Об утверждении Правил осуществления ветеринарных мероприятий по профилактике и ликвидации инфекционных заболеваний животных

Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 15 сентября 2004 года № 492. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 13 октября 2004 года № 3150. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 17 января 2012 года № 10-1/18

Сноска. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2012 № 10-1/18.

В соответствии со статьей 26 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии", приказываю:
1. Утвердить прилагаемые:
1) правила осуществления ветеринарных мероприятий по профилактике и ликвидации парагриппа-3 крупного рогатого скота;
2) правила осуществления ветеринарных мероприятий по профилактике и ликвидации губкообразного энцефалопатии крупного рогатого скота.
2. Департаменту ветеринарии совместно с областными территориальными управлениями, городов Астана и Алматы Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан, в установленном законодательством порядке, принять необходимые меры, вытекающие из настоящего приказа.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на директора Департамента ветеринарии Кожумратова А.А.
4. Настоящий приказ вступает в силу со дня его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан

Министр

Утверждены приказом
Министра сельского хозяйства
Республики Казахстан "Об утверждении
Правил осуществления ветеринарных мероприятий
по профилактике и ликвидации
инфекционных заболеваний животных"
от 15 сентября 2004 года N 492

Правила
осуществления ветеринарных мероприятий по профилактике
и ликвидации парагриппа-3 крупного рогатого скота

Настоящие правила осуществления ветеринарных мероприятий по профилактике и ликвидации парагриппа-3 крупного рогатого скота (далее - Правила) определяют порядок организации и проведения ветеринарных мероприятий, обязательных для исполнения физическими и юридическими лицами в соответствии со статьей 26 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии".

1. Общие положения

1. Парагрипп-3 крупного рогатого скота (параинфлуэнца-3, транспортная лихорадка) - острое контагиозное вирусное заболевание крупного рогатого скота протекает с поражением органов дыхания и конъюнктивы глаз.
Возбудитель болезни - парамиксовирус крупного рогатого скота, слабоустойчив во внешней среде. Парагриппозные вирусы подразделяются на четыре серологические типы, поражающих человека и животных. Вирус, вызывающий заболевание крупного рогатого скота, относится к третьему серотипу и поэтому носит название парагриппа-3.
2. Для определения эпизоотического состояния скота в хозяйствующих субъектах по парагриппу-3 ежегодно (весной или осенью) выборочно исследуют сыворотку крови крупного рогатого скота различного возраста на наличие антител к вирусу.
3. С учетом эпизоотического состояния скота по парагриппу-3 различают хозяйствующие субъекты:
свободные от возбудителя болезни и не имеющие животных, положительно реагирующих при серологическом исследовании на парагрипп-3;
благополучные, но имеющие животных, положительно реагирующих при серологическом исследовании на парагрипп-3;
хозяйства, в которых имеются случаи клинического проявления заболевания животных парагрипп-3.
4. Диагноз на парагрипп-3 ставят на основании эпизоотологических данных, клинических признаков болезни, патологоанатомических и лабораторных исследований.
5. Лабораторная диагностика болезни заключается в обнаружении вируса парагриппа-3 в патологическом материале в реакции иммунофлуоресценции (РИФ), выделении вируса из патологического материала в культуре клеток почки эмбриона коровы (ПЭК) или легких эмбриона коровы (ЛЭК) и его идентификация в реакции торможения гемагглютинации (РТГА), РИФ, выявление антител в парных сыворотках крови больных и переболевших животных (ретроспективная диагностика) в РТГА к специфическому антигену вируса парагриппа-3.
6. Для проведения диагностических исследований на парагрипп-3 используют серозные секреты носовой полости и конъюнктивы животных. Секреты собирают стерильными ватными или ватно-марлевыми тампонами в ранней стадии заболевания при наличии температурной реакции (чаще с 1-го по 7-й день болезни). От больных и переболевших животных берут пробы крови для получения парных сывороток. От вынужденно убитых или павших животных берут кусочки (по 5-10 г) слизистой носа, бронхов, трахеи, легких и селезенки. Собранный материал помещают в стерильные емкости и доставляют в лабораторию в термосе со льдом или в сосуде Дьюара с жидким азотом.
7. В сопроводительном письме к материалу, помимо клинических и патологоанатомических данных, должно быть указано, проводилась ли в данном хозяйствующем субъекте вакцинация крупного рогатого скота живыми вакцинами против парагриппа-3, инфекционного ринотрахеита (ИРТ) или других вирусных респираторных инфекций.
8. При постановке диагноза на парагрипп-3 необходимо исключить ряд клинически сходных вирусных болезней; в частности ИРТ, вирусную диарею, аденовирусную и респираторно-синцитиальную инфекции.
9. Диагноз на парагрипп-3 считают положительным при совпадении результатов РИФ с выделением и идентификацией вируса в РТГА, выявлении четырехкратного прироста антител в сыворотке крови переболевших животных по сравнению с сывороткой, взятой в начале болезни.

2. Мероприятия по предупреждению парагриппа-3
крупного рогатого скота

10. Профилактические мероприятия по предупреждению парагриппа-3 крупного рогатого скота заключаются в охране хозяйствующего субъекта от заноса возбудителя инфекции, проведении комплекса мер, направленных на повышение общей резистентности животных, строгое соблюдение действующих ветеринарно-санитарных правил, своевременную диагностику заболевания, уничтожение вирусов во внешней среде.
11. Для охраны хозяйствующего субъекта от заноса парагриппа-3 необходимо комплектовать группы здоровыми животными.
Комплектование групп проводят животными с соблюдением принципа "свободно - занято" телятами одного возраста в течение 3-5 дней. В отдельных секциях (станках) размещают телят из одного хозяйства-поставщика, запрещается доукомплектование групп и перевод животных из одной группы в другую, а также ввод животных, полученных из подсобных хозяйств населения.
12. Вновь поступившие животные должны быть под наблюдением в течение 30 дней.
13. В хозяйствующих субъектах-поставщиках не менее чем за 14 дней до транспортировки, телят подвергают профилактической вакцинации против парагриппа-3.
14. Животных доставляют на специально оборудованном автотранспорте.
15. Племенных животных, поступивших по импорту, содержат под наблюдением в течение 30 дней.
16. Хозяйствующий субъект переводят на режим работы предприятий закрытого типа, который предусматривает разделение территории ферм на производственную и хозяйственную зоны, выполнение санитарных правил обслуживающим персоналом со сменой одежды, обуви и обработку в санитарных пропускниках, запрещение посещения ферм посторонними лицами, оборудование дезинфекционных барьеров, соблюдение правил личной гигиены.
17. В животноводческом помещении хозяйствующего субъекта поддерживают необходимый микроклимат и регулярно проводят профилактическую дезинфекцию.

3. Мероприятия по оздоровлению хозяйствующего субъекта
от парагриппа-3 крупного рогатого скота

18. При установлении диагноза на парагрипп-3 хозяйствующий субъект объявляют неблагополучным пунктом по этой болезни и вводят ограничения в соответствии с пунктом 1 статьи 27 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии".
19. Хозяйствующий субъект объявляют благополучным и снимают ограничения через 14 дней после последнего случая выздоровления или убоя больного животного, в соответствии с пунктом 3 статьи 27 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии", а также проведения всех других оздоровительных мероприятий, предусмотренных настоящими Правилами.
20. По условиям ограничений в неблагополучном пункте запрещается:
1) ввоз в хозяйствующий субъект и вывоз животных в другие хозяйствующие субъекты и их перегруппировку.
2) посещение неблагополучных помещений лицами, не связанных с обслуживанием животных.
3) персонал, обслуживающий больных животных, не должен входить в помещение, в которых размещены здоровые телята.
21. Клинически здоровых животных разрешают вывозить на убой в убойный пункт на специально оборудованном транспорте. Трупы животных подвергают утилизации.
22. Мясо животных разрешают к реализации без ограничений при отсутствии в мясе животных дегенеративных изменений. При обнаружении воспалительных и некротических очагов на слизистой носовой полости, трахеи, легких, желудочно-кишечного тракта эти органы подвергают технической утилизации.
23. Больных животных изолируют в отдельные секции и лечат гипериммунной сывороткой, неспецифическим глобулином или сывороткой реконвалесцентов. Одновременно применяют антибиотики, сульфаниламиды и нитрофурановые препараты.
24. Для профилактической иммунизации животных применяют вакцины, зарегистрированные в Государственном реестре ветеринарных препаратов Республики Казахстан, согласно наставлению по их применению.
25. Дезинфекцию клеток, станков, предметов ухода, оборудования и транспортных средств в неблагополучном хозяйствующем субъекте проводят 2%-ным раствором едкого натра или 20%-ной взвесью свежегашеной извести ежедневно до объявления хозяйства благополучным по парагриппу-3 крупного рогатого скота.

Утверждены приказом
Министра сельского хозяйства
Республики Казахстан "Об утверждении
Правил осуществления ветеринарных мероприятий
по профилактике и ликвидации
инфекционных заболеваний животных"
от 15 сентября 2004 года N 492

Правила
осуществления ветеринарных мероприятий по профилактике
и ликвидации губкообразного энцефалопатии
крупного рогатого скота

Настоящие правила осуществления ветеринарных мероприятий по профилактике и ликвидации губкообразного энцефалопатии крупного рогатого скота (далее - Правила) определяют порядок организации и проведения ветеринарных мероприятий, обязательных для исполнения физическими и юридическими лицами в соответствии со статьей 26 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии".

1. Общие положения

1. Губкообразная энцефалопатия крупного рогатого скота или "коровье бешенство", относится к группе трансмиссивных губкообразных энцефалопатий млекопитающих.
Губкообразная энцефалопатия крупного рогатого скота характеризуется медленным прогрессивным течением и летальным исходом и сходна с заболеваниями, относящимся к группе прионных медленных инфекций, наблюдаемых у других видов диких и домашних животных - скрепи овец и коз, трансмиссивная губкообразная энцефалопатия кошек и норок, хроническая изнуряющая болезнь мулов, оленей и лосей, энцефалопатия экзотических копытных животных (антилопы и другие), а также у человека-куру, болезнь Крейтцфельда-Якоба, синдром Герстманна-Штрейсслера-Шейнкера и фатальная семейная инсомния.
В настоящее время считается общепринятым, что губкообразная энцефалопатия крупного рогатого скота появилась в результате скармливания крупного рогатого скота мясокостной мукой, полученной при переработке туш овец, пораженных скрепи.
Возбудитель отнесен к новой группе патогенных агентов - прионам. По данным электронно-микроскопических исследований прионы представляют собой агрегированные палочковидные структуры, диаметром 10-20 нм и длиной 100-200 нм.
Прионы исключительно устойчивы ко всем известным дезинфектантам, физико-химическим факторам и высокой температуре. Инкубационный период губкообразной энцефалопатии крупного рогатого скота составляет от 2 до 8 лет.

2. Диагностика

2. При диагностике необходимо учитывать эпизоотологические данные, клинические признаки. Главным фактором распространения губкообразной энцефалопатии крупного рогатого скота является использование в рационе заболевших животных мясокостной муки, полученной от овец, больных скрепи, или крупного рогатого скота, больных губкообразной энцефалопатией. Диагноз на губкообразную энцефалопатию крупного рогатого скота устанавливают на основе результатов лабораторных исследований гистологическими или иммунологическими методами (иммуногистохимический метод, иммуноферментный анализ и иммуноблотинг). Также для подтверждения результатов исследования может быть использован электронно-микроскопический метод.
Диагноз на губкообразную энцефалопатию крупного рогатого скота считают положительным при обнаружении в гистологических препаратах характерных вакуолизированных нейронов при отсутствии воспалительных изменений.
Губкообразную энцефалопатию необходимо дифференцировать от листериоза, бешенства, болезни Ауески, нервной формы инфекционного ринотрахеита, злокачественной катаральной горячки, а также отравлений фосфорорганическими, хлорорганическими, ртутьорганическими соединениями, фосфидом цинка, мышьяком, поваренной солью.

3. Профилактика и меры безопасности

3.Основным методом профилактики является запрещение использования для корма крупного рогатого скота мясокостной муки и отходов переработки жвачных животных.
4. Подозреваемый на губкообразную энцефалопатию крупный рогатый скот подлежит убою, трупы сжигают.
5. В случае обнаружения инфицированного животного его уничтожают, а в хозяйстве вводят карантин, в соответствии с пунктом 1 статьи 27 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии". Остальных животных, находящихся в хозяйстве, забивают на бойне с последующим сжиганием их туш и внутренностей.
6. Головной мозг отбирают для окончательного подтверждения диагноза с использованием различных методов: гистопатологическим, иммунохимическим, электронно-микроскопическим методом и иммуно-блотингом.
7. Для выявления больных животных перед забоем на мясо проводят систематическое обследование всего поголовья крупного рогатого скота старше 6 месяцев, овец и коз всех возрастных групп.
8. Опасность распространения заболевания увеличивается в связи с длительным инкубационным периодом болезни и отсутствием серологических или других тестов, позволяющих своевременно обнаружить заболевших животных, особенно находящихся в инкубационной стадии заболевания. В связи с этим следует:
1) о любом подозрении на губкообразную энцефалопатию крупного рогатого скота сообщать главному государственному ветеринарному инспектору района (города);
2) ветеринарные специалисты должны распознавать клинические симптомы губкообразной энцефалопатии крупного рогатого скота;
3) диагностические службы должны располагать знаниями, опытом и методами, позволяющим подтвердить заболевание, используя стандартизированные тесты, разработанные научным ветеринарным комитетом Европейской комиссии, и осуществлять дифференциальную диагностику губкообразной энцефалопатии крупного рогатого скота от других близких по клиническим признакам заболеваний крупного рогатого скота;
4) исключить возможность передачи инфекции через корм. Для этого необходимо запретить кормление жвачных животных белками, полученными от жвачных. Такая мера должна защитить животных, в том числе содержащихся в зоопарках и естественных парках, от попадания возбудителя в организм с кормом.
9. Технология обработки субпродуктов жвачных животных, неинфицированных губкообразной энцефалопатией крупного рогатого скота, при производстве мясокостной муки должна предусматривать меры, исключающие возможность контаминации в процессе производства, транспортировки, и хранения возбудителем губкообразной энцефалопатии крупного рогатого скота.
10. В связи с длительным инкубационным периодом болезни, возбудитель может циркулировать среди крупного рогатого скота без проявления клинических признаков. Поэтому в странах, где нет губкообразной энцефалопатии крупного рогатого скота, инфекция остается незамеченной и может передаваться другим животным при использовании кормов контаминированных патогеном. В связи с этим, необходимо соблюдать следующие условия:
1) учитывать факторы передачи, исключить включение в рацион животных субпродуктов жвачных животных, белков жвачных животных;
2) строго соблюдать технологию переработки субпродуктов жвачных животных, используемых при производстве мясокостной муки;
3) ветеринарная служба на границе и транспорте должна осуществлять особый контроль за импортом мяса. Не допускать ввоз туш жвачных животных с головным и спинным мозгом, селезенкой, тимусом.
11. В целях, уменьшения опасности поражения человека и жвачных животных губкообразной энцефалопатией крупного рогатого скота, необходимо запретить использование: головного и спинного мозга, глаз, миндалин, тимуса, селезенки и кишечника от животных старше 6 месяцев, а также белковые продукты, полученные из этих же органов. А также удалять и уничтожать нервные и лимфоидные ткани, видимые при расчленении мяса.
12. Группой международных экспертов на конференции в Женеве (апрель 1996 г.), организованной Всемирной организацией здравоохранения с участием Международного эпизоотического бюро и Продовольственной сельскохозяйственной организации ООН, выработано следующие рекомендации, обязательные для выполнения физическими и юридическими лицами на территории Республики Казахстан:
1) все страны должны обеспечить убой и безопасное уничтожение животных, инфицированных губкообразной энцефалопатией крупного рогатого скота, чтобы не допустить попадания их в пищу, инактивацию ее возбудителя в процессе переработки продуктов питания;
2) установить продолжительный контроль и регистрацию случаев губкообразной энцефалопатии крупного рогатого скота в соответствии с рекомендациями, принятыми Международным эпизоотическим бюро;
3) страны с единичными случаями губкообразной энцефалопатии крупного рогатого скота также не должны допускать попадания тканей животных, пораженных возбудителем, для производства продуктов питания людей или животных;
4) запретить использование тканей мелких жвачных для изготовления из них кормов.

Жануарлардың инфекциялық ауруаларының алдын алу және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды жүзеге асыру Ережелерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2004 жылғы 15 қыркүйектегі N 492 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2004 жылғы 13 қазанда тіркелді. Тіркеу N 3150. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2012 жылғы 17 қаңтардағы № 10-1/18 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2012.01.17 № 10-1/18 (қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" Заңының 26 бабына сәйкес бұйырамын :
1. Қоса беріліп отырған бекітуге:
1) Ірі қара малдың парагрипп ауруының алдын алу және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды жүзеге асыру туралы ереже;
2) Ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясын алдын алу және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды жүзеге асыру туралы ереже.
2. Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігінің облыстық Астана және Алматы қалалары аумақтық басқармалары Ветеринария департаментімен бірге заңнамада белгіленген тәртіпте осы бұйрықтан туындайтын қажетті шараларды қабылдасын.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Ветеринария департаментінің директоры А.Ә.Қожамұратовқа жүктелсін.
4. Осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күнінен бастап күшіне енеді.

Министр

Қазақстан Республикасының
Ауыл шаруашылығы министрінің
"Жануарлардың ауруларының
алдын алу және жою бойынша
ветеринариялық іс-шараларды
жүзеге асыру жөніндегі
ережелерін бекіту туралы"
2004 жылғы 15 қыркүйектегі
N 492 бұйрығымен бекітілген

Ірі қара малдың парагрипп ауруының алдын алу
және жою бойынша ветеринариялық іс-шараларды
жүзеге асыру туралы
Ереже

Осы, ірі қара малдың парагрипп ауруының алдын алу жөніндегі ветеринариялық іс-шараларының ережесі (бұдан әрі - Ереже) жеке және заңды тұлғаларға ветеринариялық шараларының ұйымдастыру және жүргізудің Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" заңының 26 бабына сәйкес міндетті түрде орындауға тиісті тәртібін анықтайды.

1. Жалпы ереже

1. Ірі қара малдың парагриппі (ПГ-3, параинфлуэнца-3, көліктік қызба) контагиозды вирус қоздыратын жоғарғы тыныс жолдары мен көз конъюктивасы қабынып тез тарайтын жұқпалы ауру. Қоздырғышы- парамиксовирус, сыртқы ортада төзімсіз. Парагрипп вирустары адамдар мен жануарларды ауыртатын төрт серологиялық топқа бөлінеді. Сиыр қоздырғышы 3-ші топқа жатады, сондықтан парагрипп-3 (ПГ-3) деп аталады.
Ауру мал шаруашылығы дамыған мемлекеттерде тіркеледі. Ауру аэрогендік, ас қорыту жолдарымен беріледі. Малдар жыл бойы ауруы мүмкін, жиі күз бен қыс мерзімдерінде. Бірнеше вирустар мен бактериялар, микоплазмалар мен хламидиялар әсер еткенде ауру өте ауыр өтеді де өлімге әкеп соғады. Жасырын кезеңі 2-5 күн. Негізгі ауру белгілері: аз уақыт қызба пайда болады, құрғақ жөтел мен тынысы жиілеп сырылдап шығады, танауынан бастапқыда кілегейлі, соңынан ірің араласқан сора ағады. Аурудың клиникалық белгілерінің байқалуына стресс факторлары, әсіресе, көлікпен тасымалдау және қорада тығыз ұстау, әртүрлі иммунитет фонына қарамай малдарды бір жерге жинау әсер етеді.
Өлексені жарып-сойғанда жоғарғы тыныс жолдарында кілегейлі қабықтарының қатарлы қабынуы, өкпенің алдыңғы, немесе ортаңғы, сирекірек соңғы диафрагмалық бөліктерінің қабынуы байқалады. Қабынған телімдер тығызданып, түрі күңгірттеніп, тілгенде бронха айналысындағы және бөлік аралық ұлпа қабынып, бронхалардың ішінде кілегейлі, немесе кілегейлі-іріңді экссудат болады.
Парагрипп-3 ауруының басты ерекшелігі 1-2 апта ішінде бейім жануарларды түгелдей дерлік қамтиды.

2. Шаруашылық субъектілердегі малдардың эпизоотиялық жағдайын білу үшін жыл сайын көктем мен күз мерзімдерінде 5% малдан қан алып оның сарсуындағы вирусқа қарсы түзілетін антитело көлемін тексереді.

3. Парагрипп-3 ауруының эпизоотиялық жағдайына қарай шаруашылық субъектілерді келесі топқа бөледі:
ауру қоздырғышы жоқ және парагрипп-3 ауруына тексергенде оң нәтиже берген малы жоқ субъектілер;
қолайлы, бірақ парагрипп-3-ке серологиялық тексергенде оң нәтиже берген малы бар шаруашылық субъектілер;
ПГ-3 ауруының клиникалық белгілері бар шаруашылықтар.

4. ПГ-3 ауруына диагноз қою үшін клиникалық және патологиялық анатомиялық деректер ескеріледі де лабораториялық зерттеу жүргізеді. Эпизоотиялық жағдайды да ескереді.

5. Лабораториялық балау патологиялық материалдан парагрипп-3 ауруының вирусын иммунофлуоресценция реакциясы арқылы (ИФР) табуға негізделген. Патологиялық материалдан сиыр эмбрионының бүйрек (СЭБ) немесе өкпе торшаларының өсінділерінен (СӨЭ) вирусты бөліп алып, гемадсорбцияны немесе гемагглютинацияны тежеу реакцияларында, иммуно-флуоресценция реакциясында идентификациялау. Ауру малдардың және сауыққан малдардың қан сары суларынан антиденешіктерді айқындау (ретроспективті балау) арнайы ПГ-3 вирусының антигеніне сәйкес (ГАТР).

6. Диагноз қою үшін лабораторияға танаудан, конъюктивадан серозды сұйықтарды алады. Ауру және жазылған малдардан сарысуларын тексеру үшін қан алады. Амалсыз сойылған, өлген малдардың танауынан, бронхтарынан, трахеяларынан, өкпелерінен, талақтарынан, кілегей қабықтарынан 5-10 сынама алады да оны стерильді ыдысқа салып лабораторияға мұздалған термосқа салып жеткізеді.

7. Патологиялық материалдармен жіберетін жолдама хатқа клиникалық белгілерінен, патологоанатомиялық өзгерістерден басқа осы шаруашылық субъектілердегі малдар тірі вакциналармен парагрипп-3 ауруына, инфекциялы ринотрахеитке және басқа вирусты респираторлы індеттерге қарсы, егілгендігі жөнінде мәліметтерді көрсету қажет.

8. Парагрипті жұқпалы ринотрахеиттен, вирустық диареядан, аденовирустық және респираторлық инфекциялардан ажырату қажет.

9. Егер аурудың бас кезіндегіге қарағанда иммунофлуоресцесценция, гемаггютинацияны тежеу реакциялары бірдей болса және сарысудағы антиденелердің титрі 4 есе немесе одан да артық жоғарыласа аурудың бас кезіндегіге қарағанда ПГ-3 ауруының диагнозы оң нәтижелі деп санайды.

2. Парагрипп-3 ауруының алдын алу шаралары

10. Шаруашылық субъектілердің малына қоздырғыштың енуіне, таралуына жол бермеу, малдардың организмінің төзімділігін көтеру, ветеринариялық-санитарлық ережелерді мұқият сақтау, диагнозды ертерек қойып, сыртқы ортадағы қоздырғышты жою.

11. Малдарды аурудан сау шаруашылықтардан алып топтастыру, топтастырғанда, орналастырғанда "бос-бос емес", "қораны демалдыру" шараларын мүлтіксіз орындап отыру керек. Толмаған бұзаулар топтарын жеке меншік және басқа топтағы малдармен толықтыруға тиым салынады.

12. Жаңадан келген малдарды оқшаулап 30 күн жеке ұстайды.

13. Малдарды беретін шаруашылық субъектілерінде бұзауларды жіберетіннен 7 күн бұрын оларды парагрипп-3 ауруына қарсы вакциналайды.

14. Малдарды арнайы көлікпен жеткізеді.

15. Импорт арқылы келген асыл тұқымды малдарды 30 күн оқшаулап бөлек ұстайды.

16. Шаруашылық субъекті жабық мекеме түріне ауыстырады да ферма аумағын өндіріс және шаруашылық зоналарына бөледі. Мұнда ветеринариялық-санитарлық ережелерді малшылар мүлтіксіз орындауға тиісті. Фермаға кіргенде, шыққанда санөткізіштен өтулері керек, киімдерін ауыстырып залалсыздандырулары керек. Бөтен адамдарды кіргізбеу керек, дезинфекциялық бөгет жасалуы тиісті және жеке тазалық ережелерін сақтай білулері керек.

17. Шаруашылық субъектінің мал қораларындағы микроклиматтарын қалыпты жағдайда ұстау және мерзіміндегі дезинфекциялауды жүргізіп отыру қажет.

3. Шаруашылық субъектідегі парагрипп-3
ауруын жою шаралары

18. Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" Заңының 27 бабының 1 тармағына сәйкес, парагрипп-3 диагнозы анықталған шаруашылық субъектісі, осы ауру бойынша қолайсыз деп саналады және шектеу қойылады.

19. Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" Заңының 27 бабының 3 тармағына сәйкес соңғы ауырған мал жазылғаннан соң немесе сойылғаннан кейін 14 күн өткен соң, сондай-ақ осы нұсқаулықта белгіленген басқа да сауықтыру шараларын жүргізгеннен кейін шаруашылық субъектісін қолайлы деп санайды.

20. Шектеу ережесіне сәйкес төмендегі шараларға тиым салынады:
1) шаруашылық субъектісіне мал әкелуге, басқа шаруашылықтарға малды әкетуге, қолайсыз топтағы малды басқа топтарға жіберуге;
2) қолайсыз мал тобы тұрған қораларға бөтен адамдарды жіберуге;
3) ауру малдарды жайлайтын малшылардың сау малдар тұратын қораға кіруіне.

21. Клиникасы жоқ сау малдарды сойылатын жерлерге арнайы көлікпен жіберуге рұқсат беріледі. Өлекселерді утильге жібереді.

22. Сойылған малдардың ұшаларын ешқандай дегенеративті өзгерістер болмаса тоқтаусыз шығарады. Танауының, трахеясының, өкпесінің, ас қорыту мүшелерінің кілегей қабаттарында қабынған, өлі етке айналған өзгерістері болса утилизацияға жібереді.

23. Ауру малдарды бөлек секцияларға оқшаулап гипериммунды сарысуымен, спецификалық емес глобулинмен және реконвалесценттің қан сарысуымен емдейді. Сонымен қатар антибиотиктер, сульфаниламид, нитрофуран препараттарын қолданады.

24. Дауалау үшін Мемлекеттік реестрде тіркелген вакциналарды нұсқаулықтары бойынша қолданады.

25. Қолайсыз шаруашылық субъектісіндегі торларды, станоктерді, құрал-саймандарды, көліктерді 2% күйдіргіш натрмен немесе 20% жаңадан сөндірілген әкпен күн сайын шаруашылықты сиыр парагрипінен сау деп саналғанға дейін дезинфекциялайды.

Қазақстан Республикасының
Ауыл шаруашылығы министрінің
"Жануарлардың ауруларының
алдын алу және жою бойынша
ветеринариялық іс-шараларды
жүзеге асыру жөніндегі
ережелерін бекіту туралы"
2004 жылғы 15 қыркүйектегі
N 492 бұйрығымен бекітілген

Ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясын
алдын алу және жою бойынша ветеринариялық
іс-шараларды жүзеге асыру туралы Ереже

Осы, ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясын алдын алу және жою жөніндегі ветеринариялық іс-шараларының ережесі (бұдан әрі - Ереже) жеке және заңды тұлғаларға ветеринариялық шараларының ұйымдастыру және жүргізудің Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" заңының 26 бабына сәйкес міндетті түрде орындауға тиісті тәртібін анықтайды.

1. Жалпы ережелер

1. Ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясы немесе "сиырдың құтыруы" сүтқоректілердің трансмиссивті кеміктәріздес энцефалопатиясының тобына жатады.
Ол жәй үдемелі түрде және өліммен ерекшеленетін, басқа да жабайы және үй жануарларында ешкі мен қойдың скрепи, мысықтың, су күзенінің трансмиссивті кеміктәріздес энцефалопатиясы, қашырдың, бұғының, маралдың созылмалы ауруы, адамның Куру ауруы; Крейцтцфельд-Якоб ауруы, Герстманн-Штрейсслер-Шейнкер және семьяның фатальді инсомния синдромы тәріздес созылмалы түрде өтетін приондар тобына жататын індет.
Қазіргі уақытта ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясы скрепи ауруымен ауырған қойлардың ұшаларын өңдеп, ет сүйек ұнына айналдырып ірі қара малды азықтандыру нәтижесінде пайда болған деп есептеледі.
Электронды микроскопиялық зерттеулер бойынша приондар ұзындығы 10-20 нм және ені 100-200 нм іріленген таяқша тәріздес құрылымдар болып табылады. Приондар барлық белгілі дезинфектанттарға және жоғары температураға және басқа да физико химиялық факторлердің әсеріне өте төзімді.
Ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясының инкубациялық кезеңі 2 жылдан 8 жылға дейін созылады.

2. Диагностикасы

2. Ауруға диагноз қоюда эпизоотологиялық деректер, ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясының таралуының негізгі факторы болып, скрепимен ауырған қойлардан дайындалған ет-сүйек ұнын мал азығына қолдану, сондай-ақ клиникалық белгілері есепке алынады.
Зертханада ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясына диагноз қою гистологиялық және иммунологиялық (иммунохимиялық, иммуноферменттік және иммуноблотинг) әдістермен зерттеулер нәтижесінде қойылады. Сонымен қатар, электронды микроскопиялық әдіс зерттеу нәтижелерін дәлелдеу үшін қолданылады.
Ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясына диагноз қоюда гистологиялық препараттарда нейрондардың қабынусыз вакуолденген түрлері байқалса оң нәтиже алынды деп есептеледі.
Ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясын листериоздан, құтырудан, Ауески ауруынан, жұқпалы ринотрахеиттің жүйкелік түрінен, зілді қызбадан, сондай-ақ фосфорорганикалық, хлорорганикалық, сынапорганикалық қосындыларымен, цинк фосфидімен, күшәламен, ас тұзымен ұланудан ажырату қажет.

3. Аурудың алдын алу және қауіпсіздік шаралары

3. Аурудың алдын алудың негізі, ірі қара малға өлекселерді немесе күйістелердің қалдықтарын өңдеп дайындалған ет-сүйек ұнымен азықтандыруға тиым салу болып табылады.

4. Ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясына күдікті малдар өлтіріледі де өлексесі өртеледі.

5. Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" Заңының 27 бабының 1 тармағына сәйкес ауру жұққан мал анықталған жағдайда, оны жойып, шаруашылыққа карантин қойылады. Сонан кейін шаруашылықтағы қалған барлық малды сойып ұшаларын және ішкі құрылыстарымен бірге өртейді.

6. Миын, қойылған диагнозды гистопатологиялық, иммунохимиялық, электронды микроскопиялық және вестерн блотинг әдістерімен дәлелдеуге қолданады.

7. Ауру малдарды анықтау үшін сояр алдында жасы 6 айдан асқан барлық ірі қара малды, жасына қарамастан қой мен ешкіні жүйелі түрде тексеруден өткізеді.

8. Инкубациялық кезеңі ұзақ және дәл уақытында ауру малдарды анықтайтын серологиялық немесе басқа да әдістердің болмауына байланысты аурудың кеңінен таралу қаупі ұлғаяды. Осыған байланысты келесі шараларды жүргізу қажет:
1) ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясына күдік болған жағдайларды міндетті түрде ауданның, қаланың мемлекеттік аға ветеринариялық инспекторіне баяндауы тиіс;
2) ветеринариялық қызметкерлер ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясына клиникалық белгілерін анықтай алу керек;
3) диагностикалық қызметтің Еуропалық комиссияның ғылыми ветеринариялық комитеті дайындаған стандартталған тестерін қолдана отырып және ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясын клиникалық белгілері ұқсас басқа да аурулардан ажырата алатынын қамтамасыз ету;
4) аурудың негізгі берілу тетігі алиментарлық жол болғандықтан, ауру жұққан мал анықталған жерде, инфекцияның жемшөм арқылы берілуін тоқтату. Сондықтан күйісті малдарды, жануарлардан алынған белокты азықтармен азықтандыруға тиым салынады. Мұндай шаралар зоопарктегі және табиғи қорықтардағы жануарларды; мал азығымен ауру қоздырушысының берілуінен қорғайды. Егер, күйісті малдардың бас-сирақ, ішек-қарын өнімдерін, басқа жануарлардың бас-сирақ, ішек-қарын өнімдерінен, өңдеу кезінде ажырату мүмкін болмаған жағдайда, Еуропалық одақ мемлекеттері қабылдағандай, жануарларды сүтқоректілер белогымен азықтандыруға тиым салу қажет.

9. Ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясымен ластанбаған күйісті малдардың бас-сирақ, ішек-қарын өнімдері, ет-сүйек ұнын өндіру кезінде ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясының қоздырғышымен, өнімдерді өндіру, тасымалдау, сақтау барысында ластанбаудың шараларын қарастыру қажет.

10. Аурудың жасырын кезеңінің ұзақтығына байланысты, қоздырушының ірі қара мал арасында клиникалық белгілері байқалмай ақ айналыста болуы мүмкін. Сондықтан, ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясы тіркелмеген елдерде, инфекция байқалмай қалып және басқа малдарға патогенмен ластанған мал азығы арқылы берілуі мүмкін. Осыған байланысты бұл мемлекеттерде келесідей шарттарды сақтау қажет:
1) тәуекелдік факторының маңыздылығымен, яғни скрепидің барлығымен және таралуымен, жою әдістерімен немесе күйісті малдардың бас-сирақ, ішек-қарын өнімдерін өңдеу әдістерімен, күйісті малдардың белоктарының шығу тегін және оларды мал азығы рационына қосуын шектеу;
2) ет-сүйек ұнын өндіруде қолданылатын күйісті малдардың бас-сирақ, ішек-қарын өнімдерін өңдеу технологиясын қатаң сақтауға;
3) шекара мен көліктегі ветеринариялық қызмет импортталатын еттерге қатаң бақылау жүргізуді жүзеге асырулары тиіс. Күйісті малдардың ұшаларын, басымен, талағымен, тимусымен бірге әкелуге тиым салу.

11. Адам және күйісті малдарға ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясының жұғу қаупін азайту мақсатына әсер ететін, ағзаларға байланысты келесі мал өнімдерін пайдалану тиіс:
ми, жұлын, көз, көмекей бездері, тимус, талақ, ішек, егер олар жасы 6 айдан үлкен малдардан алынған, сондай-ақ осы ағзалардан дайындалған белокты өнімдер болса және етті бөлшектеген кезде жүйке және сөл бездері ұлпаларының алынып тасталуының қажеттілігі.

12. Женевада (1996 жылы сәуірде) Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Халықаралық Эпизоотиялық Бюроның және Азық-түлік және ауыл шаруашылық ұйымының қатысуымен ұйымдастырған конференцияда халықаралық сарапшылар тобы келесідей нұсқаулар қабылдады:
1) барлық мемлекеттер ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясы жұққан малды союды және қауіпсіз жоюды камтамасыз етуге, өнімдерінің адамдар тамағының тізбегіне кірмеуін және азық өнімдерін өңдеу барысында қоздырғышты инактивациялауына толығымен көз жеткізудің қажеттілігі;
2) Парижде Халықаралық Эпизоотиялық Бюрода қабылданған нұсқамаларға сәйкес, ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясының шығуын тіркеуге және ұзақ мерзімді бақылауға қоюды;
3) ірі қара малдың кеміктәріздес энцефалопатиясының бірді-екілі жағдайы байқалған мемлекеттер аурудың қоздырушының ластанған малдың ұлпаларының адам және малдарға азық дайындау өндірістеріне түспеуіне;
4) ұсақ күйісті малдардың ұлпаларынан мал азығын дайындауға тиым салуға.