Об утверждении Ветеринарных правил проведения мероприятий по профилактике и ликвидации некоторых инвазионных болезней сельскохозяйственных животных

Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 17 сентября 2004 года № 505. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 15 октября 2004 года № 3156. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 17 января 2012 года № 10-1/18

Сноска. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2012 № 10-1/18.

В соответствии со статьей 26 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии", приказываю:
1. Утвердить прилагаемые:
1) Ветеринарные правила проведения мероприятий по профилактике и ликвидации мониезиозов крупного рогатого скота, овец и коз;
2) Ветеринарные правила проведения мероприятий по профилактике и ликвидации диктиокаулезов крупного рогатого скота, овец и коз.
2. Департаменту ветеринарии совместно с областными территориальными управлениями, городов Астана, Алматы Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан, в установленном законодательством порядке, принять необходимые меры, вытекающие из настоящего приказа.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на директора Департамента ветеринарии Кожумратова А.А.
4. Настоящий приказ вступает в силу со дня его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

Министр

Утверждены
приказом Министра сельского хозяйства
Республики Казахстан "Об утверждении
Ветеринарных правил проведения мероприятий
по профилактике и ликвидации некоторых
инвазионных болезней сельскохозяйственных животных"
от 17 сентября 2004 года N 505

Ветеринарные правила
проведения мероприятий по профилактике и
ликвидации мониезиозов крупного рогатого скота, овец и коз

Настоящие Ветеринарные правила о мероприятиях по предупреждению и ликвидации мониезиозов крупного рогатого скота, овец и коз (далее - Ветеринарные правила) определяют порядок организации и проведения ветеринарных мероприятий, обязательных для исполнения физическими и юридическими лицами в соответствии со статьей 26 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии".

1. Общие положения

1. Мониезиозы - цестодозные заболевания, вызываемые различными видами рода Moniezia сем. Anoplocephalidae, болеют овцы, козы, крупный рогатый скот, олени, буйволы, зебу и некоторые дикие жвачные животные. В основном чаще болеет молодняк (ягнята, козлята, телята).
2. Возбудитель - крупная цестода Moniezia expanse и Moniezia benedeni рода Moniezia. Для обоих видов характерным является: наличие шаровидных невооруженных сколексов с четырьмя присосками, межпроглоттидных желез, двойного полового аппарата, половых отверстий, открывающихся по обе стороны каждого зрелого членика.
3. Диагноз на мониезиоз животных устанавливают на основании клинических симптомов, наличия характерных патологоанатомических изменений, обнаружения в тонком отделе кишечника мониезий, а также результатов гельминтокопроскопического исследования с учетом эпизоотологических данных.

2. Общие мероприятия

4. В целях предупреждения и ликвидации мониезиозов животных владелец животных и ветеринарные специалисты обязаны осуществлять комплекс организационно-хозяйственных, агромелиоративных, зоогигиенических, ветеринарно-санитарных и специальных лечебно-профилактических мероприятий с учетом биологии возбудителя болезни, особенностей эпизоотологии, местных климатогеографических условий и технологии содержания животных.
5. Организационно-хозяйственные мероприятия, направленные на предупреждение заболеваний животных мониезиозом, заключаются в обеспечении всего поголовья полноценными кормами, надлежащими условиями кормления водопоя и содержания.
6. В хозяйствующих субъектах, где применяют пастбищное или стойлово-выгульное содержание животных, необходимо систематически осуществлять меры по улучшению естественных лугов и пастбищ (мелиорация земель, очистка их от камней и кустарников, лесных пастбищ от валежника и пней), созданию культурных пастбищ, а также рациональному использованию выпасов со сменой загонов через каждые 5-7 дней.

3. Мероприятия по профилактике мониезиозов животных

7. В целях предупреждения заражения животных мониезиозами проводят следующие мероприятия:
1) применяют рационы, сбалансированные по белку, минеральным солям и витаминам. В зонах, где пастбищные участки бедны микроэлементами, в рационы включать соответствующие добавки (соли меди, кобальта, йода, молибдена и другие элементы);
2) кормят животных только из кормушек;
3) поить животных свежей и чистой водой из водопровода, колодцев, рек, быстро текущих ручьев. Поение из прудов и других стоячих водоемов допускается при условии создания колодцев-фильтратов. Поить животных из луж, мочежин, канав и ям запрещается;
4) обеспечивают чистоту животноводческих помещений, кормушек, поилок, предметов ухода, инвентаря, оборудования, дворов, выгульных площадок, соляриев и территорий вокруг животноводческих помещений. Помещения должны быть хорошо вентилируемыми, сухими, светлыми, животных размещать в них следует в соответствии с санитарными нормами;
5) навоз из помещений, с выгульных площадок и баз регулярно убирают в специальные навозохранилища для обеззараживания;
6) после каждой дегельминтизации животных фекалии в течение 3-5 дней следует собирать, а затем подвергать дезинвазии. Помещения, выгульные площадки, оборудование и инвентарь также подвергают дезинвазии;
7) выпасать животных на сухих пастбищах. Использование для выпаса заболоченных, низинных и мочежинных участков пастбищ запрещается;
8) пасти молодняк животных (как наиболее восприимчивый к мониезиозу) на возвышенных, улучшенных пастбищах, применять стойловое и стойлово-выгульное содержание телят, ранние (зимние) окоты, а также применять другие меры, обеспечивающие выращивание свободного от мониезий молодняка и формирование здоровых стад.
8. Ветеринарные специалисты должны не реже 2 раз в год выборочно должны обследовать гельминтокопроскопическими методами 10-20% поголовья крупного рогатого скота, овец и коз, учитывать наличие мониезий при вскрытии павших или забитых на мясо животных.
9. Всех вновь поступающих в хозяйство домашних и диких животных следует подвергать профилактическому карантинированию в течение 30 дней и гельминтокопроскопическому исследованию на мониезиозы. При установлении зараженности мониезиями проводят поголовную дегельминтизацию животных, проверяют ее эффективность.
При обнаружении у вновь завезенного скота мониезий, не встречавшихся ранее на территории хозяйства, животных содержат изолированно и подвергают дегельминтизации до полного освобождения от мониезий.
10. Перед вывозом из хозяйства крупный и мелкий рогатый скот подвергают гельминтокопроскопическому обследованию на мониозиозы. При обнаружении гельминтов мониезиоза всех животных подвергают дегельминтизации и после этого разрешают их вывоз.
11. Ветеринарные специалисты обязаны широко разъяснять работникам животноводства и местному населению меры борьбы с мониезиозами животных.

4. Специальные мероприятия по ликвидации мониезиоза животных

12. Основной мерой специфической профилактики мониезиоза является применение химических и биологических препаратов, обеспечивающих предупреждение заболевания животных и рассеивание во внешней среде возбудителя инвазии.
13. Во всех хозяйствующих субъектах, где установлены случаи заражения животных мониезиозами, следует проводить профилактическую дегельминтизацию при постановке скота на стойловое содержание и перед выгоном на пастбище.
14. Преимагинальную дегельминтизацию проводят в сроки, когда мониезии в организме животных не достигли половой зрелости.
15. При наличии клинических признаков мониезизов животных лечебные дегельминтизации проводят в любое время года. В случае осложнений, вызванных вторичной инфекцией или незаразными болезнями, назначают симптоматическое лечение против вторичной болезни и только после этого животных дегельминтизируют.
16. Перед массовой лечебной или профилактической дегельминтизацией сильнодействующие и впервые поступившие на снабжение препараты и методы применения предварительно испытывают на небольшой группе (из 15-20) животных. При отсутствии в течение 2-3 суток осложнений подвергают дегельминтизации все поголовье.
17. Перед проведением дегельминтизации с пероральным применением антгельминтиков выдерживают животных на голодной диете до суток (в зависимости от возбудителя и применяемых препаратов).
18. Профилактические (преимагинальные) дегельминтизации ягнят и козлят проводят первый раз через 14-16 дней после выгона их на пастбище или на прикошарную территорию (а при круглогодовом пастбищном содержании через 25-30 дней после рождения), повторно - через 15-20 дней после первой, третий раз - через 25-30 дней после второй дегельминтизации. В сентябре дегельминтизируют ягнят и козлят однократно, а через 30 дней после перевода животных на стойловое содержание дегельминтизируют все поголовье овец и коз. В хозяйствах с круглогодовым пастбищным содержанием мелкий рогатый скот старше года дегельминтизируют профилактически осенью и после окончания планового окота.
Профилактические дегельминтизации телят текущего года рождения проводят 2 раза: первую через 35-40 дней после выгона на пастбище и вторую - через 35-40 дней после первой, а телят старше года - 1 раз через 35-40 дней после выгона на пастбище.
19. Не подлежат дегельминтизации стельные коровы и суягные овцы за 2 недели до и после родов и в течение 2 недель после них, а также истощенные животные, больные тимпанией, выраженной остеомаляцией и другими острыми и тяжело протекающими болезнями. Таких животных дегельминтизируют индивидуально после улучшения состояния их здоровья.
20. Для дегельминтизации животных применяют ветеринарные препараты и их лекарственные формы, прошедшие государственную регистрацию и апробацию в соответствии с приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 31 октября 2002 года № 349 "Об утверждении Правил проведения государственной регистрации и ведения Государственного реестра ветеринарных препаратов в Республике Казахстан", зарегистрированным в Министерстве юстиции Республики Казахстан от 24 декабря 2002 года № 2097.
21. При введении препаратов подкожно, внутримышечно, внутривенно необходимо строго соблюдать правила асептики и антисептики.
22. Тяжело больных мониезиозом животных выделяют в отдельные группы, улучшают условия кормления, содержания и лечат индивидуально.
23. В хозяйствующих субъектах, где установлен мониезиоз, телят выпасают изолированно от взрослого скота на пастбищах, где в течение последних 3 лет не выпасались зараженные животные. На культурных пастбищах для пастьбы используют загоны с посевом однолетних трав. В загонах с многолетними травами телят выпасают только в первый год после посева.
Применяют стойловое или стойлово-выгульное содержание животных, при котором они не заражаются мониезиозами.
При невозможности выполнения указанных мероприятий проводят профилактические дегельминтизации и химиопрофилактику.

Утверждены
приказом Министра сельского хозяйства
Республики Казахстан "Об утверждении
Ветеринарных правил проведения мероприятий
по профилактике и ликвидации некоторых
инвазионных болезней сельскохозяйственных животных"
от 17 сентября 2004 года N 505

Ветеринарные правила
проведения мероприятий по профилактике и ликвидации
диктиокаулезов крупного рогатого скота, овец и коз

Настоящие Ветеринарные правила о мероприятиях по предупреждению и ликвидации диктиокаулеза крупного рогатого скота, овец и коз (далее - Ветеринарные правила) определяют порядок организации и проведения ветеринарных мероприятий по предупреждению и ликвидации, обязательных для исполнения физическими и юридическими лицами в соответствии со статьей 26 Закона Республики Казахстан "О ветеринарии".

1. Общие положения

1. Диктиокаулез - крупного рогатого скота, буйволов, зебу, вызывается нематодой Dictyocaulus viviparus, паразитирующей в легких, овец и коз нематодой D. filaria, паразитирующей в бронхах и трахее.
2. Возбудитель - диктиокаулюс вивипарус крупного рогатого скота, паразитирующий в бронхах и трахее, нитевидный, белый со слегка желтоватым оттенком, утонченный к обоим концам гельминт, длиной 1,7 - 7,3 см. Хорошо развита половая бурса с буровато-желтыми спикулами. Диктиокаулюс филярия овец вызывает диктиокаулез овец и коз.
Dictyocaulus filaria сем. Dictyocaulidae - крупный, длиной 8-15 см, нитевидный, молочно-белого цвета гельминт, паразитирующий в бронхах и трахее овец и коз.
3. Диагноз на заболевание диктиокаулезов животных устанавливают на основании клинических симптомов, наличия характерных патологоанатомических изменений, обнаружения в легких бронхах и трахее диктиокаулл или их личинок, а также результатов ларвоскопического исследования (в соответствии с принятыми в ветеринарии лабораторными методами) с учетом эпизоотологических данных.

2. Общие мероприятия

4. В целях предупреждения и ликвидации диктиокаулеза животных владелец животных и ветеринарные специалисты обязаны осуществлять комплекс организационно-хозяйственных, агромелиоративных, общих зоогигиенических, ветеринарно-санитарных и специальных лечебно-профилактических мероприятий с учетом биологии возбудителей болезней, особенностей эпизоотологии местных, климатогеографических условий и технологии содержания животных.
5. Организационно-хозяйственные мероприятия, направленные на предупреждение заболеваний животных диктиокаулезами, заключаются в обеспечении всего поголовья полноценными кормами, надлежащими условиями кормления, водопоя и содержания животных.
6. В хозяйствующих субъектах, где применяют пастбищное или стойлово-выгульное содержание животных, необходимо систематически осуществлять меры по улучшению естественных лугов и пастбищ (мелиорация земель, очистка их от камней и кустарников, лесных пастбищ от валежника и пней), созданию культурных пастбищ, а также рациональному использованию выпасов со сменой загонов через каждые 5-7 дней.

3. Мероприятия по профилактике диктиокаулезов животных

7. В целях предупреждения заражения животных диктиокаулезами необходимо проводить следующие мероприятия:
1) применять рационы, сбалансированные по белку, минеральным солям и витаминам. В зонах, где пастбищные участки бедны микроэлементами, в рационы включать соответствующие добавки (соли меди, кобальта, йода, молибдена и другие элементы);
2) кормить животных только из кормушек;
3) поить животных свежей и чистой водой из водопровода, колодцев, рек, быстро текущих ручьев. Поение из прудов и других стоячих водоемов допускается при условии создания колодцев-фильтратов. Поить из луж, мочежин, канав и ям запрещается;
4) обеспечивать чистоту животноводческих помещений, кормушек, поилок, предметов ухода, инвентаря, оборудования, дворов, выгульных площадок, соляриев и территорий вокруг животноводческих помещений. Помещения должны быть хорошо вентилируемыми, сухими, светлыми, животных размещать в них следует в соответствии с санитарными нормами;
5) запрещается содержание собак в животноводческих помещениях, вблизи них и в местах хранения кормов и водоисточников;
6) навоз и помет из животноводческих помещений и выгульных площадок регулярно убирают в специальные навозохранилища для обеззараживания;
7) после каждой дегельминтизации животных фекалии в течение 3-5 дней следует собирать, а затем подвергать дезинвазии. Помещения, выгульные площадки, оборудование и инвентарь также подвергают дезинвазии;
8) выпасать животных на сухих пастбищах. Использование для выпаса заболоченных, низинных и мочежинных участков пастбищ запрещается;
9) пасти молодняк животных (как наиболее восприимчивый к диктиокаулезу) на возвышенных, улучшенных пастбищах, применять стойловое и стойлово-выгульное содержание телят, ранние (зимние) окоты, а также применять другие меры, обеспечивающие выращивание свободного от диктиокаулеза молодняка и формирование здоровых стад.
8. Ветеринарные специалисты должны не реже 2-х раз в год выборочно обследовать гельминтокопроскопическими методами 10-20% поголовья крупного рогатого скота, овец и коз, учитывать наличие диктиокаулл при вскрытии павших или забитых на мясо животных.
9. Всех вновь поступающих в хозяйство домашних и диких животных следует подвергать профилактическому карантинированию в течение 30 дней и гельминтокопроскопическому исследованию на диктиокаулезы. При установлении зараженности диктиокаулезом проводят поголовную дегельминтизацию животных, проверяют ее эффективность.
При обнаружении у вновь завезенного скота диктиокаулеза, не встречавшихся ранее на территории хозяйства, животных содержат изолированно и подвергают дегельминтизации до полного освобождения от диктиокаулл.
10. Перед вывозом из хозяйства крупный и мелкий рогатый скот подвергают гельминтокопроскопическому обследованию на диктиокаулезы.
При обнаружении диктиокаулеза всех животных подвергают дегельминтизации и после этого разрешают их вывоз.
11. Ветеринарные специалисты обязаны широко разъяснять работникам животноводства и местному населению меры борьбы с диктиокаулезами животных.

4. Мероприятия по ликвидации диктиокаулеза животных

12. Основной мерой специфической профилактики диктиокаулеза является применение химических и биологических препаратов, обеспечивающих предупреждение заболевания животных и рассеивание во внешней среде инвазии возбудителя.
13. В системе противодиктиокаулезных мероприятий необходимо предусматривать широкое применение разных методов дегельминтизации животных с учетом эпизоотической обстановки.
14. Перед массовой лечебной или профилактической дегельминтизацией сильнодействующие и впервые применяемые препараты и методы применения предварительно испытывают на небольшой группе (из 15-20) животных. При отсутствии в течение 2-3 суток осложнений подвергают дегельминтизации все поголовье.
15. Для дегельминтизации животных применяют ветеринарные препараты и их лекарственные формы, прошедшие государственную регистрацию и апробацию в соответствии с приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 31 октября 2002 года № 349 "Об утверждении Правил проведения государственной регистрации и ведения Государственного реестра ветеринарных препаратов в Республике Казахстан", зарегистрированным в Министерстве юстиции Республики Казахстан от 24 декабря 2002 года № 2097.
16. В хозяйствующих субъектах, где установлен диктиокаулез крупного рогатого скота:
1) телят текущего года рождения, а в откормочных хозяйствах - и телят старших возрастов выращивают на стойловом или изолированном стойлово-выгульном содержании;
2) организуют изолированное пастбищно-стойловое содержание телят на участках, где с сентября прошлого года не выпасали крупный рогатый скот, зараженный диктиокаулами;
3) выпас на долголетних культурных пастбищах организуют с использованием каждого загона (участка) не более 5 суток, с возвратом на первоначальной участок через 3-4 мес. Выпас зараженных диктиокаулями животных на долголетних культурных пастбищах не допускается;
4) вновь завезенных в хозяйство животных в период карантина подвергают гельминтоларвоскопическому обследованию. При отрицательных результатах по всей группе переводят животных в общее стадо;
5) телят прошлого года рождения за 20 дней до выпаса подвергают гельминтоларвоскопическому обследованию;
6) телят текущего и прошлого года рождения обследуют гельминтоляроскопически выборочно (20-25 голов), первый раз через 45-50 дней после выгона на пастбище, затем каждые 15 дней до конца пастбищного сезона;
7) при выявлении в стаде заболевания телят дегельминтизируют и переводят на стойловое содержание. При необходимости дегельминтизацию повторяют, но не ранее чем через 12 дней.
В хозяйствующих субъектах где установлен диктиокаулез овец и коз:
1) выборочно обследуют гельминтоларвоскопически: весной (март) - животных во всех отарах и в населенных пунктах, ранее выпасавшихся на естественных пастбищах; летом (в июле-августе) - ягнят и козлят текущего года рождения во всех маточных отарах; осенью, перед постановкой на стойловое содержание - молодняк вновь сформированных отар и овец и коз до 2 лет;
2) при обнаружении зараженных животных в отарах дегельминтизируют весной, до выгона на пастбище - овец и коз (особенно маток после окота), выпасавшихся ранее на пастбище, летом (июль-август) ягнят, осенью - всех животных (при постановке на стойловое содержание);
3) при круглогодовом пастбищном содержании и отгонном овцеводстве сроки обследований и дегельминтизаций животных устанавливают с учетом особенностей краевой эпизоотологии диктиокаулеза;
4) при заболевании животных с клиникой диктиокаулеза их подвергают лечебной дегельминтизации немедленно, независимо от сезона года. При осложнений диктиокаулеза секундарной инфекцией (катарально-гнойная бронхопневмония) наряду с дегельминтизацией проводят лечение антибиотиками, сульфаниламидами и другими средствами.
17. Не подлежат дегельминтизации стельные коровы, суягные овцы за 2 недели до и после родов, а также истощенные животные, больные тимпанией, выраженной остеомаляцией и другими острыми и тяжело протекающими болезнями. Таких животных дегельминтизируют индивидуально после улучшения состояния их здоровья.
18. При введении препаратов внутрикожно, подкожно, внутримышечно, внутривенно, внутрипальпебрально, в трахею необходимо строго соблюдать правила асептики и антисептики.

Ауыл шаруашылығы жануарларының кейбір инвазиялық ауруларының алдын-алу және жою бойынша шараларды жүргізудің Ветеринариялық ережелерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2004 жылғы 17 қыркүйектегі N 505 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2004 жылғы 15 қазанда тіркелді. Тіркеу N 3156. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2012 жылғы 17 қаңтардағы № 10-1/18 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2012.01.17 № 10-1/18 (қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасының "Ветеринария туралы" Заңының 26 бабына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса берілгендер бекітілсін:
1) Мүйізді ірі қара, қой мен ешкі малдарының мониезиозының алдын-алу және жою бойынша іс-шараларды жүргізудің ветеринариялық ережесі;
2) Мүйізді ірі қара, қой мен ешкі малдарының диктиокаулезінің алдын-алу және жою бойынша іс-шараларды жүргізудің ветеринариялық ережесі.
2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің облыстық Астана және Алматы қалалары аумақтық басқармалары Ветеринария департаментімен бірге заңнамада белгіленген тәртіпте осы бұйрықтан туындайтын қажетті шараларды қабылдасын.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Ветеринария департаментінің директоры А.Ә.Қожамұратовқа жүктелсін.
4. Осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күнінен бастап күшіне енеді.

Министр

Қазақстан Республикасы
Ауылшаруашылығы министрінің
"Ауыл шаруашылық жануарларының
кейбір инвазиялық ауруларының
алдын-алу және жою бойынша
шараларды жүргізудің
Ветеринариялық ережелерін
бекіту туралы" 2004 жылғы
17 қыркүйектегі N 505
бұйрығымен бекітілген

Мүйізді ірі қара, қой мен ешкі малдарының
диктиокаулезінің алдын-алу және жою бойынша
іс-шараларды жүргізудің ветеринариялық ережесі

Осы Ереже Қазақстан Республикасы "Ветеринария туралы" Заңының 26 бабына сәйкес мүйізді ірі қара малының, қой мен ешкінің диктиокаулезін алдын-алу және жою жөніндегі ветеринариялық ережесін жүргізуін ұйымдастыру және орындау тәртібін (әрі қарай - Ветеринариялық ереже) жеке және заңды тұлғалардың міндетті түрде атқаруын анықтайды.

1. Жалпы сипаттама

1. Ірі қара малының, енекенің, өркешті сиырдың диктиокаулезі өкпеде тіршілік ететін Dictyocaulus viviparus , жұмыр құрты тудырады, қой мен ешкіде кеңірдекпен бронхыларда кездесетін Dictyocaulus filaria жұмыр құрты.

2. Қоздырғышы - мүйізді ірі қара малының диктиокаулюс вивипарусы, кеңірдек пен бронхыларда мекендейді, жіп тәріздес, ақ, шамалы сарғыштау реңді, екі жақ аяғы жіңішкерілген, ұзындығы 1,7-7,3см. Жыныстық мүшелері жақсы дамыған.
Dictyocaulus filaria - үлкен, ұзындығы 8-15 см, жіп тәріздес, ақ-сүт түстес гельминт, қойлар мен ешкілердің кеңірдегі мен бронхыларында мекендейді.

3. Малдардың диктиокаулез ауруына диагнозды клиникалық ауру белгісінің негізінде, патологиялық-анатомиялық өзгерістерінің болуы, бронхылар мен кеңірдекте диктиокаулюсті немесе оның балапан құртын табу, сондай-ақ лавроскопиялық зерттеу нәтижесіне, эпизоотологиялық деректерге қарап қояды.

2. Жалпы шаралар

4. Малдардың диктиокаулез ауруын жою және сақтандыру мақсатында мал иесі мен ветеринария мамандары ұйымдастыру-шаруашылық, агромелиоративтік, жалпы зоогигиеналық, ветеринарлық-санитарлық және арнайы емдеу-сақтандыру шараларын, ауру қоздырғышының биологиясын, жергілікті жердің климаттық-жағрапиялық жағдайын, эпизоотиялық ерекшелігін және малдардың бағу технологиясын ескеріп кешенді жұмыстар атқаруға міндетті.

5. Ұйымдастыру-шаруашылық шараларының барлық мал басын құнды азықпен, суару, азықтандыру, күтім шарттарының зоогигеналық талаптарға сай жүргізілуі малдарды диктиокаулез ауруынан сақтандыруға бағытталған.

6. Жайылымды пайдаланатын немесе қорада-серуендетіп бағатын шаруашылық субъектілерінде табиғи жайылымдар мен шабындықтарды жүйелі түрде жақсарту шараларын, (жер суландыру, тастардан, бұталардан, орман жайылымын ағаш түбірі мен қалдығынан тазарту) екпелі жайылымдарды құру, сонымен қатар 5-7 күн сайын қоршаған жайылымды оңтайлы пайдаланып ауыстырып отыру керек.

3. Мал диктиокаулезін сақтандыру шаралары

7. Малдарға диктиокаулездің жұғуын сақтандыру мақсатында келесі шаралар жүргізеді:
1) мал азығында белок, минералды тұздар және витаминдер бойынша тепе-теңдігі сақталған рационды пайдаланады. Аймақтың микроэлементтерге кедей жайылымдық жерлерінде мал азығына тиесілі қоспалар қосу керек (мыс тұзы, кобальт, иод, молибден және басқа элементтер);
2) жануарларды тек астаудан азықтандырады;
3) малдарды су құбырынан, құдықтан, ағыны жылдам өзендерден таза, жаңа сумен суарады. Көлшіктерден, тұрып қалған сулардан тек сүзгіш-құдық жасау арқылы суаруға рұқсат етіледі. Шұңқырдағы, жырадағы, батпақтағы және малдың дәреті араласқан судан суаруға болмайды;
4) мал қораларын, азықтандыратын және суаратын астауларды, күту құралдарын, күншуақты алаңқайды, ауланы, серуен алаңын, мүліктерді, жабдықтарды және қора айналасын тазалықта ұстауды қамтамасыз етеді. Жануарларды санитарлық нормаға сәйкес құрғақ, жарық, жақсы желдетілген қорада орналастырады;
5) мал қораларында, мал азығын сақтайтын және су көздеріне жақын жерлерде иттерді ұстауға болмайды;
6) қорадағы, серуен алаңындағы көңді және саңғырықты үнемі зарарсыздандыруға арналған көңқоймаға жинайды;
7) әрбір дегельминтизациядан кейін мал қиын 3-5 күн аралығында жинап, содан кейін дезинвазия жасайды. Мал қораларына, серуен алаңдарына, жабдықтарға және мүліктерге дезинвазия жасалады;
8) малды құрғақ жайылымға жаяды. Жайылымның батпақты, ойпатты, малдың дәретімен ластанған жерлерінде жаюға болмайды;
9) жануарлардың жас төлдерін (мониезиоз ауруына аса бейімділігіне қарай) қырат жерлерде, жақсартылған жайылымда бағады, бұзауларды қорада және байлап-серуендеу күтіміне алады, қыста ерте қой қоздату және басқа шараларды қолданып, мониезиоздан таза төлдердің сау отарларын құруды қамтамасыз етеді.

8. Ветеринария мамандары жылына 2 рет гельминттік копроскопиялық әдіспен барлық ірі қара малының, қой мен ешкінің 10-20% басын зерттейді, өлген немесе етке сойылған малдарды ашып көргенде диктиокаулдың бар-жоғын ескереді.

9. Шаруашылыққа жаңадан келген үй және жабайы жануарларды 30 күн ішінде сақтандыру карантинінде ұстайды да диктиокаулезге гельминттік копроскопиялық әдіспен зерттеледі. Диктиокаулез жұққандығы анықталса, әр мал басына дегельминтизация жүргізіліп, оның тиімділігі тексеріледі.
Бұрын шаруашылық аумағында болмаған жаңадан әкелінген малдардан диктиокаулез табылса, онда оларды оқшауландырылып диктиокаулдан толық арылғанша дегельминтизация жүргізеді.

10. Шаруашылықтан шығарар алдында, ірі қара малды, қой мен ешкіні диктиокаулезге гельминттік копроскопиямен зерттейді.
Диктиокаулез табылса барлық жануарларды дегельминтизацияға тартып, содан кейін шығаруға рұқсат береді.

11. Ветеринария мамандары мал шаруашылығы жұмысшыларына, жергілікті тұрғындарға диктиокаулезбен күресу шараларын кеңінен түсіндіруге міндетті.

4. Малдардың диктиокаулезін жою бойынша
арнайы шаралар

12. Диктиокаулездің өзіндік негізгі арнайы алдын-алу шаралары химиялық және биологиялық препараттарды қолдану арқылы малдардың ауруын ескертіп және сыртқы ортаға таралып кетпеуін қамтамасыз етеді.

13. Диктиокаулезге қарсы шараларды жүйелі түрде эпизоотикалық жағдайды ескере отырып, әр түрлі дегельминтизация әдісін кеңінен қолдануын қарау керек.

14. Малдардың жаппай емдік және сақтандыру дегельминтизациясы алдында күшті, жаңадан қолданылатын препараттарды пайдалану әдісі бойынша алдын-ала аздаған топқа (15-20 бас) сынағаннан кейін қолданады, 2-3 күн өткеннен кейін асқыну болмаған жағдайда барлық мал басына дегельминтизация жасайды.

15. Малдарды дегельминтизация жасау үшін Қазақстан Республикасы Ауылшаруашылығы министрінің 2002 жылғы 31 қазандағы N 349 "Қазақстан Республикасында ветеринарлық препараттарды Мемлекеттік реестрге тіркеу және енгізу жүргізуді бекіту жөніндегі" бұйрығына сәйкес, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2002 жылдың 24 желтоқсанында N 2097 тіркеуден өткен препараттар мен дәрі түрлерін қолданады.

16. Ірі қара малының диктиокаулезі анықталған шаруашылық субъектісінде:
1) үстіміздегі жылы туған бұзауларды, ал бордақылайтын шаруашылықтарда жасы үлкен бұзауларды қорада ұстайды немесе қорада серуендетумен оқшау өсіреді;
2) диктиокаулез жұқтырған ірі қара малдың өткен жылдың қыркүйек айынан бастап бағылмаған жайылымына бұзауларды жайылым-қорада оқшау бағуды ұйымдастырады;
3) көп жылдық жайылымда баққан кезде, оның әрбір бөлігінде 5 күннен артық пайдаланбайды және сол жайлымда қайтадан жаюды 3-4 айдан соң ұйымдастырады. Диктиокаул жұқтырған жануарларды көп жылдық екпе жайылымдарға жаюға болмайды;
4) карантин кезінде шаруашылыққа жаңадан келген малдарды гельминттік лярвоскопиялық зерттеуден өткізеді. Тобы бойынша ауру белгілері болмаған жағдайда жалпы отардағы малдарға қосады;
5) Өткен жылы туған бұзауларды жайылымға шығуға 20 күн қалғанда гельминттік лярвоскопиялық зерттеуден өткізеді;
6) биылғы және былтырғы туған бұзауларды іріктеп (20-25 бас) гельминттік лярвоскопия жүргізеді: бірінші рет жайылымға шыққаннан 45-50 күннен кейін, сонан соң әрбір 15 күн сайын жайылым мерзімінің соңына дейін;
7) отарда бұзаулар арасында ауру білінген кезде дегельминтизация жасалып, қорада күтуге ауыстырылады, керек болған жағдайда дегельминтизацияны 12 күннен кейін қайталайды.
Қой мен ешкінің диктиокаулезі анықталған шаруашылық субъектілерінде:
1) іріктеп гельминттік лярвоскопия жүргізеді: көктемде (наурыз) - барлық мал отарында және елді мекенде, бұрын табиғи жайылымда бағылса; жазда (шілде-тамыз) биыл туған қозылар мен лақтарды барлық аналық отарда; күзде қорада ұстау алдында 2 жасқа дейінгі қой мен ешкінің төлдерінен қайта құрылған отарларда;
2) отарларда және елді мекенде аурудың малға жұққандығы табылған жағдайда көктемде, жайылымға шыққанға дейін қой мен ешкілерді (әсіресе аналықтар төлдегеннен кейін), бұрын жайылымда жайылса, жазда (шілде-тамыз) қозыларды, күзде барлық малдарды (қораға қою алдында) дегельминтизациядан өткізеді;
3) жыл бойы жайылымда бағылатын алыстағы қой шаруашылығында зерттеу мерзімі мен малдарды дегельминтизациялау, сол өлкенің диктиокаулез бойынша эпизоотологиялық ерекшеліктерімен анықталады;
4) малдар диктиокаулездің белгілерімен ауырғанда жедел түрде жыл мезгіліне қарамастан дегельминтизацияға тартады. Малдардың диктиокаулезі екінші бір аурумен қабаттасып келсе (катаралды іріңді бронхопневмония) дегельминтизациядан басқа антибиотиктер, сульфаниламидтер және басқа дәрілермен емдейді.

17. Дегельминтизацияға тууына 2 апта қалған және туғаннан бастап 2 аптаға дейін буаз сиырлар мен қойлар, арық малдар, іші кепкен, остеомаляция белгілері бар және басқа жіті, ауыр түрде ауырған малдар жатпайды. Бұл малдарды денсаулық жағдайы жақсарғаннан кейін жеке дегельминтизациядан өткізеді.

18. Препараттарды теріге, тері астына, етке, көк тамырға, қабақ астына, кеңірдекке жіберген кезде асептика және антисептика ережелерін қатаң түрде сақтау қажет.

Қазақстан Республикасы
Ауылшаруашылығы министрінің
"Жануарлардың инвазиялық
ауруларының алдын-алу және
жою бойынша ветеринариялық
іс-шараларды жүзеге асыру
Ережелерін бекіту туралы"
2004 жылғы 17 қыркүйектегі
N 505 бұйрығымен бекітілген

Мүйізді ірі қара, қой мен ешкі малдарының
мониезиозының алдын-алу және жою бойынша
іс-шараларды жүргізудің ветеринариялық ережесі

Осы Ереже Қазақстан Республикасы "Ветеринария туралы" Заңының 26 бабына сәйкес, ірі қара малының, қой мен ешкінің мониезиоздарынан сақтандыру және жоюдың ветеринариялық ережесін жүргізу және ұйымдастыру тәртібін (әрі қарай - Ветеринариялық ереже) жеке және заңды тұлғалардың міндетті түрде орындауын анықтайды.

1. Жалпы сипаттама

1. Мониезиоздар - таспа құрттар аурулары, тудыратын қоздырғыштары Moniezia туыстастығының Anoplocephalidае тұқымдастығына жатады, мониезиозбен қойлар, ешкілер, ірі қара мал, бұғылар, енекелер және жабайы күйіс қайыратын жануарлар ауырады. Негізінен жиі төлдер ауырады (қозылар, лақтар, бұзаулар).

2. Қоздырғышы - ірі таспа құрттар Moniezia expanse және Moniezia benedeni . Шар тәріздес 4 сорғышымен қарусыз сколексі, өңеш арасындағы безі, қос жыныс аппараты, жыныс тесігі, 2 жағына ашылатын әрбір жетілген мүшелері 2 түріне тән болып табылады

3. Жануарларға диагнозды клиникалық белгілері негізінде, мониезиозға тән патологиялық-анатомиялық өзгерістердің болуы, тканьдармен ішкі мүшелерде мониезиялар немесе олардың балапан құрттарын табу және гельминттік копроскопиялық зерттеулердің нәтижесі мен эпизоотиялық деректерді ескере отырып қойылады. Диагноз қою кезінде, аурудың клиникалық белгілері, тағы субклиникалық жүріс-тұрысының физиологиялық өзгермегендігі ескеріледі. Бұл мал организмінің ауруға қарсы тұру қабілетіне, оның жасына, инвазияның қарқынына, азықтандыру және күту жағдайына, сонымен бірге аурудың өту түрі мен басқа жағдайларына байланысты.

2. Жалпы шаралар

4. Малдардың мониезиоз ауруын жою және сақтандыру мақсатында мал иесі мен ветеринария мамандары ұйымдастыру-шаруашылықтық, агромелиоративтік, жалпы зоогигиеналық, ветеринарлық-санитарлық және арнайы емдеу-сақтандыру шараларын, ауру қоздырғышының биологиясын, жергілікті жердің климаттық-жағрапиялық жағдайында эпизоотиялық ерекшеліктерін, малдардың күту технологиясын ескеріп кешенді жұмыстарды атқаруға міндетті.

5. Ұйымдастыру-шаруашылық шараларының барлық мал басын құнды азықпен, суару, азықтандыру, күтім шарттарының зоогигеналық талаптарға сай жүргізілуі малдарды мониезиоз ауруынан сақтандыруға бағытталған.

6. Жайылымды пайдаланатын немесе қорада-серуендетіп бағатын шаруашылық субъектілерінде табиғи жайылымдар мен шабындықтарды жүйелі түрде жақсарту шараларын, (жер суландыру, тастардан, бұталардан, орман жайылымын ағаш түбірі мен қалдығынан тазартады) екпелі жайылымдарды құру, сонымен қатар 5-7 күн сайын қоршаған жайылымды оңтайлы пайдаланып айырбастап отыру керек.

3. Мал мониезиозын сақтандыру шаралары

7. Малдарға мониезиоздың жұғуын сақтандыру мақсатында келесі шаралар жүргізеді:
1) мал азығында белок, минералды тұздар және витаминдер бойынша тепе-теңдігі сақталған рационды пайдаланады. Жайылымда микроэлементтер өте аз аймақта, азыққа тиесілі қоспалар қосу керек (мыс тұзы, кобальт, иод, молибден және басқа элементтер);
2) жануарларды тек астаудан азықтандырады;
3) малдарды су құбырынан, құдықтан, ағыны жылдам өзендерден таза, жаңа сумен суарады. Ағысы жоқ, тұрып қалған сулардан тек сүзгіш-құдық жасау арқылы суару керек. Шұңқырдағы, жырадағы, батпақтағы және малдың дәреті араласқан судан суаруға болмайды;
4) мал қораларын, азықтандыратын және суаратын астауларды, күту құралдарын, ауланы, серуен алаңын, жабдықтарды және қора маңын тазалықта ұстауды қамтамасыз етеді. Жануарларды санитарлық нормаға сәйкес құрғақ, жарық, жақсы желдетілген қорада орналастырады;
5) қорадағы, серуен алаңындағы көңді және саңғырықты үнемі зарарсыздандыруға арналған көңқоймаға жинайды;
6) әрбір дегельминтизациядан кейін мал қиын 3-5 күн аралығында жинап, содан кейін дезинвазия жасайды. Мал қораларына, серуен алаңдарына, жабдықтарға және мүліктерге дезинвазия жасалады;
7) малды құрғақ жайылымға жаяды. Жайылымның батпақты, ойпатты, малдың дәретімен ластанған жерлерінде бағуға болмайды;
8) жануарлардың жас төлдерін (мониезиоз ауруына бейімдерін) қырат жерлерде, жақсартылған жайылымда бағады, бұзауларды қорада және байлап-серуендеу күтіміне алады, қыста ерте қой қоздату және басқа шараларды қолданып, мониезиоздан таза төлдердің отарларын құруды қамтамасыз етеді.

8. Ветеринария мамандары жылына 2 рет гельминттік копроскопиялық әдіспен барлық ірі қара малының, қой мен ешкінің 10-20% басын зерттейді, өлген немесе етке сойылған малдарды ашып көргенде мониезияның бар-жоғын ескереді.

9. Шаруашылыққа жаңадан келген үй және жабайы жануарларды 30 күн бойы сақтандыру карантинінде ұстайды да мониезиозге гельминттік копроскопиялық әдіспен зерттеледі. Мониезиоз жұққандығы анықталса, әр малға дегельминтизация жүргізіліп, оның тиімділігі тексеріледі. Бұрын шаруашылық аумағында болмаған жаңадан әкелінген малдардан мониезиоз табылса, онда оларды оқшауландырылып мониезиядан толық арылғанша дегельминтизация жүргізеді.

10. Шаруашылықтан шығарар алдында, ірі қара малды, қой мен ешкіні мониезиозге гельминттік копроскопиямен зерттейді. Мониезиоз анықталса барлық жануарларды дегельминтизацияға тартып, содан кейін шығаруға рұқсат береді.

11. Ветеринария мамандары мал шаруашылығы жұмысшыларына, жергілікті тұрғындарға мониезиозбен күресу шараларын кеңінен түсіндіруге міндетті.

4. Жануарлардың мониезиозын жоюдың арнайы шаралары

12. Мониезиоздың өзіндік негізгі арнайы алдын-алу шаралары химиялық және биологиялық препараттарды қолдану арқылы малдардың ауруын болдырмау және қоздырғыштың сыртқы ортаға таралып кетпеуін қамтамасыз етеді.

13. Малдардың мониезиозбен ауруы анықталса, барлық шаруашылық субъектілерінде жайлауға шығарда және қыстау алдында алдын-алу дегельминтизациясын жүргізу керек.

14. Жетілген қоздырғыштарға дегельминтизацияны мал организміндегі мониезилердің жыныстық дәрежесіне жетпеген мерзімде жүргізеді.

15. Малдар арасында мониезиоздың клиникалық белгілері болған жағдайда дегельминтизацияны жылдың кез-келген уақытында жүргізеді. Егер екінші инфекцияның салдарынан асқынған жағдайда немесе жұқпалы емес аурулармен ауырғанда, онда сол аурудың белгісіне қарай емдейді, содан кейін барын дегельминтизациялайды.

16. Барлық малдарды емдік және сақтандыру дегельминтизациясы алдында, алдын ала күшті әсер ететін және жаңадан түскен препараттардың пайдалану тәсілдерін шамалы малдар тобына (15-20 бас) сынақтан өткізеді. Егер 2-3 күн өткен соң асқынған жағдай болмаса, онда барлық малдарды дегельминтизациялайды.

17. Дегельминтизация ішкізу арқылы болса, онда жүргізу алдында малдарды бір күнге дейін аш қарында ұстайды (қоздырғышқа және препаратқа байланысты).

18. Қозылар мен лақтарда сақтандыру дегельминтизациясы бірінші рет жайылымға немесе қора аумағына шыққан соң 14-16 күннен кейін, (жыл бойы жайылатын болса туғаннан 25-30 күннен кейін) қайтадан бірінші дегельминтизациядан 15-20 күннен кейін, үшінші рет екінші дегельминтизациядан 25-30 күннен кейін жасалады. Қозылар мен лақтарды қыркүйек айында бір рет дегельминтизациялайды, ал 30 күн өткен соң қыстар алдында қой мен ешкінің барлық мал басына жасайды. Жыл бойы жайылымда бағылатын шаруашылықта бір жастан асқан қойларды сақтандыру үшін күзде және қоздап болғаннан кейін дегельминтизация жүргізіледі. Үстіміздегі жылы туылған бұзауларға сақтандыру дегельминтизациясы 2 рет жүргізіледі: бірінші рет жайылымға шыққаннан соң 35-40 күннен кейін, екінші рет бірінші дегельминтизациядан 35-40 күннен кейін, ал жастан асқан бұзауларды жылына бір рет жайылымға шыққан соң 35-40 күннен кейін жасалады.

19. Тууына 2 апта қалған және туғаннан 2 аптаға дейін аналықтарды, сондай-ақ арық малдарды, іші кепкен остеомаляция белгілері бар басқа жіті және ауыр өтетін аурулармен ауырған малдарға дегельминтизация жүргізілмейді. Мұндай малдарды денсаулығы жақсарғаннан кейін жеке дегельминтизациялайды.

20. Жануарларға дегельминтизация жасау үшін Қазақстан Республикасы Ауылшаруашылығы министрінің 2002 жылғы 31 қазандағы N 349 "Қазақстан Республикасында ветеринарлық препараттарды Мемлекеттік реестрге тіркеу және енгізу жүргізуді бекіту жөніндегі" бұйрығына сәйкес, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2002 жылдың 24 желтоқсанында N 2097 тіркеуден өткен препараттар мен дәрі түрлерін қолданады.

21. Препараттарды тері астына, етке, көк тамырға еккен кезде асептика және антисептика ережелерін қатаң сақтау керек.

22. Мониезиозбен ауырған малдарды бөлек топқа алып, азықтандыру, күту шарттарын жақсартады және жеке емдейді.

23. Мониезиоз анықталған шаруашылық субъектілерінде, бұзауларды соңғы 3 жыл бойы ауырған малдар жайылмаған жайылымда ересек малдардан бөлек бағады. Екпелі жайылымда бағу үшін бір жылдық шөп егілген қоршауды пайдаланады. Көп жылдық шөп егілген қоршауда тек алғашқы егілген жылы бағылады.
Мониезиозды жұқтырмау үшін малдарды қорада немесе қоршауда бос ұстайды.
Көрсетілген жағдайларды орындау мүмкін болмаған кезде аталған шараларды жүргізіп, сақтандыру дегельминтизациясын жасап, химияпрофилактиканы қолданады.