;

      3) қолданатын жылу қуаты 9,304 Гкал/сағ. болатын "КРМЗ" ЖШС қазандығы.

      Жылу желілерінің ұзындығы (оның ішінде орамішілік, көшелік) – 15,0 км, соның ішінде 3,9 км ауыстыруды талап етеді, тозу 10 %, желілердің теңгерімдік тиесілігі – коммуналдық. Халық 30 % орталықтандырылған жылумен қамтамасыз етілген.

      2007 – 2008 жылдары Ақкөл қаласындағы 2 қазандық реконструкцияланды және 2 қазандыққа күрделі жөндеу жүргізілді. 2009 жылы орталық аудандық аурухананың қазандығын, "Парковая" қазандығының 2-кезегін, аудан әкімдігі қазандығының 2-кезегін және "Центральная" қазандығының жылу желілерін күрделі жөндеуге қаражат бөлінді. 2010 жылы "Жол картасы" жобасы шеңберінде Ақкөл қаласындағы "Железнодорожная" қазандығына баратын жылу желілерін реконструкциялауға қаражат бөлінді, 628 км жылу желілері жөнделді. 2011 жылы жылумен жабдықтау объектілерінде жөндеу және қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуге республикалық бюджеттен қаражат бөлінді, Ақкөл қаласының "Восточный" шағын ауданында қазандық салу бойынша жұмыс орындалды.

      Агломерацияға кіретін, Ақкөл ауданының жұмыс істеп тұрған барлық қазандықтарының жалпы белгіленген жылу жүктемелері – 32,8 Гкал/сағ. Техникалық жай-күйі қанағаттанарлық, білім беру объектілерінің қазандықтарына жөндеу жүргізу қажет.

      Аудан байынша жылумен жабдықтайтын құбырлардың жалпы ұзындығы 25 км. Техникалық жай-күйі қанағаттанарлық, желілердің 20 %-ына дейін реконструкциялай отырып жөндеуді және қайта төсеуді қажет етеді.

      Аршалы ауданы

      Жылумен жабдықтауды 92 қазандық жүзеге асырады, ірі қазандықтар Ижевск және Аршалы елді мекендеріне орналасқан. Барлық қазандықтар қатты отынмен жұмыс істейді. Аршалы ауданында жұмыс істеп тұрған барлық қазандықтардың белгіленген жылу қуаты – 68,5 Гкал/сағ. Жылу көздері мен жылу өткізгіштердің техникалық жай-күйі қанағаттанарлық, жылу желілері жабдықтарының шамамен 30 – 40% жөндеуді және реконструкциялауды қажет етеді. Жылу желілерінің ұзындығы – 50 км астам.

      Шортанды ауданы

      Жылумен жабдықтау жүйесі 11 елді мекенде бар, олар негізінен жергілікті қазандықтар немесе ғимаратқа жапсарлас салынған дербес қазандықтар. Аудандық қазандықтардан орталықтандырылған жылумен жабдықтау 2 кентте бар – Шортанды және "Научный" кенттері, олар көп пәтерлі тұрғын үйлерді, қоғамдық ғимараттар мен мемлекеттік мекемелерді жылумен жабдықтайды.

      Елді мекендерде жылыту, желдету және ыстық сумен жабдықтау мұқтаждары үшін бірлесіп жылу беретін екі құбырлы тұйықталған жылумен жабдықтау схемасы қолданылады.

      4 кентте (Новокубанка ауылы, Новоселовка ауылы, Ключи ауылы, Төңкеріс станциясы) орталықтандырылмаған жылумен жабдықтау жүйесі бар, олар негізінен қоғамдық ғимараттарды, әкімшілік мекемелерді, ішінара тұрғын үйлерді жылумен жабдықтайды.

      Шортанды ауданының барлық жұмыс істеп тұрған қазандықтарының жалпы белгіленген жылу қуаты – 74,6 Гкал/сағ, олар отын ретінде көмірді пайдаланады.

      Жұмыс істеп тұрған жылу желілері жерүсті тәсілімен салынған, жүргінші бөліктің астындағы жылу желілерінің құбырлары арналарға төселген. Аудан бойынша қолданыстағы жылумен жабдықтау құбырларының жалпы ұзындығы - 13,7 км.

      Целиноград ауданы

      Жылумен жабдықтауды 62 қазандық жүзеге асырады, соның ішінде 47 қазандық білім беру объектілері мен денсаулық сақтау объектілерінде орналасқан және жергілікті қазандықтар болып табылады, 15 дербес қазандық отын ретінде көмірді, 3-еуі сұйық отынды пайдаланады. Аудандық қазандықтардан орталықтандырылған жылумен жабдықтау тек 2 елді мекенде бар (Ақмол және Қосшы ауылдары), олар көп пәтерлі тұрғын үйлерді, қоғамдық ғимараттарды және мемлекеттік мекемелерді жылумен жабдықтайды.

      Ақмол ауылында жиынтық жылу қуаты 20 Гкал/сағ. болатын аудандық қазандық жұмыс істейді. Ауылдың дамуы және құрылыс салудың артуына байланысты, жылу энергиясына қажеттілік артты, бүгінгі күні Ақмол ауылы бойынша жылу жүктемесінің өсімі – 40 Гкал/сағ.

      Қосшы ауылында қолданатын жиынтық жылу қуаты 51,6 Гка/сағ. болатын аудандық қазандық бар. Қазандық қолданыстағы әкімшілік және қоғамдық ғимараттарды, "Лесная поляна" тұрғын үй кешенінің көп қабатты тұрғын үйлерін жылумен қамтамасыз етеді.

      Ақмол және Қосшы ауылдарында жылыту, желдету және ыстық сумен жабдықтау мұқтаждары үшін тұтынушылар бірлесіп жылу беретін екі құбырлы тұйықталған жылу желілерінің схемасын қолданады.

      Целиноград ауданының барлық жұмыс істеп тұрған қазандықтарының жалпы белгіленген жылу қуаты 101,6 Гкал/сағ., дербес қазандықтарда әртүрлі модификацияда 70-ке жуық қазандық пайдаланылады, оның ішінде 15 қазандық немесе 21,1 % ауыстыруды қажет етеді.

      Қолданыстағы жылу желілері негізінен жерүсті тәсілмен салынған, жүргінші бөліктің астындағы жылу желілерінің құбырлары арналарда төселеді.

      Аудан бойынша жылумен жабдықтау құбырларының жалпы ұзындығы 71 км, техникалық жай-күйі қанағаттанарлық. Жылу желілері жабдықтарының 30 %-ына жуығы реконструкциялай отырып жөндеуді және қайта төсеуді қажет етеді.

      Іс жүзінде Астана агломерациясының барлық аудандары азды-көпті деңгейде отын-энергетикалық ресурстардың тапшылығын көріп отыр.

      Қазіргі уақытта қазандық жабдықтарының тозуы және қолданыстағы жылу желілерінің құбырларында үлкен көлемдегі жылу ысырабы жылумен жабдықтаудың негізгі проблемасы болып табылады. Жылу көздері мен жылу желілерін реконструкциялау бойынша соңғы жылдары жүргізілген жұмыстың көлемі оларды жаңғырту қажеттіліктеріне сәйкес келмейді.

      Жылумен жабдықтау саласында есепке алу қондырғыларымен қамтамасыз етілу деңгейі өте төмен.

      Ысырапты азайту үшін жылу желілерінде алдын ала оқшауланған құбырларды қолдану мәселесі өзекті болып табылады. Құбырларды төсеудің осы технологиясын қолдану жылумен жабдықтау ұйымдарында желілік судың ысырабын белгіленген нормадан жылына 50 %-ға дейін төмендетуге, құбыржолдарды жөндеусіз пайдалану мерзімін 30 жылға дейін ұзартуға мүмкіндік береді, өйткені құбырлардың коррозиялық зақымдануы болмайды.

      Көптеген елді мекендер отын ресурсы ретінде жоғары калориялы көмірді пайдаланады.

      Бұдан басқа, қазандықтардың көпшілігі қаланың қоныстану аумағында орналасқан, санитариялық-қорғаныш аймағы, күл тұтқыш қондырғылары, көмір мен қожды жинауға арналған арнайы алаңы жоқ, бұл санитариялық нормаларды бұзады және агломерацияның елді мекендерінің санитариялық-экологиялық жай-күйінің деңгейін төмендетеді.

      Осыған байланысты жаңа өндіруші қуаттарды іске қосу, жылу-энергия көздеріндегі және инженерлік коммуникациялардағы қолданыстағы жабдықтарды жаңғырту және реконструкциялау талап етіледі, бұл өңірдің экономикасы мен тұрғын үй құрылысын дамыту үшін өте маңызды.

      Астана агломерациясына кіретін барлық аудандардың әкімшіліктері бүгінгі күні Кешен даму жоспарларын әзірледі және бекітті, онда 2020 жылға дейін елді мекендердің инженерлік инфрақұрылымын дамыту жөніндегі стартегиялық бағыттар мен іс-шаралардың жедел жоспарлары айқындалған.

      Іс-шаралардың жедел жоспарларында инфрақұрылымды дамыту бойынша көлемдер және бірінші кезектегі міндеттерді қаржыландыру көздері айқындалған, ал жылумен жабдықтауда бұл негізінен қолданыстағы жылу көздері мен жылу құбырларын реконструкциялау және жаңғырту мәселелері.


      2020 – 2030 жылдарға дейін Астана агломерациясында жылумен жабдықтауды дамыту.

      Астана агломерациясының елді мекендерінде жылу жүктемелерінің болжамды деңгейлерін бағалау.

      Тұрғын үй салынған аудандар үшін жылу энергиясына қажеттілікті бағалау қолданыстағы құрылыстың көлемі бойынша деректердің, халық саны өсімінің перспективалық серпінінің, тұрғын үймен қамтамасыз ету жөніндегі нысаналы көрсеткіштердің негізінде және индустрияны, өнеркәсіп пен АӨК-ті дамытудың болжанған жобалық ұсыныстары бойынша орындалды. Жылытуға, желдетуге және ыстық сумен жабдықтауға арналған жылу ағындары Қазақстан Республикасының қолданыстағы нормативтік құжаттарына сәйкес АЕМ-дердегі жылу тұтынудың ірілендірілген үлестік нормалары жөніндегі есептік әдіспен айқындалған (56-кесте).

Астана агломерациясының индустриялық аймағы мен АӨК кәсіпорындарының жылу энергиясын тұтынуының есептік шығыстары

  56-кесте

Р/с

Индустриялық аймақтардың атауы

Жобалар саны

Жылу жүктемесі, Гкал/сағат

1

Жалтыркөл кентіндегі индустриялық-логистикалық қала

14

217,6

2

"Аршалы" индустриялық аймағы

24

66,8

3

"Жайнақ" индустриялық аймағы

19

73,7

4

"Бозайғыр" индустриялық аймағы

19

72,3

5

14 АЕМ-де құрылыс индустриясының кәсіпорындары

46

13,7

6

6 АЕМ-де өнеркәсіптің өзге салалары

21

2,04

7

Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу жөніндегі АӨК кәсіпорындары, оның ішінде:



25 АЕМ-де ұн және нан-тоқаш бұйымдары

25

10,97

8 АЕМ-де сүт

8

8,74

3 АЕМ-де ет

3

5,83


Барлығы

179

471,68


      Есепті кезеңде (2030 жыл) Астана агломерациясының қарастырылып отырған аудандары бойынша өнеркәсіпті және құрылыс индустриясын дамытуға арналған жылу жүктемелерінің өсімі мыналарды құрайды:

      1) Аршалы ауданы бойынша – 368,1 Гкал/сағ.;

      2) Целиноград ауданы бойынша – 19,6 Гкал/сағ.;

      3) Шортанды ауаны бойынша – 84,0 Гкал/сағ.

      2030 жылға дейінгі кезеңде Астана қаласының жылу энергиясына қажеттілігін бағалау

      2015 жылы "Астанабасжоспар" ҒЗЖИ" ЖШС институты 2020–2030 жылдар кезеңінде жылу энергиясын тұтынуды бағалау және Астана қаласының орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйесін дамыту жөніндегі негізгі тұжырымдамалық ұсыныстарды орындады және бекітті.

      Құрылысты жүргізу мерзімінен артта қалуға және тиісінше жаңа ЖЭО-3 пен ЖЭО-2 кеңейтілетін бөлігін пайдалануға беруді кешіктіруге байланысты есепті кезеңде (128 Гкал/сағ.) және 2020 жылға дейінгі кезеңде (2010 Гкал/сағ.) жылу қуатының тапшылығын сұйық отынмен және сұйытылған газбен жұмыс істейтін жергілікті қазандықтар қамтамасыз етеді.

      Болжанған есептік жылу жүктемесі бекітілген жобалау жұмыстарына сәйкес ЖЭО-3 1-ші және 2-ші кезектерін пайдалануға бере және ЖЭО-2 кеңейтуді аяқтай отырып, 2022 жыл деңгейінде толық қамтамасыз етілетін болады (57-кесте).

2030 жылға дейінгі кезеңде Астана қаласы тұтынушыларының ыстық су үшін жылу жүктемелері

  57-кесте

Р/с

Тұтынушы

Есептік жылу жүктемесі, Гкал/сағат

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл

1
 
 

Тұрғын үй құрылысы, барлығы, оның ішінде:

1614

2352

3455

көп қабатты құрылыс

1110

1792

2806

үй-жай құрылысы

504

560

649

2

Әкімшілік-қоғамдық құрылыс

883

1327

1895

3

Бірегей ғимараттар


236

340

4

Өндірістік ғимараттар

308

475

630


Барлығы

2905

4390

6320


      Астана қаласының ыстық су үшін жылу энергиясына жиынтық қажеттілігі 2014 жылдан бастап 2030 жылға дейінгі кезеңде 3 415 Гкал/сағатқа 2,2 есе ұлғаяды, оның ішінде:

      1) тұрғын үй құрылысында 1 841 Гкал/сағ.;

      2) әкімшілік-қоғамдық құрылыста 1 012 Гкал/сағ.;

      3) бірегей объектілерде 340 Гкал/сағ.;

      4) өнеркәсіптік кәсіпорындарда 222 Гкал/сағ.

      Жылу жүктемесінің болжамды есептік деңгейін төмендету мақсатында жаңа тұрғын, әкімшілік, бірегей және офистік ғимараттарды жобалау мен салу заманауи энергия тиімді материалдар мен технологияларды қолдана отырып жүргізілуге тиіс.


      2030 жылға дейінгі есептік кезеңде Астана агломерациясын жылумен жабдықтауды дамытудың тұжырымдамалық бағыттары.

      Тұрғын-жайларда заманауи талаптарға сай келетін жылу қолайлылығын қамтамасыз ету маңызды әлеуметтік міндеттердің бірі болып табылады. Осыған байланысты Астана агломерациясы мен Астана қаласын жылумен жабдықтау жүйесі техникалық жағынан жетілдірілген және жылу қуаты мен жылу желілерінің өткізу қабілеті бойынша жеткілікті болуға тиіс.

2030 жылға дейін Астана агломерациясының қарастырылып отырған аудандары мен Астана қаласы бөлінісінде жылу жүктемесінің өзгеру серпіні

  58-кесте
  (Гкал/сағат)

Жылу энергиясы көздерінің атауы

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл

Аршалы ауданы

Барлық жылу шығыстары

68,5

232,0

432,0

Жылу энергиясын өндіру, оның ішінде:




орталықтандырылған көздерде

-

-

-

орталықтандырылмаған көздерде

-

232,0

432,0

Целиноград ауданы

Барлық жылу шығыстары

101,6

211,4

306,8

Жылу энергиясын өндіру, оның ішінде:




орталықтандырылған көздерде

-

-

-

орталықтандырылмаған көздерде

101,6

211,4

306,8

Шортанды ауданы

Барлық жылу шығыстары

74,6

110,4

144,2

Жылу энергиясын өндіру, оның ішінде:




орталықтандырылған көздерде

-

-

-

орталықтандырылмаған көздерде

74,6

110,4

144,2

Ақкөл ауданы

Барлық жылу шығыстары

32,8

70,7

96,2

Жылу энергиясын өндіру, оның ішінде:




орталықтандырылған көздерде

-

-

-

орталықтандырылмаған көздерде

32,8

70,7

96,2

Астана қаласы

Барлық жылу шығыстары

2905

4390

6320

Жылу энергиясын өндіру, оның ішінде:




орталықтандырылған көздерде

2065

3345

4500

орталықтандырылмаған көздерде

840

1045

1820


      58-кестедегі деректерден перспективада Астана қаласымен бірге Астана агломерациясының жылу жүктемесінің және жылу тұтынуының өсуі орташа жылдық қарқынмен 0,5 – 3% шегінде болады деп күтіліп отырғанын көруге болады.

      Астана агломерациясының елді мекендерінің жылумен жабдықтау жүйесін дамытудың қағидаттық бағыты ретінде перспективада аудандық және дербес қазандықтарды табиғи газға көшіру мүмкіндігімен олардың базасындағы орталықтандырылған жылумен жабдықтау және жылу энергиясын өндіру саласында жаңа технологияларды енгізе отырып, орталықтандырылмаған жылумен жабдықтау тұжырымдамасы ұсынылады.

      "Жеке тұрғын үй құрылысының аудандарын салу және жоспарлау" Қазақстан Республикасының құрылыс нормалары мен қағидаларына 3.01-02-2001 сәйкес агломерацияның АЕМ-дерінде жылумен жабдықтау жүйесін дамытуды орталықтандырылмаған ретінде қарастырған жөн. Астана агломерациясының елді мекендерінің шалғай орналасқан аудандарында зауытта жасалған, автоматтандыру, жылу энергиясын бақылау және өлшеу аспаптары бар заманауи қазандық агрегаттарын пайдалана отырып, дербес және жеке жылу көздерін жобалау мен салу, негізінен, орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйесінің болмауы және тұтынушылардың жылу жүктемесі тығыздығының төмен болуы себепті заңды болып табылады.

      Қолданыстағы аудандық қазандықтардың технологиялық жабдықтарын Ақмола облысының аудандарын дамытудың кешенді жоспарларында көзделген инвестициялық бағдарламаларды іске асыру есебінен реконструкциялау, жаңғырту және күрделі жөндеу қажет.

      Астана қаласының жылу көздері ЖЭО-1, ЖЭО-2, ЖЭО-3 болып табылады.

      Астана агломерациясының елді мекендерінің жылу желілерін мыналарды пайдаланып жобалау қажет:

      1) оқшаулау ылғалдығын бақылау жүйесі бар, зауытта дайындалған алдын ала оқшауланған құбырларды арнасыз төсеу;

      2) тығыздығы жоғары шар тәрізді ілмекті арматура;

      3) сорғы станцияларында жиілік жетегі бар сорғылардың электр қозғалтқыштары;

      4) жылу энергиясын байланыс модемдерімен автоматтандыру, бақылау және есепке алу аспаптары;

      5) жылу желілерінің жай-күйі мен авариялығын диагностикалау құралдары.

      Астана қаласындағы орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағында жылу жүктемесін қамтамасыз ету үшін 2020 жылға қарай қаланың оң жағалау бөлігінде бірқатар қалалық магистральдарды реконструкциялау және кеңейту қажет. 2030 жылға дейін жылу желілерін одан әрі дамытуды "КазНИПИЭнергопром" институты әзірлеген жобалар бойынша орындау қажет.

      2030 жылға дейін Астана агломерациясы мен Астана қаласының жылумен жабдықтау жүйесін одан әрі дамыту айтарлықтай дәрежеде магистральдық газ құбырын салуға байланысты болады. Табиғи газ берілген жағдайда агломерация аумағы бойынша өтетін құбыр перспективада жылумен жабдықтау жүйесін дамыту проблемаларын шешуге айтарлықтай әсер етеді.

      Газдандыру, ең алдымен, орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағынан тыс орналасқан жеке және ішінара көп қабатты әкімшілік-қоғамдық құрылыстар аудандарындағы жылумен жабдықтау проблемаларын шешуге мүмкіндік береді: жекелеген ғимараттар үшін газбен жұмыс істейтін дербес жылу жүйелерін салу, ғимараттар тобы үшін жергілікті қазандықтар немесе шағын газ турбиналық және газ поршеньді қондырғылар салу.

      Табиғи газдың қажетті көлемде болуы орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйесінде де заманауи газ турбиналық және газ поршеньді қондырғыларды пайдалануға мүмкіндік береді. Осындай қондырғыларды орналастыру тұтынушыға барынша жақын орналасқан бірнеше алаңда қарастырылуы мүмкін.

      Құбыр арқылы газбен жабдықтаудың баламалы ұсынысы сұйытылған сығымдалған табиғи газды (бұдан әрі – СТГ) пайдалану және жаңартылатын энергия көздері мен қайталама энергия ресурстарын қолдана отырып, инновациялық технологияларды қолдану болып табылады.

      Телекоммуникация және байланыс жүйелері

      Астана агломерациясында байланыс қызметтерін "Қазақтелеком" АҚ және "Қазпошта" АҚ кәсіпорындары, сондай-ақ тиісті лицензияны алған басқа да компаниялар ұсынады. Экспресс-пошта қызметтерін көрсететін 3 мобильді оператор мен бірнеше компания жұмыс істейді.

      Агломерацияның барлық елді мекендері телефондандырылған. Телефон жиілігі 100 тұрғынға шаққанда 17 бірлікті құрады, оның ішінде қалалық жерде – 28, ауылдық жерде – 13.

      Интернет желісін пайдаланушылардың жалпы санының 80 %-ы ADSL технологиясы бойынша кең жолақты қолжетімділікке қосылған.

      Агломерация аумағында WLL CDMA 450 МГц сымсыз қолжетімділік желісінің құрылысы жүргізіліп жатыр. Радио сигналымен қамту облыс аумағының 65 %-ын құрайды.

      Елді мекендерде көп пәтерлі және жеке сектор тұрғындары үшін цифрлы телевизия қызметтерін көрсету мүмкіндігі бар.

      Пошта байланысы қызметтерінен басқа зейнетақы, жәрдемақы, жалақы төлеу жүзеге асырылады, салықтық төлемдер, коммуналдық қызметтер үшін төлемдер қабылданады және банк қызметтерінің үлкен спектрі көрсетіледі.

      "Қазақтелеком" АҚ инфрақұрылымы базасына деректер беру үшін Бірыңғай көлік ортасы (бұдан әрі – БКО) құрылған.

      Осы БКО-ға барлық аудандық және қалалық әкімдіктердің аппараттары, сондай-ақ агломерацияның облыстық және аудандық басқармалары қосылған, бұл өткізу қабілеті 512 кбит/сек. болатын байланыс арнасына құрылымдық бөлімшелердің 100 % қосылғанын көрсетеді.

      Агломерацияға кіретін әкімдіктердің құрылымдық бөлімшелерінің қызметкерлерін компьютерлік техникамен қамту 99,4 %-ды құрайды.

      Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды одан әрі дамыту мақсатында, телекоммуникацияның базалық қызметтерін көрсету үшін CDMA сымсыз қолжетімділік желілерін, ауылдық пошта байланысы бөлімшелерін, PON технологиясын қолдану арқылы кең жолақты қолжетімділік желісін, кең жолақты қолжетімділікті ұсыну мақсатында ауылдық елді мекендерде талшықты-оптикалық байланыс желілерін салу көзделеді.

      Желілерді жаңғырту және дамыту, сондай-ақ жаңа технологияларды енгізу Астана агломерациясының телекоммуникациялық көрсетілетін қызметтері саласында басым бағыт болады.

      Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамытудың негізгі бағыттары:

      1) мемлекеттік басқару жүйесінің тиімділігін қамтамасыз ету;

      2) инновациялық және ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның қолжетімділігін қамтамасыз ету;

      3) қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуы үшін ақпараттық орта құру;

      4) отандық ақпараттық кеңістікті дамыту болып табылады.

      Тұтастай алғанда жаңа объектілер салу және қолданыстағыларын жаңғырту есебінен, оның ішінде жаңартылатын энергия көздерін ескере отырып:

      1) халықтың компьютерлік сауаттылық деңгейін арттыру;

      2) жергілікті телефон байланысын цифрландыру деңгейі – 100%;

      3) адам саны 1000-ға дейін және одан астам елді мекендерді мобильді байланыс қызметімен 100% қамтамасыз ету;

      4) интернет пайдаланушылардың тығыздығын 100 тұрғынға шаққанда 80%-ға жеткізу;

      5) ауылдық елді мекендерде кең жолақты қолжетімділіктің (цифрлық тепе-теңдік) енуінің жоғары дәрежесін қамтамасыз ету;

      6) желінің (сымсыз технологиялар) тез жайылу және ауысу мүмкіндігін қамтамасыз ету көзделеді.

Көлік инфрақұрылымын дамыту шаралары

      Автокөлік жолдары және автожол желісін дамыту

      Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 6 сәуірдегі № 1030 Жарлығымен бекітілген Инфрақұрылымды дамытудың 2015 – 2019 жылдарға арналған "Нұрлы жол" мемлекеттік бағдарламасына (бұдан әрі – "Нұрлы жол" мемлекеттік бағдарламасы) сәйкес қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында жолаушылармен жүктерді халықаралық автомобильмен тасымалдау жүзеге асырылатын негізгі алты бағыт (транзиттік автокөлік дәліздері) қалыптасқан.

      Астана агломерациясы аумағы бойынша "Алматы – Қарағанды– Астана – Петропавл" және "Астана – Қостанай –Челябинск – Екатеринбург" деген екі халықаралық көліктік дәліз өтеді.

      Халықаралық автожол дәліздері республикалық маңызы бар жолдар базасында қалыптасқан. Мәселен, "Алматы – Қарағанды – Астана – Петропавл" халықаралық транзиттік дәлізі агломерация аумағы арқылы М-36 және А-1 жолдарымен, ал "Астана – Қостанай – Челябинск – Екатеринбург" дәлізі М-36 бойынша өтеді.

      Жалпы пайдаланылатын автомобиль жолы желісінің ұзындығы 1545 км құрайды, оның ішінде республикалық маңызы бар – 520 км, облыстық маңызы бар – 595 км, аудандық маңызы бар – 430 км.

      Агломерация аумағындағы автомобиль жолдарының тығыздығы 72,9 км/1000 км2, ал Қазақстан бойынша бұл көрсеткіш орташа есеппен 53,7 км/1000 км2 құрайды.

      Өңірлік инженерлік-көлік жүйелерін дамыту жөніндегі ұсыныстар

      Астана агломерациясының шеткері аймағының елді мекендері тұрғындарының оның өзегі Астана қаласымен және өздерінің арасындағы экономикалық және мәдени байланыстарының перспективасын, көлік ағынының қарқындылығын, "шұғыла" қағидаты бойынша елдің макроөңірлерін интеграциялауды қамтамасыз ету қажеттілігін ескере отырып, қазіргі жағдайды талдап және жол бойындағы сервис объектілерінің нормативтік қажеттілігін есепке ала отырып, Астана агломерациясы аумағында 29 жол бойындағы сервис кешенін орналастыру ұсынылады. "Астана – Шортанды" бағыты бойынша – 6 жол сервисі кешені (бұдан әрі – ЖСК), "Астана – Қостанай" – 5 ЖСК, "Астана – Қорғалжын" – 2 ЖСК, "Астана – Теміртау" – 7 ЖСК, "Астана – Қарағанды" – 2 ЖСК, "Астана – Ерейментау" – 1 ЖСК, "Астана – Павлодар" – 2 ЖСК.

      "Нұрлы жол" мемлекеттік бағдарламасында басым автожол жобаларын іске асыру шеңберінде республикалық трассаның бойында жол сервисі объектілерін салу жөніндегі іс-шаралар көзделген.

      Іс жүзінде 2020 жылға дейін дамытуға жататын барлық автомагистральдар қолданыстағы жолдар болып табылады. Реконструкциялау барысында барлық жолдар төртке дейін, ал кей жерлерде – алты жолаққа дейін кеңейтіледі, бұл ретте құрылысқа жерді бөлу жолақтары да артады.

      Қажеттілікке қарай елді мекендерде айналма жолдар салынатын болады. Мәселен, "Астана – Теміртау" учаскесінде Осакаровка кентінде айналма жол салу көзделген.

      Автодәліздер құрылысы жолдардың өткізу қабілетін арттырып қана қоймайды, сондай-ақ жүргізушілер үшін қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. Жаңа жолдардың негізгі бөлігі автокөлік ағындарын бөлу арқылы І – ІІ санаттарға сәйкес келетін болады, бұл қарсы жолаққа шығудың және бетпе-бет соғылудың алдын алуға мүмкіндік береді.

      Автомобиль жолдарының құрамына кіретін объектілер:

      1) жол сервисінің "А" санатындағы объектілері жолдарды пайдаланушыларға әртүрлі қызмет көрсету кіретін және бірыңғай аумақты алатын жол сервисінің көпфункционалды кешені болып табылады;

      2) жол сервисінің "В" санатындағы объектілері жол сервисі объектілерінің кең ауқымды қызметтерін көрсете отырып, ұзақ уақыт демалуға арналған;

      3) жол сервисінің "С" және "D" санаттарындағы объектілері қысқа уақыт демалуға және жол пайдаланушылардың маңызды қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған.

      59-кестеде агломерация жолдарында "А", "В" және "С" санатындағы сервис объектілерімен қамтамасыз ету жөніндегі ұсыныстар көрсетілген. "А" және "В" санатындағы объектілер елді мекендермен (кіреберіс жолдармен) байланыста берілген, "С" санатындағы объектілерді олардың арасында орналастыру ұсынылады.

Агломерацияның жаңа көлік схемасын қосымша инфрақұрылыммен қамтамасыз ету жөніндегі ұсыныстар

  59-кесте

Жол индексі

Жол жүктемесі
(бір тәуліктегі автокөлік саны)

Санаттар бойынша жол сервисінің талап етілетін кешендері (бірлік)

2014 жыл

2030 жыл

А

В

С

1

2

3

4

5

6

Р-2

600-4000

1500-7000

Ақмол


1

М-36

1000-6000

2000-12000

Төңкеріс


2




Аршалы


1

А-1

7000-9000

>10000

Шортанды

Ақкөл

2







Р-4

3000-4000

4000-5000


Приречное

1





Ерейментау


Р-3

>7000

>10000

Қабанбай батыр – 2 дана

Рождественка

2

Жиыны



6

4

9


      Аудандардың өзара және агломерация өзегімен сапалы қатынасын, сондай-ақ қаланы транзиттік айналып өтуді қамтамасыз ету үшін автожолда айналма жол салу ұсынылады. Айналма жол бойынша жаңа автожол құрылысының бағдарланған ұзындығы – 255 км.

Транзиттік айналма жолдағы жобалық автожолдардың сипаттамалары (жаңа құрылыс)

  60-кесте

Р/с

Автожолдың атауы

Ұзындығы, км

Автомобиль жолдарымен қиылысуы

Ұсынылған іс-шаралар

Теміржолмен қиылысы

Ұсынылған іс-шаралар

Өзен арқылы көпірлер

1

М-36 және Р-3 арасындағы сегмент

43

басқа жолдармен 3 жерде

бір деңгейде қиылысу

-

-

1

2

Р-3 және Р-2 арасындағы сегмент

51

басқа жолдармен 2 жерде

бір деңгейде қиылысу

-

-

2

3

Р-2 және М-36 арасындағы сегмент

29

КС-СL-64 (ауд.маң.)

бір деңгейде қиылысу

-

-

1

басқа жолдармен 1 жерде

бір деңгейде қиылысу

-

-

4

М-36 және А-1 сегменті

33

-

-

2

әртүрлі деңгейде эстакада

-

5

А-1 және Р-4 сегменті

40

басқа жолдармен 3 жерде

бір деңгейде қиылысу

-

-

-

6

Р-4 және М-36 сегменті

59

КС-40 (облыстық маңызы бар)

бір деңгейде қиылысу

2

әртүрлі деңгейде эстакада

3

КС-16 (облыстық маңызы бар)

бір деңгейде қиылысу

-

-

басқа жолдармен 3 жерде

бір деңгейде қиылысу

-

-

Айналма жол бойынша жиыны

255

ұсынылған іс-шаралар





республикалық маңызы бар автомобиль жолдарымен қиылысу

6

әртүрлі деңгейдегі көлік айрығы





басқа маңызды автомобиль жолдарымен қиылысу

3

бір деңгейде қиылысу





басқа жолдармен қиылысу

11

бір деңгейде қиылысу





теміржолмен қиылысу

4

әртүрлі деңгейдегі эстакада





өзен арқылы көпір

7








Транзиттік айналма автожолдың параметрлерін болжамды бағалау

  61-кесте

Р/с №

Автожолдың атауы

Ұзындығы, км

Ұсынылған жол санаты 1а, 1б, 2

Жабыны

Сегменттер

1

М-36 және Р-3

43

43

асфальт-бетонды

2

Р-3 және Р-2

51

51

асфальт-бетонды

3

Р-3 және М-36

29

29

асфальт-бетонды

4

М-36 және А-1

33

33

асфальт-бетонды

5

А-1 және Р-4

40

40

асфальт-бетонды

6

Р-4 және М-36

59

59

асфальт-бетонды

Жиыны, айналма жол:

255




Автожолдарды реконструкциялау және күрделі жөндеу жөніндегі іс-шаралар

  62-кесте

Жол атауы

Ұзындығы, км

Жолдың техникалық санаты

Жабын түрі

2030 жылға дейінгі іс-шаралар

Республикалық маңызы бар жолдар жиыны

520

I - 85 км
Iа - 71 км
II – 52 км
III – 291 км
IV –21 км

асфальт-бетонды – 490 км
қарашағыл-тал – 18 км
қиыршықты-шағылтас – 3 км

Ауыстыру:
I – 29 км
Iа – 127 км
II – 95 км
III – 17 км

Облыстық маңызы бар жолдар жиыны

402

III – 258,4 км
IV – 143,6 км

асфальт-бетонды – 167,5 км
қарашағыл-тал – 106 км
қиыршықты-шағылтас – 128,5 км

Ауыстыру:
II – 50 км
III – 40 км
жартылай шағылтас жабын – 103 км

Аудандық маңызы бар жолдар жиыны

136

IV – 34 км
V – 102 км

асфальт-бетонды – 19 км
қиыршықты-шағылтас – 77 км
жабынсыз – 20 км

Ауыстыру:
IV – 40 км
қара қатты жабын – 20 км

Өзге де жолдар

168,5

IV – 151,5 км
V –17 км

асфальт-бетонды – 60,5 км
қарашағыл-тал – 12 км
қиыршықты-шағылтас – 76 км
жабынсыз – 20 км

Ауыстыру:
III – 9 км
жартылай шағылтас жабын – 5 км

Барлығы


I - 44 км
Iа - 71 км
II – 52 км
III – 549,4 км
IV –335,1 км
V –87 км

асфальт-бетонды – 697 км
қарашағыл-тал – 136 км
қиыршықты-шағылтас -285,5 км
жабынсыз – 20 км

Ауыстыру:
I – 29 км
Iа – 127 км
II – 145 км
III – 75 км
IV – 40 км
жартылай шағылтас жабын – 117 км
қара қатты жабын – 20 км


      Теміржол көлігі

      Теміржол желісінің негізі республиканың ішкі өңірлеріндегі, сондай-ақ халықаралық қатынастағы көліктік қызмет көрсетуде үлкен рөл атқаратын 4 маңызды бағыттың қиылысында орналасқан "Алматы – Сороковая" үлкен теміржол торабы болып табылады.

      Есептерге сәйкес "Астана – Сороковая станциясы" теміржол торабы арқылы мынадай бағыттар бойынша жүк тасымалдау жүзеге асырылады: "Құлынды – Тобыл", "Құлынды – Шу", "Құлынды – Петропавл", "Тобыл – Петропавл", "Тобыл – Шу", "Петропавл – Шу". Осы ағындардың 2020 жылға болжамды жиынтық қуаты теміржол торабы жұмысын ескермегенде 63-кестеде берілген.

"Астана – Сороковая станциясы" теміржол торабы арқылы өтетін транзиттік жүк ағынының 2020 жылға болжамды жиынтық қуаты

  63-кесте

Бағыттар

Жүк ағынының жиынтық көлемі, млн теңге

Құлынды– Тобыл

20,7

Құлынды – Шу

24,8

Құлынды – Петропавл

23,5

Тобыл– Петропавл

0,3

Тобыл – Шу

13,8

Петропавл – Шу

6,8

Барлығы

89,9


      Қарастырылып отырған бағыттар бойынша жалпы транзит 2020 жылғы шамамен 90,0 млн. тонна болады. Тікелей торап арқылы (жүк ағындары Сороковая станциясы торабы арқылы өтетін "Құлынды – Шу" бағытын қоспағанда) транзиттің жиынтық көлемі 65,0 млн. астам тоннаны құрайды. "Құлынды – Тобыл" және "Құлынды – Петропавл" бағыттары жүктемесі ең көп бағыттар болып табылады – 65%-дан астам.

      Осыған байланысты ағындарды Астана қаласын айналып өту арқылы осы бағыттардан өткізу бірінші кезектегі міндет болып табылады. Торап арқылы өтетін барлық транзитті өткізу ең оңтайлы нұсқа болып тұр.

      "Астана-Нұрлы жол" және "Астана-1" теміржол вокзалдары арқылы жолаушы поездары қозғалысының болжамды саны 64-кестеде берілген.

"Астана-Нұрлы жол" теміржол вокзалы бойынша қозғалыс мөлшері

  64-кесте

Жолаушы поездары

Жылдар бойынша саны, поездар жұбы

2017 жыл

2018 жыл

2019 жыл

2020 жыл

Тұлпар-Тальго

13

16

17

18

ТВЗ, КВЗ типіндегі поездар

12

9

9

9

Қала маңында жүретін поездар

15

15

14

13

Барлығы

40

40

40

40


"Астана-1" теміржол вокзалы бойынша қозғалыс мөлшері

  65-кесте

Жолаушы поездары

Жылдар бойынша саны, поездар жұбы

2017 жыл

2018 жыл

2019 жыл

2020 жыл

ТВЗ, КВЗ типіндегі поездар

20

23

23

23

Қала маңында жүретін поездар

1

1

2

3

Уақытша, ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесін өткізу кезеңінде

5

-

-

-

Барлығы

26

24

25

26


      Ұсынылған деректерге сәйкес 2020 жылға дейін "Астана-Нұрлы жол" теміржол вокзалы бойынша 40 жұпқа дейін поезд ұйымдастыру жоспарлануда. Барлық Тұлпар-Тальго поездары, ТВЗ және КВЗ поездарының (Тверь және Крюков вагон жасау зауыттары) бір бөлігі, сондай-ақ қала маңына жүретін поездардың басым бөлігіне "Астана-Нұрлы жол" теміржол вокзалы қызмет көрсететін болады. "Астана-Нұрлы жол" теміржол вокзалы бойынша поездардың барлық санаттары меншікті құрылымда немесе айналымда болады деп жоспарлануда. Транзиттік поездарға "Астана-1" теміржол вокзалы қызмет көрсететін болады.

      "Астана-Нұрлы жол" теміржол вокзалы бойынша 2017 – 2020 жылдардағы кезеңде жолаушылар ағынын бағалау болжамы 66-кестеде келтірілген.

"Астана-Нұрлы жол" теміржол вокзалы бойынша жолаушылар ағынының болжамды деңгейі

  66-кесте

Жолаушы поездары

Жылына млн. жолаушылар саны

2017 жыл

2018 жыл

2019 жыл

2020 жыл

Тұлпар-Тальго

0,78

0,94

0,99

1,05

ТВЗ, КВЗ типіндегі поездар

1,00

0,82

0,82

0,82

Қала маңында жүретін поездар

1,43

1,43

1,34

1,24

Барлығы

3,21

3,19

3,15

3,11


      Авиациялық көлік

      "Нұрсұлтан Назарбаев халықаралық әуежайы" АҚ (бұдан әрі – әуежай) Қазақстан Республикасының авианарығындағы табысты жұмыс тәжірибесі бар кәсіпорын.

      Әуежайдың өткізу қабілеті – айына 270 мың жолаушы, ағымдағы жолаушылар ағыны айына 218 мың жолаушыны құрайды.

      Әуежайда сапа менеджменті жүйесіне (бұдан әрі – СМЖ) ИСО 9001–2001 стандарттарының талаптарына сәйкестік сертификаты, ИСО 9001: 2008 халықаралық стандарттарының СМЖ талаптарына сәйкестік сертификаты және бірыңғай халықаралық үлгідегі IQNet сертификаты бар. Астана әуежайының дамуы ИАТА (Әуе көлігінің халықаралық қауымдастығы) және ИКАО (Халықаралық азаматтық авиация ұйымы) халықаралық стандарттарына сәйкес жүргізіледі. Жүк сонымен қатар жолаушы тасымалдайтын жаңа авиакомпаниялармен ынтымақтастық орнатуға қолайлы жағдай жасалып отыр. Авиакомпаниялар үшін қызығушылық әуежайдың Еуразия орталығында географиялық тиімді орналасуы болып табылады.

      Жаңа әуежай құрылысының нұсқасын қарау

      Астана агломерациясы аумағында Жалтыркөл ауылында логистикалық орталығы бар ірі ауыстырып отырғызу-жүк алмастыру торабын құру мүмкіндігі бар, онда көліктің үш түрі шоғырланады: автомобиль көлігі (Алматы халықаралық автокөлік магистралі, одан әрі Қытайға, Орталық Азия елдеріне) теміржол ("Алматы – Астана" магистралі) және әуе (Астана қаласы арқылы қолданыстағы халықаралық көліктік дәліз бойынша авиациялық қатынастар) көлігі. Әуежайды Астана қаласынан 35 км қашықтықтағы Жалтыркөл ауылында орналастыру ұсынылып отыр (ҚР ҚНҚ 3.01-01Ас-2007 "Астана қаласын жоспарлау және салу құрылыс нормалары мен қағидаларының", 13.4.11-тармағы).

      Астана қаласында ірі индустриялық хаб құру жаңа өнеркәсіптік кешендер мен өндірістерді дамытуда қосымша серпін болады, тиісінше – халықаралық сонымен қатар республикаішілік қатынастарда жүктерді тасымалдау ауқымы артуы мүмкін.

      Перспективада тасымалдауды әуе көлігімен жүзеге асыруға экономикалық және қаржылық тартымды жағдайлар жасалған кезде жүк ағынының бір бөлігін автокөліктен теміржол көлігіне (басқа да жүктер) қайта бағдарлау жүргізілуі мүмкін.

      Әуе көлігіне машиналар мен электр аппаратуралар сияқты жүктер тасымалының бір бөлігі, химия өнеркәсібінің кейбір өнімдері, пластмасса мен бағалы металдардан жасалған бұйымдар, халық тұтынатын қымбат тауарлардың тасымалы әлеуетті көшірілуі мүмкін. 2020 – 2030 жылдары жүктерді автомобиль көлігімен тасымалдаудың болжамды ауқымы 67-кестеде келтірілген.

Бір бөлігін әуе көлігімен тасымалдау жоспарланатын жүктерді автомобиль көлігімен тасымалдау ауқымын болжау

  67-кесте

Жүктерді автомобиль көлігімен тасымалдау ауқымының көрсеткіші

Жыл

Халықаралық қатынаста автомобиль көлігімен тасымалдау ауқымы,
мың тонна

барлығы

экспорт

импорт

Қазіргі деңгей

2014

116,3

3,9

112,4

оның ішінде:





бастапқы материалдар, маталар, тоқыма материалдар мен олардан жасалатын бұйымдар


1,6

0,1

1,5

машиналар, механизмдер, жабдықтар мен аппаратура, оның ішінде электрондық


52,5

1,9

50,6

пластмасса және одан жасалатын бұйымдар, каучук және резеңке бұйымдар


8,8

0,8

8,0

химия өнеркәсібінің өнімдері


9,4

0,8

8,6

халық тұтынатын тауарлар


26,1

0,1

26,0

қара және түсті металдар мен олардан жасалатын бұйымдар


17,8

0,1

17,7

Болжамды деңгей

2020

197,2

6,1

191,1

2030

295,9

9,1

286,7


      Автокөліктен ауыстырылатын жүк ағынының ауқымын 1%-дан аспайтын деңгейде бағалауға болады. Осы төмен көрсеткіш басқа көлік түрлерімен салыстырғанда автокөліктің өз қызметі тұтынушылардың мұқтажына барынша жауап беруімен түсіндіріледі. Соңғы он жылда сыртқы сауда тасымалдары тарифтерінің өсу қарқыны ең төмен екені байқалды.

      Басқа жүктердің теміржол көлігімен жүк ағынының 2020 – 2030 жылдарға болжамды деңгейі 68-кестеде келтірілген.


Басқа жүктердің теміржол көлігімен жүк ағынының 2020 – 2030 жылдарға болжамды деңгейі

  68-кесте

Көрсеткіш

Жыл

Теміржол көлігіндегі жүк ағыны, млн. тонна

Барлығы

оның ішінде қатынастар түрі бойынша

халықаралық

республикаішілік

барлығы

экспорт

импорт

Қазіргі деңгей

2012

0,48

0,25

-

0,25

0,23

Болжамды деңгей

2020
2030

1,0
1,3

0,6
0,8

0,1
0,2

0,5
0,6

0,4
0,5


      Кестенің деректеріне сәйкес перспективада теміржол көлігімен тасымалдау негізінен импорт бойынша 2020 жылы 1,0 млн. тонна деңгейінде бағаланады (қолданыстағы ауқыммен салыстырғанда 2 есеге өскен). 2030 жылғы жүк ағыны 2020 жылмен салыстырғанда 30%-ға өседі деп бағаланады.

      Теміржол көлігінен әуе көлігіне ауыстырылатын жүк ағынының ауқымы ең төменгі деңгейде – 0,1% деп бағалауға болады. Осындай төмен көрсеткіш теміржол көлігімен аса қымбат емес жүктердің тасымалданатынымен түсіндіріледі. Авиакөлікпен тасымалдауға тарифтер мен әуежайда жүкті өңдеуге кететін шығыстар теміржол тасымалына кететін шығындардан айтарлықтай жоғары болған жағдайларда жүктердің басым бөлігінің әуе көлігіне ауысуын күтуге болмайды.


      Жолаушылар авиатасымалын болжау

      Жолаушылар авиатасымалын болжау мынадай факторларға түзете отырып, қолданыстағы әуежай бойынша жыл сайынғы болжамды өсімді ескере отырып орындалды: "Астана – Қарағанды" трассасында әуежай салынған кезде Осакаровка мен басқа да шағын елді мекендер халқының бір бөлігі үшін Астана және Қарағанды қалалары әуежайларының арасында баламалы таңдау мүмкіндігі туындайды, бұл ретте астананың жаңа әуежайының көліктік қолжетімділігі жол учаскесінің өте жақын орналасуына және жүктемесі аз болуына байланысты халық үшін тартымды болады.

      Жолаушылар тасымалы өсімінің болжамды коэффициенттері Астана қаласы әуежайының жолаушылар терминалын реконструкциялаудың техникалық-экономикалық негіздемелерінің материалдары бойынша қабылданды.

Әуе көлігімен жүк тасымалдаудың болжамды деңгейі

  69-кесте

Жүк тасымалдарының көрсеткіші

Кезең, жыл


2013

2014

2015

2020

2030

Жиі рейстер (тәулігіне)

Ішкі

13,6

14,28

14,99

19,1

31,2

Халықаралық

6,7

7,035

7,387

9,43

15,4

Жиыны

20,3

21,3

22,38

28,6

46,5

Жолаушылар (кеткен, келген), млн. жолаушы

Халықаралық

0,8

0,84

0,882

1,13

1,8

Ішкі

1,4

0,84

1,54

1,97

3,2

Жиыны

2,2

1,68

2,43

3,10

5,04

Қарағанды әуежайы мен серіктес қала аймақтарының жолаушылары






Халықаралық




0,1

0,16

Ішкі




0,2

0,3

Жиыны




0,3

0,49

Барлық жолаушылар тасымалының болжамы

2,2

1,68

2,43

3,40

5,54

Жүк және пошта (келген, кеткен), мың тонна

"Нұрсұлтан Назарбаев халықаралық әуежайы" АҚ-ның деректері бойынша






Халықаралық

4,9

5,26

5,65

8,08

16,49

Ішкі

3,4

4,08

4,90

12,2

75,4

Жиыны

8,3

9,34

10,5

20,3

91,9

Автокөліктен ауысу (жаңа әуежай салынған кезде)






Халықаралық





3,1

Теміржол көлігінен ауысу (жаңа әуежай салынған кезде)






Халықаралық





0,8

Ішкі





0,5

Жиыны





1,3

Барлық жолаушылар тасымалының болжамы






Халықаралық

4,9

5,263

5,652

8,08

20,39

Ішкі

3,4

4,08

4,896

12,2

75,90

Барлығы

8,3

9,34

10,5

20,3

96,29

      Перспективада Астана қаласы мен Ақмола облысы арқылы барлық көлік түрі бойынша тасымалдың болжамды өсімін негізге ала отырып, көлік түрлері бойынша жүктерді қайта бөлуге арналған көліктік хабты (көліктік-логистикалық орталық) және әуежай, теміржол және кірме автожолдарды қамтитын бағыттарды құру талап етіледі. Осындай көліктік-логистикалық орталықты орналастыру үшін оңтайлы шешім "Астана – Қарағанды" көлік қозғалысының анағұрлым қарқынды учаскесінде халықаралық теміржол және автокөліктік дәліздермен байланыстыру болып табылады. Бұндай орналастыруға магистральдық теміржол және автомобиль жолдарының (М-36) барынша жақындығы оң септігін тигізеді.

      Астана қаласының автокөлікке арналған айналма жолын салу жаңа әуежайды серіктес қалалармен байланыстырады және айналма жол мен дамып келе жатқан сәулелі магистральдар арқылы қаланың кез келген бөлігіне тез жетуді қамтамасыз етеді.

      Транзиттік жолаушылар қалаға кірместен, басқа көлік түріне (автокөліктік немесе теміржол) отыру мүмкіндігіне ие болады.

      CIP және VIP қызмет көрсету үшін барлық жағдайлармен қамтамасыз етілген қолданыстағы әуежайды жоғары қызметтегі адамдарға, үкімет делегацияларына, бизнес авиацияларына және жедел даму перспективасы бар шағын авиацияларға барынша қызмет көрсетуге ыңғайлы ету ұсынылады.

      Шағын авиация

      Қазіргі уақытта бизнес-авиация Қазақстанның авиатасымалдары нарығында әлі де жаңа, бірақ қарқынды дамып келе жатқан бағыт болып табылады. Көптеген бизнес өкілдері, спорт және мәдениет және басқа да салалардың қайраткерлері жеке ұшақты пайдалану қолайлы екеніне көз жеткізді. Бизнес-авиацияның көрсетілетін қызметтері бізге шектеулі уақыт аралығында белгілі бір келіссөздерге, конференцияларға, демалыс орындарына, спорттық іс-шараларға немесе концертке бару қажеттігі туындаған жағдайда таптырмас көмек. Ұшаққа тапсырыс беру – бұл рейстер кестесіне немесе билеттердің бар-жоғына тәуелді болмау, адам уақытты, бағытты және орынды өзі таңдайды.

      Спорттық авиация жастар арасында кеңінен танымал, бірақ оған Қазақстанның барлық аймағында жағдай жасалмаған.

      Қазіргі уақытта агломерация аумағында бірнеше ұшу-қону алаңы, біліксіз және уақытша ауеайлақтар (Ақкөл қаласының маңы, Октябрь ауылы, Петровка ауылы, Шалқар ауылы, Қоянды ауылы, Родники ауылы, Тасты ауылы) бар.

Әлеуметтік инфрақұрылымды кешенді дамыту шаралары

      Агломерация аумағында әлеуметтік инфрақұрылым объектілерінің жетіспеушілігі бар (70-кесте).




Агломерация аумағында әлеуметтік инфрақұрылым объектілерімен қамтамасыз етілу және жаңаларын салу

  70-кесте


Көрсеткіштердің атауы

Өлшем бірлігі

Норма

Қолданыстағы объектілер

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл

норма бойынша қажет

норма бойынша қажет

жаңа құрылыс

норма бойынша қажет

жаңа құрылыс

Балаларға арналған мектепке дейінгі мекемелер

орын

70% қамту шегінде демографияға байланысты

4055

8898

10463

6408

14623

4160

Жалпы білім беру мекемелері

білім алушылар

балаларды 100% толық емес орта біліммен және 75% орта біліммен (X-XI сыныптар) қамтуды ескерумен

36799

24305

29203

6000*

40028

7150*

Емханалар

ауысымда келу

26

2749

5122

5722

2973

7423

1701

Стационарлар

кереует

13,5

640

2660

2971

2331

3854

883

Клубтар, мәдениет үйлері, халықпен мәдени-бұқаралық жұмыс жүргізуге, демалысқа және әуесқойлық қызметке арналған үй-жайлар

орын

60

9662

11820

13206

3544

17130

3924

      *- ірі АЕМ үшін қажетті мектептер саны (бірақ жалпы толық жасақталмаған мектептерді есепке алғанда, орын жеткілікті)


      Өткен ғасырдың 90-шы жылдарындағы теріс демографиялық үрдістер жалпы білім беру мекемелерінде білім алатын балалар санының төмендеуіне әсер етті. Соған қарамастан, балаларды мектепке дейінгі біліммен қамту ұлғайды. Бұған мектепке дейінгі мекемелердің жаңа ғимараттарын салу, қолданыстағыларды реконструкциялау және мақсаты бойынша пайдаланылмайтын балалардың мектепке дейінгі мекемелерін білім беру жүйесіне қайтару ықпал етті.

      Астана агломерациясында әлеуметтік көрсетілетін қызметтердің сапасына тікелей әсерін ететін агломерацияның білім беру саласындағы негізгі проблемаларға білім беру мекемелері ғимараттарының тозуы және білім беру саласындағы педагогтер және басқа да жұмыскерлер жалақысының төмен деңгейі де жатады.

      Жоғары технологиялық медициналық көмек көрсететін медициналық мекемелер негізінен Астана қаласында орналасқан, онда дәрігерлік амбулаториялық-емханалық мекемелер жиынтықтығының және халықтың аурухана кереует орындарымен және дәрігерлермен қамтылуының көрсеткіштері агломерация аудандары ғана емес сонымен қатар барлық республикадағы тиісті көрсеткіштерден бірнеше есе асып түседі. Агломерацияның денсаулық сақтау жүйесі бір орталықтанған сипатта – республикалық орталықта (Астана қаласы) медициналық мекемелердің басым көпшілігі шоғырланған: қалалық және инфекциялық ауруханалар, қалалық балалар ауруханасы, стоматологиялық емхана, балалар стоматологиялық емханасы, түрлі типтегі диспансерлер, ЖИТС-тің алдын алу және оған қарсы күрес орталығы, көптеген жекеменшік медициналық мекемелер.

      Агломерацияның ауылдық аудандары бойынша дәрігерлермен жасақталу орта есеппен 75%-дан 86%-ға дейін, орта медицина қызметкерлерімен – 88,5%-ды құрайды.

      Денсаулық сақтау саласының негізгі проблемаларына мыналар жатады:

      1) денсаулық сақтау мекемелерінің, әсіресе ауылдық жерлерде тозуының жоғары дәрежесі;

      2) халықтың дәрігерлермен және орта медицина қызметкерлерімен жеткілікті дәрежеде қамтамасыз етілмеу.

      Агломерацияны дамыту жобасы шеңберінде денсаулық сақтау саласындағы жобаларды іске асыруға қаражат тарту жаңа емдік-профилактикалық мекемелерді салуға және қолданыстағыларды жаңғыртуға мүмкіндік береді, бұл агломерация өзегінің қазіргі медициналық мекемелер желісіне түсетін жүктемені төмендетуге әкеледі және халыққа көрсетілетін медициналық қызметтердің қолжетімділігі мен сапасын арттырады.

      Мәдениет саласындағы негізгі проблемаларға мыналар:

      1) нашар материалдық-техникалық база;

      2) жеткіліксіз бюджеттік қаржыландыру;

      3) мәдениет саласы жұмыскерлері жалақысының төмен деңгейі;

      4) өткен ғасырдың 90-шы жылдары аукциондардан жекеменшік иелеріне сатылған ғимараттардың жетіспеушілігі жатады.


      Тұрғын үй қоры.

      Бүгінгі күні Астана агломерациясындағы АЕМ тұрғын үй қоры 3501,8 мың шаршы метрді, бұл 1 адамға 16,1 шаршы метрді құрайды. Осы көрсеткіш 1 адамға 18,3 шаршы метрді құрайтын қалалық тұрғын үй қорының көрсеткіштерімен салыстырғанда анағұрлым төмен. Болжам бойынша агломерация халқы 2030 жылға қарай 1,620 мың адамға дейін өседі деп болжанып отыр, бұл өз кезегінде агломерация бойынша орта есеппен алғанда 1 адамға тұрғын үй қоры тығыздығының 30 шаршы метрге дейін өсуін талап ететін болады. Болжам бойынша 2030 жылы АЕМ тұрғын үй қоры 11451 шаршы метрді және қалаларда 37140 мың шаршы метрді құрайды.

      Перспективада қалада да сонымен қатар АЕМ-да да тұрғын үй қорымен қамтамасыз етілу бір деңгейде болады.

      Агломерация аудандарының арасында тұрақты байланыстар қалыптаспай отыр, өйткені барлық қорларды өзіне агломерацияның өзегі – Астана қаласы "тартып отыр". Ауылдық аудандар мен агломерация өзегінің бірлескен іс-қимылдары осы проблемаларды шешуге бағытталатын болады, бұл агломерацияда бірыңғай мәдени кеңістікті құруға, жұмыс істеп тұрған мекемелер желісін оңтайландыруға әкеледі, сондай-ақ АЕМ тұрғындарына мәдени-демалыс қызметтерінің қолжетімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

      Агломерацияның ауылдық аудандары аумақтарында ірі сауда ойын-сауық орталықтарын салу қажет. Осы объектілер агломерация халқын тарту орталығына айналуға мүмкіндік береді және агломерацияның бірыңғай әлеуметтік-мәдени кеңістігін қалыптастыруға әлеуетті ықпал ететін болады.

      Астана агломерациясының құрамына кіретін аудандардың дамуы біркелкі емес, алайда олар халықтың өмір сүру деңгейі мен сапасы жоғары болатын ортаны қалыптастыруға болатын елеулі даму әлеуетіне ие.

      Қоныстандыру арналары тұжырымдамасы контрмагнит қалаларды және индустриялық аймақтарды құру арқылы маятниктік көші-қонды төмендетуді көздейді. Оларда жұмыспен қамтуды және өмір сүруге қолайлы жағдайларды қамтамасыз ететін дамыған өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылым болады.

      Қоныстандыру арналарын құру агломерация халқы тығыздығының айтарлықтай қайта бөлінуіне әкеп соқтырады. Қарастырылып отырған аумақта қазіргі уақытта бақыланып отырған адамдардың дисперсті, бытыраңқы, әркелкі қоныстануы адамдардың басым көпшілігінің арналардың әсер ету аймағында тікелей шоғырлануымен алмасуы мүмкін. Бұл көп жағдайда халықты әлеуметтік инфрақұрылым объектілерімен қамтамасыз ету міндеттерін жеңілдетеді және индустриялық аймақтарды құрумен қатар шағын және орта бизнестің дамуына серпін береді. Бұл ретте қалған аумақтар дисперсті елді мекендерден босайды және оларға бастапқы табиғи жағдайды қайтаруға болады.

      Қоныстандыру арналары көлік қатынасының анағұрлым кішірек жолдарымен үйлесе отырып, бірыңғай коммуникациялық жүйеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Тап осы қоныстандыру арналарында көлік жүйелері (тас жолдар, рельстік және ішекті көлік) шоғырланатын, газбен магистральдық құбырлар мен ақпараттық кабельдер өтетін болады. Мұндай өңіраралық коммуникациялық дәліздерді салу агломерацияның барлық аумағында және одан тыс жерлерде ресурстардың кең ауқымын пайдаланудың салыстырмалы түрде тең жағдайларын жасауға мүмкіндік береді.

Орман шаруашылығын және рекреациялық инфрақұрылымды кешенді дамыту шаралары

      Орман шаруашылығын дамыту.

      Астана агломерациясының аумағы далалы жерде орналасқан және табиғи орман алқабы тек аумақтың солтүстік бөлігі – Ақкөл ауданына ғана тән. Бұл жердегі орман алқабы тамырлы гранит жыныстардың шығысындағы қылқан жапырақты қарағайға бай, сондай-ақ агломерация аумағының шығысында, Константиновка ауылдық округінде шағын учаске бар.

      Астана қаласының шекарасындағы "жасыл белдеудің" алаңы 14,8 мың гектарды, оның ішінде орман өсімдіктері 11,5 мың гектарды құрайды.

      Агломерация шекарасындағы орман қорының алаңы 73,9 мың гектарды, оның ішінде орман өсімдіктері 46.8 мың гектарды құрайды.

      Жобалық ізденістерден кейін орман көшеттерiн құруға бөліп беру және отырғызу үшін ұсынылған орманға жарамды топырақты жерлердің алаңы – 27,0 мың гектар.

      Жобалау-іздестіру жұмыстарына және екпе ағаштарды жобалауға арналған орманға жарамды жерлерді анықтау алаңдарының резерві 52,0 мың гектарды құрайды.

      Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің "Жасыл аймақ" республикалық мемлекеттік кәсіпорны (бұдан әрі – "Жасыл аймақ" РМК) агломерация аумағындағы көгалдандыру саласының шаруашылық субъектісі болып табылады.

      2003 жылдан бастап 2010 жылға дейін жалпы алаңы 57 мың гектарды құрайтын Астана, Вячеславка, Қызылжар, Шортанды, Аршалы, Ерейментау орман шаруашылықтары мен "Ақ қайың" питомнигі салынды (71-кесте).

Агломерация аумағындағы орман шаруашылықтары

  71-кесте

Р/с №

Бөлімшелердің атауы

Алаңы, гектар

1

Астана

12389

2

Батыс

12261

3

Вячеславка

9525

4

Қызылжар

12605

5

Шортанды, оның ішінде, "Дамса" питомнигі

23075

6

Аршалы

6237

7

Ерейментау

6382

8

Сарыоба

3909

9

Орталық

6

10

"Ақ қайың" орман тұқымдары плантациясының питомнигі

265

Барлығы

86654


      "Жасыл аймақ" РМК аумағында жалпы алаңы 334 гектар 2 питомник бар.

      Отырғызу материалдарының ассортиментін кеңейту үшін 2014 жылы қазіргі заманғы тамшылатып суару жүйесін қолданумен жалпы алаңы 51,3 гектар "Ақкөл" орман шаруашылығындағы питомникті реконструкциялау жүргізілді, яғни полимерлі құбыр желілері жүйесі бойынша су өсімдіктің тамыр аймағына жіберіледі. Осының арқасында тамшылатып суару кезінде су мен энергияның шығыны 2 – 5 есеге азаяды. Сумен бірге тікелей әр өсімдіктің тамыр аймағына берілетін тыңайтқыштардың шығысы 3 – 4 есеге азаяды.


      Көгалдандыруды қалыптастыру жөніндегі жобалық ұсыныстар:

      1) Астана қаласының айналасында "жасыл белдеу" жасау және оны Шу – Бурабай курорттық аймағының табиғи орман алқаптарымен жалғастыру;

      2) орманға жарамды учаскелерде ландшафтты қалыптастыру жобаларын әзірлеу;

      3) "Жасыл аймақ" РМК мен оның орман шаруашылығының материалдық базасы мен инфрақұрылымын салу;

      4) орман өрттеріне қарсы күрес жөніндегі іс-шаралар. Агломерация аумағында өртке қарсы техникамен және өрт сөндіру құралдарымен, автомобильдер, тракторлармен және бульдозерлермен, топырақты өңдеу құралдарымен жабдықталған 1 және 2-типтегі өрт-химия станциялары (бұдан әрі – ӨХС), мотоөрт пунктері жұмыс істеуге тиіс.

Өртке қарсы мақсаттағы объектілердің жобаланатын құрылысы

  72-кесте


Р/с

Орман шаруашылы ғының атауы

1-типтегі ӨХС, бірлік

2-типтегі ӨХС, бірлік

Ұңғымалар, бірлік

Резервуарлар, м3

Өрт мұнаралары, бірлік

1

Астана

1

-

1

150

1

2

Аршалы

1

-

1

150

1

3

Батыс

1

-

1

150

1

4

Вячеславка

1

-

1

150

1

5

Ерейментау

1

-

1

150

1

6

Қызылжар

толық жабдықтау қажет

-

бар

30


7

Сарыоба

1

-

1

150

1

8

Шортанды

1

-

-

150

1

9

Орталық усадьба


1

1

150

1

10

Жиыны

7

1

7

8

8


      Тамыр жүйесі жабық және топырағы микоризацияланған көшет материалдарын өсіруге арналған питомниктің құрылысы.

      "Жасыл аймақ" РМК орталық үй-жай кешенінің резервтік аумағында 2 млн. екпе көшетке арналған тамыр жүйесі жабық және топырағы микоризацияланған көшет материалдарын өсіруге арналған контейнерлік питомниктің 8 жылыжайын орналастыруға арналған алаң көзделген.


      Рекреациялық аймақты қалыптастыру

      Ақкөл табиғи кешені ірі курорттық аймақтардың біріне жатады. Шортанды және Ақкөл аудандары сапарлардың негізгі бағыттары болып табылады, өйткені оларды Щучинск – Бурабай курорттық аймағына апаратын жол басып өтеді. Халықтың басым бөлігі (21%) рекреация объектілері ретінде Целиноград ауданындағы Есіл мен Нұра өзендерінің аралығын таңдайды. Сондай-ақ Аршалы ауданында орналасқан Вячеславка су қоймасы мен шағын көлдер жүйесі де тартымды орындардың бірі болып табылады.

      Қызметтер сапасын арттыру және қызмет көрсету көлемін ұлғайту мақсатында туризм инфрақұрылымы мен материалдық базаны одан әрі дамыту (қонақүйлерді, мотельдерді, кемпингтерді, этнографиялық кешендерді салу және реконструкциялау) қажет. Көлік (ыңғайлы туристік автобустар) жеткіліксіздігі байқалады. Облыс ішіндегі жолдар желісі өсіп жатқан туристік талаптарға сәйкес келмейді.

      Рекреациялық аймақтарды дамытуға және агломерацияның туристік қызметтерінің сапасын арттыруға қажетті шаралар:

      1) туристік фирмалардың, санаторийлердің, демалыс базаларының, экскурсиялық ұйымдардың басшылары, қызметкерлері үшін курстық дайындыққа, біліктілігін арттыруға мемлекеттік немесе демеушілік қаражат бөлу. Туристік және курорттық сала қызметкерлерін аттестаттаудан өткізу кезінде курстық дайындық пен біліктілікті арттыруды пайдалану;

      2) ішкі туризмді, әсіресе, шалғайдағы табиғи аумақтардағы, ауылдық жерлердегі ішкі туризмді дамыту жөніндегі жобаларды қаржыландыру;

      3) Астана қаласының жоғары оқу орнылары мен колледждерінде "Туризм", "Қонақүй ісі", "Әлеуметтік-мәдени сервис" мамандықтары, Астана агломерациясының рекреациялық аймақтарына қатысты өлкетану саласындағы арнайы курстар бойынша мамандарды даярлау. Студенттерге елорда тұрғындары мен қонақтарының табиғат аясындағы демалысына бағытталған туристік көрсетілетін қызметтер саласында үнемі практика ұйымдастыру.

      4) агломерацияның барынша танымал және жаңа, келешегі зор туристік объектілері жолының құрылысына мемлекеттен қаражат бөлу;

      5) агломерация аумағында, әсіресе, орналастыру мен тамақтану орындары жоқ жерлерде "Дөңгелекті үйлерді" жалға алу пункттерінің саяхат желісін құру (Аустралия және басқа елдердің үлгісімен);

      6) агломерацияның туристік бағыттары бойынша каталогтар, карталар әзірлеу және шығару;

      7) Қазақстан Республикасында аккредиттелген елшіліктердің өкілдерін агломерацияның туристік объектілері, оның маршруттары туралы ақпараттандыру, сондай-ақ осы ақпаратты өз елдерінде ары қарай насихаттау мақсатында туристік көрмелерге, жәрмеңкелерге шақыру;

      8) елордадан 300 және одан көп км арақашықтықта орналасқан, жолы нашар, тұрақты рейстер жоқ, халқы аз аудандарға ұшуға арналған шағын авиацияны (тікұшақтарды) пайдалана отырып, Астана қаласында көлік орталығын құру;

      9) қоршаған ортаны қорғау саласындағы, атап айтқанда, халықтың бұқаралық демалысының бір түрі – балық аулау саласындағы бақылау органдарының жұмысына ерекше назар аудару;

      10) ішкі туризм мамандарының қатарынан, елде ішкі туризмді дамыту теориясы мен практикасы саласындағы негіз болатын жұмыс тобын құру;

      11) туризмнің жаңа бағыттарын, атап айтқанда, аграрлық туризмді дамыту.


      Перспективалы рекреациялық объектілер

      Целиноград ауданында орналасқан Софиевка шоқылары, Жақсы – Қоянды шатқалы, Нұра өзені, Қосшы, Тайтөбе ауылдарының аумағы. Аршалы ауданында осындай объектілерге Ақжар өзені, Үлкен Сарыоба көлін жатқызуға болады. Ақкөл ауданында орналасқан Ақкүншік шатқалының, Ақкөл көлінің, Шортанды ауданында орналасқан Бектау шатқалының, Ключевское су қоймасының рекреациялық әлеуеті бар.

      Бүгінгі күні Жақсы-Қоянды шатқалы, Ақжар өзені, Ақмола шатқалы, Ақкүншік шатқалы, Үлкен және Кіші Сарыоба көлдері, Бектау шатқалы, Ключевское су қоймасы сияқты объектілердің жанынан белсенді туризм және демалыс инфрақұрылымын құру бойынша ұсыныстар бар (73-кесте).

Астана агломерациясының рекреациясын дамытудың перспективалы жерлері

  73-кесте

Р/с №

Рекреациялық объект

Орналасқан жері

Сипаттамасы

Перспективалы туризм түрлері

1

Жақсы Қоянды таулары
 

Целиноград ауданы. Астанадан солтүстік-шығысқа қарай 35 км жерде. Софиевка ауылынан 5 км және Павлодар тас жолынан 2 км жерде орналасқан

"Астана-Павлодар" тас жолының оң жағында ұзындығы 3 километрге созылған аласа төбелер қатарынан тұрады. Ең биік нүктесі 452 метрді құрайды. Шағын сайларда қайыңды-көктеректі орман бар. Жақсы Қояндының аумағы қаламаңы туризмін, әсіресе, ішкі туризмді дамытуда стратегиялық қызығушылық тудырып отыр. Елордаға жақын орналасқандығы, автотрассаның болуы, Қоянды су қоймасының, сондай-ақ Қоянды және Софиевка ауылдарының жақын болуы – мұның барлығы туризмнің жергілікті инфрақұрылымын дамытудың жақсы алғышарттары болып табылады. Автотрасса көпірі және Софиевка ауылының арасындағы жерде "Қызыл жар" палеонтологиялық ескерткіші бар.

Велотуризм, ат туризмі, жаяу серуендеу, сауықтыру, дельтапланеризм, парапланеризм, кайтинг, фото аңшылық, су туризмі (Қоянды су қоймасында), судағы ойын-сауықтың әртүрлі түрлері, демалыс күнгі жаяу-су саяхаттары, бүркітпен аң аулау, тазымен аң аулау, балық аулау турлары, яхтинг, рафт-дайвинг, таудан шаңғымен және шанамен сырғанау. Қоянды су қоймасында су саяхаттары, балық аулау-су, яхтамен жүзу, виндсерфингпен, вейкбордингпен, кайтингпен айналысу, сондай-ақ әртүрі су шоуларын ұйымдастыру сияқты көптеген рекреациялық-туристік іс-шараларды ұйымдастыруға болады

2

Ақжар өзені

Целиноград ауданы. Приречное ауылына жақын орналасқан

Өзеннің ең қызықты жері – Нововладимировка және Приречное ауылдарының арасындағы бөлігі

Турбазаны орналастыруды Майдан бұзылған елді мекенінен жоғары орналасқан бөгет орнына немесе судағы демалыс түрлері мен балық аулауға бағдарлана отырып, өзеннің төменгі бөлігінде тоғанның жағасында жүзеге асыруға болады

3

Ақмола шатқалы

Целиноград ауданы Қосшы және Тайтөбе ауылдарына жақын орналасқан

Ақмола шоқысына іргелес жатқан аумақ қаламаңы туризмін, әсіресе ішкі туризмді дамыту үшін үлкен қызығушылық тудырады. Елорданың жақын орналасуы, автотрассаның болуы, сондай-ақ Қосшы мен Тайтөбе ауылдарының жақындығы – мұның барлығы туризмнің жергілікті инфрақұрылымын дамытудың жақсы алғышарттары болып табылады

Велотуризм, ат туризмі, дельтапланеризм, парапланеризм, су туризмі (Нұра өзені), судағы ойын-сауықтың әртүрлі түрлері, демалыс күнгі жаяу-су саяхаттары, бүркітпен аң аулау, тазымен аң аулау, балық аулау турлары, таудан шаңғымен және шанамен сырғанау

4

Майбалық көлі

Целиноград ауданы. Астана қаласының оңтүстік шекарасымен шектеседі, қалалық әуежайдан 1 км қашықтықта орналасқан

Іргелес жатқан аумақпен қоса Майбалық көлі 7300 гектарды құрайды.
Көлдің негізгі тереңдігі 0,7 – 1,0 метрді құрайды, ең терең жері 3 метрге жетеді. Көлдің жағасында 0,3 – 0,7 км қамыс қаулап өскен, бұл оның айдынының 35 %-ын құрайды

Туризмнің перспективалы түрлері:
көп функциялы тау шаңғысы кешені (стадион, мұз сарайы, жабық теннис корттары, тренажер залдары, скалодром, паркингтер, қонақүйлер, кафе, мейрамханалар, велосипед жолдары);
көп функциялы сауықтыру кешені (ипподром, атқа мініп серуендеу, аквапарк, картинг, боулинг, кафе, бассейндер, сауналар);
көп функциялы ойын-сауық кешені (судағы түрлі ойын-сауықтар, байдаркамен, қайықпен жүзу, кинотеатрлар, тарзанкадан секіру, балық аулау)

5

Үлкен және Кіші Сарыоба көлдері

Аршалы ауданы

Көлдер бір-бірімен Төртқұлақ тармағымен жалғасқан. Үлкен Сарыобаның суы мөлдір, жағалауы құмды. Кіші Сарыоба – лайсаң және шағын көл

Үлкен Сарыоба жағажай демалысына таптырмас орын. Кіші Сарыоба балық аулау демалысын дамытуға ыңғайлы

6

Бектау шатқалы

Шортанды ауданы. Шортанды аудан орталығынан 20 км қашықтықта, Бектау және Конкрынка ауылдарына жақын орналасқан

Бектау және Конкрынка ауылдарын жапырақты орман көмкерген. Ауылдар арасында үлкен тоған бар. Бектау ауылының шетінде карьерлік көл орналасқан. Жалаңаш шатқал, еңіс бөктерлері бар, құрылыс тұрғысынан шағын тау шаңғысы турбазасын салуға ыңғайлы

Велотуризм, ат туризмі, сауықтыру серуендеу, дельтапланеризм, парапланеризм, бүркітпен аң аулау, тазымен аң аулау, таудан шаңғымен және шанамен сырғанау

7

Ключевское су қоймасы

Шортанды ауданы.
Су қоймасы Ключи және Апполоновка ауылдарының арасындағы Сілеті өзенінде орналасқан.

Орташа тереңдігі шамамен 3 метрді құрайды. Бас жағында 7 метрге дейінгі терең жерлер кездеседі. Су қоймасы шортан, тұқы, көксерке, мөңке балық, торта балықтарына бай.

Су қоймасы жағалауына туристік-балық аулау кешенін салуға ыңғайлы. Ол үшін Ключи ауылы жағындағы сол жақ жоғары жағалау жақсы келеді. Перспективалы туризм түрлері: велотуризм, ат туризмі, тазымен аң аулау, су туризмі, судағы ойын-сауықтың әртүрлі түрлері, демалыс күнгі су саяхаттары, балық аулау турлары, яхтинг, вейкбординг, каякинг.


      Қазақстанда жер өңдеу мен мал шаруашылығының қалыптасқан дәстүрін ескере отырып, туризмнің перспективалы бағыттарының бірі агротуризм болып табылады. Агротуризм қазіргі заманғы адамның ең аз деген қажеттіліктерін қамтамасыз ете алатын (көлік инфрақұрылымының, магистральдық су құбырының, интернеттің және т.б. болуы) рекреация жағынан тартымды елді мекендерде дамуы мүмкін. Осындай елді мекендерге "Астана – Бурабай" халықаралық трассасының бойында орналасқан Шортанды және Ақкөл аудандарының ірі елді мекендері жатады.

      Елорданың рекреациялық аймағын дамытуды кешенді шешу үшін Майбалық көлінің аумағын Астана қаласына қосқан жөн.

      Аршалы ауданында мынадай туризм түрлері ұсынылады:

      Спорттық туризм. Спорттық туризм шеңберінде мынадай көрсетілетін қызметтер түрлерін дамыту ұсынылады: желкенді және қайық есу спорты, балық аулау, ат туризмі, велобағыттар.

      Экотуризм. Экотуризм шеңберінде қоршаған табиғи ортаны зерттеу мақсатындағы саяхаттар ұсынылады.

      SPA-туризм. SPA-туризм шеңберінде организмді жалпы сауықтыруға және жасартуға бағытталған әртүрлі бағдарламалар ұсынылады.

      Вячеславка су қоймасы өңірінде орман алаптарының, емдік балшықтың болуы туризмнің осы түрлерін ұйымдастыруға арналған алғышарт болып табылады.

Аршалы ауданында рекреациялық кешендерді құру негіздемесі

  74-кесте

Туризм түрі

Ұсынылатын туризм түрінің негіздемесі (туризмнің осы түріне арналған табиғи ресурстар мен табиғи жағдайлардың сипаттамасы)

SPA-туризм

Вячеславка су қоймасы (Михайловка ауылының ауданы), Константиновка ауылы (ауыл жанындағы орман алабы)

Экотуризм

Белоярка ауылы

Спорттық туризм

Белоярка ауылы – ат туризмі


      Туризмнің осы түрлерін ұйымдастыру Аршалы ауданының елді мекендерінде мынадай инфрақұрылым объектілерін құруды талап етеді:

      1) Михайловка ауылында 60 орынға арналған қонақүй құрылысы;

      2) Константиновка ауылында 60 орынға арналған қонақүй құрылысы;

      3) Вячеславка ауылында 60 орынға арналған туристік базаның құрылысы;

      4) Белоярка ауылында 60 орынға арналған туристік базаның құрылысы.

      Талап етілетін ресурстарға қажеттілік есебі төмендегі кестеде берілген.

Аршалы ауданында туристік көрсетілетін қызметтердің инвестициялық, еңбек, энергетикалық ресурстары

  75-кесте

Жобаның атауы

Елді мекен

Инвестициялар, млн. теңге

Сыйымдылығы

Ресурстарды тұтыну

өлшем бірлігі

көлемі

учаске алаңы, гектар

электр энергиясы, жылына кВт

су, м3

жұмыскерлер саны

Қонақүй

Михайловка ауылы

75,2

адам

60

4,5

60000

10000

50

Қонақүй

Константиновка ауылы

75,2

адам

60

4,5

60000

10000

50

Туристік демалыс базасы

Вячеславка ауылы

46,5

адам

60

5

27000

6000

13

Туристік демалыс базасы

Белоярка ауылы

46,5

адам

60

5

27000

6000

13

Жиыны

143,4


240

19

174000

32000

126


      Келтірілген есептеулерге сәйкес Аршалы ауданында туризмді дамытуға қажетті инвестициялардың жалпы көлемі 143,4 млн. теңгені құрайды. Туризм инфрақұрылымының объектілері үшін талап етілетін жер учаскесінің жиынтық алаңы 19 гектарды құрайды. Электр энергиясының қажеттілігі жылына 174000 кВт болса, су қажеттілігі 32000 м3 құрайды. Құрылған жұмыс орындарының саны - 126. Осы туристік көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін қатты жабынды жолдарды салу қажет.

      Шортанды ауданында мынадай туризм түрлері ұсынылады:

      Спорттық туризм. Спорттық туризм шеңберінде мынадай көрсетілетін қызметтер түрлерін дамыту қажет: балық аулау, тау шаңғысы туризмі, ат туризмі, велобағыттар.

      Экотуризм. Экотуризм шеңберінде қоршаған табиғи ортаны зерттеу мақсатындағы саяхаттар ұсынылады.

      Өңірде Ключевский тоғанының, Бектау және Рамадан тауларының, Талқара өзенінің болуы туризмнің осы түрін ұйымдастыруға алғышарт болып табылады.


Шортанды ауданында рекреациялық кешендерді құру негіздемесі

  76-кесте

Туризм түрі

Ұсынылатын туризм түрінің негіздемесі (туризмнің осы түріне арналған табиғи ресурстар мен табиғи жағдайлардың сипаттамасы)

Экотуризм

Ключевский тоғаны, Бектау тауы, Рамадан тауы, Талқара өзені

Спорттық туризм

Бектау тауы, Рамадан тауы


      Туризмнің осы түрлерін ұйымдастыру Шортанды ауданының елді мекендерінде мынадай инфрақұрылым объектілерін құруды талап етеді:

      1) Ключи ауылында 60 орынға арналған қонақүй құрылысы;

      2) Дамса өзенінің ауданында (Дамса ауылы) 60 орынға арналған туристік базаның құрылысы.

      Талап етілетін ресурстарға қажеттілік есебі 77-кестеде берілген.

Шортанды ауданында туристік көрсетілетін қызметтердің инвестициялық, еңбек, энергетикалық ресурстары

  77-кесте

Жобаның атауы

Елді мекен

Инвес-тициялар, млн. теңге

Сыйымдылығы

Ресурстарды тұтыну

өлшем бірлігі

көлемі

учаске алаңы, гектар

электр энергиясы, жылына кВт

су, м3

жұмыскерлер саны

Қонақүй

Ключи ауылы

75,2

адам

60

4,5

60000

10000

50

Туристік демалыс базасы

Дамса ауылы

46,5

адам

60

5

27000

6000

13

Жиыны

121,7


120

9,5

87000

16000

63


      Шортанды ауданында туризмді дамытуға қажетті инвестициялардың жалпы көлемі 121,7 млн. теңгені құрайды. Туризм инфрақұрылымының объектілері үшін талап етілетін жер учаскесінің жиынтық алаңы 9,5 гектарды құрайды. Электр энергиясының қажеттілігі жылына 87000 кВт болса, су қажеттілігі 16000 м3. Құрылған жұмыс орындарының саны -63. Осы туристік көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін қатты жабынды жолдарды салу қажет.

      Целиноград ауданында мынадай туризм түрлері ұсынылады:

      Спорттық туризм. Спорттық туризм шеңберінде мынадай көрсетілетін қызметтер түрлерін дамыту қажет: яхтинг, дайвинг, балық аулау, тау шаңғысы туризмі, жылқы туризмі, велобағыттар.

      Экотуризм. Экотуризм шеңберінде қоршаған табиғи ортаны зерттеу мақсатындағы саяхаттар ұсынылады.

      Этникалық туризм, Этнотуризм шеңберінде әртүрлі халықтардың тарихымен және дәстүрлерімен танысу ұсынылады.

      SPA-туризм. SPA-туризм шеңберінде организмді сауықтыруға және жасартуға бағытталған әртүрлі бағдарламалар ұсынылады.

      Өңірде Қоянды су қоймасының (Қоянды ауылының ауданы), Ақжар, Сілеті, Нұра өзендерінің, Шұбар орман алабының, Жақсы Қоянды тауларының, Ешкіөлмес шатқалының болуы туризмнің осы түрін ұйымдастыруға алғышарт болып табылады.

Целиноград ауданында рекреациялық кешендерді құру негіздемесі

  78-кесте

Туризм түрі

Ұсынылатын туризм түрінің негіздемесі (туризмнің осы түріне арналған табиғи ресурстар мен табиғи жағдайлардың сипаттамасы)

Спа-туризм

Қоянды су қоймасы (Қоянды ауылының ауданы), Шұбар орман алабы, Ақжар өзені, Майбалық көлі

Экотуризм

Приречное ауылы, Жақсы Қоянды таулары, Ешкіөлмес шатқалы, Майбалық көлі

Спорттық туризм

Сілеті өзені, Нұра өзені, Жақсы Қоянды таулары, Майбалық көлі


      Елорданың рекреациялық аймағының дамуын кешенді шешу үшін жалпы алаңы 7300 гектар іргелес аумағымен бірге Майбалық көлін Астана қаласына қосқан жөн.

      Туризмнің осы түрлерін ұйымдастыру Целиноград ауданының елді мекендерінде мынадай инфрақұрылым объектілерін құруды талап етеді:

      1) Қоянды ауылында 100 орынға арналған қонақүй кешенінің құрылысы;

      2) Приречное ауылында 60 орынға арналған туристік базаның құрылысы;

      3) Жақсы Қоянды таулары ауданында шаңғы көтергіштері мен 60 орынға арналған туристік базаның құрылысы.

      Талап етілетін ресурстарға қажеттілік есебі 79-кестеде берілген.

Целиноград ауданында туристік көрсетілетін қызметтердің инвестициялық, еңбек, энергетикалық ресурстары

  79-кесте

Жобаның атауы

Елді мекен

Инвестиция, млн. теңге

Сыйымдылығы

Ресурстарды тұтыну

өлшем бірлігі

көлемі

учаске алаңы, гектар

электр энергиясы, жылына кВт

су, м3

жұмыскерлер саны

Қонақүй кешені

Қоянды ауылы

125,3

адам

100

5,5

90000

16000

60

Туристік демалыс базасы

Приречное ауылы

46,5

адам

60

5

27000

6000

13

Туристік демалыс базасы

Жақсы Қоянды таулары ауданында

46,5

адам

60

5

27000

6000

13

Шаңғы және шана көтергіштері (6 құрылыс)

Жақсы Қоянды таулы аймағында

13,9

адам

60

6

9792

2000

5

Жиыны

232,2



21,5

153792

31000

91


      Жүргізілген есептеулерге сәйкес Целиноград ауданында туризмді дамытуға қажетті инвестициялардың жалпы көлемі 232,2 млн. теңгені құрайды. Туризм инфрақұрылымының объектілері үшін талап етілетін жер учаскесінің жиынтық алаңы 21,5 гектарды құрайды. Электр энергиясының қажеттілігі жылына 153792 кВт болса, су қажеттілігі 31000 м3. Құрылған жұмыс орындарының саны - 91. Осы туристік көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін қатты жабынды жолдарды салу қажет.

Табиғатты ұтымды пайдалану, ресурстармен қамтамасыз ету, қоршаған ортаны қорғау шаралары

      Су шаруашылығын дамыту

      Астана агломерациясының аумағы ұсақ шоқылы аумақта шығыстан батысқа қарай ағатын Есіл өзенінің жағалауында орналасқан. Бұл аумақ орталығында – Есіл, оңтүстігінде Нұра және солтүстігінде Сілеті өзендері орналасқан үш ірі өзен жүйесінен тұрады.

      Зерттеліп отырған аудан айқын жеткілікті ылғалданбаған аудандарға жатады. Жер бетіндегі су негізінен еріген қар суы есебінен қалыптасады. Жауын-шашын тек су тасқыны кезінде қар суын азғана толықтырады. Жаз күндері жауын-шашын жер бетіндегі суды қалыптастыруға іс жүзінде әсер етпейді.

      Солтүстігінде Көкшетау тауларынан, ал оңтүстігіндегі Ұлытау тауларының сілемдерімен келетін ірі ағындармен жалғасатын Есіл өзені өңірдің негізгі су арнасы табылады.

      Есіл өзенінің суы Астана қаласы мен іргелес жатқан аумақты сумен жабдықтау үшін пайдаланылатын Астана су қоймасымен реттеледі.

Астана су қоймасының сипаттамасы

  80-кесте

Су қоймасы айдынының алаңы

Қалыпты тірек деңгейі кезінде 54,3 м2 (403,0 м)

Су жинайтын орынның алаңы

5310 км

Су қоймасының орташа тереңдігі

7,2 м

Су қоймасының ең терең жері

25 м

Су қоймасының ұзындығы

11,2 км

Су қоймасының ең үлкен ені

9,8 км

Реттеу режимі

Көп жылдық

Су қоймасының көлемі

410,9 млн м3

95% қамтамасыз ету кезінде су беру

жылына 67,2 млн. м3 (тәулігіне 184,1 мың м3)


      2013 жылы Есіл өзенінен (оның ішінде Астана су қоймасынан) Астана қаласын сумен жабдықтау үшін барлығы тәулігіне 236,66 мың м3, оның ішінде шаруашылық ауызсумен жабдықтау үшін – тәулігіне 189,2 мың м3 су алынған.

      Бүгінгі күні Астана су қоймасы өзінің мүмкіндіктерінен тыс жұмыс істейді, жауын-шашынсыз жылдар кезеңі туындаған жағдайда Астана қаласын сумен жабдықтау проблемасы пайда болуы мүмкін.

      Қарастырылып отырған аумақтың қалған бөлігі Нұра өзені бассейнінің тұйық су ағыны саласына жатады. Қос өзеннің бастауы агломерацияның шегінен тыс орналасқан.

      "Нұра – Есіл" каналы. 1974 жылы қаланы сумен жабдықтау мақсатында Нұра өзенінен Астана қаласына ұзындығы 25 км болатын "Нұра – Есіл" каналы салынды. Канал басындағы судың есептік шығысы – 12,3 м3/с. Канал жылына 255 млн. м3 су беруге есептелген, оның ішінде:

      1) қаланың қажеттіліктері – жылына 78 млн. м3;

      2) сүзгіден өткізуге кететін шығын – жылына 46,6 млн. м3;

      3) санитариялық шығындар – 119,7 млн. м3;

      4) суару – жылына 10,7 млн. м3.

      Қазіргі уақытта "Нұра – Есіл" каналы Нұра өзенінің жағынан жабық тұр, сондықтан каналда орналасқан және есептік жобалау өнімділігі тәулігіне 200 мың м3 болатын су жинау құрылыстары Есіл суын жинау және оны қаланың ұзындығы 9,5 км құрайтын сүзгіден өткізу станциясына жіберу үшін пайдаланылады.

      Су қоймалары. Өзендердің сирек кездесетін желісімен қатар, тек көктемгі қар еруі кезінде пайда болатын уақытша су ағындарының салыстырмалы түрде көп болуы өңір гидрографиясының айқын ерекшелігі болып табылады. Уақытша су ағындарының мөлшері әртүрлі. Олардың ішіндегі ең ірілерінің ұзындығы су жинау алаңдары 3000 км дейін болған кезде 100-150 км жетеді.

      Қарастырылып отырған аумақта көп көлдер бар. Пайда болуына қарай көлдер шұңқырлы және өзендердің аңғарына құйылатын ескі көлдер болып бөлінеді. Көлдердің тереңдігі 1 метрден 5 метрге дейін жетеді. Олардың басым бөлігі жауын-шашыны аз жылдары тартылып қалады.

      Аршалы ауданында 27 көл, 7 өзен, 2 тоған, 8 плотина, 1 су қоймасы (Астана) бар, оның ішінде 27 объект табиғи түрде пайда болған және 10 объект жасанды түрде пайда болған.

      Целиноград ауданында 24 көл, 15 өзен, 6 тоған, 1 су қоймасы бар, оның ішінде 38 объект табиғи түрде пайда болған және 8 объект жасанды түрде пайда болған.

      Шортанды ауданында 11 көл, 4 өзен, 8 тоған, 3 плотина, 12 су қоймасы бар. Оның ішінде 14 объект табиғи түрде және 17 объект жасанды түрде пайда болған.

      Ақкөл ауданында 15 көл, 1 өзен, 11 плотина, 2 тоған, 3 су қоймасы бар, оның 16-сы табиғи және 16-сы жасанды жолмен пайда болған.

      Астана агломерациясы аумағында орналасқан көлдерде, тоғандарда, плотиналарда және су қоймаларында 983,3 млн. м3 жерүсті сулары шоғырланған. Астана су қоймасын қоспағанда, Астана қаласын сумен жабдықтау үшін пайдаланылатын (410,9 млн. м3), агломерацияның су қоймаларындағы су көлемі шамамен 572,4 млн. м3 құрайды.

      2013 жылы Астана агломерациясы бойынша сумен жабдықтау мақсатында барлығы 87,541 млн. м3 (су қоймаларында жинақталған жалпы су көлемінің 8,9% - ы – 983,3) жерүсті сулары алынды, оның ішінде Астана қаласын сумен жабдықтау үшін 86,38 млн. м3 су жиналды. Агломерацияның қалған объектілерінен 1,16 млн. м3 жерүсті суы алынды.

      571,2 млн. м3 су қажетсіз болып қалады, оның бір бөлігі құзыретті органдармен келісу бойынша халық шаруашылығында пайдалану үшін ұсынылуы мүмкін.

      Жерасты сулары. Көрсетілген аумақтың гидрогеологиялық жағдайлары ландшафтық, табиғи, геоморфологиялық және геологиялық жағдайлардың салдарынан аса күрделілігімен және өзгергіштігімен ерекшеленеді. Барлық төрт аудан Орталық Қазақстан гидрогеологиялық өңіріне жатады, оның ішінде І реттік екі гидрогеологиялық өңір бөліп бөлінеді:

      1) Есіл өзенінің оң жағалауындағы аумақтың солтүстік және солтүстік-шығыс бөлігін қамтитын, І реттік жерүсті суларының Шыңғыс-Көкшетау бассейні;

      2) негізінен Есіл өзенінің сол жақ жағалауындағы аумақтың оңтүстік және оңтүстік-батыс бөлігін қамтитын жерасты суларының Теңіз-Қорғалжын бассейні.

      Мынадай су сору кешендері көрсетілген алқаптағы жерасты суларының негізгі коллекторлары болып табылады:

      1) төрттік кезеңнің аллювиальды құмды-қиыршықтасты шөгінділерінің сулы деңгей аймағы (aQI-IV);

      2) турней қабатының төменгі тас-көмір жыныстары жарықтарының сулы деңгей жиегі (CIt);

      3) фамен-турней жыныстары жарықтарының сулы деңгей аймағы (D3 fm- C1t);

      4) ордовик жыныстары жарықтарының сулы деңгей аймағы (O1-2);

      5) палеозой дәуірінің интрузивті жыныстары жарықтарының сулы деңгей аймағы (Pz).

      Астана агломерациясы аумағындағы жерасты суларын пайдалану қорлары.

      Осы кен орындарынан алынатын су көлемі аудандар бойынша 0,6% -дан (Целиноград) 87,3% -ға (Аршалы) дейін өзгереді.

      Осы кен орындары Астана агломерациясының 21 елді мекенін сумен жабдықтау көзі болып табылады.

      Қалған елді мекендер бекітілмеген қорлары бар жерлерден алынатын сумен жабдықталады.

      Астана агломерациясының (Астана қаласын есепке алмағанда) шаруашылық ауызсу қажеттілігі, суды тұтынудың заманауи нормаларын (бір адам басына шаққанда тәулігіне 150 литр) негізге алсақ, тәулігіне 23,9 мың м3 (бекітілген қорлардың 17%-ы) құрайды.

      Баяндалғанды негізге ала отырып, бүгінгі күні Астана агломерациясында АЕМ-дерді шаруашылық ауызсумен жабдықтау проблемаларын бұрын барланған кен орындары мен учаскелерінің негізінде жерасты суларын жинайтын орындарды салу не тікелей суды тұтынушының маңайынан сумен жабдықтаудың жергілікті көздерін іздеу бойынша қосымша іздеу-барлау жұмыстарын жүргізу жолымен шешу үшін барлық алғышарттар бар деп айтуға болады.

      Кейбір жағдайларда Нұра топтық су желілеріне ұқсас жерасты су көздерінің базасында топтық және оқшау су желілерін салу немесе реконструкциялау бойынша жұмыстарды жүргізу талап етіледі. Жекелеген жағдайларда тұщыландыратын қондырғыларды пайдалану оңтайлы болып табылады.

      Әрбір елді мекенді сумен жабдықтау мәселесін әрбір нақты жағдайда дербес тәсілмен шешу қажет.

      Қазіргі уақытта орталықтандырылған су бұру жүйесі тек ірі елді мекендерде, аудан орталықтарында – Аршалы, Ақмол, Ақкөл, Шортанды, сондай-ақ Қосшы, Ижевское, Жолымбет, Научный, Дамса кенттері, Төңкеріс станциясында ғана кездеседі.

      Агломерацияның қалған елді мекендерінде су бұру жүйесі дербес және ұжымдық септиктерде жүзеге асырылады. Сарқынды сулар халық шаруашылығында пайдаланылмайды.

      Астана агломерациясындағы жерүсті суларының ресурстарын тұтынудың ықтимал мәні жауын-шашын орташа болған жылы 0,14 км3 (жылына 140 млн. м3) құрайды. жауын-шашын аз жылдары – жылына 0,038 км3 (жылына 38,0 млн. м3).

      Астана агломерациясының жерүсті суларының ресурстарын тұтыну мүмкіндігінің модулі мыналарды құрайды:

      1) жауын-шашын орташа болған жылы – 1 гектарға шаққанда жылына

      77,6 м3;

      2) жауын-шашын аз жылы – 1 гектарға шаққанда жылына 21,1 м3.

      Келтірілген есептемелер өңірдің жерүсті суларымен жеткілікті түрде қамтамасыз етілмегенін растайды.



Астана агломерациясының елді мекендерін сумен жабдықтау құрылымы

Р/с

Аудан атауы

Ауыл тұрғындарының саны

Елді мекендердің барлығы

Оның ішінде орталық.сумен жабдықтау

ұңғымалардан орталықтандырылмаған сумен жабдықтау

құдықтар есебінен

тасымалданатын су

блок-модульдер

Шаруашылы ауызсумен арналған жерасты суларын алу көлемі, м3/тәу.

жерасты суларын меншікті пайдалану, 1 адамға м3/тәу.

Шаруашылық ауызсумен арналған жерүсті суларын алу көлемі, м3/тәу.

жерүсті суларын меншікті пайдалану, 1 адамға м3/тәу.

жерасты сулары есебінен (оқшау су жинау)

Нұра топтық су құбыры

жерүсті сулары есебінен

1

Аршалы

28010

30

26


3



1


2020,0

0,072

0,0

0,0

2

Целиноград

101758

52

16

5


4

12

1

14

810,0

0,008

0,0

0,0

3

Шортаны

29623

29

22


4


1

1

1

1493,4

0,05

240,3

0,008

4

Ақкөл (4 округ)

21345

16

10



3

2

1


1004,5

0,049



5

Жиыны

180736


74

5

7

7

15

4

15

5327,9

0,027





%


57,7

4,5

6,3

3,6

11,7

2,7

13,5





6

Барлығы


127

76 АЕМ орталықтандырылған (68,5%)

35 АЕМ орталықтандырылмаған (31,5%)





  81-кесте

Астана агломерациясы елді мекендеріндегі судың сапасы

      82-кесте

Р/с

Ауданның атауы

Сумен жабдықтау көздерінің жалпы саны

Су сапасының сәйкестігі

сәйкес келеді

сәйкес келмейді

мәлімет жоқ

1

Аршалы

71

70

1

-

2

Целиноград

23

22

1

-

3

Шортанды

117

102

15

-

4

Ақкөл 4 округ (Ақкөл, Кеңес, Еңбек, Урюпинка)

46

42

4

-

5

Жиыны

257

236

21

-

  82-кесте

Төрт аудан және Астана қаласы бойынша суды қажеттілікке пайдалану










83-кесте


Р/с

Облыс, аудан

Қажеттілікке пайдалану, мың м3

барлығы

Шаруашылық ауызсу және жасыл көшеттерін суару

өндір-істік

оның ішінде, құбырлардан өндірістік

а/ш сумен жабдықтау

турақты
суару

лиманды суару

шабын-дыққа су жіберу

жайылым-дарды суландыру

балық шаруа-шылығы

өзге қажет-тіліктер

Ақмола облысы

1

Aршалы ауданы

928,0

213,6

144,6

0,0

410,4

159,4

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

2

Целиноград ауданы

822,7

3,5

4,2

0,0

261,2

553,8

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

3

Шортанды ауданы

1 458,1

273,8

706,4

0,0

367,0

110,9

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

4

Ақкөл ауданы

652,1

200,0

110,3

0

289,7

52,1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Аудандар бойынша жиыны

3860,8

690,9

965,7

0,0

1328,3

876,2

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Астана қаласы

79 125,8

53 897,6

24 654,0

18 621,1

0,0

574,2

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Жиыны

82 986,6

54 588,5

25 619,7

18 621,1

1618,0

1450,4

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0



      Су шаруашылығын дамыту бойынша ұсыныстар

      Сумен жабдықтау, суландыру және басқа да халық шаруашылығы қажеттіліктері үшін қолданыстағы каналдардың, су тартқыштардың жүйесі қолда бар су ресурстарын арттыру мақсатында ағындарды бассейнішілік және бассейнаралық қайта бөлу үшін пайдалануы мүмкін.

      Қолда бар су ресурстарын арттырумен байланысты су шаруашылығының іс-шаралар кешеніне өзен ағынын реттеу, су ресурстарын ұтымды және тиімді пайдалану, басқа бассейндерден судың қосымша көлемін тарту кіреді.

      1. Жерасты сулары есебінен сумен жабдықтау көзі ретінде тарту үшін тәулігіне 48 мың м3 бекітілген қоры бар жерасты суларының Нұра кен орны айтарлықтай перспективалы болып табылады.

      Бұл ретте инфильтрациялық тоғандардың (жағалау маңындағы) құрылысы мүмкіндігін айқындау кезінде жерасты суларының қоры бірнеше есеге артатынын ескеру қажет. Нұра өзенінің барлық ағынын тәулігіне 753,4 мың м3 мөлшерде 75 % қамтамасыз етілген сумен жабдықтау үшін Астана қаласына да жіберуге болады.

      Қорларды арттыру үшін Нұра өзенінде арынды платиналар салуға болады, бұл қорларды арттырумен қатар, тұщы тасқын сулардың есебінен жерасты суларының сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.

      2. Ақмола облысының оңтүстігінің ауыл шаруашылығы өңірін реконструкциялау үшін жерасты суларының Атбасар-Есіл жағасы, Атбасар және Нұра кен орындарын өзара байланыстыратын су жүргізетін жүйесін қалпына келтіру талап етіледі. Артылған суды Астана қаласын сумен жабдықтау үшін бағыттау қажет.

      Сонымен қатар Атбасар ЖСК-де жерасты суларының қорын арттыру және Атбасар – Есіл жағасы кен орындарында жерасты суларының қорларын С2 санатынан С1 (В) санатына тәулігіне 35,0 мың м3 мөлшерде ауыстыру мәселелерін шешу қажет.

      С2 санатынан өнеркәсіптік санатқа қорларды ауыстыру кезінде Атбасар-Есіл жағасы кен орындарындағы қорлардың артуын ескере отырып, Астана қаласын сумен жабдықтау үшін тексерілген әлеуетті жарамды қорлар мөлшері тәулігіне 196,3 мың м3 дейін өседі.

      Астана қаласының сарқынды суларының суын бұру Талдыкөл жинақтауышында жүргізіледі.

      Астана қаласының тазалау құрылыстары елорданың оңтүстік-батысына қарай 3-4 км Есіл өзенінің сол жағалауында орналасқан және қаланың шаруашылық-тұрмыстық және өнеркәсіптік сарқынды суларын тазалауға арналған. "Талдыкөл" жинақтауышының жобасын "Казводоканалпроект" институты 1964 жылы әзірлеген болатын. "Талдыкөл" жинақтауышына шартты тазаланған сарқынды суларды ағызудың жалпы көлемі жылына 27 – 28 млн. м3 (тәулігіне 76,0 мың м3) құрайды.

      Барлық мүдделі тараптармен келісу бойынша тазартылған сарқынды суларды Астана қаласының аумағынан төмен орналасқан Есіл өзеніне ағызу жоспарланған. Тазартылған сарқынды суларды Астана қаласындағы ЖЭО-ның техникалық қажеттіліктеріне елорда аумағынан жоғары орналасқан Тельман тұрғын алабының ауданында және қаланың жасыл көшеттерін суару үшін алу жоспарланған.

      Тазартылған суды екінші рет пайдалануды ұйымдастыра отырып, табиғи су көзі - Есіл өзеніне табиғи су көзі қайта жіберу жолымен Астана қаласының тазартылған сарқынды суларын кәдеге жарату мынадай әсер береді:

      1) Астана қаласының сол жағалауындағы жерасты суларының көтерілуін тоқтату;

      2) 7500 гектарға жуық батпақтанған алаңды біртіндеп кептіру;

      3) Талдыкөл су жинақтаушысы ауданындағы жерасты суларының табиғи гидравликалық режимін қалпына келтіру;

      4) құрылыс алаңдарында суды төмендету бойынша іс-шараларды әлеуетті қысқартуға байланысты жаңа объектілер салу кезінде 10 – 15% үнемдеу;

      5) Астана қаласының санитариялық-эпидемиологиялық жағдайын жақсарту;

      6) техникалық су ретінде және Астана қаласының жасыл көшеттерін суаруға тазартылған сарқынды суларды екінші рет пайдалану.

      Есіл өзені ағысының жылдамдығын оған тереңдетілген тазартылған сарқынды суларды ағызу есебінен арттыру, бұл жауын-шашын аз жылдары Есіл өзені арқылы келісілген кепілдендірілген су жіберуді қамтамасыз етуді жақсартады.


      Қоршаған ортаны қорғау

      Климат. Астана агломерациясы аумағының ерекшелігі минус 51,60С бастап плюс 41,6°С дейін абсолютті ең жоғарғы және ең төменгі ауа температурасы арасындағы біршама амплитудамен және жауын-шашынның аз мөлшерімен сипатталатын күрт континенттілігі болып табылады.

      Астана агломерация аумағында жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 275-375 мм шегінде ауытқиды.

      Атмосфералық ауа. Қазақстан Республикасында қолданыстағы әдістемелерге сәйкес атмосфералық ауаның қолда бар ластануларын бағалау өлшемшарты ретінде төрт айтарлықтай кең таралған ластаушы заттар қабылданған және олардың топтарының қосындысы 84-кестеде келтірілген.

Айтарлықтай кең таралған ластаушы заттар және олардың топтарының қосындылары (ШЖШ – шекті жол берілетін шоғырлану)

  84-кесте

ЛЗ
коды

Заттың атауы

Ең жоғарғы,
бір реттік
ШЖШ,
мг/м3

Орташа тәуліктік
ШЖШ,
мг/м3

Қауіптілік сыныбы

2907

Бейорганикалық шаң: 70% - дан астам кремний қос тотығы

0.15

0.05

3

2908

Бейорганикалық шаң: 70-20% кремний қос тотығы

0.3

0.1

3

2909

Бейорганикалық шаң: 20% - дан төмен кремний қос тотығы

0.5

0.15

3

0301

Азот (IV) диоксиді

0.2

0.04

2

0330

Күкірт диоксиді

-

0.125

3

0337

Көміртегі оксиді

5

3

4

6009

Азот диоксиді, күкірт диоксиді

0.2

0.04

2


      Агломерация аумағындағы ластаушы заттар шығарындыларының мөлшері 85-кестеде көрсетілген.

Агломерация аумағындағы ластаушы заттар шығарындыларының мөлшері

  85-кесте

Көздер

Барлық ластаушы заттардың шығарындылары, мың тонна

Негізгі ластаушы заттардың шығарындылары, мың тонна

Барлығы

83.9

75.8

оның ішінде ЖЭО-1

11.2

10.7

оның ішінде ЖЭО-2

53.2

51.1

Агломерация

19.5

14.0


      Астана агломерациясының ауа бассейніндегі атмосфералық ауа сапасы үш тәсілмен зерттелген:

      1) атмосфераның ластану деңгейін математикалық модельдеу;

      2) шаң сынамасын ала отырып атмосфералық ауадағы ЛЗ шоғырлануын тікелей аспаптық өлшеу;

      3) қардың сынамасын талдау деректері бойынша қатты және дымқыл жауын-шашынды атмосфералық ауадан ластаушы заттардың түсуін бағалау.

      "Кәсіпорын қалдықтарының құрамындағы зиянды заттардың атмосфералық ауадағы концентрациясын есептеу әдістемесі" РНД 211.2.01.01-97 талаптарына сәйкес ластаушы заттардың шашырауына математикалық модельдеу жүргізілді. Ластаушы заттардың жерүстінде шоғырлануы жер бетінен жоғары екі метрлік қабатта есептеледі. Атмосфераның ластану деңгейін математикалық модельдеу үшін шашырауды есептеу бағдарламасына Астана агломерациясы аумағында орналасқан атмосфераның негізгі ластаушы көздері бойынша деректер енгізілген болатын.

      Астана агломерациясының атмосфералық ауасына мейлінше ықпал ететін негізгі ластаушы зат электр станциялары, қазандықтар және карьерлер шығаратын құрамында 70 – 20% SiO2 бар бейорганикалық шаң болып табылады. Есептеулер осындай шаңдардың ең жоғарғы шоғыры Астана қаласының ЖЭО-2 ауданында байқалатыны және 8,43 ШЖШ құрайтыны анықталды. Агломерацияның осындай заттар шығарындысы жүретін басқа аудандарында (Шортанды, Аршалы кенттері, Николаевка, Петровка, Новоишимка, Жалтыркөл, Сарыоба, Бектау, ауылдары, Ақкөл қаласы) қалдық көздерінде ШЖШ мәні 1,23 бастап ШЖШ 6,74 дейін ШЖШ құрайды.

      Астана агломерациясы аумағының 41 нүктесінде есептік көрсеткіштерді тексеру үшін атмосфералық ауадағы ластаушы заттардың шоғырлануын аспаптық өлшеу жүргізілген болатын. Өлшеу ең қуатты шығару көзі ЖЭО-2 төрт бағытта Аршалы, Ақмол, Шортанды және Новомарковка кенттерінің бағыттарына жүргізілді, онда мыналар көрсетілген:

      1) қалалардың, кенттердің және Астана агломерациясының қоныстанбаған аумақтарының атмосфералық ауасындағы ластаушы заттардың құрамы тұрғылықты жерлер үшін белгіленген ШЖШ-дан аспайды;

      2) Астана агломерациясы аумақтары шегіндегі атмосфералық ауаға кәсіпорынның өндірістік қызметінің ықпалы және осы аумақтағы атмосфералық ауаның қазіргі жалпы жағдайы рұқсат етілген шамада деп бағаланады;

      3) агломерация инфрақұрылымын дамыту, жаңа кәсіпорындарды іске қосу Қазақстан Республикасының қолданыстағы экологиялық заңнамасының сақталумен көздейді. 2030 жылға дейінгі перспективада агломерацияның барлық аумақтарында атмосфералық ауаның қазіргі сапасын сақтау болжанады.

      Қазіргі уақытта қабылданған станционарлық метеорологиялық бекеттердегі ауаның ластануын тікелей қадағалау жүйесінің атмосфераның ластануының кеңістіктік құрылымын картаға түсіру үшін қажетті рұқсат етілген қабілеті жоқ. Шаңмен және уландырғыш элементтермен ластанудың кеңістікте таралуының негізгі заңдылығын анықтау және ластану дәрежесі бойынша қала аумақтарын аудандарға бөлу мақсатында уақыт кезеңінде ластануды жинақтайтын қар жамылғысын сынау кең қолданылады.

      Қар сынамаларын зерттеу деректері бойынша өнеркәсіптік орталықтардан алыс агломерация аумақтарында шаңның түсуі 34,1 кг/км2 бастап 251,1 кг/км2 дейін өзгеретіні анықталды, бұл атмосфералық ауадан шаңның фондық түсу мәніне сәйкес келеді. Атмосфералық ауадан шаңның түсуінің ең жоғарғы мәні Аршалы кентінде белгіленген – 5183,8 кг/км2. ЖЭО-2 белсенді нүктесінде шаңның түсуі 1719,2 кг/км2 құрайды.

      Атмосфералық ауадан шаңмен бірге ауыр металдар: кобальт, хром, марганец, никель, фосфор, ванадий және мырыш түсетіні анықталған. Атмосфералық ауаның шаң сынамасынан өзге ауыр металдар мен басқа да ластаушы заттар табылған жоқ немесе талдау тәсілінің сезімталдығынан кем мөлшерде болды.

      Перспективаға арналған болжам. 2030 жылға дейінгі перспективада атмосфералық ауаның ластануын бағалау үшін 164 айрықша ірі кәсіпорынның (141 жұмыс істеп тұрған және 23 жобаланған) атмосфералық ауаға эмиссиялары ескерілген. 2030 жылға дейінгі перспективада есептеулерге сәйкес бейорганикалық шаңнан басқа, NO2, SO2, CO негізгі ластаушы заттарының шоғырлануы айтарлықтай өзгермейді. Орналастыру арналары бойынша жобаланатын кәсіпорындарды орналастыруға байланысты Астана агломерациясы аумағында ластаушы заттардың таралу аймағы ғана ұлғаяды.

      Атмосфералық ауаның ластануының жаңа алаңдары жобаланған индустриялық өнеркәсіптік аймақтармен байланысты болады: Бозайғыр, Аршалы, Жайнақ станциясы. Қабанбай батыр ауылының жобаланған индустриялық аймағында шаң шығару 5,04 ШЖШ мәніне дейін артуы мүмкін. Осы заттың шығарылуы жүретін агломерацияның қалған аудандарында (Аршалы Қосшы кенттері, Талапкер, Софиевка ауылдары) көздегі ШЖШ мәні 1,43 – 2,69 ШЖШ-ны құрайды.

      Қалған ластаушы заттар бойынша ластану деңгейі өзгермейді.

      Өнеркәсіптік құрылыстың, көліктің, энергетика кәсіпорындарының жалпы көбеюіне байланысты парниктік газдар эмиссиясының артуы мен 2030 жылға қарай орташа жылдық температураның 0,7 – 1,00С көтерілуі күтіледі, климаттың өзгеруінің анағұрлым жағымды жақтарының бірі бойынша бұл Астана агломерациясы шегінде қоршаған орта компоненттеріне айтарлықтай әсер етпеуге тиіс.

      Нағыз проблема бұл ауаның Талдыкөл жинаушысының түпкі лайлары және ағынды сулары бөліп шығаратын газ қоспаларымен ластануы болып табылады. Соңғы зерттеулердің деректері бойынша осындай иістердің көздері Есіл өзені алқабындағы (Бұзықты мен Әулиетас) көлдердің лайлары, Кіші Талдыкөл лайлары мен Целиноград қаласының тазаланбаған сарқынды сулары жіберілген сүзгілеудің ескі өрістеріндегі лайлар болып табылады.

      Елордадағы жағымсыз иістің таралу көзін жоюға бір-бірін толықтыратын және бірінен соң бірі қолданылуға тиіс екі әдіспен қол жеткізуге болады.

      Талдыкөл ағынды суларды жинақтауышысын жою жобасында көзделген бірінші тәсіл – бұл осы түпкі лайды алу және оны тыңайтқыш ретінде қолдану мүмкіндігімен кәдеге жарату болып табылатын.

      Екінші тәсіл – күкіртті сутек қоректену ортасы болып табылатын бактериялар штаммын анықтау, бактериялар биомассасын ылғалды лайларға енгізу және 2–3 жылы маусым ішінде арнайы технология бойынша учаскелерді өңдеу (микроферментті биотехнология).

      Егер түпкі лайларды жою мәселесі шешілсе, 2018 жылға қарай күкіртті сутектің бөліну қарқындылығы төмендейді деп болжауға болады. Астана қаласы мен қала маңындағы аймақта ауа сапасын жақсарту проблемасын түбегейлі шешу үшін Астана агломерациясын қалыптастыру мен дамытудың 2030 жылға дейінгі жоспарына ұсынылған жұмыстарды енгізу қажет.

      Су ресурстарымен байланысты проблемалар

      Астана агломерациясы аумағындағы су ресурстарына өңірлік маңызы бар экологиялық қауіпсіздік проблемалары байланысты.

      Маңыздылығы мен өзектілігі бойынша бірінші экологиялық проблема Астана қаласынан батысқа қарай орналасқан "Талдыкөл" жинақтауышының аумағын тасқын, жауын және биологиялық тазаланған сарқын сулармен су деңгейінің көтеруімен байланысты. Су деңгейінің көтерілуі қаланың шеткі аудандарында байқалады.

      Екінші проблема жерүсті және жерасты суларының сапасымен байланысты. 86-кестеде судың ластануының қауіпсіздік сыныбын көрсете отырып, агломерацияның кейбір су объектілерінің ластану индексі келтірілген.


Жерүсті және жерасты суларының ластану индекстерін есептеудің жинақталған нәтижелері

  86-кесте

Су қоймасының, тоғанның атауы

Судың ластану индексі (СЛИ)

Су сапасының сыныбы

Ластану дәрежесі

Жерүсті сулары

Астана су қоймасы

0.42

II

таза

Есіл өзені, Көктал кенті

1.30

III

орташа ластанған

Есіл өзені, "Г" су ағызу нүктесі

5.31

V

ластанған

Талдыкөл су жинақтауышының ауданындағы жер бедері суы

8.42

VI

өте лас

Есіл өзені алқабы, су тасқыны кезеңіндегі жерасты сулары

3.45

IV

ластанған

Есіл өзенінің алқабы (қыс маусымы)

7.86

II

өте лас

Шінет көлі, Целиноград ауданы

3.29

IV

ластанған

Қарабидайық су жинақтауышы

3.16

IV

ластанған

Жерасты сулары

Интернациональный тұрғын алқабының 1-ұңғымасы

0.66

II

таза

Мичурино тұрғын алқабының 1-ұңғымасы

0.63

II

таза

Шінет кенті, 334 ұңғыма

0.94

II

таза

Анар станциясының 1-ұңғымасы

0.20

II

таза

Жалтыркөл ауылының 1-ұңғымасы

0.20

II

таза

Берсуат ауылының 1-ұңғымасы

0.40

II

таза

Арнасай ауылының 1-ұңғымасы

0.53

II

таза

Ақкөл қаласының 1-ұңғымасы

9.28

VI

өте лас

Ақкөл қаласының 2.2-ұңғымасы

8.24

VI

өте лас

      Ақкөл қаласының № 1 ұңғымасы мен № 2 тоғанының бериллиймен ластанған ауыз суы және Дамса су қоймасы (Шортанды ауданы) тоғанының түпкі лайлармен ластанған суы ауыз су сапасы талаптарына сәйкес келмейді.

      Өзен суы талаптарына Астана қаласынан төмен орналасқан учаскедегі Есіл өзені, Талдыкөл ағынды сулар жинақтауышының ауданындағы өзендер сәйкес келмейді. Бұл проблеманы өзен арнасын тереңдету және трассалау арқылы, жағалауын бекітіп, тасқын суларды ағызу үшін плотина мен айналма канал сала отырып, Есіл өзенінің реттелмелі ағысын ұйымдастыру жөніндегі шаралар кешенімен шешуге болады.

      Ақкөл қаласының тұрғындарын сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету проблемасын шешу үшін сапалы жерасты суларына барлау жүргізу, жаңа тоғанды салу жобасын әзірлеу және жүзеге асыру қажет. Бұдан басқа, Ақкөл қаласының сарқынды суларының суын бұру проблемасын шешу қажет, мұнда төрт кәріздік сорғы станциясы 40 жыл бұрын салынған, сарқынды суларды жинақтауыш-булағыш бөгеттер де тазалау құрылғылары да жоқ.

      Дамса тоғанының проблемасын шешу үшін су қоймасын түпкі лайлардан тазарту және мембраналық технологиясымен жұмыс жасайтын сүзгі станциясы блогының жұмысын қамтамасыз ету қажет.

      Есіл өзені жайылмасы учаскелерінің және Астана қаласының батысына жақын жатқан аумақтардың су деңгейінің көтерілуі мен су басу проблемаларын шешу әлдеқайда күрделірек.

      Су жинақтауыш Есіл өзенінің жайылмасында орналасқан, жалпы қуаты 8 метрден 12 метрге дейінгі аллювиалды төменгі төрттік-заманауи қабаттармен қатталып салынған. Жайылманың учаскесі Талапкер ауылының ауданында шектеулі ағыспен жер бедерінде төменде орналасқан. Ені 8 км дейінгі жайылмада өзен арнасы жоқ, шыбын-шіркей ордасы болып табылатын, иісі жағымсыз, суы тоқыраулы Әулиетас, Бұзықты көлдері түзілген.

      Қазіргі уақытта, оның ішінде су жинақтауыш әсерінен де жер бедерінің төмендетілген бөліктері батпақтанған және қамыс өсіп кеткен.

      Есіл өзені жайылмасының суларын, оның ішінде Әулиетас, Бұзықты көлдеріндегі тоқыраулы, өте лас суларды өзен арналарындағы жерасты суларының қозғалысын күшейту есебінен тазартуға болады. Бұл үшін қазіргі кезде батпаққа айналған қамыс басып кетуі салдарынан толық жойылып бара жатқан Есіл өзені арнасын тереңдету және жол тарту қажет.

      Астана агломерациясының су ресурстарымен байланысты экологиялық проблемаларын шешу үшін жоғарыда көрсетілген материалдарды қорыта келе, мынадай тұжырымдар мен ұсыныстар жасауға болады:

      1. Зертханалық зерттеулердің нәтижелеріне сәйкес ауыз су үшін пайдаланылатын ұңғымадағы су бериллиймен ластанған Ақкөл қаласының тоғандағы су сапасын қоспағанда, Астана агломерациясының барлық аумағындағыы жерасты суларының сапасы санитариялық қағидалар талаптарына ("Су көздеріне, шаруашылық ауызсу мақсаты үшін су жинау орындарына, шаруашылық ауызсумен жабдықтауға және суды мәдени-тұрмыстық пайдалану орындарына және су объектілерінің қауіпсіздігіне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 16 наурыздағы № 209 бұйрығы) сәйкес келеді деп белгіленген.

      2. Астана су қоймасының суы ауыз су мақсатында пайдаланылатын суларға қойылатын санитариялық талаптарға сәйкес келеді.

      3. Су қоймасы түбінің лайлануына байланысты Дамса жерүсті тоғанының (Шортанды ауданы) ауыз су мақсатында пайдаланылатын суы санитариялық қағидаларға сәйкес келмейді.

      4. Өзен суларымен байланысты Астана агломерациясының экологиялық проблемалары:

      4.1. Аумақта су деңгейінің көтерілуі мен су тасуы проблемаларын шешу мақсатында жоба әзірлеу және Көктал тұрғын алқабы – Талапкер ауылы учаскесінде Есіл өзенінің арнасын түзету және тереңдету жолымен Есіл өзенінің реттелмелі ағысын ұйымдастыру бойынша жұмыстарды орындау қажет. Жобада өзен жағалауын бекіту, шлюздерді орнату және су ағынын жеңілдету базисі ретінде Талапкер және Воздвиженка ауылдарынан төменірек жасанды көл жасау бойынша жұмыстарды көздеу қажет.

      4.2. Перспективада Есіл мен Нұра өзендерінің өзара байланысқан екі су ағындарының реттелмелі су бұру жүйесін ұйымдастыру ұсынылады. Нұра өзенінен Есіл өзеніне су бифуркациясы жүретіндіктен, Қорғалжын қорығындағы су қорын толтыру үшін Нұраға суды қайтару көзделуі мүмкін.

      Астана агломерациясы аумағында топырақ жамылғысының өзгеру болжамы.

      Топырақты зерттеу нәтижелері бойынша қазіргі көрсеткіштермен салыстырғанда топырақтың алаңы мен химиялық ластанудың шоғырлануы 2030 жылға дейін артпайды деп болжауға болады. Бұған Астана агломарециясы аумағындағы салынуы жоспарланған айналмалы және радиалды көлік жолдары бойындағы топырақ учаскелері мен топырақ "урбанозҰм" шегінде болуы мүмкін агломерация "өзектеріндегі" өнеркәсіптік құрылыс учаскелері кірмейді. Астана агломерациясы аумағындағы мұндай учаскелердің алаңы шамамен 1 – 2 %-дан аспайды.

      Зерттелетін аумақтағы топырақтарды ұтымды пайдалану бойынша зерттеулер топырақтың құнарлылығының нашарлағанын (дегумификация) анықтады. Он жылдық кезеңде құрамында қарашірігі төмен топырақтың артуы 2,1%-ды құрады.

Ақмола облысының ауыл шаруашылығы мақсатындағы топырақ бонитетінің орташа өлшемді балы

  87-кесте

Ақмола облысының аудандары

Суарылмайтын
егістіктер

Суарылатын
егістіктер

Шабындық

Жайылым

Ауыл шаруашылығы
алқаптар

Ақкөл

32

-

18

17

23

Аршалы

32

35

25

18

25

Целиноград

30

30

13

15

24

Шортанды

37

40

26

25

34


      Топырақтың ең жоғарғы бонитеті – эрозия процестерімен бұзылмаған шайылған қара топырақ 100 балл болады. Жыртылмаған жер жағдайларында қара топырақ мен қызғылт топырақта топырақтың бонитеті 30 – 60 балл болады (87-кесте).

      Радиациялық белсенділігі жоғары, желі күшті, жайылма судың ағыны екпінді және жазда нөсер жауыны бар Орталық Қазақстанның күрт континенталды климатының өзіндік ерекшеліктері су және жел эрозиясы процестерінің өзара өтуі үшін жағдай тудырады.

      Еріген қар суының әрекеті бөктерлер беткі қабатының жарылуына, жылғалық жырындылардың, ой-шұңқырлардың, шұңқырлардың пайда болуы мен тереңдеуіне, суат құдықтары аңғарлары санының артуына, шыңдар аңғарлары өсуінің туындауына әкеледі. Топырақтың беткі қабаты кеуіп және өңдеу басталған сәттен бастап майда бедерлердің қалақтануы, беткі қабатын техникамен тегістеу, атыздарды, жырындыларды, шұңқырларды толтыру басталады. Бір уақытта бөктерлердің маңын өңдеу кезінде аса маңызды бөктерлер маңы жерлерін техногенді жылжыту (ағатын жылғаға су бөлінуден бастап) және домалату мен сальтациямен жылжытуға қабілетті дефляциялық-қауіпті түйірлері өлшеміне дейін жердің беткі қабатының ұсақталуы болады.

      2030 жылға дейінгі перспективада даланың шөлге айналуының күшеюі мен топырақ жабынының құлдырауы елеулі дәрежеде жүруі мүмкін. Жерді жақсарту, топырақ эрозиясы процестері салдарын алдын алу мен жою жөніндегі шараларды уақтылы және сапалы орындаған кезде топырақтың құлдырау процесінің қарқындылығын төмендетуге болады.


      Агломерация аумағын кешенді қала құрылысына бағалау

      Астана қаласының қала құрылысы құндылығын бағалау барлық қалалық кіші жүйелерді кешенді бағалауды ескере отырып жүргізілді. Кейіннен факторлардың мәнін "салмақты" нысанға келтіре отырып, қала жерлерінің тікелей факторлары бойынша бағалау жүргізілді.

      Кешенді бағалау үшін барлық факторлар мынадай топтарға топтастырылды:

      1) ТФ – аумақтың табиғи-ресурстық сапасын бағалайтын факторлар;

      2) ҚФ – аумақтың экономикалық-қала құрылысы сипаттамасын бағалайтын факторлар;

      3) ӘФ – аумақтың әлеуметтік-функционалдық байланыстарын бағалайтын факторлар;

      4) ИФ – қала элементтерінің инженерлік-көліктік орналасуын, өзара байланысын бағалайтын факторлар;

      5) ЭФ – қала аумағының экологиялық жағдайын бағалайтын факторлар.

      Аумақты кешенді бағалау негізінде 23 сектор 1 балл, 197 сектор 2 балл, 76 сектор 3 балл алды.

      Аумақтың табиғи-ресурстық сапасын бағалайтын факторлар тобы бойынша аумақты бағалау 3 балмен есептелді, мұнда аумақтың 13% -ы қолайлы аумаққа, 62%-ы – орташа қолайлы аумаққа жатады, аумақтың 25% -ы жоспарлау үшін қолайсыз аудандар болып табылады.

      Аумақтың экономикалық-қала құрылысы сипаттамасы факторлары тобы бойынша аумақты бағалау 3 балмен есептелді, мұнда ең жоғарғы мән 3 балл қолайлы аумақтарды сипаттайды және аумақтың 10%-ын алады. Аумақтың 51%-ы қолайсыз аумақтар және 39%-ы орташа қолайлы аумақты аудандар.

      Аумақтың әлеуметтік-функционалдық байланыстар факторлары тобы бойынша аумақты бағалау мынадай мәндермен сипатталады: 23% – қолайлы аумақты аудандар, аумақтың 29%-ы – қолайсыз аумақты аудандар және 48%-ы – орташа қолайлы аумақтар.

      ИФ факторларының тобы үшін мынадай аумақтар бөлінеді: аумақтың 34%-ы қолайлы, 29%-ы – орташа қолайлы және 37%-ы – қолайсыз аумаққа жатады.

      Экологиялық жағдайды бағалайтын факторлар тобына мыналар тән: аумақтың 27%-ы қолайлыға, 36%-ы орташа қолайлыға жатады және аумақтың 3%-ы қолайсыз болып табылады.

      Факторлардың бес тобы бойынша кешенді бағалауға сәйкес құрылысты жоспарлау үшін қолайлылықтың әртүрлі дәрежесі бар аумақтар бөлініп алынды. Астана қаласының аумағында жүргізілген кешенді талдау негізінде, мынадай қорытындылар жасауға болады:

      1) 296 сектордан 76 сектор >2 салмақ көрсеткішімен қолайлы аумаққа жатады және аумақтың 26%-ын алады. Оған, әсіресе жобалық шағын айналма жол шегіндегі қаланың орталық бөлігі кіреді;

      2) 197 сектор немесе аумақтың 66%-ы орташа қолайлы аумаққа жатады, мұнда салмақ көрсеткіші 1,5 – 2-ін құрайды;

      3) қолайсыз аумақтарға (салмақ көрсеткіші <1,5) 23 секторды қамтитын аумақтың 8%-ы кіреді – бұл Талдыкөл көліне жақын аумақ, теміржолдан солтүстікке қарай орналасқан өнеркәсіптік аумақ.

      Осылайша, алынған аумақтың қала құрылысын бағалау үшін әртүрлі қалалық аймақтардағы тіршілік әрекеті жағдайларының кешенді сандық-сапалық сипаттамасын береді және бағалау үшін аймақтарға бөлу кезінде қала аймақтары бойынша төлемдердің сараланған мөлшерлемелерін белгілеу үшін негіз бола алады.

      Осы жұмыс нәтижесінде қолайсыз аумаққа жататын аумақтар құрылыстың қандай да бір түрлерін дамыту мен орналастыруды шектеуі мүмкін деген тұжырым жасауға болады. Меншікке сату үшін бұл жерлердің бағалау құны төмен, ал оларды игеру шығынды болуы мүмкін.

      Аумақтарды табиғи факторлар (бұдан әрі –ТФ) тобы бойынша бағалау

      Қала аумағын кешенді бағалау аумақтың жер бедері мен топырақтың тіреу қабілетін қамтитын, аумақтың табиғи-ресурстық сапасын бағалайтын табиғи факторлар тобы бойынша жүргізілді.

      Екі фактор бойынша (жер бедері мен топырақтың тіреу қабілеті) кешенді бағалауға сәйкес құрылысты жоспарлау үшін қолайлылықтың әртүрлі дәрежесімен аумақтар бөлінді. Табиғи факторлар тобы бойынша кешенді бағалауға талдау жүргізілді, мынадай тұжырымдарға әкелді:

      1) қала аумағында 296 сектор бар, олардың ішіндегі аумақтың 62%-ы орташа қолайлы аумаққа жатады, ол 185 секторды қамтиды – бұл Есіл өзенінен солтүстікке қарай орналасқан қаланың орталық бөлігі, оның аумағында қаланың тарихи және жаңа орталығы орналасқан, Есіл өзені арнасынан оңтүстікке қарай және Тұран даңғылының шығысына қарай орналасқан қаланың оңтүстік-шығыс бөлігі және шығыстан Бейсеков көшесімен және солтүстік-шығыстан Өндіріс тасжолымен оңтүстігінде Есіл өзені арнасымен шектелген солтүстік-батыс бөлігі. Осы аумақ бірінші алқапүсті терасса мен суды бөліп тұратын жазықтықта орналасқан;

      2) аумақтың 25%-ы құрылысты жоспарлау үшін қолайсыз аумақтары бар аудандар болып табылады (73 сектор). Негізінен бұл аумақ Талдыкөл көлі, Есіл өзенінің жоғары жағалауы ауданындағы және Сарыбұлақ пен Ақбұлақ бұлақтарының жазығындағы аумақтар;

      3) аумақтың 13%-ы – бұл құрылысты жоспарлау үшін қолайлы аумағы бар аудандар, қаланың солтүстік-шығыс бөлігінде, теміржолдың солтүстігіне қарай және Алаш тасжолының шығысына қарай орналасқан 38 секторды қамтиды. Осы аумақ 2,0-ден бастап 5,0 метрге дейінгі жерасты сулары жатқан деңгейі бар "ұсақ шоқылық" жер бедері түрімен сипатталады.

      Аумақты экономикалық-қала құрылысы факторлары (бұдан әрі – ҚФ) тобы бойынша бағалау

      Қала аумағын кешенді бағалау аумақтың экономикалық-қала құрылысы сипаттамасын бағалайтын ҚФ топтары бойынша жүргізілді.

      Аумақты кешенді бағалау негізінде 151 сектор 1 балл, 114 сектор 2 балл, 31 сектор 3 балл алады.

      Үш фактор бойынша (тұрғын үй қоры, балаларға арналған мектепке дейінгі және жалпы білім беретін мекемелер) кешенді бағалауға сәйкес құрылысты жоспарлау үшін қолайлылығы әртүрлі дәрежедегі аумақтар бөлініп алынды ҚФ тобы бойынша кешенді бағалауға талдау жүргізе отырып, мынадай тұжырымдар жасауға болады:

      1) қала аумағында 296 сектор бар, олардың ішінде аумақтың 10%-ы қолайлы аумаққа жатады, ол 31 секторды қамтиды – бұл Есіл өзенінен солтүстікке қарай орналасқан қаланың орталық бөлігі, оның аумағында қаланың тарихи және жаңа орталығы орналасқан, Есіл өзені арнасынан оңтүстікке қарай және Тұран даңғылынан шығысқа қарай орналасқан қаланың оңтүстік-шығыс бөлігі;

      2) аумақтың 51%-ы қолайсыз аумақтары бар аудандар болып табылады (151 сектор). Негізінен бұл Талдыкөл көлі ауданындағы, Есіл өзенінің жоғары жағалауы ауданындағы және Сарыбұлақ пен Ақбұлақ бұлақтарының жазығындағы аумақтар;

      3) аумақтың 39%-ы – бұл әлеуметтік-функционалдық мақсаттағы объектілер үшін орташа қолайлы аумағы бар аудандар, қаланың орталық бөлігінде, әсіресе қаланың жаңа әкімшілік орталығы аумағында орналасқан 114 секторды қамтиды.


      Аумақты әлеуметтік факторлар (бұдан әрі – ӘФ) тобы бойынша бағалау

      Қала аумағын кешенді бағалау аумақтың әлеуметтік-функционалдық байланысын бағалайтын ӘФ топтары бойынша жүргізілді.

      Аумақты кешенді бағалау негізінде 1 балл 86 сектор, 142 сектор 2 балл, 68 сектор 3 балл алды.

      ӘФ тобы бойынша кешенді бағалауды талдау мынаны көрсетті:

      1) қала аумағында 296 сектор бар, олардың ішінде аумақтың 23%-ы 68 секторды қамтитын қолайлы аумаққа жатады – бұл шағын айналма жол шегіндегі қаланың орталық бөлігі;

      2) аумақтың 29%-ы – бұл құрылысты жоспарлау үшін қолайсыз аумағы бар аудандар және ол қаланың солтүстік бөлігінде, теміржолдың солтүстігіне қарай және Талдыкөл көлі ауданында орналасқан 86 секторды қамтиды;

      3) аумақтың 48%-ы құрылысты жоспарлау үшін орташа қолайлы аумағы бар аудандар болып табылады және Көктал тұрғын алқабынан бастап Мичурино тұрғын алқабына дейін және орталықтан бастап әуежайға дейін Есіл өзені жазығында орналасқан 142 секторды қамтиды.


      Аумақты инженерлік факторлар (бұдан әрі – ИФ) тобы бойынша бағалау

      Қала аумағын кешенді бағалау ИФ топтары бойынша Астана қаласындағы инженерлік желілермен қамтамасыз етілуін бағалайтын ИФ тобы бойынша жүргізілді:

      1) F9 – сумен жабдықтау;

      2) F10 – кәріз;

      3) F11 – жылумен жабдықтау;

      4) F12 – электрмен жабдықтау;

      5) F13 – нөсерлі кәріз жүйесі;

      6) F14 – қоғамдық көлік;

      7) F15 – көше-жол желісі.

      Аумақты кешенді бағалау негізінде 111 сектор 1 балл, 85 сектор 2 балл, 100 сектор 3 балл алды.

      Жеті фактор бойынша кешенді бағалауға сәйкес құрылысты жоспарлау үшін қолайлылығы әртүрлі дәрежедегі аумақтар бөлініп алынды. ИФ тобы бойынша кешенді бағалауға талдау жүргізе отырып, мынадай тұжырымдар жасауға болады:

      1) қала аумағында 296 сектор бар, олардың ішінде аумақтың 34%-ы 100 секторды қамтитын қолайлы аумақтарға жатады, бұл – қаланың оңтүстік бөлігін жартылай қамтитын орталық бөлігі;

      2) аумақтың 29%-ы – бұл құрылысты жоспарлау үшін орташа қолайлы аумағы бар аудандар және ол 85 секторды қамтиды. Орташа қолайлы аумақтар қаланың шығыс бөлігінде "Астана-Қарағанды" трассасының бойында, Қарқаралы тас жолының оңтүстік бөлігінде, Қорғалжын тас жолының батыс бөлігінде, Өндіріс тұрғын алқабын жартылай қамтитын Көктал тұрғын алқабының солтүстік-батыс бөлігінде және Алаш тас жолы бойынша солтүстік бөлігінде орналасқан;

      3) аумақтың 37%-ы – құрылысты жоспарлау үшін қолайсыз аумағы бар аудан болып табылады және 111 секторды қамтиды. Бұл секторлар Көктал-2 тұрғын алқабын қамтитын Н. Тілендиев даңғылының кіреберіс магистралі бойында, Өндіріс тұрғын алқабының солтүстік бөлігінде және Алаш кіреберіс магистралінде, "Мыңжылдық" аллеясының шығыс бөлігінде және Тельман тұрғын алқабының оңтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан.


      Аумақты экологиялық факторлар (бұдан әрі – ЭФ) тобы бойынша бағалау

      Қала аумағын кешенді бағалау ЭФ топтары бойынша Астана қаласындағы экологиялық жағдайды бағалайтын ЭФ тобы бойынша жүргізілді:

      1) F39 – атмосфераның ластануы (атмосфераның ластануының кешенді индексі (АЛИ5);

      2) F 42 – шу әсерлері (баламалы шу әсерлері (Lбал, дБа);

      3) F 40 – жерүсті су ресурстары (жерүсті сулары ластануының кешенді индексі (АЛИ5);

      4) F 41 – топырақтың ластануы (топырақтың ластануының кешенді индексі (ШЖШ).

      Мекендеу ортасының сапасын аумақтық бағалау графикалық талдау тәсілімен (жеке орталар және тиісті талдамалы өңделген көрсеткіштер бойынша экологиялық жағдайды графикалық негізге салу) және мәні бойынша әртүрлі экологиялық жағдайларға ұшырайтын аумақтардың алаңын ескере отырып, кешенді жиынтық сараптамалық бағалау тәсілімен орындалды.

      Аумақты кешенді бағалау негізінде 110 сектор 1 балл, 105 сектор 2 балл, 81 сектор 3 балл алды.

      Төрт фактор (атмосфералық ауа, шу жайсыздығы аймағы, жердің ластануы, суды қорғау аймақтары және жерүсті сулары, өзендер мен су қоймалары жолақтары) бойынша кешенді бағалауға сәйкес құрылысты жоспарлау үшін қолайлылығы әртүрлі дәрежедегі аумақтар бөлініп алынды. ЭФ тобы бойынша кешенді бағалауды талдай отырып, мынадай тұжырымдар жасауға болады:

      1) қала аумағында 296 сектор бар, олардың ішінде аумақтың 27%-ы 81 секторды қамтитын қолайлы аумақтарға жатады, бұл – рекреациялық аймақ бөлігі, Ильинка, Боздақ ауданы, Мичурин, Күйгенжар тұрғын алқаптары, гольф клубы ауданы. Бұл қолайлы аумақтар адамдардың тұруы және демалуы үшін арналған;

      2) аумақтың 37% ы қолайсыз болып табылады, оларға өнеркәсіптік аймақ, газ аппаратурасының зауыты, мұнай базалары, ЖЭО-1,2, аудандары теміржолдар, әуежай шуы, су қорғау аймақтары, кіреберіс магистарльдары, Есіл өзенінің жоғарғы жағалауы және Сарыбұлақ пен Ақбұлақ бұлақтарының жазықтары аудандары жатады;

      3) ауданның 35%-ы – бұл әлеуметтік-функционалдық мақсаттағы объектілерге арналған орташа қолайлы аумағы бар аудандар, қаланың жаңа әкімшілік орталығының көп бөлігінде, "Талдыкөл" шоғырлану ауданында орналасқан 105 секторды қамтиды.

      Агломерация аумағын кешенді бағалау

      Астана қаласының қала құрылысы құндылығын бағалау барлық қалалық кіші жүйелерді кешенді бағалауды ескере отырып жүргізілді. Кейіннен факторлардың мәнін "салмақты" нысанға келтіре отырып, қала жерлерін тікелей факторлар бойынша бағалау жүргізілді.

      Табиғи-ресурстық факторлар тобы. Еңбек ауылдық округінен басқа, Ақкөл ауданын, сондай-ақ Бектау ауылдық округін қамтитын солтүстік аумақтар анағұрлым қолайлы болып табылады. Жалпы, бұл аумақтың анағұрлым сараланған ландшафтарына негізделген. Табиғи ормандардың болуы және жер бетіне байырғы жыныстардың шығуы қалған аумаққа қатысты осы аудандардың қолайлылығын айқындайтын факторлар болып табылады.

      Табиғи-ресурстық көрсеткіштер бойынша мал жайылымына берілген агломерацияның орталық бөлігі шамалы қолайлы болып табылады, бұған Целиноград ауданының көп бөлігі және Аршалы ауданының солтүстік бөлігі жатады.

      Инженерлік-көліктік факторлар тобы. Инженерлік-көліктік инфрақұрылым көп жағдайда ауылдық округтің даму деңгейі мен ондағы үстеме қызмет түріне байланысты. Осының нәтижесінде көптеген көрсеткіштер әкімшілік орталықтар мен ірі ауылдық округтерге тән.

      Инженерлік-көліктік факторлар тобы бойынша аумақты аудандастыруға сәйкес агломерация аумағы былай орналасты.

      Аудан орталықтары (Шортанды кенті, Ақкөл қаласы, Ақмол ауылы, Аршалы кенті), Қосшы ауылдық округі, Дамса ауылдық округі анағұрлым қолайлы болып табылады.

      Негізгі қоныстандыру арнасынан қашық орналасқан ауылдық округтерге ең аз көрсеткіштер тән.

      Экономикалық-қала құрылысы факторлары тобы. Аумақты экологиялық-қала құрылысын бағалауға сәйкес агломерация аумағының басым бөлігі қолайсыз болып табылады. Көптеген елді мекендерде білім беру, спорттық-мәдениет мекемелері, сондай-ақ денсаулық сақтау объектілері тапшы.

      Экономикалық-қала құрылысын бағалау нәтижелері бойынша ауылдық округтер анағұрлым қолайлы болып табылады, олар үшін қалалық өмір салты тән – Қосшы ауылдық округінің өзегіне іргелес, Ақкөл мен Шортанды – Еңбек ауылдық округі арасындағы Талапкер ауылдық округі, Қоянды ауылдық округі, сондай-ақ аудан орталықтары.

      Аумақты әлеуметтік-функционалдық аймақтарға бөлу. Әлеуметтік- функционалдық бағалау көп жағдайда ауылдық округтердің экономикалық-географиялық жағдайына және ауылдық округтің агломерация өзегімен, басқа да округтермен, рекреациялық аймақтармен және басқалармен өзара байланысы деңгейіне байланысты. Осылайша, негізгі жеті магистральға қатысты ауылдық округтердің орналасуы осы бағалау кезінде айқындаушы болып табылады.

      Қоныстандыру арнасы бойында орналасқан және агломерация өзегімен тығыз өзара байланысы бар барлық ауылдық округтер жоғары балл алды. Төменгі балл агломерация өзегімен және басқа да кенттермен көлік қатынасында проблемаларды басынан кешіретін ауылдық округтерге тән.

      Экологиялық факторлар тобы. Экологиялық факторлар тобы барлық факторлардың топтары ішіндегі ең аз сараланған, бұл бірқатар себептермен түсіндіріледі. Агломерация өзегінен басқа, ластанудың ірі көздерінің болмауы, тұрғындардың төмен тығыздығы және агломерацияның сирек орналасуы.

      Осылайша, ірі өндірістік объектілер болмаған кезде Астана қаласында орналасқан ЖЭО-1, ЖЭО-2, сондай-ақ отын ретінде көмірді пайдаланатын жекеменшік сектордың шығарындылары жалғыз ірі ластау көзі болып табылады.

      Экологиялық факторлар бойынша аумақтарды аймақтарға бөлу нәтижесінде тікелей агломерация өзегіне халқы тығыз жақын орналасқан ауылдық округтер, сондай-ақ Сарыоба ауылдық округі экологиялық тұрғыдан ең нашар болып табылады, өйткені онда радиоактивті қалдықтар полигоны орналасқан. Агломерацияның солтүстік аумақтары ең "таза" болып табылады.


      Агломерация аумағын кешенді қала құрылысына бағалау

      Аумақты бес тәуелсіз бағалау (табиғи-ресурстық, экономикалық-қала құрылысы, әлеуметтік-функционалдық, инженерлік-көліктік және экологиялық) негізінде аумақты кешенді қала құрылысына бағалау (бұдан әрі – КБ) жүргізілді.

      КБ көрсеткіштері олардың "салмақты" коэффициенттерін ескере отырып, ТФ, ҚФ, ӘФ, ИФ, ЭФ топтары бойынша тәуелсіз жеке бағалаудың болжамды интеграцияланған көрсеткіштерін жиынтықтауға негізделеді:

      КБ = тфК +қфК + әфК+ифК +эфК,

      мұндағы, тфК, қфК, әфК, ифК, эфК – факторлар топтары бойынша "салмақты" көрсеткіштері;

      КБ нәтижелерін графикалық бейнелеу үшін көрсеткіштердің ең төменгі және ең жоғарғы мәндері айқындалды, бірдей аралықтары бар мәндерге саралау жүргізілді. Содан кейін әрбір аралыққа өз түсі немесе штрихтар берілді.

      КБ нәтижесі агломерация аумағындағы жеке аудандардың жайлылығы мен қолайлылығы көрсеткіштері бойынша, сондай-ақ табиғи және антропогендік факторлар кешені бойынша аймақтарға бөлу болып табылады. Әрбір есептік деңгейде қала құрылысы құндылығы мен аумақтың жайлылығының біріктірілген көрсеткіші болады.

      Аумақты бағалау аймақтарына бөлу көрсеткіштердің тең мәндеріне қатысты және әртүрлі шаруашылық субъектілерінің жұмыс істеуі мен қызмет түрлері тең болған жағдайларда бағалау аймақтарын бөлу жолымен жүргізіледі.

      КБ-ға сәйкес аумақтарды аймақтарға бөлу аумақтың сапалық көрсеткіштеріне сәйкес объективті жағдайды ашады.

      Бағалауды анағұрлым объективті ету үшін изохронды қолжетімділік коэффициенті енгізіледі, оның нәтижесінде әкімшілік бірліктердің агломерация өзегіне жақындығы қала құрылысын дамыту үшін аумақтың қолайлылығын айқындайтын фактор болады.

      КБ-ның сараланған көрсеткіштері бойынша аумақты 5 тәуелсіз бағалауды жинақтайтын кешенді графикалық схема аумақты әлеуметтік-экономикалық аймақтарға бөлуге және қасиеттерінің ұқсастығы бойынша оларды бағалау аймақтарына және кіші аудандарға біріктіруге мүмкіндік береді.

      КБ-ның сандық мәндері 1,6-дан бастап 3,5-ке дейінгі шекте өзгереді, КБ мәндерінің аралықтарын өзгерту жолымен қажетті аймақ санына – 5, 6, 8 және одан әрі аймаққа бөлуді жүргізуге болады, осы жағдайда бағалау аймақтарының саны – 5.

      3,12 – 3,50 аралығындағы мәндері бар аумақтар анағұрлым құнды аумақтар болып табылады, олар Астана қаласының агломерация орталығына тікелей жақын орналасқан, анағұрлым дамыған Қосшы және Қоянды ауылдық округтеріне 30 км қолжетімділік шегінде орналасқан ауылдық округтердің, сондай-ақ Ақкөл мен Ақмол аудан орталықтарының аумақтары.

      Бұдан әрі мәндері 2,75 – 3,11 шегінде өзгеретін ауылдық округтер топтары. Мұндай мәндер бірінші топқа қатысты әртүрлі факторлар бойынша "шоғырланған" агломерация өзегіне жақын ауылдық округтерге тән:

      1) табиғи-ресурстық факторлар бойынша (Бозайғыр ауылы, Шалқар ауылдық округі, Жібек Жолы ауылы);

      2) су ресурстарының Талдыкөл жинақтаушы суларымен ластануы нәтижесіндегі экологиялық факторлар бойынша (Талапкер ауылдық округі, Қараөткел ауылдық округі).

      Осы топқа Астана қаласынан қашықта орналасқан, бірақ жекелеген факторлар топтарының жоғары мәніне ие: Аршалы мен Шортанды (аудан орталықтары), Еңбек ауылдық округі (табиғи-ресурстық әлеует) және Жолымбет (дамыған өнеркәсіптік кластер) енгізілген.

      КБ мәні 2,38 – 2,75 шегінде ауытқитын ауылдық округтердің келесі тобы негізінен 60 км қолжетімділік шегінде негізгі қоныстандыру арналары бойында орналасқан аумақтардан тұрады.

      60 км қолжетімділік аймағында, бірақ негізгі қоныстандыру арнасынан тыс орналасқан және дамымаған көлік инфрақұрылымы бар ауылдық округтер (2,01 – 2,38) біршама қолайсыз аумақтар болып табылады.

      КБ-ға сәйкес 60 км қолжетімділік аймағынан тыс орналасқан және негізгі қоныстандыру арнасына әсер ету аймағына кірмейтін, алайда рекреациялық қызметті дамыту үшін жақсы табиғи-ресурстық әлеуеті бар ауылдық округтер Астана агломерациясы шегіндегі қолайсыз аумақтар болып табылады. Осындай бағалау нәтижесі қарастырылып отырған аумақтағы жеке аудандардың жайлылығы мен қолайлылығы көрсеткіштері бойынша, сондай-ақ табиғи және антропогендік факторлар кешені бойынша аумақтарды аймақтарға бөлу болып табылады. Әрбір есептік деңгейде қала құрылысы құндылығы мен аумақтың жайлылығының біріктірілген көрсеткіші болады.

      Астана қаласы өнеркәсіптік, азаматтық және техникалық кешендерді дамыту мен орналастыру үшін аумақтарды іздеуде, пайдалану түрінің осы немесе басқа да түрін шектейтін немесе күрделендіретін қасиеттерін анықтауда жіберілетін негізгі ақпарат болып табылады, ал ең бастысы, жобалық шешімдердің анағұрлым оңтайлы нұсқаларын, аумақтарды пайдаланудың анағұрлым жоғары тиімділігін таңдауда есептік негіздемелерді қамтамасыз етуге негіз болуы мүмкін.


      Азаматтық қорғаныстың инженерлік-техникалық іс-шаралары ауқымының негізгі бағыттары:

      1) жобалық құрылыс шекараларынан болжамды қатты қирау аймағының шекараларын қашыққа орналастыру мыналар үшін айқындалады:

      азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылған қалалар үшін (ерекше топқа астана – Астана қаласы жатады) – қаланы жобалық салу шегінде;

      азаматтық қорғаныс бойынша санаттарға жатқызылған ұйымдар үшін (азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылған қалалардан тыс орналасқан): объектінің жобалық құрылысынан 3 км (Аршалы ауданындағы Астана гидроторабы және Целиноград ауданындағы "Ақмола Феникс" АҚ), Ақкөл ауданының қарастырылып отырған бөлігінде: "Республикалық ғарыштық байланыс орталығы" АҚ ғарыш аппараттарын басқару және байланысты мониторингтеу жерүсті кешені, МЖТТ-10 ("Қазақтелеком" АҚ филиалы қашықтағы байланысты ұйымдастырудың магистральдық байланыс және теледидар желісінің техникалық торабы), Ақкөл тарату электр станциясы, Степногор шағын электр станциясы, "АҮЭК" АҚ);

      2) жобалық құрылыс шекараларынан болжамды қатты қирау аймағының шекараларын қашыққа орналастыру мыналар үшін айқындалады:

      азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылған қалалар үшін (ерекше топқа астана – Астана қаласы жатады) – қаланың жобалық құрылысы шекарасынан 7 км;

      азаматтық қорғаныс бойынша санаттарға жатқызылған ұйымдар үшін (азаматтық қорғаныс бойынша топтарға жатқызылған қалалардан тыс орналасқан) – объектінің жобалық құрылысынан 10 км (Аршалы ауданындағы Астана гидроторабы және Целиноград ауданындағы "Ақмола Феникс" АҚ), Ақкөл ауданының қарастырылып отырған бөлігінде: "Республикалық ғарыштық байланыс орталығы" АҚ ғарыш аппараттарын басқару және байланысты мониторингтеу жерүсті кешені, МЖТТ-10 ("Қазақтелеком" АҚ филиалы қашықтағы байланысты ұйымдастырудың магистральдық байланыс және теледидар желісінің техникалық торабы), Ақкөл тарату электр станциясы, Степногор шағын электр станциясы, "АҮЭК" АҚ);

      3) топқа немесе ұйымға, азаматтық қорғаныс бойынша санатқа жатқызылған, сол аймаққа іргелес жатқан ені 120 километр аумақпен қаланың болжамды қиратулар аймағы болуы мүмкін қатты радиоактивті зақымдану (ластану) аймағын құрайды;

      4) қатты әсер ететін улы заттары (бұдан әрі – ҚӘУЗ) бар ыдыстар қираған кезде қорғалмаған адамдарға зақым келтіруі мүмкін шоғырланумен таралуы мүмкін химиялық қаупі бар объектілерге іргелес жатқан аумақтың болжамды қауіпті химиялық зақымдану аймағын құрайды.

      Астана агломерациясының аумағында технологиялық процесте ҚӘУЗ-ны пайдаланатын 1 химиялық қауіпті объект бар:

      "Ижевск" өндірістік кооперативі Аршалы ауданының Ижевское аулында орналасқан, тұрғын орамдарынан 0,2 км, өнеркәсіптік кәсіпорындардан 1,5 км қашықтықта орналасқан, химиялық қауіптілік дәрежесі 3. ҚӘУЗ – аммиак, өндірістік процесте бар – 4 тонна (жобалық мүмкіндігі – 6 тонна). Қолайсыз метеорологиялық жағдайлар кезінде болжамды химиялық зақымдану аймағының тереңдігі 0,45 км жетуі мүмкін, қауіпті шоғырлану таралуының жалпы алаңы 0,47 км2 жетуі мүмкін; секундына 2 метр жылдамдық кезінде зақымдаушы әрекеттің ұзақтығы шегінде 30 минутқа жетуі мүмкін;

      5) болжамды су басу нәтижесінде адамдардың жаппай шығыны, ғимараттар мен құрылыстардың қирауы, басқа да материалдық құндылықтардың зақымдануы немесе жойылуы мүмкін аумақты болжамды апаттық су басу аймағын құрайды;

      6) болжамды қираулар, химиялық зақымдану, апаттық су басу, радиоактивтік және биологиялық зақымдану (ластану) аймақтарынан тыс, жергілікті және эвакуацияланатын халықтың тіршілік әрекеті үшін жарамды облыстың әкімшілік шекарасы шегіндегі аумақ қауіпсіз аймақты құрайды.

      Жоғарыда аталғандардан Астана агломерациясының аумағы барлық аталған қатерлерге түсетінін және барлық қауіпті фактор аймақтарына ие екенін көруге болады. Астана агломерациясының аумағын 100% қамту болжамды күшті радиоактивтік зақымдану аймағы болып табылады. Астана су қоймасының плотинасы бұзылған жағдайда апатты су басу аймағындағы халық 21091 адамды құрайтын 33 елді мекен түседі, мүмкін болатын су басу ауданы 36,5 шаршы км құрауы мүмкін.

      Елді мекендердің бас жоспарларын әзірлеген және жаңа тұрғын аудандары үшін аумақтарды таңдаған кезде мыналарды:

      1) азаматтық қорғаныс бойынша санатталған кәсіпорындарға қатысты орналастыруды;

      2) апатты су басу аймағын;

      3) жел тармақтарын;

      4) Астана қаласынан шашыратып орналасу және эвакуациялау орындарына қатысты орналастыруды ескеру қажет.

      Жаңа тұрғын аудандарын салу үшін соққы толқынының таралу факторының орталығына қатысты кері еңіспен төбеде орналасқан аумақтарды таңдаған жөн, бұл соққы толқынының әсерін азайтады.

      Ашық кеңістіктерде, өндірістік және тұрғын үй аудандарының жанында соққы толқынын төмендететін жасыл көшеттерді отырғызу қажет.

      ТЖ-ның алдын алу және жою, авариялық-құтқару және шұғыл, оның ішінде ерекше күрделі және қауіптілігі жоғары жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу, су қоймаларында қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі функцияларды жүзеге асыру үшін Астана қаласының аумағында "Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Төтенше жағдайлар комитетінің Орталық өңірлік аэроұтқыр жедел-құтқару жасағы" мемлекеттік мекемесі үшін ғимараттар мен құрылыстар салуды көздеу қажет.

      Азаматтық қорғаныс бойынша жаңа ұйымдар тобы және жеке санатталған ұйымдар азаматтық қорғаныс бойынша топтарға және азаматтық қорғаныс бойынша аса маңызды санаттағы ұйымдарға жатқызылмаған экономикалық тұрғыдан перспективалық шағын және орта қалаларда, кенттерде және АЕМ-де азаматтық қорғаныс бойынша ерекше топтың қалаларынан 60 км қашықтықта орналастырылады.

      Астана агломерациясын тиісті түрде өрттен қорғау үшін "Өртке қарсы қызмет органдарының объектілерін жобалау нормалары" ҚР ҚН 2.02-30-2005 сәйкес саны 14 бірлік өрт депосының үлгілік ғимараттарын жаңадан салу қажет.

      Өрт депосының қызмет көрсету радиусы 3 км аспауға тиіс. Елді мекендердегі өрт деполарының саны, оларды салу алаңы, сондай-ақ өрт сөндіру автомобильдерінің саны өртке қарсы қызмет органдары объектілерін жобалау нормалары бойынша қабылданады.

      Целиноград ауданында:

      1) Ақмол ауылы – Астана қаласына дейінгі қашықтық 37 км – 4 шығуға 1 өрт депосы және 2 шығуға 1 өрт депосы;

      2) Қосшы ауылы – Астана қаласына дейінгі қашықтық 15 км – 4 шығуға 1 өрт депосы және 2 шығуға 1 өрт депосы;

      3) Талапкер ауылы – Астана қаласына дейінгі қашықтық 15 км – 2 шығуға 2 өрт депосы;

      4) Қараөткел ауылы – Астана қаласына дейінгі қашықтық 18 км – 2 шығуға 2 өрт депосы;

      5) Қоянды ауылы – Астана қаласына дейінгі қашықтық 17 км – 2 шығуға 2 өрт депосы.

      Аршалы ауданында: Жібек жолы ауылы – Астана қаласына дейінгі қашықтық 35 км – 2 шығуға 2 өрт депосы.

      Шортанды ауданында:

      1) Байғазар ауылы – Астана қаласына дейінгі қашықтық 35 км – 2 шығуға 1 өрт депосы;

      2) Жолымбет ауылы – Астана қаласына дейінгі қашықтық 50 км – 2 шығуға 1 өрт депосы.

      Целиноград ауданының Максимовка, Қабанбай батыр, Софиевка ауылдарында қолданыстағы өртке қарсы бекеттер үлгілік емес, бейімделген үй-жайларда орналасқан, қазіргі заманғы өрт техникасының жауынгерлік есеп тобын қоюды қамтамасыз етпейді, бұл сонымен қатар әрқайсысы 2 шығуға 3 өрт депосын салуды талап етеді.

      Ақкөл ауданының қарастырылып отырған бөлігінде "Өртке қарсы қызмет органдарының объектілерін жобалау нормалары" ҚР ҚН 2.02-30-2005 сәйкес өрт деполарын салу талап етілмейді.

      Астана агломерациясы аумағында көптеген су айдындары мен өзендердің болуын, соңғы жылдардағы көктемгі су тасқындарының нәтижелерін ескере отырып, суда құтқару станциясын орналастырған жөн, жаңа құрылысты Целиноград ауданының Талапкер ауылында жобалау қажет.

      Астана агломерациясы аумағын ауқымды су тасқыны құбылыстарынан инженерлік қорғау жөніндегі практикалық шешімдерді әзірлеу үшін барлық құрамдас факторларды және мамандандырылған ғылыми-зерттеу ұйымының есептеулерін ескере отырып, тереңдетілген және толық зерттеуді жүргізген және жеке жоба әзірлеген жөн.

      Осы жобада мыналарды ескерген орынды:

      1) аумақтың өзендері мен су айдындарында метеоқызмет органдарының жай-күйін бақылауды және оны нығайту мен жетілдіру жөнінде шаралар қабылдауды;

      2) өзендер мен су айдындарында гидробекеттер желісінің жұмыс істеуін бақылауды және оны нығайту мен жетілдіру жөнінде шаралар қабылдауды, атап айтқанда болжамды деректерді үздіксіз жинауды қамтамасыз ететін кешенді қадағалау жүйесін құруды, цифрлық жабдықпен, есептеу техникасы құралдарымен, қазіргі заманғы байланыс түрлерімен жарақтандыруды;

      3) өзендер мен су айдындарындағы гидрологиялық ахуалды үздіксіз қадағалау, су тасқыны қаупі туралы алдын ала және жедел ескерту жүйесін құруды, жетілдіруді және оның жұмыс істеуін қамтамасыз етуді;

      4) спутниктік қадағалау деректерін пайдалануды;

      5) гидротехникалық құрылыстар үшін шамадан тыс шығатын параметрлерге жол бермеуді бақылауды, су қоймаларының авариялық жұмыс істеуі туралы ескертуді;

      6) болжалынып отырған су тасқыны болған жағдайда орын алуы мүмкін жағдайды болжау және болжам нәтижелері туралы билік органдарына, мекемелерді, ұйымдарды, авариялық-техникалық қызметтерді хабардар етуді;

      7) тиісті әдістемелер көмегімен болжауды, күтіліп отырған су тасқынын ескерумен гидрологиялық үдерістерді модельдеуді;

      8) эвакуацияланатын халықты орналастыруға арналған аумақтарды айқындауды;

      9) тасқын суларды қабылдау және су ағысын реттейтін су қоймаларының жұмысын бақылауды;

      10) су тасқыны алдындағы және су тасқыны кезеңдерінде, сел кезеңдерінде бақылауды күшейтуді;

      11) тасқын суларды авариялық бұруға дайындалуды, мұз қатпарлары қалыптасуының алдын алу мақсатында (әсіресе оңтүстіктен солтүстікке қарай ағатын өзендерде) өзендердің саяз жерлерінде түбін тереңдететін және арнасын түзейтін жұмыстарды. Мұз құрсауын әлсіретуді, сеңнің тоқтауын болдырмауды, кептелістерге және сеңнің тоқтауына қарсы күресуді;

      12) Майбалық көлін тасқынды және еріген су басудан қорғау мақсатында Майбалық көлінен Нұра – Есіл арнасына дейін су бұру жүйесін салу мәселесін қарауды.

Агломерацияны қалыптастыру саласындағы мемлекеттік саясатты жүргізу қағидаттары

      Астана агломерациясы аумағындағы мемлекеттік саясат өзінің мақсаты ретінде "агломерацияны елдераралық және өңіраралық байланыстар жүйесіне интеграцияланған өмір сүрудің және қоршаған ортаның жоғары сапасымен көпфункционалды постиндустриялық аумақ ретінде тұрақты дамытуды" қойып отыр (Агломерацияны 2030 жылға дейін дамыту жоспары).

      Осы мақсатқа қол жеткізу процесінде агломерацияны мемлекеттік басқарудың тиімді моделі қажет, оның құрамына мыналар кіреді:

      1) агломерацияны дамытудың нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету;

      2) мемлекеттік басқарудың әртүрлі деңгейлерінің агломерацияны дамыту жөніндегі өкілеттіктерін айқындау;

      3) агломерацияны ведомствоаралық басқару органдарын құру.

      Агломерацияны дамытуды нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету мыналарды:

      1) агломерацияның кеңістіктік орналастыру параметрлерін белгілеуді;

      2) агломерация шекарасын бекітуді қамтиды.

      Өңіраралық схема агломерацияны қалыптастыру жөніндегі мынадай бірқатар мемлекеттік міндеттерді шешуге арналған:

      1) агломерацияны дамыту тұжырымдамасын айқындау;

      2) өңіраралық және халықаралық еңбекті бөлуде агломерацияны экономикалық позициялау;

      3) көлік-логистикалық кешенді дамыту;

      4) инженерлік инфрақұрылымды дамыту;

      5) әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту;

      6) қоршаған ортаны қорғау және ТЖ-ны ескерту;

      7) агломерацияны дамытуды басқару.

      Астана агломерациясының қала құрылысы саласындағы мемлекеттік саясатты реттеудің мынадай нақты объектілері бар:

      1) әкімшілік бірліктер аумағы: Астана, Аршалы, Целиноград, Шортанды, Ақкөл аудандары, ауылдық округтер;

      2) елді мекендер аумақтары: кенттер, ауылдар;

      3) функционалдық аймақтар: көліктік дәліздер, қоныстандыру арналары, орналастыру қаңқасы;

      4) жылжымайтын мүлік объектілері: жер, ғимараттар, құрылыстар;

      5) арнайы экономикалық аймақтар;

      6) тарих және мәдениет ескерткіштері.

      Осы объектілерді реттеу процесінде жергілікті атқарушы органдар барлық қоғамның мемлекеттік, қоғамдық, жеке мүдделерін сақтауға тиіс.

      Мемлекеттік мүдделер мыналар арқылы қоғамдық және жеке мүдделерді қамтамасыз етуге бағытталған:

      1) тұрақты даму тәсілдері;

      2) тіршілікті қамтамасыз ету жүйесі;

      3) көлік, байланыс, энергетика;

      4) инженерлік коммуникациялар;

      5) қоршаған ортаны қорғау;

      6) тарихи-мәдени мұра объектілерін сақтау.

      Бұдан басқа, мемлекет мынадай ерекше мемлекеттік реттеу және қала құрылысын регламенттеу объектілерін айқындайды:

      1) экологиялық апаттар мен ТЖ аймағы (мал көму қорымдары);

      2) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар;

      3) суды қорғау аймақтары мен белдеулер;

      4) рекреация аумақтары;

      5) резервтік мақсаттағы аумақтар;

      6) Қазақстан Республикасының астанасы.

      Мемлекеттің қала құрылысы қызметіне әсер ету бағытын қорыта келе, әсер етудің үш негізгі тетігін атап көрсетуге болады:

      1) негізгі регламенттерді айқындайтын құқықтық реттегіштер;

      2) бақылау-түзету сипатындағы әкімшілік реттегіштер;

      3) агломерация ішіндегі шаруашылық қатынастарға әсер ететін экономикалық реттегіштер.

     
Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:


      ДЖЖ– дербес жылыту жүйесі

      СБИ – су ресурстарын пайдалануды және қорғауды реттеу жөніндегі бассейндік инспекция

      ОЖҚ – орталықтандырылмаған жылумен жабдықтау

      ТББ – темір-бетон бұйымдар

      ЛЗ – ластаушы заттар

      м3 – текше метр

      ЭБЖ – электр беру желісі

      МВА – мегавольтампер

      ЖСК – жерасты сулары кен орындары

      ҰҚМ – ұсақ қара мал

      СТФ – сүт-тауар фермасы

      ҒЗО – ғылыми зерттеу орталығы

      ЕМ – елді мекен

      ҚТД – қалыпты тірек деңгейі

      ШЖШ – шекті жол берілген шоғырлану

      ШС – шағын станция

      ЖСҚ – жобалау-сметалық құжаттама

      РМК – Республикалық мемлекеттік кәсіпорын

      ӨЭК – өңірлік электр желісі компаниясы

      а/о – ауылдық округ

      а/ш – ауыл шаруашылығы

      ҚМЖ – құрылыс-монтаждау жұмыстары

      АЕМ – ауылдық елді мекендер

      СТГ – сығылған табиғи газ

      СКГ – сығылған көмірсутекті газ

      ТЭН – техникалық-экономикалық негіздеме

      ЖЭС – Жылу электр станциясы

      ШАС – шаруашылық ауызсумен жабдықтау

      ADSL – Asymmetric Digital Subscriber Line (асимметриялы цифрлық абоненттік желі)

      CDMA – Code Division Multiple Access (кодты жіктелген көпшілік қолжетімділік)

      Ko – элементтердің қауіптілік коэффициенті

      Kс – топырақтағы зат шоғырлануының коэффициенті

      Zc – өңірлік қорға қатысы бойынша топырақ ластануының жиынтық көрсеткіші

      Zo – барлық таңдалған заттар үшін топырақ ШЖШ-ға қатысы бойынша топырақтың ластау қаупінің жиынтық көрсеткіші

 
  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
1-қосымша


Астана агломерациясын аумақтық дамытудың өңіраралық схемасы жобасының негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері




 

Р/с

Көрсеткіштер

Өлшем бірлігі

Қазіргі жай-күйі

Бірінші кезең

Есептік мерзім

1

2

3

4

5

6

1

Аумақ





1.1

Барлығы

мың га

2177,1

2177,1

2177,1


оның ішінде:





1.1.1.

ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер

мың га/%

1556,7

1556,7

1556,7

1.1.2.

елді мекендер жерлері, олардың ішінде

-//-

284

284

284


қалалық

-//-

81,0

81,0

81,0


ауылдық

-//-

211,7

211,7

211,7

1.1.3

өнеркәсіптік, көлік, байланыс, ғарыш қызметінің мұқтаждығына, қорғанысқа, ұлттық қауіпсіздікке арналған және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатындағы емес жерлер

-//-

37,0

37,0

37,0

1.1.4

ерекше қорғалатын табиғи аймақтар жерлері

-//-

-

-

-

1.1.5

сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер

-//-

-

-

-

1.1.6

орман қоры жерлері

-//-

166,4

166,4

166,4

1.1.7

су қоры жерлері

-//-

51,7

51,7

51,7

1.1.8

қордағы жерлер

-//-

72,6

72,6

72,6

2

Тұрғындар

-//-




1

2

3

4

5

6

2.1

Барлығы

мың адам

1045,8

1342,8

1620,1


оның ішінде:





2.1.1.

қала тұрғындарының саны

мың адам/ тұрғындардың жалпы саны %

1086,8/79,2

1007,8/79,7

1238,0/76,4

2.1.2

ауыл тұрғындарының саны

-//-

217,5/20,8

256,0/20,3

381,7/23,6

2.2

Тұрғындардың табиғи қозғалысының көрсеткіштері:

 адам




2.2.1

дүниеге келгендер саны

-//-

24 403

25209

35389

2.2.2

қайтыс болғандар саны


4 633

5736

7729

2.2.3

өсуі/кемуі


19 771

19473

27660

2.3

Тұрғындар көші-қонының көрсеткіші:





2.3.1

келгендер саны


48516

51848

30082

2.3.2

кеткендер саны


33116

39072

33053

2.3.3

өсуі/кемуі

-//-

15400

12776

-2971

2.4

Қалалар санынан, барлығы

бірлік




2.4.1

Ірі (есептік саны 500,0 мың адамнан астам)

-//-

1

1

1

2.4.2

Үлкен (тұрғындардың есептік саны 100,0-ден бастап 500,0 мың адамға дейін)

-//-




2.4.3

Орташа (тұрғындардың есептік саны 50,0-ден бастап 100,0 мың адамға дейін)

-//-




2.4.4

Шағын (тұрғындардың есептік саны 10,0 бастап 50,0 мың адамға дейін)

-//-

1

2

4

2.5

Кенттер

-//-

4

1


2.6

Ауылдар

-//-

122

120

119

2.7

Тұрғындардың тығыздығы

мың адам/100 км2

4,6

6,1

7,4

2.7.1

Ауыл тұрғындарының тығыздығы

-//-

0,8

1,2

1,8

2.8

Тұрғындардың жас құрылымы:





1

2

3

4

5

6

2.8.1

15 жасқа дейінгі балалар

мың адам/тұрғындардың жалпы санынан %

245,8/23,5

304,8/ 22,7

377,4/23,3

2.8.2

еңбекке қабілетті жастағы тұрғындар (ерлер 16 – 62 жас, әйелдер 16 – 57 жас)

-//-

738,3/70,6

954,7/71,1

1176,3/72,6

2.8.3

еңбекке қабілетті жастан асқан тұрғындар

-//-

61,7 /5,9

83,7/6,2

66,4/4,1

2.8.4

Жұмыспен қамтылған халық саны – барлығы

мың адам

524,4/51,8

687,5/51,2

837,4/51,7

2.8.4.1

Экономикалық қызмет түрі бойынша жұмыспен қамтылған халық

мың адам/жұмыспен қамтылған тұрғындар санынан %

524,4

687,5

837,4


оның ішінде:

-//-




2.8.4.1.1

өнеркәсіптік

-//-

43,0/8,2

77,7/11,3

120,6/14,4

2.8.4.1.2

құрылыс

-//-

91,8/ 17,5

156,1/22,7

121,4/14,5

2.8.4.1.3

ауыл шаруашылығы

-//-

38,3/7,3

76,3/11,1

85,4/10,2

2.8.4.1.4

білім беру

-//-

57,7/11,0

80,4/11,7

115,6/13,8

2.8.4.1.5

денсаулық сақтау және әлеуметтік көрсетілетін қызметтер

-//-

60,3/11,5

65,3/9,5

97,1/11,6

2.8.4.1.6

басқалары

-//-

233,4/44,5

231,7/33,7

297,3/35,5

3

Экономикалық әлеует





3.1

Өнеркәсіптік өндіріс ауқымы

млрд. теңге

363,1

413,5

524,3

3.2

Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру ауқымы

-//-

56,9

85,2

112,0

4

Тұрғын үй қоры





4.1

Барлығы

жалпы ауданның мың м2, %

18694,1

3224,7

48591,0


Оның ішінде:





4.1.1

қалалық елді мекендерде

-//-

15192,3

2683,1

37140

4.1.2

ауылдық елді мекендерде

-//-

3501,8

6141,6

11451

1

2

3

4

5

6

4.2

Тұрғындардың тұрғын үйдің жалпы ауданымен қамтамасыз етілуі:

м2/адам

17,6

24

30

4.2.1

қалалық елді мекендерде

-//-

18,3

24

30

4.2.2

ауылдық елді мекендерде

-//-

16,1

24

30

5

Тұрғындарға әлеуметтік және мәдени-тұрмыстық қызмет көрсететін объектілер





5.1

Жоғары оқу орындары

бірлік/мың студент

14/52,9 мың

14/52,9 мың

14/52,9 мың

5.2

Мектепке дейінгі, бастауыш және орта кәсіптік білім беру ұйымдары

тиісті бірліктер

457

592

800

5.2.1

Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары

бірлік/білім алушылар

40/29,3

43/33,3

43/33,3

5.2.2

Күндізгі жалпы білім беретін мектептер

бірлік/мың орын

210/146,9

240/143

293/501

5.2.3

Мектепке дейінгі ұйымдар

бірлік/мың орын

207/23,1

309/44

464/85

5.3

Мәдениет және өнер ұйымдары:

тиісті бірліктер

208

135

179


оның ішінде:





5.3.1

театрлар

бірлік/орын

7/2420

13/4620

28/9760

5.3.2

кинотеатрлар

бірлік/орын

7/11300

7/11300

14/24740

5.3.3

кітапханалар

бірлік/мың том

115/3907,5

115/3907,5

137/6140

5.3.4

клуб үлгісіндегі ұйымдар

бірлік/орын

79/7676

-

-

5.4

Денсаулық сақтау ұйымдары (ауруханалар, емханалар, перзентханалар, фельдшерлік- акушерлік пункттер және т.б.)
 

-//-

134

161

516


оның ішінде:





5.4.1

Стационарлық көмек көрсететін ұйымдар

кереует

18/3942

27/9804

322/156896

5.4.2

Амбулаториялық-емханалық көмек көрсететін ұйымдар

ауысымда келу

116/8078

134/18269

194/45609

1

2

3

4

5

6

5.5

Санаториялық-курорттық мақсаттағы, демалыс және туризм объектілері (санаторийлер, пансионаттар, демалыс үйлері, оқушыларға арналған лагерьлер және т.б.)

кереует

-

-

-

5.6

Әлеуметтік қамтамасыз ету ұйымдары


5

5

28


оның ішінде:





5.6.1

Медициналық-әлеуметтік мекемелер

бірлік/орын

4/752

4/752

17/3222

5.6.2

Психоневрологиялық медициналық-әлеуметтік мекемелер

бірлік/орын

1/220

1/220

11/2650

5.7

Тұрғындарға әлеуметтік және мәдени-тұрмыстық қызмет көрсететін басқа да объектілер

тиісті бірліктер

-

-

-

6

Көлік инфрақұрылымы





6.1

Теміржол қатынас жолдарының ұзындығы

км

375

375

375

6.2

Кепілдендірілген тереңдіктері бар кемелердің өзен жолдарының ұзындығы

-//-

-

-

-

6.3

Автомобиль жолдарының ұзындығы, барлығы

км

1545

1545

1817


оның ішінде:





6.3.1

республикалық маңызы (халықаралық маңызы) бар

-//-

520

520

792

6.3.2

облыстық маңызы бар

-//-

595

595

595

6.3.3

аудандық маңызы бар

-//-

430

430

430

6.4

Газ құбырларының ұзындығы

км

-

-

-

6.5

Мұнай құбырларының ұзындығы

км

-

-

-

6.6

Көлік желісінің тығыздығы:

км/100 км2




6.6.1

теміржол

-//-

1,7

1,7

2,6

6.6.2

автомобиль

-//-

7,1

7,1

8,3

6.7

Әуежайлар:

бірлік

1

1

2

1

2

3

4

5

6


оның ішінде:





6.7.1

халықаралық маңызы бар

-//-

1

1

2

6.7.2

мемлекеттік (ұлттық)

-//-

-

-

-

6.7.3

жергілікті

-//-

-

-

-

6.7.4

жекеменшік

-//-

-

-

-

7

Инженерлік инфрақұрылым





7.1

Сумен жабдықтау:





7.1.1

Жерасты көздерінің ресурстары

млн. м3/жыл

52,48

55,1

57,8

7.1.2

Жерүсті көздерінің ресурстары

-//-

67,2

130,2

145,7

7.1.3

Суды тұтыну, барлығы:

мың м3/тәу.

253,15

447,36

656,107


оның ішінде:

-//-




7.1.3.1

шаруашылық ауыз су мұқтаждығына


173,63

252,73

334,34

7.1.3.2

өндірістік мұқтаждыққа

-//-

72,202

98,326

122,41

7.1.3.3

ауыл шаруашылығы мұқтаждығына

-//-

7,32

96,301

199,358

7.1.4

1 адам тәулігіне орташа су тұтыну

бір адамға л/тәу.

163

198

215

7.2

Су бұру, барлығы:

млн. м3/жылын

70,0

107,1

150,4

7.2.1

су объектілеріне

-//-

0,11

0,124

0,177

7.3

Электрмен жабдықтау:





7.3.1

Белгіленген қуат, барлығы

МВт

562

1155

1175


оның ішінде:





7.3.1.1

су электр станциялары

%

-

-

-

7.3.1.2

жылу электр станциялары

-//-

-

-

-

7.3.1.3

атом электр станциялары


-

-

-

7.3.1.4

жаңартылатын энергия көздері

%

-

-

-

7.3.2

Есептік қажеттілік:

млн. кВт/сағат

8000

8300

9630


оның ішінде:





7.3.2.1

коммуналдық-тұрмыстық мұқтаждыққа

-//-

4800

5312

6548

1

2

3

4

5

6

7.3.2.2

өндірістік мұқтаждықтар

-//-

1200

1162

762

7.3.3

Кернеуі 35 кВ және одан жоғары ЭБЖ ұзындығы

км

5670,2

6012,4

6143,6

7.4

Жылумен жабдықтау:





7.4.1

Белгіленген қуат

мың Гкал/сағ.

4,3

5,4

7,2

7.4.2

Есептік қажеттілік:

млн.Гкал

8,4

10,5

14,0


оның ішінде:





7.4.2.1

коммуналдық-тұрмыстық мұқтаждыққа

-//-

7,1

8,9

12,3

7.4.2.2

өндірістік мұқтаждық

-//-

1,3

1,6

1,7

7.5

Газбен жабдықтау: (СКГ)





7.5.1

Есептік қажеттілік:

жылына мың тонна

18,0

20,2

26,1


оның ішінде:

-//-




7.5.1.1

коммуналдық-тұрмыстық мұқтаждық


18,0

20,2

26,1

7.5.1.2

өндірістік мұқтаждық

-//-

-

-

-

7.6

Байланыс және телевизия


-

-

-

7.6.1

Интернетті пайдаланушылар саны

%

68,9

85

90

7.6.2

Тұрғындарды цифрлық эфирлі телевизиялық хабар таратумен қамту

барлық тұрғындар %

46,17

98,9

100

8

Табиғатты қорғау және табиғатты ұтымды пайдалану





8.1

Табиғи ортаның ластанудан деңгейі жоғары қалалар саны

бірлік

-

-

-

8.2

Ластаушы заттар шығарындылары нормативтерінің белгіленген мәндерінің көлемі

мың тонна/жыл

83,9

84,6

86,4

8.3

Қатты тұрмыстық қалдықтардың түзілуіне оларды кәдеге жарату үлесі

%

7,9

10

40

8.4

Ластайтын заттарды тастау нормативтері белгіленген мәндерінің көлемі

мың тонна/жыл

58,7

60,4

63,2

1

2

3

4

5

6

8.5

Мемлекеттік орман қорының пайдалы жерінің орман қаптаған ауданы

мың га

132

163

193

8.6

Өңірдің жалпы ауданына ерекше қорғалатын табиғи аумақтар үлесі

%

-

-

-

9

Гидротехникалық құрылыстар

бірлік

54

73

100

10.

Өрт сөндіру депосының ғимараты

депо/автомобильдер саны

7/19

10/25

14/32





  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
2-қосымша

Астана агломерациясы аймағына кірген елді мекендер тізбесі және елді мекендер бөлінісінде 2030 жылға дейін Астана агломерациясы тұрғындарының болжамды саны


Р/с

Аудан

Ауылдық округ

Елді мекеннің атауы

2014 жыл

2020 жыл

2030 жыл

1

2

3

4

5

6

7

1.

Ақкөл

1. Ақкөл қалалық округі

1. Ақкөл қаласы

14270

16796

18 000

2.



2. Ақкөл орман шаруашылығы ауылы

279

288

303

3.



3. Ерназар ауылы

86

77

25

4.



4. Радовка ауылы

157

162

171

5.


2. Кеңес

5. Красный Горняк ауылы

54

48

15

6.



6. Малый Барап ауылы

376

389

409

7.



7. Кеңес ауылы

622

643

676

8.



8. Домбыралы ауылы

888

918

965

9.


3. Еңбек

9. Еңбек ауылы

902

932

980

10.



10. Рамадан ауылы

157

162

171

11.



11. Подлесное ауылы

61

58

15

12.


4. Урюпинка

12. Урюпинка ауылы

1357

1403

1475

13.



13. Малоалександровка ауылы

226

234

246

14.



14. Амангелді ауылы

261

270

284

15.



15. Талқара ауылы

354

366

385

16.



16. Ерофеевка ауылы

158

163

172

Ақкөл ауданының 4 округі бойынша жиыны

20208

22 909

24 292

17.

Аршалы

1. Жібек Жолы

1. Жібек Жолы ауылы

12000

16580

28040

18.



2. Жалтыркөл ауылы (жаңа халықаралық әуежай құрылысын ескерумен)

599

6634

30512

19.


2. Волгодонов

3. Волгодоновка ауылы

1040

1322

1 710

20.



4. 42 разъезд станциясы

230

1580

4830

21.



5. Қойгелді ауылы

551

654

845

22.


3. Берсуат

6. Берсуат ауылы

778

824

1065

23.



7. Байдалы ауылы

148

157

203

24.


4. Арнасай

8. Арнасай ауылы

1276

1160

1 500

25.



9. Бабатай станциясы

320

286

370

26.


5. Ижевск

10. Шөптікөл станциясы

52

55

71

27.



11. Ижевск ауылы

2145

2272

2937

28.


6. Ақбұлақ

12. Ақтасты ауылы

258

273

353

29.



13. Ақбұлақ ауылы

230

244

315

30.


7. Анар

14. Анар станциясы

1052

1114

1440

31.



15. Донецкое ауылы

412

436

564

32.


8. Аршалы кентінің әкімшілігі

16. Аршалы кенті (индустриялық аймақты ескерумен)

6533

7919

11 445

33.


9. Түрген

17. Красное озеро ауылы

110

116

151

34.



18. Түрген ауылы

872

923

1194

35.



19. Родники ауылы

65

69

89

36.


10. Константинов

20. Белоярка ауылы

348

369

476

37.



21. Константиновка ауылы

1191

1261

1631

38.



22. Шортанды ауылы

332

352

455

39.


11. Михайлов

23. Михайловка ауылы

1150

1218

1575

40.



24. Николаевка ауылы

293

310

401

1

2

3

4

5

6

7

41.



25. Ольгинка ауылы

276

292

378

42.


12. Сарыоба

26. Сарыоба ауылы

741

785

1015

43.



27. Сарыоба станциясы

644

682

882

44.



28. Ақжар ауылы

151

160

207

45.


13. Бұлақсай

29. Бұлақсай ауылы

832

881

1139

46.



30. Костомар ауылы

500

1110

2580

Аршалы ауданы бойынша жиыны

35129

50038

98373

47.

Целиноград

1. Новоишим

1. Новоишим ауылы

2237

2377

2668

48.



2. Семеновка ауылы

1050

1116

1252

49.



3. Мортық ауылы

311

330

371

50.


2. Оразақ

4. Оразақ ауылы

1845

1960

2200

51.



5. Бірлік ауылы

315

335

376

52.


3. Қабанбай батыр

6. Қабанбай Батыр ауылы

5431

5791

6 500

53.



7. Сарыадыр ауылы

80

85

95

54.



8. Қызылжар ауылы

755

5641

6 330

55.



9. Нұра ауылы

165

175

197

56.


4. Мәншүк

10. Мәншүк ауылы

1011

1074

1206

57.


5. Краснояр

11. Краснояр ауылы

1021

1085

1218

58.



12. Жалғызқұдық ауылы

2126

2259

2535

59.


6.Приреченое

13. Приречное ауылы

1293

1374

1542

60.



14. Антонов ауылы

240

255

286

61.


7. Рақымжан Қошқарбаев атындағы

15. Рақымжан Қошқарбаев атындағы ауыл

1728

2329

2 614

62.



16. Сарыкөл ауылы

169

180

202

63.



17. Преображенка ауылы

153

163

182

64.


8. Максимовка

18. Қосшоқы станциясы

967

1027

1153

65.



19. Максимовка ауылы

2132

2228

2 500

66.



20. Жайнақ ауылы

161

821

2 192

67.



21. Фарфоровый ауылы

967

1027

2 507

68.



22. Төңкеріс ауылы

1105

1174

2 219

69.


9. Шалқар

23. Шалқар ауылы

785

834

936

70.



24. Отаутүскен ауылы

304

323

363

71.



25. Қаратомар ауылы

188

200

224

72.


10. Родина

26. Родина ауылы

1040

1105

1240

73.



27. Зеленый Гай ауылы

291

309

347

74.



28. Садовое ауылы

680

722

811

75.


11. Тасты

29. Тасты ауылы

1100

1169

1312

76.



30. Ақмешіт ауылы

456

484

544

77.



31. Тастақ ауылы

441

469

526

78.


12. Ақмол

32. Ақмол ауылы

8711

10092

14 500

79.



33. Өтеміс ауылы

489

520

677

80.


13. Воздвиженка

34. Воздвиженка ауылы

2030

2157

3 560

81.



35. Жаңа Жайнақ ауылы

588

625

1 188

82.



36. Раздольное ауылы

338

359

775

83.


14. Қараөткел

37. Қараөткел ауылы

18800

19850

22520

84.



38. Қаражар ауылы

3500

3500

3 500

85.



39. Жаңажол ауылы

608

638

646

86.


15. Софиевка

40. Софиевка ауылы

3066

3257

5 100

87.


16. Қосшы

41. Қосшы ауылы

32366

37460

50 200

88.



42. Тайтөбе ауылы

1444

1534

6 000

89.


17. Қоянды

43. Қоянды ауылы

25000

25570

27250

90.



44. Малотимофеевка ауылы

500

531

6 000

91.



45. Шұбар ауылы

750

797

7 000

92.


18. Талапкер

46. Қажымұқан ауылы

1300

1381

5 382

93.



47. 96 разъезд

1730

1816

1 905

94.



48. Қызылсуат ауылы

1270

1349

6 000

95.



49. Талапкер ауылы

13800

15150

18660

Целиноград ауданы бойынша жиыны

146837

165007

227511

96.

Шортанды

1. Бозайғыр ауылдық округі

1. Бозайғыр ауылы

2820

3784

4450

97.



2. Төңкеріс станциясы (индустриялық аймақты салуды және оның жұмыс істеуін ескерумен)

647

1432

2872

98.



3. Ключи ауылы

461

480

1 000

99.


2.Шортанды кентінің әкімшілігі

4. Шортанды кенті (агротехникалық университет базасында академиялық қалашықты салуды және оның жұмыс істеуін ескерумен)

5939

8680

18 120

100.


3. Дамса

5. Дамса ауылы

2221

2311

2420

101.



6. Степное ауылы

1341

1395

1461

102.



7. Научный кенті

1088

1132

3 184

103.


4. Пригородный

8. Пригородное ауылы

904

941

985

104.



9. Камышенка ауылы

186

194

203

105.


5. Андреевка

10. Андреевка ауылы

868

903

946

106.



11. Октябрьское ауылы

301

313

328

107.


6. Петровка

12. Петровка ауылы

1161

1208

1265

108.



13. Белое озеро ауылы

152

158

166

109.



14. Қараадыр станциясы

345

359

376

110.


7. Новокубанка

15. Новокубанка ауылы

1988

2069

2166

111.



16. Алтай ауылы

123

128

134

112.


8. Раевка

17. Раевка ауылы

751

781

818

1

2

3

4

5

6

7

113.



18. Егемен ауылы

159

165

173

114.



19. Гуляй поле ауылы

330

343

360

115.



20. Новографское ауылы

131

136

143

116.


9. Бектау ауылдық округі

21. Бектау ауылы

1567

1631

1707

117.



22. Конкрынка ауылы

183

190

199

118.



23. Қаражар ауылы

71

74

77

119.



24. Мықтыкөл аулы

260

271

283

120.


10. Жолымбет ауылдық әкімшілік

25. Жолымбет кенті

4372

4549

4763

121.


11. Новоселовка

26. Новоселовка ауылы

854

889

930

122.



27. Ошақ ауылы

170

177

185

123.



28. Новопервомайск ауылы

185

193

202

Шортанды ауданы бойынша жиыны

29578

34 886

49 916

Аудандар бойынша жиыны

231752

272840

400092

Астана

814 000

1070000

1220000

Агломерация өзегімен барлығы

1045752

1342840

1620092


  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
3-қосымша





  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
4-қосымша



 
  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
5-қосымша






  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
6-қосымша





  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
7-қосымша





  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
8-қосымша





  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
9-қосымша



  Астана агломерациясын
аумақтық дамытудың
өңіраралық схемасына
10-қосымша