О состоянии и мерах усиления борьбы с туберкулезом в Республике Казахстан

Приказ Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 6 августа 2001 года N 1614. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 3 августа 2009 года № 391.

       Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра здравоохранения РК от 03.08.2009 № 391.

      Во исполнение Указа Президента Республики Казахстан от 18 мая 1998 года N 3956 U983956_ "О первоочередных мерах по улучшению состояния здоровья граждан Республики Казахстан", постановления Правительства Республики Казахстан от 4 сентября 1998 года N 839 P980839_ "О неотложных мерах защиты населения от туберкулеза в Республике Казахстан", U984153_ Государственной Программы "Здоровье народа" и в целях дальнейшего улучшения и совершенствования противотуберкулезной помощи населению, приказываю:
      1. Утвердить прилагаемые:
      1) Правила контролируемой краткосрочной химиотерапии больных туберкулезом;
      2) Правила организации работы специалистов общей лечебной сети учреждений здравоохранения, в рамках стратегии DОТS;
      3) Правила организации работы стационаров (отделения, палаты) дневного пребывания в туберкулезных больницах и дневном стационаре в противотуберкулезных учреждениях;
      4) Правила проведения дифференцированных флюорографических обследований органов грудной клетки;
      5) Инструкцию по применению туберкулиновой пробы;
      6) Инструкцию по применению вакцины БЦЖ с целью специфической иммунопрофилактики;
      7) Инструкцию по режиму работы противотуберкулезного стационара и обеззараживания при туберкулезе.
      2. Всем органам и организациям здравоохранения Республики Казахстан, независимо от ведомственной подчиненности, считать стратегию DОТS, как приоритетную и обязательную в борьбе с туберкулезом.
      3. Начальникам управлений (департаментов) здравоохранения областей, городов Астаны и Алматы:
      1) обеспечить обследование бактериоскопическим методом лиц с заболеванием органов дыхания при подозрении на туберкулез в стационарах и в амбулаторно-поликлинических организациях;
      2) проводить стандартизированную контролируемую краткосрочную химиотерапию, для чего обеспечить наличие в противотуберкулезных учреждениях неснижаемого запаса необходимых противотуберкулезных препаратов;
      3) осуществлять закупку противотуберкулезных препаратов строго в соответствии со спецификацией, утвержденной Агентством Республики Казахстан по делам здравоохранения;
      4) обеспечить жесткий контроль за целевым использованием противотуберкулезных препаратов, закупленных за счет бюджетных средств;
      5) обеспечить строгое соблюдение санитарно-гигиенического и противоэпидемического режима в противотуберкулезных учреждениях, профилактику профессиональных заболеваний;
      6) флюорографическое обследование населения на туберкулез проводить согласно приложению;
      7) пробу Манту 2ТЕ применять для отбора детей на ревакцинацию в возрасте 6-7 лет и 11-12 лет, диагностики туберкулеза у детей в группах "риска" и в процессе диспансерного наблюдения согласно приложению;
      8) обеспечить проведение ревакцинации против туберкулеза детям в возрасте 6-7 лет в первом классе и 11-12 лет с предварительной постановкой пробы Манту 2ТЕ;
      9) предусмотреть централизованное выделение средств на закупку одноразовых туберкулиновых шприцев для иммунизации детей против туберкулеза и постановки пробы Манту 2ТЕ;
      10) обеспечить не менее 95% охват вакцинацией БЦЖ новорожденных;
      11) запретить использование в лечебно-профилактических организациях (далее - ЛПО) противотуберкулезных препаратов (изониазид, рифампицин, этамбутол, пиразинамид, стрептомицин) для лечения больных, за исключением больных туберкулезом;
      12) обеспечить качественный ежемесячный анализ проводимой работы по диагностике и лечению туберкулеза на всех уровнях;
      13) улучшить качество подготовки специалистов первичной медико-санитарной помощи (далее - ПМСП), особенно сельских районов, путем систематического проведения обучающих семинаров и различных циклов по стратегии DOTS с последующей аттестацией на определение практических навыков и знаний;
      14) обеспечить обязательную изоляцию (в том числе, принудительную) и лечение бациллярных больных;
      15) обязать руководителей лечебно-профилактических организаций обеспечить флюорографическое обследование лиц, водворяемых в приемники-распределители и изоляторы временного содержания, по направлению медицинских работников либо руководителей администрации специальных учреждений, в сопровождении сотрудника органа внутренних дел; при выявлении у них туберкулеза - госпитализацию и соответствующее лечение в противотуберкулезных учреждениях;
      16) обеспечить госпитализацию и лечение осужденных - больных туберкулезом, содержащихся в исправительных колониях-поселениях, с подачей экстренного извещения в территориальные санитарно-эпидемиологические станции ГУВД, УВД, МВД для регистрации и учета.
      4. Национальному Центру проблем туберкулеза Республики Казахстан:
      1) обеспечить научно-практическое и организационно-методическое руководство, координацию деятельности лечебно-профилактических организаций, противотуберкулезных служб, всех ведомств по дальнейшей реализации стратегии DOTS в борьбе с туберкулезом в республике;
      2) установить контроль за порядком закупа противотуберкулезных препаратов, наличием постоянного их резерва, правильностью использования препаратов;
      3) осуществлять систематический мониторинг за заболеваемостью и лечением туберкулеза по единой автоматизированной программе с дальнейшим внедрением ее на региональном (районном, городском) уровне;
      4) проводить анализ и контроль за распространенностью лекарственной устойчивости микобактерии туберкулеза на территориях областей и регионов республики.
      5. Главным Государственным санитарным врачам областей, городов Астаны и Алматы, на транспорте обеспечить контроль за выполнением комплекса противотуберкулезных мероприятий.
      6. Возложить на Департамент организации и контроля качества медицинской помощи населению организационно-методическое руководство, контроль и курацию деятельности Национального Центра проблем туберкулеза Республики Казахстан и через управления (департаменты) здравоохранения областей, городов Астаны и Алматы - других противотуберкулезных учреждений республики.
      7. Признать утратившим силу приказ Комитета здравоохранения Министерства образования, культуры и здравоохранения Республики Казахстан по делам здравоохранения от 11 ноября 1998 года N 555 "О совершенствовании противотуберкулезной помощи населению Республики Казахстан". 8. Ввести настоящий приказ в действие со дня его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан. 9. Контроль за выполнением данного приказа возложить на Первого заместителя Председателя. Председатель Утверждены приказом Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471 Правила контролируемой краткосрочной химиотерапии больных туберкулезом 1. Основные понятия В настоящих Правилах используются следующие понятия:
      стратегия DOTS - новая тактика лечения туберкулеза. Аббревиатура складывается из начальных букв английских слов Directly Observed Treatment Shоrt-соursе, в переводе на русский это означает:
      D - непосредственно
      О - наблюдаемое
      Т - лечение
      S - короткими курсами;
      (БК+) - пациент, у которого в результате исследования под микроскопом, по меньшей мере, в двух анализах мокроты обнаружены кислотоустойчивые бациллы туберкулеза (бацилл Коха - заразных палочек, названных в честь ученого Коха);
      (БК-) - пациент, у которого клиническая картина и рентгенологические изменения соответствуют активному туберкулезу легких (или других органов), но при трехкратном исследовании мокроты или другого патологического материала, не были обнаружены кислотоустойчивые бациллы туберкулеза (БК);
      вакцина БЦЖ - с английского ВСG, вакцина названа по имени авторов, впервые разработавших эту вакцину Саlмеttе, Guеrin, предназначена для активной специфической профилактики туберкулеза;
      БЦЖ-ит - это подкожные холодные абсцессы на месте введения вакцины БЦЖ;
      резистентность - устойчивость микобактерий туберкулеза к противотуберкулезным препаратам.
 
                           2. Общие положения
 
      1. Химиотерапия в режиме DOTS стратегии является основным методом лечения больных туберкулезом любой локализации и основывается на трех принципах:
      1) химиотерапия должна быть контролируемой.
      Противотуберкулезные препараты должны приниматься больным в стационаре и в санатории в присутствии медицинского работника, в амбулаторных условиях прием препаратов контролируется медицинским работником, химизатором или родственником;
      2) строгое соблюдение количества, набора препаратов и их доз в зависимости от категории больных;
      3) соблюдение схем лечения по длительности.
      2. Химиотерапия по стратегии DOTS состоит из двух этапов:
      Первый этап - проведение интенсивной фазы химиотерапии в стационаре. Возможность амбулаторного лечения некоторых больных III категории, неопасных в эпидемиологическом отношении для окружающих, решается в индивидуальном порядке фтизиатром.
      Второй этап - поддерживающая фаза, менее интенсивная химиотерапия, проводится амбулаторно, за исключением больных из социально- неблагополучных семей.
 
                    3. Категории больных туберкулезом
 
      3. Больные туберкулезом подразделяются на следующие категории:
      1) Категория I. К данной категории относятся впервые выявленные больные с легочными и внелегочными формами туберкулеза с бактериовыделением, а также больные легочным туберкулезом, имеющие поражение паренхимы более 10 квадратных сантиметров, с тяжелыми осложненными и сочетанными формами легочного и внелегочного туберкулеза без выделения БК.
      2) Категория II. К этой категории относятся больные: с рецидивом туберкулеза; при неэффективном лечении больных I и III категории с бактериовыделением; с перерывом в лечении более двух месяцев при (БК +).
      3) Категория III. К этой категории относятся больные с впервые выявленным ограниченным (в пределах одного сегмента) туберкулезом легких без бактериовыделения; с туберкулезом внелегочной локализации (артриты, периферические лимфадениты, мезоадениты и другой локализации); больные детско-подросткового возраста с неосложненными ограниченными формами первичного и вторичного туберкулеза.
      4) Категория IV. К этой категории относятся больные с хронической формой туберкулеза, у которых остается или вновь появилось бактериовыделение после окончания контролируемого полного повторного курса антибактериальной терапии. Лечение этих больных проводится в специально выделенных отделениях для этой категории.
 
                       4. Лечение больных туберкулезом
 
      4. Лечение больных I категории.
      Интенсивная фаза химиотерапии больным проводится в стационаре сроком от двух до четырех месяцев, в зависимости от тяжести и распространенности туберкулезного процесса, до достижения клинико-рентгенологического улучшения (тенденция к закрытию полости распада, закрытия полости распада и стойкой конверсии мазка). Лечение в этой фазе проводится четырьмя препаратами: изониазид плюс рифампицин плюс пиразинамид плюс этамбутол или стрептомицин в соответствующих весу и возрасту дозировках.
      Бактериологическое исследование мокроты проводится всем больным, у кого до начала лечения были обнаружены БК плюс бактериоскопическим методом.
      По окончании двух месяцев переход к поддерживающей фазе химиотерапии в амбулаторных условиях возможен только в случае отрицательного результата двукратного исследования мокроты на БК. Если мазок остался положительным, то следует заподозрить лекарственную устойчивость к химиопрепаратам. К этому времени будут готовы результаты бактериологического исследования мокроты и чувствительность культуры к применяемым препаратам. Если к концу третьего месяца мазок остается положительным и при сохранении полостей деструкции в легочной ткани стационарное лечение продлить до четырех месяцев. Если на пятом месяце и позже лечения мазок остается положительным, то больной должен быть перерегистрирован как "неэффективность лечения" и начать его по режиму II категории.
      Поддерживающая фаза терапии проводится, в контролируемом режиме амбулаторно или в санатории в течение четырех месяцев, преимущественно в интермитирующем режиме двумя препаратами изониазид плюс рифампицин (комбинированная таблетка) плюс изониазид (один), принимаемыми три раза в неделю. В случаях распространенного заболевания поддерживающая фаза проводится также двумя препаратами изониазид плюс рифампицин ежедневно четыре месяца в такой же дозировке, как в интенсивной фазе. При милиарном туберкулезе, менингите, обширных поражениях возможно продление поддерживающей фазы до семи месяцев.
      5. Лечение больных II категории.
      Интенсивную фазу химиотерапии проводить с определением чувствительности к препаратам, сроком от трех до пяти месяцев, в зависимости от тяжести и распространенности туберкулезного процесса до достижения клинико-рентгенологического улучшения (тенденция к закрытию полости распада, закрытия полости распада и стойкой конверсии мазка).
      Лечение проводится первые два месяца - пятью препаратами: изониазид, рифампицин, пиразинамид, этамбутол, стрептомицин, третий-пятый месяц - без стрептомицина. По истечении трех-пяти месяцев лечения производится двукратное исследование мокроты на БК, при отрицательном результате бактериоскопии и посева переходят к поддерживающей фазе лечения. Если к концу третьего месяца мазок остался положительным и при сохранении полостей деструкции в легочной ткани, стационарное лечение продлить до четырех-пяти месяцев. Если устанавливается резистентность культуры к двум и более препаратам, используемых в интенсивной фазе и через пять месяцев лечения больной не абациллирован, его переводят в IV категорию и лечат индивидуально.
      Поддерживающая фаза проводится амбулаторно, преимущественно в интермитирующем режиме тремя препаратами (изониазидом, рифампицином, этамбутолом) с кратностью три раза в неделю. При распространенных процессах возможно проведение поддерживающей фазы лечения в ежедневном режиме теми же препаратами так же пять месяцев по индивидуальным показаниям.
      6. Лечение больных III категории.
      В течение двух месяцев интенсивной фазы лечения больным назначается прием трех препаратов: изониазид, рифампицин и пиразинамид, преимущественно амбулаторно, редко в стационаре. При отрицательных двух анализах мокроты на БК больного переводят на поддерживающую фазу лечения.
      Поддерживающая фаза проводится в течение четырех месяцев двумя препаратами (изониазид, рифампицин) плюс изониазид (один) с кратностью три раза в неделю.
      Если у больного по истечению двух месяцев выявляется бацилловыделение, он переводится во II категорию и получает соответствующее лечение.
      7. Лечение детей и подростков.
      Лечение детей и подростков осуществляется на тех же принципах, как и взрослых.
      Детям с распространенными и осложненными формами туберкулеза легких и внутригрудных лимфатических узлов (БК +) и (БК -) (I и II категории) интенсивное лечение проводится в стационаре в течение двух-пяти месяцев.
      Поддерживающее лечение проводится в течение трех-четырех месяцев в условиях стационара или амбулаторно, затем три-четыре месяца для детей из социально неблагополучных семей лечение продолжается в санаториях, для остальных детей - амбулаторно под контролем фтизиатров и работников общей медицинской сети.
      Детям с выраженными туберкулезными изменениями в легких и внутригрудных лимфатических узлах без осложнений (БК-) (III категория) проводится интенсивное лечение в течение двух месяцев и два месяца поддерживающее лечение в условиях стационара, последующие два-три месяца - в условиях санаторного учреждения и амбулаторно под контролем фтизиатра.
      Детям с малыми формами туберкулеза внутригрудных лимфатических узлов (III категория) интенсивная терапия в течение двух месяцев и два месяца поддерживающего лечения проводятся в условиях стационара, последующие два месяца лечение проводится в условиях санаторного учреждения или амбулаторно. Дети с БЦЖ-итами лечатся, как больные, относящиеся к III категории. 8. Лечение пациентов с вирусом иммунодефицита человека и больных с Синдромом приобретенного иммунодефицита человека, заболевших туберкулезом. Лечение данной категории больных проводится в условиях инфекционной больницы под контролем фтизиатров до окончания полного курса химиотерапии туберкулеза. 5. Патогенетическая терапия 9. Патогенетические средства и методы должны использоваться только на фоне основного курса химиотерапии строго по показаниям. 6. Коллапсотерапевтические методы лечения
      10. Искусственный пневмоторакс показан в ряде случаев при отсутствии прекращения бактериовыделения через два-три месяца контролируемой стандартной химиотерапии при инфильтративном ограниченном диссеминированном туберкулезе с деструкцией и кавернозном туберкулезе легких.
      Дополнительным показанием к применению данного метода является кровохарканье, наличие лекарственной устойчивости возбудителя или непереносимости химиопрепаратов. Продолжительность искусственного пневмоторакса должна быть два-четыре месяца.
      Пневмоперитонеум применяется при диссеминированных и нижнедолевых процессах, а также в сочетании с резекцией легкого для уменьшения гемиторакса и быстрейшего заполнения пострезекционной полости. Кратковременный искусственный пневмоторакс и пневмоперитонеум необходимо проводить на фоне контролируемой стандартной химиотерапии, при наличии резистентных форм БК.
 
                       7. Хирургическое лечение
 
      11. Хирургическое лечение больных туберкулезом применяется по показаниям после консультации специалиста-хирурга.
      12. Вопрос о хирургическом вмешательстве должен решаться строго индивидуально при следующих обстоятельствах:
      1) при наличии жизненных показаний для хирургического лечения (неуклонное легочное кровотечение, напряженный спонтанный пневмоторакс, нарушение функций органов пораженных туберкулезом);
      2) при неэффективности (продолжающемся бактериовыделении) адекватных краткосрочных курсов противотуберкулезной химиотерапии, т.е. после проведения основного (I категория) и повторного курса лечения (II категория);
      3) при неэффективности адекватного курса противотуберкулезной химиотерапии препаратами второго ряда (резервными) у больных полирезистентным туберкулезом (специальные методические рекомендации Всемирной организации здравоохранения).
      13. Тактика ведения больных по ДОТS, подвергшихся оперативному лечению должна быть следующая:
      1) у больных, имевших перед операцией (БК+), после операции проводится полный курс лечения по II категории;
      2) если у больного перед операцией мазок отрицательный, то после операции лечение по схеме поддерживающей фазы II категории;
      3) если у больного до операции был определен мультирезистентный туберкулез, проводится полный курс индивидуальной терапии.
 
            8. Регистрация результатов стандартного лечения
 
      14. В конце курса лечения фтизиатр регистрирует исход лечения каждого больного в специальном журнале в соответствии с стандартизованными формулировками исхода лечения.
      1) регистрация результатов лечения больных туберкулезом с бактериовыделением:
      "вылечен" - получены отрицательные результаты бактериоскопии мокроты на 5 месяце и в конце лечения;
      "лечение завершено" - больной завершил полный курс лечения, однако провести бактериоскопию мазков не предоставляется возможным;
      "неэффективность лечения (неблагоприятный исход)" - бактериоскопия мокроты осталась или вновь стала положительной на пятом месяце и позже от начала лечения;
      "больной умер" - смерть больного наступила в результате любой причины во время курса лечения;
      "нарушение режима" - больной по каким-либо причинам не принимающий лечение в течение более двух месяцев. При этом на момент прекращения лечения он стал (или оставался) больным с отрицательным мазком, возобновил терапию после перерыва на два и более месяца;
      "перевод" - больной продолжает лечение в другой медицинской организации и исход терапии неизвестен;
      2) больные с бактериовыделением, которые были выявлены бактериоскопическим методом или посевом и зарегистрированы в лабораторном журнале, но повторно в медицинское учреждение не явились и не получили курс противотуберкулезной терапии, должны быть зарегистрированы в журнале регистрации больных туберкулезом, как "не явившиеся больные";
      3) у больных с легочной формой туберкулеза без бактериовыделения и больных с внелегочными формами туберкулеза решить вопрос о выздоровлении или неэффективности лечения не представляется возможным, так как единственным индикатором исхода лечения являются результаты исследования мазков мокроты. Однако такие исходы лечения как "Лечение завершено", "Больной умер", "Лечение после перерыва" и "Перевод" должны быть указаны у таких больных в журнале регистрации.
 
                     8. Анализ исходов лечения больных
 
      Фтизиатр должен проводить ежеквартально и в конце каждого года анализ исходов специфической терапии. Результаты лечения новых и ранее леченных больных анализируются раздельно.
      Ежеквартальные отчеты об исходах лечения из каждого района направляются в областной противотуберкулезный диспансер, где данные материалы обобщаются и направляются в Национальный Центр проблем туберкулеза, которым выполняется аналогичный анализ в целом по стране.
      Результаты анализа используются для оценки эффективности лечения и разработки соответствующих рекомендаций.
Приложение 1
к Правилам организации контролируемой химиотерапии больных туберкулезом, утвержденным приказом Агентства РК по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471
 
 
                   Схемы лечения туберкулеза взрослых, относящихся к категории I ___________________________________________________________________________ Масса!Интенсивная фаза химиотерапии 2-4 месяца !Поддерживающая фаза химио-! тела ! !терапии 4 месяца. ! до ! !__________________________! нача-! ! 1 вариант ! 2 вариант ! ла ! !(ежедневный)!(интермити- ! лече-! ! !рующий) ! ния ! ! ! ! !_________________________________________!____________!_____________! !Изониазид+ !Пиразин-!Этамбутол!Стрепто- !Изониазид+ !Изониазид+ ! !рифампицин !амид !или (Е). !мицин !рифампицин !рифампицин ! !(НR). !(Z). !Таблетка !(S). !(НR). !(НR).Таблетка! !Таблетка !Таблетка!Таблетка !Порошок- !Таблетка !100мг+150мг, ! !100мг+150мг ! 500мг ! 400мг !1гр. !100мг+150мг !150мг+300мг+ ! !150мг+300мг ! ! !Основания!150мг+300мг !Н 300 мг ! ! ! ! ! во ! ! ! ! ! ! ! флаконе ! ! ! _____!____________!________!_________!_________!____________!_____________! 50 !2 табл. !4 таб- !3 табл. !1г ежед- !2 табл. !2 табл. ! !(150мг+ !летки !ежедневно!невно !(150мг+ !(150мг+ ! !300мг) !ежеднев-! ! !300мг) ежед-!300мг)+ Н 3 ! !ежедневно !но ! ! !невно !раза в неделю! _____!____________!________!_________!_________!____________!_____________! Стрептомицин применяется не более двух месяцев (60) доз. Если изониазид плюс рифампицин назначаются для интермитирующего приема в поддерживающий фазе лечения, то доза Н увеличивается из расчета 10 мг/кг массы тела.
Приложение 2
к Правилам организации контролируемой химиотерапии больных туберкулезом, утвержденным приказом Агентства РК по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471
 
 
                   Схемы лечения туберкулеза взрослых, относящихся к категории II __________________________________________________________________________ Масса ! Интенсивная химиотерапия 3-5 месяцев тела до !_________________________________________________________________ начала !Изониазид+рифампицин!Пиразинамид !Этамбутол (Е), ! Стрептомицин лечения ! (НR), таблетка !(Z), таблетка!таблетка 400 мг!(S)а, порошок (кг) ! 100мг+150мг, ! 500 ! !для иньекций, ! 150мг+300мг ! ! !1 гр. основания ! ! ! !во флаконе ! ! ! ! ________!____________________!_____________!_______________!_______________ 50 !2 таблетки (150мг+ ! 4 таблетки ! 3 таблетки ! 750 мг !300мг) ежедневно ! ежедневно ! ежедневно ! ежедневно ________!____________________!_____________!_______________!_______________ Продолжение таблицы ___________________________________________________________________________ Поддерживающая химиотерапия: 5 месяцев!Поддерживающая химиотерапия: 5 (ежедневно) !месяцев (интермитирующий вариант) ______________________________________!____________________________________ Изониазид + Рифампицин !Этамбутол (Е),!Изониазид + Рифампицин !Этамбутол (НR)б, таблетка !таблетка 400мг!(НR), таблетка 100+150.!(Е),таблетка 100мг + 150мг ! !150мг+300мг+изониазид !400мг ! !(Н) 300мг ! _______________________!______________!_______________________!____________ 2 таблетки (100мг+ ! 2 таблетки ! 2 HR (100+150) + 1 ! 2 таблетки 150мг) ежедневно ! ежедневно ! таблетки Н ! _______________________!______________!_______________________!____________ 3 таблетки (100мг+ ! 3 таблетки !3 таблетки HR (100+150)! 3 таблетки 150мг) ежедневно ! ежедневно ! + 1 таблетка Н ! _______________________!______________!_______________________!____________ 4 таблетки (100мг+ ! 4 таблетки !2 таблетки HR (150+300)! 2 таблетки 150мг) ежедневно ! ежедневно ! + 1 таблетка Н ! _______________________!______________!_______________________!____________ 1. Стрептомицин следует вводить в течение первых двух месяцев интенсивной фазы (60) доз. 2. Если изониазид плюс рифампицин и этамбутол назначаются для интермитирующего приема в поддерживающей фазе, то доза Н повышается до 10 мг/кг массы тела.
Приложение 3
к Правилам организации контролируемой химиотерапии больных туберкулезом, утвержденным приказом Агентства РК по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471
 
 
                   Схемы лечения туберкулеза взрослых, относящихся к категории III ___________________________________________________________________________ Масса!Интенсивная химиотерапия: 2 мес.!Поддерживающая химиотерапия: 4 мес.! тела !________________________________!___________________________________! до !Изониазид+рифампицин!Пиразинамид!Изониазид+Рифампицин!Изониазид (Н),! нача-! (НR), таблетка !(Z)а. Т ! (НR)а, таблетка !таблетка 300мг! ла ! 100мг+150мг ! таблетка ! 100мг+150мг !(добавляется ! лече-! 150мг+300мг ! 500мг ! !только при ! ния ! ! ! !интермити- ! (кг) ! ! ! !рующем режиме)! _____!____________________!___________!____________________!______________! 50 !2 таблетки (150мг+ !4 таблетки !4 таблетки ежедневно!1 таблетка 3 ! !300мг) ежедневно !ежедневно !или 3 раза в неделю !раза в неделю ! _____!____________________!___________!____________________!______________! Утверждены Приказом Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471 Правила организации работы специалистов общей лечебной сети организаций здравоохранения в рамках стратегии DOTS 1. Основные понятия В настоящих Правилах используются следующие понятия:
      стратегия DOTS - новая тактика лечения туберкулеза. Аббревиатура складывается из начальных букв английских слов Directly Observed Treatment Shоrt-соursе, в переводе на русский это означает:
      D - непосредственно
      О - наблюдаемое
      Т - лечение
      S - короткими курсами;
      (БК+) - пациент, у которого в результате исследования под микроскопом, по меньшей мере, в двух анализах мокроты обнаружены кислотоустойчивые бациллы туберкулеза (бацилл Коха - заразных палочек, названных в честь ученого Коха);
      (БК-) - пациент, у которого клиническая картина и рентгенологические изменения соответствуют активному туберкулезу легких (или других органов), но при трехкратном исследовании мокроты или другого патологического материала, не были обнаружены кислотоустойчивые бациллы туберкулеза (БК);
      вакцина БЦЖ - с английского ВСG, вакцина названа по имени авторов, впервые разработавших эту вакцину - Bacill Саlмеttе, Guеrin, предназначена для активной специфической профилактики туберкулеза; БЦЖ-ит - это подкожные холодные абсцессы на месте введения вакцины БЦЖ; резистентность - устойчивость микобактерий туберкулеза к противотуберкулезным препаратам; СВА - сельская врачебная амбулатория; СУБ - сельская участковая больница; ФАП - фельдшерско-акушерский пункт; ЛПО - лечебно-профилактическая организация; ВИЧ - вирус иммунодефицита человека. 2. Общие положения 1. В условиях внедрения стратегии DOTS в борьбе с туберкулезом значительно возрастает роль специалистов общей лечебной сети организаций здравоохранения, особенно СУБ, СВА, ФАПов, на которые возлагаются задачи: 1) по раннему выявлению туберкулеза методом бактериоскопии; 2) осуществлению контролируемой химиотерапии; 3) проведению широкой разъяснительной работы среди населения о первых признаках туберкулеза и методов его профилактики. 3. Мероприятия по выявлению туберкулеза организациями первичной медико-санитарной помощи
      2. Учитывая мировой и собственный опыт диагностики туберкулеза, рекомендуется в целях раннего и более полного выявления больных использовать метод бактериоскопии мокроты, как наиболее простой, доступный и эффективный.
      Внедрение данного метода требует повсеместной подготовки специалистов лечебно-профилактических организаций всех уровней и профилей, а также их оснащения необходимым оборудованием - микроскопами и реактивами.
      3. Подготовка лаборантов, фельдшеров, врачей ЛПО общей сети должна осуществляться на базе противотуберкулезных учреждений и завершаться выдачей соответствующего сертификата. При этом обязательным условием является последующая, не менее одного раза в год, аттестация обученных медицинских работников на предмет освоения ими методов, предусмотренных стратегией DОТS. 4. При обращении в ЛПО бактериоскопическому обследованию подлежат лица при наличии одного или нескольких клинических симптомов: 1) наличие кашля, продолжающегося более трех недель (кашель является главным симптомом у больных открытой (заразной) формой туберкулеза); 2) потеря веса; 3) потливость; 4) боли в грудной клетке; 5) кровохарканье; 6) длительное повышение температуры тела; 7) наличие длительно незаживающих свищей.
      В этом случае медицинский работник обязан обеспечить сбор мокроты и ее бактериоскопию в соответствии с методикой и правилами безопасности.
      При обнаружении в мазке бацилл Коха больной направляется в противотуберкулезное учреждение, где ему проводятся дополнительные лабораторные исследования и назначается соответствующее лечение.
      При нарастании симптомов подозрительных на туберкулез и отрицательных результатах бактериоскопии, больной в обязательном порядке должен быть направлен на консультацию к врачу-фтизиатру.
      В случае если, в данной медицинской организации нет условий для бактериоскопии, осуществляется сбор мокроты и проводится фиксация мазка со своевременной доставкой ее в лабораторию ближайшего ЛПО.
      Успех работы по борьбе с туберкулезом в значительной степени зависит от качества проводимой санитарно-просветительской работы среди населения. При ее осуществлении следует использовать все доступные в конкретных условиях методы и средства, обращая особое внимание на ранние признаки туберкулеза, необходимость соответствующего обследования и лечения, на воспитание гигиенических навыков.
 
                4. Лечение туберкулеза в организациях
                  первичной медико-санитарной помощи
 
      5. При установлении у больного диагноза активного туберкулеза, врачом-фтизиатром определяются стационарный или амбулаторный режимы лечения. Лечение больных с активным туберкулезом состоит из двух этапов:
      1) интенсивной насыщенной химиотерапии, которая большинству больных должна проводиться в условиях противотуберкулезного стационара;
      2) поддерживающей химиотерапии, которая большинству больных проводится амбулаторно и в условиях санатория.
      Необходимость и порядок проведения контролируемого амбулаторного лечения по месту жительства должны быть достаточно подробно отражены в соответствующей медицинской карте и выписке из истории болезни. С больным, которому назначается амбулаторное лечение, должна быть проведена обстоятельная беседа о необходимости приема назначаемых антибактериальных препаратов только под контролем медработника или близкого родственника.
      6. В каждом ФАП, СВА, СУБ необходимо иметь достаточный запас (не менее шести месячного) противотуберкулезных препаратов.
      Учет и расходование лекарств при амбулаторном контролируемом лечении больных регистрируются в соответствующем журнале. Отчет о движении препаратов должен предоставляться в территориальный противотуберкулезный диспансер ежемесячно по форме согласно приложению 1.
      7. Больные, получающие амбулаторное лечение, должны принимать антибактериальные препараты под контролем медработника.
      8. Больные, проживающие в населенных пунктах, где отсутствуют ФАПы, должны получать препараты из ближайшего медицинской организации один раз в десять дней, а жители отдаленных отгонных участков - один раз в месяц. Контроль за достоверностью приема больными препаратов осуществляет химизатор.
      9. В каждой ЛПО должен вестись журнал учета больных и продолжается заполнение индивидуальных карт, поступивших с больным из стационара, в которые вносятся данные по проводимой амбулаторной химиотерапии.
      10. Больным из социально-неблагополучных, малообеспеченных слоев населения, а также проживающих в отдаленных от районного центра населенных пунктах, лечение в поддерживающей фазе проводится в стационарных условиях.
      11. Больным с впервые выявленным активным туберкулезом интенсивную фазу лечения при положительной динамике туберкулезного процесса можно проводить в условиях районного противотуберкулезного учреждения.
Приложение 1
к Правилам организации работы специалистов общей лечебной сети организации здравоохранения в рамках стратегии DОТS, утвержденным приказом Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471
 
 
                        Отчет о движении препаратов ___________________________________________________________________________ N!Наименование!Остаток на начало! Получено в !Расход! Остаток на!Примечание ! препарата ! месяца ! текущем ! ! конец ! ! ! ! месяце ! ! месяца ! _!____________!_________________!____________!______!___________!__________ _!____________!_________________!____________!______!___________!__________ В графе "примечание" показать количество списанных препаратов с истекшим сроком годности, испорчено, возвращено в тубдиспансер в связи с отсутствием на участке больных и так далее. Утверждены приказом Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения от 18 мая 2001 г. N 471 Правила организации работы стационаров (отделений, палат) дневного пребывания в туберкулезных больницах и дневного стационара в противотуберкулезных учреждениях 1. Стационар (отделение, палаты) дневного пребывания организуются:
      1) для госпитализации больных I и III категории, состояние которых не требует круглосуточного наблюдения и лечения, но которым необходимо проведение контролируемого курса химиотерапии;
      2) для дифференциальной диагностики туберкулеза от других легочных заболеваний.
      2. Мощность стационаров определяется в зависимости от конкретных условий, руководителями учреждений. Руководство дневными стационарами осуществляется главными врачами противотуберкулезных учреждений, на базе которых организуется стационар.
      3. Необходимая численность должностей медицинского персонала стационара определяется по действующим штатным нормативам, предусмотренными в противотуберкулезном учреждении.
      4. Режим работы стационара определяется руководителем учреждения. В исключительных случаях режим больного индивидуализируется врачом, соответственно состоянию больного.
      5. Отбор больных на обследование и лечение в стационар дневного пребывания осуществляется участковыми врачами-фтизиатрами и заведующим диспансерным отделением.
      6. При ухудшении течения заболевания и возникновении необходимости круглосуточного медицинского наблюдения, больной, находящийся в стационаре дневного пребывания или в дневном стационаре при амбулаторном отделении, должен незамедлительно переводиться в соответствующее отделение туберкулезной больницы.
      7. Противопоказаниями к направлению в стационар дневного пребывания являются: кровотечение, кровохарканье, спонтанный пневмоторакс, легочно-сердечная недостаточность и тяжелые сопутствующие заболевания, требующие круглосуточного наблюдения.
      8. На больного, находящегося в стационаре дневного пребывания, заводится история болезни с занесением в нее необходимых сведений из анамнеза, истории заболевания и проводимого обследования и лечения.
      9. При выписке больного из стационара дневного пребывания сведения передаются участковому фтизиатру с необходимыми рекомендациями. 10. Для проведения обследования больным из стационара дневного пребывания используются лечебно-диагностические службы противотуберкулезного учреждения в составе которого он организован. 11. Питание больных организуется в пищеблоке противотуберкулезного учреждения. В дневных стационарах амбулаторно-поликлинических учреждений вопрос о питании решается применительно к местным условиям или за счет самого больного. 12. Работающим (учащимся) больным, находящимся на лечении в стационаре дневного пребывания, дневном стационаре при амбулаторном отделении диспансера выдаются больничные листы (справки) на общих основаниях. 13. Финансирование стационаров дневного пребывания предусматривается в смете учреждения в составе которого он организован. 14. Отчеты о деятельности стационаров дневного пребывания представляются в установленные сроки и в установленном порядке. 15. Больные с впервые установленным диагнозом активного туберкулеза, получавшие лечение в условиях дневного стационара, считаются охваченными стационарным лечением. Согласованы Утверждены Министр внутренних дел приказом Агентства Республики Казахстан - Республики Казахстан Командующий внутренними войсками по делам здравоохранения от 27 апреля 2001 г. от 18 мая 2001 года N 471 Согласованы Министр труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 16 мая 2001 г. Правила проведения дифференцированных флюорографических обследований органов грудной клетки
      1. Список лиц, подлежащих обязательным при поступлении на работу и в дальнейшем дифференцированным флюорографическим обследованиям на туберкулез (в рамках программы борьбы с туберкулезом - бесплатно):
      1) медицинские работники родильных домов (отделений), детских больниц (отделений), отделений патологии новорожденных, недоношенных; 2) работники лечебно-профилактических организаций, непосредственно связанные с лечением, обслуживанием и питанием больных; 3) работники противотуберкулезных учреждений; 4) лица, прибывающие в Республику Казахстан на постоянное место жительство; 5) призывники на военную службу; 6) студенты высших и средних специальных учебных заведений, учащиеся училищ; 7) подростки 15-18 лет; 8) женщины в послеродовом периоде в течение месяца после выписки из родильного дома; 9) поликлиническая группа лиц повышенного риска: язвенная болезнь желудка и двенадцати перстной кишки, сахарный диабет, психические заболевания, алкоголизм, наркомания, хронические неспецифические заболевания легких, состояния после длительного лечения кортикостероидными препаратами, инфицированные вирусом иммунодефицита человека; 10) лица, имеющие остаточные явления в легких и плевре любой этиологии; 11) лица, контактные с больным, не выделяющим микобактерии, туберкулеза. За счет средств Министерства внутренних дел Республики Казахстан: 12) сотрудники и военнослужащие органов внутренних дел и внутренних войск МВД Республики Казахстан; 13) подследственные в следственных изоляторах - при поступлении и через каждые полгода; 14) осужденные в исправительных учреждениях - два раза в год, за счет средств Комитета уголовно-исполнительной системы.
      2. Список лиц, подлежащих обязательным при поступлении на работу и в дальнейшем дифференцированным флюорографическим обследованиям на туберкулез на платной основе:
      1) работники предприятий пищевой промышленности, общественного питания и торговли пищевыми продуктами;
      2) работники детских дошкольных учреждений (детские сады, дома ребенка, детские дома, детские санатории);
      3) работники общеобразовательных и специализированных школ и гимназий;
      4) работники гостиниц, общежитий, бань, прачечных, химчистки, массажных кабинетов, парикмахерских, салонов одежды, салонов красоты (в том числе косметологи), лица, занимающиеся перевозкой пассажиров, их обслуживанием на всех видах транспорта;
      5) работники высших и средних учебных заведений;
      6) работники аптек, занятые изготовлением, расфасовкой и реализацией лекарственных средств.
      3. Порядок допуска на работу лиц, переболевших туберкулезом.
      Решение вопроса о возможности возвращения больных туберкулезом на ранее занимаемые должности и профессии должно основываться на результатах систематических тщательных обследований в диспансере с применением повторных бактериологических исследований мокроты (мочи и другого материала) на микобактерии туберкулеза. При невозможности произвести квалифицированное обследование в местных условиях, больной направляется в областной диспансер.
      Допуск больных туберкулезом на ранее занимаемые должности и профессии определяет Центральная врачебно-контрольная комиссия, выдающая медицинское заключение.
      Лица, получившие эффективный курс химиотерапии с результатами лечения "вылечен" и "лечение завершено" допускаются к работе во все должности и профессии.
      4. Лица с неактивными туберкулезными изменениями в легких не допускаются к работе, как при поступлении, так и после излечения: 1) в родильные дома (отделения), детские больницы (отделения), отделения патологии новорожденных и недоношенных; 2) в детские дошкольные учреждения (детские сады, дома ребенка, детские дома, детские санатории). 5. Следующие лица допускаются к работе после окончания лечения и перевода в неактивную группу диспансерного учета: 1) работники лечебно-профилактических учреждений; 2) учащиеся школ, училищ, студенты высших и средних специальных учебных заведений; 3) работники предприятий пищевой промышленности, общественного питания и торговли пищевыми продуктами; 4) работники общеобразовательных и специализированных школ, гимназий; 5) работники гостиниц, общежитий, бань, прачечных, химчистки, массажных кабинетов, парикмахерских, салонов одежды, салонов красоты (в том числе косметологи), лица, занимающиеся перевозкой пассажиров, их обслуживанием на всех видах транспорта; 6) работники высших и средних учебных заведений; 7) работники аптек, занятые изготовлением, расфасовкой и реализацией лекарственных средств. Утверждена приказом Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471 Инструкция по применению туберкулиновой пробы 1. Основные понятия В настоящей инструкции используются следующие понятия:
      туберкулин - это фильтрат автоклавированной культуры, содержит не живые или мертвые микобактерии, а только продукты их жизнедеятельности, элементы микробной клетки и часть среды, на которой росли микобактерии туберкулеза;
      проба Манту 2ТЕ - специфический диагностический тест, внутрикожная туберкулиновая проба Манту (по автору - Mantoux) с двумя туберкулиновыми единицами;
      ППД-Л - готовая форма очищенного туберкулина в стандартном разведении (PPD - первые три буквы слов "очищенный белковый дериват" по английский, Л - туберкулин Линниковой);
      вакцина БЦЖ - с английского ВСG, вакцина названа по имени авторов, впервые разработавших эту вакцину Саlмеttе, Guеrin, предназначена для активной специфической профилактики туберкулеза;
      ревакцинация - повторная плановая вакцинация;
      ВИЧ - вирус иммунодефицита человека.
 
                           2. Цель применения
 
      1. Туберкулиновая проба (проба Манту 2ТЕ) очищенного туберкулина применяется при обследовании детей, относящихся к группам "риска" заболевания туберкулезом, в клинической практике и перед проведением ревакцинации против туберкулеза 6-7 и 11-12 лет.
      Проба Манту 2ТЕ ставится одноразовыми туберкулиновыми шприцами согласно наставления приложенного к туберкулину.
 
                    3. Оценка результатов пробы Манту.
 
      2. Результат пробы Манту оценивается через 72 часа путем измерения инфильтрата в миллиметрах (далее - мм). Прозрачной бесцветной миллиметровой линейкой (из пластмассы) измеряют и регистрируют поперечный (по отношению к оси руки) размер инфильтрата. Реакция считается:
      1) "отрицательной" - при полном отсутствии инфильтрата (гиперемия) или при наличии уколочной реакции (0-1 мм);
      2) "сомнительной" - при инфильтрате (папуле) размером 2-4 мм или только гиперемии любого размера без инфильтрата;
      3) "положительной" - при наличии выраженного инфильтрата (папулы) диаметром 5 мм и более;
      4) "гиперергической" - при наличии у детей инфильтрата с диаметром 15 мм и более, у подростков - 17 мм и более, у взрослых - 21 мм и более;
      5) "везикуло-некротической" - независимо от размера инфильтрата с лимфангоитом или без него.
      При измерении инфильтрата категорически запрещается пользоваться шкалой от термометра, миллиметровой бумагой, самодельными линейками из рентгеновской пленки и так далее.
      3. Контингента детей, подлежащих обследованию пробой Манту 2 ТЕ:
      1) дети группы "риска";
      2) дети и подростки из очагов туберкулеза;
      3) дети старше двух месяцев перед вакцинацией и в возрасте 6-7, 11-12 лет перед ревакцинацией.
      4. К группам "риска" относятся следующие контингенты детей:
      1) дети из социально неблагополучных семей, в которых родители страдают хроническим алкоголизмом, наркоманией, ВИЧ-инфицированы, не имеют определенного места жительства;
      2) дети, находящиеся на амбулаторном и стационарном лечении, с длительным кашлем (более двух недель) с симптомами нарастающей интоксикации (субфебрилитет, потливость, снижение аппетита и массы тела, раздражительность, вялость и так далее);
      3) дети с увеличенными периферическими лимфатическими узлами (в четырех и более группах);
      4) перед проведением гормональной терапии;
      5) дети с неразвившимся поствакцинальным рубчиком БЦЖ.
      5. Противотуберкулезные диспансеры осуществляют подготовку и своевременную переподготовку медицинских сестер с выдачей справок-допусков к проведению туберкулиновых проб. Проверка уровня подготовки медицинских сестер по технике постановки и чтения результатов туберкулиновых проб должна проводиться ежегодно.
      6. В случаях, если по тем или иным причинам проба Манту производится не перед и не одновременно с плановыми прививками, а после проведения их, туберкулинодиагностика должна осуществляться не ранее, чем через четыре недели после проведенной прививки и через две недели после введения гаммаглобулина.
      Следует учитывать, что перенесенные заболевания и профилактические прививки могут усиливать или ослаблять чувствительность кожи ребенка к туберкулину. Это затрудняет оценку реакции и может привести к неправильной постановке диагноза "виража" или "гиперергии" и является основой при определении перечня противопоказаний.
      Запрещается проводить туберкулиновую пробу Манту 2ТЕ на дому!
      7. Противопоказания для постановки туберкулиновых проб:
      1) кожные заболевания;
      2) острые и хронические инфекционные заболевания в период обострения, включая реконвалесценцию (не менее двух месяцев после исчезновения всех клинических симптомов);
      3) аллергические состояния (ревматизм в острой и по дострой фазах, бронхиальная астма, идиосинкразии с выраженными кожными проявлениями).
      8. Не допускается проведение пробы Манту в тех детских коллективах, где имеется карантин по детским инфекциям, так как начало заболевания может исказить чувствительность кожи к туберкулину.
      9. Контингентам детей из очагов туберкулезной инфекции туберкулинодиагностику проводят в противотуберкулезных диспансерах.
      10. Здоровым, давно инфицированным микобактериями туберкулеза и с положительной послевакцинной туберкулиновой чувствительностью, детям, другие профилактические прививки (кроме БЦЖ) можно проводить после оценки ее результатов фтизиопедиатром.
      11. Результаты пробы Манту фиксируются в учетной форме N 063/у, в медицинской карте ребенка (форма N 026/у), в истории развития ребенка (форма N 112/у). При этом в историях развития ребенка отмечается:
      1) учреждение, выпустившее стандартный туберкулин, серия, контрольный номер и срок его годности;
      2) дата проведения туберкулиновой пробы;
      3) использование правой или левой руки;
      4) результат пробы Манту в виде размера инфильтрата в миллиметрах.
 
              4. Учет результата пробы Манту с 2ТЕ ППД-Л
 
      12. В условиях внутрикожной вакцинации (ревакцинации) БЦЖ проба Манту с 2ТЕ выявляет как инфекционную, так и послевакцинную аллергию.
      К врачу-фтизиатру для обследования и решения вопроса об этиологии аллергии (послевакцинная или инфекционная) следует направлять детей с документацией, в которой кроме анамнестических, клинических данных, необходимо указать точные даты вакцинации и ревакцинации БЦЖ, даты и результаты всех ранее сделанных туберкулиновых проб.
      13. Послевакцинная аллергия имеет меньшую интенсивность и тенденцию к ее ослаблению при наблюдении в динамике по сравнению с инфекционной аллергией. Средний размер инфильтрата при послевакцинной аллергии равен 7-9 мм, при инфекционной - 11-13 мм. 14. Гиперергические реакции (15 мм и более) не характерны для послевакцинной аллергии. 15. К инфицированным относятся лица, у которых при наблюдении в динамике: 1) отмечается впервые положительная туберкулиновая реакция (папула 5 мм и более); 2) стойко сохраняется в течение ряда лет реакция с инфильтратом 12 мм и более; 3) отмечается усиление предыдущей сомнительной или положительной реакции на 6 мм и более в диаметре. 16. С целью отбора детей для ревакцинации БЦЖ, проба Манту с 2ТЕ ставится в школе детям в возрасте 6-7, 11-12 лет, в первом месяце учебного года. В этот период другие прививки не должны проводиться. В данной возрастной группе (период угасания поствакцинальной аллергии) туберкулинодиагностика одновременно является тестом отбора контингентов для ревакцинации, раннего выявления туберкулеза и определения инфицированности. Утверждена приказом Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471 Инструкция по применению вакцины БЦЖ с целью специфической иммунопрофилактики 1. Основные понятия В настоящей Инструкции используются следующие понятия:
      вакцина БЦЖ (вакцина Саlмеttе, Guerin) предназначена для активной специфической профилактики туберкулеза. Препарат представляет собой живые микобактерии вакцинного штамма БЦЖ, лиофильно высушенные в 1,5% растворе глютамината натрия, имеет вид белой высушенной массы.
      Выпускается во флаконах или ампулах. К вакцине прилагается стандартный растворитель;
      БЦЖ-ит - это реакция организма на введение вакцины БЦЖ в виде подкожного холодного абсцесса;
      ВИЧ - вирус иммунодефицита человека;
      СЭС - санитарно-эпидемиологическая станция.
 
                   2. Способ применения и дозировка
 
      1. Первичную вакцинацию осуществляют здоровым доношенным новорожденным детям в первые четыре дня жизни и недоношенным по достижении массы тела 1,5 килограммов. К вакцинации допускаются новорожденные после осмотра педиатром, с оформлением допуска к прививке в истории новорожденного.
      Прививки новорожденным проводят в прививочном кабинете, оснащенным холодильником, термоконтейнером, одноразовыми туберкулиновыми шприцами, прививочным материалом, препаратами противошоковой терапии.
      Вакцинацию новорожденных проводит медицинская сестра прививочного кабинета, имеющая допуск к проведению прививок, на основании врачебного назначения, в присутствии мамы ребенка. Полученная прививка, данные о вакцине (производитель, серия, доза, срок годности, дата прививок) заносятся в историю новорожденного и обменную карту, которая после выписки ребенка из роддома передается в лечебное учреждение по месту жительства.
      В период пребывания матери в роддоме ее обучают срокам дальнейших прививок, которые ребенок будет получать после выписки из роддома и вручают Прививочный паспорт с внесенными в него прививками, полученными в роддоме.
      2. Вакцина БЦЖ вводится строго внутрикожно на границе верхней и средней трети наружной поверхности левого плеча в объеме 0,05 мл для детей до одного года и в объеме 0,1 мл для детей старше года, прививаемых вакцинами зарубежных стран. Российская вакцина вводится в объеме 0,1 мл независимо от возраста.
      3. Противопоказания к вакцинации вакциной БЦЖ новорожденных:
      1) родовые травмы, сопровождающиеся кровоизлиянием в мозг;
      2) врожденный лейкоз;
      3) среднетяжелые и тяжелые заболевания, сопровождающиеся фебрильной температурой или серьезными нарушениями общего состояния (вакцинация проводится после выздоровления);
      4) недоношенность (вес менее 1,500 граммов или гестационный возраст менее 33 недель);
      5) генерализованный БЦЖ-ит у ребенка в семье (возможность наследственного иммунодефицита).
      4. Ревакцинации БЦЖ подлежат здоровые неинфицированные дети, с отрицательной и сомнительной пробой в возрасте 6-7, 11-12 лет, в течение года по достижении возраста с предварительной постановкой пробы Манту 2ТЕ. Ревакцинация проводится одновременно по всей территории страны, организованно, в школе, среди учащихся первых и пятых классов, на что отводится один месяц - первый месяц начала учебного года. В период ревакцинации БЦЖ проведение других прививок в школе прекращается. Остаток БЦЖ вакцины в конце отработанного месяца сдается в территориальную СЭС. Постоянное хранение БЦЖ вакцины разрешается только в роддомах (родильных отделениях) в биксе, который закрывается на замок и хранится в холодильнике.
      5. Противопоказания к ревакцинации БЦЖ:
      1) среднетяжелые и тяжелые заболевания, сопровождающиеся фебрильной температурой или серьезными нарушениями общего состояния (проводится после выздоровления);
      2) генерализованный БЦЖ-ит у ребенка в семье (возможность наследственного иммунодефицита);
      3) перенесенный туберкулез;
      4) осложнения вакцинации БЦЖ;
      5) ВИЧ - инфекции с клиническими проявлениями.
      Интервал между постановкой пробы Манту и ревакцинацией БЦЖ должен быть не менее трех дней и не более двух недель.
      6. Дети, которым не была проведена вакцинация БЦЖ в роддоме и родившиеся вне родильного дома, вакцинируются в детской поликлинике или другом лечебно-профилактическом учреждении в течение первых двух месяцев жизни без предварительной постановки пробы Манту, а старше двух месяцев вакцинация проводится при отрицательной пробе Манту. Вакцину БЦЖ для этих целей лечебно-профилактическое учреждение получает в территориальной СЭС, согласно списочного состава детей, подлежащих иммунизации с последующей сдачей отчета об использовании вакцины и возвращении остатков вакцин в СЭС.
      7. Дети, в возрасте до одного года, с неразвившимися знаками БЦЖ подлежат повторной вакцинации (проводится только один раз) через шесть месяцев без предварительной постановки пробы Манту.
      8. Дети, старше одного года, при отсутствии вакцинальных рубчиков прививаются после предварительной постановки пробы Манту.
      9. Для вакцинации и ревакцинации применяют одноразовые туберкулиновые шприцы. Сухую вакцину БЦЖ разводят непосредственно перед употреблением. Растворять вакцину разрешается только тем растворителем, который прилагается производителем данной вакцины (стандартный растворитель). Растворитель должен быть прозрачным, бесцветным и не иметь посторонних примесей.
      Для получения прививочной дозы, равной объему 0,05 мл, в флакон (ампулу) 20 дозной расфасовки вносят 1,0 мл стандартного растворителя, для разведения 40 дозной вакцины требуется 2,0 мл растворителя. Разведенная вакцина должна давать равномерную взвесь в течение одной минуты.
      10. В связи с высокой чувствительностью БЦЖ вакцины к дневному и солнечному свету, она должна храниться в темном месте, для чего используют цилиндр из черной бумаги. БЦЖ вакцина может быть использована только в течение шести часов с момента разведения, поэтому на этикетке проставляется время и дата вскрытия вакцины. Неиспользованная вакцина уничтожается кипячением в течение 30 минут или погружением в 5 % хлорсодержащий дезинфицирующий раствор на два часа или сжиганием в печи. 11. Перед применением вакцины необходимо внимательно изучить наставление приложенное к ней, проверить маркировку и целостность ампулы (флакона) соответствие препарата прилагаемой инструкции. 12. Препарат не подлежит применению: 1) при отсутствии или стертости этикетки на ампуле (флаконе); 2) при истекшем сроке годности; 3) при наличии трещин в ампуле (флаконе); 4) при изменении физических свойств препарата (сморщивание таблетки, любое изменение цвета и формы); 5) при наличии посторонних включений или неразбивающихся хлопьев в разведенном препарате.
      13. Для одной прививки стерильным шприцем набирают 1,5 дозы разведенной вакцины, затем выпускают через иглу часть вакцины в стерильный шарик, чтобы вытеснить воздух и подвести поршень шприца под нужную градуировку (0,05 или 0,1 мл согласно настоящей инструкции). Перед каждым набором в шприц вакцина должна обязательно тщательно перемешиваться той же иглой.
      14. Иглу вводят срезом вверх в поверхностный слой кожи. Сначала вводят незначительное количество вакцины, чтобы убедиться, что игла вошла точно внутрикожно, а затем всю дозу препарата. При правильной технике введения должна образоваться папула беловатого цвета, через 15-20 минут папула исчезает.
      Введение препарата под кожу недопустимо, так как при этом может образоваться холодный абсцесс.
      Запрещается наложение повязки на место введения вакцины и обработка ее йодом и другими дезинфицирующими растворами.
 
                        3. Реакция на введение
 
      15. Как правило, на месте внутрикожного введения вакцины БЦЖ развивается специфическая реакция в виде инфильтрата, размером 5-10 мм в диаметре с небольшим узелком в центре и с образованием корочки. В ряде случаев отмечается пустуляция. Иногда в центре инфильтрата появляется небольшой некроз с незначительным серозным отделяемым.
      16. У вакцинированных в период новорожденности прививочная реакция появляется через 4-6 недель; после ревакцинации местные прививочные реакции могут появиться уже на первой неделе после проведенной прививки. Такие реакции считаются нормальными и подвергаются обратному развитию без всякого лечения. Следует избегать механического раздражения измененного участка кожи на месте прививки во время водных процедур.
      Обратное развитие изменений на месте прививки обычно происходит в течение 2-4 месяцев, а у части детей в более длительные сроки, после чего на этом месте остается поверхностный рубчик (размером от 2 до 10 мм в диаметре). При хорошей технике прививок и правильном хранении вакцины рубчик на месте прививки образуется у 90-95% привитых. 17. Наблюдение за вакцинированными и ревакцинированными детьми проводят врачи и медицинские сестры общей лечебной сети, которые через 1, 3, 6, 12 месяцев после вакцинации или ревакцинации должны проверить прививочную реакцию с регистрацией размера и характера местной реакции (папула, пустула с образованием корочки, с отделяемым или без него, рубчик, пигментация и т.д.). Эти сведения должны быть зарегистрированы в учетных формах NN 63/у, 112/у, 26/у. 4. Осложнения 18. При применении вакцины БЦЖ у ребенка могут наблюдаться следующие осложнения: 1) подкожные холодные абсцессы; 2) поствакцинальные лимфадениты; 3) келлойдные рубцы; 4) поверхностная язва. Сведения о характере и размере осложнений фиксируются в учетных формах NN 63/у; 26/у; 112/у.
      О случаях повышенной реактогенности или развития поствакцинальных осложнений следует сообщать по телеграфу или телефону в Агентство Республики Казахстан по делам здравоохранения в течение 24 часов с момента регистрации. Лечебно-профилактические учреждения направляют детей с осложнениями в противотуберкулезный диспансер. 5. Условия хранения и транспортировки. Препарат необходимо хранить при температуре 0 + 8 С. Срок годности вакцины - по инструкции. Транспортировка возможна всеми видами транспорта, при температуре не выше +8 о С в термоконтейнере. Утверждена приказом Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471 Инструкция по режиму работы противотуберкулезного стационара и обеззараживания при туберкулезе 1. Основные понятия В настоящей Инструкции используется следующее понятие:
      (БК+) - пациент, у которого в результате исследования под микроскопом, по меньшей мере, в двух анализах мокроты обнаружены кислотоустойчивые бациллы туберкулеза (бацилл Коха - заразных палочек, названных в честь ученого Коха).
 
             2. Режим работы противотуберкулезного стационара
 
      Противотуберкулезный стационар должен соответствовать санитарным нормам и правилам, предъявляемым к инфекционным отделениям.
      1. Каждый медицинский работник противотуберкулезного стационара несет ответственность за собственную безопасность, безопасность своих коллег и обязан соблюдать меры профилактики внутрибольничного инфицирования пациентов.
      2. Перед приемом на работу в противотуберкулезные учреждения сотрудник должен пройти подготовку и аттестацию по режиму работы с больными туберкулезом, а также флюорографическое обследование. В дальнейшем флюорографическое обследование проводится ежегодно.
      3. В каждом противотуберкулезном стационаре должна быть создана комиссия по профилактике внутрибольничного и профессионального туберкулеза. В ее функции входит осуществление контроля за соблюдением режима работы противотуберкулезного стационара, за соблюдением сотрудниками мер безопасности, учет и расследование причин возникновения случаев профессионального заболевания туберкулезом и разработка профилактических мероприятий.
      4. Персонал, имеющий контакт с больными, должен работать в медицинском халате, колпачке. Маска одевается при посещении больных БК+ и диагностических палат. Персонал лаборатории, хирургических отделений, отделений бронхоскопии, младший медицинский персонал дополнительно пользуются масками, резиново-клеенчатами передниками и резиновыми перчатками. При выходе из стационара, лаборатории персонал обязан снять спецодежду и вымыть руки с мылом.
      5. В противотуберкулезных учреждениях используются специальные респираторы, где фильтрующим материалом служит - полипропилен, прокладкой - полиуретан, задерживающий частицы размером до 0,5 микрона.
      6. Запрещается курить и принимать пищу в лаборатории.
      7. Все помещения противотуберкулезного диспансера, отделения должны иметь большие окна для хорошего проветривания и инсоляции, позволяющие солнечным лучам проникать в помещение и оказывать бактерицидное воздействие. Проветривание помещений должно осуществляться в холодное время года - каждый час по 5 минут при закрытых дверях, в теплое время года окна должны быть открыты максимально длительное время.
      8. Рентгенологические отделения, обслуживающие различные категории больных должны иметь расписание по их приему. Проведение снимков больным туберкулезом и при подозрении должно предусматриваться на вторую половину дня.
      9. Влажная уборка помещений с применением дезинфекционных средств проводится не менее двух раз в сутки.
      10. Бактерицидные лампы устанавливаются в помещениях, где высока вероятность распространения туберкулеза (отделение бронхоскопии, операционная, лаборатория, процедурные, перевязочные), проверка эффективности их работы осуществляется два раза в год, со своевременной заменой неисправных.
      11. Наиболее строгий режим устанавливается в помещениях для сбора и исследования мокроты. Сбор мокроты предпочтительнее делать вне помещения, в солнечном продуваемом месте, вдали от людей.
      Медперсонал во время этой процедуры должен стоять за спиной пациента, при этом ветер должен дуть ему в спину. Если мокрота больного попала на перчатки медработника их нужно немедленно поместить в дезинфицирующий раствор и одеть чистые.
      Если сбор мокроты проводится в специально выделенном помещении должна быть обеспечена хорошая его вентиляция. После каждого больного помещение тщательно проветривается. Запрещается использование этого помещения для других целей, кроме сбора мокроты.
      12. Персонал перед транспортировкой мокроты в лабораторию должен проверить плотно ли закрыты плевательницы крышками. Отправлять пробы мокроты в лабораторию необходимо в специальном биксе, которые можно подвергать дезинфекции. Плевательницы должны располагаться в биксе так, чтобы они не разбились во время транспортировки.
      13. Сопроводительное направление помещается снаружи бикса. Бикс должен плотно закрываться. Место, где содержались контейнеры с образцами мокроты после их отправки в лабораторию, должно быть продезинфицировано.
      14. Поверхность контейнеров с пробами мокроты перед их открытием предварительно обрабатывается дезинфицирующим раствором. Открытие контейнеров и подготовка мазков должны выполняться очень осторожно для предотвращения образования аэрозолей. Все процедуры по подготовке мазка должны быть полностью стандартизированы и расположение материала на столе должно всегда быть одинаково для обеспечения максимальной безопасности.
      15. Госпитализация вновь выявленных больных должна осуществляться раздельно, на срок не менее чем две недели, от больных уже получающих специфическое лечение.
      16. Больные с неясным диагнозом госпитализируются в диагностические палаты.
      17. Больные с резистентной формой туберкулеза госпитализируются в специальные отделения, организованные на базе областных противотуберкулезных стационаров и Национального Центра проблем туберкулеза.
      18. Больные с хронической формой туберкулеза госпитализируются в специально предусмотренные для них стационары, санатории.
      19. Больные с БК+, находящиеся на лечении в стационаре принимают пищу в палатах, не посещают общие помещения. Покидать палату больным разрешается по медицинской необходимости и только в масках, контроль за соблюдением масочного режима ведут медицинские работники стационара.
      20. Проводится постоянное обучение больных правилам поведения и важности соблюдения этикета при кашле и сборе мокроты в стационаре, на улице, дома, в общественных местах.
      21. Все больные обязаны пользоваться плевательницей, которая заменяется по мере заполнения, но не реже одного раза в день.
      22. Изоляция больных с бактериовыделением бацилл Коха продолжается до тех пор, пока не будут получены два отрицательных анализа на микобактерии туберкулеза.
      23. Посещение детьми и подростками больных в противотуберкулезных учреждениях запрещается.
      24. Посещение родственниками и другими лицами больных с бактериовыделением (БК+) должно быть максимально ограничено, а в случае общения - больной должен находится в маске.
 
                   3. Дезинфекционный режим в очаге
 
      25. В очаге проводится дезинфекция самим больным или окружающими его взрослыми членами семьи, предварительно обученными медицинскими работниками участка:
      1) больной должен иметь отдельную посуду, полотенце, постельные принадлежности, которые хранятся и стираются отдельно. Одеяла, подушки, шерстяные вещи проветриваются, вывешивая на солнце;
      2) постельное белье больного, полотенца, носовые платки следует замочить в стиральном порошке и кипятить 30 минут;
      3) посуда больного кипятится в 2% содовом растворе 30 минут;
      4) больной должен иметь две карманные плевательницы (стеклянные баночки с плотно закрывающейся крышкой): одной он пользуется, а другая с мокротой должна дезинфицироваться согласно режиму, описанному ниже;
      5) бумажные носовые платки, салфетки, используемые газеты после употребления должны сжигаться;
      6) помещение больного ежедневно проветривается, влажная уборка проводится с использованием дезинфицирующих средств;
      7) дезинфекционные средства выделяют противотуберкулезные учреждения, а там, где их нет - общелечебная сеть.
      Аналогичные мероприятия проводятся членами семьи при госпитализации или смерти больного.
Приложение 1
к Инструкции по режиму и обеззараживания при туберкулезе, утвержденной приказом Агентства РК по делам здравоохранения от 18 мая 2001 года N 471
 
 
                  Методы, средства и режимы обеззараживания при туберкулезе ___________________________________________________________________________ Объекты обезза- ! Методы и средства ! Концентрация в !Экспозиция раживания ! обеззараживания ! процентах, !в минутах ! ! граммах ! ________________!_____________________________!________________!___________ 1. Мокрота Выливают в емкости с дез- Из расчета: 2 раствором: объема Дезраствора на 1 объем мокроты - хлорамин 5,0% 240 - активирован. р-р хлорамина 2,5% 120 Засыпают одним из препаратов: - хлорной известью, 200 г/л 60 - активированным гипохлоридом кальция 100 г/л 60 - хлорамином 100 г/л 60 2. Плевательница Погружение в хлорсодержащий (освобожденная раствор: от мокроты) - активир. р-р хлорамина 2,5% 120 - актив. р-р гипохлорида кальция 1,0% 120 - кипячение в содовом растворе 2,0% 30 3. Плевательницы Автоклавирование без снятия 0,5 атм 30 с мокротой крышек. Погружение в дезраствор: - хлорамина, 5,0% 240 - активир. р-р хлорамина, 2,5% 120 - актив. р-р гипохлорида кальция 1,0% 120 4. Посуда Погружение в дезраствор: (столовая, осво- - хлорамина, 5,0% 240 божденная от - активир. р-р хлорамина, 0,5% 60 остатков пищи) - актив. р-р гипохлорида кальция. 1,0% 60 Кипячение в содовом растворе 2,0 30 В сухожаровом шкафу 120 градусов 30 5. Остатки пищи Засыпка, заливка дезсредством: - сухой хлорной известью, 200 г/кг 60 - хлорно-известковым молоком 20% 60 Кипячение 30 6. Белье Замачивание: в р-ре хлорамина 5,0 240 (постельное, - активиров. р-ре хлорамина 1,0 60 нательное, Кипячение в содовом р-ре, 2,0 30 чехлы, халаты, затем стирают обычным способом полотенца) 7. Постель Камерная дезинфекция Температура по (после выписки паровоздушным методом наружному тер- 30 больного), мометру 80-90С мягкие игрушки 8. Резиновые Кипячение в содовом растворе 2,0 30 изделия, нако- Замачивание: - в р-ре хлорамина 5,0 240 нечники для - активиров. р-ре хлорамина 1,0 60 клизм 9. Предметы Замачивание в р-ре хлорамина или 240 - 60 ухода (судна, активиров. р-ре хлорамина 5,0 - 1,0 мочеприемника, подкладные круги) 10. Унитазы, Моют: дезраствором раковины, ванны, - хлорамина 5,0 умывальники - или препаратами бытовой химии 11. Игрушки - Протирание р-ром хлорамина или металлические, активиров. р-м хлорамина с 5,0 или 1,0 резиновые, последующей промывкой водой деревянные, пластмассовые 12. Помещения - Моют с использованием дезсредств: стены, полы, - хлорамина или активир. р-ра двери хлорамина 5,0 или 1,0 13. Тапочки Протирание тампоном, смоченным больных раствором формалина, 25 180 уксусной кислоты 40 180 14. Предметы Замачивание в дезрастворе: уборки хлорамина или активир. р-ра хлорамина 5,0 или 1,0 240-60 15. Транспорт Протирают дезраствором: после госпита- - хлорамина или активированным 5,0 или 1,0 лизации больного р-ром хлорамина ___________________________________________________________________________ 1. После обеззараживания, мокроту сливают в канализацию, а плевательницы или посуду, в которой дезинфицировали мокроту, моют обычным способом. 2. Разрешается применение дезинфицирующих средств, зарегистрированных Агентством Республики Казахстан по делам здравоохранения в соответствии с утвержденными в установленном порядке методическими указаниями. (Специалисты: Пучкова О.Я., Паттарова Н.)
 

Қазақстан Республикасында туберкулезбен күрес жағдайы және оны күшейтудiң шаралары туралы

Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігі төрағасының 2001 жылғы 18 мамырдағы N 471 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2001 жылғы 6 тамызда тіркелді. Тіркеу N 1614. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2009 жылғы 3 тамыздағы N 391 Бұйрығымен

      Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2009 жылғы 3 тамыздағы N 391 Бұйрығымен.

      --------------- Бұйрықтан үзінді ----------------

      "Нормативтік құқықтық актілер туралы" Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 24 наурыздағы Заңының 43-1-бабының 1-тармағын іске асыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
      1. Мынадай:
      1) ...;
      2) "Қазақстан Республикасында туберкулезбен күрес жағдайы және оны күшейтудің шаралары туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы 18 мамырдағы N 471 бұйрығының күші жойылсын.
      2. ...
      3. Осы бұйрық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

      Министрдің міндетін
      атқарушы                                            Б. Садықов

      Қазақстан Республикасы Президентiнің 1998 жылғы 18 мамырдағы "Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту жөнiнде бiрiншi кезектегi шаралар туралы" N 3956 U983956_ Жарлығын, Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 1998 жылғы 4 қыркүйектегi "Қазақстан Республикасындағы халықты туберкулезден сақтаудың шұғыл шаралары туралы" P980839_ N 839 қаулысын, 1998 жылғы 16 қарашадағы "Халық денсаулығы" Мемлекеттiк бағдарламасын орындау және халыққа туберкулезге қарсы көмектi одан әрi жетiлдiру мақсатында,
 
                              БҰЙЫРАМЫН:
      1. Қоса берілген:
      1) Туберкулезбен ауыратын науқастарға бақылаулы қысқа мерзiмдi химиотерапия ем жүргiзу ережелерi;
      2) DOTS стратегиясы шеңберiнде денсаулық сақтау мекемелерiнiң жалпы емдеу жүйесi мамандарының жұмысын ұйымдастыру ережелері;
      3) Туберкулез ауруханаларында күндiзгi болатын емханалардың (бөлiмшелердiң, палаталардың) және туберкулезге қарсы мекемелердiң күндiзгi емханасының жұмысын ұйымдастыру ережелерi;
      4) Кеуде қуысы ағзаларының дараланған флюорографиялық тексерулерiн жүргiзу жөнiндегi ережелерi;
      5) Туберкулин сынамаларын қолдану туралы нұсқау;
      6) Спецификалық иммунды алдын алу мақсатында БЦЖ вакцинасын қолдану жөнiндегi нұсқау;
      7) Туберкулезге қарсы мекемелердің жұмыс iстеу тәртiбi және зарарсыздандыру жөнiндегi нұсқау бекiтiлсiн.
      2. Қазақстан Республикасының барлық денсаулық сақтау органдары мен ұйымдары, ведомстволық бағыныштылығына қарамастан, туберкулезге қарсы күрес жүргiзуде DOTS стратегиясын басымды және мiндеттi деп санасын.
      3. Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының Денсаулық сақтау басқармаларының (департаменттерiнiң) бастықтарына:
      1) ауруханалық және амбулаториялық - емханалық ұйымдарында тыныс алу ағзалары ауыратын адамдарды, туберкулезге күдiктенген жағдайда бактерияскопиялық әдiспен тексеру қамтамасыз етiлсiн;
      2) стандартизацияланған, бақылауға берiлген, қысқа мерзiмдi химиотерапияны өткiзсiн, ол үшiн туберкулезге қарсы мекемелер қажеттi туберкулезге қарсы препараттардың бiтпес қорымен қамтамасыз етiлсiн;
      3) туберкулезге қарсы қолданылатын дәрi-дәрмектердi сатып алу Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау iсi жөнiндегi агенттiгi бекiткен спецификацияға сәйкес қатаң түрде жүзеге асырылсын;
      4) бюджет қаражаттары есебiнен сатып алынған туберкулезге қарсы қолданылатын дәрi-дәрмектердің мақсатты пайдаланылуына қатаң бақылау қамтамасыз етiлсiн;
      5) туберкулезбен ауыратын науқастарға арналған ауруханаларда санитариялық-гигиеналық және эпидемиологиялық режимдi қатаң сақтау, кәсiби аурулардың алдын алу қамтамасыз етiлсiн;
      6) халықты туберкулезге флюорографиялық тексеру қосымшаға сәйкес жүргiзiлсiн;
      7) 2 ТЕ Манту сынамасы 6-7 жастағы және 11-12 жастағы балалардың ревакцинацияға жататындарын iрiктеп алу, "қауiп" топтарында және диспансерлiк бақылау жүргiзу кезiнде балаларда туберкулездi айқындау үшiн қосымшаға сәйкес қолданылсын;
      8) бiрiншi сыныпта 6-7 жастағы балаларға және 11-12 жастағы балаларға 2 ТЕ Манту сынамасын алдын-ала қоя отырып, туберкулезге қарсы ревакцинация жүргiзу қамтамасыз етiлсiн;
      9) аурудың алдын-алу үшiн балаларды туберкулезге қарсы егу және 2 ТЕ Манту сынамасын қою үшiн бiр рет пайдалынатын туберкулин шприцтерiн сатып алуға бөлiнетiн қаражаттарды орталықтандыру көзделсiн;
      10) жаңа туған нәрестелердiң кемiнде 95 %-на БЦЖ вакцинасын егу қамтамасыз етiлсiн;
      11) туберкулезбен ауыратын науқастардан басқа ауруларды емдеу үшiн туберкулезге қарсы қолдалынатын дәрi-дәрмектердi (изониазид, рифампицин, этамбутол, пиразинамид, стрептомицин және басқаларын) пайдалануға тиым салынсын;
      12) барлық деңгейде туберкулездi айқындау мен емдеу жөнiнде жүргiзiлетiн жұмысты ай сайын сапалы талдау қамтамасыз етілсiн;
      13) DOTS стратегиясы бойынша АМСК мамандарын, әсiресе селолық аудандардың, даярлаудың сапасы оқытатын семинарлар мен әртүрлi циклдарды практикалық iсi мен бiлiмiн анықтайтын аттестациямен жалғастыра отырып, жүйелi өткiзу жолымен жақсартылсын;
      14) бациллярлы науқастарды мiндеттi түрде оқшаулау (соның iшiнде, мәжбүрлi түрде) және емдеу қамтамасыз етiлсiн;
      15) емдеу-алдын алу ұйымдарының басшыларына, iшкi iстер органы қызметкерi медицина қызметкерлерiнiң немесе арнаулы мекемелер әкiмшiлiктерiнiң басшылары жолдамасымен алып келген қабылдау-бөлу орындарына және тергеу изоляторларына түскен адамдарды флюорографиялық тексерудi; оларда туберкулез анықталған жағдайда, ауруханаға жатқызу және туберкулезге қарсы күрес жүргiзетiн мекемелерде тиiстi емдеудi қамтамасыз ету мiндеттелсiн;
      16) туберкулезбен сырқаттанған сотталғандарды, түзеу колониялары - қоныстану орындарында ұсталынушыларды, тiркеу және есепке алу үшiн ҚIIБ, IIБ, IIМ аумақтық санитариялық-эпидемиологиялық станцияларына шұғыл хабарлама бере отырып, ауруханаға жатқызу мен емдеу қамтамасыз етiлсiн.
      4. Қазақстан Республикасы туберкулез мәселелерiнің ұлттық орталығына:
      1) республикада туберкулезге қарсы күресте ғылыми-практикалық және ұйымдық әдiстемелiк басшылықты, емдеу-алдын-алу мекемелерiнiң, туберкулезге қарсы күрес жүргiзу қызметтерiнiң, барлық ведомствалардың DOTS стратегиясын iске асыру жөнiндегi қызметтерiн үйлестiру қамтамасыз етiлсiн;
      2) туберкулезге қарсы қолданылатын дәрi-дәрмектердi сатып алу тәртiбiне, олардың жеткiлiктi қорының болуына, дәрi-дәрмектердi дұрыс пайдалануға бақылау жасалсын;
      3) туберкулезге шалдығуды және ем жүргiзудi жүйелi түрде бақылау бiрыңғай автоматтандырылған бағдарлама негiзiнде жүзеге асырылсын және ол аймақтық (аудандық, қалалық) деңгейде енгiзiлсiн;
      4) республиканың облыстары мен аймақтары аумақтарында туберкулез микробактериясының дәрiге төзiмдiлiгiне талдау мен бақылау жасасын.
      5. Облыстардың, Астана, Алматы қалаларының Мемлекеттiк санитариялық Бас дәрiгерлерi туберкулезге қарсы күрес шаралары жиынтығын орындауға көлiкпен жүрiп бақылауды қамтамасыз етсiн.
      6. Халыққа медициналық көмектi ұйымдастыру және сапасын бақылау департаментiне Қазақстан Республикасы туберкулез мәселелерi Ұлттық орталығы қызметiне бақылау жасау оған басшылық ету және облыстардың, Астана мен Алматы қалаларының денсаулық сақтау басқармалары (департаменттерi) арқылы басқа да туберкулезге қарсы республикалық мекемелерге басшылық ету жүктелсiн.
      7. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау, бiлiм беру және мәдениет министрлiгi Денсаулық сақтау комитетiнiң 1998 жылғы 11 қарашадағы "Қазақстан Республикасында халыққа туберкулезге қарсы көмектi жетiлдiру туралы" N 555 бұйрығының күшi жойылды деп саналсын.
      8. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде тiркелгеннен кейiн қолданысқа енгiзiлсiн.
      9. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Төрағаның бiрiншi орынбасарына жүктелсiн.
 
      Төраға
ҚР Денсаулық сақтау ісі
жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы 18 мамырдың N 471 бұйрығымен бекітілген
 
 
                    Туберкулезбен ауыратын науқастарға
          бақылаулы қысқа мерзімді химиотерапиялық ем жүргізу
                                ЕРЕЖЕЛЕРІ
 
                          1. НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАР
 
      Осы Ережелерде мынадай ұғымдар қолданылады:
      DОТS стратегиясы - туберкулезді емдеудің жаңа әдісі. Dіrесtlу Observed Treatment Short-course деген ағылшын сөздерінің алғашқы әріптерінен құрастырылған - аббревиатура қазақ тіліне аударғанда:
      D- тікелей
      О- қадағалау бойынша
      Т- емдеу
      S- қысқа курстармен;
      (БК+) - микроскоппен жасалған зерттеулердің нәтижесінде қақырық анализдерінің кем дегенде екеуінде туберкулездің қышқылдығы тұрақты бациллдер (ғалым Кохтың құрметіне аталған Кох бациллдері- жұқпалы таяқшалар) табылған пациенттер;
      (БК-) - клиникалық сипаты мен рентгенологиялық өзгерістері өкпе (немесе басқа органдар) туберкулезінің белсенді түріне сәйкес келетін, бірақ қақырық немесе басқа паталогия материалын үш рет зерттеген кезде туберкулездің қышқылдығы тұрақты бациллдері (БК) табылмаған пациенттер;
      БЦЖ вакцинасы - ағылшын тілінде BCG вакцина оны алғаш рет әзірлеген Саlмеttе, Guеrіn авторларының атымен аталған, туберкулезге қарсы белсенді арнайы профилактикаға арналған;
      БЦЖ-ит - БЦЖ вакцинасын жасағаннан кейін оның орнында суық абсцесстің пайда болуы;
      тұрақтылық - туберкулез микробактериясының туберкулезге қарсы препараттарға қарсы төзімділігі.
 
                            2. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
 
     1. DOTS стратегиясы бойынша туберкулездің кез келген түрімен ауыратын науқастарды емдеудің негізгі әдісі - химиотерапиялық емдеу болып табылады, ол үш қағидаға негізделген:
      1) химиотерапиялық ем қатаң бақылаумен жүргізілуі керек. Ауруханада, санаторияларда науқастар туберкулезге қарсы қолданылатын дәрілерді медицина қызметкерінің бақылауымен қабылдауы тиіс, ал амбулатория жағдайында дәрі қабылдауды медицина қызметкерлері, химизаторлар, супервайзерлер немесе науқастың туыстары бақылайды;
      2) науқастардың ем категориясына сәйкес, барлық дәрілерді және толық мөлшерде қабылдауды қатаң сақтау;
      3) ем схемасының ұзақтылығын сақтау.
      2. DOTS стратегиясы бойынша химиотерапиялық емдеу екі кезеңнен тұрады:
      Бірінші кезең - ауруханада, химиотерапиялық емнің қарқынды кезеңін жүргізу. ІІІ-категорияға жататын, эпидемиологиялық жағынан айналасындағыларға қауіп туғызбайтын кейбір науқастарға амбулатория жағдайында ем жүргізу мүмкіншілігін фтизиатрдың өзі шешеді.
      Екінші кезең - емнің жалғастыру кезеңі, химиотерапия жүргізу қарқыны төмендеу, әлеуметті жағдайы нашар жанұя науқастарын қоспағанда ем амбулатория жағдайында жүргізіледі.
 
                  3. НАУҚАСТАРДЫҢ ЕМДІК КАТЕГОРИЯЛАРЫ
 
      3. Туберкулезбен ауыратын науқастар мынадай категорияларға бөлінеді:
      1) І Категория. Бұл категорияға бактерия бөлуші, алғаш рет анықталған өкпе және өкпеден тыс мүшелердің туберкулезімен ауыратын науқастар, сонымен қатар, бактерия бөлетіні анықталмаса да зақымдану аймағы 10 шаршы сантиметрден астам, ауыр асқынулардың барлығы анықталған өкпе туберкулезі, оған қоса басқа мүшелері де Коха бациллін бөлмейтін туберкулезге шалдыққан (одан әрі - БК) науқастар жатады.
      2) ІІ Категория. Бұл категорияға: туберкулезбен қайталап ауырғаны анықталған науқастар І және ІІІ-категорияға жатқызылып емі нәтижесіз аяқталған, қақырығында микробактериялар анықталған науқастар екі айдан аса уақыт бойы ем қабылдамаған (БК+өкпеден) науқастар жатады.
      3) ІІІ Категория. Бұл категорияға бактерия бөлмейтін алғаш рет анықталған шектеулі (бір сегмент) өкпе туберкулезі және өкпеден тыс мүшелердің (артриттер, шеткі лимфа бездері, шажырқай лимфа бездері және т.б.) туберкулезімен ауыратын науқастар жатады.
      Бұл категорияға асқынбаған, шектеулі туберкулездің біріншілік және екіншілік түрлерімен ауыратын балалар мен жасөспірімдер де жатады.
      4) ІV Категория. Бұл категорияға туберкулездің созылмалы түрімен ауыратын бақылаулы химиотерапияның қайталау курсын толық аяқтағаннан соң бактерия бөлуі сақталған, немесе бактерия бөлу жаңадан анықталған науқастар жатады.
      Бұл науқастарды емдеу осы категорияға арнайы бөлінген бөлімшелерде, жеке дара схема бойынша жүргізіледі.
 
                  4. ТУБЕРКУЛЕЗБЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРДЫ ЕМДЕУ
 
      4. І-КАТЕГОРИЯҒА ЖАТАТЫН НАУҚАСТАРДЫ ЕМДЕУ
      І категорияға жататын науқастарға химиотерапияның қарқынды кезеңін туберкулез процесінің ауырлығына таралуына байланысты процестің клиникалық-рентгенологиялық жақсаруына дейін (ыдырау қуысының жабылуға бейімділігі, ыдырау қуысының жабылуы, қақырықтың микобактериялардан тұрақты тазаруы) ауруханада 2-4 ай бойы жүргізеді. Емнің осы кезеңі 4 препаратпен изониазид + рифампицин + пиразинамид + этамбутол немесе стрептомицин, қабылдау мөлшері науқастың жасына салмағына сәйкес анықталады.
      Қақырықты бактериологиялық тексерістен өткізу, ем алуға дейін қақырығында БК+ анықталған барлық науқастарға жүргізіледі.
      Екі айлық химиотерапиялық емдеу соңында, қақырықтың екі сынамасында БК анықталмаған жағдайда ғана ем жалғастыру кезеңіне көшіріледі. Егер қақырық жағындысында БК оң болып анықталса, микробактериялар химиотерапиялық дәрілерге төзімділік танытқаны деген күмән туады. Осы кезде қолданылып жатқан препараттарға микробактериялардың сезімталдығы, бактериологиялық тексеру әдісінің қорытындысы дайын болады. Егер үшінші айдың аяғына қарай жағынды оң күйінде қалса және өкпе тканінде деструкция қуыстары сақталған жағдайда стационарлық емді төрт айға дейін созу керек. Егер бес айлық емнен кейін жағындысында БК анықталған күйінде қала берген жағдайда, жүргізілген ем нәтижесіз деп есептелінеді, науқас қайта тіркеліп, оған ІІ-категория бойынша ем жүргізу басталады.
      Жалғастыру кезеңінде ем амбулатория немесе санатория жағдайында екі дәрімен изониазид + рифампицин (қосылған таблетка) + изониазид (бір) төрт ай бойы бақылаумен жүргізіледі, дәрі көбінесе үзіліспен аптасына үш рет қабылданады. Туберкулез процессінің жайылған түрінде жалғастыру кезеңінде ем екі дәрімен изониазид + рифампицин төрт ай бойы, күн сайын, емнің қарқынды кезеңінде қабылданатын дәрілердің мөлшерімен жүргізіледі.
      Өкпенің миллиарлы туберкулезінде, ми қабығы туберкулезінде және аса жайылған туберкулез процестерінде жалғастыру кезеңі жеті айға дейін созылады.
      5. ІІ-КАТЕГОРИЯҒА ЖАТАТЫН НАУҚАСТАРДЫ ЕМДЕУ
      ІІ-категорияға жататын науқастарға қарқынды кезеңде химиотерапия микобактериялардың дәрілерге сезімталдығын анықтағаннан кейін 3-5 ай бойы жүргізіледі, ол туберкулез процессінің ауырлығына, таралуына байланысты процестің клиникалық-рентгенологиялық жақсаруына дейін (ыдырау қуысының жабылуға бейімділігі, ыдырау қуысының жабылуы, қақырықтың микобактериялардан тұрақты тазаруы) жүргізіледі.
      Ем алғашқы екі айы бес дәрімен жүргізіледі: изониазид + рифампицин + пиразинамид + этамбутол + стрептомицин, 3-5 айда стрептомицинсіз. Науқас 3-5 ай бойы стрептомицинсіз ем алғаннан соң қақырық екі рет БК-ға тексеріледі, қақырық бактериоскопиясының және себу әдісінің сол нәтижесі анықталған жағдайда ем жалғастыру кезеңіне көшіріледі. Егер үшінші айдың аяғына қарай жағынды оң күйінде қалса және өкпе тканінде деструкция қуыстары сақталған жағдайда стационарлық емді төрт-бес айға дейін созу керек. Егер науқастың емінің қарқынды кезеңінде алған екі және оданда көп дәрісіне микробактериялар тұрақтылық көрсеткенде, бес айдан кейін қақырық БК-дан тазармаған жағдайда, науқас төртінші категорияға ауыстырылады да, оған жеке дара ем белгіленеді.
      Бұл категорияда жалғастыру кезеңі амбулатория жағдайында үш дәрімен (изониазид + рифампицин + этамбутол) жүргізіледі, науқас дәрілерді көбінесе үзіліспен аптасына үш рет қабылдайды. Жайылған процесстері бар науқастарды осы дәрілермен жеке-дара көрсеткіштері бойынша бес ай бойы емдейді, дәрілерді күн сайын қабылдайды.
      6. ІІІ-КАТЕГОРИЯҒА ЖАТАТЫН НАУҚАСТАРДЫ ЕМДЕУ
      Қарқынды кезең екі ай бойы, 3 дәрімен (изониазид + рифампицин + пиразинамид), көбінесе амбулаториялық жағдайда жүргізіледі, аурурханада олар сирек емделеді. Қақырықтың екі анализінде БК анықталмаған жағдайда науқас жалғастыру кезеңі бойынша ем қабылдайды.
      Жалғастыру кезеңі екі дәрімен (изониазид + рифампицин) төрт ай бойы аптасына 3 реттен жүргізіледі. Науқастың қақырығында екі ай ем алғаннан кейін БК оң болып анықталған жағдайда, оны ІІ категорияға ауыстырады да, осы категорияға сәйкес ем тағайындалады.
      7. БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДІ ЕМДЕУ
      Балалар мен жасөспірімдерді емдеу ересек адамдарды емдеудің қағидаттары бойынша жүзеге асырылады.
      Өкпе және кеудеішілік лимфа түйіндерінің жайылған және асқынған түрімен БК+ БК- (І және ІІ категория) балаларға қарқынды ем ауруханада 3-5 ай бойы жалғастыру емі ауруханада немесе амбулаториялық жағдайда 3-4 ай бойы жүргізіледі, содан кейін әлеуметтік жағдайлары нашар жанұя балалары емді санаторияда, ал басқа балаларға ем амбулатория жағдайында, фтизиатрлардың және жалпы емдеу мекемелері қызметкерлерінің бақылауымен жүргізіледі.
      Өкпеде және кеудеішілік лимфа түйіндерінде асқынусыз айқындалған өзгерістері бар БК- (ІІІ категория) балалар қарқынды емді екі ай бойы және жалғастыру емін 2 ай бойы ауруханада келесі 2-3 айда ем санаторияда және амбулатория жағдайында фтизиатрдың бақылауымен жүргізіледі.
      Кеудеішілік лимфа түйіндердің кіші түрімен (3-категория) ауыратын балалар қарқынды терапияны екі ай бойы және жалғастыру емін екі ай бойы ауруханада, келесі екі ай бойы ем санаторияда немесе амбулатория жағдайында өткізіледі.
      БЦЖ-ит бар балалар, 3 категорияға жататын науқастар сияқты ем алады.
      8. АИТ (ВИЧ) ЖИТБ (СПИД) ТУБЕРКУЛЕЗБЕН АУЫРҒАН НАУҚАСТАРДЫ ЕМДЕУ
      Осы категориядағы науқастарды жұқпалы аурулар ауруханасында фтизиатрдың бақылауымен туберкулез химиотерапиясынының толық курсын бітіргенше емдейді. (3-қосымша).
 
                        5. ПАТОГЕНЕТИКАЛЫҚ ТЕРАПИЯ
 
      9. Патогенетикалық дәрілер және тәсілдер, көрсеткіштері бойынша тек химиотерапияның негізгі курсы жүргізілу жағдайында қолданылуы тиіс.
 
                        6. КОЛЛАПСОТЕРАПИЯЛЫҚ ЕМДЕУ
                                  ӘДІСТЕРІ
      10. Ыдырау процессі бар өкпенің инфильтративті, шектелген диссеминацияланған, кавернозды туберкулезіне бақылаулы, стандартты химиотерапия 2-3 ай бойы жүргізілгеннен кейін бактерия бөлу тоқтамаған жағдайда жасанды пневмоторакс салу көрсеткіштері анықталады.
      Осы әдістің қолдану қажеттілігінің қосымша көрсеткіші қан түкіру, қоздырғыштың дәрілерге тұрақтылық танытуының пайда болуы, химиопрепараттарды көтере алмаушылық болып табылады. Жасанды пневмоторокстың ұзақтылығы 2-4 айдай болуы керек.
      Пневмоперитонеум диссеминацияланған және төменгі бөліктік процесстерде, сонымен қатар ол өкпе резекциясында гемитораксты кішірейту және резекциядан кейінгі қуысты тез толтыру үшін қолданылады. Қысқа мерзімді жасанды пневмоторакс және пневмоперитонеум ТМ дәріге төзімді түрлері анықталғанда бақылаулы стандартты химиотерапия жүргізу кезінде жасалынуы керек.
 
                           7. ХИРУРГИЯЛЫҚ ЕМ
 
      11. Туберкулезбен ауыратын науқастарды хирургиялық тәсілмен емдеу маман-хирургтің кеңесінен кейін қолдану көрсеткіштері бойынша қолданылады.
      12. Хирургиялық тәсілмен емдеу туралы мәселе төменде аталған жағдайларда жеке дара шешілуі тиіс:
      1) хирургиялық ем қолдану үшін өмірді сақтау көрсеткіші пайда болғанда (өкпеден үздіксіз қан кету, кернелген спонтанды пневмоторакс, туберкулезбен зақымданған ағзалардың қызметінің бұзылуы);
      2) үйлесімді қысқа мерзімді туберкулезге қарсы химиотерапия, яғни негізгі (І-категория) және емнің қайталау курсынан (ІІ категория) кейін емнің нәтижесіздігі (микробактериялар бөлудің одан әрі жалғасуы) анықталғанда;
      3) полирезистентті туберкулез науқастарына 2 қатардағы (резервтік) препараттармен үйлесімді туберкулезге қарсы химиотерапия жүргізгенде (ДДҰ арнайы әдістемелік нұсқауы).
      13. Тиімсіз нәтиже анықталғанда операция жасалынған науқастарды DOTS бойынша емдеу тактикасы мынандай болуы тиіс:
      1) операция алдында БК+ анықталған науқастарға операциядан кейін 2 категория бойынша толық емдеу курсы жүргізіледі;
      2) егер операция алдында науқастың қақырық жағындысында теріс нәтиже анықталса, операциядан кейін ем 2 категорияның жалғастыру кезеңінің схемасы бойынша жүргізіледі;
      3) егер операциядан бұрын науқастың қақырығында мультирезистентті туберкулез анықталғанда, жеке дара терапияның толық курсы жүргізіледі.
 
                8. СТАНДАРТТЫ ЕМДЕУДІҢ НӘТИЖЕЛЕРІН ТІРКЕУ
 
      14. Емдеу курсының соңында фтизиатр әрбір науқасты емдеудің нәтижесін арнайы журналға стандартталған тұжырымдамасына сәйкес тіркейді:
      1) Бактерия бөлетін туберкулезбен ауыратын науқастарды емдеу нәтижелерін тіркеу:
      "емделіп жазылды" - емнің 5-ші айында және соңында бактериоскопия жасау қорытындысы сол нәтиже көрсеткенде;
      "емделу аяқталды" - науқас емнің толық курсын аяқтады, бірақ жағындылар бактериоскопиясын жасау мүмкіндігі жоқ;
      "емінің нәтижесіздігі" (қолайсыз нәтиже) - 5-ші айда және емнің басынан бастап одан да көп уақыт бойы қақырық бактериоскопиясы сол күйінде оң болып қалды немесе қайтадан оң болып анықталды;
      "науқас қайтыс болды" - науқастың өлімі емдеу курсы жүргізу кезінде кез-келген себеп салдарынан болды;
      "ем тәртібін бұзу" - қандай бір себептермен екі айдан астам уақыт бойы ем қабылдамаған науқас. Сонымен емді тоқтатқан кезде ол жағындысы теріс нәтижелі (немесе теріс нәтижелі болып қалды), екі ай, одан да көп уақыт үзіліс жасағаннан кейін ем алуды қайтадан бастады;
      "ауыстырылды" - науқас ем алуды басқа медициналық мекемеде жалғастырып жатыр, емделу нәтижесі белгісіз.
      2) бактериоскопия немесе себу тәсілмен анықталған бактерия бөліп шығаратын және зертханалық журналға тіркелген, бірақ медицина мекемесіне қайта келмеген, туберкулезге қарсы терапия алмаған науқастар, туберкулезбен ауыратын науқастар журналына "келмей кеткен науқастар" ретінде тіркелуі тиіс.
      3) бактерия бөліп шығармайтын өкпе туберкулезі түрімен және өкпеден тыс ағзалар туберкулезі түрімен ауыратын науқастардың емделіп жазылғаны немесе емнің нәтижесіздігі туралы мәселені шешу мүмкіндігі жоқ, өйткені емдеу нәтижесінің бірден бір өлшемі қақырық жағындыларының тексеру қортындылары болып табылады. Бірақ осындай науқастардың "Ем аяқталды", "Науқас қайтыс болды", "Үзіліс жасалғаннан кейінгі ем" және "Ауыстырылғандар" сияқты ем нәтижелері тіркеу журналында көрсетілуі тиіс.
 
                 9. НАУҚАСТАРДЫ ЕМДЕУ НӘТИЖЕЛЕРІН ТАЛДАУ
 
      Фтизиатр тоқсан сайын және әр жыл аяғында спецификалық терапияның нәтижелеріне талдау жасауы керек. Жаңа ғана ем алған және бұрыннан емделетін науқастардың ем нәтижелері бөлек талданады.
      Әрбір ауданнан емдеу нәтижелері туралы түскен тоқсандық есептер, облыстық туберкулезге қарсы күрес жүргізетін диспансерге жіберіледі, бұл материалдар қорытындалады және Туберкулез мәселелерінің ұлттық орталығына жіберіледі, мұнда да енді бүкіл ел бойынша облыстардағы сияқты талдаулар жасалынады. Талдау нәтижелері емдеу тиімділігін бағалау және соған сәйкес ұсыныстар жасау үшін пайдаланады.
ҚР Денсаулық сақтау ісі
жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы " 18 " мамырдың N 471 бұйрығымен бекітілген Туберкулезбен ауыратын науқастарға бақылауды қысқа мерзімді химиотерапия ем жүргізу ережесіне 1 Қосымша
 
 
                    І-КАТЕГОРИЯҒА ЖАТАТЫН ЕРЕСЕК АДАМДАР ТУБЕРКУЛЕЗІН ЕМДЕУ СХЕМАСЫ ___________________________________________________________________________ Емдеу Химиотерапиялық 2-4 айлық қарқынды Химиотерапияның бастал. кезең жалғастыру кезеңі 4 ай ғанға _______________________ дейінгі 1-вариант 2-вариант салмағы (күн сайын) (үзіліспен) (кг) __________________________________________________________________ Изониазид Пиразинамид Этамбутол Стрепто. Изониазид Изониазид рифампи. (Z) және (Е) мицин +рифампи. +рифампи. цин (HR) таблетка таблетка (S) цин (HR) цин (НR)а таблетка 500 мг 400 мг 1 гр таблетка таблетка 100 мг флакон. 100мг+ 100мг- +150 г дағы 150мг 150мг 150мг+ 150мг+300 150мг+300мг+ 300мг Н 300мг 50 2 4 3 таблет. 1г 2 таблетка 2 таблетка таблетка таблетка ка күн күн (150мг+ (150мг+300 (150мг+ күн сайын сайын 300мг) мг)+Н 300мг) сайын күн сайын аптасына күн сайын 3 рет __________________________________________________________________________ 1. Егер изониазид+рифампицинді емдеудің жалғастыру кезеңінде үзіліспен қабылдаса Н мөлшері дененің 10 мг/кг салмағы есебімен арттырылады. 2. Стрептомицинді кемінде екі ай (60 инъекция), қабылдайды. ҚР Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы ___ ______ N __ бұйрығымен бекітілген Туберкулезбен ауыратын науқастарға бақылаулы қысқа мерзімді химиотерапия ем жүргізу ережесіне 2 Қосымша ІІ КАТЕГОРИЯҒА ЖАТАТЫН ЕРЕСЕК АДАМДАР ТУБЕРКУЛЕЗІН ЕМДЕУ СХЕМАСЫ ___________________________________________________________________________ Емдеу Қарқынды химиотерапия 3-5 ай Жалғастыру бастал. химиотерапиясы ғанға 5ай (күн сайын) дейінгі __________________________________________________________________ салмағы Изониазид Пиразинамид Этамбутол Стрептоми. Изониазид Этамбутол (кг) +рифампи. (Z) және (E) цин (S), +рифампи. және (Е) цин (HR) таблетка таблетка егуге цин (HR) таблетка таблетка 500мг 400мг арналған таблетка 400 мг 100мг+150 ұнтақ 1 гр 100мг+150 мг флаконда 150мг+300 мг 50 2 таблет. 4 таблетка 3 таблет. 750 мг 4 таблетка 4 таблет. ка (150 мг күн сайын ка күн күн сайын (100 мг+ ка күн +300 мг) сайын 150мг) сайын күн сайын ___________________________________________________________________________ Стрептомицинді қарқынды кезеңінің алғашқы 2 айында егу керек (60 инъекция). Таблицаның жалғасы ____________________________ Жалғастыру химиотерапиясы 5 ай (үзіліспен) ____________________________ Изониазид Этамбутол -рифампицин және (E) (HR) таблет. таблетка ка 100мг+150мг 400 мг 150мг+300мг +изониазид (Н) 300мг 2HR (100мг+ 2 таблетка 150мг) 1 таблетка Н 3 таблетка 3 таблетка (100мг+150мг) +1 табл.Н 2 таблетка HR 4 таблетка (150мг+300мг) +1 табл.Н ____________________________
ҚР Денсаулық сақтау ісі
жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы "__" ______ N __ бұйрығымен бекітілген Туберкулезбен ауыратын науқастарға бақылауды қысқа мерзімді химиотерапия ем жүргізу ережесіне 3 Қосымша
 
 
                  ІІІ-КАТЕГОРИЯҒА ЖАТАТЫН ЕРЕСЕК АДАМДАР ТУБЕРКУЛЕЗІН ЕМДЕУ СХЕМАСЫ ___________________________________________________________________________ Емдеу Қарқынды химиотерапия Жалғастыру химиотерапиясы: бастал. 2 ай 4 ай ғанға __________________________________________________________________ дейінгі Изониазид Пиразинамид Изониазид Изониазид салмағы +рифампицин (Z) таблетка +рифампицин +(Н) таблетка (кг) (HR) таблетка 500 мг (НR), таблетка 300 мг 100 мг+150 мг 100 мг+150 мг (Үзіліспен 150 мг+300 мг қабылдағанда қосылады) 50 2 таблетка 4 таблетка 4 таблетка 1 таблетка (150мг+300мг) күн сайын күн сайын аптасына күн сайын немесе 3 рет 3 рет аптасына ___________________________________________________________________________
Қазақстан Республикасы Денсаулық
сақтау ісі жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы "__" __________ N__ бұйрығымен бекітілген
 
 
         DOTS стратегиясы шеңберiнде денсаулық сақтау мекемелерiнiң
            жалпы емдеу жүйесi мамандарының жұмысын ұйымдастыру
                                 ЕРЕЖЕЛЕРI
 
                            1. НЕГIЗГI ҰҒЫМДАР
      Осы Ережелерде мынадай ұғымдар қолданылады:
      DOTS стратегиясы - туберкулездi емдеудің жаңа әдiсi. Dirесtlу Оbsеrvеd Тrеаtмеnt Shоrt-соursе деген ағылшын сөздерiнің алғашқы әрiптерiнен құрастырылған - аббревиатура қазақ тiлiне аударғанда:
      D- тiкелей
      O- қадағалау бойынша
      T- емдеу
      S- қысқа курстармен;
     (БК+) - микроскоппен жасалған зерттеулердің нәтижесiнде қақырық анализдерiнің кем дегенде екеуiнде туберкулездiң қышқылдығы тұрақты бациллдер (ғалым Кохтың құрметiне аталған Кох бациллдерi- жұқпалы таяқшалар) табылған пациенттер;
      (БК-) - клиникалық сипаты мен рентгенологиялық өзгерiстерi өкпе (немесе басқа органдар) туберкулезiнiң белсендi түрiне сәйкес келетiн, бiрақ қақырық немесе басқа паталогия материалын үш рет зерттеген кезде туберкулездiң қышқылдығы тұрақты бациллдерi (БК) табылмаған пациенттер;
      БЦЖ вакцинасы - ағылшын тiлiнде ВСG вакцина оны алғаш рет әзiрлеген Саlмеttе, Guerin авторларының атымен аталған, туберкулезге қарсы белсендi арнайы профилактикаға арналған; БЦЖ-ит - БЦЖ вакцинасын жасағаннан кейiн оның орнында суық абсцесстің пайда болуы; тұрақтылық - туберкулез микробактериясының туберкулезге қарсы препараттарға қарсы төзiмдiлiгi. СДА - селолық дәрiгерлiк амбулатория; СУА - селолық учаскелiк аурухана; ФАП - фелдшерлiк-акушерлiк пункт; ЕАҰ - емдеу-алдын алу ұйымы; АИВ - адамның иммун тапшылығы вирусы 2. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР 1. DОТS стратегиясын жүзеге асыру жағдайында туберкулезге қарсы күрес жүргiзуде жалпы емдеу жүйесi мамандарының ролi едәуiр артуда, бұл әсiресе фельдшерлiк-акушерлiк пункттердiң, ауылдық дәрiгерлiк амбулаториялардың, ауылдық учаскелiк ауруханалардың атқаратын жұмысында байқалады, оларға мынандай мiндеттер жүктеледi: 1) бактериоскопия тәсiлiмен туберкулездi ерте анықтау; 2) бақыланатын химиотерапияны жүзеге асыру; 3) туберкулездiң алғашқы белгiлерi, оның алдын-алу туралы тұрғындар арасында үгiт-насихат жұмысын жүргiзудi кеңейту. 3. АЛҒАШҚЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ-САНИТАРЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ МЕКЕМЕЛЕРIНІҢ ТУБЕРКУЛЕЗДI АНЫҚТАУ ЖӨНIНДЕГІ ЖҮРГIЗЕТIН ШАРАЛАРЫ
      2. Туберкулезге диагноз қоюдың дүниежүзiлiк тәжiрибесiн ескере отырып, туберкулездi ерте және толығымен анықтау үшiн қарапайым және тиiмдi қақырық бактериоскопиялық тексерiс жүргiзу тәсiлi ұсынылады.
      Осы әдiстi жүзеге асыру барлық деңгей мен саладағы ЕАМ-нің мамандарды жаппай дайындауды қажет етедi, сондай-ақ оларды микроскоптармен және реактивтермен, қажеттi жабдықтармен қамтамасыз етудi талап етедi.
      3. ЕАМ жалпы жүйесiнің дәрiгерлерiн, зертханашыларын, фельдшерлердi дайындау туберкулезге қарсы күрес жүргiзетiн мекемелерде өткiзiледi және оларға тиiстi куәлiк берiлумен аяқталады.
      DOTS стратегиясы қарастырған тәсiлдердi игеру сапасын анықтау мақсатында дайындықтан өткен медицина қызметкерлерi кем дегенде жылына бiр рет аттестациядан өтуi мiндеттi болып табылады. 4. ЕАМ дәрiгерге қаралуға келген адамдарда аурудың бiр немесе бiрнеше клиникалық белгiлерi байқалған жағдайда, олар бактериоскопиялық тексерiстен өткiзiледi, атап айтқанда: 1) үш аптадан аса уақыт бойына жөтелу (жөтел туберкулездiң ашық (жұқпалы) түрiмен ауыратын науқастардың басты клиникалық белгiсi); 2) салмақтың төмендеуi; 3) тершеңдiк; 4) кеуде қуысының ауруы; 5) дене қызуының ұзақ уақыт бойы көтерiлуi; 6) қан қақыру; 7) ұзақ уақыт бойы жазылмайтын жыланкөздердің болуы.
      Бұл жағдайда медицина қызметкерi сақтану ережелерiне сәйкес науқастың қақырығын жинауды және оның бактерископиялық тексерiстен өткiзудi қамтамасыз етедi.
      Қақырық жағындысында БК анықталған жағдайда науқас туберкулезге қарсы күрес жүргiзетiн мекемеге жiберiледi, онда науқасқа қосымша зертханалық тексерiстер жүргiзiледi, тиесiлi ем белгiленедi.
      Туберкулезге күдiк туғызатын белгiлер үдей түскен жағдайда, бактериоскопия нәтижелерi терiс болса, науқас мiндеттi түрде жолдамамен дәрiгер-фтизиатр кеңесiне жiберiледi.
      Егер осы медициналық мекемеде бактерископия жасау мүмкiндiгi болмаса, қақырық жиналып оның бекiтiлген жағындысы дайындалады және жағындыны жақын жердегi ЕАМ зертханасына дер кезiнде жеткiзедi.
      Туберкулезге қарсы күрес жүргiзу жөнiндегi жұмыстың табысты болуы, елеулi дәрежеде халықтың арасында жүргiзiлетiн санитарлық-ағарту жұмысының сапасына байланысты болады. Оны жүзеге асыруға нақты жағдайда барлық қолайлы тәсiлдер мен құралдарды қолдану қажет, сонымен қатар туберкулез ауруының бастапқы белгiлерiне, тиiстi тексерiс, ем жүргiзудің қажеттiлiгiне, гигиеналық дағдыларға тәрбиелеуге көңiл аударылады.
 
                 4. АЛҒАШҚЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ-САНИТАРИЯЛЫҚ
                    КӨМЕК КӨРСЕТЕТIН МЕКЕМЕЛЕРIНДЕ
                           ТУБЕРКУЛЕЗДI ЕМДЕУ
      5. Дәрiгер-фтизиатр науқасқа белсендi түрдегi туберкулез диагнозын қойғаннан кейiн емдеудің ауруханалық немесе амбулаториялық тәртiбi анықталады. Туберкулезбен ауыратын науқастарды емдеу екi кезеңнен тұрады:
      1) қарқынды маңызды химиотерапия ол науқастардың көпшiлiгiне туберкулезге қарсы аурухана жағдайында жүргiзiледi.
      2) жалғастыру химиотерапиясы, ол науқастардың көпшiлiгiне амбулаториялық және санаториялық жағдайда жүргiзiледi.
      Науқастың тұратын жерiнде бақыланатын амбулаториялық ем алуының қажеттiлiгi мен тәртiбi тиiстi медициналық картада, сырхатнама көшiрмесiнде толық егжей-тегжейлi көрсетiлуi тиiс. Амбулаториялық ем белгiленген науқаспен байыпты әңгiме өткiзу керек, оған туберкулезге қарсы қолданылатын препараттардың тек қана медицина қызметкерiнің немесе оның жақын туыстарының бақылауымен қабылдау қажеттiлiгi туралы айтып түсiндiру керек.
      6. Әрбiр ФАП, АДА, АУБ-да туберкулезге қарсы қолданылатын дәрiлердiң (кемiнде 6 айлық) жеткiлiктi қоры болуы керек.
      Науқастарға амбулаториялық жағдайда бақыланатын ем жүргiзу кезiнде дәрiлердің есебi мен жұмсалуы тиiстi журналға тiркеледi. Дәрi-дәрмектердің қозғалысы аймақтық туберкулезге қарсы күрес жүргiзетiн диспансерге ай сайын 1 қосымшадағы түрде берiледi.
      7. Амбулатория жағдайында ем қабылдайтын науқастар, туберкулезге қарсы қолданылатын препараттарды медицина қызметкерiнiң бақылауымен қабылдауға тиiс.
      8. ФАП: жоқ елдi мекендерде тұратын науқастар дәрi дәрмектердi жақын маңдағы медициналық мекемеден, 10 күнде бiр рет, ал шалғай мал жайылымы учаскелерiнің тұрғындары айына бiр рет алуға тиiс. Науқастардың дәрi-дәрмектердi қабылдауының кәмiл сенiмдiлiгiн бақылауды химизатор жүзеге асырады.
      9. Әрбiр ЕАМ-де науқастар есебiнiң журналы жүргiзiлуге тиiс және науқаспен бiрге ауруханадан түсетiн, науқастың жеке дара картасын толтыру жалғастырылады, картаға жүргiзiлiп жатқан амбулаториялық химиотерапияның деректерi жазылады.
      10. Аудандық орталықтан қашықтықта тұратын, әлеуметтiк жағдайлары нашар, күнкөрiс күйi төмен топтағы науқастар, емнің жалғастыру кезеңiн аурухана жағдайында өткiзедi.
      11. Туберкулездiң асқынған түрiмен ауыратын науқастарға қарқынды кезең бойынша ем жүргiзгенде туберкулез процессiнiң оң динамикасы анықталса, қарқынды кезеңдi аудандық туберкулезге қарсы күрес жүргiзу мекемелерiнде өткiзуге болады.
Қазақстан Республикасы Денсаулық
сақтау ісі жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы "__" __________ N__ бұйрығымен бекітілген DOTS стратегиясы шеңберінде денсаулық сақтау мекемелерінің жалпы емдеу жүйесі мамандарының жұмысын ұйымдастыру тәртібіне 1 Қосымша
 
 
                  Препараттардың алыс/берісі туралы есеп
___________________________________________________________________________ N Препараттың Ай басындағы Өткен айда Шығыс Айдың Ескерту атауы қалдық алған аяғындағы қалдық ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ "Ескерту" бағанында пайдалану мерзімі өтіп жарамсыз, бүлінген, учаскеде аурулардың жоқтығына және тағы да басқаға байланысты тубдиспансерге қайтарылып берілген препараттардың саны көрсетіледі. Келісілген ҚР Денсаулық сақтау ісі Қазақстан Республикасының жөніндегі агенттігінің Ішкі істер министрі - Ішкі 2001 жылғы 18 әскер Қолбасшысы мамырдың N 471 2001 жылғы 17 сәуір бұйрығымен бекітілген Келісілген Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі 2001 жылғы 16 мамыр Кеуде қуысы ағазаларының дараланған флюорографиялық тексерулерін жүргізу жөніндегі ЕРЕЖЕЛЕРІ
      1. Қызметкерлер жұмысқа орналасу кезінде және міндетті түрде туберкулезге қарсы дараланған флюорографиялық тексеру жүргізуге жататын (туберкулезге қарсы күрес бағдарламасы шеңберінде - тегін) адамдардың тізімі:
      1) перзентхана үйлерінің (бөлімшелерінің), балалар ауруханаларының (бөлімшелерінің), жаңа туған, шала туған нәрестелер патология бөлімшелерінің медицина қызметкерлері; 2) науқастарды емдеумен, оларға қызмет көрсетумен және оларды тамақтандырумен байланысты емдеу-алдын алу мекемелерінің қызметкерлері; 3) туберкулезге қарсы күрес жүргізетін мекемелердің қызметкерлері; 4) Қазақстан Республикасына тұрақты тұруға келген адамдар; 5) әскер қатарына шақырылғандар; 6) жоғары және орта арнайы оқу орындарының студенттері, училищелер оқушылары; 7) 15-18 жастағы жасөспірімдер; 8) бала туғаннан кейінгі кезеңдегі әйелдер, перзентханадан шыққаннан соң бір ай ішінде; 9) емханалық қауіп-қатер адамдар тобы: асқазан және 12 елі ішектің ойық жара аурулары, қантты диабет, психикалық аурулар, маскүнемдік, нашақорлық, өкпенің бейспецификалық созылмалы аурулары, кортикостероидты препараттармен ұзақ уақыт емделуден кейінгі жағдай, АИТ-жұққандар; 10) өкпемен және өкпенің қабында қалдық өзгерістері бар адамдар; 11) туберкулез микробактерияларын бөліп шығармайтын науқастармен қарым-қатынастағылар. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі қаражаттары есебінен: 12) Қазақстан Республикасы ІІМГ мекемелерінің қызметкерлері және ҚРІІМ ішкі әскерлерінің әскери қызметшілері; 13) тергеу изоляторларындағы тергеуде жүрген адамдар - осында түскен кезде және әрбір жарты жыл өткен соң;
      14) еңбекпен түзеу мекемелеріндегі сотталғандар - жылына екі рет Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің қаражаттары есебінен.
 
      2. Қызметкерлер жұмысқа орналасу кезінде және міндетті түрде туберкулезге даралаған ақылы негізде флюорографиялық тексеру жүргізуге жататын адамдардың тізімі:
      1) тамақ өнеркәсібі, қоғамдық тамақтандыру және тағам өнімдері саудасы кәсіпорындарының қызметкерлері;
      2) мектеп жасына дейінгі балалар мекемелерінің (балалар бақшаларының, нәрестелер үйлерінің, балалар үйлерінің, балалар санаторияларының) қызметкерлері;
      3) жалпы білім беру және мамандандырылған мектептер мен гимназиялардың қызметкерлері;
      4) мейманханалардың, жатақханалардың, моншалардың, кір жуатын орындардың, киімді химиялық жолмен тазалау орындарының, денені сылау кабинеттерінің, шаштараздардың, киім салондарының, әсемдік салондарының қызметкерлері (оның ішінде косметологтар), көліктің барлық түрлерінде жолаушыларды тасымалдаумен, оларға қызмет көрсетумен айналысатын адамдар;
      5) жоғары және орта арнайы оқу орындарының қызметкерлері;
      6) дәрі-дәрмек заттарын әзірлеумен, өлшеп бөлшектеп салумен және сатумен айналысатын дәріханалардың қызметкерлері.
 
      3. Туберкулезбен ауырып жазылған адамдарды жұмысқа жіберу тәртібі
      Туберкулезбен ауырған науқастарды бұрын атқарған қызметтері мен кәсіптеріне оралу туралы мәселені шешу диспансерде жүйелі түрде мұқият тексеріс жүргізу қорытындыларына, қақырықта (зәр және басқа материалдар) туберкулез микробактериаларына қайталап бактериологиялық тексеріс жүргізу нәтижелеріне негізделген. Жергілікті жерде сапалы тексеріс жүргізу мүмкіндігі болмаған жағдайда, науқас облыстық диспансерге жіберіледі. Туберкулезбен ауырған науқастарды бұрын атқарған қызметтері мен кәсіптеріне жіберуді медициналық қорытынды беретін ОДКК анықтайды.
      Химиотерапияның тиімді курсын алған "емделіп жазылды" және "емдеу аяқталды" деген нәтижелері бар адамдар барлық қызметтер мен кәсіптерге жұмысқа жіберіледі.
 
      4. Өкпесінде белсенділігі жоқ туберкулезді өзгерістері бар адамдар жұмысқа қабылдау кезеңде, сондай-ақ емделіп шыққаннан кейін де мына жұмыстарға жіберілмейді:
      1) перзентхана үйлеріне (бөлімшелеріне), балалар ауруханаларына (бөлімшелеріне), жаңадан туған және шала туған балалар патологиясы бөлімшелеріне;
      2) мектеп жасына дейінгі балалар мекемелеріне (балалар бақшаларына, нәрестелер үйлеріне, балалар үйлеріне, балалар санаторияларына);
 
      5. Ем алу курсы аяқталғаннан және диспансерлік есептің белсенділігі жоқ тобына ауыстырылғаннан кейін мына адамдар жұмысқа жіберіледі:
      1) емдеу-алдын алу мекемелерінің қызметкерлері;
      2) мектептердің, училищелердің оқушылары, жоғары және орта арнайы оқу орындарының студенттері;
      3) тамақ өнеркәсібі, қоғамдық тамақтандыру және тамақ өнімдерін сату кәсіпорындарының қызметкерлері;
      4) жалпы білім беретін және мамандандырылған мектептердің, гимназиялардың қызметкерлері;
      5) қонақ үйлердің, жатақханалардың, моншалардың, кір жуатын, киімді химиялық жолмен тазалайтын орындардың, денені сылау кабинеттерінің, шаштараздардың, киім-кешек салондарының, әсемдік салондарының (соның ішінде косметология), жолаушыларды тасымалдаумен, көліктің барлық түрлерінде оларға қызмет көрсетумен айналысатын қызметкерлер;
      6) жоғары және орта арнайы оқу орындарының қызметкерлері;
      7) дәріхана, дәрі-дәрмек заттарын әзірлеумен, өлшеп бөлшектеп салумен және сатумен айналысатын қызметкерлер.
ҚР Денсаулық сақтау ісі
жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы "__"______ N№___ бұйрығымен бекітілген
 
 
         Туберкулез ауруханаларында күндізгі болатын емханалардың
          (бөлімшелердің, палаталардың) және туберкулезге қарсы
          мекемелердің күндізгі емханасының жұмысын ұйымдастыру
                                ЕРЕЖЕЛЕРІ
 
      1. Күндізгі болатын аурухана (бөлімше, палатасы) мыналар үшін ұйымдастырылады:
      1) хал-ахуалы тәулік бойы байқау мен емдеуді талап етпейтін, бірақ химиялық дәрі-дәрмектермен емдеудің бақыланатын курсын қажет ететін І және ІІІ санаттағы науқастарды жатқызу үшін.
      2) туберкулезге басқа өкпе ауруларынан ажыратып, саралап диагноз қою үшін. Туберкулез үрдісінің күдікті өршуі байқалатын адамдар арасында сынама емдеу жүргізу үшін.
      2. Ауруханалар қуатын мекемелер басшылары нақты жағдайларға байланысты анықтайды. Күндізгі ауруханаларға басшылықты өздерінің негізінде аурухана ұйымдастырылатын туберкулезге қарсы мекемелердің бас дәрігері жүзеге асырады.
      3. Аурухананың медицина қызметкерлері құрамы лауазымдарының қажетті саны қолданылып жүрген туберкулезге қарсы мекемеде көзделген штат нормативтері бойынша белгіленеді.
      4. Аурухананың жұмыс тәртібін мекеме басшысы белгілейді. Ерекше жағдайларда науқастың емделу тәртібін оның хал-ахуалына сәйкес дәрігер жеке дара белгілейді.
      5. Күндізгі болатын ауруханаға науқастарды тексеруге және емдеуге іріктеп алуды учаскелік дәрігер-фтизиаторлар мен диспансер бөлімшелерінің меңгерушілері жүзеге асырады.
      6. Аурудың барысы нашарлаған және тәулік бойы медициналық байқау қажет болған жағдайда, күндізгі болатын ауруханадағы немесе амбулатория бөлімшесі жанындағы күндізгі ауруханадағы науқас туберкулез ауруханасының тиісті бөлімшесіне дереу көшіруге тиіс.
      7. Күндізгі болатын ауруханаға жіберу жөніндегі қарама-қарсы көрсеткіштер мыналар болып табылады: қан кету, қан түкіру, ішкі әсерден өкпе қуысына ауаның толуы, өкпе-жүрек мүкістігі және тәулік бойы байқауды қажет ететін ауыр ілеспе аурулар.
      8. Күндізгі болатын ауруханадағы науқасқа сырқат деректерін, ауру тарихынан және жүргізілген тексеру мен емдеудің қажетті мағлұматтарын енгізе отырып ауру тарихы жазылады.
      9. Науқасты күндізгі болатын ауруханадан шығарған кезде мағлұматтар қажетті ұсынымдармен бірге фтизиаторға беріледі.
      10. Күндізгі болатын аурухана науқасына тексеру жүргізу үшін құрамында осы аурухана ұйымдастырылған туберкулезге қарсы мекеменің емдеу-диагностикалық қызметі пайдаланылады.
      11. Науқастарды тамақтандыру туберкулезге қарсы мекеменің тағам блогында ұйымдастырылады.
      Амбулатория-емхана мекемелерінің күндізгі ауруханаларында тамақтандыру туралы мәселелер жергілікті жағдайларға сәйкес немесе науқастың өз есебінен шешіледі.
      12. Күндізгі болатын, ауруханада диспансердің амбулатория жанындағы күндізгі ауруханада ем алатын жұмыс істейтін науқастарға (оқушыларға) жалпы негізде еңбекке жарамсыздық қағаздары (анықтамалар) беріледі.
      13. Күндізгі болатын ауруханаларды қаржыландыру құрамында ол ұйымдастырылған мекеме сметасында қарастырылады.
      14. Күндізгі болатын ауруханалардың қызметі туралы есеп-қисаптар белгіленген мерзімдерде және белгіленген тәртіпте беріледі.
      15. Күндізгі аурухана жағдайында ем алатын, өршіген туберкулез диагнозы алғаш қойылған науқастар ауруханадағы емделумен қамтылған деп есептеледі.
ҚР Денсаулық сақтау ісі
жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы 18 мамырдың N 471 бұйрығымен бекітілген
 
 
                 Туберкулин сынамаларын қолдану туралы
                                 НҰСҚАУ
 
                           1. НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАР
      Осы нұсқаулықта мынадай ұғымдар қолданылады:
      туберкулин - автоклавтан өткен дақылдар сүзіндісі, шала тірі немесе өлген микробактериялардан тұрады, олардың өмір сүрген ортасынан жасалған өнім, микроб ағзаларының элементтері және туберкулез микробактериялары өскен ортаның бөлігі;
      Манту 2 ТЕ сынамасы - ерекше диагностикалық тест, екі туберкулинді бірліктен тұратын тері астына жасалатын туберкулиндік Манту сынамасы (авторы - Маntоuх);
      ППД-Л - қарапайым ерітінді түріндегі туберкулиннің тазартылған дайын нысаны (РРD - ағылшын тілінің "тазартылған белок қалдығы" деген үш сөзінің алғашқы әріптерінен, Л-Линникова туберкулині деген сөздерден құралған);
      БЦЖ вакцинасы - ағылшын тілінде BCG вакцина оны алғаш рет әзірлеген Саlмеttе, Guеrіn авторларының атымен аталған, туберкулезге қарсы белсенді арнайы профилактикаға арналған;
      ревакцинация - жоспарлы түрде қайта жасалған вакцинация;
      АИВ - адамның иммун тапшылығы вирусы.
 
                           2. ҚОЛДАНУ МАҚСАТЫ
      1. Тазартылған туберкулиннің (Манту 2 ТБ сынамасы) туберкулин сынамасы туберкулез ауыруына "қауіп" тобына жататын балаларды тексеру кезінде, клиникалық практикада 6-7 және 11-12 жастағы балаларға туберкулезге қарсы ревакцинация жүргізер алдында қолданылады.
      ТБ Манту сынамасы бір рет қана қолданылатын шприцпен, туберкулинге қосылып берілген нұсқауға сәйкес қойылады.
 
                3. МАНТУ СЫНАМАСЫНЫҢ НӘТИЖЕЛЕРІН БАҒАЛАУ
      2. Манту сынамасының нәтижесі 72 сағат өткеннен кейін инфильтратты мм өлшеп бағаланады. Мөлдір, түссіз миллиметрлік (пластмассадан жасалған) сызғышпен инфильтраттың көлденең (білектің өсіне көлденең бағытта) мөлшері өлшеніліп, нәтижесі тіркелінеді:
      1) инфильтрат (қызарту) мүлдем жоқ болғанда немесе ине шаншу реакциясы (0-1 мм) болғанда, реакция теріс деп саналады;
      2) күмәнді - инфильтраттың (папула) көлемі 2-4 мм немесе кез келген көлемдегі инфильтратсыз қызару;
      3) оң - инфильтраттың (папула) диаметрі 5 мм және одан жоғары;
      4) айқын (гиперергиялық) балаларда инфильтраттың диаметрі 15 мм және одан жоғары, жасөспірімдерде - 17 мм, ересек адамдарда - 21 мм;
      5) везикулды-неркозды реакциялар инфильтраттың көлеміне қарамастан лимфонгониттің болуы немесе болмауы, немесе туберкулинге қосылып берілген нұсқауға сәйкес.
      Инфильтратты өлшегенде термометр шкаласын миллиметрлік қағаз, рентген пленкасынан қолдан жасалған сызғыш қолдануға тиым салынады.
      3. Манту 2 ТЕ сынамасымен тексеруге жататын балалар контингенттері:
      1) туберкулезбен ауыруға аса қауіпті балалар;
      2) балалар, жасөспірімдер және 18 жасқа дейінгілер БК+ БК- туберкулез ошағын және өлім ошағындағыларды есепке алғанда;
      3) екі айдан үлкен балалар вакцинация жасау алдында, 6-7, 11-12 жастағы балалар ревакцинация жасар алдында.
      4. "Қауіп" тобына балалардың мынандай контингенттері жатады:
      1) әлеуметтік жағдайлары нашар жанұядағы балалар (ата-аналары ішімдікке салынғандар, нашақорлар, тұрақты мекен-жайы жоқ адамдар АИТ- жұққандар және т.б);
      2) ұзақ уақыт бойы (3 аптадан астам) жөтелетін, үдемелі интоксикация белгілерінің (дене қызуының субфебрильді көтерілуі, тершеңдік, тәбеттің төмендеуі, дене салмағының төмендеуі, тітіргенгіштік, әлсіздік және т.б) байқалуымен амбулаториялық және аурухана жағдайында емделіп жүрген балалар;
      3) шеткі лимфа түйіндері үлкейген (4 және одан да көп топтарда) балалар;
      4) гормоналды терапия жүргізу алдында;
      5) вакцинациядан кейін тыртық түзілмеген балалар.
      5. Туберкулезге қарсы күрес жүргізетін диспансерлер туберкулин сынамасын жүргізуді үйретуге медбикелер дайындауды және олардың дер кезінде қайта дайындықтан өтуін қамтамасыз етеді және туберкулин сынамасын өткізуге рұқсат-анықтама қағазын береді. Медбикелердің туберкулин сынамасын жасау және оның нәтижесін оқу техникасының дайындық деңгейін тексеру жылына тексеріліп отырылуы керек.
      6. Манту сынамасы басқа бір себептермен жоспарлы егу алдында не егумен бір мезгілде өткізілмей, олардан кейін өткізілетін болса, онда туберкулинді диагностика, жүргізілген егуден кейін кем дегенде төрт аптадан бұрын жасалмауы тиіс және гаммаглабулин жіберілгеннен кейін екі аптадан соң жасалынады.
      Бала терісінің туберкулинге сезімталдығын бұдан бұрынғы ауру зардаптары мен профилактикалық егулердің күшейтуін немесе әлсіретуін ескеру қажет. Бұл реакция нәтижесіне баға беруді қиындатады және "вираж" немесе "гиперемия" (қызару) диагнозы дұрыс қойылмайтындығына әкеліп соқтыруы мүмкін.
      2 ТБ Манту туберкулин сынамасын үйде жасауға тыйым салынады.
      7. Туберкулин сынамаларын жасаудың кері көрсеткіштері:
      1)тері аурулары;
      2) жедел және созылмалы жұқпалы аурулар, асқыну кезеңі, сауығу кезеңін қоса алғанда (барлық клиникалық белгілер жоғалғаннан кейін кем дегенде екі айдан соң);
      3) аллергиялық жағдайлар (ревматизм жедел, жеделдеу фазалары, бронхиалды демікпе, идиосинкразия тері көріністерімен).
      8. Балалар жұқпалы ауруларына карантин жарияланған, бала ұжымдарында Манту сынамасын өткізуге рұқсат етілмейді, өйткені аурудың басталуы терінің туберкулинге сезімталдығын бұрмалап көрсетуі мүмкін.
      9. Туберкулез инфекциясы ошағындағы балалар контингенттеріне туберкулинді диагностиканы туберкулезге қарсы күрес жүргізетін диспансерде жүргізеді.
      10. Дені сау, туберкулез микробактериялары алда қашан жұққан және вакцинациядан кейінгі туберкулинге оң нәтиже танытқан, балаларға басқа профилактикалық егулер (БЦЖ-дан басқа) оның нәтижесіне фтизиопедиатр баға бергеннен кейін жасалуына болады.
      11. Манту сынамасының нәтижесі N 063/у есеп формасына, баланың медициналық картасына (N 026/у формасы) баланың дамуы тарихнамасына (N№112/у формасына) тіркеледі. Осымен қатар сырқатнамада мыналар аталып белгіленеді: 1) стандартты туберкулинді шығарған мекеме, сериясы, бақылау реттік саны, жарамдылық мерзімі; 2) туберкулин сынамасын жүргізген күн; 3) оң не сол қолдың пайдаланылуы; 4) Манту сынамасының нәтижесі инфильтраттың көлемі мм-н. 4. 2 ТБ ППД-Л МАНТУ СЫНАМАСЫНЫҢ НӘТИЖЕСІН БАҒАЛАУ
      12. Тері ішілік БЦЖ вакцинациясы, (ревакцинациясы) жағдайында 2ТБ Манту сынамасы инфекциялық сонымен қоса вакцинациядан кейінгі аллергияны да анықтайды.
      Дәрігер-фтизиатрға тексеріс жүргізуге және аллергияның (вакцинациядан кейінгі немесе инфекциялық) этиологиясын анықтау мәселелерін шешуге балаларды олардың медициналық құжаттарымен қоса жіберу қажет, онда анамнез клиникалық мәліметтермен қоса вакцинация, ревакцинация жасалған күні, бұрын жасалған барлық туберкулин сынамаларының күні және нәтижесі көрсетілуі қажет.
      13. Вакцинациядан кейінгі аллергияның айқындығы шамалы және әрі қарай бақылау жасағанда инфекциялық аллергиямен салыстырғанда ол әлсіреуге бейімді. Вакцинациядан кейінгі аллергия инфильтратының орташа көлемі 7-9 мм-ге тең, инфекциялық аллергияның көлемі - 11-13 мм-ге тең. 14. Гиперергиялық реакциялар (15 мм және одан жоғары) вакцинациядан кейінгі аллергияға тән емес. 15. Инфекция жұққандарға, әрі қарай бақылау жасауға мыналар жатады: 1) бірінші рет анықталған туберкулин реакциясының оң нәтижесі (папула 5 м және одан жоғары). 2) бірнеше жыл бойы инфильтрат 12 мм және одан да жоғары тұрақты түрде сақталады. 3) бұрынғы күмәнді немесе оң реакциялар 6 мм-ге одан да үлкен диаметрге ұлғаяды. 16. Балаларды БЦЖ ревакцинациясын жасауға іріктеу мақсатында, 2 ТБ Манту сынамасы мектептерде 6-7, 11-12 жастағы балаларға, оқу жылының бірінші айында жасалынады. Осы кезде басқа егулер жүргізілмеуі тиіс емес. Осы жас тобында (вакцинациядан кейінгі аллергиялық өшу кезеңі) туберкулинді диагностика бір мезгілде ревакцинация жасауға жататындарды іріктеу тесті, туберкулезді ерте анықтау және инфекция жұққанды анықтау болып табылады.
ҚР Денсаулық сақтау ісі
жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы "___"________№N бұйрығымен бекітілген
 
 
              Спецификалық иммунды алдын алу мақсатында БЦЖ
                       вакцинасын қолдану жөніндегі
                                 НҰСҚАУ
 
                          1. НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАР
      Осы нұсқаулықта мынадай ұғымдар қолданылады:
      БЦЖ вакцинасы - ағылшын тілінде BCG вакцина оны алғаш рет әзірлеген Саlмеttе, Guеrіn авторларының атымен аталған, туберкулезге қарсы белсенді арнайы профилактикаға арналған. Препарат 1,5%-тік глютаминат натрий ертіндісінде лиофильді кептірілген, тірі микробактериялардың ақ зат түріндегі вакциндік штаммы БЦЖ болып табылады.
      Флаконда немесе ампулада шығарылады. Вакцинаға стандартты еріткіш зат қоса беріледі.
      БЦЖ вакцинасын жасағаннан кейін оның орнында суық абсцесстің пайда болуы;
      АИВ - адамның иммун тапшылығы вирусы
 
                  2. ҚОЛДАНУ ӘДІСІ ЖӘНЕ ЕГІМДІК МӨЛШЕРІ
      1. Вакцина егу өмірінің алғашқы төрт күндері, мерзімінде туған дені сау, ал шала туған балаларға олардың салмағы 1,5 кг-ға жеткенде жасалынады.
      Нәрестелерге вакцина егу екпе кабинетінде жүргізіледі, ол тоңазытқышпен термоконтейнермен, бір рет қолданылатын туберкулин шрпицтерімен, егу материалдарымен, шокқа қарсы терапия жүргізу препараттарымен жабдықталған.
      Нәрестелерді педиатр қарағаннан кейін ғана вакцинация жасауға рұқсат етіледі, ол сәбидің тарихнамасында негізделініп жазылады. Жаңа туған балаларға вакцинацияны егу кабинетінің медбикесі дәрігердің белгілеуі бойынша баланың шешесінің көзінше жасайды, медбикенің егу жүргізуге рұқсат қағазы болуы тиіс.
      Жасалынған вакцина егу, вакцина туралы деректер (шығарушысы, сериясы, мөлшері, жарамдылық мерзімі, егу жасалған күн) нәрестенің тарихнамасына және айырбас картасына жазылады, ол бала перзентханадан шыққаннан кейін тұрғылықты жеріндегі емдеу мекемесіне беріледі.
      Анасы перзентханада жатқан кезде, оны бала келесі егулерді перзентханадан шыққаннан кейін қай уақытта алатындығын айтып түсіндіреді, перзентханада жасалған егу, жазылған Егу төл құжатын тапсырады.
      2. БЦЖ вакцинасы сол иықтың үстіңгі бетінің жоғарғы және орта бөлігінің үштен бірі шегінде, қатаң түрде тері ішіне, шет елдерден алынған вакцина бір жасқа дейінгі балаларға 0,05 мл және бір жастан асқан балаларға 0,1 мл мөлшерде енгізіледі. Ресей вакцинасы баланың жасына қарамастан 0,1 мл мөлшерде егіледі.
      3. Жаңа туған балаларға БЦЖ вакцинациясын жасаудың кері көрсеткіштері:
      1) миға қан құйылуымен қабаттасқан босану кезіндегі жарақат;
      2) туа пайда болған лейкоз;
      3) дене қызуының фебрильді көтерілуімен және жалпы жағдайының қауіпті бұзылыстарымен өтетін қал жағдайлары орташа және ауыр сырқаттар (вакцинация, бала жазылғаннан соң жасалынады);
      4) шала туғандар (салмағы 1500 гр төмен);
      5) жанұядағы нәрестеде жайылған БЦЖ пайда болуы (нәсіл қуалайтын иммунды тапшылықтың мүмкіндігі).
      4. Ревакцинация жыл ішінде сынама теріс және күмәнді нәтиже көрсеткен 6-7, 11-12 жастағы инфекция жұқпаған балаларға жасалады, егу алдында 2 ТБ Манту сынамасы жасалынады. Ревакцинация жасау елдің бүкіл аймағында бір мезгілде, ұйымдастырылған түрде, мектепте, бірінші сыныптардың оқушылары арасында жүргізіледі, осыған оқу жылының алғашқы бір айы арналатын болады. Ревакцинация өткізу кезеңінде мектепте басқа егу түрлерінің өткізілуіне тиым салынады. БЦЖ вакцинасының қалдығы ай соңында аймақтық СЭС-ға өткізіледі. БЦЖ вакцинасын үнемі сақтау, перзентханаларда (босану бөлімшелерінде) биксте сақтауға рұқсат етіледі, бикстің аузы құлыптап жабылады да, тоңазытқышқа қойылады.
      5. Ревакцинация жасаудың кері көрсеткіштері:
      1) дене қызуының фебрильді көтерілуімен және жалпы жағдайының қауіпті бұзылыстарымен өтетін, қал жағдайлары орташа және ауыр сырқаттар;
      2) жанұядағы нәрестеде жайылған БЦЖ-ит пайда болуы (нәсіл қуалайтын иммунды тапшылықтың мүмкіндігі);
      3) бұрын туберкулезбен ауырған;
      4) БЦЖ вакцинациясының асқынулары;
      5) клиникалық көріністері бар АИТ- инфекциясы.
      Манту сынамасының қойылуы мен БЦЖ ревакцинациясының аралығы 3 күннен кем емес және 2 аптадан аспауы керек.
      6. Перзентханада БЦЖ вакцинасы егілмеген және перзентханадан тыс жерде туған балаларға, вакцинация балалар емханаларында немесе басқа емдеу-алдын алу мекемесінде өткізіледі, туғаннан кейін алғашқы 2 ай ішінде Манту сынамасын алдын ала жасамай-ақ, ал 2 айдан асқан балаларға Манту сынамасының теріс нәтижесінде ғана вакцина егіледі. Емдеу-алдын алу мекемелері осы мақсатқа БЦЖ вакцинасын егуге жататын балалардың тізімдік құрамына сәйкес аймақтық СЭС-дан алады, кейіннен вакцинаның пайдаланғандығы, оның қалдығының, СЭС-ға қайтарылғандығы туралы есеп беріледі.
      7. Бір жасқа толмаған, БЦЖ таңбалары дамымаған балаларға 6 айдан соң тек бір рет қана, алдын ала Манту сынамасын жасамай-ақ, вакцина қайта егіледі.
      8. Вакцинациядан кейінгі тыртық анықталмаған 1 жастан асқан балаларға алдын ала Манту сынамасы жасалынып, содан соң егу жүргізіледі.
      9. Вакцинация, ревакцинация жасауға бір рет қолданылатын туберкулин шприцтері пайдаланылады.
      БЦЖ құрғақ вакцинасын қолдану алдында ерітеді. Вакцинаны еріту, вакцина өндіруші қосып берген ертінтіндімен ғана (стандартты ертінді) ерітуге рұқсат етіледі. Еріткіш мөлдір, түссіз болуы керек және онда басқа қоспалардың болмауы шарт.
      Егілетін өлшемі 0,05 мл тең егетін шаманы алу үшін 20 дозалық флаконға 1,0 мл ертінді жібереді, ал 40 дозалық вакцинаны еріту үшін 2,0 мл ертінді қажет болады. Ерітілген вакцина 1 минөт ішінде біркелкі тұнба, візбесь беруі керек.
      10. БЦЖ вакцинасының күндізгі және күн жарығына жоғары сезімталдығын ескере отырып, оны қараңғы жерде сақтау қажет, ол үшін қара қағаздан жасалынған цилиндр қолданылады.
      БЦЖ вакцинасы ерітілген сәттен бастап 6 сағат ішінде ғана пайдалануы мүмкін, сондықтан оның этикеткасына вакцинаның ашылған уақыты мен күні көрсетіледі. Пайдаланылмаған вакцина 30 минут бойы қайнатылып, құрытылады, немесе құрамында 5 % хлор бар ерітіндіге екі сағат батырылып зарарсыздандырылады немесе пешке салып жандырылып жіберіледі.
      11. Вакцинаны қолданбас бұрын оған қоса берілген нұсқауды мұқият оқып шығу керек, ампулаға (флаконға) жапсырылған белгілемені ампуланың бүтін екендігін, препараттың оған қоса берілген нұсқаулығына сәйкес келетіндігін тексеру қажет.
      12. Препаратты қолдануға болмайды:
      1) ампулада (флаконда) этикетка болмаса немесе этикеткасындағы жазуы өшіріліп қалса;
      2) жарамдылық мерзімі өтіп кеткен жағдайда;
      3) ампула (флакон) жарылған болса;
      4) препараттың физикалық қасиеті (түсі мен түрінің кез келген өзгеруі) өзгерген жағдайда;
      5) ерітілген препаратта басқа тектендірмелер болса, араласып езіліп кетпейтін үлпектер байқалса.
      13. Бір рет егу үшін стерильді шприцке ерітілген вакцианың 1,5 егімдік мөлшері алынады, содан соң ине арқылы ауаны итеріп вакцинаның бір бөлігін, шприц поршені қажетті көрсеткішке жеткізіліп келтіру (0,05 немесе 0,1 мл нұсқауға сәйкес) үшін стерильді шарикке ағызып жібереді.
      Вакцинаны әр рет шприцке сорып алу алдында, вакцинаны сол инемен міндетті түрде мұқият араластыру керек.
      14. Иненің кесігін жоғары қаратып, терінің үстіңгі қабатына енгізеді. Иненің тері ішіне кіргеніне көз жеткізу үшін алдымен вакцинаның аздаған мөлшерін, ал содан соң препараттың барлық мөлшерін енгізеді. Енгізу техникасын дұрыс сақтағанда ақшыл түсті, ісікше (папула) пайда болады, 15-20 минөт өткеннен соң жоғалып кетеді.
      Препаратты тері астына жіберуге болмайды, бұл жағдайда суық абсцесс түзілуі мүмкін.
      Вакцина егілген жерге таңғыш байлауға және оған йод және басқа зарарсыздандыратын ерітінділер жағуға болмайды.
 
                        3. ЕНГІЗУГЕ ЖАУАП ӘСЕРІ
      15. Әдетте БЦЖ вакцинасын тері ішіне енгізген жерде диаметрі 5-10 мм инфильтрат түріндегі спецификалық реакция дамиды, оның дәл ортасында кішкене түйін бетінде, қабыршықтың пайда болуы анықталады. Кей кезде инфильтраттың ортасында кішкене шірік (некроз) аздаған кілегейлі бөлінді пайда болады.
      16. Туғаннан кейін вакцина жасалған балаларда егу реакциясы 4-6 аптадан кейін пайда болады; ревакцинациядан кейін егу реакциясы, егу жүргізілгеннен кейін алғашқы аптаның өзінде-ақ пайда болуы мүмкін. Осындай реакциялардың пайда болуы қалыпты жағдай деп есептелінеді және ешқандай ем жүргізбей ақ кері дамиды. Сумен жуынған кезде препарат егілген жердегі терінің өзгерген учаскесін механикалық тітіркендіруге болмайды.
      Егілген жердегі өзгерістердің қайта дамуы 2-4 айға созылады, ал кейбір балаларда ол бұдан да ұзақ уақытқа созылуы мүмкін, бұдан кейін бұл жердегі тері бетінде тыртық қалады (диаметрі 2 ден 10 мм-ге дейін).
      Егу техникасы жақсы орындалған және вакцина дұрыс сақталған жағдайда, егілгендердің 90-95% тыртық пайда болады. 17. Вакцинация. Ревакцинация жасалған балаларды жалпы емдеу жүйесінің дәрігерлері және медбикелері бақылауға алады, вакцинация немесе ревакцинациядан кейін 1, 3, 6, 12 айдан соң егу реакциясының мөлшерін, жергілікті реакцияның сипатын (папула, пустула мен қабықшаның пайда болуы, бөліндімен әлде бөліндісіз, тыртық, пигментация және т.б.) тексеріп, құжатқа тіркеу керек. Бұл мәліметтер NN 63/у, 112/у, 26/у есеп формаларына тіркелуі тиіс. 4. АСҚЫНУЛАРЫ 18. БЦЖ вакцинасын қолданған кезде баланың жай күйі мынадай түрде нашарлау мүмкіндігі байқалады: 1) тері астылық суық абсцесстер; 2) тері үстіндегі жара; 3) вакцинациядан кейінгі лимфадениттер; 4) келойдтты тыртықтар. Асқынулардың көлемі мен сипаты туралы мәліметтер NN№63/у, 26/у, 112/у есеп формаларына тіркеледі.
      Жоғары реактогендік немесе вакцинациядан кейінгі асқынулар пайда болған жағдайда, ол анықталғаннан бастап 24 сағат ішінде денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттікке телефон, телеграф арқылы хабарланады.
      Емдеу-алдын алу мекемелері асқынулары бар балаларды туберкулезге қарсы күрес жүргізетін диспансерге жібереді.
 
                     5. САҚТАУ МЕН ТАСЫМАЛДАУ ШАРТТАРЫ
      Препараттарды 0+8қ С температурада сақтау керек. Вакцина жарамдылығының мерзімі - нұсқаулық бойынша. Тасымалдау көліктің барлық түрлерінде, термоконтейнер ішінде температурасы +8қ С жоғары болмауы керек.
ҚР Денсаулық сақтау ісі
жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы "__"______№N __ бұйрығымен бекітілген
 
 
               ТУБЕРКУЛЕЗГЕ ҚАРСЫ МЕКЕМЕЛЕРДІҢ ЖҰМЫС ІСТЕУ
                 ТӘРТІБІ ЖӘНЕ ОНЫ ЗАРАРСЫЗДАНДЫРУ ЖӨНІНДЕ
                                 НҰСҚАУ
 
                          1. НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАР
      Осы нұсқаулықта мынадай ұғымдар қолданылады:
      (БК+) - микроскоппен жасалған зерттеулердің нәтижесінде қақырық анализдерінің кем дегенде екеуінде туберкулездің қышқылдығы тұрақты бациллдер (ғалым Кохтың құрметіне аталған Кох бациллдері- жұқпалы таяқшалар) табылған пациенттер.
 
                   2. ТУБЕРКУЛЕЗГЕ ҚАРСЫ СТАЦИОНАРДЫҢ
                           ЖҰМЫС ІСТЕУ ТӘРТІБІ
      Туберкулезге қарсы емдейтін аурухана жұқпалы аурулар бөлімшелеріне қойылатын стандарттары қалыпқа және ережелерге сәйкес болуға тиіс.
      1. Туберкулезге қарсы емдейтін аурухананың әрбір қызметкері өзінің жеке қауіпсіздігі, өз әріптестерінің қауіпсіздігі үшін жауап береді және дәрігерге қаралушылардың ауруханаішілік ауру жұқтырудың алдын-алу шараларын сақтауға міндетті.
      2. Туберкулезге қарсы емдеу мекемесіне жұмысқа қабылдау алдында қызметкер туберкулезбен ауыратын науқастармен жұмыс істеу режимі жөнінде даярлық пен аттестациядан, сондай-ақ флюорографиялық тексеруден өтуге тиіс. Бұдан әрі флюорографиялық тексеру жыл сайын жүргізіледі.
      3. Әрбір туберкулезге қарсы тұрақты емдеу орнында ауруханаішілік және кәсіби туберкулездің алдын алу жөніндегі комиссия құрылуға тиіс. Оның міндетіне туберкулезге қарсы емдейтін аурухана жұмысының режимін сақтауға, қызметкерлердің қауіпсіздік шараларын сақтауға бақылауды жүзеге асыру, туберкулезбен кәсіби сырқаттану жағдайларының туындау себептерінің есебі және оларды тексеру мен алдын алу шараларын талдап шешу жатады.
      4. Науқастармен қарым-қатынаста болатын қызметкерлер құрамы медициналық халат, қалпақ киіп жұмыс істеуге тиіс. Тұмылдырықты БК+ науқастарына және диагностикалық палаталарға барған кезде киеді. Зертханалардың, хирургиялық бөлімшелердің кеңірдек тарамын арнайы аспабымен тексеру бөлімдерінің қызметкерлер құрамы, кіші медициналық қызметкерлер құрамы тұмылдырықтарды, резеңке-клеенкалы алжапқыштарды және резеңке қолғаптарды қосымша пайдаланады. Ауруханадан, зертханадан шыққан кезде қызметкерлер құрамы арнаулы киімдерін шешуге және қолдарын сабынмен жууға міндетті.
      5. Туберкулезге қарсы емдеу мекемелерінде арнаулы респираторлар пайдаланылады, оларда полипролилен сүзгіш материалдың, мөлшері 0,5 микронға дейінгі бөлшектерді тұтып қалатын полиуретан-төсемнің қызметін атқарады.
      6. Зертханада темекі шегуге және тамақ ішуге тыйым салынады.
      7. Туберкулезге қарсы емдеу жүргізетін диспансердің, бөлімшелердің барлық үй-жайларында жақсы желдету әрі күн сәулесі түсуіне және бактерияны жоюға әсер етуге мүмкіндік беретін күннің көзі мол түсуі үшін терезелері үлкен болуға тиіс. Үй-жайды желдету жылдың суық кезінде жабық есік жағдайында сағат сайын 5 минөт бойы жүзеге асырылуға тиіс, жылдың жылы кезінде терезелер мейлінше ұзақ уақыт ашық болуға тиіс.
      8. Науқастардың әртүрлі санаттарына қызмет көрсететін рентгенологиялық бөлімшелерінде оларды қабылдау жөніндегі кестелері болуға тиіс. Туберкулезбен ауыратын науқастарды тексеру түсірімдерін жасауды және күдік туған жағдайда, түстен кейін қарастыруға тиіс.
      9. Зарарсыздандырғыш заттарды қолдана отырып үй-жайларды дымқыл жуып, жинау тәулігіне кемінде 2 рет жүргізіледі.
      10. Бактерияны жоятын шамдар туберкулездің таралу ықтималдығы жоғары бөлмелерге (кеңірдек тамырын тексеру аспабы бөлімшесі, операция жасау бөлмесі, зертхана, ем жасау, жараны таңу бөлмелері) орнатылады, олардың жұмыс тиімділігін тексеру бұл шамдардың түзік еместерін алмастыра отырып жылына екі рет жүзеге асырады.
      11. Қақырықты жинау мен тексеруге арналған бөлмелерде барынша қатаң тәртіп орнатылады. Қақырықты жинауды бөлмеден тысқары, күн көзі мол түсетін, жел соғатын, адамдардан аулақ жерде жүргізудің артықшылығы бар.
      Медициналық қызметкерлер құрамы осы рәсім кезінде дәрігерге қаралушының сырт жағында тұруға тиіс, бұл жағдайда жел оның арқасына соғуы керек. Егер науқастың қақырығы медицина қызметкерінің қолғаптарына түсетін болса, оларды дереу зарарсыздандырғыш ерітіндіге салып, таза қолғаптарды кию керек.
      Егер қақырықты жинау арнайы бөлінген үй-жайда жүргізілетін болса, оны жақсы желдету қамтамасыз етуге тиіс. Әрбір науқастан кейін бөлме мұқият желдетіледі. Бұл бөлмені, қақырықты жинаудан басқа, өзге мақсаттар үшін пайдалануға тыйым салынады.
      12. Қызметкерлер құрамы қақырықты зертханаға тасымалдау алдында түкіргіштердің қақпақшалармен берік жабылғанын тексеруге тиіс. Қақырық сынамасын зертханаға арнайы операциялық ыдыста жіберу керек, оны зарарсыздандыру қажет. Түкіргіштер оларды тасымалдау кезінде сынбайтындай етіп салынуға тиіс.
      13. Қоса жіберілетін жолдама ыдыстың сыртына жапсырылады. Ыдыс берік жабылуы керек. Қақырық үлгілері бар контейнерлер қойылған орын оларды зертханаға жібергеннен кейін зарарсыздандырылуы қажет.
      14. Қақырық сынамалары бар контейнерлердің үстіңгі беттері оларды ашу алдында алдын ала зарарсыздандырғыш ерітіндімен тазартылып өңделеді. Контейнерлерді ашу және жұғындыларды әзірлеу аэрозолдар түзілуін болдырмау үшін өте-мөте сақтықпен атқарылуы тиіс. Жұғындыны дайындаудың барлық рәсімдері толықтай стандартталуы керек және материалдардың стол үстіне орналасуы қауіпсіздікті барынша қамтамасыз ету үшін әрқашанда бірдей болуы қажет.
      15. Жаңадан анықталған науқастарды ауруханаға жатқызу, кем дегенде 2 апта мерзімге, бұрын ерекше ем алып жатқан науқастардан бөлек жүзеге асырылады.
      16. Диагнозы айқын емес науқастар диагноз қою палаталарына жатқызылады.
      17. Туберкулездің созылмалы факторларына төзімді нысанымен ауырған науқастар облыстық туберкулезге қарсы емдейтін ауруханалар мен Туберкулез проблемаларының ұлттық орталығы негізінде ұйымдастырылған арнаулы бөлімшелерге жатқызылады.
      18. Туберкулездің созылмалы түрлерімен ауыратын науқастар олар үшін арнайы қарастырылған ауруханаларға, санаторийлерге жатқызылады.
      19. Ауруханада емделіп жатқан БК+ науқастары тамақты палатада ішеді, жалпы бөлмелерге бармайды, науқастардың палатадан шығуына медициналық қажеттілікке қарай, тек тұмылдырықпен рұқсат етіледі, тұмылдырық кию тәртібіне аурухананың медициналық қызметкерлері бақылау жасайды.
      20. Науқастар мінез-құлық және ауруханада, көшеде, үйде, қоғамдық орындарда жөтелген және қақырықты жинаған кезде әдепті сақтау маңыздылығы ережелеріне ұдайы оқытып-үйретіледі.
      21. Барлық науқастар, қақырықтың толуына қарай, бірақ күніне бір рет ауыстырылатын, түкіргішті пайдалануға міндетті.
      22. БК+ бактериясы бар науқастарды оқшаулау микробактерияға 2 теріс талдап тексеру алынғанға дейін одан әрі жүргізіле береді.
      23. Науқастарға балалар мен жасөспірімдердің туберкулезге қарсы емдеу мекемелеріне баруына тыйым салынады.
      24. БК+ туберкулезімен ауыратын науқастарға туған-туысқандары мен басқа да адамдардың келіп-кетуі барынша шектелуі тиіс және қарым-қатынас жасаған жағдайда тұмылдырық киюі керек.
 
                   3. ОШАҚ ҰЯСЫНДАҒЫ ДЕЗИНФЕКЦИЯЛЫҚ РЕЖИМ
      Ошақ ұясында науқастың өзі немесе дезинфекция жүргізеді немесе оны диспансердің медицина қызметкерлері алдын ала оқытып үйреткен жанұя мүшелерінің ересек адамдары жүргізеді. Науқастың жеке сақталып, жуылатын жеке ыдыс-аяғы, сүлгісі, төсек-орны болуы керек:
      1) көрпесі, жастықтары, жүннен тоқылған заттары күн көзіне ілініп, желдетіледі;
      2) науқастың бөлмесі күн сайын желдетіліп, оны дымқыл сүртіп, жинау зарарсыздандырғыш заттарды пайдалана отырып жүргізіледі;
      3) науқастың ыдысы 2 %-тік сода ерітіндісінде 30 минөт қайнатылады;
      4) науқастың қалтаға салынатын екі түкіргіші (шағын шыны банкалар, олардың берік жабылатын қақпақшалары бар): олардың біреуін пайдаланады, ал қақырығы бар екіншісі төменде сипатталған тәртіпке сәйкес зарарсыздандырылуға тиіс;
      5) науқастың төсек орнын, сүлгісін, қалта орамалдарын кір жуатын ұнтақпен жуып, 30 минөт қайнату керек;
      6) мұрын сүртетін қағаз орамалдарды, қол сүртетін қағаздарды, пайдаланған газеттерді тұтынғаннан кейін жағып жіберу қажет;
      7) Дезинфекция жасайтын заттарды туберкулезге қарсы емдеу мекемелері, ал олар болмаған жерде - жалпы емдеу жүйесі бөледі.
      Осы тәріздес шараларды отбасы мүшелері науқасты ауруханаға жатқызу немесе ол қайтыс болған кезде де жүргізеді.
ҚР Денсаулық сақтау
ісі жөніндегі агенттігінің 2001 жылғы "__" _____ N __ бұйрығымен бекітілген Туберкулезге қарсы мекемелердің жұмыс істеу тәртібіне және оны зарарсыздандыру жөніндегі нұсқаулыққа 1 Қосымша
 
 
                ТУБЕРКУЛЕЗ ЖАҒДАЙЫНДА ЗАРАРСЫЗДАНДЫРУ ӘДІСТЕРІ, ЗАТТАРЫ МЕН РЕЖИМДЕРІ ___________________________________________________________________________ Зарарсыз. Зарарсыздандыру әдістері Қойыртпа, Қажетті дандыру мен заттары процент, уақыт объектілері грамм есебі минөт мен есебімен ___________________________________________________________________________ 1 Қақырық Зарарсыздандырғыш Қақырықтың 1 ерітіндімен ыдысқа құяды көлеміне -хлорамин зарарерітінді. -хлорамин тазартқыш ерітіндісі: нің 2 көлемі мына дәрі-дәрмектердің бірін есебімен 240 салады: 5,0 % 120 -хлорлы әк; 2,5% 60 -тазартқыш кальций 200 г/л 60 гипохлориді 100 г/л 60 -хлорамин 100 г/л 2 Түкіргіш Құрамында хлоры бар (қақырықтан ертіндіге салу: босатылған) -хлораминнің тазартқыш 2,5 % 120 ерітіндісі 1,0% 120 - кальций 2,0 % 30 гипохлоридінің тазартқыш ерітіндісі -сода ерітіндісінде қайнату 30 3 Қақырығы Қақпақтарын ашпай жабық 0,5 атм бар түкіргіш қазанда ысыту. Зарарсыздандырғыш 240 ертіндіге салу: 5,0% 120 -хлорамин 2,5 % -хлораминнің тазартқыш 120 ертіндісі 1,0 кальций гипохлоридінің тазартқыш ерітіндісі 4 Ыдыс (тамақ Зарарсыздандырғыш ерітіндіге салу 5,0% 240 қалдықтарынан -хлораминнің 0,5% 60 босаған -хлораминнің тазартқыш 1,0% 60 асханалық) ертінідісі 30 -кальций гипохлоридінің 2,0% тазартқыш ертінідісі 120% 30 -сода ертіндісінде қайнату -құрғақ күйдіру шкафында 5 Тамақ Зарарсыздандырғыш қалдықтары ерітіндіге себу, құю 200 г/кг 60 -құрғақ хлор әгімен 20% 60 хлор-әк сүті -Қайнату 30 6 Кір бұйымдар Суға салып қою: (төсек орын, -хлорамин ерітіндісіне 5,0 % 240 ішкиім хлораминнің тазартқыш 1,0 % 60 қаптамалар, ертіндісіне 2,0 % 30 халаттар, хлораминнің тазартқыш сүлгілер) ертіндісіне сода ертіндісінде қайнату, содан соң әдеттегі тәсілмен жуу 7 Төсек-орын Пар-ауа әдісімен камерада Термометрдің 30 (науқас зарарсыздандыру жасау сыртқы шыққаннан температурасы кейін) 80-90 С 30 жұмсақ ойыншықтар 8 Резеңке Сода ерітіндісінде қайнату: 2,0 30 бұйымдар, хлорамин ертіндісіне салып қою 5,0 240 клизма -хлораминнің тазартқыш 1,0 60 жасауға ерітіндісіне салып қою арналған ұштық 9 Күтім Хлораминнің ерітіндісіне 5,0-1,0 240-60 заттары немесе хлораминнің тазартқыш (дәрет ерітіндісіне салып қою алатын ыдыстар, зәр ыдыстары, жамбасқа төсеніш шеңберлері) 10 Унитаздар, Зарарсыздандырғыш раковиналар, ерітіндімен жуады; ванналар, -хлораминнің 5,0 қол жуғыштар немесе тұрмыстық химия дәрілік заттарымен 11 Металл, Кейіннен сумен жуа отырып резеңке, хлораминнің ерітіндісімен 5,0 немесе 1;0 ағаш, немесе хлораминнің пластмасса тазартқыш ерітіндісімен ойыншықтар сүртіп алу 12 Бөлме- Заттарын қолдана отырып 5,0 немесе 1,0 қабырғалары, жуады: едені, -хлораминнің немесе хлорамин. есіктері нің тазартқыш ертіндісімен зарарсыздан. дырылады. 13 Науқастардың Формалин ерітіндісіне шәркесі шыланған шүберекпен сүрту 25 180 сіркесуы қышқылы 40 180 14 Бөлмені Зарарсыздандырғыш жинау ерітіндісіне салып қою; заттары -хлораминнің немесе хлораминнің тазартқыш 5,0 немесе 1,0 240-60 ерітіндісімен 15 Науқасты Зарарсыздандырғыш ауруханаға ерітіндімен сүртеді; жатқызғаннан -хлораминнің немесе хлораминнің 5,0 немесе 1,0 кейін көлікті тазартқыш ерітіндісімен ___________________________________________________________________________ 1. Зарарсыздандырғаннан кейін қақырықты канализацияға ағызып жібереді, ал қақырық зарарсыздандырылған түкіргішті немесе ыдысты әдеттегі әдіспен жуады. 2. Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау агенттігінің белгілеген тәртіпте бекітілген әдістемелік нұсқауларына сәйкес тіркеген зарарсыздандырғыш заттарды қолдануға рұқсат етіледі. Мамандар: Омарбекова А.Т. Қасымбеков Б.А.