ИПС "Әділет"

Сноска. Утратило силу решением XXII-й сессии маслихата города Алматы IV созыва от 30.10.2009 N 253.

В соответствии с подпунктом 1 пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении в Республике Казахстан" и представлением акима города Алматы Алматинский городской Маслихат II-го созыва РЕШИЛ:

Утвердить стратегический план развития города Алматы до 2010 года, прилагается.

     Председатель ХVII-й сессии
      Алматинского городского
      Маслихата II-го созыва            С.Таукейулы

      Секретарь Алматинского
      городского Маслихата
      II-го созыва                      Ж.Турегельдинов

"Согласовано"                            Утвержден
Председатель Агентства по                Решением Маслихата стратегическому планированию             г.Алматы
Республики Казахстан                     от 22 мая 2002 года ___________ И. Бейсембетов
"_____ " _________ 2002 года

Приложение
к решению ХVII-й сессии
Алматинского городского
Маслихата II-го созыва
от 22 мая 2002 года

СТРАТЕГИЧЕСКИЙ ПЛАН
РАЗВИТИЯ Г. АЛМАТЫ ДО 2010 ГОДА

АЛМАТЫ, 2002 г.

СТРАТЕГИЧЕСКИЙ ПЛАН РАЗВИТИЯ
ГОРОДА АЛМАТЫ ДО 2010 ГОДА

ВВЕДЕНИЕ

      Настоящий Стратегический план развития города Алматы (далее План) направлен на решение задач, определенных " Стратегией - 2030", Стратегическим планом развития республики до 2010 года. При его разработке учтены сложившиеся на конец 2001 года показатели социально-экономического развития, а также основные параметры индикативного плана социально-экономического развития города на период до 2005 года.
      В плане развития города Алматы сформулированы основные задачи и предпосылки, способствующие формированию нового облика города в соответствии с его особым статусом южной столицы и закреплению его позиций в качестве научного, культурного, финансового центра республики.
      Регулирование социально-экономической деятельности г.Алматы основывается на Законе Республики Казахстан "Об особом статусе города Алматы", который принят в целях гарантирования дальнейшего развития города путем установления мер финансового, экономического и социального стимулирования, исходя из его особенностей как научного, культурного, исторического, финансового центра. Однако некоторые его положения утратили силу в соответствии с действующим законодательством РК, из чего следует, что назрела необходимость в разработке новой редакции закона.
      В Плане также отражена специфика развития города Алматы, связанная с переходом на новую ступень научно-технического прогресса и усилением инновационной активности.
      Отдельным блоком в плане представлены основные жизненно-важные проекты инвестирования, реализация которых направлена на промышленно-технологическое развитие, решение экологических и социальных проблем и в значительной мере будет способствовать улучшению здоровья и благосостояния людей.
      Стратегический план сопровождается табличным материалом, в котором отражены основные показатели развития г.Алматы до 2010 года.

РАЗДЕЛ I

СОЦИАЛЬНАЯ ПОЛИТИКА

1. УВЕЛИЧЕНИЕ ЧИСЛЕННОСТИ НАСЕЛЕНИЯ

1.1. ЦЕЛЬ

Стабилизация и дальнейший рост численности населения в соответствии с уровнем социально-экономического развития города.

1.2. АНАЛИЗ СИТУАЦИИ

     Численность населения города Алматы, начиная с 1993 года, постепенно снижалась и только в 1997 году эта тенденция была преодолена, хотя в связи с переносом столицы она незначительно снизилась.
      По состоянию на 1 января 2002 года численность населения города Алматы составляет 1132 тыс. человек, из которых 620 тыс. человек экономически активное население. 55% всего населения составляют женщины, 17 % населения - молодежь в возрасте от 15 до 24 лет, 14% - пенсионеры.
      С 1999 года сложилось положительное сальдо естественного прироста населения. К началу 2002 года оно возросло более чем в 2 раза и в абсолютной сумме составило 2250 человек. Коэффициент рождаемости увеличился с 11,5 в 1999 году до 12,6, а коэффициент смертности остался на прежнем уровне и составил 10,6 на 1000 человек населения. В сравнении с 1999 годом увеличилась рождаемость третьего и четвертого ребенка на 18 и 27% соответственно.
      Миграционные процессы также характеризуются положительным сальдо миграции с 1998 года, миграционный прирост колеблется в пределах 2300 - 2100 человек. Основным контингентом как прибывших, так и выбывших являются лица в трудоспособном возрасте.
      В тоже время проблемы миграционного характера существуют. Сегодня новая столица притягивает к себе интеллектуальные силы, в том числе и из других регионов. Это нормальный процесс. В то же время по городу Алматы уже сейчас наблюдается негативная тенденция, при которой на одного выбывшего с высшим образованием приходится два прибывших, не имеющих такового. Определенные трудности создает маятниковая миграция населения из пригородных зон.
      Одной из главных проблем демографии является потеря населения от смертности. Однако необходимо отметить, что в последние 4 -ре года она стабильно снижается с 11,5 в 1997 до 10,4 промилле ( в расчете на 1000 чел. населения ) - в 2000-ом году. В целом более 65% населения умирает в пожилом возрасте, 27% - в возрасте 30-59 лет и 4,7% - в возрасте 20-29 лет. 54% всех смертей приходится на мужчин.
      Основными причинами смертности населения являются болезни системы кровообращения, злокачественные новообразования несчастные случаи, травмы, отравления, убийства и самоубийства.
      На младенческую смертность в общем объеме приходится 1,6%. С 1997 года она идет на убыль, хотя в целом пока проблема остается.
      Одним из решающих факторов роста числа некоторых заболеваний является неблагоприятная экологическая обстановка, что свидетельствует о первостепенной важности решения вопросов экологического оздоровления.
      Анализ естественного движения населения показывает, что в целом есть позитивные сдвиги в процессе воспроизводства населения, наблюдается естественный прирост, снижается смертность.
      Некоторые ухудшения произошли в сфере семейно-брачных отношений. По сравнению с 1999 годом число браков увеличилось только на 2 %, а число разводов на 9%. Наблюдается увеличение возрастного показателя вступления в брак, 26 % всех браков приходится на межнациональные браки.
      Экономические трудности отразились на брачном поведении, прежде всего молодежи, которая в своем большинстве не стремятся вступать в брак из-за нестабильного материального положения.
     Принимаются меры по созданию приемлемых условий жизни для репатриантов. По состоянию на начало 2002-го года в Алматы проживает 669 семей репатриантов из Монголии, КНР, России, Узбекистана, Таджикистана, Туркмении и др. стран. Им оказывается содействие в получении жилья, земельных участков, по вовлечению в предпринимательскую деятельность, обустройстве быта и обучении в учреждениях образования. Однако из-за незнания языка, письменности, другого менталитета их адаптация к новым условиям проживания протекает длительно и сложно.

1.2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

      Рост численности населения, сложившееся положительное сальдо естественного и миграционного прироста. Относительно стабильный социально-психологический климат в обществе. Половозрастная структура указывает на его относительную молодость. Достаточно высокий интеллектуально-образовательный уровень населения. Доминирование среди молодежи стереотипа семейно-брачных отношений, который благоприятствует росту рождаемости. Проведение политики содействия репатриации этнических казахов на историческую родину.
      Функционирование специальных комиссий по делам женщин, семьи и брака, наличие большого числа ассоциаций и других общественных объединений, способствующих развитию молодежного, женского предпринимательства, защищающих права женщин, других категория социально-защищаемых слоев населения.
      Наличие государственной и городской программы проведения демографической политики.

      1.2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

      Существование проблем миграционного характера, способствующих снижению интеллектуально-образовательного уровня населения города.
      Влияние на смертность населения экологических, экономических и психологических факторов.
      Значительное влияние на смертность населения таких факторов как травматизм, алкоголизм, наркозависимость, инфекционные заболевания.
      Существование детской смертности.
      Недостаточность мер по сдерживанию миграции, дефицит финансовых ресурсов на обустройство, в первую очередь обеспечение жильем.
      Ослабление института семьи как основной ячейки общества и, как следствие, увеличение разводов.

      1.2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Поддержка международными организациями инициатив Казахстана в отношении активной демографической политики.
      Демографические процессы могут положительно влиять на социально-экономическое развитие города при условии повышения эффективности регулирования ими. Регулирование процесса использования маятниковых мигрантов на работах, не требующих высокой квалификации. Улучшение здоровья населения вследствие оздоровления экологической обстановки и перехода преимущественно на здоровый образ жизни. Создание культурного Центра мигрантов с целью адаптации их жизни к новым условиям.

1.2.4. УГРОЗЫ

Активизация нелегальной миграции, сказывающаяся на криминогенной обстановке. Дальнейшее ухудшение экологической обстановки, влияющей на уровень здоровья населения. Старение населения вследствие недостаточного его естественного прироста.

1.3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

     Демографическим интересам города соответствует ежегодный естественный прирост населения, способствующий его омоложению, росту интеллектуального уровня населения в соответствии с ролью города Алматы как образовательного, культурного, инновационного центра республики.
     В соответствии с целью стратегии основными задачами на предстоящий 10-летний период в области демографии определены:
      оптимизация режима воспроизводства населения, снижение уровня смертности, рост средней продолжительности жизни;
      улучшение здоровья населения, в том числе за счет оздоровления экологической обстановки и последовательного осуществления мер по пропаганде здорового образа жизни; повышение качества жизни населения города, проведение сильной молодежной политики; рационализация миграционных процессов.

1.4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

      Будет продолжено осуществление комплекса мер по следующим направлениям.
      Улучшение санитарно-экологического состояния города (акиматом города разработана и реализуется комплексная программа оздоровления экологической обстановки города Алматы на период до 2015 года).
      Для дальнейшего снижения потерь населения от смертности планируется улучшить медицинское обслуживание населения, делая его более доступным для малообеспеченных слоев.
      Будут приняты меры по повышению технического уровня стационаров и качества обслуживания врачами различных специализаций, степени их квалификации, созданию специализированных отделений по организации диетического и детского питания.
      Планируется расширить охват профилактическим наблюдением всех беременных женщин, а также женщин репродуктивного возраста, повысить уровень и техническое оснащение родильных домов.
      Учитывая сохранение проблем занятости населения, а так же ограниченность возможностей систем и средств его жизнеобеспечения будут осуществляться мероприятия по контролю механического прироста его численности, с уделением особого внимания возможным изменениям возрастной и квалификационной структуры населения.
      Будет рассмотрена возможность регулирования механического прироста населения посредством введения платы приглашающих специалистов организаций для покрытия дополнительных затрат на жизнеобеспечение прибывающих.
      Приоритетным направлением при проведении демографической политики будет реализация молодежных программ, направленных на социальную адаптацию молодых людей к новым экономическим условиям, решение актуальных вопросов трудоустройства, организацию досуга молодежи, решение жилищных проблем, которые являются негативными факторами брачно-семейных отношений молодежи.
      С учетом проведения государственной политики стимулирования рождаемости планируется приступить к разработке и внедрению региональной программы поддержки многодетных семей и одиноких родителей.
      Особое внимание будет уделено разработке и реализации программ по формированию здорового образа жизни, нравственно-половому воспитанию подростков и молодежи, профилактической направленности медицинского обслуживания населения.
      К концу прогнозируемого периода предполагается преодоление кризисных проявлений. В этой связи ключевой станет задача обеспечения устойчивого человеческого развития, что предполагает создание условий, при которых реализуются возможности широких слоев населения поддерживать достойный уровень жизни.
      Большое значение будет уделено решению проблем репатриантов в вопросах их скорейшей социальной адаптации. Планируется создать культурный центр мигрантов, который бы оказывал прибывающим мигрантам всестороннюю помощь по ежедневно возникающим вопросам и способствовал развитию их культурно-интеллектуального уровня. Функционирование культурного центра поднимет на более высокую ступень имидж Алматы. Существующие на сегодня в регионах республики центры адаптации репатриантов в основном используются как гостиницы для временного проживания репатриантов, туда не имеют права обращаться другие категории мигрантов. Культурный центр мигрантов г. Алматы будет работать совершенно в ином направлении.
      Кроме того, для изучения проблем миграции и репатриации планируется разработать соответствующие методики по социологическому обследованию условий и уровня жизни мигрантов и репатриантов, организовать выпуск рекламных буклетов, проспектов, афиш, помогающих им в адаптации.
      Предстоит также принять меры по регулированию маятниковой миграции. В связи с переходом сферы услуг на рыночные условия функционирования увеличение нагрузки на нее за счет маятниковых мигрантов в определенной степени сыграет положительную роль как в развитии сферы услуг так и в создании временных рабочих мест в городе.

      1.5. ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

      К концу прогнозируемого периода численность населения города Алматы сложится в пределах 1178 тыс. человек, из которого 680 тыс. человек составит экономически активное население. Естественный прирост населения достигнет 2500 человек ежегодно, а миграционный прирост будет постепенно стабилизироваться в пределах 4500 человек. Показатели, характеризующие уровень здоровья населения будут улучшаться в связи с развитием системы здравоохранения, закреплением в обществе здорового образа жизни и улучшением экологической обстановки.

2. РАЗВИТИЕ И ОПТИМАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ТРУДОВЫХ РЕСУРСОВ

2.1. ЦЕЛИ

     Снижение уровня безработицы до параметров, не представляющих угрозу процессам обеспечения устойчивого социально-экономического развития страны. Обеспечение занятости как минимум одного члена каждой семьи.

      2. 2. АНАЛИЗ СОВРЕМЕННОЙ СИТУАЦИИ

      В сфере занятости имеются позитивные тенденции. По данным экспертной оценки численность незанятого населения за прошлый год сократилась на 21 %, Однако ситуация на рынке труда по-прежнему характеризуется как сложная. Уровень реальной безработицы остается достаточно высоким. В целом по городу на сегодня не имеют постоянной работы порядка 70 тысяч человек, что составляет 11% от экономически активного населения.
      В органах занятости в настоящее время зарегистрировано около 12 тыс. безработных, это несколько ниже, чем в предыдущем году. Более 70 % безработных составляют лица, длительно неработающие и утерявшие свои профессиональные навыки.
      Уровень официальной безработицы на конец 2000 года составил 2,1% от экономически активного населения, что в 1,5 раза ниже среднереспубликанского показателя.
      Кроме того, на рынке труда сохраняется скрытая безработица, масштабы которой в последние годы имели тенденцию к сокращению. Если в 1999 году ее объемы органами занятости ежемесячно оценивались в 8-9 тыс. человек, в 2000 году - в 5-7 тыс., то в 2001 год их число не превышает 2-3 тыс. человек.
      Стабилизация экономики, развитие малого предпринимательства позволили создать за последние 2 года в экономике города более 26 тыс. рабочих мест в различных сферах деятельности. В результате значительно поднялся уровень трудоустройства безработных. Через центры занятости трудоустроено более 9 тыс. человек, с ростом за год на 7%.
      В счет квоты за 2001 год трудоустроено около 1500 человек, что в 2 раза больше, чем в предыдущем году. Вместе с тем отсутствие экономических стимулов и льгот для работодателей значительно затрудняет трудоустройство этой категории безработных.
      Уровень трудоустройства безработных определяется наличием спроса на рабочую силу, его соответствием структуре безработных. Основными отраслями экономики, испытывающими потребность в рабочей силе на сегодня, являются сфера услуг, строительство, транспорт. Незначительную потребность в рабочей силе заявляют промышленные предприятия, занятые производством продуктов питания, стройматериалов. Больше шансов на трудоустройство имеют безработные мужчины в возрасте 35-40 лет, мало востребован женский квалифицированный труд. В целом о вакансиях сообщают не более 1 % действующих юридических лиц. Показатель нагрузки на одно рабочее место колебался в течение года в пределах 18-23 безработных.
      В целях снижения напряженности на рынке труда проводились ярмарки вакансий. Подобная форма содействия решению проблем безработицы помогает не только сокращению ее размеров, но и установлению длительных связей между ВУЗ-ами и предприятиями. В прошлом году, например, по результатам проведения ярмарок около 1000 человек получили помощь в трудоустройстве.
      В целях оказания безработным дополнительных услуг в содействии трудоустройству действует "Клуб поиска работы", занимающийся обучением безработных навыкам поиска работы.
      Ежегодно численность обучающихся на курсах профобучения и переподготовки составляет около 10% от числа зарегистрированных безработных. В прошлом году на переподготовку направлено 2,0 тыс. безработных, в текущем году их число достигло 2.3 тыс. человек.
      В целях обеспечения временной занятости безработных, в первую очередь среди малоконкурентных на рынке труда групп населения организуются оплачиваемые общественные работы. В прошлом году в них приняли участие около 9 тыс. человек. Это на 11 % больше по сравнению с предыдущим годом. Около 50 % из них были заняты в сфере озеленения и благоустройства города. Активизировано проведение общественных работ, имеющих социальную значимость. Значительно увеличена стоимость оплачиваемых общественных работ.
      В рамках казахстанско-немецкого проекта "Рынок труда и занятость" проводились общественные работы по пилотным проектам с элементами обучения и последующего трудоустройства их участников. Например, участники проекта "Уход за детьми-инвалидами" были обучены необходимым навыкам в Республиканской Аксайской детской больнице и в течение года работали в семьях, имеющих детей-инвалидов. Участники проекта "Реставрация книг" приобретали навыки и работали в Национальной библиотеке.
      Совместно с городским Центром формирования здорового образа жизни осуществляется реализация проекта "Пропаганда здорового образа жизни".
      В прошлом году в Бостандыкском районе города создан Дворовый клуб для детей, где безработные ведут занятия в различных кружках.
      Особое значение придается развитию социального партнерства. С введением новых законов о труде и о социальном партнерстве начала складываться новая система регулирования трудовых отношений, повышающая ответственность сторон в вопросах труда. В городе Алматы накоплен значительный опыт по заключению коллективных договоров. Однако проблема остается, так как не для всех предприятий это является нормой. По данным мониторинга почти 40% предприятий коллективных договоров не имеют.
      В этих вопросах необходима более совершенная нормативно-методическая база (в настоящее время, например отсутствует механизм реализации закона о социальном партнерстве в части заключения и регистрации договоров, отсутствует соответствующая статотчетность).
      Наметились положительные тенденции в вопросах оплаты труда. Среднедушевой денежный доход населения сегодня составляет порядка 15 тыс. тенге с ростом за год на 33%. В последние несколько лет город стабильно не имеет задолженности по выплате пенсий, пособий и зарплаты бюджетным учреждениям.

2.2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

Наличие законодательно закрепленных концептуальных подходов в вопросах занятости и труда. Наличие перспективных и ежегодных республиканских и городских программ обеспечения занятости. Наличие трехстороннего соглашения между акимом города Алматы, союзом промышленников и облсовпрофом, направленного на социальную защиту населения в области занятости. Обеспечение полного бюджетного финансирования городских программ. Обучение и подготовка кадров, трудоустройство безработных за счет госзаказа. Развитие общественных работ и реализация пилотных проектов. Наличие республиканских и городских программ по борьбе с бедностью и безработицей.

2.2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

Несовершенство либо отсутствие нормативных актов, регулирующих законодательство в сфере занятости и труда. Отсутствие стимулов для работодателей в проведении активной политики занятости. Недостаточная развитость социального партнерства. Наличие скрытой безработицы. Отсутствие государственной статотчетности по физическим и юридическим лицам, занимающимся трудовым посредничеством.

2.2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

Рост инвестиций в повышение профессионального уровня на основе прогнозируемого экономического роста. Обеспечение занятости на основе развития малого и индивидуального предпринимательства. Решение на уровне республики вопроса стимулирования работодателей, создающих новые рабочие места для целевых групп. Передача права установления видов, форм и оплаты за участие в общественных работах местным исполнительным органам. Введение института страхования от безработицы.

2.2.4. УГРОЗЫ

Сохранение скрытой и нелегальной безработицы. Рост численности длительно неработающих граждан и утеря ими профессиональных навыков. Рост миграции сельского населения в город.

2.3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

     Повышение конкурентоспособности безработных на рынке труда через совершенствование системы профессионального обучения и переподготовки кадров с учетом потребности экономики города.
      Содействие в формировании класса предпринимателей.
      Расширение масштабов общественных работ, обеспечивающих временную занятость безработных.
      Содействие занятости социально-уязвимых слоев населения.
      Пресечение нелегальной трудовой миграции, обеспечение защиты внутреннего рынка труда.

      2.4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

      Ежегодно будут разрабатываться и реализовываться городские программы занятости населения г.Алматы с участием всех социальных партнеров.
      Планируется усилить мобильность трудовых ресурсов и обеспечить переориентацию активного населения на новые формы трудовой активности, развить гибкие формы труда и занятости.
      Ключевым моментом в обеспечении занятости населения будет создание гибкой системы профессионального обучения и переподготовки безработных с учетом ситуации на рынке труда и потребности экономики города.
      В целях повышения конкурентоспособности безработных на рынке труда предусматривается ежегодно направлять на профессиональное обучение 10-15% официально зарегистрированных безработных. Обучение будет проводиться через сеть образовательных учреждений путем тендерного отбора. Основным требованием к ним будет качество профобразования и последующее трудоустройство переобученных.
      Важную роль сыграет усиление взаимодействия с работодателями. Планируется рассмотреть возможность внедрения механизма сооплаты организации переквалификации безработного на курсах переподготовки работников предприятия с условием дальнейшего его трудоустройства на данном предприятии.
      Поддержание занятости будет осуществлено через содействие реализации инвестиционных проектов с созданием рабочих мест. В бюджете города ежегодно будут предусматриваться средства на реализацию приоритетных проектов малого бизнеса.
      Эффективной формой поддержки развития малого и индивидуального предпринимательства будет профобучение безработных основам предпринимательства путем подбора специалистов на создаваемые рабочие места. Большая роль в этом отводится Центру поддержки предпринимательства для обучения безработных граждан по курсу "Начни свой бизнес" и для предпринимателей, желающих расширить свой бизнес по курсу "Совершенствуй свой бизнес". Будут реализованы различные программы и методики обучения с привлечением экспертов и преподавателей международных организаций.
      Предусматривается расширение масштабов оплачиваемых общественных работ, в которых ежегодно предполагается вовлекать 35-40% зарегистрированных безработных. Продолжится работа по организации общественных работ по пилотным проектам с элементами обучения и последующего трудоустройства, в том числе с участием зарубежных партнеров.
      В целях обеспечения занятости социально уязвимых слоев населения ежегодно решениями акима города будут устанавливаться для городских предприятий квоты по их трудоустройству, предусматривающие ежегодный охват 10% обратившихся в службы занятости. При направлении на профобучение приоритетное внимание будет уделено данной категории населения.
      В целях защиты внутреннего рынка труда усилятся меры по пресечению нелегального ввоза иностранной рабочей силы. Предполагается ввоз только тех рабочих, подготовка которых не осуществляется в стране. Будет осуществляться контроль за выполнением иностранными работодателями обязательств по созданию рабочих мест. В целом, среднегодовой приток иностранной рабочей силы не будет превышать 2,5 тысяч человек.
      Эффективная борьба с бедностью, исходя из мирового опыта, возможна только в условиях оживления национального производства и роста источников самообеспечения: труда и предпринимательства. Все экономические, финансовые и иные инструменты политики должны быть направлены на это оживление.

2.5. ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

К концу 2005 года количество безработных по городу Алматы сократиться до 58 тыс. человек, против 70 тысяч человек в настоящее время. К концу прогнозируемого периода этот показатель стабилизируется на отметке 45-55 тыс. человек. Среднемесячная заработная плата возрастет за 9 лет на 60-70 % и составит к концу прогнозируемого периода примерно 30-35 тыс. тенге.

3. РАЗВИТИЕ СОЦИАЛЬНОЙ ИНФРАСТРУКТУРЫ

3.1. СТРАТЕГИЯ РЕФОРМЫ ОБРАЗОВАНИЯ

3.1.1. ЦЕЛЬ

     Создание эффективной системы образования, позволяющей обеспечивать потребности экономики в высококвалифицированных специалистах, а также способствующей нравственному оздоровлению общества.

      3.1.2. АНАЛИЗ СИТУАЦИИ

      Алматы остается интеллектуальным и научным центром республики. В городе работает почти 60% докторов и кандидатов наук республики (7,5 тыс.чел.).
      Более 70% населения имеет высшее, среднее общее и среднее Специальное образование. В 68 ВУЗ-ах, 42 ССУЗ-ах и в 244 общеобразовательных школах города обучаются около 333,0 тыс.человек.
      Подготовка кадров осуществляется в вузах по 225, в колледжах - по 65 специальностям, в профшколах - по 71 и в общеобразовательных школах - более чем по 10 профессиям.
      Сложившаяся система образования, профессиональной подготовки и переподготовки кадров позволяют выполнять основные положения Закона РК "Об образовании" и обеспечивать высококвалифицированными рабочими и специалистами народнохозяйственный и научный комплекс города и республики.
      Только за 2001 год прием учащихся в профтехшколы и профтехлицеи увеличился на 32 % против 4 % в 2000 году, что связано с учетом потребности народного хозяйства в квалифицированных рабочих кадрах. При этом число учащихся вышеназванных учебных заведений возросло на 15 %, при этом 80% всего контингента обучается за счет бюджетных средств.
      Решениями акима города утверждены Правила о государственном заказе на подготовку кадров в средних специальных учебных заведениях, на переподготовку кадров государственных учреждений образования, на информатизацию системы среднего образования за счет средств местного бюджета.
      С использованием международного опыта проводятся эксперименты по инновационным направлениям. По всем уровням и ступеням образования внедряются вариативные образовательные программы, создаются комплексы непрерывного образования, обновляется учебно-материальная база, осуществляется компьютеризация общеобразовательных школ, лицеев и гимназий. Функционирует первая в республике Международная лингвистическая гимназия, работающая по программам Международного бакалавриата, действуют 2 казахстанско-российские гимназии, Казахстанско-Турецкий юношеский лицей и Американско-Казахстанская школа, что является положительным примером вхождения в мировое образовательное пространство.
      Действуют альтернативные виды и типы общеобразовательных организаций. Например, 29 гимназий, 10 лицеев, 14 специализированных школ с углубленным изучением различных предметов, отдельные классы в 114 общеобразовательных школах реализуют основные и дополнительные общеобразовательные программы, обеспечивая около 120 тыс. учащихся в соответствии с их склонностями и способностями углубленным, дифференцированным обучением.
      Кроме того, с учетом потребности в специфических учреждениях действует 11 коррекционных школ-интернатов с контингентом воспитанников 2.2 тыс. человек, городской центр трудновоспитуемых подростков, 3 детских дома, один семейный детский дом, а также институт повышения квалификации педагогических кадров.
      В последние несколько лет возобновлено строительство школ. В прошлом году введены в действие 3 общеобразовательные школы.
      Ведется учет детей, не посещающих школы. При школах действуют Фонды всеобуча. Организовано шефство над детьми из малообеспеченных семей, детьми-сиротами.
   Осуществляется 100%-ая переподготовка учителей начальных классов по освоению государственных обязательных стандартов начального образования.

      3.1.2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

      Наличие городских программ развития образования в г.Алматы до 2006 года.
      Организация предшкольной подготовки детей 5(6)-летнего возраста.
      Внедрены стандарты среднего общего образования, обучение в школах по новым компьютерным программам, в том числе мультимедийным.
      Использование передовых отечественных и зарубежных технологий обучения, 100%-ая компьютеризация общеобразовательных школ, из которых большая часть оснащены компьютерами нового поколения.
      Приоритетность бюджетного финансирования, с 1999 года его объемы выросли в полтора раза.
      Своевременная выплата зарплаты, возобновление строительства объектов общеобразовательных школ.
      Достаточная развитость сети коррекционных и специализированных школ для детей с ограниченными возможностями в развитии.
      Развитие сети негосударственных и смешанных учреждений образования.
      Высокая концентрация научно-исследовательских институтов, высших, средних и начальных профессиональных учебных заведений.
      Рост числа студентов ВУЗов и ССУЗов.

      3.1.2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

      Недостаточность финансовых средств для развития учебно-материально-технической базы организаций образования.
      Слабая информатизация профессиональных учебных заведений и недостаточное учебно-методическое обеспечение специализированных школ.
      Отсутствие либо несовершенство ряда подзаконных и нормативных актов, направленных на выполнение Закона РК "Об образовании".
      Недостаточный уровень преемственности дошкольного, начального и профессионального образования в частности в обучении государственному языку.
      Слабо развито партнерство между учреждениями образования и предприятиями и организациями в подготовке профессиональных кадров.
      Рост потребления наркотиков, алкоголя и табачных изделий среди молодежи и подростков, рост детской преступности.
      Низкая заработная плата работников образования, отсутствие системы их материального стимулирования за обеспечение качества обучения.

      3.1.2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Увеличение инвестирования в сферу образования.
      Усиление воспитательной функции образования.
      Развитие информационных систем, возможности использования новых технологий.
      Поддержка международными организациями процесса реформиро-вания системы образования, возможность осуществления подготовки специалистов в странах СНГ в рамках различных соглашений.
      Сотрудничество и обмен передовым опытом с ведущими учебными заведениями других стран в рамках государственной политики по обновлению содержания образования. Активизация внедрения в школах инновационной деятельности, апробации учебников нового поколения и т.д. Обеспечение непрерывности и преемственности дошкольного, начального школьного и профессионального образования.

3.1.2.4. УГРОЗЫ

     Отсутствие интереса к системе профессионального образования со стороны предприятий - рынок труда пока обеспечивает их необходимой рабочей силой.
      Существенное снижение спроса за последние годы на подготовку кадров по отдельным специальностям (в т.ч. инженерно-техническим), что в будущем может привести к недостатку специалистов и ввозу их из-за границы.
      Недостаточно эффективная система планирования и прогнозирования подготовки специалистов в соответствии с потребностями экономики и общественной жизни населения.

      3.1.3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

      Повышение качества образования.
      Информатизация всех уровней системы образования.
      Обеспечение равенства доступа к образованию и возможности выбора, обеспечение преемственности всех уровней образования.
      Совершенствование воспитательной работы, обеспечение единства систем обучения и воспитания.
      Совершенствование качества профессионального обучения.
      Создание условий для социального партнерства в системе начального и среднего профобразования, внедрение механизма планирования подготовки специалистов в соответствии с потребностями экономики.
      Совершенствование системы управления образованием, повышение эффективности системы финансирования.
      Создание региональной системы социальной защиты субъектов образовательного процесса.

      3.1.4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

      Ежегодно планируется обеспечивать наращивание объема капитальных вложений в образовательный процесс, что даст возможность существенно улучшить качество образования через улучшение учебно-методической и материально-технической базы учреждений образования, разработку и внедрение новых стандартов обучения.
      В ближайшие годы должен завершиться процесс введения в школах программ и учебников нового поколения. Обновление содержания образования осуществится через экспериментальные площадки - на базе детских садов № 341 и 65 будут созданы учебно-воспитательные центры, на базе СШ № 46, 146, 55, 143, 68 и детсадов № 247, 293, 172, 319, 67 и 335 будут действовать экспериментальные площадки по внедрению инновационных направлений в сфере образования.
      Качество обучения на всех уровнях и степенях образования в городе будет обеспечиваться путем ведения комплекса критериев его оценки, создания научно-методической лаборатории по разработке методики обучения.
      Будет внедрена система мониторинга качества работы организаций образования, обучения и воспитания учащихся на основе разработанных критериев, создания банка данных инновационной деятельности в них.
      Контроль качества образования и реализация механизмов защиты обучающихся от некачественного образования будут осуществлены государственной аттестационной службой, создаваемой при городском Департаменте образования города.
      Важным фактором качественного обучения населения является уровень подготовленности педагогического состава. Здесь у Алматы большие преимущества перед другими регионами, так как основная база системы повышения квалификации и переподготовки кадров расположена на его территории. Основным действием в этом вопросе должно стать совершенствование программ и методик обучения в соответствии с современными требованиями, повышение их технической оснащенности и информационный обмен.
      Будут разработаны региональная концепция и программы повышения квалификации и переподготовки кадров на основе обеспечения преемственных связей в систем "педвуз-школа-ИПК".
      Сегодня городом Алматы одним из первых в республике завершена компьютеризация общеобразовательных школ системы образования города. В перспективе планируется полное оснащение компьютерными классами современного поколения профучреждений среднего образования.
      Продолжится работа по развитию информатизации образования путем создания и внедрения корпоративной телекоммуникационной сети, дистанционного обучения, доступа и выхода в мировую глобальную сеть Intеrnеt.
      Учитывая достаточно высокий уровень подготовки школьников в Алматы целесообразно создать школу в виде экспериментальной площадки для внедрения новой модели национальной школы. В порядке эксперимента предусматривается ввести в выбранных классах начальной школы обучение сразу на нескольких языках. Например, уроки математики вести на английском языке, физики и химии - на немецком, природоведение - на русском, истории - на казахском языке (опыт царских лицеев России). Такой подход позволит учащимся расширить интеллектуальные возможности и базу выбора при поступлении в любое высшее заведение мира, продолжить обучение на любом выбранном им языке обучения дистанционно через Интернет и т.д.
      Будут внедряться информационные системы управления образова-нием. По каждой учебной дисциплине планируется организовать методические коллективы, объединяющие учителей и ученых города для создания оригинальных учебно-методических средств и новых информационных технологий обучения. Для предварительной апробации их разработок при Городском центре новых технологий в образовании целесообразно организовать постоянно действующий научно-методический семинар. Экспертизу и утверждение методических пособий осуществит постоянно действующий орган, который будет создан при Алматинском городском институте повышения квалификации и переподготовки кадров образования.
      В области дошкольного воспитания планируется обеспечить максимальный охват детей бесплатной предшкольной подготовкой через государственные организации детей 5(6)- летнего возраста. Будет оказано содействие семьям в обучении и воспитании детей дошкольного возраста, не посещающих детский сад, и в получении родителями квалифицированных педагогических консультаций. К концу планируемого периода доля охвата государственными дошкольными организациями детей данного возраста достигнет 80 % общего их количества.
      Планируется рассмотреть вопрос открытия в каждом районе города по одному детсаду для детей из малообеспеченных семей при поддержке бюджета, общественных организаций и независимых фондов, а также открытия детского сада с образованием для детей с ограниченными возможностями здоровья.
      Сегодня имеет место перегрузка ряда школ и отсутствие их в новых районах жилого массива. Поэтому в течение 10-ти лет необходимо будет сдавать в эксплуатацию не менее 2-х образовательных школ.
      Предстоит акцентировать внимание на выявлении и создании условий для развития одаренных детей. Для них будут открыты специализированные школы.
      В целях реализации программы всеобуча необходимо открытие общеобразовательной школы-интерната для детей из малообеспеченных семей с русским языком обучения на 150 мест, а также централизованное обеспечение спецучреждений специальными учебниками и учебно-методическими пособиями, которые выпускаются за пределами республики.
      Здоровье учащихся и педагогов, их социальное благополучие являются главным фактором обеспечения качества знаний. Поэтому будут приняты меры по организации регулярного их медицинского осмотра в школах, обеспечению полноценного и качественного питания воспитанников спецшкол, отдыха, оздоровления и занятости детей в летний период. Для детей из малообеспеченных семей питание будет бесплатным за счет привлечения средств различных источников, в т.ч. за счет фонда всеобуча. Будет обеспечена деятельность сети спецучреждений, для выпускников детского дома планируется открытие Дома юношества.
      Особое внимание должно быть уделено воспитанию казахстанского патриотизма и гражданственности, становлению школы в качестве консолидирующего центра возрождения национальной культуры и традиции народов Казахстана, созданию комплекса воспитательных функций для установления серьезного противовеса социальному нигилизму, иждивенчеству, незанятости, детской преступности.
      В учебные программы экспериментальных школ города одним из первых в республике внедрены программы по валеологии (в том числе нравственно-половому воспитанию), экологическому образованию. В перспективе продолжится работа по их широкому внедрению во все школы.
      Сеть профшкол расширится за счет создания профессиональных школ железнодорожного, электроэнергетического и машиностроительного профилей в соответствии с потребностями рынка труда. Основные меры в этой области образования будут направлены на обеспечение максимального охвата старшеклассников и выпускников общеобразовательных школ профессиональным образованием, создание учебно-программной документации нового поколения, учебно-методических комплектов, обеспечивающих непрерывность, гибкость и вариативность профобразования.
      Уже в 2002-2003 годах планируется разработать и внедрить в учебный процесс профессиональных учебных заведений новых компьютерных, в том числе мультимедийных программ.
      Продолжится работа по осуществлению перепрофилирования учебных заведений профессионального образования в соответствии с потребностями рынка труда.
      Для учащихся и молодежи с казахским языком обучения необходимо создание учебно-методического обеспечения предметов профессионально-технического цикла на государственном языке.
      Предстоит разработать и внедрить комплексные программы оздоровления учащихся - "Образование и здоровье детей" и "Организация летнего отдыха и занятости детей и учащейся молодежи". Предстоит решить вопрос выделения ставки врача в каждой школе для ранней профилактики и предупреждения заболеваний.
      Планируется введение учебного плана и комплекта новых предметов "История, география и культура Алматы", "Граждоноведение".
      На республиканском уровне необходимо разработать единые учебно-методические пособия для обучения на государственном языке.
      Необходимо создание условий для самовыражения детей в системе дополнительного образования и внеурочной деятельности, в художественном и техническом народном творчестве, клубной и досуговой организованной активности, занятий спортом и др.
      Необходимо разработать и внедрить стандарты трудового обучения, возобновить в школах систему профориентационной работы, на их базе создавать комплексы типа "школа-профессиональный лицей" и т.д.
      Предстоит обеспечить органическую связь учреждений образования с работодателями и другими социальными партнерами.
      Для анализа и мониторинга спроса рынка труда и выработки рекомендаций по подготовке профессиональных кадров будет создана региональная комиссия при акиме города из представителей всех социальных партнеров. Все заинтересованные стороны будут систематически информироваться о перспективных потребностях экономики в кадрах.
      Будут разработаны на основе республиканской методологии и реализованы программы и планы мероприятий совместных действий на среднесрочные периоды органов образования, труда и занятости, Союза промышленников и предпринимателей, Федерации профсоюзов республики и других социальных партнеров по развитию системы подготовки квалифицированных специалистов и обеспечению кадрами в соответствии с потребностями рынка труда.
      Для повышения заинтересованности работодателей, предоставляющих техническую базу для местных профтехшкол и лицеев, а также обеспечивающих прохождение учащимися производственной практики на рабочих местах, следует ввести на республиканском уровне меры их материального стимулирования.
      В городе имеется положительный опыт размещения госзаказа на профподготовку и трудоустройство населения посредническими организациями, занимающимися вопросами трудоустройства и обучения, через конкурсы. В перспективе данный опыт получит развитие.
      Предусматривается принять меры по внедрению программ оказания вузами технической помощи мелким фирмам путем организации краткосрочных курсов и семинарских занятий для их специалистов.
      Предстоит создать новую систему управления и взаимодействия с учреждениями образования. В частности через создание служб аудита качества обучения на вневедомственной основе развитие принципов самоуправления образования всех уровней образования, работу межведомственного Совета по координации действий и подготовке решений в области науки, образования и занятости.
      Важным действием в вопросах совершенствования системы финансирования образования должен быть полный переход к планированию развития образования на основе региональных нормативов по принципу подушевого финансирования.
      Получит развитие многоканальная система финансирования государственных учебных заведений профессионального образования, в том числе через введение личных образовательных кредитов, ссуд и грантов для получения профессионального образования лицами, получившим образование на базе среднего общего образования (по опыту ВУЗов).
      В целях повышения роли и престижа учительской специальности будут практиковаться ставшие традиционными конкурсы среди учреждений образования на премию акима города, премии лучшим учителям и присуждение поощрительных грантов.

      3.1.5. ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

      В течение 9-ти лет планируется построить не менее 18 общеобразовательных школ из расчета по 2 школы в год, на строительство которых потребуется порядка 25-27 млрд. тенге.
      Контингент учащихся в общеобразовательных школах возрастет на 10-12 % и составит к концу 2005 года 200-205 тыс. человек, а концу 2010 года - 215 тыс. чел. Численность учащихся в профтехшколах увеличится к концу 2005 года в 2 раза и составит 11-12 тыс человек, а к 2010 году достигнет в соответствии с потребностями народного хозяйства 17-20 тыс. человек. Контингент учащихся ССУЗов возрастет к концу прогнозируемого периода на 35-40 % и достигнет 25-26 тыс. человек, что будет соответствовать потребностям экономики города.

3.2. СТРАТЕГИЯ РЕФОРМЫ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

3.2.1. ЦЕЛЬ

     Формирование устойчивой положительной динамики улучшения состояния здоровья жителей Алматы, усиление профилактической направленности системы здравоохранения.

      3.2.2. АНАЛИЗ СИТУАЦИИ

      Перспективное, комплексное решение проблем охраны здоровья населения города с ноября 1998 года осуществляется в рамках выполнения задач региональной программы "Здоровье населения города Алматы".
      Обеспечивается оказание гарантированного объема медицинских услуг, значительное внимание уделяется повышению его качества. Объемы бюджетного финансирования с 1999 года выросли более чем в на 30%.
      Реформирование системы здравоохранения осуществляется с учетом потребности населения в различных медицинских услугах. Расширяются мощности учреждений лечебно-диагностического характера, наркологического профиля, по профилактике заболеваемости различными инфекциями.
      Проведена переориентация сети в сторону развития амбулаторно-поликлинической помощи, выросло число поликлиник. Уменьшилось число стационарных организаций, сокращено число диспансеров, некоторым из них придан статус специализированных центров. Организованы уникальные по своей значимости медицинские организации: больница сестринского ухода, хоспис, лечебно-диагностический центр современных медицинских технологий, поликлиника профосмотров.
      Приватизирован ряд медицинских организаций - стоматологические поликлиники, косметологическая лечебница, врачебно-физкультурный диспансер, хозрасчетные поликлиники.
      Сегодня на территории города действует 250 поликлиник и 57 больниц, из которых, соответственно 41 и 49 находятся в государственной собственности. Кроме городских государственных организаций здравоохранения, медицинскую помощь жителям города оказывают 16 республиканских, 3 ведомственных организаций, 11 НИИ и 682 хозяйствующих негосударственных субъекта. В 2000г. негосударственные организации здравоохранения и частнопрактикующие врачи обеспечили 11,3% объема амбулаторной помощи населению города.
      Принципиально изменены подходы к финансированию медицинских организаций. Осуществлен переход от сметной системы финансирования к финансированию деятельности медицинских организаций за объем и качество медицинских услуг. Финансирование первичной медико-санитарной помощи осуществляется по подушевому нормативу, специализированной амбулаторно-поликлинической помощи - по установленному тарифу за блоки услуг, стационаров - по клинико-затратным группам, то есть числу пролеченных по категориям сложности.
      Обеспечивается размещение государственного заказа на оказание гарантированного объема бесплатной медицинской помощи на условиях открытого конкурса.
      В целях приоритетного развития первичной медико-санитарной помощи создано и работает 7 самостоятельных семейных врачебных амбулаторий.
      Обеспечено повышение доступности амбулаторно-поликлинической помощи, число посещений на 1 жителя в год остается на высоком уровне - 7,3 (по республике - 5,4). Плановая мощность амбулаторно-поликлинических организаций используется на 95%. Внедрены стационарозамещающие технологии помощи, благодаря этому без госпитализации ежегодно получают лечение свыше 70 тыс. больных или 41% от числа госпитализируемых в стационары.
      В последние годы значительно сокращена коечная мощность стационаров, но потребность в стационарной помощи обеспечивалась за счет ее интенсификации и развития стационарозамещающих технологий. Улучшились показатели эффективности использования коечного фонда- показатель работы койки вырос с 287 до 335 дней в году, средняя длительность лечения больных в стационаре снижена с 13,9 до 10,2 дней, оборот койки вырос с 20,5 до 33 госпитализаций, ликвидирован сверхнормативный простой коек.
      Кардинально изменились подходы к лекарственному обеспечению населения и медицинских организаций. Сегодня оно осуществляется по 2-м направлениям: бесплатное и льготное обеспечение населения и лекарственное обеспечение медицинских организаций. Приобретение основных жизненно важных лекарственных средств обеспечивается через проведение тендера, отдельных - исходя из анализа ценовых предложений фирм-поставщиков. Лекарственные средства по целевым программам "Диабет" и "Туберкулез" закупаются централизованно за счет средств местного и республиканского бюджетов.
      Решением Акима значительно расширен ассортимент лекарственных средств для бесплатного отпуска больным и перечень заболеваний, по которым медикаменты по рецептам врачей отпускаются бесплатно.
      Однако ситуация со здоровьем населения города остается сложной. Наряду с наметившейся за последние четыре года тенденцией роста показателя рождаемости на 1000 населения (в 2000 году рождаемость составила 17 чел., однако ее уровень еще ниже среднереспубликанского), остается высокой смертность населения. По городу она хоть и уменьшилась, однако превышает республиканский уровень. В структуре причин смерти взрослого населения доминируют болезни системы кровообращения (56%), онкологические заболевания (17%), травмы и отравления (11%), хронические неспецифические заболевания легких (5%).
      Тенденции динамики заболеваемости населения характеризуются ростом наркологических расстройств, алкоголизма, ВИЧ-инфекций.
      Последние четыре года отмечается последовательное снижение уровня младенческой смертности, в результате показатель снизился до 13,9 на 100 тыс. родившихся. В структуре младенческой смертности преобладает доля умерших от состояний, возникающих в перинатальном периоде, от врожденных аномалий, от болезней органов дыхания.
      Достигнуто снижение заболеваемости населения основными инфекционными болезнями (туберкулезом), детей - вакциноуправляемыми инфекциями.
      Негативное влияние на здоровье населения оказывает несовершенство законодательства в области санитарно-эпидемиологического контроля.
      В связи с проводимой политикой поддержки субъектов малого бизнеса (СМП) Законом РК от 10.07.98 г. № 283-1 "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты РК" введено ограничение кратности проверок СМП до 1 раза в 3 года. К категории СМП относятся и производители продуктов питания, предприятия общепита и торговли продуктами питания. Многочисленные нарушения правил и норм данными СМП, которые своевременно не выявлены и не устранены санэпидслужбой, несут прямую угрозу здоровью и жизни населения.
      Кроме того, в соответствии с действующим законодательством, передача дел в суд на приостановление (запрещение) деятельности объектов, допустивших грубые нарушения санитарного законодательства, не позволяет закрывать данные СМП немедленно, их деятельность приостанавливается только через 2-10 месяцев, что приводит к ухудшению санитарно-эпидемиологической обстановки в городе и в республике. Необходимо внесение изменений и дополнений в действующее законодательство в части расширения прав органов государственного санитарно-эпидемиологического надзора.

3.2.2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

      Наличие среднесрочной программы развития здравоохранения по различным аспектам отрасли;
      Развитая и достаточно разветвленная инфраструктура здравоохранения;
      Развитая и доступная для населения система оказания первичной медико-санитарной помощи, опыт внедрения практики семейных врачебных амбулаторий;
      Рост объема менее дорогостоящих стационарозамещающих видов помощи;
      Эффективность в сплошной иммунизации детей до 5 лет, лечении туберкулеза;
      Активная и целенаправленная работа по формированию здорового образа жизни;
      Интенсивное развитие негосударственного сектора здравоохранения.

3.2.2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

     Отсутствие концептуальной основы для рационального сочетания плановых и рыночных механизмов управления и финансирования отрасли;
      Отсутствие законодательной основы прав пациента, социальных гарантий при возникновении того или иного заболевания;
      Отсутствие системы обеспечения персональной ответственности медицинских работников за причинение вреда здоровью пациента;
      Неразвитость медицинского страхования;
      Высокий уровень материнской смертности и первичной заболеваемости населения;
      Отсутствие рыночных механизмов стимуляции медицинских работников к улучшению качества и росту объемов оказания медицинских услуг. Несовершенство законодательства в области санитарно-эпидемиологического контроля.

3.2.2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Усиление профилактики заболеваний и пропаганды здорового образа жизни;
      Использование международного опыта в области здравоохранения, участие в ряде международных проектов;
      Внедрение передовых технологий;
      Совершенствование системы финансирования отрасли;
      Сформировавшийся частный сектор.

3.2.2.4. УГРОЗЫ

      Рост социально-значимых заболеваний;
      Низкая платежеспособность населения, не позволяющая развивать добровольное медицинское страхование;
      Несовершенство законодательной базы отрасли;
      Неблагоприятное влияние экологической ситуации на здоровье горожан.
      Не упорядочены на законодательном уровне вопросы рекламы товаров и услуг, оказывающих отрицательное влияние на здоровье граждан (алкоголь, табачные изделия и т.д.);
      Отсутствие контроля условий ввоза, хранения и реализации лекарственных средств.

      3.2.3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

      Повышение уровня медицинских и санитарно-гигиенических знаний населения, создание условий для самореализации личности по сохранению и укреплению собственного здоровья;
      Эффективное межсекторальное взаимодействие городских служб в вопросах борьбы и профилактики социально-значимых заболеваний (наркомания, туберкулез, болезни, передающиеся половым путем, СПИД);
      Повышение качества анализа и прогноза состояния здоровья населения, а также факторов, его определяющих;
      Переориентация системы здравоохранения преимущественно на первичное звено при повышении эффективности управления.

      3.2.4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

      Стратегические действия по улучшению здоровья населения планируется направить на обеспечение справедливости в интересах всех слоев общества, охрану здоровья матери и ребенка, обеспечение здоровья детей и молодежи, населения трудоспособного возраста, сохранение здоровья в пожилом возрасте, улучшение психического здоровья, снижение инфекционной заболеваемости, формирование здорового образа жизни, развитие партнерства в интересах политики здравоохранения, нормативно-правовое регулирование межведомственных отношений и повышение качества бесплатной гарантированной медицинской помощи.
      Достижение положительных результатов в этих направлениях пред-полагает дальнейшую реализацию комплексных городских программ: "Здоровье населения г.Алматы", "Здоровый образ жизни", "Таза ауа-жанга дауа", по совершенствованию медицинской помощи лицам пожилого и старческого возраста, "Профилактика и снижение травматизма населения г.Алматы", целевых программ по охране здоровья матери и ребенка, поддержке и содействию грудному вскармливанию, по борьбе с социально-значимыми болезнями, профилактике и контролю болезней, передаваемых половым путем, с наркоманией и наркобизнесом и др.
      Планируется разработка и реализация целевых программ на следующий этап, обеспечивающих сокращение потерь здоровья населения: "Диабет", "Туберкулез", "Профилактика и лечение артериальной гипертонии в РК", "Онкология".
      Наряду с сохранением потенциала государственных учреждений медуслуг дальнейшее развитие получат частный сектор, платные медицинские услуги, внедрение нетрадиционных методов лечения, продолжится акционирование и приватизация ряда государственных лечебно-профилактических учреждений.
      Предполагается обеспечение общедоступной гарантированной медицинской помощи силами государственных медицинских учреждений города. Ими будет обеспечено льготное предоставление социально-защищаемым группам населения медицинских услуг, лекарственной помощи. Необходимо будет разработать нормативы потребления лекарственных средств для льготной категории населения.
      Целесообразно обеспечить контроль и установление единых цен при розничной реализации жизненно-важных медикаментов.
      Планируется в ближайшей перспективе внедрить систему возмещения затрат амбулаторно-поликлинических организаций на консультативно-диагностические услуги.
      На базе двух городских поликлиник планируется организация модельных семейно-врачебных амбулаторий. Совместно с зарубежными партнерами предусматривается открытие кризисного Центра для женщин.
      В целях оздоровления отдельных категорий граждан с заболеваниями сердечно-сосудистой системы, пограничными состояниями, эндокринными расстройствами, женщин фертильного возраста предусматривается развитие системы диспансерного наблюдения.
      За счет нормирования и стандартизации медицинской помощи предстоит дальнейшее наращивание объема и повышение качества стационарозамещающих технологий. Для отработки стандартов медицинской помощи, расширения показаний для лечения планируется создать пилотный дневной стационар. Целесообразно также создать на базе Казахского Медицинского Университета учебно-клинический центр.
      Будет создан банк данных обеспеченности государственных организаций здравоохранения медицинским оборудованием, предполагается централизованная модернизация их оборудования с учетом приоритетов в развитии здравоохранения.
      Необходимо в ближайшей перспективе развитие альтернативных форм медицинского страхования. Для этого на республиканском уровне должна быть усовершенствована законодательная база.
      Будет обеспечено дальнейшее внедрение новых медицинских технологий в области диагностики и лечения заболеваний женщин и детей. Предстоит дальнейшее совершенствование материально-технической базы детских и родовспомогательных организаций, в том числе имеющих статус больниц дружелюбного отношения к ребенку. Планируется внедрить инициативные программы специалистов со средним медицинским образованием "Здоровые семьи" и "Верный надежный старт", реализовать проект "Медицинские сестры за репродуктивное здоровье женщины", создать городской клуб "Здоровые родители - здоровое потомство".
      Предстоит широкое внедрение международных стандартов лечения на амбулаторном уровне анемии у женщин детородного возраста, сердечно-сосудистых заболеваний (гипертоническая болезнь и ишемическая болезнь сердца), острая респираторных, кишечных инфекций и вирусного гепатита.
      Обеспечение здоровья детей и молодежи планируется за счет реализации городской программы "Школьные здравпункты", внедрения стратегии ВОЗ "Интегрированное ведение болезней детского возраста" в СВА, обеспечения взаимодействия с республиканскими НИИ и НЦ в вопросах оказания консультативной, стационарной медицинской помощи, стандартизации отдельных видов помощи. Планируется создать на базе ДГКБ № 1 отделения реанимации новорожденных и городского клуба "Безопасное детство".
      В ближайшей пятилетке предстоит реализация программы противо-действия ВИЧ/СПИД в РК.
      Намечена организация стационарной реабилитации для больных, перенесших инфаркт миокарда.
      В направлении сохранения здоровья в пожилом возрасте будут усовершенствованы материальная база и деятельность сети геронтологических кабинетов, поликлиники ветеранов войны и труда, больницы сестринского ухода, хосписа, Домов для престарелых и инвалидов, организованы пансионаты, территориальные Центры досуга пенсионеров.
      В сфере психического здоровья населения продолжится реализация программ нравственно-полового воспитания молодежи, расширится коечная мощность городского Центра психического здоровья. Предстоит разработка и реализация отраслевой программы "Психическое здоровье".
      Для снижения потерь в результате несчастных случаев, травм и отравлений будет организовано восстановительное лечение для больных, перенесших травмы.
      Деятельность в сфере иммунопрофилактики будет направлена на обеспечение сплошной вакцинации детей до 5 лет согласно графику иммунизации, расширения возрастной категории детей для вакцинации от гепатита В санитарно-эпидемиологического благополучия медицинских организаций, организаций образования. Будут разработаны стандарты инфекционного контроля, организован городской конкурс "Чистые руки".
      В направлении формирования здорового образа жизни планируется реализация проектов ВОЗ "Здоровые города", "Здоровые школы", "Больницы, пропагандирующие принципы ЗОЖ", "Здоровье семьи". Продолжится организация различных тематических акций, фестивалей, конкурсов, круглых столов, научно-практических конференций и телепередач. В дальнейшем будут организованы курсы подготовки педагогов школ по валеологии.
      Предстоит создание единой информационной системы мониторинга состояния здоровья и деятельности медицинских и фармацевтических организаций, влияния побочных действий лекарственных средств на здоровье человека.
      Продолжится реализация целевой комплексной программы совершенствования информатизации, учета и отчетности в здравоохранении.
      Необходимо внедрение информационной программы по Национальному регистру сахарного диабета.
      Будут обеспечены: дальнейшее взаимодействие с общественными организациями в интересах охраны здоровья населения, в том числе с ассоциациями врачей и провизоров Казахстана, медицинских предпринимателей, с Высшей школой общественного здравоохранения, Научным центром медико-экономических проблем здравоохранения, НИИ и НЦ АРКДЗ и т.д.
      В целях развития отечественной фармацевтической промышленности будет оказана поддержка предприятиям, выпускающим качественные медицинские препараты.
      Намечена реализация проекта ЮНФПА по вопросам репродуктивного здоровья, в его рамках предусматривается сотрудничество с органами здравоохранения городов-побратимов, взаимодействие с ООН по вопросам борьбы со СПИДом, Всемирным банком развития по созданию пилотных семейных врачебных амбулаторий.
      В целях улучшения санитарно-эпидемиологического контроля необходимо внести изменения и дополнения в действующее законодательство в части расширения прав органов государственного санитарно-эпидемиологического надзора.

      3.2.5. ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

      Объем гарантированной медицинской помощи увеличиться к концу прогнозируемого периода в 2 раза. Полностью будет сохранена и получит развитие сеть учреждений здравоохранения, которое приобретет ярко выраженную профилактическую направленность. Будут стабилизированы, а затем улучшены показатели медико-демографической ситуации и здоровья населения.

      3.3. СТРАТЕГИЯ РЕФОРМЫ СОЦИАЛЬНОЙ ЗАЩИТЫ НАСЕЛЕНИЯ

      3.3.1. ЦЕЛИ

      Создание эффективно действующей системы социального обес-печения населения, ориентированной на сокращение масштабов бедности, искоренение нищеты.

      3.3.2. АНАЛИЗ СОВРЕМЕННОЙ СИТУАЦИИ

      Большая работа проводится по оказанию адресной социальной помощи малообеспеченным слоям населения. С 1 апреля 1999 года из местного бюджета производится единовременная выплата социальной помощи на рождение ребенка, пособий на погребение работавших и безработных граждан, а также ежемесячная выплата пособий семьям, имеющим детей.
      Алматы является единственным регионом в республике, где пенсионерам ежемесячно выплачивается специальное городское пособие в размере 0,5 расчетного показателя.
      Одной из мер по социальной защите населения является выплата нуждающимся семьям денежной компенсации за жилищно-коммунальные услуги. Анализ выплаты жилищных пособий за последние три года показывает, что количество получателей ежегодно растет на 30 %.
      Черта бедности по г.Алматы на сегодняшний день определена в размере 1891 тенге, при этом прожиточный минимум составляет 4977 тенге. На сегодня около 55 тыс. человек находятся за чертой бедности, что составляет около 4 % всего населения.
      В целом расходы местного бюджета на социальное обеспечение и социальную помощь растут, только за последний год они выросли в 1,5 раза, в связи с чем их доля в государственных расходах по г Алматы на вышеназванные цели увеличилась с 9 до 13%.
      В последние годы получили развитие объекты социальной направленности. Так, открыты первый в республике 74-квартирный социальный дом, дом ветеранов на 350 мест, центры социальной адаптации лиц без определенного места жительства, реабилитационный центр для трудновоспитуемых детей и детей-сирот, приют для бездомных детей.

3.3.2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

Наличие республиканских и городских программ по борьбе с бедностью и безработицей. Проведение активной политики по социальной защите населения. Создание автоматизированной системы по учету малообеспеченных граждан в разрезе категорий. Реализация комплексной целевой программы реабилитации инвалидов города Алматы на 1999-2003 годы. Развитие благотворительности.

3.3.2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

      Недостаточная прозрачность и адресность социальной помощи, официально принятая методика исчисления бедности не показывает реальную картину.
      Отсутствие Закона "О государственной адресной социальной помощи" и несовершенство других нормативных документов.
      Действующим законодательством не предусмотрена адресная социальная помощь детям-сиротам ( "подкидыши" или дети, родители которых лишены родительских прав, или родители находятся в местах лишения свободы), обучающимся в системе высшего и среднего специального образования, а также пособий на погребение студентов, неработающих граждан, т.е. не зарегистрированных в органах занятости.
      Недостаточная защищенность высвобождаемых работников.

      3.3.2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Усиление адресности и эффективности в вопросах социальной защиты населения.
      Создание правовых основ функционирования системы социальной помощи, обновление техники и технологии предоставления социальной помощи.
      Перераспределение социальных расходов в пользу уязвимых слоев населения.
      Расширение круга финансовых инструментов для инвестирования пенсионных активов.
      Формирование навыков у населения и создание механизмов самообеспечения возможных рисков путем внедрения различных видов социального страхования.
      Поддержка международным сообществом республиканской политики искоренения бедности.

      3.3.2.4. УГРОЗЫ

      Отсутствие периодической индексации пенсий с учетом роста потребительских цен и динамики среднемесячной заработной платы.
      Низкий уровень участия населения в накопительной пенсионной системе из-за несовершенной политики в области пенсионной реформы. Существующая практика выплаты пособий на рождение ребенка не стимулирует рост рождаемости.

3.3.3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

Содействие занятости социально-уязвимых слоев населения. Пресечение нелегальной трудовой миграции, обеспечение защиты внутреннего рынка труда. Постепенное доведение уровня черты бедности до размера прожиточного минимума. Социальное обеспечение наиболее уязвимых слоев населения. Внедрение системы социального страхования.

3.3.4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

     Эффективная борьба с бедностью, исходя из мирового опыта, возможна только в условиях оживления национального производства и роста источников самообеспечения: труда и предпринимательства. Все экономические, финансовые и иные инструменты политики должны быть направлены на это оживление.
      Предусматривается продолжение работы по оказанию малообеспеченным гражданам государственной адресной социальной помощи, финансируемой из местного бюджета.
      Для повышения эффективности данной помощи постоянно будет совершенствоваться система учета и мониторинга оказания социальной помощи малоимущим гражданам. Продолжится проведение активной политики поддержки малоимущих слоев населения на основе социальных карт.
      Целесообразно продолжить оказание единовременной материальной помощи остронуждающимся гражданам.
      В последующем целесообразно ввести пособия по нуждаемости для всех, не имеющих прожиточного минимума. Достижение данного уровня будет осуществляться постепенно по мере расширения возможности бюджета города.
      На республиканском уровне необходимо совершенствовать механизм ответственности работодателей за своевременное перечисление средств в накопительные пенсионные фонды.
      С 2002 года все инвалиды и участники ВОВ будут обеспечиваться бесплатным проездом в городском общественном транспорте.
      Дальнейшее развитие получат благотворительные акции с привлечением предприятий и организаций, общественных объединений и конфессий, благотворительных фондов и др. Продолжится принятие мер по поиску и внедрению новых механизмов социальной помощи.
      Во всех районах города будут действовать территориальные центры обслуживания населения.
      В прогнозируемом периоде предполагается улучшить жилищные условия всех стоящих в очереди инвалидов, участников ВОВ и приравненных к ним лиц, а также льготников за счет муниципального жилья. При этом, бесплатное жилье будет предоставлено только малоимущим, у кого среднедушевой доход ниже прожиточного минимума.
      Предусматривается создание центров социальной адаптации для лиц без определенного места жительства, открытие домов-интернатов для инвалидов-психохроников и для престарелых и инвалидов.
      На республиканском уровне необходимо последовательно устранить пробелы в законодательстве, касающиеся интересов лиц пожилого возраста из числа пенсионеров и инвалидов в части обеспечения гарантированного прожиточного дохода, позволяющего им удовлетворять основные жизненные потребности.
      Целесообразно периодически осуществлять индексацию пенсий с учетом роста потребительских цен и динамики среднемесячной заработной платы.
      В целях повышения активности граждан в вопросах самообеспечения и эффективного решения проблемы социального обеспечения целесообразно развивать рынок социального страхования трудоспособного населения.

      3.3.5. ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

      С учетом усовершенствования методик исчисления количества граждан, проживающих ниже черты бедности и приближение ее к уровню прожиточного минимума, численность граждан проживающих ниже черты бедности составит 30-40 тыс. человек.
      Наряду с уменьшением числа лиц, проживающих ниже черты бедности, сохраниться общее количество малоимущих граждан, охваченных государственной поддержкой.

РАЗДЕЛ II

ПРОМЫШЛЕННО-ТЕХНОЛОГИЧЕСКАЯ ПОЛИТИКА

      1. ЦЕЛЬ

      I этап: 2002-2005 годы. Обеспечение устойчивого развития всего промышленно-технологического комплекса города на основе развития импортозамещения, апробирования и тиражирования передовых технологий, перехода на международные стандарты сертификации продукции, мер адресной поддержки предприятий, обеспечивающих экономический рост.
      II этап: 2006-2010 годы. Интегрированное развитие промышленного и научно-технологического секторов экономики. Формирование индустриального комплекса города конкурентоспособного на внутренних и внешних рынках.

2. АНАЛИЗ СИТУАЦИИ

	1998г.	1999г.	2000г.	2001г.
Объем товарной продукции - всего, млн. тенге	59119	63857	82371	100795
темп роста	105,9	105,2	127	122,9
Доля промышленного производства города Алматы в общереспубликанском объеме	7,1	5,6	4,6	5,1

      Город Алматы относится к числу городов с развитой промышленной инфраструктурой. На его территории находится 51 крупное промышленное предприятие с численностью работающих свыше 250 человек, 129 средних предприятий (свыше 50 человек) и 2897 малых предприятий (менее 50 человек).
      18 % всей выпускаемой в городе продукции приходится на совместные предприятия, более 7 % - на иностранные, 7 % продукции производится отечественными предприятиями, в которых есть доля государства, около 68 % - предприятиями без государственного участия.
      В структуре промышленного производства на долю обрабатывающей промышленности приходится 89% всей выпускаемой продукции (35% ее приходится на пищевую промышленность; 13 % - на производство электронного оборудования; 11% - производство бумаги и издательское дело; 7 % - на производство готовых металлических изделий, 5 % - на производство транспортных средств и оборудования, 4% - производство неметаллических и минеральных продуктов; 3% - на швейную, текстильную; 2% - на химическую промышленность). 11 % всей выпускаемой в городе продукции приходится на производство и распределение электроэнергии, газа и воды.
      Стоимость основных средств в промышленности за вычетом износа оценивается в 48819 млн. тенге, в том числе:
      горнодобывающая промышленность - 1682 млн. тенге
      обрабатывающая промышленность - 36380 млн. тенге
      производство и распределение электроэнергии, газа и воды - 10757 млн. тенге.
      В последние годы относительное улучшение финансового состояния предприятий позволило им заниматься реконструкцией, внедрением новой техники и технологии, что благоприятно отразилось на состоянии основных производственных фондов и средств. Так, например, коэффициент обновления основных средств в обрабатывающей промышленности с 1997 года вырос с 6 до 11 %, в производстве и распределении электроэнергии газа и воды - с 2,7 до 3,3 %. Соответственно и изменился уровень износа основных фондов в обрабатывающей промышленности с 38% до 33 %, а в производстве и распределении электроэнергии, газа и воды - с 47 до 41 %.
      В то же время как показывают вышеприведенные цифры доля износа фондов и оборудования остается достаточно высокой.
      Не в полную силу используется промышленный потенциал города. Основными причинами недостаточного использования мощностей являются дефицит платежных средств для приобретения сырья и комплектующих, трудности со сбытом готовой продукции, отсутствие качественного отечественного сырья, низкий уровень менеджмента и маркетинга, неразвитость системы заказов.
      Решение отдельных проблем промышленных предприятий города находится в компетенции республиканских органов.
      а) "Оборонный комплекс".
      В оборонный комплекс города входят предприятия АО "Машиностроительный завод" и АО "Алатау".
      АО "Машиностроительный завод" производит 90% продукции специального назначения. Основной заказчик продукции - Россия. Предприятие имеет все возможности для организации перспективных разработок в сфере оборонных технологий от проектирования и испытания, до изготовления и внедрения новых образцов продукции.
      АО "Алатау" включен в государственную программу развития и конверсии оборонной промышленности республики в составе Национального Центра Радиоэлектроники и Связи, однако заказами на производство продукции не обеспечивается.
      Минэнерго и Минобороны РК изыскать возможность организации размещения госзаказа на оборонную продукцию на предприятиях города Алматы и обеспечения централизованного финансирования разработок и технологий в сфере оборонной промышленности, а также включения предприятия АО "Алатау" в государственную программу развития и конверсии оборонной промышленности республики отдельной строкой.
      б) "Алматинский биокомбинат".
      Алматинский биокомбинат, имеющий 70-ти летний опыт работы в этой отрасли, специализированные технологические линии и высококвалифицированных работников, специализируется на выпуске высококачественных биопрепаратов для сельского хозяйства. В январе 2001-го года по итогам проведенного Минсельхозом тендера предприятием получен заказ на производство продукции на 20 млн. тенге, что соответствует загрузке мощностей на 20%.
      Предприятие имеет также возможность обеспечить полную потребность животноводства республики в современных препаратах для вакцинации от сибирской язвы.
      Министерству сельского хозяйства РК оказать содействие предприятию в обеспечении необходимыми заказами.
      в) "Реализация проекта производства малолитражных автомобилей".
      Между правительствами Казахстана и Китая в июле 1999 года подписано соглашение о выделении Китаем льготного кредита СП ТОО "Казахстан ФАВ ЛТД" (Найза) для реализации данного проекта. В настоящее время на созданном СП произведена реконструкция цехов и монтаж оборудования, задействовано 67 рабочих мест. Однако кредит все еще не выделен. Нота МИДа РК, направленная в посольство КНР 23 мая т.г. по ускорению открытия финансирования СП, осталась без внимания.
      Необходимо содействие Правительства РК в решении данного вопроса.
      г) "О погашении задолженности".
      АО "АЗТМ" специализируется на выпуске высококачественных технологических комплексов для производства труб, прокатных станов и т.д., является активным участником программы импортозамещения. Однако развитию предприятия препятствует наличие значительной дебиторской задолженности. Аналогичная ситуация по АО "Искер", "Казвторчермет".
      Необходимо содействие Правительства РК в погашении задолженности Карметкомбината перед: АО "АЗТМ" на сумму 102 млн. тенге.
      В последние несколько лет принимаются интенсивные меры по развитию малого предпринимательства в городе. Три года прошло с момента объявления его зоной свободного предпринимательства. С тех пор его влияние на структуру и объемы развития реального сектора экономики неизменно растет.
      Для поддержания стремления предпринимателей стать собственниками каких-либо объектов было разработано решение "О порядке реконструкции квартир, подвалов жилых домов и встроенных помещений под объекты предпринимательской деятельности на территории Алматы".
      На сегодняшний день предпринимателям продано, передано в аренду и безвозмездно более 2,2 тыс. объектов, включая земельные участки. Под объекты предпринимательской деятельности переоборудовано около 2,5 тыс квартир. В первые этажи и инфраструктуру города реинвестировано порядка 11 млрд. тенге.
      В качестве примера можно привести работу предприятия "Фанкор интернешнл", освоившего в достаточно короткий срок выпуск высококачественных, экологически надежных антикоррозийных покрытий. Предприятие специализируется на производстве грунтовок, спрос на которые растет со стремительным развитием нефтегазового сектора РК, а также для объектов энергетики и индустрии. Мощность предприятия рассчитана на выпуск 2500 тонн краски в год при трехсменной работе. В течение 2002 года планируется ввести за счет собственных средств линию по производству пасты для снятия коррозии.
      Реализуется Концепция развития промышленных зон под эгидой бизнесинкубатора, на территории которого действует свыше 30 предприятий.
      Сегодня в экономике города действует свыше 24 тыс. малых предприятий, численность занятых в сфере предпринимательства увеличилась на 13 % и достигла 217 тыс. человек. Малый бизнес сегодня производит товаров работ и услуг на 130 млрд. тенге, что составляет примерно одну. Третью часть валового регионального продукта города Алматы.
      Вместе с тем, несмотря на достигнутые результаты существует ряд проблем, препятствующих развитию малого предпринимательства. В частности, существуют затруднения в получении производственных помещений и материальных ресурсов, низок уровень финансовой обеспеченности большинства малых предприятий вследствие трудностей с первоначальным накоплением капитала, невозможность получения кредитов на приемлемых условиях.
      Негативное воздействие на развитие малого бизнеса в сфере материального производства оказывают: неразвитость производственной инфраструктуры, нехватка специализированного оборудования, слабость информационной базы, дефицит финансовых средств для подготовки кадров.
      Анализ факторов повлиявших на поступательное развитие многих стран свидетельствует, что одним из источников их экономического роста и благосостояния стал научно-технический прогресс и активное внедрение его достижений в процесс производства, освоение новых технологий, создание условий стимулирующих инновационную деятельность. Наиболее успешной и апробированной во многих странах формой государственной поддержки инновационной деятельности является создание технологических парков, полисов.
      Разработана Концепция технологического парка в поселке Алатау, который может стать "пионером", первой в республике опытной площадкой масштабного внедрения достижений науки и техники. Данная Концепция в настоящее время находится на рассмотрении в министерствах и ведомствах.
      Необходимо содействие республиканских исполнительных органов в подготовке законодательной базы, регламентирующей деятельность технопарков и других инновационных организаций.
      Точки роста производства. В последние годы принимались меры селективной поддержке предприятий через предоставление таможенных и налоговых льгот, кредитование приоритетных инвестпроектов, участие в государственной программе импортозамещения, реанимацию производств с применением процедур банкротства. Это позволило приостановить с 1996 года спад и обеспечить стабильный прирост выпуска продукции.
     По итогам 2001 года обеспечен прирост в объеме 23 %. Наибольшие темпы прироста обеспечены в пищевой, химической, металлургической промышленности, в производстве резиновых и пластмассовых изделий, электрического, электронного оборудования.
      Ниже приводится перечень предприятий города, на долю которых приходится почти третья часть выпускаемой в городе продукции, их дальнейшее развитие окажет значительный мультипликативный эффект на экономику города:

Предприятия	Объемы про- изводства в 2001г.	Темп роста (%)
Предприятия	Объемы про- изводства в 2001г.	2001г. к 2000г.	2005г. к 2002г.	2010г. к 2002г.
Всего по городу, млн. тенге	100795	122,9	133,1	154
Производство машин и оборудования
ОАО "АЗТМ"	814	123,4	115	130
ОАО СП "Белкамит"	631	125,1	135	150
Производство транспортного оборудования
ОАО "ЫРЫСТЫ-АЭВРЗ"	1468	189	115	135
Алматинское вагонное депо	1398	-	106	122
Производство и распределение пара,газа, воды и электроэнергии
ЗАО "АПК"	3773	96,6	110	120
ОАО "Алматытеплокоммунэнерго"	1510	95,1	103	116
Производство металлических готовых изделий
ТОО "Латон"	1171	61,4	111	120
ТОО "Кастинг"	2410	540,4	120	145
Производство неметаллических минеральных продуктов
АООТ "Асфальтобетон"	1560	244,9	120	140
Химическая промышленность
ТОО ПКФ "Уркер - косметик"	560	97,6	105	150
Легкая промышленность
ОАО "Текстильная компания АХБК"	537	147,1	130	140
Пищевая промышленность
ОАО "Маргариновый завод"	3589	205,1	120	135
ТОО "Алматинский чай"	1145	103,6	107	125
СП "Беккер и К"	1298	109,6	118	125
ОАО "Рахат"	4234	114,8	118	125
Пивзавод № 1	1030	105,4	126	140

      С начала года создано 43 новых предприятия, расширено производство почти на 100 предприятиях, создано и восстановлено около 4-х тыс. рабочих мест.
      Спрос на кредитные ресурсы. В городе разработан перечень приоритетных инвестпроектов, направленный в республиканские органы, а также презентованный внешним и внутренним инвесторам и распространенный через систему Интернет. Постоянно проводится работа по обновлению базы данных.
      На сегодня спрос на кредитные ресурсы для развития промышленного сектора оценивается примерно в 65 млн. долларов США.
      В машиностроительном комплексе необходимы инвестиции в развитие производства и массового серийного выпуска автобусов, автомобильных прицепов, троллейбусов, КАМазов, мини-автобусов, поливочных и пескоразбрасывающих машин. Потребность в кредитных ресурсах на эти цели оценивается в 17 млн. долларов США.
      На базе компании "Жайлау" возможно освоение серийного выпуска буровой установки с подвижным вращателем для глубинного бурения скважин (1 млн. долл).
      Завод ОАО "Ырысты АЭВРЗ" занимается ремонтом пассажирских вагонов всех типов, тяговых электродвигателей для железных дорог. За достаточно короткий срок здесь можно освоить строительство современных пассажирских вагонов для удовлетворения потребности в них всей республики. Требуемый объем инвестиций -10 млн. долл. США.
      На производственных площадях АО "Алатау" может быть освоено производство новейшей радиоаппаратуры, электронных счетчиков электроэнергии, которые возможно использовать в качестве телеметрических датчиков информационно-измерительных систем автоматического учета энергопотребления, а также производство медицинского оборудования для лечения желудочно-кишечных заболеваний (6 млн. долл. США).
      ОАО "Мунайаспап" планируется производство новейшего оборудования для автозаправочных станций (300 тыс. долл. США).
      Для производства тканей, трикотажного полотна и швейных изделий улучшенного качества необходимо осуществить модернизацию оборудования, создать новые технологические циклы на предприятиях легкой промышленности города АХБК-ОЗАТ, трикотажном комбинате. Объем необходимых инвестиций оценивается в 20 млн. долл. США.
      На базе предприятия "Темир Кон" целесообразно наладить массовое производство высококачественных электродов и проволоки из различных видов сталей, которые в настоящее время в республике не производятся, хотя имеется значительная потребность в продукции на территории всего Казахстана. Необходимые инвестиции - 1 млн. тенге.
      Производство новых медицинских препаратов, ветеринарных препаратов, в том числе вакцины против сибирской язвы может быть в кратчайшие сроки освоено на Алматинском Биокомбинате и фармацевтической фабрике (500 тыс. долл. США).
      Кроме того, за счет средств бюджета и инвесторов планируется осуществить реализацию проекта создания в городе Алматы на базе ядерного центра в пос. Алатау технологического парка.
      Увязка республиканских отраслевых программ с региональными. Благотворное влияние на развитие экономики оказывает проводимая работа по импортозамещению. Около 80 городских предприятий стали активными участниками государственной программы импортозамещения, обеспечив заключение договоров на общую сумму 6 млрд тенге, которые на сегодня уже выполнены на 83%. Участие в программе импортозамещения помогает предприятиям оживлять производство, решать проблемы занятости и другие социальные вопросы.
      Из-за отсутствия оборотных средств АО "Жетысу" стояло 5 лет. В декабре 2000-ного года благодаря вовлечению в участие в программе импортозамещения получен кредит в объеме 1,5 млн. долл США, что позволило в короткие сроки запустить производство и наладить выпуск обуви специального назначения, женской и детской обуви.
      На АО "ЫРЫСТЫ-АЭВРЗ" выпуск продукции, подкрепленный заказами в рамках программы, увеличился за 2001 год почти в 2 раза. Создано 385 рабочих мест, зарплата выросла на 20%.
      АО "АЗТМ" в полтора раза за этот период увеличена реализация собственной продукции, в несколько раз увеличено производство нефтедобывающего оборудования.
      По сравнению с 2000 годом увеличился в 4,5 раза выпуск продукции АО "Искер", что позволило дополнительно создать 146 рабочих мест и повысить уровень оплаты труда работникам предприятия на 30%. В 4 раза выросли налоговые платежи в бюджет. Предприятие наладило сборку автомобилей "КАМАЗ".
      Внедрение систем качества и стандартизации. Многими предприятиями внедряются системы качества на уровне мировых стандартов ИСО 9000,9001.
      Одним из первых предприятий машиностроительного комплекса республики, внедряющих международные стандарты качества стало совместное предприятие ОАО "Белкамит", которое на сегодняшний день является единственным, имеющим сертификат качества АСМЕ, помимо сертификата ИСО 9001. Кроме того, оно является единственным в Центральной Азии предприятием, имеющим сертификат Американской Ассоциации инженеров механиков на производство сосудов, работающих под давлением в соответствии с требованиями кодов АСМЕ.
      Единственным предприятием в Казахстане имеющим лицензию на ремонт авиатехники является ОАО "Авиаремонтный завод № 405". Имеется сертификат соответствия ремонтного предприятия. Получена лицензия Комитета оборонной промышленности РК на ремонт, техническое обслуживание и хранение военнотехнических средств вертолетов МИ-8 всех модификаций.
      Благодаря созданию благоприятных таможенных режимов улучшились показатели работы дрожжевого, маргаринового заводов, ковровой фабрики и предприятия по производству обоев "Айгерим", получивших государственную антидемпинговую поддержку.
      За счет открытия кредитной линии в рамках государственной программы поддержки предприятий легкой промышленности обеспечены рост производства и восстановление рабочих мест на ОАО "Текстильная компания АХБК".
      С целью реализации Программы инновационного развития республики была разработана и утверждена региональная Программа инновационного развития г.Алматы, в которой определены приоритетные направления инновационного развития города на долгосрочный период. Одним из основных приоритетов является создание технопарков и других научно-промышленных объединений.
      Для увязки государственных программ развития промышленно-технологического комплекса с региональной политикой ежегодно разрабатываются планы действий акима города, включающие мероприятия по импортозамещению, внедрению международных систем качества продукции, запуску простаивающих производств, освоению новых видов продукции, внедрению новых технологий, расширению действующих производств, открытию новых предприятий, созданию дополнительных рабочих мест.
      Привлечение инвестиций по проектам. За счет привлеченных инвестиционных ресурсов многие городские предприятия вышли на мировой уровень качества продукции. Среди наиболее ярких примеров инвестирования можно выделить следующие.
      На базе бывшего завода "Гидромаш" создано совместное казахстанско-американско-итальянское предприятие ОАО СП "Белкамит", вошедшее в международную группу компаний ВSI-SUРСО. Предприятие занимается производством оборудования для переработки нефти и газа, сосудов, работающих под давлением, криогенных емкостей для хранения и транспортировки жидких газов. Правительством США предприятию выделен грант в сумме 4,6 млн. тенге и вложены инвестиции в сумме 6 млн. тенге. Эти средства направлены на реконструкцию технологического производства, инженерной инфраструктуры, приобретение оборудования, обучения кадров. В настоящее время освоено уникальное производство с применением новейших методов сварки металлов и сплавов, теплообменных аппаратов различного типа.
      С привлечением иностранных инвестиций в объеме 204 млн. тенге введен в действие пивоваренный завод, выпускающий продукцию высокого качества, осуществляется строительство аналогичного завода с привлечением турецких инвестиций в объеме 74 млн. тенге.
      98% акций СП "Маргариновый завод" выкуплено швейцарской фирмой "Накоста", которой проинвестировано в модернизацию производства 24 млн. долл. США.
      ОАО "Авиаремонтный завод 405" в марте 2001 года был передан в доверительное управление английской компании "Тройка LТD". В соответствии с условиями контракта компания предусматривает инвестировать в развитие производства в течение 5 лет 14 млн. долл. США и погасить задолженность перед кредиторами.
      АЗОТ "Кастинг" освоены новые оригинальные технологии производства продукции из металла, новые виды переработки стали и оборудования и изделий для металлургического и нефтегазового комплекса страны.
      На ОАО "Эл Джи Электроникс Алматы Казахстан" благодаря привлеченным инвестиционным ресурсам производится конкурентоспособная электронная продукция. За 1999 год партнерами из Южной Кореи инвестировано 21 млн. тенге.
      Компанией "Каспиан Индастриаз ЛТД" внедрена в производство высококачественная питьевая вода "Vitа".
      Присутствие иностранного капитала и его участие в экономике региона. Объем иностранных инвестиций в капитальное строительство в 2001 году сложился в размере около 1,6 млрд. тенге, что составляет 7% от всего объема инвестиций. Как показывает статистика, иностранный капитал больше предпочитает такие сферы деятельности как торговля, общепит, гостиничный бизнес, транспорт и связь (50% иностранных и совместных фирм).
      В частности в 2001 году 818 млн. тенге средств японских инвесторов были освоены на реконструкции пассажирского депо на станции "Алматы-1", 420 млн. тенге вложены в строительство торгового центра "Отрар" инвесторами из Кореи. Американскими инвесторами вложено 109 млн. тенге в развитие индустрии развлечений города.
      Таким образом, зарубежные компании концентрируются в наиболее доходных сферах деятельности. В тоже время растущее присутствие иностранного капитала в городской экономике говорит, прежде всего, о ее большом нереализованном потенциале и о том, что она является здоровым финансово-привлекательным организмом.
      Интерес зарубежных компаний и возможность участия иностранного капитала в регионе. По данным городской статистики 25 % производимой в городе продукции приходится на иностранные и совместные предприятия. По структуре инвестиций объемы средств, вложенных в высокотехнологичные отрасли производства (телекоммуникации, информационные системы, сетевые технологии и т.д.), за последние два года выросли в несколько раз. Из этого можно сделать вывод, что интерес зарубежных компаний к алматинскому рынку растет стремительно. Сейчас на территории города действует свыше 2 тыс. совместных и иностранных компаний, а их совокупный уставной фонд составляет порядка 100 млрд. тенге. Промышленным производством занимается около 130 компаний.
      Имеющийся производственный, высокий научный и образовательный потенциал, достигнутый уровень реформирования и открытости экономики, благоприятный инвестиционный климат позволяют городу быть наиболее привлекательным местом для расширения вложения инвестиций, что наглядно представлено вышеприведенными примерами.
Динамика баланса трудовых ресурсов с 2002 по 2005 годы и с 2006 по 2010 годы. По оценке в 2001 году в промышленности города было занято 70 тыс. человек, что составляет 13 % от численности занятых во всех видах экономической деятельности и 9% от трудовых ресурсов Алматы. В 2005 году число занятых в промышленном секторе возрастет на 11 %, а к 2010 году еще на 17%, что в абсолютных значениях составит, соответственно, 77 и 90 тыс. человек.

2.2. СОСТОЯНИЕ ПРОМЫШЛЕННОГО СЕКТОРА

2.2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

      Имеется мощный производственный потенциал;
      Реформированы отношения собственности, сформировались самостоятельные субъекты рынка;
      Наличие городских программ развития промышленности, предпринимательства и инновационного развития;
      Активизация процесса обновления производственных фондов;
      С 1996 года преодолен спад, стабилизировано производство и начато постстабилизационное восстановление;
      Наличие значительного количества иностранных партнеров и совместных производств;
      Высокий научно-технический, кадровый и финансовый потенциал; Инвестиционная привлекательность объектов и проектных предложений. Интенсивное развитие малого предпринимательства;
      Создание новых форм поддержки предпринимательства, рост деловой активности предпринимательства, его легализация.

2.2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

      Высокая доля физически изношенных и морально устаревших производств и технологий в отраслях обрабатывающей промышленности;
      Недостаточная развитость кооперационных связей;
      Наличие бездействующих производственных мощностей;
      Слабая связь промышленного сектора с научно-технической и финансовой сферой.
      Дороговизна финансовых ресурсов и недостаточная обеспеченность производственными фондами.

2.2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Развитие импортозамещающих и экспортоориентированных предприятий;
      Создание "точек роста";
      Развитие малого и среднего бизнеса с использованием бездействующих производственных фондов;
      Специализация предприятий с объединением их в промышленные комплексы или группы на основе общности целей и финансов;
      Развитие кооперации и интегрирование;
      Создание технопарка в пос. Алатау;
      Реализация региональной программы инновационного развития г. Алматы;
      Реализация городской программы сегментации крупных бездействующих производств, содействие техперевооружению предприятий малого бизнеса.
      Развитие кооперированных связей между крупными, средними и малыми предприятиями.
      Совершенствование кредитования и развитие инфраструктуры малого бизнеса.

2.2.4. УГРОЗЫ

      Снижение финансирования науки из-за дефицита финансовых средств;
      Недостаточно четкая государственная промышленная политика, предусматривающая приоритетность формирования высокотехнологических и налогодающих отраслей, выход обрабатывающих отраслей на уровень конкурентоспособности;
      Сдерживание развития предпринимательства из-за непринятия адекватных мер по совершенствованию механизмов передачи неиспользуемых основных фондов, недостаточной доступности кредитных ресурсов.

3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

     В целом приоритетами реализации промышленно-технологической политики в предстоящие годы будут:
      технологическая перестройка;
      развитие внутри- и межотраслевых, межрегиональных, а также межгосударственных хозяйственных связей и кооперации;
      формирование корпоративных структур, экспансия на внутреннем и внешнем рынках;
      масштабное внедрение информационной техники и технологий;
      коммерциализация научно-технической сферы.
      Проведение промышленно-технологической политики предусматривает два следующих этапа:
      Первый этап: 2002-2005 годы. На данном этапе предполагается выработать эффективную промышленную политику с использованием возможностей импортозамещения, научного потенциала города и направленную на инновационно-технологическое развитие. На данном этапе ставиться задача обеспечения эффективного использования имеющегося производственного потенциала, развития партнерских взаимоотношений между малыми, крупными и средними предприятиями.
      Второй этап: 2006-2010 годы. Данный этап предполагает стабильное развитие всего промышленно-технологического комплекса, формирование устойчивого экспортного блока, рациональное изменение структуры промышленного производства, создание собственного фонда высоких технологий и новаций, коммерциализацию научно-технической сферы.
      Исходя из вышеназванного, основными стратегическими задачами на период до 2010 года станут:
      Активизация мер государственного регулирования проведения промышленной политики.
      Обеспечение приоритетности развития секторов и предприятий, обеспечивающих экономический рост и решение социальных проблем.
      Реализация в полном объеме программ сегментации крупных бездействующих производств.
      Техническое перевооружение производственных предприятий малого предпринимательства, развитие кооперированных связей между крупными, средними и малыми предприятиями. Развитие "точечных " зон роста. Технологическая перестройка промышленности на основе разработки, апробирования и тиражирования передовых технологий, реализация региональной инновационной программ развития города Алматы на 2002 -2008 годы.
      Формирование корпоративных структур, экспансия на внутреннем и внешних рынках.
      Коммерциализация научно-технической сферы.

4. СТРАТЕГИЯ ДЕЙСТВИЙ

4.1. ОСНОВНЫЕ ИНСТРУМЕНТЫ ПРОМЫШЛЕННО-ТЕХНОЛОГИЧЕСКОЙ ПОЛИТИКИ

4.1.1. Общесистемные меры.

     В финансовой и инвестиционной сфере специфической особенностью реструктуризации промышленных предприятий города будет интенсивное высвобождение оборудования и промышленных площадей с последующей передачей их малым предприятиям.
      Для осуществления контроля за передачей высвобождаемого оборудования будут создаваться лизинговые центры (I этап: 2002-2005гг.).
      Предстоит принять меры по созданию условий для организации процесса технического перевооружения производственных предприятий малого бизнеса. В этих целях будет создан Центр трансферта технологий (I этап: 2002-2005гг.), как специализированный информационно-аналитический и внедренческий орган, обеспечивающий предпринимателей информацией по вопросам новейших технологий, потребностей на новые виды продукции.
      По существу этот центр станет справочником имеющихся свободных или открывающихся новых "ниш" на рынке и организатором кооперированных связей между предприятиями, нуждающимися в той или иной продукции, а также способными наладить выпуск этих изделий. Организация системы трансферта технологий будет способствовать стимулированию создания собственных баз производства высокотехнического оборудования, содействия в организации экспортоориентированных производств малого предпринимательства.
      Планируется составлять и постоянно обновлять реестр свободных площадей и оборудования предприятий, издавать справочники, информационные бюллетени, использовать компьютерные информационные сети. (I этап: 2002-2005гг.).
      Планируется внести изменения в действующую систему льготного кредитования из средств городского бюджета, в части увеличения сроков кредитования, сумм финансирования с доведением их к 2010 году до 150-200 млн. тенге. Будут вноситься дополнения и изменения в существующий перечень приоритетных проектов (I и II этап: 2002-2010гг.).
      Намечается создание Фонда развития малого предпринимательства как небанковского финансового учреждения. Схема микрокредитования будет направлена на более мягкий подход к начинающим предпринимателям, посредством осуществления возможного поручительства или предоставления залога, организации солидарного кредитования. (I этап: 2002-2005гг.).
      В сфере естественных монополий и антимонопольного регулирования будет продолжена работа по повышению эффективности функционирования городских компаний-монополистов (I и II этап: 2002-2010гг.).
      Будут проводиться мероприятия по оптимизации структуры затрат субъектов естественных монополий, внедряться ресурсо- и энергосберегающие технологии, приниматься меры по повышению качества предоставляемых услуг.
      В целях сдерживания роста цен на услуги (товары, работы) предприятий-монополистов будут проводиться публичные слушания по исполнению тарифных смет и проектов тарифов, круглые столы с участием ветеранов ВОВ и труда, СМИ, руководителей предприятий.
      В числе основных задач также выявление резервов, снижение цен и тарифов на товары (работы, услуги), принятие мер по пресечению ценового сговора между хозяйствующими субъектами.
      В период I этапа 2002-2004 годы планируется реализовать совместный с французским Правительством проект: "Реконструкция и модернизация системы водоснабжения и водоотведения города Алматы", что позволит повысить эффективность работы за счет улучшения технического и финансового состояния системы водоснабжения и канализации города на основе внедрения новых технологий и ноу-хау компании "Женераль Дез О".
      В статусе коммунальной собственности предусматривается повысить эффективность работы энергетического комплекса города АПК. В этих целях будет разработана специальная программа ресурсосбережения.
      В области стандартизации целесообразно создать в городе ассоциацию качества и технологий, имеющей в своих членах крупнейших производителей продуктов питания с целью создания паспортов качества с собственной торговой маркой.
      В рамках этой работы будет оказано содействие организации союзов ассоциаций по продуктам.
      Планируется реализовать в ближайшие 5 лет (I этап) мероприятия по внедрению на предприятиях города Международных систем качества продукции ИСО 9000, 9001, 9002,9004 (ЗАО "Фонкорн Интернешнл", Хлебзавод № 1, СП "Беккер и К", ОАО "Азимут Энерджи Сервисез", ТОО "Торе", ТОО "Каспиан Индастриес ЛТД", Текстильная компания АХБК, Автобусосборочный завод, АО "Алатау", АО "Теплоэнергооборудование", АО "Ремдортехника", ОАО "Машзавод" и многие другие).
      В области внешнеторговой политики в реализацию программы импортозамещения будет вовлечено большинство городских предприятий. По итогам февральского совещания 2002 года число предприятий - участников г.Алматы выросло на 30% относительно прошлогоднего показателя. В дальнейшем будут укрепляться отношения сотрудничества с крупными нефтегазовыми компаниями республики и металлургическими заводами, включая ОАО "Усть-каменогорский титано-магниевый комбинат", ТОО "Тенгизшевройл", ОАО "Харикейн-Кумколь-Мунай", Евроазиатская энергетическая компания, ОАО "Казцинк" и другие. Этот процесс будет продолжаться в течение нескольких лет. В последствии приоритетное внимание будет уделяться экспортоориентации предприятий (II этап: 2006-2010гг.).
      Намечается проведение анализа по действующим крупным и средним предприятиям в целях выявления их потребностей, определения перечня, объемов, стоимостных показателей завозимых товаров, необходимых им для производства собственной продукции, а также определения потенциала местного рынка, с точки зрения экономической целесообразности организации адресного производства субъектами малого предпринимательства (I этап: 2002-2005гг).
      В научно-технической сфере одной из форм проведения промышленной политики в городе станут конъюнктурные исследования (I этап: 2002-2005гг).
      Предусматривается вести анализ номенклатуры приобретаемых видов техники и технологии с целью установления уровня соответствия их мировым стандартам и городским промышленным условиям. Главным приоритетом этой работы станет подчинение научных исследований требованиям промышленного производства.
      Для создания условий приобщения промышленных предприятий к нововведениям предстоит организовать рекламу научно-технической продукции, создать банк данных о получателях и поставщиках технологий, провести исследования на передовых предприятиях, разработать каталоги и информационные бюллетени (I и II этапы: 2002-2010гг.).
      Обеспечение условий достижения прогрессивных структурных преобразований в промышленности предполагает разработку не только программ развития промышленного сектора, но и подпрограмм. Например "Развитие научно-технического прогресса в промышленности", "Вовлечение городских предприятий во внешне экономическую деятельность", "Развитие интеграционных связей между городом Алматы и Алматинской областью" и т.д. (II этап: 2006-2010гг.).
      Будет проводиться широкое ознакомление с программами и подпрограммами местных и зарубежных деловых кругов. К их разработке предстоит привлекать НИИ, ВУЗ-ы, промышленные палаты имеющие определенные наработки в этих вопросах, кадровый потенциал промышленных предприятий (I и II этапы: 2002-2010гг.).
      В институциональной сфере. С целью проведения в городе эффективной промышленной политики в акимате города проведена реформа структуры управления промышленностью с разделением на аналитическую и практическую функции. Аналитическая функция будет предусматривать анализ и прогноз проведение тех или иных преобразований, конъюнктурные исследования, составление программ и подпрограмм. Практическая функция - реализация промышленной политики.
      Государству принадлежит очень незначительный объем акций предприятий г. Алматы. Поэтому проводить промышленную политику через управление государственным пакетом представляется затруднительным.
      Промышленно-технологическую политику в г. Алматы целесообразнее всего осуществлять через методологическую работу с использованием методологической, научной, технологической и кадровой баз, имеющихся в городе НИИ, ВУЗ-ов и других научно-образовательных структур (I и II этапы: 2002-2010гг.).
      Будет оказано содействие развитию различных специализированных структур, в том числе созданию Центра маркетинговых исследований, в целях изучения рынка сбыта, определения приоритетных направлений развития малого предпринимательства (I этап: 2002-2005гг.).
      В целях развития малых форм хозяйствования в промышленности предусмотрено:
      - развитие промышленных зон и инкубаторов во всех районах города (I этап: 2002-2005гг.);
      - создание Центра международного сотрудничества (I этап: 2002-2005гг.).
      Будут приняты меры по совершенствованию правовых условий развития предпринимательства, установлению льгот по арендным платежам, стимулированию производства наиболее приоритетных видов продукции, предоставлению налоговых льгот, льготному банковскому кредитованию, развитию инфраструктуры малого предпринимательства, созданию информационно-консультативных и научно-технических центров (I и II этапы: 2002-2010гг.).
      Проводимая в городе промышленная политика в обязательном порядке должна опираться и увязываться с государственной политикой структурных преобразований в промышленном секторе. В противном случае методологическая работа без проведения государственной промышленной политики через перераспределение ресурсов и концентрации их на приоритетных направлениях не приведет к желаемым результатам.
      Общесистемные меры на государственном уровне на предстоящее десятилетие должны предусматривать:
      - расширение государственного финансирования фундаментальных исследований, поощрение научных разработок и их внедрение, правовое содействие в вопросах передачи малому бизнесу бездействующих производственных фондов;
      - ослабление налоговой нагрузки на предприятия, снижение банковского процента за заемные ресурсы;
      - правовое содействие в создании корпораций в промышленности, ориентированных на развитие производств;
      - регулирование агропромышленной интеграции;
      - селективную поддержку либо льготное кредитование низко конкурентных и депрессивных блоков промышленности, к которым относятся легкая, деревообрабатывающая промышленность и некоторые другие отрасли;
      - стимулирование разработки и внедрения проектов создания малых и средних предприятий, технологически связанных одним производством, либо работающих по заказам.

      4.1.2. Селективные меры.

      В 1996-1998 годы в Алматы проводились процедуры банкротства предприятий как цивилизованная форма поражения в конкурентной борьбе. С 1999 года эта процедура применялась, в основном, как средство, расчищающее путь к развитию конкуренции и становлению новых эффективных предприятий.
     В перспективе при применении механизмов банкротства будет учитываться то, что часть предприятий промышленности находится в тяжелом состоянии по объективным причинам, и при правильном выборе стратегии реформирования они могут выпускать конкурентоспособную продукцию (I этап: 2002-2005гг.).
      В отношении этих предприятий предстоит разработать комплекс мер по их возрождению. В их числе:
      - установление льготных тарифов и налогов;
      - импортозамещение и использование тендерных механизмов;
      - учреждение СП и создание "точек роста";
      - продажа земельных участков по минимальным ценам;
      - развитие интеграционных связей. Все эти меры должны быть увязаны с государственной промышленной политикой.
      Целесообразно, чтобы получил развитие механизм оздоровления предприятий с формированием имущественных комплексов разных предприятий.
      В ходе реорганизационных процедур неплатежеспособных предприятий активы предприятий объединяются и предлагаются по приемлемой цене отечественным и иностранным производителям аналогичной продукции, положительно зарекомендовавших себя на рынках сбыта.
      Формируется привлекательный портфель активов, издаются справочники, информационные компьютерные программы, проводятся исследования с целью определения потенциальных инвесторов.
      Подобная форма реорганизации может стать одним их механизмов создания промышленных комплексов и развития производственного кооперирования.
      В настоящее время в акимате города дорабатывается отраслевая программа сегментации крупных бездействующих производств, которая будет содержать индивидуальные рекомендации по каждому конкретному предприятию (I этап: 2002-2005гг.).

      4.2. Отраслевые направления промышленно-технологической политики

      4.2.1. Отрасли экспортной ориентации. Исходя из сложившейся ситуации и тенденций в промышленности города, стратегия промышленного развития должна предусматривать приоритетность развития секторов и предприятий, которые обеспечат решение экономических и социальных проблем, а также максимальное использование имеющегося промышленного потенциала для дальнейшего выхода с выпускаемой продукцией на внешние рынки.
      Для города Алматы это пищевая промышленность, машиностроение и металлообработка, электроника, химическая промышленность. При выборе стратегий поддержки необходим селективный подход, обеспечивающий спасение и развитие предприятий и отраслей.
      В целях получения мультипликативного эффекта основной акцент при формировании экспортоориентированного блока будет сделан на инновационное развитие. Тенденции развития мировой экономики свидетельствуют о возрастающем влиянии инновационной деятельности на темпы экономического роста. Требования рынка диктуют необходимость создания условий для усиления инновационной активности и широкого распространения научных разработок в экономической деятельности.
      Уникальной специфической особенностью города Алматы является наличие высокого научно-технического потенциала, что должно предопределять его роль как проводника новой экономической политики.
      В целях проведения единой государственной политики долгосрочного социально-экономического развития города Алматы на основе использования достижений науки и техники разработана и начата реализация Программы инновационного развития города Алматы на 2002- 2008 годы.
      В соответствии с этой программой приоритетное развитие получат предприятия, на которых в короткие сроки можно проверить и внедрить все передовые достижения. В их числе ЗАО "Сайман", АО "РТЗ", ОАО "Искер", Научно-внедренческий центр "Алмас", Компания "Жайлау", ТОО "Искомтранссервис" и многие другие.
      В настоящее время в городе Алматы разработан проект создания технопарка на базе ядерного центра в пос. Алатау. В проекте учтены реальные возможности, опыт работы с инвесторами и инновационными проектами Института ядерной физики и совместного казахстано-американского предприятия (I этап: 2002-2005гг.).
      Уже в 2002 году начнется реализация проекта создания промышленного парка на базе бывшего табачного комбината.
      2) Формирующийся экспортный блок
      В химической промышленности приоритетное развитие получит производство косметической продукции на базе ПУФ "Уркер Косметик", (объемы производства на нем возрастут за прогнозируемый период примерно в 1,5-2 раза) и изготовление лекарственных препаратов ТОО "Жанафарм" и ТОО "Кызылмай", планирующих осуществить реконструкцию производств с установлением индийского и российского оборудования (I этап: 2002-2005гг.).
      Производство высококачественных медицинских препаратов в кратчайшие сроки может быть налажено на Алматинском биокомбинате, имеющем 70-ти летний опыт работы в отрасли. Кроме того, имеется возможность за короткий период удовлетворить потребность животноводства страны в современных препаратах от сибирской язвы при условии размещения на предприятии государственного заказа (I и II этапы: 2002-2010гг.).

      4.2.2. Отрасли внутренней ориентации.

      Основу промышленности города составляет обрабатывающая отрасль. Однако, иностранные инвесторы не очень заинтересованы в ее развитии, так как это приводит к потере рынка сбыта собственной готовой продукции.
      В то же время в Алматы накоплен значительный торговый капитал, сформированный на основе продажи на внутреннем рынке завозимой продукции. Одной из форм взаимовыгодного сотрудничества торгового капитала с реальным сектором экономики станет создание торгово-промышленных объединений и финансово-промышленных групп. Подобные формирования помогают обеспечивать стратегическое партнерство торговых, промышленных, научных и финансовых организаций (II этап: 2006-2010гг.).
      Интеграция перерабатывающих и сельхозпредприятий будет проводиться путем отработки модели взаимодействия городских предприятий с объединениями и фермерскими хозяйствами. Головные предприятия, размещенные в г. Алматы, смогут, например, оказывать помощь мелким партнерам в виде лизинга оборудования, обязательной закупки продукции, освоения производства новых продуктов, обучения кадров и т.д. (I этап: 2002-2005гг.).
      Должно получить развитие создание компаний, состоящих из предприятий перерабатывающей промышленности, сельхозпроизводителей и торговых предприятий по принципу "поле - завод - торговля" и ориентированных на глубокую переработку сырья. Таким компаниям должны представляться среднесрочные беспроцентные кредиты. Предстоит активизировать реализацию соответствующего соглашения между акимами Алматинской области и города Алматы (I этап: 2002-2005гг.).
      Акции таких компаний являются достаточно привлекательными для портфельных инвесторов, а участие в учредительстве акиматов города и области гарантирует надежность этих инвестиций.
      Высококонкурентный блок. На сегодняшний день стоит выделить пищевую промышленность, как наиболее продвинутую в экономическом отношении отрасль. В этой отрасли стабильно на протяжении последних 5-ти лет объемы производства наращиваются. Среднегодовой прирост составляет 18%. Данная отрасль является привлекательной для инвестирования и развития предпринимательской деятельности.
      а) Дальнейшее развитие пищевой промышленности предстоит обеспечивать через использование долгосрочных "дешевых" кредитов для производства конкурентоспособной продукции и краткосрочных- для пополнения оборотных средств.
      Эта отрасль может сыграть роль плацдарма для осуществления мероприятий по загрузке мощностей, использованию площадей и введению новейших технологий.
      Возможно проведение эксперимента по созданию на территории бывшего Плодоконсервного завода точечной зоны роста, так как на его территории имеются возможности для возрождения производств (I этап: 2002-2005гг.).
      Плодоконсервный завод, занимающий территорию в 13 га, объявлен банкротом в 1997 году. С тех пор на его территории были размещены несколько малых предприятий. В настоящее время цех детского питания передан в коммунальную собственность и решается вопрос о его запуске. Однако, основная часть площадей и оборудования остается невостребованной.
      Для реализации проекта должны быть приняты меры по поддержке его как на государственном, так и на местном уровне.
      Интенсивное развитие пищевой промышленности позволит практически полностью обеспечить замещение импорта.
      В перспективе развитие перерабатывающего комплекса на базе плодоконсервного завода должно быть увязано с использованием возможностей многих предприятий города в части обеспечения его оборудованием и инструментами разработки современных технологий производства, дизайна, упаковки продукции и т.д.
      б) Электроэнергетика. Основным производителем электро- и теплоэнергии для нужд города Алматы является ЗАО "АПК", в состав которого входят параллельно работающие электростанции ТЭЦ-1, ТЭЦ-2, ТЭЦ-3, Капчагайская ГЭС, каскад ГЭС, предприятия тепловых и электрических сетей. Установленная электрическая и тепловая мощность станций составляет 1239 Мвт и 1812 Гкал, соответственно.
      I этап: 2002-2005гг. Алматинская энергосистема полностью передана в коммунальную собственность города Алматы, что позволит обеспечить эффективную и надежную работу комплекса за счет реализации программы энергосбережения, расширить зону централизованного снабжения, в том числе с использованием электроэнергии для целей отопления и горячего водоснабжения.
      В развитие комплекса АПК планируется инвестировать на первом этапе (до 2006 года) 22,2 млрд. тенге.
      Ожидается увеличение среднегодового объема реализации электрической и тепловой энергии на 11%, за счет снижения сверхнормативных потерь, присоединения новых регионов потребления (Талдыкорган) и общего роста экономики.
      На II этапе: 2002-2005гг. энергетический комплекс будет представлять собой высокорентабельную и конкурентоспособную энергосистему на рынке электроэнергии, появится возможность направлять часть прибыли отрасли на развитие других коммунальных инфраструктур города.

      2. Среднеконкурентный блок

      а) Машиностроение.
      Проведение в городе промышленной политики в области машиностроения в течение всего планируемого периода будет предусматривать (с учетом имеющейся базы и потребностей республики):
      - организацию производства и освоения выпуска необходимых запасных частей промышленной и сельхозтехники с целью полного исключения импорта;
      - развитие собственной производственной базы авто и электротранспортных средств;
      - развитие собственных производств телевизионной, компьютерной, вычислительной аппаратуры и инструментов для народного хозяйства.
      Машиностроительный комплекс города в основном сохранит свою специализацию. Основной целью в развитии машиностроительной промышленности является расширение внутреннего производства и переход преимущественно на выпуск конкурентоспособной продукции производственно-технического назначения для максимально возможного обеспечения экономики страны необходимыми машинами, оборудованием и запасными частями с гарантийным и послегарантийным сервисным обслуживанием с последующим выходом на внешний рынок. Как показывает анализ, современное состояние машиностроительного комплекса, располагающего значительными резервами производственных мощностей и неиспользуемых площадей, позволит развивать отрасль преимущественно за счет реконструкции и технического перевооружения действующих предприятий.
      Предприятие АО "Алатау" относится к оборонному комплексу, поэтому целесообразно включить его в государственную программу развития и конверсии оборонной промышленности республики отдельной строкой (I этап: 2002 год).
      На СП "Белкамит" планируется увеличить объемы производства специальных емкостей для нефтегазодобывающих отраслей республики и обеспечить рост объемов производства не менее чем на 50% (I и II этапы: 2002-2010гг.).
      АО "АЗТМ" планируется расширить производство нефтекачалок и другого оборудования для нефтегазового комплекса республики (I этап: 2002-2005гг.).
      АО "Машзавод" будет освоено производство новой бытовой техники, паровых и водогрейных котлов на жидком топливе мощностью от 100 до 1000 квт. Планируется производство запчастей по спецзаказу для железнодорожного оборудования, авто- и троллейбусных хозяйств (I этап: 2002-2005гг.).
      АО "Машзавод" относится к оборонному комплексу и производит 90% продукции специального назначения. Необходимо на государственном уровне принять меры по использованию имеющихся на предприятии возможностей по организации, проектированию изготовлению и внедрению перспективных оборонных технологий (I этап: 2002 год).
      Подъем производства на ОАО "Электромаш" сопряжен с приоритетностью развития для экономик разных стран экологически чистых видов транспорта. Поэтому планируется в достаточно короткие сроки наладить собственный выпуск троллейбусов казахстанской модели, а также увеличить объемы капитального ремонта троллейбусов. Кроме того, возрастет выпуск запасных частей для электротранспорта (I этап: 2002-2005гг.). В последствии на предприятии может быть освоен выпуск оборудования и различных технических средств для метрополитена города (II этап: 2006-2010гг.).
      На Автобусосборочном заводе намечено освоить производство прицепов и 30 тонных полуприцепов, востребованных не только на внутреннем, но и внешних рынках (I этап: 2002-2005гг.).
      АО "АТЦ-405" планируется увеличить объемы производства на 54 % за счет реализации контракта с Минобороны РК на ремонт и модернизацию вертолетов. Предприятие способно почти полностью обеспечить потребности республики и выйти на внешние рынки сбыта (I и II этапы: 2002-2010гг.).
      На ОАО "ИскерГаз" предусматривается освоить и увеличить производство мини-автобусов в два раза, автомобилей специального назначения - в 3 раза (II этап: 2006-2010гг.).
      АО "Искер" планируется в полтора раза увеличить выпуск продукции за счет массового производства автомобилей КАМАЗ и расширения производства запасных частей для железнодорожного хозяйства в рамках заключаемых договоров (I этап: 2002-2005гг.).
      Посредством реализации программы поддержки предпринимательства предусматривается улучшение условий комплектации производств путем стимулирования создания при машиностроительных предприятиях малых форм хозяйствования, ориентированных на выпуск комплектующих для нужд головного предприятия (I этап: 2002-2005гг.).
      б) Промышленность строительных материалов.
      В перспективе рост на предприятиях этой отрасли будет достигнут за счет освоения новых видов продукции, востребованных на внутреннем рынке в связи с развитием благоприятного инвестиционного климата и инвестиционной активностью. Уже в ближайшие 3-4 года на предприятиях отрасли будет освоено много новой продукции: цементно-песчанной черепицы, теплоизоляционных материалов улучшенного качества, намечено ввести новые мощности по выпуску тротуарной плитки, будет запущены мощности по производству высококачественных сухих строительных смесей.

      3. Низкоконкурентный блок

     К этому блоку относятся легкая промышленность. В легкой промышленности ситуация сложная, хотя и здесь имеются неплохие перспективы. Некоторые предприятия получили антидемпинговую поддержку, кредиты на льготных условиях и сейчас достаточно прочно "стоят на ногах".
      На АО "Жетысу", например, с начала года создано почти 400 рабочих мест. Однако для серьезного завоевания рынка будет нарабатываться индивидуальный почерк, традиции, создаваться собственная марка. Действия акимата города будут направлены на создание условий для развития этих предприятий.
      Планируется увеличить объемы оборотных средств за счет полученного кредита, расширить ассортимент выпускаемой продукции, производство обуви увеличится в 2 -3 раза (II этап: 2006-2010гг.).
      Акционерным обществом "Бирлесу" совместно с российскими учеными прорабатывается возможность использования новейших технологий переработки вторичного сырья для изготовления товаров народного потребления. Объем производства планируется увеличить в 2-3 раза (II этап: 2006-2010гг.).
      Основными задачами предприятий отрасли являются насыщение внутреннего рынка товарами легкой промышленности с учетом спроса населения, наращивание экспорта готовой продукции, постепенный выход на внешний рынок и сокращение числа убыточных предприятий.

      4.3. Группа отраслей и производств высоких технологий, способных к относительно быстрой коммерциализации.

      К данной группе отраслей относятся все направления в области информационных технологий.
      Кроме того, химическая промышленность, способная в достаточно короткий срок обеспечить рынок высококачественными отечественными товарами, развить объемы производства необходимых биологических препаратов для сельского хозяйства.
      На втором этапе развития (2006-2010 гг.) к этой группе предприятий примкнут предприятия машиностроительного комплекса и занятые производством транспортного оборудования для железных и автомобильных дорог, наукоемкой продукции и инновационных технологий, тиражируемых с участием технопарков города Алматы.

     5. УСТОЙЧИВЫЙ ПРОГНОЗ ПО ИМПОРТУ И ЭКСПОРТУ

      Реализация мероприятий по поддержке внешнеэкономической деятельности городских товаропроизводителей, включая создание необходимых условий для привлечения инвестиций в развитие предпринимательства, организацию деловых контактов предпринимателей с иностранными партнерами и применение защитных мер для городских производителей будут и в дальнейшем способствовать позитивным структурным изменениям во внешней торговле города. В частности будут наращиваться объемы вывоза готовой продукции и ввоза необходимых технологий. Данные меры будут способствовать увеличению объема экспорта, по сравнению с ожидаемым в 2001 году, в 2005 году - на 43,6%, а в 2010 году - на 72%. Темп роста импорта продукции будет заметно ниже и составит в 2005 году - 10%, в 2010 году - 15%.

      4. МОНИТОРИНГ УСТОЙЧИВОСТИ ПОТЕНЦИАЛЬНЫХ РЫНКОВ СБЫТА (ВНУТРЕННЕГО И ВНЕШНЕГО) С 2002 ПО 2005 ГОДЫ 2006 ПО 2010 ГОДЫ

      Проведение эффективной промышленной политики в г.Алматы позволяет прогнозировать географию рынков сбыта, как внутри республики, так и за ее пределами.
      Потенциальными покупателями автобусов и автомобильных прицепов, выпускаемых ТОО "Алматинский автобусосборочный завод" и ТОО "Алматинское авторемонтное объединение № 2", помимо других регионов Казахстана могут стать Узбекистан, Киргизия, Туркмения, Таджикистан, а также КНР (II этап: 2006-2010гг.)
      Возобновление серийной сборки троллейбусов СП ОАО "Электромаш" позволит полностью обновить парк электротранспорта республики, учитывая, тот факт, что высокая конкурентоспособность продукции уже обеспечивает долю рынка республики равную 80%. Это даст возможность практически полностью исключить импорт аналогичной продукции (II этап: 2006-2010гг.).
      Серийный выпуск буровых установок с подвижным вращателем УБГ - 800 "Казахстан" даст возможность АЗОТ "Компания Жайлау" обеспечить полную независимость Казахстана от поставок извне, а также экспортировать их в страны СНГ с дальнейшим выходом на мировой рынок (II этап: 2006-2010гг.).
      По мере расширения работ в минерально-сырьевом комплексе будет расти потребность в алмазных буровых инструментах, которые в настоящее время полностью завозятся из других стран. При этом аналогов данного производства нет и в республиках Центральной Азии. Таким образом, продукция будет полностью востребована на мировом рынке (I этап: 2002-2005гг.).
      ОАО "ЫРЫСТЫ - АЭВРЗ" является единственным на всей территории Казахстана, выполняющим заказы по ремонту пассажирских вагонов для железных дорог, в связи с чем, в перспективе имеет неограниченный внутренний рынок сбыта собственной продукции (I этап: 2002-2005гг.).
      АО "Алатау" в кратчайшие сроки может освоить массовый выпуск сварочного газогенератора ГСА -1. На рынке сбыта аналогов нет, поэтому потенциальными партнерами могут быть как отечественные предприятия, так и страны дальнего и ближнего зарубежья (I этап: 2002-2005гг.).
      Продукция, производимая ОАО "АХБК - ОЗАТ", экспортируется в страны ближнего и дальнего зарубежья. Компания имеет возможность выпускать в год 100 млн. метров натуральных тканей высокого качества (ситец, бязь, твид, сатин, фланель) практически востребованную во всех странах мира и, в первую очередь, в США, Италии, Испании, Канаде, Эстонии, России, Корее, Германии, Украине (I и II этапы: 2002-2010гг.).
      ОАО "Алматы-Клем" является единственным предприятием в республике по выпуску ковровых изделий и одним из немногих предприятий в СНГ выпускающим ковры 4-х метровой ширины. Поэтому потенциальными рынками сбыта могут быть все страны ближнего и дальнего зарубежья, такие как Канада, США, Чехия, Польша, КНР, Монголия, Украина, Киргизия и др. (II этап: 2006-2010гг.).

      4. ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

      С учетом принимаемых мер по развитию промышленности, малого бизнеса, внедрению новых технологий во все сферы экономической деятельности, приоритетного развития инновационной деятельности, объем промышленного производства к исходу десятилетия возрастет на 54 %.
      За этот период измениться структура промышленного производства, в которой на долю малых предприятий будет приходиться 30-35 % всей выпускаемой в городе продукции. Приоритетное развитие получат высокотехнологичные производства, а также производства в сфере информационных технологий (производство оборудования, запчастей для химических, нефтяных, горнометаллургических предприятий, производство высококачественных препаратов, электроника, автомобилестроение). РАЗДЕЛ III ТРАНСПОРТНАЯ ИНФРАСТРУКТУРА I. ЦЕЛЬ Обеспечение потребности народнохозяйственного комплекса и населения качественными услугами.
      2002-2005 годы. Создание эффективного и технологически обновленного транспортного и телекоммуникационного комплекса на основе привлечения инвестиций, развития предприятий, удовлетворяющих потребности в ремонтно-восстановительных работах.
      2006-2010 годы. Проведение эффективной транзитной политики, способствующей экономическому росту и развитию внешнеэкономических связей. Достижение качества транспортных и телекоммуникационных услуг, соответствующего мировым стандартам.

      2. АНАЛИЗ СИТУАЦИИ

      Алматы - крупный узел автомобильного, железнодорожного и авиационного сообщения, в нем расположены 2 железнодорожных вокзала, аэропорт, два крупных автовокзала. Город Алматы выполняет роль крупного транспортного и авиационного перекрестка в Центрально-азиатском регионе, является центром пересечения туристических маршрутов Великого Шелкового пути.
      На транспортные артерии города приходится около пятой части всех автомобильных и третьей части воздушных перевозок республики.
      Через город Алматы проходит большое количество транзитных маршрутов соединяющих между собой северную и южную, восточную и западную части азиатского континента.
      По данным статистики, например, городом в год экспортируется продукции на 700-750 млн. долларов США , из которых примерно 10-15 % приходится на продукцию, произведенную в городе. Остальной объем составляет продукция, следующая транзитом в другие регионы континента.
      Внутренняя транспортная инфраструктура города состоит из 525 автотранспортных улиц с твердым покрытием протяженностью 1500 км. На сети автодорог находятся 93 автодорожных и 73 пешеходных мостов, 5 путепроводов и 20 подземных переходов.
      Проведенные на транспорте процессы приватизации и акционирования обусловили появление на транспортном рынке конкурирующих хозяйствующих субъектов.
      Благодаря постоянному совершенствованию тендерных процедур к перевозкам привлекаются многие частные компании, обеспечивающие достаточно высокий уровень услуг.
      Сегодня в городе функционирует более 70 транспортных предприятий. Из 8-ми автопарков города 2 (№№ 1 и 6) являются частной собственностью, у 2-х автопарков (№№ 2, 4, 5,7) в коммунальной собственности находится 49-51 % акций ( 2 из них выставлены на продажу) и в доверительном управлении находятся госпакеты акций автопарков №№ 3 и 8.
      На 30 городских маршрутах работает 400 автобусов частных транспортных компаний, что составляет 16 % всего парка городских автобусов.
      Кроме того, услуги по перевозке пассажиров оказывают 12 частных таксопарков, 3 троллейбусных парка и 1 трамвайное депо.
      Большое внимание уделяется оптимизации транспортной сети. Результатом ее проведения является открытие новых маршрутов, соединяющие центральную часть города с вновь строящимися микрорайонами, разуплотнение наиболее загруженных пассажиропотоками участков дорог.
      В результате ужесточения условий конкурсов маршруты обновлены более компетентными и способными улучшить культуру обслуживания заказчиками. Принимаемые меры позволяют снижать убытки от перевозки пассажиров.
      Однако финансовая деятельность транспорта остается убыточной. Только 40% транспортных организаций имеют положительные результаты работы.
      За последние несколько лет парк городского пассажирского транспорта обновлен примерно на 10-15 %. В прошлом году выпущен первый троллейбус казахстанского производства.
      Однако износ парка по-прежнему остается одной из серьезных проблем в транспортном обслуживании населения.
      Значительно активизирована работа по строительству и ремонту дорог. Только за прошлый год с применением новой техники и технологии отремонтировано 52 км дорог, что почти в 2 раза больше чем в 2000 году.
      За 2000-2001 годы сданы в эксплуатацию бульвар Мендикулова, улица Жолдасбекова, дорога в микрорайоне Думан-1, реконструирован выезд по ул. Жарокова до пр.Аль-Фараби, дорога на территории кладбища "Кенсай". Расширены улицы Брусиловского, Шаляпина, Джандосова, пр.Абая и Достык, осуществлен капремонт улиц Муратбаева, Муканова, построены дублер Саина, проезды в микрорайонах Мамыр и Жетысу.
      Построена транспортная развязка по ул Майлина-Бекмаханова, 12 км гравийных дорог.
      Экологическая ситуация в г. Алматы ухудшается с каждым годом, вследствие чрезмерной загрузки и перенасыщенностью автомобильным транспортом городских дорог и улиц. 80-90% всех выбросов в атмосферу приходится на автомобильный транспорт. Наблюдается рост онкологических и других заболеваний среди населения, связанных с ухудшением воздушного бассейна города.
      Одним из наиболее эффективных путей решения данной проблемы является строительство транспортных развязок, так как специфика застройки города Алматы не дает возможности расширения автодорог вширь.
      Учитывая безотлагательность решения экологических проблем города, необходимо предусматривать ассигнования на строительство транспортных развязок.
      Требует решения также вопрос погашения кредита на развитие пассажирского транспорта г.Алматы. Постановлением Кабмина 1994 года о реализации соглашения о займе между Казахстаном и МБРР предполагалось выделение городу безвозвратного кредита на развитие транспорта. В 1997 году подписано кредитное соглашение между Минфином и акимом г.Алматы по возврату кредита за счет средств, компенсирующих автопаркам бесплатную перевозку льготников. Однако, законом об отмене льгот исключена возможность погашения кредита за счет вышеназванного источника. Минфину РК необходимо рассмотреть возможность погашения кредита по займу в сумме 22,7 млн. долларов США из средств республиканского бюджета.

Динамика основных показателей развития
транспорта с 1998 года

Показатели	1998г.	1999г.	2000г.	2001г.
перевозка грузов,тыс. тонн, всего	1530	885	1530	1978
авиация	6	10	8.4	3.4
автотранспорт общего пользования	1524	875	1521,6	1974,6
грузооборот, млн. ткм. Всего	207	241	285	175
авиация	28	37	91	23
автотранспорт общего пользования	179	204	194	152
перевезено пассажиров млн.чел. всего	390	287	217,03	221,06
авиация	0,06	0,04	0,03	0,06
автотранспорт	389,8	286,5	217	221
пассажирооборот, млн.пкм всего	2435,9	1910,1	1405,0	1410,8
авиация	243,2	328,9	152,4	175,7
автотранспорт общего пользования	2192,7	1581,2	1252,6	1235,1

      Город Алматы относится к числу городов с наиболее развитой системой телекоммуникаций и достаточно высоким уровнем сервисных услуг в этой сфере.
      Последние несколько лет осуществляется интенсивное обновление устаревших АТС на электронные и телефонизация участков города с малой плотностью телефонных номеров. В составе ГЦТ "Алматытелеком" создан Центр корпоративного сервиса, оказывающий предприятиям услуги в соответствии с их запросами.
      В настоящее время в городе функционирует свыше 90 АТС с общей монтированной емкостью около 450 тыс. номеров. Только за прошлый год дополнительно установлено около 14 тыс. телефонов. Во всех районах города в соответствии с потребностью населения устанавливаются таксофоны. Общее их число сегодня достигло 1266 единиц.

      2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

      Выгодное транзитное расположение города.
      Алматы - крупный узел железнодорожного, автомобильного и авиационного транспорта, деловой и культурный центр.
      Расположение на трассе Великого Шелкового пути.
      Достаточно развитая инфраструктура транспорта, связи и телекоммуникаций. Развитие средств связи и телекоммуникаций в целом соответ-ствует высокому технологическому уровню.
      Наличие подготовленного технического персонала.
      Транспортные предприятия осуществляют прямые договорные поставки транспортных средств.

      2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

      Высокая доля морально и физически изношенных телекоммуникационных, транспортных средств, сокращение подвижного состава электротранспорта, изношенность контактно-кабельной сети.
      Дефицит финансовых ресурсов на обновление подвижного состава пассажирского автотранспорта.
      Убыточность предприятий пассажирского транспорта.
      Отсутствие в республике базы выпуска телекоммуникационного оборудования, новых пассажирских автотранспортных средств и их капитального ремонта. Наличие задолженности по кредиту МБРР за полученные автобусы МАН в размере около 5,0 млрд. тенге. Отсутствие стабильной и надежной финансовой системы эффективного функционирования дорог. Несовершенство условий перевозок по маршрутам, обеспечивающим международные связи.

2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Развитие транспортно-коммуникационного обслуживания в связи с прогнозированием экономического роста в базовых секторах экономики, развитием внешнеэкономических и межрегиональных связей. Использование транзитного потенциала города. Развитие собственной производственно-ремонтной базы. Использование имеющихся НИИ и научного потенциала в целях выхода на новые технологии. Приоритетное развитие электротранспорта, введение метрополитена. 2.4. УГРОЗЫ Рост тарифов на электроэнергию.
      Слабая реализация инвестиционных проектов в сфере развития транспорта из-за их инвестиционной непривлекательности, "замораживание" на неопределенное время строительство метрополитена.
      Недостаточная развитость электротранспорта, соответствующего международным экологическим стандартам.

      3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

      На первом этапе (2002-2005 годы) ставится задача приоритетного удовлетворения внутренних потребностей на основе эффективного использования транспорта и телекоммуникаций, обновления фондов за счет развития собственной базы и закупа необходимого оборудования и транспортных средств, совершенствования дорожной инфраструктуры, внедрения новых прогрессивных технологий, финансового оздоровления предприятий транспорта. Будут приняты меры по:
      - сохранению и расширению дорог;
      - ежегодному обновлению парка пассажирских транспортных средств;
      - развитию собственного производства транспортных средств;
      - усилению экологического контроля за автотранспортом, обеспечению безопасности движения;
      - развитию конкуренции и малого предпринимательства;
      - обеспечению доступности инженерно-транспортных коммуникаций в новых районах жилого массива.
      На втором этапе (2006-2010 годы) будут приняты меры по:
      - развитию и использованию в интересах города и республики транзитных возможностей города, росту доходов от транзитных перевозок;
      - приоритетному развитию экологически чистых видов транспорта;
      - расширению сети автомобильных дорог, в первую очередь за счет строительства транспортных развязок и объездных магистралей, приближение их технико-эксплуатационного уровня к мировым стандартам;
      - использованию современных научных достижений и информационных технологий в развитии транспорта и связи.

      4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

      I этап: 2002-2005 годы
      Поддержание существующей сети транспортных коммуникаций на хорошем техническом уровне, развитие предприятий, обеспечивающих полное удовлетворение потребностей в ремонтно-восстановительных работах и пополнении и обновлении парка транспортных средств. Привлечение инвестиций в строительство метрополитена. Формирование транзитной политики, инфраструктуры сопутствующего сервиса.

      II этап: 2006-2010 годы
      Обеспечение приоритетности развития электротранспорта города с учетом необходимости решения экологических проблем. Удовлетворение потребности граждан в транспортных услугах, соответствующих по качеству мировому уровню и полностью ориентированных на нужды потребителей. Повышение рентабельности отрасли, рост доходов, в том числе от транзита.
      Транспортные проблемы города Алматы на период до 2010 года будут решаться не только в административно-юридических границах, но и обязательно в системе близлежащих поселков, населенных пунктов, с учетом минимального воздействия на окружающую среду и повышением безопасности движения. Подходы к функционированию транспорта и к его дальнейшему развитию будут одновременно рассматриваться как мероприятия по повышению возможностей его функционирования в условиях чрезвычайных ситуаций, учитывая высокую сейсмичность Алматинской пригородной зоны и высокую селевую опасность в горных районах зоны.
      В числе первоочередных мер в среднесрочной перспективе планируется улучшить техническое состояние дорог, обеспечить обновление парка пассажирского транспорта, привлечь инвестиции на строительство метрополитена.
      В соответствии с городскими программами развития транспорта и благоустройства города планируется ежегодно ремонтировать не менее 120 км. дорог с использованием современных надежных технологий и техники. Кроме того планируется ежегодно осуществлять строительство автомобильных дорог с гравийным покрытием в районах массовой индивидуальной застройки "Думан" "Шанырак", "Улжан" и т.д.
      Обновление парка пассажирского транспорта будет осуществляться, в основном, за счет собственных средств транспортных предприятий, развития лизинга, привлечения кредитных ресурсов банков второго уровня и других внебюджетных источников. Предпочтение при этом будет отдано большим комфортабельным автобусам.
      Необходимо за счет республиканского бюджета погасить задолжен-ность за приобретенные ранее автобусы "МАН", ежегодно потребуется порядка 560,0 млн.тенге.
      Для эффективного обновления подвижного состава и повышения рентабельности транспортных предприятий получит развитие собственное производство транспортных средств. Подъем производства на ОАО "Электромаш" будет сопряжен с освоением и развитием сборки троллейбусов казахстанской модели, а также увеличением объемов капитального ремонта троллейбусов. Кроме того, возрастет производство запасных частей для электротранспорта. На автобусосборочном заводе намечено освоить производство прицепов и 30-ти тонных полуприцепов. На ОАО "ИскерГаз" планируется в несколько раз увеличить производство мини-автобусов и автомобилей специального назначения, на АО "Искер" - освоить массовое производство автомобилей "Камаз". В первой пятилетке необходимо обеспечивать их государственную закупку, что улучшит положение дел и на эксплуатационных предприятиях.
      Предусматривается осуществлять управление транспортными потоками города с использованием автоматизированной системы "Город". Централизованное управление с применением новой технологии средств связи и телекоммуникаций даст возможность улучшить качество обслуживания пассажиров города и обеспечить безопасность движения на дорогах города.
      В целях сокращения негативного влияния автотранспорта на экологическую обстановку предусматривается планомерный перевод автобусов на использование сжиженного и сжатого газа.
      Будет создана оптимальная сеть стационарных автозаправочных станций, соответствующих экологическим требованиям и обеспечивающих качественное обслуживание.
      Создание здоровой конкуренции на рынке транспортных услуг позволит повысить эффективность использования подвижного состава и рентабельность маршрутов. Продолжится передача автопарков в доверительное управление частным компаниям, с последующей продажей акций.
      Обслуживание маршрутов, поставка подвижного состава и оборудо-вания, строительство и ремонт дорог будет осуществляться на конкурсной основе. Главным условием при этом остается качество услуг и рациональное использование средств.
      Будет дан импульс развитию кооперации перевозчиков с другими секторами экономики, развитию сети предприятий, обеспечивающих полное удовлетворение потребностей в ремонтно-восстановительных работах.
      Реализация схемы маршрутной сети и связи города осуществится с учетом развития новых районов жилого массива "Шанырак", "Думан", "Таугуль" и др. В целях развития инженерно-коммуникационных и дорожных сетей в этих районах ежегодно необходимо предусматривать ассигнования, в объеме не менее 9,0 млрд.тенге.
      Планируется проведение регулярного анализа использования транспортных коридоров с учетом внешних факторов и реализации мер по их загрузке, а также совершенствованию условий перевозок по маршрутам, обеспечивающим международные связи.
      Планируется осуществить постепенный перевод транзитных потоков автотранспорта за пределы санитарной зоны города.
      Учитывая сложную экологическую обстановку в городе приоритетное развитие должен получить электротранспорт. Предусматривается развитие линий электротранспорта в западном и юго-западном направлениях:
      строительство новых линий по:
      - пр.Абая-Момыш улы-Толе би-Саина (4,6 км),
      - ул. Навои-Орбита-Дежнева-Джандосова (6,0 км),
      - пр.Райымбека (от ул.Петрова до автовокзала "Саяхат") (14,8 км).
      Может быть организовано движение местных электропоездов по маршрутам Алматы - Узун-Агач и Алматы - Капчагай при завершении электрификации железнодорожных участков Отрар - Алматы и Алматы - Капчагай.
      Предусматривается осуществить:
      - строительство 4 новых тяговых подстанций в районах пр.Райымбека и урочища "Медеу" и троллейбусной линии до Медеу с параллельным развитием инфраструктуры "отдыха" на "Медеу" и "Чимбулаке";
      - ежегодную реконструкцию 30 км троллейбусных, 10 км. трамвайных линий и 10 км. трамвайных путей.
      Как уже было сказано выше, Алматы относится к числу регионов с наиболее сложной экологической обстановкой, поэтому жизненно-важной необходимостью для города является строительство метрополитена.
      В целях экономической эффективности на первом этапе эксплуатации метро целесообразно использовать скоростной трамвай, который от западных районов города до ул. Жарокова будет двигаться в наземном положении, затем в подземном. После завершения строительства сетей подземной линии можно будет при необходимости перейти на вагоны метрополитена.
      В целях упорядочения транспортного потока и повышения безопасности движения предусматривается оптимизация и строительство транспортных развязок, реконструкция малозатратных перекрестков, открытие односторонних движений и объездных маршрутов, строительство многоярусных автопаркингов. В 2002 году планируется построить автопаркинги в районе магазина "Зангар" и в районе Центрального колхозного рынка.
      Планируется реализовать ряд приоритетных для города инвестиционных проектов за счет собственных и привлеченных средств:
      1. Учитывая сложную экологическую ситуацию в городе вследствие чрезмерной загрузки и перенасыщенности автомобильным транспортом одним из эффективных путей решения этой проблемы станет строительство транспортных развязок. В прошлом году построена одна транспортная развязка, в настоящее время ведется строительство еще одной двухуровневой развязки на проспекте Саина - Райымбека. В перспективе планируется ввести в строй еще 14 развязок и объездную кольцевую дорогу.
      Потребность в финансовых ресурсах для строительства вышеназванных объектов оценивается в 77 млрд. тенге. В качестве источника финансирования может выступить местный бюджет при условии сокращения объемов бюджетных изъятий.
      2. Окончание строительства первой очереди метрополитена. Сметная стоимость строительства объекта оценивается в 662 млн. долларов.
      Проект предусматривает строительство системы массового транзита, обслуживающего северные и юго-западные районы города. Сложившаяся планировочная структура города, его территория с явно выраженным уклоном рельефа местности, а также трудности эксплуатации общественного транспорта в осенне-зимний период города из-за появления на улицах гололедицы, ограничивают развитие наземного электротранспорта.
      Строительство метрополитена позволит снять с маршрута движение в центральной части города более 450 автобусов, обеспечить комфорт, высокую скорость движения, большую пропускную способность.
      Остаток сметной стоимости составляет 530 млн.долл. США. В 2002 году в местном бюджете на финансирование проекта предусмотрено 350 млн. тенге, что составляет примерно одну четвертую часть годовой потребности. При аналогичных объемах инвестирования строительство метро может растянуться на долгие годы, а проблемы техногенного характера будут неизбежно обостряться. С 2003 года объемы ежегодного финансирования необходимо будет довести до 4-5 млрд. тенге. Финансирование проекта предлагается осуществлять за счет средств республиканского и местного бюджетов.
      Планируемый эффект от инвестирования - улучшение транспортной и экологической ситуации в городе, создание 7 тысяч новых рабочих мест.
      3. Строительство объездных кольцевых магистралей. Реализация проекта даст возможность снизить до 30% транспортный поток непосредственно в черте города, уменьшить количество транзитного автотранспорта и, соответственно, улучшить экологическую обстановку в городе.
      В связи с этим запланировано строительство 5 объездных магистралей, которые в комплексе составят единую объездную транспортную магистраль по периферии городской территории:
    - Северное полукольцо - пересечение улиц Саина и Райымбека с выходом на
      Талгарскую трассу;
    - Восточное полукольцо - с выходом на Талгарскую трассу;
    - Юго-Восточное полукольцо - проспект Аль-Фараби, проспект Достык с выходом на Талгарскую трассу;
    - Юго-Западное полукольцо - пересечение улиц Саина и Райымбека с
      выходом на трассу Каскелен, Чемолган;
    - Западное полукольцо - улицы Саина с выходом на проспект Аль-Фараби
      (южное полукольцо) до улицы Фурманова и проспекта Достык.
      Строительство объездных кольцевых дорог планируется осуществить за счет средств бюджета, при условии сокращения городу бюджетных изъятий. На реализацию проекта требуется 14,6 млрд. тенге. В сфере системы телекоммуникаций предполагается завершение ее технологической модернизации, в результате чего планируется осуществить: - полную замену механических аналоговых станций на электронные; - полный переход на цифровые высоконадежные системы межстанционной связи; - удовлетворять спрос на установку телефонов по принципу "установка по требованию"; - внедрение мультимедийных услуг телекоммуникаций (быстрый интернет, видеоинтернет). Для их достижения необходимо инвестиций в объеме 61 млн. долларов США.

5. ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

Улучшение финансового состояния транспортных организаций, обеспечение их рентабельной и самоокупаемой работы. Рост объема предоставляемых услуг в сфере транспорта и телекоммуникаций обусловит рост их доходов и в свою очередь приведет к возможности снижения тарифов на услуги. Обеспечение населения качественными услугами. Сокращение негативного влияния автотранспорта на экологию города, ввод в действие первой очереди метрополитена.

РАЗДЕЛ IV

ОХРАНА ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

      1. ЦЕЛЬ

      Оздоровление окружающей среды города Алматы через стабилизацию ее качественных показателей.

      2. АНАЛИЗ СИТУАЦИИ

      В целях оздоровления экологической обстановки разработана и реализуется 16-летняя комплексная программа, в рамках которой проведены следующие мероприятия:
      - совместно с ТАСИС осуществляется реализация проекта "Транспортное загрязнение города Алматы", закупается оборудование для мониторинга состояния воздуха, диагностике транспортных средств и топлива;
      - на коммунальном транспорте устанавливаются нейтрализаторы, ограничено движение грузового транспорта в центральной части города;
      - разработана концепция тепло- газо и электроснабжения города на период до 2020 года, проводится интенсивная газификация частного сектора;
      - реализуется проект создания опытного образца ветрогонной установки;
      - ликвидированы 322 стихийный свалки;
      - за счет средств предприятий строятся сооружения по очистке сточных вод и скважины;
      - создается единая система экологического мониторинга в городе.
      В тоже время, многие мероприятия программы остаются нереализованными по причине дефицита денежных средств. В результате, такие жизненно-важные для города мероприятия как реконструкция водопроводов, канализационных коллекторов, реабилитация прибрежных водоохранных полос малых рек и др. финансируются в обьемах значительно ниже потребности.
      Алматы остается в числе наиболее экологически неблагоприятных городов республики. Природно-климатические особенности г.Алматы, достаточно стабильный наметившийся прирост населения города, промышленно-технологическое и транспортное развитие обуславливают чрезмерное усиление нагрузки на экосистему города. Плотность населения и застройки, транспортные магистрали, хозяйственный профиль формируют целый ряд экологических проблем.
      Наиболее опасным проявлением экологического неблагополучия является загрязнение атмосферы, поверхностных и подземных вод, почв.
      Большую тревогу вызывает состояние и тенденции развития экологической ситуации в горах Заилийского Алатау, где формируется подавляющая часть возобновляемых ресурсов чистой воды. По мере ухудшения экологической ситуации возрастает уязвимость населения и экономики от воздействия стихийных бедствий, которые, в свою очередь, могут вызвать дальнейшую деградацию природной среды.
      Загрязнение атмосферного воздуха в условиях слабой естественной вентиляции и большого количества передвижных и стационарных источников выбросов вредных веществ является наиболее актуальной экологической проблемой г. Алматы. Ежегодно в атмосферу города выбрасывается 170 - 180 тыс.тонн различных вредных веществ, более 90% которых составляют выбросы передвижных источников. Среднегодовые концентрации превышают предельно-допустимые уровни: пыли (взвешенных частиц), оксида углерода в 1,1-1.3 раза, диоксида азота в 1,3-1,5 раза, фенола в 1,3-1,7 раза, формальдегида в 4,7-6,6 раза.
      Основными проблемами оздоровления воздушного бассейна являются недостаточное ограничение выбросов автомобильного транспорта, существование неорганизованных выбросов стационарных источников загрязнения в городе.
      Рост численности населения и хозяйственных объектов в долинах рек Большая и малая Алматинки создали ряд проблем: нарушение гидрологического баланса водотоков; нарушение гидрогеологического режима подземных вод; количественное и качественное увеличение загрязнения поверхностных и подземных вод.
      Существуют проблемы и в области охраны водных ресурсов. Строительство домов и хозяйственных объектов, сброс сточных вод, свалки мусора приводят к загрязнению и истощению поверхностных вод. Усугубляет ситуацию отсутствие системы ливневой канализации в городе, сетей водоснабжения и канализации в новых поселках.
      Необходимо также отметить, что сегодня пригороды города Алматы застраиваются хаотично в обход генерального плана застройки города. Все это также ухудшает экологическую обстановку. Основная причина заключается в неурегулированности вопроса использования пригородных земель.
      Проблемой в охране подземных вод остаются загрязнение верхнего гидродинамического горизонта на конусе выноса, используемого для водоснабжения, формирование депрессионной воронки поверхности подземных вод глубиной до 40-45 м.
     Из инженерно-геологических условий отмечаются такие явления, как подтопление, наиболее развитое в зоне скопления грунтовых вод, сели, оползни. При сокращении забора подземных вод Алматинского месторождения на конусе выноса выход родникового стока может вызвать подтопление зданий на отдельных участках и на отрезках строящегося метрополитена.
      Все большую опасность для населения города Алматы представляет загрязнение окружающей среды отходами производства и потребления. Значительное загрязнение и ухудшение санитарно-гигиенического состояния территории связано с объектами накопления и захоронения ТБО.
      Рекреационные территории нуждаются в активизации лесомелиоративных и озеленительных работ. С учетом особого статуса г.Алматы и сложившемуся на сегодняшний день состоянию окружающей среды в городе, необходимо придать данной программе статус государственной.

2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

      Разработана и реализуется Комплексная программа оздоровления экологической обстановки на период до 2015 года. Участие международных организаций в разработке и реализации экологических проектов. Активизация деятельности общественных экологических организаций. Вовлечение малого бизнеса в решение экологических проблем.
      Завершение работ по экологическому районированию территории города Алматы, разработка схемы размещения особо охраняемых природных территорий, организация природного парка "Медеу" (местного значения) и особо охраняемой природной территории "Роща Баума".
      Высокие интеллектуальные ресурсы и научное обеспечение.

      2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

      Неблагоприятные природно-климатические условия, способствующие застойным явлениям в атмосфере.
      Моральная и физическая изношенность основного производственного оборудования, водопроводно-канализационной системы, несовершенство технологий, отсутствие системы управления твердыми отходами производства и потребления. Концентрация большого количества автотранспортных средств, использование некачественного бензина. Слабое правовое поле, не соответствие ряда нормативных актов приоритетности решения экологических проблем. Дефицит финансовых ресурсов для реализации городской экологической программы, строительства метрополитена. Недостаточная экологическая грамотность населения.

2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Использование накопленного опыта и усилий мирового сообщества по охране окружающей среды.
      Разработка и реализация проектов в сфере защиты воздушного бассейна, водопользования и управления твердыми бытовыми отходами.
      Консолидация и активизация усилий населения и общественности в вопросе улучшения среды обитания.

      2.4. УГРОЗЫ

      Недостаточность средств на реализацию важнейших проектов в сфере экологии.
      Прогрессирующее накопление промышленных и бытовых отходов, ухудшение состояния речных поверхностных и грунтовых вод качества питьевой воды.
      Сейсмическая опасность.

      3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

      Оптимизация системы природопользования города Алматы.
      Снижение вредного воздействия на окружающую среду объектов хозяйственного комплекса.
      Совершенствование системы управления отходами производства и потребления, повышение уровня использования отходов.
      Охрана и рациональное использование водных ресурсов.
      Сейсмоусиление.
      Экологическое просвещение.

      4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

      Оптимизация системы природопользования города Алматы. Предстоит разработать и внедрить новую систему управления природопользованием путем перехода на новую систему экологического нормирования, через регламентацию режимов природопользования по региону, через систему экологических ограничений природопользования по территориям и экосистемам. Для этого предстоит разработать территориальную комплексную схему охраны окружающей среды города, составить эколого-градостроительный атлас города, атласы карт загрязнения окружающей среды и природно-ресурсного потенциала города, аналитические промышленно-экологическе карты.
      Снижение вредного воздействия на окружающую среду объектов хозяйственного комплекса. Необходимо создать промышленно-экологические паспорта с электронными картами в составе эколого-градостроительного дежурного плана города.
      Будут разработаны и реализованы комплексные и целевые локальные экологические программы.
      Предстоит внедрить на предприятиях новые стандарты Республики Казахстан серии 14000 по экологическому управлению.
      Предусматривается создание Единой системы экологического мониторинга города Алматы, объединяющей ведомственные системы сбора и анализа данных о состоянии природной среды. Особое внимание будет обращено на развитие производственного мониторинга окружающей среды и природных ресурсов с тем, чтобы предприятия за счет собственных средств осуществляли оценку воздействия хозяйственной деятельности на окружающую среду.
      Государственный контроль за охраной и использованием природных ресурсов в новых условиях должен обеспечиваться через надзор за соблюдением экологических требований, выполнением мероприятий, намеченных в комплексных экологических программах и планах действий по охране окружающей среды.
      Необходимо повысить действенность экономического стимулирования природопользователей, направленное на рациональное использование природно-ресурсного потенциала. Должен быть внедрен принцип "природопользователь платит".
      Предусматривается дальнейшее развитие функций и сферы деятельности государственной экологической экспертизы, как наиболее эффективного профилактического инструмента в системе экологического контроля.
      Планируется широко внедрить процедуру экологического аудита, направленную на комплексное определение экологических последствий прошлой деятельности предприятий и подготовку основы для проведения необходимого комплекса реабилитационных мероприятий. Необходимо предусматривать как добровольное участие предприятий в системе управления охраной окружающей среды, так и экологические проверки предприятий компетентными государственными органами.
      В целях снижения негативного влияния автотранспорта на окружающую среду получит приоритетное развитие общественный электротранспорт, завершится строительство 1 очереди Алматинского метрополитена.
      Предусматривается оснастить стационарные автостоянки контрольно-регулировочными пунктами, создать специализированные СТО, обеспечивающие качественное обслуживание.
     Будет осуществлено поэтапное оснащение автотранспортных средств устройствами снижения содержания вредных веществ в выхлопных газах, расширена автоматизированная система управления транспортными потоками "Зеленая волна".
      Предусматривается оптимизация и строительство транспортных развязок, реконструкция малозатратных перекрестков, открытие односторонних движений и объездных маршрутов, строительство многоярусных автопаркингов.
      Будут приняты принципиально новые схемы тепло-энергоснабжения с учетом инвентаризации и обеспечено их поэтапное внедрение.
      Планируется обеспечить поэтапный перевод городских централизованных энергоисточников на природный газ.
      Будет реализован проект создания ветроэнергетической установки. Проект "Развитие возможностей для более эффективного использования энергии в снабжении теплом и горячей водой в Казахстане" планируется апробировать в демонстрационной зоне в г.Алматы.
      Целесообразно развивать альтернативные источники энергии с восстановлением функционирования малой ГЭС "Медеу" , проектированием и строительством ГЭС "Просвещенец".
      Совершенствование системы управления отходами производства и потребления, повышение уровня использования отходов. Предстоит реализовать проект управления ТБО в городе Алматы. В рамках проекта предусматривается приобретение мусоросборочных контейнеров для коммунальных пунктов сбора отходов; приобретение транспортных средств по сбору мусора; строительство перевалочной станции, приобретение для нее оборудования; приобретение оборудования для перевалки отходов; расширение и частичная утилизация открытой Карасайской свалки с грунтовой засыпкой; приобретение оборудования для грунтовой засыпки отходов; создание интегрированной информационной системы и бухучета для системы управления ТБО. Реализация проекта позволит увеличить емкость городского полигона до 4 тыс. куб. метров, создать в этой сфере дополнительно 500 рабочих мест.
      Необходимо изучить состояние и приемлемые технологи утилизации и вторичной переработки отходов г.Алматы, разработать проект и обустроить в составе Горполигона участок для захоронения (складирования) промышленных токсичных отходов.
     Предстоит разработать правила сбора, хранения и переработки ртутьсодержащих изделий и приборов с определением схемы и механизма их приема у юридических и физических лиц в г.Алматы.
   Будут приняты меры по развитию малого бизнеса в области переработки отходов макулатуры и гофротары, стеклобоя, пластмасс, ртутьсодержащих приборов, пришедших в негодность, резинотехнических изделий, содержащие химически опасные вещества, нефтепродуктов (АЗС).
      Охрана и рациональное использование водных ресурсов. Продолжатся меры по сокращению потери питьевой воды в коммунальном секторе, завершится установка приборов учета ее потребления. Предусматривается реализация мероприятий по программе "Малые реки г.Алматы".
      Одним из приоритетных направлений определена реализация проекта "Реконструкция и модернизация системы водоснабжения и водоотведения г. Алматы".
      В рамках проекта предусматривается внедрение экологически чистых технологий очистки сточных вод на всех предприятиях г. Алматы с проведением первичной обработки перед сбросом в горканализацию.
      Планируется осуществить расширение и реконструкцию сети водоснабжения для снижения потерь воды, реконструкцию фильтровальной станции "Медеу", расширение головных очистных сооружений, реконструкцию сооружений механической и биологической очистки сточных вод г.Алматы. Планируется обновить наиболее устаревшее оборудование всего производственного комплекса.
      Реализация вышеназванного проекта предполагает разработку новой Концепции водопотребления и водоотведения города Алматы и ТЭО альтернативных вариантов сброса очищенных сточных вод в водоемы.
      Предусматривается разработать комплекс мероприятий по регулированию и последующему использованию ливневого стока для технических нужд и полива зеленых насаждений. Продолжится реконструкция и капитальный ремонт арычных и оросительных систем, будут реализованы мероприятия по восстановлению ливневого коллектора, защите технической дороги Медеу-Шымбулак и канализационного коллектора от разрушения.
      Продолжатся работы по подключению неканализованной застройки к системе канализации города с учетом степени воздействия на водные ресурсы (малоэтажная застройка в пос.Пригородный).
      С использованием банка данных зеленых насаждений планируется проводить лесопатологическое обследование и разработать программу сноса, посадки и восстановления зеленого фонда города, включая элементы благоустройства.
      Будут обустроены особо охраняемые природные территории согласно Схеме размещения особо охраняемых природных территорий (в том числе природный парк "Медеу" и особо охраняемая природная территория "Роща Баума").
      Сейсмоусиление. Одной из негативных особенностей города Алматы является угроза разрушительных землетрясений. Предотвращение их негативных последствий требует проведения постоянных и целенаправленных работ по усилению конструкций городских зданий и, прежде всего, обьектов образования, здравоохранения, жилья. В местном бюджете на эти цели заложены средства в обьеме 250 млн. тенге (2002 год), однако этот объем примерно в 3-4 раза меньше потребности.
      Вопрос сейсмоусиления зданий и сооружений города Алматы необходимо решать в централизованном порядке.
      Экологическое просвещение. Предстоит обеспечить реализацию программы экологического образования, воспитания, просвещения и информированности населения г.Алматы с учетом накопленного опыта образовательных учреждений всех уровней. Будет реализован комплекс учебных программ системы повышения квалификации, переподготовки госслужащих в области экологии. Целесообразно открыть постоянно действующие курсы по повышению квалификации для природопользователей.
      Продолжится регулярная трансляция телевизионных и радиопрограмм, отражающих проблемы экологического состояния г.Алматы, выпуск брошюр, журналов и книг с экологической тематикой, проведение семинаров, конференций, конкурсов, других общегородских экологических мероприятий.

РАЗДЕЛ V. ИНВЕСТИЦИОННАЯ ПОЛИТИКА

1. ЦЕЛЬ

Создание благоприятного инвестиционного климата и на этой основе достижение высокого уровня привлечения и использования внутренних и внешних инвестиций.

2. АНАЛИЗ СОВРЕМЕННОЙ СИТУАЦИИ

На г. Алматы приходится около 10% республиканского объема инвестиционных ресурсов (60 млрд. тенге в 2001 году). В отраслевой структуре капитального строительства на протяжении ряда лет наблюдается перераспределение приоритетов в пользу обрабатывающей промышленности, торговли, транспорта и связи. Так, доля инвестиций, направленных в пищевую промышленность, за последние три года увеличилась в 3 раза, в торговлю, ремонт автомобилей и домашних изделий в 28 раз, в сферу транспорта и связи на 22%.

Инвестиционная деятельность
г.Алматы за 1996-2001 годы. (млн. тенге)

	1996 г.	1997 г.	1998 г.	1999 г.	2000 г.	2001 г.
1	2	3	4	5	6	7
Объем инвестиций в основной капитал	--	--	26839,0	50208,0	53909,3	73369,2
Темп к предыдущему году (в %)	--	--	--	176,7	99,5	126,0
Инвестиции в капитальное строительство по крупным и средним предприятиям	14030,0	11569,0	9499,0	10097,0	11213,0	22227,3
Темп к предыдущему году (в %)	99,1	73,8	66,3	100,4	102,9	в 1,8р.
Из объема в капитальное строительство иностранные инвестиции	--	3168,1	2164,7	3712,7	1499,4	1556,1
Темп к предыдущему году (в %)	--	--	55,2	161,9	37,4	96,0
Доля в общем объеме (в %)	--	27,4	22,8	36,8	13,4	7,0

      Доля средств, поступающих из республиканского бюджета, снизилась за последние пять лет с 23% до 4,9%. Наряду с уменьшением финансирования из республиканского бюджета возросла доля средств местного бюджета, направленных на строительство объектов социальной сферы с 1,7% до 7,8%.
      В целях активизации инвестиционной деятельности акиматом осуществляются следующие мероприятия:
      - разработана и активно реализуется "Стратегия инвестиционной политики города Алматы на период 2000-2005 годы";
      - в рамках развития рынка ценных бумаг осуществлена эмиссия муниципальных облигаций на сумму 400 млн. тенге, за счет средств, привлеченных от облигационного займа профинансирован ряд проектов;
      - формируется рынок деловой информации: выпускается, обновляется и распространяется среди потенциальных инвесторов сборник приоритетных инвестиционных проектов;
      - проводятся семинары, конференции, выставки, используется информационная сеть (Интернет) для пропаганды инвестиционных возможностей города;
      - усилена работа с дипломатическими представительствами и межгосударственными комиссиями по сотрудничеству.
      В прошлом году разработаны и утверждены маслихатом нормативные документы - положения V01R368_ "О долговых обязательствах г. Алматы" и "О залоговом фонде г. Алматы", в которых четко изложены финансовые механизмы и технологии привлечения инвестиций в экономику без дополнительной нагрузки на местный бюджет и исполнения обязательств по своевременному и полному возврату заемных ресурсов. С использованием подобной схемы привлечения заемных средств через коммунальные предприятия профинансирован реализован проект реконструкции ледовой арены дворца спорта им. Б.Шолака, реализуется проект возведения нового терминала аэропорта.
      За 2001 год в капитальное строительство обьектов города направлено порядка 28 млрд. тенге, с ростом к позапрошлому году на 55%.
      В сфере жилищного строительства спад преодолен с 1995 года. При этом, растет доля жилья, построенного за счет средств предприятий и организаций, чему в значительной мере способствует передача незавершенных объектов строительства в коммунальную собственность, с последующей передачей их на конкурсной основе другим застройщикам. В полном обьеме выполняются городские жилищные программы. За 2001 год обеспечен прирост в жилищном строительстве на 11%.
      Подтверждением стабильности и инвестиционной привлекательности города Алматы является присвоение ему авторитетным международным рейтинговым агентством ФИТШ одного из самых высоких кредитных рейтингов в стране.
      Однако необходимо отметить, что пока вне интересов инвесторов остаются такие приоритетные для города и республики отрасли как машиностроение, металлообработка, текстильная, швейная промышленность, многие проекты в сфере экологии.
      Сдерживающим фактором привлечения свободных финансовых ресурсов в экономику города является несовершенство законодательной базы в части увеличения доли в активах институциональных инвесторов (пенсионные фонды, КУПА, страховые компании) для последующего вложения в муниципальные ценные бумаги.
      Необходимо усовершенствовать законодательную базу в вопросах страхования имущества, развития ипотеки. Так, нормативная база по страхованию имущества не предусматривает обязательное страхование ответственности юридических и физических лиц, производящих оценку имущества, используемого в качестве ипотеки. В результате, за недостоверную информацию по реальной рыночной стоимости передаваемого в залог имущества ответственность никто не несет.
      Нормативная база по ипотечному кредитованию не содержит единых стандартов эмиссии ипотечных облигаций, что является сдерживающим фактором в привлечении денежных средств населения в жилищное строительство.
      Отсутствуют правила выпуска (эмиссии) долговых обязательств - простых и переводных векселей для хозяйствующих субъектов (ТОО, АО и т.д.), что не позволяет хозсубъектам воспользоваться возможностью выпуска неэмиссионных ценных бумаг.
      Кроме того, город сильно ограничен установленными законодательством лимитами заимствования и долга, что не позволяет в достаточной мере осуществлять прямое заимствование на реализацию социальных проектов.
      Имеются также проблемы в вопросах сейсмоусиления зданий, реконструкции жилого сектора в микрорайонах города, в развитии районов массовой индивидуальной застройки, а также в застройке зоны особого градостроительного регулирования города Алматы.
      а) "О сейсмоусилении зданий и сооружений, культурно-исторических памятников города."
      В соответствии с Законом Z980258_ "Об особом статусе города Алматы" статья 5, пункт 4, предусмотрено на проведение реконструкции по сейсмоусилению зданий и сооружений, культурно-исторических памятников города. Последний раз средства из республиканского бюджета на эти цели выделялись в 1997 году в размере 64 млн. тенге. ежегодное выделение средств из республиканского бюджета "отдельной строкой".
      Анализ состояния объектов социального назначения г.Алматы показал, что в первую очередь необходимо провести работы по сейсмоусилению 55-ти объектов образования на сумму 819 млн. тенге и 19-ти объектов здравоохранения - на 810 млн. тенге.
      Считаем целесообразным рассмотреть вопрос возобновления финансирования работ по сейсмоусилению зданий и сооружений в г.Алматы.
      б) "О реконструкции жилого сектора в микрорайонах города Алматы".
      В настоящее время в микрорайонах города находится 871 дом в аварийно-ветхом состоянии, который подлежит сносу, в 1 531-ом доме необходимо провести работы по сейсмоусилению и утеплению наружных стен. Большая часть этих домов в период приватизации жилья была передана в частную собственность без выполнения мероприятий по сейсмоусилению, капитальному ремонту или возмещения населению затрат на их проведение.
      Общий объем ассигнований, необходимых на их сейсмоусиление и утепление составляет 32,1 млрд.тенге, которые планируется освоить за 10-12 лет.
      Считаем необходимым рассмотреть возможность решения вопроса реконструкции жилого сектора в микрорайонах г.Алматы за счет дополнительного выделения средств из республиканского бюджета или уменьшения бюджетных изъятий города.
      в) "О развитии районов массовой индивидуальной застройки."
      В микрорайонах города, выделенных под застройку индивидуального жилья, наблюдается значительное отставание в строительстве инженерных коммуникаций, автодорог и объектов социальной сферы. Ограниченность средств в городском бюджете не позволяет в должной мере финансировать их строительство. Общий объем необходимых на вышеназванные цели ассигнований оценивается в 8.9 млрд. тенге.
      Необходимо рассмотреть возможность решения вопроса за счет уменьшения городу бюджетных изъятий.
      г) "О застройке зоны особого градостроительного регулирования города Алматы."
      В марте 1998 года принято Постановление Правительства Республики Казахстан № 228 P980228_ "О пригородной зоне города Алматы", которым утверждена зона особого градостроительного регулирования города Алматы. В то же время, этим постановлением не регулируется деятельность по использованию и содержанию земель, включенных в пригородную зону г.Алматы, хотя данное предложение было внесено акимом г.Алматы при формировании вышеназванного Постановления, но в окончательный вариант оно не вошло. В результате, застройка пригородной зоны ведется хаотично, без соблюдения проектов застроек отдельных территорий и согласования их с акиматом города Алматы.
      Требуется принятие отдельного Постановления об утверждении правил застройки пригородной зоны города Алматы, или же внесение соответствующих изменений и дополнений в действующее Постановление от 17.03.1998г. № 228 "О пригородной зоне города Алматы".

      2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

      Создан в целом благоприятный инвестиционный климат для отечественных и иностранных инвесторов вследствие стабильной общественно-политической ситуации, стабилизации в экономике, устойчивости банковской системы, динамичного развития накопительных пенсионных фондов, КУПА, страховых компаний, уровня сервисных услуг.
Наличие городской инвестиционной пятилетней стратегии и ежегодная разработка региональных инвестиционных программ. Наличие значительных временно свободных внутренних сбережений.

2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

Непривлекательность для иностранных инвесторов проектов в сфере хозяйства г.Алматы, так как их интересы больше направлены на нефтегазодобывающую и металлургическую отрасль. Несовершенство законодательной базы функционирования муниципальных ценных бумаг, механизмов ипотечного кредитования строительства жилья.

2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

Направление внутренних сбережений на развитие реального сектора экономики. Активизация кредитной деятельности банков в сфере реальной экономики. Активизация работы с иностранными и отечественными инвесторами. Использование возможностей города, как регионального финансового центра. Внедрение новых финансовых технологий и инструментов для привлечения инвестиций с использованием активов города, обеспечения исполнения обязательств по своевременному и полному возврату инвестиционных ресурсов.

2.4. УГРОЗЫ

     Проведение пассивной инвестиционной политики может поставить под угрозу выполнение прогнозов по достаточно высокому экономическому росту и привести к усилению зависимости развития страны от запасов природных ресурсов.
      Отсутствие механизмов привлечения инвестиций в обновление основных фондов хозяйствующих субьектов через внедрение и развитие финансового лизинга может привести к техногенным катастрофам и остановке стратегически важных для города предприятий.

      3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

      Усиление роли акимата в процессе привлечения и направления инвестиционных ресурсов на развитие реального сектора экономики;
      Создание эффективной информационной системы для привлечения потенциальных инвесторов;
      Создание условий для эффективного развития рынка муниципальных ценных бумаг (долговых обязательств) и привлечения средств местных институциональных инвесторов на нужды города;
      Рост объемов строительства жилья, в том числе за счет развития системы ипотечного кредитования жилищного строительства (на первом этапе - реализация пилотных проектов).
      Развитие г.Алматы, как финансового регионального центра.

      4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

      I этап: 2002-2005 годы. Реализация Стратегии инвестиционной политики г. Алматы на период до 2005 и определенных в ней приоритетов. Совершенствование механизмов стимулирования притока инвестиций местными исполнительными органами и привлечение их в реализацию социально-значимых проектов.
      Реализация проектов: "Управление твердыми бытовыми отходами", "Модернизация и реконструкция сетей водоснабжения и водоотведения в г. Алматы", "Завершение строительства первой линии метрополитена".

      II этап: 2006-2010 годы. Создание системы учета региональных особенностей г. Алматы и анализа проводимых реформ, связанных с инвестиционными процессами, оценка на научной основе влияния проводимой в регионе политики реформ на приток капитала в приоритетные отрасли.
      Повышение кредитного рейтинга региона и создание благоприятных условий для притока инвестиций в социальные отрасли.
      Механизмы и инструменты инвестиционной политики в г.Алматы будут направлены в первую очередь на развитие приоритетных для города отраслей экономики: промышленность, жилищное и гражданское строительство, экология, транспорт, культура, здравоохранение, образование.
      Приоритетными отраслями промышленности в городе Алматы в части привлечения инвестиций являются машиностроение, электроника, легкая и химическая промышленность.
      В машиностроении - организация и серийный выпуск автобусов ПАЗ-3205 (ТОО "Алматинский автобусосборочный завод", освоение серийного выпуска автомобильных прицепов ( Авторемонтное объединение), производство поливомоечных машин на АО "Ремдортехника", производство троллейбусов на СП "Электромаш", строительство новых современных пассажирских вагонов на базе АО "Ырысты- АЭВРЗ", выпуск буровых установок для геологоразведочных скважин (Компания "Жайлау").
      В электронике - производство современных ультразвуковых приборов учета расходов ресурсов, двухтарифных и многотарифных счетчиков электроэнергии, новейшей радиоаппаратуры (АО "Алатау", Радиотехнический завод).
      В легкой промышленности - производство хлопчатобумажных и швейных изделий, ковров, трикотажного полотна (ОАО "АХБК-ОЗАТ", "Алматы-клем", трикотажный комбинат).
      В химической промышленности - производство ветеринарных биопрепаратов, вакцины против сибирской язвы, импортозамещающих лекарственных препаратов на базе Биокомбината, фармацевтической фабрики.
      Для активизации инвестиционного процесса предстоит принять меры по мобилизации государственных ресурсов, собственных оборотных средств предприятий, а также привлечению средств отечественных и иностранных инвесторов.
      Предстоит существенно усовершенствовать всю систему привлечения инвестиций в наиболее важные секторы экономики после закрепления за местными исполнительными органами определенных полномочий по предоставлению инвесторам льгот и преференций. Предполагается, что будет действовать двухуровневая система преференций для обеспечения их доступности широким слоям предпринимателей.
      Планируется проведение тендеров с целью привлечения инвесторов в реализацию инвестиционных проектов, определения взаимоприемлемых условий финансирования проектов, возвратности средств, стоимости конечного продукта и услуг.
      Будут приняты меры по реализации с отечественными и иностранными компаниями совместных проектов с использованием механизмов простого заимствования, создания совместных предприятий, корпоративной эмиссии акций среди инвесторов и опционной продажи части проектов.
      Планируется реализовать проект строительства первой очереди метрополитена (подробно об этом проекте изложено в разделе "транспортная инфраструктура").
      К категории приоритетных отнесен проект "Реконструкция и модернизация системы водоснабжения и водоотведения города Алматы" , реализация которого начнется после вступления в силу договора о займе между французским и казахстанским правительствами. На данном этапе завершается совместная работа Минфина РК и Натексис Банка Франции по устранению замечаний к к проекту межправительственного кредитного соглашения о выделении льготного займа.
      Предусматривается реализация крупного проекта "Управление твердыми бытовыми отходами города Алматы". В настоящее время акиматом проводится работа по снижению долговой нагрузки на местный бюджет. Рассматриваются варианты разгрузки потоков платежей по займам города, что позволит утвердить Региональную инвестиционную программу, которой предусмотрена реализация проектов по управлению ТБО.
      Реализации приоритетных инвестпроектов будет способствовать проведение на государственном и региональных уровнях политики льготного налогообложения прибыли, идущей на производственные инвестиции, развитие системы лизинга, привлечения ресурсов коммерческих банков в процесс долгосрочного кредитования инвестиционных проектов.
      Особое внимание будет уделено составлению и реализации Региональных инвестиционных программ (РИП). В этих целях предстоит организовать совместную конструктивную работу акимата с корпорациями, предприятиями по вопросам приоритетности направления инвестиционной деятельности.
      В рамках работы по составлению и реализации РИП будет обеспечиваться:
      - сбор информации для осуществления сравнительного анализа рынков приложения капитала, прогноза инвестиционных предложений, включая динамику инвестиций, определение на базе этого анализа важнейших экономических показателей инвестиционных проектов;
      - конъюнктурный анализ и ценовой мониторинг основных региональных рынков - финансового, недвижимости, земельного, а также сопутствующих рынков - архитектурно-строительных услуг, рынка строительных материалов и др;
      - участие в разработке финансовых схем, а также привлечение ноу-хау в области передовых международных финансовых инструментов, реализации инвестиционной политики развития региона с заданными финансово-экономическими характеристиками;
      - реализация мероприятий по мониторингу региональных инвестиционных проектов, включая реализацию мероприятий по контролю за целевым использованием заемных средств и их своевременному возврату;
      - сотрудничество с отечественными и зарубежными консалтинговыми фирмами, осуществляющими весь комплекс услуг в инвестиционной сфере, от предпроектных и прединвестиционных исследований до организации конкурсов и выполнения функции заказчика.
      Будут приняты меры по привлечению свободных средств в развитие реального сектора экономики, решение экономических и социальных проблем через:
      - развитие механизмов эмиссии муниципальных ценных бумаг, долговых обязательств и их обеспечения (покрытия инвестиционных рисков);
      - страхование имущества предприятий коммунальной собственности, с помощью созданной в городе страховой компании.
      Предполагается, что на государственном уровне будут внесены изменения и дополнения в законодательство по вопросам развития рынков муниципальных ценных бумаг (долговых обязательств), страховых услуг и государственного заимствования местными исполнительными органами.
      В целях роста инвестиционных возможностей предприятий в ближайшие год-два намечается принять меры по оздоровлению предприятий посредством развития клиринговых услуг с помощью созданной в г.Алматы клиринговой палаты.
      Предстоит реализовать Генеральное Соглашение "О совместной деятельности и координации усилий по развитию рынка векселей, неэмиссионных ценных бумаг и производных финансовых инструментов".
      Предстоит активизировать работу по созданию рынка деловой информации. В настоящее время недостаточно развиты услуги по предоставлению справочных, коммерческих, аналитических информационных материалов. Зачастую инвесторы сталкиваются с чрезмерной закрытостью и непрозрачностью деловой информации. В ликвидации этого пробела будут использованы возможности СМИ, в том числе стран СНГ, информационные компьютерные сети и системы.
      С целью устранения имеющихся барьеров в этих вопросах акимат города примет меры по развитию сети информационных бизнес-центров и исследовательских организаций на базе малых и средних предприятий, способных предоставлять инвесторам различные информационные услуги в соответствии с их требованиями. Это особо важно для города Алматы, являющимся наиболее привлекательным местом для вложения инвестиций и развития бизнеса.
      В целях сохранения и развития инвестиционной привлекательности Алматы планируется реализовать постановление Правительства РК о развитии города как регионального финансового центра.
      Для реализации концепции на региональном уровне предстоит:
      - принять меры по стимулированию накоплений сбережений населения в банках второго уровня, в том числе через широкую пропаганду системы их гарантирования;
      - принять меры по развитию и страхованию пенсионных активов;
      - развить систему ипотечного кредитования, на первом этапе реализовать пилотный проект;
      - внедрить и развить вексельное обращение и обращение неэмиссионных ценных бумаг в регионе;
      - обеспечить развитие разнообразного комфортного бизнеса и бытового сервиса;
      - внедрить жесткий архитектурно-строительный контроль за поддержанием и развитием специфического стиля г.Алматы;
      - осуществить переоборудование на уровне мировых стандартов, находящихся в черте города "барахолок" и оптовых базаров;
      - обеспечить высокий уровень общественной безопасности горожан и гостей столицы.
      В целях реализации пилотных проектов в сфере ипотеки и последующего развития ипотечного кредитования рассматривается возможность создания городской ипотечной компании, как оператора проектов с последующим получением ею статуса небанковского финансового учреждения и лицензии Нацбанка на проведение отдельных видов банковских операций, в частности по кредитованию физических и юридических лиц. Для развития и внедрения финансового лизинга как инструмента привлечения инвестиций в обновление основных средств планируется создать в городе лизинговую компанию.

Стратегически значимые для города
инвестиционные проекты

№ пп	Наименование проекта	Ориентировочная оценка стоимости	Срок реализации проекта (годы)	Источники финансирования
Социальная политика
1.	Строительство Универсального спортивно-зрелищного комплекса в мкр."Самал-2"	14,1 млн. долл. США	2005г.	Отечественные и зарубежные инвестиции
2.	Строительство 18 общеобразовательных школ	180 млн. долл.США	2 школы ежегодно	Местный бюджет
Промышленно-технологическая политика
1.	Возобновление серийной сборки троллейбусов на заводе СП ОАО "Электромаш"	300 тыс. долл.	с 2004г.	Собственные средства, кредиты банков
2.	Разработка и освоение серийного выпуска автобусов ПАЗ 3205 и других типов автобусов и микроавтобусов ТОО "Автобусосборочный завод"	12 млн. долл. США	С 2006г.	Собственные средства, кредиты банков
3.	Серийный выпуск буровых установок с подвижным вращателем УБГ -800 "Казахстан" на АОЗТ "Компания Жайлау"	1 млн. долл. США	2003 г.	Собственные средства, кредиты банков
4.	Производство хлопчатобумажных тканей и швейных изделий ОАО "АХБК - ОЗАТ"	18,5 млн. долл. США	2006 г.	Собственные средства, долгосроч- ный льготный кредит
5.	Восстановить работу ЗАО "Алматинский трикотажный комбинат"	1365,0 тыс. долл. США	2004-2005 гг.	Собственные средства, кредиты банков
6.	Обновление техническо-производственной базы ОАО "Алматы Клем"	1 млн. долл. США	2006-2008 гг.	Собственные средства, долгосроч- ный льготный кредит
7.	Производство вакцины против сибирской язвы и расширение производства ветеринарных биопрепаратов РГП "Алматинский биокомбинат"	200 тыс. долл. США	2003г.	Государст- венные инвестиции, Собственные средства
8.	Реконструкция асфальтобетонного производства ОАО "Асфальтобетон"	1,9 млн. долл. США	2002-2003 гг.	Собственные средства, кредиты банков
9.	Освоение капитального ремонта вертолетов Ми-8Т и проведение гальванических работ ОАО "Авиаремонтный завод № 405"	100 тыс. долл. США	2005 год	Собственные средства, кредиты банков
10.	Реализация проекта создания технопарка г.Алматы	средства бюджета и инвесторов	2003-2010 гг.	Средства республи- канского и местного бюджета, инвестиции и гранты
Транспортная инфраструктура
1.	Строительство транспортных развязок	14 развязок - 420 млн. долл.США, из них на год: 120 млн.долл., на строи- тельство кольцевой дороги - 95,3 млн. долл.	2002-2005 гг.	5 транс- портных развязок и кольцевая дорога - средства местного бюджета (при условии сокращения бюджетных изъятий городу)
			2006-2010 гг.	9 транс- портных развязок - средства местного бюджета (при условии сокращения бюджетных изъятий)
2.	Завершение строительства первой линии метрополитена	490,6 млн. долл. США	2010 г.	Средства республи- канского и местного бюджетов
3.	Строительство объездных кольцевых магистралей	96,6 млн. долл. США	2006-2010 гг.	Средства республи- канского и местного бюджетов
4.	Завершение строительства терминала в аэропорту	10 млн. долл. США	2002 г.	Негосудар- ственный заем под гарантии местного бюджета
Охрана окружающей среды
1.	Реконструкция и модернизация системы водоснабжения и водоотведения г.Алматы	24 млн. долл. США	2002-2004 гг.	Внешний Правитель- ственный заем
2.	Управление твердыми бытовыми отходами	20 млн. долл. США	2002-2004 гг.	Муниципаль-ный заем
3.	Развитие районов индивидуальной застройки	59,3 млн. долл. США	2002-2003 гг.	Средства республи- канского и местного бюджетов
4.	Реконструкция и благоустройство рощи Баума, создание парка культуры и отдыха.	608 тыс. долл. США	2003-2008 гг.	Средства местного бюджета
	Развитие особо охраняемых территорий в г.Алматы	3,9 млн. долл. США	2003-2005 гг.
5.	Создание автоматизированной системы мониторинга загрязнения атмосферного воздуха г.Алматы	1 этап - 2,5 млн. долл. США	2005г.	Муниципаль-ный заем
6.	Мониторинг потенциально опасных оползневых и селеопасных участков	267 тыс. долл. США	До 2005г.	Средства республи- канского и местного бюджетов
7.	Сейсмоусиление	55 объектов образования - 5,5 млн.долл. США, 19 объектов здравоохранения - 5,4 млн.долл. США	2002-2010г.	Средства республи- канского и местного бюджетов

Ожидаемые результаты

      Инвестиции в основной капитал к 2010 году по городу Алматы достигнут 104 млрд. тенге, с ростом к 2001-му году на 43%. В структуре инвестиций возрастет доля затрат в реальный сектор экономики, развитие объектов социальной и экологической направленности.
      За этот период будет построено около 2,5 млрд. кв. метров жилья или в среднем 270-280 тыс. кв. метров в год. В течение 5-ти лет планируется построить новый по своим инженерным решениям жилой микрорайон "Нурлы кала".

РАЗДЕЛ VI

НАЛОГОВО-БЮДЖЕТНАЯ ПОЛИТИКА

1. ЦЕЛЬ

      I этап: 2002-2005 годы. Цель - стабильное поступление доходов в бюджет, мобилизация всех резервов их роста, формирование эффективной бюджетной системы, обеспечивающей реализацию социально-экономических приоритетов развития города.

      II этап: 2006-2010 годы. Совершенствование налогово-бюджетной политики на основе внедрения новых методов перспективного бюджетного программирования и технологий сборов налогов и платежей.

      2. АНАЛИЗ СИТУАЦИИ

      Город Алматы является основным источником пополнения государственного бюджета, обеспечивая его доходную часть на 20 %. После всех отчислений в республиканский бюджет в распоряжении города остается не более 20-25 % всех собранных налогов.
      В целом за 2001-ый год в консолидированный бюджет города Алматы собрано 127 млрд. тенге (на 30 % больше, чем в 2000-ном году), в том числе в республиканский бюджет - 71,6 млрд. тенге, местный бюджет - 55,3 млрд. тенге. Прогнозы выполнены, соответственно, на 103,2 % и 106,7 %. В полном объеме перечислены в республиканский бюджет бюджетные изъятия в сумме 26 млрд. тенге.
      По подоходному налогу с юридических лиц прогноз выполнен на 104,3%, подоходному налогу с физических лиц, удерживаемому у источника выплаты - на 109%, социальному налогу - на 108%, НДС - 103,5%, акцизам на товары внутреннего производства - 117,3%.
      Структура поступления налогов и платежей в разрезе сфер деятельности выглядит следующим образом:
         промышленность - 11,3 % (за 2000-ный год - 9,9%).
         строительство - 6,7 % (5,7 %).
         торговля - 11,8 % (12,2 %).
      Таким образом, приведенные показатели свидетельствуют о позитивных структурных изменениях в соотношениях источников пополнения бюджета - растет доля реального сектора экономики при одновременном уменьшении доли поступлений от торгово-посреднических и коммерческих операций.
      Точки роста. Растут поступления в бюджет от субъектов малого предпринимательства. Основное значение приобретают эффективность и устойчивость предпринимательства, построение при его участии новых хозяйственных связей, активизация производственной деятельности.
      В структуре налогов и платежей, поступающих от сферы предпринимательства, растет доля поступлений от производственной сферы и, соответственно сокращается от торгово-посреднической деятельности.
      Почти все частные предприниматели переведены на режим уплаты налогов на основе патентов. Выбор порядка налогообложения производится ими на добровольной основе.
      Наряду с позитивными факторами выполнения прогноза по налогам имеет место и неисполнение прогноза по некоторым позициям (земельный налог, сбор за регистрацию эмиссии ценных бумаг, акцизы на ликероводочные изделия). Остается значительным объем недоимки предприятий и организаций в бюджет. Одним из факторов, способствующих ее формированию, является нерешенность проблем бездействующих предприятий.
      Так, на контроле в налоговых органах годами числятся бездействующие предприятия-должники, переходящая задолженность которых превышает сотни миллионов тенге. В основном это предприятия старой правовой формы, не прошедшие перерегистрацию. Решение проблем бездействующих предприятий позволило бы значительно сократить объем недоимки.
      Одним из факторов создания точек роста в рамках децентрализации государственных функций могла бы стать передача некоторых полномочий по формированию налогов местным исполнительным органам власти.
      В настоящее время налоговая система характеризуется слишком сильной зацентрализованностью. У местных органов власти недостаточно прав по регулированию местных налогов, что отрицательно сказывается на выполнении прогнозов сбора налогов и платежей. К примеру, методика сбора налога за право реализации товаров на рынках определяется Правительством РК. Однако, как показывает практика, она не учитывает специфику регионов.
      Основными направлениями бюджетной политики в г.Алматы являются: содействие структурными преобразованием, оптимизация бюджетных расходов, увязка использования бюджетных средств с долгосрочными программами и приоритетами.
      Финансирование госучреждений проводится в установленным порядке в пределах сумм, утвержденных маслихатом.
      Закуп товаров, работ, услуг за счет бюджетных средств осуществляется строго на конкурсной основе. Общая условная экономия бюджетных средств за 2001-ый год составила 607 млн. тенге, с ростом к 2000-му году в 2,4 раза.
      Полностью обеспечивается выплата заработной платы, государственных социальных и спецпособий, оплата коммунальных услуг, приобретение продуктов питания, медикаментов, оборудования, финансирование расходов по благоустройству и озеленению города.
      На должном уровне поставлена работа казначейства, которое своевременно и в целевом направлении финансирует бюджетные программы. Значительные средства направляются на развитие инфраструктуры города, ремонт объектов социального назначения.
      Активизирована работа по модернизации медицинских организаций, улучшается распределение ресурсов путем перемещения из высокозатратного больничного сектора в сектор первичной медико-санитарной помощи.
      Осуществляется мониторинг и управление портфелем долговых обязательств акимата города. На сегодня фактически сложившаяся сумма долга составляет 4338 млн. тенге (проекты: "Приобретение автобусов МАН", "Приобретение дорожно-ремонтной техники Виртген", "Приобретение дорожно-уборочной техники"). Городом погашается задолженность по обязательствам согласно заключенным кредитным соглашениям, за исключением проекта по автобусам МАН, по которому В Правительство направлены предложения о переносе сроков платежей либо погашения кредита из средств республиканского бюджета (подробно эта проблема описана в разделе проблем развития города Алматы).
      Одним из главных факторов формирования точек роста в экономике г.Алматы является решение проблемы децентрализации бюджетных функций.
      На сегодняшний день проводимая бюджетная политика не способствует развитию инициативы регионов, так как не предусматривает самостоятельности в управлении собственными источниками доходов. Практика бюджетных изъятий, основанная на единых нормативах удельных расходов на 1 жителя, не учитывает региональную специфику. Практикуется изъятие дополнительных доходов в республиканский бюджет. В последние годы в этом вопросе ситуация несколько улучшилась, однако проблема по-прежнему остается.
      На наш взгляд, более целесообразно было бы формирование местного бюджета от всех видов доходных источников, поступающих в данном регионе, с применением стабильного норматива отчислений в местный бюджет от контингента. Кроме того, изменение налогооблагаемой базы, ее рост должны однозначно приводить к пропорциональному увеличению и расходной части местного бюджета. Анализ последних 4-х лет свидетельствует о непропорциональном росте, а в иные годы даже снижении расходов при резком увеличении доходов бюджета. (Подробнее эти проблемы изложены в разделе, посвященном проблемам развития города). 2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ Выполнение городом Алматы роли финансового донора по отношению к республике. Разработка ежегодных городских программ по проведению налоговой политики. Ежегодное выполнение прогнозов сбора налогов и платежей. Совершенствование налогового администрирования. Рост налоговых поступлений от сферы предпринимательства в связи с его развитием и легализаций. Установка в налоговых органах города новейшей цифровой локальной сети.
      Создание эффективной системы расходов, обеспечение своевременного и целевого финансирования бюджетных программ через казначейство.
      Внедрение новой бюджетной квалификации доходов и расходов, отвечающей требованиям мировых стандартов.
      Проведение оптимизации бюджетных расходов, обеспечение финансирования приоритетных направлений социально-экономического развития города.
      Совершенствование системы государственных закупок, обеспечение экономии бюджетных средств.

      2.2 СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

      Отсутствие у регионов рычагов по регулированию сбора местных налогов.
      Значительный объем недоимки, а также переходящей задолженности бездействующих предприятий, не прошедших перерегистрацию и потерявших связь с налоговыми органами.
      Незавершенность процесса децентрализации бюджетных функций;
      Отсутствие законодательной базы, определяющей самостоятельность бюджетов всех уровней;
      Наличие диспропорций между децентрализацией бюджетных ресурсов и централизацией бюджетных полномочий;
      Незакрепленность за каждым уровнем управления собственных источников доходов;
      Концентрация расходов местного бюджета, в основном, на текущих затратах, отсутствие возможности финансирования крупных инвестиционных проектов;
      Существующая система трансфертов и изъятий не стимулирует регионы к мобилизации дополнительных ресурсов, лишает их возможности перспективного планирования социально-экономического развития.

      2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Расширение налогооблагаемой базы, рост доходов в бюджет и сокращение недоимки при совершенствовании налогового администрирования, делегировании регионам части функций по налогообложению.
      Расширение функциональных возможностей бюджета при обеспечении справедливости и сбалансированности межбюджетных отношений.

      2.4. УГРОЗЫ

      Изъятие у города Алматы 75-80% собираемых налогов в республиканский бюджет идет в разрез с проводимой сегодня государственной бюджетной политикой, направленной на развитие самодостаточности регионов.

      3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

      Поэтапное расширение налогооблагаемой базы, улучшение налогового администрирования и усиление контроля за поступлением налогов и платежей в бюджет.
      Обеспечение финансирования в первоочередном порядке и в полном объеме приоритетных направлений деятельности.
      Повышение эффективности использования бюджетных средств и обеспечение прозрачности бюджета.
      Обеспечение роста налоговых поступлений не менее чем на 50 %, снижение и последующая ликвидация недоимки в бюджет.
      Усиление методов государственного регулирования при проведении структурных преобразований на основе внедрения новых методов перспективного налогово-бюджетного программирования.

      4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

     Точки роста. Исходя из возможностей и перспектив развития города Алматы в соответсвии с запланированными долгосрочными приоритетами и программами по инновационному, финансовому развитию, созданию индустрии туризма, эффективному использованию имеющегося производственного потенциала в реальном секторе экономики наиболее налогодающими секторами экономики будут являться: пищевая промышленность, машиностроение, химическая промышленность, информационные технологии, сфера услуг, включая финансовый сектор, услуги телекоммуникации и связи, внешнюю и внутреннюю торговлю и др.
      Будет обеспечиваться поэтапное расширение налогооблагаемой базы, улучшение налогового администрирования и усиление контроля за поступлением налогов и платежей в бюджет за счет:
      совершенствования механизма регистрации и контроля за использованием имущества и земельных участков (I этап: 2002-2005гг.);
      регулярного осуществления переоценки имущества физических лиц, строгого учета имущества, используемого в предпринимательской деятельности (I и II этап: 2002-2010гг..);
      регулярного уточнения налогооблагаемой базы земельного налога, совершенствования учета сведений о произведенных расчетах размеров налога и арендной платы (I этап: 2002-2005гг.);
      полного учета субъектов предпринимательской деятельности (I и II этап: 2002-2010гг..);
      анализа и упорядочения ситуации на рынке нотариальных услуг (I этап: 2002-2005гг.);
      совершенствования учета иностранных граждан, занимающихся предпринимательской деятельностью (I этап: 2002-2005гг.);
      своевременного проведения проверок финансово-хозяйственной деятельности убыточных предприятий с целью подтверждения реальности убытков. (I и II этап: 2002-2010гг..).
      Обеспечение финансирования в первоочередном порядке и в полном объеме приоритетных направлений деятельности.
      Программ социальной защиты населения с направлением на эти цели дополнительно полученных средств (I и II этап: 2002-2010гг.).
      Эффективное кредитование реального сектора экономики и, в первую очередь, приоритетных инвестпроектов в сфере малого бизнеса (II этап: 2005-2010гг).
      Неукоснительное обеспечение финансирования бесплатной медицинской помощи, приоритетных областей медицины, таких как охрана материнства и детства, развитие первичной медико-социальной помощи, борьба с туберкулезом (I и II этап: 2002-2010гг.).
      Обеспечение в полном объеме финансирования образовательных программ, в целях достижения преемственности системы образования на всех уровнях и приоритетности развития профессионального технического образования (I и II этап: 2002-2010гг.).
      Строительство жилья для социально защищаемых слоев населения, а также финансирование строительства и реконструкции объектов социальной направленности (I и II этап: 2002-2010гг.).
      Реализация молодежных программ и программ обеспечения правопорядка в городе. (I и II этап: 2002-2010гг.).
      Повышение эффективности использования бюджетных средств и обеспечение прозрачности бюджета посредством:
      проведения политики использования бюджетных средств, в соответствии с долгосрочными целями и приоритетами развития республики и города (II этап: 2005-2010гг);
      проведения систематического анализа за поступлением доходов в бюджет и своевременного реагирования на факты снижения их поступления, совершенствования механизма мобилизации доходов (I и II этап: 2002-2010гг..);
      развития практики приостановления финансирования или отзыва выделенных бюджетных средств в случае их не целевого использования; расходования бюджетных средств только на тендерной основе (I этап: 2002-2005гг.);
      сокращения потерь бюджета на основе дальнейшего совершенствования норм и нормативов содержания органов управления и объектов социальной сферы (I этап: 2002-2005гг.);
      обеспечения открытости и прозрачности бюджетного финансирования через опубликование в СМИ финансовых отчетов и информаций о движении финансовых ресурсов, проведения независимой оценки эффективности бюджетной деятельности исполнительных органов (I и II этап: 2002-2010гг..);
      перехода бюджетного финансирования на долгосрочное планирование и программирование. (II этап: 2005-2010гг).
      Обеспечение роста налоговых поступлений с последующей ликвидацией недоимки в бюджет.
      Рост налоговых поступлений в бюджет будет обеспечиваться на основе улучшения налогового администрирования и неукоснительного соблюдения норм налогового законодательства (I и II этап: 2002-2010гг.).
      Будут приняты меры по совершенствованию механизма взаимодействия государственных и иных органов в целях улучшения контроля за поступлением налогов и других обязательных платежей в бюджет (I этап: 2002-2005гг.).
      В целях обеспечения полноты сбора налогов и платежей в бюджет планируется ежегодно разрабатывать планы действий акима города по проведению налоговой политики. (I и II этап: 2002-2010гг.).
      В целях ужесточения контроля на рынке нефтепродуктов предполагается до 2005 года:
      усовершенствовать механизмы отслеживания реализации объемов ввозимых в город нефтепродуктов;
      создать экономические карты, содержащие сведения о дислокации АЗС, оптовых баз, складов, железнодорожных тупиков по хранению ГСМ.
      Предстоит постоянно проводить разъяснительную и воспитательную работу с населением через СМИ по вопросам нового налогового законодательства. (I и II этап: 2002-2010гг.).
      В целях стимулирования регионов в росте сбора налогов и платежей необходимо расширить полномочия местных органов власти, предоставив самостоятельность в формировании доходной части местного бюджета за счет передачи им прав по регулированию местных налогов. (I этап: 2002-2005гг.).
      Усиление методов государственного регулирования при проведении политики структурных преобразований.
      В соответствии со стратегией развития республики государственная бюджетная политика будет ориентирована на обеспечение самостоятельности региональных бюджетов и социально-экономическое развитие государства (I этап: 2002-2005гг.).
      В частности должен быть принят Бюджетной Кодекс РК, которым обеспечивались единые правовые нормы составления, утверждения и исполнения бюджетов. (I этап: 2002-2005гг.).
      На республиканском уровне необходимо завершить бюджетную децентрализацию, основным принципом которой должно стать стимулирование заинтересованности регионов в наращивании бюджетного потенциала.
      В доходной части местного бюджета г.Алматы с учетом региональной специфики должно оставаться не менее 30%, всех собираемых налогов и платежей.
      Ожидаемые результаты. Объем сбора налогов по городу Алматы планируется довести к концу 2005 года до 200 млрд. тенге, а к окончанию 2010 года - до 250 млрд. тенге, что составит 35 % от объема валового регионального продукта.

РАЗДЕЛ VII

СТРАТЕГИЯ РАЗВИТИЯ ТУРИЗМА

      1. ЦЕЛЬ

      Создание рентабельной и конкурентоспособной индустрии туризма.

      2. АНАЛИЗ СИТУАЦИИ

      Алматы занимает очень важное и удобное геополитическое положение. Определенные перспективы город имеет в развитии бизнес - туризма так как инфраструктура Южной столицы в основном соответствует международным стандартам, и является стратегическими воротами для республики. Основная миграция туристов проходит через город Алматы.
      Здесь самые крупные и известные в регионе театры, музеи, другие зрелищные заведения. Большое развитие получил игорный, развлекательный бизнес. Город Алматы находится на трассе Шелкового пути, его исторические памятники представляют огромный научный и познавательный интерес. В контексте программы развития "Казахстан 2030" Алматы проходит как развитый культурный, туристский и бизнес-центр.
      На территории, близлежащей к городу в радиусе 500 км., расположены рекреационные зоны. Южную столицу республики на многие сотни километров окружают в основном промышленные регионы и аграрные зоны, а вблизи расположенных крупных городах превалируют производства, торговля и сельское хозяйство. Это тоже определяет Алматы в качестве притягательного места для отдыха и развлечений.
      Такие места как высокогорный каток "Медео" с его инфраструктурой, горнолыжная турбаза "Чимбулак" являются объектами, привлекательными для иностранных и отечественных туристов.
      Рынок туристских услуг Алматы представляют около 300 турфирм. На сегодня существуют три условные категории туризма: въездной, выездной и внутренний. Значительную часть выезжающих туристов составляют так называемые "шоп-туристы". Этот вид бизнеса с каждым днем теряет свою популярность. За последние два года количество шоп-туристов сократилось почти в 10 раз.
      В целом предприятиями всех форм собственности г.Алматы в 2001 году обслужено 70 тысяч туристов (из них 21 тыс. на прием.
      Своеобразным "лицом" турбизнеса являются гостиничные услуги. Турфирмы, работающие на прием представляют иностранным туристам широкий выбор вариантов от фешенебельных отелей до обычных номеров. К их услугам 5-ти звездные гостиницы "Анкара" и "Рахат Палас". Суточная стоимость проживания варьирует от 120 до 1200 долларов.
      Достаточно трехзвездных гостиниц с ценами от 50 до 110 долларов: "Казахстан", "Достык интеротель", "Астана интеротель", "Отрар", "Алатау Премьер Интернешнл", "Мунайши" "Пекин". Альтернативные варианты - санатории, дома отдыха, где стоимость проживания колеблется от 20 до 60 долларов.
      В целях формирования имиджа города Алматы как привлекательного места для туризма проведена следующая работа:
      - открыт WЕВ-сайт, изданы рекламные буклеты, плакаты, настольные календари, карты, видеофильмы, рассказывающие о туристских возможностях Казахстана и г.Алматы;
      - создан банк данных об инфраструктуре турбизнеса;
      - участие делегации г.Алматы в Международных туристских ярмарках;
      - организовываются рекламные туры для отечественных, и планируется аналогичная работа для зарубежных туроператоров;
      - формируется квалифицированная экскурсионная методическая документация, паспорта маршрутов, банк данных специализированного автотранспорта, совместно с преподавателями университетов разрабатываются маршруты, созданы курсы подготовки экскурсоводов и инструкторов;
      - создан центр подготовки и повышения квалификации туристских кадров, сформирован банк данных об экскурсоводах, гидах-переводчиках, новых туристских маршрутах.
      В тоже время имеется ряд проблем, препятствующих развитию туризма.
      Анализ туристской деятельности показывает, что подавляющее большинство турфирм занимаются выездным туризмом.
      Въездной туризм развивается крайне медленно, т.к. требует капиталовложений для строительства и обустройства туристских зон отдыха, баз, экскурсионных объектов, транспортных средств и т.д.
      В данное время более 30 фирм г.Алматы занимаются приемом иностранных туристов.
      Кроме того, на территории города имеются памятники архитектуры и строительного искусства, требующие восстановления, реставрации и музеефикации.
      Цены на услуги проживания, питания, транспортного обслуживания не адекватны тем, что предлагают зарубежные фирмы. Средняя стоимость пребывания туриста в Алматы за один день превышает 100 долларов США при более низком качестве обслуживания. Здесь необходимо учесть и стоимость авиаперевозок, к примеру, из Европы, Африки и стран американского континента.
      Ощущается нехватка экскурсоводов, инструкторов по туризму, гидов-переводчиков со знанием истории древнего Казахстана, многообразия туристско-рекреационных зон, природных ландшафтов, флоры и фауны для организации познавательных, спортивных и экзотических туров. Туризм на прием является одним из немаловажных источников пополнения доходной части бюджета государства. Поэтому необходимо увеличить поток иностранных туристов. В этих целях требуется переориентация деятельности турорганизаций г.Алматы на развитие въездного и внутреннего туризма.

2.1. СИЛЬНЫЕ СТОРОНЫ

Выгодное географическое и геополитическое расположение. Наличие множества исторических, архитектурных памятников. Развитая сеть музеев, театров, зрелищных заведений и т.д. Достаточно развитая сеть гостиниц, ресторанов и т.д. Наличие законодательной и нормативной базы. Наличие множества действующих туристических фирм, имеющих достаточный опыт в данной сфере.

2.2. СЛАБЫЕ СТОРОНЫ

      Недостаточный уровень развития инфраструктуры услуг, несоответствие уровня цен на сервис-услуги их качеству.
      Отсутствие должного уровня рекламы и представления возможностей Казахстана, города Алматы и трассы Великого Шелкового пути за рубежом.
      Недостаточный уровень подготовки и квалификации специалистов по туризму.
      Высокая стоимость услуг национального авиаперевозчика.
      Отсутствие в аэропорту, на железнодорожных вокзалах информационных бюро, оказывающих услуги международного уровня. Низкий уровень освоенности природных, рекреационных, спортивных объектов; неудовлетворительное состояние исторических памятников, моральный износ туристских и спортивных баз, домов отдыха.
      Отсутствие взаимосвязанной системы экскурсионных маршрутов по г.Алматы, Алматинской области и Казахстану. Слабый уровень подготовки программ пребывания туристов в городе Алматы.
      Дефицит финансовых средств для восстановления и реконструкции архитектурно-исторических памятников, восстановления исторической застройки г.Алматы на трассе Великого Шелкового пути.

      2.3. ВОЗМОЖНОСТИ

      Полная реализация государственных и городских программ по развитию туризма, по восстановлению исторической застройки г.Алматы по трассе Великого Шелкового пути.
      Организация экскурсионного и транспортного обеспечения туристско-экскурсионных мероприятий.
      Предоставление информации о туристских услугах, местах проживания, объектах туристского показа, другой информации, необходимой для осуществления туристской деятельности или путешествия.
      Реклама, пропаганда туристских возможностей региона. Подготовка и переподготовка специалистов в области туристской деятельности.
      Взаимодействие с организациями, осуществляющими вспомогательное обслуживание туристов.
      Проведение культурно-развлекательных и других мероприятий.
      Изготовление и продажа сувениров, изделий народного промысла, рекламно-информационных материалов и т.д.
      Разработка взаимосвязанной системы экскурсионных маршрутов по г.Алматы, Алматинской области и Казахстану.

      2.4. УГРОЗЫ

      Географическое расположение города Алматы в непосредственной близости от неблагополучных в политическом отношении районов.
      Дефицит финансовых средств для восстановления и реконструкции архитектурно-исторических памятников и инфрастуктуры туризма.

      3. СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ЗАДАЧИ

      Совершенствование управления сферой туризма.
      Обеспечение развития инфраструктуры туризма.
      Разработка стратегии маркетинга туристической деятельности, способствующей развитию туризма на прием и стимулированию занятости.
      Создание нового имиджа города как туристического центра Центральноазиатского региона.
      Совершенствование визового обеспечения.
      Обеспечение безопасности туристов.

      4. СТРАТЕГИИ ДЕЙСТВИЙ

      Совершенствование управления сферой туризма. Туризм активно воздействует на экономику целых районов страны. Создание и функционирование хозяйствующих субъектов в области туризма тесно связано с развитием дорожного транспорта, торгового, коммунально-бытового, культурного медицинского обслуживания.
      Совершенствование системы государственного регулирования в туризме требует новых подходов, более полно отвечающих изменившимся социально-экономическим условиям, целям, принципам и задачам осуществления туристской деятельности.
      Сегодня необходимо усилить роль государства в регулировании взаимодействий между органами исполнительной власти и организациями, действующими в сфере туризма. Государственное регулирование отрасли должно быть нацелено на осуществление следующих мер:
      - упорядочение и совершенствование отношений в сфере туристской индустрии;
      - обеспечение защиты и безопасности туристов, как неотъемлемой части качественного туристского продукта;
      - профессиональная подготовка кадров для туризма;
      - контроль за землепользованием и применением норм застройки в конкретных районах развития туризма;
      - контроль за тарифами турорганизаций, перевозчиков, разработка стандартов обслуживания;
      - создание и охрана государственных туристских достопримечательностей;
      - создание важнейших базовых компонентов инфраструктуры туризма.
      Для достижения эффективного развития индустрии туризма в городе Алматы и его инфраструктуры целесообразно создать в городе многофункциональное государственное казенное предприятие по туризму и строительству туристических комплексов. Оно должно стать центром организации и развития как международного, так и внутреннего туризма.
      Целесообразно также разработать совместную долгосрочную программу действий акимов Алматинской области и города Алматы по развитию индустрии туризма.
      Обеспечение развития инфраструктуры туризма. Предстоит принять меры по развитию инфраструктуры туризма города, способной обеспечить устойчивый приток туристов с учетом специфики национальных туристических продуктов. Для этого необходимо осуществить:
      - развитие транспортно-дорожной инфраструктуры для общего пользования и для удовлетворения туристских потребностей;
      - развитие сопутствующей инфраструктуры: водо-электроснабжения, канализации и системы удаления твердых отходов, телекоммуникаций в имеющихся и потенциальных туристских зонах;
      - создание туристских комплексов, этнографических музеев и зон отдыха;
      - реставрацию и музеефикацию историко-культурных и этнографических памятников;
      - разработку проектов и строительство туристских объектов, в том числе средних и малых средств размещения, с учетом обеспечения круглогодичного использования;
      - организацию микрозон и микроаулов в окрестностях города Алматы, придание им национального колорита с целью использования их туристскими организациями для посещения иностранными туристами и гостями Южной столицы.
      Существует необходимость в разработке стратегии маркетинга, которая в соответствии с потенциалом и спецификой развития города будет предусматривать:
      - привлечение туристов, с высоким уровнем платежеспособности, предоставляя для них дополнительные возможности;
      - оказание поддержки частному сектору в его маркетинговой работе;
      - усиление проникновения национального туристского продукта на традиционные генерирующие туристские потоки рынки Германии, США, Великобритании, Франции, России, Китая, Японии и др.;
      - проведение исследований, нацеленных на выявление новых сегментов рынка;
      - продвижение на мировой рынок всего диапазона туристских достопримечательностей и объектов, имеющихся на территории города;
      - усиление сезонного продвижения туризма посредством применения маркетинговых и ценовых приемов, нацеленных на обеспечение равномерной загрузки туристской инфраструктуры в течение года;
      - использование новых информационных технологий в продвижении национального туристского продукта.
      Особое внимание будет уделено исследовательской работе, реставрации и инвентаризации туристско-рекреационных ресурсов по всей протяженности казахстанского участка Великого Шелкового пути.
      Создание привлекательного туристского имиджа Алматы требует проведения соответствующего широкомасштабного комплекса мер.
      Основными имиджевыми мероприятиями станет участие туристских фирм и агентств г.Алматы в международных туристских выставках, ярмарках и конференциях, в том числе проводимых по линии ВТО, а также организация подобных мероприятий на территории города Алматы.
      Будут издаваться и активно распространяться за рубежом высококачественные рекламные материалы о городе Алматы и Казахстане. Привлечению туристов будут способствовать краеведческие публикации, рекламно-издательская деятельность, в том числе туристских фирм и гостиниц. Особое внимание следует уделить использованию новейших информационных технологий, в том числе создание WЕВ-сайтов туристских фирм города в сети Интернет.
      Наибольшую эффективность может принести организация ознакомительных поездок по г.Алматы для туристских агентов и представителей средств массовой информации из стран, генерирующих туристские потоки.
      Созданию благоприятного туристского имиджа будет способствовать проведение различных культурных, спортивных и туристских мероприятий на международном уровне.
      Созданию имиджа будут также способствовать изготовление и установка в местах, наиболее часто посещаемых туристами, информационных табло и надписей, дублирующих русский, казахский текст латинской транскрипцией.
      Совершенствование визового обеспечения. Большое значение для формирования туристского имиджа Казахстана будет иметь упрощение порядка въезда, выезда и пребывания на территории на территории республики иностранных граждан, визовых и таможенных процедур с введением в действие единой компьютеризированной системы учета.
      Необходимо обеспечить развитие в аэропорту, на железнодорожных вокзалах информационных городских бюро, проработка возможности создания городского трансферт-центра по транспортному обслуживанию зарубежных гостей.
      Обеспечение безопасности туристов. Безопасность - главный фактор, влияющий на развитие туризма, прежде всего на увеличение или уменьшение въездных потоков. Для ее обеспечения необходимо принять меры по:
      - представлению потребителю информации по его защите и безопасности во время туристской поездки, безопасность должна стать неотъемлемой частью качественного туристского продукта;
      - организации подготовки туристского персонала первого уровня в средних специальных учебных заведениях;
      - содействию создания в общеобразовательных учебных заведениях туристских классов, секций и кружков.

РАЗДЕЛ VIII

ПЕРСПЕКТИВНЫЕ ПРОЕКТЫ НА 2002-2010 ГОДЫ

      Первый этап: 2002-2005 годы.

      Социальная политика

      1. Строительство универсального спортивно-зрелищного комплекса в микрорайоне Самал-2.
      Комплекс рассчитан на 10500 мест со спортивной ареной. предназначен для проведения спортивных соревнований и концертно-зрелищных мероприятий с созданием максимальных удобств для зрителей. Строительная готовность объекта на сегодня составляет 52%.
      Объем инвестиций 14,1 млн. долл. США (отечественные и зарубежные инвестиции, возможно создание СП). Срок реализации проекта - 2 года.

      Промышленно-технологическая политика

      1. Возобновление серийной сборки троллейбусов ЗИУ - 682Г.
      Реализация проекта планируется силами СП ОАО "Электромаш", которое имеет опыт работы по капитальному ремонту троллейбусов, трамваев, автобусов, двигателей и агрегатов к ним, производству запасных частей для горэлектротранспорта. Мощность предприятия составляет 100 единиц новых и 100 единиц капитально отремонтированных троллейбусов. Продукция завода является конкурентоспособной, поэтому доля на рынке составляет в среднем 80%. ОАО "Электромаш" для реализации проекта готово предоставить персонал необходимой квалификации, основные средства, "ноу-хау" и т.д.
      Объем инвестиций 300 тыс. долл. США (собственные средства предприятия, кредиты банков). Срок реализации проекта - 6 месяцев.

      2. Серийный выпуск буровых установок с подвижным вращателем УБГ-800 "Казахстан".
      Реализация проекта планируется на базе АОЗТ "Компании "Жайлау"" в состав которой входит научно-внедренческий центр с большим опытом работы в области создания горной и буровой техники. Вышеназванная буровая установка не имеет аналогов в странах СНГ и по техническим параметрам существенно превосходит буровые установки зарубежных фирм Германии, Швеции и Японии.
      В настоящее время изготовлен и апробирован экспериментальный образец.
      При реализации проекта с годовым выпуском не менее 10 установок будет достигнута полная независимость Казахстана от поставок аналогичной продукции извне.
      Объем инвестиций 1 млн. долл. США (собственные средства, кредиты). Срок реализации проекта - 1,5 года.
      3. Организация производства трикотажного полотна и изделий из него.
      Реализацию проекта планируется осуществить на базе ЗАО "Алматинский трикотажный комбинат". Это одно из немногих в Казахстане предприятий легкой промышленности, сохранившее производственный комплекс, включая высокотехнологичное оборудование, и высококвалифицированные кадры.
      Продукция выпускаемая в рамках данного проекта направлена на импортозамещение. Планируется наладить производство трикотажных изделий высокого качества, по доступной цене с использованием собственной сырьевой базы. В перспективе предполагается расширение рынков сбыта за пределы республики.
      Объем инвестиций 1,4 млн. долл. США (собственные средства и кредиты банков). Срок реализации - 6 месяцев.
      4. Производство вакцины против сибирской язвы из штамма 55.
      Реализация проекта предполагается силами РГП "Алматинский Биокомбинат". Предприятие имеет высококвалифицированных специалистов, большой опыт работы по изготовлению биопрепаратов. Для реализации проекта имеются специализированные производственные площади с инженерно-техническими коммуникациями и специальным технологическим оборудованием, автономная котельная биохимическая лаборатория, отдел биологического контроля с виварием, складские помещения с регулируемым температурным режимом.
      Реализация проекта позволит выпускать вакцину, дающую устойчивый иммунитет у животных.
      В настоящее время вышеназванный препарат закупается в России по цене 1 литра - 25 долл. США. Потребность республики в вакцине составляет 10-12 тыс. литров. При условии реализации проекта на Биокомбинате стоимость его не будет превышать 20 долл. США за литр.
      Объем инвестиций 200 тыс. долл. США (государственные инвестиции). Срок реализации проекта - 1 год.
      5. Реализация проекта создания технопарка в п.Алатау.
      Одним из источников экономического роста должен стать научно-технический прогресс и активное внедрение его достижений в процесс производства, освоение новых технологий, создание условий стимулирующих инновационную деятельность. Наиболее успешной и апробированной во многих странах формой государственной поддержки инновационной деятельности является создание технологических парков, полисов.
      В настоящее время разработана Концепция технологического парка в поселке Алатау, которая проходит согласование в министерствах и ведомствах РК. В соответствии с программой инновационного развития республики разрабатываются типовые документы о порядке формирования и ресурсного обеспечения технопарков на территории РК и законопроект об инновационной деятельности.
      Реализацию проекта планируется осуществить за счет средств республиканского, местного бюджетов, инвесторов, грантов.

      Транспортная инфраструктура.

      1. Строительство транспортных развязок.
      Одним из наиболее эффективных путей оптимального развития инфраструктуры города является строительство транспортных развязок, так как специфика застройки г.Алматы не дает возможности расширения автодорог вширь.
      В перспективе планируется осуществить строительство 14 транспортных развязок, в том числе по :
      ул. Фурманова - Аль-Фараби;
      ул. Толе-би - Мате Залка;
      ул. Сейфуллина - Рыскулова;
      ул. Ауэзова через ул.Гоголя до ул. Райымбека (пробивка) и т.д. Объем инвестиций - 96 млн. долл. США (средства республиканского и местного бюджетов). Срок реализации проектов - 5-7 лет.
      2. Завершение строительства первой линии метрополитена.
      Сметная стоимость строительства объекта оценивается в 662 млн. долларов.
      Строительство метрополитена позволит снять с маршрута движение в центральной части города более 450 автобусов, обеспечить комфорт, высокую скорость движения, большую пропускную способность. Реализация проекта позволит создать 7 тыс. новых рабочих мест.
      Объемы необходимых инвестиций для завершения строительства метро - 530 млн. долл. США (средства республиканского и местного бюджетов), в том числе 2002г. - 2,9 млн. долл. США, 2003г. - 29 млн. долл. США, 2004г. - 47 млн. долл. США, 2005г. - 64 млн. долл. США, с 2006г. по 2009г. - по 75,8 млн. долл. США, 2010г. - 81,6 млн. долл. США.

      Охрана окружающей среды

      1. Реконструкция и модернизация системы водоснабжения и водоотведения г.Алматы.
      Цель проекта - совершенствование качества и эффективности обеспечения водопроводно-канализационными услугами. Основными целями проекта являются: улучшение качества и снижение себестоимости питьевой воды, обновление оборудования всего комплекса, снижение эксплуатационных затрат, повышение эффективности обработки сырой и сточных вод, внедрение новейших эксплуатационных методов мирового класса, улучшение системы наблюдения, контроля и анализа, наращивание мощностей по очистке поверхностных вод, уменьшение сброса неочищенных стоков в естественную среду.
      Объем инвестиций - 24 млн. долл. США (льготный заем из резерва Правительства Франции для оказания официальной помощи развивающимся странам). Срок реализации проекта - 3 года.
      2. Управление твердыми бытовыми отходами в г.Алматы.
      Проект предусматривает предоставление быстрых, эффективных и экономичных услуг по сбору твердых отходов, и размещению этих отходов по всем правилам санитарии, развитие услуг по сбору, транспортировке и захоронению ТБО, строительство перегрузочных станций, модернизацию Карасайского полигона захоронения и т.д.
      Для реализации проекта планируется приобретение мусороуборочных контейнеров, транспортных средств, оборудования для перевалочной станции, грузовых машин. Планируется также создание интегрированной информационной системы управления проектом. Объем инвестиций - 20 млн. долл. США (местное заимствование у ЕБРР). Срок реализации проекта - 3 года. Второй этап: 2006-2010 годы. Промышленно-технологическая политика 1. Разработка и серийное освоение выпуска автобусов.
      Реализация проекта планируется на базе ТОО "Алматинский автобусосборочный завод", имеющего необходимую производственную инфраструктуру (складские помещения, железнодорожный тупик, производственные помещения площадью 40 тыс. кв.м., компрессорные установки суммарной производительностью 6000 м. куб./час).
      Проект предполагает выпуск до 1000 автобусов в год.
      Объем инвестиций - 12 млн. долл. США (долгосрочные кредиты банков, собственные средства). Срок реализации проекта - 2 года.

      2. Производство хлопчатобумажных тканей и швейных изделий.
      Реализацию проекта планируется осуществить на базе ОАО "АХБК - ОЗАТ". Предприятие располагает необходимым оборудованием, производственными площадями, хорошо развитой инфраструктурой транспортного и складского хозяйства.
      Проект предусматривает выпуск разнообразных тканей с использованием отечественных: хлопка сырца, красителей, химикатов, вспомогательных материалов. Реализация проекта позволит создать около 2 тыс. рабочих мест.
      Объем инвестиций - 18,5 млн. долл. США (долгосрочный льготный кредит). Срок реализации проекта - 1 год.

      3. Обновление производственно-технической базы ОАО "Алматы Клем".
      Алматинская ковровая фабрика является единственным предприятием в республике по выпуску ковров и ковровых изделий. Выпускаемая продукция является экологически безопасной, отличается высокой прочностью, эстетичностью, хорошими теплозащитными и звукопоглощающими свойствами.
      Проект предусматривает приобретение современных высокотехнологичных ковроткацких станков, управляемых компьютерами, что позволит увеличить производительность труда на предприятии, снизить себестоимость продукции, удвоить объемы производства и завоевать новые сегменты рынка.
      Объем инвестиций - 1 млн. долл. США (долгосрочный льготный кредит). Срок реализации проекта - 3 года.

Транспортная инфраструктура

      1. Строительство объездных кольцевых магистралей.
      Запланировано строительство 5 объездных магистралей, которые в комплексе составят единую объездную транспортную магистраль по периферии городской территории:
    - Северное полукольцо - пересечение улиц Саина и Райымбека с выходом на
      Талгарскую трассу;
    - Восточное полукольцо - с выходом на Талгарскую трассу;
    - Юго-Восточное полукольцо - проспект Аль-Фараби, проспект Достык с выходом на Талгарскую трассу;
    - Юго-Западное полукольцо - пересечение улиц Саина и Райымбека с
      выходом на трассу Каскелен, Чемолган;
    - Западное полукольцо - улицы Саина с выходом на проспект Аль-Фараби
      (южное полукольцо) до улицы Фурманова и проспекта Достык.
      Строительство объездных кольцевых дорог планируется осуществить за счет средств бюджета, при условии сокращения городу бюджетных изъятий.
      Объем инвестиций - 96,6 млн. долл. США. Срок реализации проекта - 5 лет.

РАЗДЕЛ IX

ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ

В СОЦИАЛЬНОЙ СФЕРЕ

      Ожидается общее повышение качества жизни населения города.
      К концу прогнозируемого периода численность населения города Алматы сложится в пределах 1178 тыс. человек, из которого 680 тыс. человек составит экономически активное население.
      Естественный прирост населения достигнет 2500-3000 человек ежегодно, а миграционный прирост будет постепенно стабилизироваться в пределах 4500 человек.
      Показатели, характеризующие уровень здоровья населения, будут улучшаться в связи с развитием системы здравоохранения, закреплением в обществе здорового образа жизни и улучшением экологической обстановки.
      К концу 2005 года количество безработных граждан по городу Алматы сократиться до 58 тыс. человек, против 70 тысяч человек в настоящее время. К 2010 году этот показатель стабилизируется на отметке 45-55 тыс. человек.
      Среднемесячная заработная плата возрастет за 9 лет на 60-70 % и составит к концу прогнозируемого периода примерно 30-35 тыс. тенге.
      В течение 9-ти лет планируется построить не менее 18 общеобразовательных школ из расчета по 2 школы в год, на строительство которых потребуется порядка 25-27 млрд. тенге.
      Контингент учащихся в общеобразовательных школах возрастет на 10-12 % и составит к концу 2005 года 200-205 тыс. человек, а концу 2010 года - 215 тыс. чел.
      Численность учащихся в профтехшколах увеличится к концу 2005 года в 2 раза и составит 11-12 тыс человек, а к 2010 году достигнет в соответствии с потребностями народного хозяйства 17-20 тыс. человек.
      Контингент учащихся ССУЗов возрастет к концу прогнозируемого периода на 35-40 % и достигнет 25-26 тыс. человек, что будет соответствовать потребностям экономики города.
      Объем гарантированной медицинской помощи увеличиться к концу прогнозируемого периода в 2 раза. Полностью будет сохранена и получит развитие сеть учреждений здравоохранения, которая приобретет профилактическую направленность. Будут стабилизированы, а затем улучшены показатели медико-демографической ситуации и здоровья населения.
      С учетом усовершенствования методик исчисления количества граждан, проживающих ниже черты бедности и приближения ее к уровню прожиточного минимума, численность граждан проживающих ниже черты бедности составит 30-40 тыс. человек.
      Наряду с уменьшением числа лиц, проживающих ниже черты бедности, сохранится общее количество малоимущих граждан, охваченных государственной поддержкой.

      В СФЕРЕ ПРОМЫШЛЕННОСТИ

      Во всех сферах промышленности произойдет внедрение перспективных разработок, приоритетное направление получат наукоемкие и высокотехнологичные производства, что наряду с внедрением современных методов контроля качества, организации и управления производством позволит осваивать и тиражировать новые, не уступающие по качеству виды продукции и технологии.
      С учетом принимаемых мер по развитию промышленности, малого бизнеса объем промышленного производства к исходу десятилетия возрастет на 54 %.
      За этот период измениться структура промышленного производства, в которой на долю малых предприятий будет приходиться 30-35 % всей выпускаемой в городе продукции.
      Приоритетное развитие получат высокотехнологичные производства, а также производства в сфере информационных технологий (производство оборудования, запчастей для химических, нефтяных, горнометаллургических предприятий, производство высококачественных препаратов, электроника, автомобилестроение).

      В СФЕРЕ ТРАНСПОРТА И СВЯЗИ

      Реализация запланированных стратегических задач позволит создать эффективный и технологически обновленный транспортный и телекоммуникационный комплекс, а также достичь качества услуг, соответствующих мировым стандартам.
      Улучшится финансовое состояние транспортных организаций, будет обеспечена их рентабельная и самоокупаемая работа.
      Рост объема предоставляемых услуг в сфере транспорта и телекоммуникаций обусловит увеличение их доходов и в свою очередь приведет к возможности снижения тарифов на услуги.
      Одним из основных результатов станет достижение мультипликативного эффекта посредством сокращения негативного влияния автотранспорта на экологию города.

      В ИНВЕСТИЦИОННОЙ СФЕРЕ

      Инвестиции в основной капитал к 2010 году по городу Алматы достигнут 104 млрд. тенге, с ростом к 2001-му году на 43%. В структуре инвестиций возрастет доля затрат в реальный сектор экономики, развитие объектов социальной и экологической направленности.
      За этот период будет построено около 2,5 млрд. кв. метров жилья или в среднем 270-280 тыс. кв. метров в год. В течение 5-ти лет планируется построить новый по своим инженерным решениям жилой микрорайон "Нурлы кала".

      В НАЛОГОВО-БЮДЖЕТНОЙ СФЕРЕ

      Объем сбора налогов по городу Алматы планируется довести к концу 2005 года до 200 млрд. тенге, а к окончанию 2010 года - до 250 млрд. тенге, что составит 35 % от объема валового регионального продукта.

Раздел IХ

ПРИЛОЖЕНИЕ К СТРАТЕГИЧЕСКОМУ ПЛАНУ
СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ
г.АЛМАТЫ ДО 2010 ГОДА

СОЦИАЛЬНАЯ СФЕРА

Показатели	Ед. изме- рения	2001г. отчет	2002г.	2003г.	2004г.	2005г.	2010г.
Данные сводного баланса трудовых ресурсов
I. Общая численность	тыс. чел.	1131,9	1139,9	1143,1	1150,2	1156,7	1178,0
II. Всего трудовых ресурсов (стрА+Б)	тыс. чел.	796,8	804,5	808,0	810,0	814,0	829,0
в том числе:
А. Экономически активное население - всего	-”-	620,0	630,0	639,0	643,0	649,0	679,0
в том числе:
Занято в экономике - всего	тыс. чел.	549,4	570,0	579,0	584,0	591,0	624,0
в.т.ч. занятые по видам экон. деятельности	-"-	379,7	393,5	404,5	411,0	420,0	484,0
сельское хозяйство		1,5	2	2	2,3	2,5	4,0
промышленность	-”-	70,0	72,0	74,5	75,0	77,0	90,0
строительство	-”-	24,6	26,0	27,0	27,5	28	35,0
торговля, ремонт автомобилей и изделий домаш.пользования	-”-	20,1	23,0	28,0	31,0	34,0	45,0
гостиницы и рестораны	-”-	13,6	14	14,5	14,7	15	20,0
транспорт и связь	-”-	59	60	60,5	61,0	62,0	66,0
финан. деятельность	-”-	13,3	13,6	13,6	13,8	14	17,0
операции с недвиж. имуществом, аренда и услуги предприятий	-”-	56,6	57,6	58	58,3	59	65,0
государственное управление	-”-	21,7	21,7	21,7	21,7	21,7	22,0
образование	-”-	51,4	54	54,5	54,8	55	60,0
здравоохранение и социальные услуги	-”-	30,4	31	31,3	31,4	31,5	35,0
прочие коммун., социальные услуги	-”-	17,5	18,6	18,9	19,5	20,3	25,0
Самостоятельно занятое население	-”-	169,7	176,5	174,5	172	171	140,0
Безработные – всего	тыс. чел.	70,6	60	60	59	58	55,0
Б. Экономически неактивное население	тыс. чел.	176,8	174,5	169,0	167,0	165,0	150,0
II. Приток иностранной рабочей силы	тыс. чел	2,2	2,5	2,5	2,5	2,5	3,0
III. Демография
Демография, сальдо (+)		2,0	2,1	2,1	2,1	2,2	2,5
Рождаемость	чело-век	13961	14000	14060	14147	14227	14371
СКР (суммарный коэффициент рождаемости)	%	12,2	12,2	12,3	12,3	12,2	12,2
Смертность	%	10,4	10,4	10,4	10,4	10,4	10,4
Сальдо миграции (+), в том числе:	тыс. чел	2,2	2,9	4,2	4,0	5,0	4,5
мужчины	тыс. чел	1,0	1,6	2,3	2,2	2,8	15,0
женщины	тыс. чел	0,8	1,3	1,9	1,8	2,2	10,0
IV. Образование
Количество учащихся на 1 учителя (среднее образование)	чел	13,1	13,1	13	12,9	12,6
Количество учащихся на 1 преподавателя (начальное, среднее профессиональное образование)	чел	6,6	6,6	6,5	6,4	6,4	6,0
Количество студентов на 1 преподавателя (высшее профессиональное образование)	чел	13,1	13,1	12,9	12,7	12,5	12,0
Количество взрослого населения, имеющего только среднее образование	тыс. чел	443,1	446,2	447,5	450,2	452,5	460,6
Количество взрослого населения с высшим образование	тыс. чел	263,5	265,3	266,1	267,7	269,1	279,9
расходы местного бюджета на образование	млн. тенге	6128	7383	8121,3	9339,5	10834	11500,0
V. Другие показатели соц.сферы
Прожиточный минимум	тенге	4977	5190	5416	5650	5972	7679
Черта бедности	тенге	1891	2076	2198	2310	2484	3500
Количество лиц, проживающих ниже черты бедности	тыс. чел	55,3	55,0	45	40,0	30,0	30,0
Уровень бедных к населению	%	4,9	4,8	3,9	3,5	3	2,5
Расходы местного бюджета на соцзащиту и соцобеспечение	млн. тенге	1921,9	2018,0	2100,0	2150,3	2250	3000
Среднемесячный размер на 1-го человека	тенге	1244	1270	1321	1367	1430	1700
В % к предыдущему году		119,4	106,4	104,5	103,5	104,6	142,2
Количество пенсионеров по возрасту (средгод.)	тыс. чел	161,4	159	158,5	158,0	157,0	155,0
Количество участников пенсионной накопительной системы	тыс. чел	620,7	644,2	654,3	660	668	720
Сумма пенсионных накоплений	млрд.тенге	188,2*	х	х	х	х	х
Жилой фонд	млн. кв.м.	21,3	21,5	21,8	22,1	22,4	24,2
Ввод жилья	тыс. кв.м.	240,9	264,3	280	300	320	400

Сноска. * сумма пенсионных накоплений указаны в целом по республике, отдельно по регионам отсутствует.

ИНВЕСТИЦИОННАЯ СФЕРА

Показатели	2001г. отчет	2002г. (прог- ноз)	2003г. (прог- ноз)	2004г. (прог- ноз)	2005г. (прог- ноз)	2010г. (прог- ноз)
Всего инвестиции в основной капитал, млн.тенге	73369,3	77905	84563	90805	96785	104175
в том числе по видам экономической деятельности:
Сельское хозяйство, охота и лесоводство	63,3	70	80	100	120	140
Горнодобывающая промышленность	101,8	102	110	130	140	160
Обрабатывающая промышленность	6900,6	7380	7450	7770	8090	8660
Производство и распределение электроэнергии, газа и воды	3421,8	5042	6183	6705	7305	7805
Строительство	10008	11300	11400	11700	12100	12500
Торговля, ремонт автомобилей и изделий домашнего пользования	8151,3	8700	8770	8940	9160	9600
Гостиницы и рестораны	556,5	900	950	1200	1400	1700
Транспорт и связь	22341,6	22920	28030	31430	34800	38450
Финансовая деятельность	6029,3	6500	6600	6850	7000	7300
Операции с недвижимым имуществом, аренда и услуги предприятиям	7360,8	7985	8070	8430	8580	9100
Государственное управление	3290,2	3400	3500	3800	4000	4300
Образование	1435,3	596	600	600	600	600
Здравоохранение и социальные услуги	442,5	450	160	170	190	220
Прочие коммунальные, социальные и персональные услуги	3266,3	2560	2660	2980	3300	3640
Из общего объема по источникам финансирования:
I. Средства республиканского бюджета, всего:	405,5	550	5450	8450	11450	14450
в том числе по видам экономической деятельности:
Производство и распределение электроэнергии, газа и воды	64,4	--	--	--	--	--
Строительство (сейсмоусиление)	--	450	450	450	450	450
Транспорт и связь	16,9	100	5000	8000	11000	14000
Государственное управление	323,4	--	--	--	--	--
Прочие коммунальные, социальные и персональные услуги	0,8	--	--	--	--	--
II. Средства местных бюджетов, всего:	5712,3	4261	4065	4175	4275	4495
в том числе по видам экономической деятельности:
Производство и распределение электроэнергии, газа и воды	3,9	5	5	5	5	5
Строительство (сейсмоусиление)	--	250	250	250	250	250
Транспорт и связь	2993,9	3000	3100	3200	3300	3500
Операции с недвижимым имуществом, аренда и услуги предприятиям	6	70	70	80	80	100
Образование	892,1	596	600	600	600	600
Здравоохранение и социальные услуги	442,5	300	--	--	--	--
Прочие коммунальные, социальные и персональные услуги	1373,9	40	40	40	40	40
III. Собственные средства предприятий и организаций, всего:	65695,4	70122	71000	73800	76300	80120
в том числе по видам экономической деятельности:
Сельское хозяйство, охота и лесоводство	63,3	70	80	100	120	140
Горнодобывающая промышленность	101,8	102	110	130	140	160
Обрабатывающая промышленность	6823,1	7300	7350	7650	7950	8500
Производство и распределение электроэнергии, газа и воды	3353,5	3800	3900	4200	4500	4800
Строительство	10008	10600	10700	11000	11400	11800
Торговля, ремонт автомобилей и изделий домашнего пользования	7695,7	8200	8250	8400	8600	9000
Гостиницы и рестораны	556,5	900	950	1200	1400	1700
Транспорт и связь	18512,4	19000	19100	19350	19600	20000
Финансовая деятельность	6029,3	6500	6600	6850	7000	7300
Операции с недвижимым имуществом, аренда и услуги предприятиям	7335,6	7900	8000	8350	8500	9000
Государственное управление	2966,8	3400	3500	3800	4000	4300
Образование	543,2	--	--	--	--	--
Здравоохранение и социальные услуги	--	150	160	170	190	220
Прочие коммунальные, социальные и персональные услуги	1706,2	2200	2300	2600	2900	3200
IV. Средства иностранных инвесторов, всего:	1556,1	2972	4048	4380	4760	5110
в том числе по видам экономической деятельности:
Обрабатывающая промышленность	77,5	80	100	120	140	160
Производство и распределение электроэнергии, газа и воды	--	1237	2278	2500	2800	3000
Торговля, ремонт автомобилей и изделий домашнего пользования	455,6	500	520	540	560	600
Транспорт и связь	818,4	820	830	880	900	950
Операции с недвижимым имуществом, аренда и услуги предприятиям	19,2	15	--	--	--	--
Прочие коммунальные, социальные и персональные услуги	185,4	320	320	340	360	400

ПРОИЗВОДСТВО ПРОМЫШЛЕННОЙ ПРОДУКЦИИ В
НАТУРАЛЬНОМ ВЫРАЖЕНИИ

Показатели	Единица измерения	2001г. (отчет)	2002г. (прог- ноз)	2003г. (прог- ноз)
1	2	3	4	5
"Объем промышленного производства (нефинансовый сектор)"	млн.тн.	94495,1	100542,8	109088,9
Обрабатывающая промышленность
Переработка сельскохозяйственных продуктов маргариновая продукция	тонн	3941	4200	4400
обработанное жидкое молоко	тонн	6228	6300	6400
масло растительное	тыс.тн.	24,9	25,1	25,3
мука	тыс.тн.	54,4	55,0	55,1
мясо и субпродукты	тонн	352	360	363
водка	тыс.дал.	240	259	268
Текстильная и швейная промышленность хлопчатобумажная пряжа	тонн	1302	5420	5500
ткани хлопчатобумажные	млн.кв.м.	5,2	29,9	32,5
ковры и ковровые изделия	тыс.кв.м.	173,4	200	205
Производство кожи, изделий из кожи и производство обуви обувь	тыс.пар	208,3	484,5	510
Производство древесины и деревянных изделий окна, двери, рамы и др.	тыс.кв.м.	62,1	63	64
Производство бумаги и картона, издательское дело тетради школьные и общие	тонн	309	400	420
обои	млн.кв.м.	13	14,5	15
Химическая промышленность краски, лаки	тонн	2354	2612	2700
шампуни, лаки для волос и т.д.	тонн	1003	1473	1500
зубные пасты	тонн	128	275	290
Производство прочих неметаллических минеральных продуктов кирпич строительный	млн.шт.	40,2	41	42
Литейное производство услуги по литью чугуна	тонн	5864	5890	5900
Производство машин и оборудования машины стиральные	тыс.шт.	10,5	10,5	10,7
станки	шт
Производство электрического и электронного оборудования водосчетчики	тыс.шт.	12,5	60	70
электросчетчики	тыс.шт.	29,3	50	54
Производство транспортного оборудования автомоб. для перевозки 10 и более чел.	шт.	10	100	120
автомобили спец.назначения	шт.	49	670	700
прицепы и полуприцепы	шт.	6	40	45
Производство и распределение электроэнергии, газа и воды электроэнергия	млн.квт. ч.	547,6	573	580
природная вода	млн.куб.м.	243,8	243,2	243,2

продолжение таблицы

Показатели	2004г. прогноз	2005г. прогноз	2010г. прогноз	планир.рынки сбыта
Показатели	2004г. прогноз	2005г. прогноз	2010г. прогноз	внутрен.	внешн.
1	6	7	8	9	10
"Объем промышленного производства (нефинансовый сектор)"	119452,3	131397	151192,2
Обрабатывающая промышленность
Переработка сель- скохозяйственных продуктов маргариновая продукция	4600	4800	5500	3500	2000
обработанное жидкое молоко	6500	6780	7200	7200	-
масло растительное	25,6	25,9	26,5	10,6	15,9
мука	55,1	55,1	55,5	7,5	48
мясо и субпродукты	366	370	390	390	-
водка	276	278	290	290	-
Текстильная и швейная промышленность хлопчатобумажная пряжа	5550	5600	5800	1740	4060
ткани хлопчатобумажные	35	38	50	5	45
ковры и ковровые изделия	220	228	246	172	74
Производство кожи, изделий из кожи и производство обуви обувь	530	560	650	455	195
Производство древесины и деревянных изделий окна, двери, рамы и др.	64,5	65	68	68	-
Производство бумаги и картона, издательское дело тетради школьные и общие	440	460	520	300	220
обои	16	17	22	4,8	17,2
Химическая промышленность краски, лаки	2750	2830	3000	3000	-
шампуни, лаки для волос и т.д.	1520	1560	1680	504	1176
зубные пасты	320	360	480	15	465
Производство прочих неметаллических минеральных продуктов кирпич строительный	43	44	49	49	-
Литейное производство услуги по литью чугуна	5900	5910	5950	5950	-
Производство машин и оборудования машины стиральные	10,9	11	11,5	11,5	-
станки шт
Производство электрического и электронного оборудования водосчетчики	75	80	90	80	10
электросчетчики	55	56	57	50	7
Производство транспортного оборудования автомоб.для перевозки 10 и более чел.	130	140	160	160	-
автомобили спец.назначения	720	750	800	800	-
прицепы и полуприцепы	50	60	100	100	-
Производство и распределение электроэнергии, газа и воды электроэнергия	582	582	590	590	-
природная вода	242	240	235	235	-

ПРОГНОЗ БАЛАНСА ПРОИЗВОДСТВА ПОТРЕБЛЕНИЯ
ОСНОВНЫХ ВИДОВ ПРОДУКЦИИ

Продукция	2001г. отчет	2002г. прог- ноз	2003г. прог- ноз	2004г. прог- ноз	2005г. прог- ноз	2010г. прог- ноз	планир.рынки сбыта
Продукция	2001г. отчет	2002г. прог- ноз	2003г. прог- ноз	2004г. прог- ноз	2005г. прог- ноз	2010г. прог- ноз	внутрен.	внешн.
Мясо и мясопродукты
Производство, тыс.т	0,35	0,36	0,36	0,37	0,37	0,39	0,39
Внутреннее потребление, тыс.т.	48,4	48,7	49	49	50,5	55
Экспорт, тыс.т.
Импорт тыс.т.	8	8,5	8,5	8,5	8,5	8,5
Поступления из других регионов	40,05	39,84	40,14	40,13	41,63	46,11
Молоко и молокопродукты
Производство, тыс.т	6,2	6,3	6,4	6,5	6,8	7,2	7,2
Внутреннее потребление, тыс.т.	156,7	157,7	160	161	161,5	162
Экспорт, тыс.т.
Импорт тыс.т.
Поступления из других регионов	150,5	151,4	153,6	154,5	154,7	154,8
Масло сливочное
Производство, тыс.т	0,33	0,34	0,34	0,34	0,34	0,38	0,38
Внутреннее потребление, тыс.т.	51,3	51,6	52	52,5	52,6	53
Экспорт, тыс.т.
Импорт тыс.т.	2,5	2,5	2,5	2,4	2,3	2
Поступления из других регионов	48,47	48,76	49,16	49,56	49,96	50,62
Мука
Производство, тыс.т	54,4	55	55,1	55,1	55,1	55,5	7,5	48
Внутреннее потребление, тыс.т.	6,8	6,8	6,9	7	7,1	7,5
Экспорт, тыс.т.	20	20	20	20	20	20
Импорт тыс.т.
Вывоз в другие регионы	27,6	28,2	28,2	28,1	28	28
Масло растительное
Производство, тыс.т	24,9	25,1	25,3	25,6	25,9	26,5	10,6	15,9
Внутреннее потребление, тыс.т.	9,69	9,76	9,85	9,95	10,1	10,6
Экспорт, тыс.т.
Импорт тыс.т.	20	20	19	18,5	18	17
Вывоз в другие регионы	35,21	35,34	34,45	34,15	33,8	32,9

ПРОГНОЗ ПО ТРАНСПОРТУ И СВЯЗИ

	2001г. отчет	2002г. оценка	Прогноз
	2001г. отчет	2002г. оценка	2003г.	2004г.	2005г.	2010г.
ТРАНСПОРТ И СВЯЗЬ
Объем перевозок грузов, тыс.тонн	5277,2	5446,6	5610,7	5836,1	6129,3	7116,3
в том числе:
автомобильный транспорт	5269,2	5437,8	5600,9	5825,0	6116,2	7094,8
воздушный транспорт в т.ч.	8,0	8,8	9,8	11,2	13,1	21,5
"Эйр Казахстан"	4,6	5,2	6,1	7,3	9,0	16,2
прочие	3,4	3,5	3,7	3,9	4,1	5,3
Перевозка пассажиров, млн.человек	786,9	804,5	829,2	861,1	902,9	1037,1
в том числе:
автомобильный транспорт	144,9	151,1	158,6	166,5	177,3	213,7
горэлектротранспорт	76,1	76,5	77,0	78,5	80,0	85,0
воздушный транспорт в т.ч.	565,9	576,9	593,6	616,1	645,6	738,4
"Эйр Казахстан"	504,5	514,6	530,0	551,2	578,8	665,6
прочие	61,4	62,3	63,6	64,8	66,8	72,8
Грузооборот, млн. ткм	191,4	195,6	200,1	205,0	212,0	237,2
в том числе:
автомобильный транспорт	152,4	154,8	157,9	161,1	165,9	182,5
воздушный транспорт в т.ч.	39,0	40,8	42,1	43,9	46,0	54,7
"Эйр Казахстан"	16,4	17,7	18,6	19,7	21,1	26,9
прочие	22,6	23,1	23,6	24,3	25,0	27,7
Пассажирооборот, млн.пкм	2695,0	2859,5	3077,3	3353,8	3698,9	5005,6
в том числе:
автомобильный транспорт	932,8	949,6	972,7	1005,1	1038,6	1152,2
горэлектротранспорт	302,3	304,0	306,0	312,0	318,0	340,0
воздушный транспорт в т.ч.	1459,9	1605,9	1798,6	2036,7	2342,3	3513,4
"Эйр Казахстан"	1284,2	1412,6	1582,1	1787,8	2056,0	3084,0
прочие	175,7	193,3	216,5	248,9	286,3	429,4
Доходы предприятий транспорта (без ж/д), млн. тенге	19917,2	21550,0	23820,0	6200,0	30000,0	43300,0
в том числе городской и дорожный транспорт	3731,7	3750,0	3820,0	3900,0	4000,0	4300,0
воздушный транспорт, млн. тенге	16185,5	17800,0	20000,0	2300,0	26000,0	39000,0
Протяженность автомобильных дорог общего пользования с твердым покрытием, тыс. км	1,354	1,355	1,355	1,356	1,356	1,360
в том числе:
протяженность реабилитированных дорог, км	52,0	52,0	52,5	53,0	53,6	55,0
Объем реализации услуг связи населению, (млн.тенге) в т.ч.	24591,1	27279,2	30816	35746	42415	65450
"Алматытелеком"	4579,5	5266,4	6162	7394	9243	15700
прочие	20011,6	22012,8	24654	28352	33172	49750
Основные телефонные аппараты, установленные у населения, тыс.шт.	374,3	380,2	387,0	394,0	400,0	420,0
В том числе: АО"Казактелеком"	315,5	320,0	325,0	330,0	335,0	350,0
прочие	58,8	60,2	62,0	64,0	65,0	70,0

Примечание: формирование индикативного плана по показателям железнодорожного транспорта не представляется возможным, т.к. Алматинское отделение перевозок, филиал РГП "Казахстан темир жолы" подчиняется ДГП "Инфраструктура".

    Председатель ХVII-й сессии
      Алматинского городского
      Маслихата II-го созыва          С.Таукейулы

      Секретарь Алматинского
      городского Маслихата
      II-го созыва                    Ж.Турегельдинов

     Ескерту. Күші жойылды - Алматы қалалық мәслихатының 2009.10.30 № 253 шешімімен.

      "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6 бабы, 1 тармағы, 1 тармақшасына және Алматы қаласы әкімінің ұсынысына сәйкес ІІ-сайланған Алматы қалалық Мәслихаты шешім қабылдады: 2010 дейінгі Алматы қаласын дамытудың стратегиялық жоспары бекітілсін, қоса беріліп отыр. ІІ-ші сайланған Алматы қалалық Мәслихаты ХVII-ші сессиясының төрағасы ІІ-ші сайланған Алматы қалалық Мәслихаты хатшысы "Келiсiлген" "Бекiтiлген" Қазақстан Республикасы 2002 жылы 22 мамырдағы Стратегиялық жоспарлау Алматы қаласы жөнiндегi агенттiгiнiң төрағасы Мәслихатының шешiмiмен ІІ сайланған Алматы қалалық Мәслихатының 2002 жылы 22 мамырдағы өткен ХVІІ сессиясының шешіміне қосымша Алматы қаласының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары Кіріспе
      Алматы қаласы дамуының осы Стратегиялық жоспары (әрi қарай – Жоспар) "Стратегия-2030", республиканың 2010 жылға дейiнгi дамуының Стратегиялық жоспарында белгiленген мiндеттердi шешуге бағытталады. Оны әзiрлеу барысында 2001 жылдың соңында қалыптасқан әлеуметтiк-экономикалық дамудың көрсеткiштерi, сондай-ақ қаланың 2005 жылға дейiнгi кезеңге арналған әлеуметтiк-экономикалық дамуының индикативтiк жоспары ескерiлдi.
      Алматы қаласының даму жоспарында оның оңтүстiк астана айрықша мәртебесiне сәйкес қаланың жаңа бейнесiн жасауға, оның республиканың ғылыми, мәдени, қаржы орталығы ретiнде айқындамаларын нығайтуға игi ықпал ететiн негiзгi мiндеттер мен алғышарттар тұжырымдалды.
      Алматы қаласының әлеуметтiк-экономикалық iс әрекетiн реттеу Қазақстан Республикасының "Алматы қаласының айрықша мәртебесi туралы" Заңына негiзделген, ол қаланың ғылыми, мәдени, тарихи, қаржы орталығы екенiн есепке ала ары қарай аймақтық қаржы, экономикалық және әлеуметтiк орталығы ретiндегi дамуына, ықпалын тигiзедi.
      Жоспарда Алматы қаласының айрықша дамуы, сондай-ақ ғылыми-техникалық прогрестiң жаңа сатысына көшуге және инновациялық белсендiлiктiң күшеюi көрсетiлген. Жоспарда ең маңызды деген инвестиция бағдарламалары бөлек көрсетiлген, оның жүзеге асуы өнеркәсiптiк-технологиялық дамуына, экологиялық және әлеуметтiк мәселелердi шешуге, және денсаулықты жақсартуға бағытталады. Сондай-ақ, Стратегиялық жоспар қосымша Алматы қаласының 2010 жылға дейiнгi негiзгi даму көрсеткiштерi көрсетiлген кестемен толықтырылған. I БӨЛIМ Әлеуметтік саясат 1. Тұрғандардың санын көбейту
      1.1. Мақсат
      Қаланың әлеуметтiк-экономикалық дамуының деңгейiне сәйкес тұрғындардың санын тұрақтандыру және одан әрi көбейту.

      1.2. Жағдайды талдау
      Алматы қаласы тұрғындарының саны 1993 жылдан бастап бiрте-бiрте азайды және тек қана 1997 жылда ғана оның азаюы тоқтады. Астананы көшiруге байланысты да тұрғындар саны едәуiр азайды.
      2002 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Алматы қаласы тұрғындарының саны 1132 мың адамды құрады, олардың iшiндегi 620 мың адам тұрғындардың экономикалық белсендi бөлiгi, тұрғындардың барлығының 55% әйелдер, тұрғындардың 17% – 15-24 жастағы жастар, 14% – зейнеткерлер.
      1999 жылдан бастап тұрғындардың табиғи өсiмiнiң қолайлы сальдосы қалыптасты. 2002 жылдың басында ол 2 еседен астам көбейдi және оның абсолюттiк мөлшерi 2250 адамды құрады. Туу коэффициентi 1999 жылы 11,5-тен 12,6-ға дейiн көбейдi, ал қайтыс болу коэффициентi бұрынғы деңгейде қалды және әрбiр 1000 адамға шаққанда 10,6 құрады, 1999 жылмен салыстырғанда үшiншi және төртiншi баланың туылуы тиiсiнше 18 және 27% ұлғайды.
      Көшi-қон процесстерi 1998 жылдан бастап көшi-қонның қолайлы сальдосымен сипатталады, көшi-қонның өсуi 2300-2100 адам болып отыр. Келетiндердiң және кететiндердiң негiзгi контингентi еңбекке жарамды адамдар болып табылады.
      Сонымен бiрге көшi-қон сипатында проблема бар. Бүгiнгi таңда жаңа астана өзiне интеллектуалдық күштердi, сонымен бiрге басқа да аймақтардан да тартуда. Бұл қалыпты процесс. Алматы қаласында қазiр мынадай келеңсiз көрiнiс орын алып отыр. Кеткен әрбiр жоғары бiлiмдi адамның орнына жоғары бiлiмi жоқ екi адам келедi. Қала маңындағы аймақтардан келген тұрғындардың көшi-қоны да елеулi қиындықтар туғызуда.
      Демографияның негiзгi проблемаларының бiрi - қайтыс болудың салдарынан тұрғындардың азаюы. Алайда, соңғы төрт жылда кiсi шығының тұрақты түрде азаюда, 1997 жылғы 11,5-тен 2000 жылы 10,4 промильге дейiн төмендедi (тұрғындардың әрбiр 1000 адамға шаққандағы есебi бойынша). Жалпы алғанда тұрғындардың 65% астамы жасы ұлғайған шақта қайтыс болады, 27%– 30-59 жаста және 47%– 20-29 жас аралығында. Барлық қайтыс болғандардың үлесi ер адамдардың үлесiне тиедi.
      Тұрғындардың қайтыс болуының негiзгi себептерi - қан айналу жүйесiнiң бұзылуы, қатерлi iсiк сырқаттары, бақытсыз жағдайлар, жарақаттану, улану, кiсi қолынан өлу және өзiне-өзi қол салу. Жас балалардың өлiмi жалпы алғанда 1,6% құрайды. 1997 жылдан бастап мұндай жағдай төмендеуде, алайда бұл проблема күйiнде қалып отыр.
      Кейбiр сырқатқа шалдығу деңгейiнiң өсуiнiң негiзгi факторларының бiрi қолайсыз экологиялық жағдай болып отыр. Мұның өзi экологиялық сауықтыру мәселелерiн шешу бiрiншi кезектегi маңызды мәселе екенiн дәлелдейдi.
      Тұрғындардың табиғи қозғалысын талдау жалпы алғанда тұрғындар санының көбеюi процессiнде iлгерiлеу бар екенiн көрсетедi, табиғи өсiм байқалып отыр, қайтыс болу деңгейi төмендеуде.
      Отбасылық-неке қатынастар саласындағы жағдайдың ептеп нашарлағаны байқалып отыр. 1999 жылмен салыстырғанда некелер саны тек қана 2% көбейiп, ажырасудың саны 9% артты. Жасы ұлғайған адамдардың некеге көптеп тұруы байқалып отыр. Барлық некелердiң 26% ұлтаралық некелердiң үлесiне тиедi.
      Экономикалық қиындықтар неке қатынастарына, ең алдымен жастарға керi әсерiн тигiздi, материалдық жағдайдың тұрақты болмауына байланысты олардың көпшiлiгi некеге тұруға ниет бiлдiрмейдi.
      Оралмандар үшiн қолайлы тұрмыс жағдайын жасау шаралары қолданылуда. 2000 жылдың басындағы жағдай бойынша Алматы қаласында Моңғолиядан, ҚХР-дан, Ресейден, Өзбекстан, Тәжiкстан және Түркменстан және басқа елдерден келген оралмандардың 669 отбасы тұрады. Оларға баспаналар, жер учаскелерiн алуға, кәсiпкерлiк қызметке тартуға, тұрмыс жағдайларын жақсартуға және бiлiм мекемелерiнде балаларын оқытуға жәрдем көрсетiлуде. Бiрақ тiлдi, жазуды бiлмеуiне байланысты олардың жаңа менталитеттегi жаңа тұрмыс жағдайларына бейiмделуi ұзаққа созылады.

      1.2.1. Күшті жақтары

      Табиғи және көшi-қон есебiнен тұрғындардың санының өсуiнде қолайлы сальдо қалыптасып отыр.
      Қоғамдағы едәуiр тұрақты әлеуметтiк-психологиялық ахуал.
      Жыныстық, жас мөлшерi бойынша құрылымы оның едәуiр жасарғанын байқатады.
      Тұрғындардың жеткiлiктi жоғары интеллектуалдық-бiлiм деңгейi.
      Жастар арасындағы отбасылық-некелiк қатынастардың дамуына игi ықпал ету. Мұның өзi балалардың көптеп дүниеге келуiне игi ықпал етедi.
      Этникалық қазақтардың тарихи Отанына оралуына көмектесу саясатын жүргiзу.
      Әйелдер, отбасы және неке iстерi жөнiндегi арнаулы комиссиялардың жұмыс iстеуi, жастардың, әйелдердiң кәсiпкерлiгiнiң дамуына игi ықпал ететiн, әйелдердiң, тұрғындардың әлеуметтiк жағынан қорғалатын басқа да топтарының құқықтарын қорғайтын қауымдастықтардың және басқа да қоғамдық бiрлестiктердiң көп болуы.
      Демографиялық саясатты жүргiзудiң мемлекеттiк және қалалық бағдарламаларының болуы.

      1.2.2. Олқы жақтары

      Қала тұрғындарының интеллектуалдық-бiлiм деңгейiн төмендетуге керi әсерiн тигiзетiн көшi-қон сипатындағы проблемалардың болуы.
      Экологиялық, экономикалық және психологиялық факторлардың тұрғындардың қайтыс болуына әсер етуi.
      Жарақат алу, iшiмдiкке салыну, нашаға тәуелдi болу, жұқпалы аурулар сияқты факторлар тұрғындардың қайтыс болуына едәуiр әсер етедi.
      Балалардың қайтыс болуының орын алуы.
      Көшi-қонды кiдiртуге бағытталған шаралардың жеткiлiксiздiгi, қолайлы жағдайлар жасауға, бiрiншi кезекте баспанамен қамтамасыз етуге қаржының жетiспеушiлiгi.
      Қоғамның негiзгi ұясы ретiндегi отбасы институтының әлсiреуi және соның салдарынан ажырасулардың көбеюi.

      1.2.3. Мүмкіндіктер

      Қазақстанның белсендi демографиялық саясат жүргiзу жөнiндегi бастамалары бойынша халықаралық ұйымдардың қолдау көрсетуi.
      Егер демографиялық процесстердi реттеу тиiмдiлiгi арттырылса, қаладағы демографиялық процестер оның әлеуметтiк экономикалық дамуына оң ықпал етедi.
      Жиi көшiп жүретiн адамдарды жоғары бiлiмдi қажет етпейтiн жұмыстарға пайдалану процестерiн реттеу.
      Тұрғындардың денсаулық жағдайын жақсарту экологиялық жағдайды сауықтыруға және салауатты өмiр салтына көшуге қолайлы әсер етедi. Оралмандарды тiршiлiк етудiң жаңа жағдайларға бейiмдеу мақсатында Оралмандардың мәдени орталығын құру. 1.2.4. Қауіптер Криминогендiк жағдайларға әсер ететiн заңсыз жолмен көшiп-қонудың көбеюi. Тұрғындардың денсаулық жағдайына керi әсер ететiн экологиялық жағдайдың одан әрi нашарлауы. Табиғи өсiмнiң жеткiлiксiздiгiнен тұрғындардың қартаюы. 1.3. Стратегиялық міндеттер
      Қаланың демографиялық мүдделерiне тұрғындардың жыл сайынғы табиғи өсiмi сәйкес келiп, Алматы қаласының республиканың бiлiм, мәдени, инновациялық орталығы ретiндегi рөлiне байланысты тұрғындар жасарып, оның интеллектуалдық деңгейi өсуде.
      Стратегия мақсаттарына сәйкес алдағы он жылдың кезеңге арналған демография саласындағы негiзгi мiндеттер болып мыналар белгiлендi:
      тұрғындардың санын көбейту режимiн оңтайландыру, қайтыс болудың деңгейiн төмендету, орташа өмiр сүру деңгейiн ұзарту;
      экологиялық жағдайды сауықтыру және салауатты өмiр салтын насихаттау бойынша кезең-кезеңiмен шараларды жүзеге асыру арқылы тұрғындардың денсаулығын жақсарту;
      қала тұрғындарының өмiр сүруiнiң сапалық деңгейiн көтеру, мықты жастар саясатын жүргiзу;
      көшi-қон процестерiн ұтымды жүргiзу.

      1.4. Iс-қимыл стратегиясы

      Келесi бағыттар бойынша шаралар кешенiн жүзеге асыру жалғастырылады.
      Қаланың санитарлық-экологиялық жағдайын жақсарту (қала әкiмшiлiгi Алматы қаласын экологиялық сауықтырудың 2015 жылғы кезеңге дейiн арналған кешендi бағдарламасы әзiрлендi және жүзеге асырылуда).
      Тұрғындардың қайтыс болу деңгейiн одан әрi төмендету үшiн тұрғындарға медициналық қызмет көрсетудi жақсарту жоспарлануда. Бұл орайда медициналық қызметтi пайдалануға тұрғындардың тұрмысы төмен топтарының да қолын жеткiзу жайы ойластырылады.
      Тұрақты емханалардың, ауруханалардың техникалық деңгейiн көтеру және әртүрлi мамандықтағы дәрiгерлердiң қызмет көрсету сапасын, олардың бiлiктiлiгiн көтеру, диеталық және балалар тағамдарын ұйымдастыру бойынша мамандандырылған бөлiмшелер құру шаралары жүзеге асырылады.
      Барлық жүктi әйелдердi, сондай-ақ бала көтеру жасындағы әйелдердi мұқият қадағалау, перзентханалардың техникалық жарақтандырылу деңгейiн көтеру жоспарлануда.
      Тұрғындардың жұмыспен қамту проблемасының бар екенiн ескерiп, сондай-ақ және олардың тiршiлiк ету мүмкiндiктерi мен құралдарының шектеулiлiгiн ескерiп, оның санының өсуiн бақылау шаралары жүзеге асырылады. Бұл орайда тұрғындардың жас мөлшерiндегi және бiлiктiлiк құрылымының өзгеру мүмкiндiгiне айрықша назар аударылады.
      Тұрғындардың өсiмiн реттеу мүмкiндiгi қаралады. Бұл орайда келушiлердiң күнкөрiсiнiң қосымша шығындарын өтеудi ұйымдастыру үшiн шақырылған дәрiгер мамандарға ақы төлеу тәртiбi енгiзiледi.
      Демографиялық саясатты жүргiзудегi басым бағыт жастардың жаңа экономикалық жағдайларға әлеуметтiк бейiмделуiне, еңбекке орналастырудың өзектi мәселелерiн шешуге, жастардың бос уақыттарын тиiмдi өткiзудi ұйымдастыруға, жастардың неке-отбасылық қатынастарындағы келеңсiз факторлар болып табылатын тұрғын үй проблемаларын шешуге бағытталған жастар бағдарламалары жүзеге асырылады.
      Бала туу бойынша ынталандыруды көздейтiн мемлекеттiк саясатты жүргiзудi ескерiп, көп балалы отбасыларға және жалғызiлiктi ата-аналарға қолдау көрсетудiң аймақтық бағдарламасын әзiрлеуге және жүзеге асыруға кiрiсу жоспарланып отыр.
      Салауатты өмiр салтын қалыптастыру, жасөспiрiмдер мен жастарға адамгершiлiк-жыныстық тәрбие беру, тұрғындарға медициналық қызмет көрсету және сырқаттанудың алдын алу бойынша бағдарламаларды әзiрлеуге және жүзеге асыруға айрықша назар аударылады.
      Болжанып отырған кезеңнiң соңына қарай дағдарысты құбылыстарды жою көзделуде. Бұл орайда тұрақты адамзаттық дамуды қамтамасыз ету мiндетi маңызды болады. Жағдайлар жасау арқылы тұрғындардың қалың топтарының қалыпты өмiр сүруiне мүмкiндiк жасау көзделуде.
      Оралмандарды тезiрек қоғамға бейiмдеу проблемаларын шешуге айрықша көңіл бөлiнедi. Оралмандардың мәдени орталығын құру жоспарлануда. Орталық көшiп келген оралмандарға күнделiктi туындайтын мәселелер бойынша жан-жақты көмек көрсетiп, олардың мәдени-интеллектуалдық деңгейiн көтеруге игi ықпал етер едi. Мәдени орталықтың жұмыс iстеуi Алматы қаласының абыройын да едәуiр арттыратын едi. Республиканың аймақтарында бүгiнгi таңда жұмыс iстейтiн оралмандарды бейiмдеу орталықтары, негiзiнен, оралмандардың уақытша тұратын қонақ үйi ретiнде пайдаланылып отыр. Оралмандардың басқа топтары оларға өтiнiш жасауға құқылы емес. Алматы қаласының оралмандарының мәдени орталығы жан-жақты бағытта жұмыс iстейтiн болады.
      Сонымен бiрге көшi-қон проблемаларын зерттеп-бiлу үшiн көшiп келгендер мен оралмандардың жағдайын және тiршiлiк ету деңгейлерiн әлеуметтiк жағынан зерттеп-бiлудiң тиiстi әдiстемелерiн әзiрлеу, олардың бейiмделуiне жәрдемдесетiн жарнамалық буклеттер, проспектiлер, афишалар әзiрлеудi ұйымдастыру жоспарланып отыр.
      Құбылмалы көшi-қонды реттеу шараларын қолдану күн тәртiбiнде тұр. Қызметтер көрсететiн салалардың нарықтық қатынастар жағдайында қызмет етуiне көшуiне байланысты құбылмалы оралмандардың есебiнен олардың жүктемелерiнiң ұлғаюы белгiлi бiр дәрежеде қалада қызметтер көрсететiн салаларды дамытуға және уақытша жұмыс орындарын ашуда қолайлы ықпал етедi.

      1.5 Күтілетін нәтижелер

      Болжанып отырған кезеңнiң соңына қарай Алматы қаласындағы халықтың саны 1178 мың адамға жетедi, олардың iшiндегi 680 мың адамы тұрғындардың экономикалық белсендi бөлiгiн құрайды.
      Тұрғындардың табиғи өсiмi жыл сайын 2500 адамға жетедi, ал көшi-қон бойынша өсiм бiрте-бiрте 4500 адамның мөлшерiнде тұрақталады.
      Тұрғындардың денсаулығының деңгейiн сипаттайтын көрсеткiштер денсаулық сақтау жүйесiнiң дамуына, қоғамда салауатты өмiр салтын қалыптастыруға және экологиялық жағдайды жақсартуға байланысты жақсарады.

2. Еңбек ресурстарының дамуы
және оларды ұтымды пайдалану

      2.1. Мақсаттар.

      Жұмыссыздық деңгейiнiң төмендеуi елiмiздiң әлеуметтiк-экономикалық дамуын тұрақты қамтамасыз ету құбылысына ешқандай кедергi келтiре алмайды. Ең болмағанда әрбiр отбасының бiр мүшесiн жұмыспен қамту болып табылады.

      2.2. Қазіргі жағдайда талдама

      Еңбекпен қамту саласында оң өзгерiстер байқалады. Сараптаушылардың баға беруiне қарағанда өткен жылмен салыстырғанда жұмыссыздардың қатары 21% қысқарды. Алайда еңбек нарқындағы жағдай бұрынғысынша қауырт болып сипатталады. Жұмыссыздық деңгейi өте жоғары қалуда. Жалпы алғанда қала бойынша 70 мың адамның жұмысқа орналаса алмаған, бұл экономикалық белсендi тұрғындардың 11% құрайды.
      Қазiргi уақытта еңбекпен қамту органында 12 мың жұмыссыздар тiркелген, бұл өткен жылмен салыстырғанда өте төмен. Жұмыссыздардың 70% ұзақ уақыт жұмыс iстемегендер мен өздерiнiң кәсiби бiлгiрлiгiн жоғалтқандар.
      Ресми жұмыссыздық 2000 жылдың соңында экономикалық белсендi тұрғындардың 2,1% құрайды, бұл республикалық көрсеткiштен 1,5 есе төмен.
      Бұған қоса, еңбек нарқында көлегейлi жұмыссыздық сақталуда, оның ауқымы қысқаруға әкелiп соқтырды. Егер 1999 жылы оның көлемi еңбекпен қамту органында 8-9 мың адам болып бағалануда, 2000 жылы 5-7 мың, 2001 жылы олардың қатары 2-3 мыңнан аспайды.
      Экономиканың тұрақтылығы, шағын кәсiпкерлiктiң дамуы соңғы екi жылда қала экономикасында әртүрлi салада 26 мың жұмыс орындарын құрды. Мұның нәтижесiнде жұмыссыз жүргендер еңбекке тартылды. Еңбекке орналастыру орталықтары арқылы 9 мың адам жұмыспен қамтылып, жылына 7% өсiм бердi.
      2001 жылдың санақ есебiнде 1500 адам жұмыспен қамтылып, өткен жылмен салыстырғанда 2 есе артты. Бұған қарамастан, экономикалық ынталандыру және жеңiлдiктер болмағандықтан, жұмыс берушiлер бұларды орналастыруда белсендiлiк танытпайды.
      Жұмыссыздарды орналастыру деңгейi жұмыс күшiне деген сұраныспен айқындалады. Экономика саласының негiзгi басты тiрегi ең алдымен, қызмет көрсету саласы, құрылыс пен көлiк болып табылады. Жұмыс күшiне деген сұраным өнеркәсiп кәсiпорындарында өте аз. Еңбекпен қамту ерлер арасында 35-40 жас аралығында болса, бұл тұрғыда әйелдерге деген сұраным өте аз. Заңды тұлғалар жұмыспен 1% ғана қамтиды. Бiр орынға жылына 18-23 жұмыссыздар келедi екен.
      Еңбекпен қамтудағы жұмысты жақсартуда бос орынға жәрмеңке өткiзумен орындалды. Бұл өзiнiң оң нәтижесiн бердi. Әсiресе, жоғары оқу орындары мен кәсiпорындардың байланысы тұрақтанды. Өткен жылы жәрмеңке өткiзуден 1000 адам жұмыспен қамтылды.
      Жұмыссыздарға қосымша қызмет көрсету мақсатында "Жұмыспен қамту клубтары" жұмыссыздарды қайта оқытумен шұғылданды.
      Жыл сайын қайта оқыту және қайта даярлау сабақтарында жұмыссыздардың 10% қамтылған. Өткен жылы қайта даярлауға 2,0 мың адам жiберiлдi. Үстiмiздегi жылы олардың қатары 2,3 мың адамға көбейе түстi.
      Жұмыссыздарды уақытша жұмыспен қамту мақсатында ең алдымен тұрғындардың сұранымы аз тобына қоғамдық негiзде төленетiн жұмыстар ұйымдастырылуда. Өткен жылы мұнда 9 мың адам жұмыс iстедi. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 11% көп. Олардың 50% қаланы көгалдандыру мен көрiктендiру саласына тартылды. Әлеуметтiк маңызы бар қоғамдық жұмыстарға тарту жандана түстi, төленетiн қоғамдық жұмыстардың құны да арта түстi.
      Қазақ-немiс жобасы шеңберiнде "Еңбек және жұмыспен қамту нарқы" тұрғысында пилоттық жоба бойынша қоғамдық жұмыстар атқарылды, мұнда оқыту және еңбекке орналастыру бiрге қамтылған. Мәселен, "Мүгедек балаларға күтiм" жобасына қатысушылар республикалық "Ақсай" балалар ауруханасында 1 жыл бойы осындай отбасыларында жұмыс iстедi. "Кiтаптарды қалпына келтiру" жобасына қатысушылар Ұлттық кiтапханада тәжiрибе жинақтап, жұмыс iстедi.
      Салауатты өмiр салтын қалыптастыру қалалық орталығымен бiрлесiп, "Салауатты өмiр сүрудi насихаттау" жобасы жүзеге асырылуда.
      Өткен жылы қаланың Бостандық ауданында балаларға арналған аулалық клубтар құрылды. Мұнда жұмыссыздар әртүрлi үйiрмелерде сабақ беруде.
      Ерекше маңыздылықты әлеуметтiк әрiптестiктi дамыту алады. Еңбек туралы жаңа заңның қабылдануына орай, әлеуметтiк әрiптестiкке жаңа еңбек қарым-қатынастар жүйесi ретке келтiрiлiп, еңбекке орналастыру мәселесiнде жауапкершiлiк арта түсуде. Қалада ұжымдық шартқа отыру тәжiрибесi жинақталуда. Бiрақ өзектi мәселелер күн тәртiбiнде қалып қоюда. Мониторингтiң көрсеткiшi бойынша, 40% кәсiпорындарда ұжымдық шарт жоқ.
      Бұл мәселелерде жетiлдiрiлген нормалық-әдiстемелiк база қажет (қазiргi уақытта әлеуметтiк әрiптестiк туралы заңды жүзеге асыру жолдары, мұның iшiнде шартқа отыру ескерiлмеген, тиiстi есеп көрсеткiштерi алынбайды).
      Еңбекке ақы төлеу мәселесi оң шешiлуде. Тұрғындарға орташа ақша көрсеткiшi 15 мың теңге құрайды, бұл жыл сайын 33% көп. Соңғы жылдары қаламызда зейнеткерлерге, бюджеттiк ұйымдарға, еңбек жалақысына берешек жоқ.

      2.2.1. Күшті жақтары

      Еңбекке орналастыру мәселелерiнде заңмен негiзделген мәселелердiң шешiлуi.
      Еңбекке орналастыру жыл сайынғы республикалық және қалалық болашақ бағдарламалардың болуы.
      Алматы қаласы әкiмiнiң, өнеркәсiп одағының және кәсiподақтардың облыстық кеңесi арасындағы үш жақты келiсiм еңбекке орналастыру саласында тұрғындарды әлеуметтiк қорғауға бағытталған.
      Қалалық бағдарламалардың толық бюджеттiк қаржыландырылуын қамтамасыз ету. Кадрларды оқыту және даярлау, мемлекеттiк тапсырыстың есебiнен жұмыссыздарды еңбекке орналастыру.
      Қоғамдық жұмыстарды дамыту және пилоттық жобаларды жүзеге асыру.
      Кедейшiлiкке және жұмыссыздыққа қарсы күрестiң республикалық және қалалық бағдарламалардың болуы.

      2.2.2. Олқы жақтары

      Жұмыспен қамту және еңбек саласындағы заңнаманы реттейтiн мөлшерлемелiк актiлердiң жетiлдiрiлмеуi немесе болмауы.
      Жұмыспен қамтудың белсендi саясатын жүргiзуде жұмыс берушiлерге арналған ынталандырудың болмауы.
      Әлеуметтiк әрiптестiктiң нашар дамуы. Жасырын жұмыссыздықтың болуы.
      Еңбек делдалдығымен айналысатын жеке және заңды тұлғалар бойынша мемлекеттiк статистикалық есептiң болмауы.

      2.2.3. Мүмкіндіктер

      Болжанып отырған экономикалық өсудiң негiзiнде кәсiби деңгейдi көтеру мақсатында инвестициялардың көбеюi.
      Шағын және жеке кәсiпкерлiктi дамыту негiзiнде жұмыспен қамту.
      Мақсатты топтарға арналған жаңа жұмыс орындарын ашатын жұмыс берушiлердi ынталандыру мәселесiн республика деңгейiнде шешу. Жергiлiктi атқару органдарына қоғамдық жұмыстарға қатысқаны үшiн ақы төлеудiң түрлерiн белгiлеу құқығын беру. Жұмыссыздықтан сақтандыру институтын енгiзу. 2.2.4. Қауіптер Жасырын және жария емес жұмыссыздықтың болуы. Ұзақ уақыт бойы жұмыс iстемейтiн азаматтардың санының өсуi және олардың кәсiби дағдыларын ұмытуы. Село халқының қалаға көшуiнiң ұлғаюы. 2.3. Стратегиялық міндеттер
      Қала экономикасының қажеттiлiгiн ескерiп, кадрларды кәсiби оқыту және қайта даярлау жүйесiн жетiлдiру арқылы жұмыссыздардың еңбек нарығындағы бәсекелесу қабiлетiн арттыру.
      Кәсiпкерлер табын қалыптастыруға жәрдемдесу.
      Жұмыссыздарды уақытша жұмыспен қамтамасыз ететiн қоғамдық жұмыстардың масштабтарын кеңейту.
      Тұрғындардың әлеуметтiк жағынан нашар топтарын жұмыспен қамтамасыз ету.
      Жария емес еңбек көшi-қонының жолын кесу, iшкi еңбек нарығын қорғау.

      2.4. Iс-қимылдар стратегиясы

      Жыл сайын барлық әлеуметтiк әрiптестердiң қатысуымен Алматы қаласының тұрғындарын жұмыспен қамтудың қалалық бағдарламалары әзiрленедi және жүзеге асырылады.
      Еңбек ресурстарының жинақылығын күшейту және белсендi тұрғындарды еңбек белсендiлiгiнiң жаңа формаларына қайта бейiмдеудi қамтамасыз ету, еңбек және жұмыспен қамтудың икемдi формаларын дамыту жоспарлануда.
      Еңбек нарығындағы жағдайды және қала экономикасының қажеттiлiгiн ескерiп, тұрғындарды жұмыспен қамтудың шешушi жолы жұмыссыздарды кәсiби оқытудың және қайта даярлаудың икемдi жүйесiн жасау болып табылады.
      Жұмыссыздардың еңбек нарығындағы бәсекелесiн қабiлетiн арттыру мақсатында жыл сайын ресми тiркелген жұмыссыздардың 10-15% кәсiби оқытуға жiберу жайы ойластырылуда. Оқыту тендерлiк iрiктеу жолымен бiлiм беру мекемелерiнiң желiсi арқылы жүргiзiледi. Оларға қойылатын негiзгi талап – кәсiби бiлiм берудiң сапасы және одан соң қайта оқытылған адамдардың еңбекке орналастыру.
      Жұмыс берушiмен өзара бiрлесiп iс-қимыл жасауды күшейту маңызды рөл атқарады. Кәсiпорынның қызметкерлерiн қайта даярлау курстарында жұмыссызға басқа мамандық берудi ұйымдастыру бойынша қосымша ақы төлеу тетiгiн енгiзу мүмкiндiгi жоспарлануда, бұл орайда оқытылған адамдар осы кәсiпорында кейiнiрек еңбекке орналастырылады.
      Жұмыспен қамтуға қолдау көрсету инвестициялық жобаларды жүзеге асыруға жәрдемдесу, жұмыс орындарын ашу арқылы жүзеге асырылады. Қаланың бюджетiнде жыл сайын шағын бизнестiң басым жобаларын жүзеге асыруға қаражат қарастырылатын болады.
      Шағын және жеке кәсiпкерлiктi дамытуға қолдау көрсетудiң тиiмдi формасы ашылатын жұмыс орындары бойынша мамандарды iрiктеу жолымен жұмыссыздарды кәсiпкерлiктiң негiздерiне кәсiби оқыту болып табылады. Бұл орайда жұмыссыз азаматтарды "Өз бизнесiңдi баста" курсы бойынша оқытуға және өз бизнесiн кеңейтудi қалайтын кәсiпкерлерге арналған "Өз бизнесiңдi жетiлдiр" курсы бойынша оқытуға арналған Кәсiпкерлiктi қолдау орталығы үлкен рөл атқарады. Сарапшыларды және халықаралық ұйымдардың оқытушыларын қатыстыра отырып, әртүрлi бағдарламалар және оқытудың әдiстемелерi жүзеге асырылады.
      Ақы төленетiн қоғамдық жұмыстардың масштабын кеңейту жайы қарастырылуда, оларға жыл сайын тiркелген жұмыссыздардың 35-40% тарту көзделуде. Әуелi жұмыссыздарды оқытып, одан соң еңбекке орналастыратын және шет елдiк әрiптестердi қатыстыра отырып жүзеге асырылатын пилоттық жобалар бойынша қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру жұмысы жалғастырылады.
      Жыл сайын тұрғындардың әлеуметтiк жағынан тұрмысы төмен топтарын жұмыспен қамту мақсатында қала әкiмiнiң шешiмдерiмен еңбекке орналастыру қызметiне өтiнiш жасаған жұмыссыздардың 10% жыл сайын қамту көзделген, қалалық кәсiпорындарға арналған жұмыссыздарды еңбекке орналастыру квоталары белгiленедi. Кәсiби оқытуға жiберу кезiнде тұрғындардың осы топтарына айрықша назар аударылады.
      Iшкi еңбек нарығын қорғау мақсатында шет елдiк жұмыс күштерiн жария емес жағдайда әкелудiң жолын кесу шаралары күшейтiледi. Елiмiзде даярланбайтын мамандық иелерi бар жұмысшыларды ғана сырттан әкелу көзделуде. Шет елдiк жұмыс берушiлердiң жұмыс орындарын ашу жөнiндегi мiндеттемелерiн орындауына бақылау жасалады.
      Әлемдiк тәжiрибенi ескере отырып, кедейшiлiкке қарсы тиiмдi күрес ұлттық өндiрiс пен өзiн-өзi қамтамасыз етудiң көздерi: еңбек ету мен кәсiпкерлiктi жандандыру жағдайында ғана мүмкiн болады. Саясаттың барлық экономикалық, қаржылық және басқа да құралдары осы жан-жақты жандандыруға бағытталуы тиiс.

      2.5. Күтілетін нәтижелер
2005 жылдың соңына қарай Алматы қаласы бойынша жұмыссыздардың саны қазiргi уақыттағы 70 мың адаммен салыстырғанда 58 мың адамға дейiн азаяды. Болжанып отырған мерзiмнiң соңына қарай бұл көрсеткiш 45-55 мың адам мөлшерiнде болып тұрақталады. Орташа айлық жалақы 9 жыл iшiнде 60-70% дейiн өседi және болжанып отырған мерзiмнiң соңына қарай шамамен 30-35 мың теңгенi құрайды.

3. Әлеуметтік инфрақұрылымның дамуы

3.1. Білімді реформалау стратегиясы

      3.1.1. Мақсат
      Экономиканың жоғары бiлiктi мамандарға деген қажеттiлiгiн қамтамасыз ететiн, сондай-ақ қоғамды адамгершiлiк жағынан сауықтыруға игi ықпал ететiн бiлiм берудiң тиiмдi жүйесiн құру.

      3.1.2 Жағдайды талдау

      Алматы республиканың интеллектуалдық және орталығы болып қала бередi. Қалада республиканың ғылым докторлары және кандидаттарының 60 пайызға жуығы (7,5 мың адам) жұмыс iстейдi.
      Тұрғындардың 70 пайыздан астамының жоғары, орта бiлiмi және орта арнаулы бiлiмi бар.
      Қаланың 68 жоғары оқу орнында, 42 орта арнаулы оқу орнында және 244 жалпы бiлiм беретiн мектепте 333,0 мыңға жуық адам оқиды.
      Жоғары оқу орындарында 225, колледждерде 65 мамандық бойынша, кәсiптiк мектептерде - 71 және жалпы бiлiм беретiн мектептерде 10-нан астам мамандықтар бойынша кадрлар даярланады.
      Бiлiм берудiң, кәсiби даярлаудың және кадрлардың қайта даярлаудың қалыптасқан жүйесi ҚР-ның "Бiлiм беру туралы" Заңының негiзгi қағидаларын орындауға және қаланы және республиканы жоғары бiлiктi жұмысшылармен және халық шаруашылығымен, ғылыми кешендi мамандармен қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.
      Тек қана 2001 жылы кәсiптiк-техникалық мектептерге және кәсiптiк техникалық лицейлерге оқушылар қабылдау 2000 жылғы 4% салыстырғанда 32% артты. Мұның өзi халық шаруашылығының жоғары бiлiктi жұмысшы кадрларға деген қажеттiлiгiне байланысты. Бұл орайда жоғарыда аталған оқу орындарының оқушыларының саны 15% өстi. Осындағы барлық контингенттiң 80% бюджет қаражаты есебiнен оқытылады.
      Қала әкiмiнiң шешiмiмен орта арнаулы оқу орындарында кадрлар даярлауға, мемлекеттiк бiлiм мекемелерiнде кадрларды қайта даярлауға, жергiлiктi бюджеттiң қаражаты есебiнен орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыруға арналған мемлекеттiк тапсырыс туралы Ереже бекiтiлдi.
      Халықаралық тәжiрибенi пайдалана отырып, инновациялық бағыт бойынша сараптамалар жүргiзiледi. Бiлiм берудiң барлық деңгейлерi және сатылары бойынша нұсқалық бiлiм беру бағдарламалары енгiзiлуде, үздiксiз бiлiм беру кешендерi жасалуда, оқу-материалдық база жаңартылды, жалпы бiлiм беретiн мектептердi, лицейлер мен гимназияларды компьютерлендiру жүзеге асырылды. Республикада тұңғыш рет Халықаралық бакалавриат бағдарламалары бойынша жұмыс iстейтiн Халықаралық лингвистикалық гимназия, 2 қазақ-ресей гимназиясы, Қазақстан-Түрiк жастар лицейi және Америка-Қазақстан мектебi жұмыс iстейдi. Мұның өзi әлемдiк бiлiм беру кеңiстiгiне енудiң оңды тәжiрибесi болып табылады.
      Жалпы бiлiм беретiн ұйымдардың баламалық түрлерi және типтерi жұмыс iстейдi. Мысалы, әртүрлi пәндердi тереңдетiп оқытатын 29 гимназия, 10 лицей, 14 мамандандырылған мектеп, 114 жалпы бiлiм беретiн мектептерде жекелеген сыныптар, шәкiрттердiң бейiмдiлiгiне және қабiлеттерiне, дифференциалдық бiлiм беру жүйесiне сәйкес 120 мыңға жуық оқушыға бiлiм берiп, негiзгi және қосымша жалпы бiлiм беру бағдарламаларын жүзеге асыруда.
      Сонымен бiрге, салалық мекемелердiң қажеттiлiгiн ескерiп, 11 түзету мектеп-интернаты жұмыс iстейдi, оларды 2.2 мың шәкiрт оқиды. Тәрбиеленуi қиын жасөспiрiмдердiң қалалық орталығы, 3 балалар үйi, 1 отбасылық балалар үйi, сондай-ақ педагогика кадрларының бiлiмiн жетiлдiру институты жұмыс iстейдi.
      Соңғы бiрнеше жыл iшiнде мектептер салу қайтадан жалғасын тапты. Өткен жылы 3 жалпы бiлiм беретiн мектеп пайдалануға берiлдi.
      Мектепке бармайтын балалардың есебi жүргiзiлуде. Мектептердiң жанында Жаппай бiлiм беру қорлары жұмыс iстейдi. Тұрмысы төмен отбасылардың балаларына, жетiм балаларға шефтiк қамқорлық ұйымдастырылған.
      Бастауыш сыныптардың мұғалiмдерiн бастауыш бiлiм берудiң мемлекеттiк мiндеттi стандарттарын игеруi бойынша 100 пайызды қайта даярлау жүзеге асырылуда.

      3.1.2.1. Күшті жақтары

      Алматы қаласындағы бiлiм берудi дамытудың 2006 жылға дейiнгi қалалық бағдарламасының болуы.
      5(6)-жастағы балаларды мектеп жасына дейiн даярлауды ұйымдастыру.
      Орта бiлiм беру стандарттары енгiзiлген, мектептерде жаңа компьютерлiк бағдарламалар, сонымен бiрге мультимедиалық бағдарламалар бойынша оқытылу жүргiзiледi.
      Озық отандық және шет елдiк технологиялар бойынша оқытуды пайдалану, жалпы бiлiм беретiн мектептердi 100 пайыздық компьютерлендiру. Олардың көпшiлiгi жаңаша үлгiде шығарылған компьютерлермен қамтамасыз етiлген.
      Бюджеттiк қаржыландырудың басымдығы, 1999 жылдан бастап оның көлемi бiр жарым есеге өстi. Жалақыны уақтылы төлеу, жалпы бiлiм беретiн мектеп нысандарын салуды қайтадан қарқынды жүргiзу. Өсiп-жетiлуi баяу балаларға арналған түзету және мамандандырылған мектептер желiлерiнiң жеткiлiктi дамуы. Мемлекеттiк емес және аралас бiлiм мекемелерi желiлерiнiң дамуы. Ғылыми-зерттеу институттарының, жоғары, орта және бастауыш кәсiби оқу орындарының жоғары дәрежеде шоғырлануы. Жоғары оқу орындарының және арнаулы оқу орындары студенттерi санының өсуi. 3.1.2.2. Олқы жақтары Бiлiм ұйымдарының оқу-материалдық базасын дамытуға арналған қаражаттардың жеткiлiксiздiгi.
      Кәсiби оқу орындарының ақпараттандырылуының нашар деңгейi және мамандандырылған мектептердiң оқу-әдiстемелiк жағынан жеткiлiксiз қамтамасыз етiлуi.
      ҚР-ның "Бiлiм беру туралы" Заңын орындауға бағытталған бiрқатар заңдық және мөлшерлемелiк актiлерiнiң болмауы немесе жетiлдiрiлмеуi.
      Мектепке дейiн, бастауыш және кәсiби бiлiм берудегi, әсiресе, мемлекеттiк тiлде оқытудың сабақтастығының жеткiлiксiз деңгейi.
      Бiлiм мекемелерiнiң және кәсiпорындардың, ұйымдардың арасындағы маман кадрларды даярлау бойынша әрiптестiгi нашар дамыған.
      Жастар және жасөспiрiмдер арасындағы есiрткiлердi, iшiмдiктердi және темекiнi тұтыну деңгейiнiң өсуi, балалардың қылмыс жасауының көбеюi.
      Бiлiм қызметкерлерiнiң жалақысының төмендiгi, сапалы бiлiм бергенi үшiн оларды материалдық ынталандыру жүйесiнiң болмауы.

      3.1.2.3. Мүмкіндіктер

      Бiлiм беру саласына инвестиция бөлудiң ұлғаюы.
      Бiлiм берудiң тәрбиелiк функциясын күшейту. Ақпараттық жүйелердi дамыту, жаңа технологияларды пайдалану мүмкiндiктерi.
      Халықаралық ұйымдардың бiлiм беру жүйесiн реформалау процесiне қолдау көрсетуi, әртүрлi келiсiмдер шеңберiнде ТМД елдерiнде мамандар даярлау мүмкiндiгi.
      Бiлiм берудiң мазмұнын жаңарту бойынша мемлекеттiк саясат шеңберiнде басқа да елдермен ынтымақтастық жасау және олардағы жетекшi оқу орындарымен озық тәжiрибелер алмасу.
      Мектептерде инновациялық қызметтi енгiзудi жандандыру, заман талабына сай жаңадан әзiрленген оқулықтарды және т.б. тәжiрибеде байқап көру.
      Мектепке дейiн, бастауыш мектептiк және кәсiби бiлiм берудiң кiдiрiссiз жүргiзiлуiн және сабақтастығын қамтамасыз ету.

      3.1.2.4. Қауіптер

      Кәсiпорындар тарапынан кәсiби бiлiм беру жүйесiне қызығушылықтың болмауы – еңбек нарығы әзiрге қажеттi жұмыс көшiмен қамтамасыз етуде.
      Соңғы жылдарда жекелеген мамандықтар бойынша кадрлар даярлауға (сонымен бiрге инженерлiк-техникалық) сұраныстың едәуiр төмендеуi. Мұның өзi алдағы уақытта мамандардың жетiспеушiлiгiне әкелiп соғуы мүмкiн және оларды шет елдерден әкелуге тура келедi.
      Экономиканың және тұрғындардың қоғамдық өмiрiнiң қажеттiлiктерiне сәйкес мамандар даярлауды жоспарлаудың және болжаудың тиiмдiлiгiнiң жеткiлiксiз жүйесi.

      3.1.3. Стратегиялық міндеттер

      Бiлiм берудiң сапасын көтеру.
      Бiлiм берудiң барлық деңгейдегi жүйелерiн ақпараттандыру.
      Бiлiм алуға жұртшылықтың тең дәрежеде қол жеткiзуiн қамтамасыз ету және таңдау мүмкiндiгi, бiлiм берудiң барлық деңгейдегi сабақтастығы.
      Тәрбие жұмыстарын жетiлдiру, оқытуды және тәрбиелеу жүйелерiнiң бiрлiгiн қамтамасыз ету.
      Кәсiби бiлiм берудiң сапасын жетiлдiру.
      Бастауыш және орта кәсiби бiлiм беру жүйесiндегi әлеуметтiк әрiптестiк үшiн жағдайлар жасау, экономиканың қажеттiлiктерiне сәйкес мамандар даярлауды жоспарлау тетiгiн енгiзу.
      Бiлiм берудi басқару жүйесiн жетiлдiру, қаржыландыру жүйесiнiң тиiмдiлiгiн көтеру.
      Бiлiм беру процесiнiң субъектiлерiн әлеуметтiк қорғаудың аймақтық жүйелерiн жасау.

      3.1.4. Iс-қимылдар стратегиясы

      Жыл сайын бiлiм беру процесiне күрделi қаржы бөлу көлемiн көбейту жоспарланады. Мұның өзi бiлiм мекемелерiнiң оқу-әдiстемелiк және материалдық-техникалық базаларын жақсарту арқылы бiлiм берудiң сапасын едәуiр жақсартуға, оқытудың жаңа стандарттарын әзiрлеуге және енгiзуге мүмкiндiк бередi.
      Таяудағы жылдары мектептерде заман талабына сай жаңадан әзiрленген бағдарламалар мен оқулықтарды енгiзу процессi аяқталуы тиiс. Бiлiм берудiң мазмұнын жаңарту тәжiрибе алғандары - N№341 және 65 бала бақшалардың базасы негiзiнде жүзеге асырылады, оқу-тәрбие орталықтары құрылады. NN№46, 146, 55, 143, 68 орта мектептердiң және NN№247, 293, 172, 319, 67 және 335 бала бақшалардың базасында бiлiм беру саласындағы инновациялық бағыттарды енгiзу бойынша тәжiрибе алғандары жұмыс iстейтiн болады.
      Қаладағы бiлiм берудiң барлық деңгейлерi және сатыларындағы оқыту сапасы оған баға берудiң өлшемдерiнiң кешенiн енгiзу, оқытудың әдiстемелерiн әзiрлеу бойынша ғылыми-әдiстемелiк зертхананы құру жолымен қамтамасыз етiледi.
      Бiлiм беру, оқыту және оқушыларды тәрбиелеу ұйымдары жұмыс сапасының әзiрленген өлшемдер бойынша мониторингiнiң жүйесi енгiзiледi, олардағы инновациялық қызмет мәлiметтерiнiң жиынтығы жасалады.
      Оқытудың сапасына бақылау жасау және оқушыларды сапасы төмен бiлiм алудан қорғаудың тетiктерi қалалық бiлiм департаментi жанынан құрылатын мемлекеттiк аттестаттау қызметi арқылы жүзеге асырылады.
      Тұрғындарға сапалы бiлiм берудiң маңызды факторы педагогикалық құрамның даярлығының деңгейi болып табылады. Алматының басқа аймақтарға қарағанда бұл мәселе бойынша мол артықшылығы бар. Себебi мамандардың бiлiктiлiгiн көтерудiң және қайта даярлаудың негiзгi базасы оның аумағында орналасқан. Осы мәселедегi негiзгi iс-қимыл бағдарламаны жетiлдiру болып табылады және ақпараттық тасқын ағымындағы талаптарға сай әдiстемелiк оқулармен негiзделедi.
      Аймақтық тұжырымдама мен бағдарламада бiлiктiлiктi арттыру және кадрларды қайта даярлау негiзiнде мектептер мен жоғары оқу орындары арасындағы қалыпты байланыс тұрақталады.
      Бүгiн Алматы қаласы республикада алғашқы болып қаланың бiлiм беру жүйесiндегi мектептердi компьютерлендiрудi аяқтады. Болашақта кәсiптiк мекемелердi заманғы талапқа сай компьютер сыныптарымен толықтырмақ.
      Бiлiм беру жүйесiнде тоғысқан телекоммуникация жүйесiн құру және енгiзу әрi қарай жалғастырылмақ, сонымен қатар әлемдiк жүйеге шығу жолдары Интернет арқылы орындалмақ.
      Алматы қаласындағы оқушылардың жоғары деңгейiн ескере отырып, ұлттық мектептiң жаңа үлгiсiн тәжiрибе арқылы енгiзу көзделуде. Тәжiрибе негiзiнде кейбiр сыныптарда бiрнеше тiлдердi оқыту қола алынбақ. Мәселен, математика пәнi ағылшын тiлiнде, физика мен химия немiс тiлiнде, табиғаттану орыс тiлiнде, тарих қазақ тiлiнде (ресейлiк патша лицейлерiнiң тәжiрибесi) оқытылмақ. Мұндай тәжiрибе арқылы оқушылардың ой-өрiсi артып, дүниежүзiнiң таңдаған жоғары оқу орындарының түсуiне жол ашады. Бұған, әрине, Интернетте өз үлесiн қоспақ.
      Бiлiм берудi басқару жүйесiнде ақпарат енгiзiледi. Әрбiр оқу пәнiнде әдiстемелiк оқу жоспары ұйымдастырылып, бұған қаланың оқытушылары мен алымдары тартылады. Қалалық жаңа технология орталығында тұрақты ғылыми-әдiстемелiк семинарлар өткiзiледi. Әдiстемелiк оқу құралдарын арнайы орган сарапқа алып бекiтедi, оған Алматы қалалық бiлiктiлiктi көтеру және кадрларды даярлау институты тұтқа болмақ.
      Мектепке дейiнгi тәрбие беру саласында балаларды тегiн оқыту арқылы 5-6 жастан бастап баулуды мемлекет мiндеттеп отыр. Әрбiр отбасына балаларды жастайынан тәрбиелеуге, олардың бiлiктi сабақтарды жан-жақты игеруiне жол ашылмақ. Мемлекеттiк мектепке дейiнгi ұйымдар осы сара жолды басшылыққа ала отырып, жас бүлдiршіндердiң 80 пайызын қамтиды.
      Қаланың әрбiр ауданында тұрмысы төмен отбасы балаларына және денсаулығы төмен балаларға бюджеттiк қолдау арқылы, сонымен қатар қоғамдық ұйымдармен тәуелсiз қорлардың негiзiнде балаларға жан-жақты бiлiм беруге өз үлестерiн қосу арқылы, бiр-бiрден бала-бақшасын ашу жоспарлануда.
      Бүгiн кейбiр мектептерде балалар өте тығыз орналасқан. Болашақта оларды басқа аудандарға бөлу қарастырылды. Сондықтан соңы 10 жыл iшiнде 2 орта бiлiм беретiн мектеп пайдалануға берiлмек.
      Дарынды балалар үшiн арнаулы мамандандырылған мектептер ашу көзделуде.
      Жалпы бiлiм беру бағдарламасын жүзеге асыру мақсатында 150 орынды мектеп-интернат, сондай-ақ осы оқу орындарында орталықтандырылған арнайы оқу-әдiстемелiк құралдарымен қамту және республикадан тыс жерлерден оқулықтар тартылмақ.
      Оқушылар мен мұғалiмдердiң денсаулығына олардың жайлы әлеуметтiк қорғалуына және сапалы бiлiм алуына барлық Жағдай жасалынды. Осы тұрғыда тұрақты дәрiгерлiк көмек көрсетiледi, мектептерде балаларға сапалы ыстық тамақ берiледi, олардың демалысына, жаз кезiнде денелерiнiң шынығуына барлық Жағдай жасалады. Тұрмысы төмен отбасылардың балалары үшiн тамақтану тегiн, оған арнайы қорлар жұмылдырылған, жастардың Жасөспiрiмдер үйiн ашу көзделуде.
      Ерекше назар қазақстандық отансүйгiштiкке және азаматтылыққа бұл тұрғыдан мектептердiң басты ұлттық мәдениетi мен Қазақстан халықтарының дәстүрiн қалыптастыруға орталықтар кешендi тәрбие беруде. Әлеуметтiк көмек берудi басты мiндет ете отырып, балалардың әртүрлi жолдарға түсiп кетпеуiне үлестерiн қосатын болады.
      Қаланың тәжiрибе мектептерiнiң оқу бағдарламасында республикада алғашқы болып экологиялық бiлiм беру, жыныстық қарым-қатынастары сабақтарына оқыту, болашақта осындай пәндердiң барлық мектептерде енгiзiлуiне күш жұмсалады.
      Кәсiби мектептер аясы темiржол, электр энергетикалық және машина құрылысы жөнiндегi кәсiби бiлiм берумен толықтырылып, еңбек нарқының қажеттiлiгiне сай кеңейтiледi. Осы салада негiзгi шаралар жоғары сынып оқушыларының кәсiби бiлiм алуына жаңа толқынды оқу бағдарламалық құжаттардың негiзiнде кәсiптiк бiлiм берудiң жаңа жүйесiмен оқыту қамтамасыз етiледi.
      2002-2003 жылдары кәсiби оқу орындарында жаңа компьютерлер мультимедиалық бағдарлама бойынша оқытылады.
      Кәсiптiк бiлiм беру оқу орындары еңбек нарқының қажеттiлiгiне сай өз жұмыстарын жоспарлайтын болады.
      Қазақ тiлiнде оқитын оқушылар мен жастарға мемлекеттiк тiлде кәсiби техникалық пәндер бойынша оқу-әдiстемелiк құралдармен қамтамасыз ету жоспары мiндеттелуде.
      Оқушыларға оларды сауықтыру жөнiндегi кешендi бағдарламаны әзiрлеп, мұнда "Бiлiм мен балалардың денсаулығы" және "Балалар мен оқушы жастардың жазы демалысы мен еңбегiн ұйымдастыру" атты бастамамен өткiзiледi. Әрбiр мектепте әртүрлi аурулардың алдын алу үшiн дәрiгердiң штатын бөлу мiндетi қоса белгiленуде.
      Сонымен қатар оқу жоспарына және жаңа пәндер жиынтығына "Алматының тарихы, географиясы мен мәдениетi", "Азаматтық құқықтану" пәндерi қоса оқытылатын болады.
      Республикалық деңгейде мемлекеттiк тiлде оқыту үшiн бiрыңғай оқу-әдiстемелiк құралдар даярлау қажет.
      Балалардың қосымша бiлiм алуына және пәндерден тыс көркемдiк-техникалық халық творчествосын меңгеруге, әрбiр шараларға белсендi қатысуына, спортпен шұғылдануына Жағдай жасалуда.
      Еңбекке оқушыларды баулуға, мектептерде кәсiби бағыт-бағдар беретiн жұмыстарды енгiзiп, осының аясында "кәсiби-мектеп лицейiн" ашу көзделуде.
      Бiлiм беру ұйымдарының жұмыс берушiлермен және басқа әлеуметтiк әрiптестермен ұйымдық жұмыс байланысты қамтамасыз ету мiндетi тұр.
      Еңбек нарқын талдау және оның мониторингi және кәсiби кадрларды даярлау жөнiнде Алматы қаласы әкiмiнiң жанынан аймақтық комиссия құрылатын болады. Барлық мүдделi тараптар экономикадағы кадр қажеттiлiгiн молықтыратын болады.
      Республикалық әдiстемелiк негiзiнде бiлiм беру, еңбек және еңбекке тарту органдарының орта мерзiмге арналған бiрлескен iс-қимыл шаралары жүзеге асырылады. Республикалық кәсiподақ кәсiподақтар федерациясы мен басқа әлеуметтiк әрiптестер бiлiктi мамандарды даярлауды аясын кеңейтуге еңбек нарқының тұтынушылығына сәйкес кадрлармен қамтамасыз ету қола алынады.
      Жергiлiктi кәсiптiк техникалық мектептер мен лицейлерге қамқоршы болатын жұмыс берушiлердi ынталандыруда жұмыс орындарда өндiрiстiк тәжiрибе өтуге республикалық деңгейде оларды материалдық ынталандыру бойынша шаралар қабылданатын болады.
      Қалада мемлекеттiк тапсырысты орналастыруға және байқау арқылы еңбекке орналастыратын мәселелермен шұғылданатын делдал ұйымдармен бiрлесiп тұрғындарды еңбекке орналастыру мен қайта даярлауда оң тәжiрибе жинақталған. Осы тәжiрибе болашақта жалғасын таппақ.
      Жоғары оқу орындарының шағын фирмаларға қысқа кәсiптiк оқыту арқылы техникалық көмек беру жөнiнде шаралар атқарылатын болады.
      Бiлiм беру мекемелерiмен жаңа қарым-қатынас орнату жүйесiн құру көзделуде. Мәселен, сапалы бiлiм беру аудиті қызметiн құру арқылы ведомстводан тыс негiзде барлық деңгейде сапалы кәсiби бiлiм алуға Жағдай жасалмақ. Ғылым, бiлiм және еңбекке тарту саласында осы жұмысты үйлестiру ведомствоаралық жұмыс жандана түспек.
      Бiлiм беру жүйесiн қаржыландыру мәселесiнде бiлiм берудi жоспарлау арқылы жүйе құрып әрбiр жеке тұлғаны қаржыландырылуымен қамту болып табылады.
      Кәсiби бiлiм беретiн мемлекеттiк оқу орындарын қаржыландыруда көпсалалық қаржыландыру жүйесi жүзе асады, оның iшiнде жеке бiлiм беруде несиелер енгiзу, орта бiлiм алғандарға білiмiн жоғарылатуда кепiлдiктер беру. (Жоғары оқу орындарының тәжiрибесi негiзiнде).
      Мұғалiмдiк мамандықты маңыздылығын көтеру мақсатында бiлiм беру мекемелерi арасында Алматы қаласы әкiмiнiң ақшалай сыйлығын жеңiп алуға дәстүрлi байқаулар өткiзiлiп, ең үздiк мұғалiмдерге сыйлықтар берiлiп, ынталандыру кепiлдiгi берiледi.

      3.1.5. Күтілетін нәтижелер

      Тоғыз жылдың iшiнде 18 жалпы бiлiм беретiн мектептер есiгiн айқара ашады, жылына 2 мектеп салынатын болады. Оның құрылысына 25-27 млрд. теңге жұмсалады.
      Орта бiлiм беру мектептерiнде 10-12% өсiп, 2005 жылдың аяғында 200-205 мың адам құрайды, 2010 жылдың соңында – 215 мың адам құрайды.
      Кәсiптiк техникалық мектептердегi оқушылар қатары 2005 жылдың соңында 2 есе өседi, 11-12 мың адам болады, 2010 жылдың соңында халық шаруашылығының тұтынушылығына сай 17-20 мың болады.
      Орта кәсiби бiлiм мекемелерiндегi оқушылар қатары болжамды жылдың соңында 35-40% өсiп қаланың даму экономикасына сай 25-26 мың адам құрайды.

      3.2. Денсаулық сақтауды реформалау стратегиясы

      3.2.1. Мақсат

      Алматы тұрғындарының денсаулық Жағдайын тұрақты түрде жақсартуды қалыптастыру, денсаулық сақтау жүйесiнде сырқаттың алдын алуда күшейту.

      3.2.2. Жағдайға талдау

      Қала тұрғындарының денсаулығын сақтау проблемасы перспективалы, кешендi түрде шешiмiн табуда, 1998 жылы қарашадан берi "Алматы қаласы тұрғындарының денсаулығы" аймақтық бағдарламасын орындау шеңберiнде тиiстi шаралар жүзеге асырылуда.
      Медициналық қызметтер көрсетудiң кепiлдi көлемi қамтамасыз етiлуде, оның сапасын жақсартуға едәуiр назар аударылады. 1999 жылдан берi бюджеттiк қаржыландырудың көлемi 30 пайыздан астам өстi.
      Денсаулық сақтау жүйесiн реформалау тұрғындардың әртүрлi медициналық қызметтерге деген қажеттiлiгiн ескерiп, жүзеге асырылуда. Емдеу-диагностикалық, нашақорларды емдеу, әртүрлi жұқпалы аурулардың алдын алу сипаттағы мекемелердiң қуаты артуда.
      Осы жүйенi лабораториялық-емханалық жәрдем берудi дамыту жағына бағыттау жүзеге асырылды, емханалардың саны өстi. Стационарлық ұйымдардың, диспансерлердiң саны азайды, олардың бiрнешеуiне мамандандырылған орталық мәртебесi берiлдi. Маңызы жағынан ғажап медициналық ұйымдар – мейiрбикештiк күтiм жасау ауруханасы, хоспис, қазiргi заманғы медициналық диагностикалық-емдеу орталықтары, кәсiби деңгейi бойынша қаралуға арналған емханалар ұйымдастырылды.
      Бiрқатар медициналық ұйымдар – стоматологиялық емханалар, косметологиялық емдеу орны, дәрiгерлiк-дене шынықтыру диспансерi, шаруашылық есептегi емханалар жекешелендiрiлдi.
      Бүгiнгi таңда қала аумағында 250 емхана және 57 аурухана жұмыс iстеуде. Олардың iшiндегi тиiсiнше 41 және 49-ы мемлекеттiң меншiгiнде. Қалалық мемлекеттiк денсаулық сақтау ұйымдарынан басқа қала тұрғындарына 16 республикалық, 3 ведомстволық ұйым, 11 ҒЗИ және 682 шаруашылық жүргiзушi мемлекеттiк емес субъектi медициналық жәрдем көрсетуде. 2000 жылы мемлекеттiк емес денсаулық сақтау ұйымдары және емдеудi жеке жүргiзетiн дәрiгерлер қала тұрғындарына амбулаториялық жәрдем көрсетудiң жалпы көлемiнiң 11,3% қамтамасыз еттi.
      Медициналық ұйымдарды қаржыландыру принциптiк жағынан бiршама өзгердi. Медицина ұйымдары қызметiн қаржыландырудың сметалық жүйесiнен медициналық қызмет көрсетудiң көлемi мен сапасы үшiн қаржыландыруға көшу жүзеге асырылды. Алғашқы медициналық-санитарлық жәрдем көрсетудi қаржыландыру жан басына шаққандағы мөлшерлеме бойынша, мамандандырылған амбулаториялық-емханалық жәрдем беру көрсетiлген қызметтерi үшiн белгiленген тариф бойынша, стационарлар - емханалық-шығындар топтары бойынша жүзеге асырылады. Бұл орайда емделген адамдардың саны, сырқатының күрделiгi бойынша анықталады.
      Тегiн медициналық жәрдем берудiң кепiлдi көлемiн көрсетуге арналған мемлекеттiк тапсырысты орналастыру ашық конкурс негiзiнде қамтамасыз етiледi.
      Алғашқы медициналық-санитарлық жәрдем берудi дамыту мақсатында 7 дербес отбасылық дәрiгерлiк амбулатория құрылды және жұмыс iстеуде.
      Амбулаториялық-емханалық жәрдем беруге жұртшылықтың барлығының қолы жетуi қамтамасыз етiлдi, жыл iшiнде 1 тұрғынға шаққанда оның дәрiгерге қаралуы жоғары деңгейде – 7,3-тен айналды (республика бойынша – 5,4). Амбулаториялық-емханалық ұйымдардың жоспарлық қуатының 95% пайдаланылды. Жәрдем берудiң стационарлық, дәрiгерлердiң бiрiн екiншiсi ауыстыру технологиясы енгiзiлуде, осының нәтижесiнде жыл сайын сырқат адамдардың 70 мыңнан астамы немесе ауруханаға жатып емделуге тиiстi адамдардың 41% ауруханаға жатпай-ақ емделедi.
      Соңы жылдары ауруханалардың төсектiк қуаты едәуiр азайды. Алайда стационарлық жәрдем алуға деген қажеттiлiк оны интенсивтендiрудiң және ауруханаға жатқызбай-ақ емдеу технологиясын дамытудың есебiнен қамтамасыз етiлдi. Төсектiк қорды пайдаланудың тиiмдiлiгiнiң көрсеткiштерi жақсарды – төсектер бойынша жұмыс көрсеткiшi жылына 287-ден 335 күнге дейiн өстi, сырқаттарды ауруханада емдеу мерзiмiнiң ұзақтығы 13,9-дан 10,2 күнге дейiн төмендетiлдi, әрбiр сырқат адам бойынша есептегенде ауруханада емдеудiң төсек бойынша айналымы 20,5-тен 33-ке дейiн өстi, төсектердiң мөлшерден босқа тұруына жол берiлмеуде.
      Тұрғындарды және медицина ұйымдарын дәрiлермен қамтамасыз ету де түбегейлi өзгердi. Бүгiнгi таңда ол екi бағыт бойынша жүзеге асырылуда: тұрғындарды дәрiлермен тегiн және жеңiлдiкпен қамтамасыз ету және медицина ұйымдарын дәрiлермен қамтамасыз ету. Өмiрлiк маңызы бар дәрiлермен қамтамасыз ету үшiн негiзгi дәрiлердi алу тендер жүргiзу арқылы қамтамасыз етiледi, дәрiлердiң жекелеген түрлерiмен қамтамасыз ету дәрiлердi жеткiзiп берушi фирмалардың бағалар бойынша ұсыныстарына талдау жасап, қамтамасыз етiледi. "Диабет" және "Өкпе ауруы" мақсатты бағдарламалары бойынша дәрiлер жергiлiктi және республикалық бюджеттердiң қаражаты есебiнен орталықтандыру жолымен сатып алынады.
      Әкiмнiң шешiмiмен сырқаттарға дәрiлердi тегiн босатуға арналған дәрiлердiң ассортиментi кеңейтiлiп, дәрiлер тегiн берiлген сырқаттардың тiзiмi ұлғайтылды. Мұндай сырқаттар үшiн дәрiгерлердiң рецептiлерi бойынша дәрiлер тегiн берiледi.
      Алайда қала тұрғындарының денсаулық Жағдайы күрделi күйiнде қалуда. Соңы 4 жыл iшiнде байқалған тұрғындардың әрбiр мыңына шаққанда баланың туылу көрсеткiшiнiң өсуiне қарамастан (2000 жылы туу мөлшерi 17 адамнан айналды, алайда оның деңгейi республикалық орташа мөлшерден төмен), тұрғындардың қайтыс болуы жоғары деңгейде қалуда. Қала бойынша оның деңгейi ептеп төмендегенмен, республикалық деңгеймен жалпы салыстырғанда жоғары күйде қалуда. Тұрғындар арасындағы ересек адамдардың қайтыс болуы қан айналымы жүйесiнiң бұзылуы (56%), онкологиялық сырқаттар (17%), жарақат алу және улану (11%), өкпе ауруларының созылмалы түрiне (5%) байланысты болып отыр.
      Тұрғындардың сырқаттану деңгейiнiң өсуi олардың нашақорлыққа, маскүнемдiкке, ВИЧ-инфекциясы сырқаттарына шалдығуына байланысты орын алуда.
      Соңы төрт жыл iшiнде жас балалардың қайтыс болуы деңгейiнiң жүйелi түрде төмендеуi байқалуда. Соның нәтижесiнде бұл көрсеткiш әрбiр 100 мың туылған сәбиге шаққанда 13,9-а төмендедi. Сәбилердiң қайтыс болуының жайы туралы айтсақ, бұл мәселеде туылғанға дейiн сырқатқа шалдығуының салдарынан, тыныс органдарының ауруларына шалдығып туатындардың үлес салмағы басым болуда.
      Тұрғындар арасындағы мынадай сырқаттардың деңгейiн: негiзгi жұқпалы аурулар, өкпе ауруы, балалардың ауруға шалдығуын төмендетуге қол жеттi. Бұл орайда балаларға алдын-ала вакцина егу өз нәтижесiн беруде.
      Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау жүйесiндегi заңдарының жетiспеушiлiгi халықтың денсаулығына келеңсiз әсерiн тигiзедi.
      Қазақстан Республикасының 1998 жылы 10 шiлдедегi "Қазақстан Республикасының кейбiр заң актiлерiне өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" № 283-1 Заңына сәйкес шағын кәсiпкерлiк субъектiсiн тексеру үш жылда бiр ретке шектелдi. Осы аталған заң бойынша, шағын субъектi кәсiпкерлiгiнiң санаттарына қоғамдық тамақтандырумен шұғылданатын тағам өндiрушiлер де кiредi. Осыған байланысты осы аталған шаралар бойынша адамдардың денсаулығы мен өмiрiне қауiп туғызбас үшiн санитарлық-эпидемиологиялық қызметтер өте қауырт және жоғары жауапкершiлiкпен жұмыс iстеулерi қажет.
      Бұған қоса, қолданыстағы заң жиынтықтарына сәйкес санитарлық заңдарды қатаң бұзған объектiлердiң қызметiне тыйым салу жөнiнде сотқа дер кезiнде мәлiмет берiлiп, аталған объектi тез арада жабылуы тиiс. Ал кейбiр жағдайларда, олар дер кезiнде жабылмағанда кейде 2-10 айдан кейiн жабылып жатады, ал мұндай Жағдайда республика және қала бойынша санитарлық-эпидемиологиялық Жағдай күрт төмендеп кетуi мүмкiн.
      Мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық бақылау органдарының құқықтарын кеңейту жөнiндегi заң жиынтықтарына қосымша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу қажеттiгi туындап отыр.

      3.2.2.1. Күшті жақтары

      Саланың әртүрлi тармақтары бойынша денсаулықты сақтауды дамытудың орташа мерзiмдiк бағдарламасының болуы.
      Денсаулық сақтаудың дамыған және жеткiлiктi мөлшерде өркендеген инфрақұрылымы.
      Дамыған және тұрғындардың барлығының қолы жетуiне мүмкiндiк жасалған алғашқы медициналық-санитарлық жәрдем көрсету жүйесi, отбасылық дәрiгерлiк амбулаториялардың жұмыс тәжiрибесiн енгiзу. Онша қымбат емес және ауруханаға жатқызбай-ақ жәрдем көрсетудiң көлемiнiң өсуi. 5 жасқа дейiнгi балаларға алдын-ала жаппай дәрi егудiң, өкпе ауруын емдеудiң тиiмдiлiгi. Салауатты өмiр салтын қалыптастыру бойынша белсендi және мақсатқа бағытталған жұмыстың жүргiзiлуi. Денсаулық сақтаудың мемлекеттiк емес секторының интенсивтi дамуы. 3.2.2.2. Олқы жақтары
      Саланы басқарудың және қаржыландырудың жоспарлы және нарықтық тетiктерiн ұтымды үйлестiруге арналған тұжырымды негiздердiң болмауы;
      Пациенттiң құқықтарының заңдық негiздерiнiң, адам ауруға шалдыққанда оған арналған әлеуметтiк кепiлдiктердiң болмауы;
      Пациенттiң денсаулығына нұқсан келтiргенi үшiн медицина қызметкерлерiн дербес жауапқа тартудың жүйесiнiң болмауы;
      Медициналық сақтандырудың дамымауы;
      Аналардың қайтыс болуының және тұрғындардың алаш рет сырқатқа шалдығуы деңгейiнiң жоғарылығы;
      Медициналық қызметтер көрсетудiң сапасын жақсарту және көлемiн өсiру үшiн медицина қызметкерлерiн ынталандырудың нарықтық тетiктерiнiң болмауы. 3.2.2.3. Мүмкіндіктер Сырқатқа шалдығудың алдын-алуды және салауатты өмiр салтын насихаттауды күшейту; Денсаулық сақтау саласындағы халықаралық тәжiрибенi пайдалану, бiрқатар халықаралық жобаларды жүзеге асыруға қатысу; Озық технологияларды енгiзу; Саланы қаржыландырудың жүйесiн жетiлдiру; Жеке секторды қалыптастыру. 3.2.2.4. Қауіптер Әлеуметтiк маңызы бар сырқаттардың көбеюi; Тұрғындардың төлем қабiлетiнiң төмендiгi, бұл орайда оларды ерiктi түрде медициналық сақтандыруды дамытуға мүмкiндiктiң болмауы; Саланың заңдық базасының жетiлдiрiлмеуi; Экологиялық Жағдайдың қалалықтардың денсаулығына қолайсыз әсер етуi.
      Қалалықтардың денсаулығына керi әсер ететiн тауарлар мен қызметтердi жарнамалау (алкоголь, темекi өнiмдерi және т.б.) мәселелерiнiң заңдық деңгейде реттелмеуi;
      Дәрiлердiң әкелiнуiне, сақталуына және сатылуына бақылау жасалмауы.

      3.2.3. Стратегиялық міндеттер

      Тұрғындардың медициналық және санитарлық-гигиеналық бiлiм деңгейiн көтеру, олардың өз денсаулығын сақтауы және нығайтуы үшiн жағдайлар жасау.
      Қалалық қызметтердiң әлеуметтiк маңызды сырқаттарымен (нашақорлық, өкпе ауруы, жыныс қатынасы арқылы берiлетiн аурулар, ЖҚТБ) күресте және олардың алдын-алуда сектораралық өзара тиiмдi, бiрлесiп iс-қимыл жасау;
      Тұрғындардың денсаулығының Жағдайына талдау және болжам жасаудың сапасын, сондай-ақ оның жайын айқындайтын факторларға талдау жасаудың сапасын көтеру;
      Денсаулық сақтау жүйесiне айрықша назар аударып, басқарудың тиiмдiлiгiн көтеру арқылы оның алғашқы буынына басымдық беру.

      3.2.4. Iс-қимылдар стратегиясы

      Тұрғындардың денсаулығын жақсарту бойынша стратегиялық iс-қимылдар қоғамның барлық топтарының мүддесi үшiн ана мен баланың денсаулығын сақтауда әдiлеттiлiктi қамтамасыз етiлуiне, балалар мен жастардың, еңбекке жарамды тұрғындардың денсаулығын қамтамасыз етуге, егде адамдардың денсаулығын сақтауға, психикалық жағынан денсаулық Жағдайын жақсартуға, жұқпалы ауруларды азайтуға, салауатты өмiр салтын қалыптастыруға, денсаулық сақтау саясатының мүддесi үшiн әрiптестiктi дамытуға, ведомствоаралық қатынастарды мөлшерлемелiк-құқықтық реттеуге және тегiн, кепiлдi медициналық жәрдемнiң сапасын көтеруге бағытталып, жоспарланады.
      Осы бағыттардағы оңды нәтижелерге қол жеткiзу арқылы "Алматы қаласы тұрғындарының денсаулығы", "Салауатты өмiр салты", "Таза ауа – жанға дауа" қалалық кешендi бағдарламаларды одан әрi жүзеге асыру, егде және қарт адамдарға медициналық жәрдем берудi жетiлдiру, "Алматы қаласы тұрғындарының жарақат алуының алдын алу және төмендету" бағдарламасын, ана мен баланың денсаулығын сақтау бойынша мақсатты бағдарламаларды орындау, балаларды ана сүтiмен емiзуге қолдау көрсету және жәрдемдесу, әлеуметтiк маңызды сырқаттармен күрес, жыныстық жолмен берiлетiн аурулардың, нашақорлық және наша бизнесiнiң және нашақорлықтың алдын алу және бақылау шараларын жүзеге асыру көзделiп отыр.
      Тұрғындардың денсаулығын жақсартуды қамтамасыз ететiн, келесi кезеңге арналған "Диабет", "Өкпе ауруы", "Қазақстан Республикасындағы артериялық қан тасуының алдын алу және емдеу", "Онкология" мақсатты бағдарламаларын әзiрлеу және жүзеге асыру жоспарлануда.
      Медициналық қызметтер көрсетудiң мемлекеттiк мекемелерiнiң қуатын сақтай отырып, дәрiгерлiк қызметтiң жеке секторы, ақылы медициналық қызметтер, емдеудiң дәстүрлi емес дәстүрiн енгiзу одан әрi кеңiнен таралады, бiрқатар мемлекеттiк емдеу-алдын алу мекемелерiн акционерлiк қоғамға айналдыру және жекешелендiру жалғастырылады.
      Қаладағы мемлекеттiк медициналық мекемелердiң күшiмен жалпы жұртшылықты кепiлдi медициналық жәрдеммен қамтамасыз ету көзделуде. Олар арқылы тұрғындардың әлеуметтiк жағынан қорғалатын топтарына жеңiлдiкпен медициналық қызметтер көрсетiлiп, дәрiлер берiледi. Тұрғындардың жеңiлдiктi пайдаланатын топтары үшiн дәрiлердi тұтынудың мөлшерлерiн әзiрлеу қажет.
      Өмiрлiк маңызы бар дәрiлердi бөлшек сауда арқылы сату кезiнде бақылау жасап, оларға бiрыңғай бағалар белгiлеген жөн.
      Таяудағы болашақта амбулаториялық-емханалық ұйымдардың шығындарын консультациялық-диагностикалық қызметтер көрсету арқылы өтеу жүйесiн енгiзу жоспарлануда.
      Қаладағы 2 емхананың базасында модельдiк отбасылық-дәрiгерлiк амбулатория жоспарланып отыр. Шет елдiк әрiптестермен бiрлесiп, әйелдерге арналған Дағдарыс орталығын ашу көзделуде.
      Жүрек-қан тамырлары жүйесi ауыратын азаматтар топтарына, эндрокринологиялық сырқатқа шалдыққан, әйелдерге арналған диспансерлiк қадағалау жүйесiн дамыту көзделуде.
      Медициналық жәрдемдi нормалау және стандарттау есебiнен ауруханаға жатқызбай-ақ емдеу технологияларының көлемiн одан әрi арттыру және сапасын жақсарту күн тәртiбiнде тұр. Медициналық жәрдемнiң стандарттарын пысықтау, емдеуге арналған айғақтарды кеңейту үшiн пилоттық күндiзгi стационар құру жоспарлануда, сондай-ақ Қазақ медицина университетiнiң базасында емдеу-клиникалық орталығын құрған жөн болады.
      Денсаулық сақтаудың мемлекеттiк ұйымдарының медициналық жабдықтармен қамтамасыз етiлуiнiң мәлiметтер жиынтығы жасалып, денсаулық сақтауды дамытудағы басымдықтарды ескерiп, олардың жабдықтарын орталықтандырылған жолмен жарақтандыру көзделуде.
      Таяудағы болашақта медициналық сақтандырудың баламалы формаларын дамыту қажет. Бұл үшiн республикалық деңгейдегi заңдық база жетiлдiрiлуi тиiс.
      Әйелдер мен балалардың сырқаттануының диагностикасы және емделуiнiң саласында жаңа медициналық технологиялар одан әрi енгiзiледi. Балаларға арналған және әйелдердiң босануына жәрдемдесетiн ұйымдардың, сонымен бiрге сәбиге жанашырлықпен қарайтын ауруханалар мәртебесiне ие ұйымдардың материалдық-техникалық базасын одан әрi жетiлдiру көзделуде. Орта медициналық бiлiмi бар мамандардың "Денсаулығы жақсы отбасылар", "Сенiмдi старт" бастамашылық бағдарламаларын енгiзу, "Медбикештер елдердiң өнiмдi денсаулығы жолында" жобасын жүзеге асыру, қалалық "Денсаулығы жақсы ата-аналар - денсаулығы жақсы балалар" клубын құру жоспарлануда.
      Бала туу жасындағы әйелдердегi анемия, жүрек-қан тамырлары (гипертония ауруы және жүректiң ишемиялық сырқаты), өткiр респираторлық, шектi жұқпалы аурулары және вирусты гепатит сырқаттарын амбулаториялық деңгейде емдеудiң халықаралық стандарттарын кеңiнен енгiзу көзделуде.
      Балалар мен жастардың денсаулығын жақсарту "Мектептiк денсаулық пункттерi" қалалық бағдарламаларын жүзеге асыру, ХДС-ның "Бала кезiндегi сырқаттарды интеграциялық жолмен емдеу стратегиясын енгiзу, республикалық ҒЗИ және ҒО-мен консультациялық, стационарлық-медициналық жәрдем көрсету, жәрдем көрсетудiң жекелеген түрлерiн стандарттау" мәселелерiнде өзара бiрлесiп, iс-қимыл жасауын қамтамасыз ету арқылы жүзеге асыру жоспарлануда. N 1 ҚБКА базасында жаңа туған сәбилердi реанимация арқылы емдеу бөлiмшесiн және "Қауiпсiз балалық шақ" қалалық клубын құру жоспарланып отыр.
      Алдағы 5 жылда ҚР-дағы ВИЧ/ЖҚТБ-а қарсы iс-қимыл бағдарламасын жүзеге асыру күн тәртiбiнде тұр.
      Инфаркт миокардына шалдыққан сырқаттарға арналған стационарлық сақтыруды ұйымдастыру көзделуде.
      Егде адамдардың денсаулығын сақтау үшiн геронтологиялық кабинеттердiң, соғыс және еңбек ардагерлерi емханаларының, медбикештер күтiм жасайтын ауруханалардың, хоспистiң, қарттар және мүгедектер үйлерiнiң материалдық базасы жетiлдiрiледi, пансионаттар, зейнеткерлердiң бос уақыттарын тиiмдi өткiзуге арналған аумақтық орталықтар ұйымдастырылды.
      Тұрғындардың психикалық денсаулығын жақсарту саласында жастарға адамгершiлiк-жыныстық тәрбие берудiң бағдарламаларын жүзеге асыру жалғастырылады, қалалық Психикалық емдеу орталығының төсектерiнiң саны көбейтiледi. "Психикалық денсаулық" салалық бағдарламасын әзiрлеу және жүзеге асыру күн тәртiбiнде тұр.
      Бақытсыз жағдайлардың, жарақат алудың және уланудың салдарынан шығындардың азайту үшiн жарақаттанған сырқаттардың денсаулығын қалпына келтiрiп, емдеу ұйымдастырылады.
      Иммунитеттi күшейтiп, сырқаттың алдын алу саласындағы қызмет иммунитеттеу кестесiне сәйкес 5 жасқа дейiнгi балаларға жаппай вакцина егудi қамтамасыз етуге, В гепатитiне қарсы вакцина егiлетiн балалардың жас мөлшерiн ұлғайтуға медицина, бiлiм беру ұйымдарының санитарлық-эпидемиологиялық қолайлы болуына бағытталады. Инфекциялық бақылау жасау стандарттары әзiрленiп, "Таза қолдар" қалалық конкурсы ұйымдастырылады.
      Салауатты өмiр салтын қалыптастыру бағытында ХДС-ның "Салауатты қалалар", "Салауатты мектептер", "Салауатты өмiр салтын насихаттайтын ауруханалар", "Денсаулығы жақсы отбасылар" бағдарламаларын жүзеге асыру жоспарлануда. Әртүрлi тақырыптық акцияларды, фестивальдарды, конкурстарды, дөңгелек үстелдердi, ғылыми-практикалық конференцияларды және телехабарларды ұйымдастыру жалғастырылады. Алдағы уақытта мектептердiң педагогтарын валеология пәнi бойынша даярлау курстары ұйымдастырылады.
      Медициналық және фармацевтiк ұйымдар қызметiнiң және денсаулық сақтау Жағдайының, дәрiлердiң адамның денсаулығына әсерiнiң мониторингiнiң бiрыңғай ақпараттық жүйесiн құру көзделуде.
      Денсаулық сақтауды ақпараттандыруды жетiлдiру, ондағы есеп берудiң мақсатты кешендi бағдарламасын жүзеге асыру жалғастырылады.
      Қант диабетi бойынша ұлттық тiзбенiң ақпараттық бағдарламасын енгiзу қажет.
      Қоғамдық ұйымдармен, денсаулық сақтау ұйымдарымен өзара бiрлесiп, тұрғындардың денсаулығын жақсарту, сонымен бiрге Қазақстан дәрiгерлерi және провизорлары қауымдастығымен, медициналық кәсiпкерлерiмен, Қоғамдық денсаулық сақтаудың жоғары мектебiмен, Денсаулық сақтаудың медициналық-экономикалық проблемаларының орталығымен, АРКДЗ ҒЗИ және ҒО және т.б.-лармен бiрлесе отырып, денсаулық сақтау жұмысы жандандырылады.
      Отандық фармацевтiк өнеркәсiптi дамыту мақсатында сапалы медициналық препараттар шығаратын кәсiпорындарға қолдау көрсетiледi.
      Өнiмдi, жақсы денсаулық мәселелерi бойынша ЮНФПА жобасын жүзеге асыру көзделуде, оның шеңберiнде бауырлас қалалардың денсаулық сақтау ұйымдарымен ынтымақтастық жасау, ЖҚТБ-мен күрес мәселелерi бойынша БҰҰ-мен, Бүкiләлемдiк Даму Банкiмен пилоттық отбасылық дәрiгерлiк амбулаториялар құру бойынша өзара бiрлесiп iс-қимыл жасау белгiлендi.

      3.2.5. Күтілетін нәтижелер

      Кепілді медициналық жәрдем берудің көлемі болжанып отырған кезеңде екі есеге ұлғаяды. Аурудың алдын алуда айрықша көзге түскен денсаулық сақтау мекемелерінің желісі толық сақталады және дамытылады. Медициналық-демографиялық Жағдайдың және халықтың денсаулығы бойынша көрсеткiштер бiрқалыпқа келiп, жақсарады.

      3.3. Тұрғындарды әлеуметтік қорғауды реформалау стратегиясы

      3.3.1. Мақсат

      Кедейліктің деңгейін төмендетуге, қайыршылықты жоюға бағытталған, тұрғындарды әлеуметтік қамсыздандырудың тиімді жұмыс істейтін жүйесін құру.

      3.3.2. Қазіргі Жағдайды талдау

      Тұрғындардың тұрмысы нашар топтарына нақты әлеуметтік жәрдем беру жұмысы ауқымды жүргізіледі. 1999 жылы 1 сәуірден бастап жергілікті бюджеттен баланың туылуына байланысты біржолы жәрдемақы, жұмыс iстеген және жұмыссыз азаматтарға жерлеуге байланысты жәрдемақылар, баласы бар отбасыларға ай сайынғы төлемдер төлеу жүзеге асырылуда.
      Алматы зейнеткерлерге ай сайын есептiк көрсеткiштiң 0,5 мөлшерiнде арнаулы қалалық жәрдемақы төлейтiн республикадағы бiрден-бiр аймақ болып табылады.
      Тұрғындарды әлеуметтiк қорғаудың бiр шарасы – мұқтаж отбасыларға тұрғын үй-коммуналдық қызметтер үшiн ақшалай өтемақы төлеу. Соңы үш жылдағы тұрғын үй жәрдемақыларын төлеуге жасалған талдау мұндай жәрдемақыларды алушылардың саны жыл сайын 30 пайызға өсетiнiн көрсетедi.
      Алматы қаласы бойынша кедейшiлiк шегi бүгiнгi таңда 1891 теңге мөлшерiнде белгiлендi. Бұл орайда күнкөрiс минимумы 4977 теңгенi құрайды. Бүгiнгi таңда 55 мыңға жуық адам кедейшiлiк шегiнен де төмен Жағдайда тұр. Мұның өзi тұрғындардың барлығының 4% жуық.
      Жалпы алғанда, жергiлiктi бюджеттiң әлеуметтiк қамсыздандыруға және әлеуметтiк жәрдемге арналған шығындары өсуде, соңы бiр iшiнде олар 1,5 есеге өстi. Осыған орай Алматы қаласы бойынша мемлекеттiк шығындардың жоғарыда аталған мақсаттарға үлесi 9-дан 13 пайызға дейiн көбейдi.
      Соңы жылдары әлеуметтiк мақсатқа арналған нысандар көптеп ашылуда. Айталық, республикада тұңғыш рет 74 пәтерлi әлеуметтiк үй, ардагерлерге арналған 350 орынды үй, тұрақты орны жоқ адамдарды әлеуметтiк бейiмдеу орталықтары, тәрбиеленуi қиын балаларға және жетiм балаларға арналған қоғамға бейiмдеу орталығы, үйсiз балаларға арналған баспана ашылды.

      3.3.2.1. Күшті жақтар

      Кедейсiздiкпен және жұмыссыздықпен күрестiң республикалық және қалалық бағдарламаларының болуы.
      Тұрғындарды әлеуметтiк қорғаудың белсендi саясатының жүргiзiлуi.
      Тұрғындарды топқа бөле отырып, тұрмысы төмен азаматтарды есепке алудың автоматтандырылған жүйесiнiң жасалуы.
      Алматы қаласының мүгедектерiн қоғамға бейiмдеудiң 1999-2000 жылдарға арналған кешендi мақсатты бағдарламасының жүзеге асырылуы.
      Қайырымдылық шараларының өрiстеуi.

      3.3.2.2. Олқы жақтары

      Атаулы әлеуметтiк жәрдем көрсетiлуiнiң жеткiлiксiз жария етiлуi, кедейшiлiктi есепке алудың ресми қабылданған әдiстемесi нақты Жағдайды толық көрсетпей отыр.
      "Мемлекеттiк атаулы жәрдем беру туралы" Заңының болмауы және басқа да мөлшерлемелiк құжаттардың жетiлдiрiлмеуi.
      жоғары және орта арнаулы бiлiм беру жүйесiнде оқитын жетiм балаларға ("тастанды балалар" немесе ата-аналары ата-аналық құқықтарынан айрылған немесе ата-аналары бас бостандығынан айыру орындарында жүрген балалар) атаулы әлеуметтiк жәрдем беру, сондай-ақ қайтыс болған студенттердi, жұмыспен қамту органдарында тiркелмеген, жұмыс iстемейтiн азаматтарды жерлеуге арналған жәрдемақылар төлеу қолданыстағы заңнамада көрсетiлмеген.
      Жұмыстан босатылған қызметкерлердiң жеткiлiксiз қорғалуы.

      3.3.2.3. Мүмкіндіктер

      Тұрғындарды әлеуметтiк қорғау мәселелерiнде нақтылықты және тиiмдiлiктi күшейту.
      Әлеуметтiк жәрдем беру жүйесiнiң жұмыс iстеуiнiң құқықтық негiздерiн жасау, әлеуметтiк жәрдем берудiң техникасы мен технологиясын жаңарту.
      Тұрғындардың тұрмысы нашар топтарының пайдасы үшiн әлеуметтiк шығындарды қайта бөлу.
      Зейнетақылық активтердi инвестициялау үшiн қаржы құралдарының шеңберiн кеңейту.
      Әлеуметтiк сақтандырудың әртүрлi жолдарын енгiзу арқылы тұрғындардың өзiн-өзi қамтамасыз ету тетiктерiн қалыптастыру және тұрғындарды осындай жақсы дағдыларға үйрету.
      Халықаралық қауымдастықты кедейшiлiктi жоюға бағытталған республикалық саясатына қолдау көрсету.

      3.3.2.4. Қауіптер

      Тұтыну бағаларының өсуiн және орташа айлық жалақының өсу деңгейiн ескерiп, зейнетақыларды жүйелi индекстеудiң болмауы. Зейнетақы реформасы саласындағы саясаттың жеткiлiксiз жүргiзiлуiне байланысты тұрғындардың зейнетақы жинақтау жүйесiне қатысуының деңгейiнiң төмендiгi. Баланың туылуына байланысты жәрдемақы төлеудiң қазiргi тәжiрибесi бала туу санының өсуiн ынталандырмайды. 3.3.3. Стратегиялық міндеттер Тұрғындардың әлеуметтiк жағынан қорғалатын топтарын жұмыспен қамтуға жәрдемдесу. Жария емес еңбек көшi-қонының жолын, iшкi еңбек нарығын қорғау. Кедейшiлiк шегiнiң деңгейiн күнкөрiс минимумының мөлшерiне дейiн бiрте-бiрте жеткiзу. Тұрғындардың неғұрлым тұрмысы нашар топтарын әлеуметтiк қамсыздандыру. Әлеуметтiк сақтандыру жүйесiн енгiзу. 3.3.4. Iс-қимылдар стратегиясы
      Әлемдiк тәжiрибенi ескере отырып, кедейшiлiкке қарсы тиiмдi күрес жүргiзу ұлттық өндiрiстi жандандыру және өзiн-өзi қамтамасыз ету көздерi: еңбек және кәсiпкерлiктi дамыту Жағдайында ана мүмкiн болады. Саясаттың барлық экономикалық, қаржы және басқа да құралдары осы жандандыруға бағытталуы тиiс.
      Тұрмысы төмен азаматтарды жергiлiктi бюджеттен қаржыландыра отырып, мемлекеттiк атаулы әлеуметтiк көмек беру жұмысын жалғастыру көзделуде.
      Осы жәрдемнiң тиiмдiлiгiн көтеру үшiн тұрмысы төмен азаматтарға әлеуметтiк жәрдем берудiң есебiнiң және мониторингiнiң жүйесi тұрақты жетiлдiрiледi. Әлеуметтiк карталар негiзiнде тұрғындардың тұрмысы төмен топтарына қолдау көрсетудiң белсендi саясатын жүргiзу жалғастырылады.
      Аса мұқтаж азаматтарға бiржолы материалдық көмек берудi жалғастырған жөн.
      Кейiнiрек күнкөрiс минимумы жоқ адамдардың барлығы үшiн мұқтаждығы бойынша жәрдемақы берудi енгiзген жөн. Осындай деңгейге қол жеткiзу қала бюджетiнiң мүмкiндiктерiнiң кеңеюiне қарай бiрте-бiрте жүзеге асырылады.
      Жұмыс берушiлердiң зейнетақы жинақтау қорларына қаражаттарды уақтылы аударуы үшiн жауапкершiлiк тетiгiн республикалық деңгейде жетiлдiру қажет.
      2002 жылдан бастап ҰОС-ның барлық мүгедектерi және қатысушылары қалалық қоғамдық көлiкте тегiн жүру құқығымен қамтамасыз етiледi.
      Кәсiпорындар мен ұйымдарды, қоғамдық бiрлестiктер мен конфессияларды, қайырымдылық қорларын және т.б. қатыстырып, қайырымдылық акцияларын жүзеге асыру одан әрi өрiс алады. Әлеуметтiк жәрдем берудiң жаңа тетiктерiн iздестiру және енгiзу шараларын қолдану жалғастырылады.
      Қаланың барлық аудандарында тұрғындарға қызмет көрсетудiң аумақтық орталықтары жұмыс iстейтiн болады.
      Болжанып отырған кезеңде кезекте тұран барлық ҰОС мүгедектерiнiң, қатысушыларының және оларға теңестiрiлген адамдардың, сондай-ақ жеңiлдiгi бар адамдардың тұрғын үй Жағдайын муниципальдық баспаналар есебiнен жақсарту көзделуде. Бұл орайда отбасының жан басына шаққандағы табысы күнкөрiс минимумынан төмен, тұрмысы төмен адамдарға ана тегiн баспана берiледi.
      Тұрақты орны жоқ адамдарды қоғамға бейiмдеудiң әлеуметтiк орталықтарын, жүйкесi ауыратын мүгедектерге, қарттарға және мүгедектерге арналған интернат-үйлердi ашу көзделуде.
      Зейнеткерлер және мүгедектер санатындағы егде адамдарға кепiлдi күнелтуге арналған табыспен қамтамасыз етуге, олардың негiзгi өмiрлiк қажеттiлiктерiн қанағаттандыруға мүмкiндiк беретiн заңнамадағы олқылықтарды республикалық деңгейде жүйелi түрде түзету қажет.
      Тұтыну бағаларының өсуiн және орташа айлық жалақының өсу деңгейiн ескерiп, зейнетақыларды жүйелi түрде индекстеген жөн.
      Азаматтардың өзiн-өзi қамтамасыз ету және әлеуметтiк қамсыздандырылуы проблемаларын тиiмдi шешу мәселелерiндегi белсендiлiктерiн арттыру мақсатында еңбекке жарамды тұрғындарды әлеуметтiк сақтандыру нарығын дамыту қажет.

      3.3.5. Күтілетін нәтижелер
Кедейшiлiк шегiнен төмен тұратын азаматтардың санын есептеу әдiстемелерiн жетiлдiрудi ескерiп, мұндай адамдардың Жағдайын күнкөрiс минимумына дейiн көтеру қажет. Кедейшiлiк шегiнен төмен тұратын адамдар 30-40 мыңды құрайды. Кедейшiлiк шегiнен төмен тұратын адамдардың санының азаюымен қатар мемлекеттiк қолдаумен қамтылған тұрмысы төмен азаматтардың жалпы саны бұрынғы күйiнде қалады. II БӨЛIМ Өнеркәсіптік-технологиялық саясат 1. Мақсат 1-шi кезең: 2002-2005 жылдар
      Импортты алмастыру, озық технологияларды тәжiрибеде байқап көру және көбейту, өнiмдердi сертификаттаудың халықаралық стандарттарына көшу, экономикалық өсудi қамтамасыз ететiн кәсiпорындарға селитебтiк қолдау көрсету шаралары негiзiнде қаладағы барлық өнеркәсiптiк-технологиялық кешеннiң тұрақты дамуын қамтамасыз ету. II-шi кезең: 2006-2010 жылдар Экономиканың өнеркәсiптiк және ғылыми-технологиялық секторларын интеграциялау жолымен дамыту. Қаланың iшкi және сыртқы нарықтарда бәсекеге түсуге қабiлеттi индустриялық кешенiн қалыптастыру. 2. Қазіргі Жағдайды талдау --------------------------------------------------------------------- ! 1998 ж. ! 1999 ж. ! 2000 ж. ! 2001 ж. ---------------------------------------------------------------------Тауар өнiмдерiнiң барлық көлемi - млн.теңге 59119 63857 82371 100795 өсу қарқыны 105,9 105,2 127,0 122,9 Алматы қаласы өнеркәсiптерiнiң өнiмiнiң республикалық өнiмнен жалпы үлесi 7,1 5,6 4,6 5,1 --------------------------------------------------------------------
      Алматы қаласы өнеркәсiптiк инфрақұрылымы дамыған қалалар санатына енедi. Оның аумағында 51 iрi өнеркәсiптiк кәсiпорын оларда 250ден астам адам және 129 орта кәсiпорын (50-дан астам адамы бар) және 2897 шағын кәсiпорын (50-ден аз адам) жұмыс iстейдi.
      Қалада шығарылатын барлық өнiмдердiң 18% бiрлескен кәсiпорындардың, 7% астамы шет елдiк кәсiпорындардың үлесiне тиедi, өнiмдердiң 7% отандық кәсiпорындар арқылы өндiрiледi. Оларға мемлекеттiң де қосатын үлесi бар. Өнiмдердiң 68% жуығы мемлекеттiң қатысынсыз жұмыс iстейтiн кәсiпорындар арқылы өндiрiледi.
      Өнеркәсiптiк өндiрiс құрылымындағы шығарылатын барлық өнiмдердiң 89% өңдеушi кәсiпорындардың үлесiне тиедi (оның 35%– тағам өнеркәсiбiнде; 13%- электрондық жабдықтар өндiрiсi; 11%- қағаз өндiрiсi және баспа iсi; 7%- дайын металл бұйымдар өндiру; 5%– көлiк құралдарын және жабдықтар өндiру; 4%– металл емес және минералды емес өнiмдер өндiру; 3%– тiгiн-тоқыма өндiрiсiнiң; 2%– химия өнеркәсiбiнiң үлесi). Қалада өндiрiлетiн барлық өнiмдердiң 11% электр энергиясын, газды және суды өндiру және бөлу үлесiне тиедi. Өнеркәсiптiң негiзгi құралдарының бағасы, оның тозуын есептен шығарғандағы бағасы 48819 млн.теңге көлемiнде бағаланады, соның iшiнде: тау кен өнеркәсiбi - 1682 млн.теңге қайта өңдеу өнеркәсiбi - 36380 млн.теңге электроэнергия, газ және су өнiмдерiн өндiру және тарату - 10757 млн.теңге.
      Соңы жылдары кәсiпорындардағы қаржылық жағдайын жақсарту оларға қайта жаңғыртумен, жаңа техникалар мен технологияларды енгiзумен айналысуға мүмкiндiк бердi. Мұның өзi негiзгi өндiрiстiк қорлар мен құралдардың Жағдайына қолайлы әсер еттi. Айталық, 1997 жылдан берi қайта өңдеу өнеркәсiбiндегi негiзгi қорларды жаңарту коэффициентi 6-дан 11%, электр энергиясын, газды және суды өндiру және қайта бөлуде 2,7ден 3,3% дейiн өстi. Тиiсiнше қайта өңдеу өнеркәсiбiндегi негiзгi қорлардың ескiру деңгейi 38-ден 33% дейiн, электр энергиясын, газды және суды өндiру және бөлу 47-ден 41% дейiн төмендеп, едәуiр өзгердi.
      жоғарыдағы цифрлардан байқағанымыздай, қорлар мен жабдықтарды ескiру үлесi әлi де жоғары күйiнде қалуда.
      Сонымен бiрге қаланың өнеркәсiптiк қуаты толық пайдаланылып отырған жоқ. Өнеркәсiптiк қуаттың толық пайдаланылмау себебi шикiзат пен тетiктерiн толықтыру құралдарын сатып алатын төлеу қаржысының тапшылығы, дайын өнiмдерiн өткiзе алмау, отандық сапалы шикiзаттың тапшылығы, сонымен қатар менеджмент пен маркетинг деңгейiнiң төмендiгi себеп болып отыр.
      Өнеркәсiп кәсiпорындарының кейбiр түйiнде мәселелерiн шешу республикалық органдардың құзыретiне кiредi.
      а)"Қорғаныс кешенi".
      Алматы қаласының қорғаныс кешенiне "Машина жасау зауыты" АҚ және "Алатау" АҚ кәсiпорындары кiредi.
      "Машина жасау зауыты" АҚ арнайы мақсаттағы өнiмнiң 90 пайызын шығарады. Оған негiзгi тапсырыс берушi – Ресей. Кәсiпорын қорғаныс саласындағы өнiмдердi даярлау мен сынақ жұмыстарын өткiзiп, осы өнiмдердiң жаңа үлгiсiн өндiрiске енгiзуге дейiн жұмыстар атқарады.
      "Алатау" АҚ Радиоэлектроника және Байланыс Ұлттық Орталығының құрамында республикамыздың қорғаныс өнеркәсiбiн дамытудағы мемлекеттiк бағдарламаға кiредi, бiрақ арнайы өндiрiс тапсырысымен қамтамасыз етiлмейдi.
      ҚР Энергетика және қорғаныс министрлерi Алматы қаласындағы қорғаныс кәсiпорындарына тапсырыс беру мен оны қаржыландыруды көздесiн, сондай-ақ "Алатау" АҚ кәсiпорнын жеке жолмен республикадағы қорғаныс кешенiн мемлекеттiк дамыту бағдарламасына жеке жолмен қосып жазу.
      б) "Алматы биокомбинаты"
      Алматы биокомбинаты мамандандырылған технологиялық тораптарды шығаруда 70 жылдық тәжiрибесi бар. жоғары бiлiктi мамандар ауыл шаруашылығына арналған жоғары сапалы биопрепаттарды шығаруға мамандандырылған. 2001 жылдың қорытындысы бойынша ауыл шаруашылық минiнiң өткiзген тендер жұмыстары бойынша осы өнiмдi шығаруға 20 млн. теңгеге тапсырыс алған. Оның қуаттылығы 20% құрайды.
      Кәсiпорын сiбiр обасы ауруларын таратпау үшiн оларға арналған заман талабына сай дәрi-дәрмектердi шығаруда республикамыздың мал шаруашылығы саласын толығымен қамтамасыз етедi.
      Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылық министрi осы кәсiпорындарға қажеттi тапсырыстар беруге ықпал етсiн.
      в) "шағын автомобильдердi шығару өндiрiс жобасын жүзеге асыру"
      Қазақстан мен Қытай Үкiметтерi арасында 1999 жылдың шiлдесiнде Қытайдың "Қазақстан ФАВ ЛТД (Найза)" ЖШС БК-а жеңiл несие беру келiсiмiне қол қойылған. Қазiргi уақытта бiрлескен кәсiпорында жаңа цехтар мен жабдықтар орналастырылған, мұнда 67 адам жұмыс iстейдi. Бiрақ әлi де несие бөлiнген емес. Қазақстан Республикасының Сыртқы iсминi Қытай Халық Республикасының елшiлiгiне өткен жылдың 23 мамырында арнайы нота тапсырған. Бiрақ нәтиже жоқ.
      Қазақстан Республикасының Үкiметi аталған мәселенi шешуге көмегi қажет.
      г)"Берешектi өтеу туралы"
      "АЗТМ" АҚ жоғары сапалы технологиялық кешендегi құбырларды, прокаттық жабдықтарды шығарумен шұғылданады. Дәл қазiр импортты алмастыру бағдарламасына белсендi қатысуда. Кәсiпорынның дамуына оның берешегi қолбайлау болып отыр. Осындай Жағдай "Iскер" АҚ-да, "Қазқалдықметалл" кәсiпорнында қалыптасқан.
      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң "АЗТМ" АҚ-а Карметкомбинаттың 102 млн. теңге сомасындағы берешегiн өтеуге араласуы қажет.
      Соңы бiрнеше жылдан берi қаладағы шағын кәсiпкерлiктi дамыту бойынша интенсивтi шаралар қолданылуда. Оны еркiн кәсiпкерлiк аймағы деп жариялағалы берi 3 жыл өттi. Содан берi экономиканың нақты секторының құрылымына және даму көлемiне ықпалы артуда.
      Кәсiпкерлердiң өз нысандарының меншiк иесi болуға ұмтылысын қолдау үшiн "Алматы қаласының аумағындағы пәтерлердi, тұрғын үйлердiң жер төлелерiн және жапсарлас салынған үй-жайларды кәсiпкерлiк қызмет нысаны ретiнде қайта жаңартудың тәртiбi туралы" шешiм әзiрлендi.
      Бүгiнгi таңда кәсiпкерлерге 2,2 мыңнан астам нысан, жер учаскесiн қоса алғанда, жала берiлдi және қайтарымсыз берiлдi. Кәсiпкерлiк қызмет нысаны ретiнде 2,5 мыңға жуық пәтер қайтадан жабдықталды. Үйлердiң бiрiншi қабаттарын қайта жабдықтауға және қаланың инфрақұрылымы үшiн 11 млрд. теңге инвестиция бөлiндi.
      Мысалға "Фанкор интернешнл" кәсiпорнының жұмысын алуға болады. Ол қысқа мерзiмде жоғары сапалы, экологиялық таза антикоррозиялық бояуын шығарды. Кәсiпорын негiзiнде арнайы топырақ шығарумен кәсiптенедi, оған республикамыздағы мұнай шығару саласында күннен күнге сұраныс өсiп отыр, сонымен қатар энергетика және ауыр өндiрiс объектiлерi де қажет етедi. Кәсiпорынның үш сменадағы жұмыс уақытындағы қуаты бiр жылда 2500 тонна бояу шығаруға есептелген. 2002 жылдың iшiнде өз қаражаттарының есебiнде коррозияны кетiретiн паста шығарылу жоспарлануда.
      Бизнес-инкубатор аталатын өнеркәсiптiк аймақтарды дамыту Тұжырымдамасы жүзеге асырылуда. Оның аумағында 30-дан астам кәсiпорын жұмыс iстейдi.
      Бүгiнгi таңда қала экономикасының мүддесi үшiн 24 мыңнан астам шағын кәсiпорын жұмыс iстейдi. Кәсiпкерлiк саласында қызмет етушiлердiң саны 13% артып, 217 мың адамға жеттi. шағын бизнес 130 млрд. теңгенiң тауарларын өндiрiп, жұмыстар мен қызметтерiн атқарады. Мұның өзi Алматы қаласының жиынтық-аймақтық өнiмiнiң шамамен үштен бiр бөлiгiн құрайды.
      Сонымен бiрге шағын кәсiпкерлiктiң дамуына кедергi жасайтын бiрқатар проблемалар бар. Атап айтқанда, өндiрiстiк үй-жайлар және материалдық ресурстарды алуда қиындықтар бар, көптеген шағын кәсiпорындардың қаржылық қамтамасыз етiлуiнiң деңгейi төмен. Соның салдарынан капиталды алғашқы кезеңде жинақтауда, қолайлы шарттар бойынша несиелер алуда қиындық туады.
      Материалдық өндiрiс саласында шағын бизнестiң дамуына мынадай жағдайлар қолайсыз әсер етедi: өндiрiстiк инфрақұрылымның жетiлдiрiлмеуi, арнаулы жабдықтардың жетiспеушiлiгi, ақпараттық базаның нашарлығы, кадрларды даярлауға арналған қаржы тапшылығы.
      Көптеген елдердiң ала қарай дамуындағы басты маңыз сол елдiң экономикалық дамуы мен қуаттылығы болып табылады. Оған ғылыми-техникалық прогресс және өндiрiстегi жетiстiктер, жаңа технологияларды құру, инновациялық қызметтi ынталандыру шарттары тiкелей ықпал етедi. Әсiресе, осы тұрғыдан айтқанда, инновациялық қызметтi мемлекеттiк қолдау үлгiсi технологиялық парктердi құру болып табылады.
      Алатау поселкесiндегi технологиялық парктi құру Тұжырымдамасы республикамыздағы ғылым мен техниканың үздiк жетiстiгi болып табылады. Осы тұжырымдама министрлiктер мен ведомстволарда қаралу үстiнде.
      Республикалық атқарушы органдардың технопарктердi және басқа инновациялық ұйымдар қызметiнiң заңдар жиынтығын әзiрлеуге қатысуы.
      Өндiрiстiң өсу нүктелерi. Соңы жылдары кеден және салық жеңiлдiктерiн беру, басым инвестициялық жобалар бойынша несие беру, импорт алмастыруды мемлекеттiк бағдарламасына қатысу, банкроттауды және т.б. қолдана отырып, өндiрiстердi сауықтыру арқылы кәсiпорындарға селективтiк қолдау көрсету шаралары қолданылды. Мұның өзi 1996 жылдан берi өндiрiстiң құлдырауын тоқтатуға және өнiмдердi тұрақты түрде көптеп шығаруға мүмкiндiк бердi. 2001 жылдың қорытындылары бойынша өнiм өндiру 23% өстi. Тағам, химия, металлургия өнеркәсiбiнде, резина және пластмасса бұйымдарын, электр, электрондық жабдықтар шығару саласында өнiмдердi көптеп өндiру қамтамасыз етiлдi. Төменде, қала кәсiпорындарының тiзiмi келтiрiлген, олардың өнiмдерiнiң үлесi қала бойынша шығарылған өнiмнiң үштен бiрiн құрайды, олардың ары қарай дамуы қала экономикасына маңызды мультипликативтi әсерiн тигiзедi. --------------------------------------------------------------------- Кәсiпорындар !2001 ж. ! өсу қарқыны, (%) !өнiм ! !көлемi ! 2001 ж. ! 2005 ж. ! 2010 ж. ! ! 2001 ! 2002 ! 2002 ! ! жылға ! жылға ! жылға --------------------------------------------------------------------- Қала бойынша, барлығы, млн.теңге 100795 122,9 133,1 154 Машина мен жабдықтар өндiру "ААМЖЗ(АЗТМ)" ААҚ 814 123,4 115 130 "СП Белкамит" ААҚ 631 125,1 135 150 Көлiк жабдықтарын өндiру "ЫРЫСТЫ АЭВРЗ" ААҚ 1468 189 115 135 Алматы вагон жөндеу депосы 1398 - 106 122 Электроэнергия, су, газ өнiмдерiн өндiру және буды тарату "АПК" ЖАҚ 3773 96,6 110 120 "Алматыжылуэнергия" ААҚ 1510 95,1 103 116 Металдан жасалатын дайын бұйымдарды шығару "Латон" ЖШС 1171 61,4 111 120 "Кастинг" ЖШС 2410 540,4 120 145 Металдан емес минералды өнiмдердi шығару "Асфальтобетон" ААҚ 1560 244,9 120 140 Химиялық өнеркәсiп "Үркер Косметик" ЖЖС ӨКФ 560 97,6 105 150 Жеңiл өнеркәсiп "АММК Тоқыма компаниясы" ААҚ 537 147,1 130 140 Тамақ өнеркәсiбi "Маргарин заводы" ААҚ 3589 205,1 120 135 "Алматы чай" ЖШС 1145 103,6 107 125 "Беккер и К" БК 1298 109,6 118 125 "Рахат" ААҚ 4234 114,8 118 125 N 1 Сыра заводы 1030 105,4 126 140 ---------------------------------------------------------------------
      Үстiмiздегi жылдың басынан 43 жаңа кәсiпорын құрылып, 100 кәсiпорын өзiнiң өрiсін кеңейттi, 4 мыңға жуық жаңа жұмыс орны ашылып қалпына келтiрiлдi.
      Несие ресурстарына сұраныс. Қалада республикалық органдарға бағытталған басым инвестициялық жобалардың, сондай-ақ Интернет жүйесi арқылы таратылған, сыртқы және iшкi инвесторлар арқылы тұсауы кесiлген инвестициялық жобалардың тiзбесi әзiрлендi. Мәлiметтер жиынтығын тұрақты жаңарту жұмысы жүргiзiлуде.
      Бүгiнгi таңда өнеркәсiптiк секторды дамытуға арналған несие ресурстарына деген сұраныс шамамен 65 млн. АҚШ долларына бағаланады.
      Машина жасау кешенiнде автобустарды, автомобиль тiркемелерiн, троллейбустарды, "КАМАЗ" машиналарын, мини-автобустарды, суаруға және құмдарды өңдеуге арналған машиналар шығаруды және жаппай шығаруды өркендетуге инвестициялар қажет. Осы мақсаттарға арналған несие ресурстарына қажеттiлiк 17 млн. АҚШ долларына бағаланады.
      "Жайлау" компаниясының базасында скважиналарды тереңдетiп бұрғылауға арналған қозғалмалы айналатын тетiгi бар бұрғылар қондырғыларын жаппай шығаруы мүмкiн (1 млн. АҚШ доллары).
      "Ырысты АЭВРЗ" ЖАҚ зауыты барлық үлгiдегi жолаушылар вагондарын, темiржолдарға арналған тартатын электр двигательдерiн жөндеумен айналысады. Осында қысқа мерзiмде республиканың қажеттiлiгiн қанағаттандыру үшiн қазiргi заманғы жолаушылар вагондарын шығаруды игеруге болады. Оған қажеттi инвестициялардың көлемi – 10 млн. АҚШ доллары.
      "Алатау" АҚ-ның өндiрiстiк алаңдарында жаңа радио аппаратураларды, электр энергиясын, электронды есептегiштердi шығару iсi игерiлуi мүмкiн. Тұтынылған энергияны автоматты есептеудiң ақпаратты өлшеу жүйелерiнiң телеметрлiк датчиктерi ретiнде пайдаланылады. Сондай-ақ осы кәсiпорында асқазан-iшек ауруларын емдеуге арналған медициналық жабдықты шығару iсi игерiледi (6 млн. АҚШ доллары).
      "Мұнайаспап" ААҚ-нда автомобильдерге жанар май құю станцияларына арналған жаңа жабдықты шығару жоспарланып отыр (300 мың АҚШ доллары).
      Сапасы жақсартылған маталарды, тоқыма кездемелерiн және тiгiн бұйымдарын шығару үшiн жабдықтарды жарақтандыру, "АММК-ОЗАТ" АҚ-ның кәсiпорындарында, қаланың жеңiл өнеркәсiп кәсiпорындарында, трикотаж комбинатында жаңа технологиялық циклдер жасау қажет. Қажеттi инвестициялардың көлемi 20 млн. АҚШ долларына бағаланады.
      "Темір Кон" кәсiпорнының базасында жоғары сапалы электродтарды және болаттардың көптеген түрлерiнiң талшықтарынан бұйымдарды жаппай шығару қола алынады. Қазiргi уақытта республикада мұндай өнiмдер шығарылмайды. Қазақстанның бүкiл аумағында осындай өнiмдерге деген сұраныс көп. Қажеттi инвестициялар - 1 млн. теңге.
      Жаңа медициналық, ветеринарлық препараттарды, сонымен бiрге сiбiр күйдiргiсiне қарсы қолданылатын вакциналарды өндiру қысқа мерзiмде Алматы биокомбинатында және фармацевтикалық фабрикада игерiлуi мүмкiн (500 мың АҚШ доллары).
      Сонымен қатар, бюджет және инвесторлар қаржысы есебiнен Алматы қаласында Алатау кешенiндегi ядролық орталық жүйесiнiң негiзiнде технологиялық парк құру жобасын жүзеге асыру жоспарлануда.
      Республикалық салалар бағдарламасы он аймаққа негiздеу. Қала экономикасының дамуына импорт алмастыру жұмыстары қолайлы Жағдай тудырып отыр. Қаланың 80 кәсiпорындары республикамыздың импорталмастыру бағдарламасының белсендi мүшесi болды, олар арқылы өткен жылы жалпы сомасы 6 млрд. теңгенi шартры жасалды. Бүгiнгi таңда олардың 83 пайызы орындалды. Импорт алмастыру бағдарламасына қатысу қала кәсiпорындарына өздерiнiң өндiрiстерiн жандандыруға, жұмыстылық мәселелерiн және басқа әлеуметтi мәселелерiн шешуге көмектеседi.
      "Жетiсу" АҚ айналым құралдарының жоқтығынан 5 жыл жұмыс iстемей тұрды. 2000 жылдың желтоқсанында импорт алмастыру бағдарламасына қатысудың нәтижесiнде 1,5 млн. АҚШ доллар көлемiнде несие алуға мүмкiншiлiк туды. Ол қысқа мерзiмнiң iшiнде өндiрiстi iске қосуға және арнаулы аяқ киiмдер, әйелдер, балалар аяқ киiмiн шығаруды жолға қойды.
      Осы мерзiм iшiнде "ЫРЫСТЫ-АЭВРЗ" АҚ-да өнiм шығару, бағдарлама бекiткен шектен 2001 жылы 2 есеге артты. 385 жаңа жұмыс орындары ашылды, еңбек ақы 20 пайызға өстi.
      "АЗТМ" АҚ-да осы мерзiм iшiнде өзiнiң шығарған өнiмiн сатуы бiр жарым есе өстi, бiрнеше есе мұнай өндiру жабдықтарын шығаруы артты.
      Өнiм шығару 2000 жылмен салыстырғанда "Iскер" АҚ-да 4,5 есе артты, соның нәтижесiнде қосымша 146 жаңа жұмыс орнын ашуға және кәсiпорын жұмысшыларының жалақыларының деңгейiн 30% көтеруге мүмкiндiк тудырды. Бюджетке салық төлемдерiнiң көлемi 4 есе өстi. Кәсiпорын "КАМАЗ" автомобильдерiн құрастыруды жолға қойды.
      Сапа мен стандарттау жүйесiн ендiру. Көптеген кәсiпорындарға сапа жүйесi дүниежүзiлiк ИСО 9000,9001 стандарты деңгейiнде енгiзiлiп отыр.
      Соның бiреуi республикамыздың машина шығару кешенiнiң кәсiпорыны, халықаралық стандартты енгiзiп отырған "Белкамит" ААҚ, яғни осы күнде АСМЕ сапа сертификатын жалғыз иеленушiсi болып табылады, ол ИСО 9001 сертификатынан басқа. Содан басқа, ол Орталық Азиядағы Америкалық инженер-механиктер Ассоциациясының сосуд шығаруға берген сертификатын иеленушi жалғыз кәсiпорын, ол АСМЕ кодының талабы бойынша жұмыс iстейдi.
      Қазақстанда ұшақ техникаларын жөндеуден өткiзуге лицензиясы бар жалғыз кәсiпорын "Авиаремонтный завод 405" ААҚ болып табылады. Жөндеу кәсiпорнына сәйкес деген сертификаты бар. ҚР қорғаныс өнеркәсiбi Комитетiнде қарулық техникалар МИ-8 тiкұшақтарын және басқа да түрлерiн жөндеуге, техникалық қызмет және сақтауға лицензия алынды.
      Қолайлы кедендiк режим жасаудың нәтижесiнде ашытқы, маргарин заводтарында, кiлем тоқу фабрикаларының және обой шығаратын "Әйгерiм" кәсiпорнының мемлекеттiк демпингке қарсы қолдауға ие болған кәсiпорындардың жұмыс көрсеткiштерi жақсарды.
      Мемлекеттiк жеңiл өнеркәсiп кәсiпорындарын қолдау бағдарламасының шегiнде несие жолын ашу есебiнде "Тоқыма компаниясы АММК" ААҚ-да өндiрiстiң көлемi артып және жұмыс орнының қалпына келтiрiлдi.
      Республикалық Инновациялық даму бағдарламасын жүзеге асыру бағытында Алматы қаласының аймақтық инновациялық даму бағдарламасы әзiрлендi. Онда ұзақ мерзiмге қаланың инновациялық дамуының басымды бағыттары анықталды. Соның бiр басымды бағыты болып технопарк құру және басқа ғылыми-өнеркәсiптiк бiрлестiктер болып табылады.
      Жыл сайын, өнеркәсiптiк-технологиялық кешенiн дамыту мемлекеттiк бағдарламасын аймақтық саясатқа келтiру мақсатында қала әкiмiнiң iс-қимыл жоспары әзiрленедi, оған импорт алмастыру шаралары, халықаралық сапа жүйесiн енгiзу, жұмыс iстемей тұран өндiрiстердi iске қосу, жаңа өнiмдердi шығаруды игеру, жаңа технологияларды енгiзу, жұмыс iстеп тұран өндiрiстердi кеңейту, жаңа кәсiпорындар ашу, қосымша жұмыс орындарын ашу кiредi.
      Жобалар бойынша инвестиция тарту. Шетел инвестициясын тарту нәтижесiнде көптеген қала кәсiпорындарының тауар өнiмдерi дүниежүзiлiк деңгейге шықты. Соның iшiнде ең бiр айқын мысал инвестиция тарту жағынан келесiнi айтуға болады.
      Бұрынғы "Гидромаш" заводының орнында бiрiккен қазақстан-америка-италиандық кәсiпорын БК "Белкамит" ААҚ құрылды, ол халықаралық BSI-SUPCO компания құрамына кiредi. Кәсiпорын мұнай және газ өнiмдерiн қайта өңдеу үшiн жабдықтар, сосудтар, қысыммен жұмыс iстейтiн, сұйық газдарды сақтауға және тасымалдауа арналған криогендi ыдыстар шығарумен айналысады. АҚШ Үкiметiмен кәсiпорынға көлемi 4,6 млн.теңге грант бөлiнiп және көлемi 6,0 млн.теңге инвестиция шығарылды. Бұл қаржылар технологиялық өндiрiстi қайта жабдықтауға, инженерлiк инфрақұрылымға, жабдықтар сатып алуға, кадрлар оқытуға жұмсалды. Осы уақытта өте жоғары өндiрiс жаңа түрдегi темiрдi сваркiлеу және балқыту әдiсi және жылу алмастыру аппараттарының әртүрлi типi игерiлiндi.
      Шетел инвестициясын тарту нәтижесiнде көлемi 201 млн.теңге сырақайнату заводы iске қосылды, ол жоғары сапалы сыра шығарады. Көлемi 74 млн.теңге түрiк инвестициясы бойынша осындай заводтың құрылысы iске асуда.
      "Маргариновый завод" БК-ның 98% акциясын швейцария фирмасы "Накоста" сатып алды, ол өндiрiстi қайта жаңғырту үшiн көлемi 24 млн. АҚШ доллар инвестиция жұмсады.
      ААҚ "Авиаремонтный завод 405" 2001 жылы наурызда ағылшын "Тройка ЛТД" компаниясына сенiмдi басқаруға берiлдi. Келiсiм шарт бойынша компания өндiрiстi дамыту үшiн 5 жыл iшiнде көлемi 14 млн.АҚШ доллары инвестиция жұмсауы тиiс және кредиторлар алдындағы қарызды өтеу көзделген.
      "Кастинг" ЖАҚ-да металл өнiмдерiн шығаруда жаңа технологияны игердi, ол болатты өңдеудiң жаңа технологиясын және жабдықтар және металлургия және мұнайгаз кешенiне арналған жабдықтар шығаруды игердi.
      "Эл Джи Электроникс Алматы Казахстан" ААҚ-да инвестиция қорларын тарту нәтижесiнде бақталасты электрондық өнiм шығара бастады. 1999 жылда Оңтүстiк Корея көлемi 21 млн.теңге инвестиция бөлiндi.
      "Каспиан Индастриаз ЛТД" Компаниясымен өндiрiске жоғары сапалы ауыз су "Vita" енгiзiлдi.
      Шетел капиталының қатысы және аймақтық экономикаға қатысуы. 2001 жылы шетел инвестициясының күрделi құрылыстағы көлемi шамамен 1,6 млрд.теңге құрады, болмаса 7% барлық жалпы көлемнен құрайды. Статистиканың деректерiне сүйенсек, шетел инвестициясы көбiнесе сауда, тамақтандыру, мейманхана, көлiк және байланыс жүйелерiне салынған (50% шетел және бiрлескен фирмалар).
      Соның iшiнде 2001 жылы жапон инвесторларының көлемi 818 млн.теңге қаржысы "Алматы-1" станциясындағы жолаушылар депосын қайта жабдықтауға жұмсалған, Корея инвесторларының 420 млн.теңге қаржысы "Отырар" сауда орталығының құрылысына жұмсалған. Америка инвесторларының 109 млн.теңге қаржысы қаланың ойын-сауық индустриясын дамытуға жұмсалған.
      Сонымен, шетел компаниялары табысты жүйе қызметтерiне шоғырланған. Сонда да шетел инвестициясының қала экономикасындағы өсуi, оның әлi ашылмай жатқан қырлары бар екенiн және оның қаржы-қызықтыру орталығы екенiн дәлелдейдi.
      Шетел компанияларының қызығуы және шетел капиталының аймақтағы қатысуы. Қалалық статистиканың мәлiметтерi бойынша қалада өндiрiлетiн өнiмдердiң 25 пайызы шет елдiк және бiрлескен кәсiпорындардың үлесiне тиедi. Өндiрiстiң жоғары технологиялық салаларына бөлiнетiн инвестициялар құрылымы бойынша (телекоммуникациялар, ақпараттық жүйелер, желiлiк технологиялар және т.б.) мынадай қорытынды шығаруға болады. Шет елдiк компаниялардың Алматы нарығына деген қызығушылығы жедел өсуде. Қазiр қаланың аумағында 2 мыңнан астам бiрлескен және шет елдiк компаниялар жұмыс iстейдi, олардың жиынтық жарғылық қорлары 100 млрд. теңгенi құрайды. Өндiрiстiк өнiммен 130 компания айналысады.
      Сол өзiмiзде бар өнеркәсiптiк, жоғары ғылыми және бiлiм қуаты, экономикамызды қайта құру барысындағы жеткен табыстар және ашықтығы, қолайлы инвестициялық Жағдай қаламызға инвестицияны көбiрек тартуға Жағдай жасайды, оны жоғары көрсетiлгендерден көруге болады.
      Еңбек ресурстарының 2002-2005 жылдарындағы және 2006-2010 жылдарындағы даму динамикасы. 2001 жылы бағаланым бойынша қаланың өнеркәсiбiнде 70 мың адам жұмыс iстегенi анықталды. Мұның өзi экономикалық қызметтiң барлық түрлерiнде жұмыс iстейтiндердiң жалпы санының 13% және Алматының еңбек ресурстарының 9% құрайды. 2005 жылға таяу өнеркәсiптiк секторда жұмыс iстейтiндер 11%, ал 2010 жылға таяу 17% өседi. Мұның өзi тиiсiнше 77 және 90 мың адамды құрайды. 2.2. Өнеркәсіп секторының Жағдайы 2.2.1. Күшті жақтары Күштi өндiрiстiк қуат бар. Меншiкке көзқарас реформаланды, нарықтың дербес субъектiлерi қалыптасты. Өнеркәсiптi, кәсiпкерлiктi және инновациялық дамудың қалалық бағдарламаларының болуы. Өндiрiстiк қорларды жаңарту процессi жандандырылды. 1996 жылдан берi өндiрiстiң құлдырауы тоқтатылды, өндiрiс тұрақталды және оны толық қалпына келтiру басталды. Шет елдiк әрiптестердiң және бiрлескен өндiрiстердiң санының едәуiр өсуi. жоғары ғылыми-техникалық, кадр және қаржы қуаты. Нысандардың және жобалық ұсыныстардың инвестициялық тартымдылығы. шағын кәсiпкерлiктiң интенсивтi дамуы. Кәсiпкерлi қолдаудың жаңа формаларының жасалуы, кәсiпкерлiктiң iскерлiк белсендiлiгiнiң артуы, оның жария етiлуi. 2.2.2. Олқы жақтары Өңдеу өнеркәсiбiнiң салаларындағы тозған және ескiрген өндiрiстер мен технологиялардың үлесiнiң жоғары болуы. Кооперациялық байланыстардың жеткiлiксiз дамуы. Тоқтап тұран өндiрiстiк қуаттардың болуы. Өнеркәсiптiк сектордың ғылыми-техникалық және қаржы салаларымен нашар байланысы. Қаржы ресурстарының қымбатшылығы және өндiрiстiк қорлармен жеткiлiксiз қамтамасыз етiлуi. 2.2.3. Мүмкіндіктер Импортты алмастыратын және экспортқа бағытталған кәсiпорындардың дамуы. "Өсу нүктелерiн" жасау. Тоқтап тұран өндiрiстiк қорларды пайдаланып, шағын және орта бизнестi дамыту.
      Кәсiпорындарды өнеркәсiптiк кешендерге немесе топтарға бiрiктiрiп, олардың мақсаттарының және қаржыларының ортақтығы негiзiнде мамандандыру.
      Кооперацияны және интеграциялауды дамыту.
      "Алатау" поселкесiнде технопарк жасау.
      Алматы қаласының инновациялық дамуының аймақтық бағдарламасын жүзеге асыру.
      Тоқтап тұран iрi өндiрiстердi сегменттеудiң қалалық бағдарламасын жүзеге асыру, шағын бизнес кәсiпорындарының техникалық жағынан қайта жарақтануына жәрдемдесу.
      Iрi, орта және шағын кәсiпорындар арасындағы кооперациялық байланыстарды дамыту.
      Шағын бизнестiң инфрақұрылымдарына несие берудi жетiлдiру және дамыту.

      2.2.4. Қауіптер

      Қаражаттың жетiспеушiлiгiнен ғылымның қаржыландырылуының төмендiгi.
      жоғары технологиялық және салық төлейтiн салаларды жасаудың басымдығын көздейтiн мемлекеттiк өнеркәсiптiк саясаттың жетiлдiрiлмеуi және нақтыланбауы, өңдеу салаларының бәсекелесу қабiлетiнен айырылуы.
      Өнеркәсiптiк саясат шараларының және қаржылық тұрақтандыру шараларының ымыраласпауының күшеюi. Пайдаланылмай тұран негiзгi қорларды берудiң тетiктерiн жетiлдiру бойынша тиiмдi шаралардың қолданылмауынан кәсiпкерлiктiң дамуының кiдiруi, несие ресурстарына жұртшылықтың барлығының бiрдей қолы жете бермейдi. 3. Стратегиялық міндеттер Жалпы алғанда алдымыздағы жылдарда өнеркәсiптiк-техникалық саясатты жүргiзудi жүзеге асырудағы басымды болып: - технологиялық қайта құру; - iшкi экономикалық өсудi және салааралық, аймақаралық, сонымен қатар мемлекетаралық шаруашылық байланыстарын және кооперациясын дамуын қамтамасыз ету; - корпоративтi құрылымдарды құру, iшкi және сыртқы рынокты экспансиялау; - ақпараттық техника мен технологияны кең көлемде енгiзу; - ғылыми-техникалық жүйенi коммерциялауға жатқызу. Өндiрiстiк-технологиялық саясатты жүргiзуде келесi екi кезең көзделедi:
      Бірiншi кезең: 2002-2005 жылдар. Бұл кезеңде тиiмдi өнеркәсiптiк саясатты импорт алмастыру, қаланың ғылыми потенциалын және инновациялық-технологиялық дамуына бағытталған мүмкiндiгiн қолдана отырып әзiрлеу көзделедi. Бұл кезеңде өндiрiстiк кәсiпорындардың барлық потенциалын, iрi, орта және шағын кәсiпорындар арасындағы кооперациялық байланыстарды дамытуды қамтамасыз ету мiндеттеледi.
      Екiншi кезең: 2006-2010 жылдары. Бұл кезең барлық өнеркәсiптiк-технологиялық кешеннiң қалыпты дамуын, тұрақты экспорттық блоктың құрылуын, өндiрiстiк өнiмдердiң құрамын оңтайлы өзгерту, жоғары технология және жаңалықтар жеке қорын құруды, ғылыми-техникалық жүйенi коммерциализациялауды көздейдi. жоғары аталғандарды тиянақтай отырып 2010 жылға дейiнгi негiзгi стратегиялық мiндет болып: Өнеркәсiптiк саясатты жүргiзуде мемлекеттiк реттеудi жұмылдыру шаралары. Экономикалық дамуды және әлеуметтiк дамуды қамтамасыз ететiн кәсiпорындардың дамуы. Тоқтап тұран iрi өндiрiс орындарын сегменттеу бағдарламаларын толық жүзеге асыру. шағын өнеркәсiп кәсiпорындарды технологиялық жағынан қайта құру, iрi, орта және шағын кәсiпорындар арасындағы кооперациялық байланыстарды дамыту. Өсу аймақтарының "нүктелерiн" жасау және дамыту. Озық технологияларды әзiрлеу, тәжiрибеде байқап құру және көбейту негiзiнде өнеркәсiптi технологиялық жағынан қайта құру, Алматы қаласын дамытудың 2002-2008 жылдарға арналған аймақтық инновациялық бағдарламасын жүзеге асыру. Құрылымдық қайта құрулар жасау, iшкi және сыртқы рынокты экспансиялау. Ғылыми-техникалық өрiстi коммерциализациялау.

4. Iс-қимылдар стратегиясы

      4.1. Өндірістік-технологиялық саясаттың негізгі инструменті 4.1.1. Жалпы жүйелiк шаралар.
      Қаржы және инвестиция өрiсiнде өндiрiстiк кәсiпорынның қайта құрудағы ерекшелiгi жабдықтардың және өндiрiстiк алаңдардың үдемелi түрде босатылып оларды келесi шағын кәсiпорындарға берiлуi болып табылады.
      Бос тұран жабдықтарды беруде бақылауды жүзеге асыру үшiн лизинг орталығы құрылатын болады.(I кезең: 2002-2005 ж.ж).
      шағын өнеркәсiптiк кәсiпорындарды техникалық жабдықтауды ұйымдастыру жөнiнде шаралар қолдану көзделген. Бұл мақсатта технологиялық трансферт Орталығын ашылуы жоспарлануда. Ол арнаулы ақпаратты талдау және енгiзу, кәсiпкерлердi ең жаңа технология туралы, жаңа технология өнiмдерiне сұранысын ақпаратпен қамтамасыз ететiн орган болып табылады (I кезең: 2002-2005 жылдар).
      Негiзiнде бұл орталық қолда бар өндiрiстiк қуаттарды тиiмдi пайдалану, шағын, iрi және орта кәсiпорындар арасындағы өзара әрiптестiк қатынастарды дамыту, тиiстi өнiмдерге сұранымын, сонымен қатар осы өнiмдердi шығаруды жолға қоюға, анықтама орталығы болады. Технологиялық трансферт жүйесiн ұйымдастыру, шағын кәсiпкершiлiктiң өзiнiң жеке жоғары техникалық жабдықтардың базасын құруға мүмкiндiк бередi, экспортқа бағытталған өндiрiстерiн ұйымдастыруға себеп болады.
      Кәсiпорындардың бос жатқан алаңдар және жабдықтар тiзiмiн тұрақты өзгертулер енгiзiп әзiрлеу, анықтама кiтапшаларын шығару, ақпараттың бюллетендер, компьютерлiк ақпараттық жүйелердi пайдалану жоспарлануда (I кезең: 2002-2005 жылдар).
      Қалалық бюджеттен бөлiнетiн жеңiлдiк несие жүйесiне өзгертулер енгiзу жоспарлануда. Ол несиелендiрудiң мерзiмiн ұзарту, қаржы көлемiн 2010 жылға дейiн 150-ден 200 млн. теңгеге дейiн жеткiзу көзделуде. Қолда бар басымды жобаларға толықтырулар мен өзгертулер енгiзiледi. (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      шағын кәсiпкершiлiктi дамыту қорын, банкілiк емес қаржы мекемесiн құру көзделуде. Кiшiгiрiм несие беру сызбасы жаңадан бой көтерiп келе жатқан кәсiпкерлерге жеңiлдетiлген түрде бағытталады, тек кепiлдiк немесе кепiлшi құжаттарының мүмкiндiгi болған Жағдайда. (I кезең: 20022005 жылдар).
      Табиғи монополия мен монополияға қарсы реттеу өрiсiнде қалалық монополия компаниялардың жұмысының тиiмдiлiгiн арттыру бағытына орай жалғастырылады. (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      Табиғи монополия субъектiлерiнiң шығындарының құрамын оңтайлау жөнiндегi шаралар жүргiзiледi, қор-энергия сақтау технологиялары енгiзiледi, берiлетiн қызметтердiң сапасын көтеру жөнiндегi шаралар қолданылады.
      Монополист-кәсiпорындардың көрсетiлетiн қызметтерiнiң, жұмыстарының бағасының өсуiн байсалдату мақсатында, тариф сметаларын және тариф жобаларын бұқара алдында, дөңгелек стол басында ҰОА мен Жұмыс ардагерлерiнiң қатысуымен, АБҚ, кәсiпорын басшыларымен тыңдау жүргiзiледi.
      Негiзгi мiндеттiң бiреуi ол қор көздерiн табу, тауарлардың бағасын және тарифiн түсiру, және шаруашылықтардың өзара келiсулерiне жол бермеу шаралары болып табылады.
      I кезең 2002-2005 жылдар мерзiмiнде француз Үкiметiмен бiрiге "Алматы қаласындағы сумен жабдықтау жүйесiн қайта жабдықтау және жаңарту" жобасын жүзеге асыру басты мiндет болып табылады. Осы жобаның шеңберiнде "Женераль Дез О" компаниясының ноу-хауын және жаңа технологиясын енгiзу негiзiнде қаланың суды тазартуға арналған жаңа қондырғылар орнатылады барлық құбырлармен ағатын жуындыларды өңдеуге де ерекше көңiл бөлiнедi.
      Коммуналды меншiк мәртебесiнде АПК энерго кешенiнiң жұмысын тиiмдi пайдалану көзделуде. Бұл мақсатта арнаулы энергосақтау бағдарламасы әзiрленедi.
      Стандартизация жөнiнде қалада сапаның және технологиялардың қауымдастығын құран жөн. Бұл орайда өзiнiң сауда маркасы бар сапалық төлқұжаттарды жасау мақсатында iрi азық-түлiк өнiмдерiн өндiрушiлер оған мүше болып енуi тиiс.
      Осы жұмыстың шеңберiнде азық-түлiктер бойынша қауымдастықтар одақтарын ұйымдастыруға жәрдем көрсетiледi.
      Алдымыздағы 5 жылда (I кезең) ИСО 9000, ИСО 9001, ИСО 9002, 9004 халықаралық стандарттар бойынша сертификатталған сапа жүйелерiн енгiзу жоспарлануда (ЖАҚ "Фонкорн Интернешнл", Нан завод№1, "Беккер и К" БК, "Азимут Энерджи Сервисез" ААҚ, "Төре" ЖШС, "Каспиан Индастриес ЛТД" ЖШС, "Текстильная компания АХБК", Автобусжинақтау заводы, "Алатау" АҚ, "Жылуэнергожабдықтау" АҚ, "Ремдортехника" АҚ, "Машзавод" АҚ және басқалары).
      Сыртқы сауда саясаты өрiсiнде импортты алмастыруды дамыту бағдарламасына көптеген қала кәсiпорындары қатыстырылады. Алматы қаласындағы 2002 жылы ақпан айындағы мәжiлiсте қатысқан кәсiпорындар тiзiмi 30% өстi өткен жылмен салыстырғанда. Ары қарай республикамыздың үлкен мұнайгаз компанияларымен, металлургия заводтарымен өзара қарым қатынас үдей түспек, ол "Өскемен титан-магний комбинаты" ААҚ, "Теңгiзшевройл" ЖШС, "Харикейн-Кумколь-Мұнай" ААҚ, Евразиялық энергетикалық компаниясы, "Қазцинк" ААҚ және басқалары. Бұл әрекет бұдан әрi бiрнеше жылға созылмақ. Соның нәтижесiнде басымды сала кәсiпорындардың экспорториентациясына көңiл бөлiнедi. (II кезең: 2006-2010 жж.).
      Жұмыс iстеп тұран iрi және орта кәсiпорындар бойынша талдау жүргiзiп олардың сұранымдарын, тiзiмiн, көлемiн, әкелiнетiн тауарлардың баға көрсеткiштерiн анықтау мақсатында, ол өз өнiмдерiн шығаруға тиiстi заттар, сонымен қатар жергiлiктi рыноктың экономикалық тиiмдiлiгi жағынан қарағанда шағын кәсiпорындардың мақсатты шығаруларын ұйымдастыру үшiн анықтауға керек. (I кезең: 2002-2005 жж.).
      Ғылыми-техникалық өрiсте қаладағы өнеркәсiптiк саясатты жүргiзудiң бiр түрi конъюнктуралық зерттеулер жүргiзу болады. (I кезең: 2002-2005 жж.).
      Алынған техникалар мен технологиялар түрлерiнiң номенклатурасына талдау жасалып, оларды әлемдiк стандарт деңгейiне жеткiзiп, қаланың өнеркәсiптiк Жағдайына бейiмдеу көзделуде. Осы жұмыстағы басымдық - ғылыми зерттеулердi өнеркәсiптiк өндiрiстiң талабына бағындыру болады.
      Өнеркәсiптiк кәсiпорындарды жаңадан енгiзiлген технологияларға бейiмдеу үшiн ғылыми-техникалық өнiмдердi жарнамалауды ұйымдастырып, технологияларды алушылар мен жеткiзушiлер туралы мәлiметтер жиынтығын жасап, алдыңғы қатарлы кәсiпорындарда зерттеулер жүргiзiп, каталогтар мен ақпараттық бюллетеньдер әзiрлеу күн тәртiбiнде тұр. (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      Өнеркәсiптегi прогрессивтi құрылымдық қайта құруларға қол жеткiзуге жағдайлар жасау арқылы өнеркәсiптiк секторды дамыту бағдарламаларын ана емес, сонымен бiрге шағын бағдарламаларды әзiрлеу көзделуде. Айталық, "Өнеркәсiптегi ғылыми-техникалық прогрестi дамыту", "Қалалық кәсiпорындарды сыртқы экономикалық қызметке тарту", "Алматы қаласы және Алматы облысы арасындағы интеграциялық байланыстарды дамыту" және т.б. (II кезең: 2006-2010 жж.).
      Шет елдiк iскер топтардың бағдарламаларымен және шағын бағдарламаларымен кеңiнен таныстыру жүзеге асырылады. Оларды әзiрлеуге ҒЗИ-лар, ЖОО-лар, осы салада тәжiрибесi бар өнеркәсiптiк палаталар, өнеркәсiптiк кәсiпорындардың кадрлық қуаты қатыстырылады. (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      Институциялық өрiсте. Қалада тиiмдi өнеркәсiптiк саясатты жүргiзу мақсатында талдау және практикалық функцияларды бөлiсе отырып, қалалық әкiмшiлiкте өнеркәсiптiк басқару құрылымын реформалау жүргiзiлдi. Талдау функциясында тиiстi бiр қайта құруларды, конъюнктуралық зерттеулердi, бағдарламалар мен шағын бағдарламаларды жасау көрiнiс табады. Практикалық функция - өнеркәсiптiк саясатты жүзеге асыру.
      Мемлекетке Алматы қаласы кәсiпорындарының аз бөлiгi ана тиесiлi. Сондықтан өнеркәсiп саясатын мемлекеттiк пакеттi басқару арқылы жүргiзу өте тиiмсiз болып отыр.
      Алматы қаласындағы ҒЗИ-лардағы, жоғары оқу орындарындағы және басқа да ғылыми бiлiм беру құрылымдарында методологиялық, ғылыми, технологиялық және кадрлық базаларды пайдалана отырып, өнеркәсiптiк саясатты жүргiзген жөн. (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      Әртүрлi арнаулы құрылымдар ашылуына соның iшiнде Маркетингтiк зерттеу орталығын құрылуына ықпал жасалады. Ол рыноктағы өтiмдiлiгiн, шағын кәсiпорынның басымды бағыттарын анықтауға себебiн тигiзедi (I кезең: 2002-2005 жж.).
      Өнеркәсiптегi шағын шаруашылық түрiн дамыту мақсатында қарастырылған:
      өнеркәсiп аймақтарын және қаланың барлық аудандарында инкубаторларды дамыту (I кезең: 2002-2005 жж.)
      Халықаралық ынтымақтастық орталығын құру (I кезең: 2002-2005 жж.);
      Кәсiпкершiлiктi дамыту барысында құқықтық жағдайларды қалпына келтiру жөнiндегi, жала төлемдерiне жеңiлдiк бекiту, басымды тауар түрлерiн өндiруге ынталандыру, салық жеңiлдiгiн беру, жеңiлдетiлген банк несиесi, шағын кәсiпорынның инфрақұрылымын дамыту, ақпаратты-кеңес және ғылыми-техникалық орталықтарын құру шаралары қабылданады деп көзделуде (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      Қаладағы жүргiзiлiп отырған өнеркәсiптiк саясат мiндеттi түрде мемлекеттiк өнеркәсiптiк саладағы құрылымдарды қайта құру саясатымен үйлестiрiлуi тиiс. Нақ осылай мемлекеттiк өнеркәсiптiк саясаттың нұсқамаларын қорларды қайта тарату арқылы және оларды басымды бағыттарға арнамайтын болса, онда бұл жұмыс нәтижесiн бермейдi.
      Алдағы он жылға арналған мемлекеттiк өнеркәсiптiк саясатта мыналар көрiнiс табуы тиiс:
      - iргелi зерттеулердi мемлекет тарапынан қаржыландыруды ұлғайту, ғылыми әзiрленiмдер және оларды енгiзу бойынша көтермелеу, шағын бизнеске тоқтап тұран өндiрiстiк қорларды беру мәселесiнде құқықтық көмек беру;
      - кәсiпорындарға салық бойынша жеңiлдiк беру, заемдық ресурстар үшiн банкiлiк пайыздарды төмендету;
      - өндiрiстi дамытуға бағытталған өнеркәсiпте корпорациялар құруға құқықтық жәрдемдесу;
      - агроөнеркәсiптiк интеграцияны реттеу;
      - өнеркәсiптiң бәсекелесу қабiлетi төмен және дипрессивтiк блоктары бойынша селективтiк қолдау көрсету немесе жеңiлдiкпен несие беру, бұлардың қатарына жеңiл, ағаш өңдеу өнеркәсiптерi және басқа салалар енедi;
      - шағын және орта кәсiпорындарын технологиялық бiр жүйемен байланысқан, болмаса тапсырыстар бойынша жұмыс iстейтiн құру, әзiрлеу және енгiзу жобаларын ынталандыру.

      4.1.2. Селективтік шаралар

      1996-1998 жылдары Алматыда бәсеке күресiнде жеңiлудiң өркениеттi формасы ретiнде кәсiпорындарды банкротқа ұшырату тәртiбi жүргiзiлдi. 1999 жылдан берi бұл тәртiп, негiзiнен, бәсекелестiктi дамыту және жаңа тиiмдi кәсiпорындарды қалыптастырудың жолы ретiнде қолданылуда.
      Алдағы уақытта банкротқа ұшырату тетiктерiн қолдану кезiнде өнеркәсiптiк кәсiпорындардың бiр бөлiгi дәлелдi себептер бойынша қиын Жағдайда екенi және реформалар стратегиясын дұрыс таңдаса, олар бәсекелесу қабiлетi бар өнiмдердi шығара алатыны ескерiледi. (I кезең: 20022005 жж.).
      Мұндай кәсiпорындарға олардың жұмыс iстеуi үшiн кешендi шаралар әзiрленуi тиiс. Соның iшiнде:
      - жеңiлдетiлген тарифтер мен салықтар бекiтiлуi;
      - импорт алмастыру және тендер механизмiн қолдану;
      - БК құру және "өсу точкасын" құру;
      - жер участкелерiн ең төменгi бағамен сату;
      - интеграциялық байланыстарды дамыту.
      Осы шаралардың барлығы тек мемлекеттiк өнеркәсiптiк саясатпен үйлестiрiлуi тиiс.
      Кәсiпорындардың жұмысын жолға қоюды дамыту үшiн басқа кәсiпорындардың мүлiктiк кешенiн құру оңтайлы.
      Төлеуге қабілетi жоқ кәсiпорындарды қайта құру барысында кәсiпорындардың активтерi бiрiктiрiледi және ұтымды бағамен отандық және шетел сондай өнiм шығарушы және өткiзу рыногында өздерiн жақсы жағынан көрсеткен кәсiпорындарына ұсынылады.
      Қызықтыратын активтер портфелi құрылады, анықтамалар, ақпараттық компьютерлiк бағдарламалар шығарылады, потенциалды инвесторларды анықтау үшiн зерттеулер жүргiзiледi.
      Мұндай қайта құру өнеркәсiптiк кешен және өнеркәсiптiк кооперацияны дамыту барысындағы бiр механизм болуы мүмкiн.
      Қазiргi кезде қала әкiмшiлiгiнде жұмыс iстемей тұран iрi кәсiпорындарын салалық сегментация бағдарламасы әзiрленiп жатыр. Онда әр қайсысына бөлек ұсыныстар дайындалады. (I кезең: 2002-2005 жж.).

      4.2. Өнеркәсіптік-технологиялық саясаттың салалық бағыттары

      4.2.1. Экспортқа бағытталған салалар. Қала өнеркәсiбiндегi қалыптасқан Жағдай мен бағыттарды ескерiп, өнеркәсiптiң даму стратегиясында секторлар мен кәсiпорындарды басым дамыту көзделуi тиiс. Бұл орайда экономикалық және әлеуметтiк проблемаларды шешудi қамтамасыз ететiн кәсiпорындарға қолдау көрсетiлiп, қолда бар өнеркәсiптiк қуатты барынша пайдалану қажет.
      Алматы қаласы үшiн бұлар - тамақ, жеңiл, тоқыма өнеркәсiбi, машина жасау және металл өңдеу, электроника, фармация, химия өнеркәсiбi. Қолдау стратегиясын таңдағанда кәсiпорындар мен салаларды құтқаруды және дамытуды қамтамасыз ететiн селитебтiк тәсiлдi басшылыққа алған жөн.
      Экспортқабағыштау блогын құру бағытында мультипликативтi тиiмдiлiк алу мақсатында негiзгi акцент инновациялық дамуға жасалады. Әлемдiк экономиканың даму бағыты экономикалық өсу қарқынына инновациялық қызмет ықпалының артып отырғанын көрсетедi. Нарықтың талаптары инновациялық белсендiлiктi күшейтуге және экономикалық қызметтегi ғылыми әзiрленiмдердi кеңiнен таратуға жағдайлар жасауды қажет етедi.
      Алматы қаласының салалық ерекшелiгi – онда жоғары ғылыми-техникалық қуаттың болуы. Мұның өзi жаңа экономикалық саясатты жүргiзушi ретiндегi оның рөлiн айқындауы тиiс.
      Ұзақ жылдар бойы Алматы қаласын әлеуметтiк-экономикалық дамытудың бiртұтас мемлекеттiк саясатын жүргiзу мақсатында ғылым мен техниканың жетiстiктерiн пайдаланып, Алматы қаласының инновациялық дамуының 2002-2008 жылдарға арналған бағдарламасын жүзеге асыру басталды.
      Осы бағдарламаға сәйкес қысқа мерзiмде тексерiп, онда барлық жетiстiктердi енгiзуге болатын кәсiпорындар басым дамытылады. Олардың қатарында "Сайман" ЖАҚ, "РТЗ" АҚ, "Iскер" ААҚ, "Алмас" ғылыми енгiзу орталығы, "Жайлау" компаниясы, "Искомтранссервис" ЖШС және көптеген кәсiпорындар бар.
      Қазiр Алматы қаласында "Алатау" поселкесiндегi ядролық орталықтың базасында технопарк жасау жобасы әзiрлендi. Жобада нақты мүмкiндiктер, Ядролық физика институтының және бiрлескен Қазақстан-Америка кәсiпорнының инвесторлармен және инновациялық жобалары мен жұмыс тәжiрибесi ескерiлдi. (I кезең: 2002-2005 жж.).
      2002 жылы бұрынғы Темекi комбинатының базасында өнеркәсiптiк парк жобасын жүзеге асыру басталады.
      2) Экспорт блогын құрушы.
      Химия өнеркәсiбiнде "Үркер Косметик" ПУФ базасында косметикалық бұйымдарды өндiру (өсу қарқыны 1,5-2 есе құрайды) және үндiлiк, ресейлiк жабдықтарды орнату арқылы өндiрiстердi қайта жаңартуды жоспарлаған "Жаңафарм" ЖШС-ның және "Қызылмай" ЖШС-ның дәрiлерiн шығару басымдықпен жандана түседi (I кезең: 2002-2005 жж.).
      жоғары сапалы медициналық дәрi-дәрмектер қысқа мерзiмде өндiру Алматы биокомбинатында жолға қойылуы мүмкiн. Ол 70 жыл осы салада жұмыс стажы бар кәсiпорын. Сонымен қатар, осы қысқа мерзiмде малшаруашылығының осы кездегi сiбiр жарасын емдеуге сұранысын қанағаттандыра алады, тек мемлекеттiк тапсырыс болса ана. (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      4.2.2. Iшкi бағыттағы салалар. Қаладағы өнеркәсiптiң негiзiн өңдеу саласы құрайды. Алайда, оның дамуы шет елдiк инвесторларды онша қызықтырмайды. Себебi бұл өздерiнiң дайын өнiмдерiн өткiзу нарығын жоғалтуға әкелiп соғады.
      Сондай-ақ Алматыда өнiмдердi импортқа шығару негiзiнде қалыптасқан едәуiр сауда капиталы жинақталды. Сауда капиталы экономиканың нақты секторымен өзара бiрлесiп, ынтымақтастық жасауының бiр формасы – сауда-өнеркәсiптiк бiрлестiктер құру. Осындай құрылымдар сауда, өнеркәсiптiк, ғылыми және қаржы ұйымдарының стратегиялық әрiптестiгiн қамтамасыз етуге жәрдемдеседi (II кезең: 2002-2010 жж.).
      Қайта өңдеу және ауыл шаруашылығы кәсiпорындарын интеграциялау қалалық кәсiпорындардың бiрлестiктермен, фермерлiк шаруашылықтармен өзара iс-қимыл жасау моделiн әзiрлеп, пысықтау жолымен жүргiзiледi. Алматы қаласында орналасқан бас кәсiпорындар, айталық, жабдықтарды, лизингi түрiнде алу арқылы шағын әрiптестерiне жәрдем бере алады, өнiмдердi мiндеттi түрде сатып алу, жаңа өнiмдердi өндiрудi игеру, кадрларды оқыту және т.б. арқылы көмектесе алады (I кезең: 2002-2005 жж.).
      Қайта өңдеу өнеркәсiбiнiң кәсiпорындарынан тұратын компаниялар құру, шикiзаттарды мұқият қайта өңдеуге бағытталған, "егiнжай-зауытсауда" принципi бойынша ауыл шаруашылығы өнiмдерiн өндiрушiлердiң және сауда кәсiпорындарының компанияларын құру жедел жүргiзiлуi тиiс. Мұндай компанияларға орташа мерзiмдi, пайызсыз несиелер берiлуi тиiс. Алматы облысы және Алматы қаласының әкiмдерi арасында жасалған тиiстi келiсiмдi жүзеге асыруды жандандырған жөн (I кезең: 2002-2005 жж.).
      Мұндай компаниялардың акциялары "қалталы" инвесторлар үшiн зор қызығушылық туғызады, қала және облыс әкiмшiлiктерiнiң құрылтайшылыққа қатысуы осы инвестициялардың сенiмдiлiгiне кепiлдiк бередi.

1. Жоғары бәсекелестiк блок

      Бүгiнгi таңда тамақ өнеркәсiбiне айрықша көңiл бөлу қажет. Бұл салада соңы 5 жыл iшiнде өнiм өндiру қабілетi артып отыр. Орташа жылдың өсiмi 18% құрайды. Бұл сала инвестиция тартуға және кәсiпкершiлiк қызметiн дамытуға мүмкiндiк бередi.
      а) Бәсекелесу қабiлетi бар өнiмдердi өндiруге арналған ұзақ мерзiмдi "арзан" несиелердi және айналымдағы қаржыларды толықтыруға арналған қысқа мерзiмдi несиелердiң пайдалану арқылы тағам өнеркәсiбiнiң проблемаларын шешу күн тәртiбiнде тұр.
      Бұл сала қуаттарды жеңiлдету, өндiрiс алаңдарын пайдалану және жаңа технологияларды енгiзу бойынша шараларды жүзеге асыруда плацдармның рөлiн атқара алады.
      Бұрынғы Жемiс-консервi зауытының аумағында өсудiң нүктелiк аймағын жасау бойынша тәжiрибе өткiзiлуi мүмкiн. Себебi оның аумағында өндiрiстi қайта өркендетуге мүмкiндiктер бар (I кезең: 2002-2005 жж.).
      13 га аумағы бар Жемiс-консервi зауыты 1997 жылы банкрот деп жарияланды. Содан берi оның аумағында бiрнеше шағын кәсiпорын орналастырылды. Қазiргi уақытта балалар тағамы цехы коммуналдық меншiкке берiлдi және оны iске қосу мәселесi шешiлуде. Алайда, өндiрiс алаңдары мен жабдықтардың негiзгi бөлiгi әзiрге қажетсiз болып отыр.
      Жобаны жүзеге асыру үшiн оған мемлекеттiк және жергiлiктi деңгейлерде қолдау көрсету шаралары қолданылуы тиiс.
      Тағам өнеркәсiбiн интенсивтi дамыту импортты толық алмастыруға мүмкiндiк бередi.
      Қайта өңдеу кешенiн дамыту перспективасында Жемiс-консервi зауытының базасында қаланың көптеген кәсiпорындарының мүмкiндiктерiн пайдаланып, оны жабдықтармен, құралдармен, өндiрiстiң қазiргi заманғы технологияларының әзiрленiмдерiмен, дизайн, өнiмдердi орап салу және т.б. бойынша жәрдемдесiп, бұл мәселе оң шешiмiн табуы тиiс.
      б) Электроэнергетика. Алматы қаласының негiзгi электро және жылу энергияларын өндiрушi "АПК" ЖАҚ болып табылады. Оның құрамына ТЭЦ-1, ТЭЦ-2, ТЭЦ-3, Қапшағай ГЭС, ГЭС каскад, жылу және энергетикалық жүйе кәсiпорындары кiредi. Электрлiк және жылулық станцияларының бекiтiлген қуаты 1239 Мвт және 1812 Гкал. құрайды.
      I кезең: 2002-2005 жж.. Алматы энергия жүйесi толық Алматы қаласы коммуналдық меншiгiне берiлген. Ол кешеннiң энергия сақтау бағдарламасын орындау барысында тиiмдi және сенiмдi жұмыс атқаруына мүмкiндiк бередi, соның iшiнде электроэнергияны жылыту және ыстық сумен пайдалану үшiн де.
      АПК кешенiн дамыту үшiн бiрiншi кезеңде көлемi 22,2 млрд.теңге (2006 жылға дейiн) инвестиция жоспарлануда.
      Электро және жылу энергиясының жылдық жұмсау көлемi 11% артады деп күтiлуде, ол нормадан тыс жоғалтуларды қысқарту, жаңа (Талдықорған) аймақтардың қосылуы және жалпы экономиканың өсуi нәтижесiнде қол жеткiзiлген.
      II кезең: 2002-2005 жж. энергетика рыногында энергетика кешенi жоғары тиiмдi және жоғары бәсекелестiк энерго жүйенi құрайды. Табыс көзiнiң бiр бөлiгiн қаланың басқа инфрақұрылымын дамытуға мүмкiндiгiн тудырады.

2. Орта бәсекелестiк блок

      а) Машина жасау.
      Қалада машина жасау саласындағы өнеркәсiптiк саясатты жүргiзу келесi мәселелердi көздеуi тиiс (республикадағы базаларды және оның қажеттiлiгiн ескерiп):
      - импортты алуды толық тоқтату мақсатында өнеркәсiпке және ауыл шаруашылығы техникаларына қажеттi қосалқы бөлшектердi өндiрудi ұйымдастыру және шығаруды игеру;
      - автокөлiктiң және электр көлiк құралдарының өндiрiстiк базасын дамыту;
      - халық шаруашылығына арналған телевизия, компьютер, есептеу аппаратураларын және құралдарын шығаруды дамыту.
      Қаладағы машина жасау кешенi, негiзiнен, өзiнiң тиiстi саласын сақтайды. Машина жасау өнеркәсiбiн дамытудағы негiзгi мақсат-iшкi өнiм шығаруды көбейту және елiмiздiң экономикасын қажеттi машиналармен, кепiлдiк мерзiмi бар және кепiлдiк мерзiмi бiткен соң сервистiк қызмет көрсетiлетiн жабдықтармен және қосалқы бөлшектермен барынша толық қамтамасыз етуге арналған бәсекелесу қабiлетi бар, өндiрiстiк-техникалық мақсатқа арналған өнiмдер шығаруға басымдықпен көшу. Талдаудың көрсеткенiндей, өндiрiстiк қуаттарының едәуiр резервi және пайдаланылмай тұран өндiрiстiк алаңдары бар қазiргi машина жасау кешенi жұмыс iстеп тұран кәсiпорындарды қайта жаңарту және техникалық жарақтандыру есебiнен саланы жедел дамытуға мүмкiндiк бередi.
      "Алатау" АҚ қорғаныс кешенiне жатады. Сондықтан оның республиканың қорғаныс өнеркәсiбiн дамыту және конверсиялаудың мемлекеттiк бағдарламасына жеке енгiзген жөн (I кезең: 2002 ж.).
      "Белкамит" БК-да республиканың мұнай, газ өндiретiн салаларына арналған аса үлкен ыдыстарды шығару көлемiн арттыру және өнiм өндiру көлемiн кемiнде 50% арттыру жоспарлануда (I және II кезең: 20022010 жж.).
      "ААМЖЗ" АҚ-да мұнайайдау және басқа мұнайгаз кешендерiне арналған жабдықтар өндiру жоспарлануда (I кезең: 2002-2005 жж.).
      "Машзауыт" АҚ-да жаңа тұрмыстық техникаларды, бу қазандарын, қуаты 100-ден 1000 квт. дейiнгi қою отынды пайдаланып, су жылытуға арналған қазандарды өндiру игерiледi. Темiр жолға, автокөлiктер және троллейбус шаруашылықтарына арналған жабдықтар үшiн арнаулы тапсырыс бойынша қосалқы бөлшектер шығару жоспарлануда.
      "Машзауыт" АҚ қорғаныс кешенiне жатады және ол осы мақсатқа арналған өнiмдердi" 90 пайызын өндiредi. Перспективалық қорғаныс технологиялық ұйымдастыру, жобалау, жасау және енгiзу бойынша кәсiпорындардағы мүмкiндiктердi пайдаланып мемлекеттiк деңгейде шаралар қолдану қажет (I кезең: 2002 ж.).
      "Электромаш" ААҚ-дағы өнiмдердi өндiру қазақстандық моделдегi троллейбустарды құрастыруды игеру арқылы жүзеге асырылуда, сондай-ақ троллейбустарды күрделi жөндеу көлемi ұлғайтылды. Электр көлiкке арналған қосалқы бөлшектер шығару арта түседi(I кезең: 2002-2005 жж.). Соның арқасында кәсiпорында қаланың басқа да метрополитеннiң техникалық жабдықтары мен тетiктерiн шығару мүмкiндiгi бар (II кезең: 20062010 жж.). Автобус құрастыру зауытында тiркемелер және 30 тонналық тiркемелер шығару белгiлендi, автобустарға, тiркемелерге арналған сырлау кешенi енгiзiледi (I кезең: 2002-2005 жж.).
      "АТЦ-405" АҚ-да ҚР Қорғаныс министрлiгiмен тiк ұшақтарды жөндеуге және жарақтандыруға арналған контрактiнi жүзеге асыру есебiнен өнiм өндiру көлемiн 54 пайызға ұлғайту жоспарлануда. Кәсiпорын толықтай республикамыздың сұранымын қанағаттандырып сыртқы рынокқа шығуға мүмкiндiгi бар (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      "IскерГаз" ААҚ-да мини-автобустарды өндiрудi игеру және оны екi есеге көбейту, арнаулы автомобильдердi шығаруды 3 есеге көбейту көзделуде (I кезең: 2002-2005 жж.).
      "Iскер" АҚ-да "Камаз" автомобильдерiн жаппай өндiру және жасалған шарттар шеңберiнде темiр жол шаруашылығына арналған қосалқы бөлшектердi өндiрудi ұлғайту есебiнен өнiмдер өндiрудi бiр жарым есеге көбейту жоспарлануда.
      Кәсiпкерлiктi қолдау бағдарламасын жүзеге асыру арқылы машина жасау кәсiпорындарының жанынан негiзгi кәсiпорынның мұқтажы үшiн қажеттi бөлшектер шығаруға бағытталған шаруашылықты жүргiзудiң шағын формаларын құруды ынталандыру жолымен қажет бөлшектердi шығару Жағдайын жақсарту көзделуде (I кезең: 2002-2005 жж.).
      б) құрылыс материалдарын өндiру.
      Келешекте бұл саланың кәсiпорындарында өнiмнiң өсуi өнiмдердiң жаңа түрлерiн игеру арқылы, инвестициялық Жағдайдың өсуiне байланысты iшкi нарықта сұранымның өсуi арқылы қол жеткiзiледi. Алдымыздағы 3-4 жыл iшiнде кәсiпорындарда жаңа тауар өнiмдерi игерiледi: цемент-құм черепицалар және сапасы жақсартылған жылу сақтағыш материалдарды шығаруды игеру есебiнен өнiмдердi өндiрудi ұлғайтуға қол жеткiзiледi, тротуарлық плиткаларды шығаратын жаңа қуаттарды енгiзу белгiлендi, құрақ қоспаларды өндiретiн қосымша тасқындық жүйе iске қосылады.

3. Төменгi бәсекедегi блок.

      Бұл блокқа жеңiл өнеркәсiп жатады. Жеңiл өнеркәсiптегi Жағдай күрделiлек, алайда мұнда да тәуiр перспективалар бар. Кейбiр кәсiпорындар демпингке қарсы қолдауға, жеңiлдiгi бар несиеге ие болды және олар "аяқтарынан тұрып", жақсы жұмыс iстеуде.
      Айталық, "Жетiсу" АҚ-да жыл басынан берi 400-ге жуық жұмыс орны ашылды. Бiрақ нарық Жағдайында үстемдiк жүргiзу үшiн жеке қолтаңбаға, дәстүрлерге ие болып, өзiне тән марканы жасау қажет. Қалалық әкiмшiлiктiң iс-қимылдары осы кәсiпорындарды дамытуға Жағдай жасауға бағытталады.
      Несие алу есебiнен айналымдағы қаражаттар көлемiн ұлғайту, шығарылатын өнiмдердiң ассортиментiн көбейту жоспарлануда, аяқкиiмдер шығару көлемi 2-3 есеге артады деп жоспарлануда (II кезең: 20062010 жж.).
      "Бiрлесу" АҚ-да ресейлiк алымдармен бiрлесе отырып, халық тұтынатын тауарларды шығаруға арналған бұрын пайдаланылған шикiзаттарды қайта өңдеудiң жаңа технологияларын пайдалану мүмкiндiгi әзiрленуде. Таяудағы жылдары өнiм өндiру көлемiн 2-3 есеге ұлғайту жоспарлануда (II кезең: 2006-2010 жж.).
      Сала кәсiпорындарының негiзгi мiндеттерi – тұрғындардың сұранысын ескерiп, жеңiл өнеркәсiп тауарларымен iшкi нарықты толтыру, дайын өнiмдердi экспортқа шығаруды жандандыру, бiрте-бiрте сыртқы нарыққа шығу және шығынмен жұмыс iстейтiн кәсiпорындардың санын азайту.

      4.3. Коммерциялизациялауға тез қабiлетi бар жоғары           технологиялы өндiрiс пен салалар топтары.

      Бұл сала тобына ақпараттық технологияның барлық бағыттағы түрлерi жатады.
      Соның iшiнде, химия өнеркәсiбi, осы қысқа мерзiмнiң iшiнде рыноктi жоғары сапалы отандық өнiмдермен қамтамасыз ете алады және ауыл шаруашылығы үшiн керектi биологиялық дәрi-дәрмек түрлерiн шығаруға мүмкiндiктеқстаннан басқа да Өзбекстан, Қырғызстан, Түркменстан, Тәжiкстан бола алуына мүмкiншiлiк бар (II кезең: 2006-2010 жж.).
      "Электромаш" БК ААҚ-да троллейбустарды жинауын жолға қойылуы, республикамыздың электрокөлiгiнiң паркiн толық жаңалауға мүмкiндiк бередi, жоғары бәсекелестiк өнiм республикамыздың нарығының 80%-ын қамтамасыз етiп отырғанын есепке алғанда. Бұл Жағдай осындай өнiмнiң импортын толық тоқтатады (II кезең: 2006-2010 жж.).
      Минералды-шикiзат кешенiндегi жұмыстарды арттыру барысында алмаз бұрғылау құралдарына сұраным артады, ол осы күнде толық шетелден әкелiнедi. Мұндай өнiм шығару басқа Орталық Азия республикаларында жоқ. Сонымен, өнiм дүниежүзiлiк нарықта толық сұранымды болады (I кезең: 2002-2005 жж.).
      "ЫРЫСТЫ-АЭВРЗ" ААҚ-ы Қазақстан аумағындағы жалғыз шойынжол үшiн жолаушы вагондарын жөндеу жөнiндегi тапсырысты орындаушы кәсiпорын, соның есебiнде алдағы уақытта өзiнiң өнiмiн шектелмеген iшкi нарықта өткiзу мүмкiндiгi бар (I кезең: 2002-2005 жж.).
      "Алатау" АҚ қысқа мерзiмде ГСА-1 сваркелiк газогенераторды жаппай шығаруды игере алады. Өткiзу нарығында ондай өнiм жоқ, сондықтан тұрақты сатып алушылар болып отандық және алыс шетел, жақын шетел кәсiпорындары болуы мүмкiн (I кезең: 2002-2005 жж.).
      "АММК-ОЗАТ" ААҚ шығаратын өнiм алыс және жақын шетелге экспортқа шығарылады. Компанияның бiр жылда 100 млн. метр табиғи таза жоғары сапалы кездемелер (шыт, бязь, сәтен, твид, помази) шығаруға мүмкiндiгi бар. Олар дүние жүзiнiң барлық елдерiнде сұранымды, бiрiншi кезекте соның iшiнде АҚШ, Италия, Испания, Канада, Эстония, Россия, Корея, Германия, Украина. (I және II кезең: 2002-2010 жж.).
      "Алматы кiлем" ААҚ республикамызда жалғыз кiлем және кiлем бұйымдарын шығарушы кәсiпорын және ТМД елдерiнiң iшiндегi енi 4 метр кiлем шығарушы. Сондықтан тұрақты сатып алушылар болып жақын және алыс шетелдер кәсiпкерлерi болу мүмкiншiлiгi бар, олар Канада, АҚШ, Чехия, Польша, КХР, Монғолия, Украина, Қырғызстан және басқалары. (II кезең: 20062010 жж.).

                          7. Күтілетін нәтижелер

      Өнеркәсiптi, шағын бизнестi дамыту, экономикалық қызметтiң барлық салаларында жаңа технологияларды енгiзу, инновациялық қызметтi басым дамыту жөнiндегi қолданылған шараларды ескерiп, онжылдықтың соңына қарай өнеркәсiптiк өндiрiстiң көлемi 54% өседi.
      Осы кезеңде өнеркәсiптiң құрылымы өзгерiп, қалада шығарылатын барлық өнiмдердiң 30-35% шағын кәсiпорындардың үлесiне тиедi.
      жоғары технологиялық өндiрiс, сондай-ақ ақпараттық технологиялар саласындағы өндiрiс (жабдықтар, химия, мұнай, кен-металлургия кәсiпорындарына арналған қосалқы бөлшектер, жоғары сапалы препараттар өндiру, электроника автомобиль жасау) басым дамытылады.

III БӨЛIМ
Көлік инфрақұрылымы

1. Мақсат

     Қоғам мен экономиканың сапалы қызметтерге деген қажеттiлiгiн қамтамасыз ететiн тиiмдi және технологиялық жағынан жаңартылған көлiк және телекоммуникация кешенiн жасау.
      2002-2005 жылдар. Көлiк және телекоммуникациясының жүйесiн жоғары техникалық деңгейде дамыта отырып, толық қажеттiлiктi қанағаттандыратын кәсiпорындардың жөндеу-қалпына келтiру жұмыстарын атқарып, көлiк құралдарының жаңаруына өзiндiк үлес қосу.
      2006-2010 жылдар. Экономиканың өркендеуiне және сыртқыэкономикалық дамуға ықпалын тигiзетiн тиiмдi транзит саясатын жүргiзу. Дүниежүзiлiк стандартқа сәйкес көлiк және телекоммуникация қызметтерiнiң сапасын көтеру.

2. Қазіргі Жағдайды талдау

      Алматы - iрi автомобиль, темiр жол және әуе қатынастарының торабы, онда екi темiр жол бекетi, әуежай, екi iрi автобекет орналасқан. Алматы қаласы Орталық-Азия аймағындағы iрi көлiк және әуе қатынастары бойынша тоғыз жолдың торабы ролiн атқарады, Ұлы Жiбек жолының туристiк бағыттарының қиылысы болып табылады.
      Қаланың көлiк артерияларының үлесiне республикадағы барлық автомобиль тасымалының бестен бiр бөлiгi және әуе тасымалының үштен бiр бөлiгi тиедi.
      Алматы қаласы арқылы Азия континентiнiң солтүстiк және оңтүстiк шығыс және батыс бөлiктерiн өзара қосатын транзиттiк бағыттардың жалпы санының басым көпшiлiгi өтедi.
      Статистиканың мәлiметтерi бойынша, қала арқылы жыл сайын 700-750 млн. АҚШ долларының өнiмдерi экспортқа шығарылады, олардың 10-15 пайызы қалада өндiрiлген өнiмдердiң үлесiне тиедi. Өнiмдердiң қалған бөлiгiн континенттiң басқа аймақтарының өнiмдерi құрайды.
      Қаланың iшкi көлiк инфрақұрылымы қатты төсенiшi бар, ұзындығы 1500 км. 525 автокөлiктiк көшелерден тұрады. Автожолдардың желiсiнде 93 автожол және 73 жаяу адамдар өтетiн көпiр, 5 өтетiн жол және 20 жер асты өткелдерi бар.
      Көлiктегi жекешелендiру акционерлiк қоғамдарға айналдыру процесстерi көлiк нарығындағы бәсекелесетiн шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң пайда болуына ықпал еттi.
      Тендер жүргiзу тәртiбiн тұрақты жетiлдiрудiң нәтижесiнде жолаушылар тасымалдауға жоғары сапалы қызмет көрсететiн көптеген жекеменшiк компаниялар қатыстырылуда.
      Бүгiнгi таңда қалада 70 астам көлiк кәсiпорыны жұмыс iстейдi. Қаладағы 8 автопарктiң 2-уi (NN№1 және 6) жеке меншiктiң иелiгiнде, 2 автопарктiң (NN№2,4,5,7) коммуналдық меншiгiнде акциялардың 49-51 пайызы (олардың екеуi сатуға шығарылды) пайызы бар және N 3 және N 8 автопарктердiң акцияларының мемлекеттiк пакеттерi сенiмдi басқарылуда.
      30 қалалық бағытта жекеменшiк көлiк компанияларының 400 автобусы жұмыс iстейдi, мұның өзi қалалық автобустардың барлығының 16 пайызын құрайды.
      Сонымен бiрге жолаушылар тасымалдау қызметiн 12 жекеменшiк таксопарк, 3 троллейбус паркi және 1 трамвай депосын көрсетедi.
      Көлiк желiлерiн оңтайландыруға айрықша назар аударылады. Оны жүргiзудiң нәтижелерi - қаланың орталық бөлiгiн жаңадан салынып жатқан шағын аудандармен қосатын жаңа бағыттардың ашылуы, жолдардың учаскелерiнде жолаушылар тасымалдауды жеңiлдету.
      Конкурстар өткiзу шарттарын күрделi етудiң нәтижесiнде көлiк құрылымы тапсырыс берушiлерге неғұрлым сапалы және мәдениеттi қызмет көрсетуге қабiлеттi бағыттармен жаңартылды. Қолданылған шаралар жолаушылар тасымалдаудағы шығындарды төмендетуге мүмкiндiк бередi.
      Алайда көлiктiң қаржы қызметiндегi шығын деңгейi едәуiр болып отыр. Көлiк ұйымдарының 40 пайызы ана жұмыстағы дұрыс нәтижелерге қол жеткiзуде.
      Соңы бiрнеше жылда қаладағы жолаушылар көлiгiнiң паркi шамамен 10-15 пайызға жаңартылды. Өткен жылы қазақстандық алғашқы троллейбус құрастырылып, пайдалануға берiлдi.
      Алайда парктiң ескiруi тұрғындарға көлiк қызметiн көрсетудегi елеулi проблемалардың бiрi болып қалуда.
      Жолдарды салу және жөндеу жұмысы едәуiр жандандырылды. Өткен жылдың өзiнде ана жаңа техникалар мен технологияларды пайдаланып, 52 км. жол жөнделдi. Мұның өзi 2000 жылымен салыстырғанда 2 есе көп.
      2000-2001 жылдары Меңдiқұлов бульвары, Жолдасбеков көшесi, "Думан-1" шағын ауданына апаратын жол, Жароков көшесiнiң бойымен Әл-Фараби даңғылына дейiнгi кiрме жол, "Кеңсай" зиратының аумағына апаратын жол қайта жаңартылды. Брусиловский, Шаляпин, Жандосов көшелерi, Абай, Достық даңғылдары кеңейтiлiп, Мұратбаев, Мұқанов көшелерi күрделi жөнделiп, Саин көшесiне қосалқы жол, "Мамыр" және "Жетiсу" шағын аудандарына кiрме жолдар салынды.
      Майлин-Бекмаханов көшелерiнiң бойында көлiк жолайрығы, 12 км. табаны қатты жол салынды.
      Алматы қаласындағы экологиялық Жағдай жыл сайын жақсартуды қажет етедi. Өйткенi қала көшелерiнде көлiк тасқыны күн сайын арта түсуде. Барлық ауаға тарайтын түтiннiң 80-90% автомобиль көлiгiнiң үлесiне тиедi. тұрғындар арасында ауаның ластануына тiкелей байланысты әртүрлi ауруларға ұшырау орын алуда.
      Осы аталған мәселенi шешудiң тиiмдi жолы көлiк тасқынына арналған арнайы жолдар салу. Алматы қаласының орналасуына орай көшелердегi жолдарды кеңейтуге мүмкiндiк әсте туа бермейдi.
      Экологиялық мәселелердi шұғыл шешуде Үкiмет жыл сайын республикалық бюджетте осы аталған жұмыстарға қаржы бөлуiн қажет етедi.
      Сонымен қатар, көлiктi дамытуға арналған несиенi өтеу туралы мәселенi шешу де күн тәртiбiнде.
      1994 жылы қаулыда Министрлер кабинетi мен ХАДБ арасындағы заемдық келiсiмде қалаға көлiктi дамытуға қайтарымсыз несие бөлу көзделген. 1997 жылы Қаржы министрлiгi мен Алматы қаласының Әкiмшiлiгi арасында жеңiлдiк алушыларды тасымалдау арқасында несиенi қайтару келiсiмi көзделген. Бiрақ, заңмен жеңiлдiктiң күшiн жойғанының жоғарыда аталған көздерден өтеуге мүмкiндiк туғызбайды. Қазақстан Республикасының Қаржыминi республикалық бюджеттен заем бойынша 22,7 млн. АҚШ доллары сомасындағы несиенi республикалық бюджеттен қайтару мүмкiндiгiн қарастыруы тиiс. 1998 жылдан берi көлiк дамуының негiзгi көрсеткiштерiнiң өсу деңгейi ---------------------------------------------------------------------Көрсеткiштер ! 1998 ж. ! 1999 ж. ! 2000 ж. ! 2001 ж. --------------------------------------------------------------------- жүктер тасымалдау (мың тонна) барлығы 1530 885 1530 1978 авиация 6 10 8,4 3,4 Автокөлiк 1524 875 1521,6 1974,6 жүк айналымы (млн. ткм.) барлығы 207 241 285 175 авиация 28 37 91 23 Автокөлiк 179 204 194 152 Тасымалданған жолаушылар (млн. адам) барлығы 390 287 217,03 221,06 авиация 0,06 0,04 0,03 0,06 автокөлiк 389,8 286,5 217 221 Жолаушылар тасымалының айналымы (млн. жкм) барлығы 2435,9 1910,1 1405,0 1410,8 авиация 243,2 328,9 152,4 175,7 Жалпы пайдалану автокөлiгi 2192,7 1581,2 1252,6 1235,1 ---------------------------------------------------------------------
      Алматы қаласы зор дамыған телекоммуникациялар жүйесi бар, осы саладағы сервистiк қызметтер көрсету деңгейi жоғары қалалар санатына жатады.
      Соңы бiрнеше жыл бойы ескiрген АТС-тарды интенсивтi жаңалау және қаланың телефон нөмiрлерi аз учаскелерiне телефон орнату жүзеге асырылуда. "Алматытелеком" ТҚО құрамында берген сұраныстарына сәйкес кәсiпорындарға қызметтер көрсететiн корпоративтiк сервис орталығы құрылды. Қазiр қалада жалпы сыйымдылығы 450 мыңға жуық нөмiрлерi бар 90-нан астам АТС жұмыс iстейдi. Өткен жылы қосымша 14 мыңға жуық телефон орнатылды. Қаланың барлық аудандарында тұрғындардың мұқтажына сәйкес таксофондар орнатылуда. Бүгiнгi таңда олардың жалпы саны 1266 бiрлiкке жеттi. 2.1. Күшті жақтары Қаланың транзиттiк жағынан тиiмдi орналасуы. Алматы - iрi темiр жол, автомобиль және авиация көлiктерiнiң iрi торабы, iскерлiк және мәдениет орталығы. Ұлы Жiбек жолының бойында орналасуы. Көлiк, байланыс және телекоммуникациялар инфрақұрылымының жеткiлiктi дамуы. Байланыстың және телекоммуникациялар құралдарының дамуы жалпы алғанда жоғары технологиялық деңгейге сәйкес келедi. Даярланған техникалық қызметкерлердiң болуы. Көлiк кәсiпорындары көлiк құралдарын шартқа сәйкес тура жеткiзiп бередi. 2.2. Олқы жақтары
      Ескiрген телекоммуникациялық және көлiк құралдарының үлесiнiң жоғары болуы, электр көлiгiнiң жылжымалы құрамының санының азаюы, байланыс-кабельдiк желiлердiң тозуы. Жолаушылар автокөлiгiнiң жылжымалы құрамын жаңартуға арналған қаржы ресурстарының тапшылығы. Жолаушылар көлiгi кәсiпорындарының шығынмен жұмыс iстеуi. Республикада телекоммуникациялық жабдықтарды, жаңа жолаушылар автокөлiгi құралдарын шығаруға және оларды күрделi жөндеуге арналған базаның болмауы. "МАН" автобустарын алғаны үшiн ХДҚБ берген несие бойынша 5,0 млрд. жуық теңге мөлшерiнде қарызының болуы. Жолдардың тиiмдi қызмет етуi үшiн тұрақты және сенiмдi қаржы жүйесiнiң болмауы. Халықаралық байланыстарды қамтамасыз ететiн бағыттар бойынша тасымалдау үшiн арнайы жасалған жағдайлардың жеткiлiксiздiгi. 2.3. Мүмкіндіктер Экономиканың дамуын болжамдаудағы көлiк коммуникациясына қызмет көрсету саласын дамыту сыртқы экономикалық және аймақтық байланыстар арқылы жүзеге асырылады. Қаланың транзиттiк тасымалдау қуатын пайдалану. Өзiнiң өндiрiстiк жөндеу базасын дамыту. Жаңа технологияларды жүзеге асыру мақсатында ғылыми-зерттеу институттарындағы барлық қуаттылықтарды пайдалану. Электр көлiгiн дамытудағы басты бағыт – метрополитендi қосу. 2.4. Қауіптер Электр энергияға тарифтi көтеру. Көлiктi дамыту саласындағы инвестициялық жобаны жүзеге асырудағы метрополитен құрылысының кейбiр жерлерiн тоқтатып қою салдарынан болып табылады. Электр көлiктiң әлсiз дамуынан халықаралық экологиялық қалыптарға сай келмейдi. 3. Стратегиялық міндеттер
      Бiрiншi кезеңде (2002-2005 жылдар) Көлiк және телекоммуникациясын тиiмдi пайдалану негiзiнде iшкi сұранымын толық қанағаттандыру мiндетке қойылады, көлiк құралдарының жаңаруына өзiндiк үлес қосу, қорларды жаңалау және көлiк құралдарына керектi жабдықтарды сатып алу, жол инфрақұрылымдарын жетiлдiру, жаңа технологияны енгiзу, көлiк кәсiпорындарын қаржылай сауықтыру. Ол үшiн келесi шаралар қолданылады:
      - қаланың мүддесiн дамытуда жолдарды кеңейтiп, республикалық деңгейде жүк тасымалын дамытуды арттыру.
      - жыл сайын жолаушыларды көлiкпен тасымалдауды ұлғайту.
      - көлiк құралдарының үзiндiк өндiрiсiн дамыту.
      - көлiкке бақылау жасаудағы экологиялық Жағдайды жақсартып, жол қауiпсiздiгiне көңiл бөле отырып, көлiктiң экологиялық таза түрiн дамытуды басым жолға қою.
      - шағын кәсiпкерлiк пен бәсекелестiктi дамыту.
      - жаңа тұрғын үй аудандарында инженерлiк көлiк коммуникациясын дамытуды қамтамасыз ету.
      Екiншi кезеңде (2006-2010 жылдар) келесi шаралар қабылданады:
      - республиканың және қаланың мүддесiнде қаланың транзиттiк мүмкiндiгiн дамытып және пайдалану, одан түсетiн табысты өсiру;
      - қаланың электр көлiгiнiң даму басымдылығын қамтамасыз ете отырып, экологиялық мәселелердi шешу.
      - автомобиль жолдарын кеңейту, соның iшiнде бiрiншi кезекте жол торабтарын айыру және айналып өтетiн магистралдар құрылыстарын салу, олардың техникалық-пайдалану деңгейiн дүниежүзiлiк стандартқа келтiру;
      - көлiк пен байланыс жүйелерiн дамытуда ғылыми соңы және ақпараттық технологияны пайдалану.

4. Iс-қимылдар стратегиясы

I кезең: 2002-2005 жылдар

Көлiк коммуникациясының жүйесiн жоғары техникалық деңгейде дамыта отырып ұстай отырып, толық қажеттiлiктi қанағаттандыратын кәсiпорындардың жөндеу-қалпына келтiру жұмыстарын атқарып, көлiк құралдарының жаңаруына өзiндiк үлес қосу. Метрополитен құрылысына инвестиция тарту. Тасымалдау саясатын жалғастыра отырып, жайлы қызмет көрсету инфрақұрылымын қалыптастыру.

II кезең: 2006-2010 жылдар

      Қаланың электр көлiгiнiң даму басымдылығын қамтамасыз ете отырып, экологиялық мәселелердi шешу. Азаматтардың көлiкке деген қажеттiлiгiн толығымен орындап, әлемдiк деңгейде сапалы қызмет көрсету. Осы саланың тиiмдiлiгiн арттыра отырып, тасымалдау саласын қоса есептегенде табыстарды арттыру.
      Алматы қаласының көлiк мәселесi 2010 жылға дейiн әкiмшiлiк заңгерлiк тұрғыдан ана емес, сонымен қатар елдi-мекендердегi қоршаған ортаны қорғай отырып, жол қауiпсiздiгiн арттыру. Көлiктi одан әрi дамытуды оның төтенше жағдайлардағы мүмкiншiлiгiн, оған қоса Алматының табиғи аумағындағы сел жүру қауіпiн және жер сiлкiну қауіпiн толығымен ескере отырып, ала қарай дамитын болады.
      Алдымыздағы бiрiншi кезектегi шаралар iшiнде жолдардың техникалық ахуалдарын жақсарту, жолаушы тасымалдаушы парктi жаңалау, метрополитен құрылысына инвестиция тарту болып табылады.
      Қаланың көлiгiн және қаланы көрiктендiрудi дамыту бағдарламасына сәйкес жыл сайын 120 шақырым жол жөнделу жоспарлануда, оған жаңа техника мен технология тартылады. Бұған қоса жыл сайын "Думан", "Шаңырақ", "Ұлжан" аумағында жолдарды тас қиыршықтарымен қалау көзделген.
      Жолаушылар көлiгiнiң паркiн жаңарту негiзiнен жеке қаражат арқылы орындалады, оған көлiк кәсiпорындары лизингтi дамытып, екiншi деңгейдегi банкiлердiң несиелерiн және бюджеттен тыс көздердi тартады. Негiзiнен, жәйлi автобустарға жеңiлдiктер берiледi.
      Республикалық бюджеттiң есебiнен бұрын алынған "МАН" автобустарының берешектерiн өтеу үшiн жыл сайын 560,0 млн. теңге қажет етедi.
      Көлiктiң дамуындағы тиiмдiлiктi ескерiп және көлiк кәсiпорындарының жұмысын арттыру мақсатында көлiк құралдарының жеке өндiрiсi дамытылады. "Электромаш" ААҚ өндiрiсiн дамытуда қазақстандық үлгiде троллейбустарды жинау және дамыту, сондай-ақ троллейбустарды күрделi жөндеуден өткiзу ескерiледi. Бұған қоса, қосалқы бөлшектер өндiрiсi дамиды. Автобустарды жинау зауытында тiркемелердi шығару дамиды және әсiресе, 30 тонналық тiркемелерге көңiл бөлiнедi. "IскерГаз" ААҚ бiрнеше рет шағын автобустар мен арнайы автомобильдердiң өндiрiсi дамытылады. Ал, "Iскер" АҚ-да "Камаз" автомобильдерi шығарылады. Алғашқы бесжылдықта мемлекеттiк сатып алу бойынша жұмыстар атқарылып, пайдалану кәсiпорындары жетiстiктерге жетедi.
      Қаланың көлiк тасқынын басқаруды жүзеге асыруда "қала автоматтандырылған жүйесi" пайдаланылады. Мұндай орталықтан басқару жолаушыларға сапалы қызмет көрсету деңгейiн арттырып, қала жолдарында жол қауiпсiздiгi қамтамасыз етiледi.
      Автокөлiктiң экологиялық Жағдайға керi әсерiн тигiзбеу мақсатында автобустардың сығымды газды пайдалануына көшiрiледi.
      Автокөлiктердi жанармаймен жабдықтауда экологиялық талаптарға сай сапалы қызмет көрсету арқылы жұмыстар атқарылады.
      Көлiк қызметiн дамыту нарқында жақсы бәсекелестiк ахуал қалыптасады. Бұл тұрғыда жұмыстың тиiмдiлiгi артып, жолсызбалардың тоқтаусыз жұмыс iстеуiне жол ашылады. Автопарктердi бiртiндеп жеке компанияларға беру және акциясын сату көзделген.
      Көлiктердiң қозғалысындағы жол құрылысы оларды жөндеу, жабдықтарды алу, оларға қызмет көрсету конкурстық негiзде өткiзiледi. Мұндағы басты мақсат осы аталған құралдарды тиiмдi пайдалану болып табылады.
      Көлiктердi тасымалдауда экономиканың басқа салаларын дамыту жүзеге асырылады. Мұнда әсiресе, жөндеу-қалпына келтiру қажеттiлiгi толығымен қанағаттандырылады.
      Қаланың жолаушыларды тасымалдаудағы жолсызбасын дамытуда жаңа аудандарды дамыту ескерiледi, "Шаңырақ", "Думан", "Таугүл" және басқалар. Осы аудандардағы инженерлiк коммуникациялық және жол жүйелерiн дамытуға 9,0 млрд. теңге көзделген.
      Көлiк тасқынын пайдалануда сыртқы әсерлердi және сонымен қатар жолсызбалардағы жүк тасымалында халықаралық байланысты қамтамасыз ете отырып, барлық талдаманы жоспарлы жүзеге асырады.
      Тасымалдаудағы көлiк тасқынының бiртiндеп, қаланың сыртқы аумағына шығару жоспарланады.
      Қаладағы экологиялық Жағдайды ескере отырып, басым дамушылықты электр көлiгi алады. Электр көлiгiн, әсiресе қаланың батыс және оңтүстiк-батыс бағыттарында көзделген:
      жаңа тораптар құрылысы:
      - Абай д.-Момышұлы-Төле би-Саин көшелерi (4,6 км)
      - Навои-Орбита-Дежнев-Жандосов көшелерi (6,0 км)
      - Райымбек д. (Петров көшесiнен "Саяхат" автобекетiне дейiн) (14,8 км).
      Жергiлiктi электро пойыздар қозғалысы ұйымдастырылады, Алматы - Ұзынағаш және Алматы - Қапшағай бағыттары бойынша. Мұнда Отырар - Алматы және Алматы - Қапшағай жол көлiгi iске қосылады.
      Жүзеге асыру көзделуде:
      - 4 жаңа ток беретiн станциялар iске қосылады. Райымбек даңғылы мен "Медеу" тау шатқалы аумағында троллейбус желiсi iске қосылады, оған қоса "Медеу" және "Шымбұлақтағы" демалыс орындары кеңейе түспек.
      - жыл сайын 30 шақырым троллейбус, 10 шақырым трамвай желiлерi және 10 шақырым трамвай жолы iске қосылады.
      жоғарыда аталғанындай, Алматы экологиялық жағынан таза болуы үшiн метрополитеннiң құрылысын iске қосу маңызды мiндет болып табылады.
      Бiрiншi кезектегi метроны пайдалануда жылдам жүретiн трамвай пайдаланылады. Бұл қаланың батысынан Жароков көшесiне дейiн жер бетiмен қозғала отырып, одан кейiн барып жер астына түседi. Метрополитен толығымен iске қосылғанда, барлық қозғалыстар жер астында болады.
      Көлiк тасқынының жұмысын реттеу мақсатында және жол қауiпсiздiгiн орындауда көлiктiң тоғысқан жерлерiне ерекше көңіл бөлiп, шағын жол айрықтарын қайта жөндеуден өткiзiп, бiр бағытта жол қозғалысының, сонымен қатар айналып өту жолсызбаларына жоспарлы көңіл бөлiнiп, бұл тұрғыда көп қабатты автопаркингтердi орнату мақсатында жұмыстар атқарылады. 2002 жылы "Заңғар" дүкенi мен Орталық кеңшар базарының маңында жаңа автопаркингтер құрылысы жоспарлануда.
      Қала үшiн өз күшiмен және тартылған қаржы есебiнде басымды жобаларды жүзеге асыру жоспарлануда:
      1. Қалада автокөлiктiң шектен тыс артықтығының нәтижесiнде экологиялық Жағдайдың қиындығын ескере отырып, бұл мәселенi шешудiң тиiмдi жолының бiрi автокөлiк жол айырықтарын салу болып табылады. Өткен жылы бiр автокөлiк жол айырығы салынды, қазiргi кезде Саин мен Райымбек көшелерiнiң қиылысында екi қабатты жол айырығы салынуда. Болашақта тағы 14 жол айырығы мен айналып өтетiн магистралды жолдар салу жоспарлануда.
      жоғары көрсетiлген объектiлердi салу үшiн 77 млрд. теңге қаржы қажет. Қаржы көзi болып бюджет алымдарының көлемiн қысқартқан Жағдайда жергiлiктi бюджет бола алады.
      2. Бiрiншi кезектегi метрополитеннiң құрылысын аяқтау. Осы құрылыстың сметалық бағасы 662 млн. АҚШ доллар, қазiр оның 140 млн. АҚШ доллары игерiлдi.
      Бұл жоба қаланың солтүстiк және оңтүстiк-батыс аудандарын қамтитын жаппай транзит жүйесiн салуды көздейдi. Бүгiнгi күндегi жоспарланған қала құрылымы, сонымен қатар қоғамдық көлiктердi күз және қыс айларында көшелерде тайғақтың пайда болуынан пайдаланудың қиындығына байланысты, жер бетiндегi электрокөлiктердi дамытуды шектейдi.
      Метрополитен құрылысы қаланың орталық бөлiктерiндегi 450 автобус бағыттарын қысқартуға және ыңғайлы, жылдамдықты, үлкен тасымалдау мүмкiндiгiн бередi.
      Сметалық баға қалдығы 73,6 млрд. теңгенi құрайды. 2002 жылы жобада жергiлiктi бюджеттен 350 млн.теңге қаржы қарастырылған, ол жылдың шығынның төрттен бiр бөлiгiн құрайды. Басқа Жағдайда метрополитеннiң құрылысы ұзаққа созылып кетуi мүмкiн, ал техногендiк сипаттағы мәселелер арта түспек. 2003 жылдан бастап жыл сайын 4-5 млрд. теңге қаржы бөлiнедi. Жобаны қаржыландыруды республикалық және жергiлiктi бюджеттен жүзеге асыруды ұсынады.
      Жоспарланған инвестиция тиiмдiлiгi - қалада экологиялық және көлiк Жағдайының жақсаруы, 7 мың жаңа жұмыс орны ашылмақ.
      3. Айналып өтетiн магистралды жолдар салу. Бұл жобаны жүзеге асыру қаланың iшiндегi 30% көлiк тасқынын қысқартуға мүмкiндiк бередi, қала арқылы өтетiн транзиттi автокөлiктердi қысқартады, сонымен қатар экологиялық Жағдайды жақсартады.
      Осыған байланысты 5 айналып өтетiн магистралды жолдар салу жоспарлануда. Ол қала аймағындағы айналып өтетiн магистралды жолдардың торабының кешенiн құрайды: - Солтүстiк жарты айналым – Саин мен Райымбек көшелерiнiң қиылысы, Талғар жол торабына шығатын; - Шығыс жарты айналым - Талғар жол торабына шығатын; - Оңтүстiк-Шығыс жарты айналым - Әл-Фараби даңғылы, Достық даңғылы Талғар жол торабына шығатын; - Оңтүстiк-Батыс жарты айналым – Саин көшесi мен Райымбек көшелерiнiң қиылысы Қаскелең, Шамалған жол торабына шығатын; - Батыс жарты айналым – Саин көшесi Әл-Фараби даңғылына (оңтүстiк жарты айналым) Фурманов көшесiне және Достық даңғылына дейiн шығатын. Қаржы көзi болып бюджет алымдарының көлемiн қысқартқан Жағдайда жергiлiктi бюджет бола алады. Осы объектiлердi салу үшiн 14,6 млрд.теңге қаржы қажет. Телекоммуникация жүйесiнде мынадай жұмыстар жаңа тұрғыда жүзеге асырылады: - барлық станцияларды электрондау; - сандық жүйеге көшiп, халықаралық байланыстармен теңесу; - "талап бойынша" қондыру бастамасымен телефондар орнату жүзеге асырылады; - мультимедиалық телекоммуникация қызметiн енгiзу (жедел интернет, бейнекөрiнiс интернетi). Бұларға қол жеткiзуде 61 млн. АҚШ долларының инвестициясы қажет. 5. Күтілетін нәтижелер
      Жоспарланған стратегиялық мiндеттердi жүзеге асыру технологиялық жаңартылған және тиiмдi көлiк және телекоммуникация кешендерiн құруға, сонымен қатар халықаралық деңгейде қызмет көрсетуiне мүмкiндiк бередi.
      Көлiк ұйымдарының қаржы Жағдайын жақсарту мақсатында олардың өздерiн өздерi ақтау жұмысымен ерекшеленедi.
      Бұл тұрғыда көлiк саласында қызмет көрсету аясы және телекоммуникацияға қызмет көрсетуде олардың табысынан қызмет көрсету ақысы төмендетiледi.
      Негiзгi нәтижелердiң бiрi болып автокөлiктiң қала экологиясына керi әсерiн қысқарту арқылы мультипликативтi тиiмдiлiгiне қол жеткiзу.

IV-БӨЛIМ Қоршаған ортаны қорғау 1. Мақсат

Алматы қаласының қоршаған ортасын сауықтыру, ең алдымен сапалы көрсеткiштердi қалпына келтiруге байланысты.

2. Қазіргі Жағдайды талдау

      Экологиялық Жағдайды сауықтыру мақсатында 16 жылдық кешендi бағдарлама әзiрленiп, жүзеге асырылуда, оның шеңберiнде мыналар орындалады:
      - ТАСИС-пен бiрлесiп, "Алматы қаласын көлiктiң ластауы" атты жобаны жүзеге асыру, ауаның тазалығын арнайы жабдықтармен зерттеп, көлiк құралдары мен жанар майдың құрамы тексерiледi;
      - Коммуналдық көлiкте қаланың орталық бөлiгiндегi жүк тасымалдау көлiгiнiң қозғалысын шектейтiн қондырғы орнатылады;
      - Қаланы 2002 жылы мерзiмге дейiн жылумен, газбен және электрмен жабдықтау тұжырымдамасы әзiрлендi, жеке тұрғындарды газбен қамту орындалады;
      - Жел мен ауаны тазартудың жаңа қондырғысын орнату жобасы жүзеге асырылады;
      - 322 қоқыс орындары жойылады;
      - Кәсiпорындардың қаражаты есебiнен суды тазалау ғимараттары тұрғызылады;
      - Қалада экологиялық Жағдайды оңалтудың бiрыңғай жүйесi құрылады.
      Сонымен қатар бағдарламаның көптеген шаралары қаржының тапшылығынан жүзеге аспайды, соның салдарынан қаланың маңызды су құбырларын жабдықтау, құбырларды орнату, шағын өзендердiң арнасын тазалауға аз қаржы бөлiнедi.
      Алматы - республикамыздағы тазалық жағынан ерекше қамқор қала. Қаланың табиғи Жағдайы оңды, бiрақ халықтың өсуiне байланысты, оған қоса өнеркәсiп технологиялық жөн көлiк дамуы кең қарқын алған, мұның бәрi қаланың экологиялық Жағдайына әсер етуде. Халықтың тығыздығы құрылыстың көбеюiне, көлiктiң және оған қоса басқа қозғалыс құралдарының артуында экологиялық мәселе туындайды.
      Әсiресе, көңiл бөлетiн жай, ауаның ластануы, су мен топырақтың тазалығы.
      Қаладағы экологиялық Жағдаймен қатар, Iле Алатауының маңы алаңдаушылық туғызуда. Мұнда ағын судың тазалығына ерекше көңіл бөлiнуде. Экологиялық Жағдайдың ерекшелiгiне байланысты халықтың тығыздығы Жағдайында және экономиканың дамуында әртүрлi табиғи апатты болдырмауда ерекше көңiл бөлiнедi.
      Ауаны тазалау мақсатында табиғи тазалау тұрақты болмағандықтан, Алматы қаласында өне бойы ауаны тазалауға, оған әртүрлi улы заттардың таралмауына тосқауыл қойылады. Жыл сайын қаланың ауасына 170-180 мың тонна әртүрлi улы заттар таралуда. Жыл сайын әртүрлi улы заттармен қатар, көмiрқышқыл 1,1 және 1,3 есе, азоттың ерiтiндiсi – 1,3-1,5 есе, фенол – 1,3,-1,7 есе, формальдегид – 4,7-6,6 есе таралуда.
      Ауаны тазартудың басты мәселесi автомобиль көлiгiнiң түтiн шығаруын шектеуде жете көңiл бөлiнбеушiлiк болып табылады. оған қоса, әртүрлi көздерден қаланы ластауға толығымен бақылау жасалмаған.
      тұрғындардың өсуi және Үлкен-Кiшi Алматы өзендерiнiң өн бойындағы құрылыста су ағысының гидрологиялық тепе-теңдiгiне әсерiн тигiзуде. оған қоса, жер асты суларының тазалығына, оның сандық және сапалық құрамына жер бетiндегi судың таза болуы тiкелей әсер етедi.
      Су көздерiне ерекше көңiл бөлген жөн. Үйлер мен шаруашылық ғимараттарды тұрғызғанда - одан ағын суға қоқыстарды ағызбау, су бетiн таза ұстау басты мiндет. Сонымен қатар жауын-шашын болғанда ағын сулардың су құбырларына араласпауына көңiл бөлiнедi.
      Сонымен қатар бүгiн Алматы қаласында және оның маңында әртүрлi жоспарсыз құрылыстар белең алуда, бұл да өз әсерiн тигiзуде. Басты себеп, табиғи жердi тиiмдi пайдалануды реттеудiң болмау мәселесi болып табылады.
      Жер қойнауындағы сулардың таза болуы үшiн жер бетiндегi барлық құбырларды тазалықта ұстау, арықтардағы сулардың, өзендер мен көлдерге құйылғандағы тазалығын тексеру және оларда 40-45 метр тереңдiктегi судың тазалығына да жете көңiл бөлу.
      Инженерлiк-геологиялық жағдайларға байланысты күннiң көзi қыста қатты қызғанда, қардың ерiп, арналардың суға толуынан жердiң қабаты жұмсарады. Бұл селдiң жүруiне басты себеп болады. Бұған қоса су арналарының асып кетуi кейбiр жерлердегi құрылыстарға және метрополитенге зияндарын тигiзуде.
      Алматы қаласының тұрғындарына тағы бiр ерекше қауiп - қоршаған ортадағы өндiрiстiң салдарынан қоқыстардың жинақталуы. Мұнда қаланың тазалығына тасымалданбаған, жинақталып қалған қоқыстардың көбею салдары тiкелей әсер етедi, сонымен қатар көгалдандыру жұмысымен қатар ағаштардың уақтылы тазалық жұмыстарына ерекше назар аудару қажет. Алматы қаласының айырықша мәртебесiн есепке ала және қаладағы қоршаған ортаның қазiргi Жағдайға байланысты, осы бағдарламаға мiндеттi түрде мемлекеттiк мәртебе беру тиiс. 2.1. Күшті жақтары 2015 жылға дейiн экологиялық Жағдайды сауықтыру кешендi бағдарламасы әзiрленiп, жүзеге асырылады. Халықаралық ұйымдардың экологиялық жобаға қатысуына жол ашады. Қоғамдық экологиялық ұйымдардың жұмысы жандана түседi. шағын бизнестiң экологиялық мәселенi шешуге қосылуы. Алматы қаласының аумағын аудан-аудан бойынша экологиялық тазалық жұмыстарын аяқтап, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғау кестесiн әзiрлеу, "Медеу" табиғи паркiн ұйымдастыру (жергiлiктi маңызы бар) және Баум бағының табиғи аумағын ерекше қорғау. жоғары интеллектуалдық ресурстарға ғылыми қамқорлық көрсету. 2.2. Олқы жақтары табиғи Жағдайдың тұрақсыздығы ауаға ерекше әсер етедi.
      Негiзгi өндiрiстiк жабдықтардың iстен шығуы, су құбырлары жүйесiнiң жаңармауы, қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару жүйесiнiң болмауы, өндiрiстiң және тұтынудың хал-ахуалы тiкелей табиғи Жағдайға өз әсерлерiн тигiзуде.
      Автошаруашылықтағы көлiктiң ұлғаюы ондағы сапасыз жанармайдың пайдаланылуы тағы бiр себеп.
      Экологиялық мәселелердi шешудегi басты мiндет осы тұрғыдағы заң құжаттарын құқықтық жағынан негiздеу болып табылады.
      Қаланың экологиялық Жағдайын сауықтыруға қаржы тапшылығы тiкелей әсер етедi. Бұл тұрғыда, метрополитен құрылысына көңiл бөлiнедi. тұрғындардың экологиялық танымына ерекше көңiл бөлiнбеу. 2.3. Мүмкіндіктер Көп жылы жинақталған тәжiрибенi және қоршаған ортаны қорғаудағы әлемдiк қауымдастықтың күш-жiгерiн пайдалану. Қаланың ауасын тазартудағы қола алынған жобаларды жүзеге асыру, суды дұрыс пайдалану және тұрмыстық қалдықтарға қатаң бақылау орнату. Өмiр сүрген ортаны жақсарту мәселесiнде тұрғындардың және бұқараның күш-жiгерiн жинақтап және жандандыру. 2.4. Қауіптер Экология мәселесiндегi маңызды жобаларды жүзеге асырудағы қаржы тапшылығы. Өнеркәсiп және тұрмыстық қалдықтардың жинақталуы, өзендердiң арналарының ластануы және ауыз судың сапасына жер бетiндегi әсерлер. Жер сiлкiнiсiнiң қауiптiлiгi. 3. Стратегиялық міндеттер Алматы қаласының табиғатын қорғау жүйесiн оңтайландыру. Қоршаған ортаға әртүрлi қалдықтардың шаруашылық объектiлерiндегi қалдықтардың әсерiн төмендету. Өндiрiстегi және тұтынудағы қалдықтарды болдырмау, қалдықтарды пайдалану деңгейiн арттыру. Су ресурстарын тиiмдi пайдалану және оны қорғау. Жер сiлкiнiсiне қарсы нығайтулар. Экологиялық танымдылық. 4. Iс-қимылдар стратегиясы
      Алматы қаласында табиғатты пайдалану жүйесiн оңтайлау. Бұл тұрғыда аумақтағы табиғатты пайдаланудағы ұтымды шектеу жұмыстарын жүргiзе отырып жаңа басқару жүйесiн енгiзу және әзiрлеу көзделуде. Ол аймақтағы экожайлылықты жақсарту жүйесi арқылы iске аспақ. Бұл үшiн қаланың қоршаған ортасын кешендi жұмыстар жүргiзу арқылы қорғау, қаланың сәулет құрылысының жоспарын құру, ауаны таза ұстау және қаланың күш-қайнар көздерiн дұрыс пайдаланып, өндiрiстiк, өнеркәсiптiк, экологиялық картаны құрастыру.
      Шаруашылық кешендерiнiң қоршаған ортаға тигiзетiн әсерлерiнiң деңгейiн төмендету. Ол үшiн өнеркәсiптiк-экологиялық төлқұжатты әзiрлеп, оның электронды карта арқылы қаланың сәулет құрылысындағы тазалығына жете көңiл бөлу қажет.
      Экологиялық бағдарламаға сай кешендi және мақсатты жұмыстар әзiрленiп, жүзеге асырылады.
      Кәсiпорындарда Қазақстан Республикасының жаңа экологиялық басқарудағы 14 мың сериялы жұмыстар енгiзiледi.
      Алматы қаласының бiрыңғай экологиялық мониторингi құрылып, табиғи ортаны қорғау жөнiндегi көрсеткiштер жиынтығы тоғыстырылады. Ерекше назар қоршаған ортаның өндiрiстiк мониторингiне ауады. Табиғи ресурстарды ескере отырып, кәсiпорындар өз қаражаты есебiнен қоршаған ортаны қорғауға баға берiп, өз үлестерiн қосады.
      табиғи ресурстарды қорғау және пайдалануға мемлекеттiк бақылау жаңа Жағдайда барлық талаптардың орындалуына, экологиялық бағдарламалардағы кешендi мәселелерге және қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi iс-қимылдарға тiкелей байланысты болады.
      Табиғатты қорғаушылардың атқарған жұмысына ынталандыру шараларын арттырып, табиғи ресурстардың басымдылығын тиiмдi пайдалану. "Табиғатты пайдаланушы өзi төлейдi" атты бастама енгiзiлуi тиiс.
      Мемлекеттiк экологиялық сараптау қызметi саласында экологиялық бақылаудың басты тиiмдi сауықтыру шараларына көңiл бөлiнедi.
      Экологиялық аудит рәсiмдерiне кең жол ашылады, экологиялық кешендi мәселелердi кәсiпорындардың қызметi және шараларды жүзеге асырудағы кешендi жұмыстар қажеттiлiгi туындайды. Кәсiпорындардың ерiктi қатысуымен қоршаған ортаны басқару жүйесi iске қосылып, құзыреттi мемлекеттiк органдар кәсiпорынның экологиялық Жағдайын тексередi.
      Автокөлiктердiң қоршаған ортаға әсерiн төмендету жолында қоғамдық электрокөлiк басым бағыт алады. Алматы метрополитенiнiң бiрiншi кезегi iске қосылады.
      Бақылау-реттеу тiректерiнде мамандандырылған арнайы техникалық қызмет көрсету мекемелерi құрылып, олар сапалы қызмет көрсетедi.
      Автокөлiктердiң ауаға улы заттарды таратуына жол бермеу мақсатында арнайы қондырғылар орнатылады. "Жасыл толқындар" атты көлiк тасқынын басқару жүйесiнде автоматты жұмыстар атқарылады.
      Көлiк тасқынының құрылысын жалғастыру, шағын көшелердiң қиылысын кеңейту, бiржақты қозғалысты ашу және қаланың сыртын орап өту, көп қабатты автопаркингтердiң құрылысын жүргiзу көзделуде.
      Жылу жүйесiн беруге оларды түгендеу арқылы кезең-кезеңмен жұмыстар атқарылатын болады.
      Қаланың орталықтандырылған энергия көздерi мен табиғи газды бiртiндеп кезең-кезеңмен орталықтандыруға көшiру жоспарлануда.
      Қазақстанда энергиямен, жылумен және ыстық сумен тиiмдi пайдалану арқылы мүмкiншiлiктерге қол жеткiзу тұрғысында Алматы қаласының аймағында осы аталған жұмыстар жоспарлы түрде жүзеге асырылады. Бұған қоса, желмен жарық беретiн қондырғыларды құру жобалануда.
      шағын "Медеу" гидроэлектр станциясын, "Просвещенец" гидроэлектр станциясының құрылысын одан әрi жалғастыра отырып, жаңа энергия көздерiн iске қосу қарастырылған.
      Өндiрiс, тұрмыс қалдықтарын уақтылы сыртқа шығару және қалдықтарды қолдану деңгейiн жоғарлату жөнiндегi басқару жүйесiн жетiлдiру. Алматы қаласында қатты тұрмыс қалдықтарын басқару жобасы жүзеге асыру көзделеді. Осы жобаның негiзiнде тағамдар түрлерiне арналған арнайы қоқыс шығаратын контейнерлер сатып алынады, қоқыс жинайтын көлiк құралдарын алғызу, жол бойында арнайы станциялар ашып, оларға жабдықтар алғызу, Қарасайдағы қоқыс жинайтын жерлердi қайта жабдықтап, оларға арналған жабдықтарды алғыза отырып, жалпы ақпараттық бiрыңғай жүйенi құрып, қалдықтарды басқарудың бухгалтерлiк жүйесiн енгiзу. Жобаны жүзеге асыру қаланың қоқыс жинайтын орындарында 4 000 текше метрден асып түседi. Мұнда осы салада қосымша 500 жұмыс орны ашылады.
      Алматы қаласында қалдықтарды қайта өңдеуге арналған жаңа технологияларды енгiзе отырып, қаланың полигондарында улы заттарды сақтауға жер бөлу қарастырылған. Құрамында сынап бар бұйымдарды және басқа да қажетсiз заттарды зиян келтiрмейтiндей арнайы жерлерде сақтау жобасы әзiрленiп, жоғарыда аталғандарды жеке және заңды тұлғалардан қабылдау жұмыстары жүзеге асырылады.
      шағын бизнестi дамытуға шара қолданылады, бұл тұрғыда әртүрлi қалдықтарды, оған қоса резино-техникалық бұйымдарды және құрамында химиялық қауiптi заттары бар қалдықтарды, мұнай өнiмдерiнiң қалдықтарын қажетiне қарай қайта өңдеу көзделедi.
      Су қорларын ұтымды пайдалану және қорғау. Коммуналдық жүйеде таза суды ұтымды пайдалану жөнiндегi шаралар жалғастырылады, тұтынуды анықтайтын есептегiш қондырғылар орнатылады, "Алматы қаласының шағын өзендерi" атты бағдарлама жүзеге асырылады.
      "Алматы қаласындағы сумен жабдықтау жүйесiн қайта жабдықтау және жаңарту" жобасы басты мiндет болып табылады.
      Осы жобаның шеңберiнде Алматы қаласының барлық кәсiпорындарында суды тазартуға арналған жаңа қондырғылар орнатылып, барлық құбырлармен ағатын жуындыларды өңдеуге де ерекше көңiл бөлiнедi.
      "Медеу" станциясындағы су беретiн қондырғының барлық жабдықтарын қайта жаңартып, қажетiне қарай кеңейтiп, одан қаланың барлық су қабылдайтын құбырларына таза су беру жоспары жүзеге асырылады. Осы кешендегi ескiрген құбырларды жаңарту көзделуде.
      жоғарыда аталған жобаны жүзеге асыруда жаңа суды тұтыну жөнiндегi тұжырымдама әзiрленiп, Алматы қаласына су жеткiзу жобасы қола алынады және құбырмен ағатын судың тазалығын қарайтын балама жұмыстар орындалады.
      Жасыл желектердi суғаруға және басқа Жағдайда тұрмыс қажеттiлiгiне пайдалану үшiн жауын-шашынның суын пайдалану жөнiндегi кешендi жұмыстар әзiрленедi, көше арықтары күрделi жөндеуден өткiзiледi. "Медеу" және "Шымбұлақ" бойындағы тартылған құбырларды бәз-баяғы қалпына сақтауға және оларды жаңартуға шаралар орындалады.
      Қаланың су құбырларының жүйесiнде талаптарға сай құрылыс жүргiзуде соңы талаппен жұмыстардың орындалуына мән берiледi (Пригородный кентiндегi шағын құрылыстар).
      Жасыл желектердi жоспарлы зерттеу және оларды отау, қайта отырғызу, қалпына келтiру мұның барлығы көрiктендiру жұмысына жатады. Бұлар атқарылған барлық жұмыстарға анықтамалар көрсеткiшiн пайдаланады.
      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жете көңiл бөлiнедi. Мұнда әсiресе ерекше қорғалатын аумақтың сұлбасы жасалады (мұның iшiнде "Медеу" табиғи паркi мен ерекше қорғалатын аумақ Баум бағы).
      Жер сiлкiнiсiне қарсы нығайтулар. Алматы қаласында жер сiлкiнiсiнiң алдын алу шараларына ерекше көңiл бөлiнедi. Осындай жұмысты атқару жолында қаланың барлық ғимараттарын нығайту, ең алдымен, әсiресе, бiлiм, денсаулық сақтау, тұрғын ғимараттарды нығайту мақсаты тұр. Жергiлiктi бюджетте бұған 250 млн. теңге (2002 жылы) бөлiнедi. Бiрақ бұл қажеттiлiктен 3-4 есе кем.
      Алматы қаласының ғимараттары мен үйлерiн жер сiлкiнiсiне қарсы нығайтуда барлық жұмыс орталықтандырылған тәртiпте орындалады.
      Экологиялық ағарту. Алматы қаласының тұрғындарына жасыл желектi тиiмдi пайдалану тұрғысында таным ақпараттары жарияланатын болады. Бұл жұмыстарға қаланың барлық бiлiм беретiн мекемелерi атсалыспақ. Экологиялық таным бiлiктiлiгiне мемлекеттiк қызметшiлер бiлiктiлiгiн арттыру кешендi оқу бағдарламасын жүзеге асырады. Өндiрiс орнындағылар үшiн де осы мақсатта бiлiктiлiгiн көтеру мақсат.
      Алматы қаласындағы табиғи жасыл желектi бәз-баяғы қалпында сақтау тұрғысында тұрақты теледидар мен радио бағдарламалары берiлетiн болады, оған қоса осы тақырыпқа арналған отырыстар, жиылыстар, кеңестер, байқаулар, басқа жалпықалалық жасыл желек шаралары орындалады.

V БӨЛIМ
Инвестициялық саясат
1. Мақсат.

      Инвестициялық дұрыс ахуалды құру жолында осы негiзде iшкi және сыртқы инвестицияны жоғары деңгейде тартуға қол жеткiзiледi. 2. Қазіргі Жағдайды талдау Алматы қаласында республикалық инвестиция тарту көлемi 10% құрайды (2001 жылы 60 млрд. теңге). Күрделi құрылыс саласында соңы бiрнеше жылдары қайта өңдеу өнеркәсiбiне, саудаға, көлiкке және байланысқа көңiл аударылуда. Тағам өнеркәсiбiне бағытталған инвестиция үлесi соңы үш жылда 3 есе, саудаға, автомобильдердi жөндеуге және үй бұйымдарын жөндеуге 28 есе, көлiк және байланысқа 22% артты. Алматы қаласының 1996-2001 жылдардағы инвестициялық iс әрекетi (млн.теңге) --------------------------------------------------------------------- !1996 ж.!1997 ж.!1998 ж.!1999 ж.!2000 ж.!2001 ж. --------------------------------------------------------------------- Негiзгi капиталға инвестиция көлемi - - 26839,0 50208,0 53909,3 73369,2 Өткен жылға өсу қарқыны (%) - - - 176,7 99,5 126,0 Iрi және орта кәсiпорындардың күрделi құрылысқа инвестициясы 14030,0 11569,0 9499,0 10097,0 11213,0 22227,3 Өткен жылға өсу қарқыны (%) 99,1 73,8 66,3 100,4 102,9 1,8 есе Күрделi құрылыс көлемiнен шетел инвестициясы - 3168,1 2164,7 3712,7 1499,4 1556,1 Өткен жылға өсу қарқыны (%) - - 55,2 161,9 37,4 96,0 Жалпы көлемнен деңгейi (%) - 27,4 22,8 36,8 13,4 7,0 ---------------------------------------------------------------------
      Республикалық бюджеттен түскен қаражат үлесi соңы 5 жылда 23%-дан 4,9%-а төмендедi. Республикалық бюджеттiң қаржысы жергiлiктi бюджетте құрылыс объектiсiне бағытталған сала бойынша 1,7%-дан 7,8%-а артты.
      Инвестициялық қызметтi жандандыру мақсатында әкiмшiлiк мына шараларды орындайды:
      - "2000-2005 жылдар аралығында Алматы қаласындағы инвестициялық саясат стратегиясы" әзiрленiп, белсендi жүзеге асырылады;
      - құнды қағаздар нарқын дамыту мақсатында 400 млн. теңгеге облигация шығарылады, бұл мақсатта бiрнеше жобалар қаржыландырылды;
      - iскерлiк ақпарат нарқы қалыптасуда, инвесторлар арасында басымды инвестициялық жобалар жинағы қайта өңделiп, таратылады;
      - қаланың инвестициялық мүмкiндiгiн насихаттауда ақпараттық жүйе отырыстар, кеңестер, жиылыстар (интернет) арқылы өткiзiледi;
      - ынтымақтастық жөнiндегi мемлекетаралық комиссиялар мен дипломатиялық өкiлдiктер жұмысы жанданады.
      Өткен жылы Мәслихат "Алматы қаласындағы берешек мiндеттер туралы", "Алматы қаласының кепiлдiк қоры туралы" ережелердiң бекiттi, онда экономикаға қосымша салмақ түсiрмей, жергiлiктi бюджеттi қозғамай, заманғы талапқа сай мiндеттер бойынша берешектiк қаржыларды толық көлемде пайдалану көзделдi. Әсiресе, коммуналдық кәсiпорындар арқылы Балуан Шолақ атындағы Спорт сарайының мұз айдыны қалпына келтiрiлдi, әуежай терминалының жобасы iске асырылды.
      2001 жылы қаланың күрделi құрылысына 28 млрд. теңге бағытталды. Өткен жылға қарағанда 55% артық.
      тұрғын үй құрылысында 1995 жылдан берi қарқын алынды. Бұл тұрғыда кәсiпорындар мен ұйымдардың есебiнен құрылыс жандана түсуде, бұл мақсатта құрылысы аяқталмаған ғимараттар коммуналдық меншiкке берiлуде, одан кейiн бiртiндеп конкурстық негiзде басқа құрылыс жүргiзушiлерге берiлуде. Қалалық тұрғын үй бағдарламасы толық көлемде орындалуда. 2001 жылы тұрғын үй құрылысының қарқыны 11% артты.
      Алматы қаласының тұрақтылығы мен инвестициялық тартымдылығы оған халықаралық рейтингтiк ФИТШ елiмiздегi ең жоғары несиелiк агенттiгiнiң бағасына ие болып отыр.
      Дегенмен инвесторлардың қызығушылығын тыс қала мен республиканың маңызды басымдылығын алатын машина жасау, металл өңдеу, шұға, тiгiн өнеркәсiбi мен экология саласы қалып отыр.
      Қаланың экономикасына еркiн қаржы ресурстарын тарту белсендi инвесторлық үлестiң ұлғаю бөлiгiнде заң аясын жетiлдiру болып табылады бұдан әрi муниципалдық құнды қағаздарға айналдыру мақсатын көздеген тұрғыда орындалатын болады (зейнеткерлiк қор, КУПА, сақтандыру компаниясы).
      Мүлiктi сақтандыру, ипотеканы дамыту мәселелерiнде де заң аясын жетiлдiру көзделуде. Мүлiктi сақтандыруда аясындағы ипотеканы дамыту мәселесi заңда заңды және жеке тұлғалардың мiндеттi сақтандыруын көздемейдi. Мұның нәтижесiнде нарық бағасындағы құны жайлы ақпарат дұрыс болмай, кепiл мүлкiне ешкiм жауап бермейдi.
      Ипотекалық несие беру шарттары бойынша ипотекалық облигациялар эмиссиясы бiрыңғай стандартты құрамайды. Бұл тұрғындардың тұрғын үй құрылысы қаражатын тартудың негiзi болып табылады.
      Берешек мiндеттердi сатып алу ережесi болмағандықтан, сонымен қатар шаруашылық субъектiлерiне аударымды вексельдер болмағандықтан (ЖШС, АҚ және басқалар), шаруашылық субъектiлерiне құнды қағаздарды пайдалануға жол бермейдi.
      Бұған қоса, қалада қарыз беру және қарыз алу мәселесiнде шек қойылғандықтан, әлеуметтiк жобаларды осы тұрғыда жүзеге асыруға толық жұмыс атқаруға тосқауыл болады.
      Сонымен тағы жер сiлкiнiсiне қарсы қаланың ғимараттарында нығайтуларда, ықшам аудандардағы тұрғын-үйлердi қайта жабдықтау, жаппай жеке тұрғын-үй аудандарын дамыту және Алматы қаласының ерекше құрылыс аудандарында шешiлмеген түйiндi мәселелер бар.
      а) "Қаланың ғимараттарын және үйлерiн, мәдени-тарихи ескерткiштердi жер сiлкiнiсiне қарсы нығайту туралы".
      "Алматы қаласының ерекше мәртебесi туралы" Заңның 5 бабы 4 тармағына сәйкес қаланың ғимараттарын және үйлерiн, мәдени-тарихи ескерткiштердi жер сiлкiнiсiне қарсы нығайту шаралары көзделген. Соңы жылдары осы мақсаттарға республикалық бюджеттен 1997 жылы 64 млн. теңге бөлiнген, жыл сайын республикалық бюджеттен қаржы бөлу жеке жолда берiлсiн.
      Алматы қаласындағы әлеуметтiк бағыттағы объектiлердiң Жағдайын талдау ең алдымен, жер сiлкiнiсiне қарсы бiлiм беру 55 объектiсiн 819 млн. теңге және 19 денсаулық сақтау объектiсiн 810 млн. теңге сомасына қатайту қажеттiлiгi тұр.
      Қазақстан Республикасының Үкiметi Алматы қаласындағы ғимараттар мен үйлердi жер сiлкiнiсiне қарсы қатайтуға қаржы бөлу мәселесiн қарастыру көзделсiн.
      б) "Алматы қаласының шағын аудандарындағы тұрғын үйлер аумағын жаңғырту туралы".
      Қазiргi уақытта қаланың шағын аудандарында 871 үй апат Жағдайында қалып отыр. 1531 үйдi жер сiлкiнiсiне қарсы қатайту жұмыстары көзделген.
      Осы үйлердiң көпшiлiгi жекешелендiру кезiнде жеке меншiктерге берiлген. Мұнда жер сiлкiнiсiне қарсы қатайту, күрделi жөндеу жұмыстары жүргiзiлмеген және де тұрғындарға осы жұмыстарды атқаруға қаржы бөлiнбеген.
      Жер сiлкiнiсiне қарсы қатайту жұмыстарына 10-12 жылдың аралығында 32,1 млрд. теңге қаржы көлемi қажет.
      Алматы қаласының шағын аудандарындағы тұрғын үй аумағын қайта жаңғырту мәселелерiн республикалық бюджеттен қосымша қаражат бөлу арқылы немесе қаланың бюджетiнен алымдарды азайту арқылы мәселенi шешудi қарастыруы тиiс деп санаймыз.
      в) "Жаппай жеке құрылыс жүргiзу аумақтарын дамыту туралы".
      Қаланың шағын аудандарында жеке құрылыс жүргiзу аумақтарындағы құрылыстарда инженерлiк коммуникациялар, көлiк жолдарын және әлеуметтiк сала объектiлерiн тұрғызу артта қалуда. Қала бюджетiндегi қаржы тапшылығы оларды қамтамасыз етуге мүмкiншiлiгi болмай отыр. аталған көлемге 8,9 млрд. теңге қаржы қажет.
      Осы мәселенi қала бюджетiнен алымдарды азайту есебiнен шешу қарастырылуы тиiс.
      г) "Алматы қаласындағы ерекше қала құрылысын жүргiзудi реттейтiн аймақ туралы".
      1998 жылдың наурыз айында Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң "Алматы қаласының қаладан шеткерi аймағы туралы" № 228 Қаулысықабылданған, онда Алматы қаласында ерекше құрылыс жүргiзу аймағы бекiтiлген. Бұған қоса, осы қаулыда жердi пайдалану және оны ұстау қызметi қарастырылмаған. Алматы қаласының Әкiмi жоғарыда аталған қаулыны әзiрлеген кезде, бұл жайында ұсыныс берген болатын. Ал, толық қаулыда бұл қарастырылмаған.
      Бұның нәтижесiнде, қаладан тысқары аймақтардағы құрылыс Алматы қаласының әкiмшiлiгiмен келiсiлмей, жеке жобалар бойынша жүргiзiлуде.
      Алматы қаласының тысқары аймағында құрылыстарды жүргiзу ережесiн бекiту күн тәртiбiнде талап етiледi немесе Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1998 ж.17.03. N№228 "Алматы қаласының қаладан тысқары аймағы туралы" Қаулысына қосымшалар мен өзгерiстер енгiзу қажет.

      2.1. Күшті жақтары

      Отандық және шет елдiк инвестиция тартуға қалыпты Жағдай қалыптасқан. Мұның өзi қоғамдық-саяси Жағдайдың тұрақтануы, экономиканың орнықтылығы, банк жүйесiнiң тұрақтылығы, жинақтаушы қорлардың қалыпты дамуы, КУПА, сақтандыру компанияларының қызмет көрсету деңгейiнен көрiнiс табады.
      Қалалық бес жылы инвестициялық стратегияның болуы және аумақтық инвестициялық бағдарламаны жыл сайын әзiрлеу мақсаты тұр.
      Уақытша еркiн қомақты iшкi қаражаттардың болуы.

      2.2. Олқы жақтары

      Алматы қаласының шаруашылық саласында шет елдiк инвесторларды тек қана мұнай, мұнай шығару саласы мен металлургия саласы қызықтырады.
      Муниципальдық құнды қағаздар, ипотекалық несие беру, тұрғын үй құрылысын жүргiзу бағыттарындағы заң аясының жетiлдiрiлмеуi.

      2.3. Мүмкіндіктер

      Iшкi қаражаттарды экономиканың нақты даму жүйесiне бағыттау.
      Нақты экономика саласындағы несиелiк қажет етудi жандандыру.
      Шет елдiк және отандық инвесторлармен жұмысты жандандыру.
      Қаланың аумақтық қаржы орталығы ретiндегi мүмкiншiлiгiн пайдалану.
      Инвестицияны тарту мақсатында қаланың барлық активтерiн пайдалану. Заманғы талапқа сай мiндеттердi орындауды қамтамасыз ету және толығымен инвестициялық ресурстарды қайтару.

      2.4. Қауіптер

      Әлсiз инвестициялық саясат жүргiзiлсе, экономикалық жоғары көрсеткiштерге қол жеткiзуге бөгет пайда болып, елiмiздiң дамуы табиғи ресурстардың байлығына ана тәуелдi болмақ.
      Шаруашылық субъектiлерiнiң негiзгi қорларына инвестициялар тарту, қаржы лизингi арқылы орындалмаса, қала кәсiпорындары үшiн маңызды стратегиялық мәселенi шешу қиындап кеттi.

3. Стратегиялық міндеттер

      Әкiмшiлiктiң инвестициялық ресурстарды нақты экономиканың жүйесiне тарту және оны жүзеге асыру.
      Басым инвесторлардың ақпараттық жүйеге тиiмдi, пайдалы тартылуына Жағдай жасау.
      Муниципальдық құнды қағаздар нарқын тиiмдi дамыту үшiн (берешек мiндеттер) және жергiлiктi инвесторлардың қаражатын қала қажеттiлiгiне тарту.
      Құрылыс көлемiн ұлғайту, оның iшiнде тұрғын үйдi ипотекалық несиелеу үшiн дамыту (бiрiншi кезеңде пилоттық жобаларды жүзеге асыру).
      Алматы қаласының қаржылық аймақтық орталық ретiнде дамуы.

4. Iс-қимылдар стратегиясы

      I кезең: 2002-2005 жылдар. Алматы қаласының инвестициялық стратегиясын жүзеге асыру 2005 жылдарды қамтиды және оның басымдылығын анықтайды. Жергiлiктi атқарушы органдардың инвестицияларды тартуды ынталандыру жолдарын жетiлдiрiп, әсiресе, әлеуметтiк жобаларды жүзеге асыруға жұмылдыру.
      Жобаларды жүзеге асыру: "Қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару", "Алматы қаласында сумен жабдықтау жүйелерiн қайта құрастыру және жаңарту", "Метрополитеннiң бiрiншi торабының құрылысын аяқтау".
      II кезең: 2006-2010 жылдар.
      Алматы қаласында аймақтық ерекшелiктердi есепке алу жүйесiн құру және атқарылған жұмыстарға талдама жасау. Инвестициялық жобаларды жүзеге асыру, оған ғылыми негiзде баға беру және басым салаларға аймақтағы саяси реформаны жұмылдыру.
      Аймақтың несиелiк көрсеткiшiн арттыру және әлеуметтiк салаға инвестиция тасқынына қолайлы Жағдай жасау.
      Алматы қаласындағы инвестициялық саясатты орындау жолында, ең алдымен, қаланың маңызды экономика саласын басымды дамыту: өнеркәсiп, тұрғын үй құрылысы, азаматтық құрылыстар, экология, көлiк, мәдениет, денсаулық сақтау, бiлiм беру.
      Алматы қаласында өнеркәсiп саласындағы басымдылық инвестиция тарту бағытында машина құрылысы, электроника, жеңiл және химия өнеркәсiбi болып табылады.
      Машина жасау саласында ПАЗ-3205 автобустарын шығаруды ұйымдастыру ("Алматы автобус жасау зауыты" ЖШС), оған қоса автомобильдердiң тiркемелерiн шығару ("Автомашиналарды жөндеу бірлестiгi"), оған қоса су шашатын машиналарды шығару ("Жол-жөндеу техника" АҚ), троллейбустарды шығару ("Электромаш" БК), жаңа заманғы жолаушыларды тасымалдау вагондары ("ЫРЫСТЫ-АЭВРЗ" АҚ), бұған қоса геологиялық барлауға арналған бұрғылау қондырғылары ("Жайлау" компаниясы).
      Электроника саласында бүгiнгi заман талабына сай келетiн әртүрлi сәулелi толқындармен жұмыс iстейтiн электроникалық аппараттар, электр жарығын есептегiш қондырғылар, жаңа радиоаппаратуралар шығарылады ("Алатау" АҚ, Радиотехникалық зауыт).
      Жеңiл өнеркәсiпте - мақта-мата бұйымдарын шығару, кiлемдер мен әртүрлi түрлi-түстi қалың маталар шығару ("АММК-ОЗАТ" ААҚ, "Алматыкiлем", "Мақта-мата комбинаты").
      Химия өнеркәсiбiнде - мал дәрiгерлiк жұмыстарға арналған әртүрлi биопрепараттар, сiбiр обасына қарсы вакциналар, импортты алмастыратын дәрi-дәрмектер, мұның барлығы биокомбинатта және дәрi-дәрмек фабрикасында шығарылады.
      Инвестициялық жұмыстарды жандандыру мақсатында мемлекеттiк ресурстарды жұмылдыра отырып, әрбiр кәсiпорынның жеке жұмысы нәтижесiнде отандық және шет елдiк инвесторлардың қаражаттарын тарту.
      Жергiлiктi атқарушы органдардың өкiлеттiгiнде инвестициялық жеңiлдiктердi беру және оның қайтаруға байланысты экономикамыздың маңызды салаларына барлық инвестиция тарту жүйесiн жетiлдiру жұмыстары көзделуде. Барлық кәсiпкерлерге кең жол ашу тұрғысында екi жақты несиелеу жұмыстары қатарымен жүргiзiлетiн болады.
      Инвестициялық жобаларды жүзеге асыру тұрғысында инвестицияны тарту мақсатында тендер жүргiзу жоспарлануда. Мұнда екi жақты қаржыландыру жобасы, алынған қаражаттарды қайтару, ең соңы қызмет пен өнiмнiң құнын бағалау болып табылады.
      Отандық және шет елдiк компаниялардың бiрлескен жобаларын жүзеге асыруда қарапайым бiр-бiрiне несие беру жолымен бiрлескен кәсiпорындарды құру, инвесторлар жобаларының жарты бөлiгiн акциямен толтыру және осы арқылы ала қойған мақсаттарды орындау.
      Метро құрылысының алғашқы кезегiн iске қосу жоспарлануда (бұл жайында толық мағлұмат "Көлiк инфрақұрылымы" бөлiмiнде айтылған).
      Басымды ең маңызды жұмыстар қатарына "Алматы қаласын сумен жабдықтау жүйесiн қайта ұйымдастыру және жаңарту" жобасын жүзеге асыру болып табылады. Бұл жоба қазақстандық және француздық екi үкiмет ара келiсiмiнiң шарты күшiне енгеннен күннен бастап жүзеге асырылатын болады. Дәл қазiр Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгi және Францияның Натексис Банкi бiрлескен жобаны үкiметаралық несие беру келiсiмiне сай жүргiзуде.
      "Алматы қаласындағы қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару" iрi жобасын жүзеге асыру көзделуде. Қазiргi уақытта әкiмшiлiк жергiлiктi бюджетке берешектердi азайту жұмыстарын жүргiзуде. Қаланың заем берешектерi бойынша оның тасқынын төмендетудi қарастыруда. Осы арқылы аумақтық инвестициялық бағдарламаны бекiтiп, жоғарыда аталған жобаны жүзеге асыруға жол ашылмақ.
      Басымды инвесторлық жобаларды жүзеге асыру барысында мемлекеттiк және аймақтық деңгейлерде жеңiлдiк салық салу саясатын жүргiзе, өндiрiстiк инвестицияға табыс арқылы лизинг жүйесiн дамыта, коммерциялық банкiлердi тарта отырып, осы жобаларды ұзақ мерзiмдi несиелеу көзделуде.
      Ерекше назар аумақтық инвестициялық бағдарламаға (АИБ) бөлiнедi. Осы мақсатта корпорациялар мен әкiмшiлiктiң бiрлескен жұмысы негiзiнен кәсiпорындарға басымды инвестиция тарту мәселесiн шешу болып табылады.
      АИБ жобасын жүзеге асыруда мыналар қамтамасыз етiледi:
      - капиталдың нарқындағы Жағдайға салыстырмалы талдау жасау, инвестициялық ұсыныстарды болжамдау, инвестицияның ауқымын ескере отырып, осының аясында маңызды экономикалық инвестициялық жобаларды анықтау;
      - қаржы, жылжымайтын мүлiк, жер, сондай-ақ сәулет-құрылыс қызметi, құрылыс материалдары нарқына байланысты негiзгi аймақтық нарыққа байланысты талдама жасау және баға мониторингiн жүргiзу;
      - қаржы сызбаларына қатысу және әзiрлеу, сондай-ақ алдыңғы қатарлы халықаралық қаржы мүкәммалдары саласында инвестициялық саясатты жүзеге асыру, қаржы экономикалық сипаттамаға сай аумақты дамыту;
      - аумақты инвестициялық жоба мониторингi жөнiндегi шараларды жүзеге асыру, оған бөлiнген қаражаттарды пайдалану және оны уақтылы қайтарудағы мақсатты бақылау шараларын орнату;
      - отандық және шет елдiк консалтингтiк фирмалармен ынтымақтасу, инвестициялық салада кешендi қызметтердi жүзеге асыру, тапсырыс берушiнiң мiндеттемелерiн орындауда конкурстарды ұйымдастыруда инвестициялық зерттеу жұмыстарын жүргiзу.
      Экономикалық және әлеуметтiк мәселелердi шешу тұрғысында экономиканың нақты саласына еркiн қаражаттарды тарту жөнiндегi шаралар қабылданады, олар мыналар арқылы жүзеге асырылады:
      - муниципальдық құнды қағаздар эмиссиясының жолдарын дамыту, қарыз мiндеттемелерiн қамтамасыз ету (инвестициялық жобалар тәуекелi);
      - қалада сақтандыру компанияларын құру арқылы коммуналдық меншiк кәсiпорындарының мүлкiн сақтандыру.
      Мемлекеттiк деңгейде құнды қағаз нарқын дамыту мәселесiндегi заңдарға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу (қарыз мiндеттемелерi), жергiлiктi атқарушы органдардың мемлекеттiк басшылығымен сақтандыру қызметiн жүзеге асыру көзделуде.
      Кәсiпорындардың инвестициялық мүмкiншiлiктерiн өсiру мақсатында жақын арада клирингтiк даму қызметтерiн жүзеге асыруда Алматы қаласында клирингтiк палаталар құрылады.
      "Вексельдер нарқын дамыту жөнiндегi эмиссиялық емес құнды қағаздармен еркiн қаржы мүкәммалдарын дамыту жөнiндегi бiрлескен қызметтi үйлестiру туралы" Бас келiсiмдi жүзеге асыру көзделуде.
      Iскерлiк ақпараттық нарықты дамыту жөнiндегi жұмысты белсендi жандандыру. Қазiргi уақытта тек ана мәлiмдемелiк iскерлiк аналитикалық ақпараттық материалдарды беру жөнiндегi қызметтi дамыту жалғаса түседi. Iскерлiк мәлiметтердi кейбiр инвесторлар толығымен жарияламайды. Осы тұрғыда бұқаралық ақпарат құралдарының мүмкiндiгi ақпараттық компьютерлiк жүйенi дамыту басты мiндет болып табылады.
      Қолда бар мүмкiндiктердi осы мәселелерде жүзеге асыруда қала әкiмшiлiгi ақпараттық бизнес орталықтар жүйесiн дамыту жөнiндегi шараларды жүзеге асырады және шағын және орта кәсiпорындар аясында зерттеулер ұйымдарының негiзiнде инвесторларға қажетiнше талапқа сай ақпараттар қызметiн көрсетудi көздейдi. Бұл маңызды талаптар Алматы қаласы үшiн инвестицияны және бизнестi дамытуға тартымды негiз болып табылады.
      Инвестициялық тартымдылықты сақтау және дамыту мақсатында Алматы қаласы Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң аймақтық қаржы орталығын дамыту болып табылады.
      Аймақтық деңгейдегi тұжырымдаманы жүзеге асыру үшiн мыналар қажет:
      - екiншi деңгейдегi банкiлердегi тұрғындардың жинақтаған қаражаттарын ынталандыру жөнiндегi шаралар жүзеге асырылады, бұл бұқараға нақты кепiлдiк беру арқылы орындалады; - зейнетақы активтерiн дамыту және сақтандыру жөнiндегi шаралар қабылданады; - ипотекалық несиелеу жүйесiн дамыту, бiрiншi кезекте пилоттық жоба жүзеге асырылады; - эмиссиялық емес құнды қағаздарды және вексельдiк айналымдарды аймақта жүзеге асыру және дамыту; - тұрмыстық жайлылық пен әртүрлi жайлы бизнестi дамытуды қамтамасыз ету; - Алматы қаласының арнайы бағытын дамыту жолында қатаң сәулет-құрылыс бақылауын жүзеге асыру; - әлемдiк қалып деңгейiнде қала маңындағы базарлар мен көтерме сауда базарларды қайта жабдықтауды жүзеге асыру; - азаматтар мен астана қонақтарының қоғамдық қауiпсiздiгiне жоғары деңгейде қызмет көрсету. Ипотека саласындағы пилоттық жобаларды жүзеге асыру мақсатында және ипотекалық несиелеудi одан әрi дамытуда қалалық ипотекалық компанияларды құру мүмкiндiгi қарастырылуда, Ұлттық Банкiнiң лицензиясы мен қаржы мекемелерiнiң банкiлiк емес мәртебесiне сай жобаларды қарастыра отырып, жеке және заңды тұлғаларды несиелеу бағыты қола алынады. Қаржы лизингiн дамыту және оны жүзеге асыру негiзгi қаражаттарды тарту қаладағы лизингтiк компанияны құрумен жоспарланады. Қала үшiн стратегиялық маңызды инвестициялық жобалар -------------------------------------------------------------------- N ! Жобаның аты !Шамамен баға !Жобаны жүзеге! Қаржы көзi ! !құны !асыру мерзiмi! -------------------------------------------------------------------- Әлеуметтiк саясат 1. "Самал-2"ы.а Әмбебап 14,1 млн. 2005 ж. Отандық және спорт-сауық АҚШ доллары шетел кешенiнiң құрылысы инвесторлары 2. 18 жалпы бiлiм беру 180 млн. жыл сайын Жергiлiктi мектептерiнiң АҚШ доллары 2 мектеп бюджет құрылысы Өнеркәсiптi-технологиялық саясат 1. "Электромаш" БК 300 мың. 2005 жылдан Өз қаражаты, ААҚ-да АҚШ доллары бастап банк несиесi троллейбустарды жинақтауды қайта қалпына келтiру 2. "Автожинақтау заводы" 12 млн. 2005 жылдан Өз қаражаты, ЖШС-де ПАЗ-3205 және АҚШ доллары бастап банк несиесi автокөлiктердiң басқа түрлерiн жинақтап шығаруды игеру және әзiрлеу 3. "Жайлау Компаниясы" 1 млн. 2003 ж. Өз қаражаты, ААҚ-да қозғалмалы АҚШ доллары банк несиесi УБГ-800 "Қазақстан" бұрандасымен бұрғылау тетiктерiн шығаруды игеру 4. "АММК-ОЗАТ" ААҚ-да 18,5 млн. 2006 ж. Өз қаражаты, мақта-мата өнiмдерiн АҚШ доллары банк несиесi өндiру 5. "Алматы тоқыма 1365,0 мың. 2004- Өз қаражаты, комбинаты" ЖАҚ-да АҚШ доллары 2005 ж.ж. банк несиесi жұмысты қалпына келтiру 6. "Алматы кiлем" 1 млн. 2006- Өз қаражаты, ААҚ-ның өндiрiстiк- АҚШ доллары 2008 ж.ж. банк несиесi техникалық базасын жаңалау 7. "Алматы биокомбинаты" 200 мың. 2003 ж. Мемлекеттiк ААҚ-да сiбiр жарасына АҚШ доллары инвестиция қарсы вакцина өндiру өз қаражаты, және малдарға арналған банк несиесi биопрепараттарын өндiрудi кеңейту 8. "Асфальтобетон" 1,9 млн. 2002- Өз қаражаты, ААҚ-да асфальт бетон АҚШ доллары 2003 жж. банк несиесi өндiрiсiн қайта жабдықтау 9. "N 405 Авиаремонт 100 мың. 2005 ж. Өз қаражаты, заводы" ААҚ-да АҚШ доллары банк несиесi Ми-8Ттiкұшақтарын күрделi жөндеуден өткiзудi игеру және гальваникалық жұмыстарды жүргiзу 10. Алматы қаласында Бюджет және 2003- Республикалық технопарктi құру инвесторлар 2010 жж. және жобасын жүзеге асыру қаржысы жергiлiктi бюджеттiң қаржысы және гранты Көлiк инфрақұрылымы 1. Көлiк жол 14 жол 2002- 5-жол айырығы, айырықтарының айырығы - 2005 жж. айналым жолға- құрылысы 420 млн. жергiлiктi АҚШ доллары, бюджет қаржысы соның iшiнен (тек бюджет бiр жылға: алымының 120 млн. көлемiн доллар, қысқартса), айналып 2006- 9-жол өтетiн жолға 2010 жж. айырығына- - 95,3 млн. жергiлiктi доллар. бюджет қаржысы (бюджет алымының көлемiн қысқартса) 2. Метрополитеннiң 490,6 млн. 2010 ж. Жергiлiктi бiрiншi кезектегi АҚШ доллары бюджет және құрылысын бiтiру республикалық бюджет қаржысы 3. Аэропорттағы 10 млн. 2002 ж. Мемлекеттiк терминалдық АҚШ доллары емес заем құрылысын бiтiру жергiлiктi бюджет кепiлдiгiмен Қоршаған ортаны қорғау 1. Алматы қаласының 24 млн. 2002- Үкiметтiк су құбырлары мен АҚШ доллары 2004 ж. сыртқы заем су арналарын қайта жабдықтау және жетiлдiру 2. Қатты тұрмыстық 20 млн. 2003- Муниципалды қалдық басқармасы АҚШ доллары 2004 ж. заем 3. Жеке тұрғын үй 59,3 млн. 2002- Республикалық құрылыс аудандарын АҚШ доллары 2003 жж. және кеңейту жергiлiктi бюджет қаржысы 4. Баум рощасын қайта 608 мың. 2003- Жергiлiктi жаңарту және АҚШ доллары 2008 жж. бюджет көрiктендiру, демалыс қаржысы және мәдениет паркiн құру, Алматы қаласының 3,9 млн. 2003- ерекше қорғайтын АҚШ доллары 2005 жж. аймақтарын дамыту 5. Алматы қаласы ауа 1 кезең- 2005 ж. Муниципалды бұзылуының 2,5 млн. заем мониторингiсiн АҚШ доллары автоматтандырылған жүйесiн құру 6. Сел жүретiн қауiптi 267 мың. 2005 Республикалық және жер көшкiндерi АҚШ доллары жылға және участкелерiне дейiн жергiлiктi мониторинг жүргiзу бюджет қаржысы 7. Жер сiлкiнiсiне 55 бiлiм беру 2002- Республикалық қарсы нығайтулар объектiлерi 2010 жж. және - 5,5 млн. жергiлiктi АҚШ доллары, бюджет 19 денсаулық қаржысы сақтау объектiлерi -5,4 млн. АҚШ доллары -------------------------------------------------------------------- Күтілетін нәтижелер Капиталға негiзгi инвестиция 2010 жылы Алматы қаласы бойынша 104 млрд. теңге болады, оның дамуы 2001 жылға қарағанда 43%. Инвестиция құрылымында экономиканың нақты секторына әлеуметтiк және экономикалық бағытты дамыту болып табылады. Осы аралықта 2,5 млрд. шаршы метр тұрғын үй меңгерiледi немесе орташа жылына 270-280 мың шаршы метр. 5 жылдың iшiнде инженерлiк шешiмдегi жобалар бойынша жаңа ықшам аудан "Нұрлы қала" құрылысы жоспарланады.

VI БӨЛIМ
Салық бюджеттік саясат 1. Мақсат

Мақсат – бюджетке тұрақты табыстар түсiру және бюджеттiң тиiмдi жұмыс iстеу саласындағы жұмыс тиiмдiлiгiн арттыру, қаланың әлеуметтiк-экономикалық басымдылығын дамытуды жүзеге асыру.

2. Жағдайды талдау

     Алматы қаласы мемлекеттiк бюджеттi толықтырудың негiзгi көзi болып табылады, оның табыс бөлiгiнiң 20% қамтамасыз етедi. Республикалық бюджетке барлық аударымдарды өтегеннен кейiн, қаланың иелiгiне барлық жиналған салықтың 20-25 пайызы қалады.
      Жалпы алғанда, 2001 жылы қаланың жинақталушы бюджетiне 127 млрд. теңге жиналған (бұл 2000 жылдан 30% артық), оның iшiнде республикалық бюджетке 71,6 млрд. теңге, жергiлiктi бюджетке 55,3 млрд. теңге құрайды. Болжамдар тиiсiнше 1-4,7 пайыз, 103,2% және 106,7% орындалды. Жалпы алғанда, республикалық бюджетке 26 млрд. теңге толығымен қайтарылды.
      Болжам бойынша заңды тұлғалардан түскен табыс салығы 104,3%ке, жеке тұлғалардан – 109%, әлеуметтiк салық - 108%, ҚҚС - 103,5%, iшкi өндiрiс тауарларына акциздер бойынша – 117,3%-а орындалды.
      Қызмет саласындағы салықтар мен төлемдердiң түсу құрылымы былай анықталады:
      өнеркәсiп – 11,3% (2000 жылы 9,9%);
      құрылыс - 6,7% (5,7%);
      сауда – 11,8% (12,2%).
      Сонымен, келтiрiлген көрсеткiштер бойынша бюджеттi толықтыру көздерiндегi өзгерiстер арқылы экономикамыздың нақты саласының өскенi байқалады. Бұған қоса, сауда-делдалдық және iскерлiк жұмыстары арқылы үлес қарыны арта түскен.
      Өсу нүктесi. Бюджетке шағын кәсiпкерлiк қызметi арқылы түсiмдер молыға түсуде. Кәсiпкерлiктiң тиiмдiлiгi мен тұрақтылығы осы негiзде жаңа шаруашылық байланыстар өндiрiстiк сала қызметiнде жандана түсуде.
      Кәсiпкерлiк саласындағы салықтар мен түсiмдер үлесi өндiрiстiк сала мен сауда-делдалдық қызметтiң нәтижесiнде арта түсуде.
      Барлық жеке кәсiпкерлер патент негiзiнде салық төлеу тәртiбiне көшкен. Олар өздерiнiң салықтарын ерiктi негiзде төлейдi.
      Сонымен қатар әлi де кемшiлiктер байқалады. Болжамның орындалмауына болжамның кейбiр тарауларының орындалмауында, олар жер салығы, құнды қағаз шығаруды тiркеуден, iшiмдiк өнiмдерiнiң акциздерiнен. Көптеген кәсiпорындар мен мекемелерiнiң төлем қарыздарының көлемiнiң өсуi. Бұған басты себеп, тоқырап қалған кәсiпорындар мәселелерiнiң толық шешiлмегендiгi және олардың қайта жабдықталмауында.
      Салық органдарының бақылауында тоқыраған кәсiпорындар жылдап есепте тұр. Олардың берешектерi жүздеген млн. теңге құрайды. Бұлар негiзiнен ескi кәсiпорындар, қайта тiркеуден өтпеген. Осы кәсiпорындар iске қосылғанда, берешектер ауқымы азаятын болады.
      Өсу нүктесiн құруда мемлекеттiк мiндеттердi орталықтырылудан жоюдың бiр факторы болып салық салудағы кейбiр өкiлдiктi жергiлiктi атқарушы органдарға беру болып табылады.
      Жалпы алғанда, салық жүйесi күштi орталықтандырылған. Жергiлiктi үкiмет органы жергiлiктi салықты реттеудегi жұмыстарға бақылау жасағанда, салық пен төлем болжамы толығымен орындалады. Мәселен, базарлардағы тауарларды жүзеге асыру құқығын Қазақстан Республикасының Үкiметi анықтайды. Дегенмен, тәжiрибедегiдей аумақтың ерекшелiгi ескерiлмейдi.
      Алматы қаласындағы бюджет саясатының негiзгi бағыты құрылымдық бөлiмшелерге көңiл бөлу, бюджеттiк қаражаттарды орталықтандыру, барлық бюджеттiк қаражаттарды ұзақ мерзiмдi бағдарламалар мен басымдылыққа негiздеу.
      Мемлекеттiк мекемелердi қаржыландыру Мәслихат бекiткен сома шегiнде белгiленген тәртiпте орындалады.
      Бюджет қаражаттары есебiнен тауарларды, жұмыстарды, қызметтердi сатып алу қатаң конкурстық негiзде жүзеге асырылады. Жалпы бюджет қаражатының шарты 2001 жылы 607 млн. теңге құрайды, 2000 жылы 2,4 есеге көбейедi.
      Толығымен мемлекеттiк әлеуметтiк және арнайы жәрдемақыны, коммуналдық қызметтi төлеу, тамақтану өнімдерiн, дәрi-дәрмек, жабдықтарды сатып алу, қаланы көрiктендiру мен жасыл желекке бөлеудегi қаржыландыру.
      Қазынашылық жұмысы жақсы жолға қойылған, мұнда бюджеттiк бағдарлама толығымен қаржыландырылуда. Қаржының негiзгi бөлiгi қаланың инфрақұрылымына бағытталған әлеуметтiк тұрғыдағы объектiлердi жөндеу болып табылады.
      Медициналық ұйымдардың жұмысын жандандыруды жалғастыру, жалпы орталықтандырылған үлкен қаржыландырудан алғашқы медициналық жәрдем беру көмегiн көрсетуге көшу көзделуде.
      Алматы қаласы Әкiмшiлiгiнiң өзiне алған мiндеттерiнiң орындалуы бақылауға алынған. Дәл қазiр нақты берешектер 4338 млн. теңге құрайды (жобалар: "МАН автобустарын алғызу", "Виртген жол-жөндеу техникасын алғызу", "Жол тазалау техникасын алғызу"). Қала өзiне несие бойынша алған мiндеттемелерiн орындауда, МАН автобустарына байланысты жоба бойынша Үкiметке несиенi өтеу мерзiмiн кейiнге қалдыру немесе осы несиенi республикалық бюджет қаражатынан өтеу жөнiнде ұсыныс берiлдi (осы мәселеге ұқсас Алматы қаласын дамыту бөлiмi де кiредi).
      Алматы қаласының экономикасында өсу нүктесiн құруда бiр фактор бюджеттi орталықтырылудан жою болып табылады.
      Бүгiнгi күнде жүргiзiлiп отырған бюджеттiк саясат аумақты дамытуға ықпалын тигiзбей отыр, сондай-ақ жеке табыс көздерiн өзiн өзi басқару мақсаты қарастырылмаған. Бюджеттiк санақтар бойынша 1 тұрғынға аймақтық ерекшелiк қарастырылмаған. Қосымша табыстар көзi республикалық бюджетке аударылуда. Соңы жылдары осы мәселеде Жағдай қалыпқа келдi, бiрақ-ақ бұл мәселе кезекте тұр. Бiздiң пiкiрiмiзше, жергiлiктi бюджеттi барлық табыс көздерiнен құрастыру өз пайдасын бермек, яғни төлем төлеушiлер өздерi жергiлiктi бюджетке қажеттi аударымдарды төлейдi. Бұған қоса жергiлiктi бюджеттiң шығыс бөлiгiнде оның мақсатты пайдаланылуына меже көзделуде. Соңы 4 жылдың талдамасы бойынша табыстың көтерiлуiне қарамастан, кей уақыттарда шығынның артып отырғаны байқалады (бұл мәселелер қаланы дамытудағы өзектi мәселелер білiмiнде толығымен айтылған). 2.1. Күшті жақтары Алматы қаласының республикаға қаржы доноры мiндетiн атқаруы. Жыл сайын салық саясатын өткiзу қалалық бағдарламасын әзiрлеу. Жылдық салық пен төлем жинау болжамын орындау. Салық әкiмшiлiгiн жетiлдiру. Кәсiпкерлiктен салық түсiмдерiн дамуы мен заңдастыру арқылы оны арттыру. Қаланың салық органдарында жаңа сандық оқшау жүйелердi орнату. Қазынашылық арқылы бюджеттiк бағдарламаны уақтылы және мақсатты пайдаланудың тиiмдi жолын құру. Әлемдiк қалыптардың талабына сай кiрiс пен шығыстың жаңа бюджеттiк дәрежелерiн енгiзу. Бюджеттiк шығындарды жинақтап, қаланың әлеуметтiк-экономикалық дамуының басымды бағытын қаржыландыру. Мемлекеттiк сатып алу жүйесi жетiлдiрiлуде, бюджет қаражатын үнемдеу қамтамасыз етiледi. 2.2. Олқы жақтары Аймақтағы жергiлiктi салық жинауды реттейтiн жолдардың әлсiздiгi.
      Толық көлемде салықтың жиналмауы, сонымен қатар тоқыраған кәсiпорындар берешектерiнiң көбеюi, олардың қайта тiркеуден өтпеуi және салық органымен байланысының болмауы. Бюджеттiк қызметтердегi орталықтандыру жұмысының толық аяқталмауы. Бюджеттiң барлық деңгейiндегi өз бетiнше жұмыс iстеудегi заң аясының болмауы. Бюджеттi орталықтандыру өкiлдiгiндегi бюджеттiк ресурстардың аралығындағы тепе-теңдiлiктiң болмауы. Әрбiр басқарудағы жеке табыс көздерiнiң жүзеге аспауы. Жергiлiктi бюджеттегi шығынды жинақтаудағы iрi инвестициялық жобаларды қаржыландырудың мүмкiн болмауы. Әлеуметтiк-экономикалық дамуды болашақ жоспарлау мүмкiншiлiгiн жүзеге асыруда аймақтағы қосымша ресурстарды жүзеге асыру жүйесiн жетiлдiру. 2.3. Мүмкіншіліктер
      Салық салу аясын кеңейту, бюджетке табыстарды көбейту, салық әкiмшiлiгiн жетiлдiруде жетiспеушiлiктердi қысқарту, аймақтарға салық салуда өкiлеттiлiк беру. Бюджеттiң қызметтегi мүмкiншiлiгiн кеңейту, бұл тұрғыда бюджеттiк қарым-қатынастарды адал және тұрақты қамтамасыз ету. 2.4. Қауіптер Алматы қаласынан жиналған салықтың 75-80% республикалық бюджетке аудару. Бұл жұмыстар мемлекеттiк бюджеттiк саясатпен атқарылып, аймақтың өзiне қажеттiлiгiн толығымен өтеу болып табылады. 3. Стратегиялық міндеттер
      Кезең бойынша салық қорын кеңейту, салық әкiмшiлiгiн жақсарту және салық пен бюджет төлемдерiнiң түсуiне бақылауды үдейту. алғашқы кезектегi қаржыландыруды қамтамасыз етiп, басым бағыттағы жұмыс көлемiн толығымен орындау. Бюджеттiк қаражаттарды пайдаланудың тиiмдiлiгiн арттырып, бюджеттi толығымен орындау. Салық түсiмдерiнiң өсiмiн 50 пайызға көтеру. Бюджетке салық түсiмiнiң жетпеген олқылықтарын толтыру. Салық-бюджет бағдарламасының жаңа саясатын жүргiзе отырып, құрылымдық қайта жаңарудағы мемлекеттiк реттеу әдiстемесiн күшейту. 4. Iс-қимылдар стратегиясы Өсу нүктесi
      Экономиканың салық төлеушi секторының барлық өндiрiстiк мүмкiншiлiктерiн, тиiмдi пайдаланудың инновациалық, қаржылық дамуының, туризм индустриясы құрылуының ұзақ мерзiмге жоспарланған бағдарламасы мен басымдылығына сәйкес Алматы қаласының болашақ дамуы мен мүмкiншiлiктерi мыналар болып табылады:
      - тамақ өнеркәсiбi
      - машинақұрылымы
      - химия өнеркәсiбi
      - ақпараттық технологиялар
      - қызмет көрсету, қаржы саласымен қоса, телекоммуникациялық қызметтер мен байланыс, iшкi және сыртқы сауда және т.б.
      Бюджетке төлем мен салықтардың түсуiн бақылауды күшейту, салық басқаруды жақсарту, салық салу аясын кеңейтудi кезең-кезеңмен былай жүзеге асырылады:
      мүлiктi пайдалану және жер учаскелерiн пайдаланудағы бақылауды және оны тiркеудi жетiлдiру (I кезең, 2002-2005 жылдар);
      жеке тұлғалардың мүлкiн қайта бағалауды тұрақты жүргiзу, мүлiкке қатаң бақылау орнату, кәсiпкерлiк қызметтiң мүлкiн қатаң бақылауға алу (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      салық пен жала төлем жайындағы мәлiметтерге есеп жүргiзудi жетiлдiру, жер салығының қызметтiк аясын ретке келтiру (I кезең 2002-2005 жылдар);
      кәсiпкерлiк қызметтiң жұмысын толығымен есепке алу (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      нотариалдық қызмет көрсету нарқындағы Жағдайға талдама жасау және ретке келтiру (I кезең 2002-2005 жылдар);
      кәсiпкерлiк қызметпен шұғылданатын шет елдiк азаматтардың есебiн жетiлдiру (I кезең, 2002-2005 жылдар);
      нақты шығындарды анықтау мақсатында тоқырап қалған кәсiпорындардың қаржы-шаруашылық қызметiне уақтылы тексерудi жүргiзу (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      Бiрiншi кезекте қаржыландыруды және қызметтiң басымдылық бағыттарын толық көлемде қамтамасыз ету.
      Қосымша алынған қаражатты халықты әлеуметтiк қорғау бағдарламасына бағыттау (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      Экономиканың нақты секторын және бiрiншi кезекте шағын бизнес саласындағы инвестжобалардың басым саласын тиiмдi несиелеу (II кезең 2005-2010 жылдар);
      тегiн медициналық көмектi қаржыландыруды қамтамасыз ету, әсiресе медицинаның басым саласы, ана мен баланы қорғау, алғашқы дәрiгерлiк жедел көмек берудi дамытуға, туберкулезбен күрес жүргiзу үшiн барлық жұмыстарды жұмылдыру (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      маманданған техникалық бiлiм алудың басым саласын дамытуды және бiлiм саласын барлық деңгейде табысқа жету мақсатында, бiлiм алу бағдарламасын толық көлемде қаржыландыруды қамтамасыз ету (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      халықты әлеуметтiк қорғау қатары үшiн тұрғын үй құрылысын, сонымен қатар әлеуметтiк бағыттағы объектiлердi қайта құру мен құрылыстарды қаржыландыру (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      жастар бағдарламасы мен қаладағы тәртiп сақтау бағдарламасын қамтамасыз етудi iске асыру (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      Бюджет қаражаттарын пайдаланудың тиiмдiлiгiн арттыру және бюджеттi ашықтығын қамтамасыз ету, төмендегiлер арқылы:
      республика мен қаланың басымдылық дамуы мен ұзақ мерзiмдегi мiндеттерiне сәйкес бюджеттiк қаражаттарды пайдалану саясатын жүргiзе асыру (II кезең, 2002-2010 жылдар);
      бюджетке кiрiстiң жүйелi түсуiн талдау және оның түсуiнiң төмендеу деректерiн уақытында әсер ету мен кiрiстi мобилизациялау механизмiн жетiлдiру жүргiзу (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      егер де бюджет мақсатты пайдаланылмаған Жағдайда, оны керi қайтарып алу немесе қаржыландыруды тоқтату, бюджет қаражатын тендерлiк негiзде ана жұмсау жүргiзу (I кезең, 2002-2010 жылдар);
      басқару органдары мен әлеуметтiк сала объектiлерiне арналған бюджет қаражатын мақсатты пайдалануды көздеу (I кезең, 2002-2005 жылдар);
      бұқаралық ақпарат құралдары арқылы бюджеттi қаржыландырудың жұмсалуы жайлы толығымен қаржы мағлұматтарын беру және қаржы ресурстарының қозғалысына ақпарат бере отырып, атқарушы органдардың бюджет қызметiнiң тиiмдiлiгiне тәуелсiз баға беру (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      бюджеттiк қаржыландыруды жоспарлау мен бағдарламалауға ауысу (II кезең, 2005-2010 жылдар);
      салық түсiмдерiнiң түсуiн қамтамасыз етумен қатар бюджетке салық түсiмдерiнiң толық түспеуiн жою (II кезең, 2005-2010 жылдар);
      Салық түсiмдерiнiң өсуiн қамтамасыз ету арқылы бюджетке бересiнi жою.
      Салықтық заңдылықтарды мiндеттi түрде сақтау нормалары мен салықтық басқаруды жақсарту негiзiнде бюджетке салықтың түсiмнiң өсуi қамтамасыз етiледi (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      бюджетке салық түсiмдерiн бақылауды жақсарту және басқа мiндеттi түсiмдердi жетiлдiру мақсатында мемлекеттiк және басқа да органдардың iс-шара механизмiн жетiлдiру шаралары қабылданады (I кезең, 20022005 жылдар);
      бюджетке түсiм мен салықтың толық түсуiн қамтамасыз ету, салық саясатын жүргiзу мақсатында жыл сайын қала әкiмiнiң iс-шаралар жоспарын әзiрлеу жоспарланады (I және II кезең, 2002-2010 жылдар);
      2005 жылға дейiн мұнай өнiмдерiне бақылауды қатайту мақсатында мыналар ұсынылады:
      қалаға алып келiнетiн мұнай өнiмдерiн бақылауға тексерудi жетiлдiру;
      экономикалық картаны құрып, жанар-жағар май стансаларының тұран жерiн анықтау, оған қоса жанар-жағар майды сақтайтын темiржол қоймаларын есепке алу;
      бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жаңа салық заңдылықтарын халыққа тұрақты түсiндiрме және тәрбие жұмыстарын жүргiзу (I және II кезең, 2002-2010 жылдар).
      Аймақтағы салықтар мен төлемдердi жинаудағы жұмысты жақсарту мақсатында жергiлiктi өкiмет органдарының өкiлдiгiн кеңейтiп, оларға еркiндiк бере отырып, жергiлiктi бюджеттiң табыс бөлiгiн дамытып, жергiлiктi салықты реттеудегi құқықтар беру (I кезең, 2002-2005 жылдар).
      Құрылымдық қайта құру саясатын жүргiзуде мемлекеттiк реттеу әдiстерiн күшейту.
      бюджеттiк саясатын дамыту мақсатында аймақтық бюджеттердiң еркiндiгi мен әлеуметтiк-экономикалық дамуды жетiлдiруге көңiл бөлiнедi (I кезең, 2002-2005 жылдар);
      Сонымен қатар, бiрыңғай құқықтық ережелер сақтайтын, қабылдайтын және бюджеттi орындауды қадағалайтын Қазақстан Республикасының Бюджеттiк Кодексi қабылдануы керек (I кезең, 2002-2005 жылдар).
      Республикалық деңгейде бюджеттiк ортақтандыруды аяқтау, мұның негiзiнде аймақтардың бюджет қуаттылығының өсуiне деген қызығушылығын ынталандыруды арттыру. Алматы қаласының жергiлiктi бюджетiнiң табыс бөлiгiнде барлық жиналатын салықтар мен төлемдердiң 30 пайызы өзiнде қалуы тиiс. Күтiлетiн нәтижелер. Алматы қаласы бойынша салық жинау көлемi 2005 жылдың аяғына дейiн 200 млрд.теңгеге жеткiзу, ал 2010 аяғында 250 млр.теңгеге жеткiзу жоспарлануда, ол аймақтық өнiмнiң 35% құрайды.

VII БӨЛIМ Туризмді дамыту стратегиясы
1. Мақсат Туризм индустриясының
тиiмдiлiгi мен бәсекелестiгiн құру.
2. Жағдайды талдау

        Алматы орналасқан жерi бойынша барлық саяси маңызды шараларды жүргiзуге өте тартымды. Ең бастысы, бизнес туризмдi оңтүстiк астананың негiзгi инфрақұрылымы ретiнде дамыта отырып, халықаралық деңгейге көтеру және республикамыз үшiн маңызды стратегиялық болашақ ретiнде пайдалану. Саяхатшылардың негiзгi тобының жылжуы Алматы қаласы арқылы өтедi.
      Мұнда аймаққа танымал iрi театрлар, мұражайлар және басқа ойын-сауық орындары бар. Ең басты дамушылық, ол ойын-сауық бизнесi болып табылады. Алматы қаласы сонымен қатар Жiбек Жолының бойында орналасқан, оның тарихи ескерткiштерi, ғылыми және таным мүддесiнде ерекше орын алады. "Қазақстан-2030" бағдарламасын дамытуда Алматы мәдени, саяхаттың және бизнес орталығы ретiнде бағаланады.
      Алматы қаласының 500 шақырым аумағында әсем, ерекше табиғат көрiнiсi орналасқан. Оңтүстiк астананы негiзiнен өнеркәсiп аймағы деп атайды. Қала негiзiнен өндiрiспен, саудамен және ауқымы бойынша ауыл шаруашылық жұмыстарымен де шұғылданады. Мiне, осының барлығы жиынтықтап алғанда, Алматының еңбекпен қатар, демалыс орны және ойын-сауық өткiзетiн орталық ретiнде танымалдығы өте құнды.
      Атап айтқанда, жоғары тау шатқалындағы "Медеу", оның маңындағы жаласып жатқан "Шымбұлақ" саяхат шаңы базасы тек ана тұрғындарды ана емес, сонымен бiрге отандық және шет елдiк саяхатшыларды өнебойы тартып тұрады.
      Алматы қаласында саяхат құру қызметiн 300-ге жуық саяхаттаушы фирмалар өкiлдейдi. Бүгiн, негiзiнен, саяхаттың 3 түрi дамыған: сыртқа шығу, сырттан келу және iшкi дамушылық. Ең бастысы, сыртқа шығатын саяхатшылар "Көрiп, аралап келгiш саяхатшылар" деп аталады. Бұл саяхаттың түрi күн санап арта түсуде. Соңы 2 жылда саяхаттың осы түрiне шама келгенше жете көңiл бөлiнуде.
      Алматы қаласындағы тұтас алғанда меншiк түрiне қарамастан, 2001 жылы 70000 саяхатшылар саяхат құран (оның 21000-ы өзiмiзде болып қайтқан).
      Саяхаттық бизнестi атағанда, негiзiнен, қонақ үйдегi қызметтер аталады. Саяхат құру фирмалары шет елдiк қонақтарға әртүрлi қонақ үйлерiн ұсынады. Оның iшiнде, бес жұлдызды "Анкара" қонақ үйi мен "Рахат Палас" бар. Олардағы тәулiктiк тұру ақысы 120-дан 1200-ге АҚШ долларын құрайды.
      Ал үш жұлдыздық қонақ үйлердi алатын болсақ, олардағы баға 50-ден 110-а дейiн АҚШ долларын құрайды. Бұған "Қазақстан", "Достық Интеротель", "Астана Интеротель", "Отырар", "Алатау Премьер Интернешнл", "Мұнайшы", "Пекин" қонақ үйлерi жатады. Бұған балама негiзде демалыс үйлерiндегi, санаторийлердегi тұру ақысы 20-дан 60-а дейiн АҚШ долларын құрайды.
      Алматы қаласының атағын саяхат құру тұрғысында көтеру мақсатында мынадай жұмыстар өткiзiлетiн болады:
      - WЕВ-сайт ашылды, сырт жерге танымал болуы үшiн жария ретiнде әртүрлi насихаттық-жарнамалық бейне көрiнiстер, әртүрлi заманғы талаптарға сай сайт байланыстары және жарнамалық таныстыру кiтапшалары шығарылды;
      - саяхаттық бизнес инфрақұрылымында барлық көрсеткiштер жиынтығы тоғысқан;
      - Алматы қаласы өкiлдерiнiң халықаралық саяхат жәрмеңкелерiне қатысуы;
      - отандық саяхат құрушыларға толық мағлұматы бар саяхаттық жарнамалар ұйымдастырылады, бұл тұрғыда осындай жұмыстар шет елдiк саяхат құрушыларға да бағытталады;
      - бiлiктi саяхат құру әдiстемелiк құжаттамалармен қатар, жолсызбалардың төлқұжаты, арнайы көлiк жолдары белгiленiп, жоғары оқу орындарының оқытушыларымен бiрлесiп, саяхат құру жолсызбалары мен оларды алып жүретiн жол сiлтеушiлер әзiрленедi;
      - бiлiктi саяхатты жақсы меңгере бiлген жол сiлтеушiлердiң арнайы бiлiктiлiгiн көтеру орталығы, Бұған қоса аудармашыларды даярлап және жаңа жолсызбаларды белгiлейтiн мәлiмдеме жиынтығы жасалынды.
      Сонымен бiрге саяхатты дамытумен қатар, оның өзiндiк шешетiн мәселелерi де жоқ емес.
      Саяхат қызметiн талдай келiп, қорытынды шығарғанда саяхат құрушы фирмалардың көпшiлiгi тек ана шетке шығарумен ана шұғылданады.
      Шетке шығару саяхаты әлi де бәсең дамуда. Бұл үшiн негiзiнен құрылыс жүргiзуге, аумақтарды көрiктендiруге, көлiк қаражатына арнайы iрi қаржылар қажет.
      Қазiргi кезде, Алматы қаласындағы 30 фирма ана шет елдiк туристердi қабылдаумен шұғылданады.
      Бұған қоса, Алматы қаласының аумағында әртүрлi сәулетқұрылыстармен қатар, маңызды ескерткiштер, мәдени құрылыс ескерткiштерi, мұражайлар өз қалпын одан сайын көрiктендiру түсудi қажет етедi.
      Қонақ үйлерде тұру, тамақтану, көлiк қызметi шет елдiк талапқа сай болу қажет. Алматы қаласындағы сырттан келген саяхатшы орта есеппен күнiне 100 АҚШ долларын жұмсайды. Бұнда әуежолмен тасымалдау құны, Европалық және Америкалық қалыпқа сай болу тиiс.
      Саяхат құру жөнiндегi жол сiлтеушiлер, жол сiлтеушi аудармашылар және қазақстанның тарихын жақсы бiлетiн мамандар әлi де жетiспеушiлiкте, табиғаттың әсемдiгi, өсiмдiк пен жан-жануарлардың молшылығы, танымдық саяхатты ұйымдастыруға кең жол ашып отыр. Саяхат құру мемлекеттiк бюджеттiң табыс бөлiгiн молықтыруға қайнар көзi болып табылады. Сондықтан шет елдiк саяхатшылардың тасқынын арттыру мақсаты күн тәртiбiнде тұр. Бұл тұрғыда Алматы қаласының саяхатпен шұғылданатын ұйымдарының тек ана сыртқа шығу емес, сонымен бiрге өзiмiзге тарту және iшкi саяхат құруды дамыту болып табылады. 2.1. Күшті жақтары Географиялық және геосаясаттық жағынан қолайлы орналасуы. Көптеген тарихи сәулет ескерткiштерiнiң молдығы. Мұражайлардың, театрлардың, ойын-сауық орындары жүйелерiнiң дамуы. Қонақ үйлердiң, мейрамханалардың молшылығы. Заң және нормалық заң жиынтығының орындалуы. Осы саладағы саяхат құрумен шұғылданатын фирмалардың тәжiрибелiлiгi. 2.2. Олқы жақтары
      Инфрақұрылымдық қызмет көрсету саласындағы қызмет көрсету деңгейiнiң төмендiгi, отандық бағаның сапа бойынша жайлы қызмет көрсетуiне сәйкес келмеуi.
      Қазақстанның, оның iшiнде Алматы қаласының мүмкiндiгiн, Ұлы Жiбек Жолының маңыздылығын шет елге насихаттаудың жоқтығы.
      Саяхатты дамытудағы бiлiктi мамандардың деңгейiнiң төмендiгi.
      Ұлттық әуе жолын тасымалдаушылар қызметi бағасының жоғарылығы.
      Әуежайда және темiржолдарда халықаралық деңгейiнде атқаратын ақпараттық таныстыру қызметiнiң жоқтығы.
      табиғи, рекреациондық, спорттық объектiлердi игердiң төменгi деңгейде болуы; тарихи ескерткiштердiң көрiнiстерi көңiлге қонымсыздығы, саяхат құру және спорт пен демалыс орындарының келбетiн заман талабына сай жандандырудың жоқтығы.
      Қазақстан, Алматы қаласы мен Алматы облысы бойынша өзаралық байланыстың жоқтығы. Алматы қаласындағы саяхат құрушылардың назарына әртүрлi бағдарламалардың төмен деңгейлiгi.
      Алматы қаласындағы тарихи ескерткiш орындарының, Ұлы Жiбек жолы бойындағы сәулеттiк-тарихи ескерткiштердi қалпына келтiру үшiн қаржының жетiспеушiлiгi.

      2.3. Мүмкіндіктер

      Алматы қаласының тарихи орындарын қалпына келтiру және Ұлы Жiбек жолы бойындағы ескерткiштердi саяхат тұрғысынан алғанда, дамытудағы мемлекеттiк және қалалық бағдарламаны толығымен жүзеге асыру.
      Саяхаттық танымал шараларды ұйымдастыру және көлiк қызметiмен қамтамасыз ету.
      Саяхат құрудағы қызмет көрсету жайында толық мағлұмат беру және саяхат құру үшiн және оны дамытуға қажеттi әртүрлi саяхаттық ақпараттарды жариялауға.
      Аумақтың саяхат құру мүмкiншiлiгiн насихаттауда жарнаманы пайдалану. Саяхат құру саласындағы мамандарды әзiрлеу және қайта даярлау.
      Саяхат құрушыларға қосымша қызмет көрсете алатын ұйымдармен бiрлесiп жұмыс атқару.
      Мәдени ойын-сауық және басқа да шараларды жүзеге асыру.
      Халықтың қолынан шыққан бұйымдарды, қол өнерлердiң әзiрлеу және сату, осы тұрғыда жариялылық ақпараттық тасқынды әзiрлеу. Қазақстан, Алматы облысы мен Алматы қаласы бойынша бiрлескен саяхат құру жолсызбаларын әзiрлеу.
      2.4. Қауіптер Алматы қаласының географиялық жағынан орналасуы саяси тұрғыдан алғанда жайсыз аймақтармен шекаралас болуы. Саяхатты құру үшiн маңызды сәулеттiк-тарихи ескерткiштердi қалпына келтiруде қаржы көздерiнiң тапшылығы.

3. Стратегиялық міндеттер Саяхат құру саласын жетiлдiру.

      Саяхат құру инфрақұрылымын дамытуды қамтамасыз ету.
      Саяхат қызметiндегi шет елдiк саяхатшыларды тартудағы заман талабына сай маркетингтi дамыту стратегиясын әзiрлеу және жұмыстылықты ынталандыру.
      Орталық Азия аймағындағы саяхат құру орталығы ретiндегi қаланың заманғы талапқа сай жаңа имиджiн шығару.
      Сырттан шақыру құжаттарын жетiлдiрудi қамтамасыз ету.
      Саяхат құрушылардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету.

4. Iс-қимылдар стратегиясы

      Туризм саласында басқаруды жетiлдiру. Саяхат елiмiздiң жалпы аудандарының экономикасына белсендi әсер етуде. Саяхат саласындағы шаруашылық субъектiлерiн құру және жүзеге асыру, жол көлiгiн, сауда, коммуналдық-тұрмыстық, мәдени медициналық қызмет көрсету саласымен тығыз байланысқан.
      Саяхаттағы мемлекеттiк реттеу жүйесiн жетiлдiру жаңа көзқарасты талап етедi, өзгерген әлеуметтiк-экономикалық жағдайларды, саяхаттық қызметтi жүзеге асыратын мақсаттар мен бағыттарды жүзеге асырады.
      Бүгiн мемлекеттiң саяхат саласындағы қызмет атқаратын атқарушы өкiмет органдары мен ұйымдардың арасындағы қызметiн арттыруды күшейту қажеттiлiгi туындап отыр. Саланы мемлекеттiк басқару мынадай шараларды жүзеге асыруға бағытталуы тиiс:
      - туристiк индустрия саласындағы қарым-қатынасты ретке келтiру және жетiлдiру;
      - саяхат құрушылардың қауiпсiздiгiн қорғау осы саладағы маңызды мiндет болып табылады;
      - саяхат үшiн кадрларды кәсiби даярлау;
      - саяхаттың нақты дамыған аумақтарында жердi пайдалану және жер құрылысының заңдарын сақтауға бақылау;
      - саяхатты ұйымдастырушы ұйымдарға, тасымалдаушылара, қызмет көрсетушiлерге бақылау;
      - мемлекеттiк саяхаттаудағы бағалы құндылықтарды сақтау және қорғау;
      - саяхаттың инфрақұрылымдағы жаңа жиынтықтарды құру.
      Алматы қаласында саяхатты дамытудағы тиiмдiлiкке қол жеткiзу мақсатында қалада көп тараптық мемлекеттiк қазыналық кәсiпорындарды құру қажет. Бұлар халықаралық, сонымен қатар iшкi саяхатты дамытудың орталығы болмақ.
      Алматы облысы мен Алматы қаласы әкiмдерiнiң бiрлесуiмен саяхатты дамыту тұрғысында бiрлескен ұзақ мерзiмдi iс-қимыл бағдарламасын әзiрлеу көзделуде.
      Туризмнiң инфрақұрылымын дамытуды қамтамасыз ету. Қаладағы саяхаттың инфрақұрылымын дамытудағы шараларға ұлттық саяхат құру ерекшелiгiн ескере отырып, келушiлермен тұрақты жұмыс iстеудi қамтамасыз ету. Бұл үшiн мыналарды жүзеге асыру қажет:
      - жалпы пайдалану үшiн саяхаттық қажеттiлiктi қамтамасыз етуде жол-көлiк инфрақұрылымын дамыту;
      - сумен жабдықтау, құбыр тарту және қатты тұрмыстық қалдықтарды болдырмау, саяхат аумақтарындағы қолда бар байланыс жүйелерiн дамытуға Жағдай жасау;
      - саяхаттық кешендердi этнографиялық мұражайларды және демалыс аймақтарын құру;
      - тарихи-мәдени және этнографиялық ескерткiштердi қалпына келтiру, мұражайларды зерттеу;
      - саяхат объектiлерiне арналған құрылыс жобасын әзiрлеу, оның iшiнде орта және шағын орналасуды, оларға тәулiктiк пайдалану жұмысына Жағдай жасауды қамтамасыз ету;
      - Алматы қаласының аумағында саяхатқа арналған шағын ауылдарды ұйымдастыру, оған яғни Оңтүстiк астанаға сырттан келетiн қонақтарға жайлы Жағдай жасау мақсатында оларға ұлттық ерекшелiктер беру.
      Маркетингтiң дамуына қолайлы Жағдай жасау қажеттiлiгi туындап отыр, мұнда қаланың басымдылығы мен ерекшелiгiне сай мыналар көзделедi:
      - Жағдай мүмкiншiлiгi жоғары саяхат құрушыларды тарту, оларға толық жайлы Жағдай жасау;
      - жеке секторға оның маркетингтiк жұмысында қолдау көрсету;
      - ұлттық саяхаттың өзiндiк ерекшелiктерiн жоғары деңгейге жеткiзiп Германияның, АҚШ-тың Ұлыбританияның, Францияның, Ресейдiң, Қытайдың, Жапонияның басымдылық саяхат тасқынына сiңiрiп жiберуге көшжiгердi жұмылдыру;
      - нарықтың жаңа жетiстiктерiн анықтауға зерттеулер жүргiзу;
      - қаланың аумағындағы бар объектiлердi және құндылықтардың ауқымын әлемдiк нарыққа жылжыту;
      - саяхаттық инфрақұрылымды жыл iшiнде бiр қалыпты жұмыс iстеуiне бағытталған нарық бағасын қолдана отырып маркетингтi пайдаланып маусымдық жоғары деңгейге жылжыту;
      - жаңа ақпараттық технологияларды ұлттық саяхат ерекшелiгiн таныта бiлуде толығымен жұмылдыру.
      Ерекше назар, зерттеу қайта жаңарту және Ұлы Жiбек жолындағы туристiк қорларды қайтадан тiркеуден өткiзу жұмыстарына аударылады.
      Алматының саяхаттық ерекше таным тартушылығын құру кең ауқымды кешендi шараларды жүргiзудi талап етедi.
      Алматы қаласының саяхатпен шұғылданатын фирмалары мен агенттiктерiнiң атағын шығаратын шаралар ең алдымен, саяхаттық жәрмеңкелерге, көрмелерге және халықаралық конференцияларға қатысып, сондай-ақ осындай халықаралық тұрғыдағы танымал шараларды Алматы қаласының аумағында да өткiзу болып табылады.
      Шет елдерде Қазақстан мен Алматы қаласы жайлы жарнамалық жоғары сападағы материалдар жиi-жиi берiлiп, таратылатын болады. Әсiресе, ақпараттық-жарнамалық қызметте саяхатпен шұғылданатын фирмалармен және саяхатшылар тоқтайтын қонақ үйлер жайында кеңiнен мәлiметтер берiлетiн болады. Ерекше көңiл, жаңа ақпараттық Интернет жүйесiне байланысты саяхаттық фирмалардың тоғыстығы жайлы мәлiметтерге бөлiнедi.
      Алматы қаласы бойынша бұқаралық ақпарат құралдары мен саяхаттық агенттiктердiң өкiлдерi үшiн танымды Алматы қаласының аумағы бойынша саяхаттар өз нәтижесiн бермек.
      Халықаралық деңгейде әртүрлi мәдени, спорттық және басқа шаралар саяхат деңгейiнiң қолайлы дамуына Жағдай жасайды.
      Бұған қосымша жарнама-ақпараттық танымды мәлiметтер қазақ тiлiнде, орыс тiлiнде және латын транскрипциясы бойынша ақпараттық табло арқылы берiлетiн болады.
      Рұқсатнамамен қамтамасыз етудi жетiлдiру.
      Қазақстанда саяхаттық танымның жоғары деңгейде болуы үшiн сырттан келген қонақтардың республикамыздың аумағына келуi мен жайлы демалып, қайтуына барлық қажеттi рәсiмдер бiрыңғай компьютерлiк жүйе бойынша есеп жүргiзiле отырып, орындалатын болады.
      Әуежайларда және темiржол вокзалдарында қалалық ақпараттық мәлiметтердiң кең дамуына жол ашылады. Әсiресе, шет елден келген қонақтарға көлiк қызметiн және де басқа қызметтердi орындау үшiн бiрыңғай қалалық орталық құрылады.
      Келген қонақтардың жеке қауiпсiздiгi туризм дамуының маңызды мәселесiнiң бiрi болып табылады. Оны қамтамасыз ету үшiн мынадай шаралар орындалады: - саяхат құру кезiнде сапалы жұмыстардың атқарылуы оның барлық қауiпсiздiк мәселелерiнiң толық шешiлгендiгiмен анықталады; - арнайы оқу орындарында сапалы саяхаткерлердi әзiрлеудегi ұйымдастыру деңгейiн көтеру; - жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында саяхаттық сыныптардың, үйiрмелердiң жұмыс iстеуiне көңiл бөлу. VIII БӨЛIМ 2002-2010 жылдарға болашақтағы жобалар Бiрiншi кезеңде: 2002-2005 жылдар. Әлеуметтiк саясат. 1. "Самал-2" ы.а. Әмбебап спорт-сауық кешенiнiң құрылысы.
      Бұл кешен 10500 орындық спорттық аренасымен, спорттық жарыстар және концерттiк-сауық шаралар өткiзу және көрермендерге ыңғайлы Жағдай тудыру үшiн арналған. Бүгiнгi күнде құрылыстың әзiрлiгi 52% құрайды.
      Инвестиция көлемi 14 млн.АҚШ долларын құрайды. (отандық және шетел инвестициялары, БК болуы мүмкiн). Жобаның iске асуы – 2 жыл.

      Өнеркәсiптi-технологиялық саясат.
      1. ЗИУ-682Г троллейбустарын жаппай шығаруды қалпына келтiру.
      Жобаны iске асыру БК "Электромаш" ААҚ-да күшiмен iске аспақ. Олардың троллейбустарды, трамвайларды, автобустарды, және агрегаттардың тетiктерiн, электрокөлiктердiң қосалқы бөлшектерiн күрделi жөндеуден өткiзуде тәжiрибелерi бар. Кәсiпорынның қуаттылығы жаңа 100 және 100 күрделi жөндеуден өткiзiлетiн троллейбустар. Заводтың өнiмдерi бәсекелестi, сондықтан нарық өрiсiнде олардың үлесi 80% құрайды. Бүгiнгi күнде "Электромаш" ААҚ-да бiлiктi мамандарды дайындауға, негiзгi құрал сайман, "ноу-хау" беруге дайын.
      Инвестиция көлемi 300 мың.АҚШ доллары (өз қаражаттары, банк несиесi). Жобаның iске асуы – 6 ай.
      2. "Қазақстан" УБГ-800 жылжымалы бұрандасымен бұрғылау қондырғыларын шығаруды игеру.
      Жоба "Жайлау Компаниясы" ААҚ-ның базасында iске асырылады, оның құрамына тау және бұрғылау техникасын игеру саласында үлкен тәжiрибесi бар ғылыми-енгiзу орталығы кiредi. жоғары көрсетiлген бұрғылау қондырғысы ТМД елдерiнде жоқ және техникалық параметрi жағынан шетел Германия, Швеция, және Жапония елдерiнiң бұрғылау қондырғыларынан жоғары бағаланады.
      Бүгiнгi күнде тәжiрибелiк үлгi дайындалып тексеруден өттi.
      Жылына осындай 10-нан кем емес қондырғы шығарылғанда Қазақстанның қажеттiлiгi толық өтелiнетiн болады және сырттан әкелуiн тоқтатады.
      Инвестиция көлемi 1 млн.АҚШ доллары (өз қаражаттары, несие). Жобаны iске асу мерзiмi - 1,5 жыл.
      3. Тоқыма өнiмiн және бұйымын өндiрудi ұйымдастыру.
      Жобаны "Алматы тоқыма комбинаты" ЖАҚ-ның аясында iске асыру жоспарланады. Бұл кәсiпорын Қазақстандағы өндiрiстiк кешенiн, жоғары технологиялық жабдықтарын және жоғары кәсiби мамандарын сақтап қалған жеңiл өнеркәсiптердiң бiреуi.
      Бұл кәсiпорынның шығаратын өнiмдерi импортты алмастырады. Тоқыма өнiмдерiнiң жоғары сапалы бұйымдарын шығару және тиiмдi бағада отандық шикiзатты пайдалану арқылы iске асыру жоспарлануда.
      Инвестиция көлемi 1,4 млн.АҚШ доллары (өз қаражаты және несие). Iске асыру мерзiмi - 6 ай.
      4. 55 штаммдағы сiбiр жарасына қарсы вакцина өндiру.
      Жобаны "Алматы Биокомбинаты" РМК көшiмен жүзеге асырылады. Кәсiпорында биопрепарат жасауда тәжiрибесi бар жоғары кәсiби мамандары бар. Жобаны iске асыру үшiн арнаулы өндiрiстiк алаңдары инженерлiк-техникалық коммуникациясы және технологиялық жабдықтары, бөлек жылыту жүйелерi, биохимиялық зертханасы, вивариясымен арнаулы биологиялық бақылау бөлiмi, температураны реттейтiн қойма алаңдары бар.
      Жобаны жүзеге асыру малдарда ауруға қарсы тұратын иммунитет жасап шығару мүмкiндiгiн тудырады.
      Қазiргi уақытта жоғары аталған вакцина Ресейден сатып алынады 1 литрi - 25 АҚШ доллар. Республикамыздың вакцинаға сұранымы 10-12 мың.литр. Егер биокомбинат шығаратын болса бұл өнiмдi оның бағасы 20 АҚШ долларынан аспайды.
      Инвестиция көлемi - 200 мың.АҚШ доллары (мемлекеттiк инвестиция). Жобаны iске асу мерзiмi - 1 жыл.
      5. Алатау поселкесiндегi технопарк құру жобасын жүзеге асыру.
      Экономикалық өсудiң негiзгi қайнар көзi ғылыми-техникалық жаңалық және оның жетiстiктерiн өндiрiске енгiзу, жаңа технологияны меңгеру, инновациялық қызметтi қолдау.
      Көптеген елдерде мемлекеттiк қолдау үлгiсi инновациялық қызметi технологиялық парктердi құру болып табылады. оған ғылыми-техникалық прогресс және өндiрiстегi жетiстiктер, жаңа технологияларды құру, инновациялық қызметтi ынталандыру шарттары тiкелей ықпал етедi.
      Қазiргi кезде Алатау поселкесiндегi технологиялық парктi құру Тұжырымдамасы әзiрлендi және осы тұжырымдама министрлiктер мен ведомстволарда қаралу үстiнде. Жобаны республикалық, жергiлiктi бюджет, инвесторлар қаржыларымен, грандпен iске асыру көзделуде. Транспорт инфрақұрылымы. 1. Көлiк жол айырықтарын салу. Қалада автокөлiктiң шектен тыс артықтығының нәтижесiнде экологиялық Жағдайдың қиындығын ескере отырып, бұл мәселенi шешудiң тиiмдi жолының бiрi автокөлiк жол айырықтарын салу болып табылады. Болашақта тағы 14 жол айырығы мен айналып өтетiн магистралды жолдар салу жоспарлануда, соның iшiнде: - Фурманов - Әл-Фараби; - Төле би - Мате Залка; - Сейфуллин - Рысқұлова; - Әуезов көшесi Гоголь көшесi арқылы Райымбек көшесiне дейiн.
      Инвестиция көлемi - 96 млн. АҚШ доллары (республикалық және жергiлiктi бюджеттiң қаржысы). Iске асу мерзiмi - 5-7 жыл.
      2. Бiрiншi кезектегi метрополитеннiң құрылысын аяқтау.
      Осы құрылыстың сметалық бағасы 662 млн. АҚШ доллары.
      Метрополитен құрылысы қаланың орталық бөлiктерiндегi 450 автобус бағыттарын қысқартуға және ыңғайлы, жылдамдықты, үлкен тасымалдауға және 7 мың жұмыс орнын ашуға мүмкiндiк бередi.
      Инвестиция көлемi метроны бiтiру үшiн - 530 млн. АҚШ доллар (республикалық және жергiлiктi бюджет қаржысы), соның iшiнде 2002 ж. - 2,9 млн. АҚШ доллар, 2003 ж. - 29 млн. АҚШ доллар, 2004 ж. - 47 млн. АҚШ доллар, 2005 ж. - 64 млн. АҚШ доллар, 2006 ж. - 2009 ж. - 75,8 млн. АҚШ доллар, 2010 ж. - 81,6 млн. АҚШ доллары.

      Қоршаған ортаны қорғау.

      1. "Алматы қаласындағы сумен жабдықтау жүйесiн қайта жабдықтау және жаңарту".
      Жобаның басты мiндетi - суқұбыр-канализация қызметiн тиiмдi және сапалы қызмет көрсету болып табылады. Осы жобаның шеңберiнде Алматы қаласының барлық кәсiпорындарында суды тазартуға арналған жаңа қондырғылар орнатылып, барлық құбырлармен ағатын жуындыларды өңдеуге де ерекше көңiл бөлiнедi және қолданылатын судың бағасын төмендету, эксплуатациялық шығындарын төмендету, шикi суды тазартудан өткiзудiң тиiмдiлiгiн көтеру, бақылау және талдау жүйесiн жетiлдiру, жер бетiндегi суларды тазарту қуатын көтеру, тазартылмаған лай сулардың табиғи ортаға таралуын қысқарту қамтамасыз етiледi.
      Инвестиция көлемi – 24 млн. АҚШ доллары (Франция Үкiметiнiң қорынан дамып келе жатқан елдерге көмекке арналған жеңiлдетiлген заем). Жобаны жүзеге асыру мерзiмi - 3 жыл.
      2. Алматы қаласының қатты тұрмыс қалдықтарын Басқару.
      Жоба өндiрiс, тұрмыс қалдықтарын уақтылы сыртқа шығару және қалдықтарды қолдану деңгейiн жоғарлату жөнiндегi басқару жүйесiн жетiлдiрудi, Қарасайдағы қоқыс жинайтын жерлердi қайта жабдықтауды қарастырады. Жобаны жүзеге асыру үшiн қоқыс шығаратын контейнерлер сатып алу, қоқыс жинайтын көлiк құралдарын алғызу, оларға жабдықтар алғызу, жол бойында арнайы станциялар ашу жоспарлануда. Сонымен қатар жобаның ақпараттық бiрыңғай жүйесiн құрып басқару жоспарлануда. Инвестиция көлемi – 20 млн. АҚШ доллары (Евразиялық қайта құру және дамыту банкiсiнiң заемы). Жобаны жүзеге асу мерзiмi – 3 жыл.
      Екiншi кезең: 2006-2010 жылдар.

      Өнеркәсiптi технологиялық саясат.

      1. Автобустарды шығару және енгiзудi игеру.
      Жобаны жүзеге асыру керектi инфрақұрылымдары бар "Алматы автобус жинау зауыты" ЖШС аясында жобалануда (қойма ғимараттары, темiржол тұйықтары, өндiрiстiк ауданы 40 мың. шаршы метр болатын алаңы, өнiмдiлiк қуаты 6000 м. куб./сағат болатын компрессорлар қондырғысы).
      Жобамен жылына 1000 автобус шығарылады.
      Инвестиция көлемi - 12 млн. АҚШ доллары (ұзақ мерзiмдегi банк несиелерi, өз қаражаттары). Жобаның жүзеге асу мерзiмi – 2 жыл.

      2. Мақта мата өнiмдерi мен тiгiн бұйымдары.
      Жобаны жүзеге асыру керектi инфрақұрылымдары бар "Алматы мақта мата комбинаты-ОЗАТ" ААҚ жанынан жобалануда. Кәсiпорында керектi құрал жабдықтармен, өндiрiстiк ғимараттармен, транспорт және қойма шаруашылық инфрақұрылымдарымен жақсы дамыған.
      Жоба отандық мақта шикiзаттары, бояулар, химикаттар, қосымша материалдар қолдану арқылы әр түрлi маталар өндiрудi қарастырады. Жобада жылына 2 мың жұмыс орындарын құруды қарастырады.
      Инвестиция көлемi - 18.5 млн. АҚШ доллары (ұзақ мерзiмдегi жеңiлдiк несиелерi). Жобаның жүзеге асыру мерзiмi – 1 жыл.

      3. "Алматы Кiлем" ААҚ-ның өндiрiстiк-технологиялық базасын жаңалау.
      Алматы кiлем фабрикасы республикадағы кiлем және кiлем өнiмдерiн шығаратын бiрден бiр кәсiпорын. шығарған заттары экологиялық қауiпсiз, берiктiлiгi және эстетикалығы жоғары, жылу өткiзушiлiгi жақсы т.б.
      Жоба талабымызға сай компьютермен басқарылатын жаңа кiлем тоқу станоктарын сатып алуды көздейдi, ол өндiрiстi өнiмдiлiгiн арттырады, өнiмнiң бастапқы бағасын төмендетуге, өнiм көлемiнiң өндiрiсiн екi есе көбейтуге және нарықтың жаңа тәсiлдерiн игеруге мүмкiндiк бередi.
      Инвестиция көлемi - 96 млн. АҚШ доллары (республика және жергiлiктi бюджеттен). Жобаның жүзеге асыру мерзiмi – 5-7 жыл.

      Транспорттық инфрақұрылым.
      4. Айналмалы магистралды жол құрылыстары.
      5 айналмалы магистралды жол құрылыстарын салу жоспарлануда, ол қала аймағынан тыс бiрыңғай айналмалы магистралдық кешендi құрайды: - Солтүстiк жарты айналымы - Талғар трассасына шығатын Саин және Райымбек көшелерiнiң қиылысы; - Шығыс жарты айналымы - Талғар трассасына шығатын; - Оңтүстiк–Шығыс жарты айналымы - Әл-Фараби және Талғар трассасына шығатын Достық даңғылы; - Оңтүстiк-Батыс жарты айналымы - Шамалған және Қаскелең трассасына шығатын Саин мен Райымбек көшесiнiң қиылысы; - Батыс жарты айналымы - Әл-Фараби (оңтүстiк жарты айналым) даңғылынан, Фурманов пен Достық даңғылына шығатын Саин көшесi. Айналмалы жол құрылысын қаржыландыруды жергiлiктi бюджет қаржысымен қаржыландыру жоспарлануда, тек бюджет алымының көлемiн қысқартқан Жағдайда. Инвестиция көлемi - 96.6 млн. АҚШ доллары. Жобаның жүзеге асыру мерзiмi – 5 жыл. IХ БӨЛIМ Күтілетін жағдайлар Әлеуметтік салада Қаланың халқының жалпы тұрмыс деңгейi көтерiледi деп болжануда.
      Болжанып отырған кезеңнiң соңына қарай Алматы қаласындағы халықтың саны 1178 мың адамға жетедi, олардың iшiндегi 680 мың адамы тұрғындардың экономикалық белсендi бөлiгiн құрайды.
      тұрғындардың табиғи өсiмi жыл сайын 2500 адамға жетедi, ал көшi-қон бойынша өсiм бiрте-бiрте 4500 адамның мөлшерiнде тұрақталады.
      тұрғындардың денсаулығының деңгейiн сипаттайтын көрсеткiштер денсаулық сақтау жүйесiнiң дамуына, қоғамда салауатты өмiр салтын қалыптастыруға және экологиялық Жағдайды жақсартуға байланысты жақсарады.
      2005 жылдың соңына қарай Алматы қаласы бойынша жұмыссыздардың саны қазiргi уақыттағы 70 мың адаммен салыстырғанда 58 мың адамға дейiн азаяды. Болжанып отырған мерзiмнiң соңына қарай бұл көрсеткiш 45-55 мың адам мөлшерiнде болып тұрақталады.
      Орташа айлық жалақы 9 жыл iшiнде 60-70% дейiн өседi және болжанып отырған мерзiмнiң соңына қарай шамамен 30-35 мың теңгенi құрайды.
      Тоғыз жылдың iшiнде 18 жалпы бiлiм беретiн мектептер есiгiн айқара ашады, жылына 2 мектеп салынатын болады. Оның құрылысына 25-27 млрд. теңге жұмсалады.
      Орта бiлiм беру мектептерiнде 10-12% өсiп, 2005 жылдың аяғында 200-205 мың адам құрайды, 2010 жылдың соңында – 215 мың адам құрайды.
      Кәсiптiк техникалық мектептердегi оқушылар қатары 2005 жылдың соңында 2 есе өседi, 11-12 мың адам болады, 2010 жылдың соңында халық шаруашылығының тұтынушылығына сай 17-20 мың болады.
      Орта кәсiби бiлiм мекемелерiндегi оқушылар қатары болжамды жылдың соңында 35-40% өсiп қаланың даму экономикасына сай 25-26 мың адам құрайды.
      Кепiлдi медициналық жәрдем берудiң көлемi болжанып отырған кезеңде екi есеге ұлғаяды. Аурудың алдын алуда айрықша көзге түскен денсаулық сақтау мекемелерiнiң желiсi толық сақталады және дамытылады. Медициналық-демографиялық Жағдайдың және халықтың денсаулығы бойынша көрсеткiштер бiрқалыпқа келiп, жақсарады.
      Кедейшiлiк шегiнен төмен тұратын азаматтардың санын есептеу әдiстемелерiн жетiлдiрудi ескерiп, мұндай адамдардың Жағдайын күнкөрiс минимумына дейiн көтеру қажет. Кедейшiлiк шегiнен төмен тұратын адамдар 30-40 мыңды құрайды.
      Кедейшiлiк шегiнен төмен тұратын адамдардың санының азаюымен қатар мемлекеттiк қолдаумен қамтылған тұрмысы төмен азаматтардың жалпы саны бұрынғы күйiнде қалады.

      Өнеркәсіп саласында

      Өнеркәсiптiң барлық салаларында перспективтi әзiрленулердi енгiзулер қола алынады, соның iшiнде басымды бағыт ғылыми және жоғарытехнологиялық өндiрiстерге көңiл бөлiнедi, сонымен қоса қазiргi талабымызға сай сапаны енгiзу болып табылады, оларды ұйымдастыру және басқару өндiрiсте сапасы жағынан алдыңғы қатарлы жаңа өнiм түрлерiн шығаруға мүмкiндiк бередi.
      Өнеркәсiптi, шағын бизнестi дамыту, экономикалық қызметтiң барлық салаларында жаңа технологияларды енгiзу, инновациялық қызметтi басым дамыту жөнiндегi қолданылған шараларды ескерiп, он жылдықтың соңына қарай өнеркәсiптiк өндiрiстiң көлемi 54% өседi.
      Осы кезеңде өнеркәсiптiң құрылымы өзгерiп, қалада шығарылатын барлық өнiмдердiң 30-35% шағын кәсiпорындардың үлесiне тиедi.
      жоғары технологиялық өндiрiс, сондай-ақ ақпараттық технологиялар саласындағы өндiрiс (жабдықтар, химия, мұнай, кен-металлургия кәсiпорындарына арналған қосалқы бөлшектер, жоғары сапалы препараттар өндiру, электроника автомобиль жасау) басым дамытылады.

      Көлік және байланыс саласында

      Жоспарланған стратегиялық мiндеттердi жүзеге асыру технологиялық жаңартылған және тиiмдi көлiк және телекоммуникация кешендерiн құруға, сонымен қатар халықаралық деңгейде қызмет көрсетуiне мүмкiндiк бередi.
      Көлiк ұйымдарының қаржы Жағдайын жақсарту мақсатында олардың өздерiн өздерi ақтау жұмысымен ерекшеленедi.
      Бұл тұрғыда көлiк саласында қызмет көрсету аясы және телекоммуникацияға қызмет көрсетуде олардың табысынан қызмет көрсету ағысы төмендетiледi.
      Негiзгi нәтижелердiң бiрi болып автокөлiктiң қала экологиясына керi әсерiн қысқарту арқылы мультипликативтi тиiмдiлiгiне қол жеткiзу.

      Инвестициялық салада

      Капиталға негiзгi инвестиция 2010 жылы Алматы қаласы бойынша 104 млрд. теңге болады, оның дамуы 2001 жылға қарағанда 43%. Инвестиция құрылымында экономиканың нақты секторына әлеуметтiк және экономикалық бағытты дамыту болып табылады. Осы аралықта 2,5 млрд. шаршы метр тұрғын үй меңгерiледi немесе орташа жылына 270-280 мың шаршы метр. 5 жылдың iшiнде инженерлiк шешiмдегi жобалар бойынша жаңа ықшам аудан "Нұрлы қала" құрылысы жоспарланады. Салық-бюджет саласында Алматы қаласы бойынша салық жинау көлемi 2005 жылдың аяғына дейiн 200 млрд. теңгеге жеткiзу, ал 2010 аяғында 250 млрд. теңгеге жеткiзу жоспарлануда, ол аймақтық өнiмнiң 35% құрайды. ІХ БӨЛІМ 2010 жылға дейiн жүзеге асыруға қажеттi негiзгi жобалардың тiзбесi ӘЛЕУМЕТТIК САЛА --------------------------------------------------------------------- Көрсеткiштер !Өлшем !2001ж.!2002ж.!2003ж.!2004ж.!2005ж.!2010ж. !бiрлiгi!есеп ! ! ! ! ! --------------------------------------------------------------------- I. Жалпы саны мың адам 1131,9 1139,9 1143,1 1150,2 1156,7 1178,0 II. Барлық еңбек ресурстары (стрА+Б) мың адам 796,8 804,5 808,0 810,0 814,0 829,0 Оның iшiнде: А. Экономикалық белсендi тұрғындар - барлығы -"- 620,0 630,0 639,0 643,0 649,0 679,0 Оның iшiнде: А) экономика саласында жұмыс iстейтiндер Барлығы - мың адам 549,4 570,0 579,0 584,0 591,0 624,0 Оның iшiнде экономикалық қызмет түрлерiмен айналысатындары -"- 379,7 393,5 404,5 411,0 420,0 484,0 Ауыл шаруашылығы 1,5 2 2 2,3 2,5 4,0 өнеркәсiп -"- 70,0 72,0 74,5 75,0 77,0 90,0 құрылыс -"- 24,6 26,0 27,0 27,5 28 35,0 сауда, автомобильдердi және үйде пайдаланылатын бұйымдарды жөндеу -"- 20,1 23,0 28,0 31,0 34,0 45,0 қонақ үйлер және мейрамханалар -"- 13,6 14 14,5 14,7 15 20,0 көлiк және байланыс -"- 59 60 60,5 61,0 62,0 66,0 қаржы қызметi -"- 13,3 13,6 13,6 13,8 14 17,0 Жылжымайтын мүлiкпен жұмыс, жалдау және кәсiпорындардың қызметтерi -"- 56,6 57,6 58 58,3 59 65,0 Мемлекеттiк басқару -"- 21,7 21,7 21,7 21,7 21,7 22,0 бiлiм -"- 51,4 54 54,5 54,8 55 60,0 Денсаулық сақтау және әлеуметтiк қызметтер -"- 30,4 31 31,3 31,4 31,5 35,0 Басқа да коммуналдық, әлеуметтiк қызметтер -"- 17,5 18,6 18,9 19,5 20,3 25,0 В) өз қалауынша кәсiппен айналысатын тұрғындар -"- 169,7 176,5 174,5 172 171 140,0 б) жұмыссыздар - барлығы мың адам 70,6 60 60 59 58 55,0 Б. Экономикалық белсендi емес тұрғындар мың адам 176,8 174,5 169,0 167,0 165,0 150,0 Келген шет елдiк жұмыс күшi -"- 2,2 2,5 2,5 2,5 2,5 3,0 Демография Демография, сальдо (+,-) мың.адам 2,0 2,1 2,1 2,1 2,2 2,5 Туылу адам 13961 14000 14060 14147 14227 14371 ТЖК (туылудың жиынтық коэффициентi) % 12,2 12,2 12,3 12,3 12,2 12,2 Қайтыс болу % 10,4 10,4 10,4 10,4 10,4 10,4 Көшi-қон сальдосы оның iшiнде: мың адам 2,2 2,9 4,2 4,0 5,0 4,5 ерлер мың адам 1,0 1,6 2,3 2,2 2,8 2,1 әйелдер мың адам 0,8 1,3 1,9 1,8 22 2,4 Әлеуметтiк саланың басқа да көрсеткiштерi Күнкөрiс минимумы теңге 4977 5190 5416 5650 5875 7679 Кедейшiлiктiң шегi теңге 1891 2076 2198 2310 2445 3500 Кедейшiлiк шегiнен төмен тұратын адамдар саны мың адам 55,3 55,0 45,0 40,0 30,0 30,0 тұрғындарға шаққанда кедейшiлiк деңгейi (пайыз есебiмен) 4,9 4,8 3,9 3,5 3,0 2,5 Жергiлiктi бюджеттiң әлеуметтiк қорғауға және әлеуметтiк қамсыздандыруға арналған шығындар млн.теңге 1921,9 2018,0 2100,0 2150,3 2250 3000 1 адамға есептегенде жарты айлық өлшем теңге 1244 1270 1321 1367 1430 1700 Өткен жылмен салыстырғанда пайыз есебiмен 119,4 106,4 104,5 103,5 104,6 142,2 Жасына қарай зейнеткерлер тiзiмi (орташа жылдық) мың адам 161,4 159 158,5 158,0 157,0 155,0 01.01.2002 ж. зейнетақы қорына қатысушылардың саны мың адам 620,7 644,2 654,3 660 668 720 Жиналған зейнетақы қаржысының сомасы млн.теңге 188,2* х х х х х тұрғын-үй қоры млн.кв.м 21,3 21,5 21,8 22,1 22,4 24,2 тұрғын-үй құрылысын iске қосу мың.кв.м 240,9 264,3 280,0 300,0 320,0 400,0 *)зейнетақы қаржысының көлемi республика бойынша көрсетiлген ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ САЛА Негiзгi капиталға қойылатын барлық инвестициялар (млн. теңге) 73369,3 77905 84563 90805 96785 104175 оның iшiнде экономикалық қызметтiң түрлерi бойынша: Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы 63,3 70 80 100 120 140 Тау-кен өнеркәсiбi 101,8 102 110 130 140 160 Өңдеу өнеркәсiбi 6900,6 7380 7450 7770 8090 8660 Электр энергиясын, газды және суды өндiру және бөлу 3421,8 5042 6183 6705 7305 7805 Құрылыс 10008 11300 11400 11700 12100 12500 Сауда, автомобильдердi, үйде пайдаланылатын бұйымдарды жөндеу 8151,3 8700 8770 8940 9160 9600 Қонақ үйлер және мейрамханалар 556,5 900 950 1200 1400 1700 Көлiк және байланыс 22341,6 22920 28030 31430 34800 38450 Қаржы қызметi 6029,3 6500 6600 6850 7000 7300 Жылжымайтын мүлiкпен жұмыс, жалдау және кәсiпорындардың қызметтерi 7360,8 7985 8070 8430 8580 9100 Мемлекеттiк басқару 3290,2 3400 3500 3800 4000 4300 Бiлiм 1435,3 596 600 600 600 600 Денсаулық сақтау және әлеуметтiк қызметтер 442,5 450 160 170 190 220 Басқа да коммуналдық, әлеуметтiк және жеке қызмет жеке қызмет 3266,3 2560 2660 2980 3300 3640 Қаржыландыру көздерi бойынша жалпы көлемнен I. Республикалық бюджет қаражаты, барлығы: 405,5 550 5450 8450 11450 14450 оның iшiнде экономикалық қызмет түрлерi бойынша: Электр энергиясын, газды және суды өндiру және бөлу 64,4 -- -- -- -- -- Құрылыс (жер сiлкiнiсiне қарсы жұмыстар) -- 450 450 450 450 450 Көлiк және байланыс 16,9 100 5000 8000 11000 14000 Мемлекеттiк басқару 323,4 -- -- -- -- -- Басқа да коммуналдық, әлеуметтiк және жеке қызмет 0,8 -- -- -- -- -- II. Жергiлiктi бюджет қаражаты, барлығы: 5712,3 4261 4065 4175 4275 4495 оның iшiнде экономикалық қызмет түрлерi бойынша: Электр энергиясын, газды және суды өндiру және бөлу 3,9 5 5 5 5 5 Құрылыс (жер сiлкiнiсiне қарсы жұмыстар) -- 250 250 250 250 250 Көлiк және байланыс 2993,9 3000 3100 3200 3300 3500 Жылжымайтын мүлiкпен жұмыс және жалға беру кәсiпорындар қызметi 6 70 70 80 80 100 Бiлiм 892,1 596 600 600 600 600 Денсаулық және әлеуметтiк қызмет 442,5 300 -- -- -- -- Басқа да коммуналдық, әлеуметтiк және жеке қызмет 1373,9 40 40 40 40 40 III. Кәсiпорындар мен ұйымдардың өз қаржылары, барлығы 65695,4 70122 71000 73800 76300 80120 оның iшiнде экономикалық қызмет түрлерi бойынша: Ауыл шаруашылық, аң аулау және орман шаруашылығы 63,3 70 80 100 120 140 Тау-кен өнеркәсiбi 101,8 102 110 130 140 160 Өңдеу өнеркәсiбi 6823,1 7300 7350 7650 7950 8500 Электр энергиясын, газды және суды өндiру және бөлу 3353,5 3800 3900 4200 4500 4800 Құрылыс 10008 10600 10700 11000 11400 11800 Сауда, автомобильдердi, үйде пайдаланылатын бұйымдарды жөндеу 7695,7 8200 8250 8400 8600 9000 Қонақ үйлер және мейрамханалар 556,5 900 950 1200 1400 1700 Көлiк және байланыс 18512,4 19000 19100 19350 19600 20000 6029,3 6500 6600 6850 7000 7300 Жылжымайтын мүлiкпен жұмыс және жала беру кәсiпорындар қызметi 7335,6 7900 8000 8350 8500 9000 Мемлекеттiк басқару 2966,8 3400 3500 3800 4000 4300 Бiлiм 543,2 -- -- -- -- -- Денсаулық сақтау және әлеуметтiк қызметтер -- 150 160 170 190 220 Басқа да коммуналдық, әлеуметтiк және жеке қызмет жеке қызметтер 1706,2 2200 2300 2600 2900 3200 IV. Шетел инвесторлар қаражаттары, барлығы: 1556,1 2972 4048 4380 4760 5110 Оның iшiнде экономикалық қызмет түрлерi бойынша: Өңдеу өнеркәсiбi 77,5 80 100 120 140 160 Электр энергиясын, газды және суды өндiру және бөлу -- 1237 2278 2500 2800 3000 Сауда, автомобильдердi, үйде пайдаланылатын бұйымдарды жөндеу 455,6 500 520 540 560 600 Көлiк және байланыс 818,4 820 830 880 900 950 Жылжымайтын мүлiкпен жұмыс және жала беру кәсiпорындар қызметi 19,2 15 -- -- -- -- Басқа да коммуналдық, әлеуметтiк және жеке қызмет 185,4 320 320 340 360 400 --------------------------------------------------------------------- Көрсеткiштер!Өлшем !2001ж.!2002ж.!2003ж.!2004ж.!2005ж.!2010ж.!iшкi!сыртқы !бiрлiгi!есеп ! ! ! ! ! !рынок!рынок --------------------------------------------------------------------- Өнеркәсiп өнiмiнiң көлемi (қаржылық емес сектор) млн.тн.94495,1 100543 109089 119452,3 151192 131397 Өңдеу өнеркәсiбi қайта өңделетiн ауыл шаруашылық өнiмдерi маргарин өнiмдерi тонна 3941 4200 4400 4600 4800 5500 3500 2000 қайта өңделген сұйық сүт тонна 6228 6300 6400 6500 6780 7200 7200 көкөнiс мың майы теңге 24,9 25,1 25,3 25,6 25,9 26,5 10,6 15,9 ұн мың теңге 54,4 55,0 55,1 55,1 55,1 55,5 7,5 48 ет және ет өнiмдерi тонна 352 360 363 366 370 390 390 - арақ мың теңге 240 259 268 276 278 290 290 - Тоқыма және тiгiн өнеркәсiбi Мақта қағаз жiптерi тонна 1302 5420 5500 5550 5600 5800 1740 4060 Мақта қағаз маталары млн.ш.м. 5,2 29,9 32,5 35 38 50 5 45 Кiлем және кiлем өнiмдерi мың ш.м. 173,4 200 205 220 228 246 172 74 Терi өнiмi, терi бұйымдары және аяқ-киiм өнiмдерi Аяқ-киiм мың пар 208,3 484,5 510 530 560 650 455 195 ағаш өнiмi және ағаш бұйымдары терезе, есiк, рама және мың т.б. ш.м. 62,1 63 64 64,5 65 68 68 - Қағаз және картон өнiмдерi, басылым жұмыстары Мектеп дәптерлерi және жалпылар тонна 309 400 420 440 460 520 300 220 Тұсқағаздар млн.ш.м. 13 14,5 15 16 17 22 4,8 17,2 Химиялық өнеркәсiбi Бояулар, лактар тонна 2354 2612 2700 2750 2830 3000 3000 - Шампуньдар, шаш бояулары тонна 1003 1473 1500 1520 1560 1680 504 1176 тiс пастасы тонна 128 275 290 320 360 480 15 465 Басқа да металлемес минералды өнiмдерi өндiру Құрылыс млн. кiрпiшi дана 40,2 41 42 43 44 49 49 - шойын өнiмi шойын құю қызметтерi тонна 5864 5890 5900 5900 5910 5950 5950 - Машина және жабдықтар өндiру Кiр жуатын машиналар мың дана 10,5 10,5 10,7 10,9 11 11,5 11,5 - станоктар дана Электрлiк және электронды жабдықтарды өндiру Су мың есептегiш дана 12,5 60 70 75 80 90 80 10 Электр энергиясын мың есептеу дана 29,3 50 54 55 56 57 50 7 Көлiк жабдықтарын өндiру 10 және оданда көп адам тасымалдайтын автомобиль дана 10 100 120 130 140 160 160 - арнаулы дана автомобильдер 49 670 700 720 750 800 800 - Тiркемелер және жартылай тiркемелер дана 6 40 45 50 60 100 100 - Электр энергиясын, газды және суды өндiру және бөлу электр млн. энергиясы квт.с. 547,6 573 580 582 582 590 590 - табиғат млн. суы т.м. 243,8 243,2 243,2 242 240 235 235 - ---------------------------------------------------------------------Негiзгi тұтынатын тауарлардың сұраным болжамы ---------------------------------------------------------------------Өнiмдер !2001ж.!2002ж.!2003ж.!2004ж.!2005ж.!2010ж. !iшкi!сыртқы !есеп !болжам!болжам!болжам!болжам!болжам ! ! ---------------------------------------------------------------------Ет және ет өнiмдерi Өндiрiс мың т. 0,35 0,36 0,36 0,37 0,37 0,39 0,39 Iшкi тұтыну 48,4 48.7 49 49 50,5 55 Экспорт мың т. Импорт мың т. 8 8,5 8,5 8,5 8,5 8,5 Басқа аймақтардан келiп түскендер 40,05 39,84 40,14 40,13 41,63 46,11 Сүт және сүт өнiмдерi Өндiрiс мың т. 6,2 6,3 6,4 6,5 6,8 7,2 7,2 Iшкi тұтыну 156,7 157,7 160 161 161,5 162 Экспорт мың т. Импорт тыс т. Басқа аймақтардан келiп түскендер 150,5 151,4 153,6 154,5 154,7 154,8 Сары май Өндiрiс мың т. 0,33 0,34 0,34 0,34 0,34 0,38 0,38 Iшкi тұтыну 51,3 51,6 52 52,5 52,6 53 Экспорт мың т. Импорт тыс т. 2,5 2,5 2,5 2,4 2,3 2 Басқа аймақтардан келiп түскендер 48,47 48,76 49,16 49,56 49,96 50,62 Ұн Өндiрiс мың т. 54,4 55 55,1 55,1 55,1 55,5 7,5 48 Iшкi тұтыну 6,8 6,8 6,9 7 7,1 7,5 Экспорт мың т. 20 20 20 20 20 20 Импорт мың т. Басқа аймақтардан келiп түскендер 27,6 28,2 28,2 28,1 28 28 Көкөнiс майы Өндiрiс мың т. 24,9 25,1 25,3 25,6 25,9 26,5 10,6 15,9 Iшкi тұтыну, мың т. 9,69 9,76 9,85 9,95 10,1 10,6 Экспорт мың т. Импорт мың т. 20 20 19 1865 18 17 Басқа аймақтарға шақыру 35,21 35,34 34,45 34,15 33,8 32,9 --------------------------------------------------------------------- Көлiк және байланыс --------------------------------------------------------------------- !2001жыл ! 2002ж. ! Болжам !отчет ! !---------------------------------------- ! ! ! 2003ж. ! 2004ж. ! 2005ж. ! 2010ж. --------------------------------------------------------------------- Жүк тасымалдау көлемi, мың.тонна 5277,2 5446,6 5610,7 5836,1 6129,3 7116,3 соның iшiнде: Автомобиль көлiгi 5269,2 5437,8 5600,9 5825,0 6116,2 7094,8 ұшақ көлiгi, 8,0 8,8 9,8 11,2 13,1 21,5 соның iшiнде: "Эйр Қазақстан" 4,6 5,2 6,1 7,3 9,0 16,2 Басқалары 3,4 3,5 3,7 3,9 4,1 5,3 Жолаушылар тасымалдау, млн.адам 786,9 804,5 829,2 861,1 902,9 1036,8 Автомобиль көлiгi 144,9 151,1 158,6 166,5 177,3 213,4 Электрокөлiк 76,1 76,5 77,0 78,5 80,0 85,0 ұшақ көлiгi 565,9 576,9 593,6 616,1 645,6 738,4 Соның iшiнде "Эйр Қазақстан" 504,5 514,6 530,0 551,2 578,8 665,6 Басқалары 61,4 62,3 63,6 64,8 66,8 72,8 Жүктасымалдау айналымы, млн.ткм 191,4 195,6 200,1 205,0 212,0 237,2 Соның iшiнде: автомобиль көлiгi 152,4 154,8 157,9 161,1 165,9 182,5 ұшақ көлiгi 39,0 40,8 52,1 43,9 46,0 54,7 Соның iшiнде: "Эйр Қазақстан" 16,4 17,7 18,6 19,7 21,1 26,9 Басқалары 22,6 23,1 23,6 24,3 25,0 27,7 Жолаушылар тасымалдау, млн.ткм. 2695,0 2859,5 3077,3 3353,8 3698,9 5005,6 Автомобиль көлiгi 932,8 949,6 972,7 1005,1 1038,6 1152,2 Электрокөлiк 302,3 304,0 306,0 312,0 318,0 340,0 ұшақ көлiгi 1459,9 1605,9 1798,6 2036,7 2342,3 3513,4 Соның iшiнде "Эйр Қазақстан"1284,2 1412,6 1582,1 1787,8 2056,0 3084,0 Басқалары 175,7 193,3 216,5 248,9 286,3 429,4 Көлiк кәсiпорындарының табысы (темiржолдан басқа), млн.теңге 19917,2 21550,0 23820,0 26900,0 30000,0 43300,0 Соның iшiнде: қалалық және жол көлiгi 3731,7 3750,0 3820,0 3900,0 4000,0 4300,0 ұшақ көлiгi, млн.теңге 16185,5 17800,0 20000,0 23000,0 26000,0 39000,0 Табаны қатты автомобиль жолдарының ұзындығы, мың.км 1,354 1,355 1,355 1,356 1,356 1,360 Соның iшiнде: жөндеуден өткен жолдар 52,0 52,0 52,5 53,0 53,6 55,0 Байланыс қызметiнiң көлемi, млн.теңге 24591,1 27279,2 30816,0 35746,0 42415,0 65450,0 Соның iшiнде: "Алматы- телеком" 4579,5 5266,4 6162,0 7394,0 9243,0 15700,0 Басқалары 20011,6 22012,8 24654,0 28352,0 33172,0 49750,0 Тұрғындарға қойылған телефон қондырғылары, мың.дана 374,3 380,2 387,0 394,0 400,0 420,0 Соның iшiнде: "Алматы- телеком" 315,5 320,0 325,0 330,0 335,0 350,0 Басқалары 58,8 60,2 62,0 64,0 65,0 70,0 --------------------------------------------------------------------- Ескертпе: темiржол көлiгi бойынша индикативтi жоспарды әзiрлеу мүмкiндiгi болмады, Алматы тасымалдау бөлiмшесi РМК "Қазақстан темiр жолы" "Инфрақұрылым" МК қарайды, оның негiзгi офисi. ІІ-ші сайланған Алматы қалалық Мәслихаты ХVII-ші сессиясының төрағасы ІІ-ші сайланған Алматы қалалық Мәслихаты хатшысы Маман: Сариева А.

Об утверждении стратегического плана развития города Алматы до 2010 года

2010 жылға дейінгі Алматы қаласының дамуының стратегиялық жоспарын бекіту туралы