Об утверждении Специальных экологических требований в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря

Постановление Правительства Республики Казахстан от 31 июля 1999 года N 1087. Утратило силу постановлением Правительства РК от 18 января 2008 года N 29.

Сноска. Постановление Правительства РК от 31 июля 1999 года N 1087 утратило силу постановлением Правительства РК от 18 января 2008 года N 29 (вводится в действие по истечении 10 календарных дней со дня первого официального опубликования).

В соответствии со статьей 48 Закона Республики Казахстан Z970162_ "Об особо охраняемых природных территориях" Правительство Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить прилагаемые Специальные экологические требования в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря (далее - Специальные требования).
2. Установить, что Специальные требования являются обязательными для исполнения всеми физическими и юридическими лицами, осуществляющими деятельность на территории государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря.
3. Министерству природных ресурсов и охраны окружающей среды и другим специально уполномоченным органам, осуществляющим государственный контроль за охраной окружающей среды, а также за охраной и использованием природных ресурсов обеспечить контроль за соблюдением норм Специальных требований.
4. Министерству природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан совместно с Министерством сельского хозяйства Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить проведение уточненного зонирования территории государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря и в срок не позднее 1 июля 2000 года внести в Правительство Республики Казахстан предложения по их утверждению.
5. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр

Республики Казахстан

Утверждены

постановлением Правительства

Республики Казахстан

от 31 июля 1999 года № 1087

Специальные экологические
требования в государственной заповедной зоне
в северной части Каспийского моря

1. Общие положения

1. Специальные экологические требования в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря (далее Специальные требования) разработаны в соответствии со статьей 48 Закона Республики Казахстан "Об особо охраняемых природных территориях".
2. Специальные требования распространяются на территории государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря в границах, определенных постановлениями Совета Министров Казахской ССР от 30 апреля 1974 года № 252 "Об объявлении заповедной зоны в северной части Каспийского моря" и от 13 июля 1978 года № 284 "О включении в заповедную зону северной части Каспийского моря акватории и поймы р. Урала".
Режим территории государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря определяется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
3. Специальные требования распространяются на весь комплекс морских поисково-разведочных работ, в том числе на:
1) проектирование и строительство буровых оснований, установок и морской инфраструктуры;
2) бурение, испытание, консервацию или ликвидацию скважин и буровых оснований;
3) материально-техническое обеспечение, транспортировку и обращение с отходами;
4) проектирование, строительство, эксплуатацию и вывод из эксплуатации береговой инфраструктуры.
4. Проведению морского поисково-разведочного бурения должна предшествовать подготовка проекта работ с учетом мирового опыта, включая оценку воздействия на окружающую среду (далее - ОВОС), предусматривающую экологическое картирование района работ с проведением фоновых исследований и выявление экологически особо чувствительных зон.
5. Указанные в пункте 5 настоящих Специальных требований проектные документы должны пройти государственную экологическую экспертизу и быть согласованы с специально уполномоченными органами Республики Казахстан, осуществляющими государственный контроль за охраной окружающей среды, а также за охраной и использованием природных ресурсов (далее - Уполномоченные органы).
6. Обязательным элементом ОВОС является анализ альтернатив, включая отказ от морского поисково-разведочного бурения, на особо уязвимых биочувствительных участках акватории моря и прибрежной зоны.
ОВОС должен выполняться с обязательным учетом одновременно проводимых нефтяных операций на примыкающих участках акватории с целью определения их совокупного воздействия на окружающую среду.
В ОВОС следует предусматривать прогноз экологических последствий морского поисково-разведочного бурения при нормальном ведении работ и при аварийных ситуациях.
7. Под Операторами в Специальных требованиях понимаются лица, имеющие право согласно законодательству Республики Казахстан на проведение соответствующего вида деятельности.
Под Компетентным органом в Специальных требованиях понимается государственный орган по вопросам недропользования, определенный в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

2. Организация и проведение работ
8. Обязательным условием для начала морского поисково-разведочного бурения является:
1) наличие у Оператора документов по процедуре и планам действий по обеспечению экологической безопасности работ, в том числе в аварийных ситуациях, согласованных с Уполномоченными органами;
2) полная готовность Оператора, подтвержденная соответствующими актами Уполномоченных органов, материальной базы и обученных кадров для предотвращения и ликвидации последствий любых внештатных ситуаций, в том числе разливов нефти и ее производных.
9. Технология работ, согласованная с Уполномоченными органами может корректироваться в установленном порядке по результатам сопутствующего мониторинга.
10. Проведение буровых работ допускается в течение года за исключением ограничений, указанных в Специальных требованиях.
11. Проведение буровых работ с буровой баржи или платформы при наличии ледового покрова на акватории, доступной для судоходства, должно обеспечиваться постоянным присутствием корабля ледокольного типа с оборудованием, необходимым для локализации возможного разлива углеводородов до момента доставки специальных средств с береговых баз и обеспечения открытого водного пространства у буровой в размерах, достаточных для осуществления мероприятий по ликвидации углеводородных разливов.
Требование, указанное в настоящем пункте, не распространяется на бурение, ведущееся с искусственных островов.
12. Вскрытие продуктивного горизонта подсолевой толщи и испытание скважин с предполагаемым экстремальным давлением и высоким содержанием сероводорода не рекомендуется проводить в тяжелых ледовых условиях на море.
13. Во избежание возможного загрязнения моря строительство буровых оснований и проведение морского поисково-разведочного бурения вблизи от пробуренных ранее скважин, подводных трубопроводов, мест размещения промышленных отходов осуществляется только по специальному разрешению Уполномоченных органов на основании материалов предварительного экологического картирования.
14. При обнаружении в пределах лицензионной территории ранее пробуренных скважин, Оператор должен определить точные координаты оголовки скважины и в установленном порядке передать их Компетентному органу.
15. Строительство буровых оснований в мелководной и переходной зонах на глубинах от 0 м до 2 м недоступных для морских судов и для сухопутных средств доставки строительных материалов должно производиться на основании индивидуального проекта или отдельной части общего проекта и ОВОС, минимизирующих нарушения морского дна и нанесение ущерба биосистеме.
16. Бурение скважин должно осуществляться на основе передовых апробированных технологий, обеспечивающих экологическую безопасность проводимых работ.
17. В случае консервации скважин после завершения испытаний Оператор обязан провести работы по консервации, обеспечить сохранность бурового основания и надежную герметизацию скважины до момента возобновления работ.
18. При ликвидации скважин, пробуренных с насыпного основания (подводной бермы или острова), Оператор обязан обеспечить их герметизацию и контроль за состоянием искусственного основания, предварительно проведя его очистку от возможного загрязнения углеводородами и иными химическими веществами.
В случае размыва острова или бермы Оператор обязан обозначить его вехой или бакеном до его (основания) окончательной нивелировки с общим уровнем рельефа дна и передать их координаты Уполномоченным органам для нанесения на морские карты в целях обеспечения безопасности судоходства.
19. При ликвидации скважин, пробуренных с платформ любого типа, их конструкции должны быть полностью демонтированы и удалены, а оголовки герметизированных скважин срезаны на уровне дна во избежание помех рыболовству и судоходству.
20. Также должны быть всемерно ограничены и сведены до минимума сжигание углеводородов и газа на факеле при испытании скважин.
В случае признания итогами экологической экспертизой метода указанного в настоящем пункте, как наиболее безопасного для окружающей среды, применять его необходимо только при погодных условиях, способствующих рассеиванию дымового шлейфа.
21. При проведении любых видов строительных и иных работ запрещается использование взрывных методов в толще воды и на морском дне, за исключением случаев демонтажа бурового оборудования при ликвидации скважин по специальному разрешению Уполномоченных органов.
22. Строительство береговых баз, в том числе: складов горюче- смазочных материалов, станции техобслуживания транспортных средств и т.д. должно осуществляться вне заповедной зоны с максимальным использованием существующей инфраструктуры.
23. По завершению функционирования объектов береговой инфраструктуры рекультивация земель должна быть проведена в соответствии с проектом, согласованным с Уполномоченными органами.

3. Обращение с отходами

24. Запрещается на весь период морского поисково-разведочного бурения сброс в море или складирование на его дне жидких и твердых отходов производства и потребления, образующихся в процессе всех видов деятельности (строительстве, бурении, транспортных операциях), включая буровые шламы и растворы.
25. По разрешению Уполномоченных органов допускается сброс в море ограниченного перечня незагрязненных или очищенных сточных вод.
26. Закачка отходов бурения (в том числе солесодержащие буровые шламы) в недра осуществляется согласно проекту по специальному разрешению Компетентного органа в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
27. Все операции по обезвреживанию и хранению отходов бурения (шламы и растворы), не вовлекаемых в оборот и не закачиваемых в недра, должны осуществляться на суше, на специально оборудованном полигоне, вне заповедной зоны. Указанные операции должны осуществляться по согласованию с Уполномоченными органами и должны обеспечивать завершение строительства к моменту начала буровых работ.
28. Запрещается размещение полигонов промышленных и бытовых отходов, токсичных и других вредных и загрязняющих веществ, в пределах зоны максимальных нагонных волн.
29. Буровая платформа (баржа) и обслуживающие ее суда должны быть оборудованы установкой для очистки и обеззараживания сточных вод или устройством для сбора, хранения и последующей передачи сточных вод на специализированные суда или береговые приемные устройства. Для сбора или обработки мусора (измельчение или прессование) должны быть предусмотрены устройства, либо установка для сжигания мусора.

4. Передвижение

30. Во избежание отрицательного воздействия на особо чувствительные экологические районы, курсирование судов, привлекаемых к операциям, связанных с морским поисково-разведочным бурением, к площадкам морского поисково-разведочного бурения и береговым базам должно осуществляться в соответствии с режимом судоходства, согласованных с Уполномоченным органом.
31. Строительство и использование дорог в прибрежной полосе государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря должно предусматриваться проектом работ, согласованных с Уполномоченными органами.
Любое перемещение транспортных средств, за исключением экстренных (аварийных или медицинских случаев) вне дорог, определенных указанным в настоящем пункте проектом, и существующей административной сети дорог запрещается.
32. На увлажненных участках побережья (подтапливаемых территориях) и на прибрежном мелководье в случае необходимости допускается использование специальных транспортных средств (на шинах низкого давления, на воздушной подушке и т. п.) в минимальной степени нарушающих целостность почвенно- растительного покрова и существующих биоценозов.

5. Опасные материалы

33. Использование и хранение в процессе морского поисково- разведочного бурения и сопровождающих его операций (в том числе и при ликвидации аварий) любых потенциально токсичных веществ допускается только при наличии сертификата токсичности и предварительного согласования с Уполномоченными органами, согласно законодательству Республики Казахстан.
34. Все операции по заправке, хранению, использованию, транспортировке горючих и смазочных материалов, растворителей и прочих вредных материалов должны проходить под контролем с соответствующим занесением их в специальные журналы, являющиеся документами строгой отчетности.
35. Заправка судов в море не должна допускать разливы и утечки углеводородов.
36. Причалы и базы должны планироваться так, чтобы операции по снабжению, техобслуживанию и заправке судов осуществлялись безопасным образом.

6. Специальные мероприятия по охране биоресурсов

37. Запрещается использовать оборудование и аппаратуру, а также транспортные и производственные суда и средства, ранее работавшие в иных водных бассейнах, без санитарного и экологического контроля.
38. Проведение морского поисково-разведочного бурения на территории с заповедным режимом не допускается.
39. Для обеспечения нормального нерестового хода рыб и ската молоди в море запрещается в период с 1 апреля по 15 июля строительство буровых оснований, испытание скважин и судоходство в приустьевых районах рек Урал и Волга в радиусе 50 км от наиболее выдвинутых в сторону моря частей дельт и в полосе шириной 15 км от береговой линии на 1 января 1994 года между границами запретных дельтовых пространств и далее на Восток, включая дельту реки Эмба.
В указанный период процесс бурения должен быть переведен на автономное обеспечение оборудованием, химическими реагентами, горюче- смазочными и другими материалами, продовольствием.
Также, должны быть приняты все меры, обеспечивающие накопление и хранение отходов бурения, для их последующего вывоза по окончании периода запрета.
С этой же целью в указанных зонах, в период с 1 по 30 октября запрещаются дноуглубительные и строительные работы.
В целях сохранения птиц в местах гнездования: тростниковых зарослях, песчаных прибрежных косах и островах, запрещается проведение в период с 1 апреля по 15 июля работ по строительству буровых оснований и установок, а также испытание скважин.
40. Проведение работ в пределах тростниковых зарослей (естественный биологический фильтр) на границе суша - море регулируется специальными решениями Уполномоченных органов с учетом сезона года.
41. Для сохранения популяции каспийского тюленя строительство буровых оснований и установок, проведение иных беспокоящих тюленей операций, с октября по май месяцы должна осуществляться на расстоянии, не влияющем на места концентрации каспийского тюленя на лежбищах.
Учитывая смену лежбищ, должна предусматриваться предварительная разведка для выявления мест концентрации указанных видов тюленей.
42. Во избежание беспокоящих воздействий на птиц и каспийских тюленей запрещается пролет воздушного транспорта над установленными местами их обитания и размножения на высотах ниже 1 км, кроме случаев проведения специальных наблюдений.
43. Уровень шума и вибрации используемого оборудования и транспортных средств не должен превышать установленных нормативов.

7. Экологический мониторинг

44. Проектной документацией на морское поисково-разведочное бурение и материалами ОВОС должно быть предусмотрено проведение полноценного мониторинга окружающей среды для всего комплекса работ, включая предварительные фоновые исследования до их начала, наблюдения во время производства работ (включая источники антропогенного воздействия) и после их завершения, а также мониторинга в случае чрезвычайной ситуации.
45. Программа мониторинга должна быть одобрена центральным исполнительным органом Республики Казахстан в области охраны окружающей среды и обеспечивать сопоставимость и преемственность результатов, полученных Операторами на их участках.
Для всех станций мониторинга должна быть обеспечена спутниковая привязка в системе GРS.
46. Результаты мониторинга передаются для депонирования, обобщения результатов и составления каталога станций в центральный исполнительный орган Республики Казахстан в области охраны окружающей среды и должны быть открыты и доступны для всех пользователей с разрешения Операторов при условии сохранения авторских прав.
47. При проведении мониторинга Оператор должен использовать, кроме собственных, станции и материалы станций наблюдения предыдущих исследований, расположенные на площади работ (в пределах лицензионного блока) и в ее окружении с целью продолжения долгосрочного ряда наблюдений.
48. Наличие на площади лицензионного блока станций наблюдений прошлых лет не исключает необходимость проведения Оператором собственных фоновых и мониторинговых исследований при разрыве в сроках наблюдений более 1 года.

8. Мероприятия и гарантии при разливах углеводородов

49. Каждый Оператор обязан иметь согласованный и утвержденный с Уполномоченными органами план действий в случае разлива углеводородов (при непредвиденных обстоятельствах), в котором устанавливаются конкретные процедуры, используемые при применении ответных мер и смягчении последствий, вызванных разливом углеводородов или иных загрязнителей в море или на береговой линии.
В указанном плане действий на случай разлива углеводородов должны содержаться все необходимые сведения, включая:
1) анализ ситуаций возможного разлива углеводородов с указанием площади и вероятного распространения разлива на основе компьютерного моделирования;
2) карту размещения населенных центров, чувствительных природных объектов, доков и заправочных станций на берегу, мест хранения и удаления добытых углеводородов и углеводородных отходов;
3) перечень оборудования морских транспортных средств и наличие обученного персонала для ликвидации разлива углеводородов, как в случае фонтанирования, так и в случае утечки.
50. Оператор обязан иметь на морском сооружении и/или на постоянно присутствующем судне все необходимые материалы и оборудование для ликвидации разливов первого уровня, на береговой базе или в других местах - материалы и оборудование для ликвидации разливов второго уровня, а также заключенные договора с поставщиками, гарантирующих своевременную поставку оборудования и материалов, необходимых для ликвидации разливов третьего уровня.
51. Оператор обязан провести обучение собственного производственного персонала и персонала береговых служб, с привлечением представителей Уполномоченных органов, посредством проведения теоретических занятий и практических учений, максимально приближенным к реальным условиям.
52. Оператор должен иметь заранее согласованный с Уполномоченными органами перечень потенциально применяемых в борьбе с разливами углеводородов веществ и материалов, указанием данных по их токсичности и прогнозом эффективности в различных случаях применения при разливе углеводородов.
53. Использование диспергирующих веществ может осуществляться Оператором по согласованию с Уполномоченными органами.
54. В целях оперативного реагирования на разливы углеводородов должны быть определены процедуры уведомления Уполномоченных органов.
55. При обнаружении разлива углеводородов Оператор должен немедленно начать действия по ликвидации разлива углеводородов.
56. На случай небольших разливов углеводородов или его продуктов или иных веществ непосредственно с судов или буровой установки на борту всегда должен иметься адсорбирующий (поглощающий) материал в упаковке, обеспечивающей полную его сохранность и пригодность.
57. Оператор несет ответственность по возмещению ущерба, нанесенного окружающей среде и здоровью населения, в результате возникновения непредвиденных ситуаций, в том числе разливов углеводородов.

9. Экологическая экспертиза и участие общественности

58. Технико-экономическая документация по проектам морского поисково- разведочного бурения, включающая ОВОС, подлежит государственной экологической экспертизе.
Положительное заключение государственной экологической экспертизы служит основанием для выдачи разрешения на проведение морского поисково- разведочного бурения.
59. В процессе подготовки документа по ОВОС должны быть проведены общественные слушания в целях изучения мнения местных жителей.
60. Слушания организуются инициаторами проекта.
Результаты общественного обсуждения освещаются в средствах массовой информации и принимаются во внимание при разработке проекта и принятия решений Уполномоченными органами.
61. Оператор обеспечивает своевременное освещение в средствах массовой информации всех случаев возникновения аварийных ситуаций и действий по их ликвидации, в том числе разливов углеводородов.

10. Контроль и ответственность

62. Выдача разрешений на природопользование и осуществление контроля за проведением морского поисково-разведочного бурения в границах государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря возлагается на центральный исполнительный орган Республики Казахстан в области охраны окружающей среды и другие Уполномоченные органы в соответствии с их компетенцией.
63. Участие общественности в осуществлении контроля регулируются нормативными актами Республики Казахстан.
64. Нарушение Специальных требований влечет за собой ответственность в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
65. Оператор обязан приостановить работы, представляющие реальную угрозу экологической безопасности, до устранения ее причин.
66. Работы, наносящие ущерб экосистеме государственной заповедной

зоны в северной части Каспийского моря, должны быть остановлены в

установленном законодательством Республики Казахстан до их устранения

Уполномоченными органами.

67. В случае распространения негативного воздействия за пределы

территориальных вод Республики Казахстан ущерб взыскивается с виновных лиц

в установленном законодательством Республики Казахстан порядке.

68. Ущерб, нанесенный флоре и фауне государственной заповедной зоны в

северной части Каспийского моря, от проводимых буровых работ взыскивается

с виновных лиц в установленном законодательством Республики Казахстан

порядке.

(Специалисты: Кушенова Д.,

Мартина Н.)

Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорықтық аймақтағы Арнаулы экологиялық талаптарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 31 шілдедегі N 1087 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 18 қаңтардағы N 29 Қаулысымен

Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008.01.18. N 29 (алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

"Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" Қазақстан Республикасы Z970162_ Заңының 48-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
1. Қоса берiлiп отырған Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi мемлекеттiк қорықтық аймақтағы Арнаулы экологиялық талаптар (бұдан әрi - Арнаулы талаптар) бекiтiлсiн.
2. Арнаулы талаптар Каспий теңізiнiң солтүстiк бөлiгiндегі мемлекеттiк қорықтық аймақтың аумағында iс-әрекетiн жүзеге асыратын барлық жеке және заңды тұлғалардың атқаруы үшiн мiндетті болып табылады деп белгіленсiн.
3. Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлiгі мен қоршаған ортаны қорғауды, сондай-ақ табиғи ресурстарды қорғауды және пайдалануды мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын басқа да арнайы өкiлеттiгі бар органдар Арнаулы талаптардың нормалары сақталуын бақылауды қамтамасыз етсiн.
4. Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлiгi Ауыл шаруашылығы министрлігімен бiрлесiп заңдарда белгiленген тәртiппен Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегі мемлекеттік қорықтық аймақты нақтыланған өңірлерге бөлудi қамтамасыз етсiн және 2000 жылдың 1 шiлдесiне дейiн мерзiмде оларды бекiту жөнiнде Қазақстан Республикасының Үкiметіне ұсыныстар енгізсiн.
5. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының

Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы

Үкiметiнiң 1999 жылғы

31 шiлдедегi

N 1087 қаулысымен

бекiтiлген

Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгіндегі мемлекеттiк
қорықтық аймақтағы Арнаулы экологиялық талаптар

1. Жалпы ережелер

1. Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi мемлекеттік қорықтық аймақтағы Арнаулы экологиялық талаптар (бұдан әрi - Арнаулы талаптар) "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 48-бабына сәйкес әзiрлендi.
2. Арнаулы талаптар Қазақ ССР Министрлер Советiнiң 1974 жылға 30 сәуiрдегі N 252 "Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiнде қорықтық аймақ жариялау туралы" және 1978 жылғы 13 шiлдедегi N 284 "Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiнiң қорықтық аймағына Жайық өзенiнiң айдыны мен атырабын қосу туралы" қаулыларымен айқындалған шекаралардағы Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегі мемлекеттiк қорықтық аймақтың аумағында қолданылады.
Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi мемлекеттiк қорықтық аймақ аумағының режимi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес айқындалады.
3. Арнаулы талаптар теңiздiк iздеу-барлау жұмыстарының бүкiл кешенiне, оның iшiнде:
1) бұрғылау негiздемелерiн, қондырғылар мен теңiз инфрақұрылымдарын жобалауға және салуға;
2) скважиналар мен бұрғылау негіздерiн жасауға, сынауға, консервациялауға немесе жоюға;
3) материалдық-техникалық қамтамасыз етуге, көлiк тасымалына және қалдықтармен жұмыс iстеуге;
4) жағалық инфрақұрылымды жобалауға, салуға, пайдалануға және пайдаланудан шығаруға қолданылады.
4. Теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауын жүргiзудiң алдында әлемдiк тәжiрибенi ескере отырып, қоршаған ортаға әсердi бағалауды (ҚОӘБ) қоса алғанда, фондық зерттеулердi жүргiзуге байланысты жұмыстардың аудандық экологиялық картасын жасауды және экологиялық ерекше сезiмтал аймақтарды анықтауды көздейтiн жұмыстардың жобасы дайындалуы керек.
5. Осы Арнаулы талаптардың 5-тармағында көрсетiлген жобалық құжаттар мемлекеттiк экологиялық сараптаудан өткiзiлуi тиiс, және қоршаған ортаны қорғауды, сондай-ақ табиғи ресурстарды қорғауды және пайдалануды мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының арнайы өкiлеттiгі бар органдарымен (бұдан әрi - Уәкiлеттi органдар) келiсiлуi керек.
6. ҚОӘБ-ның мiндеттi нысанасы теңiз айдынының және жағалаудағы аймақтың ерекше осал биологиялық сезiмтал учаскелерiнде теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауынан бас тартуды қоса алғанда, баламаларға талдау жасау болып табылады.
ҚОӘБ айдынның қанаттас учаскелерiнде бiр мезгiлде жүргiзiлiп жатқан

мұнай операцияларын мiндетті түрде ескере отырып, олардың қоршаған жиынтық

ықпалын айқындау мақсатымен орындалуы тиiс.

ҚОӘБ-да жұмыстар бiрқалыпты жүргізiлген кезде және авариялық

жағдайлар кезiнде теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауының экологиялық салдарын

болжау қарастырылуы тиiс.

7. Арнаулы талаптарда Операторлар деп Қазақстан Республикасының

заңдарына сәйкес қызметтiң тиiстi түрiн жүргiзуге құқығы бар тұлға

ұғынылады.

Арнаулы талаптарда Құзыретті орган деп Қазақстан Республикасының

заңдарына сәйкес белгiленген, жер қойнауын пайдалану жөнiндегі мемлекеттiк

орган ұғынылады.

2. Жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу

8. Теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауын бастау үшiн мiндеттi шарт мыналар

болуға тиiс:

1) жұмыстардың экологиялық қауiпсiздiгін, оның iшiнде авариялық жағдайларда қамтамасыз етудiң Уәкiлеттi органдармен келiсiлген iс-қимыл рәсiмi мен жоспарлары жөнiнде құжаттарының болуы;
2) Оператордың өкiлеттi органдардың тиiстi актiлерiмен бекiтiлген, материалдық базасының және оқытылған кадрларының кез келген күтпеген жағдайларды, оның iшiнде мұнайдың және оның қосындыларының төгiлуiн қоса алғанда, зардаптарды болдырмау және жою үшiн қажеттi толық дайындығының болуы.
9. Уәкiлеттi органдармен келiсiлген жұмыстардың технологиясы тиiстi мониторинггiң нәтижелерi бойынша белгiленген тәртiппен түзетiлуi мүмкiн.
10. Бұрғылау жұмыстарын жүргізуге Арнаулы талаптарда көрсетiлген шектеулердi қоспағанда, бiр жылдың iшiнде рұқсат берiледi.
11. Айдындағы мұз қабаты кеме қатынауға болатын жағдайда бұрғылау баржасынан немесе платформасынан бұрғылау жұмыстарын жүргiзу, жағалаудағы базалардан арнаулы құралдар жеткiзiлетiн және көмiрсутегiнiң төгiлуiн тыю жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыру үшiн бұрғылау орнының жанында жеткiлiкті мөлшерде ашық су кеңiстiгін қамтамасыз ететiн сәтке дейiн, көмiрсутегiнiң болуы мүмкiн төгiлуiн тұмшалау үшiн қажеттi жабдықтары бар мұзжарғыш түрiндегі кеменiң ұдайы бiрге болуымен қамтамасыз етiлуi тиiс.
Осы тармақта көрсетiлген талап жасанды аралдарда жүргізiлiп жатқан бұрғылау жұмысына қолданылмайды.
12. Тұз астындағы өнiм беретiн қабатты ашуға және көмiрсутегiнiң төтенше қысымды және өте жоғары мөлшерi болжанып отырған скважиналарды сынауға теңiзде мұз қалың қатқан жағдайларда ұсыныс жасалмайды.
13. Теңiздiң болуы мүмкiн ластануына жол бермеу үшiн бұрын бұрғыланған скважиналарға, су астындағы құбыр желiлерiне, өнеркәсiп қалдықтары орналасқан орындарға жақын жерден бұрғылау негіздемелерiн салу және теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауын жүргізу өкiлеттi органдардың арнаулы алдын ала экологиялық карта жасау материалдары негiзiндегi рұқсаты бойынша ғана жүзеге асырылады.
14. Лицензия берiлген аумақтың шегiнде бұрын бұрғыланған скважина байқалған жағдайда, Оператор скважина оқпанының тұрған орнын дәл анықтауға және белгiленген тәртiппен, бұл деректi құзыретті органға тапсыруы тиiс.
15. Теңiз кемелерi мен құрғақта жүретiн құралдар бара алмайтын 0 м-ден 2 м-ге дейiн тереңдiктегi суы тайыз және ауыспалы аймақтарда бұрғылау негiздемесiн салу дербес жобаның немесе жалпы жобаның арнаулы бөлiгiнiң және теңiз түбiнiң бүлiнуiн және биологиялық жүйеге нұқсан келуiн мейлiнше азайтатын ҚОӘБ негізiнде ғана жүгiзiлуi мүмкiн.
16. Скважиналарды бұрғылау жүргізiлетiн жұмыстардың экологиялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн, сыннан өткен озық технологиялар негiзiнде жүзеге асырылуы тиiс.
17. Сынақтар аяқталған соң скважиналарды консервациялаған жағдайда Оператор бұрғылаудың негіздемесi сақталуын және жұмыстар қайта басталатын сәтке дейiн скважиналардың сенiмдi герметизациясын қамтамасыз етуге мiндетті.
18. Yйiлген негiздемеден (су асты бермасынан немесе аралдан) бұрғыланған скважиналарды жою кезiнде оператар олардың герматизациялануын және көмiрсутегiмен және химиялық заттармен болуы мүмкiн ластанудан оны алдын ала тазарта отырып, жасанды негiздеменiң жай-күйiн бақылауды қамтамасыз етуi тиiс.
Арал немесе берма шайылып кеткен жағдайда, Оператор ол (негiздеме) жер табаны бедерiнiң жалпы деңгейiмен бiржола тегістелгенше, оны қадамен немесе бақанмен белгiлеп қоюға мiндеттi және кеме жүзуi қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мақсатында теңiз карталарына түсiру үшiн олардың тұрған орынын өкiлеттi органдарға тапсыруға мiндеттi.
19. Кез келген түрдегі платформадан бұрғыланған скважиналарды жойған кезде, олардың қаңқасы толықтай қайта бұзылуы және алып тасталуы тиiс, ал герматизацияланған скважиналардың бастары балық аулауға және кеме жүзуiне бөгет болмас үшiн жер табаны деңгейiнде кесiп тасталуы керек.
20. Сондай-ақ скважиналарды сынау кезiнде көмiрсутегі мен газдың алауда өртелуiн барынша шектеу және ең аз мөлшерге жеткiзу керек.
Экологиялық сараптаманың қорытындысы көмiрсутегiн жоюдың осы тармақта көрсетiлген әдiсiн барынша қауiпсiз деп таныған жағдайда, оны түтiннiң сiлемi таралып кетуiне қолайлы ауа райы жағдайында қолдану керек.
21. Құрылыс салу және өзге де жұмыстардың кез келген түрлерiн жүргiзген кезде, өкiлеттi органдардың арнайы рұқсаты бойынша скважиналарды жойғанда бұрғылау жабдықтарын бұзу жағдайларын қоспағанда, судың iшiнде және теңiздiң табанында жару әдiстерiн пайдаланүға тыйым салынады.
22. Бұрғылау базаларын, оның iшiнде жанар-жағар материалдары қоймаларын, көлiк құралдарына техникалық қызмет көрсететiн станциялар, т.б. салу қорықтық аймақтан тыс, қолда бар инфрақұрылымды барынша пайдалану арқылы жүзеге асырылуы тиiс.
23. Жағадағы инфрақұрылым объектiлерiнiң жұмысы аяқталған соң, жердiң қайта өңделуi Уәкiлетті органдармен келiсiлген жобаға сәйкес жүргiзiлуi тиiс.

3. Қалдықтармен жұмыс iстеу

24. Теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауының бүкiл кезеңiнде iс-әрекеттiң барлық түрлерi (құрылыс салу, бұрғылау, көлiк операциялары) барысында пайда болатын өндiрiстiң сұйық және қатты қалдықтарын, бұрғылау қазындылары мен ерiтiндiлердi қоса, теңiзге лақтыруға немесе оның түбiнде жинауға тыйым салынады.
25. Уәкiлеттi органдардың рұқсаты бойынша теңiзге ластанбаған немесе тазартылған ағын судың шектеулi мөлшерiн ағызуға рұқсат етiледi.
26. Бұрғылау қалдықтарын (оның iшiнде тұз аралас бұрғылау қазындыларын) жер қойнауына қайта айдау Қазақстан Республикасының Заңдарына сәйкес Уәкiлеттi органдардың арнаулы рұқсаты бойынша жобаға сай жүзеге асырылады.
27. Бұрғылаудың айналысқа қосылмайтын және жер қойнауына қайта айдалмайтын қалдықтарын (қазындылар мен ерiтiндiлер) залалсыздандыру және сақтау жөнiндегі барлық операциялар құрғақта, арнаулы жабдықталған полигонда, қорықтық аймақтан тыс жүзеге асырылуы тиiс.
Көрсетiлген операциялар Уәкiлеттi органдармен келiсiм бойынша жүзеге асырылуы тиiс және бұрғылау жұмыстары басталар сәтке дейiн құрылыстың аяқталуын қамтамасыз етуi керек.
28. Өнеркәсiптiк және тұрмыстық қалдықтардың, улы және басқа зиянды және ластандырушы заттардың полигондарын су толқындары жетуi мүмкiн аймақтардың шегiнде орналастыруға тыйым салынады.
29. Бұрғылау платформасы (баржа) мен оған қызмет көрсететiн кеме ағын суларды тазартатын және заласыздандыратын қондырғымен немесе оларды жинайтын, сақтайтын және кейiннен ағын суларды арнаулы кемеге немесе жағалаудағы қабылдау қондырғыларына тапсырып беретiн құрылғысы бар кемемен жабдықталуы тиiс.
Қоқыстарды жинау және өңдеу (ұнтақтау немесе сығымдау) үшiн қондырғы, не қоқсықты өртейтiн құрылғы қарастырылуы керек.

4. Қозғалыс

30. Ерекше сезiмтал экологиялық аудандарға зиянды әсер тигiзбеу үшiн теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауына байланысты операцияларға қатысатын кемелердiң теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауы алаңдарына және жағалаудағы базаларға қатынауы Уәкiлеттi органдармен келiсiлген кеме жүру тәртiбiне сәйкес жүзеге асырылуы тиiс.
31. Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегі мемлекеттiк қорықтық аймақтың жағалауы бойында жолдар салу және пайдалану Уәкiлеттi органдармен келiсiлген жұмыстардың жобасында қарастырылуы керек.
Көлiк құралдарының, осы тармақта көрсетiлген жобада белгiленген және қолданып келген әкiмшiлiк жолдары торабынан тыс, кез келген қозғалысына, шұғыл жағдайларды қоспағанда (авариялық немесе медициналық жағдайларды), тыйым салынады.
32. Жағалаудың ылғалды учаскелерiнде (су басып кететiн аумақтарда) және жағалаудағы тайыз суларда қажет болған жағдайда топырақ-өсiмдiк қыртысының және сақталып келген биоценоздардың бiртұтастығын барынша аз денгейде бұзатын арнаулы көлiк құралдарын (доңғалақ қысымдары төмен, ауа жастығын пайдаланатын, т.б.) пайдалануға рұқсат етiледi.

5. Қауiптi материалдар

33. Кез келген әлеуетті улы заттарды теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауы процесiнде және онымен бiрге жүретiн операцияларда (оның iшiнде аварияларды жою кезiнде) пайдалануға және сақтауға улылық сертификаты бар болса және Қазақстан Республикасының заңдарына сай Уәкiлеттi органдармен алдын ала келiсiлген жағдайда ғана рұқсат етiледi.
34. Жанар және жағар материалдарды, ерiткiштер мен өзге де зиянды материалдарды құю, сақтау, пайдалану, тасымалдау жөнiндегі барлық операциялар бақылау арқылы, қатаң есептiк құжаттар болып табылатын арнаулы журналдарға, оларды тиiсiнше енгiзе отырып жүргiзiлуi тиiс.
35. Кемелерге теңiзде май құйғанда көмiрсутегiлердiң төгiлуiне және ағуына жол берiлмеуi тиiс.
36. Айлақтар мен базалардың жабдықтау, техникалық қызмет көрсету және май құю жөнiндегі операциялар қауiпсiз түрде жүзеге асырылатындай болып жоспарлануы керек.

6. Биоресурстарды сақтау жөнiндегi арнаулы iс-шаралар

37. Каспий теңiзiне жануар-жәндiктердiң көшпелi түрлерi таралып кетуiн болдырмау үшiн санитарлық бақылаудың жалпы жүйесi сақталмаған, бұрын өзге су бассейндерiнде жұмыс iстеген жабдықтар мен аппараттарды, сондай-ақ көлiктер мен өндiрiстiк кемелердi және құралдарды пайдалануға тыйым салынады.
38. Қорықтық режимдегi аумақта теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауын жүргiзуге жол берiлмейдi.
39. Балықтардың қалыпты ұрық тастауын және олардың жас өркендерiнiң теңiзге қайтып келуiн қамтамасыз ету үшiн сәуiрдiң 1-нен шiлденiң 15-i аралығындағы кезеңде 1994 жылы 1 қаңтарда, Ембi өзенiнiң сағасын қоса алғанда, тыйым салынған кеңiстiктен шығысқа қарайғы шекаралар арасында белгiленген Жайық пен Едiл өзендерi сағасындағы аудандарда 50 км. шеңберде сағалардан теңiзге неғұрлым сұғына кiрген тұстарда және жағалау бойынан кеңдiгi 15 км. аралықта бұрғылау негiздемелерiн салуға, скважиналарды сынауға және кемелердiң жүзуiне тыйым салынады.
Көрсетiлген кезеңде бұрғылау процесi жабдықтармен, химиялық реагенттермен, жағар-жанар және басқа материалдармен, азық-түлiкпен автономды түрде қамтамасыз етуге көшiрiлуi тиiс.
Сондай-ақ бұрғылау қалдықтарын жинауды және сақтауды, оларды тыйым салу кезеңi бiткеннен кейiн шығарып тастауды қамтамасыз ететiн барлық шаралар қабылдануы керек.
Дәл осы мақсатпен көрсетiлген аймақтарда, қазанның 1-30-ы аралығында табандық тереңдету және құрылыс жұмыстарына тыйым салынады.
Құстарды ұя салатын мекендерiнде сақтау мақсатында: қамыс нуларында, құмдауытты жағалау қойнаулары мен аралдарда 1 сәуiрден 15 шiлдеге дейiнгі аралықта бұрғылау негіздемелерiн және қондырғылар орнату жөнiндегi жұмыстарды жүргiзуге, сондай-ақ скважиналарды сынауға тыйым салынады.
40. Құрлық пен теңiз шекарасындағы қамысты нулардың (табиғи биологиялық сүзгілердiң) шеңберiнде жұмыстарды жүргiзу жыл маусымын есепке ала отырып, Уәкiлетті органдардың арнаулы шешiмдерiмен реттеледi.
41. Каспий итбалығының өсiп-өнуiн сақтау үшiн бұрғылау негіздемелерiн және қондырғылар салу, итбалықтардың мазасын алатын өзге де операцияларды жүргiзу қазаннан маусым айына дейiн итбалықтардың шоғырланып жатқан орындарына әсер етпейтiндей жағдайда жүзеге асырылуы тиiс.
Олардың мекендерi өзгеруiне қарай, жануарлардың шоғырланған орындарын анықтау үшiн алдын ала барлау жүргізiлуi керек.
42. Құстар мен итбалықтардың мазасын алуды болдырмау үшiн олар мекендейтiн және өнiп-өсетiн белгілi жерлердiң үстiнен, арнаулы бақылаулар жүргізу жағдайларын қоспағанда, 1 км биiктiктен төмен әуе көлiгiнiң ұшып өтуіне тыйым салынады.
43. Пайдаланылатын жабдықтардың және көлiк құралдарының шуылы мен дiрiлiнiң деңгей нормалардан аспауы тиiс.

7. Экологиялық мониторинг

44. Теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауына арналған жобалық құжаттамаларда және ҚОӘБ материалдарында жұмыстардың бүкiл кешенi үшiн, олар басталғанға дейiнгi алдын ала фондық зерттеулердi, жұмыстар жүргiзiлiп жатқан кездегі бақылауды (антропогендiк әсер ету көздерiн қоса) және олар аяқталғаннан кейiнгі бақылауларды, сондай-ақ төтенше оқиғалар жағдайындағы мониторингін қоса алғанда, қоршаған ортаның толыққанды мониторингiн жүргізу көзделуi керек.
45. Мониторингтің бағдарламасын Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық атқарушы органы мақұлдауы және өз учаскелерiнде Операторлар алған нәтижелердiң салыстырмалылығы және ауыстырмалылығы қамтамасыз етiлуi тиiс.
Мониторингтің барлық станцияларында GPS жүйесiне жер серiгі арқылы байланысқа шығу қамтамасыз етілуi керек.
46. Мониторингтiң нәтижелерi тiркеу, қорытындылау және станциялардың каталогын жасау үшiн Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық атқарушы органына тапсырылады және авторлық құқықтар сақталған жағдайда Операторлардың рұқсатымен барлық пайдаланушылар үшiн ашық және еркiн болуы тиiс.
47. Мониторинг жүргізiлген кезде Оператор бақылаулардың ұзақ мерзiмдi тiзбегін жалғастыру мақсатында өзiнiкiнен басқа, станцияларды және жұмыстар алаңында және оның төңiрегінде орналасқан станциялардың бұрын жүргізген бақылау материалдарын (лицензиялық блоктың шегiнде) пайдалануы тиiс.
48. Алаңда өткен жылдарда бақылаулар жүргізген станциялардың лицензиялық блогының болуы, бақылаулардың мерзiмi бiр жылдан асып кеткен жағдайда, Оператордың өзiнше фондық және мониторингтік зерттеулер жүргізуi қажеттiгiн жоққа шығармайды.

8. Көмiрсутегi төгілген жағдайдағы iс-шаралар
мен кепiлдiктер

49. Әрбiр Оператордың көмiрсутегі төгілген жағдайда (күтпеген жағдаяттарда) Уәкiлеттi органдармен келiсiлген және бекiтiлген iс-қимыл жоспары болуы мiндеттi, онда жауап шаралар және көмiрсутегінiң кездейсоқ төгілуiнен немесе өзге де ластаушылардың теңiзге немесе жағалау бойына төгілуiнiң зардаптарын жеңiлдету кезiнде пайдаланатын нақты рәсiмдер белгiленедi.
Көмiрсутегі төгілген жағдайдағы көрсетiлетiн iс-қимыл жоспарында:
1) төгілiстiң алаңы мен болжамды таралуы компьютерлiк есептеу негiзiнде көрсетiлген, көмiрсутегінiң ықтимал төгiлу жағдайларының талдамасы;
2) елдi мекендердiң, сезiмтал табиғи объектілердiң, жағадағы доктар мен құю станцияларының, өндiрiлген көмiрсутегін және көмiрсутегі қалдықтарын сақтайтын орындар мен олардың ара қашықтығы көрсетiлген карта;
3) фонтан түрiнде болсын, ағып шығу жағдайында болсын көмiрсутегінiң төгілуiн тоқтатуға пайдаланылатын жабдықтардың, теңiз көлiк құралдарының және оқытылған қызметкерлердiң тiзбесi қоса қамтылған, барлық қажеттi мәлiметтер болуы тиiс.
50. Оператор бiрiншi деңгейдегi төгiлiстi жою үшiн - теңiздегі құрылыс-жайында және/немесе ұдайы бiрге болатын кемесiнде барлық қажеттi материалдар мен жабдықтарды; жағадағы базада немесе басқа жерлерде - екiншi деңгейдегі төгiлiстi жоюға арналған материалдар мен жабдықтар, сондай-ақ үшiншi деңгейдегi төгiлiстi жою үшiн - қажеттi жабдықтар мен материалдардың дер кезiнде жеткiзiлетiнiне кепiлдiк ететiн, берермендермен жасалған шарттары болу тиiс.
51. Оператор Уәкiлетті органдардың өкiлдерiн тарта отырып, теориялық сабақтар мен нақты жағдайларға барынша жақындатылған практикалық жаттығулар жүргiзу арқылы, өзiнiң өндiрiстiк қызметкерлерi мен жағалаудағы қызмет адамдарын оқытып отыруға мiндеттi.
52. Операторда көмiрсутегi төгiлiстерiне қарсы күресте көбiнесе қолданылатын заттар мен материалдардың Уәкiлеттi органдармен келiсiлген, көмiрсутегi төгiлген кезде қолданудың әртүрлi жағдайларында олардың улылығы мен болжамды күштiлiгi жөнiндегi деректер көрсетiлген тiзбесi болуы тиiс.
53. ЬIдыратқыш заттарды пайдалануды Уәкiлетті органдардың келiсiмi бойынша Оператордың жүзеге асыруы мүмкiн.
54. Көмiрсутегi төгiлгенде жедел әрекет ету мақсатында Уәкiлеттi органдарға хабарлаудың рәсiмдерi белгiленген болуы тиiс.
55. Көмiрсутегiнiң төгiлуiн байқаған кезде Оператор көмiрсутегiнiң төгiлуiн жою үшiн дереу әрекет ете бастауы тиiс.
56. Тiкелей кемеден немесе бұрғылау қондырғысынан көмiрсутегi немесе оның өнiмдерi немесе өзге заттар аз мөлшерде төгiлген жағдайда, әрқашан бортта сақталуы мен жарамдылығы толық қамтамасыз етiлген, сенiмдi түрде оралған сорғыш (адсорбир) материал болуға тиiс.
57. Оператор күтпеген жағдайлардың, оның iшiнде көмiрсутегі төгiлуiнiң салдарынан қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына келтiрiлген зиянның орнын толтыру үшiн жауаптылықта болады.

9. Экологиялық сараптама және жұртшылықтың
қатысуы

58. Теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауының жобалары жөнiндегi техникалық-экономикалық құжаттамалар, ҚОӘБ-ды қоса алғанда, мемлекеттiк экологиялық сараптауға жатады.
Мемлекеттiк экологиялық сараптаудың оңды қорытындысы теңiздiк іздеу-барлау бұрғылауын жүргiзуге рұқсат беру үшiн негіз болады.
59. ҚОӘБ жөнiндегі құжатты дайындау процесiнде жергiлiктi тұрғындардың пiкiрiн зерделеу мақсатында қоғамдық тыңдау өткiзiлуi тиiс.
60. Тыңдауды жобаның бастамашылары ұйымдастырады.
Қоғамдық тыңдаудың нәтижелерi бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланады және жобаны әзiрлеген кезде Уәкiлеттi органдар ескеретiн болады.
61. Оператор авариялық жағдайлардың пайда болған барлық жәйттерiн және оларды, оның iшiнде көмiрсутегiнiң төгiлуiн жою жөнiндегі әрекеттердi бұқаралық ақпарат құралдарында дер кезiнде жариялауды қамтамасыз етедi.

10. Бақылау және жауапкершiлiк

62. Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi мемлекеттiк қорықтық аймақтың шекараларында табиғатты пайдалануға және теңiздiк iздеу-барлау бұрғылауын жүргiзуге бақылау жасауды жүзеге асыруға рұқсаттар беру Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық атқарушы органына және басқа да Уәкiлеттi органдарға олардың құзыреттерiне сәйкес жүктеледi.
63. Жұртшылықтың бақылауды жүзеге асыруға қатысуы Қазақстан Республикасының нормативтiк актiлерiмен реттеледi.
64. Арнаулы талаптарды бұзу - Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылық жүктейдi.
65. Оператор экологиялық қауiпсiздiкке нақты катер туғызатын жұмысты оның себептерi жойылғанға дейiн тоқтата тұруға мiндетті.
66. Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi мемлекеттiк қорықтық аймақтың экожүйесiне зиян келтiретiн жұмыстар оларды Уәкiлеттi органдар аластағанға дейiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен тоқтатылады.
67. Залалды әсер Қазақстан Республикасының аумақтық суларынан тысқары

тарап кеткен жағдайда зиян кінәлі тұлғалардан Қазақстан Республикасының

заңдарында белгіленген тәртіппен өндіріп алынады.

68. Жүргізілген бұрғылау жұмыстарынан Каспий теңізінің солтүстік

бөлігіндегі мемлекеттік қорықтық аймақтың өсімдіктері мен жануарларына

келтірілген зиян кінәлі тұлғалардан Қазақстан Республикасының заңдарында

белгіленген тәртіппен өндіріп алынады.

Оқығандар:

Қобдалиева Н.М.

Қасымбеков Б.А.