Об утверждении стандарта бухгалтерского учета 30 "Представление финансовой отчетности"

Приказ Министра финансов Республики Казахстан от 17 января 2003 года N 14. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 21 февраля 2003 года N 2182. Утратил силу - приказом Министра финансов РК от 21 июня 2007 г. N 217 (вводится в действие с 1 января 2008 года)

Сноска. Приказ Министра финансов РК от 17 января 2003 года N 14 утратил силу приказом Министра финансов РК от 21 июня 2007 г. N 217 (вводится в действие с 1 января 2008 года)

В целях приведения нормативной базы бухгалтерского учета в соответствие с законодательством Республики Казахстан, приказываю:

1. Утвердить прилагаемый стандарт бухгалтерского учета 30 "Представление финансовой отчетности".

2. Признать утратившими силу стандарты бухгалтерского учета 1 "Учетная политика и ее раскрытие", 2 "Бухгалтерский баланс и основные раскрытия в финансовых отчетах", 3 "Отчет о результатах финансово-хозяйственной деятельности", утвержденные постановлением Национальной комиссии Республики Казахстан по бухгалтерскому учету от 13 ноября 1996 года N 3.

3. Департаменту методологии бухгалтерского учета и аудита в установленном порядке обеспечить государственную регистрацию данного приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Первого вице-Министра финансов Жамишева Б.Б.

5. Настоящий приказ вводится в действие со дня его регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

Министр финансов
Республики Казахстан

Утвержден
приказом Министра финансов
Республики Казахстан
от 17 января 2003 года N 14

Стандарт бухгалтерского учета 30
"Представление финансовой отчетности"

Раздел 1. Цель и сфера применения

1. Целью настоящего стандарта является обеспечение основы для представления финансовой отчетности с тем, чтобы достичь сопоставимости как с собственной финансовой отчетностью организации за предшествующие периоды, так и с финансовой отчетностью других организаций. В настоящем стандарте устанавливаются общие положения для представления финансовой отчетности, ее структуре и минимальные требования к ее содержанию. Признание, оценка и раскрытие специфических операций и событий рассматриваются в других стандартах бухгалтерского учета (далее - СБУ).
Настоящий стандарт должен применяться при представлении всех форм финансовой отчетности, составляемых в соответствии с Законом Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" от 26 декабря 1995 года N 2732.
2. Финансовая отчетность предназначена для удовлетворения потребностей тех пользователей, которые не имеют возможности требовать отчетность, отвечающую их конкретным информационным запросам. Финансовая отчетность может представляться отдельно или как часть отчетов, представляемых организацией по итогам года.
Настоящий стандарт не применяется к сокращенной промежуточной финансовой отчетности.
Настоящий стандарт применяется при представлении финансовой отчетности, как отдельной организации, так и консолидированной финансовой отчетности группы организаций. Настоящий стандарт не препятствует представлению консолидированной финансовой отчетности согласно СБУ и финансовой отчетности основной организации, составленной в соответствии с другими требованиями ведения бухгалтерского учета и составления финансовой отчетности в одном и том же документе при условии, что основа для составления каждого из них четко раскрывается в информации об учетной политике.
3. Настоящий стандарт применяется ко всем типам организаций, за исключением организаций, регулирование и надзор за деятельностью которых в соответствии с Законодательством Республики Казахстан возложены на Национальный Банк Республики Казахстан.
4. В настоящем стандарте используется терминология, принятая для коммерческих организаций. Некоммерческие организации, кроме государственных учреждений, также должны руководствоваться настоящим стандартом, для этого может потребоваться изменить названия определенных строк в финансовой отчетности и самих форм финансовой отчетности. Такие организации также могут представлять дополнительные формы финансовой отчетности.

Раздел 2. Назначение финансовой отчетности

5. Финансовая отчетность представляет собой информацию о финансовом положении, результатах деятельности и изменениях в финансовом положении организаций. Финансовая отчетность также показывает результаты управления ресурсами, доверенными руководству организации. Для достижения этой цели финансовая отчетность предоставляет информацию о следующих показателях организации:
1) активах;
2) обязательствах;
3) собственном капитале;
4) доходах и расходах, включая доходы и расходы от неосновной деятельности и чрезвычайных ситуаций;
5) движении денег;
6) изменений в собственном капитале.
Эта информация вместе с прочей информацией в пояснительной записке также помогает пользователям прогнозировать движение денег организации в будущем и, в частности, распределение во времени и определенность генерирования денег и их эквивалентов.

Раздел 3. Ответственность за финансовую отчетность

6. Ответственность за подготовку и представление финансовой отчетности несет руководство организации.

Раздел 4. Состав финансовой отчетности

7. Финансовая отчетность организации включает в себя следующее:
1) бухгалтерский баланс;
2) отчет о доходах и расходах;
3) отчет о движении денег;
4) отчет об изменениях в собственном капитале;
5) информацию об учетной политике организации и пояснительную записку.
8. Финансовая отчетность будет более полной, если организации представят дополнительную информацию в виде финансовых обзоров руководства с описанием и объяснением основных характеристик финансовых результатов деятельности организации, ее финансового положения и основных неопределенностей, с которыми она сталкивается. Такой обзор может включать анализ:
1) основных факторов и влияний, определяющих финансовые результаты, включая изменения среды, в которой действует организация, реакции организации на эти изменения и их воздействия, инвестиционной политики организации, направленной на поддержание и улучшение финансовых результатов, включая политику в области дивидендов;
2) источников финансирования организации и доли заемных средств в этих источниках, а также политики организации в отношении заемных средств и управления рисками, связанными с займами;
3) преимуществ и ресурсов организации, ценность которых не отражена в бухгалтерском балансе, составленном в соответствии с настоящим стандартом.
9. Организации помимо финансовой отчетности могут представлять отчеты по вопросам охраны окружающей среды и отчеты о компенсации работникам, представляющие дополнительную ценность, особенно в отраслях, в которых фактор защиты окружающей среды имеет большое значение, и в которых сотрудники считаются важной группой пользователей. Организации представляют такие отчеты, если их руководство полагает, что они помогут пользователям в принятии экономических решений.

Раздел 5. Общие положения

Глава 1. Достоверное представление и соответствие
стандартам бухгалтерского учета

10. Финансовая отчетность должна достоверно представлять финансовое положение организации, финансовые результаты ее деятельности, движение денег и изменения в собственном капитале организации. Надлежащее применение СБУ с дополнительным, при необходимости, раскрытием обеспечивает достоверное представление информации, содержащейся в финансовой отчетности.
11. Организация, финансовая отчетность которой соответствует СБУ, должна раскрывать этот факт. Финансовая отчетность не должна представляться как соответствующая СБУ, если она не соответствует всем требованиям каждого применимого СБУ.
12. Порядок учета, не соответствующий СБУ, не может быть исправлен ни раскрытием применяемой учетной политики, ни пояснительной запиской, ни дополнительной информацией.
13. В чрезвычайно редких случаях, когда организация приходит к заключению, что соответствие требованиям СБУ будет вводить в заблуждение, и поэтому отступление от какого-то требования необходимо для достижения достоверного представления, организация должна раскрывать:
1) тот факт, что руководство пришло к заключению, что финансовая отчетность достоверно представляет финансовое положение организации, финансовые результаты ее деятельности, движение денег и изменения в собственном капитале организации;
2) тот факт, что финансовая отчетность соответствует применимым СБУ во всех существенных аспектах, за исключением отступления от какого-то СБУ в целях достижения достоверного представления;
3) СБУ, от которого отступила организация, характер отступления, включая порядок учета, который требовался бы СБУ, причины, по которым такой порядок учета вводил бы в заблуждение, и принятый порядок учета;
4) финансовое воздействие отступления на чистый доход или убыток, активы, обязательства, собственный капитал, движение денег и изменения в собственном капитале организации в каждом из представленных периодов.
14. Заявления о том, что финансовая отчетность соответствует значительным требованиям СБУ или основана на СБУ, являются вводящими в заблуждение, так как они снижают надежность и понятность финансовой отчетности. В целях обеспечения того, чтобы финансовая отчетность, в которой заявлено о соответствии СБУ, отвечала бы СБУ, настоящий стандарт включает всеобъемлющее требование того, что финансовая отчетность должна давать достоверное представление, руководство по тому, как выполнять требование о достоверном представлении и дополнительные указания для определения исключительно редких обстоятельств, вызывающих отступление. Он также требует ясного раскрытия обстоятельств, вызывающих отступление.
15. Достоверное представление достигается соответствием применимым СБУ во всех существенных аспектах. Достоверное представление требует:
1) выбора и применения учетной политики в соответствии с пунктом 19;
2) представления информации, включая учетную политику, таким образом, чтобы обеспечивалась уместная, надежная, сопоставимая и понятная информация;
3) представления дополнительных раскрытий в тех случаях, когда требования в СБУ недостаточны для того, чтобы пользователи смогли понять влияние конкретных операций или событий на финансовое положение и финансовые результаты деятельности организации.
16. В чрезвычайно редких обстоятельствах применение какого-то требования в СБУ может приводить к тому, что финансовая отчетность становится вводящей в заблуждение. Это может иметь место, только в том случае, когда порядок учета, требуемый настоящим стандартом, явно не подходит, и поэтому достоверного представления нельзя достичь ни применением настоящего стандарта, ни через дополнительное раскрытие. Отступление от требований СБУ не допустимо лишь по той причине, что другой порядок учета также обеспечивает достоверное представление.
17. При оценке необходимости отступления от конкретного требования в СБУ следует принять во внимание следующее:
1) цель требования и причины того, почему эта цель не может быть достигнута или не является уместной в конкретных обстоятельствах;
2) каким образом обстоятельства организации отличаются от тех организаций, которые следуют требованию.
18. В связи с тем, что обстоятельства, требующие отступления, будут, как ожидается, чрезвычайно редкими, а необходимость в отступлении будет предметом значительных споров и субъективной оценки, важно, чтобы пользователи были осведомлены о том, что отчетность организации не соответствует СБУ во всех существенных аспектах. Также важно, чтобы пользователи получили достаточную информацию, позволяющую им делать выводы о том, является ли отступление необходимым и рассчитывать корректировки, которые потребовались бы для приведения отчетности в соответствие со стандартом.

Глава 2. Учетная политика

19. Организация должна выбирать и применять учетную политику таким образом, чтобы вся финансовая отчетность соответствовала всем требованиям каждого применимого СБУ. При отсутствии конкретного требования организация должна вырабатывать политику, обеспечивающую предоставление в финансовой отчетности информации, отвечающей следующим качественным характеристикам:
1) уместность для пользователей при принятии решений;
2) надежность, обеспечивающая:
достоверное представление результатов и финансового положения организации;
отражение экономического содержания событий и операций, а не только их юридической формы;
нейтральность (объективна в отношении к различным пользователям);
осмотрительность;
полноту во всех существенных отношениях.
20. Учетная политика представляет собой принципы, основы, условия, правила и практику, принятые организацией для ведения бухгалтерского учета и составления финансовой отчетности в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности, стандартами бухгалтерского учета и типовым планом счетов бухгалтерского учета, исходя из потребностей организации и особенностей ее деятельности.
21. При отсутствии конкретного СБУ руководство организации использует свои суждения при разработке учетной политики, которая обеспечивает наиболее полезную информацию для пользователей финансовой отчетности организации. При вынесении такого суждения руководство организации должно принимать во внимание:
1) требования и рекомендации в СБУ, затрагивающие аналогичные или связанные проблемы;
2) критерии определения, признания и оценки активов, обязательств, доходов и расходов, установленные в Концептуальной основе для подготовки и представления финансовой отчетности;
3) отраслевые правила и нормы в той степени, в какой они соответствуют подпунктам 1) и 2) данного пункта.

Глава 3. Непрерывность деятельности организации

22. При составлении финансовой отчетности руководство должно оценивать способность организации продолжать свою деятельность. Финансовая отчетность должна составляться на основе принципа непрерывности деятельности, если только руководство организации не намеревается или не имеет причину рассматривать вероятность того, что организация будет ликвидирована или прекратит свою деятельность. Когда руководство в процессе формирования мнения осведомлено о существенных неопределенностях, связанных с событиями или условиями, которые могут вызвать значительные сомнения в способности организации осуществлять свою деятельность в дальнейшем, эти неопределенности должны раскрываться. Когда финансовая отчетность составляется не на основе принципа непрерывности деятельности, этот факт должен раскрываться, также как и та основа, на которой составлена финансовая отчетность, и причина, по которой организация не считается непрерывно действующей.
23. При оценке того, выполняется ли принцип непрерывности деятельности, руководство организации должно учитывать всю имеющуюся информацию на будущее, которая должна охватывать, по крайней мере, двенадцать месяцев с отчетной даты. Степень, в которой эта информация принимается во внимание, зависит от фактов в каждом конкретном случае. Когда организация произвела удачные операции и имеет в своем активе свободный доступ к финансовым ресурсам, заключение о том, что принцип непрерывности деятельности выполняется, достигается без проведения подробного анализа. В других случаях руководству, возможно, потребуется рассмотреть факторы, сопряженные с текущей и предполагаемой рентабельностью, графиками погашения обязательств и дополнительными источниками финансирования, прежде чем оно утвердится в применимости принципа непрерывности деятельности организации.

Глава 4. Принцип начисления

24. Организация должна составлять финансовую отчетность, за исключением информации о движении денег, согласно принципу начисления.
25. Согласно принципу начисления, операции и события признаются тогда, когда они произошли (а не по мере поступления или выплаты денег), и регистрируются в регистрах бухгалтерского учета и представляются в финансовой отчетности тех периодов, к которым они относятся. Расходы признаются в отчете о доходах и расходах на основе непосредственного сопоставления между понесенными затратами и соответствующими статьями доходов. Однако данное сопоставление не допускает признания в бухгалтерском балансе статей, которые не отвечают определению активов и обязательств.

Глава 5. Последовательность представления

26. Представление и классификация статей в финансовой отчетности должны сохраняться от одного отчетного периода к другому за исключением следующих случаев:
1) значительного изменения в характере операций организации или когда анализ представления финансовой отчетности демонстрирует, что изменение приведет к более надлежащему представлению событий или операций;
2) изменение в представлении требуется СБУ.
27. Значительное приобретение (выбытие) или анализ финансовой отчетности могут вызвать необходимость изменений в представлении финансовой отчетности. Организация должна вносить изменения в способ представления финансовой отчетности только в том случае, когда измененная структура будет сохраняться, или если выгода от иного представления однозначна. Когда производятся такие изменения в представлении финансовой отчетности, организация пересматривает классификацию своей сравнительной информации в соответствии с пунктом 39.

Глава 6. Существенность и объединение

28. Каждая существенная статья должна представляться в финансовой отчетности отдельно. Несущественные суммы должны объединяться с суммами аналогичного характера или функции и не должны представляться отдельно.
29. Финансовая отчетность является результатом обработки большого количества операций, которые структурно объединяются в группы в соответствии с их характером и функцией. Финальный этап объединения и классификации состоит в представлении сжатых и классифицированных данных, которые формируют статьи либо в самой финансовой отчетности, либо в пояснительной записке. Если статья не является существенной в обособленном виде, она объединяется с другими статьями в самой финансовой отчетности или пояснительной записке. Статья, которая недостаточно существенна для того, чтобы требовалось ее отдельное представление в самой финансовой отчетности, тем не менее, может быть достаточно существенной, чтобы представляться обособленно в пояснительной записке.
30. Информация считается существенной, если ее нераскрытие может повлиять на экономические решения пользователей, принимаемые на основе финансовой отчетности. Существенность зависит от размера и характера статей, оцениваемых в конкретных обстоятельствах ее пропуска. При решении вопроса о том, является ли статья или совокупность статей существенной, характер и размер статей оцениваются совместно. В зависимости от обстоятельств, как характер, так и размер статьи могут быть определяющим фактором. Тем не менее, существенные статьи, отличающиеся по характеру, представляются отдельно.
31. Существенность предполагает, что конкретные требования по раскрытию СБУ не должны выполняться, если полученная в результате информация несущественна.

Глава 7. Взаимозачет

32. Активы и обязательства не должны взаимозачитываться за исключением случаев, когда это требуется или разрешается другим СБУ.
33. Статьи доходов и расходов должны взаимозачитываться, если выполняется одно из следующих условий:
1) СБУ требует или разрешает это;
2) чистый доход, убытки и соответствующие расходы, возникающие в результате аналогичных операций и событий, не являются существенными. Такие суммы должны объединяться и представляться в соответствии с пунктом 28.
34. Активы и обязательства, а также доходы и расходы должны представляться в отчетах по отдельности, когда они являются существенными. Взаимозачет, проведенный либо в отчете о доходах и расходах, либо в бухгалтерском балансе за исключением случаев, когда он отражает содержание операции или события, снижает возможности пользователей понимать проведенные операции и оценивать движение денег организации в будущем. Однако, представление в отчетах активов за вычетом, например, суммы сомнительных требований для дебиторской задолженности, не является взаимозачетом.
35. СБУ 5 "Доход" дает определение доходов, а также устанавливает требования по его оценке и признанию. В процессе своей обычной деятельности организация осуществляет другие операции, которые не приносят доход, но сопутствуют основной деятельности, приносящей доход. Результаты таких операций представляются в отчетах путем взаимозачета любых доходов с соответствующими расходами, возникающими по одной и той же операции тогда, когда их представление отражает содержание операции или события, например:
1) доходы и расходы от реализации долгосрочных (внеоборотных) активов, в том числе инвестиций и операционных активов представляются в отчетах путем вычитания из поступлений от реализации актива балансовой стоимости актива и соответствующих расходов по его реализации;
2) затраты, которые возмещаются по условиям договорного соглашения с третьей стороной (например, договор субаренды) зачитываются против соответствующего возмещения;
3) результаты чрезвычайных событий могут представляться за вычетом соответствующего налога и доли меньшинства с раскрытием валовой суммы в пояснительной записке.
36. Кроме того, доходы и расходы, возникающие по группе аналогичных операций, представляются в отчетах на нетто-основе, например, положительные и отрицательные курсовые разницы и доходы или расходы, возникающие по инвестициям, которые организация приобретает для перепродажи. Доход и расходы, однако, представляются в отчетах отдельно, если их размер, характер или происхождение таковы, что требуют отдельного раскрытия.

Глава 8. Сравнительная информация

37. Сравнительная информация должна раскрываться в отношении предшествующего периода для всех сумм в финансовой отчетности, если только иное не разрешается или не требуется другими СБУ. Сравнительная информация должна раскрываться в пояснительной записке, когда это уместно для понимания финансовой отчетности за отчетный период.
38. В некоторых случаях информация, представленная в пояснительной записке к финансовой отчетности за предшествующий период (периоды) продолжает быть уместной в отчетном периоде. Например, подробности правового спора, исход которого был неопределенным на последнюю отчетную дату и продолжает оставаться неразрешенным, раскрываются в отчетном периоде. Данная информация необходима пользователям для понимания того, что на последнюю отчетную дату существовала неопределенность, и что в течение отчетного периода предпринимались меры по ликвидации неопределенности.
39. Когда представление или классификация статей в финансовой отчетности изменены, сравнительные суммы должны быть реклассифицированы, если только это не является практически неосуществимым, чтобы обеспечить сопоставимость с отчетным периодом. Кроме того, раскрытию подлежат характер, сумма и причина любой реклассификации. Когда реклассификация сравнительных сумм является практически нецелесообразной, организация должна раскрывать причину непроведения реклассификации и характер изменений, которые были бы сделаны в случае реклассификации сумм.
40. В некоторых условиях нецелесообразно проводить реклассификацию сравнительной информации для достижения сопоставимости с отчетным периодом. Например, в предшествущем периоде данные могут быть собраны таким образом, который не позволяет проведение реклассификации, а создание новой информации нецелесообразно. В таких условиях должен раскрываться характер корректировок сравнительных сумм, которые следовало бы сделать. В настоящем стандарте описаны корректировки, необходимые для сравнительной информации вследствие изменения учетной политики, которые применяются ретроспективно.

Раздел 6. Структура и содержание

Глава 9. Введение

41. Настоящий стандарт требует определенных раскрытий в самой финансовой отчетности, раскрытия других статей либо в самой финансовой отчетности, либо в пояснительной записке и устанавливает примерные схемы в приложениях к Стандарту, которым организация может следовать, если они применимы в ее конкретных обстоятельствах . СБУ 4 "Отчет о движении денег" определяет структуру для представления отчета о движении денег.
42. Настоящий стандарт использует термин "раскрытие" в широком смысле, включающем представление статей, как в самих формах финансовой отчетности, так и в пояснительной записке к ним. Раскрытия, требуемые другими СБУ, выполняются в соответствии с ними. Если иное не установлено настоящим стандартом или другими СБУ, такие раскрытия выполняются или в самой соответствующей форме финансовой отчетности, или в пояснительной записке.

Параграф 1. Определение форм финансовой отчетности

43. Финансовая отчетность должна быть четко определена и выделена из прочей информации, представляемой организацией пользователям по итогам отчетного периода.
44. СБУ применяются только к финансовой отчетности, а не прочей информации, представляемой организацией пользователям по итогам отчетного периода. Таким образом, важно, чтобы пользователи могли отделить информацию, которая подготовлена с применением СБУ, от прочей информации, которая может быть полезной для пользователей, но не является предметом настоящего стандарта.
45. Каждая форма финансовой отчетности должна быть четко определена. Следующая информация должна четко выделяться и повторяться, если это необходимо для должного понимания представленной информации:
1) наименование организации в соответствии с учредительными документами;
2) охватывает ли финансовая отчетность отдельную организацию или группу организаций;
3) отчетную дату или отчетный период финансовой отчетности;
4) валюта отчетности;
5) уровень точности, использованный при представлении цифр в финансовой отчетности.
46. Требования, приведенные в пункте 45 , обычно могут быть выполнены путем представления постраничных заголовков и сокращенных заголовков колонок на каждой странице финансовой отчетности. Для определения наилучшего способа представления такой информации требуется принятие субъективного решения. Когда финансовая отчетность прочитывается в электронном виде, отдельные страницы могут не использоваться; тогда вышеприведенные заголовки должны появляться с частотой, достаточной, чтобы обеспечить правильное понимание данной информации.
47. Финансовая отчетность часто более понятна при представлении информации в тысячах или миллионах тенге. Это допустимо только если раскрывается уровень точности представления и не теряется уместная информация.

Параграф 2. Отчетный период

48. Финансовая отчетность должна представляться как минимум ежегодно. Отчетным периодом для годовой финансовой отчетности является календарный год, т. е. с 1 января по 31 декабря включительно. Первый отчетный год для вновь созданной организации начинается с момента ее государственной регистрации по 31 декабря того же года. Когда в исключительных случаях, финансовая отчетность отчетная дата организации изменяется и годовая финансовая отчетность представляется за период, продолжительнее или короче, чем один год, организация должна раскрывать в дополнение к периоду, охваченному финансовой отчетностью:
1) причину использования периода, отличающегося от одного года;
2) факт того, что сравнительные суммы для отчетов о доходах и расходах, об изменениях в собственном капитале, о движении денег и соответствующей пояснительной записки не сопоставимы.
49. В исключительных случаях организация может быть вынуждена или может решить изменить отчетную дату, например, после приобретения организации другой организацией с иной отчетной датой. Когда это имеет место, важно, чтобы пользователи были поставлены в известность о том, что суммы, показанные для текущего периода, и сравнительные суммы не сопоставимы, и что причина изменения отчетного периода раскрыта.
50. Финансовая отчетность постоянно составляется за период в один календарный год. В пределах срока представления годовой финансовой отчетности собственник вправе устанавливать иную периодичность представления финансовой отчетности.

Параграф 3. Своевременность

51. Полезность финансовой отчетности снижается, если она не была представлена пользователям в течение приемлемого периода после отчетной даты. Организация должна представлять свою годовую финансовую отчетность не позднее 30 апреля года следующего за отчетным. Такие факторы, как сложность операций организации, не должны использоваться для оправдания неспособности организации своевременно представлять отчеты. Собственники в пределах указанного срока вправе определять иные сроки представления годовой финансовой отчетности, но реже одного раза в год.

Глава 10. Бухгалтерский баланс

Параграф 1. Разделение на краткосрочные и долгосрочные статьи

52. Каждая организация, основываясь на характере ее операций, должна определить, следует ли представлять краткосрочные (оборотные) и долгосрочные (внеоборотные) активы и обязательства как отдельную классификацию в бухгалтерском балансе. Пункты 56-63 настоящего стандарта применяются тогда, когда проводится такое различие. Когда организация предпочитает не проводить эту классификацию, активы и обязательства должны представляться, в общем, в порядке их ликвидности.
53. Независимо от того, какой метод представления принят, организация должна раскрывать суммы, погашение или возмещение которых ожидается после более чем двенадцати месяцев по каждой статье активов и обязательств, по которым суммируются статьи, погашение или возмещение которых ожидается до или после двенадцати месяцев от отчетной даты.
54. Когда организация поставляет товары и услуги в ходе четко определенного операционного цикла, раздельная классификация краткосрочных и долгосрочных активов и обязательств в бухгалтерском балансе обеспечивает полезную информацию путем отделения чистых активов, постоянно циркулирующих в течение операционного цикла, от тех, которые используются в долгосрочных операциях организации. Это также подчеркивает активы, которые предполагается реализовать в текущем операционном цикле, и обязательства, подлежащие погашению в течение того же периода.

55. Информация о сроках погашения активов и обязательств полезна для оценки ликвидности и платежеспособности организации. Информация о расчетных сроках возмещения или погашения таких статей, как товарно-материальные запасы и резервы, также полезна независимо от того, классифицируются ли активы и обязательства на краткосрочные и долгосрочные.

Параграф 2. Краткосрочные (оборотные) активы

56. Актив должен классифицироваться как краткосрочный, когда:
1) его предполагается реализовать или держать для продажи или использования в нормальных условиях операционного цикла организации;
2) он содержится главным образом для продажи и его предполагается реализовать в течение двенадцати месяцев с отчетной даты;
3) он является активом в виде денег.
Все прочие активы должны классифицироваться как долгосрочные (внеоботорные).
57. Настоящий стандарт использует термин "долгосрочный" для описания материальных, нематериальных, финансовых и других активов долгосрочного характера.
58. Операционный цикл организации представляет собой время между приобретением материалов, используемых в процессе производства, и их обращением в деньги. Краткосрочные (оборотные) активы включают товарно-материальные запасы, которые продаются, потребляются и реализуются, как часть обычного операционного цикла, даже когда их не ожидается реализовать в течение двенадцати месяцев с отчетной даты и задолженность покупателей и заказчиков. Ценные бумаги классифицируются, как краткосрочные (оборотные) активы, если их ожидается реализовать в течение двенадцати месяцев с отчетной даты; в ином случае они классифицируются как долгосрочные (внеоборотные) активы.

Параграф 3. Краткосрочные обязательства

59. Обязательство должно классифицироваться как краткосрочное, когда:
1) его предполагается погасить в нормальных условиях операционного цикла организации;
2) оно подлежит погашению в течение двенадцати месяцев с отчетной даты.
Все прочие обязательства должны классифицироваться как долгосрочные.
60. Краткосрочные обязательства могут разделяться по категориям, также как и краткосрочные (оборотные) активы. Некоторые краткосрочные обязательства, такие, как задолженность перед поставщиками и подрядчиками, начисления работникам и другие обязательства, возникающие в ходе нормального операционного цикла организации, классифицируются как краткосрочные обязательства, даже если они подлежат погашению в период более чем через двенадцать месяцев с отчетной даты.
61. Другие краткосрочные обязательства не погашаются как часть текущего операционного цикла, однако, требуют погашения в течение двенадцати месяцев с отчетной даты, например, текущая часть обязательств, включающая выплату вознаграждения, банковские краткосрочные кредиты, дивиденды к выплате, корпоративный подоходный налог и прочая кредиторская задолженность. Обязательства, включающие выплату вознаграждения, которые обеспечивают финансирование организации на долгосрочной основе, и не подлежащие погашению в течение двенадцати месяцев, являются долгосрочными обязательствами.
62. Организация должна продолжать классифицировать свои долгосрочные обязательства, включающие выплату вознаграждения, как долгосрочные, даже если они подлежат погашению в течение двенадцати месяцев с отчетной даты, если при этом выполняются нижеследующие условия:
1) первоначальный срок составлял период, превышающий двенадцать месяцев;
2) организация предполагает рефинансировать обязательство на долгосрочной основе и это намерение подкрепляется договором на рефинансирование, или на изменение графика платежей, который заключается до утверждения финансовой отчетности.
Сумма любого обязательства, которое было исключено из краткосрочных обязательств в соответствии с этим пунктом, должна раскрываться в пояснительной записке вместе с информацией, обосновывающей такое представление.
63. Некоторые обязательства, подлежащие погашению в течение следующего операционного цикла, могут быть при наличии соответствующего договора рефинансированы или пролонгированы, и поэтому они не потребуют использования оборотных активов организации. Такие обязательства считаются частью долгосрочного финансирования организации и должны классифицироваться как долгосрочные. Однако в тех случаях, когда рефинансирование осуществляется не по решению руководства организации (как было бы в случае отсутствия договора о рефинансировании), рефинансирование не может считаться автоматическим и обязательство в таких случаях классифицируется как краткосрочное, кроме случая, когда заключение договора рефинансирования до утверждения финансовой отчетности представляет собой доказательство того, что по состоянию на отчетную дату обязательство по своему содержанию было долгосрочным.
64. Некоторые соглашения о предоставлении займа включают условия для заемщика, которые предусматривают, что обязательство подлежит погашению по требованию при нарушении определенных условий, связанных с финансовым положением заемщика. При таких обстоятельствах обязательство классифицируется как долгосрочное, только когда:
1) кредитор перед утверждением финансовой отчетности согласился не требовать платежа в случае нарушения условий;
2) отсутствует вероятность того, что дальнейшие нарушения произойдут в течение двенадцати месяцев с отчетной даты.

Параграф 4. Информация, представляемая в бухгалтерском балансе

65. Как минимум бухгалтерский баланс должен включать следующие статьи:
1) нематериальные активы;
2) основные средства;
3) инвестиции;
4) товарно-материальные запасы;
5) задолженность покупателей и заказчиков, а также другие дебиторские задолженности;
6) финансовые инвестиции и деньги (деньги в пути; деньги на специальных счетах в банках; деньги на валютном счете; деньги на расчетном счете; деньги в кассе);
7) уставный капитал и другой собственный капитал;
8) задолженность поставщикам и подрядчикам, а также другие кредиторские задолженности;
9) займы;
10) расчеты с бюджетом;
11) резервы;
12) долгосрочные обязательства, включающие выплату вознаграждения;
13) доля меньшинства.
66. Дополнительные статьи, заголовки и промежуточные суммы должны представляться в бухгалтерском балансе тогда, когда это требуется СБУ, или когда такое представление необходимо для достоверного представления финансового положения организации.
67. Настоящий стандарт не предписывает порядок или формат, в котором статьи должны представляться в бухгалтерском балансе. В пункте 65 представлен перечень статей, которые настолько различны по своему характеру или функциям, что требуют раздельного представления в бухгалтерском балансе.
Корректировки к вышеперечисленным статьям включают следующее:
1) дополнительные статьи представляются, когда другой СБУ требует отдельного представления в балансе, или когда размер, характер или функция статьи таковы, что отдельное представление помогло бы достоверному представлению финансового положения организации;
2) названия и порядок расположения статей могут изменяться в зависимости от характера деятельности и операций организации так, чтобы обеспечить информацию, необходимую для всестороннего понимания финансового положения организации.
68. Статьи, перечисленные в пункте 65, являются широкими по характеру и не обязательно должны ограничиваться статьями, подпадающими под сферу действия других СБУ.
69. Суждение о необходимости отдельного представления дополнительных статей, основывается на оценке следующего:
1) характера и ликвидности активов и их существенности, ведущих, в большинстве случаев, к раздельному представлению деловой репутации и активов, возникающих из расходов на разработки, денежных и неденежных активов, краткосрочных (оборотных) и долгосрочных (внеоборотных) активов;
2) их функции в рамках организации, ведущей, например, к раздельному представлению операционных и финансовых активов, товарно-материальных запасов, дебиторской задолженности, денег и их эквивалентов;
3) размера, характера и распределения во времени обязательств, ведущих, например, к отдельному представлению процентных и беспроцентных обязательств и резервов, классифицированных как краткосрочные и долгосрочные, если это целесообразно.
70. Активы и обязательства, отличающиеся по своему характеру и функциям, иногда подлежат оценке на разной основе. Например, определенные группы основных средств могут учитываться по первоначальной стоимости или по текущей стоимости с учетом переоценки в соответствии с СБУ 6 "Учет основных средств". Использование различных основ оценки для разных групп активов предполагает, что они различаются по своему характеру и функциям, и таким образом, должны представляться в качестве отдельных статей.

Параграф 5. Информация, подлежащая представлению
в бухгалтерском балансе или в пояснительной записке

71. Организация должна раскрывать в бухгалтерском балансе или в пояснительной записке с разграничением на подклассы каждой из представленных статей, классифицированных в соответствии с операциями организации. Каждая статья должна разграничиваться на подклассы по ее характеру и суммам кредиторской и дебиторской задолженности основной организации, дочерних и зависимых организаций, совместно-контролируемых юридических лиц и других связанных сторон.
72. Подробности, представляемые в подклассах, как в бухгалтерском балансе, так и в пояснительной записке, зависят от требований СБУ, а также размера сумм, характера и функций представленных величин. Факторы, установленные в пункте 69 , также используются в целях определения основы для создания подклассов. Раскрытия для каждой статьи будут разными, например:
1) основные средства классифицируются в соответствии с СБУ 6 "Учет основных средств";
2) дебиторская задолженность разбивается на задолженность покупателей и заказчиков, других членов группы организаций, задолженность связанных сторон, авансы и прочие суммы;
3) товарно-материальные запасы разделяются в соответствии с СБУ 7 "Учет товарно-материальных запасов" на следующие подклассы: материалы, товары, незавершенное производство и готовая продукция;
4) резервы подразделяются на резервы на гарантийный ремонт и другие резервы в соответствии с операциями организации;
5) собственный капитал подразделяется на различные классы уставного капитала, дополнительный оплаченный капитал, дополнительный неоплаченный капитал, курсовые разницы, возникающие от пересчета инвестиций в зарубежное подразделение, классифицируемые как собственный капитал, резервный капитал, нераспределенный доход (убыток).
73. Организация должна раскрывать в бухгалтерском балансе или в пояснительной записке следующую информацию:
1) для каждого класса уставного капитала:
количество акций, объявленных к выпуску;
количество размещенных и полностью оплаченных акций, а также акций размещенных, но оплаченных не полностью;
номинальную стоимость акции;
сверку количества акций в обращении в начале и в конце года;
права, привилегии и ограничения, связанные с соответствующим классом (видом и категорией) акций, в том числе ограничения на распределение дивидендов и возмещение стоимости акций;
изъятый капитал и акции организации, принадлежащие ее дочерним или зависимым организациям;
акции, зарезервированные для выпуска по договорам опциона или продажи, включая условия и суммы;
2) описание в рамках собственного капитала характера и цели дополнительного неоплаченного капитала, курсового и резервного капитала;
3) сумма, включенная (или не включенная) в обязательства, когда дивиденды были предложены, но не были официально утверждены к выплате;
4) сумма любых невыплаченных дивидендов по привилегированным акциям.

Организации, не являющиеся акционерным обществом, должны раскрывать информацию, подобную требуемой выше, показывая изменения в течение периода по каждой категории собственного капитала и права, привилегии и ограничения, связанные с каждой категорией в капитале.

Глава 11. Отчет о доходах и расходах

Параграф 1. Информация, подлежащая представлению в
отчете о доходах и расходах

74. Как минимум отчет о доходах и расходах должен включать следующие статьи:
1) доход от основной деятельности;
2) себестоимость реализованной готовой продукции (товаров, работ, услуг);
3) валовый доход;
4) расходы периода:
расходы по реализации;
общие и административные расходы;
расходы в виде вознаграждения;
5) доход (убыток) от основной деятельности;
6) доход (убыток) от неосновной деятельности;
7) доход (убыток) от обычной деятельности до налогообложения;
8) корпоративный подоходный налог;
9) доход (убыток) от обычной деятельности после налогообложения;
10) доход (убыток) от чрезвычайных ситуаций;
11) чистый доход (убыток).
Дополнительные статьи, заголовки и промежуточные суммы должны представляться в отчете о доходах и расходах, когда этого требуют СБУ, или когда такое представление необходимо для достоверного представления результатов деятельности организации.
75. Воздействия различной деятельности организации, операций и событий отличаются по стабильности, риску и предсказуемости, а раскрытие элементов результатов деятельности помогает пониманию достигнутых результатов и оценке будущих результатов.
Дополнительные статьи включаются в отчет о доходах и расходах, а названия и порядок расположения статей, при необходимости изменяются для объяснения результатов деятельности.
76. Организация должна представлять в отчете о доходах и расходах или в пояснительной записке анализ доходов и расходов.
77. Организация должна раскрывать в отчете о доходах и расходах или в пояснительной записке сумму дивидендов на акцию, объявленных или предложенных за период, охваченный финансовой отчетностью.

Глава 12. Отчет об изменениях в собственном капитале

78. Организация должна представлять в качестве отдельной формы финансовой отчетности отчет, показывающий:
1) чистый доход или убыток за отчетный период;
2) каждую статью доходов и расходов, которая согласно требованиям других СБУ признается непосредственно в собственном капитале и общую сумму таких статей;
3) куммулятивный эффект изменений в учетной политике и корректировку существенных ошибок.
Кроме того, организация должна представлять либо в отчете об изменениях в собственном капитале, либо в пояснительной записке:
4) суммы операций по капиталу с собственниками и распределения им;
5) сальдо нераспределенного дохода или убытка на начало периода, на отчетную дату и изменения за период;
6) сверку между балансовой стоимостью каждого класса уставного капитала, дополнительного оплаченного капитала, дополнительного неоплаченного капитала и резервного капитала на начало и конец периода, с отдельным раскрытием каждого изменения.
79. Изменения в собственном капитале организации между двумя отчетными периодами отражают увеличение или уменьшение чистых активов в течение отчетного периода в зависимости от конкретного принципа оценки, принятого и раскрываемого в финансовой отчетности. За исключением операций с собственниками, таких как, вклады в уставный капитал и дивиденды, общее изменение в собственном капитале представляет собой суммарный доход (убыток), возникшие в результате деятельности организации в течение отчетного периода.
80. В соответствии с СБУ, все статьи доходов и расходов, признанные за отчетный период, включаются в определение чистого дохода или убытка за период, кроме случаев, когда СБУ требуют или разрешают иное. В соответствии с другими СБУ, доход и убыток, прирост или снижение от переоценки и определенные курсовые разницы признаются непосредственно в качестве изменений в собственном капитале вместе с операциями по уставному капиталу с собственниками организации, включая распределение чистого дохода между ними. Поскольку при оценке финансового положения организации между двумя отчетными периодами важно принимать во внимание доход и убыток, необходимо представлять отдельный отчет, который выделяет суммарные доход и убыток организации, включая те, которые признаются непосредственно в собственном капитале.
81. Требования пункта 78 могут удовлетворяться различными способами. Отчет об изменениях в собственном капитале может представляться в формате в виде столбиков, в котором производится сверка между начальным и конечным сальдо каждой статьи собственного капитала, включая все подпункты пункта 78. Другим способом является представление отдельной формы финансовой отчетности, представляющей лишь статьи подпунктов 1), 2), 3). При таком подходе статьи, указанные в подпунктах 4), 5), 6) раскрываются в пояснительной записке. Какой бы подход не использовался, пункт 78 требует отражения промежуточного итога статей доходов и расходов, признаваемых непосредственно в собственном капитале и сумму таких статей, что позволяет пользователям выводить суммарные доходы и убытки, возникающие из деятельности организации в течение отчетного периода.

Глава 13. Отчет о движении денег

82. Требования для представления отчета о движении денег и связанных с ним раскрытий устанавливаются СБУ 4 "Отчет о движении денег". Информация о движении денег обеспечивает пользователям финансовой отчетности основу для оценки способности организации генерировать деньги и их эквиваленты и потребностей организации в использовании этих денежных потоков.

Глава 14. Пояснительная записка

Параграф 1. Структура

83. Пояснительная записка к финансовой отчетности организации должна:
1) представлять информацию об основе подготовки финансовой отчетности и учетной политике, выбранной и примененной для существенных операций и событий;
2) раскрывать информацию, требуемую СБУ, которая не представлена где-либо еще в финансовой отчетности;
3) обеспечивать дополнительную информацию, которая не представлена в самой финансовой отчетности, но необходима для достоверного представления.
84. Пояснительная записка должна быть представлена в упорядоченном виде. К каждой статье в бухгалтерском балансе, отчете о доходах и расходах, отчете о движении денег и отчете об изменениях в собственном капитале должны делаться перекрестные ссылки на любую относящуюся к ней информацию в пояснительной записке.
85. Пояснительная записка включает описание или более подробный анализ сумм, показанных в бухгалтерском балансе, отчете о доходах и расходах, отчете о движении денег и отчете об изменениях в собственном капитале, а также дополнительную информацию, которая полезна пользователям, такую как условные и договорные обязательства. Пояснительная записка включает информацию, раскрытие которой требуется СБУ и предлагается ими для более полного отражения информации, а также другие раскрытия, необходимые для достижения достоверного представления.
86. Пояснительная записка обычно представляется в следующем порядке, который помогает пользователям в понимании финансовой отчетности и сопоставлении ее с отчетностью других организаций:
1) заявление о соответствии СБУ;
2) информация о применяемой основе (основах) оценки и учетной политике;
3) вспомогательная информация для статей, представленных в каждой форме финансовой отчетности в том порядке, в каком представлены каждая статья и каждая форма финансовой отчетности;
4) прочие раскрытия, в том числе:
договорные обязательства и прочие финансовые раскрытия;
раскрытия нефинансового характера.
87. В некоторых случаях может быть необходимо или желательно изменить порядок расположения определенных статей в пояснительной записке. Например, информация о ставках вознаграждения (интереса) и корректировках справедливой стоимости может объединяться с информацией о сроках действия финансовых инструментов, хотя первая относится к отчету о доходах и расходах, а последняя - к бухгалтерскому балансу. Тем не менее, систематизированная структура пояснительной записки при возможности должна сохраняться.
88. Информация об основе представления финансовой отчетности и принятой учетной политике может представляться в виде отдельного отчета перед пояснительной запиской.

Параграф 2. Представление учетной политики

89. Учетная политика должна описывать следующее:
1) основу (или основы) оценки, использованную для подготовки финансовой отчетности;
2) каждый конкретный вопрос учетной политики, который необходим для правильного понимания финансовой отчетности.
90. В дополнение к учетной политике, используемой в финансовой отчетности, пользователям важно знать основу (основы) оценки (первоначальная стоимость, текущая стоимость, возможная стоимость реализации (погашения), справедливая стоимость, дисконтированная стоимость). Когда в финансовой отчетности используется больше одной основы оценки, например, когда переоценке подлежат только определенные долгосрочные активы, достаточно представить указание категории активов и обязательств, к которым применяется каждая основа.
91. При принятии решения о раскрытии конкретной учетной политики, руководство рассматривает вопрос, будет ли раскрытие помогать пользователям в понимании способа отражения операций и событий в отчетных финансовых результатах деятельности и финансового положения организации. Учетная политика, которую организация должна рассматривать при представлении, включает (но не ограничивается этим) следующее:
1) признание дохода от реализации готовой продукции (товаров, работ, услуг);
2) принципы консолидации, включая дочерние и зависимые организации;
3) объединение организаций;
4) совместно-контролируемая деятельность;
5) признание и износ основных средств и амортизация нематериальных активов;
6) капитализация затрат по займам и других затрат;
7) договоры подряда на капитальное строительство;
8) инвестиции в недвижимость;
9) финансовые инвестиции и инвестиции;
10) аренда;
11) затраты на научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы;
12) товарно-материальные запасы;
13) расчеты с бюджетом, в т. ч. по отсроченному корпоративному подоходному налогу;
14) резервы;
15) затраты на пенсионное обеспечение;
16) пересчет иностранной валюты и хеджирование;
17) определение филиалов и представительств и основу для распределения затрат между ними;
18) определение денег;
19) субсидии.
Другими СБУ требуется осуществление конкретных раскрытий учетной политики во многих других областях.
92. Каждая организация рассматривает характер своих операций и политику, которые пользователь ожидает увидеть представленными для этого типа организаций. Например, предполагается, что все организации должны раскрывать учетную политику для корпоративного подоходного налога, включая другие расчеты с бюджетом. Когда организация осуществляет операции в иностранной валюте и имеет обширную зарубежную деятельность, предполагается раскрытие в учетной политике отрицательных и положительных курсовых разниц и хеджирования таких разниц. В консолидированной финансовой отчетности раскрывается политика, применяемая в отношении деловой репутации (гудвилла) и доли меньшинства.
93. Учетная политика может иметь важное значение, даже если суммы, показанные для текущего и предшествующего периодов, не являются существенными. Также целесообразно раскрывать учетную политику для каждой политики, не охваченной существующими СБУ, но выбранной и применяемой в соответствии с пунктом 19.

Параграф 3. Прочие раскрытия информации

94. Организация должна раскрывать следующие моменты, если они не раскрыты где-либо еще в информации, опубликованной вместе с финансовой отчетностью:
1) постоянное местонахождение и юридическая форма организации, ее юридический адрес (или основное место ведения дел, если оно отличается от юридического адреса);
2) описание характера операций и основной деятельности организации;
3) название основной организации и основной организации всей группы организаций;
4) количество работников в конце отчетного периода или среднее количество работников в течение отчетного периода.

30 "Қаржы есептілігін беру" бухгалтерлік есеп стандартын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Қаржы министрінің 2003 жылғы 17 қаңтардағы N 14 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2003 жылғы 21 ақпанда тіркелді. Тіркеу N 2182. Күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2007.06.21. N 217 бұйрығымен

Күші жойылды - ҚР Қаржы министрінің 2007.06.21. N 217 (2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Бухгалтерлік есептің нормативтік базасын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келтіру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған 30 "Қаржы есептілігін беру" бухгалтерлік есеп стандарты бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есепке алу жөніндегі ұлттық комиссиясының 1996 жылғы 13 қарашадағы N 3 қаулысымен бекітілген 1 "Есеп жүргізу саясаты және оның ашылымы", 2 "Бухгалтерлік баланс және қаржы есептеріндегі негізгі ашылымдар", 3 "Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есеп" бухгалтерлік есеп стандарттарының күші жойылсын.
3. Бухгалтерлік есеп және аудит әдіснамасы департаменті осы бұйрықтың белгіленген тәртіпте Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін.
4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қаржы бірінші вице-министрі Б.Б.Жәмішевке жүктелсін.
5. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде оның тіркелген күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасының
Қаржы министрі

Қазақстан Республикасы
Қаржы министрінің
2003 жылғы 17 қаңтардағы
N 14 бұйрығымен бекітілген

30 "ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІКТІ БЕРУ"
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП СТАНДАРТТАРЫ

1-бөлім. Мақсаты және қолданылу саласы

1. Осы стандарттың мақсаты алдағы кезеңдер үшін ұйымның жеке қаржылық есептілігімен де, басқа ұйымдардың қаржылық есептілігімен де салыстырмалылығына қол жеткізу үшін қаржылық есепті беруге негіздемені қамтамасыз ету болып табылады. Осы стандартта қаржылық есептілікті беру үшін жалпы ережелер, оның құрылымы және оны ұстауға ең аз талаптар белгіленеді. Арнаулы операцияларды бағалау және ашу және оқиғалар бухгалтерлік есеп берудің басқа стандарттарында (бұдан әрі - БЕС) қаралады.
Осы Стандарт "Бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есеп беру туралы" Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26 желтоқсандағы N 2732 Заңына сәйкес жасалатын қаржылық есептіліктің барлық нысандарын берген кезде қолданылады.

2. Қаржылық есептілік олардың нақты ақпараттық сұрауларына жауап беретін есеп беруді талап етуге мүмкіндігі жоқ пайдаланушылардың талаптарын қанағаттандыруға арналған. Қаржылық есептілік жеке немесе жыл қорытындылары бойынша ұйым ұсынатын есептердің бөлігі ретінде ұсыныла алады.
Осы стандарт қысқартылған аралық қаржылық есептілікке қолданылмайды.
Осы стандарт қаржылық есептілікті ұсынған кезде жеке ұйымдарға да, ұйымдар тобының топтасқан қаржылық есептілігіне де қолданылады. Осы стандарт олардың әрқайсысын жасау үшін негіз, есеп саясаты туралы ақпаратта нақты ашылған жағдайда бір құжатта бухгалтерлік есеп жүргізу мен қаржылық есептілікті жасаудың басқа талаптарына сәйкес жасалған негізгі ұйымның БЕС мен қаржылық есептілікке сәйкес топтасқан қаржылық есептілікті ұсынуға кедергі болмайды.

3. Осы стандарт қызметін реттеу мен қадағалау Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне жүктелген ұйымдарды қоспағанда, ұйымдардың барлық түрлеріне қолданылады.

4. Осы стандартта коммерциялық ұйымдар үшін қабылданған терминология пайдаланылады. Мемлекеттік мекемелерден басқа, коммерциялық емес ұйымдар сол сияқты осы стандартты басшылыққа алуы тиіс, ол үшін қаржылық есептілікте белгілі бір жолдардың атауын және қаржылық есептіліктің нысандарын өзгерту қажет болады. Осындай ұйымдар сол сияқты қаржылық есептіліктің қосымша нысандарын ұсына алады.

2-бөлім. Қаржылық есептілікті тағайындау

5. Қаржылық есеп беру ұйымның қаржылық жағдайы, қызметінің нәтижелері мен қаржылық жағдайындағы өзгерістер туралы ақпарат болып табылады. Қаржылық есеп беру сол сияқты ұйымның басшылығына сеніп берілген ресурстарды басқару нәтижелерін көрсетеді. Осы мақсатқа жету үшін қаржылық есеп беру ұйымның мынадай көрсеткіштері:
1) активтер;
2) міндеттемелер;
3) жарғылық капиталы;
4) негізгі емес қызметтен және төтенше оқиғалардан түскен кірістер мен шығыстарды қоса алғанда кірістер мен шығыстар;
5) ақша қозғалысы;
6) жарғылық капиталындағы өзгерістер туралы ақпаратты береді.
Осы ақпарат түсіндірме жазбадағы басқа ақпараттармен бірге пайдаланушыларға болашақта ұйым ақшасының қозғалысын және атап айтқанда уақыты жағынан бөлуді және ақша мен оның баламалары қозғалысының тиянақтылығын болжамдауға көмектеседі.

3-бөлім. Қаржылық есептілік үшін жауапкершілік

6. Қаржылық есептілікті дайындауға және ұсынуға ұйымның басшылығы жауап береді.

4-бөлім. Қаржылық есептіліктің құрамы

7. Ұйымның қаржылық есептілігі мыналарды қамтиды:
1) бухгалтерлік баланс;
2) кірістер және шығыстар туралы есеп;
3) ақшаның қозғалысы туралы есеп;
4) жарғылық капиталындағы өзгерістер туралы есеп;
5) ұйымдардың есеп саясаты туралы ақпарат және түсіндірме жазба.

8. Қаржылық есептілік, егер ұйымдар басшылықтың қаржылық шолуы түрінде ұйымдар қызметінің қаржылық нәтижелерінің негізгі сипаттарын, оның қаржылық жағдайын және оған кездесуі мүмкін негізгі тұрлаусыздықтарды сипаттай және түсіндіре отырып, қосымша ақпаратты ұсынса неғұрлым толық болады. Ондай шолу мынадай талдауды қосады:
1) ұйым әрекет ететін ортаның өзгерістерін қоса алғанда, қаржылық нәтижелерді анықтайтын негізгі факторлар мен әсерлер, осы өзгерістер мен олардың әсеріне ұйымдардың әрекеттері, дивидендтер саласындағы саясатты қоса алғанда қаржылық нәтижелерді қолдауға және жақсартуға бағытталған ұйымдардың инвестициялық саясаты;
2) ұйымдарды қаржыландыру көздері және осы көздердегі заем қаражатын, сондай-ақ заемдармен байланысты заем қаражатының үлестеріне және тәуекелдерді басқаруға қатысты саясат;
3) құндылығы осы стандарттарға сәйкес жасалған бухгалтерлік баланста көрсетілген ұйымдардың басымдықтары мен ресурстары.

9. Ұйымдар қаржылық есептіліктен басқа, қоршаған ортаны қорғау мәселелері жөніндегі есептерді және қосымша құндылықтарды білдіретін, әсіресе қоршаған ортаны қорғау факторының үлкен маңызы бар және қызметкерлері пайдаланушылардың маңызды тобы болып есептелетін салалардағы қызметкерлерге жәрдемақы беру туралы есептерді ұсына алады. Ұйымдар, егер олардың басшылары олар экономикалық шешімдер қабылдауда пайдаланушыларға көмектеседі деп санаса осындай есептерді ұсынады.

5-бөлім. Жалпы ережелер
1-тарау. Бухгалтерлік есеп стандарттарының талаптарға
сәйкес келуі және дұрыс беру

10. Қаржылық есептілік ұйымдардың қаржылық жағдайын, қызметінің қаржылық нәтижелерін, ақшалай қозғалысын және жарғылық капиталындағы өзгерістерін дұрыс беруі тиіс. Қажет болған жағдайда БЕС-ті қосымша аша отырып, тиісінше қолдану дұрыс беруді қамтамасыз етеді.

11. Қаржылық есептілігі БЕС-қа сәйкес келетін ұйым осы фактіні ашуы тиіс. Қаржылық есептілік, егер ол әрбір қолданылған БЕС-ның талаптарына сәйкес келмесе БЕС-ке сәйкес келетін түрінде ұсынылмауы тиіс.

12. БЕС-қа сәйкес келмейтін есепке алу тәртібі қолданылған саясатты ашып та, түсіндірме жазбамен де, қосымша ақпаратпен де түзетіле алмайды.

13. Төтенше сирек жағдайларда ұйым БЕС талаптарына сәйкестік жаңылуға әкеледі деген қорытындыға келген және сондықтан да қандай да болмасын талаптардан ауытқу дұрыс ұсынуға қол жеткізу үшін қажет болған жағдайларда ұйым:
1) басшылық қаржылық есептілік ұйымның қаржылық жағдайын, қызметінің қаржылық нәтижелерін, ақшалай қозғалыстары мен жарғылық капиталындағы өзгерістерін дұрыс ұсынады деген қорытындыға келу фактісін;
2) қаржылық есептілік қолданылатын БЕС дұрыс ұсынуға қол жеткізу мақсатында қандай да БЕС-на шегініс жасауды қоспағанда барлық маңызды аспектілерде сәйкес келу фактісін;
3) ұйым шегініс жасаған БЕС, БЕС талап етілуі мүмкін есепке алу тәртібін қоса алғанда ауытқу сипаты, есепке алудың осындай тәртібі жаңылысуға әкеп соқтыру себептері және қабылданған есепке алу тәртібін;
4) шегініс жасаудың таза пайдаға немесе залалға қаржылай әсер етуі, әрбір ұсынылған кезеңдердегі ұйым активтерін, міндеттемелерін, меншікті капиталын, ақшалай қозғалысын және жарғылық капиталындағы өзгерістерін ашуы тиіс.

14. Қаржылық есептілік БЕС-тің елеулі талаптарына сәйкес келетіндігі және БЕС-ке негізделгені туралы өтініштер жаңылысуға әкелетін болып табылады, олар өйткені қаржылық есептіліктің сенімділігі мен түсініктілігін төмендетеді. Онда БЕС-тің сәйкестігі туралы өтінім жасалатын қаржылық есептіліктің БЕС-ға жауап беруін қамтамасыз ету мақсатында осы Стандарт қаржылық есептілік дұрыс ұсынуды, дұрыс ұсыну туралы талапты орындау бойынша нұсқаманы және шегініс жасауға әкелетін сирек жағдайларды анықтау үшін қосымша нұсқауларды беруі тиіс бәрін сыйдыратын талаптарды қамтиды. Ол сол сияқты шегініс жасауға әкеп соқтыратын жағдайларды анық ашуды талап етеді.

15. Дұрыс ұсыну барлық мәнді аспектілерде қолданылатын БЕС-тің сәйкестігімен қол жеткізіледі. Дұрыс ұсыну:
1) 20-тармаққа сәйкес есеп саясатын іріктеу және қолдануды;
2) орынды, сенімді, салыстырмалы және түсінікті ақпарат қамтамасыз етілуі үшін есеп саясатын қоса алғанда ақпаратты ұсынуды;
3) БЕС-тегі талаптар пайдаланушылар ұйымдар қызметінің қаржылық жағдайына және қаржылық нәтижелеріне нақты операцияларының немесе оқиғаларының әсерін түсіне алуы үшін жеткіліксіз болған жағдайда қосымша анықтауларды ұсынуды талап етеді.

16. Төтенше сирек жағдайларда БЕС-те қандай да болмасын талаптарды қолдану қаржылық есептілік жаңылуға әкеліп соқтыратын болады. Бұл осы стандартта талап етілетін есептеу тәртібі анық сәйкес келмеген және сондықтан да осы стандартты қолдана отырып та, қосымша ашу арқылы да шынайы ұсыну мүмкін болмаған жағдайда ғана орын алады. БЕС талаптарынан ауытқу есепке алудың басқа тәртібі сол сияқты дұрыс ұсынуды қамтамасыз ету себебі бойынша ғана жол берілмейді.

17. БЕС-тегі нақты талаптардан шегініс жасау қажеттілігін бағалау кезінде:
1) талап ету мақсаты мен осы мақсатқа неліктен қол жеткізілмеу және нақты жағдайларда орынды болып табылмау себептері;
2) қалайша ұйымдардың жағдайлары талапқа жүгінетін ұйымдардан қалайша айрықшаланатыны назарға алынуы тиіс.

18. Шегініс жасауды талап ететін жағдайлар төтенше сирек болып күтілуіне балансты, ал шегініс жасау қажеттілігі елеулі даулар мен субъективтік бағалаудың мәні болатыны ұйымның есеп беруі барлық тиісті аспектілерде Бес-ке сәйкес келмейтіндігі туралы пайдаланушылардың мағлұмат алуы үшін маңызды. Сол сияқты пайдаланушылар ауытқу қажет болып табылмайтын екендігі туралы оларға шешім жасауға және есеп беруді стандартқа сәйкес келтіру үшін қажет болуы мүмкін түзетулерді есептеуге мүмкіндік беретін жеткілікті ақпаратты алуы үшін маңызды.

2-тарау. Есеп саясаты

19. Ұйым есеп саясатын барлық қажеттілік әрбір қолданылатын БЕС-ның талаптарына сәйкес келетіндей етіп таңдауы және қолдануы тиіс. Нақты талап болмаған кезде қаржылық есептіліктің ұсынылуын қамтамасыз ететін саясатты таңдауы тиіс, олар мынадай сапалық сипаттамаларға жауап беруі керек:
1) шешімдер қабылдау кезінде пайдаланушылар үшін орындылығы;
2) мынаны:
ұйымның нәтижелері мен қаржылық жағдайын шынайы ұсынуды;
оқиғалар мен операциялардың заңды нысанын ғана емес олардың экономикалық мазмұнын көрсетуді;
бейтараптылықты (әртүрлі пайдаланушыларға қатысты объективті);
сақтықты;
барлық елеулі қатынастарда толықтықты қамтамасыз ететін сенімділік.

20. Есеп саясаты ұйымның талаптары мен оның қызметінің ерекшеліктері негізге алына отырып, Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына және бухгалтерлік есептің үлгілік жоспар шоттарына сәйкес бухгалтерлік есеп жүргізу және қаржылық есептілік жасау үшін ұйым қабылдаған принциптерді, негіздерді, шарттарды, ережелерді және тәжірибені білдіреді.

21. Нақты БЕС болмаған кезде ұйымның басшылығы ұйымның қаржылық есептілікті пайдаланушылары үшін неғұрлым пайдалы ақпаратты қамтамасыз ететін есеп саясатын әзірлеу кезінде өз пікірлерін пайдаланады. Осындай пікірді енгізген кезде ұйымның басшылығы:
1) ұқсас немесе байланысқан проблемаларды қозғайтын БЕС-ғы талаптар мен нұсқамаларға;
2) Қаржылық есептілік дайындауға және беруге арналған тұжырымдамалық негізде белгіленген анықтау өлшемдеріне, активтерді, міндеттемелерді, кірістер мен шығыстарды тануға және бағалауға;
3) осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларына сәйкес келетін дәрежедегі салалық ережелер мен нормаларға назар аудару қажет.

3-тарау. Ұйымдастыру қызметінің ұдайылығы

22. Қаржылық есептілік жасаған кезде басшылық ұйымның өз қызметін жалғастыруға мүмкіншілігін бағалауы тиіс. Қаржылық есептілік егер ұйымның басшылығы ұйымды тарату немесе өз қызметін тоқтату мүмкіндігін күтпеген немесе оны қарау себептері болмаған жағдайда ғана қызметтің ұдайылық принципі негізінде жасалуы тиіс. Басшылық пікірлерді қалыптастыру процесінде ұйымның өз қызметін жүзеге асыру мүмкіндігінде елеулі күмәні болатын оқиғалармен немесе жағдайлармен байланысты елеулі тиянақсыздықтар туралы мағлұмат алса, болашақта осы тиянақсыздықтар ашылуы тиіс. Қаржылық есептілік қызметтің ұдайылық принципі негізінде жасалмаса, осы факт қаржылық есептілік жасалған негіз және ол бойынша ұйым ұдайы әрекет ететін болып саналмайтын себеп сияқты ашылуы тиіс.

23. Қызметтің ұдайылық принципінде орындалатынын бағалаған кезде ұйымның басшылығы есепті кезеңнен бастап кемінде он екі айды қамтуы тиіс болашаққа бар ақпаратты ескеруі тиіс. Осы ақпарат назарға қабылданатын дәреже әрбір нақты жағдайдағы факторларға байланысты. Ұйым сәтті операциялар жасаса және өз активінде қаржы ресурстарына бос қатынау болса қызмет ұдайылығының принципі туралы қорытынды толық талдау жүргізілместен орындалады, қол жеткізіледі. Басқа жағдайларда басшылыққа ұйым қызметі ұдайылық принципінің қолданымдылығы бекітілмес бұрын ағымдағы және ұсынылатын тиімділікпен, міндеттемелерді өтеу кестесімен және қаржыландырудың қосымша көздерімен кездесетін факторларды қарау талап етіледі.

4-тарау. Есептеу принципі

24. Ұйым есептеу принципіне сәйкес ақша қозғалысы туралы ақпаратты қоспағанда, қаржылық есептілік жасауы қажет.

25. Есептеу принципіне сәйкес операциялар мен оқиғалар болған кезде (ал ақшаның түсуіне немесе төленуіне қарай емес) танылады және бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде тіркеледі және олар жатқызылған кезеңдердің қаржылық есептілігіне беріледі. Шығыстар келтірілген шығындар мен кірістердің тиісті баптарының арасындағы тікелей салыстыру негізіндегі кірістер мен шығыстар туралы есепте танылады. Дегенмен, осы салыстыру активтер мен міндеттемелерді айқындауға жауап бермейтін баптың бухгалтерлік балансында тануға жол бермейді.

5-тарау. Берудің тізбектілігі

26. Қаржылық есептілікте бапты беру мен сыныптау мынадай:
1) ұйымның операциясы сипатындағы айрықша өзгерістер немесе қаржылық есептілікті ұсынуды талдағанда, өзгеріс беруге неғұрлым жақын әкелетін уақиға немесе операцияны демонстрациялайтын;
2) берудегі өзгеріс БЕС-ын талап етпейтін жағдайларды қоспағанда бір есептік кезеңнен басқасына сақталуы қажет.

27. Елеулі сатып алу (істен шығару) немесе қаржылық есептілікті талдау қаржылық есептілікті беруде өзгерістер енгізудің қажеттігіне әкелуі мүмкін. Өзгертілген құрылым сақталған немесе егер өзгелей беруден пайда бірдей болған жағдайда ғана ұйым қаржылық есептілікті берудің тәсіліне өзгеріс енгізуі қажет. Қаржылық есептілікті беруге мынадай өзгерістер жүргізілгенде, ұйым 39-тармаққа сәйкес өзінің салыстырмалы ақпаратының сыныптамасын қайта қарайды.

6-тарау. Мәні және бірігу

28. Әрбір мәні бар бап қаржылық есептілікте бөлек берілуі қажет. Мәні жоқ сома ұқсас сипатты немесе функциялы сомамен бірігуі қажет және бөлек берілуі тиіс.

29. Қаржылық есептілік олардың сипаты мен функциясына сәйкес топтарға құрылымды бірігетін көптеген операцияларды өңдеудің нәтижесі болып табылады. Бірігу мен сыныптаманың мәрелік сатысы бапты қалыптастыратын қысыңқы немесе сыныпталған деректерді беруде болмаса қаржылық есептіліктің өзінде не түсіндірме жазбада болады. Егер бап оқшауланған түрде мәнді болып табылмаса, ол қаржылық есептіліктің өзінде немесе түсіндірме жазбада басқа да баптармен бірігеді. Қаржылық есептіліктің өзінде оны бөлек беруді талап ететін жеткіліксіз мәні бар бап түсіндірме жазбада оқшаулана беру үшін жеткілікті мәнді болуы мүмкін.

30. Ақпараттың ашылмауы қаржылық есептілік негізінде қабылданатын пайдаланушылардың экономикалық шешіміне ықпал етсе, ол мәнді болып табылады. Мәні оның шығарылымының нақты жағдайларында бағаланатын баптың мөлшері мен сипатына қатысты. Бап немесе баптың жиынтығы мәнді болып табылатындығы туралы мәселені шешу кезінде баптың сипаты мен мөлшері бірге бағаланады. Соның өзінде, мәні бар баптар сипатына қарай айрықшаланады, бөлек беріледі.

31. Егер нәтижесінде алынған ақпараттың мәні болмаса, мәнділік БЕС ашу жөніндегі нақты талаптар орындалмауы қажеттігін болжайды.

7-тарау. Өзара есеп

32. Талап етілген немесе басқа БЕС-мен шешілген жағдайларды қоспағанда, активтер мен міндеттемелер өзара есепке алынбауы тиіс.

33. Егер мына шарттардың бірі орындалса, кірістер мен шығыстар баптары өзара есепке алынуы қажет:
1) БЕС талап етеді немесе осыны шешеді;
2) таза табыс, зиян және ұқсас операциялар мен уақиғалардың қорытындысында пайда болатын тиісті шығыстар мәнді болып табылмайды. Мұндай сомалар 28-тармаққа сәйкес бірігуі және берілуі қажет.

34. Активтер мен міндеттемелер, сондай-ақ кірістер мен шығыстар мәнді болып табылғанда бөлек-бөлек есептерде ұсынылатын болады. Жүргізілген өзара есеп болмаса кірістер мен шығыстар туралы есепте не операцияның немесе уақиғаның мазмұнын көрсеткен жағдайларды қоспағанда, бухгалтерлік баланста пайдаланушылардың жүргізілген операцияны түсіну және келешекте ұйымның ақша қозғалысын бағалау мүмкіндігін төмендетеді. Алайда, шегеріммен активтердің есебінде беру, мысалы дебиторлық берешек үшін күмәнді борыш сомасына өзара есеп болып табылмайды.

35. 5 "Кіріс" БЕС-ы кірістерге айқындама береді және оны бағалау мен тану бойынша талаптарды белгілейді. Ұйым өзінің күнделікті қызмет процесінде кіріс әкелмейтін, бірақ кіріс әкелетін негізгі қызметпен сәйкес келетін басқа да операцияларды жүзеге асырады. Мұндай операциялардың нәтижелері оларды беру операцияның немесе уақиғаның мазмұнын көрсететін бір және сол операциялар бойынша пайда болатын тиісті шығыстармен кез-келген кірістің өзара есебі жолымен есептерде беріледі. Мысалы:
1) ұзақ мерзімді (айналыстан тыс) активтерді, соның ішінде инвестициялар мен операциялық активтерді өткізуден түскен кірістер мен шығыстар активтің баланстық құнын өткізуден түскен түсімдер мен оны өткізу бойынша тиісті шығыстарды шегеру арқылы есептерде беріледі;
2) үшінші тараппен шарттық келісім (мысалы, қосалқы жалгерлік) шарттары бойынша өндіріліп алынатын шығындар тиісті өндіріп алуға қарсы есептеледі;
3) төтенше жағдайлар қорытындысы жалпы сомасын түсіндірме жазбада ашып көрсете отырып тиісті салық пен ең кіші үлес шегеріліп берілуі мүмкін.

36. Бұдан басқа, ұқсас операциялар тобында пайда болатын кірістер мен шығыстар нетто негізінде есептерде беріледі, мысалы, оң және теріс бағамдық айырмашылықтар мен ұйым қайта сату үшін сатып алған инвестициялар бойынша пайда болған кірістер мен шығыстар. Дегенмен, егер кірістер мен шығыстардың мөлшері, сипаты немесе шыққан жері бөлек ашып көрсетуді талап етсе, олар есептерде бөлек беріледі.

8-тарау. Салыстырмалы ақпарат

37. Егер тек өзгелей шешілмесе немесе басқа БЕС-мен талап етілмесе, салыстырмалы ақпарат қаржылық есептіліктегі барлық сома үшін алдағы кезеңге қатысты ашылуы қажет. Салыстырмалы кесте түсіндірме жазбада есепті кезең үшін қаржылық есептілікті түсінуге қолайлы болғанда ашып көрсетуі қажет.

38. Кейбір жағдайларда, алдағы кезең (кезеңдер) үшін қаржылық есептілікте түсіндірме жазбада берілген ақпарат есепті кезеңге қолайлы болып жалғасады. Мысалы, қорытындысы соңғы есептік кезеңге айқындалмаған және шешілмеген түрінде қалған құқықтық даудың егжей-тегжейі ағымдағы кезеңде ашылады. Осы ақпарат пайдаланушыларға соңғы есептік күнге тұрлаусыздықтың жүзеге асырылғанын және ағымдағы кезең ішінде тұрлаусыздықты жою жөнінде шаралар қабылданғанын түсіну үшін қажет.

39. Қаржылық есептілікте бапты беру немесе сыныптау өзгергенде, егер осы ғана есепті кезеңмен сәйкестігін қамтамасыз етуге тәжірибе жүзінде жүзеге асырылмайтын болып табылмаса, салыстырмалы сома қайта сыныпталуы қажет. Бұдан басқа, кез-келген қайта сыныптаудың сипаты, сомасы және себебі ашып көрсетуге жатады. Салыстырмалы соманың қайта сыныптауы іс жүзінде орнықсыз болып табылса, ұйымдастыру қайта сыныптау жүргізбеудің себебін және соманы қайта сыныптаған жағдайда жасалған өзгерістердің сипатын ашып көрсетуі қажет.

40. Кейбір жағдайларда, есепті кезеңмен сәйкес келуіне қол жеткізу үшін салыстырмалы ақпаратқа қайта сыныптауды мақсатқа сай жүргізу. Мысалы, өткен кезеңде деректер қайта сыныптауды жүргізуге жол бермейтін, ал жаңа ақпаратты құру мақсатқа сай емес жиналуы мүмкін. Мұндай жағдайларда, жасалуы тиіс салыстырмалы соманы түзету сипаты ашылып көрсетілуі қажет. Осы стандартта есеп саясатының өзгеруі салдарынан ретроспективті қолданылатын салыстырмалы ақпаратқа қажетті түзетулер сипатталған.

6-бөлім. Құрылымы және мазмұны
9-тарау. Кіріспе

41. Осы стандарт қаржылық есептіліктің өзінде айқындалған ашып көрсетулерді, басқа баптарда болмаса қаржылық есептіліктің өзінде не түсіндірме жазбада ашып көрсетуді талап етеді. 4 "Ақша қозғалысы туралы есеп" БЕС ақша қозғалысы туралы есепті беруге арналған құрылымды айқындайды.

42. Осы стандарт қаржылық есептіліктің өзінде және де оған түсіндірме жазбадағыдай бапты беруді өзіне қосып алатын кең мағынадағы "ашып көрсету" терминін қолданады. Басқа да БЕС-ы талап ететін ашып көрсетулер оған сәйкес орындалады. Егер осы Стандартпен немесе басқа да БЕС-на өзгелей белгіленбесе, мұндай ашып көрсетулер тиісті қаржылық есептіліктің өзінде немесе түсіндірме жазбада орындалады.

$1. Қаржылық есептіліктің нысандарын айқындау

43. Қаржылық есептілік анық айқындалуы және есепті кезеңнің қорытындысы бойынша пайдаланушыларға ұйым берген өзге де ақпараттан ерекшеленуі қажет.

44. БЕС есепті кезеңнің қорытындысы бойынша пайдаланушыларға ұйым берген өзге де ақпаратқа емес, қаржылық есептілікке ғана қолданылады. Осылайша, пайдаланушылар үшін пайдалы болып табылатын, бірақ осы стандарттың мәні болып табылмайтын өзге ақпараттан БЕС-ын қолдана отырып әзірленген ақпаратты пайдаланушылардың бөліп алуы маңызды.

45. Қаржылық есептіліктің әрбір нысаны анық айқындалуы қажет. Егер берілген ақпаратты міндетті түсіну үшін қажет болса, мына ақпарат анық ерекшеленуі және қайталануы қажет:
1) құрылтайшы құжаттарына сәйкес ұйымның атауы;
2) қаржылық есептіліктің жеке ұйымды немесе ұйымның топтарын қамти ала ма;
3) қаржылық есептіліктің есептік күні немесе есептік кезеңі;
4) есептілік валютасы;
5) қаржылық есептілікте сандар беру кезінде пайдаланылған нақтылық деңгейі.

46. 45-тармақта келтірілген талаптар қаржылық есептіліктің әрбір парағында бет сайынға бас тақырыптарды және бағанның қысқартылған бас тақырыптарын беру жолымен айқындалуы мүмкін. Осындай ақпаратты берудің ең жақсы тәсілін айқындау үшін қабылданған субъективті шешімдер талап етіледі. Мысалы, қаржылық есептілік электронды түрде оқылғанда, бөлек беттер пайдаланылмауы мүмкін; онда жоғарыда келтірілген бас тақырыптар осы ақпаратты дұрыс түсінуді қамтамасыз ететін жиілігі, жеткіліктілігімен ықпал етуі қажет.

47. Қаржылық есептілік мың немесе миллион теңгеге ақпарат беру кезінде неғұрлым түсінікті. Егер берудің нақтылық деңгейі ашылып көрсетілгенде ғана бұл мүмкін және орынды ақпарат жоғалмайды.

$2. Есептік кезең

48. Қаржылық есептілік кем дегенде жыл сайын берілуі қажет. Жылдық қаржылық есептілік үшін есепті кезең күнтізбелік жыл болып табылады, яғни 1 қаңтардан бастап 31 желтоқсанды қоса алғанда. Қайта ұйымдастырылған ұйымға бірінші есепті жыл мемлекеттік тіркелген сәтінен бастап сол жылдың 31 желтоқсанына дейін. Ерекше жағдайларда қаржылық есептілік ұйымның есепті кезеңі өзгерсе және жылдық қаржылық есептілік бір жылдан ұзақ немесе қысқа кезең ішінде ұсынылса, ұйым қаржылық есептілікпен қамтылған кезеңге толықтыруда:
1) бір жылдан әрі ерекшеленетін кезеңді пайдаланудың себебі;
2) кірістер мен шығыстар туралы, капиталдың өзгерістері туралы, ақша қозғалысы туралы есептерге арналған салыстырмалы сома фактісі болып табылатыны және тиісті түсіндірме жазбада салғастырылмайтыны ашып көрсетілуі тиіс.

49. Айрықша жағдайларда, ұйым есептік күнін өзгертуге мәжбүр болуы мүмкін немесе шешуі мүмкін, мысалы, өзге есептік күнмен ұйымның басқа ұйымнан сатып алғаннан кейін. Өзінің орыны болғанда пайдаланушылардың ағымдағы кезең үшін көрсетілген сома мен салыстырмалы соманың салғастыруға келмейтіні және есептік кезеңдегі өзгерістің себебінің ашып көрсетілгені туралы алдын-ала хабарлап қойылғаны абзал.

50. Қаржылық есептілік бір күнтізбелік жылда кезең үшін тұрақты жасалады. Жылдық қаржылық есептілікті беру мерзімі шегінде меншіктенушінің қаржылық есептілікті берудің өзге кезеңділігін белгілеуге құқығы бар.

$3. Уақытылылық

51. Қаржылық есептілік есептік күннен кейін қолайлы кезең ішінде пайдаланушыларға берілмесе, оның пайдалылығы төмендейді. Ұйым өзінің қаржылық есептілікті есептіден кейінгі жылдың 30 сәуірінен кешіктірмей беруі тиіс. Ұйым операциясының күрделілігі ретінде мұндай факторлар ұйымның уақытылы есеп беру қабілетінің болмауын ақтау үшін пайдаланылмауы тиіс. Меншіктенушілер көрсетілген мерзім шегінде жылдық қаржылық есептілікті берудің өзге де мерзімдерін айқындауға құқылы.

10-тарау. Бухгалтерлік баланс
$1. Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді баптарды бөлу

52. Әрбір ұйым оның операциясының сипатына негізделе отырып қысқа мерзімді (айналымдағы) және ұзақ мерзімді (айналымнан тыс) активтерді және бухгалтерлік баланста жекелеген сыныптамалар ретіндегі міндеттемелерді беру қажеттілігін айқындауы тиіс. Мұндай айырмашылықтар жүргізілген кезде осы Стандартқа 56-63-тармақтар қолданылады. Ұйым бұл сыныптаманы өткізуді дұрыс деп санамаған кезде активтер мен міндеттемелер жалпы олардың таратылуы тәртібінде берілуі қажет.

53. Қандай беру әдісі қабылданғанына қарамастан, ұйым олар бойынша баптар жинақталатын немесе өтелуі есепті күннен он екі айға дейін немесе кейін күтілетін активтер мен міндеттемелердің әрбір баптары бойынша өтелуі немесе орнын толтыру кемінде он екі айдан кейін күтілетін соманы ашуы қажет.

54. Ұйым анық айқындалған операциялық цикл барысында тауарлар мен қызмет көрсетулер қойған кезде қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді активтердің және бухгалтерлік баланстағы міндеттемелердің бөлек сыныптамасы ұйымның ұзақ мерзімді операцияларында пайдаланылатын операциялы цикл ішінде тұрақты реттейтін таза активтерді бөлу жолымен пайдалы ақпаратты қамтамасыз етеді. Бұл сондай-ақ ағымдағы операциялық циклда іске асыру болжамдалатын активтерді және сол кезең ішінде өтеуге жататын міндеттемелерді айрықшалайды.

55. Активтер мен міндеттемелерді өтеу мерзімдері туралы ақпарат ұйымды тарату және төлем қабілетін бағалау үшін пайдалы. Тауарлық-материалдық қорлар және резервтер ретіндегі мұндай баптарды өндіріп алу немесе өтеу мерзімдерінің есебі туралы ақпарат қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді активтер мен міндеттемелердің сыныпталатынына қарамастан пайдалы.

$2. Қысқа мерзімді (айналымдағы) активтер

56. Актив:
1) ұйымның операциялық циклының қалыпты шартында сату немесе пайдалану үшін өткізу немесе ұстау болжамдалғанда;
2) ең бастысы сату үшін ұсталғанда және есепті күннен бастап он екі айдың ішінде оны өткізу болжамдалғанда;
3) ақша түрінде актив болып табылғанда, қысқа мерзімді ретінде сыныпталуы тиіс.
Барлық өзгелей активтер ұзақ мерзімді (айналымнан тыс) ретінде сыныпталуы қажет.

57. Осы Стандарт материалдық, материалдық емес, қаржы және ұзақ мерзімді сипаттағы басқа да активтерді сипаттау үшін "ұзақ мерзімді" терминін пайдаланады.

58. Ұйымның операциялық циклы өндіріс процесінде пайдаланылатын материалдарды сатып алу және оларды ақшаға айналдыру арасындағы уақытты білдіреді. Қысқа мерзімді (айналымдағы) активтер тауарлық-материалдық қорларды және оларды есепті күннен бастап он екі ай ішінде өткізу күтілмегенде де операциялық циклдің қарапайым бөлігі ретінде сатылатын, тұтынылатын және өткізілетін сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің берешегін қамтиды. Егер оларды сату есепті күннен бастап он екі ай ішінде күтілетін болса, қысқа мерзімді (айналымдағы) активтер ретінде бағалы қағаздар сыныпталады; өзгелей жағдайда, олар ұзақ мерзімді (айналымнан тыс) активтер ретінде сыныпталады.

$3. Қысқа мерзімді міндеттемелер

59. Міндеттеме:
1) ұйымның операциялық циклының қалыпты жағдайында өтеуге болжамдалғанда;
2) есепті күннен бастап он екі ай ішінде өтеуге жатқанда қысқа мерзімді ретінде сыныпталуға тиіс.
Барлық өзгелей міндеттемелер ұзақ мерзімді ретінде сыныпталуы қажет.

60. Қысқа мерзімді міндеттемелер санаттары бойынша және қысқа мерзімді (айналымдағы) активтер ретінде де бөлінуі мүмкін. Жеткізушілер мен мердігерлер алдындағы берешек ретіндегі кейбір қысқа мерзімді міндеттемелер, қызметкерлерге есептеу және ұйымның қалыпты операциялық циклы барысында туындаған басқа да міндеттемелер, егер олар есептік күннен бастап он екі айдан кейін аспайтын кезеңде өтеуге жатса да, қысқа мерзімді міндеттемелер ретінде сыныпталады.

61. Басқа да қысқа мерзімді міндеттемелер ағымдағы операциялық циклдың бөлігі ретінде өтелмейді, дегенмен, есепті күннен бастап он екі ай ішінде өтеуді талап етеді, мысалы, сыйақыларды, банктік қысқа мерзімді кредиттерді, төленетін дивидендтерді, корпорациялық табыс салығын және өзгелей кредиторлық берешекті төлеуді қосып алатын ағымдағы міндеттемелердің бөлігі. Ұзақ мерзімді негізде ұйымды қаржыландыруды қамтамасыз ететін және он екі айдың ішінде өтеуге жатпайтын сыйақыларды төлеуді қосып алатын міндеттемелер ұзақ мерзімді міндеттемелер болып табылады.

62. Егер есепті күннен бастап он екі ай ішінде өтеуге жатса да, егер бұл ретте төмендегі мынадай:
1) бастапқы мерзім он екі айдан асатын кезеңді құрайтын;
2) ұйым ұзақ мерзімді негізде міндеттемені қайта қаржыландыруды болжайтын және бұл ниет қайта қаржыландыру немесе қаржылық есептілікті бекіткенге дейін жасалатын төлемдер кестесін өзгерту шартымен қосымша нығая түсетін шарттар орындалса, ұйым ұзақ мерзімді ретінде сыйақы төлеуді қосып алатын өзінің ұзақ мерзімді міндеттемелерін сыныптауды жалғастыруы қажет.
Осы тармаққа сәйкес қысқа мерзімді міндеттемелерден алынып тасталған кез-келген міндеттемелердің сомасы осындай беруге негізделген ақпаратпен бірге түсіндірме жазбада ашылып көрсетілуге тиіс.

63. Келесі операциялық циклдың ішінде өтеуге тиісті кейбір міндеттемелер тиісті шарттың болуы кезінде қайта қаржыландырылды немесе мерзімі ұзартылды және сондықтан олар ұйымның айналымдағы активтерін пайдалануды талап етпейді. Мұндай міндеттемелер ұйымды ұзақ мерзімді қаржыландырудың бөлігі болып саналады және ұзақ мерзімді ретінде сыныпталуға тиіс. Алайда, кейбір жағдайларда қайта қаржыландыру ұйымның шешімінсіз жүзеге асырылғанда (қайта қаржыландыру туралы шарт болмаған жағдайда қалай болар еді), қайта қаржыландыру өздігінен есептелмеуі мүмкін және мұндай жағдайларда, міндеттеме қаржылық есептілікті бекіткенге дейін есептік күнгі жағдай бойынша өзінің мазмұны жөніндегі міндеттеменің ұзақ мерзімді болғаны жайлы дәлелдемесін өзімен беретін қайта қаржыландыру шартын жасағандағы жағдайды қоспағанда, қысқа мерзімді ретінде сыныпталады.

64. Қарыз беру туралы жекелеген келісімдер қарыз алушының қаржы жағдайына байланысты айқындалған шарттарды бұзуы кезіндегі талап бойынша міндеттеменің өтеуге жататындығын көздейтін қарыз алушыға арналған шарттарды қосып алады. Мұндай міндеттемелер кезінде міндеттеме:
1) кредит беруші қаржылық есептілікті бекітер алдында шарттарын бұзған жағдайда төлем талап етуге келіспесе;
2) одан әрі бұзушылықтар есепті күннен бастап он екі айдың ішінде болатынына мүмкіндігі болмаса ғана ұзақ мерзімді ретінде сыныпталады.

$4. Бухгалтерлік баланста ұсынуға жататын ақпарат

65. Бухгалтерлік баланс кемінде мынадай баптарды қамтуы тиіс:
1) материалдық емес активтер;
2) негізгі қаражат;
3) инвестициялар;
4) тауарлы-материалдық қорлар;
5) сатып алушылар мен тапсырысшылардың берешегі, сондай-ақ дебиторлық берешектер;
6) қаржылық инвестициялар және ақша (жолдағы ақша; банктерде арнайы шоттардағы ақша; валюталық шоттағы ақша; есеп шоттағы ақша; кассадағы ақша);
7) жарғылық капитал және басқа меншікті капитал;
8) берушілер мен мердігерлерге берешек, сондай-ақ басқа да кредиторлық берешектер;
9) қарыздар;
10) бюджетпен есеп айырысулар;
11) резервтер;
12) сыйақы төлемін қамтитын ұзақ мерзімді міндеттемелер;
13) азшылық үлесі.

66. Қосымша баптар, тақырыптар және аралық сомалар бухгалтерлік баланста БЕС-ға керек болғанда немесе мұндай ұсыну ұйымның қаржылық жағдайын сенімді ұсыну үшін қажет болғанда ұсынылуы тиіс.

67. Осы стандарт онда баптар бухгалтерлік баланста ұсынылуы тиіс тәртіп немесе пішім тапсырма бермейді. 65-тармақта баптардың тізбесі берілген, олар өз сипаттары немесе функциялары бойынша соншалық әртүрлі, бухгалтерлік баланста жеке-жеке ұсынуды талап етеді.
Жоғарыда аталған баптарға түзетулер мынадай:
1) қосымша баптар басқа БЕС баланста жеке ұсынуды талап еткенде, немесе баптардың мөлшері, сипаты немесе функциялары осындай болғанда, жеке ұсыну ұйымның қаржылық жағдайын сенімді ұсынуға көмектессе ұсынылады;
2) баптардың атауы және орналасу тәртібі ұйым қызметінің және операциясының сипатына байланысты, ұйымның қаржылық жағдайын жан-жақты түсіну үшін қажетті ақпаратпен қамтамасыз етуге өзгеруі мүмкін.

68. 65-тармақта көрсетілген баптар сипаты жағынан тең болып табылады және басқа да БЕС іс-әрекетінің әсеріне ұшырайтын баптармен шектелуге міндетті емес.

69. Қосымша баптарды жеке ұсынудың қажеттілігі туралы пікір мынадай бағалауға негізделеді:
1) көптеген жағдайларда іскерлік беделге және әзірлеуге арналған шығыстардан туындайтын активтерді, ақшалай және ақшалай емес активтерді, қысқа мерзімді (айналымдағы және ұзақ мерзімді (айналымнан тыс) активтерді бөлектеп ұсынуға бастайтын активтердің сипаты және өтімділігі және олардың мәнділігі;
2) ұйымдастыру шеңберінде мысалы, операциялық және қаржылық активтерді, тауарлы-материалдық қорларды, дебиторлық берешекті, ақшаларды және олардың баламаларын бөлектеп ұсынуға бастайтын олардың функциялары;
3) мысалы, проценттік және процентсіз міндеттемелерді және қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді сияқты сыныпталған резервтерді, егер ол орынды болса жеке ұсынуға бастайтын мөлшерін, сипатын және міндеттемелерді уақытқа бөлуді.

70. Өз сипаты мен функциялары жағынан ерекшеленетін активтер мен міндеттемелер кей кезде әртүрлі негізде бағалауға жатады. Мысалы, негізгі құрал-жабдықтардың белгілі топтары "Негізгі құрал-жабдықтар есебі" БЕС сәйкес бастапқы құны бойынша немесе қайта бағаланған құны бойынша ескерілуі мүмкін. Активтердің әртүрлі топтары үшін бағалаудың әр түрлі негіздерін пайдалану олар өз сипаты және функциялары жағынан ерекшеленеді деп ұйғарады, және осылайша жеке баптар ретінде ұсынылуы тиіс.

$5. Бухгалтерлік баланста немесе түсіндірме жазбада
ұсынуға жататын ақпарат

71. Ұйым бухгалтерлік баланста немесе түсіндірме жазбада ұйымның операцияларына сәйкес сыныпталған әрбір ұсынылған баптардан одан әрі ішкі сыныптарды ашуы тиіс. Әрбір бап оның сипаты бойынша және негізгі ұйымның, еншілес ұйымның, тәуелді ұйымның және басқа да байланысты тараптардың кредиторлық және дебиторлық берешегінің сомалары бойынша ішкі сыныптарға бөлінуі тиіс.

72. Ішкі сыныптардағы бухгалтерлік баланста сияқты, түсіндірме жазбада да ұсынылатын нақтылықтар БЕС талаптарына, сондай-ақ сома мөлшеріне, сипатына және ұсынылған шамалардың функцияларына байланысты. 69-тармақта белгіленген факторлар, сол сияқты ішкі сыныптарды құру үшін негіздерді белгілеу мақсатында пайдаланылады. Әрбір бап үшін ашулар әр түрлі болады, мысалы:
1) негізгі құрал-жабдықтар "Негізгі құрал-жабдықтар есебі" БЕС сәйкес сыныпталады;
2) дебиторлық берешек сатып алушылардың және тапсырысшылардың, ұйымдастыру тобының басқа да мүшелерінің берешегіне, байланысты тараптардың берешегіне, аванс төлеуге және өзге сомаларға бөлінеді;
3) тауарлы-материалдық қорлар "Тауарлы-материалдық қорлар есебі" БЕС сәйкес мынадай ішкі сыныптарға бөлінеді: материалдар, тауарлар, аяқталмаған өндіріс және дайын өнім;
4) резервтер ұйымның операцияларына сәйкес кепілді жөндеудің резервтеріне және басқа да резервтерге бөлінеді;
5) меншікті капиталы жарғылық капиталдың әр түрлі сыныптарына бөлінеді: қосымша төленетін капитал, қосымша төленбейтін капитал, меншікті капитал түрінде сыныпталатын инвестицияларды есептеуден туындайтын бағамдық айырма, резервтік капитал, бөлінбеген кіріс (залал).

73. Ұйым бухгалтерлік баланста немесе түсіндірме жазбада мынадай ақпаратты ашуы тиіс:
1) жарғылық капиталдың әрбір сыныбы үшін:
шығаруға жарияланған акциялардың санын;
орналастырылған және толығымен төленген акциялардың санын, сондай-ақ орналастырылған, бірақ толығымен төленбеген акцияларды;
акциялардың атаулы құнын;
жыл басында және жыл аяғында айналымдағы акциялар санын салыстыруды;
акциялардың тиісті сыныбымен (түрімен және санатымен) байланысты құқықтарды, артықшылықтарды және шектеулерді, оның ішінде дивидендтерді бөлуге және акциялар құнын өтеуге арналған шектеулерді;
оның еншілес немесе тәуелді ұйымдарына жататын алынған капиталды және ұйымдардың акцияларын;
шартын және сомасын қоса алғанда опцион немесе сату шарттары бойынша шығару үшін кейінге сақталған акцияларды;
2) меншікті капитал шеңберінде қосымша төленбеген капиталдың, бағамдық және резервтік капиталдың сипатын және мақсатын сипаттауды;
3) дивидендтер ұсынылған, бірақ төлемге ресми бекітілмегенде міндеттемеге енгізілген (немесе енгізілмеген) соманы;
4) артықшылықты акциялар бойынша кез-келген төленбеген дивидендтердің сомасын.
Акционерлік қоғам болып табылмайтын ұйымдар меншікті капиталдағы үлестердің әрбір санаттары бойынша мерзім ішінде өзгерістерін көрсете отырып соған ұқсас жоғарыда талап етілетін ақпаратты және капиталдағы әрбір санатымен байланысты құқықтарды, артықшылықтарды және шектеулерді ашуы тиіс.

11-тарау. Кірістер және шығыстар туралы есеп
$1. Кірістер және шығыстар туралы есепте ұсынуға
жататын ақпарат

74. Кірістер және шығыстар туралы есеп кемінде мынадай баптарды қамтуы тиіс:
1) негізгі қызметтен алынатын кіріс;
2) іске асырылған дайын өнімдердің (тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді) өзіндік құны;
3) жалпы кіріс;
4) кезең шығыстары:
іске асыру бойынша шығыстар;
жалпы және әкімшілік шығыстар;
сыйақы түріндегі шығыстар;
5) негізгі қызметтен алынатын кіріс (залал);
6) негізделмеген қызметтен алынатын кіріс (залал);
7) салық салуға дейінгі қарапайым қызметтен алынатын кіріс (залал);
8) корпоративтік табыс салығы;
9) салық салудан кейінгі қарапайым қызметтен алынатын кіріс (залал);
10) төтенше жағдайлардан алынатын кіріс (залал);
11) таза кіріс (залал).
Қосымша баптар, тақырыптар және аралық сомалар кірістер және шығыстар туралы есепте егер мұны БЕС талап етсе немесе мұндай ұсыну ұйым қызметінің қаржылық нәтижелерін сенімді ұсыну үшін қажет болғанда ұсынылуы тиіс.

75. Ұйымдардың, операциялардың және уақиғалардың әртүрлі қызметінің ықпалы тұрақтылық, қатер және алдын-ала болжау бойынша ерекшеленеді, ал қызмет нәтижелерінің элементтерін ашу қол жеткізілген нәтижелерді түсінуге және болашақ нәтижелерді бағалауға көмектеседі.
Қосымша баптар кірістер және шығыстар туралы есепке енгізіледі, ал баптардың атауы және орналасу тәртібі қажет болғанда қызмет нәтижелерін түсіндіру үшін өзгертіледі.

76. Ұйым кірістер және шығыстар туралы есепте немесе түсіндірме жазбада кірістер мен шығыстардың талдауын ұсынуы тиіс.

77. Ұйым кірістер және шығыстар туралы есепте немесе түсіндірме жазбада қаржылық есептілікпен қамтылған кезеңде жарияланған немесе ұсынылған акцияға дивидендтердің сомасын ашуы тиіс.

12-тарау. Капиталдағы өзгерістер туралы есеп

78. Ұйым қаржылық есептіліктің жеке нысаны ретінде:
1) есепті кезең үшін таза кірісті немесе залалды;
2) басқа да БЕС талаптарына сәйкес меншікті капиталда тікелей танылатын кірістер мен шығыстардың әрбір бабын және осындай баптардың жалпы сомасын;
3) есеп саясатындағы өзгерістердің куммулятивтік әсерін және елеулі қателерді түзетуді көрсететін есепті ұсынуы тиіс.
Бұдан басқа, ұйым капиталдағы өзгерістер туралы есепте немесе түсіндірме жазбада:
4) меншік иелерімен капитал бойынша операциялар сомасын және оларды бөлуді;
5) мерзімнің басталуына, есепті күнге бөлінбеген кірістің немесе залалдың сальдосын және мерзімдегі өзгерістерді;
6) әрбір өзгерістерді жекелеп аша отырып мерзімнің басына және аяғына арналған жарғылық капиталдың, қосымша төленген капиталдың, қосымша төленбеген капиталдың, бағамдық капиталдың және резервтік капиталдың әрбір сыныбының баланстық құны арасында салыстыруды ұсынуы тиіс.

79. Ұйымның меншікті капиталындағы өзгерістер екі есепті кезеңдер арасында қаржылық есептілікте қабылданған және ашылатын бағалаудың нақты қағидатына байланысты есепті кезеңнің ішінде таза активтерді ұлғайтуды немесе азайтуды көрсетеді. Меншік иелерімен операцияларды қоспағанда, жарғылық капиталға салынатын салымдар және меншікті капиталдағы дивидендтер, жалпы өзгеріс сияқты есепті кезеңнің ішіндегі ұйым қызметінің нәтижесінде туындаған жиынтықты кірісті және залалды білдіреді.

80. БЕС сәйкес есепті кезеңде танылған кірістің және шығыстардың барлық баптары БЕС өзгелерді талап ететін немесе рұқсат ететін жағдайлардан басқа кезең үшін таза кірісті немесе залалды анықтауға қамтылады. Басқа да БЕС сәйкес қайта бағалаудан алынатын кіріс және залал, өсу немесе төмендеу және белгілі бағамдық айырмалар меншікті капиталда өзгерістер ретінде олардың арасында таза кірісті бөлуді қоса алғанда ұйымның меншік иелерімен жарғылық капиталы бойынша операциялармен бірге тікелей танылады. Ұйымның қаржылық жағдайын бағалау кезінде екі есепті кезеңдер арасында кіріс және залалдың назарына қабылдау маңызды болғандықтан, меншікті капиталда тікелей танылатындарды қоса алғанда ұйымның жиынтықты кірісін және залалын бөліп көрсететін жеке есепті ұсыну қажет.

81. 78-тармақтың талаптары әртүрлі тәсілдермен қанағаттандырылады. Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп 78-тармақтың барлық тармақшаларын қоса алғанда меншікті капиталдың әрбір бабының бастапқы және түпкілікті сальдосы арасында салыстыру жүргізілетін бағандар түріндегі нысанда беріле алады. Басқа тәсіл 1), 2), 3) тармақшалардың баптарын ғана ұсынатын қаржылық есептіліктің жеке нысанын ұсыну болып табылады. 4), 5), 6) тармақшаларда көрсетілген мұндай баптарға көзқарас кезінде түсіндірме жазбада көрсетіледі. Екі көзқарас та осы Стандартқа 4, 5-қосымшаларда мысал келтіріле жазылады. Қандай көзқарас пайдаланылмаса да 86-тармақ пайдаланушыларға есепті кезеңнің ішінде ұйым қызметінен туындайтын жиынтық кірістер мен залалдарды шығаруға мүмкіндік беретін меншікті капиталда тікелей танылатын кірістер мен шығыстар баптарының аралық қорытындысын көрсетуді талап етеді.

13-тарау. Ақшалардың қозғалысы туралы есеп

82. Ақшалардың қозғалысы туралы есепті ұсыну үшін талаптарды және онымен байланысты ашуларды "Ақшалардың қозғалысы туралы есеп" БЕС белгілейді. Ақшалардың қозғалысы туралы ақпарат қаржылық есептіліктің пайдаланушыларына ұйымның ақша мен оның баламаларын генерациялау қабілетін және осы ақша ағындарын пайдалануда ұйымдардың қажеттіліктерін бағалау үшін негізді қамтамасыз етеді.

14-тарау. Түсіндірме жазба
$1. Құрылымы

83. Ұйымның қаржылық есептілігіне түсіндірме жазба:
1) елеулі операциялар мен оқиғалар үшін таңдап алынған және қолданылған қаржылық есептілік пен нақты есеп саясатын дайындау негізі туралы ақпарат беруі;
2) қаржылық есептіліктің тағы бір жерінде берілмеген БЕС талап етілетін ақпаратты ашуы;
3) қаржылық есептіліктің өзінде берілмеген, бірақ сенімді беру үшін қажетті қосымша ақпаратты қамтамасыз етуі тиіс.

84. Түсіндірме жазба реттелген түрде берілуі тиіс. Бухгалтерлік баланстағы, кірістер мен шығыстар туралы есептегі, ақша қозғалысы туралы есептегі және меншікті капиталындағы өзгерістер туралы есептегі әрбір бапқа түсіндірме жазбадағы кез келген оған қатысты ақпаратқа түйіспелі сілтеме жасалуы тиіс.

85. Түсіндірме жазба бухгалтерлік баланста, кірістер мен шығыстар туралы есепте, ақша қозғалысы туралы есепте және жеке меншікті капиталындағы өзгерістер туралы есепте көрсетілген соманы сипаттауды немесе неғұрлым толық талдауды, сондай-ақ пайдаланушыларға пайдалы шартты және шарт міндеттемелері туралы қосымша ақпаратты қамтиды. Түсіндірме жазба ашылуын БЕС талап етілетін ақпаратты қамтиды және олар ақпаратты неғұрлым толық көрсету үшін береді, сондай-ақ сенімді беру үшін қажетті басқа ашуларды да қамтиды.

86. Түсіндірме жазба пайдаланушыларға қаржылық есептілікті түсінуге және оны басқа ұйымдардың есептілігімен салыстыруға көмектесетін мынадай тәртіппен беріледі:
1) БЕС сәйкестігі туралы өтініш;
2) бағалаудың қолданылатын негізі (негіздері) және есеп саясаты туралы ақпарат;
3) қаржылық есептіліктің әрбір нысанында қаржылық есептіліктің әрбір бабы мен нысаны ұсынылған тәртіппен ұсынылған баптар үшін қосымша ақпарат;
4) өзге де ашулар, оның ішінде:
шарттық міндеттемелер және өзге де қаржылық ашулар;
қаржылық емес сипаттағы ашулар.

87. Кейбір жағдайларда түсіндірме жазбадағы жекелеген баптардың орналасу тәртібін өзгерту қажет немесе мүмкіндігінше өзгерту мүмкін. Мысалы, сыйақы (мүдде) ставкалары және әділ құнның түзетулері туралы ақпарат қаржы құралдарының әрекет ету мерзімі туралы ақпаратпен біріктірілуі мүмкін, әйтсе де біріншісі кірістер мен шығыстар туралы есепке, ал соңғысы - бухгалтерлік балансқа жатады. Әйтсе де түсіндірме жазбаның жүйеленген құрылымы мүмкіндігінше сақталуы тиіс.

88. Қаржылық есептілікті берудің негізі және қабылданған есеп саясаты туралы ақпарат түсіндірме жазба алдындағы жеке есеп түрінде берілуі мүмкін.

$2. Есеп саясатын беру

89. Есеп саясаты мыналарды:
1) қаржылық есептілікті дайындау үшін пайдаланылған бағалаудың негізін (немесе негіздерін);
2) қаржылық есептілікті дұрыс түсіну үшін қажетті есеп саясатының әрбір нақты мәселесін сипаттауы тиіс.

90. Қаржылық есептілікте пайдаланылатын нақты есеп саясатына қосымшада пайдаланушыларға бағалаудың негізін (негіздерін) (іске асырудың (өтеудің) бастапқы құны, ағымдағы құны, әділ құны, дисконтты құны) білу маңызды.
Қаржылық есептілікте бағалау негізінің бағалаудың бірден көп негізі пайдаланылса, мысалы, қайта бағалауға жекелеген ұзақ мерзімді активтер ғана жатса, әрбір негіз пайдаланылатын активтер мен міндеттемелердің санаттарын көрсету жеткілікті.

91. Нақты есеп саясатын ашу туралы шешім қабылдау кезінде басшылық ашу пайдаланушыларға операциялар мен оқиғалардың ұйымның қызметі мен қаржылық ахуалының есепті қаржылық нәтижелерінде көрсетілу тәсілін түсінуге көмектесе ме деген мәселені қарайтын болады. Ұйым қарауы тиіс есеп саясаты мыналарды (бірақ мұнымен шектелмейді):
1) дайын өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан алынатын кірісті тануды;
2) еншілес және тәуелді ұйымдарды қоса алғанда шоғырландыру қағидаларын;
3) ұйымдарды біріктіруді;
4) бірлескен-бақылау қызметі;
5) негізгі құралдар мен материалдық емес активтерді тану мен амортизациялауды;
6) заемдар бойынша шығындар мен басқа шығындарды капитализациялауды;
7) күрделі жөндеуге мердігер шарттарын;
8) инвестициялық меншікті;
9) қаржылық инвестициялар мен инвестицияларды;
10) жалға алуды;
11) ғылыми-зерттеу мен тәжірибелі-конструкторлық жұмыстарға арналған шығындарды;
12) тауар-материалдық қорларды;
13) бюджетпен есеп айырысуларды, оның ішінде мерзімі өткен корпоративтік табыс салықтарын;
14) резервтерді;
15) зейнетақымен қамтамасыз етуге арналған шығындарды;
16) шетел валютасын қайта есептеу мен хеджирлеуді;
17) филиалдарды мен өкілеттіктерді және олардың арасындағы шығындарды бөлу үшін негізін анықтауды;
18) ақшаны анықтауды;
19) субсидияларды қамтиды.
Басқа БЕС көптеген басқа салаларда есеп саясатын нақты ашып көрсетуді талап етеді.

92. Әрбір ұйым өз операцияларының сипатын және саясатын қарайды, оларды пайдаланушы ұйымдардың осы түрі үшін берілген түрде көруді күтеді. Мысалы, барлық ұйымдар бюджеттен басқа есеп айырысуларды қоса алғанда, корпоративтік табыс салығы үшін есеп саясатын ашып көрсетуге тиіс деп ұйғарылады. Ұйым шетел валютасында операцияларды жүзеге асырса және кеңейтілген шетелдік қызметі болса, есеп саясатында теріс және оң бағамдық айырмаларды ашып көрсету және мұндай айырмаларды хеджирлеу ұйғарылады. Шоғырландырылған қаржылық есептілікте іскерлік беделіне (гудвиллге) және азшылық үлесіне қатысты қолданылатын саясат ашып көрсетіледі.

93. Есеп саясатының егер ағымдағы және алдындағы кезеңдер үшін көрсетілген сома елеулі болып табылмаса да, маңызы зор болуы мүмкін. Сол сияқты тиісті БЕС-мен қамтылған, бірақ 19-тармаққа сәйкес таңдап алынған және қолданылатын әрбір саясат үшін есеп саясатын ашу орынды.

$3. Ақпаратты басқа да ашу

94. Ұйым егер олар қаржылық есептілікпен бірге жарияланған ақпараттың бір жерінде орналаспаса, мынадай сәттерді ашуы тиіс:
1) ұйымның тұрақты орналасқан орны және заңды нысаны, оның заңды мекен-жайы (немесе іс жүргізудің негізгі орны, егер ол заңды мекен-жайдан басқа болса);
2) ұйым операцияларының сипаты мен оның негізгі қызметін сипаттау;
3) негізгі ұйым мен ұйымның барлық тобының негізгі ұйымдарының атаулары;
4) есепті кезеңнің соңында қызметкерлердің саны немесе есепті кезең ішіндегі қызметкерлердің орта есеппен саны.