Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета обменных операций с наличной иностранной валютой, осуществляемых на основании лицензии Национального Банка Республики Казахстан

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 15 июля 2004 года N 95. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 16 августа 2004 года N 3015. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 28 ноября 2008 года N 98

Сноска. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка РК от 28.11.2008 N 98 (порядок введения в действие см. п. 2 ).

В целях совершенствования бухгалтерского учета обменных операций с наличной иностранной валютой, осуществляемых на основании лицензии Национального Банка Республики Казахстан, Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по ведению бухгалтерского учета обменных операций с наличной иностранной валютой, осуществляемых на основании лицензии Национального Банка Республики Казахстан.

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении четырнадцати дней со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

3. Департаменту бухгалтерского учета (Шалгимбаева Н.Т.):
1) совместно с Юридическим департаментом (Шарипов С.Б.) принять меры к государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления;
2) в семидневный срок со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан довести настоящее постановление до сведения заинтересованных подразделений центрального аппарата, территориальных филиалов Национального Банка Республики Казахстан и Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций.

4. Территориальным филиалам Национального Банка Республики Казахстан в семидневный срок довести настоящее постановление до сведения уполномоченной организации почтовой связи и всех уполномоченных организаций, единственным видом деятельности которых является организация обменных операций с наличной иностранной валютой.

5. Управлению по обеспечению деятельности руководства Национального Банка Республики Казахстан (Терентьев А.Л.) в трехдневный срок со дня получения настоящего постановления принять меры к опубликованию его в средствах массовой информации Республики Казахстан и печатных изданиях Национального Банка Республики Казахстан.

6. Контроль над исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Абдулину Н.К.

Председатель
Национального Банка

Утверждена
постановлением Правления
Национального Банка Республики Казахстан
"Об утверждении Инструкции по ведению
бухгалтерского учета обменных операций с
наличной иностранной валютой, осуществляемых
на основании лицензии Национального Банка
Республики Казахстан" от 15 июля 2004 года N 95

Инструкция
по ведению бухгалтерского учета обменных
операций с наличной иностранной валютой,
осуществляемых на основании лицензии
Национального Банка Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция разработана в соответствии с Законом Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности", постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 сентября 2003 года N 324 "Об утверждении Типового плана счетов бухгалтерского учета для отдельных субъектов финансового рынка Республики Казахстан", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под N 2509, а также другими нормативными правовыми актами Республики Казахстан.
2. Настоящая Инструкция детализирует ведение бухгалтерского учета обменных операций с наличной иностранной валютой, осуществляемых уполномоченной организацией почтовой связи и уполномоченными организациями, единственным видом деятельности которых является организация обменных операций с наличной иностранной валютой (далее - уполномоченная организация) на основании лицензии Национального Банка Республики Казахстан.
3. Для отражения в бухгалтерском учете операций с наличной иностранной валютой используется рыночный курс обмена валют, который определяется и применяется в соответствии с приказом Министра финансов Республики Казахстан от 23 декабря 2002 года N 629 и постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 23 декабря 2002 года N 512 "Об установлении порядка определения рыночного курса обмена валют", зарегистрированными в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под N 2106 (далее - учетный курс).
4. Настоящая Инструкция не распространяется на уполномоченные банки второго уровня и кредитные товарищества.

Глава 2. Учет обменных операций с наличной
иностранной валютой без использования аванса

5. В конце рабочего дня, на основании письменного распоряжения об установлении курсов покупки, продажи и кросс-курсов, издаваемого руководителем или иным должностным лицом, которому приказом руководителя предоставлены такие полномочия, и журнала реестров купленной и проданной иностранной валюты по форме, установленной постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 15 ноября 1999 года N 400 "Об утверждении Инструкции об организации обменных операций с наличной иностранной валютой в Республике Казахстан", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под N 1010 (далее - Инструкция об организации обменных операций), выполняются бухгалтерские записи по дебету (далее - Дт) и кредиту (далее - Кт) соответствующих счетов, предусмотренные пунктами 6-8 настоящей Инструкции.
6. При покупке иностранной валюты за тенге:
1) если курс покупки ниже учетного курса:

Дт 452 "Наличность в кассе - на сумму купленной
в иностранной валюте" иностранной валюты
Кт 451 "Наличность в кассе - на выплаченную сумму
в национальной валюте" денег в тенге
Кт 727 02 "Доход от покупки-продажи - на разницу между курсом
иностранной валюты" покупки и учетным курсом;

2) если курс покупки выше учетного курса:

Дт 452 "Наличность в кассе - на сумму купленной
в иностранной валюте" иностранной валюты

Дт 845 02 "Расходы по покупке-продаже- на разницу между курсом
иностранной валюты" покупки и учетным курсом
Кт 451 "Наличность в кассе в - на выплаченную сумму
национальной валюте" денег в тенге.

7. При продаже иностранной валюты за тенге:

1) если курс продажи выше учетного курса:

Дт 451 "Наличность в кассе - на полученную сумму
в национальной валюте" денег в тенге
Кт 452 "Наличность в кассе в - на сумму проданной
иностранной валюте" иностранной валюты
Кт 727 02 "Доход от покупки-продажи- на разницу между курсом
иностранной валюты" продажи и учетным курсом;

2) если курс продажи ниже учетного курса:

Дт 451 "Наличность в кассе в - на полученную сумму
национальной валюте" денег в тенге
Дт 845 02 "Расходы по покупке-продаже - на разницу между курсом
иностранной валюты" продажи и учетным курсом
Кт 452 "Наличность в кассе в - на сумму проданной
иностранной валюте" иностранной валюты.

8. При продаже иностранной валюты за другую иностранную валюту по кросс-курсу бухгалтерские записи выполняются отдельно по продаже одной иностранной валюты и отдельно по покупке другой иностранной валюты. Для отражения в бухгалтерском учете данной операции используется счет N 301 "Счета к получению", который открывается при отражении продажи одной иностранной валюты и одновременно закрывается при отражении покупки другой иностранной валюты:

1) если курс продажи выше учетного курса:

Дт 301 "Счета к получению" - на сумму эквивалента проданной
иностранной валюты в тенге по
курсу продажи

Кт 452 "Наличность в кассе в - на сумму проданной
иностранной валюте", иностранной валюты
451 "Наличность в кассе в
национальной валюте"
(в случае выплаты части
суммы в тенге)

Кт 727 02 "Доход от покупки-продажи
иностранной валюты" - на разницу между курсом
продажи и учетным курсом;

2) если курс продажи ниже учетного курса:

Дт 301 "Счета к получению" - на сумму эквивалента проданной
иностранной валюты в тенге по
курсу продажи

Дт 845 02 "Расходы по покупке- - на разницу между курсом
продаже иностранной продажи и учетным курсом
валюты"

Кт 452 "Наличность в кассе в - на сумму проданной
иностранной валюте", иностранной валюты;

451 "Наличность в кассе в
национальной валюте"
(в случае выплаты части
суммы в тенге)

3) если курс покупки ниже учетного курса:

Дт 452 "Наличность в кассе в - на сумму купленной
иностранной валюте", иностранной валюты;

451 "Наличность в кассе в
национальной валюте"
(в случае получения части
суммы в тенге)

Кт 301 "Счета к получению" - на сумму эквивалента
проданной иностранной валюты
в тенге по курсу продажи,
которая равна сумме эквивалента
купленной иностранной валюты в
тенге по курсу покупки

Кт 727 02 "Доход от покупки- - на разницу между курсом
продажи иностранной покупки и учетным курсом;
валюты"

4) если курс покупки выше учетного курса:

Дт 452 "Наличность в кассе в - на сумму купленной
иностранной валюте", иностранной валюты;

451 "Наличность в кассе в
национальной валюте"
(в случае получения части
суммы в тенге)

Дт 845 02 "Расходы по покупке- - на разницу между курсом
продаже иностранной покупки и учетным курсом
валюты"

Кт 301 "Счета к получению" - на сумму эквивалента проданной
иностранной валюты в тенге по
курсу продажи, которая равна
сумме эквивалента купленной
иностранной валюты в тенге по
курсу покупки.

Глава 3. Учет обменных операций с наличной иностранной валютой
с использованием аванса

9. При выдаче уполномоченной организацией обменному пункту аванса в наличной иностранной валюте и тенге на основании расходного ордера, выполняются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму аванса в иностранной валюте:

Дт 333 "Задолженность работников и других лиц"
(эквивалент выданной иностранной валюты по учетному курсу)

Кт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте";

2) на сумму аванса в тенге:

Дт 333 "Задолженность работников и других лиц"
Кт 451 "Наличность в кассе в национальной валюте".

10. В конце рабочего дня, при возврате обменным пунктом суммы остатка наличной иностранной валюты и тенге по итогам совершенных им обменных операций, в уполномоченной организации на основании письменного распоряжения об установлении курсов, журнала реестров купленной и проданной иностранной валюты по форме, установленной Инструкцией об организации обменных операций, и приходного ордера выполняются бухгалтерские записи, предусмотренные пунктами 11-13 настоящей Инструкции.
11. При возврате суммы иностранной валюты и тенге:

1) на сумму возвращенной иностранной валюты:

Дт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте"
(в зависимости от вида иностранной валюты)

Кт 333 "Задолженность работников и других лиц"
(эквивалент возвращенной иностранной
валюты по учетному курсу);

2) на наименьшую сумму между возвращенной суммой в тенге и остатком на счете N 333:

Дт 451 "Наличность в кассе в национальной валюте"

Кт 333 "Задолженность работников и других лиц";

3) на разницу между возвращенной суммой в тенге и остатком на счете N 333 (результат совершенных обменных операций):
если данная разница положительная:

Дт 451 "Наличность в кассе в национальной валюте"
Кт 727 02 "Доход от покупки-продажи иностранной валюты";

если данная разница отрицательная:

Дт 845 02 "Расходы по покупке-продаже иностранной валюты"
Кт 333 "Задолженность работников и других лиц".

12. При возврате только суммы иностранной валюты:

1) на сумму в иностранной валюте:

Дт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте"
(в зависимости от вида иностранной валюты)

Кт 333 "Задолженность работников и других лиц";

2) на сумму дохода от покупки-продажи иностранной валюты:
Дт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте"
Кт 727 02 "Доход от покупки-продажи иностранной валюты";

или на сумму расхода от покупки-продажи иностранной валюты:

Дт 845 02 "Расходы по покупке-продаже иностранной валюты"
Кт 333 "Задолженность работников и других лиц".

13. При возврате только суммы тенге:
1) на сумму в тенге:
Дт 451 "Наличность в кассе в национальной валюте"
Кт 333 "Задолженность работников и других лиц";

2) на сумму дохода от покупки-продажи иностранной валюты:
Дт 451 "Наличность в кассе в национальной валюте"
Кт 727 02 "Доход от покупки-продажи иностранной валюты";

или на сумму расхода от покупки-продажи иностранной валюты:
Дт 845 02 "Расходы по покупке-продаже иностранной валюты"
Кт 333 "Задолженность работников и других лиц".

Глава 4. Учет операций по переоценке иностранной валюты

14. При изменении учетного курса в соответствии с учетной политикой уполномоченной организации, производится переоценка всех остатков иностранной валюты в кассе и на банковском счете и выполняются следующие бухгалтерские записи:
1) при увеличении учетного курса, на сумму положительной курсовой разницы:

Дт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте",
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
Кт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

2) при уменьшении учетного курса, на сумму отрицательной курсовой разницы:
Дт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте",
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте".

15. По проданной иностранной валюте, сумма нереализованных доходов и расходов от переоценки иностранной валюты относится уполномоченной организацией соответственно на реализованные доходы и расходы от переоценки иностранной валюты, с периодичностью, установленной учетной политикой уполномоченной организации, следующими бухгалтерскими записями:
на сумму реализованных доходов:
Дт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 725 02 "Реализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

на сумму реализованных расходов:
Дт 844 02 "Реализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты".

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясы негізінде жүзеге асырылатын қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын бухгалтерлік есепке алу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2004 жылғы 15 шілдедегі N 95 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2004 жылғы 16 тамызда тіркелді. Тіркеу N 3015. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық банк Басқармасының 2008 жылғы 28 қарашадағы N 98 Қаулысымен.

Күші жойылды - ҚР Ұлттық банк Басқармасының 2008.11.28 N 98 Қаулысымен.

----------------- Қаулыдан үзінді ------------------

Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есебін жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. ...
2. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап он төрт күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.
3. Осы қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап:
1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясы негізінде жүзеге асырылатын қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын бухгалтерлік есепке алу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2004 жылғы 15 шілдедегі N 95 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 3015 тіркелген, "Егемен Қазақстан" газетінде 2004 жылғы 24 тамызда N 216 (23851) жарияланған);
2) ... күші жойылды деп танылсын.
4. ...
5. ...
6. ...

Ұлттық Банк
Төрағасы Ә. Сәйденов

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясы негізінде жүзеге асырылатын қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын бухгалтерлік есепке алуды жетілдіру мақсатында, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің лицензиясы негізінде жүзеге асырылатын қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын бухгалтерлік есепке алу жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.
2. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап он төрт күн өткеннен кейін күшіне енеді.
3. Бухгалтерлік есеп департаменті (Шалғымбаева Н.Т.):
1) Заң департаментімен (Шәріпов С.Б.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қабылдасын;
2) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күннен бастап жеті күндік мерзімде осы қаулыны Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі орталық аппаратының мүдделі бөлімшелеріне, аумақтық филиалдарына және Қазақстан Республикасының қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі агенттігіне жіберсін.
4. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің аумақтық филиалдары осы қаулыны жеті күндік мерзімде почта байланысының уәкілетті ұйымына және қызметінің жалғыз түрі қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табылатын барлық уәкілетті ұйымдарға жіберсін.
5. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі басшылығының қызметін қамтамасыз ету басқармасы (Терентьев А.Л.) осы қаулыны алған күннен бастап үш күндік мерзімде оны Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауды қамтамасыз ету шараларын қабылдасын.
6. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары Н.Қ. Абдулинаға жүктелсін.

Ұлттық Банк
Төрағасы

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi
Басқармасының "Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкiнiң лицензиясы негiзiнде
қолма-қол шетел валютасымен айырбастау
операцияларын бухгалтерлiк есепке
алу жөнiндегi нұсқаулықты бекiту туралы"
2004 жылғы 15 шiлдедегi N 95
қаулысымен бекiтiлдi

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң
лицензиясы негiзiнде қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын бухгалтерлiк есепке
алу жөнiндегi нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Нұсқаулық Қазақстан Республикасының "Бухгалтерлiк есеп және қаржы есебi туралы" Заңына , Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлердi мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 2509 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Қазақстан Республикасы қаржы рыногының жекелеген субъектiлерi үшiн бухгалтерлiк есеп шоттарының үлгi жоспарын бекiту туралы" 2003 жылғы 1 қыркүйектегi N 324 қаулысына , сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң басқа нормативтiк құқықтық актiлерiне сәйкес әзiрлендi.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң лицензиясы негiзiнде почта байланысының уәкiлеттi ұйымына және қызметiнiң жалғыз түрi қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табылатын барлық уәкiлеттi ұйымдар (бұдан әрi - уәкiлеттi ұйым) жүзеге асыратын қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын бухгалтерлiк есепке алу тәртiбiн белгiлейдi.

3. Қолма-қол шетел валютасымен операцияларды бухгалтерлiк есепте көрсету үшiн Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгiнiң 2002 жылғы 23 желтоқсандағы N 629 бұйрығына және Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде N 2106 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Валюта айырбастаудың рыноктық бағамын айқындау тәртiбiн белгiлеу туралы" 2002 жылғы 23 желтоқсандағы N 512 қаулысына сәйкес айқындалатын және қолданылатын валюта айырбастаудың рыноктық бағамы (бұдан әрi - есепке алу бағамы) пайдаланылады.

4. Осы Нұсқаулық екiншi деңгейдегi уәкiлеттi банктерге және кредиттiк серiктестiктерге қолданылмайды.

2-тарау. Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау
операцияларын аванс пайдаланбай алу тәртiбi

5. Басшының бұйрығымен өкiлеттiк берiлген басшы немесе лауазымды тұлға шығаратын сатып алу, сату бағамдарын және кросс бағамдарды белгiлеу туралы жазбаша нұсқау және осы Нұсқаулықтың 6-8 тармақтарында көзделген, Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлердi мемлекеттiк тiркеу тiзiлiмiнде N 1010 тiркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықта бекiту туралы" 1999 жылғы 15 қарашадағы N 400 қаулысымен белгiленген нысан (бұдан әрi - Айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөнiндегi нұсқаулық) және тиiстi шоттардың дебетi (бұдан әрi - Дт мен кредитi (- Кт) бойынша сатып алынған немесе сатылған шетел валютасының тiзiлiмi журналы негiзiнде жұмыс күнiнiң соңында бухгалтерлiк жазбалар орындалады.

6. Теңгеге шетел валютасын сатып алған кезде:
1) сатып алу бағамы есепке алу бағамынан төмен болса:
Дт 452 "Кассадағы шетел - сатып алынған шетел
валютасындағы қолма-қол валютасындағы сомаға
ақша"
Кт 451 "Кассадағы ұлттық - теңгеде төленген ақша
валютадағы қолма-қол ақша" сомасына
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып - сатып алу бағамы мен
алу-сатудан түскен кiрiс" есепке алу бағамы
арасындағы айырмаға;

2) сатып алу бағамы есепке алу бағамынан жоғары болса:
Дт 452 "Кассадағы шетел - сатып алынған шетел
валютасындағы қолма-қол валютасына
ақша"
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып - сатып алу бағамы мен
алу-сату бойынша шығыстар" есепке алу бағамының
арасындағы айырма
Кт 451 "Кассадағы ұлттық - теңгеде төленген ақша
валютадағы қолма-қол ақша" сомасына.

7. Теңгеге шетел валютасын сату кезiнде:
1) сату бағамы есепке алу бағамынан жоғары болса:
Дт 451 "Кассадағы ұлттық - теңгеде алынған ақша
валютадағы қолма-қол ақша" сомасына
Кт 452 "Кассадағы шетел - сатылған шетел
валютасындағы қолма-қол валютасының сомасына
ақша"
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып - сату бағамы мен есепке
алу-сатудан түскен кiрiс" алу бағамы арасындағы
айырмаға;

2) сату бағамы есепке алу бағамынан төмен болса:
Дт 451 "Кассадағы ұлттық - теңгеде алынған ақша
валютадағы қолма-қол ақша" сомасына
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып - сату бағамы мен есепке
алу-сатудан түскен кiрiс" алу бағамы арасындағы
айырмаға;
Кт 452 "Кассадағы шетел - сатылған шетел
валютасындағы қолма-қол валютасының сомасына.
ақша"

8. Кpocc-бағам бойынша басқа шетел валютасына шетел валютасын сату кезiнде бухгалтерлiк жазбалар бiр шетел валютасын сату бойынша жеке және басқа шетел валютасын сатып алу бойынша жеке орындалады. Бұл ретте осы мәмiленi бухгалтерлiк есепте көрсету үшiн бiр шетел валютасын сатуды көрсеткенде ашылатын және бiр мезгiлде басқа шетел валютасын сатып алуды көрсеткенде жабылатын "Басқа дебиторлық берешек" N 334 транзит шоты пайдаланылады.
Төменде, жасалынған мәмiле шартына сай мынадай бухгалтерлiк жазбалар келтiрiледi:
1) сату бағамы есепке алу бағамынан жоғары болса:
Дт 301 "Алуға арналған шоттар" - сату бағамы бойынша
теңгеде сатылған шетел
валютасының балама сомасына
Кт 452 "Кассадағы шетел - сатылған шетел
валютасындағы қолма-қол валютасының сомасына
ақша"
451 Кассадағы ұлттық
валютадағы қолма-қол
ақша" (соманың бiр бөлiгiн
теңгеде төлеген жағдайда)
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып - сату бағамы мен есепке
алу-сатудан түскен кiрiс" алу бағамы арасындағы
айырмаға;

2) сату бағамы есепке алу бағамынан төмен болса:
Дт 301 "Алуға арналған шоттар" - сату бағамы бойынша
теңгеде сатылған шетел
валютасының балама сомасына
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып - сату бағамы мен есепке
алу-сатудан болған алу бағамы арасындағы
шығыстар" айырмаға;
Кт 452 "Кассадағы шетел - сатылған шетел
валютасындағы қолма-қол валютасының сомасына
ақша"
451 Кассадағы ұлттық валютадағы
қолма-қол ақша" (соманың
бiр бөлiгiн теңгеде төлеген
жағдайда)

3) сатып алу бағамы есепке алу бағамынан төмен болса:
Дт 452 "Кассадағы ұлттық - сатып алынған шетел
валютадағы қолма-қол ақша" валютасындағы сомаға
451 "Кассадағы ұлттық
валютадағы қолма-қол
ақша" (соманың бiр
бөлiгiн теңгеде
төлеген жағдайда)
Кт 301 "Алуға арналған шоттар" - сатып алу бағамы бойынша
теңгеде сатып алынған шетел
валютасының балама сомасына
тең сату бағамы бойынша
теңгеде сатылған шетел
валютасының балама сомасына
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып - сатып алу бағамы мен
алу-сатудан түскен кiрiс" есепке алу бағамы
арасындағы айырмаға;

4) сатып алу бағамы есепке алу бағамынан жоғары болса:
Дт 452 "Кассадағы шетел - сатып алынған шетел
валютадағы қолма-қол ақша" валютасындағы сомаға
451 "Кассадағы ұлттық
валютадағы қолма-қол ақша"
(соманың бiр бөлiгiн
теңгеде төлеген жағдайда)
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып - сатып алу бағамы мен
алу-сатудан түскен шығыс" есепке алу бағамы
арасындағы айырмаға;
Кт 301 "Алуға арналған шоттар" - сатып алу бағамы бойынша
теңгеде сатып алынған шетел
валютасының балама сомасына
тең сату бағамы бойынша
теңгеде сатылған шетел
валютасының балама сомасына.

3-тарау. Қолма-қол шетел валютасымен айырбас
операцияларын авансты пайдалана отырып есепке алу

9. Уәкiлеттi ұйым шығыс ордерi негiзiнде айырбас пунктiне шетел валютасымен және теңгемен аванс берген кезде мынадай бухгалтерлiк жазбалар орындалады:
1) шетел валютасындағы аванс сомасына:
Дт 333 "Қызметкерлер мен басқа тұлғалардың берешегi" (есепке
алу бағамы бойынша берiлген шетел валютасының баламасы)
Кт 452 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша";

2) теңгемен аванс сомасына:
Дт 333 "Қызметкерлердiң және басқа тұлғалардың берешегi"
Кт 451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша".

10. Айырбас пунктi қолма-қол шетел валютасының және теңгенiң қалдық сомасын қайтарған кезде бағамдарды белгiлеу туралы жазбаша нұсқау, осы Нұсқаулықтың 11-13 тармақтарында көзделген, Айырбас операцияларын ұйымдастыру жөнiндегi нұсқаулықпен орнатылған нысанға сай сатылған шетел валютасының тiзiлiмi журнал және кiрiс ордерi негiзiнде уәкiлеттi ұйымдарда айырбастау операцияларын жүргiзу қорытындылары бойынша жұмыс күнiнiң соңында бухгалтерлiк жазбалар орындалады.

11. Шетел валютасы мен теңге сомасын қайтару кезiнде:
1) қайтарылған шетел валютасының сомасына:
Дт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша" (шетел
валютасының түрiне байланысты)
Кт 333 "Қызметкерлер мен басқа тұлғалардың берешегi" (есепке
алу бағамы бойынша қайтарылған шетел валютасының
баламасы);

2) N 333 шотының қалдығы мен теңгемен қайтарылған соманың арасындағы ең аз сомаға:
Дт 451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша"
Кт 333 "Қызметкерлердiң және басқа тұлғалардың берешегi";

3) N 333 шотының қалдығы мен теңгемен қайтарылған соманың арасындағы айырмаға (жасалған айырбас операцияларының нәтижесi):
осы айырма оң болса:
Дт 451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша"
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен кiрiс";

осы айырма терiс болса:
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен шығыстар"
Кт 333 "Қызметкерлердiң және басқа тұлғалардың берешегi".

12. Шетел валютасының сомасын ғана қайтарған кезде:
1) шетел валютасының сомасына:
Дт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша" (шетел
валютасының түрiне байланысты)
Кт 333 "Қызметкерлердiң және басқа тұлғалардың берешегi";

2) шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен кiрiс сомасына:
Дт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен кiрiс";

немесе шетел валютасын сатып алу-сатудан болған шығыстар сомасына:
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен шығыстар"
Кт 333 "Қызметкерлердiң және басқа тұлғалардың берешегi".

13. Теңгедегi соманы ғана қайтарған кезде:
1) теңгедегi сомаға:
Дт 451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша"
Кт 333 "Қызметкерлердiң және басқа тұлғалардың берешегi";

2) шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен кiрiс сомасына:
Дт 451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша"
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен кiрiс";

немесе шетел валютасын сатып алу-сатудан болған шығыстар сомасына:
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен шығыстар"
Кт 333 "Қызметкерлердiң және басқа тұлғалардың берешегi".

4-тарау. Шетел валютасын қайта бағалау
бойынша есепке алу

14. Уәкiлеттi ұйымның есеп саясатына сәйкес есепке алу бағамы өзгерген кезде кассада және банктiк шотта шетел валютасының барлық қалдықтарына қайта бағалау жүргiзiледi:
1) есепке алу бағамы көбейген кезде оң бағам айырмасының сомасына:

Дт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
431 02 "Шетел валютасындағы ағымдағы шоттардағы ақша";
Кт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен жұмсалмаған
кiрiстер";

2) есепке алу бағамы азайған кезде оң бағам айырмасының сомасына:

Дт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен жұмсалмаған
шығыстар"
Кт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
431 02 "Шетел валютасындағы ағымдағы шоттардағы ақша".

15. Сатылған шетел валютасы бойынша шетел валютасын қайта бағалаудан түскен жұмсалмаған кiрiстер мен шығыстарды уәкiлеттi ұйым уәкiлеттi ұйымның есеп саясатында белгiленген кезеңдiлiкпен шетел валютасын қайта бағалаудан жұмсалған кiрiстер мен шығыстарға жатқызады, мынадай бухгалтерлiк жазбалар жүргiзiледi:
жұмсалған кiрiстер сомасына:

Дт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен жұмсалмаған
кiрiстер"
Кт 725 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен жұмсалған
кiрiстер ";

жұмсалған шығыстар сомасына:
Дт 844 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен жұмсалған
шығыстар"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан түскен жұмсалмаған
шығыстар".