О Государственной программе развития страхования в Республике Казахстан на 2000-2002 годы

Указ Президента Республики Казахстан от 27 ноября 2000 года N 491. Утратил силу - Указом Президента РК от 9 января 2006 года N 1696 (U061696)(вводится в действие со дня подписания)

      В целях формирования эффективной национальной страховой индустрии и обеспечения дальнейшего развития ее приоритетных направлений постановляю: 
      1. Утвердить Государственную программу развития страхования в Республике Казахстан на 2000-2002 годы и План мероприятий по ее реализации (прилагаются). 
      2. Правительству Республики Казахстан совместно с Национальным Банком Республики Казахстан как уполномоченным государственным органом по регулированию и надзору за страховой деятельностью принять меры по выполнению мероприятий согласно документам, утвержденным пунктом 1 настоящего Указа.
      3. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Администрацию Президента Республики Казахстан.
      4. Настоящий Указ вступает в силу со дня подписания и подлежит опубликованию.

       Президент
  Республики Казахстан     

                                                       Утверждена
                                                  Указом Президента 
                                                Республики Казахстан
                                          от 27 ноября 2000 г. N 491

                       Государственная программа 
           развития страхования в Республике Казахстан на 
                           2000-2002 годы     

                                  Паспорт


  Наименование             Государственная программа развития страхования в 
                         Республике Казахстан на 2000-2002 годы            
                         (далее - Программа)

Решение о                Поручение Президента Республики Казахстан, данное 
разработке               им в ходе выступления на 2-м конгрессе финансистов
Программы                Казахстана в ноябре 1999 г.

Основной                 Национальный Банк Республики Казахстан
разработчик              (по согласованию с Правительством Республики      
                         Казахстан)

Цели                     Формирование современного и стабильного
                         национального страхового рынка, способного стать  
                         реальным инструментом защиты интересов            
                         государства, граждан и хозяйствующих субъектов,   
                         создание эффективной страховой системы как одной  
                         из составляющей государственной социальной 
                         политики

Приоритеты               1) совершенствование основ национальной страховой
Программы                   системы;
                         2) расширение сферы применения страхования;
                         3) активное использование инвестиционного         
                            потенциала страховой индустрии;
                         4) определение оптимального перечня видов         
                            обязательного страхования, законодательное 
                            закрепление особенностей их проведения;
                         5) ускоренное развитие страхования жизни и        
                            здоровья, системы аннуитетов и иных социально 
                            значимых видов страхования;
                         6) развитие инфраструктуры и потенциала           
                            национального страхового рынка;
                         7) усиление государственного регулирования        
                            страхового рынка и надзора за страховой 
                            деятельностью;
                         8) зашита законных интересов страхователей,       
                            застрахованных и выгодоприобретателей;
                         9) разработка необходимых мер по вхождению        
                            Казахстана в международные схемы страхования 
                            и определение условий иностранного присутствия 
                            на страховом рынке республики.

Задачи                      Для реализации целей Программы                 
Программы                   предусматривается решить следующие задачи:
                            - уточнение принципов предоставления           
                              страховой защиты как вида социального 
                              обеспечения;
                            - расширение сферы применения страхования и    
                              уточнение видов обязательного страхования;
                            - формирование современной инфраструктуры      
                              страхового рынка и условий для организации 
                              деятельности его участников;
                            - организация эффективной системы страхового   
                              надзора с учетом международных стандартов;
                            - повышение требований по финансовой           
                              устойчивости и платежеспособности страховых  
                              и перестраховочных организаций;
                            - содействие внедрению современных страховых   
                              технологий;
                            - организация системы подготовки,              
                              переподготовки и повышения кадров в области  
                              страхования.

Основные                      Развитие потенциала национальной страховой   
мероприятия                   индустрии и создание условий для расширения  
Программы                     страховых услуг. 

                              Анализ существующих проблем страхового рынка 
                              и положения дел с обязательными видами 
                              страхования.

                              Разработка нормативной правовой базы,        
                              учитывающей особенности налогообложения и    
                              других вопросов в сфере страхования.

                              Проведение информационно-разъяснительной     
                              работы с целью укрепления доверия населения  
                              к страховому рынку.

                              Кадровое и научно-методическое обеспечение.

Источники                     Программа не предполагает осуществления 
финансирования                дополнительного финансирования и может быть  
                              решена в пределах средств, выделяемых на 
                              содержание государственных органов,          
                              задействованных в ее реализации.

Ожидаемый                     Создание емкого и конкурентоспособного       
конечный                      национального страхового рынка, повышение    
результат                     финансовой устойчивости и надежности 
от реализации                 страховых организаций, качества              
Программы                     предоставляемых ими услуг, расширение сферы 
                              применения страховой защиты от различных
                              неблагоприятных и непредвиденных событий,    
                              приток значительных средств в экономику      
                              страны на долгосрочной основе за счет ее     
                              внутренних резервов, создание условий для 
                              ускоренного развития рыночных преобразований 
                              в республике за счет возможностей            
                              страхования.

Срок реализации               2000-2002 годы

                              1. Введение

      Создание современной национальной страховой системы требует разработки и поэтапной реализации мер по подъему рынка страховых услуг на качественно новый уровень. Эти положения вытекают из поручения Президента Республики Казахстан, данного им в ходе выступления на 2-ом конгрессе финансистов Казахстана в ноябре 1999 года, которое явилось основанием для разработки настоящей Программы. 
      Современный период развития Казахстана и принятые стратегические документы по углублению начатых реформ предполагают активное использование внутреннего потенциала республики и ее собственных инвестиционных возможностей. 
      С этой точки зрения, большой резерв заложен в правильной организации национальной страховой системы и ускоренном развитии некоторых социально значимых видов страхования. Сфера страхования охватывает все стороны человеческой жизни, производственной и социально-экономической деятельности, оно выполняет компенсационную и накопительно-сберегательную функции. 
      Особая значимость института страхования в условиях переходной экономики определяется рядом факторов. 
      Во-первых, страхование позволяет предоставить дополнительную защиту различных интересов населения и организации, независимо от характера и объема мер, предусмотренных со стороны государства. Основное бремя расходов по ликвидации последствий природных и техногенных катастроф в настоящее время ложится на государственный бюджет, возможности которого являются объективно ограниченными. 
      Во-вторых, использование страхового механизма в современных условиях обеспечивает ускоренное развитие предпринимательской деятельности в стране, дальнейшее совершенствование используемой технологии производства с учетом особенностей основных отраслей экономики Казахстана, его климата и географического расположения, уровня экологии. 
      Страховая система должна способствовать надежному и устойчивому развитию экономики республики, создать дополнительную основу для повышения социальной защиты населения, страхования имущества граждан и хозяйствующих субъектов. Вопросы страхования непосредственно касаются проблем социального обеспечения, включая медицинское. 
      Создание современной страховой индустрии позволит государству: 
      1) уменьшить нагрузку на государственный бюджет в части возмещения непредвиденных убытков природно-техногенного характера; 
      2) решить отдельные проблемы социального обеспечения посредством страхования (выплата пенсионных накоплений, пособий по утрате трудоспособности или смерти кормильца, по безработице, оплата медицинских расходов) на принципах рыночной экономики; 
      3) привлечь сбережения населения и организаций в национальную экономику на долгосрочной основе. 
      Деятельность страховых организаций подобно деятельности банков и накопительных пенсионных фондов, осуществляющих операции с деньгами граждан, в значительной мере зависит от уровня доверия населения к институту страхования. 
      Развитие страхования, в свою очередь, зависит от совершенства законодательной базы, эффективности налогово-бюджетной и денежно-кредитной политики государства, качества надзора за страховой деятельностью и надежностью работы страховых организаций. 
 

                  2. Анализ современного состояния страхования 
 

        Первоначальный этап формирования национального страхового рынка происходил в сложных условиях становления Казахстана как самостоятельного государства. За эти годы страховыми организациями приобретен определенный опыт в осуществлении своей предпринимательской деятельности по страхованию и перестрахованию. 
      По состоянию на 1 января 2000 г. в Казахстане имели лицензии на осуществление страховой деятельности 70 страховых организаций, в том числе 3 - государственных и 8 - с частичным иностранным капиталом. Дочерних иностранных страховых организаций и специализированных перестраховочных организаций нет. В республике действует более 300 филиалов и представительств казахстанских страховых организаций. 
      Общие показатели национального страхового рынка в 1999 г. имели положительные тенденции роста. Совокупный объем собранных страховыми организациями страховых платежей (страховых премий) за 1999 г. составил около 5825 миллионов тенге, в том числе по видам обязательного страхования - 1338 миллионов тенге, по страхованию жизни - 37 миллионов тенге. 
      Прирост совокупного годового объема страховых премий в 1999 г. по отношению к аналогичному объему 1998 г. составил 40 процентов (в 1998 г. - 25 процентов). Произошел рост объема страховых премий по добровольным видам страхования в 1,7 раза, в том числе по имущественному страхованию - в 1,9 раза. Объем страховых выплат, осуществленных страховыми организациями в 1999 г. по произошедшим страховым случаям, снизился на 17 процентов по сравнению с 1998 г. и составил менее пятой части от собранных ими страховых премий. При этом около половины из страховых выплат, осуществленных в 1999 г., составили выплаты по обязательным видам страхования. 
      При анализе состояния страхового рынка эффективным является использование относительных показателей. К их числу относятся средний объем страховых премий на душу населения и их доля от объема валового внутреннего продукта страны. По итогам 1999 г. объем собранных страховых премий на душу населения составил около 380 тенге, в том числе по страхованию жизни - менее 3 тенге. Отношение объема страховых премий к валовому внутреннему продукту составило около 0,3 процента, в том числе объем страховых премий по договорам страхования жизни - 0,002 процента. Эти данные пока еще несопоставимы с соответствующими показателями развитых и отдельных развивающихся стран. В странах, входящих в состав Организации экономического сотрудничества и развития, эти показатели в среднем составляют около 1800 долларов США на душу населения и 8,5 процентов от внутреннего валового продукта соответственно. Поэтому, несмотря на большое количество существующих страховых организаций и рост общих показателей, можно заключить, что страховой рынок в Казахстане пока еще не играет значительной роли в экономике и в жизни населения и практически находится на начальном этапе своего развития. 
      На сегодняшний день остается низким качество страховых услуг, а их перечень у многих страховых организаций ограничен в основном обязательными видами страхования, предполагающими возможность привлечения клиентов при минимальных усилиях и затратах. Финансовые возможности отечественных страховых организаций по покрытию крупных убытков также неудовлетворительны, что требует решения вопроса о повышении капитализации страховых организаций и их укрупнении. Как показывает опыт реформирования других сегментов финансового рынка Казахстана, маломощные финансовые организации не в состоянии решать серьезные задачи индустрии и значительно ограничены в достижении ими международных стандартов. 
      Страховая индустрия Казахстана в сфере перестрахования до сих пор в основном ориентирована на иностранные рынки. Отношение уплаченных иностранным перестраховщикам страховых премий по договорам перестрахования к совокупному объему страховых премий, собранных в 1999 г., составило 46 процентов (в 1998 г. - 26 процентов). При этом отношение объема страховых платежей по перестрахованию на внутреннем страховом рынке республики к совокупному объему страховых платежей по перестрахованию составило в 1999 г. только 2 процента (в 1998 г. - 3 процента). 
      Страхование в республике пока не стало действенным инструментом улучшения инвестиционного климата, а сами страховые организации - реальными институциональными инвесторами. По состоянию на начало 2000 г. совокупный размер активов страховых организаций Казахстана составил всего 7310 миллионов тенге. 
      Существует проблема низкой активности населения в страховании, которое до сих пор больше ориентировано на получение государственных социальных пособий (выплат) и не проявляет должного интереса к страхованию. Разграничение сферы применения видов социальной защиты населения за счет государственного бюджета и посредством страхования должно способствовать решению данной проблемы. 
      Потенциально являясь крайне важным инструментом в сфере обеспечения негосударственной социальной защиты населения, индустрия по страхованию жизни и трудоспособности граждан до сих пор еще не получила должного развития. По состоянию на 01.10.2000 г. в Казахстане осуществляет деятельность лишь одна компания по страхованию жизни с незначительными объемами операций. 
      Без наличия развитой индустрии по страхованию жизни (способной посредством системы аннуитетов и договоров страхования жизни и трудоспособности обеспечить пожизненные пенсионные выплаты участникам накопительной пенсионной системы) не может быть полной отдачи от осуществляемой в республике реформы пенсионного обеспечения. 
      На сложившееся положение дел также влияет существующий подход к налогообложению страхователей - физических лиц и их работодателей по личному страхованию. В частности, не используется механизм отсрочки уплаты подоходного налога для физических лиц со страховых взносов по долгосрочному накопительному страхованию до осуществления предусмотренных договором страхования страховых выплат. Инвестиционные доходы страховых организаций (за исключением доходов от операций с государственными ценными бумагами), направленные на увеличение страховых резервов по договорам личного накопительного страхования, в отличие от накопительных пенсионных фондов, включаются в совокупный годовой доход и подлежат обложению подоходным налогом. 
      По состоянию на начало 2000 г. в г. Алматы было зарегистрировано 45 страховых организаций или около 64 процентов от их общего количества. В связи с этим является актуальным решение вопросов о расширении региональной сети филиалов страховых организаций и развитии деятельности страховых брокеров, а также об использовании возможностей уже имеющихся информационно-технических средств для реализации страховых услуг через банки и их филиалы, почтово-сберегательную сеть и Интернет. 
      Значительная часть действующих страховых организаций не имеет необходимого количества квалифицированных специалистов. На страховом рынке республики малозаметна роль профессиональных страховых посредников. В Казахстане сейчас работают всего 3 страховые брокерские компании, данных о численности занятых страховых агентов и эффективности их деятельности не имеется. Необходимо создание современной системы обучения специалистов по страхованию с активным участием в этом деле общественных объединений профессиональных участников страхового рынка. 
      Полноценное функционирование современного страхового рынка также требует введения института актуариев (специалистов в области экономико-математического расчета страховых обязательств), определения соответствующих требований к уполномоченным аудиторам и другим специалистам. 
 

                         3. Цели и задачи Программы 
 

        Главной целью Программы является формирование полноценного, устойчиво функционирующего национального рынка страховых услуг, способного стать реальным инструментом защиты интересов государства, граждан и хозяйствующих субъектов. 
      Для реализации настоящей Программы в полном объеме необходимо достижение следующих целей: 
      - определение комплекса мер по совершенствованию системы страхования в стране, развитию национального страхового рынка и приоритетных направлений страхования; 
      - создание условий для использования современных страховых технологий, повышение стандартов регулирования страхового рынка, осуществление эффективного надзора за страховой деятельностью, обеспечение защиты законных интересов участников страхового рынка; 
      - разработку принципов взаимодействия государственных органов по обеспечению требований страхового законодательства, использование инвестиционного потенциала страхования, интеграции страховой индустрии республики в международные страховые и перестраховочные рынки. 
      Настоящая Программа предусматривает решение следующих задач: 
      - уточнение принципов предоставления страховой защиты как вида социального обеспечения; 
      - расширение сферы применения страхования и уточнение видов обязательного страхования; 
      - формирование современной инфраструктуры страхового рынка и условий для организации деятельности его участников; 
      - организация эффективной системы страхового надзора с учетом международных стандартов; 
      - повышение требований по финансовой устойчивости и платежеспособности страховых и перестраховочных организаций; 
      - содействие внедрению современных страховых технологии; 
      - организация системы подготовки, переподготовки и повышения кадров в области страхования. 
      Для достижения целей Программы необходимо ускоренное развитие страхового рынка в соответствии со следующими приоритетами. 
      1) Совершенствование основ национальной страховой системы. 
      2) Расширение сферы применения страхования. 
      3) Активное использование инвестиционного потенциала страховой индустрии. 
      4) Определение оптимального перечня видов обязательного страхования, законодательное закрепление особенностей их проведения. 
      5) Ускоренное развитие страхования жизни и здоровья, системы аннуитетов и иных социально значимых видов страхования.
      6) Развитие инфраструктуры И потенциала национального страхового рынка.
      7) Усиление государственного регулирования страхового рынка и надзора за страховой деятельностью.
      8) Защита законных интересов страхователей, застрахованных и выгодоприобретателей.
      9) Разработка необходимых мер по вхождению Казахстана в международные схемы страхования и определение условий иностранного присутствия на страховом рынке республики.

            4. Основные направления и механизм реализации Программы 

             4.1. Повышение роли государства в развитии страхования

      В настоящее время существует необходимость в создании правовых, экономических и иных предпосылок для повышения качества страховой защиты, более полного использования возможностей страхования и его инвестиционных ресурсов. 
      Реализация этих и других мер по развитию страховой системы республики невозможна без активного участия в этом процессе государства и его органов. Государственное регулирование страхового рынка является важной гарантией защиты законных интересов страхователей и обеспечения финансовой устойчивости страховых организаций. 
      Задачами государства по развитию страхования на нынешнем этапе являются: 
      1) определение принципов функционирования национальной страховой системы и эффективного механизма ее взаимодействия с другими социальными институтами и сегментами финансового рынка; 
      2) формирование современной законодательной базы страхования и страховой деятельности; 
      3) обеспечение государственной поддержки обязательного страхования сельскохозяйственного производства с определением перечня продукции и отраслей сельского хозяйства, подлежащих страховой защите; 
      4) повышение информированности и правовой культуры населения по вопросам страхования, активное использование возможностей добровольного страхования, расширение видов и объема страховых услуг, улучшение их качества и усиление защиты законных интересов страхователей; 
      5) создание условий для скорейшего развития страхования жизни, здоровья и трудоспособности, системы аннуитетов и иных социально значимых видов страхования; 
      6) уточнение возможных условий интегрирования национального страхового рынка в международные схемы страхования и перестрахования, отвечающих интересам государства и населения, обеспечивающих приток инвестиций в этот сектор экономики, в том числе иностранных. 
      Определенная работа по этим направлениям проводится уполномоченным государственным органом страхового надзора. Вместе с тем существует множество серьезных проблем страхования, решение которых входит в компетенцию и сферу деятельности ряда министерств и иных государственных органов. 
      Уполномоченным государственным органам необходимо уточнить целесообразность сохранения имеющихся видов обязательного страхования, составляющих около двух десятков, по большинству которых законодательно не определены конкретные условия их проведения. Предстоит определить перспективы обязательного страхования в аграрной, экологической и социальной сферах, а также обоснованность введения новых видов обязательного страхования. 
      В соответствии с этим и учитывая требования законодательства, заинтересованным государственным органам по согласованию с уполномоченным государственным органом страхового надзора необходимо разработать проекты законов по соответствующим видам обязательного страхования. 
      Значительная работа предстоит по формированию достаточной статистической базы, предназначенной для использования в страховании, включая специальные данные по заболеваемости и смертности населения, по подверженности территорий областей природно-климатическим воздействиям. 
      Другими важными вопросами, требующими непосредственного рассмотрения Правительством Республики Казахстан, являются: 
      1) определение перспектив деятельности и специализации государственных страховых организаций, а также изучение возможности их привлечения к реализации государственных программ страхования; 
      2) определение механизма участия страховой отрасли в системе долгосрочного ипотечного кредитования как в качестве гаранта по возмещению последствий различных рисков, так и в качестве институционального инвестора; 
      3) определение возможных мер по защите национальных интересов в области страхования на переходный период с учетом условий вступления Республики Казахстан во Всемирную Торговую Организацию; 
      4) создание эффективной системы страхования инвестиционных рисков. 
 

             4.2. Улучшение законодательной и организационной базы 
 

        Значительная часть проблем страхового рынка вытекает из несовершенства законодательных актов о страховании и страховой деятельности. В частности, отдельные положения гражданского законодательства требуют внесения изменений и дополнений с учетом необходимости развития накопительных видов страхования жизни и системы аннуитетов. 
      Недостаточно регламентированы вопросы, связанные с практической реализацией отдельных видов обязательного страхования. При разработке условий осуществления этих видов страхования (в том числе при расчете страховых тарифов) страховые организации недостаточно используют научно-обоснованные методологические данные. 
      В связи с этим на уровне законодательства и соответствующих организационных мер необходимо: 
      1) уточнить правовые основы осуществления различных видов страхования, содержание основных прав и обязанности сторон договора страхования с тем, чтобы свести к минимуму количество спорных ситуаций, особенно в сфере массовых видов страхования, что позволит поднять доверие граждан к институту страхования; 
      2) разработать конкретные формы содействия со стороны государства по использованию страховыми организациями современных страховых технологий, а также условия организации эффективного государственного контроля за соблюдением страхового законодательства всеми субъектами страхового рынка; 
      3) ввести качественно новые принципы лицензирования, регулирования и прекращения деятельности профессиональных участников страхового рынка (страховые и перестраховочные организации, страховые брокеры, уполномоченные аудиторы и актуарии); 
      4) установить оптимальный перечень видов обязательного страхования и определить законодательные условия их проведения с одновременным ограничением возможности их финансирования за счет государственного бюджета; 
      5) определить модель организации страхования сельскохозяйственных рисков (обязательные и добровольные виды); 
      6) осуществить комплекс мер по стимулированию деятельности страховых (перестраховочных) организаций, в особенности в социально значимой сфере личного страхования, с учетом международной практики; 
      7) обеспечить сближение национального режима регулирования страхования и страховой деятельности с международными принципами и стандартами с учетом необходимости интеграции республики в международные рынки страхования и перестрахования. 
 

                 4.3. Ускоренное развитие страхования жизни 
               и иных социально значимых видов страхования 
 

        Социальная защита и социальное обеспечение за счет средств государственного бюджета должны предоставляться наиболее незащищенным слоям населения. Остальным категориям граждан необходимо предоставить возможность самостоятельно заботиться о собственном благосостоянии, в том числе посредством страхования. 
      Учитывая это, крайне актуальным становится вопрос о развитии страхования жизни, трудоспособности и здоровья, системы аннуитетов и иных социально значимых видов страхования, а также об активизации деятельности страховых организаций, осуществляющих страхование жизни. 
      Действующая накопительная пенсионная система требует наличия и надежного функционирования страховой индустрии по страхованию жизни, которая предназначена обеспечить регулярные выплаты лицам, достигшим пенсионного возраста, на основе расчета их пенсионных накоплений. 
      Прежде всего необходимо рассмотреть вопрос о создании благоприятных условий по уплате страховых премий для граждан и работодателей, а также для деятельности страховых организаций, осуществляющих страхование жизни, как это принято в государствах с развитой системой страхования. 
      Следует определить механизм обеспечения осуществления отдельных видов социальных выплат через страховые организации и ускорить принятие соответствующего закона об обязательном страховании, регламентирующего условия и порядок проведения аннуитетного страхования, страхования жизни и трудоспособности работающих граждан, включая обязательное страхование по инвалидности, по потере кормильца и по безработице. 
      Необходимо законодательно определить порядок взаимодействия накопительных пенсионных фондов и организаций, осуществляющих страхование жизни, при использовании гражданами своих пенсионных накоплений для приобретения аннуитетов, обеспечивающих пожизненные пенсионные выплаты. 
 

                4.4. Создание эффективной системы регулирования 
           страхового рынка и надзора за страховой деятельностью 
 

        Поэтапное повышение требований к финансовой устойчивости и платежеспособности страховых и перестраховочных организаций, уровню квалификации их руководителей и специалистов позволит повысить степень защищенности потребителей страховых услуг. 
      Следует разработать систему требований к минимальному уровню уставного и собственного капиталов страховых и перестраховочных организаций, поскольку их достаточная капитализация, помимо иных факторов, служит обеспечению надежной защиты финансовых интересов клиентов и повышения уровня доверия к страхованию в целом среди населения. 
      Одной из важнейших задач в области защиты интересов страхователей, поддержания финансовой устойчивости и платежеспособности страховых и перестраховочных организаций является обеспечение сохранности, ликвидности, диверсификации и прибыльности размещения активов страховых (перестраховочных) организаций. Для этого уполномоченному государственному органу страхового надзора следует установить наиболее оптимальный перечень требований по инвестированию активов страховых (перестраховочных) организаций в надежные финансовые инструменты, а также ограничить возможность негативного влияния крупных акционеров на управление страховой (перестраховочной) организацией и обеспечить контроль за сделками, совершаемыми ею с аффилиированными с ней лицами. 
      Предстоит разработать эффективную систему дистанционного мониторинга и ранней диагностики снижения платежеспособности страховых (перестраховочных) организаций с целью принятия первоочередных мер по защите интересов клиентов по договорам страхования и договорам аннуитета. 
      Необходимо определить обоснованную очередность удовлетворения обязательств перед страхователями и иными лицами при добровольной и принудительной ликвидации страховой (перестраховочной) организации. 
      Важным вопросом развития страховых и перестраховочных организаций является разработка новых стандартов бухгалтерского учета и форм финансовой отчетности, отражающих специфику страхового дела, с учетом международных требований. Реализация данной задачи является важной с целью обеспечения "прозрачности" финансовой деятельности страховых и перестраховочных организаций, предоставления пользователям полной и достоверной финансовой отчетности для принятия экономически обоснованных решений на рынке страхования и инвестиций. 
      Предстоит провести унификацию системы подготовки кадров для сферы страхования, имея в виду разработку соответствующих учебных программ для вузов и установление единых квалификационных требовании к руководителям и отдельным категориям специалистов страховых и перестраховочных организаций. В этой связи важно использовать международный опыт обучения по страхованию. 
      Другим важным показателем уровня институционального развития страховых и перестраховочных организаций является их техническая оснащенность, автоматизация процесса оперативного сбора информации и ее анализа. Автоматизированная информационная сеть страховой (перестраховочной) организации, оперативная связь между головным офисом и филиалами, построенная на современных телекоммуникационных технологиях, позволят предоставлять качественные услуги не только жителям областных центров и крупных городов, но и жителям отдаленных регионов. В этой связи важно использовать уже сформировавшуюся филиальную сеть банков, почтово-сберегательной системы и возможности Интернета. 
 

               4.5. Создание условий для добросовестной конкуренции 
           на страховом рынке и ее интеграции в международные рынки 
                        страхования и перестрахования 
 

        Существовавшая в последние годы обособленность страхового рынка безусловно негативно сказалась на его развитии. При дальнейшем развитии страхования необходимо рассматривать страховую индустрию как неотъемлемую часть финансового рынка, без сбалансированного развития которого невозможно полноценное функционирование экономики республики. 
      Важной внутренней движущей силой страхового рынка должна стать добросовестная конкуренция, позволяющая потребителям самостоятельно определять свой выбор. Необходимо своевременно реагировать на незаконную деятельность страховых и других организаций, направленную на ограничение свободы выбора страхователей и монополизацию отдельных видов страхования. Учитывая неэффективность работы в прошлом государственных специализированных фондов страхования, обладавших монопольным правом по некоторым видам обязательного страхования, а также положительный опыт развития накопительной пенсионной системы, следует запретить монополию на осуществление обязательного страхования государственными фондами и поддерживать развитие страхования, основанное на конкуренции и рыночных отношениях. 
      В области перестрахования необходимо способствовать увеличению доли удержания страховых премий казахстанскими страховыми и перестраховочными организациями путем добровольного создания ими страховых и перестраховочных пулов. Для выполнения этого необходимо обеспечить открытость информации о финансовом состоянии этих организаций и финансовую прозрачность осуществляемых ими операций по сострахованию и перестрахованию. 
      Проблему обеспечения надежности операции по передаче в перестрахование рисков за пределы республики можно решить путем внедрения рейтинговой системы для международных перестраховщиков и страховых брокеров с учетом международного опыта и стандартов. При этом уровень финансовой устойчивости и деловой репутации таких организаций должен минимизировать возможность неисполнения ими обязательств по договорам перестрахования рисков, принятых от казахстанских страховых организаций. 
      Другим важным фактором институционального развития страхового рынка должно стать формирование самими его профессиональными участниками стандартов деловой этики в области осуществления страховой деятельности. Определенный потенциал заложен в создании и функционировании в перспективе саморегулируемых организаций профессиональных участников страхового рынка. С этой точки зрения, существующим в настоящее время представительным органам страховых организаций необходимо перестроить ориентиры своей деятельности с учетом задач, стоящих перед страховой индустрией республики, и международных принципов и стандартов организации и ведения страхового дела. 
 

          4.6. Формирование деловой информации и освещение хода реформ 
 

        На сегодняшний день доступ потребителей страховых услуг к справочным, аналитическим, статистическим, прогнозным и иным данным о деятельности страховых и перестраховочных организаций является крайне ограниченным и недостаточным. 
      Поскольку широта спектра предлагаемых страховых услуг напрямую зависит от информированности населения и уровня потребительского спроса на эти услуги в повседневной жизни, страховым и иным организациям необходимо способствовать, в том числе через средства массовой информации, повышению заинтересованности населения в страховании, обеспечить предоставление необходимой информации по существующим и новым видам страхования. 
      Страховым организациям предстоит внимательнее изучать спрос населения и организаций на определенные виды страхования, обеспечивать их модификацию с учетом запросов различных групп населения. 
      В целях избежания обмана страхователей и предупреждения возможного мошенничества государственным органам и средствам массовой информации необходимо проводить целенаправленную работу по разъяснению основных прав потребителей страховых услуг. 
      Следует законодательно обязать страховые и перестраховочные организации публиковать в печати свою финансовую отчетность согласно установленным формам, что позволит обеспечить прозрачность в их деятельности и доступность этих сведений для населения. 
 

              5. Необходимые ресурсы и источники их финансирования 
 

        Настоящая Программа направлена на дальнейшую макроэкономическую стабилизацию в стране, создание условий для развития страхового рынка, поднятия уровня социальной защиты населения, повышения финансовой и инвестиционной активности граждан и организаций. Предусмотренные в Программе меры полностью учитывают ранее принятые государственные задачи в области экономических и социальных преобразований. Успешной реализации намеченных задач в рамках проводимой реформы будет способствовать активная работа страховых организаций и иных субъектов страхового рынка. Выполнение Программы предполагает всестороннее участие различных государственных органов и разработку ими комплексных мер по ее реализации. 
      Учитывая, что реформирование страховой системы затрагивает проблемы социальных выплат и пенсионного обеспечения, предполагается организация государственного контроля за осуществлением страхования на единых принципах. Координация совместной работы по этому вопросу должна проводиться непосредственно Правительством страны по согласованию с уполномоченным органом государственного страхового надзора. Основной перечень (план) мероприятий по реализации Программы подлежит одновременному утверждению. 
      Для реализации настоящей Программы Правительству страны поручается определить необходимые условия финансирования запланированных мероприятий. 
 

                            6. Ожидаемые результаты 
 

        Поэтапное выполнение мероприятий, вытекающих из настоящей Программы, позволит: 
      1) обеспечить эффективную защиту законных интересов страхователей и дополнительные негосударственные социальные гарантии для населения, включая оплату медицинской помощи, обеспечение по старости, инвалидности, потере кормильца; 
      2) поднять уровень страхового законодательства до международных стандартов в области регулирования страхового рынка; 
      3) качественно повысить конкурентоспособность национального страхового рынка и расширить его инвестиционные возможности. 
      Ожидается, что в рассматриваемый период увеличится внутренний спрос на страховые услуги, значительно сократится доля мелких и средних неконкурентоспособных страховых организаций, появятся на рынке крупные страховые организации, основными учредителями и акционерами которых, предположительно, будут крупные отечественные банки, предприятия и иностранные страховые компании. 
      Предполагается, что к концу 2002 г. в сфере страхования жизни будут действовать 5-10 страховых организаций, в сфере по общим видам страхования - 15-20 страховых организаций, а также будут созданы 2-3 специализированные перестраховочные организации. 
      При этом общая капитализация страховых и перестраховочных организаций к началу 2003 г. может возрасти по сравнению с началом 2000 г. с 2,3 до 5-7 млрд. тенге, объем собираемых страховых премий за год по отношению к внутреннему валовому продукту ориентировочно увеличится с 0,3 процентов до 0,8-1,2 процентов, в т.ч. по страхованию жизни с 0,002 процентов до 0,2-0,5 процентов. 
      Ускоренное развитие национальной страховой индустрии с учетом имеющегося потенциала других сегментов финансового рынка республики обязано обеспечить мощный импульс продвижению намеченных экономических преобразований в Казахстане. 
      Настоящая Программа не предполагает осуществление дополнительного финансирования и может быть решена в пределах средств, выделяемых на содержание государственных органов, задействованных в ее реализации. 

                                                      Утвержден
                                                   Указом Президента
                                                 Республики Казахстан
                                              от 27 ноября 2000 г. N 491 

                                  План
           мероприятий по реализации Государственной программы 
            развития страхования в Республике Казахстан на 
                            2000-2002 годы

          Раздел 1. Формирование новой концепции страхования

     Приоритет 1. Совершенствование основ национальной страховой системы
     Цель: Ускоренное развитие страхования на рыночных принципах
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
---------------------------------------------------------------------------
  1.1. Разграничить сферы        проект         Правительство  1-й квартал 
  применения видов социальной    постановления  Республики     2001 г.
  защиты населения за счет       Республики     Казахстан,
  государственного бюджета и     Казахстан      Нацбанк
  посредством страхования           
 
    1.2. Разработать предложения   внесение       МТСЗН, Нацбанк, декабрь
  по политике социального        предложений в  Агентство по    2000 г.
  страхования на 2001-2002 годы, Правительство  делам
  включая медицинское                           здравоохранения,
  страхование, личное                           МФ
  страхование граждан            отчет в
  (по инвалидности и потере      Администрацию
  кормильца), и стимулирование   Президента
  развития системы 
  накопительного страхования     

  1.3. Разработать Концепцию     проект         МТСЗН           декабрь
  социальной защиты населения    Концепции                      2000 г.
  Республики Казахстан   
                                 отчет в
                                 Администрацию
                                 Президента

  1.4. Определить перспективы    внесение       МТСЗН, Нацбанк  январь  
  участия страховой индустрии    предложений в  и НКЦБ          2001 г.
  в дальнейшем развитии          Правительство
  системы пенсионного
  обеспечения

  1.5. Внести изменения и        проект Закона  Нацбанк,        декабрь
  дополнения в соответствующие                  МТСЗН, МГД,     2000 г.
  законодательные акты,                         Минэкономики
  предусматривающие особенности
  договоров страхования жизни
  и накопительного страхования

  1.6. Внести изменения и        проект Закона  Нацбанк,        декабрь
  дополнения в Закон Республики                 МТСЗН, МФ,      2000 г.
  Казахстан "О налогах и других                 МГД
  обязательных платежах в 
  бюджет" для определения
  особенностей налогообложения
  в сфере страхования с учетом
  международной практики   
---------------------------------------------------------------------------

     Приоритет 2. Расширение сферы применения страхования

     Цель: Превращение страхования в стабилизирующий фактор социальной
                   жизни и производственных отношений  
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
-------------------------------------------------------------------------- 

  2.1. Разработать               внесение       Нацбанк,        постоянно
  государственные меры по        предложений в  заинтересованные
  повышению заинтересованности   Правительство  министерства
  населения и организаций в                     и агентства
  различных видах страхования

  2.2. Предусмотреть             внесение       Нацбанк и       постоянно
  необходимость всестороннего    предложений в  заинтересованные
  учета интересов отраслей       Правительство  государственные
  экономики и региональной                      органы
  политики при разработке
  комплекса защитных мер и
  организации схем страхования,

  в т.ч. связанных с:

  1) экологической обстановкой;
  2) социально-демографической
  ситуацией;
  3) чрезвычайными 
  происшествиями природного
  и техногенного характера

  2.3. Определить политику       проект         Агентство по    ноябрь
  организации страховой          постановления  инвестициям,    2001 г.
  защиты внешнеэкономической     Правительства  МЭИТ
  деятельности и                 Республики
  инвестиционного процесса       Казахстан
---------------------------------------------------------------------------

     Приоритет 3. Активное использование инвестиционного потенциала
                          страховой индустрии

     Цель: Повышение роли страхового рынка как источника долгосрочных
                               инвестиций       
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
---------------------------------------------------------------------------
  3.1. Создать благоприятные     внесение       Нацбанк, НКЦБ,  постоянно  
  макроэкономические и правовые  предложений по Агентство по
  условия для инвестирования     совершенство-  инвестициям,
  средств страховых организаций  ванию          Минэкономики, 
  в экономику                    законодатель-  МТСЗН
                                 ства
  3.2. Углубить взаимодействие   внесение       Нацбанк, НКЦБ,  декабрь    
  страховой индустрии с другими  предложений по МТСЗН           2001 г.
  секторами финансового рынка    совершенство-
                                 ванию
                                 законодатель-
                                 ства
---------------------------------------------------------------------------

             Раздел 2. Основные меры по улучшению качества  
               страхования и укреплению страхового рынка

     Приоритет 4. Определение оптимального перечня видов обязательного
                  страхования, законодательное закрепление особенностей
                  их проведения

     4.1. Анализ положения дел с обязательными видами страхования

     Цель: Упорядочить общие условия проведения обязательного страхования
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
---------------------------------------------------------------------------

  4.1.1. Определить конкретные   внесение       Нацбанк,         январь  
  задачи и принципы              предложений в  заинтересованные 2001 г.
  государственной политики в     Правительство  министерства и
  области обязательного                         агентства 
  страхования, в том числе 
  условия проведения 
  обязательных видов страхования,
  где страхователем выступает
  государство

  4.1.2. Уточнить                внесение                       декабрь
  целесообразность сохранения    предложений в                  2000 г.-
  (порядок проведения)           Правительство                  1-й квартал
  существующих видов                                            2001 г.
  обязательного страхования,
  включая:

  1) страхование                                Минсельхоз
  сельскохозяйственного
  производства;

  2) страхование нефтяных                       МЭИТ
  операций;  

  3) государственное личное                     МФ, МО, МВД, 
  страхование военнослужащих,                   КНБ
  граждан, призванных на
  военные сборы, лиц рядового
  и начальствующего состава
  органов внутренних дел
  Республики Казахстан;

  4) государственное                            Агентство по
  страхование государственных                   делам гос.
  служащих;                                     службы

  5) государственное                            Верховный Суд
  страхование судей и их
  имущества;

  6) личное страхование                         Минюст
  судебных приставов;

  7) страхование сотрудников                    Генеральная
  органов прокуратуры;                          Прокуратура

  8) личное страхование                         МГД
  работников налоговых служб;

  9) экологическое страхование;                 Минэкологии
 
    10) страхование деятельности                  АЧС
  организаций и граждан, 
  связанных с риском
  возникновения чрезвычайных
  ситуаций;

  11) страхование лиц,                          АЧС
  привлекаемых к выполнению
  мероприятий гражданской
  обороны, предупреждения и
  ликвидации чрезвычайных
  ситуаций;

  12) страхование работников                    МТСЗН
  от несчастных случаев на
  производстве и 
  профессиональных заболеваний;

  13) страхование гражданско-                   Минюст
  правовой ответственности
  частных нотариусов;

  14) страхование гражданско-                   МТК, МВД
  правовой ответственности
  владельцев автотранспортных
  средств;

  15) страхование гражданской                   МТК, МВД
  ответственности перевозчика
  перед пассажирами;

  16) страхование залогового                    Нацбанк
  имущества;

  17) страхование лиц,                          Минэкологии
  осуществляющих 
  государственный контроль в
  области охраны окружающей
  среды;

  18) страхование                               Нацбанк
  ответственности ломбардов

  4.1.3. Обеспечить защиту       внесение       заинтересованные декабрь
  имущественных интересов        предложений в  министерства и   2000 г.-
  населения, коммерческих        Правительство  агентства,       1-е полу- 
  организаций и государства                     Нацбанк          годие
  в сферах, которые в                                            2001 г.
  настоящее время не охвачены
  страховой защитой.

     Одновременно решить с
  участием всех
  заинтересованных министерств
  и агентств вопрос о 
  целесообразности установления:

  1) обязательного 
  противопожарного страхования;

  2) обязательного страхования
  ответственности владельцев и
  лиц, эксплуатирующих
  воздушные суда;

  3) обязательного страхования
  ответственности организаций,
  осуществляющих опасные
  производства (использующие
  атомную энергию);

  4) обязательного страхования
  ответственности, возникающей 
  при эксплуатации 
  гидротехнических сооружений;

  5) обязательного страхования
  профессиональной
  ответственности отдельных 
  субъектов  
  предпринимательской
  деятельности (аудиторы,
  брокеры, врачи и т.д.)

  4.1.4. Определить перечень
  основных мер по:

  1) уточнению категории лиц     внесение       МТСЗН,          декабрь
  и их законных интересов,       предложений в  Агентство по    2000 г.
  подлежащих обязательной        Правительство  делам здраво-
  страховой защите в                            охранения, 
  социальной сфере;                             Нацбанк,МФ,МГД,

  2) реализации механизма        внесение       МТСЗН,          декабрь
  страхования ответственности    предложений в  Нацбанк,        2000 г.
  работодателя за вред,          Правительство  Агентство по
  нанесенный жизни и здоровью                   делам здраво-
  работника;                                    охранения

  3) разграничению принципов     внесение       Агентство по    декабрь
  государственного               предложений в  делам здраво-   2000 г.
  обеспечения и личного          Правительство  охранения,
  страхования (добровольного                    Нацбанк, 
  и обязательного) в сфере                      МТСЗН, МФ
  здравоохранения
---------------------------------------------------------------------------

          4.2. Реализация новой концепции обязательного страхования    
 
            Цель: Определение приоритетов по обязательным видам страхования
---------------------------------------------------------------------------
  4.2.1. Разработать в           проекты
  первоочередном порядке         законов
  проекты законов об
  обязательном страховании:

  1) по потере кормильца;                       Нацбанк, МТСЗН  1-е полу-
                                                                годие  
                                                                2001 г.

  2) по инвалидности;                           Нацбанк, МТСЗН  1-е полу-
                                                                годие  
                                                                2001 г.

  3) по безработице;                            Нацбанк, МТСЗН  1-е полу-
                                                                годие  
                                                                2001 г.

  4) гражданско-правовой                        Нацбанк, МТК,   1-е полу-
  ответственности владельцев                    МВД             годие
  автотранспортных средств;                                     2001 г.
 
    5) гражданской                                Нацбанк, МТК,   1-е полу- 
  ответственности перевозчика                   МВД             годие
  перед пассажирами                                             2001 г.

  4.2.2. Подготовить проекты     проекты        МТСЗН, МТК      3-й квартал
  законов по новым видам         законов        и другие        2001 г.
  обязательного страхования,                    заинтересован-
  вытекающим из решений по                      ные министерства
  пунктам 4.1.1. - 4.1.3.                       (агентства)
  настоящего Плана     
 
    4.2.3. Рассмотреть
  организационно-правовые,
  финансовые, информационно-
  технические, методологические
  и иные проблемы, связанные с:

  1) внедрением и использова-    внесение       Нацбанк и        1-е полу-
  нием эффективных страховых     предложе-      заинтересованные  годие
  технологий по соответствующим  ний в          министерства      2001 г.
  видам обязательного            Правитель-     (агентства)
  страхования;                   ство

  2) обеспечением комплекса      внесение       Нацбанк и        1-е полу-
  мер по государственному        предложе-      заинтересованные  годие
  контролю за выполнением        ний в          министерства      2001 г.
  требований законодательства    Правитель-     (агентства) 
  по видам обязательного         ство
  страхования;

  3) разработкой принципов       внесение       Нацбанк и        1-е полу-
  допуска страховых              предложе-      заинтересованные  годие
  организаций на рынок           ний в          министерства      2001 г.
  обязательного страхования      Правитель-     (агентства) 
                                 ство
---------------------------------------------------------------------------

     Приоритет 5. Ускоренное развитие страхования жизни, трудоспособности
     и здоровья, системы аннуитетов и иных социально значимых видов
     страхования

     Цель: Уточнение перспектив и основных условий проведения страхования
     жизни, трудоспособности и здоровья, системы аннуитетов и иных         
     социально значимых видов страхования 
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
-------------------------------------------------------------------------- 

  5.1. Определить правовые       нормативные    Нацбанк, МТСЗН,  2001 г. 
  основы осуществления           правовые       МФ, МГД
  страхования жизни и            акты
  накопительного страхования 

  5.2. Разработать правовую      нормативные    МТСЗН, МТК и     2001 г.
  базу внедрения видов           правовые акты  другие
  страхования, связанных с                      заинтересованные
  социальной сферой                             министерства
                                                (агентства),
                                                Нацбанк

  5.3. Обеспечить сохранность    внесение       Нацбанк, НКЦБ,  постоянно
  сбережений населения           предложений    Минэкономики
  страховыми организациями от    по совершенст-
  влияния инфляционных процессов вованию законо-
                                 дательства

  5.4. Определить условия        проект Закона  Нацбанк, МТСЗН, 2-е полу-
  взаимодействия накопительных                  НКЦБ            годие  
  пенсионных фондов с                                           2001 г.
  организациями, осуществляющими
  страхование жизни, при
  использовании гражданами
  своих пенсионных накоплений
  для оплаты страховой премии
  по договору аннуитета
---------------------------------------------------------------------------

     Приоритет 6. Развитие инфрастуктуры и потенциала национального        
     страхового рынка.

     6.1. Создание современной базы страховой деятельности и рынка
     страховых услуг    

     Цель: Определение необходимых условий для ускоренного развития
                           страхового рынка

---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
---------------------------------------------------------------------------

  6.1.1. Разработать проекты     проекты        Нацбанк, МГД,   декабрь    
  Закона "О страховании и        законов        МФ              2000 г.
  страховой деятельности",
  "О внесении изменений и 
  дополнений в некоторые
  законодательные акты Республики
  Казахстан" (по вопросам
  страхования и страховой
  деятельности)

  6.1.2. Определить условия      нормативные    Нацбанк         1-е полу-  
  деятельности актуариев на      правовые акты                  годие
  страховом рынке и                                             2001 г.
  уполномоченных аудиторов

  6.1.3. Уточнить правовое       нормативные    Нацбанк         1-е полу-
  положение и условия            правовые акты                  годие
  деятельности страховых                                        2001 г.
  посредников       

  6.1.4. Разработать             нормативные    МФ, Нацбанк     1-е полу-
  стандарты бухгалтерского       правовые акты                  годие
  учета для страховых и                                         2001 г.
  перестраховочных
  организаций

  6.1.5. Определить              нормативные    Нацбанк         в течение
  квалификационные требования    правовые акты                  2001 г.
  к отдельным категориям
  специалистов страховой
  (перестраховочной) 
  организации

  6.1.6. Способствовать          разработка     Нацбанк         постоянно
  установлению                   рекомендаций
  профессиональными
  участниками страхового
  рынка стандартов деловой
  этики в области
  осуществления страховой
  деятельности
---------------------------------------------------------------------------

     6.2. Институциональное развитие страховых и перестраховочных
                              организаций     

     Цель: Создание условий для эффективной деятельности основных 
           субъектов страхового рынка
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
---------------------------------------------------------------------------

  6.2.1. Разграничить сферы и    проект         Нацбанк         декабрь 
  принципы деятельности          закона                         2000 г.
  страховых организаций,
  осуществляющих общее
  страхование и страхование 
  жизни

  6.2.2. Расширить возможности   внесение       Нацбанк         октябрь 
  по реализации страховых        предложений в                  2001 г.
  продуктов, в том числе через   Правительство
  филиалы банков, почтово-
  сберегательную систему и
  Интернет

  6.2.3. Уточнить условия        нормативный    Нацбанк         1-е полу-
  создания за рубежом филиалов,  правовой акт                   годие
  представительств и дочерних                                   2001 г.
  компаний страховых и 
  перестраховочных организаций-
  резидентов Республики 
  Казахстан

  6.2.4. Внедрить требования по  нормативный    Нацбанк         2-е полу-
  технической оснащенности       правовой акт                   годие 
  страховых и перестраховочных                                  2001 г.
  организаций, уровню 
  автоматизации процесса сбора, 
  обработки информации и 
  электронной передачи данных

  6.2.5. Определить перспективы  проект         Минфин,         июнь 2001г.
  и приоритеты (специализацию)   постановления  Нацбанк
  деятельности государственных   Правительства
  страховых организаций и        Республики
  целесообразность их            Казахстан
  приватизации

  6.2.6. Разработать условия     внести         Нацбанк,        декабрь
  формирования достаточной       предложения в  Агентство по    2000 г.-
  статистической базы,           Правительство  статистике,     1-е полу-
  предназначенной для                           МТСЗН           годие
  использования в страховании,                                  2001 г.
  включая актуарные данные
  о смертности и заболеваемости
  населения

  6.2.7. Создать условия для     нормативные    Нацбанк         декабрь
  увеличения доли удержания      правовые акты                  2001 г.
  страховых премий страховыми
  организациями-резидентами
  при передаче рисков в 
  перестрахование за рубеж
---------------------------------------------------------------------------

     Приоритет 7. Усиление государственного регулирования страхового
                  рынка и надзора за страховой деятельностью

     Цель: Внедрение международных стандартов регулирования и надзора
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
---------------------------------------------------------------------------

  7.1. Обеспечить поэтапный      нормативные    Нацбанк, НКЦБ     2001 г.
  переход к новым условиям       правовые акты
  пруденциального регулирования
  страховой деятельности
 
    7.2. Определить особенности    нормативные    Нацбанк           2001 г.
  деятельности перестраховочных  правовые акты
  организаций, стимулировать
  создание страховых и 
  перестраховочных пулов

  7.3. Организовать эффективную  нормативные    Нацбанк           2001 г.
  систему государственного       правовые акты
  страхового надзора с учетом
  международных стандартов

  7.4. Разработать систему       нормативные    Нацбанк           2001 г.
  ранней диагностики снижения    правовые акты
  уровня финансовой устойчивости
  и платежеспособности страховой
  (перестраховочной) организации   

  7.5. Повысить эффективность    нормативные    Нацбанк,НКЦБ,    2001 г.
  консолидированного надзора за  правовые акты  Комитет по
  субъектами страховой                          регулированию
  деятельности путем совместной                 деятельности
  работы государственных органов,               накопительных
  уполномоченных осуществлять                   пенсионных
  надзор за финансовыми                         фондов, МТСЗН
  институтами

  7.6. Обеспечить надежность     нормативные    Нацбанк, МГД    1-е полу-  
  проведения перестраховочных    правовые акты                  годие
  операций                                                      2001 г.
---------------------------------------------------------------------------

     Приоритет 8. Защита законных интересов страхователей, застрахованных
                  и выгодоприобретателей

     Цель: Укрепление доверия населения к страховому рынку
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
---------------------------------------------------------------------------
  8.1. Усилить контроль за       организация    Генеральная    постоянно 
  выполнением обязательств       контроля и     Прокуратура,  
  участниками страховых          принятие мер   Нацбанк
  отношений

  8.2. Исключить появление       организация    Нацбанк,       постоянно
  недобросовестной конкуренции   контроля и     Агентство по
  и монополизации отдельных      принятие мер   регулированию
  видов страхования                             естественных
                                                монополий,
                                                защите
                                                конкуренций и
                                                поддержке
                                                малого бизнеса

  8.3. Пресекать                 организация    Право-         постоянно
  безлицензионную страховую      контроля и     охранительные
  и брокерскую страховую         принятие мер   органы,
  деятельность на                               Нацбанк
  территории Республики
  Казахстан         

  8.4. Осуществлять активную     публикация     Нацбанк,       постоянно
  информационную работу по       пресс-релизов, МТСЗН, АЧС 
  разъяснению основных прав      статей и
  потребителей страховых услуг   выступления в
  и повышению заинтересованности СМИ
  граждан в страховании

  8.5. Определить особенности    проект закона  Нацбанк        декабрь
  в установлении очередности                                   2000 г.
  удовлетворения обязательств
  ликвидируемых страховых и
  перестраховочных организаций.
  Предусмотреть необходимость
  исключения из 
  ликвидационной массы
  несостоятельного банка
  средств страховых организаций,
  осуществляющих страхование
  жизни.
---------------------------------------------------------------------------

     Приоритет 9. Разработка необходимых мер по вхождению Казахстана в
                  международные схемы страхования и определение условий
                  иностранного присутствия на страховом рынке республики

     Цель: Обеспечение оптимального сочетания интересов республики и
           зарубежных инвесторов
---------------------------------------------------------------------------
  !        Мероприятие           !   Форма     !Ответственные! Срок
  !                              ! завершения  !за исполнение! выполнения
---------------------------------------------------------------------------
  9.1. Определить принципы и     проект закона  Нацбанк         декабрь
  условия присутствия                                           2000 г.
  иностранных страховых 
  организаций и страховых 
  брокеров на страховом
  рынке Республики Казахстан

  9.2. Уточнить требования       нормативные    Нацбанк, МГД    1-е полу- 
  валютного законодательства     правовые акты                  годие
  применительно к страховой                                     2001 г.
  деятельности

  9.3. Разработать концепцию     нормативный    Агентство по    1-е полу-
  страхования международных      правовой акт   инвестициям,    годие
  экспортно-импортных и                         Нацбанк, МЭИТ,  2001 г.
  инвестиционных контрактов                     Минэкономики,  
                                                МГД

  9.4. Обеспечить реализацию     проекты        Правительство   постоянно  
  международных обязательств,    постановления  Республики
  принятых Республикой Казахстан Правительства  Казахстан, 
  по вопросам страхования                       Нацбанк, МТК и
                                                другие заинте-
                                                ресованные
                                                министерства 

  9.5. Разработать принципы      внесение       Минэкономики,   июнь 2001г.
  вхождения Республики           предложений в  Нацбанк, МГД
  Казахстан во Всемирную         Правительство
  Торговую Организацию по
  вопросам страхования и 
  страховой деятельности

Қазақстан Республикасында сақтандыруды дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы 2000 жылғы 27 қараша N 491. Күші жойылды - ҚР Президентінің 2006.01.09. N 1696 жарлығымен.

      Тиiмдi ұлттық сақтандыру индустриясын қалыптастыру және оның басым бағыттарын одан әрi дамытуды қамтамасыз ету мақсатында қаулы етемін: 
      1. Қазақстан Республикасында сақтандыруды дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы және оны iске асыру жөнiндегi Iс-шаралар жоспары бекiтiлсiн (қоса берiледi). 
      2. Қазақстан Республикасының Үкiметi сақтандыру қызметiн реттеу және қадағалау жөнiндегi уәкiлеттi орган болып саналатын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесе отырып, осы Жарлықтың 1-тармағында бекiтiлген құжаттарға сәйкес iс-шараларды орындау жөнiнде шаралар қолдансын.
      3. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы 
Президентiнiң Әкiмшiлiгiне жүктелсiн.
      4. Осы Жарлық қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi және
жариялануға тиiс.     

      Қазақстан Республикасының
      Президенті 

Қазақстан Республикасы       
Президентінің           
2000 жылғы 27 қарашадағы      
N 491 Жарлығымен         
бекітілген            

        Қазақстан Республикасында сақтандыруды дамытудың
    2000-2002 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы

                       Паспорт     

Атауы                     Қазақстан Республикасында сақтандыруды
                          дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған
                          мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi -
                          Бағдарлама) 

Бағдарламаны әзiрлеу      Қазақстан Республикасы Президентінің 1999
                          жылғы туралы шешім қарашада Қазақстан
                          қаржыгерлерiнiң 2-конгресiнде 
                          сөз сөйлеу барысында берген тапсырмасы 

Негiзгi әзiрлеушi         Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi 
                          (Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
                          келiсiмiмен) 

Мақсаты                   Мемлекеттiң, азаматтардың және шаруашылық
                          жүргiзушi субъектiлердiң мүддесін
                          қорғаудың нақты құралы бола алатын
                          қазiргi заманғы және тұрақты ұлттық
                          сақтандыру рыногын қалыптастыру,
                          мемлекеттiк әлеуметтiк саясаттың құрамдас
                          бөлiмi ретінде тиiмдi сақтандыру жүйесiн
                          құру 

Бағдарламаның             1) ұлттық сақтандыру жүйесiнiң
басымдықтары              негiздерiн жетiлдiру;
                          2) сақтандыруды қолдану аясын кеңейту;
                          3) сақтандыру индустриясының инвестициялық
                          әлеуетiн белсендi пайдалану;
                          4) мiндеттi сақтандыру түрлерінің
                          оңтайлы тiзбесiн айқындау, оларды жүргiзу
                          ерекшелiктерiн заңмен бекiту;
                          5) өмiрдi және денсаулықты, аннуитеттер
                          жүйесiн сақтандыруды және сақтандырудың
                          басқа да әлеуметтiк маңызды түрлерін
                          жедел дамыту;
                          6) ұлттық сақтандыру рыногының
                          инфрақұрылымы мен әлеуетін дамыту;
                          7) сақтандыру рыногын мемлекеттiк
                          реттеудi және сақтандыру қызметiн
                          қадағалауды күшейту;
                          8) сақтанушылардың, сақтандырылушылардың
                          және пайда алушылардың заңды мүдделерін
                          қорғау;
                          9) Қазақстанның халықаралық сақтандыру
                          схемасына кiруi жөнiнде қажеттi шаралар
                          әзiрлеу және республиканың сақтандыру
                          рыногына шетелдiк қатысудың шарттарын
                          айқындау. 

Бағдарламаның мiндеттерi  Бағдарламаның мақсатын iске асыру үшін
                          мынадай мiндеттердi шешу көзделедi:
                          - әлеуметтiк қамтамасыз ету түрi
                          ретінде сақтандыру тұрғысында қорғауды
                          ұсынудың жаңа принциптерiн нақтылау;
                          - сақтандыруды қолдану аясын кеңейту
                          және міндеттi сақтандыру түрлерін
                          нақтылау;
                          - сақтандыру рыногының қазiргi заманғы
                          инфрақұрылымын қалыптастыру және оның
                          қатысушыларының қызметiн ұйымдастыру үшiн
                          жағдай жасау;
                          - халықаралық стандарттарды ескере отырып,
                          сақтандыруды қадағалаудың тиімді жүйесін
                          ұйымдастыру;
                          - сақтандыру және қайта сақтандыру
                          ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен
                          төлем қабiлеттiлiгi жөнiндегi талаптарын
                          арттыру;
                          - қазiргi заманғы сақтандыру
                          технологиясын енгiзуге жәрдемдесу;
                          - сақтандыру саласында кадрлар даярлау,                              қайта даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру
                          жүйесін ұйымдастыру.

Бағдарламаның негiзгi     Ұлттық сақтандыру индустриясының әлеуетiн
iс-шаралары               дамыту және сақтандыру қызметінің аясын
                          кеңейту үшін жағдайлар жасау.

                          Сақтандыру рыногында орын алған
                          проблемаларды және мiндеттi сақтандыру
                          түрлерiндегi iс жағдайларын талдау. 

                          Сақтандыру саласындағы салық салу
                          ерекшелiктерi мен басқа да мәселелер
                          ескерiлген нормативтік құқықтық базаны
                          әзiрлеу. 

                          Халықтың сақтандыру рыногына деген
                          сенімін нығайту мақсатында
                          ақпараттық-түсіндiру жұмысын  
                          жүргізу. 

                          Кадрмен және ғылыми-әдiстемелiк
                          қамтамасыз ету. 

Қаржыландыру көздері      Бағдарламаны қосымша қаржыландыруды
                          жүзеге асыру көзделмейді және осы іске
                          асыруға тиіс мемлекеттік органдарды
                          ұстауға бөлінетін қаражат 
                          шегінде шешілуі мүмкін. 

Бағдарламаны іске         Сыйымды және бәсекеге қабілетті ұлттық 
асырудан күтілетін        сақтандыру рыногын құру, сақтандыру
соңғы нәтижелер           ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен
                          сенімділігін, олар ұсынатын қызмет
                          көрсетулердің сапасын арттыру,   
                          түрлі қолайсыз және кездейсоқ
                          жағдайлардан сақтандыру тұрғысынан
                          қорғауды қолдану аясын кеңейту, ел
                          экономикасының ішкі резервтері       
                          есебінен ұзақ мерзімді негізде
                          елеулі қаражаттардың ағылып келуі,
                          республикадағы рыноктық жаңартуларды
                          жедел дамыту үшін сақтандыру
                          мүмкіндіктері есебінен жағдай жасау. 

Iске асыру мерзiмi        2000-2002 жылдар     

                           1. Кіріспе

       Қазiргi заманғы ұлттық сақтандыру жүйесін құру сақтандыру қызметi рыногын сапалы жаңа деңгейге көтеру жөнінде шаралар әзiрлеудi және кезең-кезеңiмен iске асыруды талап етедi. Мұндай жағдайлар осы Бағдарламаны әзiрлеуге негiз болған Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1999 жылғы қарашадағы Қазақстан қаржыгерлерiнiң 2-конгресінде сөз сөйлеу барысында берген тапсырмасынан туындап отыр. 
      Қазақстанның қазiргi кезеңдегi дамуы мен басталған реформаларды тереңдету жөнiнде қабылданған стратегиялық құжаттар республиканың iшкi мүмкіндiктерін және оның меншiктi инвестициялық мүмкiндiктерiн белсендi түрде пайдалануды көздейдi. 
      Осы тұрғыдан алғанда ұлттық сақтандыру жүйесiн дұрыс ұйымдастыру мен сақтандырудың кейбiр әлеуметтiк маңызды түрлерiн жедел дамыту үшiн мол резерв жасалған. Сақтандыру саласы адам өмiрiнiң, өндiрiстiк және әлеуметтiк-экономикалық қызметтiң барлық жағын қамтиды, ол өтемдiк және жинақ-жинақтаушылық функциясын атқарады. 
      Өтпелi экономика жағдайындағы сақтандыру институтының ерекше маңыздылығы бiрқатар факторлармен айқындалады. 
      Бiрiншiден, мемлекет тарапынан көзделген шаралардың сипаты мен көлемiне қарамастан, сақтандыру халық пен ұйымдардың түрлi мүдделерін қосымша қорғауға мүмкiндiк бередi. Қазiргi кезде табиғи және техногендiк апаттардың зардаптарын жою жөнiндегi шығыстардың негiзгi ауыртпалығы мүмкiндiгi объективтi түрде шектеулi болып табылатын мемлекеттiк бюджетке түседi. 
      Екiншiден сақтандыру тетiгiн қазiргi жағдайда пайдалану елдегi кәсiпкерлiк қызметтi жедел дамытуды, Қазақстан экономикасының негiзгi саласының ерекшелiктерiн, оның климаты мен географиялық орналасуын, экологиясының деңгейiн ескере отырып, өндiрiстiң технологиясын жетiлдiрудi қамтамасыз етедi. 
      Сақтандыру жүйесi республика экономикасының сенiмдi әрi орнықты дамуына, халықты әлеуметтiк қорғауды арттыру үшін қосымша негiз жасауға, азаматтар мен шаруашылық субъектiлерінің мүлкін сақтандыруға ықпал етуге тиiс. Сақтандыру мәселесi, медициналықты қоса алғанда, әлеуметтiк қамсыздандырудың проблемаларына тiкелей қатысты. 
      Қазiргi заманғы сақтандыру индустриясын құру мемлекетке: 
      1) мемлекеттiк бюджеттiң табиғи-техногендiк сипаттағы көлденең шығыстарды өтеу бөлiгiндегi салмақты азайтуға; 
      2) нарықтық экономика принциптерінде сақтандыру арқылы (зейнетақы жинақтарын, жұмысқа жарамдылығынан айырылуы немесе асыраушысы қайтыс болуына байланысты, жұмыссыздығына байланысты берiлетін жәрдемақыларды, медициналық шығыстарды төлеу) әлеуметтік қамтамасыз етудің жекелеген проблемаларын шешуге; 
      3) халықтың және ұйымдардың жинақ ақшасын ұзақ мерзiмдi негiзде ұлттық экономикаға тартуға мүмкіндiк береді. 
      Азаматтардың ақшасымен операцияларды жүзеге асыратын банктер мен жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметi сияқты сақтандыру ұйымдарының қызметi де белгiлi бiр мөлшерде халықтың сақтандыру институтына деген сенімінің деңгейіне байланысты. 
      Сақтандыруды дамыту, өз кезегiнде, заң базасын, мемлекеттiң салық-бюджет және ақша-кредит саясатын жетiлдiруге, сақтандыру қызметiн қадағалау сапасы мен сақтандыру ұйымдары жұмысының сенiмдiлiгiне байланысты. 
 

                     2. Сақтандырудың қазiргі жай-күйіне талдау 
 

        Ұлттық сақтандыру рыногының қалыптасуының бастапқы кезеңі Қазақстан дербес мемлекет ретiнде құрылған күрделi жағдайларда өттi. Осы жылдардың ішінде сақтандыру ұйымдары сақтандыру және қайта сақтандыру жөнiндегi өзiнiң кәсiпкерлiк қызметін жүзеге асыруда белгiлi бiр тәжiрибе жинақтады. 
      2000 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазақстанда сақтандыру қызметiн жүзеге асыруға 70 сақтандыру ұйымының, соның iшiнде 3 - мемлекеттiк және 8 iшiнара шетелдiк капиталы бар сақтандыру ұйымының сақтандыру қызметiн жүзеге асыруға лицензиясы болды. Еншiлес шетелдiк сақтандыру ұйымдары мен мамандандырылған қайта сақтандыру ұйымдары болған жоқ. Республикада 300-ден астам қазақстандық сақтандыру ұйымдарының филиалдары мен өкiлдiктерi жұмыс iстейдi. 
      Ұлттық сақтандыру рыногының жалпы көрсеткiштерi 1999 ж. оң үрдiспен өстi. Сақтандыру ұйымдары жинаған сақтандыру төлемдерiнiң (сақтандыру сыйлықақысының) жиынтық көлемi 1999 ж. 5825 миллион теңге, соның iшiнде мiндеттi сақтандыру түрлерi бойынша - 1338 миллион теңге, өмiрдi сақтандыру бойынша - 37 миллион теңге болды. 
      1999 ж. сақтандыру сыйлықақысының жылдық жиынтық көлемiнiң өсуi 1998 жылғы осындай көлемге қарағанда 40% (1998 ж. - 25 процент) құрады. Сақтандырудың ерiктi түрлерi бойынша сақтандыру сыйлықақысының көлемi 
1.7 есе, соның iшiнде мүлiктiк сақтандыру бойынша - 1.9 есе өстi. 1999 жылы болған сақтандыру жағдайлары бойынша сақтандыру ұйымдары жүзеге асырған төлемдер көлемi 1998 жылмен салыстырғанда 17 процентке азайып, олар жинаған сақтандыру сыйлықақысының бестен бiр бөлiгiнен аз болды. Сонымен қатар 1999 жылы жүзеге асырылған сақтандыру төлемiнiң жартысына жуығын мiндеттi сақтандыру түрлерi бойынша төлемдер құрады. 
      Сақтандыру рыногының жай-күйіне талдау жасаған кезде тиімдісі салыстырмалы көрсеткiштердi пайдалану болып табылады. Олардың қатарына - сақтандыру сыйлықақысының жан басына шаққандағы орта көлемi және олардың елдiң жалпы iшкi өнiмi көлемінен алатын үлесi жатады. 1999 ж. қорытындысы бойынша жиналған сақтандыру сыйлықақысының жан басына шаққандағы көлемi 380 теңгеге жуық, соның iшiнде өмiрдi сақтандыру бойынша 3 теңгеден кем болды. Сақтандыру сыйлықақысы көлемінің жалпы iшкi өнiмге қатынасы 0,3 процентке жуық болса, соның iшiнде өмiрдi сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақысының көлемi - 0,002 процент. Бұл деректер дамыған және жекелеген дамушы елдердің тиiстi көрсеткiштерiмен әлi салыстыруға келмейдi. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының құрамына кiретiн елдерде бұл көрсеткiштер халықтың жан басына шаққанда орташа алғанда шамамен 1800 АҚШ долларын және тиiсiнше iшкi жалпы өнiмнiң 8.5 процентiн құрады. Сондықтан жұмыс iстеп тұрған сақтандыру ұйымдары санының көптiгi мен жалпы көрсеткiштердiң өсуіне қарамастан, Қазақстандағы сақтандыру рыногы экономикада және халықтың өмiрiнде әлi маңызды рөлге ие бола қойған жоқ әрi өзiнiң бастапқы даму сатысында тұр деп қорытындылауға болады. 
      Бүгiнгi күні сақтандыру қызметінің сапасы төмен болып отыр, ал олардың тiзбесi көптеген сақтандыру ұйымдарында негiзінен ең аз шамада күш-жiгер мен шығын жұмсай отырып, клиенттер тарту мүмкіндiгi болатын міндетті сақтандыру түрлерiмен шектелген. Отандық сақтандыру ұйымдарының iрi шығынның орнын жабу жөнiндегi қаржылық мүмкiндiктерi де қанағаттанғысыз, бұл сақтандыру ұйымдарын капиталдандыруды арттыру мен оларды iрiлендiру туралы мәселенi шешудi талап етедi. Қазақстан қаржы рыногының басқа бөлiктерiндегi реформалау тәжiрибесi көрсеткендей, дәрменсiз қаржы ұйымдары индустрияның келелі міндеттерін шеше алмайды және олардың халықаралық стандарттарға қол жеткiзуi айтарлықтай шектеулi. 
      Қазақстанның қайта сақтандыру саласындағы сақтандыру индустриясы қазiргi кезге дейiн негiзiнен шетелдiк рыноктарға бағдарланған. Қайта сақтандыру шарттары бойынша шетелдiк қайта сақтандырушыларға төленген сақтандыру сыйлықақысының 1999 ж. жиналған сақтандыру сыйлықақысының жиынтық көлеміне қатынасы 46 проценттi (1998 ж. - 26 проценттi) құрады. Сонымен бiрге республиканың ішкi сақтандыру рыногындағы қайта сақтандыру бойынша сақтандыру төлемдерiнің жалпы көлемінің қайта сақтандыру бойынша сақтандыру көлемінің жиынтығына қатынасы 1999 ж. тек 2 проценттi ғана (1998 ж. - 3 процент) құрады. 
      Республикадағы сақтандыру әзiрше инвестициялық климатты жақсартудың негiзгi құралы, ал сақтандыру ұйымдарының өздерi - нақты институционалдық инвесторлар бола алмай отыр. 2000 жылдың бас кезiндегi жағдай бойынша Қазақстанның сақтандыру ұйымдары активтерінің жалпы мөлшерi бар-жоғы 7310 миллион теңгенi құрады. 
      Қазiргi кезге дейiн көбіне мемлекеттiк әлеуметтiк жәрдемақы (төлемақы) алуға бағдарланған сақтандырудағы халық белсендiлiгінің төмен болу проблемасы бар және сақтандыруға тиiстi қызығушылық тудырмай отыр. Мемлекеттiк бюджет есебінен және сақтандыру арқылы халықты әлеуметтiк қорғау түрлерiнiң қолдану аясын шектеу осы проблеманы шешуге ықпал етуге тиiс. 
      Халықты мемлекеттiк емес әлеуметтiк қорғауды қамтамасыз ету саласындағы ең маңызды әлеуеттi құрал бола отырып, азаматтардың өмiрi мен еңбек қабiлеттiлiгін сақтандыру жөнiндегi индустрия әлi күнге дейiн тиiстi түрде дамымай келедi. 01.10.2000 ж. жағдай бойынша Қазақстанда елеусiз операциялар көлемiн жүргiзетiн өмiрдi сақтандыру жөнiндегi бiр ғана компания жұмыс істейдi. 
      Өмiрдi сақтандыру бойынша дамыған индустрия болмай (аннуитеттер жүйесi мен өмiрдi және еңбек қабiлетін сақтандыру шарттары арқылы жинақтаушы зейнетақы жүйесiнiң қатысушыларына өмiрлiк зейнетақы төлеудi қамтамасыз етуге қабiлеттi), республикада жүзеге асырылып жатқан зейнетақымен қамтамасыз ету реформасынан толық пайда келуi мүмкін емес. 
      Iстiң қалыптасқан жағдайы сонымен қатар сақтандырушы - жеке тұлғаларға және олардың жеке сақтандыру жөніндегi жұмыс берушiлеріне қазiргi салық салу тұрғысынан да әсер етедi. Атап айтқанда, сақтандыру шартында көзделген сақтандыру төлемдерiн жүзеге асырғанға дейін ұзақ мерзiмдi жинақтаушы сақтандыру бойынша сақтандыру жарналарынан жеке тұлғалар үшiн табыс салығын төлеудiң мерзiмiн ұзарту тетiгi пайдаланылмайды. Жеке жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру резервтерін көбейтуге бағытталған сақтандыру ұйымдарының инвестициялық кiрiстерінің (мемлекеттiк бағалы қағаздармен жасалған операциялардан түскен кiрiстердi қоспағанда) жинақтаушы зейнетақы қорларынан айырмашылығы - жиынтық жылдық кiрiске енгiзiледi және табыс салығы ұсталатын болады. 
      2000 жылдың басындағы жағдай бойынша Алматы қаласында сақтандыру ұйымдарының жалпы санының 64 процентіне жуығы немесе 45 сақтандыру ұйымы тiркелдi. Осыған байланысты сақтандыру ұйымдары филиалдарының аймақтық желiсiн кеңейту және сақтандыру брокерлерінің қызметiн дамыту, сондай-ақ сақтандыру қызметiн банктер мен олардың филиалдары, пошта-жинақ желiсi және интернет арқылы iске асыру үшiн қолда бар ақпараттық-техникалық құралдардың мүмкiндiктерін пайдалану туралы мәселелердi шешу маңызды болып табылады. 
      Қазiргi жұмыс істейтін сақтандыру ұйымдарының елеулi бөлiгiнде білiктi мамандардың саны жеткiлiксiз. Республиканың сақтандыру рыногында кәсiби сақтандыру делдалдарының рөлi елеусiз. Қазақстанда қазiр бар болғаны 3 брокерлiк сақтандыру компаниясы жұмыс iстейдi, жұмыс iстейтін сақтандыру агенттерінің саны мен олардың қызметінің тиiмдiлiгi туралы деректер жоқ. Сақтандыру бойынша мамандарды оқытудың қазiргi заманғы жүйесiн құру, сақтандыру рыногының кәсiби қатысушыларының қоғамдық бiрлестiктерiн осы iске белсендi түрде қатыстыру қажет. 
      Қазiргi заманғы сақтандыру рыногының толыққанды жұмыс iстеуi сонымен қатар актуарийлер (сақтандыру мiндеттемелерін экономикалық-математикалық салада есептеу мамандары) институтын енгiзудi, уәкiлеттi аудиторлар мен басқа да мамандарға қойылатын тиiстi талаптарды айқындауды қажет етедi. 
 

                    3. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттері 
 

        Бағдарламаның негiзгi мақсаты мемлекеттiң, азаматтардың және шаруашылық субъектiлерiнiң мүддесiн қорғаудың нақты құралы бола алатын толыққанды, орнықты жұмыс істейтiн ұлттық сақтандыру рыногын қалыптастыру болып табылады. 
      Осы Бағдарламаны толық көлемде iске асыру үшiн мынадай мақсаттарға жету қажет: 
      - елдегi сақтандыру жүйесiн жетiлдiру, ұлттық сақтандыру рыногы мен сақтандырудың басым бағыттарын дамыту жөніндегi шаралар кешенін айқындау; 
      - қазiргi заманғы сақтандыру технологиясын пайдалану үшiн жағдай жасау, сақтандыру рыногын реттеу стандарттарын жоғарылату, сақтандыру қызметiне тиiмдi қадағалауды жүзеге асыру, сақтандыру рыногы қатысушыларының заңды мүдделерiн қорғауды қамтамасыз ету; 
      - сақтандыру заңдарының талаптарын қамтамасыз ету жөніндегi мемлекеттiк органдардың өзара iс-қимыл принциптерiн әзiрлеу, сақтандырудың инвестициялық әлеуетiн пайдалану, республиканың сақтандыру индустриясын халықаралық сақтандыру және қайта сақтандыру рыногына интеграциялау. 
      Осы Бағдарлама мынадай мiндеттердi шешудi көздейдi: 
      - әлеуметтiк сақтандыру түрi ретінде сақтандыру тұрғысында қорғауды ұсынудың принциптерін нақтылау; 
      - сақтандыруды қолдану аясын кеңейту және мiндеттi сақтандыру түрлерін нақтылау; 
      - сақтандыру рыногының қазiргi заманғы инфрақұрылымын қалыптастыру және оның қатысушыларының қызметін ұйымдастыру үшiн жағдай жасау; 
      - халықаралық стандарттарды ескере отырып, сақтандыруды қадағалаудың тиiмдi жүйесiн ұйымдастыру; 
      - сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен төлем қабiлеттiлiгi жөніндегi талаптарды күшейту; 
      - қазiргi заманғы сақтандыру технологиясын енгiзуге жәрдемдесу; 
      - сақтандыру саласында кадрлар даярлау, қайта даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру жүйесін ұйымдастыру. 
      Бағдарламаның мақсатына қол жеткiзу үшін мынадай басымдықтарға сәйкес сақтандыру рыногын жедел дамыту қажет: 
      1) Ұлттық сақтандыру жүйесi негiздерiн жетiлдiру. 
      2) Сақтандыруды қолдану аясын кеңейту. 
      3) Сақтандыру индустриясының әлеуетін белсендi түрде пайдалану. 
      4) Міндетті сақтандыру түрлерінің оңтайлы тізбесін айқындау, оларды жүргізу ерекшеліктерін заңды түрде бекіту. 
      5) Өмiр мен денсаулықты сақтандыру, аннуитеттер жүйесiн және сақтандырудың басқа да әлеуметтік маңызы бар түрлерін жедел дамыту. 
      6) Ұлттық сақтандыру рыногының инфрақұрылымын және әлеуетін дамыту. 
      7) Сақтандыру рыногын мемлекеттiк реттеудi және сақтандыру қызметін қадағалауды күшейту. 
      8) Сақтанушылардың, сақтандырылушылардың және пайда алушылардың заңды мүдделерін қорғау. 
      9) Қазақстанның халықаралық сақтандыру схемасына кiруi жөнінде қажеттi шаралар әзiрлеу және республиканың сақтандыру рыногына шетелдiк қатысу шарттарын айқындау. 
 

          4. Бағдарламаның негiзгi бағыттары және iске
                       асыру тетiгi 
     4.1. Сақтандыруды дамытуда мемлекеттiң рөлiн арттыру 
 

        Қазiргi уақытта сақтандыру тұрғысында қорғау сапасын арттыру, сақтандыру мүмкіндіктерін және оның инвестициялық ресурстарын неғұрлым толық пайдалану үшін құқықтық, экономикалық және өзге де алғышарттар жасау қажет болып отыр. 
      Республиканың сақтандыру жүйесiн дамыту жөнiндегi осы және басқа да шараларды iске асыру осы процеске мемлекеттiң және оның органдарының белсене қатысуын талап етедi. Сақтандыру рыногын мемлекеттiк реттеу сақтанушылардың заңды мүдделерін қорғаудың және сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығын қамтамасыз етудің маңызды кепілі болып табылады. 
      Мемлекеттiң сақтандыруды дамыту жөніндегi қазiргi кезеңдегi мiндеттері: 
      1) ұлттық сақтандыру жүйесінің жұмыс iстеу принциптерi мен оның басқа әлеуметтiк институттарымен әрi қаржы рыногының бөлiктерiмен өзара iс-қимылының тиiмдi тетiктiгiн айқындау; 
      2) сақтандыру және сақтандыру қызметiнiң қазiргi заманғы заң базасын қалыптастыру; 
      3) сақтандыру тұрғысында қорғалуға жататын өнiмдер мен ауыл шаруашылығы салаларының тiзбесін айқындай отырып, ауыл шаруашылығы өндiрiсiн міндеттi сақтандыруға мемлекеттiк қолдауды қамтамасыз ету; 
      4) сақтандыру мәселелерi бойынша халықтың ақпараттандырылуы мен құқықтық мәдениетін көтеру, ерiктi сақтандыру мүмкiндiктерін белсендi пайдалану, сақтандыру қызметінің түрлерi мен көлемiн кеңейту, олардың сапасын жақсарту және сақтанушылардың заңды мүдделерін қорғауды күшейту; 
      5) Өмiрдi, денсаулықты және еңбек қабiлеттiлiгiн сақтандыруды, аннуитеттер жүйесiн және сақтандырудың басқа да әлеуметтiк маңызы бар түрлерiн жедел дамыту үшiн жағдай жасау; 
      6) ұлттық сақтандыру рыногының мемлекет пен халық мүдделеріне жауап беретiн, экономиканың осы секторына инвестициялардың, соның iшінде шетелдiк инвестициялардың ағылып келуін қамтамасыз ететін халықаралық сақтандыру және қайта сақтандыру схемасына интеграциялануының ықтимал шарттарын нақтылау болып табылады. 
      Осы бағыттар бойынша сақтандыруды қадағалаудың уәкiлеттi мемлекеттiк органы белгiлi бiр дәрежеде жұмыс жүргiзуде. Сонымен бiрге сақтандырудың көптеген күрделi проблемалары да бар, олардың шешiлуi бiрқатар министрлiктер мен өзге де мемлекеттiк органдардың құзыретiне кiредi. 
      Уәкiлеттi мемлекеттiк орган жиырмаға жуық мiндеттi сақтандыру түрлерін сақтаудың дұрыстығын нақтылауы қажет, өйткенi олардың көпшілiгін жүргiзудің нақты шарттары заңда айқындалмаған. Аграрлық, экологиялық және әлеуметтiк салалардағы мiндеттi сақтандырудың перспективасын, сондай-ақ міндеттi сақтандырудың жаңа түрлерiн енгiзудің дәлелдiлiгін айқындау алда тұр. 
      Осыған сәйкес және заң талаптарын ескере отырып, мүдделi мемлекеттiк органдар, сақтандыруды қадағалаушы уәкiлеттi мемлекеттiк органының келiсiмi бойынша, мiндеттi сақтандырудың тиiстi түрлерi бойынша заң жобаларын әзiрлеуi қажет. 
      Халықтың ауру-сырқауы мен өлiм-жiтiмi бойынша, облыс аумақтарының табиғи-климаттық әсерлерге бейiмділігi жөніндегi арнаулы деректердi қоса, сақтандыруда пайдалануға арналған жеткiлiктi статистикалық базаны қалыптастыру жөнiндегi елеулi жұмыс алда тұр. 
      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң тiкелей қарауын қажет ететiн басқа да маңызды мәселелер: 
      1) мемлекеттiк сақтандыру ұйымдары қызметінің перспективасы мен мамандандырылуын айқындау, сондай-ақ оларды сақтандырудың мемлекеттiк бағдарламаларын iске асыруға тарту мүмкіндiктерiн зерделеу; 
      2) сақтандыру саласының түрлi тәуекелдердiң зардаптарын өтеу бойынша кепiл ретінде де, институционалды инвестор ретiнде де ұзақ мерзiмдi ипотекалық кредиттеу жүйесiне қатысу тетiгін айқындау; 
      3) Қазақстан Республикасының Дүниежүзiлiк сауда ұйымына кiру жағдайларын ескере отырып, сақтандыру саласындағы өтпелi кезеңге арналған ұлттық мүдделердi қорғау жөнiндегi ықтимал шараларды айқындау; 
      4) инвестициялық тәуекелдердi сақтандырудың тиiмдi жүйесiн құру болып табылады. 
 

                4.2. Заң шығару және ұйымдастыру базасын жақсарту 
 

        Сақтандыру рыногындағы проблемалардың елеулi бөлiгi сақтандыру және сақтандыру қызметi туралы заң актiлерiнiң жетiлдiрiлмеуінен туындайды. Атап айтқанда, азаматтық заңдардың жекелеген ережелері өмірді сақтандырудың жинақтаушы түрлері мен аннуитеттер жүйесін дамытуды ескере отырып, өзгерістер мен толықтырулар енгізуді талап етеді. 
      Мiндеттi сақтандырудың жекелеген түрлерiн нақты іске асыруға байланысты мәселелер жеткiлiктi түрде регламенттелмеген. Сақтандырудың осы түрлерiн жүзеге асыру шарттарын әзiрлеу кезiнде (соның iшінде сақтандыру тарифтерiн есептеу кезiнде) сақтандыру ұйымдары ғылыми негiзделген әдiстемелiк деректердi жеткiлiктi пайдаланбайды. 
      Осыған байланысты заңдар мен тиiстi ұйымдастыру шаралары деңгейiнде: 
      1) даулы жағдайлардың санын, әсiресе, сақтандырудың бұқаралық түрлерi саласында мейлінше азайту үшін, түрлi сақтандыру түрлерiн жүзеге асырудың құқықтық негiздерiн, сақтандыру шартының тараптарының негізгi құқықтары мен мiндеттерінiң мазмұнын нақтылау, мұның өзi азаматтардың сақтандыру мекемесiне сенiмiн нығайтуға мүмкiндiк бередi; 
      2) сақтандыру мекемелерiнiң қазiргi заманғы сақтандыру технологияларын пайдалануы жөнiнде мемлекет тарапынан жәрдем көрсетудiң, сондай-ақ сақтандыру заңдарын сақтандыру рыногтарының күллi субъектiлерінің сақтауына тиiмдi мемлекеттiк бақылауды ұйымдастыру шарттарының нақты нысандарын әзiрлеу; 
      3) сақтандыру рыногының кәсiби қатысушыларының (сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының, сақтандыру брокерлерінің, уәкiлетті аудиторлар мен актуарийлердiң) қызметiн лицензиялау, реттеу және тоқтатудың сапалы жаңа принциптерiн енгiзу; 
      4) мiндеттi сақтандыру түрлерiнiң оңтайлы тiзбесiн белгiлеу және сонымен бiр мезгiлде мемлекеттiк бюджет есебiнен қаржыландыру мүмкiндiгiн шектей отырып, оларды жүргiзудiң заңдық шарттарын айқындау; 
      5) ауыл шаруашылық тәуекелдерiн сақтандыруды ұйымдастыру модельдерiн (мiндеттi және ерiктi түрлерiн) айқындау; 
      6) халықаралық тәжiрибенi ескере отырып, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының қызметiн, әсiресе жеке сақтандырудың әлеуметтiк елеулi саласын ынталандыру жөнiнде кешендi шараларды жүзеге асыру; 
      7) сақтандыру мен сақтандыру қызметiн реттеудiң ұлттық режимiн республиканың халықаралық сақтандыру және қайта сақтандыру рыногына интеграциялану қажеттiгiн ескере отырып, халықаралық принциптерге және стандарттарға жақындауын қамтамасыз ету қажет. 
 

            4.3. Өмiрдi сақтандыруды және сақтандырудың басқа
            да әлеуметтік маңызды түрлерiн жедел дамыту 
 

        Мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен әлеуметтiк қорғау мен әлеуметтiк қамтамасыз ету халықтың неғұрлым қорғалмаған жiктерiне берiлуге тиiс. Азаматтардың қалған санаттарының өз игiлiгi туралы, соның iшiнде сақтандыру арқылы дербес қамдануына мүмкiндiк беру керек. 
      Осыны ескере отырып, өмiрдi, еңбек қабiлеттiлiгiн және денсаулықты сақтандыруды, аннуитеттер жүйесi мен сақтандырудың басқа да әлеуметтiк маңызды түрлерiн дамыту туралы, сондай-ақ өмiрдi сақтандыруды жүзеге асыратын сақтандыру ұйымдарының қызметiн жандандыру туралы мәселе барынша маңызды болып отыр. 
      Жұмыс iстеп тұрған жинақтаушы зейнетақы жүйесi өмiрдi сақтандыру бойынша жинақталған зейнетақы қаражатының есебi негiзiнде зейнеткерлiк жасқа жеткен адамдарға тұрақты төлем жасауды қамтамасыз етуге арналған сақтандыру индустриясының болуын және сенiмдi жұмыс iстеуiн талап етедi. 
      Ең алдымен, сақтандыру жүйесi дамыған мемлекеттерде қабылданып отырғандай, азаматтар мен жұмыс берушілер үшін, сондай-ақ өмiрдi сақтандыруды жүзеге асыратын сақтандыру ұйымдарының қызметi үшiн сақтандыру сыйақыларын төлеу жөнiнде қолайлы жағдай жасау мәселесiн қарастыру қажет. 
      Сақтандыру ұйымдары арқылы жекелеген әлеуметтiк төлем түрлерiн жүзеге асыруды қамтамасыз ету тетiгiн айқындау және аннуитеттiк сақтандыру, мүгедектiгiне байланысты, асыраушысынан айырылуына байланысты және жұмыссыздығына байланысты мiндеттi сақтандыруды қоса алғанда, өмiрдi және жұмыс iстейтiн азаматтардың еңбек қабiлеттiлiгiн сақтандыруды жүргiзу шарттары мен тәртiбiн реттейтiн мiндеттi сақтандыру туралы тиiстi заңның қабылдануын тездету қажет. 
      Өмiр бойғы зейнетақы төлемдерiмен қамтамасыз ететiн аннуитеттер алу үшiн азаматтар өздерiнiң жинақталған зейнетақы қаражатын пайдалану кезiнде жинақтаушы зейнетақы қорлары мен өмiрдi сақтандыруды жүзеге асыратын ұйымдардың өзара iс-қимыл тәртiбiн заңмен айқындау қажет. 
 

           4.4. Сақтандыру рыногын реттеудiң және сақтандыру
            қызметiн қадағалаудың тиiмдi жүйесiн құру 
 

        Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен төлем қабiлеттiлiгiне қойылатын талаптарды, олардың басшылары мен мамандарының біліктiлiк дәрежесiн кезең-кезеңiмен көтеру - сақтандыру қызметiн тұтынушылардың қорғалу дәрежесiн көтеруге мүмкiндiк бередi. 
      Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының жеткілікті капиталдандырылуы, басқа факторларды ескермегенде, клиенттердiң қаржылық мүдделерін сенiмдi қорғауды қамтамасыз етуге және тұтастай алғанда халықтың сақтандыруға деген сенiм деңгейiн көтеруге қызмет ететiн болғандықтан, олардың жарғылық және өз капиталының ең төменгi дәрежесiне қойылатын талаптар жүйесiн әзiрлеген жөн. 
      Сақтанушылардың мүдделерiн қорғау, сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен төлем қабiлеттілiгiн қолдау саласындағы маңызды мiндеттердің бірi сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары активтерінің сақталуын, өтiмдiлiгін, әртараптығын және орналастырудың түсiмдiлiгін қамтамасыз ету болып табылады. Бұл үшiн сақтандыруды қадағалайтын уәкiлеттi мемлекеттiк орган сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының активтерін сенiмдi қаржы құралдарына инвестициялау жөніндегi талаптардың неғұрлым оңтайлы тiзбесiн белгiлеуi, сондай-ақ iрi акционерлердiң сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарын басқаруға тигiзуi мүмкін жағымсыз әсерлерiн шектеуi және онымен қосылма тұлғалармен жасалатын мәмiлелерге бақылау жасауды қамтамасыз етуге тиiс. 
      Сақтандыру шарттары мен аннуитет шарттары бойынша клиенттердің мүдделерiн қорғау жөнінде бiріншi кезектегi шаралар қолдану мақсатында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының төлем қабiлеттiлiгiнiң төмендеуiне аралық мониторинг пен күнiлгерi болжам жасаудың тиiмдi жүйесiн әзiрлеу міндетi алда тұр. 
      Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарын ерiктi және мәжбүрлеп тарату кезінде сақтанушылар мен өзге де тұлғалар алдындағы мiндеттемелердi қанағаттандырудың негiзделген кезектiлiгiн айқындау қажет. 
      Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарын дамытудың маңызды мәселесi, халықаралық талаптарды ескере отырып, сақтандыру iсiнiң өзіне тән ерекшелiгiн көрсететiн жаңа бухгалтерлiк есеп стандарттары мен қаржылық есеп нысандарын әзiрлеу болып табылады. Осы мiндеттi iске асыру сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық қызметiнiң "ашықтығын" қамтамасыз ету, пайдаланушыларға сақтандыру және инвестициялау рыногында экономикалық негiзделген шешiмдер қабылдау үшiн толық әрi дұрыс қаржылық есеп ұсыну мақсатында маңызды болып табылады. 
      Алда жоғары оқу орындарына арналған тиiстi оқу бағдарламаларын әзiрлеу мен сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының басшыларына әрi жекелеген санаттағы мамандарына бiрыңғай бiлiктiлiк талаптарын белгiлеудi назарға ала отырып, сақтандыру саласы үшiн кадрлар даярлау жүйесiн бiр iзге салу тұр. Осыған байланысты сақтандыру бойынша халықаралық оқыту тәжiрибесiн пайдалану маңызды. 
      Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарын институционалдық дамыту деңгейiнiң басқа маңызды көрсеткiшi оларды техникалық жарақтандыру, жедел ақпарат жинау процесiн автоматтандыру және оны талдау болып табылады. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының автоматтандырылған ақпарат желiлерi, қазiргi заманғы телекоммуникациялық технологияларға негiзделген бас кеңсе мен филиалдар арасындағы жедел байланыс жүйесi тек облыс орталықтары мен iрi қалалардың ғана емес, шалғай аймақтардың тұрғындарына да сапалы қызмет көрсетуге мүмкiндiк бередi. Осыған байланысты банктердiң қалыптасып үлгерген филиалдық желiлерін, пошта-жинақ жүйелерін және интернет мүмкiндiгiн пайдалану маңызды. 
 

              4.5. Сақтандыру рыногында шынайы бәсеке болу үшін
               және оның сақтандыру мен қайта сақтандырудың
               халықаралық рыноктарына  интеграциялануы үшін
               жағдай жасау 
 

        Соңғы жылдардағы сақтандыру рыногында орын алған оқшаулық оның дамуына сөзсiз жағымсыз ықпал еттi. Сақтандырудың одан әрi дамуы кезiнде сақтандыру индустриясын қаржы рыногының ажырамас бөлiгi ретiнде қарастыру қажет, оның теңдестiрiлген дамуынсыз республика экономикасының толыққанды жұмыс iстеуi мүмкiн емес. 
      Сақтандыру рыногының ішкі маңызды қозғаушы күші тұтынушыларға өз таңдауын дербес айқындауға мүмкiндiк беретiн шынайы бәсекелестiк болуы тиiс. Сақтанушының таңдау еркiн шектеу мен жекелеген сақтандыру түрлерiн монополияландыруға бағытталған сақтандыру және басқа ұйымдардың заңсыз қызметiне уақтылы назар аудару қажет. Кейбiр мiндеттi сақтандыру түрлерi бойынша монополиялық құқыққа ие мемлекеттiк мамандандырылған сақтандыру қорларының бұрынғы нәтижесiз жұмысын, сондай-ақ жинақтаушы зейнетақы жүйесiн дамытудағы оң тәжiрибенi ескере отырып, мемлекеттiк қорлардың мiндеттi сақтандыруды жүзеге асыру монополиясына тыйым салу және бәсекелестiк пен нарықтық қатынастарға негiзделген сақтандырудың дамуына қолдау көрсету керек. 
      Қайта сақтандыру саласында, олардың ерiктi түрде сақтандыру және қайта сақтандыру пулдарын құруы жолымен, қазақстандық сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының сақтандыру сыйақыларын ұстап қалу үлесінің өсуiне жағдай жасау керек. Мұны орындау үшін осы ұйымдардың қаржылық жай-күйi туралы ақпараттың жариялылығын және сақтандыру және қайта сақтандыру бойынша олар жасайтын операциялардың қаржылық жағынан ашықтығын қамтамасыз ету қажет. 
      Республикадан тыс жерлерде тәуекелдердi қайта сақтандыруға беру бойынша операциялардың сенiмдiлiгiн қамтамасыз ету проблемаларын, халықаралық тәжiрибелер мен стандарттарды ескере отырып, халықаралық қайта сақтандырушылар мен сақтандыру брокерлерi үшін рейтинг жүйесiн енгiзу жолымен шешуге болады. Мұндай жағдайда осындай ұйымдардың қаржылық орнықтылығы мен іскерлік беделінің деңгейi олардың қазақстандық сақтандыру ұйымдарынан қабылдаған тәуекелдi қайта сақтандыру шарттары бойынша мiндеттемелерiн орындамау ықтималдығын барынша азайтуға тиiс. 
      Сақтандыру рыногының институционалды дамуының басқа маңызды факторы - сақтандыру қызметiн жүзеге асыру саласында кәсiби қатысушылардың өздерінің iскер этика стандарттарын қалыптастыруы болуға тиiс. Сақтандыру рыногының кәсiби қатысушыларының болашақта өзiн өзi реттейтiн ұйымдарын құрып, жұмыс істетуде белгілі бiр әлеует бар. Осы тұрғыдан қарағанда, қазiргi уақытта жұмыс істеп тұрған сақтандыру ұйымдарының өкiлеттi органдары, республиканың сақтандыру индустриясы алдында тұрған міндеттерді және сақтандыру ісін ұйымдастыру әрі жүргiзудiң халықаралық принциптерi мен стандарттарын ескере отырып, өз қызметiнiң бағдарларын қайта құруға тиiс. 
 

                     4.6. Iскерлiк ақпаратты қалыптастыру және 
                          реформа барысын түсiндіру 
 

        Бүгiнгi күнi сақтандыру қызметін тұтынушылардың сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қызметтері туралы анықтамалық, талдамалық, статистикалық, болжамдық және өзге де деректерге қол жеткiзуi барынша шектеулi және жеткiлiксiз болып отыр. 
      Ұсынылатын сақтандыру қызметтерi ауқымының кеңдiгi халықтың хабардарлығы мен күнделiктi өмiрде осы қызмет көрсетулерге тұтынушылық сұраныс деңгейіне тiкелей байланысты болғандықтан, сақтандыру және өзге де ұйымдар халықтың сақтандыруға қызығушылығын арттыруға, соның iшінде бұқаралық ақпарат құралдары арқылы, сақтандырудың қазiргi және жаңа түрлерi бойынша қажеттi ақпараттың берiлуiн қамтамасыз етуге жәрдемдесуге тиiс. 
      Сақтандыру ұйымдарының халық пен ұйымдардың белгiлi бiр сақтандыру түрлерiне сұранысын көңiл коя зерделей түсуi және халықтың түрлi топтарының сұранысын ескере отырып, оларды жетiлдiрудi қамтамасыз ету мiндетi алда тұр. 
      Сақтанушылардың алданып қалуын болдырмау және алаяқтықтың алдын алу мақсатында мемлекеттiк органдар мен бұқаралық ақпарат құралдары сақтандыру қызметiн тұтынушылардың негiзгi құқықтарын түсіндiру жөнінде мақсатты жұмыс жүргiзуi қажет. 
      Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық есеп беруiн белгiленген нысандарға сәйкес басылымда жариялауға заңды түрде міндеттеу керек, бұл олардың қызметiнiң ашықтығын және осы мәлiметтердiң халық үшiн қолжетiмдiлiгін қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi. 
 

                 5. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру
                             көздерi 
 

        Осы Бағдарлама елдегi макроэкономиканы одан әрi тұрақтандыруға, сақтандыру рыногын дамыту үшiн жағдай жасауға, халықты әлеуметтiк қорғау деңгейiн көтеруге, азаматтар мен ұйымдардың қаржылық және инвестициялық белсендiлiгiн арттыруға бағытталған. Бағдарламада көзделген шаралар экономикалық және әлеуметтiк өзгерiстер саласында бұрын қабылданған мемлекеттiк міндеттердi толық ескередi. Жүргiзiлiп отырған реформа шеңберiнде белгiленген міндеттердi табысты iске асыруға сақтандыру ұйымдарының және сақтандыру рыногындағы өзге де субъектiлердiң белсендi жұмысы ықпал етедi. Бағдарламаның орындалуы түрлi мемлекеттiк органдардың жан-жақты қатысуын және олардың бағдарламаны iске асырудың кешендi шараларын әзiрлеуiн көздейдi. 
      Сақтандыру жүйесiн реформалау әлеуметтiк төлемдер мен зейнетақымен қамтамасыз ету проблемаларын қозғайтындығын ескере отырып, сақтандыруды жүзеге асыруға мемлекеттiк бақылауды бiрыңғай принциптерде ұйымдастыру көзделедi. Осы мәселе бойынша бiрлескен жұмысты үйлестiрудi, мемлекеттiк сақтандыруды қадағалаудың уәкiлеттi органының келiсiмi бойынша, тiкелей ел Үкiметi жүргiзуге тиiс. Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың негiзгi тiзбесi (жоспары) бiр мезгiлде бекiтiлуге тиiс. 
      Осы Бағдарламаны жүзеге асыру үшін ел Үкiметiне жоспарланған iс-шараларды қаржыландырудың қажеттi шарттарын айқындау тапсырылады. 
 

                              6. Күтiлетiн нәтижелер 
 

        Осы Бағдарламадан туындайтын iс-шараларды кезең-кезеңiмен орындау: 
      1) сақтанушылардың заңды мүдделерiн тиiмдi қорғауды және халыққа берiлетін медициналық көмек төлемiн, қарттығы, мүгедектiгіне, асыраушысынан айырылуына байланысты қамтамасыз етудi қоса алғанда, қосымша мемлекеттiк емес әлеуметтiк кепiлдiктермен қамтамасыз етуге; 
      2) сақтандыру рыногын реттеу саласында сақтандыру заңдарының деңгейiн халықаралық стандарттарға дейiн көтеруге; 
      3) ұлттық сақтандыру рыногының бәсеке қабiлеттiлiгін сапалы түрде арттыруға және оның инвестициялық мүмкiндiктерiн кеңейтуге мүмкіндiк бередi. 
      Қарастырылып отырған кезең iшiнде сақтандыру қызметіне iшкi сұраныс өседi, бәсекеге қабiлетсiз ұсақ және орташа сақтандыру ұйымдарының үлесi айтарлықтай қысқарады, болжам бойынша, негiзгi құрылтайшылары мен акционерлерi отандық iрi банктер, кәсiпорындар мен шетелдiк сақтандыру компаниялары болатын iрi сақтандыру ұйымдары рынокта пайда болады деп күтiлуде. 
      2002 жылдың соңына қарай өмiрдi сақтандыру сапасында - 5-10 сақтандыру ұйымы, сақтандырудың жалпы түрлерi саласында - 15-20 сақтандыру ұйымы жұмыс істейтiн болады, сондай-ақ 2-3 мамандандырылған қайта сақтандыру ұйымы құрылады. 
      Сонымен қатар сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарын жалпы капиталдандыру 2000 жылдың басындағымен салыстырғанда 2003 жылдың басында 2,3-тен 5-7 млрд. теңгеге дейiн, жыл iшінде жиналатын сақтандыру сыйақысының көлемi iшкi жиынтық өнiмге қатынасы бойынша шамамен 0,3 проценттен 0,8-1,2 процентке дейін, соның iшінде өмiрдi сақтандыру бойынша 0,002 проценттен 0,2-0,5 процентке дейiн өсуi мүмкiн.
      Республиканың қаржы рыногының басқа бөлiктерінде бар әлеуеттi ескере отырып, ұлттық сақтандыру индустриясын жедел дамыту Қазақстанда көзделген экономикалық өзгерiстердi iлгерiлету үшiн қуатты серпілiс туғызуға мiндеттi.     

Қазақстан Республикасы Президентінің        
2000 жылғы 27 қарашадағы               
N 491 Жарлығымен                   
бекітілген                       

          Қазақстан Республикасында сақтандыруды дамытудың
   2000-2002 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске
             асыру бойынша іс-шаралар жоспары

     1-бөлім. Сақтандырудың жаңа тұжырымдамасын қалыптастыру
     1-басымдық. Ұлттық сақтандыру жүйесінің негіздерін                                              жетілдіру

     Мақсаты: Сақтандыруды рыноктық принциптерде жедел                                           дамыту


  ---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  1.1. Мемлекеттiк бюджет есебiнен Қазақстан      Қазақстан       2001 
  және сақтандыру арқылы халықты   Республикасы   Республикасының жылғы І
  әлеуметтiк қорғау түрлерiн       Үкіметі        Үкіметі, Ұлттық тоқсан
  қолдану аясын шектеу             қаулысының     Банк 
                                   жобасы     

  1.2. Медициналық сақтандыруды,   Үкіметке       Еңбек және      2000
  азаматтарды жеке сақтандыруды    ұсыныстар      халықты         жылғы
  (мүгедектiгiне және              енгізу         әлеуметтік      желтоқсан
  асыраушысынан айырылуына                        қорғау
  байланысты) қоса алғанда,        Президент      министрлігі,  
  әлеуметтiк сақтандырудың         Әкімшілігіне   Ұлттық Банк,
  2001-2002 жылдарға арналған      есеп беру      Денсаулық
  саясаты және жинақтаушы                         сақтау ісі
  сақтандыру жүйесiн дамытуды                     жөніндегі
  ынталандыру жөнiнде ұсыныстар                   агенттік, 
  әзiрлеу                                         Қаржы 
                                                  министрлігі      

  1.3. Қазақстан Республикасының   Тұжырымдама.   Еңбек және      2000
  халқын Әлеуметтiк қорғау         ның жобасы     халықты         жылғы
  тұжырымдамасын әзiрлеу                          әлеуметтік      желтоқсан
                                   Президент      қорғау
                                   Әкімшілігіне   министрлігі
                                   есеп беру     

  1.4. Сақтандыру индустриясының   Үкіметке       Еңбек және      2001
  зейнетақымен қамтамасыз ету      ұсыныстар      халықты         жылғы
  жүйесiн одан әрi дамытуға        енгізу         әлеуметтік      қаңтар
  қатысу перспективасын айқындау                  қорғау
                                                  министрлігі, 
                                                  Ұлттық Банк 
                                                  және Бағалы 
                                                  қағаздар 
                                                  жөніндегі 
                                                  ұлттық 
                                                  комиссия     

  1.5. Өмiрді сақтандыру және      Заң жобасы     Ұлттық Банк,    2000
  жинақтаушы сақтандыру                           Еңбек және      жылғы
  шарттарының ерекшелiктерiн                      халықты         желтоқсан
  көздейтiн тиiстi заң актiлерiне                 әлеуметтік
  өзгерiстер мен толықтырулар                     қорғау
  енгiзу                                          министрлігі,
                                                  Мемлекеттік
                                                  кіріс 
                                                  министрлігі, 
                                                  Экономика 
                                                  министрлігі

  1.6. Сақтандыру саласында,       Заң жобасы     Ұлттық Банк,    2000
  халықаралық тәжiрибенi ескере                   Еңбек және      жылғы 
  отырып, салық салу                              халықты         желтоқсан
  ерекшелiктерiн айқындау үшiн                    әлеуметтік
  "Салық және бюджетке төленетiн                  қорғау
  басқа да мiндеттi төлемдер                      министрлігі,
  туралы" Қазақстан                               Қаржы
  Республикасының Заңына                          министрлігі,
  өзгерiстер мен толықтырулар                     Мемлекеттік
  енгiзу                                          кіріс
                                                  министрлігі
---------------------------------------------------------------------------

2-басымдық. Сақтандыруды қолдану аясын кеңейту

Мақсаты: Сақтандыруды әлеуметтiк өмiр мен ендiрiстiк қатынастары 
тұрақтандырушы факторға айналдыру
---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  2.1. Түрлi сақтандыру түрлерiне  Үкіметке       Ұлттық Банк      Ұдайы
  халықтың және ұйымдардың         ұсыныстар      және мүдделі
  мүдделiлiгiн арттыру жөнiнде     енгізу         министрліктер
  мемлекеттiк шаралар әзiрлеу                     және агенттіктер

  2.2. Қорғау шараларының кешенiн  Үкіметке       Ұлттық Банк      Ұдайы
  әзiрлеу және сақтандыру          ұсыныстар      және мүдделі
  схемасын ұйымдастыру кезiнде     енгізу         мемлекеттік
  экономика салалары мен аймақтық                 ұйымдар
  саясат мүдделерiн жан-жақты
  есепке алу қажеттiгiн көздеу,
  соның iшiнде:
  1) экологиялық жағдайға;
  2) әлеуметтiк-демографиялық 
     жағдайға;
  3) табиғи және техногендi 
     сипаттағы төтенше
     жағдайларға байланысты.     

  2.3. Сыртқы экономикалық         Қазақстан      Инвестициялар    2001
  қызметтi және инвестициялық      Республикасы   жөніндегі        жылғы
  процестi сақтандыру тұрғысында   Үкіметі        агенттік,        қараша
  қорғауды ұйымдастыру саясатын    қаулысының     Энергетика,
  айқындау                         жобасы         индустрия және
                                                  сауда
                                                  министрлігі
---------------------------------------------------------------------------

3-басымдық. Сақтандыру индустриясының инвестициялық әлеуетін белсенді 
түрде пайдалану 

Мақсаты: Ұзақ мерзiмдi инвестициялардың көзi ретiнде сақтандыру рыногы 
рөлін арттыру
---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  3.1. Сақтандыру ұйымдарының      Заңдарды       Ұлттық Банк,     Ұдайы
  қаражатын экономикаға            жетілдіру      Бағалы қағаздар
  инвестициялау үшiн қолайлы       жөнінде        жөніндегі ұлттық
  макроэкономикалық және құқықтық  ұсыныстар      комиссия,
  жағдай жасау                     енгізу         Инвестициялар
                                                  жөніндегі 
                                                  агенттік,
                                                  Экономика
                                                  министрлігі,
                                                  Еңбек және
                                                  халықты
                                                  әлеуметтік
                                                  қорғау
                                                  министрлігі

  3.2. Сақтандыру индустриясының   Заңдарды       Ұлттық Банк,     2001
  қаржы рыногының басқа да         жетілдіру      Бағалы           жылғы 
  секторларымен өзара iс-қимыл     жөнінде        қағаздар         қаңтар 
  жасауын тереңдету.               ұсыныстар      жөніндегі
                                   енгізу         ұлттық
                                                  комиссия,
                                                  Еңбек және
                                                  халықты
                                                  әлеуметтік
                                                  қорғау
                                                  министрлігі
---------------------------------------------------------------------------     

                  2-бөлім. Сақтандыру сапасын жақсарту және
            сақтандыру рыногын нығайту жөніндегі негізгі шаралар     

4-басымдық. Міндетті сақтандыру түрлерінің оңтайландырылған тізбесін 
айқындау, оларды жүргізудің ерекшеліктерін заңды түрде бекіту 

Мақсаты: Міндетті сақтандыру жүргізудің жалпы шарттарын реттеу
---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  4.1.1. Мiндеттi сақтандыру       Үкіметке       Ұлттық Банк,    2001
  саласында мемлекеттiк саясаттың  ұсыныстар      мүдделі         жылғы
  нақты мiндеттерi мен принципте.  енгізу         министрліктер   қаңтар
  рiн, соның iшiнде мемлекет                      мен
  сақтандырушы болып табылатын                    агенттіктер
  мiндеттi сақтандыру түрлерін
  жүргізу шарттарын айқындау     

  4.1.2. Мiндеттi сақтандырудың    Үкіметке                       2000
  қазiргi бар түрлерiн сақтаудың   ұсыныстар                      жылғы
  (жүргiзу тәртiбiн) дұрыстығын    енгізу                         желтоқсан
  нақтылау, мыналарды қоса:                                       - 2001
                                                                  жылғы 1
                                                                  тоқсан
  1) Ауыл шаруашылық өндiрiсiн                    1) Ауыл          
  сақтандыру;                                     шаруашылығы
                                                  министрлігі
  2) Мұнай операцияларын                          2) Энергетика,
  сақтандыру;                                     индустрия
                                                  және сауда
                                                  министрлігі
  3) Әскери жиындарға шақырылған                  3) Қаржы
  әскери қызметшiлердi,                           министрлігі,
  азаматтарды, Қазақстан                          Қорғаныс
  Республикасының iшкi iстер                      министрлігі,
  органдарының қатардағы және                     Ішкі істер
  басшы құрамындағы адамдарды                     министрлігі,
  мемлекеттiк жеке сақтандыру;                    Ұлттық
                                                  қауіпсіздік
                                                  комитеті
  4) Мемлекеттiк қызметшiлердi                    4) Мемлекеттік
  мемлекеттiк сақтандыру;                         қызмет істері
                                                  жөніндегі
                                                  агенттік
  5) Судьяларды және олардың мүлкiн               5) Жоғарғы Сот
  мемлекеттiк сақтандыру;
  6) Сот приставтарын жеке                        6) Әділет
  сақтандыру;                                     министрлігі
  7) Прокуратура органдары                        7) Бас
  қызметкерлерін сақтандыру;                      Прокуратура
  8) Салық қызметтерiнiң                          8) Мемлекеттік
  қызметкерлерiн жеке сақтандыру;                 кіріс
                                                  министрлігі 
  9) Экологиялық сақтандыру;                      9) Экология
                                                  министрлігі
  10) Төтенше жағдайлардан                        10) Төтенше
  туындаған тәуекелдерге байланысты               жағдайлар
  ұйымдар мен азаматтардың қызметiн               жөніндегі
  сақтандыру;                                     агенттік
  11) Азаматтық қорғаныс                          11) Төтенше
  iс-шараларын орындауға, төтенше                 жағдайлар
  жағдайлардың алдын алуға және                   жөніндегі
  жоюға тартылған қызметкерлердi                  агенттік
  сақтандыру;
  12) Қызметкерлердi өндiрiстегi                  12) Еңбек және 
  жазатайым оқиғалардан және                      халықты
  кәсiби аурулардан сақтандыру;                   әлеуметтік
                                                  қорғау
                                                  министрлігі
  13) Жеке нотариустардың азаматтық               13) Әділет
  -құқықтық жауапкершiлiгiн                       министрлігі 
  сақтандыру;
  14) Автокөлiк құралдары иелерiнiң               14) Көлік және
  азаматтық-құқықтық                              коммуникациялар
  жауапкершiлігiн сақтандыру;                     министрлігі,
                                                  Ішкі істер
                                                  министрлігі
  15) Тасымалдаушының жолаушылар                  15) Көлік және
  алдындағы азаматтық                             коммуникациялар
  жауапкершiлiгiн сақтандыру;                     министрлігі,
                                                  Ішкі істер
                                                  министрлігі
  16) Кепiл мүлкiн сақтандыру;                    16) Ұлттық Банк
  17) Қоршаған ортаны қорғау                      17) Экология
  саласында мемлекеттiк бақылауды                 министрлігі 
  жүзеге асырушы адамдарды 
  сақтандыру;
  18) Ломбардтардың жауапкершілігін               18) Ұлттық Банк
  сақтандыру.
 
        4.1.3. Халықтың, коммерциялық    Үкіметке       Мүдделі         2000
  ұйымдар мен мемлекеттiң қазiргi  ұсыныстар      министрліктер   жылғы
  уақытта сақтандыру тұрғысында    енгізу         мен             желтоқсан
  қорғаумен қамтамасыз етiлмеген                  агенттіктер,    - 2001
  салалардағы мүлiктiк мүддесiн                   Ұлттық Банк     жылғы 1
  қорғауды қамтамасыз ету.                                        жартыжыл.
  Сонымен қатар барлық мүдделi                                    дық
  министрлiктер мен агенттiктердiң 
  қатысуымен мыналарды белгiлеудiң 
  дұрыстығы туралы мәселенi шешу:
  1) өртке қарсы мiндеттi 
  сақтандыру;
  2) әуе кемесiн пайдаланатын иелер 
  мен адамдардың жауапкершiлiгiн 
  мiндеттi сақтандыру;
  3) қауiптi өндiрiстi жүзеге
  асыратын ұйымдардың (атом 
  энергиясын пайдаланатындар) 
  жауапкершiлiгiн мiндеттi
  сақтандыру;
  4) гидротехникалық ғимараттарды 
  пайдалану кезiнде туындайтын 
  жауапкершiлiктi мiндеттi 
  сақтандыру;
  кәсiпкерлiк қызметтегi 
  жекелеген субъектiлердiң   
  (аудиторлар, брокерлер, дәрiгерлер 
  және т.б.) кәсiби жауапкершiлiгiн
  мiндеттi сақтандыру     

  4.1.4. Мыналар бойынша негiзгi   Үкіметке       Еңбек және   
  шаралар тiзбесiн айқындау:       ұсыныстар      халықты
  1) әлеуметтiк салада міндеттi    енгізу         әлеуметтік      2000
  сақтандыру тұрғысында қорғауға                  қорғау          жылғы
  жататын адамдардың санатын және                 министрлігі,    желтоқсан
  олардың заңды мүдделерiн                        Денсаулық
  нақтылау;                                       сақтау ісі
                                                  жөніндегі
                                                  агенттік,
                                                  Ұлттық Банк,
                                                  Қаржы
                                                  министрлігі,
                                                  Мемлекеттік
                                                  кіріс
                                                  министрлігі
  2) жұмыс берушiнiң қызметкердiң  Үкіметке       Еңбек және      2000 
  өмiрiне және денсаулығына        ұсыныстар      халықты         жылғы
  келтiрiлген зиянға               енгізу         әлеуметтік      желтоқсан
  жауапкершiлiгiн сақтандыру                      қорғау
  тетiгiн iске асыру;                             министрлігі,
                                                  Ұлттық Банк,
                                                  Денсаулық
                                                  сақтау ісі
                                                  жөніндегі
                                                  агенттік
  3) денсаулық сақтау саласында    Үкіметке       Денсаулық       2000
  мемлекеттiк қамтамасыз ету және  ұсыныстар      сақтау ісі      жылғы
  жеке сақтандыру принциптерiн     енгізу         жөніндегі       желтоқсан
  (ерiктi және мiндеттi) шектеу.                  агенттік,
                                                  Ұлттық Банк,
                                                  Еңбек және
                                                  халықты
                                                  әлеуметтік
                                                  қорғау
                                                  министрлігі,
                                                  Қаржы министрлігі
---------------------------------------------------------------------------

4.2. Мiндеттi сақтандырудың жаңа тұжырымдамасын iске асыру

Мақсаты: Мiндеттi сақтандыру түрлері бойынша басымдықтарды айқындау
---------------------------------------------------------------------------
  4.2.1. Бiрiншi кезекте мынадай:  Заң жобалары
  1) асыраушысынан айырылуына                     Еңбек және      2001
  байланысты;                                     халықты         жылғы
                                                  әлеуметтік      1-жарты.
                                                  қорғау          жылдық
                                                  министрлігі,
                                                  Ұлттық Банк
  2) мүгедектiгiне байланысты;                    Еңбек және      2001
                                                  халықты         жылғы
                                                  әлеуметтік      1-жарты.
                                                  қорғау          жылдық
                                                  министрлігі,
                                                  Ұлттық Банк
  3) жұмыссыздығына                               Еңбек және      2001
  байланысты;                                     халықты         жылғы
                                                  әлеуметтік      1-жарты.
                                                  қорғау          жылдық
                                                  министрлігі,
                                                  Ұлттық Банк
  4) автокөлiк құралдары иелерiнiң                Ұлттық Банк,    2001
  азаматтық-құқықтық                              Көлік және      жылғы
  жауапкершiлiгiн;                                коммуникациялар 1-жарты.
                                                  министрлігі,    жылдық
                                                  Ішкі істер
                                                  министрлігі
  5) тасымалдаушының жолаушылар                   Ұлттық Банк,    2001
  алдындағы азаматтық                             Көлік және      жылғы
  жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру             коммуникациялар 1-жарты.
  жөнiнде заңдар жобаларын әзiрлеу.               министрлігі,    жылдық
                                                  Ішкі істер
                                                  министрлігі   

  4.2.2. Осы Жоспардың 4.1.1. -    Заң жобалары   Еңбек және      2001
  4.1.3. тармақтары бойынша                       халықты         жылғы 3
  шешiмдерден туындайтын мiндеттi                 әлеуметтік      тоқсан
  сақтандырудың жаңа түрлерi бойынша              қорғау
  заң жобаларын дайындау.                         министрлігі,
                                                  Көлік және
                                                  коммуникациялар
                                                  министрлігі
                                                  және басқа
                                                  мүдделі
                                                  министрліктер
                                                  (агенттіктер)     

  4.2.3. Мыналарға:
  1) мiндеттi сақтандырудың тиiстi Үкіметке       Ұлттық Банк     2001
  түрлерi бойынша тиiмдi           ұсыныстар      және басқа      жылғы 1-
  сақтандыру технологияларын       енгізу         мүдделі         жартыжыл.
  енгiзуге және пайдалануға;                      министрліктер   дық
                                                  (агенттіктер)
  2) мiндеттi сақтандыру түрлерi   Үкіметке       Ұлттық Банк     2001
  бойынша заңдар талаптарын        ұсыныстар      және басқа      жылғы 1- 
  орындау үшiн мемлекеттiк         енгізу         мүдделі         жартыжыл.
  бақылау жөнiндегi шаралар                       министрліктер   дық
  кешенiн қамтамасыз етуге;                       (агенттіктер)
  3) сақтандыру ұйымдарын          Үкіметке       Ұлттық Банк     2001
  мiндеттi сақтандыру рыногына     ұсыныстар      және басқа      жылғы 1-
  жiберу принциптерiн әзiрлеуге    енгізу         мүдделі         жартыжыл. 
  байланысты ұйымдық-құқықтық,                    министрліктер   дық
  қаржылық, ақпаратты-техникалық,                 (агенттіктер)
  әдiстемелiк және өзге де
  проблемаларды қарау.
---------------------------------------------------------------------------

5-басымдық. Өмiрдi, еңбек қабiлеттiлiгi мен денсаулықты сақтандыруды, 
аннуитеттер жүйесі мен сақтандырудың әлеуметтік маңызы бар өзге де 
түрлерiн жедел дамыту

Мақсаты: Өмiрдi, еңбек қабiлеттiлiгi мен денсаулықты сақтандыруды, 
аннуитеттер жүйесі мен сақтандырудың әлеуметтік маңызы бар өзге де 
түрлерiн жүргiзудiң перспективасы мен негiзгi шарттарын нақтылау

---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  5.1. Өмiрдi сақтандыру мен       Нормативтік    Ұлттық Банк,    2001 ж.
  жинақтаушы сақтандыруды жүзеге   құқықтық       Еңбек және 
  асырудың құқықтық негiздерiн     актілер        халықты
  айқындау.                                       әлеуметтік
                                                  қорғау 
                                                  министрлігі,
                                                  Қаржы
                                                  министрлігі,
                                                  Мемлекеттік
                                                  кіріс
                                                  министрлігі     

  5.2. Әлеуметтiк салаға           Нормативтік    Еңбек және      2001 ж.
  байланысты сақтандырудың         құқықтық       халықты
  түрлерiн енгiзудiң құқықтық      актілер        әлеуметтік
  базасын әзiрлеу.                                қорғау
                                                  министрлігі,
                                                  Әділет
                                                  министрлігі,
                                                  Көлік және
                                                  коммуникациялар
                                                  министрлігі,
                                                  және басқа да
                                                  мүдделі
                                                  министрліктер
                                                  (агенттіктер),
                                                  Ұлттық Банк 

  5.3. Сақтандыру органдарының     Заңдарды       Ұлттық Банк,     Тұрақты
  халықтың жинақтарын              жетілдіру      Бағалы қағаздар 
  инфляциялық процестердiң         жөнінде        жөніндегі ұлттық
  әсерiнен сақтауды қамтамасыз     ұсыныстар      комиссия, 
  ету.                             енгізу         Экономика
                                                  министрлігі     

  5.4. Азаматтардың өздерiнiң      Заң жобасы     Ұлттық Банк,    2001
  зейнетақы жинақтарын аннуитет                   Еңбек және      жылғы 2-
  шарты бойынша сақтандыру                        халықты         жартыжыл.
  сыйлықақысын төлеуге                            әлеуметтік      дық
  пайдаланған кезде жинақтаушы                    қорғау
  зейнетақы қорларының өмiрдi                     министрлігі,
  сақтандыруды жүзеге асыратын                    Бағалы
  ұйымдармен өзара iс-қимыл                       қағаздар
  шарттарын айқындау                              жөніндегі
                                                  ұлттық
                                                  комиссия
---------------------------------------------------------------------------   

6-басымдық. Ұлттық сақтандыру рыногының инфрақұрылымын және әлеуетін дамыту

6.1. Сақтандыру қызметiнiң және сақтандыру қызметi рыногының қазіргі заманғы базасын құру

Мақсаты: Сақтандыру рыногын жедел дамыту үшiн қажетті шарттарды айқындау     

---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  6.1.1. "Сақтандыру туралы және   Заң жобалары   Ұлттық Банк,    2000
  сақтандыру қызметi туралы",                     Мемлекеттік     жылғы
  "Қазақстан Республикасының                      кіріс           желтоқсан
  кейбiр заң актiлерiне өзгерiстер                министрлігі,
  мен толықтырулар енгiзу туралы"                 Қаржы
  (сақтандыру және сақтандыру                     министрлігі
  қызметi мәселелерi бойынша)
  Заңдар жобаларын әзiрлеу     

  6.1.2. Сақтандыру рыногындағы    Нормативтік    Ұлттық Банк     2001
  актуарийлердiң және уәкiлеттi    құқықтық                       жылғы
  аудиторлардың қызметiнiң         актілер                        1-жарты.
  шарттарын айқындау                                              жылдық     

  6.1.3. Сақтандыру делдалдары     Нормативтік    Ұлттық Банк     2001
  қызметінiң құқықтық ережелері    құқықтық                       жылғы
  мен шарттарын нақтылау           актілер                        1-жарты.
                                                                  жылдық      

  6.1.4. Сақтандыру және қайта     Нормативтік    Қаржы           2001
  сақтандыру ұйымдары үшiн         құқықтық       министрлігі,    жылғы
  бухгалтерлiк есеп стандарттарын  актілер        Ұлттық Банк     1-жарты.
  әзiрлеу                                                         жылдық

  6.1.5. Сақтандыру (қайта         Нормативтік    Ұлттық Банк     2001 жыл
  сақтандыру) ұйымдары             құқықтық                       ішінде
  мамандарының жекелеген           актілер
  санаттарына бiліктілiк 
  талаптарын айқындау     

  6.1.6. Сақтандыру рыногының      Ұсыныстарды    Ұлттық Банк      Ұдайы
  кәсiби қатысушыларына            әзірлеу 
  сақтандыру қызметiн жүзеге
  асыру саласында iскерлiк этика 
  стандарттарын белгiлеуге ықпал 
  ету
---------------------------------------------------------------------------

6.2. Сақтандыру және қайта сақтандыру ұйымдарының институционалдық дамуы

Мақсаты: Сақтандыру рыногының негiзгi субъектiлерінің тиімді қызметі үшін жағдай жасау 
--------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  6.2.1. Жалпы сақтандыруды және   Заң жобасы     Ұлттық Банк     2000 
  өмiрдi сақтандыруды жүзеге                                      жылғы 
  асыратын сақтандыру ұйымдарының                                 желтоқсан
  қызмет аясы мен принциптерiн
  шектеу     

  6.2.2. Сақтандыру өнiмдерiн,     Үкіметке       Ұлттық Банк     2001
  оның iшiнде банктердiң           ұсыныстар                      жылғы
  филиалдары, пошта-жинақ жүйесi   енгізу                         қазан
  мен интернет арқылы сату бойынша 
  мүмкiндiктердi кеңейту 

  6.2.3. Шетелдерде Қазақстан      Нормативтік    Ұлттық Банк     2001 
  Республикасының резиденттерi -   құқықтық                       жылғы
  сақтандыру және қайта сақтандыру акт                            1-жарты.
  ұйымдарының филиалдарын,                                        жылдық
  өкiлдiктерiн және еншiлес 
  компанияларын құрудың шарттарын 
  нақтылау     

  6.2.4. Сақтандыру және қайта     Нормативтік    Ұлттық Банк     2001
  сақтандыру ұйымдарын техникалық  құқықтық                       жылғы 
  жарақтандыру, ақпараттарды жинақ акт                            2-жарты.
  өңдеу барысын автоматтандыру                                    жылдық
  және деректердi электрондық
  беру деңгейi бойынша талаптарды 
  ендiру.     

  6.2.5. Мемлекеттiк сақтандыру    Қазақстан      Қаржы           2001
  ұйымдары қызметiнiң              Республикасы   министрлігі,    жылғы
  перспективалары мен              Үкіметі        Ұлттық Банк     маусым
  басымдықтарын (мамандандырылуын) қаулысының
  және оларды жекешелендiрудiң     жобасы
  дұрыстығын айқындау     

  6.2.6. Халықтың өлiм-жiтiмi мен  Үкіметке       Ұлттық Банк,    2000
  ауру-сырқауы туралы актуарлық    ұсыныстар      Статистика      жылғы
  деректердi қоса алғанда,         енгізу         жөніндегі       желтоқсан
  сақтандыруға пайдалануға                        агенттік,       - 2001
  арналған жеткiлiктi                             Еңбек және      жылғы 
  статистикалық базаны                            халықты         1-жарты.
  қалыптастыру шарттарын әзiрлеу                  әлеуметтік      жылдық
                                                  қорғау
                                                  министрлігі     

  6.2.7. Сақтандыру ұйымдарының    Нормативтік    Ұлттық Банк     2001
  - резиденттердiң тәуекелдердi    құқықтық                       жылғы
  шетелдерге қайта сақтандыруға    актілер                        желтоқсан
  өткiзу кезiнде сақтандыру
  сыйлықақысын ұстаудың үлесiн 
  ұлғайту үшiн жағдайлар жасау
---------------------------------------------------------------------------     

7-басымдық. Сақтандыру рыногын мемлекеттiк реттеуді және сақтандыру қызметін қадағалауды күшейту

Мақсаты: Реттеу мен қадағалаудың халықаралық стандарттарын енгізу     

---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  7.1. Сақтандыру қызметiн         Нормативтік    Ұлттық Банк,    2001 жыл
  пруденциалдық реттеудiң жаңа     құқықтық       Бағалы қағаздар
  жағдайларына кезең-кезеңмен      актілер        жөніндегі ұлттық
  көшiрудi қамтамасыз ету                         комиссия

  7.2. Қайта сақтандыру            Нормативтік    Ұлттық Банк     2001 жыл
  ұйымдарының қызметінің           құқықтық
  ерекшеліктерін айқындау,         актілер
  сақтандыру және қайта сақтандыру 
  пулдарын құруды ынталандыру 

  7.3. Халықаралық стандарттарды   Нормативтік    Ұлттық Банк     2001 жыл
  ескере отырып, тиiмдi            құқықтық
  мемлекеттiк сақтандыруды         актілер
  қадағалау жүйесiн ұйымдастыру     

  7.4. Сақтандыру (қайта           Нормативтік    Ұлттық Банк     2001 жыл 
  сақтандыру) ұйымдарының          құқықтық
  қаржылық орнықтылығын және       актілер
  төлем жасау қабілеттiлiгiнiң 
  төмендеу деңгейiн алдын ала 
  болжау жүйесiн әзiрлеу     

  7.5. Қаржы институтына           Нормативтік    Ұлттық Банк,     2001 жыл
  қадағалауды жүзеге асыруға       құқықтық       Бағалы қағаздар  
  уәкiлеттi мемлекеттiк            актілер        жөніндегі ұлттық
  органдардың бiрлескен жұмысы                    комиссия, Еңбек
  арқылы сақтандыру қызметiнiң                    және халықты
  субъектiлерін шоғырландырылған                  әлеуметтік
  түрде қадағалаудың тиiмдiлiгiн                  қорғау
  арттыру                                         министрлігінің
                                                  Жинақтаушы
                                                  зейнетақы
                                                  қорлары қызметін
                                                  реттеу жөніндегі
                                                  комитеті     

  7.6. Қайта сақтандыру            Нормативтік    Ұлттық Банк,    2001
  операцияларын өткізудің          құқықтық       Мемлекеттік     жылғы
  сенімділігін қамтамасыз ету      актілер        кіріс           1-жарты.
                                                  министрлігі     жылдық
---------------------------------------------------------------------------     

8-басымдық. Сақтанушылардың, сақтандырушылардың және пайда алушылардың заңды мүдделерін қорғау     

Мақсаты: Халықтың сақтандыру рыногына сенiмiн нығайту     

---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  8.1. Сақтандыру қатынастарына    Бақылауды      Бас прокуратура,  Ұдайы
  қатысушылардың мiндеттемелердi   ұйымдастыру    Ұлттық Банк
  орындауына бақылауды күшейту     және шаралар
                                   қолдану     

  8.2. Шынайы емес бәсекелестiк.   Бақылауды      Ұлттық Банк,      Ұдайы
  тiң туындауын және сақтандыру.   ұйымдастыру    Табиғи 
  дың жекелеген түрлерін           және шаралар   монополияларды
  монополиялауды жою               қолдану        реттеу,
                                                  бәсекелесті
                                                  қорғау және
                                                  шағын бизнесті
                                                  қолдау жөніндегі
                                                  агенттік     

  8.3. Қазақстан Республикасының   Бақылауды      Құқық қорғау      Ұдайы
  аумағында лицензиясы жоқ         ұйымдастыру    органдары,
  сақтандыру және брокерлiк        және шаралар   Ұлттық Банк
  сақтандыру қызметiне жол бермеу  қолдану 

  8.4. Сақтандыру қызметi          Баспасөз       Ұлттық Банк,      Ұдайы
  тұтынушыларының негiзгi          релиздері,     Еңбек және
  құқықтарын түсiндiру және        мақалалар      халықты
  азаматтардың сақтандырудағы      жариялау және  әлеуметтік
  мүдделiлiгiн арттыру жөнiнде     бұқаралық      қорғау
  белсендi ақпараттық жұмысты      ақпарат        министрлігі,
  жүзеге асыру                     құралдарында   Төтенше
                                   жариялау       жағдайлар
                                                  жөніндегі
                                                  агенттік     

  8.5. Таратылатын сақтандыру      Заң жобасы     Ұлттық Банк     2000
  және қайта сақтандыру                                           жылғы
  ұйымдарының мiндеттерiн                                         желтоқсан
  қанағаттандыру кезектiлігін
  белгiлеу ерекшелiктерiн 
  айқындау. Өмiрдi сақтандыруды 
  жүзеге асыратын сақтандыру
  ұйымдарының қаражатын 
  дәрменсiз банктiң жойылатын 
  массасынан алып тастау
  қажеттiлiгiн көздеу.
---------------------------------------------------------------------------

9-басымдық. Қазақстанның халықаралық сақтандыру схемасына кіруі жөнінде қажетті шараларды әзірлеу және республиканың сақтандыру рыногына шетелдік қатысудың шарттарын айқындау

Мақсаты: Республиканың және шетелдiк инвесторлардың мүдделерінің қолайлы үйлесуін қамтамасыз ету     

---------------------------------------------------------------------------
!        Іс-шара                 ! Аяқталу      ! Орындалуына   !Орындалу
!                                ! нысаны       ! жауаптылар    !мерзімі
---------------------------------------------------------------------------
  9.1. Шетелдiк сақтандыру         Заң жобасы     Ұлттық Банк     2000
  ұйымдары мен сақтандыру                                         жылғы
  брокерлерiнiң Қазақстан                                         желтоқсан
  Республикасының сақтандыру 
  рыногына қатысу принциптерi мен 
  шарттарын айқындау 

  9.2. Сақтандыру қызметiне        Нормативтік    Ұлттық Банк,    2001
  қатысты валюта заңдарының        құқықтық       Мемлекеттік     жылғы 1-
  талаптарын нақтылау              актілер        кіріс           жарты.
                                                  министрлігі     жылдық

  9.3. Халықаралық экспорттық-     Нормативтік    Инвестициялар   2001
  импорттық және инвестициялық     құқықтық       жөніндегі       жылғы
  келiсiм-шарттардың сақтандыру    акт            агенттік,       1-жарты.
  тұжырымдамасын әзiрлеу.                         Ұлттық Банк,    жылдық
                                                  Энергетика,
                                                  индустрия және
                                                  сауда
                                                  министрлігі,
                                                  Экономика
                                                  министрлігі,
                                                  Мемлекеттік
                                                  кіріс
                                                  министрлігі     

   9.4. Қазақстан Республикасының  Қазақстан      Үкімет, Ұлттық    Ұдайы
   сақтандыру мәселелерi бойынша   Республикасы   Банк, Көлік
   қабылдаған халықаралық          Үкіметі        және
   міндеттемелерін іске асыруды    қаулысының     коммуникациялар
   қамтамасыз ету.                 жобасы         министрлігі
                                                  және басқа да
                                                  мүдделі
                                                  министрліктер     

   9.5. Қазақстан Республикасының  Үкіметке       Экономика       2001
   сақтандыру және қайта           ұсыныстар      министрлігі,    жылғы
   сақтандыру мәселелерi бойынша   енгізу         Ұлттық Банк,    маусым
   Дүниежүзiлiк сауда ұйымына                     Мемлекеттік
   кiру принциптерiн әзiрлеу.                     кіріс
                                                  министрлігі
--------------------------------------------------------------------------