Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықты бекiту жөнiнде

Күшін жойған

Қазақстан Республикасының Ұлтық Банкі Басқармасының 1999 жылғы 15 қарашадағы N 400 қаулысы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 1999 жылғы 24 желтоқсанда N 1247 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2006 жылғы 27 қазандағы N 106 қаулысымен

Ескету: Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2006 жылғы 27 қазандағы N 106 қаулысымен
_______________________________________________________

Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзу тәртiбiн реттеу мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң Басқармасы қаулы етеді :
1. Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулық (бұдан әрi - Нұсқаулық) бекiтiлсiн және Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткiзiлген күннен бастап 10 күннен кейiн күшiне енгiзiлсiн.
2. Нұсқаулық күшiне енген күннен бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының "Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықты бекiту туралы" 1997 жылғы 25 шiлдедегi N 295 қаулысының және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Басқармасының 1997 жылғы 25 шiлдедегi N 295 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықтың күшi жойылды деп танылсын.
3. Мемлекеттiк почта байланысының уәкiлеттi ұйымы Нұсқаулық күшiне енген күннен бастап бiр ай мерзiмде жұмыс iстеп тұрған айырбастау пункттерiнiң құжаттамасын және үй-жайын Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келтiрсiн.
4. Уәкiлеттi банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар Нұсқаулық күшiне енген күннен бастап бiр ай мерзiмде сатып алынған және сатылған қолма-қол шетел валютасының тiзiмдеме журналының нысанын Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келтiрсiн.
5. Валюталық реттеу және бақылау басқармасы (Қасымжанова Г.З.):
1) Заң департаментiмен (Шәрiпов С.Б.) бiрлесiп осы қаулыны және нұсқаулықты Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгiнде мемлекеттiк тiркеуден өткiзу шараларын қабылдасын;
2) мемлекеттiк тiркеуден өткiзiлген күннен бастап он күндiк мерзiмде осы қаулыны және Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулықты Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң облыстық филиалдарына жiберсiн.
6. Халықаралық қатынастар және жұртшылықпен байланыс басқармасы (Сембиев Н.К.) осы қаулыны және Нұсқаулықты Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысында жарияласын.
7. Осы қаулының орындалуына бақылау жасау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасары М.Т.Құдышевке жүктелсiн.

Ұлттық Банк
Төрағасы

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасында қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын ұйымдастыру туралы
нұсқаулық

Ескерту: Мәтін бойынша "нотариалды куәландырылған" деген сөздер "нотариат растаған" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , барлық мәтін бойынша "почта байланысының уәкілетті ұйымдары", "почта байланысының уәкілетті ұйымдарының", "почта байланысының уәкілетті ұйымдарына", "почта байланысының ұйымдары", "почта байланысының ұйымдарына" деген сөздер тиісінше "почта байланысының уәкілетті ұйымы", "почта байланысының уәкілетті ұйымының", "почта байланысының уәкілетті ұйымына" деген сөздермен ауыстырылды - 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .
барлық мәтін бойынша:
"уәкілетті банктер", "уәкілетті банк", "уәкілетті банктің", "уәкілетті банктердің", "уәкілетті банкке", "уәкілетті банктерге" деген сөздер тиісінше "айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер", "айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банк", "айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің", "айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердің", "айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банкке", "айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктерге" деген сөздермен ауыстырылды;
"тіркеу куәлігі", "тіркеу куәлігін" деген сөздердің алдынан "айырбастау пунктінің" деген сөздермен толықтырылды;
"тіркеу куәліктерінің", "тіркеу куәліктерінде" деген сөздердің алдынан "айырбастау пункттерінің" деген сөздермен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

Осы Нұсқаулық " Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы ", "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы", "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңдарына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасында, оның ішінде айырбастау пункттері арқылы шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргізуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында уәкілетті ұйымдардың қызметін құруға, лицензиялауға және тоқтатуға қатысты бөлігінде көрсетілген заң нормаларын жан-жақты көрсетеді.
Ескерту: Кіріспе жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Нұсқаулықтың мақсаты үшiн "Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көрсетілген негізгі ұғымдар, сондай-ақ мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер - қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның (бұдан әрі - уәкілетті орган) шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқық беретін лицензиясы бар банктер;
2) алынып тасталды ;
3) уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер - өз қызметiн шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті орган берген лицензия негiзiнде жүзеге асыратын кредиттiк серiктестiктер;
4) почта байланысының уәкілетті ұйымы - Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқығы бар Ұлттық почта операторы;
5) банк операцияларының жекелеген турлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар - осы тармақтың 2)-4) тармақшаларында аталған, банк болып табылмайтын заңды тұлғалар;
6) қолма-қол шетел валютасымен жасалатын айырбастау операциялары - айырбастау пункттері арқылы жүзеге асырылатын, қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау операциялары;
7) алынып тасталды ;
8) кросс бағам - екi шетел валютасының арасындағы бағамдық арасалмақ ол осы валюталардың Қазақстан теңгесiне қатысты бағамы негiзiнде айқындалады;
9) Мемлекеттік тізілім - Қазақстан Республикасының аумағында пайдалануға рұқсат етілген фискальды жады бар бақылау-касса машиналарының мемлекеттік тізілімі.
Ескерту: 1-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

2. Жеке тұлғалардың - Қазақстан Республикасының резиденттерi мен резидент еместерiнiң қолма-қол шетел валютасына сұранысын қанағаттандыру үшiн айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау операцияларын жүргiзу үшiн Қазақстан Республикасының аумағында айырбастау пункттерiн ашады.

3. Шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру қызметіне қойылатын біліктілік талаптарына мыналар кіреді:
1) өтініш берушіде қолма-қол шетел валютасымен жұмыс бойынша дайындықтан өткен қызметкерлердің болуы;
2) алып отырған үй-жайдың мүліктік құқығын растайтын құжаттардың болуы;
3) айырбастау пункті үшін:
клиенттерге қызмет көрсетуге арналған кассалық терезенің (терезелерінің) болуы;
күзет, өрт дабыл құралдарының, қарулы күзеттің болуы не қарулы күзет болмаған жағдайда қауіп-қатер дабылының болуы;
банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымның үй-жайында не өзге үй-жайда (сауда ұйымы, қонақүйлер, әуежайлар және басқалары) орналасқан айырбастау пункттері қызметкерлерден (айырбастау пунктінің қызметкерлері болып табылмайтындар) және клиенттерден оқшау орналасуы тиіс, ал айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің үй-жайында орналасқан айырбастау пункттері клиенттерден оқшау орналасуы тиіс;
айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымдардың жылжымайтын ғимараттан, тұрғын емес үй-жайларда бөлек есігі бар бөлмеден немесе тұрғын үй-жайдағы пәтерде не оның бір бөлігінде жалға алынған немесе бөлек орналасқан айырбастау пункттерінің терезелерінде металл тор көздер және кіре берістегі металл есіктері болуы тиіс;
қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау туралы мәліметтері бар клиенттерге арналған ақпараттық стендтердің (көлемі кемінде биіктігі 40 сантиметр және ені 60 сантиметр) болуы;
айырбастау пунктінің ақшасы мен құжаттарын сақтау үшін жанбайтын металл шкаф болуы;
ультракүлгін сәулелердегі бақылауды қоса алғанда, ақша белгісінің түпнұсқалылығын айқындаудың кемінде 3 (үш) әдісінен тұратын, ақша белгісінің түпнұсқалылығын айқындауға арналған техникалық құралдардың болуы.
Ескерту: 3-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

3-1. Өтініш берушінің біліктілік талаптарына сәйкестігін растайтын құжаттар ретінде мынадай құжаттар беріледі:
өтініш берушінің шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүзеге асырумен тікелей айналысатын қызметкерлерінің қолма-қол шетел валютасымен жұмыс бойынша кәсіби дайындығын растайтын уәкілетті банктің анықтамасы;
айырбастау пунктінің күзет және өрт дабылдары құралдарын пайдалануға қабылдау актісінің не айырбастау пунктінің күзет және өрт дабылдары құралдарының техникалық жай-күйін зерттеу актісінің түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі (егер айырбастау пунктінің үй-жайы бұрын күзет және өрт дабылдарының құралдарымен жабдықталған болса);
айырбастау пунктін күзету шартының түпнұсқасы немесе нотариат куәландырған көшірмесі (Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарының осы қызмет түрін жүзеге асыруға берілген лицензиясының көшірмесімен қоса) не айырбастау пунктін күзетуді меншікті қауіпсіздік қызметіне жүктеу туралы бұйрықтың көшірмесі және өтініш берушінің қауіпсіздік қызметі туралы ережесінің көшірмесі.
Ескерту: 3-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

2-тарау. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға
уәкілетті банктердің, уәкiлеттi кредиттік
серiктестiктердің және почта байланысының уәкілетті
ұйымының айырбастау пункттерiн құру тәртiбi

4. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер және почта байланысының уәкілетті ұйымы қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын Ұлттық Банктiң лицензиясы негiзiнде жүзеге асырады.

5. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, уәкілетті почталық байланыс ұйымының айырбастау пунктінің қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргізуге техникалық дайындығын айқындау мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі (бұдан әрі - Ұлттық Банк) филиалы қызметкерлерінен айырбастау пункттерінің техникалық дайындығын айқындау жөнінде комиссия құрылады. Комиссия мүшелерінің саны Ұлттық Банк филиалының валюталық бақылау және қолма-қол ақшамен жұмыс бөлімшелерінің мамандарын қоса алғанда, кемінде үш адам болуы тиіс. Комиссия өтініш беруші басшысының қатысуымен тексеру нәтижелері туралы акт жасайды.
Ескерту: 5-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

6. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң (олардың филиалдарының), уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң айырбастау пункттерi айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер (олардың филиалдары), уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер бойынша бұйрық негiзiнде ашылады. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер (олардың филиалдары) мен уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер айырбастау пунктiн ашу туралы бұйрық шығарылған күннен бастап бес жұмыс күнiнен кешiктiрмей бұл туралы Ұлттық Банктiң филиалына бұйрықтың көшiрмесiн қоса тiркеп жазбаша түрде хабарлауға мiндеттi.
Ескерту: 6-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

7. Почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерi почта байланысының уәкiлеттi ұйымының бұйрығы негiзiнде ашылады. Ашылған кезде почта байланысының уәкiлеттi ұйымы үш жұмыс күнiнен кешiктiрмей Ұлттық Банктiң филиалына осы Нұсқаулықтың 13-тармағына сәйкес бұйрықтың көшiрмесi мен құжаттар пакетiн тапсырады.
Ескерту: 7-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

7-1. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункті банк, уәкілетті кредиттік серіктестік, почта байланысының уәкілетті ұйымы орналасқан немесе олардың филиалдары бар әкімшілік-аумақтық бірлік (облыс) шегінде ғана құрылады.
Айырбастау пункттері жабылған кезде айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, уәкілетті кредиттік серіктестіктер, почта байланысының уәкілетті ұйымы он бес жұмыс күні ішінде Ұлттық Банктің филиалына оның жабылғаны туралы бұйрықтың көшірмесін қоса бере отырып хабарлайды және айырбастау пунктінің тіркеу куәліктерінің түпнұсқаларын қайтарады.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункті уақытша жұмыс істемеген жағдайда айырбастау пунктінің тіркеу куәлігі қайтарылмайды. Бұл орайда айырбастау пункттерінің жұмыс істемеу кезеңі қатарынан алты айдан аспауы тиіс.
Ескерту: 7-1-тармақпен толықтырылды, өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

8. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң және почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерi Ұлттық Банктiң филиалында мiндеттi түрде тiркелуге тиiс, тiркелген кезде әрбiр айырбастау пунктiне тiркеу куәлiгi берiледi (осы Нұсқаулыққа N 1 қосымша).

9. Ұлттық Банктiң филиалында тiркелу айырбастау пунктiнiң жұмыс iстеуiне негiздеме болады. Тiркеу куәлiгiн алғанға дейiн айырбастау пунктiнiң қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзуге құқы жоқ.

10. Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң (оның филиалының), уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң үй-жайынан және құрал-жабдығынан (ақша белгілерінің түпнұсқалылығын анықтауға арналған техникалық құралдар, металл шкафтар, фискальды жады бар бақылау-касса машиналары (оларға қажеттілік болғанда), күзет және өрт дабылы құралдары, айырбастау пунктінде қаруланған күзет болмаған кезде шұғыл дабыл құралдары) айырбастау пунктiн ашу туралы хабарлама алған күннен бастап 5 жұмыс күнi iшiнде айырбастау пунктiнiң үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келуiн тексеруге және тексеру туралы тиiстi актiнi екi данада жасауға мiндеттi, оның бiреуi айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банкте, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiкте, ал екiншiсi Ұлттық Банктiң филиалында қалады.
Айырбастау пунктiнiң үй-жайы осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы тексеру туралы актiде мерзiм белгілейдi, сол мерзiмнiң iшiнде айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң айырбастау пунктiнiң үй-жайы актiде көрсетiлген ескертулер ескерiле отырып, Нұсқаулықтың талаптарына сай болуға тиiс. Актіде көрсетiлген, анықталған ереже бұзуды жою үшiн белгiленген тексеру мерзiмi өткеннен кейiн, Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пунктiнiң үй-жайын қайта тексерiп, соның қорытындысы бойынша тағы да тексеру жөнiнде тиiстi актi жасайды.
Ескерту: 10-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

11. Айырбастау пунктiнiң үй-жайлары және құрал-жабдықтары осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келген жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң (оның филиалының), сондай-ақ уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң үй-жайында ашылатын айырбастау пунктiнiң үй-жайын тексерген күннен бастап 10 жұмыс күнi iшiнде айырбастау пунктiн тiркейдi және тiркеу куәлiгiн бередi.
Ескерту: 11-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

12. Айырбастау пунктi айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң (оның филиалының), сондай-ақ уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң үй-жайынан тыс жерде, сондай-ақ почта байланысының уәкілеттi ұйымының айырбастау пунктi (орналасқан орнына қарамай) ашылған жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы жазбаша хабарлама мен осы Нұсқаулықтың 13-тармағына сәйкес құжаттардың толық пакетiн алған күннен бастап он бес жұмыс күнi iшiнде құжаттарды, айырбастау пункті үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықта белгiленген талаптарға сәйкестiгiн тексеруге мiндеттi. Тапсырылған құжаттарға , сондай-ақ айырбастау пунктінің үй-жайына және құрал-жабдығына қатысты ескерту болмаған жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пунктiн тiркейдi және тiркеу куәлiгiн бередi.
Ескерту: 12-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

13. Айырбастау пунктін тіркеу үшін айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банк (оның филиалы), уәкілетті кредиттік серіктестік, уәкілетті почталық байланыс ұйымы осы Нұсқаулықтың 3 және 3-1-тармақтарының талаптарын ескере отырып, "Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабы бірінші бөлігінің 1) және 8) тармақшаларына сәйкес құжаттарды айырбастау пунктінің тұрған жері бойынша Ұлттық Банктің филиалына ұсынады.
Ескерту: 13-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

14. <*>
Ескерту: 14-тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

15. Облыс аумағында орналасқан уәкілеттi банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң және почта байланысының уәкілетті ұйымына Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пункттерiне тiркелген кезде ретi көрсетiлген тiркеу нөмiрi беріледi.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң және почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерiн есепке алу (тiркеу, қайта тiркеу) жеке тiзiлiмдерде жүргiзiледi. Айырбастау пункттерін тіркеу журналдарына есепке алу (тіркеу, қайта тіркеу) айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінің Ұлттық Банктің филиалындағы іс қағаздары номенклатурасында бір номенклатуралық номерін сақтай отырып, жыл сайын жүйелі түрде жалғасады.
Ескерту: 15-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

16. Ұлттық Банк филиалы айырбастау пунктiнiң тапсырылған құжаттары, үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықта көзделген талаптарға сәйкес келмеген жағдайда айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктiң және почта байланысының уәкiлеттi ұйымының айырбастау пунктiн тiркеуден бас тартуға құқы бар.
Ескерту: 16-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

17. Ұлттық Банктің филиалы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерін:
1) айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пунктін ашуға берілген айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінде көрсетілген көшелердің атаулары, үйлердің нөмірлері және басқа да деректер өзгерген кезде;
2) шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқық беретін жаңа лицензия алған кезде;
3) айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің үй-жайынан тыс орналасқан айырбастау пунктінің, сондай-ақ айырбастау пунктінің мекен-жайының өзгеруі әсерін тигізбейтін почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пунктінің (орналасқан жеріне қарамастан) орны ауысқан кезде айырбастау пункттерін қайта тіркейді.
Уәкілетті банк, уәкілетті кредиттік серіктестік, почта байланысының уәкілетті ұйымы шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқық беретін жаңа лицензия алған кезде айырбастау пунктін қайта тіркеу үшін оның көшірмесін отыз күнтізбелік күн ішінде Ұлттық Банктің филиалына ұсынады.
Ескерту: 17-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

18. Айырбастау пункттерін қайта тіркеу осы Нұсқаулықтың 17-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген жағдайларда, заңды тұлғаның айырбастау пунктінің үй-жайына және құрал-жабдықтарына тексеру жүргізбей-ақ және іс қағаздарында бар құжаттарды қайта ұсынбай оның өтініші негізінде айырбастау пункттерін тіркеу үшін осы Нұсқаулықта көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
Айырбастау пункттерін қайта тіркеу осы Нұсқаулықтың 17-тармағының 3) тармақшасында көзделген жағдайда, айырбастау пунктінің үй-жайын және құрал-жабдықтарын тексеру актісі және осы Нұсқаулықтың 13-тармағына сәйкес көзделген құжаттар негізінде айырбастау пункттерін тіркеу үшін заңды тұлғаның өтініші негізінде осы Нұсқаулықта көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.
Ұлттық Банктің филиалы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерін қайта тіркегенде, жаңа айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінің нақты берілген күнін көрсете отырып, айырбастау пунктінің тіркелгені туралы бұрынғы куәліктегі нөмірмен тіркелгені туралы куәлікті береді.
Ескерту: 18-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

2-1-тарау. Уәкілетті органның шетел валютасымен
айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқық беретін
лицензиялар беру мүмкіндігі туралы Ұлттық Банктің
қорытындылар беру тәртібі

Ескерту: 2-1-тараумен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

18-1. Уәкілетті орган Ұлттық Банктің қорытындысы оң болған жағдайда банктерге және кредиттік серіктестіктерге шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензиялар береді.

18-2. Уәкілетті органның шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқық беретін лицензия беру мүмкіндігі туралы Ұлттық Банктің қорытындысын (бұдан әрі - қорытынды) алу үшін банк және кредиттік серіктестік мынадай құжаттарды ұсынады:
1) заңды тұлғаның қолымен және мөрімен расталған шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргізу және ұйымдастыру тәртібін реттейтін ішкі ережелердің көшірмесі;
2) Ұлттық Банк филиалының айырбастау пункті үй-жайының осы Нұсқаулықтың талаптарына сай екендігі туралы актісі.
Ұлттық Банк банктен және кредиттік серіктестіктен жоғарыда көрсетілген құжаттарды алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде уәкілетті органға қорытынды береді.

18-3. Ұлттық Банктің филиалы банктің, кредиттік серіктестіктің үй-жайында ашылған айырбастау пунктінің үй-жайына сәйкестігі туралы актіні алу қажеттілігі туралы банктен, кредиттік серіктестіктен өтініш алған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде айырбастау пунктінің үй-жайының осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкестігін тексеруі қажет және тексеру күнінен бастап 10 (он) жұмыс күні ішінде тексерудің тиісті актісін екі данада жасауы тиіс, оның біреуі банкте, кредиттік серіктестікте, ал екіншісі Ұлттық Банктің филиалында қалады.
Айырбастау пунктінің үй-жайы және жабдығы (ақша белгілерінің түпнұсқалылығын айқындауға арналған техникалық құралдар, металл шкафтар, фискальді жадысы бар бақылау-касса машиналары, күзет және өрт дабыл құралдары, айырбастау пунктінде қарулы күзет болмаған кезде қауіп-қатер дабылы құралдары) осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес болмаған жағдайда Ұлттық Банктің филиалы айырбастау пунктінің үй-жайының осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкестігі туралы акті беруден бас тартады.

3-тарау. Уәкiлеттi ұйымдарды құру және лицензиялау
және олардың айырбастау пункттерiн ашу тәртiбi

19. <*>
Ескерту: 19-тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

20. Уәкiлеттi ұйымдардың жарғылық капиталы Қазақстан теңгесiмен құрылтайшылардың жарнасы есебiндегi ақшадан ғана қалыптастырылады және ол лицензияны алар кезде толық көлемде салынуға тиiс.
Уәкiлеттi ұйымның жарғылық капиталының ең аз мөлшерiн Ұлттық Банк белгiлейдi.

21. Уәкiлеттi ұйымды жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк түрiнде ғана құруға болады.

22. Уәкiлеттi ұйымдардың Қазақстан Республикасының аумағында да, одан тыс жерлерде де филиал, өкiлдiк және еншiлес кәсiпорындар құруға, сондай-ақ басқа заңды тұлғаларды құруға немесе олардың жарғылық капиталына қатысуға құқығы жоқ.

23. Жеке және заңды тұлғалар - Қазақстан Республикасының резиденттерi және резидент еместерi уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары бола алады, ал мыналар ол ұйымның мүшесi бола алмайды:
1) өкiлдiк, атқарушы және сот билiгi органдары;
2) жарғылық капиталының елу проценттен астамы мемлекет иелiгiндегi ұйымдар;
3) шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлген лицензиясы қайтарып алынған, бұрын уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары (құрылтайшыларының бiрi) болған адамдар. Бұл норма шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлген лицензиясы мемлекеттiк тiркеуге берiлген рұқсатты немесе шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлетiн лицензияны алуға құжаттар тапсырғанға дейiн 3 (үш) жылдан астам бұрын қайтарылып алынған уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары (құрылтайшыларының бiрi) болып табылатын адамдарға қолданылмайды.
Ескерту: 20-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

24. Уәкiлеттi ұйымды әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеу рұқсатын (бұдан әрi - рұқсат) осы Нұсқаулықтың N 2 қосымшасына сәйкес нысан бойынша Ұлттық Банктiң филиалы бередi.
Ұлттық Банктiң филиалдары тiркеу журналдарында берiлген рұқсаттардың есебiн жүргiзiп отырады.
Ескерту: 24-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

25. Әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеуден өтуге рұқсат алу үшiн уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары Ұлттық Банктiң филиалдарына мынадай құжат тапсырады:
1) әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеуден өтуге рұқсат алу үшiн берiлетiн өтiнiш;
2) жарғының мемлекеттік және орыс тiлдерiндегi нотариат растаған көшiрмесi;
3) осы Нұсқаулықтың N 3 қосымшасына сәйкес үлгi бойынша құрылтайшылар туралы мәлiметтер;
4) құрылтайшылардың құрамына осы Нұсқаулықтың 23-тармағында көрсетiлген адамдардың кiрмейтiндiгi туралы жазбаша растау.
Ескерту: 25-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

26. Ұлттық Банктiң филиалы құжаттар толық түскен күннен бастап 20 жұмыс күнi iшiнде ұсынылған құжаттарды қарайды және уәкiлеттi ұйым құрылтайшыларының (қатысушыларының) қолданылып жүрген заңдардың және осы Нұсқаулықтың талаптарына сай болуын тексередi.
Ұлттық Банктiң филиалы ұсынған құжаттарды қарау және құрылтайшыларды тексеру нәтижелерi бойынша рұқсат бередi немесе бас тарту себептерiн көрсете отырып рұқсат беруден бас тартады.
Құжаттар жазбаша ескертпелермен қайтарылған жағдайда, уәкiлеттi орган құжаттарды қайтадан ұсынғаннан кейiн оларды қарау мерзiмi қайта есептелетiн болады.
Ескерту: 26-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

27. Тармақ алынып тасталынды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

28. Ұлттық Банктiң филиалы рұқсат беруден бас тартуға құқылы, егер:
1) жарғы қолданылып жүрген заңдарға және осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмесе;
2) уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары (құрылтайшыларының бiреуi) осы Нұсқаулықтың 23 тармағында көрсетiлген адамдар болса;
3) берiлген құжаттар пакетi осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмесе.
Ескерту: 28-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

29. <*>
Ескерту: 29-тармақ алынып тасталынды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

30. Өтініш беруші лицензия алу үшін осы Нұсқаулықтың 3 және 3-1-тармақтарының талаптарын ескере отырып, "Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабы бірінші бөлігінің 1), 4)-9) тармақшаларында көзделген құжаттарды Ұлттық Банктің филиалына ұсынады.
Ескерту: 20-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

31. <*>
Ескерту: 31-тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

32. Ұлттық Банктiң филиалы барлық қажеттi құжаттар түскен күннен бастап бiр айдың iшiнде берiлген құжаттар, айырбастау пунктінің үй-жайы және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкестiгiн тексеруге және лицензия беру немесе беруден бас тарту туралы шешiм қабылдауға мiндеттi.
Уәкiлеттi ұйымның қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзу дайындығын анықтау мақсатында филиал қызметкерлерiнен техникалық әзiрлiгiн анықтау жөнiндегi комиссия құрылады. Комиссия мүшелерiнiң саны валюталық бақылау және қолма-қол ақшамен жұмыс жүргiзу бөлiмшелерiнiң мамандарын қосқанда үш адамнан кем болмауы керек. Комиссияның тексеру нәтижелерi бойынша ұйым басшысының қатысуымен актi жасалады.
Лицензия беру туралы материалдар құрамына мiндеттi түрде филиал директоры немесе директордың орынбасары, валюталық бақылау бөлiмшесiнiң басшысы және заңгер кiретiн шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензиялар беру, тоқтата тұру және қайтарып алу туралы мәселелердi қарау жөнiндегi комиссияда қаралады. Материалдарды қарау нәтижелерi бойынша хаттама жасалады, оған барлық комиссия мүшелерi қол қояды.
Тапсырылған құжаттар , айырбастау пунктінің үй-жайы және құрал-жабдығы осы Нұсқаулықта белгiленген талаптарға сәйкес болған жағдайда, Ұлттық Банктiң филиалы шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензия беру туралы шешiм қабылдайды, ол Ұлттық Банктiң филиалы бойынша бұйрықпен ресiмделедi.
Ескерту: 32-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

33. Тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

34. Ұлттық Банктiң филиалы осы Нұсқаулықтың N 5 қосымшасына сәйкес ресiмделген лицензияны заңды тұлғаға бередi, ол бөлек тiркеу журналында есепке алынады.
Ескерту: 34-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

35. Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру үшiн берiлетiн лицензия шексiз мерзiмге берiледi және оны басқа адамдарға беруге болмайды.

36. Ұлттық Банктiң филиалы заңды тұлғаға лицензия беруден бас тартады, егер:
1) тапсырылған құжаттар , айырбастау пунктінің үй-жайы және құрал-жабдығы осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмесе;
2) алынып тасталды ;
3) заңды тұлғаның жарғылық капиталы толық көлемде қалыптаспаған болса;
4) осы Нұсқаулықтың 23-тармағында көрсетiлген адамдар уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары (құрылтайшыларының бiрi) болып табылса;
5) заңды тұлға мемлекеттiк тiркеуден өткеннен кейiн бiр жылдан соң лицензия алуға өтiнiш берсе.
Ұлттық Банк лицензия беруден бас тартқанын негiздеп жазып жiбередi және сонымен бiрге құжаттардың ұсынылған пакетiн қайтарады.
Ескерту: 36-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

37. Ұлттық Банктiң филиалы шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияларды заң актiлерiнде белгiленген негiздемелер бойынша тоқтатуға немесе қайтарып алуға құқылы.
Шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияларды тоқтата тұру және қайтарып алу туралы материалдарды шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензиялар беру, тоқтата тұру және қайтарып алу туралы мәселелердi қарайтын комиссия қарайды. Материалдарды қарау нәтижелерi бойынша хаттама жасалады, оған барлық комиссия мүшелерi қол қояды.
Лицензияларды қайтарып алу туралы шешiм Ұлттық Банктiң орталық аппаратымен алдын-ала келiсiледi.
Филиалдың шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияларды тоқтата тұру және қайтарып алу туралы шешiмi Ұлттық Банктiң филиалы бойынша бұйрықпен ресiмделедi.
Ескерту: 37-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2002 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

37-1. Уәкiлеттi ұйым шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияны жоғалтып алған жағдайда бiр айдың ішiнде Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттар ұсынуға мiндеттi:
1) лицензияны жоғалтып алу себептерi мен жағдайлары көрсетiлген өтiнiш;
2) лицензияның жоғалғанын немесе ұрланғанын растайтын құжаттардың көшiрмелерi;
3) лицензиялық алымның төленгенiн растайтын төлем құжатының көшiрмесi.
Ұлттық Банктiң филиалы құжаттардың толық топтамасы түскен күннен бастап он жұмыс күнiнiң iшiнде "Дубликат" деген сөз және дубликаттың берiлген күнi көрсетiлген бастапқы лицензияның номерiмен және күнiмен лицензияның дубликатын ресiмдейдi.
Ескерту: 37-1-тармақпен толықтырылды, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2002 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

38. Уәкiлеттi ұйым шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген лицензияны жоғалтып алған жағдайда бiр айдың iшiнде шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру лицензиясын қайта ресiмдеу үшiн Ұлттық Банктiң филиалына өтiнiш беруге және мынадай құжаттар ұсынуға мiндеттi:
1) лицензияны қайта ресiмдеу туралы өтiнiш;
2) құрылтай құжаттарына өзгерiстер мен толықтырулардың нотариат растаған көшiрмелерi;
3) уәкiлеттi ұйымның жаңа мекен-жайын көрсете отырып мемлекеттiк тiркеу (қайта тiркеу) туралы куәлiктiң нотариат растаған көшiрмесi немесе уәкiлеттi ұйымның мемлекеттiк қайта тiркеу туралы куәлiгi;
4) лицензиялық алымның төленгенiн растайтын төлем құжатының көшiрмесi.
Ұлттық Банктiң филиалы құжаттардың толық топтамасы түскен күннен бастап он жұмыс күнiнiң iшiнде жаңа лицензия беру арқылы лицензияны қайта ресiмдейдi.
Ескерту: 38-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2002 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

39. <*>
Ескерту: 39-тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

40. Уәкiлеттi ұйымның жарғысына енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтырулар немесе жарғының жаңа редакциясы әдiлет органдарында тiркелгенге дейiн Ұлттық Банктiң филиалымен алдын ала келiсiлуi тиiс. Уәкiлеттi ұйымдар жарғыға енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтыруларды немесе жарғының жаңа редакциясын келiсу үшiн Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттарды ұсынады:
1) жарғыға енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтыруларды немесе жарғының жаңа редакциясын қарау туралы өтiнiш;
2) жарғыға енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтырулардың немесе жарғының жаңа редакциясының мемлекеттiк тiлдегi және орыс тiлiндегi нотариат растаған көшiрмесi;
3) осы Нұсқаулықтың N 3 қосымшасына сәйкес нысан бойынша құрылтайшылар туралы мәлiметтер (егер құрылтайшылар құрамы, жарғылық капиталдың мөлшерi немесе жарғылық капиталдағы үлестердi бөлу өзгерген болса);
4) осы Нұсқаулықтың 23-тармағында көрсетiлген тұлғалардың құрылтайшылар құрамына кiрмейтіні жөнiнде жазбаша растау (егер құрылтайшылар құрамы өзгерген болса).
Келiсу осы Нұсқаулықта рұқсат алу үшiн белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады. Уәкiлеттi ұйым көрсетiлген өзгерiстер мен толықтыруларды әдiлет органдарында тiркегеннен кейiн бiр айдан кешiктiрмей олардың нотариат куәландырылған көшiрмесiн Ұлттық Банктiң филиалына беруге мiндетті. Егер көрсетілген өзгерістер мен толықтырулар жарғылық капиталды ұлғайтуға қатысты болса, онда сондай-ақ уәкілетті банктен жарғылық капиталдың сомасын банктегі есеп айырысу шоты арқылы толықтыру туралы анықтамасын ұсыну қажет.
Ескерту: 40-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

41. Уәкiлеттi ұйым тұрақты жұмыс iстейтiн органның тұрған жерiне қарай облыс, сондай-ақ республикалық дәрежедегi қала (астана) шегiнде бірнеше айырбастау пункттерiн ашуға құқылы.
Ескерту: 41-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

42. Жаңа айырбастау пунктiн ашқан кезде уәкiлеттi ұйым оны ұлттық Банкте тiркеуден өткiзуi және тiркеу куәлiгiн алуы керек.

43. Уәкілетті ұйым айырбастау пунктін тіркеу үшін осы Нұсқаулықтың 3 және 3-1-тармақтарының талаптарын ескере отырып, "Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабы бірінші бөлігінің 1) және 8) тармақшаларына сәйкес құжаттарды Ұлттық Банктің филиалына ұсынады.
Ескерту: 43-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

44. Ұлттық Банктiң филиалы барлық қажеттi құжаттар келiп түскеннен кейiн он бес күннiң iшiнде берiлген құжаттар, айырбастау пунктінің үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықтың талаптарына сай болуын тексеруге мiндеттi. Берiлген құжаттар , айырбастау пунктінің үй-жайы және құрал-жабдығы жөнiнде ескертпелер болмаса, Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пунктiн тiркеуден өткiзiп, осы Нұсқаулықтың N 1 қосымшасының үлгiсi бойынша тiркеу куәлiгiн бередi.
Ескерту: 44-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

45. Ұлттық Банктiң филиалы уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiн тiркеу журналына әрбiр айырбастау пунктiне кезектi реттiк тiркеу номерiн бере отырып тiркейдi. Айырбастау пункттерін тіркеу журналдарына есепке алу (тіркеу, қайта тіркеу) айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінің Ұлттық Банктің филиалындағы іс қағаздары номенклатурасында бір номенклатуралық номерін сақтай отырып, жыл сайын жүйелі түрде жалғасады.
Ескерту: 45-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

45-1. Уәкiлеттi ұйым тiркеу куәлiгiн жоғалтып алған жағдайда он жұмыс күнi iшiнде Ұлттық Банктiң филиалына мынадай құжаттарды ұсынуға мiндеттi:
1) тiркеу куәлiгiн жоғалтып алу себептерi мен жағдайлары көрсетiлген өтiнiш;
2) тiркеу куәлiгiнiң жоғалу, жойылу немесе ұрлану фактiсiн растайтын құжаттардың көшiрмелерi.
Ұлттық Банктiң филиалы он жұмыс күнi iшiнде уәкiлеттi ұйымға тiркеу куәлiгiнiң көшiрмесiн бередi.
Тiркеу куәлiгiнiң көшiрмесi алғашқы лицензияның нөмерiмен және күнiмен, "Көшiрме" деген сөз және лицензияның көшiрмесi берiлген күнi көрсетiлiп берiлетiн болады.
Ескерту: 45-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

46. Уәкiлеттi ұйымның айырбастау пунктiн ашуға арналған тiркеу куәлiгiнде көрсетiлген көше, ғимарат нөмiрлерi және басқа деректемелер өзгерген жағдайда Ұлттық Банктiң филиалы айырбастау пунктiн қайта тiркеуден өткiзедi.
Уәкiлеттi ұйым шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берiлген жаңа лицензияны алған кезде Ұлттық Банктiң филиалы уәкiлеттi ұйымның айырбастау пункттерiн қайта тiркеуден өткiзедi.
Айырбастау пункттерiн қайта тiркеу iс қағазында бар құжаттарды қайта ұсынбай-ақ осы Нұсқаулықта көзделген жағдайларды қоспағанда, айырбастау пункттерiн тiркеуге арналған осы Нұсқаулықта көзделген тәртiппен жүзеге асырылады.
Ұлттық Банктің филиалы уәкілетті ұйымның айырбастау пунктін қайта тіркеген кезде айырбастау пунктінің жаңа тіркеу куәлігінің нақты берілген күнін көрсете отырып, айырбастау пунктінің бұрынғы тіркеу куәлігіндегі нөмірмен айырбастау пунктінің тіркеу куәлігін береді.
Ескерту: 46-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

46-1. Уәкілетті ұйымның айырбастау пунктінің орнын ауыстыру айырбастау пунктінің мекен-жайын өзгертуге әкеп соқпайтын жағдайда, уәкілетті ұйым он жұмыс күні ішінде бұл туралы Ұлттық Банктің филиалына хабарлай отырып, осы Нұсқаулықтың 43-тармағында көрсетілген құжаттарды қоса береді.
Ұлттық Банктің филиалы хабарламаны алған күннен бастап он жұмыс күні ішінде ұсынылған құжаттардың, айырбастау пункті үй-жайының және құрал-жабдығының осы Нұсқаулықтағы талаптарға сәйкестігін тексереді. Үй-жайды және құрал-жабдықты тексеру нәтижелері бойынша тексеру актісі жасалады.
Айырбастау пунктінің құжаттары, үй-жайы және құрал-жабдығы осы Нұсқаулықтағы талаптарға сәйкес келмеген жағдайда Ұлттық Банктің филиалы айырбастау пунктін қайта тіркеуден бас тартуға құқылы.
Ескерту: 46-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

46-2. Уәкілетті ұйым ерікті таратылғанда не қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөніндегі қызметтен бас тартқан жағдайда, уәкілетті ұйым жеті күннің ішінде қабылданған шешім туралы Ұлттық Банктің филиалына өзіне тиесілі айырбастау пункттері лицензияларының түпнұсқаларын және тіркеу куәліктерін қоса бере отырып хабарлайды.
Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген ерікті түрде қайтарылған лицензиялардың қолданылуын тоқтату Ұлттық Банктің филиалында филиал директорының не оның орнындағы адамның бұйрығымен ресімделеді.
Ескерту: 46-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

4-тарау. Айырбастау пункттерiнің жұмыс iстеу
жағдайы мен тәртiбi

47-49. <*>
Ескерту: 47-49-тармақтар алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

50. Кассирлердiң өз ақшасы, сыртқы киiмi және басқа заттары касса үй-жайынан тыс жерде орналасқан арнайы бөлiнген бөлмеде немесе шкафтарда сақталуға тиiс.
Ескерту: 50-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

51. Ақша белгiлерiнiң түпнұсқалылығын анықтайтын техникалық құралдар сынып қалған жағдайда, басқа себеппен жұмыс iстей қалса немесе осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, айырбастау пунктi қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзудi тоқтатуы тиiс.
Ескерту: 51-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

52. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiнiң қазыналық есте сақтау қабiлетi бар бақылау-касса машиналарын, қазыналық есте сақтау қабiлетiмен жарақталған компьютерлiк терминалдарды, барлық орындалған операциялардың түзетiлмейтiн тiркеуiн қамтамасыз ететiн бағдарламалық құралдары бар компьютерлiк жүйелердi қолдануы Қазақстан Республикасының салық заңдарымен реттеледi.
Ескерту: 52-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

53. Әрбiр айырбастау пунктiнде клиенттерге көрнекі жерде мынадай ақпарат iлiнуi тиiс:
1) айырбастау пунктiнiң, сондай-ақ банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзушi уәкiлеттi ұйымның немесе осы айырбастау пунктiн ашқан айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң атауы және (немесе) тiркеу номерi;
2) айырбастау пунктiнiң жұмыс тәртiбi;
3) қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операциясын ұйымдастыруға берiлген лицензияның көшiрмесi;
4) осы Нұсқаулықтың N 6 қосымшасына сәйкес осы айырбастау пунктiнiң қызметiне бақылау жүргiзiп отыратын Ұлттық Банктiң филиалы туралы мәлiметтер.
Ескерту: 53-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

54. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымның айырбастау пунктiнiң үй-жайында мiндеттi түрде мынадай құжаттар сақталуы тиiс:
1) айырбастау пунктiнiң кассирiн жұмысқа қабылдап алу туралы басшы бұйрығының көшiрмесi;
2) күзет және өрт дабылын пайдалануға қабылдау актiсiнiң көшiрмесi.
Айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын күзет және өрт дабылы құралдарымен жабдықталған болса - айырбастау пунктiнiң күзет және өрт дабылы құралдарының техникалық жағдайын тексеру актiсiнiң түпнұсқасын немесе нотариат растаған көшiрмесi;
3) айырбастау пунктiнiң кассирiмен толық жеке материалдық жауапкершiлiк туралы жасасқан шарттың көшiрмесi;
4) фискальды есте сақтау қабiлетi бар бақылау-касса машинасының тiркеуден өткенiн растайтын салық органдары берген құжаттың көшiрмесi;
5) айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымның жалға алу шартының немесе айырбастау пунктiне мүліктік құқығын растайтын құжаттың көшiрмесi;
6) айырбастау пунктiн тиiстi қарулы күзет қызметiмен күзетудi жүзеге асыру кезiнде қызметтiң осы түрiн жүргiзуге Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгi берген лицензиясының көшiрмесiне қоса айырбастау пунктiн күзету шартының көшiрмесi.
Айырбастау пунктiнiң үй-жайын айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң, уәкiлеттi кредит серiктестiгiнiң, почта байланысының уәкiлеттi ұйымының қауiпсiздiк қызметi күзететiн болса - айырбастау пунктiнiң күзетiн айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң, уәкiлеттi кредит серiктестiгiнiң, почта байланысы уәкiлеттi ұйымының қауiпсiздiк қызметiне жүктеген бұйрықтың көшiрмесi және оны күзетуге белгiленген айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң, уәкiлеттi кредит серiктестiгiнiң, пошта байланысының уәкiлеттi ұйымының құрылымдық бөлiмшелерi туралы ереженiң көшiрмесi.
Айырбастау пунктiнде қарулы күзет болмаған кезде - айырбастау пунктiнде қауiп-қатер құралдарын пайдалануға алу актiсiнiң көшiрмесi.
Айырбастау пунктiнiң үй-жайы бұрын қауiп-қатер дабылы құралдарымен жабдықталған болса - айырбастау пунктiнiң қауiп-қатер дабылы құралдарының техникалық жағдайын тексеру актiсiнiң көшiрмесi;
Бұдан басқа, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пунктiнде қолма-қол шетел валютасымен жұмыс жүргiзу бойынша дайындық курсынан өткенi туралы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банк құжатының сақталуы керек.
Ескерту: 54-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

55. Уәкілетті кредиттік серіктестіктердің айырбастау пункттерінде, уәкілетті ұйымдардың айырбастау пункттерінде, банк үйінен тыс орналасқан айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердің айырбастау пункттерінде, почта байланысы уәкілетті ұйымының үйінен тыс орналасқан почта байланысы уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерінде қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ғана жүргізуге рұқсат етіледі.
Қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын және банк заңдарына сәйкес кассаларда өткізілетін өзге де банк операцияларын Мемлекеттік тізілімде тіркелген және айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердің (олардың филиалдарының және есеп айырысу-касса бөлімдерінің) үйлерінде, сондай-ақ почта байланысының уәкілетті ұйымының (оның филиалдарының) үйлерінде орналасқан банктік компьютерлік жүйені пайдалана отырып айырбастау операцияларын жүзеге асыратын айырбастау пункттерінің кассалық үйлерінде бір мезгілде жүргізуге рұқсат етіледі.
Ескерту: 55-тармақ өзгертілді, жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

56. Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзушi уәкiлеттi ұйымдар жазбаша нысанда жасасқан шарт негiзiнде қолма-қол шетел валютасының сатып алу-сату операцияларын мiндеттi түрде ресiмдей отырып, кез-келген айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктен қолма-қол шетел валютасын сатып алуға құқылы.
Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзетiн уәкiлеттi ұйымдарға айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер мен банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүргiзушi уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiнен қолма-қол шетел валютасын сатып алуға тыйым салынады.
Ескерту: 56-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .

56-1. Уәкiлеттi ұйымы айырбастау пункттерiнiң жұмыс iстемейтiн кезеңi алты айдан аспауы тиiс.
Ескерту: 56-1-тармақпен толықтырылды, өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

5-тарау. Айырбастау пункттерiнде қолма-қол шетел
валютасымен операциялар жүргiзу тәртiбi

57. Айырбастау пункттері бағамдар белгілеу туралы жазбаша өкім негізінде белгіленген сатып алу, сату бағамдарына және кросс бағамына сәйкес қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау операцияларын жүргізеді. Қолма-қол шетел валютасын сатып алу, сату және айырбастау бағамдары айырбастау пунктінің жұмыс уақыты ішінде өзгеруі мүмкін. Бағамның әрбір өзгеруі өзгертілген бағамдардың қолданылу уақыты көрсетіле отырып, жазбаша өкіммен бекітілуге тиіс.
Бір айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымның әр түрлі айырбастау пункттерінде әр түрлі бағамдар белгілеуге рұқсат етіледі.
Сатып алу, сату және кросс бағамдарын белгілеу туралы өкімді күн сайын айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымның басшысы немесе басшының бұйрығымен осындай өкілеттіктер берілген лауазымды адам шығарады. Өкімді белгіленген бағамдардың қолданылу кезеңін (бірнеше күнді және/немесе бір күн ішіндегі уақыт кезеңін) көрсете отырып шығаруға рұқсат етіледі.
Жазбаша өкім екі данада ресімделеді, оның біреуі айырбастау пунктіне жіберіледі, екіншісі - уәкілетті банкте, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымда қалады.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер және почта байланысының уәкілетті ұйымы банктік компьютерлік жүйе шеңберіндегі өкімдерді айырбастау пункттеріне орталықтандырылған түрде жеткізуді көздейтін Мемлекеттік тізілімде тіркелген банктік компьютерлік жүйені пайдаланған жағдайда, бағамдарды белгілеу туралы жазбаша өкім бір данада шығарылады.
Ескерту: 57-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

58. Ұлттық Банк жекелеген жағдайларда қолма-қол теңгеге қолма-қол шетел валютасын сату бағамының қолма-қол теңге үшiн қолма-қол шетел валютасын сатып алу бағамынан ауытқу шегiн Ұлттық Банк Басқармасының қаулысын қабылдау жолымен белгiлеуге құқылы.

59. Айырбастау пунктiнде қолма-қол шет ел валютасы және ұлттық валюта болған жағдайда, азаматтардың сатып алу, сату немесе айырбастау операцияларын жүргiзуiнен бас тартуға болмайды. Бұл ретте айырбастау пунктiнiң ақпарат тақталарында айырбастау пунктiнде бар шет ел валютасының барлық түрлерi бойынша сатып алу және сату туралы бағамды қамтитын мәлiметтер болуға тиiс.
Қандайда бiр валютаны айналымға шығаруға Ұлттық Банк тiкелей шектеу қойған жағдайларда болмаса, айырбастау пункттерiнiң шет ел валюталарын сатып алу, сату немесе айырбастау кезiнде олардың құны бойынша және эмиссия жылдары бойынша қандайда бiр шектеулер енгiзуге құқығы жоқ.
Ескерту: 59-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

60. Ұлттық Банк айырбастаудың айрықша тәртiбiн белгiлеген жағдайда болмаса, бұрынғы жылдары шыққан эмиссиядағы шет ел валютасын неғұрлым жаңасына айырбастағаны және ұсақтағаны үшiн комиссиялық сыйақы алынбайды.

61. Эмитенттiң елiнде заңды төлем құжаты болып табылатын қолма-қол шетел валютасы осы Нұсқаулықта белгiленген тәртiппен комиссиялық сыйақы алынбай сатып алынуға, сатылуға, айырбасталуға және ұсақталуға тиiс.
Заңды төлем құралының негiзгi белгiлерiне банкнотта эмиссиялық банктiң атауының, нөмiрi мен сериясының, санмен және жазумен жазылған құнының, бет жағы мен сырт жағында негiзгi суреттiң (бейне және т.б.), сондай-ақ банкнотты қолдан жасаудан қорғайтын элементтердiң (су тамғысы, магниттi белгiлер, қағазға енгiзiлген түрлi түстi талшықтар, сонымен бiрге ультракүлгiн сәулемен көрiнетiндерi, конфетти, қорғаныш жіптер, микромәтiн, люминесцияланатын суреттер және т.б.) болуы жатады.
Валютаның эмитент елi шығарылған банкноттарға басқа не қосымша талаптар белгiлеуi мүмкін.
Мынадай түрде бүлiнген банкноттар да төлем құралы болып танылады:
1) умаждалған және кiрлеген;
2) шетi немесе бөлiктерi қырқылған, желiмделген (көлемi 1-2 шаршы сантиметрден аспайтын), егер жыртылған бөлiгi сөзсiз осы банкноттiкi болса;
3) егер желiмделген жыртықтары банкноттың төрттен бiр бөлiгінен аспайтын болса;
4) май шашыраған немесе басқа да дақтар, жазулар және мөртабандардың таңбалары (банкноттың өтелгенiн немесе түпнұсқа еместiгiн немесе үлгi екендiгiн куәландыратын мөртабандардан басқалары) болса, егер олар банкноттың түпнұсқалығын анықтауға кедергi келтiрмейтiн және осы тармақта айтылған негiзгi төлемдiк белгiлерінің бiрiн елеулi дәрежеде (50%-тен астамын) бүркемеген жағдайда;
5) диаметрi 0,5 мм-ден аспайтын тесiктерi мен ойықтары болса.
Ескерту: 61-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .

62. Төлемге жарамды шетел валютасы оның иесiнiң келiсiмiмен комиссиялық сыйақы алынып, инкассоға қабылдануы, төлемге жарамды қолма-қол шетел валютасына айырбасталуы немесе сатып алынуы мүмкiн. Инкассоға қабылдау, төлемге жарамсыз қолма-қол шетел валютасын айырбастау, сатып алу жөніндегi операциялар осы Нұсқаулықтың 65-тармағының талаптары ескерiле отырып, осы Нұсқаулыққа N 14 қосымшаға сәйкес нысан бойынша төлемге жарамсыз қолма-қол шетел валютасымен жасалған операциялар тiзiлiмдерiнiң журналында есепке алынады.
Егер банкноттар осы Нұсқаулықтың 61-тармағында көзделген талаптарға сай келмесе және/немесе олардың мынадай ақаулары болса:
1) бөлiктерге бөлініп жыртылған және желiмделген;
2) алғашқы түсi өзгерген немесе оңған;
3) күйген және күйiк шалған;
4) толық немесе елеулi бөлiгiне (негiзгi төлемдiк белгiлерiнiң бiрiнiң 50%-тен астамына) бояу, сия, май төгiлген;
5) химиялық реактивтердiң, оның ішiнде ультракүлгiн сәулелерге ұстағанда қағаздың түсін өзгертетін реактивтердiң әсерiне ұшыраған;
6) әдейi түрде елеулi бөлiгi бүлiнген (негiзгi суреттерi, атап айтқанда адамдардың суреттерi өзгертiлген қорғаныш жiбi алынып тасталған, көптеген жазулардың, оның ішінде ультракүлгiн сәулелерде көрiнетін жазулардың болуы);
7) басылымда көне-көрнеу ақаулар жiберiлген (су тамғысының немесе қорғаныш жiбінің болмауы немесе дұрыс орналастырылмауы, дұрыс басылмауы немесе бейнелердiң көмескi болуы) банкноттар;
8) геометриялық көлемiнiң азайту жағына өзгерген сияқты ұлғайту жағына қарай 3 мм астам өзгерген болса, төлемге жарамсыз болып танылады.
Сондай-ақ тиiстi шет мемлекеттiң эмитент банкi жариялаған күннен кейiн айналымнан шығарылған банкноттар да төлемге жарамсыз деп танылады.
Төлемге жарамсыз банкноттарды сатып алу мен ауыстыруды айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер және почта байланысының уәкiлеттi ұйымы ғана жүзеге асырады. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер және почта байланысының уәкiлеттi ұйымы ауыстыру тәртiбiмен сатып алған және қабылдаған төлемге жарамсыз банкноттарды клиенттердiң сатуына болмайды және эмитент банкке инкассоға жiберiлуге немесе қызмет көрсететiн айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер арқылы инкассоға өткiзiлуге тиiс.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банк төлемге жарамсыз шетел валютасының банкноттарын иесiнiң келiсiмiмен инкассоға қабылдауға құқылы. Қолма-қол шетел валютасын инкассоға қабылдауды айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң қызметкерi осы Нұсқаулықтың N 7 қосымшасына сәйкес нысан бойынша клиенттiң өтiнiшi негiзiнде ғана жүзеге асырады. Шетел валютасын инкассоға қабылдаған кезде клиентке түбiртек берiледi. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер клиенттерге комиссиялық сыйақының мөлшерi (оған қоса клиенттiң барлық шығыстары) туралы және эмитент банктердiң (шетелдiк банктердiң) тозған банкноттарды айырбастаудан бас тартуы мүмкiн екендiгiн ескертуге, сондай-ақ инкассо жасаған жағдайда клиенттiң жазбаша келiсiмiн алуға мiндеттi. Эмитент банк (шетелдiң банкi) жiберiлген шетел валютасын айырбастаудан бас тартқан жағдайда, айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер клиентке тиiстi растау құжаттарын беруге мiндеттi.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банк эмитент банктен (шетелдiң банкiнен) инкассо жасалған шетел валютасы үшiн өтем жасалған ақша сомасы клиентке оның қалауы бойынша шетел валютасымен немесе теңгемен қолма-қол төленуге тиiс не қолданылып жүрген заңнамаға сәйкес шетел валютасымен немесе теңгемен банктiк есепшотына аударылуға тиiс.
Төлемге жарамсыз банкноттарды ауыстырғаны, сатып алғаны, қабылдағаны үшiн комиссиялық сыйақыны айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер, почта байланысының уәкiлеттi ұйымы белгiлейдi, бiрақ ол айырбастауға (сатып алуға, инкассоға қабылдауға) ұсынылатын банкноттардың нақты құнының 10 процентiнен аспауға тиiс. Комиссиялық сыйақыны айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, уәкiлеттi кредиттік серiктестiктер, почта байланысының уәкілетті ұйымы операция жасалған күнгi рыноктық бағамы бойынша Қазақстан теңгесiмен алады.
Ескерту: 62-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

63. Шет ел валютасын сатып алу, сату және айырбастау кезiнде айырбастау пунктiнiң қызметкерлерi валютаның түпнұсқасын осы Нұсқаулықтың талаптарға сәйкес ақша белгiлерiнiң түпнұсқалығын анықтайтын техникалық құралдардың көмегiмен тексередi.
Ескерту: 63-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

64. Банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың және айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң айырбастау пункттерiнде өткiзілген қолма-қол шет ел валютасын сатып алу және сату операциялары осы Нұсқаулықтың N 8 қосымшасына сәйкес үлгiдегi операция жүргiзген кезде бухгалтерлiк құжат болып табылатын сатып алынған және сатылған шетел валютасын тiзiмдеу журналында (бұдан әрi - тiзiмдеу журналы) көрсетiледi.
Баламасы он мың АҚШ долларынан асатын сомаға қолма-қол шетел валютасын сатып алған немесе сатқан кезде тiзiлiм журналына клиенттiң аты-жөнi және оның жеке басын растайтын құжаттың деректерi жазылады.
Айырбастау пунктiнiң қызметкерлерi жұмыс күнiнiң соңында күн әлетiндегi операциялар бойынша қорытындыларды есептеп шығарады және ақшаның келесi күнге қалдығын қалдырады. Бiр күн iшiнде бағам өзгерген жағдайда тiзiмдеу журналында жаңа бағам белгiленген уақытқа дейiн сатып алынған және сатылған валютаның көлемi бойынша сатып алынған немесе сатылған қолма-қол шет ел валютасының аралық қорытындысы шығарылып кассирдiң қолымен расталады.
Тiзiмдеу журналын қырнап-тырнауға және өзге де түзетулер жасауға болмайды. Қате деректер үстiнен сызылып, кассирдiң: "N жазу түзетiлдi" деген жазуымен расталады, сонан соң дұрыс жазу жазылады.
Ескерту: 64-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

65. Тiзiмдеу журналы нөмiрленедi, жiппен тiгiледi де, заңды тұлғаның және Ұлттық Банк филиалының мөрiмен бекiтiледi. Тiзiмдеу журналы парақтарының саны (30 парақтан кем емес) айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң (оның филиалының) немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйым басшысының және бас бухгалтерiнiң және Ұлттық Банк филиалының басшысы немесе басшысының орынбасарының қолымен расталады.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлетті ұйымдар тiзiмдеу журналын ресiмдеу үшiн осы тармақтың бiрiншi азатжолында көрсетiлген талапқа сәйкес Ұлттық Банктiң филиалына өтiнiш жасауы тиiс. Ұлттық Банктiң филиалы тiзiмдеу журналының белгiленген талаптарға сәйкестiгiн тексередi және оны келiп түскен күннен бастап он күн iшiнде ресiмдейдi. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның бiр айырбастау пунктi үшiн бiрнеше тiзiмдеу журналдарын ресiмдеуге болады.
Аяқталған тiзiмдеу журналы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктерде және банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарда аяқталған күнiнен бастап 5 жыл бойы сақталады.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, почта байланысының уәкiлеттi ұйымы немесе оның филиалдары тұрған облыс аумағынан тыс ашылған айырбастау пункттерi, сондай-ақ уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктер аяқталған тiзiмдеу журналын айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктерге, почта байланысының уәкiлеттi ұйымына немесе олардың филиалдарына жылына кемiнде екi рет берiп отыруға тиiс. Бұл орайда берiлетiн тiзiмдеу журналдарының көшiрмелерi алынып, ол айырбастау пунктiнде тiзiмдеу журналындағы соңғы жазба жасалған жылдан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан бастап санағанда бiр жыл бойы сақталады.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң айырбастау пункттерi тiзiмдеу журналын электронды түрде жүргiзуге құқылы. Электронды тiзiмдеу журналын бағдарламалық қамтамасыз етуге және оны жүргiзу тәртiбiне қойылатын талаптар осы Нұсқаулықтың N 13 қосымшасында айқындалған.
Ескерту: 65-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 24 тамыз N 330 қаулысымен , 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

66. Тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

67. Клиенттiң өтiнiшi бойынша айырбастау пунктiнiң қызметкерi сатып алынған және сатылған шетел валютасы сомасына қарамастан анықтама сертификаттарды - қатаң есептегi бланкiлердi (осы Нұсқаулыққа N 9 қосымша) көшiргiш қағаз арқылы мiндеттi түрде толтырады. Анықтама-сертификатты ресiмдеу кезiнде тiзiлiмдер журналында клиенттiң аты-жөнi және оның жеке басын растайтын құжаттың деректерi (паспорт, қызметтiк паспорт, жеке куәлiгi, сондай-ақ әскери қызметтегiлер үшiн әскери билет) жазылады. Анықтама-сертификаттардағы деректер тiзiлiм журналындағы деректермен сәйкес болуы тиiс.
Анықтама-сертификаттың бiрiншi данасы жеке тұлғаға берiледi. Анықтама-сертификаттардың екiншi даналары - кiтапшада қалады.
Анықтама-сертификаттарды басқа адамның атына ресiмдеуге болмайды.
Ескерту: 67-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

68. Анықтама-сертификаттарға айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң (оның филиалының) банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның басшысы мен бас бухгалтерi, айырбастау пунктiнiң кассирi қол қояды және айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң (оның филиалының) банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын, уәкiлеттi ұйымның мөрiмен бекiтiлуi керек. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң (оның филиалының) басшысы мен бас бухгалтерi анықтама-сертификаттарға өздерiнiң орынбасарларының, айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң есеп айырысу-касса бөлiмiнiң басшысы мен бас бухгалтерiнiң, не айырбастау пункттерiнiң жұмысын ұйымдастыруға жауап беретiн бөлiмшенiң және қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларының есебiн көрсетудi жүзеге асыратын бөлiмше басшыларының қол қоюына сенiм бiлдiруге құқылы. Осы адамдардың анықтама-сертификаттарға қол қою жөніндегi өкiлеттiктерi бұйрықпен және сенiмхатпен бекiтiлуге тиiс. Анықтама-сертификаттарға басшы және/немесе бас бухгалтер үшiн қол қою жөнiндегi өкiлеттiктердi айырбастау пункттерiнiң кассирiне жүктеуге болмайды.
Анықтама-сертификаттар айырбастау пунктi кассирлерiнiң есебiне берiлгенге дейiн айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң (оның филиалының), банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның басшысы мен бас бухгалтер қолдарын қойып, сондай-ақ мөрiмен бекiтуiне болады. Айырбастау пункттер кассирлерiнiң есебiне берiлген анықтама-сертификаттардың кiтапшалары арнаулы журналда ескерілуi тиiс.
Пайдаланылған анықтама-сертификаттар кiтапшасының екiншi данасын айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар соңғы жазулар ресiмделген күннен бастап 5 жыл бойы сақтайды.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар немесе олардың филиалдары тұрған облыс аумағынан тыс ашылған айырбастау пункттерi пайдаланған анықтама-сертификаттар кiтапшасының айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктерге, банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарға немесе олардың филиалдарына жылына кемiнде екi рет берiп отыруы тиiс. Бұл орайда берiлетiн пайдаланған анықтама-сертификаттар кiтапшасының көшiрмелерi алынып, ол айырбастау пунктiнде пайдаланған анықтама-сертификаттар кiтапшасының соңғы жазба жасалған жылдан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан бастап санағанда бiр жыл бойы сақталады.
Ескерту: 68-тармақ толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .

69. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер және банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар анықтама-сертификаттарының бланктерiн есепке алып, сақталуын қамтамасыз етуi тиiс. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер немесе банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар мiндеттi түрде Ұлттық Банктiң филиалына бұл туралы тез арада хабарлап, Ұлттық Банк филиалы өкiлiнiң қатысуымен тиiстi акт жасауға мiндеттi.
Уәкілетті банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйым анықтама-сертификаттар бланктерінің бүліну, зақымдану немесе жойылу фактілері туралы ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың жиырмасына дейінгі мерзімде Ұлттық Банк өкілінің қатысуымен акт жасау үшін Ұлттық Банктің филиалына хабарлайды.
Ескерту: 69-тармақ өзгертілді, толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

69-1. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкілеттi ұйымға айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқық беретін лицензияның қолданылуы тоқтатылған жағдайда, анықтама-сертификаттардың пайдаланылмаған кiтапшалары Ұлттық Банктiң филиалына қайтарылуы тиiс.
Ескерту: 69-1-тармақпен толықтырылады, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

70. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердің (олардың филиалдарының) айырбастау пункттерінде қолма-қол шетел валютасын сатып алу операциялары төлем карточкаларын пайдалана отырып жүзеге асырылуы мүмкін. Мұндай операциялар тізілімдердің электрондық журналына бағдарламалық қамтамасыз етудің талаптарына және осы Нұсқаулықтың 13-қосымшасында айқындалған оны жүргізу тәртібіне сәйкес келетін осы Нұсқаулықтың 8-қосымшасында белгіленген нысан бойынша сатып алынған және сатылған шетел валютасы тізілімдерінің электронды журналында көрсетіледі.
Ескерту: 70-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

71. Тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен .

72. Тармақ алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .

6-тарау. Айырбастау пункттерiнде жүргiзiлетiн
операциялар бойынша есеп беру

73. Айырбастау пункттерi жұмыс күнiнiң аяғында шет ел валютасын бухгалтерлiк құжат болып табылатын бухгалтерлiк құжат болып табылатын сатып алу және сату көлемi туралы есептi кемiнде екi дана етiп ресiмдейдi:
1) айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң және почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерi - бухгалтерлiк есептiң iшкi тәртiбiне сәйкес не осы Нұсқаулықтың N 11 қосымшасына сәйкес ресiмдейдi;
2) уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерi - осы Нұсқаулықтың N 11 қосымшасына сәйкес ресiмдейдi.
Шетел валютасын сатып алу және сату көлемi туралы күнделiктi есептiң бiр күнтiзбелiк айдан аспайтын мерзiмде тiгiндiлерi жасалады. Тiгiндiлер соңғы тiгiлген есеп жасалған күннен бастап 5 жыл бойы сақталады.
Ескерту: 73-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

74. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер (олардың филиалдары), банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымдар ай сайын Ұлттық Банктің филиалына Ұлттық Банктің банктік есепті ұйымдастыру мәселелері жөніндегі нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген мерзімдер және нысандар бойынша шетел валютасын сатып алу және сату көлемдері туралы есепті ұсынады.
Шетел валютасын сатып алу және сату көлемi туралы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар беретiн есептi Ұлттық Банктiң филиалдары есеп жасалған жылдан кейiнгi жылдың бiрiншi қаңтарынан есептегенде екi жыл бойы сақтайды.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер және уәкілетті почта байланысы ұйымы операциялық күн ашпай-ақ (есептік кезеңнің соңғы күніне келетін демалыс және мереке күндерінде) жүргізетін қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операциялары шетел валютасын сатып алу және сату көлемі туралы есепте келесі операциялық күнмен көрсетілуі мүмкін.
Уәкілетті ұйымдар ай сайын айдың 15-не дейінгі мерзімде осы Нұсқаулықтың 15-қосымшасында белгіленген нысан бойынша қаражат қозғалысы туралы жиынтық мәліметтерді Ұлттық Банктің аумақтық филиалына ұсынады.
Ескерту: 74-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

75. Ұлттық Банктiң айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың қолма-қол шетел валютасымен жасаған айырбастау операциялары туралы өзге де есеп беру жөнiнде қойылатын талаптар белгiлеуге құқылы.

76. Ұлттық Банктiң филиалы Ұлттық Банктiң банктiк есеп берудi ұйымдастыру мәселелерi жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленген мерзiмде қолма-қол шетел валютасын сатып алу және сату мөлшерiнiң жалпы облыс бойынша есебiн Ұлттық Банктiң орталық аппаратына тапсырады.
Ескерту: 76-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

77. Есеп беру нысанын жасаған кезде бiр шетел валютасын екiншiсiмен ауыстыру екi операциямен көрсетiледi:
- айырбастау пунктiнiң бiр шетел валютасын теңгеге сатып алуы валютаның осы түрiн сол айырбастау пунктiнiң теңгеге сатып алу бағамы бойынша;
- айырбастау пунктiнiң бiр шетел валютасын теңгеге сатуы валютаның осы түрiн сол айырбастау пунктiнiң теңгеге сату бағамы бойынша.

78. Ұлттық Банктiң филиалы ай сайын келесi есеп беретiн айдың сегiзiне дейiн электронды почтамен немесе басқа электронды байланыс құралдарымен Ұлттық Банктiң орталық аппаратына мынадай ақпарат жiбередi:
1) тұтастай алғанда облыс (республикалық дәрежедегi қала) бойынша айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң, уәкiлеттi ұйымдар мен почта байланысының уәкілетті ұйымының айырбастау пункттерi лицензияларының номерiн және берiлген күнiн, заңды мекен-жайын, сондай-ақ ашық және жабық айырбастау пункттерiнiң тiркеу номерлерi, атауы және тұрған жерi бөлiп көрсетiлген саны туралы мәлiметтер.
Ескерту: 78-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

79. Ұлттық Банк Қазақстан Республикасының орталық кеден органына лицензияларының нөмiрiн және берiлген күнiн, айырбастау пунктiнiң тiркеу нөмiрiн, атауын және мекен-жайын көрсете отырып қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргiзуге Ұлттық Банктiң лицензиясы бар айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, уәкiлеттi кредиттiк серiктестiктердiң, уәкiлеттi ұйымдардың және почта байланысының уәкілетті ұйымының тiзбесiн бередi, сондай-ақ осы тiзiлiмге енгiзiлген өзгертулер туралы ай сайын хабарлап отырады.

7-тарау. Жол чектерiн шетел валютасымен
төлеу жөнiндегi операциялар

80. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер шетел банктерiнiң жол чектерiн банкаралық келiсiмде ескертiлген тәртiппен және шартпен бақылау материалдары (көрсетiлген төлем құжаттарының үлгiлерi, оларды төлеу тәртiбi мен уәкiлеттi адамдардың қол қою үлгiлерi) болған кезде төлейдi.

81. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң айырбастау пункттерi жол чектерiн төлеудi айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктерден қажеттi ақпараттар, оның iшiнде жол чектерiнiң деректемелерi мен оларды төлеу тәртiбi нысанында болған барлық өзгерiстер туралы ақпарат алған кезде жүзеге асыруға құқылы. Бұл ақпарат шетел банктерiнiң бақылау материалдарымен (жол чектерiнiң үлгiлерi мен оларды төлеу туралы нұсқаулықтармен) бiрге айырбастау пункттерiнiң құжаттар жинағында сақталады.

8-тарау. Айырбастау пункттерiнің қызметiн бақылау

82. Қазақстан Республикасының валюта бақылау органдары айырбастау пункттерi қызметiнiң осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келуiн қамтамасыз ету мақсатында бақылау жасайды.
Валюта бақылау органдары өз қызметiн жүзеге асыру үшiн айырбастау пункттерiнiң қызметiне бақылау жасау мақсатында айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарды тартуға және олар орындауға мiндеттi жекелеген тапсырмалар беруге құқылы.
Ескерту: 82-тармақ өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

83. Ұлттық Банк кәсiби дайындығын бақылау мақсатында банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiнiң кассирлерiн оқыту және оларды аттестациялау тәртiбiн белгiлеуге құқылы.

84. Егер Ұлттық Банктiң және оның филиалының жекелеген нормативтiк құқықтық актiсiнде тексеру жүргiзудiң өзгеше тәртiбi белгiленбеген болса, Ұлттық Банк Төрағасының валюталық бақылау бөлiмшесiне жетекшiлiк ететiн орынбасары не Ұлттық Банк филиалының директоры немесе оның орнындағы адам қол қойған нұсқама негiзiнде айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерiнiң қызметiн және есебiн тексерiп отырады. Ұлттық Банктiң, оның филиалы қызметкерлерiнiң жазбаша нұсқамасы және қызмет куәлiгi болған жағдайда айырбастау пунктiнiң үйiне банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банк, уәкiлеттi ұйым басшылығының қандай да бiр келiсiмiнсiз кедергiсiз кiруiне құқығы бар.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлетті ұйымдардың тексеруге кедергi жасауы, оның iшiнде комиссия мүшелерiнiң (инспекторлардың) айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдардың және айырбастау пункттерiнiң үй-жайына кiруге бөгет жасауы, талап еткен құжаттарды бермеуi, айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдар қызметкерлерiнiң қызметтiк мiндеттерiне қатысты қажеттi мәлiметтер беруден бас тартуы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктерге, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарға немесе олардың басшыларына банк заңдарында көзделген санкциялар мен шектеулi ықпал ету шараларын қолдануға негiз болып табылады.
Ескерту: 84-тармақ толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен , 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .

85. Ұлттық Банк айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердiң, кредиттiк серiктестiктiң, уәкiлеттi почталық байланыс ұйымының осы Нұсқаулықтың нормаларын бұзғанын анықтаған жағдайда, сондай-ақ Ұлттық Банк филиалдарының ұсынысы бойынша мынадай шектелген ықпал ету шараларын қолдануға:
1) хат-міндеттеме талап етуге;
1-1) ескерту жасауға;
2) орындауға міндетті жазбаша нұсқау беруге құқылы.
Уәкiлеттi ұйымдар осы Нұсқаулықтың нормаларын бұзушылықтар байқалған жағдайда Ұлттық Банк филиалының өкiлеттiктерiне сәйкес санкциялар қолдануға ұсынысты Ұлттық Банктiң тиiстi филиалына жiберуге.
Ескерту: 85-тармаққа өзгертулер енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен , 2001 жылғы 1 желтоқсандағы N 478 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

86. Ұлттық Банктің филиалы айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымдардың Қазақстан Республикасының валюта заңнамасын бұзушылықтарын анықтаған кезде оларға осы Нұсқаулықтың 85-тармағының 1)-2) тармақшаларында көрсетілген ықпал ету шараларын қолдануға құқылы.
Ескерту: 86-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

86-1. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымдардың олардың айырбастау пункттері арқылы жіберілген шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүргізу тәртібінің жаңа бұзушылықтарын оларға ықпал ету шаралары қолданылғаннан кейін қатарынан он екі күнтізбелік ай ішінде жоймаған не анықтаған кезде Ұлттық Банктің филиалы айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінің қолданылуын алты айға дейінгі мерзімге тоқтатуға құқылы.
Ескерту: 86-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

87. Ұлттық Банктің филиалы "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 48-бабының 1-тармағының б), з) және к-1) тармақшаларында көзделген жағдайларда уәкілетті ұйымнан шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген лицензияның қолданылуын тоқтата тұруға не қайтарып алуға құқылы.
Ескерту: 87-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

87-1. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, уәкілетті кредиттік серіктестіктің, уәкілетті почталық байланыс ұйымының шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқық беретін лицензияның қолданылуы тоқтатылған не қайтарылып алынған жағдайда уәкілетті орган тиісті шешімнің көшірмесін кейіннен Ұлттық Банктің филиалдарына хабарлама жіберу үшін 5 (бес) жұмыс күні ішінде Ұлттық Банкке жібереді.
Ескерту: 87-1-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

87-2. Уәкілетті ұйымның шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген лицензиясының қолданылуы тоқтатылған не қайтарылып алынған жағдайда Ұлттық Банк филиалының тиісті шешімінің көшірмесі уәкілетті ұйымға жіберіледі. Уәкілетті ұйым лицензияның қолданылуын тоқтату туралы шешімді алған күннен бастап қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөніндегі қызметті лицензияның қолданылуын тоқтату мерзімі аяқталғанға дейін тоқтата тұрады.
Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымның айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінің қолданылуы тоқтатылған жағдайда Ұлттық Банк филиалының тиісті шешімінің көшірмесі айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банкке, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйымға жіберіледі. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банк, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын уәкілетті ұйым осы шешімді алған күннен бастап тиісті айырбастау пунктіндегі қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру жөніндегі қызметті айырбастау пунктінің тіркеу куәлігінің қолданылуын тоқтату мерзімі аяқталғанға дейін тоқтата тұрады.
Ескерту: 87-2-тармақ жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

87-3-87-4. <*>
Ескерту: 87-3-87-4-тармақтар алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

88. Уәкілетті ұйым Ұлттық Банктің филиалы шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген лицензияны қайтарып алу туралы шешім қабылдаған күннен бастап жеті күннің ішінде Ұлттық Банктің филиалына лицензиялардың және оған тиесілі айырбастау пункттерінің тіркеу куәліктерінің түпнұсқаларын қайтарады.
Ұлттық Банк филиалының шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға берілген лицензияны қайтарып алу туралы шешімін Ұлттық Банктің филиалы облыстық газетте мемлекеттік және орыс тілдерінде жариялайды.
Ескерту: 88-тармақ жаңа редакцияда жазылды, өзгерту енгізілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен , 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен ( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

89. Ұлттық Банк Ұлттық Банк филиалының айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банкке немесе банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымдарға санкциялар қолдану туралы шешiмiн өзгертуге құқылы.

90. Валюталық бақылау органдары осы Нұсқаулықтың талаптарын бұзғаны үшiн қолданылып жүрген заңдарға сәйкес өз уәкiлеттiгi шегiнде санкциялар қолдануға құқылы.

9-тарау. Қорытынды ережелер

91. Осы Нұсқаулықпен реттелмеген мәселелер Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес шешiлетiн болады.

Ұлттық банк
Төрағасы

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 1 қосымша

Айырбастау пунктінің тіркеу куәлігі

N_____ "____"________ ж.
(берiлген күнi)
Осы куәлiк________________________________________________________
банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
__________________________________________________________________
уәкiлеттi ұйым
қатысты______________________________ орналасқан айырбастау пунктiне
(айырбастау пунктiнiң мекен-жайы)
берiлдi, ол_____________________________________ номермен тiркелген.
(Ұлттық Банк филиалының атауы)

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкiнiң ____________филиалының директоры

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 2 қосымша

Ескерту: N 2 қосымша жаңа редакцияда жазылады - ҚР Ұлттық
Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .

РҰҚСАТ

N_______ " _____"__________________ж.
(берiлген уақыты)

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң___________________филиалы
(филиалдың атауы)
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң лицензиясы негiзiнде
қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру
үшiн құрылатын
____________________________________________________________________
(заңды тұлғаның атауы және мекен-жайы)
____________________________________________________________________
заңды тұлғаның әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркелуiне рұқсат
бередi.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкiнiң________________________филиалының директоры

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 3 қосымша

______________________________________
(уәкiлеттi ұйымның атауы)
уәкiлеттi ұйымның құрылтайшылары (қатысушылары) туралы
мәлiметтер

1. Жеке тұлғалар:
____________________________________________________________________
N Құрылтай. Құрылтай. Құрылтай. Құрылтай. Жарғы капиталындағы
р/с шының аты- шының шының шының үлесi
жөнi туған күнi паспорты. тұратын
ның жері
/жеке
куәлiгiнiң
деректерi ____________________________________________________________________
%-пен сомасы ____________________________________________________________________
1 2 3 4 5 6 7 ____________________________________________________________________
1.
____________________________________________________________________
2.
____________________________________________________________________
...
____________________________________________________________________
2. Заңды тұлғалар:
____________________________________________________________________
N Құрылтай. Құрылтайшының Мемлекет. Құрылтай. Жарғы капиталын.
р/с шы-заңды ұйымдастырушы. тiк тiркеу шының дағы үлесi
тұлғаның лық-құқықтық туралы тұратын
атауы нысаны куәлiк N жерi
және
берiлген
күні %-пен сомасы
____________________________________________________________________
1.
____________________________________________________________________
2.
____________________________________________________________________
...
____________________________________________________________________
Құрылтайшылар (қатысушылар) туралы нақты мәлiметтер өзгерген
жағдайда, мәлiметтер өзгерген күннен бастап 15 күннен кешiктiрмей
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң филиалына хабарлау қажет.

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 4 қосымша

Ескерту: 4 қосымша алынып тасталынды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
5-қосымша

Ескерту: N 5 қосымша жаңа редакцияда жазылды - ҚР Ұлттық
Банкі Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен
( қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

Шетел валютасымен айырбастау
операцияларын ұйымдастыруға берілген
ЛИЦЕНЗИЯ

N___ _______жылғы "____"____________
(берілген күні)

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің _____________ филиалы
(филиалдың атауы)
"Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы" Қазақстан
Республикасы Заңының 6-бабына , "Қазақстан Республикасының Ұлттық
Банкі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабына және
"Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы"
Қазақстан Республикасы Заңының 30-бабына сәйкес
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(уәкілетті ұйымның атауы және мекен-жайы)
осы лицензияны береді.
Осы лицензияның қолданылу аясы _______________________________
____________________________________________________________________
(облыстың немесе республикалық дәрежедегі қаланың атауы)
аумағымен шектеледі.
Уәкілетті ұйымның айырбастау пункттерінің ерікті жұмыс
істемейтін кезеңі қатарынан алты айдан аспауы тиіс.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ___________________ ____
(филиалдың атауы)
филиалы уәкілетті ұйымға валюталық бақылау агентінің функцияларын
жүктейді.
Осы лицензия жалғыз данада шектеусіз мерзімге беріледі және
басқа тұлғаларға беруге болмайды.

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі________________
филиалының директоры (директордың орынбасары)

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 6 қосымша

Айырбастау пунктiнiң клиенттерi үшiн ақпарат

Осы айырбастау пунктi Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң филиалы ______________________________бақылайтын аумақта орналасқан.
(филиалдың толық атауы)
Айырбастау пунктiнiң жұмысына айтылар сын-ескертпе болса шағымдарды
мына мекен-жайға____________________________________________________
____________________________________________________________________ (филиалдың почталық мекен-жайы)
жiберуiңiздi не____________________________________телефоны бойынша
(филиалдың телефон номерi)
хабарласуыңызды сұраймыз.
Шағымдарды қарау үшiн мынадай мәлiметтердi хабарлауыңызды сұраймыз:
- өтiнiш берушiнiң аты-жөнi;
- өтiнiш берушiнiң мекен-жайы;
- айырбастау пунктiнiң атауы және нақты мекен-жайы;
- осы айырбастау пунктiн ашқан банк операцияларының жекелеген
түрлерiн жүзеге асыратын айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті
банктер мен уәкiлеттi ұйымдардың атауы
- шағымдардың мазмұны;
- айырбастау пунктi тәртiп бұзған күн.
Жазбаша берiлген шағымға өтiнiш берушi қол қоюы тиiс.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 7 қосымша

Инкассоға өтініш

_________________қ. "____"_____________ж.
____________________________________________________________________
(банктiң атауы)
Филиалдың/бөлiмшенiң N_____________________________________________
___________________________________________________________________
_____________________________________________________тұратын
(мекен-жайы)
____________________________________________________________________
(клиенттiң аты-жөнi)
Жеке басын куәландыратын құжат______________________________________
___________________________________________________________________
(N, сериясы, берiлген күнi, кiм берген)

Сiзден жалпы сомасы_________________________________________________
____________________________________________________________________
(шетел валютасының атауы, банкнот саны, оның номиналы, сериясы және
номерi)
__________________________________________банкнотын инкассоға
қабылдауыңызды өтiнемiн.
Тозығы жеткен валютаны инкассоға қабылдау шарттарымен таныстым
және инкассоға тапсырылған шетел валютасы сомасынан ____% мөлшерде
банкке комиссиялық сыйақы төлеуге келiсемiн.
Банк-эмитент (шетел банкi) инкассоға тапсырылған банкноттарды
айырбастаудан және оларды айналымнан шығарудан бас тартқан жағдайда,
_____________________________________
(банктiң атауы)
ешқандай шағым-арызым жоқ.

___________(аты-жөнi) _______________________(аты-жөнi)
(клиенттiң қолы) (банк қызметкерiнiң қолы)
____________ ______________________
(күн) (күн)

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 8 қосымша

Ескерту: 8 қосымша өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының
2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

Журналдың бiрiншi парағы

_________________________________________________________орналасқан
____________________________________________________________________
(айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң/банктiк
____________________________________________________________________
операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге
____________________________________________________________________
асырушы уәкiлеттi ұйымның мекен-жайы)
____________________________________________________________қарасты
____________________________________________________________________
(айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң /банктiк
____________________________________________________________________
операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асырушы уәкiлеттi
____________________________________________________________________
ұйымның атауы)
________________________________________мына мекен-жайда орналасқан
(айырбастау пунктiнiң мекен-жайы)
________________________________________________айырбастау пунктiнiң
(айырбастау пунктiнiң атауы, тiркеу номерi)
сатып алған және сатқан шетел валютасы тiзiлiмiнiң

Журналы

Басталды: _____________жылғы "__"_______________
Аяқталды: _____________жылғы "__"_______________
Сақтау мерзiмi:_________жыл.

Журналдың ішкі парағы ____________________________________________________________________
Валютаның түрі Валютаның қалдықтары Бағамы
_____________________________________________________
Күннің Күннің Сатып алу Сату Басшы
басында аяғында нұсқауының
номері және
күні
____________________________________________________________________
Теңге
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

200__ жылғы "____"________сатып алынған
сатылған шетел валютасының
Тізілімі

____________________________________________________________________
Р/N Валюта Валютаның Валютаның сомасы
сатып атауы
алушының
аты-жөні,
жеке басын
куәландыра.
тын құжат
N және _____________________________
сериясы Сатып алынды сатылды
_____________________________
валютамен тең. валюта. тең.
гемен мен гемен
бала. бала.
масы * масы **
____________________________________________________________________
1 2 3 4 5 6 7
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________ жиынтығы
____________________________________________________________________
Кассирдің қолы___________ N _______парақ
Ескерту:
* - сатып алу бағамы бойынша есептеледі
** - Сату бағамы бойынша есептеледі

N 8 қосымшаның соңы

Журналдың соңғы парағы

Айырбастау пунктi тiзiлiмiнiң бұл журналында___________________
_____________________________________________________(кiмге тиiстi)
(айырбастау пунктiнiң атауы, тiркеу N және мекен-жайы)
____________________________________________________________________
(банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыруға уәкiлеттi
банктiң/ уәкiлеттi ұйымның атауы)
парақ нөмiрленген және жiппен байланған "___"_______жыл

Басшы___________/қолы/ Заңды тұлғаның
Бас бухгалтер_______/қолы/ М.О.

___________парақтан тұратын тiзiлiм журналы Қазақстан
Республикасында қолма-қол шетел валютасымен айырбастау
операцияларын ұйымдастыру туралы нұсқаулық талаптарына сай келедi
және 1999 жылғы "__"_________Ұлттық Банктiң __________филиалында
куәландырылған.

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi филиалының директоры
(директордың орынбасары) _______________/қолы/

Ұлттық Банк филиалының мөрiнiң немесе мөртабанының орны.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 9 қосымша

Анықтама-Сертификат

Серия_______N______

Банк/Ұйым ___________________________________
(банктің/ұйымның атауы мен мекен-жайы)
Айырбастау пункті _______________________________________________
_________________________________________________________________
(айырбастау пунктінің тіркеу нөмірі, атауы мен мекен-жайы)

N____Лицензия, берген жері_______________________________________

Азамат (ша) ____________________________________________________
(фамилиясы, аты, әкесінің аты)
____________________________________________________________________
(төл құжаты, жеке куәлігі, сериясы, нөмірі, азаматтығы)

Сатып алынды/сатылды
(керек емесін сызыңыз) ________________________________________
(сомасы (санмен және жазумен) және
_______________________________________
шетелдік валютаның атауы)
Шетелдік валютаның теңгеге
Сатып алу/сату бағамы ____________________________________________

Кассир__________________ Азамат (ша)___________________
(қолы) (қолы)
Күні____________________ _______________________________
(күні, айы, жылы) (басшының қолы)

М.О.

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 10 қосымша

Ескерту: 10 қосымша алынып тасталынды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуірдегі N 111 қаулысымен .
Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 11 қосымша

Ескерту: 11 қосымша өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының
2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

Айырбастау пунктінің шетел валютасын
сатып алу, сату және түскен ақша туралы
200____жылғы "___"__________
Күн сайынғы есебі

____________________________________________________________________
р/с Операция Валюта Теңге Таза түскен ақша
N ______________________________ сатып 2/4=(2-3) үшін
Валюта Валюта Теңгенің рынок. алу/сату 3/4=(3-2) үшін
түрі сомасы тық бағам бағамы
бойынша сомасы бойынша

____________________________________________________________________
А Б В 1 2 3 4
____________________________________________________________________
1/ Валютамен - - -
және теңге.
мен алынғаны
- - -
- - -
- - -
____________________________________________________________________
2/ Сатып алынған
валюта
____________________________________________________________________
3/ Сатылған
валюта
____________________________________________________________________
4/ Өткізілген - - -
валюта
және теңге
- - -
- - -
- - -
____________________________________________________________________ Жиынтығы: жол сомасы
2/+3/
Қолдары:
Айырбастау пунктінің кассирі Уәкілетті ұйымның бухгалтері
___________________________ ___________________________

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы
нұсқаулыққа
N 12 қосымша

Ескерту: N 12 қосымша жаңа редакцияда жазылады - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 30 қазандағы N 401 қаулысымен .
Ескерту: 12 қосымша алынып тасталды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 13 қосымша

Ескерту: N 13 қосымшамен толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 2000 жылғы 24 тамыздағы N 330 қаулысымен , 2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

Электронды тiзiмдеу журналын бағдарламалық
қамтамасыз етуге және оны жүргiзу тәртiбiне
қойылатын талаптар

1. Электронды тiзiмдеу журналын бағдарламалық
қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

1. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер электронды тiзiмдеу журналын қолма-қол шетел валютасымен жасалған операциялар есебiн жүргiзу үшiн пайдаланады.
2. Электронды тiзiмдеу журналын бағдарламалық қамтамасыз ету мынадай талаптарға сай болуы керек:
1) Мемлекеттік тізілімде тіркелген банктік компьютерлік жүйе (банктік компьютерлік жүйенің бір бөлігі) болып табылуға тиіс;
2) ақпаратты енгiзу және түзету кезiнде қолма-қол шетел валютасымен жасалған айырбастау операциялары туралы енгiзiлген ақпаратта ешқашанда хронологиялық үзiлiс болмауы керек және бүтiндiгi сақталуға тиiс;
3) енгiзiлген операциялардың бiрде-бiреуi өшiрiлмеуге тиiс. Қате енгiзiлген операцияға қате енгiзiлгендiгi туралы белгi қойылады және оны мәлiметтер базасынан өшiруге болмайды;
4) тiркеу журналының нысандарына сәйкес бiр күн iшiндегi қолма-қол шетел валютасымен жүргiзiлген айырбастау операциялары туралы есеп және осы Нұсқаулықта көзделген шетел валютасын сатып алу және сату көлемi туралы күн сайын есеп жасау және беру күнделiктi жүзеге асырылып отыруға тиiс.

2. Электронды тiркеу журналын жүргiзу тәртiбi

3. Айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктер өзiнiң айырбастау пункттерiнде электронды тiркеу журналының бағдарламалық қамтамасыз етуiн пайдаланбастан бұрын Ұлттық Банктiң орталық аппаратына және тиiстi филиалына хабарлауға тиiс. Хабарламада электронды тiркеу журналына көшкен күнiн көрсете отырып, қағаз жазба арқылы журналға тiзбе жасауын тоқтатқан тиiстi облыстың аумағына орналасқан айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң айырбастау пунктiнiң тiзбесi болуы керек.
4. Электронды тiркеу журналын пайдаланушының жұмыс орны (бұдан әрi - жұмыс орны) ақпарат қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн талаптарға сәйкес ұйымдастырылуға тиiс, оған мынадай ұйымдастыру шаралары кiредi:
1) электронды тiркеу журналын бағдарламалық қамтамасыз ету пайдаланылатын орынға, арнайы жабық пен күзет үй-жайына, электронды тiркеу журналының бағдарламалық қамтамасыз етуi қойылған жұмыс орнына (бұдан әрi - жұмыс орны) осы үй-жайға кiруге рұқсат етiлмеген адамдардың кiру мүмкiндiгiн болдырмау керек.
2) электронды тiркеу журналын бағдарламалық қамтамасыз ету пайдаланылатын үй-жай осы Нұсқаулықта белгiленген айырбастау пункттерiнiң үй-жайына қойылатын талаптарға сай болуы қажет;
3) электронды тiркеу журналын бағдарламалық қамтамасыз етудi пайдаланатын айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банк (оның филиалы) басшысының бұйрығымен:
жұмыс режимi (кешкi уақытта демалыс және мереке және т.б. күндерi жұмыс iстеу тәртiбi);
жұмыс орнына жiберiлген қызметкерлердiң тiзiмi, сондай-ақ олардың демалысының, жұмыстан босаған және уақытша жұмыста болмаған жағдайда ауысу тәртiбi;
ерекше жағдайда, жұмыс орнына жiберiлген қызметкерлердiң тiзiмi (жоспарлы және жоспардан тыс техникалық қызмет көрсету, лицензияланған вирусқа қарсы бағдарламаларды қолдану, орнату және уақытылы жаңартып отыру және т.т.);
электронды тiркеу журналына арналған бағдарламалық қамтамасыз етудi тестен өткiзу, уақытылы тарату жаңа нұсқаларының енгiзiлуiне, сондай-ақ технологиялық нұсқаулықтарын жаңарту мен таралуына бақылау жасау тәртiбi;
техникалық құралдардың, сыртқы қосқыштардың, парольдердiң, кодалы сөздердiң немесе жұмыс орнына кiрудi қамтамасыз ететiн басқа да ақпаратты сақтау және пайдалану тәртiбi белгiленедi.
5. Қамтамасыз ету бағдарламасын пайдалана отырып жүзеге асырылатын күнделiктi тiзiлiмнiң жүргiзiлуi 2 данадан кем болмауы керек және оған айырбастау пунктiнiң кассирi қол қоюға тиiс. Тiзiлiмнiң бiреуi банктiң бiр күнгi құжаттарына тiгiледi, екiншiсi - айырбастау пунктiнде қалады. Тiзiлiмдердiң тiгiндiлерi осы Нұсқаулықта белгiленген тәртiппен сақталады.
6. Айырбастау пунктiнде қалатын тiзiлiмдер айдың аяғында тiгiндiге бiрге тiгiлуге тиiс, тiзiндiнiң барлық беттерiне номер қойылып, тiгiндiнiң соңында айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктің (оның филиалының) басшысы мен бас бухгалтерінің немесе басшының бұйрығымен осындай өкілеттіктер берілген лауазымды адам куәландыру жазбасы болуға тиiс.
7. Шоғырландырылған балансты қалыптастыруға арналған есеп құжаттары күнделiктi негiзде электронды тiркеу журналын бағдарламалық қамтамасыз ету болып табылатын модемдiк немесе басқа да байланыс арқылы бас банкке берiледi.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi Басқармасының
1999 жылғы 15 қарашадағы
N 400 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
N 14 қосымша

Ескерту: N 14 қосымшамен толықтырылды, өзгертілді - ҚР Ұлттық
Банкі Басқармасының 2001 жылғы 20 сәуір N 111 қаулысымен ,
2003 жылғы 25 шілдедегі N 255 қаулысымен .

Журналдың бiрiншi бетi

Төлемге жарамсыз қолма-қол шетел
валютасымен операциялар тiзiлiмдерiнiң
ЖУРНАЛЫ

Айырбастау пунктi ____________________________________________,
(айырбастау пунктiнiң атауы, тiркеу нөмiрi)
Орналасқан мекен-жайы ________________________________________,
(айырбастау пунктiнiң атауы)
_______________________________________________________________
(айырбастау операцияларын ұйымдастыруға уәкілетті банктiң,
_______________________________________________________________
банк операцияларының жекелеген түрлерiн
_______________________________________________________________
жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның атауы)
Орналасқан мекен-жайы _________________________________________
(айырбастау операцияларын ұйымдастыруға
________________________________________________________________
уәкілетті банктiң, банк операцияларының
_______________________________________________________________
жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын уәкiлеттi ұйымның
_______________________________________________________________
орналасқан жерi)

______жылғы "___"______________басталған
______жылғы "___"______________аяқталған

Сақталу мерзiмi:__________ жыл

N 14 қосымшаның жалғасы
Журналдың ішкі парағы
____________________________________________________________________
Валютаның түрі Сатып алу бағамы Рыноктық бағамы Өкімінің нөмірі
және күні
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Төлемге жарамсыз қолма-қол шетел валютасымен операциялардың
200___жылғы "___"___________

ТІЗІЛІМДЕРІ
____________________________________________________________________
N Инкассоға өтініштің Шетел Шетел Жүргізілген Өтемге Өтемге Теңге.
п/п N немесе шетел валю. валю. операцияның беріл. беріл. мен
валютасын сатып тасы. тасы. түрі (инка. ген ген ұстал.
алу туралы ның ның ссо/ ауыс. валю. валю. ған
анықтама- атауы номи. тыру/сатып таның таның комис.
сертификаттың N налы алу) атауы сома. сия
(но. (ауыс. сы сома.
минал. тырған сы
дар немесе
сома. сатып
сы) алған
кезде)
____________________________________________________________________
1 2 3 4 5 6 7 8
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________ Жиын.
тығы:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Кассирдің қолы __________ Парақтың N ____

N 14 қосымшаның соңы

Журналдың соңғы бетi
Осы журналда_________________________________________________
(банктiң/ұйымның атауы)
______________________________________________________________
(айырбастау пунктiнiң атауы, тiркеу N және мекен-жайы)
айырбастау пунктiнiң төлемге жарамсыз қолма-қол шетел
валютасымен операциялары тiзiлiмдерiнiң парақтары нөмiрленiп
тiгiлдi.
_____жылғы "___"____________

Басшы __________/қолы/ Мөр орны

Бас бухгалтер __________/қолы/ Заңды тұлға

_____парақтары бар төлемге жарамсыз қолма-қол шетел валютасымен
операциялар тiзiлiмдерiнiң журналы Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келедi және
____жылғы

"___"____________ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң
_________________ филиалында куәландырылған.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi
филиалының директоры
(директордың орынбасары)__________/қолы/

Ұлттық Банктiң филиалы мөрiнiң немесе мөртабанының орны

Қазақстан Республикасында
қолма-қол шетел валютасымен
айырбастау операцияларын
ұйымдастыру туралы нұсқаулыққа
15-қосымша

Ескерту: 15 қосымшамен толықтырылды - ҚР Ұлттық Банкі
Басқармасының 2005 жылғы 29 қазандағы N 136 қаулысымен
( қолданысқа енгізілді тәртібін 2-тармақтан қараңыз ).

20___ жылғы _______________ ай үшін
Шетел валютасының қозғалысы туралы есеп

уәкілетті ұйымның атауы_______________________________________
почталық мекен-жайы, телефоны, факсы__________________________
шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға
арналған лицензияның номері және күні_________________________

1-кесте
(валюта бірлігімен)

р/с N	Көрсеткіштің атауы	Жол коды	USD	EUR	RUR	Басқалары (валюта- ның түрі көрсетіл- сін)
1.	Есепті кезеңнің басындағы шетел валютасының қалдығы (100)=(110)+(120)	100
2.	оның ішінде:
3.	Кассадағы қолма-қол шетел валютасы (айырбастау пункттері- нің кассасын қоса алғанда)	110
4.	Уәкілетті банктердің валюталық шоттарында	120
5.	Есепті кезеңде түскен шетел валютасы (200)>=((210)+(220)+ (230)+(240))	200
6.	оның ішінде:
7.	уәкілетті банктер арқылы ішкі валюта нарығында сатып алын- ған шетел валютасы	210
8.	уәкілетті банктерден түскен заемдар	220
9.	өзге заңды тұлғалардан және жеке тұлғалардан түскен заемдар	230
10.	айырбастау пункттері арқылы сатып алынған қолма-қол шетел валютасы	240
11.	жұмсалған шетел валютасы (300)>=((310)+(320)+ (330)+(340))	300
12.	оның ішінде:
13.	уәкілетті банктер арқылы ішкі валюта нарығында сатылған шетел валютасы	310
14.	уәкілетті банктердің өтелген заемдары	320
15.	өзге заңды тұлғалардың және жеке тұлғалардың өтелген заемдары	330
16.	айырбастау пункттері арқылы сатылған қолма-қол шетел валютасы	340
17.	Есепті кезеңнің аяғындағы шетел валютасының қалдығы (400)=((410)+(420) (400)=(100)+(200)- (300)	400
18.	оның ішінде:
19.	Кассадағы қолма-қол шетел валютасы (айырбастау пункттерінің кассасын қоса алғанда)	410
20.	уәкілетті банктердің валюталық шоттарында	420

2-кесте

Анықтама үшін. Есепті айдағы уәкілетті банктер арқылы жүзеге
асырылған жекелеген операциялар туралы ақпарат
(мың теңгемен)

р/с N	Көрсеткіштің атауы	Жол коды	барлығы	Оның ішінде банк арқылы (уәкілетті банктің атауы көрсетілсін)
1.	Ішкі валюта нары- ғында сатып алын- ған шетел валютасы	500
2.	Ішкі валюта нары- ғында сатылған шетел валютасы	600
3.	Валюталық шоттар- дан алынған қолма-қол шетел валютасы	700
4.	Уәкілетті банктер- дің валюталық шоттарына есептел- ген қолма-қол шетел валютасы	800

20___ жылғы "____" _______________
___________________________ басшы
(аты-жөні, қолы)
___________________________ бас бухгалтер
(аты-жөні, қолы)
___________________________ орындаушы
(аты-жөні, қолы)